شاخص

حرية الوصول المقاله

1 - ارزیابی پتانسیل سیل‌گیری مسیر پیچان رودی رودخانة کرخه با استفاده از شاخص خطر سیل‌خیزی محلی
علی لیاقت رضا افشین شریفان

مقدمه: پیچان رود‌ها از اشکال مهم ژئومورفولوژیکی ـ هیدرولوژیکی می‌باشند و به لحاظ جابجایی‌های مکانی که در محدودة دشت‌های سیلابی انجام می‌دهند، موجب تغییر ابعاد مورفولوژیکی بستر جریان رودخانه‌ها و دشت‌های سیلابی می‌گردند. این پدیده‌ها به علت پویایی زیادی که دارند، مسائل و أکثر

مقدمه: پیچان رود‌ها از اشکال مهم ژئومورفولوژیکی ـ هیدرولوژیکی می‌باشند و به لحاظ جابجایی‌های مکانی که در محدودة دشت‌های سیلابی انجام می‌دهند، موجب تغییر ابعاد مورفولوژیکی بستر جریان رودخانه‌ها و دشت‌های سیلابی می‌گردند. این پدیده‌ها به علت پویایی زیادی که دارند، مسائل و مشکلات عمده‌ای را نیز در محدوده‌های تشکیل به وجود می‌آورند. غالبا حضور پیچان رود‌ها پتانسیل بالای رودخانه را برای وقوع دبی‌های حداکثر نشان می‌دهد. در این پژوهش، مناطق دارای پتانسیل بالای وقوع سیل در مسیر پیچان رودی رودخانة کرخه با استفاده از شاخص خطر سیل‌خیزی محلی ( LFH) شناسایی گردیده‌اند. مواد و روش‌ها: در این مطالعه، با استفاده از شاخص خطر سیل‌خیزی محلی پتانسیل ایجاد سیل در مسیر‌های پیچان رودی رودخانة کرخه مورد ارزیابی قرار گرفت. این شاخص با استفاده از ضرایب و پارامتر‌های مورفولوژیکی حوضة آبریز (ناهمواری حوضه، تراکم زهکش‌ها، ضریب ناهمواری، ضریب کشیدگی و ...) و فاکتور‌های هندسی پیچان رود (طول پیچان رود، انحنای پیچان رود، زاویة قوس، پهنای کانال و ...) محاسبه می‌گردد. نتایج و بحث: میزان دبی مقطع پر با استفاده از طول پیچان رود در 44 مقطع برش خورده در رودخانه کرخه برآورد شد. نتایج نشان می‌دهد در بخش‌هایی که طول پیچان رود افزایش یافته، میزان دبی نیز بیشتر شده است. به عبارت دیگر، از قوس‌های بزرگ پیچان رود، سیلاب‌های با دبی بالا گذر کرده است. در این 44 مقطع، بیشترین مقدار دبی مربوط به قوس 41 به طول 2521 متر (بلندترین قوس) و برابر با 9/342 متر مکعب بر ثانیه است، که فاصلة آن قوس تا ایستگاه پای پل 777/102 کیلومتر می‌باشد. کمترین مقدار دبی مربوط به قوس 7 به طول 600 متر (کوتاه‌ترین قوس) و برابر با 88/25 متر مکعب بر ثانیه است که در فاصلة 6/15 کیلومتری از ایستگاه پای پل واقع شده است. نتیجه‌گیری: بطور کلی مقادیر محاسبه شده شاخص LFH، نشان‌دهندة پتانسیل پایین خطر وقوع سیلاب‌های بزرگ در مسیر رودخانه کرخه است. مقدار تراکم زهکشی و میزان کل آبراهه‌ها در واحد سطح حوضه نیز این موضوع را تأیید می‌کند. در 18 قطعه از 44 قطعه مورد مطالعه مقدار شاخص منفی و بیانگر پتانسیل سیل‌خیزی پایین و در 26 قطعه مثبت و حاکی از پتانسیل سیل‌خیزی بالا است. بیشترین مقدار بدست آمده مربوط به قوس 44 (نزدیک به ایستگاه عبداخان) به مقدار 97/0 در فاصلة 113 کیلومتری ایستگاه پای پل و کمترین مقدار مربوط به قوس 33 به مقدار 38/3- در فاصلة 8/77 کیلومتری ایستگاه پای پل است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - ردیابی کانون‌های گرد وغبار در مرز مشترک ایران و عراق در دوره ده ساله 2022- 2012
علی اصغر میرزایی نوروزانی علی نیک عهد علی عیسی الشویلی

مقدمه: ذرات معلق گرد و غبار عمدتاً از مناطق خشک و نیمه خشک که بارش سالانه در آن‌ها کم بوده و مقدار بسیار زیادی از رسوبات آبرفتی در طول دوره‌های زمانی طولانی انباشته شده است به جو وارد می‌شود. در حقیقت می‌توان بیابان‌ها و دریاچه‌های خشک شده که به علت تغییرات اقلیمی به بی أکثر

مقدمه: ذرات معلق گرد و غبار عمدتاً از مناطق خشک و نیمه خشک که بارش سالانه در آن‌ها کم بوده و مقدار بسیار زیادی از رسوبات آبرفتی در طول دوره‌های زمانی طولانی انباشته شده است به جو وارد می‌شود. در حقیقت می‌توان بیابان‌ها و دریاچه‌های خشک شده که به علت تغییرات اقلیمی به بیابان‌های کوچک تبدیل شده‌اند را از مراکز تولید گرد وغبار دانست. عراق یکی از کشور‌هایی است که اغلب به میزان زیادی تحت تأثیر وقوع طوفان‌های گرد و غبار (ریزگرد) قرار دارد. هدف از این تحقیق، ردیابی، پهنه‌بندی و شناسایی کانون‌های گرد و غبار در استان‌های مرزی عراق با ایران در یک دوره ده ساله 2022- 2012 می‌ باشد. مواد و روش‌ها: به منظور انجام این تحقیق، یک حریم به عرض 60 کیلومتر در امتداد مرز مشترک ایران- عراق از استان‌های می‌سان و واسط واقع در کشور عراق (به طول حدود 300 کیلومتر مرز مشترک) انتخاب گردید. پس از انجام پیش پردازش‌ها بر روی تصاویر (تصحیحات اتمسفری و رادیومتریکی) با استفاده از الگورتیم‌های مربوطه، خطا‌ها مرتفع و سپس با استفاده از شاخص گیاهی نرمال‌شده (NDVI ) طبقه بندی پدیده‌های سطح زمین، به صورت جداگانه بر اساس آستانه مقادیر این شاخص دسته بندی گردیدند. نتایج و بحث: پراکنش مکانی شامل سه کلاس الف) گستره‌های آبی که مربوط به مناطق پوشیده شده از آب، رودخانه‌ها، مرداب‌ها و تالاب‌ها می‌باشد ب) خاک لخت که شامل مناطق عاری از پوشش گیاهی مانند مناطق سنگلاخی، زمین‌های زراعی بدون کشت، شنزار‌ها و ماسه زار‌ها و ج) پوشش گیاهی که شامل مناطق پوشیده از جنگل، مرتع و اراضی کشاورزی می‌باشد دسته‌بندی گردید و در نهایت مناطق مستعد تولید گرد و غبار مشخص و مساحی گردید. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه با سایر پژوهش‌های مشابه در کشور‌های ایران، عراق و عربستان نشان‌دهنده عوارض خشکسالی و گسترش اراضی بیابانی و خشک شدن تالاب‌ها، مرداب‌ها و رودخانه‌ها و از بین رفتن پوشش گیاهی و لخت شدن زمین عاری از هرگونه پوشش مرتعی، جنگلی و کشاورزی می‌ باشد. برای مقابله با طوفان‌های گرد و غبار، روش هایی از قبیل مرطوب کردن خاک، بیولوژیکی و مکانیکی مثل مالچ پاشی را می‌توان انجام داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - ارزيابي و تدوين شاخص‏‏هاي تجويزي مصرف انرژي در ساختمان¬هاي اداري‎
مهرداد محمودیان سجاد سعدی

بهبود مصرف انرژي و کاهش آلودگي محيط زيست از محورهاي اساسي پايداري انرژي است. حوزه ساختمان به عنوان يکي از بخش‌هاي اصلي مصرف انرژي، بيش از 40 درصد از مصرف انرژي کل را دارد. در اين مقاله، با بررسي بخش‌هاي مصرف کننده انرژي در¬ساختمان با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي به أکثر

بهبود مصرف انرژي و کاهش آلودگي محيط زيست از محورهاي اساسي پايداري انرژي است. حوزه ساختمان به عنوان يکي از بخش‌هاي اصلي مصرف انرژي، بيش از 40 درصد از مصرف انرژي کل را دارد. در اين مقاله، با بررسي بخش‌هاي مصرف کننده انرژي در¬ساختمان با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي به منظور برچسب دهي و بهينه سازي مصرف انرژي ساختمان‌هاي اداري، شاخص‌هاي تاثيرگذار شناسايي و معرفي شده‌اند. در اين پژوهش ساختمان‌هاي اداري به کمک مطالعات پيشين به بخش‌هاي مختلف تقسيم‌بندي شده است و سپس در هر بخش شاخص‌هاي مربوطه از مرور ادبيات موضوع استخراج شده است. تعداد 62 شاخص در 12 بخش مختلف استخراج شد که پس از بررسي آماري به روش‌هاي آلفاي کرونباخ، CVR و CVI تعداد 47 شاخص مورد تاييد قرار گرفتند. به اين ترتيب که ۴7 شاخص تاييد شده اثرگذاري زيادي بر مصرف انرژي ساختمان دارند و شاخص‌هاي رد شده اثرگذاري کمتري نسبت به آنها دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - تحلیل آماری شاخص خشکسالی و پتانسیل آبدهی چشمه‌های سرچشمه خوانسار
بابک ابراهیمی مهرداد پسندی هانيه نيل فروشان

برنامه¬ریزی الگوی کشت و تسهیم حق‌آبه‌ها در اراضی آبخور سرچشمه خوانسار، مستلزم آگاهی از میزان آبدهی چشمه‌ها می‌باشد که در این تحقیق بر اساس مقادیر شاخص بارش اساندارد برآورد شده است. در این پژوهش، رابطه میان شاخص SPI، بارش و آبدهی چشمه‌های سرچشمه خوانسار در سه بازه زمانی أکثر

برنامه¬ریزی الگوی کشت و تسهیم حق‌آبه‌ها در اراضی آبخور سرچشمه خوانسار، مستلزم آگاهی از میزان آبدهی چشمه‌ها می‌باشد که در این تحقیق بر اساس مقادیر شاخص بارش اساندارد برآورد شده است. در این پژوهش، رابطه میان شاخص SPI، بارش و آبدهی چشمه‌های سرچشمه خوانسار در سه بازه زمانی مختلف، جهت برآورد منابع آب زیرزمینی و جریان ورودی به انهار مورد ارزیابی قرار گرفته است. انتظار می¬رود در یک سال با شرایط اقلیمی نرمال و نزدیک نرمال و میانگین بارش سالیانه در محدوده 295 تا 494 میلیمتر، میانگین آبدهی سالیانه چشمه‌های سرچشمه بین 8/12 تا 3/24 میلیون¬مترمکعب (میانگین 1/18 میلیون¬مترمکعب) باشد. احتمال وقوع این مقدار آبدهی چشمه‌ها بر اساس توزیع مقدار حدی 5/67 درصد با تواتر 5/1 سال خواهد بود. برای یک سال با شرایط اقلیمی خشک متوسط، میانگین بارش سالیانه 270 میلیمتر و میانگین آبدهی سالیانه چشمه‌های سرچشمه 9/11 میلیون¬مترمکعب پیش‌بینی می‌شود. بر اساس توزیع مقدار حدی، احتمال وقوع این مقدار آبدهی 9 درصد با تواتر 11 سال خواهد بود. انتظار می‌رود در سال‌های اقلیمی شدیداً خشک که تواتر وقوع آن 28 ساله می‌باشد، آبدهی چشمه‌های سرچشمه به کمتر از 1/10 میلیون¬مترمکعب در سال کاهش یابد. همچنین انتظار می‌رود در شرایط نرمال و نزدیک به نرمال که مقدار بارش متوسط شش ماهه اول در دامنه 236 الی326 میلیمتر است، میانگین آبدهی سالیانه (سال آبی) مجموعه چشمه‌های سرچشمه 5/18 میلیون¬مترمکعب (در دامنه 3/15 تا 8/21 میلیون¬متر مکعب با احتمال وقوع 5/67 درصد بر اساس توزیع مقدار حدی) باشد. بر اساس نتایج این تحقیق، بارش کمتر از 168 میلیمتر در نیمه اول سال آبی هشدار دهنده وقوع خشکسالی با درجه خشکی خشک متوسط تا شدیدا خشک با آبدهی سالیانه کمتر از 6/11 میلیون¬مترمکعب قابل توزیع در انهار می‌باشد. بارش¬های بیشتر از 394 میلیمتر در نیمه اول سال آبی نیز نویدبخش وقوع ترسالی با درجه مرطوب متوسط تا شدیدا مرطوب با آبدهی سالیانه بیشتر از 28 میلیون¬مترمکعب است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - اثر تنش خشکی بر مراحل رشد لاین های پیشرفته گندم دوروم
ورهرام رشیدی

به منظور مطالعه اثر تنش خشکی بر مراحل رشد گندم دوروم، تحقیقی به صورت آزمایش کرت¬های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. فاکتور اصلی مراحل تنش در پنج سطح(a0: بدون تنش، a1: تنش در أکثر

به منظور مطالعه اثر تنش خشکی بر مراحل رشد گندم دوروم، تحقیقی به صورت آزمایش کرت¬های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. فاکتور اصلی مراحل تنش در پنج سطح(a0: بدون تنش، a1: تنش در مرحله پنجه زنی، a2: تنش در مرحله ساقه روی،:a3 تنش در مرحله گلدهی و a4: تنش در مرحله دانه بندی) و فاکتور فرعی شامل 8 لاین گندم دوروم بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش خشکی روی کلیه صفات اثر معنی دار داشت. همچنین معنی دار بودن اثر متقابل لاین × مرحله تنش خشکی برای اکثر صفات به جز بیوماس نشان دهنده رفتار متفاوت لاین¬ها در مراحل مختلف تنش از نظر آن صفات بود. برآورد همبستگی بین صفات مورد مطالعه نشان داد که صفت عملکرد دانه با شاخص برداشت همبستگی مثبت و معنی دار داشت. از شاخص¬های مقاومت به خشکی محاسبه شده در این پژوهش STI و GMP مناسب ترین شاخص¬ها شناخته شدند و بر اساس این شاخص¬ها لاین¬های 1 و 2 پرمحصول ترین و متحمل ترین لاین¬ها نسبت به تنش خشکی بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - تغييرات شاخص‌هاي رشد گندم در پاسخ به تراكم و تاريخ‌هاي متفاوت كاشت يولاف وحشي
فرشاد ابراهیم پور

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و تراکم یولاف وحشی بر روی رشد و نمو گندم آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار، در مزرعه آزمايشي-پژوهشي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شوشتر در طی سال‌هاي 1382 و 1383 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تاریخ کاشت أکثر

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و تراکم یولاف وحشی بر روی رشد و نمو گندم آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار، در مزرعه آزمايشي-پژوهشي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شوشتر در طی سال‌هاي 1382 و 1383 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تاریخ کاشت یولاف وحشی (بیست و پنجم آبانماه، اول، پنجم، دهم، پانزدهم، بیستم و بیست و پنجم آذر ماه، اول و پنجم دیماه)، و شش تراکم یولاف وحشی (0، 20، 40، 60، 80 و 100 بوته در مترمربع) به عنوان فاکتور فرعی در رقابت با گندم زمستانه در تاریخ كاشت پانزدهم آذرماه به اجرا گذاشته شد. نتایج تجزیه شاخص‌هاي رشد گندم نشان داد بيشترين وزن خشک کل (TDM)، سرعت رشد محصول (CGR)، سرعت رشد نسبی (RGR)، سرعت جذب خالص (NAR)، شاخص سطح برگ (LAI)، نسبت سطح برگ (LAR)، سطح ويژه برگ (SLA) و نسبت وزن برگ (LWR) متعلق به تیمار بدون وجود علف هرز و دیرترین تاریخ کاشت علف هرز است. بطوركلي با افزایش تراکم یا کاشت زودتر علف هرز ميزان تجمع ماده خشك به ترتيب حدود 61 و 70 درصد، سرعت رشد محصول 45 و 58 درصد، سرعت رشد نسبي 57 و 89 درصد، سرعت جذب خالص به مقدار 92 و 100 درصد، و شاخص سطح برگ 97 و 100 درصد نسبت به تراكم صفر بوته در مترمربع و ديرترين تاريخ كاشت يولاف در مرحله نهايي (2500 درجه روز رشد) كاهش نشان دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - مطالعه شاخص های ارزیابی و انتخاب روش در پژوهش های آینده پژوهی
محمدرضا عرب بافرانی محمدرحیم عیوضی

روش شناسی آینده پژوهی به دلیل تازگی، بداعت و خصلت بین‌رشته‌ای آن (تحت تأثیر سایر رشته‌های علمی بودن) دچار ضعفهایی است و زیست چند پایه‌ای این رشته نیز موجب شده که اتقان و یکپارچگی مناسبی در حوزه روش شناسی آن وجود نداشته باشد. به گونه ای که پژوهشگر آینده پژوهی برای انتخاب أکثر

روش شناسی آینده پژوهی به دلیل تازگی، بداعت و خصلت بین‌رشته‌ای آن (تحت تأثیر سایر رشته‌های علمی بودن) دچار ضعفهایی است و زیست چند پایه‌ای این رشته نیز موجب شده که اتقان و یکپارچگی مناسبی در حوزه روش شناسی آن وجود نداشته باشد. به گونه ای که پژوهشگر آینده پژوهی برای انتخاب و ارزیابی روش های متناسب با پژوهش خود دچار مشکلات عدیده است. به دلیل وجود این ضعف جدی، پژوهش هایی برای شناسایی و معرفی معیارهای انتخاب و ارزیابی روش انجام شده اند که نتایج آنها برای آینده پژوهان فوق العاده کاربردی و مورد استفاده است. با این حال به دلیل گستردگی این پژوهش ها و نبود نگاه جامع در آنها، خود این مطالعات نیز دچار آفت چندپارگی و سردرگم کردن پژوهشگر شده اند. ز این پژوهش آن است که شاخص های روش شناسی موجود در سایر پژوهش ها احصاء شده و در نهایت به کمک نظر خبرگان شاخص هایی برای روش های آینده پژوهی پیشنهاد گردد. عمده روش مورد استفاده در این پژوهش مطالعه کتابخانه ای، فراترکیب و مصاحبه با خبرگان (به صورت پرسشنامه و مصاحبه باز) بوده است. در انتها شاخص های روش شناسی آینده پژوهی از منظر های مختلف (شاخص های گونه شناسی روش، شاخص های گزینش روش، شاخص های مرتبط با مسائل پیش روی روش ها و شاخص های الزامات روش آینده پژوهی) استخراج شد و پس از پرسش خبرگانی، سیزده شاخص بر اساس رتبه بندی به عنوان اصلی ترین شاخص های ارزیابی و انتخاب روش آینده پژوهان در پژوهشهایشان معرفی گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - ارتقاء رقابت پذیری آینده واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران
زهرا دهنوی حمیدرضا آراسته پریوش جعفری

چکیدههدف این پژوهش ارتقاء مدل رقابت پذیری واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در آینده بود. پژوهش از نوع کاربردی و آمیخته بود. جامعه و نمونه آماری در بخش کیفی شامل خبرگان علمی و دانشگاهی با پست های مدیریتی و در بخش کمی شامل اعضاء هیئت علمی دانشگاههای استان تهران در نظر گرفته شد أکثر

چکیدههدف این پژوهش ارتقاء مدل رقابت پذیری واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در آینده بود. پژوهش از نوع کاربردی و آمیخته بود. جامعه و نمونه آماری در بخش کیفی شامل خبرگان علمی و دانشگاهی با پست های مدیریتی و در بخش کمی شامل اعضاء هیئت علمی دانشگاههای استان تهران در نظر گرفته شد. روش نمونه گیری به‌صورت نمونه‌گیری احتمالی در بخش کیفی و غیر احتمالی در بخش کمی صورت پذیرفت. در بخش کیفی از ابزار مصاحبه با خبرگان و در بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده های کیفی از تحلیل محتوا و در بخش کمی از آزمون نرمال سازی، آزمون t تک نمونه ای و گروهی، رگرسیون خطی، مدل یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. یافته های بدست ابعاد و شاخص های رقابت پذیری را مشخص نموده و همچنین نشان داد که دانشگاه‌ها در تمامی این شاخص‌ها و ابعاد(رقابت پذیری) دچار مشکل هستند. مشکل از این جهت که به نظر پاسخ‌گویان ، در تمامی شاخص‌ها و ابعادوضعیت موجود با وضعیت مطلوب( میزان بازده‌هی و کارایی دانشگاه با توجه به ابزارها و امکانات موجود) تفاوت معنی‌داری دارد. این به این معنی است که دانشگاه‌های استان تهران نتوانسته‌اند به نتبجه مطلوب دست یابند و در تمامی ابعاد و شاخص‌ها ضعیف عمل کرده‌اند.و در نهایت مدل نهایی در وضعیت مطلوب ارائه گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - پیش‌بینی نابسامانی بانکی و سرایت بحران در شبکه بانکی (با کاربرد رویکرد ترکیبی خطی و غیرخطی)
احمد بیدی فریدون رهنما رودپشتی رضا غلامی جمکرانی حمید رضا کردلویی مرتضی بکی حسکویی

پژوهش حاضر با هدف پیش‌بینی نابسامانی بانکی و سرایت بحران در شبکه بانکی با استفاده از رویکرد ترکیبی خطی و غیر خطی انجام شده است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. از این رو، برای رسیدن به این هدف، ابتدا شاخص شکنندگی شبکه بانکی (BSFI) به عنوان أکثر

پژوهش حاضر با هدف پیش‌بینی نابسامانی بانکی و سرایت بحران در شبکه بانکی با استفاده از رویکرد ترکیبی خطی و غیر خطی انجام شده است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. از این رو، برای رسیدن به این هدف، ابتدا شاخص شکنندگی شبکه بانکی (BSFI) به عنوان یک نظام هشدار سریع به منظور شناسایی بحران&lrm;های بانکی، در چهار بخش شبکه بانکی (تخصصی، تجاری، خصوصی و موسسات اعتباری) مورد بررسی قرار گیرد و در ادامه سرایت شکنندگی شبکه بانکی در چهار بخش مذکور با استفاده از رویکردهای خطی و غیر خطی با استفاده از داده‌های طی دوره زمانی 1/95 تا 9/99 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج محاسبات شاخص شکنندگی شبکه بانکی (BSFI) در زیر بخش‌های شبکه بانکی کشور نشان دهنده دوره‌های شکنندگی بالای شبکه بانکی می‌باشد از جمله ماه‌های منتهی به سال 1396 شکنندگی شبکه بانکی در سطح بالایی قرار دارد که می‌تواند حاکی از اثرات ادوار انتخاباتی باشد. همچنین در انتهای دوره مورد بررسی، ریسک‌پذیری بالا در شبکه بانکی مشاهده می‌شود که ناشی ایجاد حباب و نشان دهنده یک هشدار قوی برای مشکلات آتی شبکه بانکی کشور است. علاوه بر این، در اکثر دوره مورد بررسی شکنندگی قابل توجهی بر شبکه بانکی حاکم بوده است. در ادامه نتایج آزمون علیت خطی گرنجر نشان دهنده رابطه علیت دوطرفه بین موسسات اعتباری و بانک‌های خصوصی، یک رابطه علی یک طرفه از بانک‌های خصوصی به بانک‌های تخصصی و تجاری و همچنین یک رابطه علی یک طرفه از بانک‌های تخصصی به بانک‌های تجاری می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - فراتحلیلی بر ویژگی های روانشناختی و رفتار رانندگی به منظور ارایه نقشه راه آینده پلیس در پیشگیری از سوانح رانندگی
پرویز فداکار گبلو مهدی مولایی یساولی سید مسلم موسوی پناه

10.30495/jmfr.2022.21096

زمینه: از آنجایی که اولویت‌بندی در سیاست‌ها با توجه به ظرفیت‌های موجود، محدود است. بنابراین ضرورت دارد پژوهشی جامع که میزان نقش متغیرهای روانشناختی در رفتار رانندگی را بررسی کند، انجام گیرد.هدف: این پژوهش با هدف بهره‌گیری از شیوه‌های نوین پژوهش، تحت عنوان فراتحلیل به تح أکثر

زمینه: از آنجایی که اولویت‌بندی در سیاست‌ها با توجه به ظرفیت‌های موجود، محدود است. بنابراین ضرورت دارد پژوهشی جامع که میزان نقش متغیرهای روانشناختی در رفتار رانندگی را بررسی کند، انجام گیرد.هدف: این پژوهش با هدف بهره‌گیری از شیوه‌های نوین پژوهش، تحت عنوان فراتحلیل به تحلیل و ترکیب نتایج پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه رفتار رانندگی و ویژگی‌های روانشناختی پرداخته است تا بدین طریق، نقشه راهی را در راستای پیشگیری از سوانح رانندگی ارائه نمایید.روش: جامعه‌ی آماری این پژوهش، تحقیقات انجام شده پیرامون رفتار رانندگی بین سال‌های 89 تا 99 می‌باشد. که اطلاع دقیقی از تعداد آنها در دسترس نبود و 25 پژوهش در زمینه‌ی رفتار رانندگی انتخاب شد. روش تحقیق این پژوهش، روش فراتحلیل می‌باشد. یافته ها: تمام این پژوهش‌ها از نظر معناداری انداز اثر مورد تحلیل قرار گرفتند و از شاخص r پیرسون جهت محاسبه اندازه اثر استفاده شد. تجزیه ‌و ‌تحلیل نتایج پژوهش‌های مورد بررسی با استفاده از مدل اثرات تصادفی نشان داد که اندازه اثر کل متغیرهای روانشناختی اثرگذار در رفتار رانندگی برابر با 32/0 بود. همچنین بررسی ناهمگونی نتایج با استفاده از شاخص‌های Q و I2 نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین اندازه اثرهای بدست‌آمده در پژوهش‌های مختلف وجود ندارد. نتیجه گیری: پیشنهاد می‌شود در راستای پیشگیری از سوانح رانندگی، به ویژگی‌های روانشناختی رانندگان توجه ویژه‌ای شود و در ارائه صلاحیت رانندگی در کنار آزمون‌های کتبی و مهارتی رانندگی، ابزاری جهت ارزیابی ویژگی‌های روانشناختی رانندگان استفاده شود و برنامه‌های علمی و مدونی جهت بهبود ویژگی‌های روانشناختی رانندگان پرخطر ایجاد گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

11 - بررسی هموارسازی نسبت های مالی توسط مدیریت و آثار آن بر تصمیم گیری استفاده کنندگان
رضا شباهنگ محمود همت فر

این تحقیق به بررسی هموارسازی نسبتهای مالی توسط مدیریت و آثار آن بر اطلاعات مالی ، در جامعه شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران می پردازد.حسابداری یک سیستم اط لاعاتی است که اطلاعات لازم را در رابطه با عملکرد وضعیت مالیواحدهای اقتصادی در اختیار استفاده کنندگان أکثر

این تحقیق به بررسی هموارسازی نسبتهای مالی توسط مدیریت و آثار آن بر اطلاعات مالی ، در جامعه شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران می پردازد.حسابداری یک سیستم اط لاعاتی است که اطلاعات لازم را در رابطه با عملکرد وضعیت مالیواحدهای اقتصادی در اختیار استفاده کنندگان قرار می دهد. مهمترین ابزاری که از طریق آن م ی توان این اطلاعات را در اختیاراشخاص ذینفع و ذیعلاقه قرار داد صورت های مالی بطور اعم و نسبتهای مالی بطور اخص م ی باشد . مدیریت که وظیفه تهیه ایناطلاعات را بر عهده دارد تلاش می کند که عملکرد و وضعیت مالی مناسبی را گزارش نماید . یکی از شیوه هایی که مدیریت می تواندتصویر باثباتی از شرکت خود نشان دهد هموار سازی است . این تحقیق به دنبال اهدافی از قبیل بررسی فرآیند هموارسا زی نسبت هایمالی، تعیین عوامل مؤثر بر هموارسازی و ارائه رهنمودهایی جهت استفاده بهینه از صور ت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورسمی باشد. در تحقیق فوق ، با استفاده از روش قیاسی ، استقرایی ، ابتدا با طرح مفاهیم نظری و مدل اولیه ، به سمت اجزاء تحقیق(صورتهای م الی) حرکت کرده و در نهایت با نتیجه گیری استقرایی و آزمون های آماری به پایان می رسد. بر اساس مبانی نظری تحقیقدو فرضیه مطرح شده است : که اولی به بررسی وجود هموارسازی نسبت های مالی و دومی به تأثیر عوامل خاص موثر بر هموارسازیمی پردازد برای آزمون فرضیه اول ، از روش آماری آنالیز واریانس(ANOVA)و برای آزمون فرضیه دوم از رگرسیون چند متغیره ادغام شده(Panel Data)استفاده شده است. آزمون فرضیه اول نشان داد که رفتار هموارسازی نسبت های مالی در سطح معنی دار 5% در تعدادیاز سال های مورد مطالعه ( 76 الی 81 ) برای اکثر نسبت های مالی مورد بررسی، مشاهده گردیدفرضیه دوم به منظور بررسی متغیرهای اندازه ، سهم بازار، میزان بدهی و جهت انحراف نسب تها از متوسط صنعت ، برای شناساییعوامل موثر بر شاخص هموارسازی نسبت های مالی مورد آزمون قرار گرفت . نتایج حاصل از آزمون این فرضیه نشان داد که عوامل فوقالذکر بر شاخص هموارسازی تعدادی از نسبت های مالی مورد مطالعه موثر واقع شده اند. از بین این عوامل میزان بدهی قو یترین عاملو اندازه شرکت، ضعیف ترین عامل موثر بر شاخص هموارسازی نسبت های مالی بوده است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

12 - اولویت بندی شاخص های دسترسی به فرصت های برابر در توسعه آموزش های علمی – کاربردی کشور
منوچهر جواهری عصمت مسعودی

عصمت مسعودی در این مقاله شاخص های اولویت دار برای دسترسی به فرصت های برابر برای توسعه آموزش های علمی کاربردی تعیین شده است. نویسندگان جهت ارائه این شاخص ها تحت مفهوم شاخص، عدالت آموزشی و برابری دسترسی به آموزش عالی نظام آموزش های علمی- کاربردی را تبیین نموده است. ضمن أکثر

عصمت مسعودی در این مقاله شاخص های اولویت دار برای دسترسی به فرصت های برابر برای توسعه آموزش های علمی کاربردی تعیین شده است. نویسندگان جهت ارائه این شاخص ها تحت مفهوم شاخص، عدالت آموزشی و برابری دسترسی به آموزش عالی نظام آموزش های علمی- کاربردی را تبیین نموده است. ضمن تعریف شاخص های اجتماعی و دسته بندی و به کارگیری شاخص ها، به تحلیل مسأله دسترسی به فرصت های برابر در توسعه آموزش پرداخته و پس از بیان ضرورت های توسعه این آموزش ها، عواقب توسعه آموزش بدون توجه به فرصت های برابر را ارزیابی و تحلیل نموده است. در پایان، با توجه به جهت گیری خاص دانشگاه علمی کاربردی در نظام آموزش عالی شاخص های سنجش نابرابریها در توسعه آموزش آموزش عالی را معرفی و در چهار گروه عمده، دسته بندی نموده باتوجه به آنها، متدولوژی اولویت بندیشاخص های توسعه آموزش های علمی کاربردی را از دیدگاه دسترسی برابر به فرصت های آموزشی، ارائه نموده و نهایتاً با تعیین شاخص های اولویت دار امکان اولویت سنجی مناطق کشور را جهت تأسیس دانشگاه های علمی کاربردی فراهم نموده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

13 - طراحی و تدوین الگوی اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی
رمضانعلی رویایی اسماعیل کاوسی

اغلب گفته می‌شوداگر نتوانید اندازه‌گیری کنید، نمی‌توانید مدیریت کنید و آن چه قابل اندازه‌گیری است قابل انجام می‌باشد. علی‌رغم تلاش‌های وافری که محققین پیرامون سنجش و اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی در اقصی نقاط دنیا به عمل آورده‌اند، متاسفانه یکی از بزرگترین نقاط ضعف موجود، أکثر

اغلب گفته می‌شوداگر نتوانید اندازه‌گیری کنید، نمی‌توانید مدیریت کنید و آن چه قابل اندازه‌گیری است قابل انجام می‌باشد. علی‌رغم تلاش‌های وافری که محققین پیرامون سنجش و اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی در اقصی نقاط دنیا به عمل آورده‌اند، متاسفانه یکی از بزرگترین نقاط ضعف موجود، فقدان اجماع آنها پیرامون روش اندازه گیری این پدیده می‌باشد. با توجه به این مهم که گام نخست در اندازه‌گیری هر چیزی تعریف صفت و ویژگی مورد نظر می‌باشد، در این مقاله نخست تعاریفی از سرمایه اجتماعی عرضه شده و به دنبال آن ضمن تاکید بر عدم اجماع محققین در خصوص به کارگیری روش‌های اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی، مدل‌های مختلف تشریح می‌گردد. در مدل‌های کیفی، مدل SCAT که توسط بین و هیکس ارائه گردیده و مدل CRLRA که به وسیله فالک و کیلپاتریک مطرح شده و مدل کریشنا شرادر معرفی می‌گردند، سپس مدل‌های کمی اسنیجدرز، پاتنام و فوکویاما تعریف گردیده و در ادامه الگوهای پیمایشی و اقتصادی جهت اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی تبیین می‌شوند. پس از ارائه مدل مفهومی به معرفی الگوی پیشنهادی پرداخته می‌شود. در این مرحله نخست ابعاد چهارگانه سرمایه اجتماعی مطرح و سپس مولفه‌های مربوط به هر یک از ابعاد معرفی و در ادامه شاخص‌های اندازه گیری مولفه‌ها در قالب جداول و اشکال عرضه می‌گردد. در خاتمه با توجه به کاربست آزمایشی مدل در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی به اجمال مراحل اجرایی تحقیق مطرح و به پاره‌ای از نتایج حاصله از این پژوهش اشاره می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

14 - ارائه الگوی مناسب برای شاخص عملکرد مدیران آموزشی
نادرقلی قورچیان هما غفوریان

ضرورت مدیریت نظارت و ارزیابی ، از دیر باز برای تمامی دست اندرکاران امر تعلیم وتربیت آشکار بوده است . در این میان شاخص های عملکردی موجب شفاف شدن در امور در فرایند فعالیت های مدیران آموزشی می شوند . از رهگذر شاخص عای عملکردی مدیران می توان اندیشه های نظری ، هدف های تعیین أکثر

ضرورت مدیریت نظارت و ارزیابی ، از دیر باز برای تمامی دست اندرکاران امر تعلیم وتربیت آشکار بوده است . در این میان شاخص های عملکردی موجب شفاف شدن در امور در فرایند فعالیت های مدیران آموزشی می شوند . از رهگذر شاخص عای عملکردی مدیران می توان اندیشه های نظری ، هدف های تعیین شده ، عملکرد گذشته و نیز وضع موجود و مطلوب را بررسی و مقایسه نمود. در مورد شاخص های عملکردی ، هر نشانگر در میان فرایندهای پیچیده و گسترده راه و روشی رسم می کند که می توان از طریق آن عنصر یا عناصری را اندازه گیری و ارزش گذاری کرد و اینکه می توان این اندازه گیری را در مجموع کار و فعالیت به عنوان شاهدی از معیارهای عملکرد به حساب آورد . بدیم سان شاخص های عملکردی ابزار سنجش مستمر کیفیت نظام آموزشی و مدیریت آن خواهد بود و آموزش و پرورش را قادر خواهد ساخت تا به کاربست تئوری های علمی و شاخص ها ، پنجره جدیدی را در برنامه ریزی بگشاید و به فردای روشن تری بیندیشد .نویسنده پس از سال ها مطالعه و تجربه علمی در زمینه شاخص های عملکردی مدیران به این نتیجه رسیده است که طراحی و ارئه الگوی برای شناسایی شاخص های عملکرد مدیران بسیار ضروری است و می تواند به محققان این رشته در شناخت دقیق شاخص ها و در شفاف نمودن امور در فرایند فعالیت های مدیران آموزشی کمک نماید ، بنابراین به طراحی الگو اقدام نموده و سپس با انجام پژوهشی پیمایشی در استان تهران ، الگوی خاصی طراحی نموده است . در این مقاله نخست هدف و سؤالات و متدولوژی پژوهش و تحقیقات گوناگونی که پژوهشگران مختلف کشورها ارائه داده اند ، شرح داده خواهد شد . دوم دستاوردهای پژوهش بیان خواهد شد . در پایان الگوهای پیشنهادی که با الهام از نتایج دو قسمت اول طراحی گردیده اند ، ذکر خواهند گردید . امید دارد که مقاله بتواند توجه دست اندرکاران را جلب و برای تحقیقات علمی بعدی و یا برنامه ریزی و اجرای شاخص های عملکرد مدیران مؤثر واقع شود تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

15 - یک مدل مفهومی جهت توسعه محصول جدید در محیط مهندسی همزمان
سید محمد سیدحسینی سید جواد ایرانبان

چکیدهامروزه محصول جدید و لزوم و اهمیت آن به عنوان یک استراتژی ضروری جهت ماندگاری در کسب و کار تبدیل گردیده است.شرکتهای پیشرو تلاش می نمایند تا با بکارگیری رویکردها و نگرشهای نوین؛ فرایند توسعه محصول جدید 1 را بهبود بخشند. یکی از اینرویکردهای نوین نگرش مهندسی همزمان 2 می أکثر

چکیدهامروزه محصول جدید و لزوم و اهمیت آن به عنوان یک استراتژی ضروری جهت ماندگاری در کسب و کار تبدیل گردیده است.شرکتهای پیشرو تلاش می نمایند تا با بکارگیری رویکردها و نگرشهای نوین؛ فرایند توسعه محصول جدید 1 را بهبود بخشند. یکی از اینرویکردهای نوین نگرش مهندسی همزمان 2 می باشد . تحقیقات و مطالعات فراوانی در خصوص این نگرش انجام گرفته و یا در حالانجام م یباشد. در یک دیدگاه عمومی مهندسی همزمان الگوئی را ارائه می نماید که دارای سه جنبه اصلی طراحی؛ تولید و مشتریمی باشد. به عبارت بهتر رویکرد مهندسی همزمان تلاش می نماید که با در نظر داشتن طراحی محصول؛ تولید آن و مشتری محصول؛ بههدفی دست یابد که با اتکا به آن بتوان به بهبودهای چشمگیری در کسب و کار دست یافت. در این مقاله تلاش می گردد که هر سهجنبه اصلی فضای مهندسی همزمان مورد توجه قرار گرفته و در نهایت مدل مفهومی توسعه محصول جدید در این فضا ارائه گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

16 - ارائه مدل آسیب شناسی نظام نوسازی صنایع ایران (با رویکرد فناوری)
محمدرضا محسنی ازغندی سید محمد سید حسینی

رقابت در صنعت برای تولید کیفیت بهتر در عرصه کالا و خدمات امری اجتناب ناپذیر است. در این راستا کشور ما با توجه به قدیمی بودن اکثر مولفه‌های تاثیرگذار آن در بخش صنعت، نیازمند نوسازی این مولفه‌ها می‌باشد. شاخص‌های عمده قانونی / حاکمیتی، اقتصادی / صنعتی، تکنولوژیک و درون ب أکثر

رقابت در صنعت برای تولید کیفیت بهتر در عرصه کالا و خدمات امری اجتناب ناپذیر است. در این راستا کشور ما با توجه به قدیمی بودن اکثر مولفه‌های تاثیرگذار آن در بخش صنعت، نیازمند نوسازی این مولفه‌ها می‌باشد. شاخص‌های عمده قانونی / حاکمیتی، اقتصادی / صنعتی، تکنولوژیک و درون بنگاهی به عنوان یک طبقه بندی جهت این مولفه‌ها در تحقیق حاضر بکار گرفته شده است. سپس با تجزیه و تحلیل نموداری و استفاده از نظر خبرگان زیر شاخص‌ها نیز مطرح گردید. سپس با استفاده از روشهای تصمیم گیری در مورد هر یک از شاخص‌های 16 گانه‌ اهمیت سنجی انجام شده، پس از آن با توجه به وزن و اهمیت هر یک از شاخص‌ها و نظر خبرگان در مورد فاصله از مطلوب هر یک از صنایع در این شاخص‌ها، صنایع مورد نظر جهت نوسازی اولویت بندی شده‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

17 - بررسی تاثیر نوسانات شاخ صهای کلان اقتصادی بر بازده سهام
دکتر زهرا پورزمانی دکتر آزیتا جهانشاد هاشم کمالی رضایی

سرمایه گذاران در تصمیم گیری های خود درباره سرمایه گذاری هایشان به عوامل کلان اقتصادی توجه می کنند.این خود حاکی از آن است که آنها درصدد کاهش ریسک سرمایه گذاری (ریسک سیستماتیک) به منظورکسب بازده مورد انتظارشان هستند. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی (رش أکثر

سرمایه گذاران در تصمیم گیری های خود درباره سرمایه گذاری هایشان به عوامل کلان اقتصادی توجه می کنند.این خود حاکی از آن است که آنها درصدد کاهش ریسک سرمایه گذاری (ریسک سیستماتیک) به منظورکسب بازده مورد انتظارشان هستند. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی (رشد نرخاشتغال و تولید ناخالص داخلی تورم، رشد شاخص قیمت سهام،) بر بازده سهام و در شرکتهای پذیرفته شدهدر بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1379 تا 1385 ، با استفاده از مدل رگرسیون است. نتایج تحقیقنشان می دهد رشد نرخ اشتغال بر بازده سهام تاثیری ندارد، تولید ناخالص داخلی (با تاثیر محدود)، تورم(باتاثیر محدود منفی)و رشد شاخص قیمت سهام (با تاثیر قابل ملاحظه) بر بازده سهام موثر هستند. شناختتاثیر متغیرهای کلان اقتصادی م یتواند سرمایه گذاران را در اخذ تصمیمات صحیح و سیاست گذاران را درجهت گیری های سیاستهای کلان اقتصادی یاری کند تا اثر این سیاست ها را بر بازار سهام مشخص نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

18 - بررسی و ارزیابی جایگاه ایران در جهانی شدن و ارائه یک الگوی مدیریتی مناسب
احمد جعفری صمیمی کرم سینا

از دهه 1990 پدیده ی "جهانی شدن"، یکی از بحث برانگیزترین موضوعات، فرا روی کشورها قرار گرفته است، و در مورد جهانی شدن اظهار نظرهای بسیاری وجود دارد و بررسی آثار و پیامدهای گسترده ی این فرایند بر ابعاد مختلف حیات انسانی از جمله آثار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن توجه أکثر

از دهه 1990 پدیده ی "جهانی شدن"، یکی از بحث برانگیزترین موضوعات، فرا روی کشورها قرار گرفته است، و در مورد جهانی شدن اظهار نظرهای بسیاری وجود دارد و بررسی آثار و پیامدهای گسترده ی این فرایند بر ابعاد مختلف حیات انسانی از جمله آثار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن توجه خاص اندیشمندان مدیریت، سیاستمداران، اقتصاد دانان و متولیان فرهنگی جهان را به خود جلب کرده است. در این تحقیق ضمن بررسی عوامل مؤثر در جهانی شدن و تأثیر جهانی شدن بر عوامل مختلف سیاسیف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، سعی شده است موضوع جهانی شدن از لحاظ کمّی مورد بررسی قرار بگیرد. بنابراین سؤال اصلی تحقیق این است که عوامل مؤثر در جهانی شدن کداند؟ در بین عوامل جهانی شدن نقش کدام عامل مهم تر است؟ آیا با آزاد سازی اقتصادی و کاهش فساد مالی در ایجاد اصلاحات نظام مدیریتی رتبه ایران در جهانی شدن ارتقاء می یابد؟ و نقش کدامیک (آزاد سازی اقتصادی و کاهش فساد مالی) در رتقاء موقعیت در جهانی شدن بیشتر است؟ هدف تحقیق، جواب به سؤالات فوق در جهت اثر بخشی دولت است تا بتواند با اصلاحات نظام مدیریتی به راحتی به عضویت سازمان تجارت جهانی (WTO) درآید و از آثار منفی به دور باشد. این تحقیق در دو محور اصلی انجام گرفته است: 1- عوامل مؤثر بر جهانی شدن و تعیین مهمترین عامل 2- اصلاحات نظام مدیریتی در جهت ارتقاء موقعیت ایران با استفاده از ابزار آزاد سازی اقتصادی و کاهش فساد مالی و تعیین درجه اهمیت هر یک از آنها. روش جمع آوری به صورت آرشیوی از طریق سایت های اینترنتی انجام شد. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از ضریب رتبه ای همبستگی اسپیرمن برای انتخاب بهترین عامل جهانی شدن از بین عوامل اقتصادی، سیاسی، فردی و فنی و تعیین ارجحیت اصلاحات مدیریتی ( آزاد سازی اقتصادی و فساد مالی) استفاده شده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که شدت درجه همبستگی عوامل جهانی شدن به ترتیب: فنی، فردی، اقتصادی و سیاسی می باشد و آزادسازی اقتصادی به عنوان ابزار اصلاحات مدیریتی نسبت به فساد مالی ارجح است. بررسی نشان می دهد با عنایت به درخواست های متعدد عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی (WTO) به لحاظ وضعیت خاص اقتصادی، اجتماعی لازم است آزاد سازی اقتصادی در دستور کار مدیران دولتی قرار بگیرد و گرایش اصلاحات مدیریتی لازم جهت بهبود جایگاه ایران در جهانی شدن، به سوی آزاد سازی اقتصادی معطوف باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

19 - توسعه سیستم پشتیبان تصمیم مدیریت ریسک سازمان در شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور
نرگس نعمتی سینا نعمتی زاده

شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور[i] به‌دلیل نداشتن سازوکاری نظام مند به منظور مدیریت رویدادهای ریسک، دچار مشکلاتی در تصمیمات راهبردی بوده است. از این‌رو برای تسهیل در فرآیند مدیریت ریسک سازمان (ERM)، یک سیستم پشتیبان تصمیم که بتواند تصمیم‌گیری در کلیه مراحل فرآیند أکثر

شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور[i] به‌دلیل نداشتن سازوکاری نظام مند به منظور مدیریت رویدادهای ریسک، دچار مشکلاتی در تصمیمات راهبردی بوده است. از این‌رو برای تسهیل در فرآیند مدیریت ریسک سازمان (ERM)، یک سیستم پشتیبان تصمیم که بتواند تصمیم‌گیری در کلیه مراحل فرآیند مدیریت ریسک سازمان را پشتیبانی کند توسعه داده شد. در این پژوهش ضمن این که سعی می شود تا تصمیم گیری در کلیه مراحل مدیریت ریسک پشتیبانی شود، از ابزار های تصمیم گیری چندمعیاره شامل روش وزن دهی بردار ویژه و روش TOPSIS، سیستم استنتاج فازی و برنامه ریزی عدد صحیح نیز استفاده می شود. استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره به‌علت استفاده از معیارهای کمی و کیفی و گاه متناقض در آن ها و همچنین استفاده از نظر خبرگان، نیازمند یک سیستم پشتیبانی از تصمیم است. بنابراین برای اجرا و بررسی عملکرد مدل پیشنهادی، یک نرم افزار توسعه داده شده و در شرکت توسعه و به‌صورت خاص در مجموعه فرهنگی ورزشی انقلاب اجرا شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

20 - هژمونی برنامه ریزی رسانه؛ در تبلیغات
بهروز کافی کامبیز حیدرزاده

برنامه ریزی رسانه، پیام آگهی های تجاری را به افراد مناسب و در زمان مناسب منتقل می کند. برنامه ریزی رسانه شامل تصمیمات متعددی می شود: کجا، چه زمان و از طریق کدام رسانه باید آگهی تجاری را پخش و منتشر کرد همچنین هرچند وقت باید از آن ها استفاده کرد. برنامه ریزی کنندگان رسان أکثر

برنامه ریزی رسانه، پیام آگهی های تجاری را به افراد مناسب و در زمان مناسب منتقل می کند. برنامه ریزی رسانه شامل تصمیمات متعددی می شود: کجا، چه زمان و از طریق کدام رسانه باید آگهی تجاری را پخش و منتشر کرد همچنین هرچند وقت باید از آن ها استفاده کرد. برنامه ریزی کنندگان رسانه ها، نیاز توأمان به مهارت های مالی و نوآوری (خلاقیت) دارند. رسانه ها پیام ها را به مخاطبان هدف می رسانند. انتخاب صحیح رسانه ها نیازمند درک قدرت رسانه ها و ارزیابی لحن مخاطبان هدف می باشد. اگر هر دو به طور مناسب و صحیح تدوین و بررسی نگردند نمی توان ارتباطی میان نام ونشان تجاری، مصرف کننده، سازمان، و مخاطبان هدف ایجاد کرد. اجرای صحیح برنامه رسانه ها،نقش اساسی در برقراری ارتباطات بازاریابی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

21 - بررسی رابطه بین مخارج سرمایه ای دولت و شاخص های بورس اوراق بهادار تهران
قدرت الله طالب نیا نازنین جلیلی

در اجراى سیاستهاى مالى دولتها، سرمایه گذاریهاى دولت م یتواند نقش زیادى در گسترش فعالیتهاى بورس اوراق بهادار داشته باشد.لذا این تحقیق در صدد است که رابطه بین مخارج سرمایه اى دولت و تاثیر آن بر فعالیت بورس اوراق بهادار تهران که رکن اصلى بازاربین مخارج سرمایه کشور و بخش م أکثر

در اجراى سیاستهاى مالى دولتها، سرمایه گذاریهاى دولت م یتواند نقش زیادى در گسترش فعالیتهاى بورس اوراق بهادار داشته باشد.لذا این تحقیق در صدد است که رابطه بین مخارج سرمایه اى دولت و تاثیر آن بر فعالیت بورس اوراق بهادار تهران که رکن اصلى بازاربین مخارج سرمایه کشور و بخش مهمى از کل اقتصاد است را مورد بررسى و مطالعه قرار دهد. به همین منظور این فرضیه اصلی کهرا مطرح می نماید. پیرو این فرضیه شش فرضیه . سرمایه ای دولت و شاخصهای بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا دار وجود داردفرعی بیان شده است. این فرضیات وجود رابطه معنادار بین مخارج سرمایه ای دولت و شش شاخص بورس اوراق بهادار تهران از جملهشاخصهای کل قیمت، قیمت و بازده نقدی ،بازده نقدی، مالی، صنعت و پنجاه شرکت فعال تر بورس را مطرح م یکنند.نتایج این پژوهش نشان مى دهد که بین مخارج سرمای هاى دولت در دوره مورد بررسى و شاخصهاى کل قیمت، قیمت و بازده نقدى وشاخص صنعت بورس اوراق بهادار تهران رابطه مثبت و معنادار و بین مخارج سرمایه اى دولت و شاخصهاى بازده نقدى ،مالى و شاخصپنجاه شرکت فعال تر بورس اوراق بهادار تهران رابط هاى نه چندان قوى طى دوره پنجساله 1377 تا 1381 مشاهده می شود.با توجه به این نتایج می توان گفت که براى پیش بینى تغییرات شاخص هاى بورس اوراق بهادار تهران مى توان از سیاستهای مالی بویژهسیاستهاى سرمایه گذارى دولت استفاده نمود تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

22 - تاثیر اندازه شرکت بر هموارسازی سود
دکتر محمدرضا شورورزی رحیم پهلوان

در این تحقیق ، اثر اندازه شرکت بر هموارسازی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرارگرفته است و در این تحقیق 352 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی 1381-1385بررسی شده است . ابتدا شرکتهای نمونه با استفاده از شاخص ایکل به هموارساز و غ أکثر

در این تحقیق ، اثر اندازه شرکت بر هموارسازی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرارگرفته است و در این تحقیق 352 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی 1381-1385بررسی شده است . ابتدا شرکتهای نمونه با استفاده از شاخص ایکل به هموارساز و غیر هموارساز دسته بندی شده اند و در نهایت از مدل لجستیک برای آزمون فرضیه تحقیق استفاده گردیده است . نتایج تحقیق نشان می دهد که بیناندازه شرکت و هموارسازی سود ارتباط مثبتی وجود دارد . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

23 - مدل تصمیم گیری چند شاخصه فازی (FMADM) برای اولویت بندی مدارس برای ثبت نام فرزند
منصور مؤمنی

یکی از مسایل و مشکلاتی که بسیاری از والدین و تا حدی دانش آموزان در تیرماه هر تابستان با آن روبرو هستند انتخاب مدرسه برای فرزند است. در این مقاله از مدل تصمیم گیری چند شاخصه فازی (FMADM) برای اولویت بندی و انتخاب گزینه ها استفاده شده است. برای تعیین ضرایب اهمیت شاخص های أکثر

یکی از مسایل و مشکلاتی که بسیاری از والدین و تا حدی دانش آموزان در تیرماه هر تابستان با آن روبرو هستند انتخاب مدرسه برای فرزند است. در این مقاله از مدل تصمیم گیری چند شاخصه فازی (FMADM) برای اولویت بندی و انتخاب گزینه ها استفاده شده است. برای تعیین ضرایب اهمیت شاخص های مختلف از روش حداقل مربعات وزنی (WLSM) استفاده شده است. سپس با استفاده از مدل یاگر تعدیل شده گزینه ها (مدارس مورد نظر) اولویت بندی شده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

24 - کارت امتیازی آینده در بستر آینده نگاری استراتژیک
سعید خزایی صحنه مهران اصلانیان

زمینه: سناریو ها غالبا به منظور توصیف امکان جایگزینی تغییرات آینده در محیط خارجی سازمان به کار می روند که حتی قادرند پس از آن به منظور ارزیابی استراتژی فعلی و توسعه استراتژی های آینده به کار برده شوند. با این حال، با تغییر تمرکز به سمت دیدگاه مبتنی بر منابع به دور از پا أکثر

زمینه: سناریو ها غالبا به منظور توصیف امکان جایگزینی تغییرات آینده در محیط خارجی سازمان به کار می روند که حتی قادرند پس از آن به منظور ارزیابی استراتژی فعلی و توسعه استراتژی های آینده به کار برده شوند. با این حال، با تغییر تمرکز به سمت دیدگاه مبتنی بر منابع به دور از پارادایم مبتنی بر بازار، سناریوها قادر خواهند بود برای توصیف گزینه های جایگزین مسیرهای توسعه داخلی سازمان نیز استفاده شوند. سپس این دو نوع سناریو می توانند بطور سیستماتیک توسعه یافته و به شکل یک بخش مهم از یک سیستم هشدار دهنده زودهنگام استراتژیک (کارت امتیازی آینده) به کار برده شوند. این پژوهش با مطالعه ادبیات موجود و همچنین نمونه های متعدد برای توسعه مفهوم کارت امتیازی آینده تلاش نموده است همچنین این پژوهش به دنبال فراهم کردن یک روش سیستماتیک به سمت آینده نگاری استراتژیک با ترکیب سنایورهای داخلی (رویکرد مبتنی بر منابع) و سناریوهای خارجی (رویکرد مبتنی بر بازار) در درون مکانیزمی به نام کارت امتیازی آینده است که می تواند برای توصیف راه های توسعه داخلی جایگزین برای یک سازمان بکار گرفته شود. یافته ها حاکی از آن است که دیدگاه خارجی (مبتنی بر بازار) و داخلی (مبتنی بر منابع) برای ایجاد یک سیستم هشدار دهنده زودهنگام استراتژیک می بایست با یکدیگر ترکیب شوند. هدف: این پژوهش به دنبال خلق روشی سیستماتیک در آینده نگاری استراتژیک با ترکیب سنایورهای داخلی (رویکرد مبتنی بر منابع) و سناریوهای خارجی (رویکرد مبتنی بر بازار) در درون ساختاری به نام کارت امتیازی آینده است. روش ها: در این پژوهش با مطالعه ادبیات موجود و همچنین نمونه های متعدد تلاش گردیده مفهوم کارت امتیازی آینده تبیین گردد. یافته ها و نتایج: یافته ها حاکی از آن است که دیدگاه خارجی (مبتنی بر بازار) و داخلی (مبتنی بر منابع) برای ایجاد یک سیستم هشدار دهنده زودهنگام استراتژیک می بایست با یکدیگر ترکیب شوند. همچنین یافته ها نشان دادند که کارت امتیازی آینده در برگیرنده شاخص های سنتی اندازه گیری عملکرد، شاخص های تغییر، شاخص های حیاتی بازار و مفروضات و وعده های استراتژی می باشد.. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

25 - مطالعه موردی ارزیابی عملکرد بر مبنای رویکرد کارت امتیازی متوازن
عیسی سیلاوی احمد سرداری یوسف رشیدی کیا

زمینه: پژوهش با محوریت ارزیابی عملکرد سازمان مورد بررسی بر مبنای رویکرد کارت امتیازی متوازن صورت گرفت.هدف: ارزیابی عملکرد معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شرکت فولاد خوزستان در سال 1393 بر مبنای رویکرد کارت امتیازی متوازن می‌باشد.روش: تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ر أکثر

زمینه: پژوهش با محوریت ارزیابی عملکرد سازمان مورد بررسی بر مبنای رویکرد کارت امتیازی متوازن صورت گرفت.هدف: ارزیابی عملکرد معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شرکت فولاد خوزستان در سال 1393 بر مبنای رویکرد کارت امتیازی متوازن می‌باشد.روش: تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی است. جامعه آماری شامل مدیران، کارکنان و مشتریان معاونت است. با استفاده از تحقیقات قبلی، استراتژی‌ها، شاخص‌های تدوین شده قبلی و مصاحبه با کارشناسان معاونت شاخص‌های چهار منظر تدوین شد. جهت سنجش منظر مالی و برخی شاخص‌های منظر فرایندهای داخلی از اسناد و مدارک مربوط به این منظرها استفاده شد. برای استخراج میزان تحقق سایر شاخص‌ها سه پرسشنامه تدوین گردید. برای تحلیل داده‌های شاخص‌های نسبتی از درصد تحققق شاخص‌ها و برای شاخص‌های فاصله‌ای از آزمون تی تک‌نمونه‌ای استفاده شد.یافته: جامعه مورد بررسی در منظر مالی به 95/، در منظر مشتری به 49/، در منظر فرایندهای داخلی در شاخص‌های پرسشنامه‌ای به 75/ و در شاخص‌های غیر پرسشنامه‌ای به 8/57، و در منظر رشد و یادگیری به 65/ اهداف از قبل پیش‌بینی شده دست یافته است.نتیجه: معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شرکت فولاد خوزستان نتوانسته به 100 درصد اهداف تعیین شده دست یابد، اما عملکرد آن در وضعیت مطلوبی قرار دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

26 - شناسایی مولفه‌ها و شاخص‌های تاب‌آوری سازمانی باشگاه‌های ورزشی خصوصی
بهمن ولی نژاد فریده اشرف گنجوئی محمدرضا اسماعیلی

زمینه: تاب‌آوری سازمانی یعنی سازمان‌ها در برابر بحران‌ها، بقای خود را حفظ کنند، مقاومت خوبی داشته باشند و عملکرد خود را بهبود بخشند. هدف: هدف این پژوهش شناسایی مولفه‌ها و شاخص‌های تاب‌آوری سازمانی برای باشگاه‌ها ورزشی خصوصی است. روش‌ها: جامعه پژوهش شامل خبرگان علمی و ا أکثر

زمینه: تاب‌آوری سازمانی یعنی سازمان‌ها در برابر بحران‌ها، بقای خود را حفظ کنند، مقاومت خوبی داشته باشند و عملکرد خود را بهبود بخشند. هدف: هدف این پژوهش شناسایی مولفه‌ها و شاخص‌های تاب‌آوری سازمانی برای باشگاه‌ها ورزشی خصوصی است. روش‌ها: جامعه پژوهش شامل خبرگان علمی و اجرایی در حوزه مدیریت ورزشی هستند. برای جمع آوری نمونه از روش نمونه‌گیری گلوله برفی استفاده شد. برای جمع آوری اطلاعات از مصاحبة نیمهساختاریافته شد. لذا در این مطالعه کیفی از روش تحلیل مضمون (تم) استفاده شد و از طریق تحلیل داده‌های حاصل از متن مصاحبه‌ با 17 تن از خبرگان علمی و اجرایی در حوزه مدیریت ورزشی، مولفه‌ها و شاخص‌های تاب‌آوری سازمانی باشگاه‌های ورزشی خصوصی شناسایی شدند. یافته‌ها: طبق یافته‌ها، مولفه تاب‌آوری سازمانی شامل سه شاخص آگاهی موقعیتی، مدیریت آسیب‌پذیری کلیدی، قابلیت تطابق‌پذیری با 15 کد اولیه؛ مولفه موانع تاب‌آوری سازمانی شامل پنج شاخص با 16 کد اولیه؛ مولفه تسهیل‌کننده‌های تاب‌آوری شامل پنج شاخص با 17 کد اولیه؛ و در نهایت مولفه راهبردهای تاب‌آوری شامل پنج شاخص با 17 کد اولیه است. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش می‌توان برای توسعه تاب‌آوری سازمانی در باشگاه‌های ورزشی از طریق اتخاذ سیاست‌ها و تعیین ساختارهای مناسب و نیز فراهم آوردن محیط‌ها و بسترهای مطلوب، زمینه‌های تاب‌آوری سازمانی در باشگاه‌های ورزشی را شناسایی و اجرایی کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

27 - شناسایی و بیان شاخص‌های موثر بر مدیریت سرمایه فکری با رویکرد الگوی دانشی در گمرکات کشور
علی رزمان حسین گنجی نیا موسی رضوانی چمن زمین

10.30495/ijpa.2022.65385.10832

هدف: سازمان ها برای توسعه خود باید دارای قابلیت هایی باشند که بتوانند برای ایجاد منابع کمیاب، ارزشمند و تقلید ناپذیر به کار برند. مدیریت سرمایه فکری، مزیت رقابتی است که تقلید آن سخت می باشد. هدف این پژوهش شناسایی و بیان شاخص های موثر بر مدیریت سرمایه فکری با رویکرد الگو أکثر

هدف: سازمان ها برای توسعه خود باید دارای قابلیت هایی باشند که بتوانند برای ایجاد منابع کمیاب، ارزشمند و تقلید ناپذیر به کار برند. مدیریت سرمایه فکری، مزیت رقابتی است که تقلید آن سخت می باشد. هدف این پژوهش شناسایی و بیان شاخص های موثر بر مدیریت سرمایه فکری با رویکرد الگوی دانشی در گمرکات کشور است.روش پژوهش: پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری روش داده بنیاد انجام گرفته است. ابزار جمع‌آوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختار یافته و به منظور گردآوری اطلاعات، با به کارگیری روش نمونه گیری هدفمند با20 نفر از خبرگان و آگاهان اداره گمرک کشور مصاحبه انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت.یافته ها: در قالب مدل پارادایمی شامل سرمایه ارتباطی، سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری به عنوان مقوله محوری و یادگیری سازمانی، نگرش سیستمی و فناوری اطلاعات به عنوان شرایط علی، سازمان های همکار، نظریه پردازان خارجی، دولت و شرایط محیطی به عنوان عوامل زمینه ای، موانع و چالش ها شامل، عوامل سازمانی به عنوان راهبردها و خط مشی گذاری دانش محور، مدیریت دانش، نوآوری،خلاقیت، ایده و سازمان دانش محور به عنوان پیامد قرار گرفت.نتایج: مبین معناداری مدل های اندازه گیری و معادلات ساختاری در سطح اطمینان 99% می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

28 - وضعیت سنجی برون سپاری در دستگاه های اجرایی استان مازندران
فاضل زارعیان باغگاه سعید امامقلی زاده مهرداد متانی

10.30495/ijpa.2022.64858.10821

زمینه: پدیده برون‌سپاری امری جدید در امور سازمانی و نظام‌های اداری می‌باشد، لذا هدف پژوهش حاضر شناسایی شاخص‌ها و وضعیت سنجی برون‌سپاری در دستگاه‌های اجرایی استان مازندران می‌باشد.روش: جامعه‌ی آماری بخش کیفی شامل خبرگان شامل روئسا، مدیران و ناظرین پروژه‌های برون‌سپاری دس أکثر

زمینه: پدیده برون‌سپاری امری جدید در امور سازمانی و نظام‌های اداری می‌باشد، لذا هدف پژوهش حاضر شناسایی شاخص‌ها و وضعیت سنجی برون‌سپاری در دستگاه‌های اجرایی استان مازندران می‌باشد.روش: جامعه‌ی آماری بخش کیفی شامل خبرگان شامل روئسا، مدیران و ناظرین پروژه‌های برون‌سپاری دستگاه‌های اجرایی استان مازندران و جامعه‌ی آماری بخش کمی نیز شامل مدیران ارشد، مدیران میانی و دست‌اندارکاران و کارمندان دستگاه‌های اجرایی استان مازندران بود. تعداد افراد نمونه در بخش کیفی تعداد 11 نفر و در بخش کمی تعداد 228 نفر انتخاب شدند. به منظور تجزیه وتحلیل داده‌ها از تکنیک تحلیل محتوا، تکنیک دلفی و آزمون t تک نمونه‌ای در نرم افزار Spss استفاده شد. یافته‌ها: با توجه برای کلیه شاخص‌ها بجز شاخص‌های اتخاذ تدابیر لازم جهت برون‌سپاری در سازمان، انعطاف‌پذیری سازمان در زمینه نحوه ارائه خدمات برون‌سپاری، حفظ دانش فنی سازمان در برون‌سپاری، انتقال دانش جدید فنی از سازمان‌ها و شرکت‌های دیگر به سازمان طی برون‌سپاری و ایجاد ظرفیت بالا با برون‌سپاری خدمات، عدم تغییر میزان هزینه پرداختی شهروندان برای ارائه خدمات برون‌سپاری و شاخص بررسی مکان برون‌سپاری در قرارداد، در وضعیت مناسبی قرار دارند. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج بدست آمده می‌توان بیان داشت که دستگاه‌های اجرایی استان مازندران آمادگی لازم را از لحاظ انجام برون‌سپاری تا حدی زیادی دارا می باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

29 - طراحی مدل خط مشی‌گذاری تاب‌آوری کسب و کارهای دانش بنیان در دوران کرونا
ابراهیم دوستی شرودانی ناصر خانی

10.30495/ijpa.2022.67317.10887

ه هدف: هدف از پژوهش حاضر طراحی مدل خط مشی گذاری تاب آوری کسب و کارهای دانش بنیان در دوران کرونا است. روش: داده های گردآوری شده کیفی و با رویکرد نظریه داده بنیاد می باشد. جامعه ی آماری پژوهش مدیران و متخصصان حوزه ی دانش بنیان بوده که از طریق نمونه گیری نظری با دوازده ن أکثر

ه هدف: هدف از پژوهش حاضر طراحی مدل خط مشی گذاری تاب آوری کسب و کارهای دانش بنیان در دوران کرونا است. روش: داده های گردآوری شده کیفی و با رویکرد نظریه داده بنیاد می باشد. جامعه ی آماری پژوهش مدیران و متخصصان حوزه ی دانش بنیان بوده که از طریق نمونه گیری نظری با دوازده نفر از آنان مصاحبه های عمیق نیمه ساختمند انجام شده است. سپس با استفاده از کدگذاری باز، مفاهیم و مقوله های استخراج شدند. یافته ها: براساس فرایند نظریه داده بنیاد، طی مراحل کدگذاری 52 مقوله فرعی و 13 مقوله اصلی شناسایی و دسته بندی شدند. سپس ضمن شناسایی مقوله محوری، مقوله ها در درون مولفه های اساسی شرایط علی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردهای و پیامدهای قرار گرفتند و مدل نهایی شکل گرفت. نتیجه گیری: شرکت های دانش بنیان می توانند با چرخش هوشمندانه در مدل کسب و کار، شناسایی بازارهای هدف جدید، استفاده از خلاقیت و دانش بروز و بهره گیری از تجربیات سایر کشورها در برابر بحران کووید 19، به خوبی مقاومت کرده و بحران کرونا را تبدیل به فرصتی برای رشد شرکت تبدیل نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

30 - اثر سیاست‌های ارزی در جهت کاهش کسری حساب جاری (با تاکید بر بحران مالی سال 2008)
سمیرا نجفی استمال سید شمس الدین حسینی عباس معمارنژاد فرهاد غفاری

10.30495/ijpa.2022.68048.10938

زمینه: نوسانات نرخ ارز و ا نحراف آن از مسیر تعادلی یکی از مهمترین متغیرهای اقتـصاد کـلان است که از جنبه های گوناگون بخش های مختلف اقتصاد را تحت تأثیر قـرار مـی دهـد. هدف: این مطالعه با هدف بررسی اثر سیاست‌های ارزی در هنگام وجود کسری تجاری در شرایط بحران مالی (بحران سال أکثر

زمینه: نوسانات نرخ ارز و ا نحراف آن از مسیر تعادلی یکی از مهمترین متغیرهای اقتـصاد کـلان است که از جنبه های گوناگون بخش های مختلف اقتصاد را تحت تأثیر قـرار مـی دهـد. هدف: این مطالعه با هدف بررسی اثر سیاست‌های ارزی در هنگام وجود کسری تجاری در شرایط بحران مالی (بحران سال 2008) بر شاخص کل بورس اوراق بهادار انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و توسعه ای با استفاده ار رویکرد ARDL وVCEM انجام شده است این مطالعه به بررسی رابطه بین نرخ ارز (به عنوان یک سیاست کنترلی درجهت کاهش کسری حساب جاری با توجه به بحران سال 2008) و شاخص کل بورس اوراق بهادار ایران را بررسی ‌می‌کند. برای کاهش اثر متغیر احتمالی حذف شده، نرخ بهره و ذخایر خارجی نیز در این تحلیل گنجانده شده است. در این تحقیق از رهیافت خودبازگشتی با وقفه توزیعی[1] Pesaran, 2001))، به منظور بررسی رابطه بلند مدت بین متغیرها استفاده شده است. یافته ها: از جمله اقدامات دولت ها در مواقع بروز بحران ها و کسری در تراز حساب جاری استفاده ازکنترل های ارزی است . تبین اثرات نرخ ارز با توجه به وابستگی صنایع بازار بورس اوراق بهادار به واردات مواد اولیه همچنین صادارت محصولات بر شاخص کل بورس اوراق بهادار برای سیاست گذارن و فعالان این حوزه بسیار حائز اهمیت است . نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که که بین نرخ ارز و قیمت سهام در دوره‌های بحرانی نسبت به دوره‌های آرام، از نظر ادغام در بلندمدت و علیت کوتاه مدت، سازگاری بیشتری مشاهده می‌شود. همچنین نتایج اجرای سیاست‌های ارزی، در جهت بهبود حساب جاری تایید بر منحنی J دارد. [1] Error Correction Model تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

31 - ارزیابی شاخص توسعه انسانی در روستاهای استان کهگیلویه و بویراحمد
سید یعقوب زراعت کیش منصور کریمی مریم مرواریدی

هدف از این مطالعه ، بررسی شاخص‌های توسعه انسانی در روستاهای استان کهگیلویه و بویراحمد می‌باشدکه خود متشکل از سه زیرشاخص امید به زندگی، آموزش و درآمد است . روش مورد استفاده تحقیق توصیفی- تحلیلی است که داده‌های تحقیق با استفاده از آمار و اطلاعات برگرفته از سالنامه‌های آما أکثر

هدف از این مطالعه ، بررسی شاخص‌های توسعه انسانی در روستاهای استان کهگیلویه و بویراحمد می‌باشدکه خود متشکل از سه زیرشاخص امید به زندگی، آموزش و درآمد است . روش مورد استفاده تحقیق توصیفی- تحلیلی است که داده‌های تحقیق با استفاده از آمار و اطلاعات برگرفته از سالنامه‌های آماری، مراکز آموزشی و بهداشتی، سازمان آموزش و پرورش و سایر ادارات و سازمانهای زیربط استان صورت گرفته است.نتایج نشان می‌دهد که وضعیت توسعه انسانی در روستاهای استان نسبت به سالهای گذشته بهبود یافته و از 446/0 در سال 1375، به 703/0 در سال 1390 افزایش یافته است یعنی از توسعه انسانی پایین به توسعه انسانی میانه یا متوسط رسیده است. همچنین نتایج نشان می‌دهد شاخص درآمد نتوانسته سهم قابل قبولی در روند شاخص توسعه انسانی مناطق روستایی استان داشته باشد. لذا توجه به سیاستها و راهکارهایی جهت افزایش درآمد سرانه خانوارها ضروری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

32 - مدل سنجش تاثیر مدیریت دانش بر بهبود شاخص‌های عملکردی سازمان (مورد مطالعه: تامین کنندگان شرکت صنعتی نیرومحرکه)
پیمان اخوان مرتضی خیر خواه رضا حسنوی

زمینه: تحقیق حاضر در زمینه مدیریت دانش و تاثیر آن بر ابعاد مختلف عملکردی سازمان در زنجیره تامین صنعت خودرو صورت پذیرفته است. هدف: هدف این پژوهش، بررسی تاثیر مدیریت دانش بر شاخص‌های عملکردی سازمان نظیر تحویل به موقع و کیفیت برای تامین کنندگان شرکت نیرومحرکه در زنجیره تام أکثر

زمینه: تحقیق حاضر در زمینه مدیریت دانش و تاثیر آن بر ابعاد مختلف عملکردی سازمان در زنجیره تامین صنعت خودرو صورت پذیرفته است. هدف: هدف این پژوهش، بررسی تاثیر مدیریت دانش بر شاخص‌های عملکردی سازمان نظیر تحویل به موقع و کیفیت برای تامین کنندگان شرکت نیرومحرکه در زنجیره تامین خودرو بود. روش: تحقیق بر حسب هدف کاربردی و بر اساس شیوه اجرا و گردآوری داده‌ها، توصیفی-پیمایشی از نوع همبستگی است. جامعه آماری تحقیق تامین کنندگان فعال شرکت نیرومحرکه (99 تامین کننده) بود که مطابق جدول مورگان 80 تامین کننده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسشنامه بود. اطلاعات جمع‌آوری شده با استفاده از مدل سازی معادله ساختاری و به روش حداقل مربعات جزئی توسط نرم افزار smartPLS 3، تحلیل شد. یافته‌ها: تحلیل داده‌ها نشان داد که مدیریت دانش، تاثیر مثبتی روی عملکرد دارد. نتایج تحلیل نشان داد که مدیریت دانش بیشترین تاثیر را بر شاخص کیفیت داشته و بر شاخص‌های تحویل به موقع و رضایت مشتری نیز تاثیر مثبت دارد ولی بر شاخص هزینه تاثیر معناداری ندارد. نتایج: استقرار نظام مدیریت دانش در سازمان می‌تواند سبب بهبود عملکرد سازمان‌ها گردد. سازندگان جهت بهبود عملکرد خود می‌بایست روی مدیریت دانش سازمان سرمایه‌گذاری بیشتری نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

33 - بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی(براساس مدل هافستد) بر خلاقیت
محمدباقر جعفری قنبر امیرنژاد

زمینه و هدف: کشف عناصر ناشناخته، ارائه راه حلهای جدید، مشخصه افرادی است که تاثیری عمیق بر زندگی بشری دارند. فرهنگ یک عامل تعیین کننده در رفتار انسان‌ها است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی (بر اساس مدل هافستد) بر خلاقیت مدیران شرکت‌های توسعه نیشکر و صنایع جان أکثر

زمینه و هدف: کشف عناصر ناشناخته، ارائه راه حلهای جدید، مشخصه افرادی است که تاثیری عمیق بر زندگی بشری دارند. فرهنگ یک عامل تعیین کننده در رفتار انسان‌ها است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی (بر اساس مدل هافستد) بر خلاقیت مدیران شرکت‌های توسعه نیشکر و صنایع جانبی استان خوزستان می‌باشد. روش پژوهش: با توجه به ماهیت آن؛ توصیفی از نوع همبستگی و با توجه به هدف تعیین شده، از نوع کاربردی است. جامعه آماری مدیران شرکت‌های توسعه نیشکر و صنایع جانبی استان خوزستان می‌باشد. تعداد 200 پرسشنامه توزیع گردیده و حجم نمونه در سطح اطمینان 95 % و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 196 نفر برآورد گردید. نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام و پایایی کل پرسشنامه تحقیق 92/0 بوده و برای یافته‌ها از معادلات ساختاری و نرم افزار LISREL استفاده شده است. نتایج: نتایج نشان داد که؛ فرهنگ سازمانی بر خلاقیت تاثیر معناداری دارد و در پیش بینی همزمان خلاقیت از طریق شاخص‌های فرهنگی هافستد شامل مردگرایی/ زن گرایی، فرد گرایی/ گروه گرایی، ابهام گریزی، فاصله قدرت مشخص شد که همه شاخص‌ها بر خلاقیت تاثیر معناداری دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

34 - بررسی تأثیر آزادی رسانه بر شاخص توسعه انسانی کشورهای جنوب غرب آسیا با رویکرد دینامیک
سیدمحمدقائم ذبیحی محمدطاهر احمدی شادمهری نرگس صالح نیا نساء کمالیان

10.30495/mediastudies.2023.68589.1475

تأثیر مطبوعات آزاد بر توسعه شاید هرگز به درستی ارزیابی نشده است. محاسبه چنین تأثیری اگر غیرممکن نباشد، بسیار دشوار است. با این‌حال، هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر آزادی رسانه بر شاخص توسعه انسانی (HDI) در مجموعه‌ای از 21 کشور جنوب غرب آسیا در بازه زمانی سالیانه 2002 أکثر

تأثیر مطبوعات آزاد بر توسعه شاید هرگز به درستی ارزیابی نشده است. محاسبه چنین تأثیری اگر غیرممکن نباشد، بسیار دشوار است. با این‌حال، هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر آزادی رسانه بر شاخص توسعه انسانی (HDI) در مجموعه‌ای از 21 کشور جنوب غرب آسیا در بازه زمانی سالیانه 2002 الی 2020 است. به جهت بررسی و سنجش این ارتباط از روش اقتصادسنجی داده‌های تابلویی پویا و رویکرد گشتاورهای تعمیم یافته دو مرحله‌ای سیستمی (SGMM) استفاده شده است. نتایج حاصل از مدل تصریح شده مبین آن است که آزادی رسانه بر شاخص توسعه انسانی تأثیر مثبت و معناداری داشته و با یک واحد افزایش در شاخص آزادی رسانه شاخص توسعه انسانی به میزان 4.290 واحد افزایش می‌یابد. همچنین سایر متغیرهای این پژوهش از جمله تولید ناخالص داخلی سرانه و تعداد کاربران اینترنت نیز با یک درصد افزایش شاخص توسعه انسانی را به ترتیب به میزان 2.290 و 6.101 واحد افزایش می‌دهند و بر این اساس یک رابطه مثبت و معنادار برای هر دو متغیر به دست آمد. همچنین متغیر شاخص کنترل فساد نیز بر شاخص توسعه انسانی تأثیر منفی و معناداری داشته و با یک واحد افزایش در شاخص کنترل فساد شاخص توسعه انسانی به میزان 0.006 واحد کاهش خواهد یافت تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

35 - ارزیابی پیشرفت و پسرفت رسانه‌های چاپی با استفاده از شاخص بهره‌وری مالم‌کوئیست در تحلیل پوششی داده‌ها
هانیه حقیقی نیا محسن رستمی مال خلیفه محمد سلطانی فر اکبر نصرالهی

10.30495/mediastudies.2022.46632.1235

محدودیت منابع یک واقعیت غیر قابل انکار است که بسیاری از سازمان‌ها (نظیر سازمان‌های رسانه‌ای) با آن در ارتباط هستند؛ از این رو، بهبود بهره‌وری منابع این سازمان‌ها نیز یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های مدیران است. در نتیجه، یک مدیر باید عملکرد سازمان خود را پیوسته ارزیابی کند. د أکثر

محدودیت منابع یک واقعیت غیر قابل انکار است که بسیاری از سازمان‌ها (نظیر سازمان‌های رسانه‌ای) با آن در ارتباط هستند؛ از این رو، بهبود بهره‌وری منابع این سازمان‌ها نیز یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های مدیران است. در نتیجه، یک مدیر باید عملکرد سازمان خود را پیوسته ارزیابی کند. در این مقاله، قصد داریم میزان پیشرفت و پسرفت روزنامه‌های چاپی ایران را بین سال‌های (1394) و (1395) ارزیابی کنیم. این مطالعه، از لحاظ هدف کاربردی است و از شاخص بهره‌وری مالم‌کوئیست که یک رویکرد بسیار مفید در تحلیل پوششی داده‌ها برای اندازه‌گیری میزان پیشرفت و پسرفت واحدهای تصمیم‌گیرنده‌ی تحت ارزیابی است، استفاده کرده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از نرم‌افزار گمز که یک سیستم مدل‌سازی قوی برای برنامه‌نویسی ریاضی و بهینه‌سازی است، استفاده شده است. پس از مرور ادبیات ارزیابی عملکرد و مصاحبه با خبرگان حوزه‌ی مدیریت رسانه و همچنین، کارشناسان معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شاخص‌های مورد نیاز شناسایی و انتخاب شده است. نتایج حاصل از مقایسه‌ی شاخص‌های درون سازمانی در دو سال متوالی (1394) و (1395) نشان می‌دهد از 87 واحد تصمیم‌گیرنده‌ی تحت ارزیابی، 29 واحد پیشرفت و 58 واحد پسرفت داشته‌اند. به منظور بهبود واحدهایی که پسرفت داشته‌اند، استراتژی مناسب پیشنهاد شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

36 - توسعه استفاده از سیستم های حمل و نقل فعال شهری: شناسایی و تبیین شاخص های کلیدی
ابوالفضل دهقان منگابادی

امروزه یکی از اصلی‌ترین جنبش‌های توسعه پایدار در حوزه حمل و نقل، ترویج استفاده از سیستم های حمل و نقل فعال می باشد. هدف از این پژوهش بررسی نظام مند پژوهش های صورت گرفته در جهت شناسایی و تبیین شاخص های بنیادی می باشد که محققین در حوزه های مختلف در جهت ترویج استفاده از شی أکثر

امروزه یکی از اصلی‌ترین جنبش‌های توسعه پایدار در حوزه حمل و نقل، ترویج استفاده از سیستم های حمل و نقل فعال می باشد. هدف از این پژوهش بررسی نظام مند پژوهش های صورت گرفته در جهت شناسایی و تبیین شاخص های بنیادی می باشد که محققین در حوزه های مختلف در جهت ترویج استفاده از شیوه های فعال حمل و نقل توجه ویژه ای به آنها داشته اند. در این راستا، در این پژوهش از روش کیفی بر پایه روش فراترکیب سندلوسکی و باروسو با بررسی محتوایی 75 پژوهش که در پایگاه های داده ای معتبر جهان در بازه زمانی 2018 الی2023 در دسته مجلات SSCI و SCI به چاپ رسیده اند استفاده شده است. در نهایت نوآوری و نتیجه این پژوهش جمع بندی شاخص های اصلی در چهار گروه کالبدی، اجتماعی- فرهنگی، هوشمندسازی، آموزشی و سیاستگذاری می باشد که هر کدام دارای زیر شاخص های خاص خود می باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

37 - تبیین مبانی عوامل موثر بر شاخص‌های کیفی مسکن
مریم قلمبر دزفولی محمد نقی زاده حمید ماجدی

به دنبال رشد فزاینده شهرنشینی انتخاب و تامین مسکن به یکی از مهمترین مسائل برنامه‌ریزان و نیز مردم تبدیل گشته است. در میان سیاست ها و برنامه‌ریزی های‌صورت گرفته به علت غلبه عوامل اقتصادی و همچنین عدم تدقیق شاخص مسکن مطلوب، شاخص های کیفی مسکن نسبت به بعد کمی آن مهجور ماند أکثر

به دنبال رشد فزاینده شهرنشینی انتخاب و تامین مسکن به یکی از مهمترین مسائل برنامه‌ریزان و نیز مردم تبدیل گشته است. در میان سیاست ها و برنامه‌ریزی های‌صورت گرفته به علت غلبه عوامل اقتصادی و همچنین عدم تدقیق شاخص مسکن مطلوب، شاخص های کیفی مسکن نسبت به بعد کمی آن مهجور مانده و برنامه ریزان بیشتر توجه‌هاشان به تامین مسکن بوده‌است. مسکن یک نیاز است اما نه هر مسکنی، آنچه که ایده آل آدمی است دسترسی به مسکنی مطلوب است. این پژوهش از نوع کیفی همبستگی و هدف آن تدقیق شاخص‌های کیفی مسکن در بین آراء نظریه پردازان و تجارب است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که قلمرو مطالعاتی مسکن مطلوب، شامل بررسی کیفیت ها در واحد مسکونی، ساختمان و محیطی است که واحد مسکونی در آن قرار دارد. همچنین شاخص کیفی مسکن شامل کیفیت‌هایی است که ابعاد مسکن را شکل داده و آن را به یک مسئله چند بعدی تبدیل می‌کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

38 - تحلیل مطلوبیت مسیر برای عابر پیاده بر مبنای توزیع فعالیت‌ها با استفاده از ابزار تحلیل شبکه شهری (مطالعه موردی: محدوده مرکزی شهر تهران)
راما قلمبر دزفولی نگار فرزادی مقدم

امروزه چنانچه خیابان‌ها، فعالیت‌های کافی و جاذب برای عابر پیاده نداشته باشند گام‌های بعدی برای تشویق شهروندان به پیاده‌روی در معابر با مشکل مواجه خواهد شد. در این میان افزونهتحلیل شبکه شهری نرم‌افزار ARCGIS قابلیت‌هایی برای محاسبه سنجه‌های کیفیت دسترسی روی شبکه معابر ار أکثر

امروزه چنانچه خیابان‌ها، فعالیت‌های کافی و جاذب برای عابر پیاده نداشته باشند گام‌های بعدی برای تشویق شهروندان به پیاده‌روی در معابر با مشکل مواجه خواهد شد. در این میان افزونهتحلیل شبکه شهری نرم‌افزار ARCGIS قابلیت‌هایی برای محاسبه سنجه‌های کیفیت دسترسی روی شبکه معابر ارائه نموده که می‌تواند در ارزش‌گذاری معبر با‌‌ ‌توجه به فعالیت‌های پیرامونی، برای جذابیت پیاده‌روی مورداستفاده قرار گیرد. این پژوهش سعی بر آن دارد که از طریق ابزار تحلیل شبکه شهری،شاخص مرکزیت فعالیتیقطعه معابر شهری را در محدوده مرکزی شهر تهران، محاسبه و بصری‌سازی نماید. نتایج این تحلیل نشان داد که نه‌تنها در مرکز شهر تهران تحت تأثیر عملکردهای خیابان‌های ولیعصر، انقلاب و جمهوری، شبکه‌ای به‌هم‌پیوسته از قطعه مسیرهایی با مرکزیت فعالیتی بالا وجود دارد بلکه با تغییراتی اندک در کارکردها می‌توان به ایجاد شبکه‌های به‌هم‌پیوسته جدید و مطلوب برای پیاده‌روی نیز دست‌یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

39 - بررسی جایگاه و اهمیت دروس پایداری رشته‌ی معماری در مقطع کارشناسی
جواد احمدی محسن فیضی معصومه احمدی

آموزش معماری پایدار به دنبال تربیت دانشجویانی بامهارت جهت طراحی ساختمان‌هایی با بهره‌وری انرژی بالاست که شرایط حاضر بروز مشکلات محیط‌زیستی، توجهات فراوانی را بسوی خود جلب کرده است. پرسش این پژوهش اینکه در دانشگاه‌های کشور تا چه حد به مباحث پایداری و دروس تدوین شده در س أکثر

آموزش معماری پایدار به دنبال تربیت دانشجویانی بامهارت جهت طراحی ساختمان‌هایی با بهره‌وری انرژی بالاست که شرایط حاضر بروز مشکلات محیط‌زیستی، توجهات فراوانی را بسوی خود جلب کرده است. پرسش این پژوهش اینکه در دانشگاه‌های کشور تا چه حد به مباحث پایداری و دروس تدوین شده در ساختار آموزشی اهمیت داده می‌شود؟ و مشکلات حاضر به چه حوزه‌هایی مربوط‌‌اند ؟ راه ‌حل را می‌توان در محتوای دروس مربوط به طبیعت و انرژی دید که بایستی مورد توجه قرار گیرند. هدف این پژوهش کیفی‌موردی با رویکرد کیفی‌تفسیری، در مقطع کارشناسی معماری، بررسی اهمیت و جایگاه دروس پایداری است و با بکارگیری روش اسنادی، به مقایسه تطبیقی دروس مصوب وزارت علوم کشور با سه دانشگاه موفق خارج کشور، از لحاظ آموزش پایداری پرداخته تا مشکلات وپیشنهادات مربوطه را استحراج نماید. نتیجه این بررسی نشان داد که مباحث پایداری در کشور از جایگاه لازم برخوردار نبوده و بازنگری دروس ضروری به نظر می‌رسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

40 - بررسی نقش تعریض معابر در طراحی سیستم‌های کلان حمل و نقل همگانی شهر مشهد
هومن شاداب مهر محمد رحیم رهنما محمد اجزاء شکوهی عزت اله مافی

تحقیق حاضر به بررسی اثر تعریض های پیش بینی شده در طرح تفصیلی بافت مرکزی شهر مشهد بر فرآیند طراحی مسیر خطوط اصلی حمل و نقل همگانی می ‌باشد. ابتدا مسیر خطوط اصلی حمل و نقل همگانی شهر مشهد با استفاده از روش الگوریتم کلونی مورچگان در دو حالت، با فرض تحقق و عدم تحقق تعریض مع أکثر

تحقیق حاضر به بررسی اثر تعریض های پیش بینی شده در طرح تفصیلی بافت مرکزی شهر مشهد بر فرآیند طراحی مسیر خطوط اصلی حمل و نقل همگانی می ‌باشد. ابتدا مسیر خطوط اصلی حمل و نقل همگانی شهر مشهد با استفاده از روش الگوریتم کلونی مورچگان در دو حالت، با فرض تحقق و عدم تحقق تعریض معابر بافت مرکزی شهر باز طراحی شده است. سپس شاخص دسترسی بر پایه مدل هنسن به تفکیک دو حالت مذکور محاسبه شده است. آزمون فرض تحقیق نشان داد، شاخص دسترسی به خطوط اصلی حمل و نقل همگانی شهر در حالت گزینه ای که در شرایط تحقق تعریض های طرح تفصیلی تولید شده، به طور معناداری بیشتر از شرایط گزینه دیگر است. نتیجه به دست آمده نشان می‌دهد، تعریض معابر بافت مرکزی شهر بر مبنای طرح تفصیلی، نقش مؤثر و مهمی در بهبود مسیر خطوط اصلی حمل و نقل همگانی و افزایش کارایی آنها دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

41 - ارزیابی میزان مطابقت فضاهای شهری با شاخص های شهر دوستدار سالمند، نمونه موردی خیابان چهارباغ عباسی اصفهان
ایوب ایرانشاهی

افزایش جمعیت سالمندان به یکی از دغدغه های بزرگ جهان کنونی تبدیل شده است.کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بر اساس پیش بینی های صورت گرفته در آینده ای نزدیک انفجار جمعیت سالمندی در ایران رخ خواهد داد. شهر دوستدار سالمند به عنوان رویکردی جدید در شهرسازی از سوی سا أکثر

افزایش جمعیت سالمندان به یکی از دغدغه های بزرگ جهان کنونی تبدیل شده است.کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بر اساس پیش بینی های صورت گرفته در آینده ای نزدیک انفجار جمعیت سالمندی در ایران رخ خواهد داد. شهر دوستدار سالمند به عنوان رویکردی جدید در شهرسازی از سوی سازمان بهداشت جهانی معرفی شده است. هدف از این پژوهش استخراج شاخص های فضای شهری در شهر دوستدار سالمند و ارزیابی میزان مطابقت خیابان چهارباغ عباسی اصفهان با شاخص های شهر دوستدار سالمند است. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی از مطالعات کتابخانه ای برای استخراج شاخص های مرتبط با کیفیت فضاهای شهری در شهرهای دوستدار سالمند استفاده شده است. سپس برای سنجش شاخص ها، بر اساس روابط تعریف شده توسط نگارندگان و استانداردها، از نرم افزار GIS و مطالعات میدانی استفاده شده و در نهایت میزان مطلوبیت تمامی شاخص ها ارائه شده است. در نتیجه پژوهش شاخص هایی تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

42 - نقش شاخص‌های مرکزیت شبکه‌های اجتماعی در سازمان‌دهی فضایی مبتنی بر سوابق طراحی (مطالعه موردی: بخش اورژانس بیمارستان‌ها)
رمیصاء رحمتی گواری هادی قدوسی فر منصوره طاهباز فاطمه زارع میرک‌آباد

10.30495/hoviatshahr.2020.14211

سازمان‌دهی فضایی، مرحله‌ای بسیار حائز اهمیت به‌خصوص در طراحی پلان‌های کارکردی است. جهت سازمان‌دهی کارکردی نیاز است فضاها به‌درستی جانمایی شوند. معماران در مراحل مختلف طراحی از سوابق طراحی بهره می‌برند. فرض اصلی این پژوهش مبتنی بر این موضوع است که می‌توان از سوابق طراحی، أکثر

سازمان‌دهی فضایی، مرحله‌ای بسیار حائز اهمیت به‌خصوص در طراحی پلان‌های کارکردی است. جهت سازمان‌دهی کارکردی نیاز است فضاها به‌درستی جانمایی شوند. معماران در مراحل مختلف طراحی از سوابق طراحی بهره می‌برند. فرض اصلی این پژوهش مبتنی بر این موضوع است که می‌توان از سوابق طراحی، شاخص‌های لازم برای ارزیابی روابط فضایی پلان را در مرحله برنامه‌ریزی معماری استخراج نمود. هدف اصلی پژوهش به‌کارگیری دانش موجود در سوابق طراحی جهت ارزیابی سازمان‌دهی فضایی پیش از اجرا و پس از بهره‌برداری است. جهت انجام پژوهش 60 پلان اورژانس بیمارستان به‌عنوان جامعۀ آماری (سوابق طراحی) انتخاب شدند. شاخص‌های مرکزیت بینیت و نزدیکی برای تمامی حوزه‌های موجود در سوابق طراحی توسط نرم‌افزار سایتواسکیپ محاسبه شدند. تمرکز اصلی پژوهش بر سازمان‌دهی عملکردی اصلی‌ترین حوزۀ درمانی اورژانس (حوزۀ فوریت) قرارگرفته است. با محاسبۀ این شاخص‌ها مشخص شد که حوزۀ فوریت باید به نحوی سازمان‌دهی شود که بالاترین مرکزیت بینیت و نزدیکی را داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

43 - ارزیابی ابعاد تاب آوری شهری با استفاده از روش میانگین مجموع فواصل از حد بهینه(مطالعه موردی: منطقه ۹ شهرداری مشهد)
حمید احمدزاده کرمانی بهرام امین زاده گوهر ریزی

سوانح طبیعی همواره چالشی بزرگ در دستیابی به توسعه پایدار جوامع انسانی بوده است. نگاهی که تا کنون در مدیریت سوانح و مدیریت شهری وجود داشته ،بیشتر نگاه مقابله ای و کاهش مخاطرات بوده است. حوزه ادبیات مخاطرات در یک تغییر پارادایم از (ارزیابی مخاطرات) به سمت (تحلیل آسیب پذیر أکثر

سوانح طبیعی همواره چالشی بزرگ در دستیابی به توسعه پایدار جوامع انسانی بوده است. نگاهی که تا کنون در مدیریت سوانح و مدیریت شهری وجود داشته ،بیشتر نگاه مقابله ای و کاهش مخاطرات بوده است. حوزه ادبیات مخاطرات در یک تغییر پارادایم از (ارزیابی مخاطرات) به سمت (تحلیل آسیب پذیری) تغییر رویه داده است. در پژوهش پیش رو با توجه به تبیین رابطة تاب آوری در جهت کاهش اثرات سوانح طبیعی ، در راستای شناخت ابعاد تاب آوری و راهبردهایی برای تقلیل خطر، ابعاد چهار گانه رویکرد تاب آوری بررسی شده است.هدف از پژوهش حاضر،تحلیل شاخص های تاب آوری، اندازه گیری تاب آوری،بررسی میزان تاب آوری منطقه 9 شهرداری مشهد میباشد.در این پژوهش با استفاده از مدل میانگین مجموع فواصل از حد بهینه مقادیر DSF,IIFو URF محاسبه گردید و میزان تاب آوری منطقه 9 شهرداری مشهد برابر با 0.89 بدست آمد که شرایطی نسبتا تاب آور را مشخص می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

44 - ارزیابی اثر شاخص هندسی خیابان(جهت و H/W) بر جذب تابش خورشیدی مسکن شهری اقلیم سرد همدان
حجت قیاسوند

10.30495/hoviatshahr.2022.60872.12021

در اقلیم سرد، دسترسی ساختمان‌ها به نور خورشید بر اثر شاخص هندسه خیابان، برای کاهش بار گرمایشی، ضروری بوده و بر عملکرد حرارتی ساختمان‌ها موثر است. لذا هدف این مطالعه؛ ارائه نتایجی است که می‌تواند در طراحی بافت جدید شهرهای در حال توسعه، مورد استفاده قرار گیرد. روش تحقیق؛ أکثر

در اقلیم سرد، دسترسی ساختمان‌ها به نور خورشید بر اثر شاخص هندسه خیابان، برای کاهش بار گرمایشی، ضروری بوده و بر عملکرد حرارتی ساختمان‌ها موثر است. لذا هدف این مطالعه؛ ارائه نتایجی است که می‌تواند در طراحی بافت جدید شهرهای در حال توسعه، مورد استفاده قرار گیرد. روش تحقیق؛ کمی و در تحلیل یافته‌ها از روش‌های آماری استفاده شده است. این مطالعه در سه مرحله‌ی؛ (جهت، نسبت H/W و الگوی پیشنهادی) انجام شده است. ‌استقرار شرقیغربی 9/17 درصد جذب تابش بیشتر نسبت به جهات دیگر را دارد. میانگین جذب‌تابش‌ در قطعات‌شمالی، بیشتر از ‌جنوبی است و در خیابان‌ها با نسبت H/W پایین، میزان جذب تابش‌ افزایش و یک همبستگی معکوس برقرار است. در الگوی پیشنهادی با افزایش عمق حیاط و ایجاد سایه‌بان‌افقی پنجره‌ها، برای قطعات شمالی و جنوبی افزایش 7/2 و 8/25 درصدی جذب تابش‌ در زمستان و کاهش7/11 و 94/4 درصدی جذب‌تابش در تابستان رخ می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

45 - تاثیر مؤلفه‌های معماری حواس بر افزایش سطح مسیریابی و جهت یابی افراد کم توان در فضاهای ایستگاهی حمل‌ونقل ریلی ( نمونه موردی: ایستگاه‌مترو فرودگاه مهرآباد)
ساناز حق شناس نسیم خانلو

10.30495/hoviatshahr.2022.65000.12144

پژوهش حاضر با هدف، بررسی و تبیین نقش مؤلفه‌های معماری مبتنی بر‌ حواس، در مسیریابی جهت‌یابی فضاهای ایستگاهی حمل‌ونقل ریلی، به‌ عنوان رهیافتی درتسهیل این فرآیند برای افراد کم ‌توان ، به‌روش توصیفی- تحلیلی، ازنوع همبستگی انجام گرفت. حوزه پژوهش ایستگاه‌های مترو تهران و جامع أکثر

پژوهش حاضر با هدف، بررسی و تبیین نقش مؤلفه‌های معماری مبتنی بر‌ حواس، در مسیریابی جهت‌یابی فضاهای ایستگاهی حمل‌ونقل ریلی، به‌ عنوان رهیافتی درتسهیل این فرآیند برای افراد کم ‌توان ، به‌روش توصیفی- تحلیلی، ازنوع همبستگی انجام گرفت. حوزه پژوهش ایستگاه‌های مترو تهران و جامعه ‌آماری آن کاربران ایستگاه‌ها بود. نمونه پژوهش، ایستگاه فرودگاه مهرآباد و 246 نفر که به ‌روش تصادفی هدفمند انتخاب شده‌اند. اطلاعات به دو صورت کتابخانه‌ای و میدانی گردآوری شده است. مؤلفه‌هااز طریق بررسی و مرور مباحث نظری پیرامون مسأله پژوهش و مصاحبه حضوری و نیمه ساختارمند با20 متخصص، شناسایی واستخراج شدند. ابزارگردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته مصور بود. پرسشنامه، با ایجاد شرایط حسی خاص ( تحریک حواس پنج گانه کاربران) در محل ایستگاه‌ نمونه اجرا شد. داده‌های گردآوری شده با روش‌ آماراستنباطی(تحلیل مسیر) تجزیه و تحلیل شد.نتایج نشان داد مؤلفه‌های حرکتی بیشترین تأثیر را درتسهیل فرآیند مسیریابی- جهت‌یابی افراد کم‌توان داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

46 - گونه‌شناسی فضای معماری ایستگاه‌های راه‌آهن شمال غرب ایران (مطالعه موردی: دوره قاجار تا عصر حاضر)
حبیب شاه حسینی فاطمه اسدزاده

10.30495/hoviatshahr.2022.65278.12147

راه‌آهن به‌عنوان دروازه‌ای برای ورود به شهر و دستاوردی از تکنولوژی، نشان‌دهنده ویژگی‌های فرهنگی هر جامعه بوده که در معماری ایستگاه-های آن نیز نمایان گشته، بااین‌وجود گونه‌شناسی فضای معماری ایستگاه‌های قدیمی راه‌آهن در ایران کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از أکثر

راه‌آهن به‌عنوان دروازه‌ای برای ورود به شهر و دستاوردی از تکنولوژی، نشان‌دهنده ویژگی‌های فرهنگی هر جامعه بوده که در معماری ایستگاه-های آن نیز نمایان گشته، بااین‌وجود گونه‌شناسی فضای معماری ایستگاه‌های قدیمی راه‌آهن در ایران کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی با جمع‌آوری اطلاعات از اسناد و مشاهده میدانی از شاخص‌های فضای معماری 116 ایستگاه راه‌آهن شمال غرب ایران در چهار دوره (قاجار تا جمهوری اسلامی) شاخص‌های کالبدی هر دوره تحلیل شده است. نتایج حاکی از کاهش تنوع شاخص‌های به کار رفته در گذشت زمان می‌باشد، به گونه‌ای که به‌غیراز تعداد طبقات، نوع مصالح، سقف، تیپ، تناسبات پلان و میزان تزئینات تنوع خود را در دوره‌ی جمهوری اسلامی از دست داده و ساختار ایستگاه‌های راه‌آهن در این دوره به سمت سقف‌های تخت، یک تیپ پلانی و عموماً بدون تزئینات گسترش‌یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

47 - ارزیابی نتایج عملی سیاستگذاریها در حوزه شهرهای دوستدار سالمند در کلانشهرهای ایران
رستم صابری فر

10.30495/hoviatshahr.2023.69115.12255

با رشد جمعیت سالمند، باز طراحی شهرها ضروری شده‌است. این بررسی به روش توصیفی و تحلیلی در این رابطه به انجام رسید. داده‌ها مورد نیاز در هر دو مقطع 1390 و 1400 با استفاده از چک لیست استاندارد شاخص‌های شهر دوستدار سالمند، از نمونه‌ای به حجم 500 نفر از پنج کلانشهر اصلی ایران أکثر

با رشد جمعیت سالمند، باز طراحی شهرها ضروری شده‌است. این بررسی به روش توصیفی و تحلیلی در این رابطه به انجام رسید. داده‌ها مورد نیاز در هر دو مقطع 1390 و 1400 با استفاده از چک لیست استاندارد شاخص‌های شهر دوستدار سالمند، از نمونه‌ای به حجم 500 نفر از پنج کلانشهر اصلی ایران(تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و تبریز) اخذ شد. داده‌های گردآمده با استفاده از نرم افزار SPSS و مدلهای چند معیاره مورد تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌های گردآوری شده نشان داد که ضریب محاسبه شده برای شاخص‌های شهر دوستدار سالمند کمتر از حد میانه(492/0) است. علاوه بر آن، از سال 1390 تا 1400، میزان ارتقای شاخص‌های مورد اشاره کمتر از یک هزازم بوده‌است. مقایسه تلاش کلان‌شهرهای مورد بررسی نشانگر آن است که در این مدت شاخص محاسبه شده برای شهر تهران از 668/0 به 549/0 کاهش پیدا کرده و در همین مدت، شاخص شهر شیراز از 329/0 به 416/0 افزایش یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

48 - تبیین شاخص های جانمایی پیاده راه های شهری بر اساس اهداف توسعه پایدار اجتماعی با استفاده از روش ANP (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر رشت)
اسماعیل شیعه کیومرث حبیبی میلاد پیرایه گر

توجه به پیاده و پیاده مداری از ضروریات برنامه ریزی شهری در راستای توسعه پایدار است. زمانی که صحبت از قدم زدندر فضاهای شهری به میان می آید، بیشترین ارتباط بین پیاده و مقوله توسعه پایدار، در بخش اجتماعی احساس می شود. اینمقاله در پی آن است تا شاخص هایی را تبیین نماید که بر أکثر

توجه به پیاده و پیاده مداری از ضروریات برنامه ریزی شهری در راستای توسعه پایدار است. زمانی که صحبت از قدم زدندر فضاهای شهری به میان می آید، بیشترین ارتباط بین پیاده و مقوله توسعه پایدار، در بخش اجتماعی احساس می شود. اینمقاله در پی آن است تا شاخص هایی را تبیین نماید که برای جانمایی پیاده راه در شهرهای ایران مناسب بوده و از طرفیاهداف توسعه پایدار اجتماعی را نیز دربر داشته باشد. استخراج شاخص های مورد نظر طی یک فرایند نظام مند انجام شدهاست. تلفیق شاخص های اجتماعی توسعه پایدار و شاخص های ایجاد پیاده راه توسط ماتریس گولر، انتخاب خیابان برتر ازمیان هشت نمونه مورد مطالعه به کمک فرایند تحلیل شبکه ای و ارائه پیشنهاداتی برای آن از جمله موارد طی شده در اینفرایند است. در انتها نیز نکاتی برنامه ریزانه برای ایجاد یک پیاده راه پایدار بیان می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

49 - ارزیابی تعریف حدود رشد شهر در طرح های توسعه شهری ایران (از طریق پایش 11 گونه شهری)
حمید ماجدی امیرحسین پورجوهری

شهرهای ایران با سرعت بالایی در حال رشد هستند. ابزار طرح های توسعه شهری در زمینه مدیریت رشد در خلال 5 دهه گذشته ، تعریف حدود رشد[i] بوده که کماکان بدون تغییر بنیادین استفاده می گردد. با وجود شواهد نسبی مبنی بر نامناسب بودن این ابزار ، هنوز به جای آن جایگزین مطمئن و مورد أکثر

شهرهای ایران با سرعت بالایی در حال رشد هستند. ابزار طرح های توسعه شهری در زمینه مدیریت رشد در خلال 5 دهه گذشته ، تعریف حدود رشد[i] بوده که کماکان بدون تغییر بنیادین استفاده می گردد. با وجود شواهد نسبی مبنی بر نامناسب بودن این ابزار ، هنوز به جای آن جایگزین مطمئن و مورد توافقی ارائه نشده است. عدم تلاش در زمینه اتخاذ راهکارهای جایگزین در زمینه مدیریت رشد تا حد زیادی به نبود بررسی های علمی در زمینه میزان توفیق ابزار کنونی بر می گردد. این بحث به واکاوی مدیریت رشد شهر از طریق تعریف دو شاخص سنجش شامل خطای تعریف و نیز ناکارایی در 11 گونه شهری ( طی 4 دهه اخیر) پرداخته است. نتایج حاصل نشان می دهد ابزار کنونی در دو بعد روایی و کارایی دست به گریبان مشکلات بنیادین است به نحوی که لزوم تجدید نظر در این ابزار را ایجاب می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

50 - شهر دوستدار کودک:ارزیابی ومقایسه چگونگی پاسخگوئی به اصول شهردوستدارکودک دربافت های جدید و سنتی ایران،نمونه موردی شهرک سپاهان شهر و محله جوباره اصفهان
علی غفاری محمود قلعه نوئی خشایار عمادی

کودکان به عنوان مهمترین و در عین حال آسیب پذیرترین گروه جامعه با مطرح شدن نظریه شهر دوستدار کودک مورد توجه بیشتری قرار گرفته اند. با این وجود در بیشترشهرها چندان توجهی به آنهانشدهاست. هدف این مقاله شناسائی نقاط ضعف و قوت شهرهای جدید و سنتی و مقایسه آنهادر راستای اصول و أکثر

کودکان به عنوان مهمترین و در عین حال آسیب پذیرترین گروه جامعه با مطرح شدن نظریه شهر دوستدار کودک مورد توجه بیشتری قرار گرفته اند. با این وجود در بیشترشهرها چندان توجهی به آنهانشدهاست. هدف این مقاله شناسائی نقاط ضعف و قوت شهرهای جدید و سنتی و مقایسه آنهادر راستای اصول و شاخص های شهردوستدار کودک است. پژوهش حاضر کاربردی و ترکیبی از روش های کمی و کیفی و گردآوری اطلاعات آن به صورت میدانی می باشد. بدین منظور با بررسی اصول و شاخص های شهر دوستدار کودک در منابع مختلف و سپس جمع بندی آنها چارچوبیاز شاخص های شهر دوستدار کودک تدوین شد. سپس برای هر شاخص چند زیرشاخص تبیین و توسطتکنیکفرایند ارزیابی سلسله مراتبیارزیابی شد. دومحله جوباره و سپاهان شهر اصفهان به روش فوق با یکدیگر مقایسه شدند. نتیجه پژوهش نشان داده است که محله جوباره به عنوان محله ای قدیمی کودک مدارتر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

51 - راهکار‌های طراحی اقلیمیِ معابر فضای باز (مطالعه موردی: پیاده راه‌های دانشگاه کاشان)
محمد امین اسلامی احمد نوذری فردوسیه منصوره طاهباز

فضاهای باز و معابر عرصه هایی هستند که زندگی جمعی در آنها جریان دارد، از این رو ایجاد آسایش گرمایی در این فضاهابه ویژه در اقلیم های گرمسیری حایز اهمیت است. در این پژوهش فضاهای باز و پیاده راه های دانشگاه کاشان به عنوان نمونهموردی در اوج گرمای تابستان و سرمای زمستان با هد أکثر

فضاهای باز و معابر عرصه هایی هستند که زندگی جمعی در آنها جریان دارد، از این رو ایجاد آسایش گرمایی در این فضاهابه ویژه در اقلیم های گرمسیری حایز اهمیت است. در این پژوهش فضاهای باز و پیاده راه های دانشگاه کاشان به عنوان نمونهموردی در اوج گرمای تابستان و سرمای زمستان با هدف ارزیابی شرایط گرمایی آن و شناسایی مؤلفه های مؤثر در ایجاد خرداقلیم مناسب و ارائه یک چهارچوب کلی برای ساماندهی معابر فضای باز بررسی می شوند. بعد از انجام برداشت های میدانیتوسط دستگاه های هواشناسی، شرایط آب و هوایی نقاط مختلف مسیر، مقایسه و به کمک شاخص جهانی اقلیم گرمایی،وضعیت گرمایی نقاط روی نمودار سایکرومتریک تحلیل گردید. نتایج، بیانگر وضعیت گرمایی مسیر می باشد و همچنیننیازهای هر نقطه برای رسیدن به شرایط مطلوب را تعیین می نماید. در نهایت از طریق مقایسه مسیر با گذرها و معابر اقلیمیبافت تاریخی شهر، راهکارهای مناسب برای ساماندهی هرچه بهتر فضای باز ارائه شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

52 - ارزیــابی اثـرات زیست محیطی استقـــرار کاربـری ها بر شاخص هـای کــمی و کیــفی رودخــانه ها
شیوا آجیلیان ممتاز

گردش در طبیعت بخشی از مجموعه گردشگری است که بر مسافرت هدفمند به مناطق نسبتاً طبیعی برای مطالعه مناظر گیاهان و جانوران و جنبه های فرهنگی معاصر یا گذشته موجود در این مناطق اطلاق می شود.حال در صورت افزایش ناگهانی گردشگری به منطقه ای آثار زیست محیطی جبران ناپذیری بر محیط وا أکثر

گردش در طبیعت بخشی از مجموعه گردشگری است که بر مسافرت هدفمند به مناطق نسبتاً طبیعی برای مطالعه مناظر گیاهان و جانوران و جنبه های فرهنگی معاصر یا گذشته موجود در این مناطق اطلاق می شود.حال در صورت افزایش ناگهانی گردشگری به منطقه ای آثار زیست محیطی جبران ناپذیری بر محیط وارد می گردد.از این رو نیازمند ارزیابی اثرات زیست محیطی به عنوان فعالیتی به منظور شناسایی اثرات اجرای یک پروژه بر سلامت انسان و محیط هستیم تا با شناسایی آثار سوء احتمالی به ارائه راهکارهای مناسب بپردازیم. در این تحقیق به بررسی اثرات عوامل انسانساخت بر حاشیه رودخانه زشک واقع در استان خراسان رضوی که یکی از مکان های مهم گردشگری است پرداخته شده است. از این رو تعیین میزان آلودگی آب رودخانه و پیامدهای گردشگری در این منطقه عاملی برای سنجش تغییرات ایجاد شده در سیمای محیط، اختلال در کاربری های زمین و تعارض با احتیاجات محلی می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

53 - تحلیل شاخص‌های نفوذپذیری در بافت‌های شهری
بهرام امین زاده گوهرریزی سیامک بدر

نفوذپذیری بافت‌های شهری از مفاهیم پایه در نظریه‌های معاصر شهرسازی است. این مفهوم در بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها بعنوان معیاری کمی نقش دارد. در این مقاله ابتدا مفهوم و ماهیت نفوذپذیری و شاخص های پیشنهادی آن که عموماً متکی به نظریه های گراف های مسطح اند بازنگری شده است. سپس ن أکثر

نفوذپذیری بافت‌های شهری از مفاهیم پایه در نظریه‌های معاصر شهرسازی است. این مفهوم در بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها بعنوان معیاری کمی نقش دارد. در این مقاله ابتدا مفهوم و ماهیت نفوذپذیری و شاخص های پیشنهادی آن که عموماً متکی به نظریه های گراف های مسطح اند بازنگری شده است. سپس نسبت های آلفا و گاما که از مهمترین شاخص های اندازه گیری نفوذپذیری بافت های شهری محسوب می شوند در تناسب با روابط گراف های مسطح با بافت های شهری مورد تجدید نظر قرار گرفته و روابط جدیدی پیشنهاد شده است. در ادامه با ترکیب 3 شاخص: فاصله نقاط تا گره با (ورودی و خروجی)، شاخص اصلاح شده آلفا و فاصله نقاط تا اولین گره روشی پیشنهاد شده تا براساس آن نفوذپذیری بافت شهری قابل اندازه گیری باشد. کاربرد این روش در بافت های شهری گذشته از دارا بودن سهولت نسبی، شرایطی را بوجود می آورد تا ارزیابی در مورد پیشنهاد یک کمان جدید یا تعریض یک محور بین گزینه های مختلف به‌صورت نظام‌مندتری صورت پذیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

54 - بررسی نقش تعریض معابر در طراحی سیستم های کلان حمل ونقل همگانی شهر مشهد
هومن شاداب مهر محمد رحیم رهنما محمد اجزاء شکوهی عزت اله مافی

تحقیق حاضر به بررسی اثر تعری ضهای پیش بینی شده در طرح تفصیلی بافت مرکزی شهر مشهد بر فرایند طراحی مسیر خطوطاصلی حم لونقل همگانی است. ابتدا مسیر خطوط اصلی حم لونقل همگانی شهر مشهد با استفاده از روش الگوریتم کلونیمورچگان در دو حالت، با فرض تحقق و عدم تحقق تعریض معابر بافت أکثر

تحقیق حاضر به بررسی اثر تعری ضهای پیش بینی شده در طرح تفصیلی بافت مرکزی شهر مشهد بر فرایند طراحی مسیر خطوطاصلی حم لونقل همگانی است. ابتدا مسیر خطوط اصلی حم لونقل همگانی شهر مشهد با استفاده از روش الگوریتم کلونیمورچگان در دو حالت، با فرض تحقق و عدم تحقق تعریض معابر بافت مرکزی شهر بازطراحی شد هاست. سپس شاخص دسترسیبر پایه مدل هنسن به تفکیک دو حالت مذکور محاسبه شده است. آزمون فرض تحقیق نشان داد، شاخص دسترسی به خطوطاصلی حم لونقل همگانی شهر در حالت گزین های که در شرایط تحقق تعری ضهای طرح تفصیلی تولیدشده، ب هطور معناداری بیشتراز شرایط گزینه دیگر است. نتیجه ب هدست آمده نشان م یدهد، تعریض معابر بافت مرکزی شهر بر مبنای طرح تفصیلی، نقش مؤثرو مهمی در بهبود مسیر خطوط اصلی حم لونقل همگانی و افزایش کارایی آنها دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

55 - ارزیابی میزان مطابقت فضاهای شهری با شاخص‌های شهر دوستدار سالمند (مطالعه موردی خیابان چهارباغ عباسی اصفهان*)
ایوب ایرانشاهی محمود قلعه نویی

شهر دوستدار سالمند به عنوان رویکردی جدید در شهرسازی از سوی سازمان بهداشت جهانی معرفی شده است. هدف از این پژوهش استخراج شاخص‌های فضای شهری در شهر دوستدار سالمند و ارزیابی میزان مطابقت خیابان چهارباغ عباسی اصفهان با شاخص‌های شهر دوستدار سالمند است. در این پژوهش توصیفی- تح أکثر

شهر دوستدار سالمند به عنوان رویکردی جدید در شهرسازی از سوی سازمان بهداشت جهانی معرفی شده است. هدف از این پژوهش استخراج شاخص‌های فضای شهری در شهر دوستدار سالمند و ارزیابی میزان مطابقت خیابان چهارباغ عباسی اصفهان با شاخص‌های شهر دوستدار سالمند است. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی از مطالعات کتابخانه‌ای برای استخراج شاخص‌های مرتبط با کیفیت فضاهای شهری در شهرهای دوستدار سالمند استفاده شده است. سپس برای سنجش شاخص ها، بر اساس روابط تعریف شده توسط نگارندگان و استانداردها، از نرم افزار GIS و مطالعات میدانی استفاده شده و در نهایت میزان مطلوبیت تمامی شاخص ها ارائه شده است. در نتیجه پژوهش شاخص هایی مانند دسترسی به سرویس‌های بهداشتی، دسترسی به حمل و نقل عمومی و دسترسی به فضاهای به عنوان مطلوب‌ترین شاخص ها و شاخص هایی مانند ابعاد و اندازه بلوک های ساختمانی و نیز فضاهای عابر پیاده به عنوان ضعیف‌ترین شاخص ها در این خیابان شناخته شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

56 - تدوین شاخص‌های موثر بر گونه‌شناسی بافت شهری
کیانوش ذاکرحقیقی حمید ماجدی فرح حبیب

نرخ بی سابقه ی تحولات در بافت کلانشهرهای ایران، آنرا دچار تغییرات کالبدی پیش بینی نشده ای نموده وبرنامه ریزی برای آن با مشکل جدی مواجه نموده است. پژوهش حاضر تلاشی است برای تعیین شاخص های مؤثردر گونه شناسی بافت شهری به منظور برنامه ریزی برای این بافت در حال تحول. بدینمنظ أکثر

نرخ بی سابقه ی تحولات در بافت کلانشهرهای ایران، آنرا دچار تغییرات کالبدی پیش بینی نشده ای نموده وبرنامه ریزی برای آن با مشکل جدی مواجه نموده است. پژوهش حاضر تلاشی است برای تعیین شاخص های مؤثردر گونه شناسی بافت شهری به منظور برنامه ریزی برای این بافت در حال تحول. بدینمنظور، پژوهش با استفاده ازمطالعات اسنادی، ابتدا به تدوین چهارچوب نظری گونه شناسی و شکل شناسی میپردازد و سپس، با استفاده ازروش تحلیلی-تطبیقی و مرور مستندات و تجربیات مشابه در جهان و معیارها و مؤلفه های گونه شناسی، و بر آناساس شاخص های مؤثر را مشخص مینماید. پژوهش حاضر نشان میدهد که با استفاده از نُه شاخص مؤثر و بااستفاده ی دومرحله ای از آنها، یا به عبارت دیگر، استفاده از شاخصهای بااهمیت بیشتر برای مقاصد مختلفبرنامهریزی در مرحله ی اول برای تعیین گونههای اصلی، و سپس استفاده از باقی شاخصه ا در این گونه ها برایتعیین زیرگونه های بافت شهری میتوان به روندی سیستماتیک برای دسته بندی بافت شهری دست یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

57 - تحلیل و ارزیابی معماری جمعی بر مبنای شاخصه های احساس جمعی
حامد کامل نیا سید غلامرضا اسلامی پیروز حناچی

استفاده از مشارکت کاربران در فرآیند طراحی با وجود توجه و مطالعات مختلف نتوانسته است نتایج چندانی را درعرصه کاربرد به همراه داشته باشد. یکی از دلایل اصلی ناکارآمدی استفاده از روشهای مشارکتی در معماری، عدم تحلیلو ارزیابی مناسب نمونه های کاربردی رویکردهای مشارکتی در معماری أکثر

استفاده از مشارکت کاربران در فرآیند طراحی با وجود توجه و مطالعات مختلف نتوانسته است نتایج چندانی را درعرصه کاربرد به همراه داشته باشد. یکی از دلایل اصلی ناکارآمدی استفاده از روشهای مشارکتی در معماری، عدم تحلیلو ارزیابی مناسب نمونه های کاربردی رویکردهای مشارکتی در معماری است. شاخصه های احساس جمعی از نمونه هایشاخصه های سنجشی هستند که میتوان با بررسی و تحلیل آنها میزان مشارکت پذیری کاربران و تاثیر آنها را در یکفرآیند طراحی مشارکتی تا حدودی سنجید. در پروژه ای مشارکتی صورت گرفته در شهر دوستار کودک ـ بم که استفادهاز روشهای مشارکتی در طراحی مورد نظر بوده، نتایج حاصل از بررسی شاخصه های احساس جمعی نشاندهندههمبستگی میان این فاکتورها و میزان مشارکت کاربران در طراحی است اما با وجود این عدم استفاده از روش ها وسطوح مشارکتی مناسب برای مشارکت کنندگان، موجب شده تا عملا نتایج قابل قبولی در این بخش بوجود نیاید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

58 - محاسبه برخی اندیس های توپولوژیکی از گراف فون نیومن منظم از حلقهZ_(p^α )
شروین صاحبی منصوره دلدار

گراف فون نیومن منظم حلقه‌‌ی R ((G_Vnr (R)، گرافی است که رئوس آن همه‌ی عضوهای حلقه‌ی R است و دو رأس مجزای x و y در آن تشکیل یال می‌دهند اگر و تنها اگر x+y فون نیومن منظم باشد. اگر R یک حلقه جابجایی و یکدار باشد، عضو a در R را فون نیومن منظم گوییم هر گاه xی در R وجود داشت أکثر

گراف فون نیومن منظم حلقه‌‌ی R ((G_Vnr (R)، گرافی است که رئوس آن همه‌ی عضوهای حلقه‌ی R است و دو رأس مجزای x و y در آن تشکیل یال می‌دهند اگر و تنها اگر x+y فون نیومن منظم باشد. اگر R یک حلقه جابجایی و یکدار باشد، عضو a در R را فون نیومن منظم گوییم هر گاه xی در R وجود داشته باشد بطوریکه a=a^2 x. مجموعه عضوهای فون نیومن منظم حلقه‌ی R را با Vnr(R) نشان می‌دهیم. از نظر ریاضی شاخص توپولوژیکی یک گراف، مقدار عددی است که به آن گراف نسبت داده می‌شود و معرف بعضی از خواص آن می‌باشد. در این مقاله ابتدا درجه رئوس را برای حلقه R و تعداد یالها را در حالت های خاص را برای حلقه Z_(p^α ) ( p عدد اول) بدست آورده و سپس شاخص‌های توپولوژیکی نوع اول، دوم و سوم زاگرب، رندیک، وینر، فوق وینر و وینر معکوس گراف G_Vnr (Z_(p^α )) را بر اساس درجه رئوس و فواصل آنها محاسبه می‌کنیم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

59 - تعیین اندازه‌ی کارآیی فنی راسل با حضور شاخص‌های انعطاف‌پذیر مبتنی بر متغیرهای کمکی
مجید صدیقی حسن‌کیاده صابر ساعتی مهتدی سهراب کردرستمی

در بسیاری از کاربردهای واقعی تحلیل پوششی داده‌ها، وضعیت بعضی از شاخص‌ها به عنوان ورودی یا خروجی کاملاً معلوم نیست. یعنی در برخی از موقعیت‌ها، یک شاخص می‌تواند برای برخی از واحدهای تصمیم‌گیری نقش ورودی و برای برخی دیگر نقش خروجی داشته باشد. این نوع شاخص‌ها را شاخص‌های ان أکثر

در بسیاری از کاربردهای واقعی تحلیل پوششی داده‌ها، وضعیت بعضی از شاخص‌ها به عنوان ورودی یا خروجی کاملاً معلوم نیست. یعنی در برخی از موقعیت‌ها، یک شاخص می‌تواند برای برخی از واحدهای تصمیم‌گیری نقش ورودی و برای برخی دیگر نقش خروجی داشته باشد. این نوع شاخص‌ها را شاخص‌های انعطاف‌پذیر ‌می‌نامند. برای توسعه مدل‌های تعیین نوع شاخص‌های انعطاف‌پذیر، در تحلیل پوششی داده‌ها، در این مقاله مدلی مطرح می‌شود که به طور هم‌زمان فاکتورهای انقباض ورودی‌ها کمینه و فاکتورهای انبساط خروجی‌ها در اندازه‌ی راسل با حضور شاخص‌های انعطاف‌پذیر بیشینه ‌شود. اندازه‌ی مطرح شده در تابع هدف مدل پیشنهادی، خطی است. به عبارت دیگر، رابطه‌ی بین شاخص‌ها را به صورت یک تابع جمعی بیان می‌کند. در واقع این مدل، غیرخطی بودن تابع هدف اندازه‌ی راسل و اندازه‌ی بهبود یافته‌ی راسل را ندارد. در پایان، با ارائه مثال‌، مدل پیشنهادی با مدل‌های موجود مشابه مقایسه شده و مزایای آن به بحٍ گذاشته خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

60 - هر دنباله غیر صعودی از اعداد نا منفی می تواند منحنی همگرایی روش DGMRES باشد
ملیحه صفرزاده حسین صادقی گوغری

بررسی همگرایی روشهای زیر فضای کرایلف یکی از مو ضوعات مورد علاقه در زمینه جبر خطی عددی است. با توجه به اینکه روش DGMRES یک روش زیر فضای کرایلف بوده و در زمینه همگرایی آن کارهای زیادی انجام نشده است. در این مقاله به این موضوع پرداخته خواهد شد. ما نشان می دهیم که برای هر د أکثر

بررسی همگرایی روشهای زیر فضای کرایلف یکی از مو ضوعات مورد علاقه در زمینه جبر خطی عددی است. با توجه به اینکه روش DGMRES یک روش زیر فضای کرایلف بوده و در زمینه همگرایی آن کارهای زیادی انجام نشده است. در این مقاله به این موضوع پرداخته خواهد شد. ما نشان می دهیم که برای هر دنباله غیر صعودی از اعداد نا منفی f(0)≥f(1)≥⋯≥f(m-1)>f(m)=⋯=f(n)=0مجموعه {λ_1,…,λ_m,0,…,0}از اعداد مختلط و همین طور عدد دلخواه α≤n-m می توان دستگاه معادلات خطی منفرد n×n ، Ax=b با اندیس α و مجموعه {λ_1,…,λ_m,0,…,0} به عنوان طیف ماتریس A را طوری ساخت که اگر از روش DGMRES برای حل این دستگاه استفاده شود، با فرض ‖A^α r_0 ‖_2=f(0)، برای k=1,…,m-1 نرم بردار مانده مرحله k- ام، ‖A^α r_k ‖_2=f(k) شود، که در آن r_0=b-Ax_0 بردار مانده آغازین می باشد. سعی ما در این کار ساخت کامل ماتریس ضرایب دستگاه ( دستگاه های ) مورد نظر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

61 - ارایه مدلی جهت پیش بینی شاخص بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از ANFIS و رگرسیون فازی
محمد حسین کشاورز محمدرضا فیلی ز اده ایاد هندالیانپور

این پژوهش، با هدف ارائه یک مدل پیش‌بینی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با سیستم استنتاج فازی‌عصبی‌تطبیقی (ANFIS) و رگرسیون‌فازی صورت گرفته است. رفتار شاخص غیرخطی و آشوب‌گونه است که روش‌های سنتی جوابگوی پیش‌بینی دقیق نیست. از این رو، با استفاده از دو ابزار فوق الذکر و ب أکثر

این پژوهش، با هدف ارائه یک مدل پیش‌بینی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با سیستم استنتاج فازی‌عصبی‌تطبیقی (ANFIS) و رگرسیون‌فازی صورت گرفته است. رفتار شاخص غیرخطی و آشوب‌گونه است که روش‌های سنتی جوابگوی پیش‌بینی دقیق نیست. از این رو، با استفاده از دو ابزار فوق الذکر و با شناسایی سه متغیر کلان اقتصادی شامل نرخ تورم، نرخ ارز و قیمت نفت خام به عنوان متغیرهای مستقل، اقدام به پیش‌بینی عدد شاخص کل بورس برای یک هفته بعد گردید. ابتدا داده‌های روزانه سالهای 1387 الی 1394 متغیرهای پژوهش جمع‌آوری و ذخیره و با استفاده از نرمال‌سازی فازی، نرمال گردید. سپس مدل‌سازی با استفاده از سه متغیر فوق‌الذکر صورت پذیرفت و با مقایسه نتایج، عملکرد بهتر ANFIS نسبت به رگرسیون فازی مشاهده گردید. معیار سنجش عملکرد، ریشه دوم میانگین مربعات خطا بود که برای خروجی ANFIS ، مقدار 021248/0 حاصل شد. حاصل پیش‌بینی یک هفته بعد، برای هر دو ابزار کاهش خطا را نشان داد و مجددا ANFIS با مقدار 007933/0 برای خطا، عملکرد برتر این پژوهش را به خود اختصاص داد و مدل با چهار ورودی نسبت به مدل با سه ورودی دقت بیشتری از خود نشان داد. تاکید بر استفاده از متغیرهای کلان اقتصادی، پیش‌بینی یک هفته آینده عدد شاخص، استفاده از دو ابزار ذکر شده، آنالیز حساسیت مدل‌ها در حین تحقیق از ویژگی های این پژوهش است. این پژوهش می‌تواند مورد استفاده کلیه شرکت‌های حاضر در بورس، سرمایه‌گذاران، کارگزاری‌ها و افراد حقیقی و حقوقی که به هر نحوی با بورس اوراق بهادار سروکار دارند، واقع گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

62 - طراحی مدل ریاضی سنجش ریسک اعتباری بوسیله رتبه‌‌‌بندی اعتباری با بهره‌برداری از مدل تحلیل پوششی داده‌‌‌ها
فرید حیدری فر فرهاد حنیفی غلامرضا زمردیان

نظام بانکی کارآمد، موثرترین وسیله برای توسعه اقتصادی بوده و مهم‌ترین وظیفه بانک‌ها تخصیص منابع در قالب تسهیلات بانکی است و طراحی و استقرار مدل رتبه‌بندی اعتباری نقش موثری در افزایش کارآمدی بانک‌ها در تجهیز منابع دارد. در پژوهش حاضر به طراحی و تبیین مدل رتبه‌‌‌بندی اعتبا أکثر

نظام بانکی کارآمد، موثرترین وسیله برای توسعه اقتصادی بوده و مهم‌ترین وظیفه بانک‌ها تخصیص منابع در قالب تسهیلات بانکی است و طراحی و استقرار مدل رتبه‌بندی اعتباری نقش موثری در افزایش کارآمدی بانک‌ها در تجهیز منابع دارد. در پژوهش حاضر به طراحی و تبیین مدل رتبه‌‌‌بندی اعتباری با بهره‌برداری از مدل تحلیل پوششی داده‌‌‌ها، پرداخته شد. نمونه آماری مربوط به اطلاعات مشتریان حقوقی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار و دریافت کننده تسهیلات از بانک تجارت در طی سال‌های 1398 تا1399؛ بیان نمود. در این زمینه، 30 متغیرتوضیح دهنده شامل متغیرهای مالی و غیر مالی مورد بررسی قرار گرفت. از بین متغیرهای موجود نهایتاً با استفاده از تکنیک تجزیه و تحلیل عاملی و روش دلفی متغیرهای تأثیرگذار بر ریسک اعتباری انتخاب و وارد مدل تحلیل پوششی داده‌ها شده است و امتیازات کارایی شرکت‌های حقوقی با استفاده از آن‌ها به دست آمد. نتایج حاصل از مقایسه‌ی دو مدل تحلیل پوششی داده‌ها حاکی ازآن است که اعتبار مدل مالی 072/0 ازمدل ترکیبی بیشتر است. در رویکرد مالی 7 شرکت کارا بوده و در رویکرد ترکیبی 12 شرکت کارا تشخیص داده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

63 - نتایجی در مورد شاخص فراموش شده
فرزانه فلاحتی نژاد

فرض کنید G گرافی ساده، همبند و متناهی باشد. پایایی (شاخص توپولوژیک یا توصیف کننده مولکولی) گراف G، عددی حقیقی است که به آن گراف نسبت داده می شود و به ازای هر گراف دلخواه H که با گراف G یکریخت است، داریم Top(H) = Top(G). مجموع مکعبات درجه های راس های گراف توسط فورتولا و أکثر

فرض کنید G گرافی ساده، همبند و متناهی باشد. پایایی (شاخص توپولوژیک یا توصیف کننده مولکولی) گراف G، عددی حقیقی است که به آن گراف نسبت داده می شود و به ازای هر گراف دلخواه H که با گراف G یکریخت است، داریم Top(H) = Top(G). مجموع مکعبات درجه های راس های گراف توسط فورتولا و گوتمان بازبینی شد و شاخص فراموش شده نام گرفت. شاخص فراموش شده گراف ساده G به صورت زیر نیز بیان می شود:F(G)=∑_(uv∈E(G))▒(〖〖〖d_u〗^2+d〗_v〗^2 ) که در رابطه اخیر d_u بیانگر درجه راس u از گراف G است. در این مقاله به مقایسه شاخص فراموش شده با برخی از پارامتر های گراف از قبیل مرتبه، اندازه، شعاع، بیشرین و کمترین درجه راس و همچنین برخی از توصیف کننده های مولکولی شناخته شده از جمله شاخص های زاگرب نوع اول و دوم، شاخص های زاگرب اصلاح شده اول و دوم، شاخص هارمونیک، شاخص هایپر زاگرب، شاخص حسابی هندسی، شاخص همبندی خروج از مرکز و شاخص مجموع وارون درجه ها می پردازیم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

64 - یک مدل رتبه بندی جدید برای مسائل تصمیم گیری گروهی چند شاخصه با داده های فازی شهودی
زینب اسلامی نسب علی حمزه ای

در جهان امروز پیچیدگی ذاتی بسیاری از محیط های تصمیم گیری، ضرورت استفاده از روش های تصمیم گیری را بیش از پیش مشخص می کند. از طرفی سازمان های مدرن امروزی چنان وسیع و پیچیده شده اند که یک نفر از عهده مدیریت آنها بر نمی آید. لذا موضوع تصمیم گیری گروهی چند شاخصه به عنوان یک أکثر

در جهان امروز پیچیدگی ذاتی بسیاری از محیط های تصمیم گیری، ضرورت استفاده از روش های تصمیم گیری را بیش از پیش مشخص می کند. از طرفی سازمان های مدرن امروزی چنان وسیع و پیچیده شده اند که یک نفر از عهده مدیریت آنها بر نمی آید. لذا موضوع تصمیم گیری گروهی چند شاخصه به عنوان یک مسأله سازمانی مورد بررسی قرار می گیرد. در مدل های تصمیم گیری گروهی چند شاخصه با توجه به اینکه ماتریس تصمیم دارای شاخص های مختلفی می باشد، دانستن ضریب اهمیت یا وزن هر یک از شاخص ها در تصمیم گیری ضروری است. به طوریکه وزن هر شاخص اهمیت نسبی آن را نسبت به شاخص های دیگر بیان می کند و انتخاب آگاهانه و صحیح وزن ها کمک بزرگی در جهت رسیدن به هدف مورد نظر است. هدف از ارائه این مقاله، معرفی یک مدل برنامه ریزی خطی جهت تعیین وزن هر یک از شاخص ها در مسائل تصمیم گیری گروهی چند شاخصه با داده های فازی شهودی می باشد. لذا از خطای احتمالی تصمیم گیرندگان در تعیین وزن شاخص ها جلوگیری به عمل می آید در نهایت با استفاده از وزن های بدست آمده، یک روش جدید جهت رتبه بندی گزینه ها بر اساس روش تسلط تقریبی (الکتره3) معرفی شده است و یک مثال کاربردی عددی برای نشان دادن جزئیات روش پیشنهادی در نظر گرفته شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

65 - مطلوبیت سنجی رتبه کاندیداهای انبار در مکانیابی درون کارگاهی با استفاده از روش تابع مطلوبیت تجمعی ستاره UTASTAR
محمد احسانی فر فرهاد حسین‌زاده‌لطفی

اهمیت مکانیابی در شرکتهای تولیدی و خدماتی موضوع جدیدی نیست. یکی از مهمترین کاربردهای آن، تعیین مکان مناسب جهت انبارهای کارگاههای تولیدی به منظور نگهداری از مواد مصرفی یا تولیدات میباشد. پیدا کردن مکان مناسب جهت استقرار انبارها در راستای افزایش خدمت&s أکثر

اهمیت مکانیابی در شرکتهای تولیدی و خدماتی موضوع جدیدی نیست. یکی از مهمترین کاربردهای آن، تعیین مکان مناسب جهت انبارهای کارگاههای تولیدی به منظور نگهداری از مواد مصرفی یا تولیدات میباشد. پیدا کردن مکان مناسب جهت استقرار انبارها در راستای افزایش خدمترسانی و افزایش کارایی جز معضلات بسیار مهم و پرهزینه هر سازمانی محسوب میشود. مکانیابی انبار یک تصمیم مهم و به لحاظ ساختاری چند معیاره است که هدفهای کمی و کیفی را شامل میشود. در این مطالعه با استفاده از یکی از تکنیکهای تصمیمگیری چند شاخصه به یک رتبهبندی اولیه از مکانهای بالقوه و پیشنهادی انبار شرکت مورد مطالعه خواهیم پرداخت و سپس رتبههای فوق را به عنوان ورودی مدل مطلوبیت تجمعی ستاره که روشی جدید و در عین حال بسیار کاربردی برای استنتاج توابع مطلوبیت از میان دادههای گذشته تصمیمگیری میباشد وارد نموده و به مطلوبیت سنجی نتایج خواهیم پرداخت و میزان مطلوبیت گزینههای رتبهبندی شده را جهت ارزیابی و انتخاب مکان انبار معرفی خواهد گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

66 - ارزیابی کارایی به کمک مدل ترکیبی تحلیل پوششی داده ها و کارت امتیازی متوازن مطالعه موردی صنعت بانکداری
مهدی فلاح جلودار

هدف اصلی در هر سازمان مالی بهبود عملکرد است و ارزیابی عملکرد یکی از بهترین راه ها برای بهبود عملیاتی در سازمان هامی باشد. با به کارگیری روش های مختلف ارزیابی عملکرد، سازمانها می توانند اثربخشی و کارایی فرآیندهایی که در جهتاهداف استراتژیک سازمان هستند را ارزیابی کنند. هم أکثر

هدف اصلی در هر سازمان مالی بهبود عملکرد است و ارزیابی عملکرد یکی از بهترین راه ها برای بهبود عملیاتی در سازمان هامی باشد. با به کارگیری روش های مختلف ارزیابی عملکرد، سازمانها می توانند اثربخشی و کارایی فرآیندهایی که در جهتاهداف استراتژیک سازمان هستند را ارزیابی کنند. همچنین ابزارهای ارزیابی عملکرد می توانند سازمانها را در جهتفرآیندهای تخصیص منابع و چگونگی توزیع مناسب تر این منابع یاری رسانند. تاکنون روش های ارزیابی عملکرد بسیاریمعرفی شده اند که انواع سنتی آنها تنها به جنبههای مالی پرداخته و توجهی به جنبههای غیر مالی نمی کنند. این مقاله درمرحله اول از طریق ایجاد ارتباط بین نقشه استراتژی و شاخص های عملکردی به ارائه یک ساختار برای ارزیابی عملکرد شعبدرجه یک بانک صادرات تهران پرداخته و در گام بعدی به کمک تکنیک تحلیل پوششی داده ها و با استفاده از اطلاعاتبدست آمده از مرحله قبل بهعنوان ورودیها و خروجیهای مدل، به ارزیابی کارایی شعب این بانک می پردازد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

67 - تدوین تعمیر و نگهداری مبتنی بر قابلیت اطمینان تجهیزات شبکه انتقال برق بصورت مساله تصمیم‌گیری چندشاخصه و با کمک فرآیند سلسله مراتبی
مسعود اصغری قراخیلی محمود فتوحی فیروزآباد

امروزه در شرایط تجدید ساختار شده صنعت برق، شرکت‌های برق در مقوله برنامه‌ریزی و بهره‌برداری در جستجوی روش‌هایی هستند که در عین بهبود و حفظ قابلیت اطمینان تجهیزات، با توجه به اهداف بازارمحور، هزینه‌ها نیز کنترل شود و حاشیه سود حتی‌الامکان افزایش یابد که این مقوله به افزای أکثر

امروزه در شرایط تجدید ساختار شده صنعت برق، شرکت‌های برق در مقوله برنامه‌ریزی و بهره‌برداری در جستجوی روش‌هایی هستند که در عین بهبود و حفظ قابلیت اطمینان تجهیزات، با توجه به اهداف بازارمحور، هزینه‌ها نیز کنترل شود و حاشیه سود حتی‌الامکان افزایش یابد که این مقوله به افزایش تعارض بین اهداف بازیگران مختلف بازارهای انرژی منجر می‌شود. در مسیر تکامل الگوهای پیشنهادی جهت تعمیر و نگهداری در دو دهه اخیر روش تعمیر و نگهداری مبتنی بر قابلیت اطمینان مطرح گردیده است که با توجه به فضای نوظهور حاکم بر صنعت برق بسیار کارا و مناسب میباشد. در این مقاله با ارائه یک مدل تصمیمگیری چندشاخصه به درنظرگرفتن همزمان شاخص‌های تاثیرگذار نظیر قابلیت اطمینان، هزینه نگهداری و تعمیر، شاخص رقابت‌پذیری بازار و تلفات انرژی که توسط فرآیند سلسله مراتبی وزن تاثیرگذاری آنها تعیین می‌گردد به شناسایی و اولویتبندی تجهیزات بحرانی موجود در شبکه انتقال جهت تخصیص مطلوب منابع پرداخته می‌شود. در ادامه نیز الگوریتم پیشنهادی بر روی شبکه ۲۴ با سه IEEE-RTS مورد آزمایش قرار می‌گیرد و نتایج مورد بحث و نتیجهگیری قرار می‌گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

68 - نتایجی درباره‌ی چندجمله‌ای‌ها و شاخص‌های وینر رأسی-یالی گراف‌ها
مهدیه آذری

چندجمله‌ای‌های وینر رأسی-یالی یک گراف همبند ساده بر اساس فواصل بین رئوس و یال‌های آن گراف تعریف می‌شوند. مشتق اول این چندجمله‌ای‌ها در یک، شاخص‌های وینر رأسی-یالی نامیده می‌شوند. در این مقاله برخی خواص اساسی چندجمله‌ای‌های وینر رأسی-یالی اول و دوم گراف‌های همبند ساده را أکثر

چندجمله‌ای‌های وینر رأسی-یالی یک گراف همبند ساده بر اساس فواصل بین رئوس و یال‌های آن گراف تعریف می‌شوند. مشتق اول این چندجمله‌ای‌ها در یک، شاخص‌های وینر رأسی-یالی نامیده می‌شوند. در این مقاله برخی خواص اساسی چندجمله‌ای‌های وینر رأسی-یالی اول و دوم گراف‌های همبند ساده را بیان کرده و شاخص‌های وینر رأسی-یالی اول و دوم آن‌ها را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم. همچنین، این چندجمله‌ای‌ها و شاخص‌ها را برای برخی از گراف‌های معروف محاسبه می‌کنیم. سپس ارتباط بین چندجمله‌ای‌های وینر رأسی-یالی حاصل‌ضرب دکارتی گراف‌ها را با چندجمله‌ای وینر و چندجمله‌ای‌های وینر رأسی-یالی گراف‌های اولیه بررسی کرده و نتایج را در محاسبه‌ی شاخص‌های وینر رأسی-یالی حاصل‌ضرب دکارتی گراف‌ها به‌کار می‌گیریم. به‌عنوان کاربردهایی از این نتایج، فرمول‌های دقیقی برای محاسبه‌ی شاخص‌های وینر رأسی-یالی اول و دوم مشبکه‌های مستطیلی، -نانولوله‌ها، -نانوچنبره‌ها، گراف همینگ و ابرمکعب‌ها ارائه می‌کنیم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

69 - بررسی ارتباط بحران مالی در بازارهای سرمایه عمده جهان با شاخص های سهام بورس اوراق بهادار تهران، قبل، طی و پس از بحران
عبدالرحیم یزدان پرست سید یوسف احدی سرکانی

چکیدهآثار اولیه بحران مالی جهانی آمریکا از نیمه دوم سال 2008 بر بازارهای سرمایه جهانی سایه افکنده است 3. درابتدای مارس 2009 نیز آثار بطئی خروج از وضعیت بحران در بازارهای سرمایه مشاهده گردیده است. این مقاطعزمانی، بازه زمانی مشترک ورود و خروج بحران در بازارهای سرمایه بین أکثر

چکیدهآثار اولیه بحران مالی جهانی آمریکا از نیمه دوم سال 2008 بر بازارهای سرمایه جهانی سایه افکنده است 3. درابتدای مارس 2009 نیز آثار بطئی خروج از وضعیت بحران در بازارهای سرمایه مشاهده گردیده است. این مقاطعزمانی، بازه زمانی مشترک ورود و خروج بحران در بازارهای سرمایه بین المللی به ویژه در شش کشور آمریکا،انگلیس، فرانسه، آلمان، کانادا و ژاپن بوده است. در این مقاله ارتباط بین بحران مالی در بازارهای سرمایه 4 به2007 و ارتباط آن با شاخص های سهام در بورس اوراق - عنوان یکی از پیامدهای بحران مالی سال های 2008بهادار تهران برای دوره زمانی جولای 2007 (تیرماه 1386 ) تا مارس 2010 (فروردین 1389 ) مورد بررسی قرارگرفته است.داده های سری زمانی به صورت ماهانه جمع آوری و با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره مورد بررسیقرار گرفته اند. یافته ها حاکی از آن است که برخی از شاخص های سهام در بازار سرمایه ایران با شاخص بحرانمالی جهانی در بازارهای سرمایه رابطه معنی داری برقرار کرده اند. این یافته ها ادعای عدم وجود ارتباط بین بازارسرمایه کشورهای برخوردار از بازار سرمایه توسعه یافته و بورس اوراق بهادار تهران را مورد نقد و چالش قرارمی دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

70 - ارائه الگوی ارزیابی مهارت زمان سنجی متخصصان بازار سرمایه به روش ترکیبی تصمیم‌گیری چندشاخصه و طراحی سناریو
بهروز نظری فریدون رهنمای رودپشتی مهدی معدن چی زاج حمیدرضا کردلویی

10.30495/jfksa.2023.21894

در این پژوهش ما به ارائه الگو برای مسأله ارزیابی عملکرد متخصصان بازار سرمایه (مطالعه موردی مدیران صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری) مبنی بر چگونگی کاربرد استراتژی زمان سنجی بازار در پیش بینی حرکات آتی بازار، با استفاده از پیاده‌سازی روش ترکیبی تصمیم‌گیری چندشاخصه و تحلیل سن أکثر

در این پژوهش ما به ارائه الگو برای مسأله ارزیابی عملکرد متخصصان بازار سرمایه (مطالعه موردی مدیران صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری) مبنی بر چگونگی کاربرد استراتژی زمان سنجی بازار در پیش بینی حرکات آتی بازار، با استفاده از پیاده‌سازی روش ترکیبی تصمیم‌گیری چندشاخصه و تحلیل سناریو "سیستم خبره پیشنهاد شده توسط حسینی نسب" به روش فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) پرداخته ایم[3]. در روش مذکور برای مدل‌سازی و تجزیه و تحلیل داده‌ها، ماتریس وابستگی‌های درونی و بیرونی راهبردها و معیارها محاسبه شد و با استفاده از مدل شبکه طراحی شده، راهبردها تعیین وزن و مهم‌ترین راهبردها ارزیابی شدند. در این روش به منظور پیاده‌سازی مدل تخصیص سرمایه به سهام شرکت‌ها ، با اهداف سه گانة بازده، ریسک و نقدشوندگی، استفاده می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

71 - الگو‌سازی رفتار قیمت سهام با استفاده از معادلات دیفرانسیل تصادفی با نوسان تصادفی
صابر مولایی محمد واعظ برزانی سعید صمدی

هدف این مقاله الگوسازی رفتار قیمت سهام با استفاده از معادلات دیفرانسیل تصادفی است. داده‌های این پژوهش شامل مشاهدات روزانه شاخص کل قیمت بازار سهام، شاخص 50 شرکت برتر و شاخص 30 شرکت بزرگ بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 5 فروردین 1385 تا 26 فروردین 1394 است. به منظور أکثر

هدف این مقاله الگوسازی رفتار قیمت سهام با استفاده از معادلات دیفرانسیل تصادفی است. داده‌های این پژوهش شامل مشاهدات روزانه شاخص کل قیمت بازار سهام، شاخص 50 شرکت برتر و شاخص 30 شرکت بزرگ بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 5 فروردین 1385 تا 26 فروردین 1394 است. به منظور مدل‌سازی رفتار شاخص قیمت از دو معادله دیفرانسیل تصادفی استفاده شده است که عبارت‌اند از: حرکت براونی هندسی و حرکت براونی هندسی همراه با گارچ غیرخطی. براساس نتایج این پژوهش، (1) با توجه به معیار لگاریتم تابع درستنمایی، حرکت براونی هندسی همراه با گارچ غیرخطی در هر سه گروه از داده‌های مورد بررسی دارای عملکرد بهتر نسبت به حرکت براونی هندسی است. (2) براساس الگوی معادلات دیفرانسیل تصادفی با نوسان تصادفی، شاخص کل قیمت بیشتر تحت تاثیر اخبار خوب است. (3) تاثیر اخبار بد بر شاخص 30 شرکت بزرگ بورس بیش از تاثیر اخبار خوب است. (4) واریانس غیرشرطی شاخص کل در دو نقطه زمانی دارای شکست ساختاری است، واریانس غیرشرطی شاخص 50 شرکت برتر در یک نقطه زمانی دارای شکست ساختاری است و واریانس غیرشرطی شاخص 30 شرکت بزرگ بورس پایدار بوده و فاقد شکست ساختاری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

72 - بررسی همگرایی شاخص قیمت بورس در بازارهای سهام خاورمیانه با استفاده از تحلیل خوشه ای
بهناز نانوای سابق علی فقه مجیدی احمد محمدی

بازار سرمایه در هر کشوری از مهم ترین بخش های اقتصاد محسوب می شود و تغییر و تحولات آن می تواند منعکس کننده تمام عیار ساختار اقتصادی آن کشور باشد. ﺑﺮرﺳﻲ روﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﻤﮕﺮاﻳﻲ بازارهای سهام ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ی وابستگی متقابل اقتصاد کشورها به همدیگر و تحرک سرمایه بین کشورها است. شاخص أکثر

بازار سرمایه در هر کشوری از مهم ترین بخش های اقتصاد محسوب می شود و تغییر و تحولات آن می تواند منعکس کننده تمام عیار ساختار اقتصادی آن کشور باشد. ﺑﺮرﺳﻲ روﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﻤﮕﺮاﻳﻲ بازارهای سهام ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ی وابستگی متقابل اقتصاد کشورها به همدیگر و تحرک سرمایه بین کشورها است. شاخص قیمت بازار سهام روند حرکت بازارهای سهام و واکنش به تغییرات اقتصاد را به خوبی نشان می دهد. ازاین‌رو هدف این پژوهش بررسی فرضیه همگرایی شاخص قیمت بازارهای سهام در گروه کشورهای خاورمیانه طی دوره ژانویه 2007 تا فوریه 2017، با استفاده از روش تحلیل خوشه ای است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که بازارهای سهام موردبررسی یک خوشه همگرا تشکیل نمی دهند. بااین‌حال بین بازارهای سهام، سه خوشه همگرا وجود داشته و بازار سهام کشور اردن در هیچ خوشه ای قرار نگرفته و یک گروه غیرهمگرا را تشکیل می دهد. نتایج آزمون همگرایی بین خوشه ها حاکی از ادغام خوشه اول و دوم می باشد بنابراین تعداد خوشه ها به دو خوشه و یک گروه غیرهمگرا کاهش یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

73 - تاثیر حکمرانی خوب بر بازدهی سهام در بورس اوراق بهادار تهران
سیدعبدالمجید جلایی هدیه میر اکبر رحیمی پور

فساد عارضه ای است که الگوسازی آن از دیدگاه نظری پیچیده، گردآوری و دسترسی به داده ها و ردیابی آن ازدیدگاه تجربی دشوار و مبارزه با آن از دیدگاه سیاسی حساسیت برانگیز است. همچنین یکی از مهمترین عواملرونق اقتصادی و رونق بورس بازدهی سهام بورس اوراق است. براین اساس سوال اصلی پ أکثر

فساد عارضه ای است که الگوسازی آن از دیدگاه نظری پیچیده، گردآوری و دسترسی به داده ها و ردیابی آن ازدیدگاه تجربی دشوار و مبارزه با آن از دیدگاه سیاسی حساسیت برانگیز است. همچنین یکی از مهمترین عواملرونق اقتصادی و رونق بورس بازدهی سهام بورس اوراق است. براین اساس سوال اصلی پژوهش این است کهآیا حکمرانی خوب بر بازدهی سهام در بورس اوراق بهادار تاثیر می گذارد ؟ برای پاسخ به سوال نمونه ای شامل25 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 0932 0931 انتخاب شده و از طریق روش -داده های تابلوئی تاثیر شاخص های فساد بر بازدهی سهام بررسی شده است. نتایج نشان داده است که هرچه شرایطحکمرانی خوب به سمت بهبود حرکت کند بازدهی سهام نیز افزایش می یابد . این مسئله از آنجا دارای اهمیتاست که شاخص های حکمرانی خوب عاملی برای ایجاد ثبات و امنیت در بازار بوده و می توان شرایط معاملات ودر نتیجه رونق بازار را مهیا نمایند . بنابراین بر اساس نتایج این مطالعه می توان گفت که برای ایجاد شرایط باثباتدر بازار و ایجاد بازدهی بلندمدت باید شاخص های فساد را به سمت حکمرانی خوب بهبود بخشید که در اینصورت است که بورس تنها بر اساس نمادهای اقتصاد واقعی حرکت خواهد کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

74 - نقش میانگین مدت زمان ماندگاری رفتارگله واری بر نوسانات شاخص بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل هستون
زهرا شیرازیان

در این پژوهش مدل هستون برای توصیف پویایی قیمت سهام استفاده و سپس بطور تجربی و تئوریکی رفتار گله ای در بورس اوراق بهادار تهران با روش متوسط مدت زمان ماندگاری بحث می شود و تخمین پارامتر در مدل هستون با داده های مالی واقعی بررسی و جزئیات آماری از بازده های قیمت سهام بحث می أکثر

در این پژوهش مدل هستون برای توصیف پویایی قیمت سهام استفاده و سپس بطور تجربی و تئوریکی رفتار گله ای در بورس اوراق بهادار تهران با روش متوسط مدت زمان ماندگاری بحث می شود و تخمین پارامتر در مدل هستون با داده های مالی واقعی بررسی و جزئیات آماری از بازده های قیمت سهام بحث می شود. نمودارهای متوسط مدت زمان ماندگاری بازده مثبت در مقابل دامنه یا برگشت به میانگین نوسانات، یک پدیده رفتارگله واری همبستگی متقابل مثبت میان منابع نوسانات تصادفی ساده داده ها ازمدل هستون را نشان می دهد. همچنین برای یک همبستگی متقاطع منفی، یک پدیده رفتار گله واری د رنمودارهای میانگین مدت زمان ماندگاری بازده مثبت درمقابل واریانس طولانی مدت با افزایش دامنه یا برگشت به میانگین نوسانات قابل مشاهده است.هنگامی که به میانگین مدت زمان ماندگاری بازده مثبت توجه می شود بعنوان تابعی از دامنه تغییرپذیری نوسانات c ، پدیده رفتار گله ای برای یک همبستگی متقاطع مثبت میان فرآیندهای وینر از قیمت سهام و نوسانات ( ג >0) وجود دارد. هنگامی که به میانگین مدت زمان ماندگاری بازده مثبت بعنوان یک تابعی از برگشت میانگین a توجه می شود، پدیده رفتارگله ای برای ارزشهای bوc تحت ג >0 وجوددارد. باافزایش a یا c یک پدیده رفتار گله ای را تحت ג<0 تحمیل می کند هنگامی که میانگین مدت زمان ماندگاری بازده مثبت بعنوان یک تابعی از برگشت میانگین b توجه می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

75 - اثر مقررات بانکی بر رقابت در صنعت بانکداری ایران
رضا طالبلو حمید بهمن پور

در این مقاله اثر تنظیمات بانکی بر رقابت در صنعت بانکداری ایران با استفاده از داده های ترکیبی 17 بانک دولتی و خصوصی (88-1375) آزمون شده است. به منظور آزمون تجربی این رابطه در ابتدا شاخص های تنظیمات بانکی ایجاد شد. برای نشان دادن رقابت در این صنعت نیز شاخص لرنرمورد استفا أکثر

در این مقاله اثر تنظیمات بانکی بر رقابت در صنعت بانکداری ایران با استفاده از داده های ترکیبی 17 بانک دولتی و خصوصی (88-1375) آزمون شده است. به منظور آزمون تجربی این رابطه در ابتدا شاخص های تنظیمات بانکی ایجاد شد. برای نشان دادن رقابت در این صنعت نیز شاخص لرنرمورد استفاده گرفت. نتایج آزمونها نشان می دهد که الگوی مورد استفاده نمی تواند پانل پویا باشد. هم چنین، نتایج تخمین نشان می دهد که ضریب متغیر کفایت سرمایه در تمامی روش های تخمین مثبت و معنی دار است، لذا در دوره مورد بررسی افزایش نسبت سرمایه به دارایی های موزون شده با ریسک بانک ها باعث افزایش رقابت آنها شده است. شاخص شدت محدودیت ورود که از معکوس تعداد بانک های هر سال به دست آمده همواره در تمامی الگوها علامت منفی داشته و فقط در الگوی چند سطحی معنی دار نبوده است. میانگین نرخ سود تسهیلات عدد منفی بوده ولی به لحاظ آماری معنی دار نبوده است. نرخ ذخیره قانونی نیز در تمامی الگوها ضریب مثبت دارد ولی به لحاظ آماری مقدار عددی آن اختلاف معنی داری ندارد. به غیر از متغیرهای مربوط به رقابت و مقررات بانکی، برای کنترل اثرات سایر عوامل از تعدادی از متغیرها استفاده شده است. شاخص اندازه بانک در اکثر الگوها معنی دار است که حکایت از افزایش اندازه بانک در افزایش ریسک پذیری بانک ها در ایران دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

76 - واکنش شاخص فوکس در شرکت هایی با احتمال وجود تقلب مبتنی بر روش‌شناسی تحلیل محتوا: آزمون تجربی فرضیه افشای ناقص
وحید بخردی نسب

فرضیه افشای ناقص استدلال می کند که برخی شرکت ها بنا به دلایلی اطلاعات را به صورت ناقص، پیچیده، دشوار و سخت افشاء می نمایند. یکی از دلایلی که منجر به افشاء اطلاعات به صورت دشوار می شود، وجود گزارشگری مالی متقلبانه است. تقلب مدیر را ترغیب می نماید تا اطلاعات را به صورت پی أکثر

فرضیه افشای ناقص استدلال می کند که برخی شرکت ها بنا به دلایلی اطلاعات را به صورت ناقص، پیچیده، دشوار و سخت افشاء می نمایند. یکی از دلایلی که منجر به افشاء اطلاعات به صورت دشوار می شود، وجود گزارشگری مالی متقلبانه است. تقلب مدیر را ترغیب می نماید تا اطلاعات را به صورت پیچیده افشاء نماید تا ذهن استفاده کنندگان از اطلاعات مالی، به مسائل دیگری بجز تقلب متمایل شود. طی دهه های اخیر، پیچیدگی، دشواری و خوانایی متون گزارش ها و اطلاعات مالی توجه بسیاری از ناظران بازارهای مالی را به خود جلب نموده است. ولی پژوهش های تجربی اندکی به بررسی پیامدهای پیچیدگی، دشواری و خوانایی متون گزارش ها و اطلاعات مالی پرداخته اند. بر این اساس هدف از پژوهش پیش رو بررسی واکنش شاخص فوکس در شرکت هایی با احتمال وجود تقلب است. شاخص فوکس معیاری جهت شناسایی دشواری و پیچیدگی صورت های مالی است. روش اجرای پژوهش مبتنی بر رویکرد تحلیل محتوا و بر اساس فرضیه افشای ناقص طرح ریزی شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1388 تا 1395 می باشد. حجم نمونه بر اساس حذف نظام مند بالغ بر 112 شرکت می باشد. فرضیه پژوهش با بهره گیری از مدل رگرسیون چندگانه و آزمون والد مبتنی بر تکنیک داده های ترکیبی مورد آزمون قرار گرفت. مطابق با فرضیه افشای ناقص، شواهد پژوهش حاکی از آن است شرکت هایی که احتمال وجود تقلب در آن ها بالا است، گزارش های مالی پیچیده تر با خوانایی کمتری نسبت به شرکت هایی که احتمال وجود تقلب در آن ها پایین تر است، منتشر می کنند. یافته های پژوهش حاضر ضمن پر کردن خلاء پژوهش های صورت گرفته در زمینه پنهان سازی رفتار فرصت طلبانه مدیران پیرامون عدم افشاء اطلاعات صورت های مالی، می تواند برای افزایش سرمایه گذاران بالقوه، سازمان بورس اوراق بهادار و سایر ذینعفان اطلاعات حسابداری در امر تصمیم گیری مفید باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

77 - ارزیابی و بررسی خاصیت فراکتالی بازارهای سرمایه برپایه تحلیل نوسانات روند زدایی شده (مورد مطالعه: بازار ارز و شاخص بورس تهران)
آرش آذریون نرگس یزدانیان سیدعلیرضا میرعرب بایگی هدی همتی

در این تحقیق حافظه بلندمدت شاخص بورس و نرخ ارز (دلار) با استفاده از تحلیل نوسانات روندزدایی شده مورد برآورد قرار گرفت. به منظور روندزدایی داده ها، رویکرد گارچ پیشنهاد شد و الگوی برآورد حافظه بلندمدت برای هر دو روش متداول و گارچ به طور جداگانه اجرا شد. برای این منظور از أکثر

در این تحقیق حافظه بلندمدت شاخص بورس و نرخ ارز (دلار) با استفاده از تحلیل نوسانات روندزدایی شده مورد برآورد قرار گرفت. به منظور روندزدایی داده ها، رویکرد گارچ پیشنهاد شد و الگوی برآورد حافظه بلندمدت برای هر دو روش متداول و گارچ به طور جداگانه اجرا شد. برای این منظور از داده های روزانه شاخص بورس و نرخ دلار در بازار آزاد طی دوره 05/01/1393 تا 19/11/1399 استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که روش متداول در محاسبه نوسانات روندزدایی شده، قابلیت برآورد حافظه بلندمدت نرخ ارز را ندارد، در حالی که نتایج آن برای شاخص بورس نشان از وجود حافظه کوتاه مدت داشت. نتایج نشان می‌دهد که روش پیشنهادی در روندزدایی داده ها و محاسبه نوسانات روندزدایی شده مبتنی بر مدل گارچ، از توان بالاتری در کنترل تغییرات نوسانات بازار دارد و طبق یافته های این روش، شاخص بورس و نرخ دلار دارای حافظه بلندمدت بوده اند. همچنین نتایج نشان می‌دهد که این دو روش برآوردهای به طور معنادار متفاوتی از حافظه بلندمدت بازار ارائه می دهند و طبق نتایج آزمون همبستگی بین مقادیر حافظه بلندمدت داده ها و مقدار پارامتر q در تحلیل نوسانات روندزدایی شده، مشاهده شد که شاخص بورس و نرخ ارز در ایران دارای خاصیت چندبخشی هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

78 - ارزیابی استراتژی تعیین حرکت قیمت سهام: مطالعه موردی گروه بیمه بورس اوراق بهادار تهران
عاطفه زارعی سید نظام الدین مکیان مهدی حاج امینی

10.30495/jfksa.2023.21895

بورساوراق بهاداریکی از ارکان اصلی بازارهای مالی است. افزایش توان تحلیل‌گری سرمایه‌گذاران بازار سرمایه از عواملی است که در توسعه بازار سرمایه نقش موثری دارد. سرمایه‌گذاران بسیاری از تحلیل تکنیکال برای تصمیم‌گیری در معاملات استفاده می‌کنند. در این پژوهش کارآمدی استراتژی‌ه أکثر

بورساوراق بهاداریکی از ارکان اصلی بازارهای مالی است. افزایش توان تحلیل‌گری سرمایه‌گذاران بازار سرمایه از عواملی است که در توسعه بازار سرمایه نقش موثری دارد. سرمایه‌گذاران بسیاری از تحلیل تکنیکال برای تصمیم‌گیری در معاملات استفاده می‌کنند. در این پژوهش کارآمدی استراتژی‌های شاخص استوکاستیک، میانگین متحرک نمایی و میانگین متحرک هال با روش خرید و نگهداری برای خرید سهام شرکت‌های بیمه بررسی می‌شود. برای این منظور موقعیت‌های روزانه خرید ایجاد شده برای ۱۴ شرکت بیمه در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1396:01 تا 1398:12 استخراج و سپس با روش خرید و نگهداریِ سهام مقایسه شده است. نتایج بدست آمده نشان داد که بازده فصلی استفاده از این استراتژی در تمامی شرکت های بیمه مورد بررسی به طور کلی مثبت بوده و بازدهی بیشتری نسبت به استراتژی خرید و نگهداری داشته است. به علاوه، تعداد معاملات دارای بازده منفی کمتر از تعداد معاملات دارای بازده مثبت بوده و میانگین بازده معاملاتِ با ضرر همواره کمتر از میانگین بازده معاملاتِ با سود بوده است. همچنین، تعداد روزهای معامله با بازده منفی نیز از تعداد روزهای معامله با بازده مثبت کمتر بوده است. نتایج نشان می‌دهد که استفاده از روش تحلیل تکنیکال در تمامی شرکت‌های مورد بررسی نسبت به روش خرید و نگهداری سودآورتر بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

79 - طبقه بندی شرکت ها با شاخصKZ و ارتباط تغییرات این شاخص با بازده آتی سهام
آزیتا جهانشا فاطمه مدانلو

ساختار مطلوب سرمایه و ترکیب بهینه بدهی و حقوق صاحبان سهام مستلزم انتخاب بهترین روش تامین مالیو انتخاب بهترین زمان مناسب برای تامین مالی است. شرکت ها برای تامین مالی از ثبات لازم برخوردارنمی باشندو به دلایل مختلف اقتصادی دارای محدودیت های منابع مالی هست ند. بنابر این ضرو أکثر

ساختار مطلوب سرمایه و ترکیب بهینه بدهی و حقوق صاحبان سهام مستلزم انتخاب بهترین روش تامین مالیو انتخاب بهترین زمان مناسب برای تامین مالی است. شرکت ها برای تامین مالی از ثبات لازم برخوردارنمی باشندو به دلایل مختلف اقتصادی دارای محدودیت های منابع مالی هست ند. بنابر این ضرورت دارد که با توجه بهمحدودیت های مذکور، رفتار تامین مالی مورد مطالعه قرار گیرد. هدف این تحقیق، طبقه بندی شرکت ها ی نمونهآماری بر حسب میزان محدودیت مالی آنها و بررسی رابطه آن با بازده آتی سهام است. معیار مورد استفاده برایمی باشد. KZ سنجش سطح محدودیت مالی شرکت ها، شاخصنمونه آماری تحقیق، شامل 109 شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد کهداده های آنها در طول سالهای 1384 تا 1388 گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج حاکیاز ارتباط معنادار بازده آتی سهام با سطح محدودیت مالی شرکت های نمونه آماری می باشد. بر اساس نتایج، بازدهآتی سهام شرکتهایی که سطح محدودیت مالی پایین تری داشتند؛ بیشتر بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

80 - مقایسه کارآمدی استراتژی های ترکیبی تحلیل تکنیکال با روش خرید و نگهداری برای خرید سهام در دوره های صعودی و نزولی
محسن رضوانی اقدم زهرا پورزمانی

سرمایه گذاران و مدیران سرمایه گذاری در زمان انتخاب و خرید سهام شرکت ها، با فرایند تصمیم گیری روبرو هستند. آنها در این فرایند به دنبال انتخاب سهامی هستند که حداکثر منافع را داشته باشد. درفرایند سرمایه گذاری، موفقیت و کسب سود بدون تجزیه و تحلیل صحیح و داشتن آشنایی از شرای أکثر

سرمایه گذاران و مدیران سرمایه گذاری در زمان انتخاب و خرید سهام شرکت ها، با فرایند تصمیم گیری روبرو هستند. آنها در این فرایند به دنبال انتخاب سهامی هستند که حداکثر منافع را داشته باشد. درفرایند سرمایه گذاری، موفقیت و کسب سود بدون تجزیه و تحلیل صحیح و داشتن آشنایی از شرایط سهام و بازار امکان پذیر نمی باشد، لذا هر سرمایه گذار می بایست پس از بررسی و تجزیه و تحلیل سهام اقدام به خرید و فروش آن نماید. در این راستا در تحقیق حاضر کارآمدی روش های خرید سهام با استفاده از استراتژی های تکنیکال نسبت به روش خرید و نگهداری بررسی شد. استراتژی های تکنیکال مورد آزمون، میانگین متحرک نمایی، شاخص قدرت اندازه حرکت و استراتژی ترکیبی شاخص قدرت اندازه حرکت و میانگین متحرک نمایی می باشند. موقعیت های خرید ایجاد شده براساس دوره های روزانه(کوتاه مدت) و هفتگی(میان مدت) برای 16شرکت سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادارتهران در پنج سال 1390تا1394 استخراج گردید. نتیجه نشان می دهد در دوره هایی که بازار به شدت صعودی باشد(سال 1392) استراتژی های تکنیکال کارایی لازم را ندارند، اما در دوره هایی که روند بازار متعادل است یا بازار نزولی(سال1393) است، استراتژی های تکنیکال برای خرید سهام کارآمدتر هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

81 - تحلیل پنجره‌ای عملکرد مالی صنایع بورس اوراق بهادار تهران با رویکرد ترکیبی واسپاس، پرامتی II و الکتر III
مجتبی موحدی مهدی همایونفر مهدی فدایی اشکیکی منصور صوفی

10.30495/jfksa.2023.22609

یکیاز دشوار ترین تصمیمات سرمایه گذاران حقیقی/ حقوقی بازار بورس اوراق بهادار، یافتن مناسب ترین ترکیب سهم هایی (پورتفولیو) است که انتظارات مالی آنها را برآورده سازد. بنابراین، ارزیابی عملکرد نظام مند شرکت های بورس اوراق بهادار یک پیش نیاز اساسی برای سرمایه گذاری آنها محسو أکثر

یکیاز دشوار ترین تصمیمات سرمایه گذاران حقیقی/ حقوقی بازار بورس اوراق بهادار، یافتن مناسب ترین ترکیب سهم هایی (پورتفولیو) است که انتظارات مالی آنها را برآورده سازد. بنابراین، ارزیابی عملکرد نظام مند شرکت های بورس اوراق بهادار یک پیش نیاز اساسی برای سرمایه گذاری آنها محسوب می شود. پژوهش حاضر قصد دارد تا با ارائه یک رویکرد ترکیبی تجزیه و تحلیل تصمیم چند معیاره (MCDA) به سرمایه گذاران در ارزیابی صنایع بورس اوراق بهادار تهران کمک کند. به این منظور، پس از تعیین وزن پنج معیار اصلی ارزیابی عملکرد مالی شرکت های بورس با استفاده از روش فرایند تحلیل شبکه ای (ANP)، از روش های واسپاس، پرامتیII و الکترIII برای رتبه بندی صنایع حاضر در بورس اوراق بهادار تهران طی یک دوره زمانی 10 ساله (1390 تا 1399) استفاده شده است. در ادامه، نتایج روش های بکار رفته در هر سال، با استفاده از روش بردا ادغام شد و رتبه صنایع در هر سال محاسبه گردید. در نهایت، با استفاده از ضریب همبستگی رتبه ‌ای اسپیرمن، خروجی روش های بکار رفته با روش بردا مقایسه شدند. بر اساس نتایج، رتبه بندی روش الکتر III دارای بیشترین همبستگی با روش بردا است. بنابراین، رتبه بندی روش الکتر III به عنوان بهترین رتبه بندی انتخاب گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

82 - بررسی تأثیراستفاده از شاخصهای مهم تحلیل تکنیکی بر بازدهی کوتاهمدت سرمایهگذاران در بورس اوراق بهادار تهران
رضا تهرانی محمد اسماعیلی

یکی از انواع سرمایه گذاریها به منظور افزایش ثروت سرمایه گذاران، سرمایه گذاری در بورس اوراقبهادار است. در این راستا، بطورکلی براساس نظریات مختلف سه روش متفاوت برای سرمایه گذاری دربورس وجود دارد: تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکی و استراتژی خرید و نگهداری. ما در این تحقیق اثربخش أکثر

یکی از انواع سرمایه گذاریها به منظور افزایش ثروت سرمایه گذاران، سرمایه گذاری در بورس اوراقبهادار است. در این راستا، بطورکلی براساس نظریات مختلف سه روش متفاوت برای سرمایه گذاری دربورس وجود دارد: تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکی و استراتژی خرید و نگهداری. ما در این تحقیق اثربخشیاستفاده از تحلیل تکنیکی را در بورس اوراق بهادار تهران با تمرکز بر چند شاخص مهم و پرکاربرد آن،مورد بررسی قرار دادهایم. هفت شاخص معتبر، در قالب دو نوع شاخص تحلیل تکنیکی روند و نوساناتمورد بررسی قرار می گیرند.تحقیق حاضر طی یک دوره 4 ساله از آغاز سال 1380 تا پایان سال 1383 که هم شامل دوره رونق(از ابتدای سال 1380 تا اواسط 1382 ) و هم شامل دوره رکود (از اواسط 1382 تا پایان 1383 ) میباشد، وبر روی 62 شرکت که از جمله بهترین شرکت ها از لحاظ تعداد روزهای معاملاتی میباشند و با درنظرگرفتن هزینه های معاملاتی به انجام رسید.نتایج حاکی از آن است که هر یک از شاخصهای تحلیل تکنیکی به صورت مستقل و همچنین ادغامشاخصهای تحلیل تکنیکی روند در مقایسه با استراتژی خرید و نگهداری، نمیتوانند بازدهی بالاتر و غیرنرمالی را عاید سرمایهگذار و چارتیست (کارگزار) خود نمایند، ولی ادغام شاخصهای تحلیل تکنیکینوسانات و در نظر گرفتن آنها با یکدیگر خصوصا" شاخص قدرت نسبی و تصادفی با هم، به طورمعنا داری میتوانند بازدهی بالاتری نسبت به استراتژی خرید و نگهداری ایجاد نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

83 - انتخاب پرتفوی با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چندشاخصه مبتنی بر تحلیل رابطه خاکستری و برنامه‌ریزی خطی
علی‌اصغر انواری رستمی مهدیس تقوی محمد ابراهیم آقابابائی

انتخاب پرتفوی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های سرمایه‌گذاران در بازار بورس اوراق بهادار است. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن نسبت‌های مالی به عنوان شاخص‌های ارزیابی به دنبال تعیین مدل مناسب تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در سهام است. در این پژوهش به ترتیب از ترکیب مدل‌های رگرسیون خطی أکثر

انتخاب پرتفوی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های سرمایه‌گذاران در بازار بورس اوراق بهادار است. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن نسبت‌های مالی به عنوان شاخص‌های ارزیابی به دنبال تعیین مدل مناسب تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در سهام است. در این پژوهش به ترتیب از ترکیب مدل‌های رگرسیون خطی، تصمیم‌گیری چندشاخصه و برنامه‌ریزی خطی برای پیش‌بینی روند آتی نسبت‌های مالی، رتبه‌بندی شرکت‌ها و تخصیص سرمایه استفاده شده است. در مرحله اول پس از انتخاب 17 نسبت‌ و شاخص مالی به عنوان متغیرهای مدل ترکیبی، مقادیر آن‌ها از سه ماهه اول سال 1386 تا سه ماهه اول سال 1394 برای شرکت‌های موجود در نمونه محاسبه شد، سپس با استفاده از مدل‌های میانگین متحرک با ورودی‌های برون‌زا و خودرگرسیونی میانگین متحرک با ورودی‌های برون‌زا مقادیر این متغیرها برای دوره مورد بررسی پژوهش(سه ماهه دوم سال 1394) پیش‌بینی شد. در مرحله بعد از آنتروپی شانون برای تعیین وزن اهمیت شاخص‌ها و از تحلیل رابطه خاکستری برای رتبه‌بندی شرکت‌ها استفاده شد. در نهایت، با استفاده از یک مدل برنامه‌ریزی خطی، مدلی جهت انتخاب پرتفوی بهینه ارائه گردید. بر اساس این مدل، پرتفویی از سهام تشکیل و عملکرد آن با استفاده از معیار شارپ با شاخص کل و شاخص 50 شرکت فعال‌تر مورد مقایسه قرار گرفت که نتایج نشان داد مدل ترکیبی پژوهش در دوره مورد بررسی عملکرد کاراتری نسبت به شاخص‌کل و شاخص 50 شرکت فعال‌تر داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

84 - تحلیلی بر تأثیر حاکمیت شرکتی بر ثبات سیستم بانکی کشورهای در حال توسعه (با تأکید بر شاخص مالکیت بانک ها)
مهدی تقوی اعظم احمدیان مهران کیانوند

چکیدهحاکمیت شرکتی مکانیسم مناسبی برای کنترل ریسک درون بنگاه است.بعد از وقوع بحران مالی اخیر، ناظرانبانکی و بانکهای مرکزی بحث کردند که حاکمیت شرکتی ضعیف ممکن است نقش مهمی در افزایش ریسکپذیری نهاد مالی و در نتیجه گسترش بحران مالی داشته باشد.به نظر می رسد در کشورهای در حال أکثر

چکیدهحاکمیت شرکتی مکانیسم مناسبی برای کنترل ریسک درون بنگاه است.بعد از وقوع بحران مالی اخیر، ناظرانبانکی و بانکهای مرکزی بحث کردند که حاکمیت شرکتی ضعیف ممکن است نقش مهمی در افزایش ریسکپذیری نهاد مالی و در نتیجه گسترش بحران مالی داشته باشد.به نظر می رسد در کشورهای در حال توسعه،برقراری حاکمیت شرکتی در بانکها مهمتر از برقراری حاکمیت شرکتی در سایر نهادهای مالی باشد. به دلیل اینکهبخش بانکی در این دسته از کشورها نقش بیشتری نسبت به سایر نهادهای مالی در اقتصاد دارا است. وجودحاکمیت شرکتی ضعیف در بانک باعث کاهش اطمینان در توانایی بانک برای مدیریت داراییها و بدهی هایشمی شود. بنابراین بررسی اثر حاکمیت شرکتی بر عملکرد سیستم بانکی دارای اهمیت است.در این پژوهش تأثیر ساختار مالکیت بانکها به عنوان معیار سنجش حاکمیت شرکتی بر شاخصهای ثباتبانکی برخی از کشورهای در حال توسعه بررسی شده است. ساختار مالکیت بانکها به عنوان متغیر مستقل از جنبهمالکیت دولتی، مالکیت خصوصی و مالکیت خارجی بررسی شده است.نمونه مورد بررسی 40 کشور منتخب از2011 می باشد.برای آزمون فرضیه از روش اثرات تصادفی داده های - کشورهای در حال توسعه در دوره 2000تابلویی استفاده شده است. نتایج حاصل از بررسی بیانگر آن است که مالکیت دولتی بانکها اثر بزرگتری بر افزایشمطالبات معوق نسبت به مالکیت خصوصی و خارجی دارد. اما مالکیت خارجی نسبت به سایر انواع مالکیتها ازنظر نسبتهای سودآوری بانک بهتر عمل می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

85 - بررسی ساختار مدیریت ریسک و مدیریت پرتفوی شرکتهای بیمه (مطالعه موردی بیمه ایران و بیمه مرکزی)
دکتر میرفیض فلاح شمس زهرا مبارکی

سه محقق به نامهای ویلیام شارپ، جک ترینور و مایکل جنسن، کاربردهای مدل CAPM را در رتبه بندی عملکرد مدیران پرتفوی تعمیم دادند. هر یک از این معیارهای مذکور تخمینی از عملکرد تعدیل شده برحسب ریسک را فراهم می‌آورد. و این امکان را ایجاب می‌کند که بتوان عملکرد مدیر پرتفوی را نسب أکثر

سه محقق به نامهای ویلیام شارپ، جک ترینور و مایکل جنسن، کاربردهای مدل CAPM را در رتبه بندی عملکرد مدیران پرتفوی تعمیم دادند. هر یک از این معیارهای مذکور تخمینی از عملکرد تعدیل شده برحسب ریسک را فراهم می‌آورد. و این امکان را ایجاب می‌کند که بتوان عملکرد مدیر پرتفوی را نسبت به سایر پرتفوی‌ها و همچنین بازار مقایسه کرد. تحقیق حاضر به بررسی ساختار مدیریت ریسک و مدیریت پرتفوی شرکت‌های بیمه در قلمرو زمانی 1385-1382 پرداخته است. به این منظور برای پاسخگوئی به سوال تحقیق که" آیا مدیریت سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه از استراتژی منفعل در مدیریت پرتفوی خود استفاده می‌کنند؟" از شاخصهای Sharp، Treynor و Jensen استفاده کردیم و در پاسخ به دیگر سوال تحقیق که" آیا مدیریت سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه ریسک گریزند؟" از (P/E)استفاده کردیم و در سوال سوم تحقیق رابطه ریسک و بازده شرکت‌های بیمه مورد بررسی قرار گرفتند همچنین برای اعتبار بخشیدن به نتائج تحقیق ، شرکت‌های بیمه را با بازار و نیز شرکت‌های سرمایه گداری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار مقایسه کردیم. بمنظور تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده از آمار توصیفی و استنباطی و تکنیک‌های پارامتریک و ناپارامتریک استفاده شده و در فرایند تجزیه و تحلیل داده‌ها از بسته نرم افزار SPSS15 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که شرکتهای مورد مطالعه جز هیچ‌یک از گروه‌های ریسک‌گریز یا ریسک‌پذیر نیستند و تفاوت معنی‌داری از منظر مذکور ندارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

86 - بررسی مقایسه ای بین شاخصهای سنتی نقدینگی و شاخصهای نوین نقدینگی در بورس اوراق بهادار تهران – صنعت خودرو
عباس طالب بیدختی فریده فرجی

هدف اصلی این مقاله بررسی مقایسه ای بین شاخص های سنتی و شاخصهای نویننقدینگی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (صنعت خودر و) میباشد تا بدین وسیله استفاده کنندگان از صورتهای مالی را در جهت اخذ تصمیمات بهینهیاری نماید. جامعه آماری این پژوهش، شرکتهای پذیرفته أکثر

هدف اصلی این مقاله بررسی مقایسه ای بین شاخص های سنتی و شاخصهای نویننقدینگی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (صنعت خودر و) میباشد تا بدین وسیله استفاده کنندگان از صورتهای مالی را در جهت اخذ تصمیمات بهینهیاری نماید. جامعه آماری این پژوهش، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (صنعت خودرو) در طی سالهای 1383 تا1387 می باشد و از روش نمونه گیریحذفی استفاده شده است و اطلاعات لازم برای اجرای این پژوهش از صورتهای مالی ویادداشتهای همراه جمع آوری گردید. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی وتحلیلی استفاده گردیده است.نتایج بدست آمده حاکی از آن است که بین نسبت های سنتی و شاخص های نویننقدینگی همبستگی مثبت وجود دارد و کلیه معیارهای مطرح شده برای اندازه گیرینقدینگی در چارچوب و محدوده مفروضات خاصی که دارند به جای خود مناسب هستندو هر کدام از این شاخصها یک بعد از مساله نقدینگی را مد نظر داشته اند و برخی از ابعاد دیگر را نادیده گرفته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

87 - تاثیرمحدودیت در تامین مالی بر ریسک سقوط قیمت سهام با تاکید بر نقش تعدیل کننده اجتناب مالیاتی
مرجان دامن کشیده امیررضا کیقبادی

یکی از عوامل موثر و تشدید کننده نوسان قیمت سهام، وجود محدودیت در تامین مالی است، ضمن آنکه اجتناب مالیاتی، توسعه و گسترش مدیریت سود و فعالیت های نگهداری و منتشر نکردن اخبار منفی در بازه زمانی طولانی تر را برای مدیریت تسهیل کرده و این احتمال که روزی این اخبار در بازار منت أکثر

یکی از عوامل موثر و تشدید کننده نوسان قیمت سهام، وجود محدودیت در تامین مالی است، ضمن آنکه اجتناب مالیاتی، توسعه و گسترش مدیریت سود و فعالیت های نگهداری و منتشر نکردن اخبار منفی در بازه زمانی طولانی تر را برای مدیریت تسهیل کرده و این احتمال که روزی این اخبار در بازار منتشر شود وجود داشته و می تواند منجر به افزایش ریسک سقوط آتی قیمت سهام گردد. بر این اسـاس در پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر محدودیت در تامین منابع مالی بر ریسک سقوط قیمت سهام در بازار و نقشی که اجتناب مالیاتی به عنوان یک متغیر میانجی می تواند در این میان داشته باشد، داده هـای 165 شـرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران در فاصلة سالهای 1392 تا 1397به عنوان نمونـة پـژوهش انتخاب و سپس از رگرسیون چند متغیره از نوع مدل پانل دیتـا و روش حـداقل مربعـات تعمـیم یافتـه (GLS) جهت آزمون فرضـیه هـای پژوهش اسـتفاده گردیده اسـت. یافته های پژوهش حاکی از آن است که محدودیت در تامین مالی بر ریسک سقوط قیمت سهام تاثیر مستقیم داشته و اجتناب مالیاتی نیز در کنار این محدودیت می تواند باعث افزایش ریسک سقوط قیمت سهام گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

88 - پیش بینی شاخص بازار سهام به وسیله مدل مارکوف پنهان و روش خوشه بندی کا میانگین
سعید عسگری ناصر یزدانی محسن ناظم بکایی

پیش‌بینی بازار سهام یک مسئله کلاسیک میباشد که تا کنون به طور گسترده ای به وسیله ابزار‌ها و مدل های مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.تغییرات روند بازار سهام ناشی از تقابل نیرو های عرضه و تقاضا و دیگر عوامل اقتصادی است. تکنیک های اماری سنتی برای توصیف روند های فصلی أکثر

پیش‌بینی بازار سهام یک مسئله کلاسیک میباشد که تا کنون به طور گسترده ای به وسیله ابزار‌ها و مدل های مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.تغییرات روند بازار سهام ناشی از تقابل نیرو های عرضه و تقاضا و دیگر عوامل اقتصادی است. تکنیک های اماری سنتی برای توصیف روند های فصلی و نامانایی داده های قیمت در بازار سهام ناتوان هستند. مدل مارکوف پنهان یکی از ابزار های بسیار قدرت مند در پردازش فرایند های اتفاقی و دنباله های تصادفی است، که در پهنه وسیعی از کاربرد ها نظیر پردازش گفتار، تصویر و سیگنال استفاده شده است. این مدل یک مدل اماری بوده و کار برد اصلی ان در باز شناخت گفتار می‌باشد. اما از انجا که یک مدل کلی برای فرایند های تصادفی است می‌تواند در سری های زمانی مالی نیز به کار رود.در این تحقیق ما با استفاده از الگوریتم خوشه بندی K-mean به همراه مدل مارکوف پنهان بر روی متغییر های تکنیکال درصد تغییرات روزانه قیمت و حجم معاملات به پیش‌بینی شاخص بی ای ال20)بلژیک) دریک روز اینده پرداخته ایم و در اخر دقت پیش‌بینی را با استفاده از معیار متوسط درصد خطاهای مطلق محاسبه کرده ایم که مقدار متوسط خطاهای مطلق برای پیش بینی مقدار روز اینده شاخص قیمتی بی ای ال20 در بازه زمانی 1 دسامبر تا 30 دسامبر 2015 عدد 0.03463- درصد میباشد. سری‌های زمانی مقدار شاخص و حجم معاملات آن در بازه زمانی 1/1/2012 تا 30/12/2015 نمونه پژوهش را تشکیل میدهند. از داده های 1/1/2012 تا 30/11/2015 برای پرورش مدل و از داده های 30/11/2015 تا 30/12/2015 برای تست مدل و به دست اوردن دقت پیش بینی استفاده کرده ایم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

89 - اثر وفور منابع طبیعی بر توسعه مالی در کشورهای منتخب اوپک نفت و گاز (با تاکید بر شاخص چندبعدی توسعه مالی در بازار سهام)
محمدحسین مهدوی عادلی مریم روحانی

ارتباط میان عملکرد بخش واقعی و بخش مالی توجه مطالعات بسیاری را به خود معطوف کرده است. درحالی که اجماعی نسبی میان اقتصاددانان درباره ی اثر درآمدهای صادرات منابع طبیعی و توسعه مالی در بخش بانکی وجود دارد. اما به بازار سهام به عنوان تکیه گاه اصلی فعالیت های بازار سرمایه در أکثر

ارتباط میان عملکرد بخش واقعی و بخش مالی توجه مطالعات بسیاری را به خود معطوف کرده است. درحالی که اجماعی نسبی میان اقتصاددانان درباره ی اثر درآمدهای صادرات منابع طبیعی و توسعه مالی در بخش بانکی وجود دارد. اما به بازار سهام به عنوان تکیه گاه اصلی فعالیت های بازار سرمایه در جهت دستیابی به رشد اقتصادی مستمر و با ثبات کشورها، به خصوص کشورهای غنی از منابع طبیعی، توجه خاصی نشده است. مقاله ی حاضر رابطه بین شاخص چند بعدی توسعه مالی در بازار سهام (که با استفاده از روش تجزیه مولفه های اصلی استخراج شده است) و وفور منابع طبیعی را در برخی کشورهای منتخب عضو اوپک نفت و گاز طی سال های 2000 تا 2016 به روش داده های تابلویی بررسی می نماید. یافته های تحقیق گویای آن است که ارتباط مثبت و معنی داری بین توسعه مالی در بازار سهام و درآمد حاصل از صادرات منابع، وجود دارد. همچنین برآورد الگو نشان دهنده ی تاثیر منفی تورم و اثر مثبت اندازه ی دولت و درجه باز بودن اقتصاد بر توسعه بازار سهام می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

90 - مدل دو هدفه بازنگری سبد ردیاب شاخص با لحاظ هزینه های معاملاتی و حل آن با الگوریتم های فرا ابتکاری
امیرعباس نجفی احسان فاضلی سبزوار

بازنگری و بهینه سازی مداوم سبدهای ردیاب شاخص به گونه ای که همواره بتوان به پیگیری دقیق شاخص اطمینان داشت امری دشوار و پیچیده است. علاوه بر آن توجه به هزینه های معاملاتی نیز اجتناب ناپذیر است. این مقاله، مدلی جهت بهینه سازی مساله سبد ردیاب شاخص و روش حلی بر اساس الگور أکثر

بازنگری و بهینه سازی مداوم سبدهای ردیاب شاخص به گونه ای که همواره بتوان به پیگیری دقیق شاخص اطمینان داشت امری دشوار و پیچیده است. علاوه بر آن توجه به هزینه های معاملاتی نیز اجتناب ناپذیر است. این مقاله، مدلی جهت بهینه سازی مساله سبد ردیاب شاخص و روش حلی بر اساس الگوریتم ژنتیک تکاملی را ارائه می نماید. مدل پیشنهادی، یک مدل دوهدفه است که به دنبال حداقل نمودن خطای ردیابی و همچنین حداقل کردن هزینه های معاملاتی می باشـد. از آنجا که مدل پیشنهادی یک مدل چندهدفه بودهو دارای پیچیدگی محاسباتی (NP-hard) می‌باشـد و توابع هدف در تعارض با یکدیگـر هستنـد، الگوریتم های ژنتیک تکاملی مرتب سازی نامغلوب و رتبه بندی نامغلوب برای حل مدل،مورد استفاده و ارزیابی قرار گرفته است. همچنین شاخص فلزات اساسی بورس اوراق بهادار تهران در سال 1391 به عنوان شاخص مورد نظر جهت پیگیری و بازنگری در این مقاله نیز مورد استفاده قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

91 - بررسی کارایی شاخص MA در تحلیل تکنیکال در پیش بینی قیمت سهام
سید علی نبوی چاشمی آیت الله حسن زاده

هدف از این تحقیق یافتن پاسخ این سئوال است که کدامیک از شاخص های پیش بینی مورد استفاده در این تحقیق، بهترین روش برای پیش بینی قیمت سهام به شمار می‌آید و از قابلیت اعتبار بالاتری برای پیش بینی قیمت سهام در بورس تهران در دوره زمانی از سال 1383 تا 1387 برخوردار می باشد ؟ بد أکثر

هدف از این تحقیق یافتن پاسخ این سئوال است که کدامیک از شاخص های پیش بینی مورد استفاده در این تحقیق، بهترین روش برای پیش بینی قیمت سهام به شمار می‌آید و از قابلیت اعتبار بالاتری برای پیش بینی قیمت سهام در بورس تهران در دوره زمانی از سال 1383 تا 1387 برخوردار می باشد ؟ بدین منظور یکی از ساده ترین و در عین حال پرکاربرد ترین روش های تحلیل تکنیکی یعنی میانگین متحرک، میانگین متحرک وزنی و میانگین‌های متحرک نمایی مورد استفاده قرار گرفته است. در این تحقیق قیمتها با استفاده از سه شاخص میانگین متحرک[i]( MA )و میانگین متحرک وزنی[ii] (WMA) و میانگین های متحرک نمایی[iii](EMA) برای دوره های 30 و 60 و 90 روزه با استفاده از نرم افزار Excel پیش بینی گردیده است و سپس نتایج پیش بینی با قیمت واقعی مقایسه شده اند، و در نهایت روش های مختلف به وسیله دو شاخص اعتبار سنجی میانگین قدرمطلق انحراف‌ها (MAD) و نشانگر ردیاب (TS) مورد ارزیابی قرار گرفته اند. نتیجه بررسی نشان می دهد در مقایسه بین سه ، روش میانگین متحرک نمایی از لحاظ شاخص های اعتبار سنجی (میانگین قدرمطلق خطاها و نشانگر ردیاب) از اعتبار بالاتری برای پیش بینی قیمت سهام برخوردار می باشد و از قابلیت اطمینان بیشتری برخوردار می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

92 - نقش محیط های تورمی دردرجه عبور نرخ ارز بر شاخص قیمت سهام در ایران: رهیافت الگوهای مارکوف –سویچینگ
مریم لشکری‌زاده دنیا احدیان پور پروین

هدف اصلی این مطالعه بررسی تاثیر محیط های تورمی بر درجه عبور نرخ ارز بر شاخص کل سهام در ایران، با استفاده از داده های سری زمانی ماهانه از اول فروردین ماه سال 1388 تا آخر اسفند ماه سال 1394 می باشد. بدین منظور ابتدا با استفاده از مدل مارکوف-سوئیچینگ، محیط های تورمی بالا و أکثر

هدف اصلی این مطالعه بررسی تاثیر محیط های تورمی بر درجه عبور نرخ ارز بر شاخص کل سهام در ایران، با استفاده از داده های سری زمانی ماهانه از اول فروردین ماه سال 1388 تا آخر اسفند ماه سال 1394 می باشد. بدین منظور ابتدا با استفاده از مدل مارکوف-سوئیچینگ، محیط های تورمی بالا و پایین استخراج شده و سپس با استفاده از آزمون هم انباشتگی جوهانسون-جوسیلیوس،تاثیر محیط های تورمی به همراه تاثیر گذاری متغیرهای حجم نقدینگی، قیمت نفت و نرخ ارز اسمی موثر بر شاخص قیمت سهام مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج نشان داد که محیط های تورمی تاثیر نامتقارن بر درجه عبور نرخ ارز بر قیمت سهام داشته است، به طوری که در محیط های تورمی بالا،درجه عبور نرخ ارز 89/0درصد و در محیط های تورمی پایین، درجه عبور نرخ ارز 57/0 درصد می باشد.همچنین نتایج نشان می دهد متغیر حجم نقدینگی و قیمت نفت تاثیر مثبت و معنا دار و متغیر نرخ ارز اسمی موثر تاثیر منفی و معنا دار بر شاخص قیمت سهام دارد.با توجه به تشدید شدن درجه عبور نرخ ارز در محیط های تورمی بالا و تاثیر منفی آن بر قیمت سهام افزایش نرخ ارز به ویژه در شرایط تورمی بالا سیاست مناسبی جهت توسعه و کمک به بازارهای سرمایه نمی باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

93 - مطالعه اثر شاخص استرس مالی بر رشد اقتصادی در ایران ( رویکرد مقایسه ای مدل خطی و غیر خطی)
مرضیه ابراهیمی شقاقی فریدون رهنمای رودپشتی محمد ابراهیم مداحی هاشم نیکومرام تقی ترابی

بحران مالی جهانی اقتصادهای پیشرفته و توسعه یافته را تحت تأثیر قرارداده است .اقتصاد ایران نیز همانند بسیاری دیگر از کشورهای درحال توسعه تحت تأثیر قرارگرفته است. در این مقاله تاثیر شاخص استرس مالی بر رشد اقتصادی با استفاده از دو مدل خطی و غیر خطی (مارکوف سوییچینگ) بررسی ش أکثر

بحران مالی جهانی اقتصادهای پیشرفته و توسعه یافته را تحت تأثیر قرارداده است .اقتصاد ایران نیز همانند بسیاری دیگر از کشورهای درحال توسعه تحت تأثیر قرارگرفته است. در این مقاله تاثیر شاخص استرس مالی بر رشد اقتصادی با استفاده از دو مدل خطی و غیر خطی (مارکوف سوییچینگ) بررسی شده است. در این راستا پس از ساخت شاخص، در ابتدا یک تابع تولید تعریف شده و تاثیر استرس مالی در کنار بقیه متغیرهای تابع تولید بر روی رشد اقتصادی به روش خطی سنجیده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل داده های سری زمانی فصلی مربوط به دوره زمانی1393-1380می باشد. براساس نتایج به دست آمده شاخص استرس مالی در مدل‌های بلندمدت و کوتاه مدت اثر منفی و معنی دار بر رشد اقتصادی دارد. مقدار ضریب این شاخص 02/0%- است بدین معنی که با افزایش 1%در مقدار این شاخص رشد اقتصادی سرانه به میزان 02/0% کاهش می یابد. لذا استرس مالی مانعی برای رشد اقتصادی است و متغیرهای مخارج دولت، مالیاتها، نقدینگی و حاشیه نرخ ارز که به‌عنوان شاخصهایی از نحوه مدیریت دولت در سیاست‌های مالی، پولی و ارزی است به‌صورت کارا مورد استفاده قرار نگرفته اند. در نهایت برای آزمون فرضیه به روش غیر خطی از مدل مارکوف سوئیچینگ استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که زمانی که استرس مالی در حال افزایش است اثر نااطمینانی استرس مالی بر رشد اقتصادی منفی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

94 - ارایه مدل ریاضی برای سنجش حاکمیت شرکتی و بررسی پیامد آن بر ریسک سقوط قیمت سهام شرکت‌ها
مریم صادقی حسین پناهیان مهدی صفری گرایلی میثم عرب زاده رحمان ساعدی

10.30495/jfksa.2022.19839

هدف پژوهش بررسی تاثیر حاکمیت شرکتی بر ریسک سقوط قیمت سهام شرکت‌ها می‌پردازد. اگرچه در مطالعات گذشته از شاخص‌های متعددی برای سنجش حاکمیت شرکتی استفاده شده است، اما پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری چند شاخصه، سنجه‌های انفرادی (تک بعدی) متعدد موجود در ادبیات حسابد أکثر

هدف پژوهش بررسی تاثیر حاکمیت شرکتی بر ریسک سقوط قیمت سهام شرکت‌ها می‌پردازد. اگرچه در مطالعات گذشته از شاخص‌های متعددی برای سنجش حاکمیت شرکتی استفاده شده است، اما پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری چند شاخصه، سنجه‌های انفرادی (تک بعدی) متعدد موجود در ادبیات حسابداری و مالی را به کمک نظرسنجی و وزن‌دهی خبرگان ترکیب نموده و با استفاده از مدل‌سازی ریاضی، شاخصی جامع برای اندازه‌گیری حاکمیت شرکتی ارائه نموده و سپس تاثیر آن بر ریسک سقوط قیمت سهام شرکت‌ها را آزمون می‌کند. بدین منظور، فرضیه تحقیق با استفاده از نمونه‌ای متشکل از 125 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1394 تا 1398 و با بهره‌گیری از مدل رگرسیون چندمتغیره مبتنی بر تکنیک داده‌های ترکیبی مورد بررسی قرارگرفت. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بین حاکمیت شرکتی و ریسک سقوط قیمت سهام رابطه منفی و معنادار وجود دارد. همچنین، نتایج آزمون تحلیل حساسیت نیز حاکی از آن است که استفاده از معیار جایگزین برای سنجش ریسک سقوط قیمت سهام نیز تاثیری بر نتایج اصلی پژوهش ندارد و نتایج تحقیق از استحکام برخوردار است. یافته‌های پژوهش ضمن پرکردن خلاء مطالعات قبلی در خصوص ارائه مدل ریاضی جامع برای سنجش حاکمیت شرکتی، می‌تواند برای قانون‌گذاران بازار سرمایه، سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌کنندگان اطلاعات حسابداری در امر تصمیم‌گیری راهگشا باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

95 - بررسی واکنش پیچیدگی‌های اقتصادی به تکانه استرس مالی، مطالعه موردی ایران
ابوالفضل شاه آبادی ثمینه قاسمی فر

10.30495/jfksa.2023.23081

با مطالعه بحران ها و استرس های مالی در سال های اخیر به خصوص در کشور ایران، انتشار و انتقال سریع آن به اقتصاد می توان دریافت که آثار استرس مالی بر متغیرهای کلان در حوزه اقتصاد دانش بنیان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مولفه های مهم اقتصاد دانش بنیان شاخص پیچیدگی ه أکثر

با مطالعه بحران ها و استرس های مالی در سال های اخیر به خصوص در کشور ایران، انتشار و انتقال سریع آن به اقتصاد می توان دریافت که آثار استرس مالی بر متغیرهای کلان در حوزه اقتصاد دانش بنیان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مولفه های مهم اقتصاد دانش بنیان شاخص پیچیدگی های اقتصادی است از این رو هدف این پژوهش برآورد واکنش متغیرهای کلان مرتبط با حوزه اقتصاد دانش (شاخص پیچیدگی اقتصادی) در مواجه با شوک های استرس مالی در کشور ایران است. برای دستیابی به این هدف اثرات شوک های استرس مالی سیستمیک بر پیچیدگی های اقتصادی و تعیین کننده های آن از جمله سرمایه گذاری مستقیم خارجی مورد بررسی طی دوره 1399-1387 به کمک رویکرد بیزین خودرگرسیون مورد سنجش قرار می گیرد. نتایج پژوهش نشان می دهد متغیرهای مورد بررسی از جمله پیچیدگی های اقتصادی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی در بلندمدت به شوک های استرس مالی واکنش منفی نشان می دهند و واکنش آن ها در طول زمان میرا می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

96 - بهینه سازی پرتفوی در فضای حباب بازار سرمایه
عبداله دریابر فریدون رهنمای رودپشتی هاشم نیکومرام فرهاد غفاری

نظر به اهمیت راهبردی مالی و اقتصادی بازار سرمایه هرگاه اخلال و انحراف گسترده ای در آن رخ دهد، تجهیز و تخصیص منابع مالی با مشکل جدی مواجه می شود. یکی از عوامل بوجود آورندة این مسائل حباب قیمتی است؛ در حباب افزایش قیمت ها منجر به افزایش اشتیاق سرمایه گذاران، افزایش تقاضا أکثر

نظر به اهمیت راهبردی مالی و اقتصادی بازار سرمایه هرگاه اخلال و انحراف گسترده ای در آن رخ دهد، تجهیز و تخصیص منابع مالی با مشکل جدی مواجه می شود. یکی از عوامل بوجود آورندة این مسائل حباب قیمتی است؛ در حباب افزایش قیمت ها منجر به افزایش اشتیاق سرمایه گذاران، افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش دوبارة قیمت ها می شود. مدیران سرمایه گذاری علاوه بر موضوع حباب، به بهینه بودن پرتفوی دارایی های مالی تحت مدیریت خود توجه دارند. این پژوهش با تعیین مقاطع زمانی حباب در بازه زمانی فروردین 1380 الی اسفند ماه 1394 و همچنین با بررسی متغییرهایی همانند قیمت، بازدهی ماهانه سهام و کل بازار، واریانس، ارزش در معرض خطر و معیار ریسک نامطلوب در دوره های حبابی شرکت های بورسی درصدد یافتن الگویی جهت بهینه نمودن پرتفوی دارایی های مالی خواهد بود. پس از شناسایی دوره های حبابی در بازه زمانی مذکور و بهینه نمودن پرتفوی مدنظر از طریق مدل بهینه سازی ماکزیمم بازدهی، در پی مقایسه عملکرد این پرتفوی با سایر پرتفوها همانند پرتفوی بازار در دو حالت حبابی و غیر حبابی خواهد بود. برای تحلیل عملکرد دو پرتفوی نیز از معیارهایی همانند شارپ، ترینر، جنسن، نسبت اطلاعات و خطای ردیاب استفاده خواهد شد. در نهایت با مورد تحلیل قرار دادن این الگو در دو فضای حباب صعودی و حباب نزولی و مقایسه آن با فضای غیر حباب و دستیابی به نتایج مطلوب، فرضیه اصلی پژوهش اثبات و الگوی مدنظر حاصل خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

97 - بررسی ارتباط بین نسبت‌های اهرمی و شاخصهای بهره وری
کامران لیلی پور

در این پژوهش رابطه بین نسبت های اهرمی و شاخص های بهره وری و نحوه و چگونگی این ارتباط بررسی شد تا در صورت ارتباط بتوان از نسبت های اهرمی بعنوان شاخص های جایگزین بهره وری استفاده کرد . از میان 372 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، 100شرکت به روش تصادفی انتخاب أکثر

در این پژوهش رابطه بین نسبت های اهرمی و شاخص های بهره وری و نحوه و چگونگی این ارتباط بررسی شد تا در صورت ارتباط بتوان از نسبت های اهرمی بعنوان شاخص های جایگزین بهره وری استفاده کرد . از میان 372 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، 100شرکت به روش تصادفی انتخاب و در دوره هفت ساله از ابتدای سال 1380 تا انتهای دوره مالی 1386 فرضیات آزمون شد. در این پژوهش از بین شاخص های مالی، نسبت های اهرمی شامل نسبت بدهی، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، نسبت بدهی به ارزش روز سهام و نسبت پوشش بهره و از شاخص های بهره وری، بهره وری نیروی کار و بهره وری سرمایه انتخاب شدند. بررسی نشان داد که از بین نسبت های اهرمی، فقط نسبت پوشش بهره دارای رابطه معنی دار با شاخص های بهره وری است و مدل مناسب آماری برای جایگزینی نسبت های اهرمی به جای شاخص های بهره وری یافت نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

98 - طراحی سیستم هشدار سریع وقوع بحران مالی در بورس اوراق بهادار تهران با رویکرد مدل لاجیت و پروبیت
علیرضا قلیزاده میرفیض فلاح شمس محمدعلی افشارکاظمی

در مواجهه با بحران های مالی نظارت، و پیش بینی چنین رویدادهایی به منظور کاهش آثار منفی آنها بر بازارهای مالی و اقتصادی ضرورت دارد. هدف اصلی مطالعه ی حاضر، ارائه مدل سیستم هشدار سریع وقوع بحران مالی در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور از داده های هفتگی طی سال های 1 أکثر

در مواجهه با بحران های مالی نظارت، و پیش بینی چنین رویدادهایی به منظور کاهش آثار منفی آنها بر بازارهای مالی و اقتصادی ضرورت دارد. هدف اصلی مطالعه ی حاضر، ارائه مدل سیستم هشدار سریع وقوع بحران مالی در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور از داده های هفتگی طی سال های 1376 تا 1397 (1121 هفته) استفاده شد. منظور از بحران در مطالعه حاضر، سقوط بیش از 15 درصدی شاخص قیمت (TEPIX) نسبت به سه ماه گذشته است. از اینرو جهت عملیاتی نمودن متغیر وابسته، از متغیر دامی استفاده شده و برای اندازه گیری شوک های ناشی از شاخص قیمت، نرخ ارز، قیمت طلا و نفت از پسماند مدل خود توضیح میانگین متحرک انباشته (ARIMA) استفاده شده است. نتایج حاصل با استفاده از مدل لاجیت و پروبیت مدل سازی شده و پس از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داده است که با کاهش شاخص قیمت در دوره ی گذشته و نیز بروز بحران در دوره ی گذشته، احتمال وقوع بحران افزایش می یابد. در حالیکه کاهش نرخ ارز، افزایش قیمت طلا و کاهش قیمت نفت بر بروز بحران در دوره ی جاری تاثیر معنی داری ندارد. بر اساس داده های هفتگی، 44 بحران رخ داده که هر دو مدل 36 بحران را پیش بینی کرده است. قدرت پیش بینی بحران ها 82 درصد و قدرت پیش بینی کل مدل در حدود 99 درصد می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

99 - بررسی اثر فصول مختلف سال بر شاخص کل قیمت سهام پنجاه شرکت برتر در بورس اوراق بهادار تهران
زهره حاجیها

این تحقیق در یکی از حوزه‌های نوین مدیریت سرمایه گذاری به نام دانش مالی رفتاری انجام شده است.یافتن پدیده‌های غیر معمول و استثنائات در واقعیت‌های بازار سهام و بطور گسترده تری در تصمیم گیری‌های سرمایه گذاری که مدل‌های متعارف در تئـوری‌های مدرن سرمایه گذاری قادر به تبیین آن أکثر

این تحقیق در یکی از حوزه‌های نوین مدیریت سرمایه گذاری به نام دانش مالی رفتاری انجام شده است.یافتن پدیده‌های غیر معمول و استثنائات در واقعیت‌های بازار سهام و بطور گسترده تری در تصمیم گیری‌های سرمایه گذاری که مدل‌های متعارف در تئـوری‌های مدرن سرمایه گذاری قادر به تبیین آن نبوده اند , محققین را به سمت تئـوری‌های رفتاری رهنمون ساخت .این تحقیق در زمینه یکی از بی نظمی‌های بازار سرمایه بنام " عوامل احساسی و تاثیرات درونی انسان" می‌باشد که بیان می‌کند در فصول مختلف سال در متغیرهای اساسی بازار مانند میانگین قیمت ناهمسانی وجود دارد و بنابراین می‌توان در فصول خاصی بازده اضافی از بازار کسب نمود. قلمرو زمانی تحقیق سال‌های 1382 تا آخر 1386 می‌باشد .بر این اساس قیمت‌های پنجاه شرکت فعال بورس دو به دو برای همه فصول مقایسه گردیده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تفاوت معناداری بین قیمت‌های سهام پنجاه شرکت فعال تر در بازار سرمایه ایران در فصل بهار و پاییز وجود دارد و میانگین قیمت‌ها در پاییز بالاتر از بقیه فصول سال می‌باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

100 - مدلی برای شناسایی حباب سفته بازانه در بورس اوراق بهادار تهران
سید مجید شریعت پناهی هانیه روغنیان

بازار سرمایه به عنوان بستر تعاملات مالی و سرمایه گذاری، نیازمند توجه و نظارت کافی می باشد. چرا که نقایص موجود در فاکتورهای زیربنایی آن نظیر کارایی، قانون گذاری و آموزش سرمایه گذاران موجب پدیدار شدن انحرافاتی مثل حباب می‌شوند. به طور خلاصه می توان حباب را یک افزایش شدید أکثر

بازار سرمایه به عنوان بستر تعاملات مالی و سرمایه گذاری، نیازمند توجه و نظارت کافی می باشد. چرا که نقایص موجود در فاکتورهای زیربنایی آن نظیر کارایی، قانون گذاری و آموزش سرمایه گذاران موجب پدیدار شدن انحرافاتی مثل حباب می‌شوند. به طور خلاصه می توان حباب را یک افزایش شدید و پیوسته در قیمت یک دارایی یا مجموعه‌ای از دارایی ها تعریف کرد که افزایش اولیه آن ناشی از انتظارات خوشبینانه است که سبب افزایش تقاضا و به دنبال آن سبب افزایش قیمت می شود و این افزایش قیمت اغلب با انتظاراتی در جهت عکس متوقف شده و با سقوط قیمت ها بحران به وجود می آید. در این تحقیق ابتدا به شناخت ماهیت حباب و علل تشکیل دهنده آن می‌پردازیم و سپس به کمک مدل تغییر موقعیت (رژیم سوئیچینگ) بروکس وکتساریز (2005)، نوع خاصی از حباب، یعنی حباب سفته بازانه در شاخص بورس اوراق بهادار تهران و شاخص 5 صنعت فلزات اساسی، سیمان، کانی های فلزی، خودرو و ساخت کک و فرآورده های حاصل از تصفیه نفت، طی سال های 1383 تا 1387 تشخیص داده شده است. عوامل کلیدی در تشخیص این نوع حباب، سایز نسبی حباب و حجم غیرعادی معاملات می‌باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

101 - تاثیر بازده سهام و نوسان شاخص بورس بر روی حجم معاملات اوراق اختیار فروش تبعی
نظام الدین رحیمیان علی خوزین جمال محمدی

هدف این مقاله بررسی افزایش حجم معاملات اختیار فروش تبعی در بازار اوراق بهادار تهران بر اثر افزایش بازده سهام و نوسان شاخص بورس می باشد. تعداد 32 شرکتی که اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی طی سال های 1391 تا 1394 نموده اند به عنوان جامعه پژوهش انتخاب شده و مورد بررس أکثر

هدف این مقاله بررسی افزایش حجم معاملات اختیار فروش تبعی در بازار اوراق بهادار تهران بر اثر افزایش بازده سهام و نوسان شاخص بورس می باشد. تعداد 32 شرکتی که اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی طی سال های 1391 تا 1394 نموده اند به عنوان جامعه پژوهش انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های پژوهش و نتایج تحلیل‌های آماری، اگر بازده سهام این شرکت ها مطلوب و مثبت باشد به علت وجود ریسک بالا در سرمایه‌گذاری، سهامداران تمایل بیشتری به انجام معامله و ورود به بازار اوراق اختیار فروش تبعی در بورس اوراق بهادار تهران دارند و درنتیجه سهام خود را هرچند با انتظار بازده مثبت در قبال ریسک ناشی از سرمایه‌گذاری بیمه خواهند کرد. اما اگر نوسان شاخص بورس زیاد باشد به معنی افزایش ریسک بازار خواهد بود که در چنین حالتی سهامداران با وجود ریسک بالا تمایل به ورود به بازار اوراق اختیار فروش تبعی نخواهند داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

102 - پیش‌بینی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل حرکت براونی هندسی
مریم دولو علیرضا ورزیده

استفاده از مدل‌های مبتنی بر معادلات دیفرانسیل تصادفی در سالیان اخیر مورد توجه پژوهشگران علوم مالی بوده است که یکی از معروف‌ترین آن‌ها مدل حرکت براونی هندسی (GBM) می‌باشد. هدف پژوهش حاضر پیش‌بینی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران، یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی مورد توجه سرما أکثر

استفاده از مدل‌های مبتنی بر معادلات دیفرانسیل تصادفی در سالیان اخیر مورد توجه پژوهشگران علوم مالی بوده است که یکی از معروف‌ترین آن‌ها مدل حرکت براونی هندسی (GBM) می‌باشد. هدف پژوهش حاضر پیش‌بینی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران، یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی مورد توجه سرمایه‌گذاران، با استفاده از مدل حرکت براونی هندسی است. برای این منظور، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی ابتدای 1380 تا پایان سال 1395 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان‌ داد که مدل حرکت براونی هندسی قادر است تا شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران را در افق زمانی 1 روزه با صحت بالا پیش‌بینی کند. از دیگر نتایج پژوهش حاضر این است که با افزایش افق زمانی پیش‌بینی، صحت مقادیر پیش‌بینی شده توسط مدل کاسته شده و توانایی مدل در شبیه‌سازی شاخص کاهش می‌یابد، با این حال تا افق پیش‌بینی 90 روزه کماکان مقادیر پیش‌بینی شده از صحت بالایی برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

103 - سرمایه‌های اجتماعی و انسانی و شاخص‌های اقتصاد سلامت در ایران: رویکرد کوتاه‌مدت و بلندمدت
علی شاهین پور کرم کارابولوت

یکی از عوامل مهم و زیربنایی توسعه، توجه به سلامت نیروی انسانی به معنی خاص و سلامت جمعیت به معنای عام می‌باشد. کیفیت نیروی انسانی به لحاظ سلامتی و آموزش، مهم‌ترین وسیله برای پیشبرد توسعه اقتصادی به‌عنوان هدف نهایی سیاست‌های اقتصادی است. لذا هدف مقاله، بررسی اثرات سرمایه‌ أکثر

یکی از عوامل مهم و زیربنایی توسعه، توجه به سلامت نیروی انسانی به معنی خاص و سلامت جمعیت به معنای عام می‌باشد. کیفیت نیروی انسانی به لحاظ سلامتی و آموزش، مهم‌ترین وسیله برای پیشبرد توسعه اقتصادی به‌عنوان هدف نهایی سیاست‌های اقتصادی است. لذا هدف مقاله، بررسی اثرات سرمایه‌های اجتماعی و انسانی بر اقتصاد سلامت در ایران می‌باشد. موضوع با روش اقتصادسنجی خودبازگشت با وقفه‌های توزیعی (ARDL) در بازه 1365-1397 در کشور جمهوی اسلامی ایران تجزیه و تحلیل گردیده‌است. یافته‌های تحقیق حاکی از وضعیت نامطلوب سرمایه اجتماعی در دوره مورد بررسی است. این متغیر در کوتاه‌مدت بر شاخص‌های سلامت تاثیر دوره‌ای داشته ولی در بلندمدت اثر آن بر هر دو شاخص اقتصاد سلامت از نظر آماری اثبات نگردیده‌است. سرمایه انسانی هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت بر شاخص اقتصاد سلامت تاثیر مورد انتظار داشته‌است. هم‌چنین، اثر شاخص قیمت مصرف‌کننده (تورم) بر هر دو شاخص نهاده و موجودی اقتصاد سلامت منفی بوده است. ضریب جینی به‌عنوان شاخص نابرابری درآمدی بر هر دو شاخص اقتصادسلامت تاثیر منفی بر جای گذاشته‌است. نرخ شهرنشینی، اثر مثبت بر هر دو شاخص اقتصاد سلامت داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

104 - ارزیابی تأثیر آمادگی خانوار در برابر ریسک بر رشد اقتصادی ایران
فرزام سجادیه خواجوئی صادق بختیاری سارا قبادی

10.30495/jae.2021.18979

هدف اصلی این مقاله ارزیابی تأثیر آمادگی خانوار در برابر ریسک بر رشد اقتصادی ایران طی دوره زمانی (1399-1368) است. به این منظور، با پیروی از چارچوب ارائه شده در گزارش توسعه جهانی (2014)، یک شاخص ترکیبی با در نظر گرفتن چهار مؤلفه اصلی شامل دسترسی خانوار به منابع مالی، وضعی أکثر

هدف اصلی این مقاله ارزیابی تأثیر آمادگی خانوار در برابر ریسک بر رشد اقتصادی ایران طی دوره زمانی (1399-1368) است. به این منظور، با پیروی از چارچوب ارائه شده در گزارش توسعه جهانی (2014)، یک شاخص ترکیبی با در نظر گرفتن چهار مؤلفه اصلی شامل دسترسی خانوار به منابع مالی، وضعیت سرمایه انسانی، میزان برخورداری خانوار از حمایت اجتماعی و ظرفیت دولت در ایجاد تسهیلات تدوین شد. پس از محاسبه شاخص مربوطه با استفاده از روش خودتوضیح برداری با وقفه‌های توزیعی و بهره‌گیری از نرم‌افزار مایکروفیت (Microfit)، تأثیر آمادگی خانوار در برابر ریسک بر رشد اقتصادی ایران، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از برآورد الگو نشان می‌دهد میان آمادگی خانوار در برابر ریسک و رشد اقتصادی ایران در کوتاه‌مدت و بلندمدت رابطه‌ای مستقیم برقرار است. تأثیر مثبت تعداد مشترکین تلفن همراه، نیروی کار، سرمایه فیزیکی و از طرفی تأثیر منفی جمعیت و تورم بر رشد اقتصادی ایران از دیگر نتایج این پژوهش می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

105 - بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات (نوآوری) بر رشد اقتصادی و شاخص توسعه انسانی با بهره گیری از روش رگرسیون به‌ظاهر نامرتبط (SUR) (شواهدی از کشورهای منا (MENA))
سیدمحمدقائم ذبیحی مصطفی سلیمی فر محمدظاهر احمدی شادمهری نرگس صالح نیا

10.30495/jae.2022.65405.1398

اقتصاددانان حداقل از زمان کتاب ثروت ملل آدام اسمیت در سال 1776 همواره در پی پاسخ به این سوال هستند که چرا برخی مکان‌ها رشد می‌کنند، رونق می‌گیرند و به استانداردهای زندگی بالاتری دست می‌یابند. از این رو، داشتن رشد و توسعه بالا، سبب برخورداری آحاد جامعه از امکانات و مزایا أکثر

اقتصاددانان حداقل از زمان کتاب ثروت ملل آدام اسمیت در سال 1776 همواره در پی پاسخ به این سوال هستند که چرا برخی مکان‌ها رشد می‌کنند، رونق می‌گیرند و به استانداردهای زندگی بالاتری دست می‌یابند. از این رو، داشتن رشد و توسعه بالا، سبب برخورداری آحاد جامعه از امکانات و مزایای اقتصادی و اجتماعی بسیاری می شود. هدف از این مقاله بررسی رابطه تجربی بین فناوری اطلاعات و ارتباطات و رشد و شاخص توسعه انسانی در کشورهای حوزه منا است. بدین منظور در این پژوهش از داده های پانل در بازه سالانه 2000 تا 2019 برای کشورهای عضو منا استفاده شده است. نتایج تجربی به‌دست‌آمده با استفاده از روش رگرسیون به‌ظاهر نامرتبط (SUR) نشان می‌دهد که فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد اقتصادی به میزان 0.003 درصد و بر شاخص توسعه انسانی به میزان 0.192 واحد در کشورهای منا تأثیر مثبت و معناداری داشته است. همچنین سایر متغیرهای پژوهش از جمله بازبودن تجاری، سرمایه گذاری مستقیم خارجی و تشکیل سرمایه ثبات ناخالص بر رشد اقتصادی به ترتیب به میزان 0.002، 0.001 و 0.001 درصد و بر شاخص توسعه انسانی به ترتیب به میزان 0.380، 0.071 و 0.321 واحد تأثیر مثبت و معناداری داشته اند. همچنین شایان ذکر است که در معادله رشد اقتصادی متغیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی معنادار به دست نیامده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

106 - بررسی تأثیر شاخص های کلان اقتصادی بر عملکرد بازارهای مالی (شواهدی از کشورهای توسعه یافته)
مهدی هادی نژاد یدالله رجایی احمد نقی لو اشکان رحیم زاده

10.30495/jae.2022.64563.1388

در هزارة سوم، نقش و اهمیت نظام مالی و بازار پول و سرمایه، به‌عنوان ابزار رشد و توسعه اقتصادی کشورها کاملاً مشهود است؛ به‌طوری که توسعه اقتصادی پایدار بدون رشد و توسعه بازارهای مالی، عملا امکان‌پذیر نیست. بنابراین ضروری است اثر عوامل موثر بر توسعه این بازارها مورد بررسی أکثر

در هزارة سوم، نقش و اهمیت نظام مالی و بازار پول و سرمایه، به‌عنوان ابزار رشد و توسعه اقتصادی کشورها کاملاً مشهود است؛ به‌طوری که توسعه اقتصادی پایدار بدون رشد و توسعه بازارهای مالی، عملا امکان‌پذیر نیست. بنابراین ضروری است اثر عوامل موثر بر توسعه این بازارها مورد بررسی قرار گیرد. در همین راستا، در این پژوهش، به بررسی تأثیر شاخص های کلان اقتصادی (درآمدهای مالیاتی، نرخ تورم، عوامل نهادی و سرمایه انسانی) بر عملکرد بازارهای مالی (ارزش سهام معاملاتی و تسهیلات بانکی) در 28 کشور توسعه یافته طی دوره زمانی 2006 تا 2019 با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی مارکوف سوئیچینگ پرداخته شده است. نتایج برآورد مدل‌ها نشان داد که در دوران رونق و رکود، متغیرهای مربوط به درآمد مالیاتی، عوامل نهادی و سرمایه انسانی تاثیر مثبت و متغیر نرخ تورم تأثیر منفی بر عملکرد بازارهای مالی دارد. لذا تقویت و گسترش شاخص‌های کلان اقتصادی بسته به دوره های رونق و رکود در جوامع توسعه یافته، در ارتقای عملکرد بازارهای مالی می‌تواند نقش قابل توجهی را ایفا کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

107 - تاثیر شاخص توسعه انسانی بر مصرف انرژی در کشورهای منتخب عضو اوپک
منیره دیزجی

10.30495/jae.2023.71469.1470

هدف تحقیق حاضر بررسی تاثیر شاخص توسعه انسانی بر مصرف انرژی می باشد. امروزه انرژی نقش برجسته‌ای را در حوزه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی ایفا می کند. جوامع به دلیل محدودیت و کمیابی منابع انرژی، فشار هزینه ای ناشی از افزایش قیمت انرژی، همچنین آثار محیط زیستی ناشی از مصرف انرژ أکثر

هدف تحقیق حاضر بررسی تاثیر شاخص توسعه انسانی بر مصرف انرژی می باشد. امروزه انرژی نقش برجسته‌ای را در حوزه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی ایفا می کند. جوامع به دلیل محدودیت و کمیابی منابع انرژی، فشار هزینه ای ناشی از افزایش قیمت انرژی، همچنین آثار محیط زیستی ناشی از مصرف انرژی‌های فسیلی، بدنبال راهکارهایی هستند تا مصرف انرژی را بدون آسیب زدن به روند رشد اقتصادی کاهش دهند. همچنین با توجه به نقش و اهمیت گسترده‌ی انرژی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها، تعیین عوامل تاثیر گذار بر تقاضای انرژی از اهمیت خاصی بر خوردار است. افزایش دانش و آگاهی، بهبود سرمایه انسانی و در نتیجه افزایش سطح توسعه انسانی منجر به درک بهتر اهمیت حفظ محیط زیست و کاهش مصرف انرژی های تجدید ناپذیر می شود. از سوی دیگر با توجه به گستردگی منابع انرژی در کشورهای عضو اوپک و ارتباط بین مصرف انرژی و توسعه انسانی، تعیین کم و کیف رابطه بین این دو متغیر می تواند در تبیین سیاست های بخش انرژی کمک موثری کند. تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی بوده و با استفاه از روش پانل دیتا طی دوره 2019 1998 تاثیر شاخص توسعه انسانی بر مصرف انرژی در پنج کشور عضو اوپک (ایران، اکوادور، ونزوئلا، قطر و نیجریه) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از تاثیر مثبت متغیرهای شهرنشینی و ارزش افزوده بخش صنعت بر مصرف انرژی و تاثیر منفی شاخص توسعه انسانی و قیمت نفت بر مصرف انرژی در کشورهای مورد مطالعه می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

108 - بررسی تطبیقی اثر شوک‌های قیمت نفت و نرخ ارز بر شاخص کل قیمت بورس (مطالعه موردی ایران و کشورهای منتخب)
کامبیز پیکارجو تیمور محمدی موسی تاتار

بر اساس تئوریهای اقتصادی،‌ قیمت نفت و همچنین نرخ ارز تاثیرات متقابلی بر شاخص بورس کشورها دارند. در این پژوهش به بررسی اثر شوک های قیمت نفت و نرخ ارز بر روی شاخص قیمت کل بورس ایران و کشورهای استرالیا، مکزیک، سوئیس، نروژ، نیوزلند، کانادا و شیلی پرداخته شده است. این پژوهش أکثر

بر اساس تئوریهای اقتصادی،‌ قیمت نفت و همچنین نرخ ارز تاثیرات متقابلی بر شاخص بورس کشورها دارند. در این پژوهش به بررسی اثر شوک های قیمت نفت و نرخ ارز بر روی شاخص قیمت کل بورس ایران و کشورهای استرالیا، مکزیک، سوئیس، نروژ، نیوزلند، کانادا و شیلی پرداخته شده است. این پژوهش با استفاده از روش Multivariate VAR و با استفاده از نرم آفزار Eviewsانجام گرفته است. به این منظور از داده های ماهانه نرخ ارز و شاخص کل قیمت بورس این کشورها و قیمت نفتWTI در دوره زمانی2000 تا 2010 استفاده شده است. شاخص بورس در اغلب کشورهای مورد بررسی در پاسخ به یک شوک در قیمت نفت افزایش می یابد. همچنین بطور میانگین نزدیک به 67 درصد تغییرات شاخص کل قیمت بورس ناشی از تغییرات خود این شاخص است و نرخ ارز و قیمت نفت نیز به ترتیب بطور متوسط، عامل 30 و 3 درصد تغییرات شاخص کل قیمت بورس است. نتایج حاکی از آن است که در کشورهای نیوزلند و سوئیس نرخ ارز و قیمت نفت علیت گرنجری شاخص کل قیمت بورس است. شاخص بورس در تمامی کشورهای مورد بررسی بجز سوئیس در پاسخ به یک شوک در نرخ ارز کاهش می یابد و در واکنش به یک شوک تعمیم یافته، افزایش می یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

109 - متغیرهای تاثیر گذار بر نااطمینانی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران: متغیرهای درونزا یا برونزا
عزت اله عباسیان سامان فلاحی حبیب سهیلی احمدی

وجود نااطمینانی و نوسانات بازار سهام یکی از ویژگی‌های بارز این بازار به شمار می‌آید. لذا بررسی عوامل موثر بر نااطمینانی بازار سهام می‌تواند در جهت تحلیل و پیش بینی دقیقتر شاخص بورس اوراق بهادار مفید واقع شود. در این مقاله با بکارگیری مدل‌های واریانس شرطی و مدل خود رگرسی أکثر

وجود نااطمینانی و نوسانات بازار سهام یکی از ویژگی‌های بارز این بازار به شمار می‌آید. لذا بررسی عوامل موثر بر نااطمینانی بازار سهام می‌تواند در جهت تحلیل و پیش بینی دقیقتر شاخص بورس اوراق بهادار مفید واقع شود. در این مقاله با بکارگیری مدل‌های واریانس شرطی و مدل خود رگرسیون برداری به بررسی رابطه بین نااطمینانی متغیرهای مهم کلان اقتصادی و نااطمینانی شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است. به این منظور از داده‌های فصلی در دوره زمانی 1388-1373 استفاده شده است. یافته‌‌های این مقاله نشان می‌دهند که نااطمینانی خود بازار سهام بیشترین سهم را در توضیح نااطمینانی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران دارد. همچنین نوسانات بازار های موازی (مسکن و طلا) نسبت به سایر متغیرهای کلان سهم بیشتری در توضیح نوسانات بازار سهام دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

110 - بررسی تاثیر متغیرهای خرد و کلان پولی بر شاخص قیمت سهام دوازده گروه شرکتی فعالتر در بازار بورس اوراق بهادار با استفاده از روش داده‌های تابلویی پویا
ویدا ورهرامی رعنا عباسقلی نژاد اسبقی

به طور معمول، در بررسی عملکرد و کارایی بازار بورس اوراق بهادار، شاخص قیمت سهام آئینه تمام نمای بورس کشور تلقی می‌شود. از اینرو تحلیل‌گران مالی معتقدند که شناسایی عوامل موثر بر قیمت سهام و تجزیه و تحلیل رفتار قیمتی سهام در مقابل این عوامل، می‌تواند به بهبود و رونق بازار أکثر

به طور معمول، در بررسی عملکرد و کارایی بازار بورس اوراق بهادار، شاخص قیمت سهام آئینه تمام نمای بورس کشور تلقی می‌شود. از اینرو تحلیل‌گران مالی معتقدند که شناسایی عوامل موثر بر قیمت سهام و تجزیه و تحلیل رفتار قیمتی سهام در مقابل این عوامل، می‌تواند به بهبود و رونق بازار سرمایه کمک شایانی نماید. این مقاله به دنبال بررسی همزمان متغیرهای خرد و کلان پولی موثر بر شاخص قیمت سهام دوازده گروه شرکتی(فعالیت مشترک در یک صنعت) فعالتر در بازار بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش داده‌های تابلویی پویا برای دوره زمانی 1389 تا 1396 است. نتایج برازش الگو حاکی از آن است که اثر متغیرهای پیش‌بینی سود(درآمد) هر سهم و شاخص قابلیت نقدشوندگی سهام بر شاخص قیمت سهام مثبت است. همچنین اثر متغیرهای کلان پولی مانند رشد نقدینگی و نرخ ارز بر شاخص قیمت سهام مثبت است؛ در حالی که اثر نرخ سود بانکی بر شاخص قیمت سهام منفی می‌باشد. ضریب وقفه متغیر وابسته نیز مثبت و نشان‌دهنده وابسته بودن شاخص قیمت سهام به وقفه خودش است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

111 - بررسی آثار عوامل موثر بر تاب آوری اقتصادی در ایران و کشورهای منتخب: رویکردی بر روش داده‌های تابلویی با ضرائب متغیر
محمدرضا فرزین عباس معمارنژاد الهام غلامی

هدف اصلی در مقاله حاضر بررسی میزان تاثیرگذاری عوامل موثر بر تاب‌آوری اقتصادی در ایران و کشورهای منتخب می‌باشد. برای این منظور، شاخص خروج سرمایه به عنوان یک از متغیرهای کارایی بازار جانشین متغیر تاب‌آوری اقتصادی در نظر گرفته شد و یک مدل رگرسیون چندمتغیره با استفاده ازشس أکثر

هدف اصلی در مقاله حاضر بررسی میزان تاثیرگذاری عوامل موثر بر تاب‌آوری اقتصادی در ایران و کشورهای منتخب می‌باشد. برای این منظور، شاخص خروج سرمایه به عنوان یک از متغیرهای کارایی بازار جانشین متغیر تاب‌آوری اقتصادی در نظر گرفته شد و یک مدل رگرسیون چندمتغیره با استفاده ازشس روش داده‌های تابلویی با اثرات ثابت در دو حالت ضرائب ثابت و متغیر و اطلاعات سالانه ایران و 11 کشور منتخب طی سال‌های 2007 الی 2016 برآورد شده است. نتایج برآورد مدل با ضرائب ثابت بیانگر آن است که عواملی نظیر فساد، مخارج دولت و خالص صادرات تاثیر معنی‌دار و مثبت و شاخص دموکراسی و نهادی تاثیر معنی‌دار و منفی بر حجم خروج سرمایه کشورها در دوره مورد بررسی داشته است. علاوه براین، مقایسه میزان تاثیرگذاری هر یک از عوامل بر خروج سرمایه در ایران با سایر کشور براساس نتایج برآورد مدل در حالت ضرائب متغیر نشان می‌دهد، کاهش سطح فساد، ارتقاء شاخص‌ نهادی و کاهش صادرات نفتی در کشور می‌تواند زمینه‌های لازم برای ارتقاء شاخص تاب‌آوری را مهیا سازد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

112 - آثار رفاهی اجرای سیاست حمایتی هدفمند در تامین امنیت غذایی اقشار آسیب پذیر
کامبیز هژبرکیانی فرنوش حاجیها

در این مطالعه با توجه به لزوم هدفمندی یارانه‌ها به ضرورت اعمال سیاست‌های حمایتی در تامین امنیت غذایی اقشار آسیب پذیر پرداخته می‌شود و از داده‌های تفصیلی هزینه-درآمد خانوار سال 1388 و تکنیک برنامه ریزی ریاضی(MGA)، سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل(AIDS) و تغییرات جبرانی(CV) ا أکثر

در این مطالعه با توجه به لزوم هدفمندی یارانه‌ها به ضرورت اعمال سیاست‌های حمایتی در تامین امنیت غذایی اقشار آسیب پذیر پرداخته می‌شود و از داده‌های تفصیلی هزینه-درآمد خانوار سال 1388 و تکنیک برنامه ریزی ریاضی(MGA)، سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل(AIDS) و تغییرات جبرانی(CV) استفاده شده است. در این تحقیق سبد مطلوب غذایی بگونه‌ای معرفی شده‌است که ضمن تامین مقادیر ریز مغذی استاندارد مورد تایید جامعه پزشکی، محدودیت بودجه‌ای خانوار نیز در آن اعمال گردیده است. در مرحله بعد گروه‌های اصلی مواد خوراکی که بیشترین سهم در هزینه مواد خوراکی خانوار دارند معرفی شده‌است و پس از تخمین توابع تقاضای گروه‌های مزبور با استفاده از سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل و روشالگوهای رگرسیونی به ظاهر مجزا (SUR) ضرایب توابع تقاضا بدست آمده است. سپس با استفاده از ضرایب تقاضا، مقادیر کشش‌های قیمتی خودی، متقاطع و درآمدی محاسبه شده است و از نتایج حاصله در برآورد آثار رفاهی استفاده شده است. قابل ذکر است با توجه به اینکه هدف این تحقیق تمرکز بر تامین امنیت غذایی اقشار آسیب پذیر می‌باشد، با استفاده از شاخص آسیب پذیری اقتصادی خانوار که در این خصوص معرفی شده و مقایسه اثرات رفاهی تغییر قیمت برخی از کالاهای عمده خوراکی سبد خانوار، خانوارهای آسیب پذیر به عنوان جامعه هدف تبیین شده است و در نهایت با تاکید بر لزوم شناسایی جامعه مزبور، میزان اعتبار لازم برای حمایت از سبد مطلوب با درنظر گرفتن فرض آزاد سازی قیمت کالاهای معرفی شده در سناریوهای مختلف بدست آمده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

113 - ارزیابی هزینه رفاهی ناشی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی (مطالعه موردی کشور ایران)
قدرت‌اله اماموردی رضا هفت‌لنگ مهدی فراهانی

در این مطالعه، با استفاده از شاخص های اندازه گیری هزینه رفاهی ([1]EV, [2]CV) و با بکارگیری تابع تقاضای AIDS[3] به بررسی اثر افزایش قیمت حامل های انرژی بر روی هزینه رفاهی مصرف کنندگان در ایران می پردازد. داده های به کار گرفته شده شامل قیمت حامل های انرژی (بنزین، نفت سفید أکثر

در این مطالعه، با استفاده از شاخص های اندازه گیری هزینه رفاهی ([1]EV, [2]CV) و با بکارگیری تابع تقاضای AIDS[3] به بررسی اثر افزایش قیمت حامل های انرژی بر روی هزینه رفاهی مصرف کنندگان در ایران می پردازد. داده های به کار گرفته شده شامل قیمت حامل های انرژی (بنزین، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره و گاز مایع)، مقدار و سهم مصرف آنها در بازه زمانی 1387-1353 می باشد. نتایج مدل حاکی از آن است که افزایش در قیمت ها و یا همان واقعی کردن قیمت ها براساس سناریوی قیمتی پیشنهادی دولت منجر به کاهش 5/16 درصد کاهش رفاه مصرف کنندگان در جامعه می شود و برای جبران درآمد افراد جامعه در راستای نیل به سطح رفاه اولیه بایستی سالانه مبلغ 510 هزار ریال پرداخت شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

114 - شاخص ترکیبی ارتقای بانکداری الکترونیکی (مطالعه موردی: بانک کشاورزی)
سید شمس الدین حسینی اسماعیل حافظی

بانکداری الکترونیکی دارای ابعاد، معیارها و مؤلفه‌های متعددی است و قضاوت در خصوص پیشرفت آن به استناد هریک از ابعاد آن به صورت جداگانه، با دشواری و تورش همراه است. لذا معرفی یک شاخص ترکیبی که بتواند ارزیابی درستی از پیشرفت آن ارایه دهد، اجتناب‌ناپذیر است. در این پژوهش به أکثر

بانکداری الکترونیکی دارای ابعاد، معیارها و مؤلفه‌های متعددی است و قضاوت در خصوص پیشرفت آن به استناد هریک از ابعاد آن به صورت جداگانه، با دشواری و تورش همراه است. لذا معرفی یک شاخص ترکیبی که بتواند ارزیابی درستی از پیشرفت آن ارایه دهد، اجتناب‌ناپذیر است. در این پژوهش به معرفی شاخص ارتقای بانکداری الکترونیکی (شابا) در سطح بانک پرداخته شده است که به زیرساخت‌ها و ابزارهای حوزه بانکداری الکترونیکی توجه دارد و دارای چهار بعد شامل زیرساخت‌های فنی‌وارتباطی؛ خدمات؛ زیرساخت‌های فرهنگی-آموزشی و امنیت‌ونظارت است. هر بعد نیز دارای معیارها و مولفه‌های اختصاصی است. در راستای ساخت شاخص به کمک روش تحلیل‌سلسله‌مراتبی و طرح پرسش‌نامه مقایسات زوجی میان مدیران و کارشناسان ارشد حوزه بانکداری الکترونیکی کشور به تعیین ضریب اهمیت ابعاد و معیارهای شابا پرداخته شده و سرانجام شاخصی جهت اندازه‌گیری پیشرفت بانکداری الکترونیکی به‌دست آمده است. مورد بررسی این پژوهش بانکداری الکترونیکی بانک کشاورزی است و با استفاده از داده‌های موجود در پایگاه‌های داده آن بانک به دنبال پاسخ این پرسش بوده‌ایم که "آیا بانکداری الکترونیکی بانک کشاورزی طی سال‌های 1393 تا 1395 دارای پیشرفت بوده است؟". نتایج محاسبه شاخص نشان می‌دهد که بانکداری الکترونیکی بانک کشاورزی طی سه سال مورد مطالعه، دارای روند روبه‌رشد بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

115 - تاثیر توسعه بیمه بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب (با تاکید بر نقش نهاد‌های محیطی)
شیوا اسدزاده محمد نقیبی

تحقیق حاضر به بررسی تأثیر توسعه بیمه بر رشد اقتصادی با توجه به نقش نهاد های محیطی می پردازد. این تحقیق شامل اطلاعات کلان اقتصادی 20 کشور با نهادهای محیطی سالم و ناسالم براساس گزارشات موسسه فریزر برای دوره زمانی 2002 تا 2015 می باشد که بدین منظور برای بررسی تأثیر توسعه ب أکثر

تحقیق حاضر به بررسی تأثیر توسعه بیمه بر رشد اقتصادی با توجه به نقش نهاد های محیطی می پردازد. این تحقیق شامل اطلاعات کلان اقتصادی 20 کشور با نهادهای محیطی سالم و ناسالم براساس گزارشات موسسه فریزر برای دوره زمانی 2002 تا 2015 می باشد که بدین منظور برای بررسی تأثیر توسعه بیمه بر میزان رشد اقتصادی را با مدل های رگرسیونی انتقال ملایم تابلویی (PSTR) مورد ارزیابی قرار می دهیم. نتایج مطالعه حاکی از تأثیر مثبت و معنی دار متغیرهای تورم و شاخص توسعه مالی بر رشد اقتصادی و تأثیر منفی و معنی دار ضریب نفوذ بیمه، نهاده های محیطی و مخارج دولت در رژیم حدی اول، همچنین تأثیر مثبت و معنی دار ضریب نفوذ بیمه، نهاده های محیطی و مخارج دولت و تأثیر منفی و معنی دار متغیرهای تورم و درجه باز بودن اقتصاد در رژیم حدی دوم بر روی رشد اقتصادی می باشد. در نهایت مقدار حد انتقال 0476/0- به دست آمد که نشان گر قرار گرفتن در رژیم حدی اول یا دوم و مقدار سرعت انتقال نیز 98/5 شد که نشان دهنده جهش در انتقال از رژیم حدی اول به رژیم حدی دوم می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

116 - بررسی تأثیر شاخص درک فساد بر درآمدهای مالیاتی به تفکیک پایه‌های مالیاتی در ایران
مسعود محمدی امیر حسین غفّاری نژاد سعیده احمدی

هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر فساد اداری بر درآمدهای مالیاتی به تفکیک پایه های مالیاتی ایران طی سالهای 1389-1359بوده تا از این طریق بتوان دریافت که کدامیک از مالیات های کشور بیشتر در معرض فساد هستند. این مقاله با استفاده از شش مدل، به بررسی شاخص درک فساد بر درآمدهای م أکثر

هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر فساد اداری بر درآمدهای مالیاتی به تفکیک پایه های مالیاتی ایران طی سالهای 1389-1359بوده تا از این طریق بتوان دریافت که کدامیک از مالیات های کشور بیشتر در معرض فساد هستند. این مقاله با استفاده از شش مدل، به بررسی شاخص درک فساد بر درآمدهای مالیاتی و اجزا آن می پردازد. این مدلها با استفاده از تکنیک GMM داده های سری زمانی برای 31 سال برآورد شده است. نتایج نشان می دهد که شاخص های درک فساد بر انواع مالیات ها به جز مالیات بر مصرف و فروش دارای تأثیری منفی بوده و متغیّرهای درجه باز بودن اقتصاد و درآمد سرانه نیز تأثیر مثبت و معنی داری بر انواع درآمدهای مالیاتی دارند. همچنین ارزش افزوه بخش کشاورزی و تورم دارای تأثیر منفی و معنی دار بر تمامی مالیات ها می‌باشند. از این رو مهم ترین توصیه سیاستی این مطالعه آن است که اگردولت به منظور بالابردن سطح رفاه در پی افزایش درآمدهای مالیاتی است، بایستی با بهره‌گیری از سیاست های مناسب و با پیاده سازی اصلاحات از میزان فساد مالی و اداری بکاهد و این امر مستلزم افزایش درآمد از پایه های مالیاتی است که کمتر در معرض فساد هستند. طبقه بندی JEL: H26,H21,H2 �اد هستند. این مقاله با استفاده از شش مدل، به بررسی شاخص درک فساد بر درآمدهای مالیاتی و اجزا آن می پردازد. این مدلها با استفاده از تکنیک GMM داده های سری زمانی برای 31 سال برآورد شده است. نتایج نشان می دهد که شاخص های درک فساد بر انواع مالیات ها به جز مالیات بر مصرف و فروش دارای تأثیری منفی بوده و متغیّرهای درجه باز بودن اقتصاد و درآمد سرانه نیز تأثیر مثبت و معنی داری بر انواع درآمدهای مالیاتی دارند. همچنین ارزش افزوه بخش کشاورزی و تورم دارای تأثیر منفی و معنی دار بر تمامی مالیات ها می‌باشند. از این رو مهم ترین توصیه سیاستی این مطالعه آن است که اگردولت به منظور بالابردن سطح رفاه در پی افزایش درآمدهای مالیاتی است، بایستی با بهره‌گیری از سیاست های مناسب و با پیاده سازی اصلاحات از میزان فساد مالی و اداری بکاهد و این امر مستلزم افزایش درآمد از پایه های مالیاتی است که کمتر در معرض فساد هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

117 - تحلیل اثرات متقابل نا اطمینانی بورس اوراق بهادار تهران در میان بورس‌های منطقه و جایگاه آن: کاربرد الگوی MGARH (BEKK)
بهزاد فکاری سردهایی محمدرضا کهنسال سمیه ربانی

بورس‌های اوراق بهادار به عنوان نبض اقتصاد جامعه مطرح هستند. داشتن بورس پویا و رو به رشد به توسعه اقتصادی کشور کمک شایانی می‌نماید. بورس‌های اوراق بهادار از دو بعد داخلی و بین‌المللی قابل بررسی می‌باشند. اثرات اخبار خوب و بد داخلی و شوک‌ها و نوسانات جهانی ازجمله عوامل مؤ أکثر

بورس‌های اوراق بهادار به عنوان نبض اقتصاد جامعه مطرح هستند. داشتن بورس پویا و رو به رشد به توسعه اقتصادی کشور کمک شایانی می‌نماید. بورس‌های اوراق بهادار از دو بعد داخلی و بین‌المللی قابل بررسی می‌باشند. اثرات اخبار خوب و بد داخلی و شوک‌ها و نوسانات جهانی ازجمله عوامل مؤثر بر نرخ بازدهی شاخص قیمت بورس اوراق بهادار می‌باشد. در این مطالعه با استفاده از اطلاعات شاخص بورس‌های تهران، استانبول و دوبی از فروردین 1390 تا فرودین 1393، به بررسی اثرگذاری اخبار خوب و بد و شوک‌ها و نوسانات بین‌المللی با استفاده از الگو‌های GARCH تک متغیره و چند متغیره (BEKK)پرداخته شده است. نتایج نشان می‌دهد که اخبار خوب و بد، شوک‌ها و نوسانات بازار مالی دبی اثرات معنی‌داری بر شاخص بورس اوراق بهادار تهران دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

118 - اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر کاهش فقر( مطالعه موردی 13 کشور منتخب)
عباس معمار نژاد محمدعلی تقوی اول

فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) از دهه 1990 به بعد تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم خود را در زمینه های اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی کشورهای مختلف نشان داد .مطالعات بسیاری از ابعاد تأثیرگذاری فاوا بر عملکرد متغییرهای گوناگون اقتصادی صورت گرفته است اما هدفی که ما در این مقاله به أکثر

فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) از دهه 1990 به بعد تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم خود را در زمینه های اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی کشورهای مختلف نشان داد .مطالعات بسیاری از ابعاد تأثیرگذاری فاوا بر عملکرد متغییرهای گوناگون اقتصادی صورت گرفته است اما هدفی که ما در این مقاله به دنبال آن هستیم اثر گذاری فاوا بر جنبه های غیر اقتصادی چون فقر یا توسعه انسانی است که با پی بردن به اهمیت این تأثیرگذاری می توان به اهداف بلندمدتی که سیاست بسیاری از کشورهای در حال توسعه در ریشه کن نمودن فقر است دست یابیم.با توجه به هدف مقاله که در پی بررسی اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر کاهش فقر می باشد ، قلمرو تحقیق مطالعه بدلیل همگن بودن برخی زیرساخت ها از 13 کشور در حال توسعه ای چون ایران، بنگلادش، برزیل، مصر، هند، تایلند ، مالزی، ، فیلیپین، پاناما،پاکستان ،سنگال، اندونزی و ترکیه میباشد که برای دوره زمانی 2008- 1995 با استفاده از روش داده های تلفیقی (پانل دیتا) ارزیابی گردیده است . در برآورد الگوی تجربی اثر فاوا بر کاهش فقر کشورهای مورد بحث از اجزای شاخص ICT چون تعداد خطوط تلفن ثابت ،تعداد خطوط تلفن همراه و تعداد کامپیوترهای شخصی هر کدام به ازای هر 100 نفر و همچنین میزان سرمایه گذاری در فاوا در کنار شاخص توسعه انسانی(HDI) بر روی شاخص فقر انسانی (HPI) مبیین وجود یک رابطه معنی دار و قوی دارد. طبقه بندی JEL: O15 ، O33 ، C23 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

119 - بررسی تاثیر اندازه و کیفیت دولت بر رشد اقتصادی در ایران به روش همجمعی ARDL
اکبر کمیجانی کامبیز هژبر کیانی هادی حق شناس

رابطه بین اندازه دولت و کیفیت دولت با رشد اقتصادی طی چند دهه اخیر به عنوان یکی از موضوعات مورد توجه اقتصاددانان بوده و دیدگاه‌ها و نظرات متفاوتی دراین خصوص مطرح شده است. در این مقاله بررسی ارتباط بین این دو متغیر با رشد اقتصادی در ایران در دو دوره کوتاه‌مدت و بلندمدت طی أکثر

رابطه بین اندازه دولت و کیفیت دولت با رشد اقتصادی طی چند دهه اخیر به عنوان یکی از موضوعات مورد توجه اقتصاددانان بوده و دیدگاه‌ها و نظرات متفاوتی دراین خصوص مطرح شده است. در این مقاله بررسی ارتباط بین این دو متغیر با رشد اقتصادی در ایران در دو دوره کوتاه‌مدت و بلندمدت طی سال‌های 1368 الی 1391 با استفاده از الگوی خودبازگشت با وقفه‌های توزیعی(ARDL) مدنظر قرار گرفته است. برای این منظور، شاخص اندازه دولت به صورت نسبت مخارج دولت به تولید ناخالص داخلی تعریف شده است. نتایج حاکی از این است که اندازه دولت در دو دوره بلندمدت و کوتاه‌مدت اثر مثبت و معنی‌داری بر رشد اقتصادی ایران دارد. لیکن، میزان اثرگذاری اندازه دولت در دوره بلندمدت بیش از تاثیرات کوتاه‌مدت است. شاخص حکمرانی خوب که به عنوان متغیر پراکسی برای کیفیت دولت در نظر گرفته شده است، تاثیر مثبت و معنی داری بر رشد اقتصادی ایران به خصوص در دوره بلندمدت دارد. این یافته‌ها لزوم توجه سیاستگذاران و مسئولین امر جهت برنامه‌ریزی بلندمدت در خصوص اندازه دولت را انعکاس می‌دهد. طبقه‌بندیJEL :E58, O26 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

120 - تخمین حداقل معاش (خط فقر) خانوارهای شهری و روستایی استان خراسان رضوی با استفاده از سیستم مخارج خطی با شکل‌گیری عادت
محمد حیدری ابوالفضل سامی

در این پژوهش حداقل معاش خانوارهای شهری و روستایی استان خراسان رضوی را به عنوان سنجه‌ای نسبی وذهنی از خط فقر، به همراه چند شاخص فقرطی دوره‌ی زمانی 1389- 1369 با بهره‌گیری از سیستم مخارج خطی پویا با فرض شکل‌گیری عادات (HLES) و روش رگرسیون‌های به ظاهر نامرتبط تکراری(ISUR) أکثر

در این پژوهش حداقل معاش خانوارهای شهری و روستایی استان خراسان رضوی را به عنوان سنجه‌ای نسبی وذهنی از خط فقر، به همراه چند شاخص فقرطی دوره‌ی زمانی 1389- 1369 با بهره‌گیری از سیستم مخارج خطی پویا با فرض شکل‌گیری عادات (HLES) و روش رگرسیون‌های به ظاهر نامرتبط تکراری(ISUR) برآورد نموده ایم. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل داده‌های بودجه (درآمد- هزینه) خانوارهای شهری و روستایی استان خراسان رضوی و شاخص‌های قیمت مربوطه می‌باشد. برآورد براساس شش گروه کالایی صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که حداقل معاش سالانه‌ی کل(خط فقر) درطول دوره برای مناطق شهری وروستایی استان ازروندی فزاینده برخوردار است. با توجه به حداقل معاش محاسبه شده، شاخص‌های نسبت سرشمار، نسبت شکاف درآمدی، نابرابری درآمد بین فقرا وکاکوانی نیز برای مناطق شهری و روستایی محاسبه شده که نتایج در کل حکایت از بدتر شدن وضعیت خانوارهای شهری و تاحدودی خانوارهای روستایی درطی دوره‌ی مورد مطالعه دارد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

121 - پیش‌بینی روند تغییرات قیمت سهام با به‌کارگیری شاخص‌های تحلیل تکنیکی و استفاده از روش ترکیبی الگوریتم ژنتیک و شبکه عصبی مصنوعی: مطالعه موردی سهام ایران خودرو
زینب آذریان سید مهدی همایونی

همواره پیش‌بینی دقیق روند بازار سهام برای تصمیم‌گیری‌های مالی سرمایه‌گذاران مهم بوده است. استفاده از مجموعه‌ای از شاخص‌های تحلیل تکنیکی یکی از پرکاربردترین روش‌های پیش‌بینی‌های مالی است. تعیین پارامترهای مناسب این شاخص‌ها و همچنین ترکیب آن‌ها یکی از چالش‌های پژوهشگران ا أکثر

همواره پیش‌بینی دقیق روند بازار سهام برای تصمیم‌گیری‌های مالی سرمایه‌گذاران مهم بوده است. استفاده از مجموعه‌ای از شاخص‌های تحلیل تکنیکی یکی از پرکاربردترین روش‌های پیش‌بینی‌های مالی است. تعیین پارامترهای مناسب این شاخص‌ها و همچنین ترکیب آن‌ها یکی از چالش‌های پژوهشگران است. از طرف دیگر، ماهیت غیرخطی و پویای تغییرات در روند بازار سهام موجب استفاده گسترده از روش‌های پیش‌بینی غیرخطی همچون شبکه عصبی مصنوعی شده است. با وجود استفاده گسترده از شاخص‌های تحلیل تکنیکی به عنوان ورودی شبکه‌های عصبی مصنوعی، تاکنون بهینه‌سازی پارامترهای شاخص‌های تحلیل تکنیکی به عنوان ورودی شبکه عصبی مصنوعی پژوهش نشده است. با توجه به روند تغییرات انحصاری سهام یک شرکت نسبت به سایر شرکت‌ها، استفاده از مجموعه پارامترهای پیش‌فرض یا یکسان برای تمام انواع سهام منطقی نیست. در این پژوهش، پارامترهای مجموعه‌ای از شاخص‌های تحلیل تکنیکی برای سهام یک شرکت با استفاده از الگوریتم ژنتیک بهینه شده است و به شبکه عصبی مصنوعی به عنوان ورودی داده ‌می‌شود. از این روش ترکیبی برای پیش‌بینی روند تغییرات قیمت سهام روز بعد استفاده شده است. در این روش، فرض شده است که فرد سرمایه‌‌گذار براساس پیش‌بینی تصمیم می‌گیرد، که روز بعد، سهام را بخرد، بفروشد، یا نگه‌ دارد. برای ارزیابی عملکرد روش ترکیبی ارائه شده، از یک شبکه عصبی مصنوعی با استفاده از شاخص‌های تحلیل تکنیکی با پارامترهای پیش‌فرض نیز جهت پیش‌بینی روند تغییرات قیمت سهام استفاده شده است. این دو روش برای داده‌های واقعی سهام شرکت ایران خودرو اجرا شده که نتایج نشان دهنده برتری روش ترکیبی با 25.1% کاهش در خطای پیش‌بینی نسبت به روش ساده است. طبقه‌بندی JEL:G10 ،G17 ،C45 ، C53، C61 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

122 - واکاوی اثر درآمدهای ناشی از تولید انرژی بر شاخص توسعه انسانی در ایران
علی سلمانپور زنوز سیامک شکوهی فرد محرم ابوالحسن زاده اصل

توسعه انـسانی به عنوان هدف نهائی فعالیـت های بشری و از جمله اهداف فرآیند توسـعه می باشد که نشانگر رفاه اجتماعی می باشد . توسعه انسانی بر حسب تعریف عبارت اســت از افزایـش دامنه انتخاب افراد به طوری که منجر به دستیابی به زندگی مثمرتر ، سالم تر و طولا نی تر شود. هم چنین ان أکثر

توسعه انـسانی به عنوان هدف نهائی فعالیـت های بشری و از جمله اهداف فرآیند توسـعه می باشد که نشانگر رفاه اجتماعی می باشد . توسعه انسانی بر حسب تعریف عبارت اســت از افزایـش دامنه انتخاب افراد به طوری که منجر به دستیابی به زندگی مثمرتر ، سالم تر و طولا نی تر شود. هم چنین انرژی به عنوان یکی از نهاده‌های مهم تولید جایگاه ویژه‌ای در توسعه اقتصادی هر کشور دارد. کشور ما نیز به لحاظ برخورداری از منابع انرژی و نیروی انسانی، از غنی ترین کشورهای جهان است. بنابراین منطقی است که از این مزیت در جهت توسعه اقتصادی، حداکثر بهره برداری لازم صورت گیرد. بنابراین باتوجه به اهمیت موضوع در این پژوهش اثر درآمدهای ناشی از تولید انرژی بر روی شاخص توسعه انسانی کشور مورد بررسی گرفته است و در این راستا از داده های سری زمانی سال های 1393 - 1358 و روش خودرگرسیونی برداری استفاده می گردد. الگــوی برآوردی تحقیق شش متغیر بیکاری ، شاخص توسعه انسانی ، تولید ناخالص داخلی ، سرمایه گذاری کل ، متغیر موهومی جنگ و درآمد انرژی وارد مدل شدند و از دو معیار تابع عکس العمل و تجزیه واریانس استفاده می گردد. بعد از انجام آزمون های مانایی ، هم جمعی وعلیت گرنجر، با استفاده از برآورد مدل خود رگرسیونی برداری نهایتا نتایج به دست آمده بیانگر این است که، درآمد ناشی از انرژی تاثیر مثبت بر روی شاخص توسعه انسانی دارد و همچنین تولید ناخالص داخلی تأثیر مثبت ، بیکاری و دوران جنگ تأثیر منفی بر روی شاخص توسعه انسانی دارند . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

123 - بررسی عملکرد ایران در دستیابی به شاخص توسعه‌ی انسانی (مطالعه موردی: کشورهای منطقه منا)
تقی ترابی سمانه طریقی محمدرضا پاکروان حسین سلطانی‌نژاد

شاخص‌ توسعه انسانی، شاخصی چند بعدی است که سطج توسعه ی انسانی موجود در یک کشور را نمایه می سازد. استفاده بهینه از امکانات موجود برای دستیابی به بالاترین مقدار این شاخص، می تواند موجبات پیشرفت یک کشور را با هزینه های کمتر فراهم سازد. لذا بررسی عملکرد یک کشور در دستیابی به أکثر

شاخص‌ توسعه انسانی، شاخصی چند بعدی است که سطج توسعه ی انسانی موجود در یک کشور را نمایه می سازد. استفاده بهینه از امکانات موجود برای دستیابی به بالاترین مقدار این شاخص، می تواند موجبات پیشرفت یک کشور را با هزینه های کمتر فراهم سازد. لذا بررسی عملکرد یک کشور در دستیابی به این شاخص، می تواند مسیر لازم برای ارائه‌ی سیاست‌های موثر بر روند تغییرات آن را میسر سازد. در مطالعه حاضر، عملکرد کشور ایران در بین کشورهای منطقه ی منا در دستیابی به شاخص توسعه انسانی، با استفاده از رهیافت تحلیل پوششی داده ها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مطالعه نشان می‌دهدکه با توجه به ورودی‌ها و خروجی های منتخب، ایران در دستیابی به شاخص توسعه ی انسانی دارای 88 درصد کارایی و 12 درصد ناکارایی می باشد. طبق این نتیجه، اگر کشور ایران در استفاده از منابع و ظرفیت های موجود، حداکثر کارشناسی و دقت لازم را داشته باشد، می تواند شاخص HDI را از مقدار 702/0 به 837/0 ارتقاء دهد. لذا، پیشنهاد می شود که سیاست گذاران، مدیران اجرائی و نهادها، در جهت استفاده بهینه از موجودی منابع برای افزایش سطح توسعه یافتگی افراد جامعه، گام های اساسی بردارند.طبقه بندی JEL: تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

124 - اثر نرخ ارز و نوسانات آن بر شاخص قیمت سهام در ایران
آزاده محرابیان ایلناز چگنی

نرخ ارز از جمله عوامل اثرگذار بر شاخص قیمت سهام است که همواره مقادیر آن در دامنه هایی متفاوت، در حال تغییر و نوسان است. با در نظر گرفتن تفاوت در زیرساخت های سرمایه گذاری و شرایط اقتصادی کشورها، اثر نرخ ارز و نوسانات آن بر شاخص قیمت سهام در کشورهای مختلف می تواند متفاوت أکثر

نرخ ارز از جمله عوامل اثرگذار بر شاخص قیمت سهام است که همواره مقادیر آن در دامنه هایی متفاوت، در حال تغییر و نوسان است. با در نظر گرفتن تفاوت در زیرساخت های سرمایه گذاری و شرایط اقتصادی کشورها، اثر نرخ ارز و نوسانات آن بر شاخص قیمت سهام در کشورهای مختلف می تواند متفاوت باشد. در این مقاله با هدف محاسبه نوسانات نرخ ارز و همچنین بررسی تاثیر نرخ ارز و نوسانات آن بر شاخص قیمت سهام در ایران، از میانگین ماهیانه شاخص قیمت سهام و نرخ ارز حقیقی از فروردین 1380 تا خرداد 1391 استفاده شده است. به کمک نرم افزار Eviews6، ابتدا با بکارگیری روش GARCH نوسانات نرخ ارز محاسبه گشته و سپس اثر نرخ ارز و نوسانات آن بر شاخص قیمت سهام با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری (VAR) برآورد شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد در تمام دوره ها اثر نرخ ارز بر شاخص قیمت سهام در ایران بیشتر از نوسانات آن است. علاوه بر این براساس نتایج بکارگیری آزمون یوهانسون، بین نرخ ارز، نوسانات آن و شاخص قیمت سهام رابطه تعادلی بلندمدت معنادار وجود دارد. نرخ ارز بر شاخص قیمت سهام اثر منفی و نوسانات آن دارای اثر مثبت است. طبقه بندی JEL: G14,E44,F31 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

125 - بررسی تاثیر شاخص ثبات اقتصادی بر تقاضای پول در ایران در دوره 1387-1352
رویا آل عمران فهیمه نصراله سیدعلی آل عمران

در این پژوهش تاثیر شاخص ثبات اقتصادی را بر تقاضای پول در ایران در بازه زمانی (1387-1352) مورد بررسی قرار می‌دهیم. لذا با استفاده از مدل‌های مختلف ARCH-GARCH و تکنیک‌های گوناگون اقتصاد سنجی شاخصی را تحت عنوان شاخص ثبات اقتصادی که ترکیب وزنی بی‌ثباتی‌های متغیرهای اثرگذار أکثر

در این پژوهش تاثیر شاخص ثبات اقتصادی را بر تقاضای پول در ایران در بازه زمانی (1387-1352) مورد بررسی قرار می‌دهیم. لذا با استفاده از مدل‌های مختلف ARCH-GARCH و تکنیک‌های گوناگون اقتصاد سنجی شاخصی را تحت عنوان شاخص ثبات اقتصادی که ترکیب وزنی بی‌ثباتی‌های متغیرهای اثرگذار بر تقاضای پول که شامل تولید ناخالص داخلی (میزان فعالیت‌های اقتصادی). تغییرات نرخ ارز واقعی،تغییرات نرخ تورم، نرخ سود بانکی بلند مدت و شاخص کل بورس است ایجاد و استاندارد سازی می کنیم. در ادامه مقاله بعد از محاسبه شاخص ثبات اقتصادی با بهره‌گیری از روش هم‌جمعی خود توضیحی با وقفه‌های گسترده (ARDL) به تخمین تابع تقاضای پول برای اقتصاد ایران می‌پردازیم. نتایج حاصل از تخمین مدل ها بیانگر اثر مثبت شاخص ثبات اقتصادی بر تقاضای پول در ایران است، این بدین معناست که افزایش بی ثباتی‌های اقتصادی تقاضا برای پول را افزایش می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

126 - بررسی ساختار و هزینه‌های اجتماعی در صنعت سیمان؛ مورد اقتصاد ایران
سید شمس الدین حسینی سمیه دودانگه

مقاله حاضر به بررسی ساختار و عملکرد بازار سیمان در طول دوره 86-1379 می پردازد. نتایج محاسبه با لحاظ اثر مالکیت نشان می دهد که در دوره مورد بررسی، نسبت تمرکز چهار بنگاه برتر بین 74 تا 84 درصد، شاخص هرفیندال هیرشمن بین 2018 تا 2501 واحد و شاخص آنتروپی بین 74/0 تا 83/0 در أکثر

مقاله حاضر به بررسی ساختار و عملکرد بازار سیمان در طول دوره 86-1379 می پردازد. نتایج محاسبه با لحاظ اثر مالکیت نشان می دهد که در دوره مورد بررسی، نسبت تمرکز چهار بنگاه برتر بین 74 تا 84 درصد، شاخص هرفیندال هیرشمن بین 2018 تا 2501 واحد و شاخص آنتروپی بین 74/0 تا 83/0 در نوسان بوده اند. این درحالی است که ارقام شاخص های مربوطه بدون لحاظ اثر مولفه مالکیت، نتایج فوق را تأیید نمی کنند. در ادامه بررسی، هزینه های اجتماعی عملکرد در صنعت سیمان با استفاده از روش کالین- مولر اندازه‌گیری شده است. در انجام این محاسبه، تابع هزینه صنعت سیمان در قالب یک الگوی داده های تلفیقی (به تفکیک 10 بنگاه و برای دوره 86-1379 ) تخمین زده شده، سپس با محاسبه هزینه نهایی از تابع مذکور به محاسبه انحراف قیمت از هزینه نهایی به تفکیک هر یک از کارخانجات و در نهایت محاسبه هزینه های رفاهی عملکرد این صنعت پرداخته شده است. نتایج حاصل از محاسبات فوق نشان می دهد که رفاه از دست رفته ناشی از انحصار در این صنعت (از سوی 10 بنگاه)، 44 درصد ارزش فروش می باشد. افزون بر این، در برآورد هزینه نهایی و هزینه متوسط در این صنعت، صرفه اقتصادی نسبت به مقیاس مشاهده می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

127 - بررسی تاثیر افزایش قیمت انرژی برق بر خالص رفاه گروه‌های مختلف درآمدی در ایران
وحید فرمان آرا سید عبداله موسوی

هدف از این تحقیق بررسی اثر افزایش قیمت برق بر شاخص‌های تغییر جبرانی (CV) و خالص رفاه از دست رفته (DWL) مصرف کنندگان برق خانگی در گروه‌های مختلف درآمدی در ایران می‌باشد، تا بتوان الگوی سیاستی مناسبی برای واقعی کردن قیمت برق ارائه نماییم. برای این منظور ابتدا رابطه تقاضای أکثر

هدف از این تحقیق بررسی اثر افزایش قیمت برق بر شاخص‌های تغییر جبرانی (CV) و خالص رفاه از دست رفته (DWL) مصرف کنندگان برق خانگی در گروه‌های مختلف درآمدی در ایران می‌باشد، تا بتوان الگوی سیاستی مناسبی برای واقعی کردن قیمت برق ارائه نماییم. برای این منظور ابتدا رابطه تقاضای سرانه برق با متغیرهای قیمت متوسط برق و درآمد سرانه قابل تصرف مورد بررسی قرار گرفته و سپس با استفاده از اطلاعات سری زمانی 1387 1360 رابطه فوق برای پنج گروه مختلف درآمدی با استفاده از الگوی خود توضیح با وقفه‌های گسترده (ARDL) برآورد شده است. پس از برآورد توابع تقاضا اثر افزایش قیمت برق بر شاخص‌های تغییر جبرانی و خالص رفاه از دست رفته مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت نتایج منجر به این می‌گردد که با اجرای سیاست افزایش قیمت برق و پرداخت یارانه مستقیم به خانوارها، رفاه خانوارهای با درآمد پایین و متوسط افزایش می‌یابد. و با اجرای سیاست افزایش قیمت برق و پرداخت یارانه مستقیم به خانوارها، رفاه خانوارهای با درآمد بالا کاهش می‌یابد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

128 - تعیین و بررسی عوامل موثر بر تجارت درون صنعت میان ایران و کشورهای منطقه آسیای جنوب غربی (مطالعه موردی محصولات صنایع شیمیایی)
کریم امامی تیمور محمدی نفیسه شعبانی

مقاله حاضر به اندازه گیری و بررسی عوامل موثر بر تجارت درون صنعت به صورت یک طرفه میان ایران و کشورهای آسیای جنوب غربی طی 1992 تا 2005 با استفاده از روش داده های تابلویی می پردازد. برای این منظور ابتدا با کمک شاخص معروف گروبل و لوید، میزان تجارت درون صعت یک بار برای تمام أکثر

مقاله حاضر به اندازه گیری و بررسی عوامل موثر بر تجارت درون صنعت به صورت یک طرفه میان ایران و کشورهای آسیای جنوب غربی طی 1992 تا 2005 با استفاده از روش داده های تابلویی می پردازد. برای این منظور ابتدا با کمک شاخص معروف گروبل و لوید، میزان تجارت درون صعت یک بار برای تمام گروه های کالایی و یک بار برای تنها برای گروه محصولات شیمیایی تحت نظام طبقه بندی هماهنگ HS محاسبه گردیده و به عنوان متغیرهای وابسته در تخمین مدل مورد استفاده قرار گرفته است. در این مقاله عوامل خاص در قالب الگوی جاذبه مورد استفاده قرار می‌گیرند. این عوامل عبارتند از: تولید ناخالص داخلی، مسافت جغرافیایی میان دو شریک تجاری، متغیر لیندر، اثر همگرایی اقتصادی، متغیر جمعیت دو شریک، عامل نرخ ارز و متغیر عدم توازن تجاری. در نهایت نتایج حاصل از این تخمین به صورت زیر حاصل شد: متغیرهای تولید ناخالص داخلی ایران و کشورهای آسیای جنوب غربی، اثر همگرایی با اتحادیه GCC میان ایران و هریک از این کشورها و همچنین اثر لیندر دارای ارتباط مثبت با iit می باشند. متغیرهای نرخ ارز، عدم توازن تجاری و اثر مسافت که از طریق متغیر مجازی هم مرزی سنجیده شده است، دارای ارتباط منفی و قابل انتظار با iit بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

129 - رشد اقتصادی، توسعه انسانی و آلودگی آب ناشی از فعالیت های اقتصادی در کشور های منتخب جهان
منیره دیزجی سلماز غلامی نژاد دیزگاه

پژوهش حاضر با تکیه بر نظریه های اقتصادی و با استفاده از روش داده های تلفیقی، شواهد تجربی آلودگی محیط زیست و رشد اقتصادی کشورهای منتخب را بررسی می کند. برای این منظور، فرضیه زیست محیطی کوزنتس، با استفاده از داده های 22 کشور در دوره زمانی 2005-1997 و با لحاظ آلودگی آب (نی أکثر

پژوهش حاضر با تکیه بر نظریه های اقتصادی و با استفاده از روش داده های تلفیقی، شواهد تجربی آلودگی محیط زیست و رشد اقتصادی کشورهای منتخب را بررسی می کند. برای این منظور، فرضیه زیست محیطی کوزنتس، با استفاده از داده های 22 کشور در دوره زمانی 2005-1997 و با لحاظ آلودگی آب (نیاز بیو شیمیایی اکسیژن آب) به عنوان شاخص آلودگی و تولید ناخالص داخلی سرانه به عنوان شاخص رشد اقتصادی ، مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین شاخص توسعه انسانی تعدیل شده که شامل متغیرهای اجتماعی بسیاری از قبیل سلامت، حقوق سیاسی، آزادی های مدنی، نسبت ثبت نام و نسبت سواد بزرگسالان می باشد و نیز سهم ارزش افزوده بخش صنعت از تولید نا خالص داخلی، تراکم جمعیت و درجه باز بودن اقتصاد متغیرهای دیگری هستند که در قالب این فرضیه مورد بررسی قرار می گیرند. نتایج بررسی ، نشان دهنده یک رابطه U معکوس میان آلودگی و رشد اقتصادی می باشد که تایید کننده فرضیه زیست محیطی کوزنتس می باشد. با توجه به نقطه بازگشت منحنی زیست محیطی کوزنتس می توان نتیجه گرفت که کشورهای توسعه یافته در شاخه نزولی منحنی و کشورهای کمتر توسعه یافته در شاخه صعودی منحنی کوزنتس قرار دارند. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده، آلودگی محیط زیست یک رابطه منفی با شاخص توسعه انسانی و درجه باز بودن اقتصاد دارد و از طرفی دارای رابطه مثبت با ارزش افزوده بخش صنعت می باشد. طبقه بندی JEL: HO , O10, D19 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

130 - اولویت‌بندی شاخص‌های کلیدی عملکرد منابع انسانی با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند متغیره در بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
محمد جواد محب مسعود فردوسی مریم حقیقت فرزانه رجالیان

مقدمه: شاخص‌های کلیدی عملکرد، رفتارها را به طرف دستیابی به اهداف اولویت‌بندی می‌کنند. انتخاب آن نیازمند راهبردی است که از قضاوت‌های فردی و ذهنی دور بماند که تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند متغیره این امر را تسهیل می‌کند. روش پژوهش: مطالعه به روش توصیفی تحلیلی و مقطعی، در سال أکثر

مقدمه: شاخص‌های کلیدی عملکرد، رفتارها را به طرف دستیابی به اهداف اولویت‌بندی می‌کنند. انتخاب آن نیازمند راهبردی است که از قضاوت‌های فردی و ذهنی دور بماند که تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند متغیره این امر را تسهیل می‌کند. روش پژوهش: مطالعه به روش توصیفی تحلیلی و مقطعی، در سال 1393 انجام گرفت. جامعه مطالعه مدیران ارشد و میانی بیمارستان‌های منتخب و معاونت توسعه و مدیریت منابع دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود. ابزار مطالعه چک لیستی مشتمل بر 32 شاخص کلیدی عملکرد نیروی انسانی بود که روایی آن به تایید رسید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای تاپسیس 2012 و اکسپرت چویز 11 تحلیل شد. یافته‌ها: بیشترین وزن مربوط به معیار مطابقت با اهداف با امتیاز225/0 بوده است. بیشترین اهمیت نسبی شاخص‌ها مربوط به سرانه ساعت آموزش‌های برگزار شده (128/0) و پس از آن سرانه مرخصی استحقاقی (113/0)، درصد پیشنهادات قابل قبول به کل پیشنهادات ارائه شده (092/0)، نرخ شکایات نیروی انسانی ماهانه (091/0) بود. نتیجه‌گیری: بکارگیری شاخص‌های منتخب با نظر به حساسیت و نقش بسزای مدیریت منابع انسانی و با نظر به تعهد منتج از مشارکت، در دستیابی به اهداف استراتژیک هر سازمان از ضروریات است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

131 - ارزیابی شاخص های عدالت در سلامت در ایران
شریف ترکمن‌نژاد امیر اشکان نصیری پور محمدرضا ملکی لیلا ریاحی

مقدمه: با توجه به رویکرد سازمان جهانی بهداشت به سلامت و اهمیت تعیین کننده‌های اجتماعی سلامت در تأمین سلامت عمومی، 52 شاخص تحت عنوان شاخص‌های عدالت در سلامت در ایران تعیین شده است، که از این پس ملاک قضاوت چگونگی عملکرد نظام سلامت قرار خواهد گرفت. در این مطالعه تلاش شده ا أکثر

مقدمه: با توجه به رویکرد سازمان جهانی بهداشت به سلامت و اهمیت تعیین کننده‌های اجتماعی سلامت در تأمین سلامت عمومی، 52 شاخص تحت عنوان شاخص‌های عدالت در سلامت در ایران تعیین شده است، که از این پس ملاک قضاوت چگونگی عملکرد نظام سلامت قرار خواهد گرفت. در این مطالعه تلاش شده است تا ضمن معرفی یک ابزار جدید، توانایی این شاخص‌ها برای سنجش عدالت در سلامت مورد ارزیابی قرار گیرد. روش پژوهش: دراین مطالعۀ توصیفی و تحلیلی، با مرور منابع ملی و بین‌المللی، جهت ارزیابی شاخص‌های عدالت در سلامت، ابزار جدیدی تولید و با استفاده از نظرات خبرگان معتبر گردید. سپس با استفاده از ابزار مذکور، شاخص‌های 52 گانه عدالت در سلامت مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته&lrm;ها: در آزمون پایلوت جهت سنجش همسانی درونی ابزار بر روی 20 شاخص مورد تایید سازمان جهانی بهداشت، ضریب آلفای کرونباخ معادل 975/0 - 9/0 بدست آمد که مؤید همسانی درونی ابزار بود. ارزیابی شاخص‌های عدالت در سلامت با استفاده از ابزار پیشگفت نشان داد که از بین 52 شاخص، 6 شاخص امتیاز لازم برای اینکه به عنوان شاخص ملی عدالت در سلامت مورد استفاده قرار بگیرند،کسب نکردند. &lrm;نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد که 6 شاخص از شاخص‌های عدالت در سلامت در ایران شاخص‌های مناسبی نیستند. پیشنهاد می‌گردد تعدادی از شاخص‌های ضروری مانند پوشش واکسیناسیون و وضعیت مسکن می تواند به این شاخص‌ها اضافه شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

132 - ارزیابی شاخص‌های ایمنی بیمار در بیمارستان‌های عمومی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی اهواز براساس پروتکل ارزیابی ایمنی بیمار سازمان جهانی بهداشت
ژیلا نجف پور سوزان برومند منصور ظهیری

مقدمه: تحلیل شاخص‌ها از ابزار‌های بهبود ایمنی در بیمارستان محسوب می‌شود. هدف مطالعه حاضر ارزیابی شاخص‌های ایمنی بیمار می‌باشد. روش‌پژوهش: پژوهش حاضر توصیفی _ تحلیلی است که در سال 1392 در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی اهواز انجام شد. ابزار گردآوری داده‌ها پروتکل ارزیا أکثر

مقدمه: تحلیل شاخص‌ها از ابزار‌های بهبود ایمنی در بیمارستان محسوب می‌شود. هدف مطالعه حاضر ارزیابی شاخص‌های ایمنی بیمار می‌باشد. روش‌پژوهش: پژوهش حاضر توصیفی _ تحلیلی است که در سال 1392 در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی اهواز انجام شد. ابزار گردآوری داده‌ها پروتکل ارزیابی ایمنی بیمار بود. جمع‌آوری اطلاعات با مصاحبه و بررسی مستندات صورت گرفت. اطلاعات با استفاده از آزمون‌های توصیفی و تحلیلی)تی‌تست، کروسکال والیس( با نرم‌افزار SPSS نسخه 16 تحلیل شد. یافته‌ها: امتیاز بیمارستان‌ها در حوزه شاخص‌های الزامی، اساسی و پیشرفته به ترتیب 76/0، 55/0 و 27/0 بود، در بین بیمارستان‌های مورد مطالعه بیمارستان ج و الف به ترتیب بالاترین وپایین‌ترین امتیاز را کسب کردند. در شاخص‌های الزامی بیمارستان ب (امتیاز 8/0)، در شاخص‌های اساسی بیمارستان ج (امتیاز 56/0) و در شاخص‌های پیشرفته بیمارستان الف (امتیاز 26/0) بالاترین امتیاز را کسب کردند. در بین حیطه‌های مورد مطالعه"محیط ایمن" (3/59%) و "آموزش مداوم" (3/22%) به ترتیب بالاترین و پایین‌ترین تطابق با استانداردها را داشتند. نتیجه‌گیری: در حیطه‌های مورد بررسی، آموزش و مشارکت بیمار نیاز به توجه ویژه‌ای داشتند. ارتقاء آموزش، ایجاد فرصت مشارکت در درمان برای بیماران و تعهد مدیران ارشد، تغییر نگرش کارکنان و بهبود ایمنی را در بردارد. پیشنهاد می‌شود در راستای پیاده‌سازی استانداردهای ایمنی بیمار، شاخص‌های معتبر برای ارزیابی وضعیت و شناسایی نواقص ایمنی بیمار در بیمارستان تدوین گردد تا در نهایت بتوان با هدف‌گذاری جامع به رفع موانع ایمنی بیمار پرداخت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

133 - تاثیر مخارج بهداشتی (دولتی - خصوصی) بر شاخص توسعه انسانی در کشورهای منتخب با سطوح درآمدی بالا، متوسط و پایین: 2010 – 2000
محسن بارونی تورج هراتی خلیل آباد جواد هراتی

مقدمه: در دهه‌های اخیر، شاخص توسعه انسانی به یکی از کاربردی‌ترین شاخص‌ها برای اندازه‌گیری سطح توسعه کشورها تبدیل شده است. عوامل متعددی وجود دارند که بر توسعه انسانی موثر می‌باشند. مخارج بهداشتی از عوامل مهمی است که بر رشد و توسعه اقتصادی اثر می‌گذارد. این مخارج می‌تواند أکثر

مقدمه: در دهه‌های اخیر، شاخص توسعه انسانی به یکی از کاربردی‌ترین شاخص‌ها برای اندازه‌گیری سطح توسعه کشورها تبدیل شده است. عوامل متعددی وجود دارند که بر توسعه انسانی موثر می‌باشند. مخارج بهداشتی از عوامل مهمی است که بر رشد و توسعه اقتصادی اثر می‌گذارد. این مخارج می‌تواند در کنار نیروی انسانی و سرمایه فیزیکی موجب افزایش توسعه انسانی گردد. هدف این مطالعه بررسی اثر مخارج بهداشتی در دو بخش دولتی و خصوصی بر شاخص توسعه انسانی می‌باشد. روش پژوهش: در این مطالعه داده‌های پنل برای سال‌های 2000 تا 2010 برای 16 کشور با سطوح درآمدی بالا، و13 و 22 کشور با سطح درآمدی متوسط و پایین مورد استفاده قرار گرفته است. به منظور تعیین اثر مخارج بهداشتی بر شاخص توسعه انسانی، مدل‌های رگرسیونی پنل دیتا با اثرات ثابت و تصادفی مورد استفاده قرار گرفته است. هم‌چنین تحلیل داده‌ها به کمک نرم افزار Eviews6 انجام شده است. یافته‌ها: نتایج این مطالعه نشان داد که به ترتیب مخارج کل بهداشتی، دولتی و خصوصی در کشورهای با سقف درآمد متوسط دارای تاثیر مثبت و معنی‌داری (008/0، 012/0، 01/0) بر شاخص توسعه انسانی در کشورهای مختلف می‌باشد. هم‌چنین مخارج بهداشتی دولتی در کشورهای با سطح درآمدی پایین دارای اثر بیشتری بر شاخص توسعه انسانی می‌باشد (005/0). نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه بیانگر تاثیر معنی‌دار مخارج بهداشتی در بهبود وضعیت بهداشتی و توسعه کشورهای مورد مطالعه می‌باشد. هم‌چنین افزایش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی گام مهمی در دست‌یابی به اهداف توسعه کشورها می‌باشد. به همین منظور لازم است تا مدیران و سیاست‌گذاران نظام سلامت کارایی در تخصیص مخارج بهداشتی در دو بخش خصوصی و دولتی را مد نظر قرار دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

134 - تاثیر استقرار طرح مروج سلامت بر شاخص‌های بهداشتی دانش‌آموزان پسر مقطع ابتدایی منطقه 17 شهر تهران
سمیه طولابی فرد امیر اشکان نصیری پور پوران رئیسی

مقدمه: مدارس مروج سلامت (HPS) مکان‌هایی هستندکه سلامت دانش‌آموزان را ارتقا می‌دهند. هدف مقاله حاضر، تعیین تاثیر طرح مدارس مروج سلامت بر شاخص‌های بهداشتی دانش‌آموزان مدارس ابتدایی پسرانه منطقه 17 شهر تهران می‌باشد. روشپژوهش: جامعه آماری عبارت بود از دانش‌آموزان مدارس ابت أکثر

مقدمه: مدارس مروج سلامت (HPS) مکان‌هایی هستندکه سلامت دانش‌آموزان را ارتقا می‌دهند. هدف مقاله حاضر، تعیین تاثیر طرح مدارس مروج سلامت بر شاخص‌های بهداشتی دانش‌آموزان مدارس ابتدایی پسرانه منطقه 17 شهر تهران می‌باشد. روشپژوهش: جامعه آماری عبارت بود از دانش‌آموزان مدارس ابتدایی پسرانه مروج سلامت منطقه 17 و دانش‌آموزان سایر مدارس ابتدایی پسرانه منطقه 17 که طرح مروج سلامت را اجرا نمی‌کنند. نمونه مورد مطالعه به ترتیب با حجم 333 و 367 (براساس فرمول کوکران) به روش تصادفی ساده انتخاب شده‌اند. از پرسشنامه پژوهش‌گر ساخته پس از تایید روایی و پایایی آن برای جمع‌آوری دادها استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها آزمونt بکار گرفته شد. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش تفاوت معنی‌داری در خصوص شاخص‌های ارائه خدمات بالینی و تحرک فیزیکی و بدنی بین مدارس ابتدایی پسرانه مروج سلامت منطقه 17 و سایر مدارس ابتدایی پسرانه منطقه 17 نشان داد (0/012=(p اما تفاوت معنی‌داری برای شش شاخص ‌دیگر این طرح وجود نداشت. نتیجه‌گیری: استقرار طرح مروج سلامت در بسیاری از ‌ای بهداشتی در مدارس مورد مطالعه تاثیر نداشته لذا تجدید نظر در محتوای این طرح برای نیل به اثربخشی بیشتر ضروری است. تاثیر استقرار طرح مروج سلامت بر شاخص‌های بهداشتی دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی منطقه 17 شهر تهراننویسندگانسمیه طولابی فرد1 ،امیر اشکان نصیری پور2، پوران رییسی3 1 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاداسلامی ، واحدالکترونیکی، تهران ، ایران2 دانشیار،گروه مدیریت خدمات بهداشتی ودرمانی، دانشگاه آزاداسلامی ، واحد الکترونیکی، تهران3 دانشیار،دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایرانچکیدهمقدمه: مدارس مروج سلامت (HPS) مکان هایی هستند که سلامت دانش آموزان راارتقا می دهند . هدف مقاله حاضر، تعیین تاثیر طرح مدارس مروج سلامت بر شاخص‌های بهداشتی دانش آموزان مدارس ابتدایی پسرانه منطقه 17 شهر تهران می‌باشد. روش پژوهش: جامعه آماری عبارت بود از: دانش آموزان مدارس ابتدایی پسرانه مروج سلامت منطقه 17 و دانش آموزان سایر مدارس ابتدایی پسرانه منطقه 17 که طرح مروج سلامت را اجرا نمی‌کنند.نمونه مورد مطالعه به ترتیب با حجم 333و367(براساس فرمول کوکران )به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند. از پرسشنامه پژوهشگر ساخته پس از تایید روایی وپایایی آن برای جمع آوری دادها استفاده شد .برای تحلیل داده ها آزمون pبکار گرفته شد.یافته‌ها: یافته های پژوهش تفاوت معنی داری در خصوص شاخص های ارائه خدمات بالینی و تحرک فیزیکی و بدنی بین مدارس مورد مطالعه نشان داد(0/012=p).اماتفاوت معنی‌داری بین شش شاخص‌دیگر این طرح وجود ندارد. نتیجه‌گیری: استقرار طرح مروج سلامت در بسیاری از شاخص های بهداشتی در مدارس مورد مطالعه تاثیر نداشته لذا تجدید نظر در خصوص محتوای این طرح برای نیل به اثربخشی بیشتر ضروری است.کلیدواژگان: شاخص‌های بهداشتی، مدارس مروج سلامت، دانش‌آموزان تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

135 - اندازه‌گیری و پیش‌بینی بهره‌وری کل عوامل تولید در شرکت‌های تولید دارو در ایران: رویکردی بر روش تولیدی
الهام غلامی فرزانه علی پور

مقدمه:امروزه بهبود بهره‌وری موثرترین روش دست‌یابی به رشد با توجه به کمبود منابع و افزایش رقابت مطرح است. کلید بهبود بهره‌وری در اندازه‌گیری و تحلیل بهره‌وری نهفته است. تحلیل و اندازه‌گیری بهره‌وری نیز زمانی عملی است که تغییرات بهره‌وری طی زمان با شاخص‌های بهره‌وری نشان أکثر

مقدمه:امروزه بهبود بهره‌وری موثرترین روش دست‌یابی به رشد با توجه به کمبود منابع و افزایش رقابت مطرح است. کلید بهبود بهره‌وری در اندازه‌گیری و تحلیل بهره‌وری نهفته است. تحلیل و اندازه‌گیری بهره‌وری نیز زمانی عملی است که تغییرات بهره‌وری طی زمان با شاخص‌های بهره‌وری نشان داده شود. روشپژوهش:این تحقیق از نوع همبستگی - تحلیل رگرسیونی است. در ابتدا ضرایب کشش تولیدی سرمایه و نیروی کار از طریق برآورد تابع تولید کاب داگلاس با استفاده از اطلاعات 10 شرکت‌ تولید دارو فعال در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1389 الی 1393 و روش داده‌ها تابلویی با اثرات ثابت محاسبه شد. سپس با لحاظ ضرایب برآوردی در شاخص کندریک، شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید شرکت‌ها برآورد گردید. در ادامه این شاخص برای سال‌های 1394 الی 1398 با اعمال سناریوی تداوم روند موجود نیروی کار، سرمایه و ارزش افزوده برای هر شرکت پیش‌بینی شده است. یافته‌ها:بهره‌وری کل عوامل تولید طی سال‌های 1389 الی 1393 نشان می‌دهد شرکت البرز دارو و لقمان از حیث جایگاه از وضعیت بهتر و با ثبات‌تری برخوردار هستند و شرکت تهران شیمی‌در پایین‌ترین جایگاه قرار دارد. با فرض تداوم روند موجود نیروی کار، سرمایه و ارزش افزوده، شرکت لقمان و البرز دارو و هم‌چنین ابوریحان و اسوه برای پنج سال آتی از وضعیت مناسبی برخوردار خواهند بود، اما تهران شیمی‌هم‌چنان با وضعیت نامناسبی مواجه خواهد بود. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج تحقیق تهران شیمی‌جهت ارتقاء وضعیت بهره‌وری کل عوامل تولید بایستی مدیریت چرخه بهره‌وری را به طور جدی دنبال کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

136 - تاثیر طرح تحول سلامت بر توزیع نیروی انسانی در بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران
گلسا شهام علی کمیلی ایروان مسعودی اصل

مقدمه: با اجرای طرح تحول سلامت، انتظار می‌رود میزان مراجعه بیماران به بیمارستان‌های دانشگاهی و شاخص‌های عملکردی تغییر یابد. بنابراین بیمارستان‌ها نیاز نیروی انسانی خود را بیشتر لمس نموده و در جهت رفع ان اقدام می‌نمایند. لذا پژوهش حاضر با تعیین تغییرات در شاخص‌های عملکرد أکثر

مقدمه: با اجرای طرح تحول سلامت، انتظار می‌رود میزان مراجعه بیماران به بیمارستان‌های دانشگاهی و شاخص‌های عملکردی تغییر یابد. بنابراین بیمارستان‌ها نیاز نیروی انسانی خود را بیشتر لمس نموده و در جهت رفع ان اقدام می‌نمایند. لذا پژوهش حاضر با تعیین تغییرات در شاخص‌های عملکردی قبل و بعد از طرح تحول سلامت، و ارتباط این تغییرات با توزیع نیروی انسانی در بیمارستان‌ها انجام شد. روش پژوهش: این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بود و جامعه آماری را منابع اطلاعاتی موجود در بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران تشکیل می‌داد. ابزار گردآوری داده‌ها فرم جمع‌آوری اطلاعات بود و نتایج با استفاده از نرم‌افزارExcel ، Spss و آزمون‌های همبستگی پیرسون و تی زوج دو نمونه‌ای تحلیل گردید. یافته‌ها:در این مطالعه، شاخص‌های عملکردی باتوزیع نیروی انسانی در بعد از اجرای طرح تحول سلامت رابطه معنادار داشت و در بررسی وضعیت کمبود نیروی انسانی قبل و بعد از اجرای طرح، نتایج نشان داد که طرح تحول سلامت بصورت معنی‌داری بر کاهش کمبود نیروی انسانی موثر بوده و این تاثیر تنها در پیراپزشکان که شامل کادر اتاق عمل، علوم آزمایشگاهی و رادیولوژی بیمارستان‌ها بود مشاهده نشد. نتیجه‌گیری: نتایج بیانگر افزایش ارائه خدمات در سطوح نیروی انسانی بوده و در گروه پرستاری کمبود بیشتری وجود داشت. بنابراین طرح تحول بر وضعیت نیروی انسانی بیمارستان‌ها تاثیر داشته و با بالارفتن شاخص‌های عملکردی، نیروی انسانی بیشتر بکار گرفته شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

137 - بررسی اثر نوسانات نرخ ارز بر شاخص‌های قیمت بهداشت و درمان
حمید کردبچه زهرا احمدی

مقدمه: با توجه به اهمیت بهداشت و درمان در سلامت جامعه و نرخ بالای تورم آن نسبت به تغییرات هزینه زندگی در ایران، این تحقیق به مطالعه آثار نرخ ارز بر شاخص‌‌های قیمت بهداشت و درمان پرداخته است. روش پژوهش: در این مطالعه با استفاده از روش ARCH و داده‌های فصلی طی دوره زمانی 1 أکثر

مقدمه: با توجه به اهمیت بهداشت و درمان در سلامت جامعه و نرخ بالای تورم آن نسبت به تغییرات هزینه زندگی در ایران، این تحقیق به مطالعه آثار نرخ ارز بر شاخص‌‌های قیمت بهداشت و درمان پرداخته است. روش پژوهش: در این مطالعه با استفاده از روش ARCH و داده‌های فصلی طی دوره زمانی 1393-1383 به بررسی اثرات نوسانات نرخ ارز بر شاخص‌های قیمت بهداشت و درمان پرداخته شده است. هم‌چنین، برای بررسی رابطه بلندمدت بین متغیرها، روش هم انباشتگی ECM به کار گرفته شده است. یافته‌ها: براساس نتایج به دست آمده از مدل‌های ARCH و ECMمتغیرهای نرخ ارز، نقدینگی و تولید داخلی در کوتاه مدت و بلندمدت بر شاخص‌های قیمت مصرف‌کننده و تولیدکننده تاثیر مثبت و قابل ملاحظه می‌گذارند. اثر گذاری نرخ ارز در کوتاه مدت بر شاخص قیمت مصرف‌کننده و تولیدکننده به ترتیب به میزان0/23 و 0/14 است. هم‌چنین نرخ ارز در بلندمدت شاخص‌های قیمت مصرف‌کننده و تولیدکننده را به ترتیب به میزان 0/327 و 0/256 تحت تاثیر نوسانات خود قرار می‌دهد. نتیجه‌گیری: نرخ ارز در کوتاه مدت و بلندمدت شاخص‌های قیمت مصرف‌کننده و تولیدکننده در بخش بهداشت و درمان را متاثر می‌سازد که تاثیر نوسانات نرخ ارز بر شاخص قیمت مصرف‌کننده نسبت به شاخص قیمت تولیدکننده بیشتر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

138 - ارزیابی عملکرد بیمارستان با استفاده از تصمیم‌گیری چند شاخصه پویا: یک مطالعه موردی در بیمارستان تامین اجتماعی امام خمینی (ره) اراک
عباس جهانگیری محمد جهانگیری

مقدمه: ارزیابی عملکرد، یک مقیاس عددی است که اطلاعات مورد نیاز مدیران را در خصوص ارزشیابی و پایش وضعیت و فعالیت‌های جاری بیمارستان فراهم می‌کند. یکی از ابزارهای ارزیابی عملکرد استفاده از روش پویای تصمیم‌گیری چند شاخصه می‌باشد. هدف از این تحقیق ارزیابی عملکرد بیمارستان با أکثر

مقدمه: ارزیابی عملکرد، یک مقیاس عددی است که اطلاعات مورد نیاز مدیران را در خصوص ارزشیابی و پایش وضعیت و فعالیت‌های جاری بیمارستان فراهم می‌کند. یکی از ابزارهای ارزیابی عملکرد استفاده از روش پویای تصمیم‌گیری چند شاخصه می‌باشد. هدف از این تحقیق ارزیابی عملکرد بیمارستان با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند شاخصه پویا بود. روش پژوهش: در این مطالعه مقطعی و موردی، عملکرد بیمارستان امام خمینی اراک طی سی ماه متوالی که هر ماه به عنوان یک گزینه در ماتریس تصمیم در نظر گرفته شده است و با در نظر گیری 6 شاخص مهم با استفاده از روش"ارزیابی محصول جمع شده با وزن"به صورت پویا با کمک نرم‌افزارExcel سنجیده شد. یافته‌ها: نمرات عملکرد بیمارستان افت و خیزهایی در طی زمان داشت ولی به طور کلی یک روند افزایشی در طول سی ماه را نشان داد. بیشترین و کمترین مقدار به ترتیب مربوط به ماه‌های 27 و 12 بود (0.9577 و 0.5503). علاوه بر این در اسفند هر سال کاهش چشم‌گیری را نشان داد. نتیجه‌گیری: روند نمرات عملکرد بیمارستان نشان داد عملکرد بیمارستان مذکور در طی زمان بهبود یافته است. استفاده از روش تصمیم‌گیری چند شاخصه پویا جهت ارزیابی عملکرد، پیشنهادی به مدیران و محققین آتی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

139 - رتبه‌بندی استان‌های ایران از نظر وجود منابع بهداشتی و درمانی و سطح دسترسی افراد به آنان با استفاده از تصمیم‌گیری چند شاخصه
عباس جهانگیری محمد جهانگیری علی مصلی

مقدمه: توسعه‌یافتگی بخش بهداشت و درمان یک جامعه بر اساس وجود منابع مختلف بهداشتی و درمانی و سطح دسترسی افراد به آنان سنجیده می‌شود. هدف از پژوهش حاضر رتبه‌بندی استان‌های ایران از نظر وجود منابع بهداشتی و درمانی و سطح دسترسی افراد به آنان با استفاده از تصمیم‌گیری چند شاخ أکثر

مقدمه: توسعه‌یافتگی بخش بهداشت و درمان یک جامعه بر اساس وجود منابع مختلف بهداشتی و درمانی و سطح دسترسی افراد به آنان سنجیده می‌شود. هدف از پژوهش حاضر رتبه‌بندی استان‌های ایران از نظر وجود منابع بهداشتی و درمانی و سطح دسترسی افراد به آنان با استفاده از تصمیم‌گیری چند شاخصه بود. روش پژوهش: در این مطالعه موردی و مقطعی که داده‌های مورد نیاز با مراجعه به سامانه سالنامه آماری به دست آمده است، نمرات توسعه یافتگی 30 استان ایران با استفاده یکی از جدیدترین روش‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه به نام "ارزیابی محصول جمع شده با وزن" با در نظرگیری 24 شاخص مهم بهداشتی و درمانی به کمک نرم‌افزار Excel 2010 مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها: از نظر وجود منابع بهداشتی و درمانی، استان تهران با اختلاف بسیار زیادی نسبت به سایر استان‌های کشور و با کسب نمره 0.9131 رتبه نخست و استان سمنان با کسب نمره 0.0603 رتبه آخر را به دست آورده‌اند در حالی که از نظر دسترسی افراد به آن منابع و توجه به جمعیت هر استان، استان ایلام با کسب نمره 0.1146 رتبه نخست و استان خوزستان با کسب نمره 0.0409 رتبه آخر را به دست آورده‌اند. نتیجه‌گیری: استان‌های ایران از نظر وجود منابع بهداشتی و درمانی و هم‌چنین سطح دسترسی افراد به آنان با یکدیگر اختلاف دارند و منابع بخش سلامت به طور یکسان توزیع نشده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

140 - برآورد تقاضای ‌خدمات‌ درمان مطالعه موردی شهرهای شیراز و ارسنجان «روش لوجیت ‌تعمیم یافته و شبکه ‌عصبی ‌مصنوعی»
مرتضی حسن شاهی

مقدمه: پزشک تأمین‌کننده سلامت انسان است که به دلایل بیماری، کار، سوانح، آلودگی‌های‌زیست محیطی و گذر عمر، مستهلک شده و باعث افزایش تقاضای‌خدمات درمانی می‌شود؛ عوامل متعددی بر تقاضای‌ خدمات ‌درمانی تأثیر دارند؛ که در این پژوهش سعی بر اندازه‌گیری میزان تأثیر 18 مورد از مهم أکثر

مقدمه: پزشک تأمین‌کننده سلامت انسان است که به دلایل بیماری، کار، سوانح، آلودگی‌های‌زیست محیطی و گذر عمر، مستهلک شده و باعث افزایش تقاضای‌خدمات درمانی می‌شود؛ عوامل متعددی بر تقاضای‌ خدمات ‌درمانی تأثیر دارند؛ که در این پژوهش سعی بر اندازه‌گیری میزان تأثیر 18 مورد از مهم‌ترین آنها شده است. روش پژوهش: الگوی مورد استفاده، الگوی ‌لوجیت ‌ترتیبی ‌تعمیم یافته و شبکه ‌عصبی ‌مصنوعی است، جامعه آماری نیز شامل کلیه کسانی است که در سال 94 به بیمارستان‌های شیراز و ارسنجان مراجعه کرده‌اند و نمونه شامل 100 نفر بیمار و 100 نفر از همراهان بیمار (افراد سالم) است و داده‌ها از طریق پرسشنامه جمع‌آوری‌ شده است. یافته‌ها: نتایج آزمون‌های اعتبار الگو شامل، نیکویی ‌برازش (شاخص پیرسون و دویانس)، رگرسیون‌های ‌موازی، حداکثر راست‌نمایی و الگوریتم ‌نیوتن-رافسون، حاکی از اعتبار الگو تا 84 درصد اطمینان است. طبق نتایج افزایش یک‌ درصدی در ویزیت، 2/2 % از متقاضیان خدمات‌ درمان را کاهش می‌دهد. ذخیره ‌اولیه ‌سلامت و اعتقادات نیز همان تفسیر حق ‌ویزیت را دارند. افزایش یک‌ درصدی در حق‌ بیمه باعث کاهش 3/11 % و افزایش یک ‌واحدی شاخص ‌سلامت، باعث کاهش 1/3 % و افزایش یک‌ سال در سن فرد باعث افزایش10% و مصرف روزانه یک ‌عدد سیگار، باعث افزایش 0/04% در تقاضای ‌خدمات‌ درمانی می‌شوند. نتیجه‌گیری: طبق نتایج سطح ‌سلامت، سطح ‌پوشش ‌بیمه، تحصیلات و آگاهی انسان از مسیرهای سلامتی و آناتومی ‌بدن، بیشترین و مصرف‌ سیگار و شغل، کمترین تأثیر را بر تقاضای‌ خدمات ‌درمانی دارند و با افزایش سن، تحصیلات، سطح ‌پوشش ‌بیمه، سطح‌آگاهی و درآمد، بار تقاضای ‌خدمات ‌درمان افزایش می‌یابد از طرف دیگر با گذشت ‌زمان، تحصیلات، سطح ‌آگاهی و درآمد سرانه در حال افزایش است، پس تقاضای این خدمات در آینده افزایش خواهد یافت؛ که باید چاره‌ای اندیشیده شود تا عرضه خدمات نیز به همان نسبت افزایش یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

141 - بررسی تاثیرات سرریز فضایی شاخص فلاکت بر مخارج سلامت در کشورهای منتخب در حال توسعه
هادی رضایی محمد علیزاده یونس نادمی

مقدمه: تاثیر عوامل اثرگذار بر مخارج بهداشتی، در میزان سلامت جامعه آشکار می‌شود. سلامت، محور توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جوامع بشری بوده و اهمیت ویژه‌ای در زیرساخت بخش‌های مختلف جامعه دارد. با توجه به این که مطالعات گذشته در این زمینه با فروض کلاسیک انج أکثر

مقدمه: تاثیر عوامل اثرگذار بر مخارج بهداشتی، در میزان سلامت جامعه آشکار می‌شود. سلامت، محور توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جوامع بشری بوده و اهمیت ویژه‌ای در زیرساخت بخش‌های مختلف جامعه دارد. با توجه به این که مطالعات گذشته در این زمینه با فروض کلاسیک انجام شده است؛ درحالی که در صورت وابستگی فضایی بین مشاهدات و عدم لحاظ این اثرات، روش تخمین اقتصادسنجی مرسوم تورش‌‌دار خواهد بود و مدل دچار خطای تخمین خواهد شد. بنابراین، هدف اصلی این مطالعه در نظر گرفتن وابستگی فضایی میان مشاهدات می‌باشد. روش پژوهش: این مطالعه با استفاده از داده‌های آماری متغیرهای تاثیرگذار بر مخارج سلامت در 79 کشور منتخب درحال توسعه، به بررسی اثرات سرریز فضایی شاخص فلاکت بر مخارج سلامت طی دوره زمانی (2014- 1995) می‌پردازد. برای این منظور از رویکرد اقتصادسنجی فضایی و مدل فضایی دوربین استفاده شده است. یافته‌ها: نتایج برآورد مدل نشان از وجود رابطه منفی و معنی‌دار بین شاخص فلاکت و مخارج سلامت دارد، به طوری که با یک درصد افزایش میانگین وزنی لگاریتم شاخص فلاکت در کشورهای مجاور، به طور متوسط لگاریتم مخارج سلامت کشور هدف به اندازه 0.13 درصد کاهش می‌یابد. هم‌چنین تاثیر درآمد سرانه (0.54) و امید به زندگی (0.49) بر مخارج سلامت سرانه مثبت و معنی‌دار بوده است. نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان دهنده‌ی آن است که چنانچه دولت‌ها، سیاست‌های مناسبی برای جلوگیری از مهاجرت‌‌های غیر قانونی اتباع بیگانه نداشته باشند و در زمینه‌ی بکارگیری نیروی کار در کشورشان با دشواری مواجه باشند، با تشدید بیکاری و عدم مهار تورم، در بلندمدت علاوه بر پیدایش شکاف طبقاتی سلامت جامعه نیز به خطر خواهد افتاد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

142 - ارزیابی عملکرد واحدهای استانی سازمان تامین اجتماعی در بخش درمان غیرمستقیم در سال 1396 با استفاده از روش تاپسیس
عباس جهانگیری محمد جهانگیری

مقدمه:سازمان تامین اجتماعی به عنوان یک سازمان ارائه دهنده خدمات سلامت، بخشی از مراقبت‌های بهداشتی و درمانی را به صورت غیرمستقیم از طریق عقد قرارداد با مراکز خصوصی و دولتی ارائه می‌دهد. هدف از این مقاله ارزیابی عملکرد و رتبه‌بندی واحدهای استانی این سازمان در بخش درمان غی أکثر

مقدمه:سازمان تامین اجتماعی به عنوان یک سازمان ارائه دهنده خدمات سلامت، بخشی از مراقبت‌های بهداشتی و درمانی را به صورت غیرمستقیم از طریق عقد قرارداد با مراکز خصوصی و دولتی ارائه می‌دهد. هدف از این مقاله ارزیابی عملکرد و رتبه‌بندی واحدهای استانی این سازمان در بخش درمان غیرمستقیم بود. روشپژوهش:در این مطالعه مقطعی- توصیفی عملکرد درمان غیرمستقیم آن سازمان در سراسر کشور با استفاده از روش تاپسیس با درنظرگیری6 شاخص مهم مورد سنجش قرار گرفته شد. بدین منظور هر استان به عنوان یک گزینه لحاظ شد و نیز داده‌های مورد نیاز از سالنامه آماری سال 1396 به دست آمد. محاسبات لازم و رتبه‌بندی استان‌ها به کمک نرم‌افزار Excel 2010 انجام شد. یافته‌ها: نسبت تعداد کل مراکز درمانی طرف قرارداد به جمعیت تحت پوشش درمان هر استان و نسبت تعداد کل پزشکان طرف قرارداد به جمعیت تحت پوشش درمان هر استان شاخص‌های با بیشترین وزن شناسایی شدند. بیشترین و کمترین نمره عملکردی به ترتیب 1 و 6-10×4 محاسبه شد. نتیجه‌گیری:گرچه سازمان تامین اجتماعی از شیوه درمان غیر مستقیم در تمامی‌استان‌های کشور به عنوان یک راهبرد جهت افزایش دسترسی بیمه‌شدگان به منابع درمانی استفاده نموده است اما عملکردی یکسان در همه استان‌ها نداشته لذا پیشنهاد می‌شود قراردادهای خرید خدمات درمانی را با بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، پلی کلینیک‌ها، دی کلینیک‌ها، مراکز بهداشتی و درمانی، پزشکان عمومی، متخصص و دندانپزشکان بخش دولتی، خصوصی، نظامی‌و غیره مخصوصاً در استان‌هایی که عملکرد ضعیفی داشته اند افزایش دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

143 - بررسی تاثیر شاخص بی‌نوایی و نااطمینانی تورمی بر امید به زندگی و مرگ و میر کودکان زیر پنج‌سال در ایران
رویا آل عمران سید علی آل عمران

مقدمه: با توجه به اهمیت امید به زندگی و مرگ و میر کودکان به‌عنوان شاخص‌های سلامت جامعه و هم‌چنین اهمیت متغیرهای شاخص بی‌نوایی (به‌عنوان مقیاسی برای فقدان عمومی رفاه اقتصادی یک کشور) و نااطمینانی تورمی، پژوهش حاضر درصدد بررسی تاثیر شاخص بی‌نوایی و نااطمینانی تورمی بر امی أکثر

مقدمه: با توجه به اهمیت امید به زندگی و مرگ و میر کودکان به‌عنوان شاخص‌های سلامت جامعه و هم‌چنین اهمیت متغیرهای شاخص بی‌نوایی (به‌عنوان مقیاسی برای فقدان عمومی رفاه اقتصادی یک کشور) و نااطمینانی تورمی، پژوهش حاضر درصدد بررسی تاثیر شاخص بی‌نوایی و نااطمینانی تورمی بر امید به زندگی و مرگ و میر کودکان زیر پنج‌سال در ایران است. روش پژوهش: روش به‌کار برده شده در پژوهش حاضر، از نوع علی - تحلیلی بوده و هدف پژوهش کاربردی می‌باشد. آمار و داده‌های مربوط به متغیرهای به کاربرده شده در پژوهش نیز از بانک اطلاعات سری‌های زمانی اقتصادی بانک مرکزی ایران و لوح فشرده‌ی شاخص‌های توسعه‌ی جهان استخراج شده ‌است. ابزارهای اقتصادسنجی مورد استفاده در پژوهش، نرم‌افزارهای Eviews و Microfit و روش اقتصادسنجی به کار برده شده در پژوهش، روش گارچ و هم‌چنین روش خود توضیح با وقفه‌های گسترده بوده و دامنه‌ی زمانی پژوهش فاصله زمانی فصل اول سال 1375 تا فصل چهارم سال 1397 و قلمرو مکانی پژوهش نیز کشور ایران است. هم‌چنین سطح معنی‌داری نیز، 5 درصد می‌باشد. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش، در بلندمدت، یک واحد افزایش در شاخص بی‌نوایی و نااطمینانی تورمی به ترتیب باعث کاهش 0/07 واحد و 21/30 واحد در امید به زندگی شده و هم‌چنین یک واحد افزایش در شاخص بی‌نوایی و نااطمینانی تورمی به ترتیب باعث افزایش 0/20 واحد و 43/01 واحد در مرگ و میر کودکان زیر پنج‌سال می‌شود. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش، پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران اقتصادی از طریق اعمال سیاست‌های اقتصادی مناسب در جهت کاهش شاخص بی‌نوایی و نااطمینانی تورمی، گامی موثر در جهت افزایش سلامت در جامعه بردارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

144 - تحلیل شاخص‌های عملکردی بخش اورژانس بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه قبل و بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت
مژگان چشمه کبودی طیبه احمدی روژیا نیک بزم روح اله محمدی شیرین زردویی گل عنبری علی محمدی

مقدمه: تحلیل شاخص‌های عملکردی اورژانس معیاری برای درک عملکرد ارائه خدمات این بخش هست. لذا هدف این مطالعه تحلیل شاخص‌های عملکردی بخش اورژانس بیمارستان‌های آموزشی شهر کرمانشاه بود. روش‌ پژوهش: پژوهش توصیفی مقایسه‌ای بود و برای هفت بیمارستان‌ آموزشی شهر کرمانشاه در سال 139 أکثر

مقدمه: تحلیل شاخص‌های عملکردی اورژانس معیاری برای درک عملکرد ارائه خدمات این بخش هست. لذا هدف این مطالعه تحلیل شاخص‌های عملکردی بخش اورژانس بیمارستان‌های آموزشی شهر کرمانشاه بود. روش‌ پژوهش: پژوهش توصیفی مقایسه‌ای بود و برای هفت بیمارستان‌ آموزشی شهر کرمانشاه در سال 1397 انجام شد. داده‌ها با استفاده از چک‌لیست که بر اساس شاخص‌های عملکردی بخش اورژانس تهیه و روایی آن تأیید شد، جمع‌آوری شدند. داده‌ها از واحد آمار و فناوری اطلاعات معاونت درمان جمع‌آوری، با نرم‌افزار SPSS20 تحلیل و در قالب جداول توصیفی تحلیلی ارائه شدند. یافته‌ها: نتایج برای نه شاخص عملکردی اورژانس نشان داد که تعداد مراجعین به تمام بیمارستان‌ها افزایش یافته است. درصد بیماران تعیین تکلیف شده ظرف مدت شش ساعت در پنج بیمارستان و خارج شده ظرف مدت 12 ساعت در چهار بیمارستان افزایش، ترک اورژانس با رضایت شخصی در چهار بیمارستان کاهش و احیاء ناموفق در شش بیمارستان افزایش یافته است. میانگین زمان تریاژ سطح چهار در بیش‌تر مراکز افزایش یافته بود ولی اختلاف زمان تریاژ سطح پنج بیش‌تر بود و کم‌ترین اختلاف در تریاژ سطح یک بود. نتیجه‌گیری: اجرای طرح تحول نظام سلامت در مراکز عمومی و تخصصی تأثیر متفاوتی در شاخص‌های عملکردی اورژانس داشت. افزایش متخصص و متخصص طب اورژانس در مراکز عمومی و روان‌پزشکی تأثیری نداشته ولی در مراکز تخصصی باعث بهبود عملکرد شده است. هم‌چنین ایجاد سامانه الکترونیکی جهت ثبت داده‌ها، تحلیل بهتری از عملکرد میانگین تریاژ خواهد داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

145 - اثر مخارج بهداشتی و حکمرانی خوب بر شاخص‌های سلامت کشورهای منا با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته
بدریه حسین پور احمد سرلک دکتر محمدحسن‌ فطرس

مقدمه: در مطالعات گذشته توجه کمی به تأثیر همزمان مخارج بهداشتی و حکمرانی خوب بر شاخص‌های سلامت شده است. در این راستا، در این پژوهش اثر مخارج بهداشتی و حکمرانی خوب بر شاخص سلامت کشورهای منا طی دوره زمانی 2002 تا 2019 مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش: پژوهش حاضر، توص أکثر

مقدمه: در مطالعات گذشته توجه کمی به تأثیر همزمان مخارج بهداشتی و حکمرانی خوب بر شاخص‌های سلامت شده است. در این راستا، در این پژوهش اثر مخارج بهداشتی و حکمرانی خوب بر شاخص سلامت کشورهای منا طی دوره زمانی 2002 تا 2019 مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش: پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی از نوع کاربردی است و جامعه آماری شامل کشورهای منا است. روش گردآوری داده‌ها، کتابخانه ای است و داده‌های مورد نیاز تحقیق با مراجعه به پایگاه بانک جهانی و شاخص های حکمرانی خوب جمع آوری گردیده است. داده‌ها با استفاده از آزمون های ریشه واحد، کائو و روش گشتاورهای تعمیم یافته با کمک نرم افزار Eviews 9 تحلیل شدند. در این تحقیق ازمیانگینسادهوزنیشششاخص اظهارنظر و پاسخگویی، ثبات سیاسی و عدم وجود خشونت، کارآمدی حکومت، کیفیت نظم و مقررات، حکومت قانون و کنترل فساد به عنوان شاخص حکمرانی خوب و هم‌چنین از نرخ مرگ و میر نوزادان و نرخ مرگ و میر کودکان زیر 5 سال به عنوان شاخص سلامت استفاده گردید. یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که هزینه های (مخارج) بهداشتی اثر مثبت و معنی دار (ضریب 1/32-) برکاهش نرخ مرگ و میر کودکان زیر 5 سال و اثر مثبت و معنی دار (ضریب1/2-) برکاهش نرخ مرگ و میر نوزادان به عنوان شاخص سلامت شاخص سلامت کشورهای منا داشته است. هم‌چنین شاخص حکمرانی خوب تأثیر منفی (غیر معنی دار) بر وضعیت سلامت در کشورهای منتخب دارد. هم‌چنین نتایج نشان داد، ضعف ساختار نهادی در کشورهای منا موجب تضعیف اثرگذاری مخارج بهداشتی (با ضریب 013/-) برکاهش نرخ مرگ و میر کودکان زیر 5 سال و (با ضریب012/-) بر کاهش نرخ مرگ و میر نوزادان به عنوان شاخص سلامت گردید. نتیجه‌گیری: سلامتدرحکومتمنجربهبهبودبهداشت و سلامتعمومیمی شودوعدمسلامتحکومت علیرغمافزایشمخارجبهداشتعمومینهتنها سلامتوبهداشتعمومیرابهبودنمی‌بخشدبلکه منجربههدررفتمنابععمومی می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

146 - سنجش میزان اثربخشی مؤلفه‌های طراحی بیوفیلیک بر ارتقای شاخصه‌های سلامت بیماران در محیط‌های درمانی (مطالعه موردی: در شهر مشهد)
سیده مریم موسوی رضا میرزایی احمد حیدری سیده نگار اسعدی

مقدمه: مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تأثیرات طراحی بیوفیلیک در محیط‌های درمانی در راستای ارتقای شاخصه‌های سلامت بیماران صورت گرفت. تکیه بر طراحی بیوفیلیک در راستای تعامل انسان و محیط در جهت افزایش کیفیت محیطی و اثرگذاری بلحاظ روانشناختی بر بیماران، می‌تواند امری ضروری با أکثر

مقدمه: مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تأثیرات طراحی بیوفیلیک در محیط‌های درمانی در راستای ارتقای شاخصه‌های سلامت بیماران صورت گرفت. تکیه بر طراحی بیوفیلیک در راستای تعامل انسان و محیط در جهت افزایش کیفیت محیطی و اثرگذاری بلحاظ روانشناختی بر بیماران، می‌تواند امری ضروری باشد. روش پژوهش: در این پژوهش سه بعد اصلی از طراحی بیوفیلیک به همراه مؤلفه‌های آن در قالب پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفت. افراد شرکت کننده در این نظر سنجی شامل سه گروه: معماران، بیماران و کادر درمان بوده که در برخی ‌بیمارستان‌های شهر مشهد انجام شد. داده‌های گردآوری شده از روش‌های مناسب آماری توسط نرم افزارSPSS ، آزمون T و آزمون ANOVA مورد سنجش قرار گرفته‌اند. هدف این پژوهش مقایسه عوامل تاثیر گذار طراحی بیوفیلیک بر ارتقای شاخصه‌های سلامتی در محیط درمانی می‌باشد. یافته‌ها: طبق داده‌ها و آزمون‌های انجام شده در در هر سه گروه، میزان عامل تجربه مستقیم طبیعت بالاترین امتیاز به مقدار 68 درصد و بعد از آن عامل تجربه غیر مستقیم طبیعت با تاثیر 28 درصد و ماهیت مکان و فضا با تاثیر 19 درصد بوده است که نشان دهنده اثربخشی بالای عامل تجربه مستقیم طبیعت به صورت مشترک در میان گروه‌ها با وجود اختلاف نظر، می‌باشد. نتیجه‌گیری: نتایج تحلیلی این پژوهش، بیانگر تأثیر بیشتر وجود طبیعت در محیط انسان ساخت می‌باشد و خود نشان گر ارتباط مثبت میان بیمار و طبیعت و بهبود کیفیات زیستی محیط درمانی می‌باشد. بنابراین طراحی محیط درمانی بیوفیلی می‌تواند منجر به ارتقای شاخصه‌های سلامت بیمار شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

147 - تأثیر شوک‌های مثبت و منفی مخارج بهداشت عمومی در طی دوره‌های تجاری بر وضعیت سلامت در ایران
آزاده جهانتابی نژاد ابوالقاسم گل خندان

10.30495/jhm.2023.72293.11113

مقدمه: تأثیر شوک‌های مثبت و منفی و یا همان اثرگذاری نامتقارن مخارج بهداشت عمومی در طول دوره‌های رکود و رونق اقتصادی (دوره‌های تجاری) بر وضعیت سلامت به لحاظ اتخاذ تصمیم‌گیری مناسب در زمینه کنترل آسیب‌پذیری طبقات پایین جامعه در این دوره‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ب أکثر

مقدمه: تأثیر شوک‌های مثبت و منفی و یا همان اثرگذاری نامتقارن مخارج بهداشت عمومی در طول دوره‌های رکود و رونق اقتصادی (دوره‌های تجاری) بر وضعیت سلامت به لحاظ اتخاذ تصمیم‌گیری مناسب در زمینه کنترل آسیب‌پذیری طبقات پایین جامعه در این دوره‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بر این اساس، هدف اصلی این مطالعه برآورد اثر نامتقارن مخارج بهداشت عمومی بر وضعیت سلامت در ایران طی دوره‌های رکود و رونق اقتصادی می‌باشد.روش پژوهش: مطالعه توصیفی-تحلیلی و کاربردی حاضر با استفاده از داده‌های سری‌زمانی سال‌های 2020-1979 به بررسی اثر بلندمدت شوک‌های مثبت و منفی مخارج بهداشت عمومی در طی دوره‌های تجاری، درآمد سرانه و سرانه‌ی پزشک بر نرخ مرگ و میر کودکان زیر 5 سال و امید به زندگی پرداخت. به‌منظور شناسایی دوره‌های تجاری از رهیافت فیلترینگ و سه فیلتر HP، BK و CF استفاده شده است. هم‌چنین، برآورد مدل‌ها در قالب یک مدل رگرسیونی و با استفاده از روش خودرگرسیون با وقفه‌های توزیعی غیرخطی (NARDL) و در نرم‌افزار Eviews12.0 صورت گرفت.یافته‌ها: نتایج تجربی نشان می‌دهد که مخارج بهداشت عمومی طی دوره مورد بررسی یک رفتار موافق دوره‌ای معنادار داشته است. در بلندمدت، اثر شوک‌های منفی مخارج بهداشت عمومی در طی دوره‌های تجاری بر تضعیف شاخص‌های سلامت، بیشتر از اثر شوک‌های مثبت آن بر تقویت شاخص‌های سلامت است (تأیید اثرگذاری نامتقارن). هم‌چنین، شدت اثرگذاری شوک‌های مثبت و منفی مخارج بهداشت عمومی در طول دوره‌های رکود اقتصادی نسبت به دوره‌های رونق اقتصادی، قابل توجه‌تر است. با یک‌درصد کاهش در مخارج بهداشت عمومی در طول دوره‌های رکود اقتصادی، نرخ مرگ و میر کودکان زیر 5 سال حدود 0/17 درصد افزایش و امید به زندگی حدود 0/13 درصد کاهش می‌یابد.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این تحقیق، لزوم افزایش مخارج بهداشت عمومی در دوره‌های رکود اقتصادی به‌منظور کاهش آسیب‌پذیری طبقات پایین جامعه توصیه می‌شود. اما با توجه به رفتار موافق دوره‌ای مخارج بهداشت عمومی، اتخاذ سیاست‌ها و راه‌کارهایی که به کاهش شدت این رفتار بی‌انجامد، ضروری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

148 - شاخص‌های توسعه انسانی، مرگ و میر کووید19، رهیافت پانل هم‌جمعی (تحلیل اقتصاد سلامت در کشورهای در حال توسعه منتخب)
سودابه جمال اف مریم شریف نژاد دکتر محمدحسن‌ فطرس احمد سرلک

مقدمه: با توجه به تهدید کووید-19 برای سلامت عمومی جهان، سازمان بهداشت جهانی برای نشان دادن علاقه بین المللی به هماهنگی واکنش های بین المللی به این بیماری، وضعیت اضطراری بهداشت عمومی را مطرح و پس از آن، مسئله کووید-19 جهانی اعلام گردید. در جهانی به شدت بهم پیوسته با پیون أکثر

مقدمه: با توجه به تهدید کووید-19 برای سلامت عمومی جهان، سازمان بهداشت جهانی برای نشان دادن علاقه بین المللی به هماهنگی واکنش های بین المللی به این بیماری، وضعیت اضطراری بهداشت عمومی را مطرح و پس از آن، مسئله کووید-19 جهانی اعلام گردید. در جهانی به شدت بهم پیوسته با پیوندهای قوی بین کشورها، اثرات شیوع بیماری فراتر از مرگ و میر و عوارض ناشی از بیماری دیده می‌شود. زیرا با کاهش فعالیت‌های اقتصادی عملکرد زنجیره تامین جهانی نیز مختل خواهد شد. با توجه به اهمیت این موضوع و پیامدهای مخرب شیوع این ویروس بر اقتصاد جهانی، لازم است که در جهت کاهش این مشکل گامی برداشته شود. بنابراین هدف این مطالعه بررسی و تحلیل اثرات بلند مدت شاخص توسعه انسانی و مولفه های آن(امید به زندگی، سواد، درآمد سرانه، شهرنشینی و اشتغال) بر مرگ و میر ناشی از کرونا در کشورهای در حال توسعه منتخب (30 کشور در حال توسعه با شاخص توسعه انسانی نسبتا بالا) در دوره زمانی 2022-2019 است. روش پژوهش: بدین منظور از روش های FMOLS و DOLS بهره گرفته شده است. یافته‌ها: نتایج حاکی از این است که شاخص توسعه انسانی و مولفه های آن(امید به زندگی، سواد، درآمد سرانه، شهرنشینی و اشتغال) در بلند مدت تاثیر منفی و معناداری بر میزان مرگ و میر کرونا در کشورهای در حال توسعه منتخب دارد. نتیجه‌گیری: از آنجایی که شاخص توسعه انسانی بر مرگ و میر کرونا در کشورهای در حال توسعه منتخب در بلند مدت اثر منفی و معنادار دارد، پس بهبود شاخص‌های سلامتي، اجتماعي و اقتصادی مي تواند موجب كاهش میزان میرایی کرونا در جوامع گردد. بنابراين، لازم است دولت ها در بخشهای جامعه به ويژه اقتصاد، آموزش و امنیت نیز مداخلاتي انجام دهند تا تقويت كننده اصلاحات بخش سلامت باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

149 - اثر بخشی اجرای چرخه مدیریت بهره‌وری با رویکرد کایزن عملیاتی بر بهبود شاخص‌های عملکردی واحد آزمایشگاه پلی کلینیک 17 تامین اجتماعی تهران
پوران رئیسی فریبا بیگدلی منصور دلپسند مهرداد کرمانی حسکوئی حسن آذری پور

مقدمه :&zwnj;در جامعه&zwnj;ی صنعتی در حال پیشرفت و ورود به عضر اطلاعات و ارتباطات باید به دنبال یافتن راه&zwnj;حل&zwnj;های کارآتر و سودبخش&zwnj;تر برای تولید محصول و انجام خدمات باشیم. کایزن، زاییده تفکر ژاپنی و به معنای بهبود مستمر؛ و مورد توجه تمام شرکت&zwnj;های دنیا أکثر

مقدمه :&zwnj;در جامعه&zwnj;ی صنعتی در حال پیشرفت و ورود به عضر اطلاعات و ارتباطات باید به دنبال یافتن راه&zwnj;حل&zwnj;های کارآتر و سودبخش&zwnj;تر برای تولید محصول و انجام خدمات باشیم. کایزن، زاییده تفکر ژاپنی و به معنای بهبود مستمر؛ و مورد توجه تمام شرکت&zwnj;های دنیا است. هدف این پژوهش معرفی و استقرار الگوی کایزن عملیاتی؛ به منظور بهبود فرآیند در آزمایشگاه پلی کلینیک 17 تامین اجتماعی تهران بود. روش پژوهش: این پژوهش با تکیه بر تجربه&zwnj;های پیشین و به کارگیری یک مدل اجرایی 9 مرحله&zwnj;ای و با هدف بهبود بهره&zwnj;وری، کاهش هزینه&zwnj;ها، تحلیل فرایندها، حذف اتلاف&zwnj;ها، بهسازی محیط کار و ارائه آموزش&zwnj;های لازم به کارکنان واحد آزمایشگاه پلی کلینیک 17؛ اجرا شد. جهت جمع&zwnj;آوری داده&zwnj;ها از پرسشنامه و فرم&zwnj;های زمان سنجی استفاده گردید. یافته&zwnj;ها: اجرای کایزن عملیاتی در این واحد آزمایشگاه&zwnj;، موجب بهبود قابل ملاحظه در کاهش زمان انتظار بیماران برای پذیرش از 25 دقیقه به 12 دقیقه، کاهش مدت انتظار نمونه گیری از 12 دقیقه به 7 دقیقه، افزایش میزان رضایت مندی مراجعین از 67 درصد به 78. 5 درصد، حذف مراجعات غیر مرتبط بیماران و به دنبال آن کاهش ازدحام در مقابل واحد آزمایشگاه شد. نتیجه&zwnj;گیری: استقرار الگوی کایزن عملیاتی موجب بهبود شاخص&zwnj;های عملکردی فرآیندها، کاهش هزینه&zwnj;ها، حذف اتلاف&zwnj;ها، استفاده بهینه از منابع و همچنین اجرای نظام آراستگی در آزمایشگاه مورد مطالعه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

150 - بررسی مدیریت داده‌های سلامت در نظام ارائه مراقبت‌های اولیه بهداشتی در استان آذربایجان شرقی
مصطفی فرح بخش علیرضا نیک نیاز اکرم ذاکری

مقدمه :&zwnj;هدف نهایی سیستم اطلاعات سلامت ارتقای داده&zwnj;ها و اطلاعات سرچشمه گرفته از آن&zwnj;ها در تصمیم گیری از سطح اجرا تا سطح سیاست&zwnj;گذاری می&zwnj;باشد. مراکز ارائه خدمت نقشی مهم در نظام اطلاعات سلامت دارند. در این مطالعه وضعیت جاری مدیریت داده&zwnj;ها و اطلا أکثر

مقدمه :&zwnj;هدف نهایی سیستم اطلاعات سلامت ارتقای داده&zwnj;ها و اطلاعات سرچشمه گرفته از آن&zwnj;ها در تصمیم گیری از سطح اجرا تا سطح سیاست&zwnj;گذاری می&zwnj;باشد. مراکز ارائه خدمت نقشی مهم در نظام اطلاعات سلامت دارند. در این مطالعه وضعیت جاری مدیریت داده&zwnj;ها و اطلاعات سلامت در سطح مرکز بهداشتی درمانی بررسی شده است. روش پژوهش: این مطالعه به صورت یک مطالعه مقطعی و توصیفی در سطح مراکز ارائه مراقبت&zwnj;های اولیه بهداشتی در استان آذربایجان شرقی انجام یافت. 150 مرکز بهداشتی درمانی به صورت تصادفی سیستماتیک از فهرست مراکز بهداشتی درمانی موجود در استان انتخاب شدند. 130 پزشک و 220 کارشناس سلامت مادر و کودک و سلامت محیط پرسشنامه&zwnj;ها را تکمیل و تحویل دادند. داده&zwnj;ها در نرم افزار SPSS تحلیل شدند. یافته&zwnj;ها: مدیران مراکز بهداشتی درمانی به طور میانگین 8. 62 درصد فرم های آماری مورد را در بدو خدمت خود آموزش دیدند 5. 55 درصد مراکز بهداشتی درمانی به منابع علمی آماری دسترسی نداشتند. هر پزشک به طور میانگین 8. 54 درصد شاخص&zwnj;ها را درست تعریف کردند. 85 درصد پزشکان اطلاعات زیج حیاتی را قابل استناد می&zwnj;دانستند.8. 80 درصد پزشکان و 6. 81 درصد کارشناسان اعتقاد داشتند که ارائه دهندگان خدمات بهداشتی داده&zwnj;ها را درست ثبت می&zwnj;نمایند. پزشکان به طور متوسط شاخص قابل محاسبه 48 درصد فرم&zwnj;های آماری را می&zwnj;دانستند. نتیجه&zwnj;گیری: باتوجه به اهمیت واحدهای ارائه خدمت در عملکرد بهینه نظام اطلاعات ساعت تهیه چارچوب مناسب نظام اطلاعات مراقبت های اولیه بهداشتی درسطح مراکز بهداشتی درمانی امری ضروری است. باید شاخص&zwnj;های عملکردی برای سطح ارائه خدمت تعیین شده و روش&zwnj;های محاسبه و تحلیل آن&zwnj;ها تعریف شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

151 - تأثیر رسانه های اجتماعی بر شاخصه های جامعه برندی، شیوه های ارزش آفرینی، اعتماد و وفاداری به برند.(مطالعه موردی مقایسه گوشی موبایل اَپل)آیفون( و سامسونگ (گلکسی))
مریم کناره فرد سید علیرضا موسوی

جوامع برندی بر اساس رسانۀ اجتماعی حاصل ترکیب جامعۀ برندی و رسانه اجتماعی است. که زیر مجموعه ای از مفهوم گسترده تر جوامع مجازی یا آنلاین می باشد، و مهمترین وجه تمایز آنها، جایگاه آنها است. در این مقاله بیان می کنیم که آیا جوامع برندی بر اساس رسانۀ اجتماعی ( به ویژه از نو أکثر

جوامع برندی بر اساس رسانۀ اجتماعی حاصل ترکیب جامعۀ برندی و رسانه اجتماعی است. که زیر مجموعه ای از مفهوم گسترده تر جوامع مجازی یا آنلاین می باشد، و مهمترین وجه تمایز آنها، جایگاه آنها است. در این مقاله بیان می کنیم که آیا جوامع برندی بر اساس رسانۀ اجتماعی ( به ویژه از نوع جوامع برندی آنلاین) تأثیر مستقیمی بر عناصر اصلی جامعه، شیوه های ارزش آفرینی در جوامع و همچنین اعتماد و وفاداری به برند دارد. بدین منظور استفاده کنندگان از گوشی موبایل اپل(آیفون) و سامسونگ (گلکسی) در شهرستان شیراز به عنوان جامعه آماری تلقی گردیده که به علت نامحدود بودن جامعه آماری و عدم دسترسی به همه آنها دو نمونه 196 تایی به روش تصادفی ساده انتخاب و در دوره 3 ماهه سوم سال 1391 و با استفاده از پرسشنامه استاندارد محقق مایکل لاروچ و همکاران (2012) مورد بررسی قرار گرفت. از سوی دیگر برای بررسی رابطه میان متغیرهای تحقیق از ضریب همبستگی پیرسون و برای آزمون فرضیه های تحقیق از روش تحلیل مسیر به منظور ارزیابی ساختار علّی چارچوب پیشنهاد شده صورت گرفته است. برای این منظور از نرم افزار Spss Amos16.0 استفاده گردیده است. تحقیق حاضر شامل بیست فرضیه بوده که پس از آزمون فرضیه ها و تحلیل های آماری انجام شده در سطح اطمینان 95% برای مشتریان اپل تعداد هجده فرضیه مورد تایید و دو فرضیه رد شد، و برای مشتریان سامسونگ تعداد شانزده فرضیه مورد تأیید و چهار فرضیه رد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

152 - طراحی مدل ارزیابی عوامل مؤثر بر رفتار نوستالژیک با رویکرد شاخص‌های فرهنگی هافستد و عوامل اجتماعی، میراث و نگرش برند (مطالعه موردی: بازارهای نوستالژیک شهر تهران)
ثریا فتح اللهی الهام فریدچهر نادر غریب نواز ,وحیدرضا میرابی

از آنجایی که رفتار نوستالژیک مصرف‌کننده می‌تواند موجب شناخت و درک صحیح رفتار مصرف‌کننده و برآورده کردن نیازها و خواسته‌های آنان به بهترین شیوه ممکن شود، لذا در این پژوهش ابتدا به بررسی و شناسایی شاخص‌های فرهنگی هافستد و عوامل اجتماعی پرداخته شده و برای آنها مؤلفه‌های زی أکثر

از آنجایی که رفتار نوستالژیک مصرف‌کننده می‌تواند موجب شناخت و درک صحیح رفتار مصرف‌کننده و برآورده کردن نیازها و خواسته‌های آنان به بهترین شیوه ممکن شود، لذا در این پژوهش ابتدا به بررسی و شناسایی شاخص‌های فرهنگی هافستد و عوامل اجتماعی پرداخته شده و برای آنها مؤلفه‌های زیر در نظر گرفته شده است: شاخص‌های فرهنگی هافستد که شامل مادی‌گرایی، فردگرایی، جمع‌گرایی، مردمداری در برابر زن‌مداری، فاصله قدرت، اجتناب از عدم اطمینان و مؤلفه‌های اجتماعی شامل ساختار خانواده، گروه‌های مرجع می‌باشد و تأثیر این مؤلفه‌ها بر روی رفتار نوستالژیک بررسی می‌شود. سپس تأثیر رفتار نوستالژیک بر روی میراث برند، نگرش برند بررسی می‌شود. در مرحله بعد تأثیر رفتار نوستالژیک، میراث برند و نگرش برند بر روی نیت خرید بررسی شده و در نهایت تأثیر نیت خرید بر روی خرید واقعی سنجیده می‌شود. روش‌شناسی این پژوهش در دو مرحله انجام شده است: در مرحله اول با استفاده از روش تحلیل عامل اکتشافی تجزیه و تحلیل انجام شده و در مرحله دوم با استفاده از معادلات ساختاری، مدل‌یابی انجام شد. یافته‌ها و نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این است که از بین شاخص‌های فرهنگی هافستد و عوامل اجتماعی، مؤلفه‌های فاصله قدرت، فردگرایی و گروه‌های مرجع بر روی رفتار نوستالژیک تأثیر معناداری دارند ولی مؤلفه‌های مادی‌گرایی، جمع‌گرایی، اجتناب از عدم اطمینان، مردمداری در برابر زن‌مداری و ساختار خانواده بر روی رفتارهای نوستالزیک تأثیر معناداری ندارند. همچنین رفتار نوستالژیک و نگرش بر روی نیت خرید تأثیر معناداری دارند ولی میراث برند بر روی نیت خرید تأثیر معناداری ندارند و در نهایت نیت خرید بر رفتارخرید واقعی تأثیر معناداری دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

153 - تاثیر رسانه های اجتماعی بر شاخصه های جامعه برندی، شیوه های ارزش آفرینی، اعتماد و وفاداری به برند (مطالعه موردی مقایسه گوشی موبایل اَپل)آیفون( و سامسونگ (گلکسی))
سید علیرضا موسوی مریم کناره فرد

جوامع برندی بر اساس رسانه اجتماعی حاصل ترکیب جامعه برندی و رسانه اجتماعی است. که زیر مجموعه ای از مفهوم گسترده تر جوامع مجازی یا آنلاین می باشد، و مهم ترین وجه تمایز آن ها، جایگاه آن ها است. در این مقاله بیان می کنیم که آیا جوامع برندی بر اساس رسانه اجتماعی (به ویژه ا أکثر

جوامع برندی بر اساس رسانه اجتماعی حاصل ترکیب جامعه برندی و رسانه اجتماعی است. که زیر مجموعه ای از مفهوم گسترده تر جوامع مجازی یا آنلاین می باشد، و مهم ترین وجه تمایز آن ها، جایگاه آن ها است. در این مقاله بیان می کنیم که آیا جوامع برندی بر اساس رسانه اجتماعی (به ویژه از نوع جوامع برندی آنلاین) تاثیر مستقیمی بر عناصر اصلی جامعه، شیوه های ارزش آفرینی در جوامع و همچنین اعتماد و وفاداری به برند دارد. بدین منظور استفاده کنندگان از گوشی موبایل اپل (آیفون) و سامسونگ (گلکسی) در شهرستان شیراز به عنوان جامعه آماری تلقی گردیده که به علت نامحدود بودن جامعه آماری و عدم دسترسی به همه آن ها دو نمونه 196تایی به روش تصادفی ساده انتخاب و در دوره 3 ماهه سوم سال 1391 و با استفاده از پرسشنامه استاندارد محقق مایکل لاروچ و همکاران (2012) مورد بررسی قرار گرفت. از سوی دیگر برای بررسی رابطه میان متغیرهای تحقیق از ضریب همبستگی پیرسون و برای آزمون فرضیه های تحقیق از روش تحلیل مسیر به منظور ارزیابی ساختار علّی چارچوب پیشنهاد شده صورت گرفته است. برای این منظور از نرم افزار SPSS Amos16.0 استفاده گردیده است. تحقیق حاضر شامل بیست فرضیه بوده که پس از آزمون فرضیه ها و تحلیل های آماری انجام شده در سطح اطمینان 95% برای مشتریان اپل تعداد هجده فرضیه مورد تایید و دو فرضیه رد شد، و برای مشتریان سامسونگ تعداد شانزده فرضیه مورد تایید و چهار فرضیه رد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

154 - شناسایی عوامل موثر بر رضایت مشتریان پردرآمد (مورد مطالعه: خریداران آپارتمان در شهر تبریز)
حسین وظیفه دوست حسین عماری

در این مطالعه ابعاد رضایت مشتریان پر درآمد در صنعت آپارتمان مورد بررسی قرار گرفته و بدین منظور، مدلی برای شناسایی عوامل تاثیرگذار در شکل گیری رضایت مشتری طراحی شده است. این پژوهش به جای تاکید روی تجربه مصرف محصول و یا مواجه شدن با خدمات، روی رضایت تجمعی تمرکز داشته و رض أکثر

در این مطالعه ابعاد رضایت مشتریان پر درآمد در صنعت آپارتمان مورد بررسی قرار گرفته و بدین منظور، مدلی برای شناسایی عوامل تاثیرگذار در شکل گیری رضایت مشتری طراحی شده است. این پژوهش به جای تاکید روی تجربه مصرف محصول و یا مواجه شدن با خدمات، روی رضایت تجمعی تمرکز داشته و رضایت را به عنوان تجربه کلی مشتری که تاکنون با ارائه دهنده خدمت یا محصول داشته است، در نظر گرفته است. گرایش این پژوهش کاربردی، رویکرد آن استقرائی، استراتژی آن علی، هدف روش شناسی آن تبیین (آزمون فرضیات)، و افق زمانی آن تک مقطعی می باشد. در ادامه، مدل یابی معادلات ساختاری و تحلیل عامل تاییدی برای بررسی روابط علی بین کیفیت (خدمات/ فیزیکی/ محصول)، هزینه مشتری، و امکانات (پروژه / منطقه) با رضایت مورد استفاده قرار گرفته است. در این پژوهش داده ها با استفاده از پرسشنامه استاندارد شده از مشتریان پر درآمد صنعت آپارتمان در ایران گردآوری شده اند و برای این منظور، 220 مشتری به صورت نمونه گیری خوشه ای از پروژه های ساختمانی تکمیل شده و به فروش رفته انتخاب و در تکمیل پرسشنامه ها مشارکت کرده اند. نتایج این بررسی نشان می دهد که رضایت مشتریان پر درآمد در این صنعت بیشتر متاثر از کیفیت خدمات ارائه شده و محصول است تا سایر سازه ها. این پژوهش با در نظر گرفتن کیفیت محیطی به عنوان یکی از عوامل شکل دهنده رضایت، با پژوهش های انجام شده قبلی در این حوزه متفاوت است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

155 - تدوین استراتژی نظام مدیریت ارتباط با مشتری با رویکرد کارت امتیازی متوازن در شرکت ساپکو
جلال حقیقت منفرد الهام سرایی نیا

امروزه سازمان ها مشتریان را محور تمام فعالیت های خود قرار داده و استراتژی های بازاریابی و فروش خود را بر این اساس تنظیم می کنند. در همین راستا یکی از چالش های اصلی بنگاه های اقتصادی، تدوین استراتژی نظام مدیریت ارتباط با مشتری است. مطالعات نشان داده که سازمان هایی که در أکثر

امروزه سازمان ها مشتریان را محور تمام فعالیت های خود قرار داده و استراتژی های بازاریابی و فروش خود را بر این اساس تنظیم می کنند. در همین راستا یکی از چالش های اصلی بنگاه های اقتصادی، تدوین استراتژی نظام مدیریت ارتباط با مشتری است. مطالعات نشان داده که سازمان هایی که در تدوین استراتژی های خود از رویکرد کارت امتیازی متوازن استفاده می نمایند در اجرای استراتژی های خود موفق تر هستند. تلفیق کارت امتیازی متوازن با نظام مدیریتی ارتباط با مشتریان به عنوان یکی از ابزارهای قوی تدوین استراتژی نظام مدیریت ارتباط با مشتری قابل استفاده می باشد. این کارت طرح های مدیریت ارتباط با مشتری را به عوامل کلیدی موفقیت و معیارهای عملکردی تبدیل و نهایتا منجر به تدوین برنامه های اجرایی می گردد. این مقاله، در قالب یک مطالعه موردی سعی در ارائه یک متدولوژی ابتکاری برای تدوین استراتژی نظام مدیریت ارتباط با مشتری با رویکرد کارت امتیازی متوازن دارد. در این تحقیق پس از شناسایی ماموریت، چشم انداز و استراتژی های فعلی سازمان، اهداف استراتژیک نظام مدیریت ارتباط با مشتری برای هر یک از جنبه های کارت امتیازی متوازن شناسایی شد، سپس عوامل کلیدی موفقیت درنظام مدیریت ارتباط با مشتری تعیین گردید و پس از غربال گری آن ها با روش فازی، شاخص های کلیدی عملکرد برای هریک از این عوامل مشخص، و سپس با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبیاولویت بندی شد. در ادامه، کارت امتیازی متوازن و نقشه استراتژی نظام مدیریت ارتباط با مشتری تنظیم، و برای هر یک از عوامل کلیدی موفقیت، برنامه اقدام اجراییتدوین گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

156 - تحلیل حقوقی و ارائه مدل تصمیم گیری چند شاخصه برای گرفتن زکات بر اساس مبانی اسلام
احمد شمس کیامرث فتحی هفشجانی

زکات، یکی از واجبات شرعی اسلام است که تمام فرق اسلامی به آن اعتقاد دارند. در حال حاضر، کشورهای اسلامی، به دنبال اجرای این حکم الهی با روش‌های علمی و امروزی می‌باشند. با توجه به اینکه، زکات دارای ابعاد مختلفی می باشد، لذا می‌توان از منظرهای مختلفی به آن توجه کرد. همین ام أکثر

زکات، یکی از واجبات شرعی اسلام است که تمام فرق اسلامی به آن اعتقاد دارند. در حال حاضر، کشورهای اسلامی، به دنبال اجرای این حکم الهی با روش‌های علمی و امروزی می‌باشند. با توجه به اینکه، زکات دارای ابعاد مختلفی می باشد، لذا می‌توان از منظرهای مختلفی به آن توجه کرد. همین امر باعث می‌گردد که اجرای این حکم با پیچیدگی‌هایی همراه باشد. استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری برای پرداخت و دریافت زکات ضمن کاهش سردرگمی، به اجرای بهتر این حد الهی کمک می‌کند. عمده فقهای شیعی، قائل به انحصار زکات بر نه قلم کالا هستند. این اقلام عبارتند از : طلا، نقره، کشمش، خرما، گاو، گوسفند، شتر، جو و گندم. در حالیکه عمده فقهای اهل تسنن قائل به تعمیم زکات به بسیاری از کالاها می‌باشند. در این مقاله دیدگاه شیعی مبنا قرار گرفته است و با بررسی ادبیات موجود در مورد زکات، چهار شاخص کلی اقتصادی، فقهی، حقوقی و حسابداری شناسایی شدند. بر مبنای این چهار شاخص مدل تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی طراحی شد. در بین این چهار شاخص، شاخص اقتصادی دارای شاخص‌های فرعی نیز می باشد. اقلام نه گانه زکات بر اساس سه شاخص قابلیت نقدینگی، قابلیت ذخیره و رفع نیازهای اساسی ارزیابی گردید و نتیجه گیری شده است که در شرایط فعلی کشور زکات دهندگان ترجیح می دهند که زکات خود را به صورت کالا پرداخت نمایند چرا که ارزش پول نقد برای زکات دهندگان بالا است، و ترجیح می دهند که بیشتر از اقلام کم ارزشتر زکات خود را تسویه نمایند. در نتیجه مسؤلین جمع آوری زکات باید امکانات خود را برای جمع آوری آن از مواردی که بیشترین امکان جمع آوری را آنگونه که در تحقیق نشان داده شده فرهم آورند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

157 - بررسی تاثیر تاخیری شاخص های کلان اقتصادی بر بازده سهام
دکتر زهرا پورزمانی دکتر علی روحی کیوان مام حمه

هدف از این تحقیق بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی (تورم، رشد شاخص سهام، رشد نرخ اشتغال و تولیدناخالص داخلی) بر بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران در بین سال های 1380 تا 1387 ، با استفاده از الگوVAR و علیت گرنجر است. در این تحقیق متغیرهای مورد بررسی به صورت فصلی جم ع أکثر

هدف از این تحقیق بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی (تورم، رشد شاخص سهام، رشد نرخ اشتغال و تولیدناخالص داخلی) بر بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران در بین سال های 1380 تا 1387 ، با استفاده از الگوVAR و علیت گرنجر است. در این تحقیق متغیرهای مورد بررسی به صورت فصلی جم عآوری و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که رشد اشتغال نم یتواند بازده را توضیح دهد و هیچ رابطه علیتی نیز بین رشد اشتغال و بازدهسهام وجود ندارد و تنها بازده با وقفه 1 دوره قادر به توضیح رشد اشتغال است. تولید ناخالص داخلی با وقفه یکدوره قادر به توضیح بازده است و بازده با وقفه 1 دوره نیز می تواند تولید ناخالص داخلی را توضیح دهد و همچنینرابطه علیت دوطرفه بین بازده و تولید ناخالص داخلی وجود دارد و با آگاهی از هر کدام می توان متغیر دیگر راپیش بینی کرد.بازده با وقفه 2 دوره می تواند تورم را توضیح دهد و همچنین رابطه علیت یکطرفه بین آنها از طرف بازده بهتورم وجود دارد و با آگاهی از بازده می توان تورم را پیش بینی کرد . رشد شاخ ص کل سهام با وقفه 2 دوره می تواندبازده را توضیح دهد و از طرف دیگر بازده با وقفه 2 دوره نیز قادر به توضیح رشد شاخص کل سهام است . بعلاوهرابطه علیت یکطرفه بین آنها از طرف بازده به رشد شاخص کل سهام وجود دارد و با آگاهی از بازده می توان رشدشاخص کل سهام را پی شبینی کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

158 - بررسی و رتبه بندی عوامل تاثیر گذار بر موفقیت سیستم اطلاعات حسابداری و اثر آنها برشاخص های سودمندی با استفاده از تکنیکDEMATEL
حامد حسینی راد امیر بیات ترک میرفیض فلاح شمس

سیستم اطلاعات حسابداری) AIS (به عنوان یکی از زیر مجموعه های فناوری اطلاعات دارای کاربرد گسترده ایاست وسبب تسریع رشد اقتصادی و اجتماعی جوامع شده است.بنابراین،شرکت ها و بنگاه های اقتصادی در بسیاریاز کشورها برنامه های خاصی را در جهت ارتقای این فناوری تدوین و پیاده سازی نمو أکثر

سیستم اطلاعات حسابداری) AIS (به عنوان یکی از زیر مجموعه های فناوری اطلاعات دارای کاربرد گسترده ایاست وسبب تسریع رشد اقتصادی و اجتماعی جوامع شده است.بنابراین،شرکت ها و بنگاه های اقتصادی در بسیاریاز کشورها برنامه های خاصی را در جهت ارتقای این فناوری تدوین و پیاده سازی نموده اند،که این خود در جهتتوسعه سطح دانش و ارائه راهکارهای نوین درارائه ابزارهای مورد استفاده بسیار موثر بوده است.این در حالی استکه رشد شاخص های مالی و بهره وری و افزایش بازدهی فعالیتهای اقتصادی توجهات خاصی را به این موضوعمعطوف داشته،از این رو وبا توجه به مشکلات ناشی ازعدم آگاهی به ابعاد این نوع از سیستم ها و زیان های واردهغیر محسوس از بابت عدم توجه و دقت به اطلاعات مالی و حسابداری در شرکت ها و حساسیت آن برای مدیرانو به خصوص ذینفعان، در این پژوهش سعی کردیم به بررسی ابعاد و عناصر موثر بر موفقیت سیستم اطلاعاتحسابداری با ارائه ابزار پرسشنامه و کسب نظر خبرگان و بهره گیری از تکنیک دیماتل به مطالعه آن بپردازیم. که دراین بین با تلفیق ساختار سیستم اطلاعات حسابداری با شاخص های سودمندی و انجام مقایسات زوجی بین آنان،میزان اثر هریک از عناصر سیستم اطلاعات حسابداری را با منظور نمودن تاثیر اثر گذاری شاخصه های سودمندیبر موفقیت در سیستم، رتبه بندی نماییم.که با توجه به نتایج حاصله از این پژوهش به ترتیب عامل نیروی انسانی،رویه ها و دستورالعمل ها، داده ها و نرم افزار دارای بیشترین تاثیر بر موفقیت سیستم اطلاعات حسابداری معرفی شدهاند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

159 - بررسی رابطه بین کیفیت اطلاعات حسابداری و حاکمیت شرکتی با سرمایه‌گذاری در عملیات اصلی شرکت
رضا باقرزادگان محمدحامد خانمحمدی

وجود تضاد منافع بین مدیران و سهامداران موجب می‌شود، مدیران تصمیماتی اتخاذ کنند که منافع سهامداران را تأمین نکند. از جمله این تصمیمات می‌توان به عدم سرما‌یه‌گذاری در عملیات اصلی شرکت‌ها اشاره کرد. یکی از راه‌های جلوگیری از آن افزایش کیفیت گزارشگری مالی و استقرار نظام حاک أکثر

وجود تضاد منافع بین مدیران و سهامداران موجب می‌شود، مدیران تصمیماتی اتخاذ کنند که منافع سهامداران را تأمین نکند. از جمله این تصمیمات می‌توان به عدم سرما‌یه‌گذاری در عملیات اصلی شرکت‌ها اشاره کرد. یکی از راه‌های جلوگیری از آن افزایش کیفیت گزارشگری مالی و استقرار نظام حاکمیت شرکتی است؛ زیرا این کار موجب نظارت ذی‌نفعان بر تصمیمات سرمایه‌گذاری می‌شود. هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر حاکمیت شرکتی و کیفیت اطلاعات مالی بر سرمایه‌گذاری در عملیات اصلی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این پژوهش، اطلاعات 119 شرکت به صورت مقطعی (119 مشاهده) مورد آزمون قرار گرفت. در این تحقیق سرمایه‌گذاری در عملیات اصلی شرکت‌ از طریق محاسبه همبستگی رشد بین صنعت و شرکت، همچنین کیفیت اطلاعات حسابداری از طریق محاسبه شاخص جامع کیفیت سود که متشکل از 4 متغیر (کیفیت اقلام تعهدی، پایداری سود، قابلیت پیش‌بینی سود و هموار سازی سود) است، اندازه گیری می‌شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، یک رابطه مثبت و معنی‌دار بین شاخص جامع کیفیت سود و میزان سرمایه‌گذاری در عملیات اصلی شرکت وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

160 - حسابداری محیط زیست با تاکید بر مدیریت پسماندهای خشک شهری
رضوان حجازی کیمیا اسلامی

در این مقاله سعی شده تا با بررسی عوامل موثر در ایجاد آلایندگی و روش های دفع یا ممانعت از آلودگی پسماند،شاخص هایی برای محاسبه هزینه های زیست محیطی در حوزه پسماند استخراج شود؛ به گونه ای که در نهایت بتوان با ارائه مدلی جامع و فراگیر هزینه های زیست محیطی پسماند را محاسبه و أکثر

در این مقاله سعی شده تا با بررسی عوامل موثر در ایجاد آلایندگی و روش های دفع یا ممانعت از آلودگی پسماند،شاخص هایی برای محاسبه هزینه های زیست محیطی در حوزه پسماند استخراج شود؛ به گونه ای که در نهایت بتوان با ارائه مدلی جامع و فراگیر هزینه های زیست محیطی پسماند را محاسبه و در قالب گزارشات مالی به استفاده کنندگان ارائه داد. در این پژوهش ابتدا انواع پسماند و افراد درگیر با آن طبقه بندی شده و سپس به منظور شناسایی شاخص های آن، پرسشنامه هایی میان تصمیم گیرندگان (مدیران شهرداری و شهروندان) و متخصصان امر (حسابداران و متخصصان محیط زیست) توزیع شد تا بتوان متغیرهای مربوط به شاخص های محیط زیستی را شناسایی و در نهایت مدلی برای محاسبه هزینه های زیست محیطی پسماند ارائه نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

161 - مقایسه متغیرهای حسابداری در شرکت های هموارساز و غیر هموارساز سود(MOSES)با استفاده از شاخص رفتار هموارسازی موسز
آزیتا جهانشاد سعید امیری

چکیدهاین پژوهش تلاش می کند تا به مقایسه متغیرهای حسابداری در شرکت های هموارساز و غیر هموارساز سودپذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بپردازد. به این منظور ابتدا بر اساس شاخص رفتار هموارسازی سودموسز 1 شرکت های نمونه آماری را به دو گروه شرکت های هموارساز و غیر هموارساز أکثر

چکیدهاین پژوهش تلاش می کند تا به مقایسه متغیرهای حسابداری در شرکت های هموارساز و غیر هموارساز سودپذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بپردازد. به این منظور ابتدا بر اساس شاخص رفتار هموارسازی سودموسز 1 شرکت های نمونه آماری را به دو گروه شرکت های هموارساز و غیر هموارساز سود تفکیک کرده و سپس بهمقایسه متغیرهای حسابداری در دو گروه پرداخته شد.شش ویژگی اندازه شرکت، هزینه های کارکنان، نسبت بدهی، صنعت، مالیات و پاداش مدیریت به عنوانمتغیرهای مستقل و رفتار هموارسازی سود به عنوان متغیر وابسته مورد آزمون قرار گرفتند. این پژوهش بر اساس1389 انجام شده است. مشاهدات سالیانه از سال 1384نتایج تحقیق نشان می دهد که متغیرهای اندازه شرکت، هزینه های کارکنان، مالیات و پاداش مدیریت تأثیرگذار بررفتار هموارسازی سود شرکت ها نمی باشند و بین متغیرهای ذکر شده در شرکت های هموارساز و غیر هموارسازسود تفاوت معناداری وجود ندارد. متغیرهای نسبت بدهی و صنعت عاملی تأثیرگذار بر رفتار هموارسازی سودشناخته شدند، این بدان معنی است که بین نسبت بدهی، در شرکت های هموارساز و غیر هموارساز سود تفاوتمعناداری وجود دارد و همچنین در صنایع مختلف رفتار هموارسازی سود شرکت ها متمایز از یکدیگر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

162 - تاثیر سرمایه‌گذاری در آموزش کارکنان بر شاخص های مالی، عملکرد غیرمالی و ارزش بازار حقوق صاحبان سهام
مصطفی کلوی فرزانه حیدرپور

هدف مقاله حاضر، بررسی تاثیر سرمایه‌گذاری در آموزش کارکنان بر شاخص های مالی، عملکرد غیر مالی و ارزش بازار حقوق صاحبان سهام می باشد. مقاله حاضر یک پژوهش کاربردی و توصیفی از نوع پیمایشی-همبستگی می‌باشد. به این منظور از داده‌های مربوط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهاد أکثر

هدف مقاله حاضر، بررسی تاثیر سرمایه‌گذاری در آموزش کارکنان بر شاخص های مالی، عملکرد غیر مالی و ارزش بازار حقوق صاحبان سهام می باشد. مقاله حاضر یک پژوهش کاربردی و توصیفی از نوع پیمایشی-همبستگی می‌باشد. به این منظور از داده‌های مربوط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه‌ی زمانی 1389 الی 1394 استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفته است. به منظور آزمون فرضیه‌ها از تجزیه و تحلیل داده‌های پنلی و تحلیل رگرسیون استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که: بین سرمایه گذاری در آموزش کارکنان با فروش(درآمد) آتی، عملکرد مالی و غیر مالی و ارزش بازار حقوق صاحبان سهام جاری ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. این درحالی است که بین سرمایه گذاری در آموزش کارکنان با فروش(درآمد) جاری رابطه معناداری وجود ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

163 - طراحی و تبیین مدل رتبه‌‌‌بندی و انتقال رتبه اعتباری با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده‌‌‌ها و زنجیره مارکوف
فرید حیدری فرد فرهاد حنیفی غلامرضا زمردیان

10.30495/jma.2022.20579

در این پژوهش با استفاده از تکنیک تجزیه و تحلیل عاملی و روش دلفی متغیرهای تأثیرگذار بر ریسک اعتباری انتخاب و وارد مدل تحلیل پوششی داده ها شده است و امتیازات کارایی شرکت های حقوقی و اعتباری بانک تجارت و پذیرفته شده در بورس با اس أکثر

در این پژوهش با استفاده از تکنیک تجزیه و تحلیل عاملی و روش دلفی متغیرهای تأثیرگذار بر ریسک اعتباری انتخاب و وارد مدل تحلیل پوششی داده ها شده است و امتیازات کارایی شرکت های حقوقی و اعتباری بانک تجارت و پذیرفته شده در بورس با استفاده از آن ها به دست آمد و سپس رتبه بندی توسط مدل موسسه ی فیچ انجام و با استفاده از نتایج به پیش بینی جابجایی مشتریان در گروه های مختلف با استفاده از فرآیند زنجیره مارکوف پرداخته شده است. نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده ها حاکی ازآن است که در رویکرد مالی 7 شرکت و در رویکرد ترکیبی 12 شرکت کارا تشخیص داده شد. نتایج حاصل از زنجیره مارکوف حاکی از پیش بینی میانگین احتمال توقف در رتبه فعلی در سال 1400 در حالت مالی برابر 46 درصد و در حالت ترکیبی برابر 53 درصد و میانگین احتمال بهبود وضعیت شرکت ها 23 درصد و میانگین احتمال نزول وضعیت برابر 20 درصد پیش بینی می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

164 - سیستم ارزیابی مؤثر مبتنی بر اطلاعات حسابداری مدیریت جهت کنترل استراتژی با استفاده رویکرد اکتشافی
ندا صدری محمدحسین رنجبر حمید رستمی جاز

10.30495/jma.2023.21908

از مهمترین عوامل کسب موفقیت یک سازمان، وجود استراتژی‌های مناسب است، چرا که نقش قابل‌توجهی در ایجاد مزیت‌های رقابتی دارد. اگر یک نظام کنترل اثربخشی نیاز باشد که روند اجرای استراتژی‌های یک سازمان را بهبود بخشد، باید مختصات و مشخصاتی این نظام کنترلی شناسایی شود. بر این اسا أکثر

از مهمترین عوامل کسب موفقیت یک سازمان، وجود استراتژی‌های مناسب است، چرا که نقش قابل‌توجهی در ایجاد مزیت‌های رقابتی دارد. اگر یک نظام کنترل اثربخشی نیاز باشد که روند اجرای استراتژی‌های یک سازمان را بهبود بخشد، باید مختصات و مشخصاتی این نظام کنترلی شناسایی شود. بر این اساس شناسایی عوامل نظارتی در اجرای استراتژی ضرورت دارد. یک سیستم اطلاعاتی باکیفیت می‌تواند نیازهای نظارتی کاربران خود را به خوبی برآورده کند و عملکرد کاربران و به تبع آن سازمان را فراهم کند، بنابراین جهت حمایت از استراتژی‌های موردنظر می‌توان از سیستم‌های اطلاعات حسابداری مدیریت استفاده نمود. هدف اصلی پژوهش شناسایی عوامل نظارتی در اجرای استراتژی از طریق اطلاعات حسابداری مدیریت با استفاده رویکرد اکتشافی و آزمون همبستگی است. نمونه آماری این پژوهش شامل 384 نفر از مدیران شرکت‌های استان فارس است که در سال 1400 تحت بررسی قرار گرفتند. جهت آزمون فرضیه‌ها، اطلاعات به روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و تحلیل اکتشافی تجزیه‌وتحلیل شده است. در این پژوهش ابتدا از طریق ترکیب شاخص‌های مالی و غیرمالی مبتنی بر اطلاعات حسابداری مدیریت عوامل نظارتی در اجرای استراتژی شناسایی گردید. سپس از طریق آزمون تحلیل عاملی اطلاعات ارائه‌شده توسط بودجه، شاخص‌های عملکرد مالی و غیرمالی به منظور نظارت در اجرای استراتژی مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج نشان داد اطلاعات ارائه‌شده توسط بودجه، شاخص‌های عملکرد مالی و غیرمالی به منظور نظارت در اجرای استراتژی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارزش نظری این پژوهش ایجاد ارتباط شاخص‌های مختلف درون سازمانی با برنامه استراتژیک و تبیین کیفیت این ارتباط است. ارزش کاربردی این پژوهش نیز پیشنهاد اقدامات اصلاحی در نظام کنترلی و نظام راهبردی یک سازمان است که در صورت اجرایی کرد آنها، سیستم نظارتی اجرای استراتژی یک سازمان ارتقاء خواهد یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

165 - بررسی رابطه بین متغیرهای ورشکستگی آلتمن و تغییر حسابرس
دکتر بهمن بنی مهد رضا اکبری

این تحقیق رابطه بین متغیر های شاخص ورشکستگی آلتمن و تغییر حسابرس را طی یک دوره زمانی 7 سالهاز سال 1380 الی 1386 مورد بررسی قرار می دهد . با استفاد ه از داده های ترکیبی از 56 شرکت مشخص گردید کههیچکدام از متغیرهای مذکور با تغییر حسابرس رابطه معنی دار ندارند . اما با افزود أکثر

این تحقیق رابطه بین متغیر های شاخص ورشکستگی آلتمن و تغییر حسابرس را طی یک دوره زمانی 7 سالهاز سال 1380 الی 1386 مورد بررسی قرار می دهد . با استفاد ه از داده های ترکیبی از 56 شرکت مشخص گردید کههیچکدام از متغیرهای مذکور با تغییر حسابرس رابطه معنی دار ندارند . اما با افزودن متغیرهای کیفی مانند صدورگزارش غیرمقبول در سال قبل از تغییر حسابرس، تغییر مالکیت و همچنین متغیرهای کمی اندازه شرکت و نسبتاهرمی به عنوان متغیرهای کنترل کننده ، نشان داده شد که عوامل تاثیرگذار بر تغییر حسابرس در ایران ، عوامل غیر کمیاست. یافته های تحقیق دلالت بر این موضوع دارند که تغییر حسابرس بیشتر تحت تأثیر عوامل غیر حسابداری ازجمله عدم تفکیک محتوایی مالکیت از مدیریت، وجود سهامدار ان عمده در ترکیب سهامداران شرکت ها (پایینبودن سهام شناور شرکت ها)، وجود سهامداران حقوقی و شبه دولتی در ترکیب سهام شرکت ها ، تصمیم گیریشرکت های هلدینگ برای شرکت های گروه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

166 - بررسی کارایی و تحلیل حساسیت تکنی کهای عملیاتی حسابداری مدیریت در بهبود عملکرد شرکت ها با رویکرد تحلیل پوششی داد هها (مطالعه موردی: شرکت های داروسازی پذیرفته شده در بورس تهران)
محمود معین الدین علی مروتی شریف آبادی علی فاضل یزدی محمد حسین طحاری مهرجردی

موضوع جهانی شدن و افزایش پیچیدگیهای تجاری به همراه پیشرفت چشمگیر در فناوری منجر به توسعهروشها و تکنیکهای حسابداری مدیریت شده است. از طرفی امروزه با توجه به رشد و اهمیت فزاینده اینتکنیکها، ارزیابی عملکرد آن ها نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی ک أکثر

موضوع جهانی شدن و افزایش پیچیدگیهای تجاری به همراه پیشرفت چشمگیر در فناوری منجر به توسعهروشها و تکنیکهای حسابداری مدیریت شده است. از طرفی امروزه با توجه به رشد و اهمیت فزاینده اینتکنیکها، ارزیابی عملکرد آن ها نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی کارایی وتحلیل حساسیت تکنیک های عملیاتی حسابداری مدیریت در بهبود عملکرد شرکتها صورت گرفته است. اینپژوهش از نظر نوع، کاربردی و از نظر زمانی، تک مقطعی محسوب میشود. استراتژی به کارگرفته شده، استراتژیتحلیل مبتنی بر مدلسازی ریاضی و با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی دادهها میباشد و جمع آوری اطلاعات بااستفاده از دو شیوه مستندات و پرسشنامه انجام گرفته است. همچنین دامنه مکانی تحقیق، شرکتهای داروسازیپذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و دامنه زمانی آن سال 1390 میباشد. با طراحی و اجرای مدل مناسبتحلیل پوششی دادهها، میزان کارایی شرکتهای داروسازی پذیرفته شده در بورس تهران مشخص شد که نتایجمدلها حاکی از آن است که تعداد 8 شرکت که معادل 53 درصد شرکت های داروسازی می باشند، دارای کاراییکامل یعنی یک بودند. همچنین در پایان با استفاده از تحلیل حساسیت در مدلهای تحلیل پوششی دادهها، ورودی وخروجیهای حساس برای شرکتهای داروسازی مشخص گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

167 - تاثیر کمیته حسابرسی بر محیط اطلاعاتی شرکت
حسین فخاری یاسر رضائی پیته نوئی

در این پژوهش، تاثیر وجود کمیته حسابرسی بر محیط اطلاعاتی شرکت مورد آزمون قرار گرفته است. محیط اطلاعاتی شرکت توسط متغیرهای مشاهده پذیر اندازه شرکت، مالکیت نهادی، فرصت‌های رشد شرکت، عمر شرکت، دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام، تعداد سهامداران شرکت، خطای پیش‌بینی سود، دف أکثر

در این پژوهش، تاثیر وجود کمیته حسابرسی بر محیط اطلاعاتی شرکت مورد آزمون قرار گرفته است. محیط اطلاعاتی شرکت توسط متغیرهای مشاهده پذیر اندازه شرکت، مالکیت نهادی، فرصت‌های رشد شرکت، عمر شرکت، دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام، تعداد سهامداران شرکت، خطای پیش‌بینی سود، دفعات گردش سهام، معیار عدم نقد شوندگی آمیهود و نوسان پذیری بازده سهام، بصورت یک شاخص جامع، اندازه‌گیری شده و تأثیر وجود کمیته حسابرسی بر محیط اطلاعاتی شرکت ها در بازه زمانی 4 سال قبل و بعد از تصویب دستورالعمل کنترل‌های داخلی در سال 1391، طی سال های 1387 تا 1394 مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی 41 شرکت که بعد از تصویب دستورالعمل کنترل‌های داخلی در سال 1391 اقدام به تشکیل کمیته حسابرسی کرده اند، از طریق داده‌های ترکیبی به روش تابلویی، بیانگر آن است که رابطه مثبت و معناداری بین وجود کمیتۀ حسابرسی و محیط اطلاعاتی شرکت وجود دارد. بعبارتی دیگر با استقرار کمیته حسابرسی در شرکت‌ها محیط اطلاعاتی آن ها شفاف تر شده و مقدار شاخص افزایش یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

168 - بررسی مقایسه ای توان شاخص های اطلاعاتی حسابداری و غیرحسابداری در تبیین و پیش بینی شاخص های ارزش بازار سهام شرک تها
فرشاد هیبتی محمد حسنی

فرآیند سرمایه گذاری مستلزم بهره گیری از مدل هایی است که بتواند سرمایه گذاران را در زمینه پیش بینیارزش شرکت ها یاری رساند. در این تحقیق، توان شاخص های اطلاعاتی حسابداری و غیرحسابداری در تبیین وپیش بینی شاخص های ارزش بازار سهام شرکت ها مورد بررسی قرار گرفته است. در این را أکثر

فرآیند سرمایه گذاری مستلزم بهره گیری از مدل هایی است که بتواند سرمایه گذاران را در زمینه پیش بینیارزش شرکت ها یاری رساند. در این تحقیق، توان شاخص های اطلاعاتی حسابداری و غیرحسابداری در تبیین وپیش بینی شاخص های ارزش بازار سهام شرکت ها مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا، سی متغیر تحتعنوان شاخص های اطلاعاتی حسابداری و غیرحسابداری و دو متغیر ضریب قیمت به سود هر سهم و ضریبقیمت به ارزش دفتری هر سهم به عنوان شاخص های ارزش بازار سهام شرکت ها لحاظ شده اند.در این تحقیق، ابتدا با بهره گیری از شاخص های اطلاعاتی حسابداری و غیرحسابداری، نسبت به استخراجالگوهای تبیین کننده مدل های ارزشیابی نسبیP/B و P/Eا قدام گردید. نتایج حاصله نشان داد که شاخص هایترکیبی حسابداری و غیرحسابداری در قیاس با هر کدام از این شاخص ها به طور جداگانه از توان بیشتری در تبیینشاخص های ارزش بازارP/B و P/Eبرخوردارند پس از تبیین مدل های بهینه، اعتبار پیش بینی های انجام شده توسط مدل های استخراجی نیز مورد بررسی قرارگرفت. نتایج حاصله نشان داد که در هر دو الگوی برتر پیش بینیP/B و P/Eاختلاف معناداری بین میانگین مقادیرپیش بینی شده و میانگین مقادیر واقعی وجود ندارد که این موضوع نیز خود حاکی از اعتبار پیش بینی هاست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

169 - بررسی قابلیت تصاویر ماهواره‌ای Sentinel-2A در بستر Google Earth Engine برای تهیه نقشه پوشش زمین
ناصر احمدی ثانی

10.30495/jrnr.2021.19079

نقشه پوشش زمین، پراکنش مکانی چشم‌اندازهای مختلف کشاورزی، منابع طبیعی، آب و منابع انسان‌ساخت را نشان می‌دهد و به‌عنوان یک ابزار مهم برای مدیریت و کاهش ریسک در مسایل چالش‌برانگیز مانند خشکسالی و اثرات آن، امنیت غذایی، کنترل سیل و برنامه‌ریزی شهری ارزشمند است. به‌منظور غلب أکثر

نقشه پوشش زمین، پراکنش مکانی چشم‌اندازهای مختلف کشاورزی، منابع طبیعی، آب و منابع انسان‌ساخت را نشان می‌دهد و به‌عنوان یک ابزار مهم برای مدیریت و کاهش ریسک در مسایل چالش‌برانگیز مانند خشکسالی و اثرات آن، امنیت غذایی، کنترل سیل و برنامه‌ریزی شهری ارزشمند است. به‌منظور غلبه بر محدودیت‌های کار میدانی در تهیه نقشه پوشش زمین، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به‌دلیل دارا بودن داده‌های وسیع، چندطیفی و به‌روز مناسب به نظر می‌رسد. در منطقه مورد مطالعه، وجود پدیده‌های ناهمگن مکانی نیز طبقه‌بندی پدیده‌ها را با مشکل مواجه می‌سازد. هدف اصلی این پژوهش، تهیه نقشه پوشش زمین با وضوح بالا با کاربرد تصاویر Sentinel-2A در بستر Google Earth Engine است. در این رابطه، سه الگوریتم طبقه‌بندی جنگل تصادفی، ماشین بردار پشتیبان و درخت تصمیم مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. شاخص‌های متعدد با استفاده از روش‌های تبدیل و نسبت‌گیری طیفی تهیه شد. صحت نقشه‌های حاصل ‌از طبقه‌بندی در مقایسه با نقشه‌های مرجع زمینی ارزیابی شد. در رابطه با ارزیابی تک باندها، بهترین صحت کلی برابر 49 درصد با کاربرد شاخص CVI به دست آمد. بهترین صحت کلی و ضریب کاپا به‌ترتیب برابر 86 درصد و 0/82 توسط الگوریتم جنگل تصادفی حاصل شد. بنابراین ضمن تاکید بر مزایای GEE شامل دسترسی آسان به داده‌ها و قابلیت پردازش و مقایسه سریع آنها، می‌توان ادعا نمود که تصاویر Sentinel-2A برای تهیه نقشه پوشش زمین از لحاظ هزینه، زمان و دقت، کارآیی بالایی دارد و این نقشه می‌تواند برای مدیریت و برنامه‌ریزی منابع مختلف طبیعی و انسان ساخت در راستای توسعه پایدار بسیار مفید واقع گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

170 - ارزیابی کیفیت منابع آب زیرزمینی منطقه دهرود و تنگ ارم دشتستان با استفاده از شاخص کیفیت آب (WQI)
مهدیه عیدی فاضل امیری

10.30495/jrnr.2022.66817.10240

ارزیابی کیفیت آب‌های زیرزمینی می‌تواند در مدیریت این منابع و برنامه ریزی ها برای آینده بسیار حایز اهمیت باشد. هدف این تحقیق، پایش کیفیت آب های زیرزمینی دشت دهرود- تنگه ارم در استان بوشهر در جنوب ایران با استفاده از شاخص کیفیت آب (WQI) است. برای این منظور، 10 منبع آب ز أکثر

ارزیابی کیفیت آب‌های زیرزمینی می‌تواند در مدیریت این منابع و برنامه ریزی ها برای آینده بسیار حایز اهمیت باشد. هدف این تحقیق، پایش کیفیت آب های زیرزمینی دشت دهرود- تنگه ارم در استان بوشهر در جنوب ایران با استفاده از شاخص کیفیت آب (WQI) است. برای این منظور، 10 منبع آب زیرزمینی در داخل دشت انتخاب و کیفیت آب آنها در سال های 1392 و 1399 در دو فصل خشک و تر اندازه‌گیری شد. شاخص کیفیت آب با استفاده از پارامترهای اسیدیته، کل مواد جامد محلول در آب، سختی کل، نیترات، سولفات، بی‌کربنات، کلرور، کلسیم، سدیم، پتاسیم و منیزیم محاسبه گردید. نتایج تحقیق نشان داد بهترین شاخص کیفیت آب با میانگین 142 متعلق به چاه شماره 5 (نزدیک آبادی تنگ‌ارم) و بدترین شاخص کیفیت آب با میانگین 789 مربوط به چاه 10 (نزدیک آبادی دهرود) است. از مقایسه نقشه‌های پهنه‌بندی که با استفاده از روش کریجینگ رسم شدند، مشخص گشت چاه‌های نزدیک به آبادی تنگ‌ارم از کیفیت بهتری برخوردار هستند و هرچه به سمت آبادی دهرود در جنوب‌شرقی آبخوان حرکت شد از کیفیت آب زیرزمینی کاسته گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

171 - اثر خوراکی نانولیپوزوم حاوی رنگدانه آستازانتین بر عملکرد رشد و بهره وری خوراک بچه ماهی قزل‌‏آلای رنگین‎‌‏کمان Oncorhynchus mykiss
مژده بشارت هومن رجبی اسلامی مهدی سلطانی سید عبدالمجید موسوی

10.30495/jrnr.2021.19075

مطالعه حاضر به بررسی تاثیر نانولیپوزوم حاوی آستازانتین (NA) در جیره غذایی بر شاخص‌های رشد قزل‌ آلای رنگین‌ کمان پرداخت. تعداد 375 قطعه ماهی با میانگین وزن اولیه 2/00 ± 31/00 گرم در پنج تیمار شامل صفر (گروه شاهد)، 25 (تیمار دوم)، 50 (تیمار سوم)، 75 (تیمار چهارم) أکثر

مطالعه حاضر به بررسی تاثیر نانولیپوزوم حاوی آستازانتین (NA) در جیره غذایی بر شاخص‌های رشد قزل‌ آلای رنگین‌ کمان پرداخت. تعداد 375 قطعه ماهی با میانگین وزن اولیه 2/00 ± 31/00 گرم در پنج تیمار شامل صفر (گروه شاهد)، 25 (تیمار دوم)، 50 (تیمار سوم)، 75 (تیمار چهارم) و 100 میلی&lrm;‌گرم در کیلوگرم نانولیپوزوم حاوی آستازانتین (تیمار پنجم) تقسیم شدند. هر تیمار دارای سه تکرار و هر تکرار حاوی 25 قطعه ماهی بود که در 15 تانک 200 لیتری به صورت تصادفی ذخیره‌سازی شده و به مدت 60 روز تغذیه گردیدند. به‌ منظور اندازه‌ گیری وزن برای شاخص ‌های مورد بررسی از ترازو با دقت 0/1 استفاده شد. نتایج نشان داد بیشترین میزان درصد افزایش وزن نهایی (13/80±225/22 گرم) مربوط به تیمار 75 میلی ‌گرم در کیلوگرم نانولیپوزوم حاوی آستازانتین و کمترین آن (12/88±194/57 گرم) مربوط به تیمار 100 میلی ‌گرم در کیلوگرم نانولیپوزوم حاوی آستازانتین بود. همچنین بیشترین نرخ رشد روزانه با میزان 0/10±2/51 گرم در روز در تیمار 75 میلی ‌گرم در کیلوگرم نانولیپوزوم حاوی آستازانتین به دست آمد که به شکل معنی‌&lrm;داری بیش از مقدار آن در تیمار شاهد بود (p<0.05). بالاترین نرخ کارآیی غذایی نیز در تیمار 75 میلی‌ گرم در کیلوگرم نانولیپوزوم حاوی آستازانتین مشاهده شد. یافته ‌های پژوهش حاضر نشان داد که 83/61 میلی ‌گرم نانولیپوزوم حاوی آستازانتین بهترین تاثیر را در رشد قزل‌ آلای رنگین ‌کمان داشته و برای پرورش این ماهی توصیه می ‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

172 - طبقه بندی شدت خشکسالی هیدرولوژیکی با شاخص SMMD30 (مطالعه موردی: رودخانه های با رژیم جریان برفی یخچالی استان مازندران)
میرامید هادیانی

10.30495/jrnr.2022.65472.10234

در شمال ایران، وقوع خشکسالی ها نسبت به ترسالی ها در استان مازندران از فراوانی بیشتری برخوردار بوده ولی هیچ روند خاص اقلیمی مبنی بر کاهش بارندگی در سال های منتهی به دهه های اخیر در منطقه مشاهده نشده است. از نظر الگوی مکانی نیز وقوع خشکسالی ها و ترسالی ها از نظم خاص أکثر

در شمال ایران، وقوع خشکسالی ها نسبت به ترسالی ها در استان مازندران از فراوانی بیشتری برخوردار بوده ولی هیچ روند خاص اقلیمی مبنی بر کاهش بارندگی در سال های منتهی به دهه های اخیر در منطقه مشاهده نشده است. از نظر الگوی مکانی نیز وقوع خشکسالی ها و ترسالی ها از نظم خاصی تبعیت نکرده و در بین مناطق مختلف استان، غالبا از هم زمانی و هماهنگی خاصی برخوردار نمی باشند. در این تحقیق شدت خشکسالی های هیدرولوژیک رودخانه های با رژیم جریان برفی یخچالی استان مازندران، به روش تئوری توالی و با شاخص استاندارد متوسط جریان کمینه 30 روزه، مورد مطالعه و طبقه بندی (ضعیف، شدید و خیلی شدید) قرار گرفت. مستقل بودن رفتار هیدرولوژیک رودخانه ها به خصوص در برابر خشکسالی، تفاوت های پستی و بلندی و خصوصیات فیزیکی حوزه های آبخیز، مستقل بودن حد آستانه دبی کمینه در شرایط خشکسالی و در نهایت تفاوت میکروکلیماهای موجود سبب شد که این شاخص حتی در فصول مختلف سال، متفاوت باشد. شاخص شدت خیلی شدید در فصل پاییز رودخانه چالوس 1/486- و همین شاخص برای رودخانه چشمه کیله با رژیم جریان مشابه برابر 0/743 بوده و در عین حال در تحلیل منطقه ای می توان شاخص طبقه بندی شدت خیلی شدید خشکسالی هیدرولوژیک را در رژیم جریان برفی یخچالی در فصل پاییز 1/385- بیان نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

173 - ارزیابی وضعیت تغذیه گرایی تالاب عینک رشت با استفاده از شاخص کارلسون
محمد دهدار درگاهی محمدرضا رحیمی بشر ٰرضا زمانی پویا رهبری

10.30495/jrnr.2022.66760.10238

تغذیه گرایی یا غنی شدن، یک مساله مهم در تمامی بوم سازگان های آبی جهان بوده و تالاب ها یکی از حساس ترین زیستگاه ها نسبت به این معضل هستند و ارزیابی وضعیت تروفی یک تالاب، اولین گام در ارزیابی کیفیت آن است. مطالعه حاضر با هدف بررسی خصوصیات کیفی آب و وضعیت تغذیه گرای أکثر

تغذیه گرایی یا غنی شدن، یک مساله مهم در تمامی بوم سازگان های آبی جهان بوده و تالاب ها یکی از حساس ترین زیستگاه ها نسبت به این معضل هستند و ارزیابی وضعیت تروفی یک تالاب، اولین گام در ارزیابی کیفیت آن است. مطالعه حاضر با هدف بررسی خصوصیات کیفی آب و وضعیت تغذیه گرایی تالاب عینک رشت با استفاده از شاخص تروفی کارلسون انجام گرفته است. مساحت این پهنه آبی 36/5 هکتار و منبع تامین آب آن نزولات جوی و هرزآب های شهری و رودخانه سفیدرود می باشد. این تالاب در غرب کلان شهر رشت واقع و از چهار بخش مختلف تشکیل گردیده است. جهت تعیین فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب در هر بخش یک ایستگاه انتخاب و نمونه برداری ها از پاییز 1396 تا تابستان 1397 به صورت فصلی در طول یک سال در آنها انجام و میانگین سالانه فاکتورها نشان داد دمای آب برابر 18/3 درجه سانتی‌گراد، pH معادل 7/21، اکسیژن محلول آب 2/75 میلی گرم بر لیتر، BOD5 10/9میلی گرم بر لیتر، COD 24/42 میلی گرم بر لیتر، TDS 733/25 میلی گرم بر لیتر، نیتروژن کل 21/5 میلی گرم بر لیتر، کلروفیل آ 0/062 میلی گرم بر لیتر، فسفات کل 0/95 میلی گرم بر لیتر و عمق دیدسشی دیسک 0/35 متر بوده است. میانگین سالانه شاخص تروفی کارلسون این تالاب بر اساس عمق دیدسشی دیسک 76/78، فسفات کل 99/80 و کلروفیل آ 74/69 تعیین شد. بر اساس شاخص TSI تالاب عینک رشت در محدوده پرغذایی شدید قرار داشته و از دیدگاه مدیریتی نیاز به اقدام اساسی به جهت بهبود شرایط تغذیه گرایی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

174 - بررسی تغییرات مکانی - زمانی سرسبزی جنگل‌های بلوط زاگرس در واکنش به خشکسالی
محدثه قنبری مطلق مسعود کیادلیری منصور حلیمی

10.30495/jrnr.2023.71340.10281

تغییرات آب و هوایی که در ایران عمدتا به صورت تشدید دوره‌های خشکسالی و افزایش دما تظاهر کرده ‌است، می تواند تاثیرات عمیقی در اکوسیستم‌های جنگلی زاگرس در غرب ایران داشته باشد. در این مطالعه، روند خشکسالی (با شاخص PDSI) و اثرات آن بر پویایی زمانی- مکانی شاخص سبزینگی EVI م أکثر

تغییرات آب و هوایی که در ایران عمدتا به صورت تشدید دوره‌های خشکسالی و افزایش دما تظاهر کرده ‌است، می تواند تاثیرات عمیقی در اکوسیستم‌های جنگلی زاگرس در غرب ایران داشته باشد. در این مطالعه، روند خشکسالی (با شاخص PDSI) و اثرات آن بر پویایی زمانی- مکانی شاخص سبزینگی EVI محصول سنجنده MODIS از طریق بررسی رابطه همبستگی در دوره آماری 2000 تا 2020 در جنگل‌های بلوط زاگرس در استان کهگیلویه و بویراحمد بررسی گردید. برای تعیین مقدار آستانه سبزینگی شاخص از نمونه‌برداری در 20 نقطه در جنگل‌های استان و مقادیر شاخص EVI در این مناطق استفاده شد. نتایج نشان داد مقدار آستانه سبزینگی شاخص EVI در این جنگل‌ها در ماه خرداد حداکثر بوده است. از میزان شاخص سبزینگی و از مساحت جنگل‌های بلوط استان در دوره مطالعه کاسته شده ‌است. سبزینگی پیک جنگل‌های بلوط استان حساسیت معنی‌داری به تغییر در بارش و خشکسالی در اواخر دوره سرد سال و فصل بهار داشت. فازهای منفی شاخص‌های خشکسالی کاملا منطبق بر دوره‌های افت سبزینگی بوده ‌است. شاخص EVI، به عنوان شاخص سبزینگی جنگلی حساسیت بالایی را به شاخص خشکسالی PDSI نشان داده است. شاخص PDSI نیز توانسته است 0/74 از تغییرات فضایی EVI را در سه ماه فروردین، اردیبهشت و خرداد تبیین نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

175 - بررسی کیفی منابع آب‌ های سطحی در جهت دستیابی به کشاورزی و منابع طبیعی پایدار(مطالعه موردی: رودخانه مرزی ارس)
میلاد طباطبائی هاشمی مهدی سرائی تبریزی حسین بابازاده

10.30495/jrnr.2023.72524.10287

از آنجا‌یی که بخش کشاورزی مصرف‌کننده اصلی آب در کشور است، دستیابی به کشاورزی پایدار بدون در نظر گرفتن مسایل زیست ‌محیطی ممکن است در درازمدت مخاطراتی را به دنبال داشته باشد، لذا کمّیت و کیفیت آب‌های سطحی در کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش با هدف پایش کیفی أکثر

از آنجا‌یی که بخش کشاورزی مصرف‌کننده اصلی آب در کشور است، دستیابی به کشاورزی پایدار بدون در نظر گرفتن مسایل زیست ‌محیطی ممکن است در درازمدت مخاطراتی را به دنبال داشته باشد، لذا کمّیت و کیفیت آب‌های سطحی در کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش با هدف پایش کیفی منابع آب‌های سطحی برای دستیابی به کشاورزی و منابع طبیعی پایدار، به بررسی محدوده مطالعاتی حوضه آبریز رودخانه ارس پرداخته است. بالغ بر 100 نمونه‌‌‌ برداشت شده از 9 ایستگاه رودخانه ارس، حدفاصل روستای یایچی کشور آذربایجان تا نزدیک دریاچه سد ارس، از مهر ماه 1397 تا مرداد ماه 1398 با استفاده از شاخص کیفیت آب کشاورزی ویلکوکس و نرم‌افزار Grapher مورد بررسی، طبقه‌بندی و ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد نمونه‌ها در دیاگرام شولر در محدوده قابل قبول بوده، اما می‌بایست برای شرب، سایر عناصر موثر نیز مورد بررسی قرار گیرد. کم‌ترین میزان نسبت جذب سدیم در خرداد ‌ماه (1/40میلی‌گرم بر لیتر) و بیشترین مقدار آن در آبان ‌ماه (3/43 میلی‌گرم بر لیتر) می‌باشد. همچنین میزان هدایت الکتریکی آب در خرداد ماه (840 میکرو‌زیمنس بر سانتی‌متر) کم‌ترین و در مهر‌ماه (1375 میکرو‌زیمنس بر سانتی‌متر) بیشترین مقدار به ثبت رسیده است. بر اساس دیاگرام ویلکوکس، کلیه نمونه‌ها در محدوده کیفیC۳S1بوده و جز آب‌های شور به‌شمار می‌روند. علی‌رغم بالا بودن سطح شوری در نمونه‌های این رودخانه، طی بازه زمانی مورد بررسی جهت کاربری کشاورزی تفاوت معنی‌داری در روند کیفی ایستگاه‌ها مشاهده نشد، لیکن باید تمهیدات لازم در استفاده از این آب‌ها به‌عمل آید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

176 - شناسایی و اولویت بندی معیارها و شاخص ها برای بازسازی سیمای جنگلی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز چهل چای استان گلستان)
میترا امامی مرجان محمدزاده سیدحامد میرکریمی شعبان شتایی محمدهادی معیری

10.30495/jrnr.2023.72324.10286

جنگل زدایی و تخریب جنگل منجر به شکل گیری سیماهای سرزمین فقیر در سرتاسر جهان شده است. اگرچه در گذشته راهبردهای حفاظت بر حفظ سیستم های طبیعی دست نخورده تاکید داشته اند، امروزه راهبرد ها بر حفظ و بازسازی بوم سازگان های تخریب شده متمرکز شده اند. رویکرد بازسازی سیما أکثر

جنگل زدایی و تخریب جنگل منجر به شکل گیری سیماهای سرزمین فقیر در سرتاسر جهان شده است. اگرچه در گذشته راهبردهای حفاظت بر حفظ سیستم های طبیعی دست نخورده تاکید داشته اند، امروزه راهبرد ها بر حفظ و بازسازی بوم سازگان های تخریب شده متمرکز شده اند. رویکرد بازسازی سیمای جنگلی، رویکردی مهم برای بازسازی خدمات بوم شناسی و اقتصادی- اجتماعیِ بوم سازگان های جنگلی در مقیاس سیمای سرزمین تلقی می شود. شناسایی و اولویت بندی معیارها و شاخص های کارآمد و موثر در فرآیند اولویت بندی مناطق برای بازسازی سیمای جنگلی در اجرای چنین رویکرد هایی ضرورتی است که تاکنون در ایران انجام نشده است. از این رو هدف از این پژوهش معرفی معیارها و شاخص های موثر در اولویت بندی مناطق مناسب برای بازسازی سیمای جنگلی در منطقه مورد مطالعه است. در این مطالعه با تاکید بر هدایت تلاش های بازسازی به سمت مناطق تضمین کننده حداکثر سود از دو منظر ضرورت (لزوم بازسازی) و فرصت (امکان پذیری بازسازی)، در مجموع 26 معیار و 68 شاخص از دیدگاه های بوم شناسی و اقتصادی- اجتماعی شناسایی و سپس در قالب روش دلفی اولویت بندی شدند. نتایج نشان داد در بخش ضرورت بازسازی، معیار بوم شناسی روند تخریب سیمای سرزمین و معیار اقتصادی- اجتماعی فقر، اولویت نخست را به خود اختصاص داده اند. همچنین، معیارهای بوم شناسی تخریب و پتانسیل زادآوری طبیعی با اولویت برابر و معیار اقتصادی- اجتماعی بودجه از نظر امکان پذیری بازسازی در اولویت نخست قرار دارند. نتایج این پژوهش علاوه بر اینکه می تواند به تصمیم گیران و برنامه ریزان در مسئله حفاظت از طبیعت و استفاده از آن کمک کند، می تواند با توجه متعادل به هر دو جنبه ضرورت و فرصت بازسازی، منجر به مشارکت فعال ذی نفعان در برنامه های بازسازی سیمای جنگلی شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

177 - بررسی شاخص کیفیت آب (WQI) با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 و کاربرد مدل‌های تک‌متغیره و چندمتغیره در رودخانه سفیدرود در شمال ایران
یوسف پورحبیب ابراهیم فتائی فاطمه ناصحی بهنام خانیزاده حسین سعادتی

در این پژوهش کیفیت آب رودخانه سفیدرود طی سالهای 2013-2018 با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 و همچنین 10 پارامتر کیفی شیمیاییی و فیزیکی شامل کلسیم (Ca2+)، پتاسیم (Na+)، منیزیم (Mg2+)، کلر (Cl-)، سولفات (SO4-2)، بی‌کربنات (HCO3-)، کل مواد محلول (TDS)، هدایت الکتریکی أکثر

در این پژوهش کیفیت آب رودخانه سفیدرود طی سالهای 2013-2018 با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 و همچنین 10 پارامتر کیفی شیمیاییی و فیزیکی شامل کلسیم (Ca2+)، پتاسیم (Na+)، منیزیم (Mg2+)، کلر (Cl-)، سولفات (SO4-2)، بی‌کربنات (HCO3-)، کل مواد محلول (TDS)، هدایت الکتریکی (EC)، سختی کل (TH) و اسیدیته آب (pH) در سه ایستگاه هیدرمتری مورد مطالعه قرار گرفت. شاخص کیفیت آب (WQI) شرب محاسبه گردید و ارتباط آن با باندها و نسبت‌های باندی ماهواره‌ای (28 پارامتر) با استفاده از مدل‌های رگرسیونی تک‌متغیره و چندمتغیره، مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج مدل رگرسیونی تک متغیره نشان داد که شاخص WQI با باند 5 و نسبت باند B4/B3 در سطح معنی‌داری 1 درصد به ترتیب با ضریب تبیین (R2) 55/0 و 51/0 دارای همبستگی خطی و توانی بود. اجرای مدل رگرسیون چندمتغیره خطی گام‌به‌گام WQI با تمامی باندها و نسبت‌های مورد مطالعه نشان داد که سه متغیر باند 5 و نسبت‌های باندی B4/B3 و B6/B5 با WQI، با R2 حدود 80/0 در سطح معنی‌داری 5 درصد، دارای همبستگی بودند. پس از تهیه نقشه تغییرات مکانی WQI با استفاده از مدل رگرسیون خطی چندمتغیره، نتایج حاکی از آن بود که کیفیت آب در سرشاخه‌های سفیدرود، یعنی رودخانه‌های‌های قزل‌اوزن و شاهرود نسبت به مناطق پایین‌دست‌ و دریاچه سد منجیل، کمتر بود هرچند که کیفیت آب رودخانه‌های قزل‌اوزن و شاهرود ضعیف بود، ولی پس از ورد به سد سفید رود به کلاس آب خوب تبدیل شد. اما WQI آب خروجی از سد با عبور از اراضی کشاورزی، مناطق مسکونی و صنعتی حاشیه رودخانه تا رسیدن به دریای خزر به تدریج افزایش یافته و دارای کلاس آب ضعیف شده بود. به طور کلی نتایج تحقیق نشان داد که استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 و مدل رگرسیونی چند متغیره از توان بالایی برای پایش کیفیت آب برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

178 - قابلیت داده‌های ماهواره IRS در برآورد تاج پوشش گیاهی (مطالعه موردی:چهارمحال و بختیاری)
مریم محمدی عطاالله ابراهیمی اکبر حق‌زاده

پژوهشگران مختلف سنجش از دور در طول دو دهه گذشته نقش شاخص های گیاهی حاصل از داده های ماهواره ای را در بررسی منابع طبیعی ارزیابی کرده و به همبستگی مناسبی میان این شاخص ها با پارامتر های گیاهی رسیده اند. هدف از این مطالعه بررسی قابلیت شاخص های طیفی ماهوارهIRSبه منظور برآور أکثر

پژوهشگران مختلف سنجش از دور در طول دو دهه گذشته نقش شاخص های گیاهی حاصل از داده های ماهواره ای را در بررسی منابع طبیعی ارزیابی کرده و به همبستگی مناسبی میان این شاخص ها با پارامتر های گیاهی رسیده اند. هدف از این مطالعه بررسی قابلیت شاخص های طیفی ماهوارهIRSبه منظور برآورد تاج پوشش گیاهی در مراتع کرسنک می باشد. پیش پردازش های مختلف، شامل تصحیح هندسی و تصحیحات اتمسفریک با استفاده از نقشه های توپوگرافی 1:25000 و روش تفریق عارضه تاریک انجام شد عملیات برداشت زمینی در خرداد ماه 1389 در سطحی معادل576 هکتار انجام پذیرفت. پس از تیپ بندی واحد های گیاهی با روش نمونه برداری سیستماتیک-تصادفی نمونه برداری انجام گردید. اندازه گیری تاج پوشش به روش تعیین میزان سطح پوشیده شده توسط گیاه به تفکیک گونه و فرم رویشی اندازه‌گیری و موقعیت هر پلات توسطGPS ثبت شد. در این مطالعه از تصاویر مربوط به خرداد 1389 استفاده شد. شاخص های گیاهی بر روی تصاویر اعمال وبه همراه اطلاعات تاج پوشش گیاهی در محل هر پلات وارد نرم افزارSPSSگردید وبا در نظر گرفتن تاج پوشش به عنوان متغیر وابسته و شاخص گیاهی به عنوان متغیر مستقل همبستگی آنها محاسبه وشاخص هایی که بیشترین همبستگی را با تاج پوشش گیاهی داشتند، جهت تهیه مدل انتخاب شدند. نتایج نشان داد که شاخص GNDVIو DVI با تاج پوشش کل و شاخص PD321 با تاج پوشش فورب ها و شاخص GNDVI، GI و MIRV2 با تاج پوشش گندمیان بیشترین همبستگی را داشته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

179 - بررسی ناهنجاری‌های اقلیم با استفاده از مدل ریز مقیاس نمایی SDSM در شهرستان طبس
رضا قضاوی سید محمد مهدی موسویان

در این پژوهش به منظور روشن شدن اثرات تغییر اقلیم در شهرستان طبس با استفاده از نرم افزار SDSM و آمار درازمدت (30 ساله) ایستگاه سینوپتیک اقدام به پیش بینی پارامترهای دما و بارش با استفاده از داده های مدل HADCM3 برای دوره های آتی (2039-2010، 2069-2040 و 2070-2099 ) تحت دو أکثر

در این پژوهش به منظور روشن شدن اثرات تغییر اقلیم در شهرستان طبس با استفاده از نرم افزار SDSM و آمار درازمدت (30 ساله) ایستگاه سینوپتیک اقدام به پیش بینی پارامترهای دما و بارش با استفاده از داده های مدل HADCM3 برای دوره های آتی (2039-2010، 2069-2040 و 2070-2099 ) تحت دو سناریو A2 و B2 شد. همچنین این روند در دو دوره 15 ساله بررسی و برای تعیین درجه بیابانی شدن منطقه از روش دومارتن استفاده شد. نتایج پیش بینی ها با نتایج دوره مشاهده ای بررسی گشت. با توجه به اینکه کاهش دما و بارش و به تبع آن شاخص خشکی اثر قابل ملاحظه ای در روند بیابان زایی دارند، شاخص خشکی نیز تعیین گردید. نتایج این مرحله از پژوهش حاکی از اثرات معنی دار تغییر اقلیم بر حادتر شدن شرایط حاکم بر منطقه و به تبع آن کاهش میزان بارش و افزایش درجه حرارت و کاهش میزان شاخص خشکی بود. با توجه به نتایج می توان بیان داشت که اگرچه روند بیابان زایی متاثر از عوامل متعددی است، اما در سایه تغییرات اقلیمی محتمل در آینده احتمال افزایش روند بیابان زایی و گسترش عرصه های بیابانی در شهرستان طبس، به واسطه تغییر در میزان بارندگی و افزایش دما وجود دارد، زیرا در اثر افزایش دما و کاهش بارش بسیاری از زمین های کشاورزی دیم رها خواهد شد و شرایط برای تخریب خاک و در نتیجه افزایش عرصه های بیابانی افزایش می یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

180 - ارزیابی وضعیت (سلامت) مراتع نیمه‌استپی شهرستان گِرمی با سه روش مختلف
حمیده مظفری مجید آجورلو مهدیه ابراهیمی

برای شناخت تغییرات رخ داده در اجزای زنده و غیرزنده اکوسیستم مرتع در اثر عوامل طبیعی و انسانی، ارزیابی به هنگام وضعیت اکولوژیکی و سلامت مرتع ضرورت دارد. هدف این مطالعه، ارزیابی وضعیت (سلامت) بخشی از مراتع اطراف شهرستان گِرمی استان اردبیل، با روش چهار عاملی، شش عاملی و شا أکثر

برای شناخت تغییرات رخ داده در اجزای زنده و غیرزنده اکوسیستم مرتع در اثر عوامل طبیعی و انسانی، ارزیابی به هنگام وضعیت اکولوژیکی و سلامت مرتع ضرورت دارد. هدف این مطالعه، ارزیابی وضعیت (سلامت) بخشی از مراتع اطراف شهرستان گِرمی استان اردبیل، با روش چهار عاملی، شش عاملی و شاخص‌های اکولوژیک سلامت مرتع و انتخاب روش مناسب از طریق تحلیل میزان صحت و دقت روش‌ها بود. برای انجام مطالعه، سه مرتع قرق شده و در کنار هر یک از آنها، یک مرتع تحت چرای دام انتخاب شدند. برخی از ویژگی‌های پوشش گیاهی مانند درصد تاج پوشش و ویژگی‌های سطح خاک مانند درصد خاک لخت بر روی ترانسکت‌ 50 متری و کوادرات 5/1×1 متر اندازه‌گیری شدند. در روش شاخص‌های اکولوژیک سلامت، ابتدا توان رویشگاه در مراتع قرق شده (منطقه مرجع) بررسی، سپس درجه انحراف هر شاخص در مرتع چرا شده نسبت به منطقه مرجع ارزیابی شد. نتایج نشان داد که در هر دو روش شش عاملی و چهار عاملی، طبقه نهایی وضعیت در مراتع قرق شده خوب و در مراتع تحت چرای دام ضعیف می‌باشد. در روش شاخص‌های اکولوژیک سلامت مرتع، در دو مرتع چرا شده، درجه انحراف اغلب شاخص‌‌ها از منطقه مرجع متوسط تا شدید بود که سلامت نهایی این دو مرتع ناسالم ارزیابی شد. در مرتع سوم، میزان انحراف شاخص‌ها از منطقه مرجع در حد متوسط بود که سلامت نهایی آن در خطر ارزیابی شد. صحت و دقت روش چهار عاملی بیشتر از روش شش عاملی بود. بنابراین، روش چهار عاملی برای تعیین وضعیت مراتع نیمه‌استپی منطقه مناسب‌تر بود. اگر هدف از تعیین سلامت مرتع، تصمیم‌گیری برای امور حساس و مهم در خصوص مراتع منطقه باشد و منطقه مرجع در دسترس باشد، استفاده از روش شاخص‌های اکولوژیک سلامت مرتع توصیه می‌گردد، زیرا دانستن وضعیت اکولوژیکی مرتع پیش از اجرای عملیات مدیریتی، می‌تواند در شناخت فرآیندها و شاخص‌های سلامت که بیشتر به ترمیم و بازسازی نیاز دارند، کمک نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

181 - تاثیر افزودن پروبیوتیک لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس در جیره غذایی به عنوان مکمل، بر برخی شاخص‌های رشد کپور معمولی (Cyprinus carpio)
آزاده جعفری ابوالقاسم کمالی مهدی شمسایی‌مهرجان

پروبیوتیک ها مکمل های غذایی هستند که به طور موثر و سودمندی بر میزبان تاثیر می گذارند و تعادل فلور میکروبی روده و همچنین فاکتورهای رشد را بهبود می بخشند. در این پژوهش تعداد 240 قطعه بچه ماهی کپور (C. carpio) با میانگین وزن اولیه 5/0± 12 گرم در 4 تیمار با 3 تکرار ش أکثر

پروبیوتیک ها مکمل های غذایی هستند که به طور موثر و سودمندی بر میزبان تاثیر می گذارند و تعادل فلور میکروبی روده و همچنین فاکتورهای رشد را بهبود می بخشند. در این پژوهش تعداد 240 قطعه بچه ماهی کپور (C. carpio) با میانگین وزن اولیه 5/0± 12 گرم در 4 تیمار با 3 تکرار شامل جیره های حاوی سطوح مختلف پروبیوتیک Lactobacillus acidophilus (تیمار شاهد فاقد پروبیوتیک، تیمار 1 حاوی 5 درصد وزن غذا، تیمار 2 حاوی 7 درصد غذا و تیمار 3 حاوی 9 درصد غذا پروبیوتیک) تحت شرایط کاملا یکسان به مدت 60 روز مورد تغذیه قرار گرفته و تاثیر آن بر فاکتورهای رشد و بقا مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد تیمار 7 درصد وزن غذا لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس باعث افزایش وزن، درصد نرخ رشد ویژه و درصد افزایش وزن در بچه ماهیان کپور معمولی شد و اختلاف معنی داری با شاهد داشت (05/0P<)، در پایان دوره پرورش، پروبیوتیک به میزان 7 درصد وزن غذا باعث افزایش نرخ بازماندگی شد. طبق نتایج به دست آمده می توان غلظت 7 درصد وزن غذا لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس را جهت رشد سریع تر و بازماندگی بیشتر در بچه ماهیان کپور معمولی استفاده نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

182 - بررسی ابعاد فرهنگ اسلامی ایرانی و تأثیر آن بر رفتار مدیران و میزان رضایت شغلی کارکنان
مهدی اسلام پناه سیدمهدی الوانی

مقدمه و هدف پژوهش: پژوهش حاضر با هدف، بررسی تأثیر ابعاد فرهنگ اسلامی ایرانی بر رفتار سازمانی مدیران و میزان رضایت شغلی کارکنان، صورت گرفته است. روش پژوهش:روش پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی شهر تهران به ت أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: پژوهش حاضر با هدف، بررسی تأثیر ابعاد فرهنگ اسلامی ایرانی بر رفتار سازمانی مدیران و میزان رضایت شغلی کارکنان، صورت گرفته است. روش پژوهش:روش پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی شهر تهران به تعداد 223 نفر می باشد. حجم نمونه آماری با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند 92 نفر تعیین گردید که شامل 80 نفر از کارکنان ستادی دارای 4 سال سابقه کاری، همچنین ۱۲ نفر از مدیران عالی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی که دارای حداقل سه سال سابقه کار مدیریتی بودند نیز به این نمونه آماری اضافه شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته در زمینه ابعاد فرهنگ اسلامی ایرانی بر رفتار مدیران و همچنین، پرسشنامه رضایت شغلی (JFS[i]) بود. روایی پرسشنامه بررسی ابعاد فرهنگ اسلامی ایرانی بر رفتار مدیران از سوی هشت تن از اساتید مدیریت اسلامی و نیز متخصصین شورای عالی انقلاب فرهنگی در امر سیاست گذاری سبک زندگی ایرانی اسلامی مورد تأیید قرار گرفت، پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 83/0 به دست آمد، روایی و پایایی پرسشنامه رضایت شغلی با توجه به استاندارد بودن مورد تأیید است. یافته‌ها: نتایج به دست آمده در زمینه تجزیه و تحلیل داده‌ها حاکی از آن است که شاخص های مورد مطالعه (روحیه محبت و احسان(001/0)، روحیه عفو و گذشت (001/0)، فرهنگ مشارکت (000/0)، گسترش دانش (000/0) و شفافیت گزارشگری (003/0)) به تفکیک اسلامی بودن و ایرانی بودن در رفتار مدیران تأثیر داشته و در رضایتمندی شغلی کارکنان معنی‌دار ارزیابی گردید. همچنین شاخص صبر در برابر مشکلات در رفتار مدیران تأثیرگذار ارزیابی گردید ولی در رضایت شغلی کارکنان (68/0) تفاوت معنی‌داری حاصل نشد. نتیجه‌گیری: ابعاد فرهنگ اسلامی ایرانی در رفتار مدیران تاثیر مستقیم داشته و رفتار مدیران با میزان رضایت شغلی کارکنان رابطه معناداری دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

183 - شاخص سنجش سرمایه‌های فرهنگی در شهر تهران
علی قادری سید کمال الدین شهریاری حسین ذبیحی

مقدمه و هدف پژوهش: پژوهش حاضر با هدف شناسائی مولفه‌ها و شاخص‌های مناسب در سنجش سرمایه‌های فرهنگی شهر تهران و ترسیم مدل مفهومی‌سنجش سرمایه‌های فرهنگی در شهر تهران انجام شده است.روش پژوهش:‌این تحقیق، براساس هدف، یک تحقیق کاربردی است و در گردآوری داده‌های مورد نیاز تحقیق ا أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: پژوهش حاضر با هدف شناسائی مولفه‌ها و شاخص‌های مناسب در سنجش سرمایه‌های فرهنگی شهر تهران و ترسیم مدل مفهومی‌سنجش سرمایه‌های فرهنگی در شهر تهران انجام شده است.روش پژوهش:‌این تحقیق، براساس هدف، یک تحقیق کاربردی است و در گردآوری داده‌های مورد نیاز تحقیق از روش‌های کتابخانه‌ای و تکنیک طوفان فکری استفاده شده است.یافته‌ها: با مرور ادبیات تخصصی مربوطه و هم‌چنین پژوهش‌های کاربردی و مدل‌های عملیاتی شاخص بین‌المللی، مولفه‌ها و شاخص‌های متعددی برای سنجش سرمایه‌های فرهنگی در محیط‌های مختلف، بویژه شهر، شناسائی گردید، سپس با ارائه مولفه‌ها و شاخص‌های مستخرج از مطالعات کتابخانه‌ای به گروه تخصصی پژوهش، با روش طوفان فکری و بحث و جدل و جمع‌بندی حاصل از آنها، 39 شاخص در پنج گروه مولفه، به عنوان شاخص‌های پیشنهادی آنها برای سنجش سرمایه‌های فرهنگی شهر تهران شناسائی و مناسب دانسته شدند. در انتها، مدل سنجش سرمایه‌های فرهنگی شهر تهران متشکل از مولفه‌ها و شاخص‌های مربوطه ترسیم گردید.نتیجه‌گیری: با استفاده از مولفه‌ها و شاخص‌های مناسب می‌توان مدل مناسبی برای سنجش سرمایه‌های فرهنگی شهر تهران ارائه داده و به سیاست‌گذاران و برنامه ریزان شهری برای ارزیابی و سنجش وضعیت‌این سرمایه در شهر تهران معرفی کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

184 - خودنمایی مثلث گفتگوگستری، تنش‌زدایی و احترام متقابل در میان شاخص‌های ارتباطات میان فرهنگی
احمد ودادی حسین اخلاقی نسب

مقدمه و هدف پژوهش: شاخص‌های ارتباطات میان فرهنگی، ابزارهای ارزیابی پسرفت یا پیشرفت این نوع ارتباطات در عرصه گفتگوهای بین‌المللی و بازویی سنجشی برای راهبرد پردازان فرهنگی یک جامعه است. ایجاد نقاطی مانند: گفت و گو، تنش‌زدایی، و احترام به فرهنگ‌ها و تمدن‌های جوامع دیگر، در أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: شاخص‌های ارتباطات میان فرهنگی، ابزارهای ارزیابی پسرفت یا پیشرفت این نوع ارتباطات در عرصه گفتگوهای بین‌المللی و بازویی سنجشی برای راهبرد پردازان فرهنگی یک جامعه است. ایجاد نقاطی مانند: گفت و گو، تنش‌زدایی، و احترام به فرهنگ‌ها و تمدن‌های جوامع دیگر، در نخستین نمایش اسلام گستری پدیدار گشت تا سرانجام آن شکل گیری مثلثی باشد که این نقاط در سه رأس آن قرار گرفته‌اند. البته، برونداد این مثلث، به صدا درآوردن شیپور جنگ ستیزی است تا مقتدرانه بگوییم: گفتگو، تکیه گاه اسلام گستری در آن سوی مرزهای حجاز بوده است. روش پژوهش: این تحقیق از نظر نوع، کاربردی است، زیرا حلال بسیاری از مشکلات چند سازمان فرهنگی است. البته، توصیفی-تحلیلی نیز هست، زیرا از اسناد و منابع کتابخانه‌ای استفاده کرده است، به این صورت که پس از احصای مسائل از جامعه، شاخص‌های ارتباطات میان فرهنگی از منظر دین تعیین شده‌اند. یافته ها: سه شاخص: گفتگوگستری، تنش‌زدایی، واحترام متقابل در این تحقیق در سطح اطمینان 99 درصد معنادار بوده اند. این متغیرها را که در اندازه‌گیری سازة تحقیق سهم زیادی داشته اند، خبرگان تأیید کرده‌اند. نتیجه‌گیری: ابزارهای سنجش ارتباطات میان فرهنگی، شاید به تنهایی سد مقاومی برای پرهیز از وقوع جنگ میان فرهنگ‌ها نباشند، ولی تجمیع آن‌ها در یک مثلث، حوزه‌ای مقتدر برای امور بین‌المللی است تا دیوار بی‌اعتمادی را سست و گفتمان‌های فرهنگی را جایگزین تنش‌های فرهنگی کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

185 - بررسی سب کهای مدیریتی موجود در مراکز فرهنگی (مجتمع های فرهنگی و هنری/ فرهنگسراها و کتابخانه ها) تابعه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان لرستان و ارائه الگوی مناسب
حسین پناهیان دکترعلی رشیدپور

پژوهش حاضر با هدف بررسی سبک های مد یریتی موجود در مراکز فرهنگی و ارائه الگوی مناسب براساسشاخص های فرهنگی انجام گردیده است . جامعه آماری این تحقیق م دیران مراکز فرهنگی تابعه اداره کل فرهنگ و ارشاداسلامی استان لرستان می باشند که در مجموع 35 نفر هستند . و با توجه به محدود أکثر

پژوهش حاضر با هدف بررسی سبک های مد یریتی موجود در مراکز فرهنگی و ارائه الگوی مناسب براساسشاخص های فرهنگی انجام گردیده است . جامعه آماری این تحقیق م دیران مراکز فرهنگی تابعه اداره کل فرهنگ و ارشاداسلامی استان لرستان می باشند که در مجموع 35 نفر هستند . و با توجه به محدود بودن اعضاء جامعه مذکور نمونه گیریصورت نگرفت و همه ی آنها مورد بررسی قرار گرفتند . ابزار سنجش شامل دو بخش بود که بخش اول به بررسی سبکمدیریت (پرسشنامه باردنز و متزکاس ) و بخش دوم به سنجش میزان شاخص های فرهنگی (پرسشنامه دورفمن و هاول )می پرداخت. پس از جمع آوری و تجزیه وتحلیل داده ها مشخص گردید که سبک مدیریتی موجود از نوع استبدادی خیرخواهانه( 2 S)می باشد و مدیران مذکور از نظر شاخص های فرهنگی مرد سالار/ جمع گر ا/ با فاصله قدرت تقریبامتعادل و دارای پرهیز از ابهام بالا هستند . در ضمن با توجه به میزان شاخص های فرهنگی سبک مطلوب مدیریت بر ایمراکز فرهنگی چیزی بین سیستم های استبدادی خیرخواهانه(S2) و مشورتی(S3)می باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

186 - بررسی نقش و جایگاه ارزیابی عملکرد در موفقیت و بهبود فعالیت های فرهنگی نمایندگی های فرهنگی در خارج از کشور
ابراهیم پرویز مرتضی داودی

در این مقاله در راستای تبیین نقش و جایگاه ارزیابی عملکرد در موفقیت و بهبود فعالیت های فرهنگی نمایندگی های فرهنگی در خارج از کشور ، نخست مفهوم ارزیابی عملکرد ارائه گردیده و سپس با اشاره به اهمیت فعالیت های فرهنگی ، به رویکردهای نظری برای تحلیل ارزیابی عملکرد می پردازد . أکثر

در این مقاله در راستای تبیین نقش و جایگاه ارزیابی عملکرد در موفقیت و بهبود فعالیت های فرهنگی نمایندگی های فرهنگی در خارج از کشور ، نخست مفهوم ارزیابی عملکرد ارائه گردیده و سپس با اشاره به اهمیت فعالیت های فرهنگی ، به رویکردهای نظری برای تحلیل ارزیابی عملکرد می پردازد . در ادامه ضمن معرفی شاخص های فرهنگی به توصیف پژوهش، اهداف و فرضیه آن پرداخته و نتایج مربوط به تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه های توزیع شده تشر یح می گردد. یافته های پژوهش نشان می دهد که ارزیابی عملکرد در موفقیت فعالیت های فرهنگی نقش بسزایی ایفا می نماید و برنامه ریزی برای گسترش و اشاعه کمی و کیفی انواع فعالیت های فرهنگی از طریق شاخص های مناسب ضرورتی اجتناب ناپذیر است ؛ زیرا شاخص ها امکان بررسی، سنجش و مقایسه بین وضع موجود و وضع مطلوب را فراهم می سازند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

187 - بررسی تطبیقی وضعیت شاخص توسعه انسانی در کشورهای منتخب در حال توسعه (ایران، برزیل، پاکستان، ترکیه، مصر و مکزیک)
فتح الله ویسی ناب میر ستار صدر موسوی

توسعه انسانی درباره ایجاد محیطی که در آن مردم بتوانند استعدادهای بالقوه خود را شکوفا کرده، مولد باشند و زندگی خود را بر اساس نیازها و منافعشان بسازند، بحث می کند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی در پی آن است تا وضعیت شاخص توسعه انسانی، شاخص نابرابری جنسی و شاخص چند أکثر

توسعه انسانی درباره ایجاد محیطی که در آن مردم بتوانند استعدادهای بالقوه خود را شکوفا کرده، مولد باشند و زندگی خود را بر اساس نیازها و منافعشان بسازند، بحث می کند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی در پی آن است تا وضعیت شاخص توسعه انسانی، شاخص نابرابری جنسی و شاخص چند بعدی فقر را در کشورهای در حال توسعه مشخص و با هم مقایسه نمایید. نتایج تحقیق بیانگر آن است که کشورهای منتخب در وضعیت مناسبی به لحاظ شاخص توسعه انسانی قرارا دارند زیرا تنها دو کشور پاکستان و مصر به ترتیب با مقدار شاخص توسعه انسانی 537/0 و 689/0 در گروه کشورهای با توسعه انسانی پایین و متوسط قرار دارند و سایر کشورها به ترتیب ترکیه، مکزیک، ایران و برزیل با مقادیر شاخص توسعه انسانی 759/0، 756/0، 749/0 و 744/0 در گروه کشورهای با توسعه انسانی بالا قرار می گیرند. به لحاظ شاخص نابرابری جنسی کشور مصر با مقدار 580/0 به لحاظ این شاخص در رتبه 128 جهان و به واقع در پایینترین رتبه به لحاظ کشورهای منتخب قرارا دارد، همچنین کشور ترکیه با مقدار 360/0 به لحاظ این شاخص در رتبه اول کشورهای منتخب و رتبه 69 کشورهای جهان قرار دارد. در نهایت بررسی وضعیت شاخص چند بعدی فقر در این کشورها بیانگر مناسب بودن وضعیت کلی این کشورهاست، زیرا تنها کشور پاکستان با مقدار 237/0 درصد در گروه کشورهای در معرض فقر چند بعدی قرار دارد و سایر کشورها در گروه کشورهای غنی قرار می گیرند.که این نشان دهنده مناسب بودن استانداردهای زندگی در این کشورهاست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

188 - مطالعه و بررسی رابطه بین شاخص های توسعه انسانی و فساد اداری در کشورهای منتخب طی سال های 2010 الی 2012
مریم نجار نهاوندی حمید خورسنداسیابر

در این تحقیق به کمک اطلاعات ارائه شده توسط سازمان های UNDP وTransparency International طی سال های 2010 تا 2012، به بررسی نوع و قدرت رابطه بین فساد اداری و توسعه انسانی در جوامع پرداخته شده است. مدل تئوریک به دست آمده حاکی از وجود رابطه دو طرفه بین شاخص فساد اداری (CPI) أکثر

در این تحقیق به کمک اطلاعات ارائه شده توسط سازمان های UNDP وTransparency International طی سال های 2010 تا 2012، به بررسی نوع و قدرت رابطه بین فساد اداری و توسعه انسانی در جوامع پرداخته شده است. مدل تئوریک به دست آمده حاکی از وجود رابطه دو طرفه بین شاخص فساد اداری (CPI) و شاخص توسعه انسانی (HDI) می باشد. فساد اداری به صورت غیر مستقیم با تأثیر منفی بر میزان درآمد ناخالص ملی و رشد اقتصادی میزان توسعه انسانی را محدود می کند و فرایند توسعه انسانی نیز به صورت مستقیم با وضع قوانین جدید و افزایش اقتدار و درآمد دولت بر افزایش فساد اداری تأثیرگذار است. اطلاعات موجود توسط مدل های رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی نتایج حاکی از وجود رابطه معنادار آماری قوی بین دو شاخص توسعه انسانی (HDI) و فساد اداری (CPI) در سال های 2010 تا 2012 می باشد. همچنین نتایج نشان می دهد زیرشاخص های توسعه انسانی (امید به زندگی، پیشرفت تحصیلی و درآمد ناخالص ملی) به عنوان متغیرهای مستقل در میزان شاخص فساد اداری (CPI) تأثیرگذار بوده و بیشترین سهم در این رابطه نیز متعلق به زیرشاخص درآمد ناخالص ملی می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

189 - سنجش پایداری اجتماعی- فرهنگی توسعه گردشگری روستایی در استان آذربایجان‌شرقی
فاطمه کاظمیه اسما عیدی

10.30495/jisds.2022.68449.11761

توسعه گردشگری در یک منطقه بدون اثرات جانبی نیست. گردشگران در طول اقامت خود در یک ناحیه، با افراد و نهادهای حاضر در آن روابط اجتماعی برقرار می‌کنند که جنس آن با نوع و شیوه ارتباط جمعیت بومی با یکدیگر بسیار متفاوت است. این کنش و واکنش میان جمعیت میزبان و گردشگران، منشا پد أکثر

توسعه گردشگری در یک منطقه بدون اثرات جانبی نیست. گردشگران در طول اقامت خود در یک ناحیه، با افراد و نهادهای حاضر در آن روابط اجتماعی برقرار می‌کنند که جنس آن با نوع و شیوه ارتباط جمعیت بومی با یکدیگر بسیار متفاوت است. این کنش و واکنش میان جمعیت میزبان و گردشگران، منشا پدیدار شدن اثرات گوناگون اجتماعی- فرهنگی است که بسته به نوع ارتباط و تعامل می‌تواند موجب بروز اثرات مثبت و منفی شود. هدف از این پژوهش سنجش پایداری اجتماعی- فرهنگی توسعه گردشگری در روستاهای هدف استان آذربایجان شرقی بود تا بتوان با برنامه ریزی و مدیریت صحیح پیامدهای منفی اجتماعی فرهنگی گردشگری را تعدیل یا حذف و پیامدهای مثبت را تقویت کرد و در نهایت به توسعه پایدار که نقطه ی ایده ال صنعت گردشگری است دست یافت. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر شیوه ی اجرا، پیمایشی و از نظر زمانی مقطعی می باشد. جامعه آماری پژوهش سرپرستان خانوارها در چهار روستای هدف گردشگری در استان آذربایجان شرقی بود (819=N) که با استفاده از جدول کرجسی- مورگان حجم نمونه ی آماری 265 نفر محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری و ابزارهای سنجش پایداری در محیط نرم افزارهای Spss و Excel انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که ابعاد اجتماعی فرهنگی گردشگری در منطقه مورد مطالعه با میانگین 563/0 از سطح پایداری متوسط برخوردار است. همچنین اولویت بندی روستاهای مورد مطالعه به لحاظ سطح پایداری اجتماعی فرهنگی نیز نشان داد که روستای اشتبین با امتیاز 624/0بیشترین رتبه و روستای توته خانه با امتیاز 493/0 کمترین رتبه را به خود اختصاص دادند. باتوجه به اهمیت ابعاد اجتماعی فرهنگی در مدیریت و توسعه گردشگری پایدار، تعیین ظرفیت برد اجتماعی و کنترل آمار گردشگران، افزایش مهارت و دانش حفاظت از الگوها و ارزش های فرهنگی اجتماعات محلی با برگزاری دوره ها و کارگاه های آموزشی در مقاصد گردشگری، واگذاری اداره امور فعالیت های بخش گردشگری به ساکنان محلی روستاها توصیه می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

190 - ارزیابی و تحلیل توزیع فضایی شاخص های توسعه آموزشی (مطالعه موردی: شهرستان های استان سیستان و بلوچستان)
حمیدرضا رخشانی نسب امیرحمزه شهبازی حسین بخشانی

10.30495/jisds.2022.70461.11812

با توجه به ضرورت توسعه یکپارچه‌ی ناحیه‌ای مطالعه و تحلیل شاخص های آموزشی یکی از مؤثرترین ابزار‌ها جهت برنامه‌ریزی محسوب می‌شود. شاخص آموزشی بدون شک یکی از مهمترین مؤلفه‌ها جهت اختصاص امکانات برابر در سطح ناحیه‌ای است. خدمات آموزشی در سطح استان سیستان و بلوچستان به صورت أکثر

با توجه به ضرورت توسعه یکپارچه‌ی ناحیه‌ای مطالعه و تحلیل شاخص های آموزشی یکی از مؤثرترین ابزار‌ها جهت برنامه‌ریزی محسوب می‌شود. شاخص آموزشی بدون شک یکی از مهمترین مؤلفه‌ها جهت اختصاص امکانات برابر در سطح ناحیه‌ای است. خدمات آموزشی در سطح استان سیستان و بلوچستان به صورت یکسان توزیع نشده به طوری که اختلاف بسیاری بین شهرستان‌های استان از نظر شاخص‌های آموزشی وجود دارد، بدین منظور پژوهش حاضر با رویکرد عدالت آموزشی به بررسی توزیع شاخص‌های آموزشی در سطح استان پرداخته است، روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است که ابتدا با توجه به سالنامه آماری سال 1395 شاخص‌های توسعه آموزشی محاسبه شده و سپس مطابق با روش آراس(ARAS)، ابتدا ماتریس اولیه تشکیل داده شد و در مرحله بعد داده‌ها نرمال شده و با روش آنتروپی شانون وزن دهی شده و در نهایت ایده‌آل هر ماتریس جداگانه محاسبه شده و شهرستان‌های استان با توجه به شاخص‌های بیست و دو‌گانه توسعه آموزشی رتبه‌بندی شدند. نتایج تحقیق نشان دادکه شهرستان‌های نیمروز با 0/82 و هامون با0/73 از نظر شاخص‌های آموزشی توسعه یافته و شهرستان‌های ایرانشهر، زابل، زهک، فنوج، کنارک، نیک شهر، هیرمند، میرجاوه نیمه توسعه یافته به بالا هستندو شهرستان‌های زاهدان، دلگان، مهرستان، خاش، سراوان، سیب وسوران و قصرقند نیمه توسعه یافته رو به پایین و شهرستان‌های سرباز و چابهار توسعه نیافته محسوب می‌شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

191 - ارزیابی تطبیقی برنامه های رفاهی سالمندان با کشورهای منتخب
سروش فتحی طهمورث شیری حسین شاهوردی

10.30495/jisds.2022.69800.11803

با توجه به شروع پدیده سالمندی در جهان و برنامه ریزی اغلب کشورهای جهان در این حوزه؛در ایران نیز از دهة هشتاد سیاستگذاری در این حوزه آغاز و از دهه نود بحث سالمندی از مباحث جدی در ایران شده است.بر این اساس نهادهای مختلفی چون کمیته امداد امام(ره) وزارت بهداشت،سازمان بهزیستی أکثر

با توجه به شروع پدیده سالمندی در جهان و برنامه ریزی اغلب کشورهای جهان در این حوزه؛در ایران نیز از دهة هشتاد سیاستگذاری در این حوزه آغاز و از دهه نود بحث سالمندی از مباحث جدی در ایران شده است.بر این اساس نهادهای مختلفی چون کمیته امداد امام(ره) وزارت بهداشت،سازمان بهزیستی،سازمان تأمین اجتماعی... به عنوان سازمان های متولی این حوزه سالمندی شده اند.این تحقیق در زمره تحقیقات ارزیابی و ارزشیابی قرار دارد.داده های تحقیق با استفاده از دو روش مطالعات تطبیقی و تکنیک تحلیل داده های ثانویه به دست آمده و مورد تحلیل واقع شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد؛با مبنا قرار دادن شاخص های دیده بانی سالمندی جهانی،وضعیت سالمندی در ایران با شاخص ها و معیارهای جهانی فاصله دارد و در بعضی شاخص ها این فاصله به حدی زیاد است که می توان از آن به عنوان شکاف یاد کرد.تحلیل چرایی این وضعیت،عموماً انگشت اشاره را به سمت و سوی عدم انسجام در برنامه های رفاهی را نشان می دهد.با توجه به یافته های تحقیق،پیشنهادهایی از بابت ارتقاء عملکرد برنامه های سالمندی درایران ارائه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

192 - رهیافتی تحلیلی در شناخت مؤلفه ها، شاخص ها و بارزه های توسعه پایدار شهری
محمدرضا پورجعفر زهرا خدائی علی پور خیری

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

193 - تاثیر شاخصهای اجتماعی و فرهنگی بر میزان اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی به دانشگاه آزاد اسلامی
مجید کفاشی سروش فتحی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

194 - ارزیابی تطبیقی برنامه ‏های رفاهی سالمندان با کشورهای منتخب
حسین شاهوردی سروش فتحی طهمورث شیری

10.30495/JISDS.2022.69800.11803

با توجه به شروع پدیده سالمندی در جهان و برنامه ریزی اغلب کشورهای جهان در این حوزه؛در ایران نیز از دهة هشتاد سیاستگذاری در این حوزه آغاز و از دهه نود بحث سالمندی از مباحث جدی در ایران شده است. بر این اساس نهادهای مختلفی چون کمیته امداد امام (ره) وزارت بهداشت، سازمان بهزی أکثر

با توجه به شروع پدیده سالمندی در جهان و برنامه ریزی اغلب کشورهای جهان در این حوزه؛در ایران نیز از دهة هشتاد سیاستگذاری در این حوزه آغاز و از دهه نود بحث سالمندی از مباحث جدی در ایران شده است. بر این اساس نهادهای مختلفی چون کمیته امداد امام (ره) وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، سازمان تأمین اجتماعی. . . به عنوان سازمان های متولی این حوزه سالمندی شده اند. این تحقیق در زمره تحقیقات ارزیابی و ارزشیابی قرار دارد. داده های تحقیق با استفاده از دو روش مطالعات تطبیقی و تکنیک تحلیل داده های ثانویه به دست آمده و مورد تحلیل واقع شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد؛ با مبنا قرار دادن شاخص های دیده بانی سالمندی جهانی، وضعیت سالمندی در ایران با شاخص ها و معیارهای جهانی فاصله دارد و در بعضی شاخص ها این فاصله به حدی زیاد است که می توان از آن به عنوان شکاف یاد کرد. تحلیل چرایی این وضعیت، عموماً انگشت اشاره را به سمت و سوی عدم انسجام در برنامه های رفاهی را نشان می دهد. با توجه به یافته های تحقیق، پیشنهادهایی از بابت ارتقاء عملکرد برنامه های سالمندی درایران ارائه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

195 - ارزیابی میزان تاثیر مهارت های شهروندی بر ارتقای توسعه اجتماعی (مورد مطالعه: مناطق 3، 7 و 14 تهران)
سروش فتحی مهدی مختارپور

فرهنگ و مهارت شهروندی در واقع مفاهیم خاصی است که انسان ها به اعمال، حالت ها و پدیده ها نسبت می دهند و برای آن در زندگی خود جایگاه و اهمیت ویژه ای قائل می شوند، مهارت های شهروندی به انواع مختلف اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی، سیاسی، فرهنگی و... تقسیم می شوند. امروزه توجه به مف أکثر

فرهنگ و مهارت شهروندی در واقع مفاهیم خاصی است که انسان ها به اعمال، حالت ها و پدیده ها نسبت می دهند و برای آن در زندگی خود جایگاه و اهمیت ویژه ای قائل می شوند، مهارت های شهروندی به انواع مختلف اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی، سیاسی، فرهنگی و... تقسیم می شوند. امروزه توجه به مفهوم مهارت شهروندی و روش‌های ارتقاء آن در جهت بهبود توسعه اجتماعی، به عنوان یکی از اولویت‌های اساسی طراحان و برنامه‌ریزان‌شهری در زیر شاخه‌ حقوق شهروندی تبدیل شده است. تحقیق حاضر یک مطالعه موردی از نوع توصیفی و تحلیلی است. چارچوب نظری تحقیق براساس روش اسنادی و مطالعه سایر مقالات و سایت های علمی مرتبط با موضوع تحقیق از یک طرف و همچنین استفاده از تکنیک پرسشنامه استفاده گردیده و انتخاب افراد حجم نمونه به صورت تصادفی بوده است و تعداد 385 پرسشنامه حاوی سوالات مربوط به تحقیق در بین جامعه آماری انتخاب شده توزیع شده و پس از تجزیه وتحلیل آماری با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و مدل سازی رگرسیون مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهند که بین خودآگاهی، همدلی، قدرت تصمیم گیری، تفکر نقادانه، روابط بین فردی و توسعه اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد. نتایج حاصله از تحلیل رگرسیونی متغیر های موجود در معادله را نشان می دهد که متغیرهای خودآگاهی، روابط بین فردی، تفکر نقادانه، قدرت تصمیم گیری و همدلی بیشترین تاثیر را بر ارتقای توسعه اجتماعی دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

196 - تحلیل فضایی و ارزیابی شاخص های توسعه یافتگی شهرستان های استان کهگیلویه و بویراحمد (با استفاده از سیستم تحلیل عاملی و تکنیک خوشه ای)
اصغر ضرابی سید علی موسوی نور

درک استعدادها و توانمندیهای مناطق و برنامه ریزی برای گسترش و تقویت مزیت های نسبی بر اساس قابلیت ها موجب تعادل و توازن منطقه ای می شود.مطالعه حاضر در تلاش است تا با بهره گیری از سیستم تحلیل عاملی و روش تکنیک خوشه ای به نامتعادل بودن و شکاف موجود بین شهرستانهای استان بپرد أکثر

درک استعدادها و توانمندیهای مناطق و برنامه ریزی برای گسترش و تقویت مزیت های نسبی بر اساس قابلیت ها موجب تعادل و توازن منطقه ای می شود.مطالعه حاضر در تلاش است تا با بهره گیری از سیستم تحلیل عاملی و روش تکنیک خوشه ای به نامتعادل بودن و شکاف موجود بین شهرستانهای استان بپردازد. در پرتو چنین مطالعاتی می توان الزامات استراتژیک توسعه بخش ها و مناطق و شهرستان های استان را تعیین و با دقت در اولویت بندی های راهبردی اهداف توسعه ای را به فراخور توانمندی ها ،ظرفیت ها و قابلیت های منطقه ای به انجام رساند.در این مقاله ابتدا 33 شاخص آموزشی ،فرهنگی،اقتصادی ،زیربنایی ،بهداشتی و جمعیتی مورد بررسی قرار گرفته و از روش پیشرفته تحلیل عاملی به شش عامل تقلیل یافته و بطور ترکیبی در مولفه های معنی دار قرار داده شده و سپس شهرستانهای استان به روش تکنیک خوشه ای به چهار طبقه همگن تقسیم شده اند.شاخص های مورد مطالعه به کمک تکنیک های فوق در نرم افزارهای SPSS و EXEL محاسبه شده و سپس چگونگی و یا درجه توسعه یافتگی و نابرابریهای شهرستانی محاسبه و تحلیل شده است.نتایج نشان می دهد شهرستانهای استان از جهت توسعه یافتگی کاملا نامتعادل هستند.بطوری که شهرستان بویراحمد به دلیل مرکزیت اداری - سیاسی استان و گچساران به لحاظ نفت خیز بودن شرایط بهتری از جهت شاخص های مورد مطالعه دارند و در سطح برخوردار و شهرستانهای کهگیلویه و چرام ، دنا در سطه نیمه برخوردار وشهرستان های لنده،بهمئی و باشت محروم و غیر برخوردارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

197 - سنجش ومدیریت کیفیت زندگی در مناطق شهری)مطالعه موردی : مناطق 18گانه شهر زاهدان(
کریم حمدی رحیم سرور علی شعاع برآبادی محسن رنجبر

با طرح رویکرد های جدید در حوزه مدیریت توسعه و برنامـه ریـزی شـهری همچـون دیـدگاه نیـاز هـای اساسـی،حکمروایی شهری ، سرمایه اجتماعی ، اقتصاد سیاسی فضا و عدالت در فضا توجه به کیفیت زنـدگی شـهروندان وسنجش آن در کانون توجه محققان قرار گرفت ، امروزه توجـه بـه کیفیـت زنـدگی بـ أکثر

با طرح رویکرد های جدید در حوزه مدیریت توسعه و برنامـه ریـزی شـهری همچـون دیـدگاه نیـاز هـای اساسـی،حکمروایی شهری ، سرمایه اجتماعی ، اقتصاد سیاسی فضا و عدالت در فضا توجه به کیفیت زنـدگی شـهروندان وسنجش آن در کانون توجه محققان قرار گرفت ، امروزه توجـه بـه کیفیـت زنـدگی بـه ویـژه از نظـر شـهروندان وبرداشتی که از آن دارند برای مدیریت توسعه شهری مهم تلقی می شود زیرا یکی از مبنـا هـا بـرای برنامـه ریـزیشهری محسوب می شود .مقاله حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که با هدف سنجش شاخص های کیفیت زندگی در مناطق 18گانه شهرزاهدان به بررسی 25شاخص در قالب 3گروه پرداخته است. عمده کار ایـن تحقیـق پیمایشـی بـوده و از طریـقبررسیهای میدانی و پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه ساکنان منـاطق 18گانـه شـهر زاهـدانبوده و در تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای Excel ، Spssو همچنـین از مـدل مـوریس؛ شـاخص لـرد وشاخص هزینه استفاده شد. یافته های تحقیق حکایت از وجود نابرابری های زیاد از نظر شاخص های توسـعه بـینمناطق مختلف شهر زاهدان بوده و راهبرد اصلی مدیریت شهری در قـدم اول اتخـاذ راهکارهـایی بـرای رفـع عـدمتوازنهای موجود بین محلات شهری می باشد چرا که شهر دو قطبی چه برای طبقات مرفه و چه برای طبقات فقیرمحیط مناسبی جهت زندگی نمی باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

198 - ارزیابی و تحلیل توزیع فضایی شاخص ‏های توسعه آموزشی (مطالعه موردی: شهرستان‏ های استان سیستان و بلوچستان)
حمید رضا رخشانی نسب امیرحمزه شهبازی حسین بخشانی

10.30495/JISDS.2022.70461.11812

با توجه به ضرورت توسعه یکپارچه‌ی ناحیه‌ای مطالعه و تحلیل شاخص های آموزشی یکی از مؤثرترین ابزار‌ها جهت برنامه‌ریزی محسوب می‌شود. شاخص آموزشی بدون شک یکی از مهمترین مؤلفه‌ها جهت اختصاص امکانات برابر در سطح ناحیه‌ای است. خدمات آموزشی در سطح استان سیستان و بلوچستان به صورت أکثر

با توجه به ضرورت توسعه یکپارچه‌ی ناحیه‌ای مطالعه و تحلیل شاخص های آموزشی یکی از مؤثرترین ابزار‌ها جهت برنامه‌ریزی محسوب می‌شود. شاخص آموزشی بدون شک یکی از مهمترین مؤلفه‌ها جهت اختصاص امکانات برابر در سطح ناحیه‌ای است. خدمات آموزشی در سطح استان سیستان و بلوچستان به صورت یکسان توزیع نشده به طوری که اختلاف بسیاری بین شهرستان‌های استان از نظر شاخص‌های آموزشی وجود دارد ، بدین منظور پژوهش حاضر با رویکرد عدالت آموزشی به بررسی توزیع شاخص‌های آموزشی در سطح استان پرداخته است ، روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است که ابتدا با توجه به سالنامه آماری سال 1395 شاخص‌های توسعه آموزشی محاسبه شده و سپس مطابق با روش آراس(ARAS) ، ابتدا ماتریس اولیه تشکیل داده شد و در مرحله بعد داده‌ها نرمال شده و با روش آنتروپی شانون وزن دهی شده و در نهایت ایده‌آل هر ماتریس جداگانه محاسبه و شهرستان‌های استان با توجه به شاخص‌های بیست و دو‌گانه توسعه آموزشی رتبه‌بندی شدند. نتایج تحقیق نشان دادکه شهرستان‌های نیمروز با 0/82 و هامون با0/73 از نظر شاخص‌های آموزشی در سطح توسعه یافته ، شهرستان‌های ایرانشهر ، زابل ، زهک ، فنوج ، کنارک ، نیک شهر ، هیرمند ، میرجاوه در سطح نیمه توسعه یافته به بالا ، شهرستان‌های زاهدان ، دلگان ، مهرستان ، خاش ، سراوان ، سیب وسوران و قصرقند در سطح نیمه توسعه یافته به پایین و شهرستان‌های سرباز و چابهار توسعه نیافته یا محروم محسوب می‌شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

199 - تحلیل فضایی- زمانی امواج گرمایی خراسان رضوی
رضا دوستان

در این ارتباط هدف این تحقیق بررسی و تحلیل مکانی و زمانی وقوع امواج گرمایی در مقیاس سالانه ،فصلی و ماهانه در استان خراسان رضوی بوده تا دید فضایی و زمانی کاملی از توزیع این رخداد و مدیریت ریسک این پدیده اقلیمی ایجاد گردد. ب به منظور تعیین امواج گرمایی از شاخص‌ صدک 95 استف أکثر

در این ارتباط هدف این تحقیق بررسی و تحلیل مکانی و زمانی وقوع امواج گرمایی در مقیاس سالانه ،فصلی و ماهانه در استان خراسان رضوی بوده تا دید فضایی و زمانی کاملی از توزیع این رخداد و مدیریت ریسک این پدیده اقلیمی ایجاد گردد. ب به منظور تعیین امواج گرمایی از شاخص‌ صدک 95 استفاده وضمن تعیین آستانه‌ دمایی، روزهای با تداوم 3 روز و بالاتر به عنوان موج گرما تعیین شد. نتایج حاکی است در مقیاس سالانه به ترتیب ایستگاه سرخس، سبزوار، گناباد و کاشمر ازآستانه های دمایی بالاتری برخورداربوده، اما به ترتیب کاشمر، سرخس، تربت حیدریه بیشترین موج گرما را تجربه کرده اند. درمقیاس ماهانه امواج گرمایی در هرایستگاه ودرهرماه آستانه های دمایی متفاوت می باشدکه این به خاطرتنوع جغرافیایی سرزمین خراسان مانند وجودآب وهوای کویری و گرم دربخش جنوبی و معتدل کوهستانی در شمال استان وبه طورپراکنده درمرکز، دوری ازدریاها، ووزش بادهای مختلف موجب گوناگونی آب و هوا و تفاوت دما درمناطق مختلف آن گردیده است.بررسی ها نشان داد که درهرایستگاه به ترتیب ماه جولای ایستگاه های سرخس و سبزوار از بیشترین آستانه های دمایی برخوردارند،اما ایستگاه های کاشمر و نیشابوربیشترین موج گرما را تجربه کرده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

200 - تحلیل خشکسالی های استان کردستان و تاثیر آنها بر عملکرد نسبی گندم دیم
علی حنفی حجت الله پاشاپور

به منظور بررسی وضعیت خشکسالی های استان کردستان و تاثیر آن بر عملکرد گندم دیم داده های بارش ماهانه 10 ایستگاه هواشناسی از سایت سازمان هواشناسی و نیز اطلاعات مربوط به سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد گندم دیم استان کردستان در طول دوره آماری (1389-1362) از سازمان جهاد کشا أکثر

به منظور بررسی وضعیت خشکسالی های استان کردستان و تاثیر آن بر عملکرد گندم دیم داده های بارش ماهانه 10 ایستگاه هواشناسی از سایت سازمان هواشناسی و نیز اطلاعات مربوط به سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد گندم دیم استان کردستان در طول دوره آماری (1389-1362) از سازمان جهاد کشاورزی دریافت گردید. به منظور تحلیل خشکسالی از دو شاخص بارش استاندارد( SPI) و شاخص درصد از عادی بودن بارندگی (PNPI) استفاده گردید. نتایج حاصل نشان داد که براساس شاخص عادی بودن از بارندگی بیشترین تعداد خشکسالی استان با 8 مورد در ایستگاه بانه و کمترین تعداد خشکسالی با 5 مورد در ایستگاه بیجار اتفاق افتاده است در صورتی که براساس شاخص استاندارد بارش بیشترین تعداد خشکسالی استان با 10 مورد در ایستگاه مریوان و کمترین تعداد آن با 7 مورد در ایستگاه بیجار رخ داده است. در بررسی تاثیرات خشکسالی های هواشناسی بر کشاورزی از شاخص عملکرد نسبی محصول گندم دیم استفاده گردید. همچنین نتایج حاصل از همبستگی بین بارش و عملکرد گندم نشان دهنده رابطه مستقیم و معنی دار این دو متغیر بوده و شاخص استاندارد بارش روندی همسو با شاخص استاندارد عملکرد نسبی گندم دیم دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

201 - پهنه بندی اقلیم آسایش گردشگری استان ایلام با تکنیک GIS
محمد جعفری غلام حسن جعفری

استان ایلام واقع در غرب کشور با داشتن جاذبه های طبیعی وفرهنگی مناسب، توانایی زیادی در جذب گردشگر دارد؛ اما تاکنون از این پتانسیل ها وقابلیت های موجود، دراین پژوهش به منظور‌ارزیابی‌شرایط ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اقلیم ‌گردشگری‌وجاذبه‌های اقلیمی استان‌ایلام‌ ازنقطه‌ نظر‌گردشگری، ازش أکثر

استان ایلام واقع در غرب کشور با داشتن جاذبه های طبیعی وفرهنگی مناسب، توانایی زیادی در جذب گردشگر دارد؛ اما تاکنون از این پتانسیل ها وقابلیت های موجود، دراین پژوهش به منظور‌ارزیابی‌شرایط ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اقلیم ‌گردشگری‌وجاذبه‌های اقلیمی استان‌ایلام‌ ازنقطه‌ نظر‌گردشگری، ازشاخص اقلیم گردشگری TCI وداده‌های اقلیمی5 ایستگاه سینوپتیک استان استفاده شده است. بدین منظور ابتدا آمار هفت پارامتر اقلیمی موردنیاز به صورت ماهانه ‌از ایستگاه‌های سینوپتیک استان دربازه زمانی 14ساله (2010-1997)استخراج شد. پس ازاستخراج آمار، پایگاه اطلاعاتی مربوطه تشکیل وبرپردازش آن ها با استفاده از شاخص TCI اقدام گردید. سپس با بهره‌گیری از نرم افزار GIS درمیان یابی، تعمیم داده های نقطه ای به پهنه ای وترکیب نقشه ها زمان ها ومکان های مساعد برای حضور‌گردشگران‌ دراستان‌‌ مشخص ‌شد.نتایج پژوهش نشان داد که شاخص گردشگری استان در طول سال دارای تنوع زیادی است به گونه ای که درفصل گرم سال مناطق شمالی استان از نظر اقلیمی دارای وضعیت مطلوب ومناسب است ودر فصل سرد سال این روند تغییر می یابدو مناطق جنوبی استان دراین موقع از سال از شرایط اقلیمی مطلوب برخوردارشده ومناطق شمالی استان شرایط نامناسب اقلیمی را تجربه می کند. در مجموع ماه های مارس، آوریل، می، اکتبرونوامبر، استان شرایط مساعدتری برای جذب گردشگر دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

202 - ارزیابی شاخص های زیست اقلیمی مؤثر بر آسایش انسان و تأثیر آن در گردشگری مطالعه موردی: شهر نوشهر
مینا خزائی علی آباد حسین محمدی اصغر نظریان

شناخت توان آسایش زیست اقلیمی یا بیوکلیماتیک در مناطق مختلف جغرافیایی، می تواند به فرایند برنامه ریزی و توسعه منطقه کمک نماید. یکی از مهمترین اطلاعات یک گردشگر آگاهی از چگونگی وضعیت آب و هوایی مقصد مورد نظر می باشد به همین جهت، هدف این پژوهش توسعه بیشتر گردشگری مطابق با أکثر

شناخت توان آسایش زیست اقلیمی یا بیوکلیماتیک در مناطق مختلف جغرافیایی، می تواند به فرایند برنامه ریزی و توسعه منطقه کمک نماید. یکی از مهمترین اطلاعات یک گردشگر آگاهی از چگونگی وضعیت آب و هوایی مقصد مورد نظر می باشد به همین جهت، هدف این پژوهش توسعه بیشتر گردشگری مطابق با بهترین زمان و مکان جهت حضور گردشگر می باشد. در این مقاله سعی شده است آسایش یا عدم آسایش بر اساس مدل ها و شاخص های زیست اقلیمی دمای مؤثر، ترجونگ، بیکر و فشار عصبی با استفاده از شناسنامه آماری ایستگاه هواشناسی نوشهر طی سالهای 1977 تا 2011 ارزیابی شود و با استفاده از این شاخص ها مناسبترین زمان را برای حضور گردشگران به این شهر تجزیه وتحلیل می نمائیم. بنابراین با توجه به ویژگی های منطقه مورد مطالعه، اعمال روش های مذکور می تواند راهنمای مناسبی در بهره برداری از شرایط محیطی باشد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهدکه منطقه در طول سال از نظر بیوکلیمایی، از شرایط بسیار گرم تا سرد برخوردار است. و در ماه های مهر و اردیبهشت دارای شرایط خوب و عالی برای حضورگردشگران می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

203 - بررسی ریخت زمین ساختی گستره خوی بر پایه شاخصههای مورفومتری
حسن حاجی حسینلو سعیده میرحسینیان

منطقه ی مورد مطالعه طبق تقسیم بندی واحدهای ساختاری - رسوبی ایران بخشی از کمپلکس افیولیتی البرز آذربایجان را شامل می شود. این ناحیه از لحاظ مختصات جغرافیایی در محدوده ی طول جغرافیایی°45 تا´30°44 شرقی و عرض جغرافیایی °39 تا´30°38 شمالی در شمال أکثر

منطقه ی مورد مطالعه طبق تقسیم بندی واحدهای ساختاری - رسوبی ایران بخشی از کمپلکس افیولیتی البرز آذربایجان را شامل می شود. این ناحیه از لحاظ مختصات جغرافیایی در محدوده ی طول جغرافیایی°45 تا´30°44 شرقی و عرض جغرافیایی °39 تا´30°38 شمالی در شمال غرب خوی جای دارد. در این پژوهش سعی شده است با بررسی الگوی حوضه آبریز منطقه و با استفاده از شاخص های مورفوتکتونیکی به تأثیر فعالیت گسل خوی و کوه های اطراف بر الگوی رودهای منطقه و بررسی گسل های مرز پیشانی کوهستان پرداخته شود. همچنین با بررسی نتایج به دست آمده از محاسبه چندین شاخص مورفوتکتونیکی و تلفیق آن ها با سایر اطلاعات، فعالیت های نئوتکتونیکی در چند حوضه انتخابی در راستای پهنه گسلی خوی تعیین شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

204 - سنجش کیفیت‌زندگی در سکونتگاه‌های روستایی (مورد: بخش مرکزی شهرستان اسلام‌آبادغرب)
بتول میرزائیان بیژن رحمانی محمدتقی رضویان عبدالرضا فرجی راد

یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست‌های عمومی هر جامعه‌ای، بهبود کیفیت زندگی آن جامعه می‌باشد. این مقاله به بحث درباره کیفیت‌ زندگی درسطح مناطق‌روستایی می‌پردازد. تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال است که مناطق ‌روستایی بخش‌ مرکزی شهرستان‌اسلام‌آبادغرب تا چه اندازه از شاخص کیفیت‌ أکثر

یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست‌های عمومی هر جامعه‌ای، بهبود کیفیت زندگی آن جامعه می‌باشد. این مقاله به بحث درباره کیفیت‌ زندگی درسطح مناطق‌روستایی می‌پردازد. تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال است که مناطق ‌روستایی بخش‌ مرکزی شهرستان‌اسلام‌آبادغرب تا چه اندازه از شاخص کیفیت‌ زندگی برخوردارند. ارزیابی کیفیت‌‌زندگی در سه شاخص اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و با13 مؤلفه صورت گرفته است. تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق آزمونT تک‌نمونه‌ای انجام گرفته-است. براساس یافته‌های تحقیق، محاسبه‌میانگین برخورداری نشان داده که دهستان شیان با47/33درصد مطلوب‌ترین کیفیت‌‌زندگی و دهستان‌حومه‌شمالی با 43/28درصد پایین‌ترین سطح‌ رضایت از کیفیت‌زندگی را دارمی‌باشند. بنابراین برای بهبود کیفیت‌زندگی در نواحی‌روستایی مورد مطالعه، برنامه‌ریزی درهمه شاخص‌های‌اجتماعی،اقتصادی و کالبدی لازم است که این مهم از طریق خدمات‌دهی و ساماندهی به روستاها به ویژه روستاهای ‌کم‌برخوردار می‌تواند تأثیرگذار باشد. واژگان کلیدی: شهرستان‌اسلام‌آبادغرب، روستا،شاخص‌های اجتماعی،اقتصادی و کالبدی، کیفیت‌زندگی تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

205 - تحلیل نقش شاخصهای (اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی و کالبدی )کیفیت زندگی در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی:دهستان بهمئی گرمسیری، شهرستان بهمئی از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد)
علی دانایی مجید ولی شریعت پناهی مسعود مهدوی

کیفیت زندگی از دهه1960 وارد مباحث علمی شد و هدف کیفیت از زندگی در نواحی روستایی، تثبیت جمعیت خانوارهای روستایی و دسترسی عادلانه آنها به زمین و منابع در روستاهاست. این پژوهش سعی دارد نقش شاخصهای کیفیت زندگی در توسعه پایدار روستاهای دهستان بهمئی گرمسیری،شهرستان بهمئی از ا أکثر

کیفیت زندگی از دهه1960 وارد مباحث علمی شد و هدف کیفیت از زندگی در نواحی روستایی، تثبیت جمعیت خانوارهای روستایی و دسترسی عادلانه آنها به زمین و منابع در روستاهاست. این پژوهش سعی دارد نقش شاخصهای کیفیت زندگی در توسعه پایدار روستاهای دهستان بهمئی گرمسیری،شهرستان بهمئی از استان کهگیلویه و بویراحمد را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی بوده ، پس از مطالعه اسنادی، تعداد 8 روستای بالای 60 خانوار با تعداد 987 خانوار مورد مطالعه قرار گرفت.حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 243 پرسشنامه برای سرپرستان خانوار در نظر گرفته شد. پس از جمع آوری اطلاعات، دسته بندی و پردازش آماری در قالب تحلیل توصیفی وتحلیل استنباطی(آزمونT تک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل خوشه ایCluster) در نرم افزارهای SPSS و GIS صورت گرفت و یافته ها نشان می دهند که شاخصهای اجتماعی و فرهنگی شرایط مطلوبی دارند اما شاخصهای زیست محیطی و کالبدی و اقتصادی شرایط خوبی ندارند و پایینتر از میزان متوسط ارزیابی شده اند. از اینرو می توان گفت شاخصهای مطلوب توسعه پایدار در این روستاها در بیشتر سطوح پایینتر از حد معمول اند و نقش بازدارنده ای در روند توسعه روستایی، پایداری و بهبود وضعیت روستائیان دارند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

206 - بررسی تطبیقی وضعیت شاخص توسعه انسانی در کشورهای منتخب در حال توسعه (ایران، برزیل، پاکستان، ترکیه، مصر و مکزیک)
فتح الله ویسی ناب میر ستار صدر موسوی

توسعه انسانی درباره ایجاد محیطی که در آن مردم بتوانند استعدادهای بالقوه خود را شکوفا کرده، مولد باشند و زندگی خود را بر اساس نیازها و منافعشان بسازند، بحث می‌کند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی - تحلیلی در پی آن است تا وضعیت شاخص توسعه انسانی، شاخص نابرابری جنسی و شاخص چند أکثر

توسعه انسانی درباره ایجاد محیطی که در آن مردم بتوانند استعدادهای بالقوه خود را شکوفا کرده، مولد باشند و زندگی خود را بر اساس نیازها و منافعشان بسازند، بحث می‌کند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی - تحلیلی در پی آن است تا وضعیت شاخص توسعه انسانی، شاخص نابرابری جنسی و شاخص چند بعدی فقر را در کشورهای در حال توسعه مشخص و با هم مقایسه نمایید. نتایج تحقیق بیانگر آن است که کشورهای منتخب در وضعیت مناسبی به لحاظ شاخص توسعه انسانی قرارا دارند زیرا تنها دو کشور پاکستان و مصر به ترتیب با مقدار شاخص توسعه انسانی 537/0 و 689/0 در گروه کشورهای با توسعه انسانی پایین و متوسط قرار دارند و سایر کشورها به ترتیب ترکیه، مکزیک، ایران و برزیل با مقادیر شاخص توسعه انسانی 759/0، 756/0، 749/0 و 744/0 در گروه کشورهای با توسعه انسانی بالا قرار می‌گیرند. به لحاظ شاخص نابرابری جنسی کشور مصر با مقدار 580/0 به لحاظ این شاخص در رتبه 128 جهان و به واقع در پایینترین رتبه به لحاظ کشورهای منتخب قرارا دارد، همچنین کشور ترکیه با مقدار 360/0 به لحاظ این شاخص در رتبه اول کشورهای منتخب و رتبه 69 کشورهای جهان قرار دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

207 - کاربرد تکنیک زمین‌آمار در پیش‌بینی تغییرات مکانی بافت خاک (مطالعه موردی: دشت فراهان- استان مرکزی)
علی افضلی جواد وروانی رضا جعفرنیا

در این پژوهش، به بررسی تغییرات مکانی بافت خاک در دشت فراهان استان مرکزی، با استفاده از روش زمین‌آمار کریجینگ پرداخته شد. ابتدا داده‌های 54 نمونه خاک از منطقه مطالعاتی تهیه شد. سپس آماره‌های توصیفی برای داده‌ها با استفاده از تحلیل‌گر زمین‌آمار نرم‌افزار ArcGIS 10.3 تعیین أکثر

در این پژوهش، به بررسی تغییرات مکانی بافت خاک در دشت فراهان استان مرکزی، با استفاده از روش زمین‌آمار کریجینگ پرداخته شد. ابتدا داده‌های 54 نمونه خاک از منطقه مطالعاتی تهیه شد. سپس آماره‌های توصیفی برای داده‌ها با استفاده از تحلیل‌گر زمین‌آمار نرم‌افزار ArcGIS 10.3 تعیین گردید. سپس به منظور نمایش تغییرات مکانی، از روش کریجینگ استفاده شد. با توجه به نتایج شاخص‌های ارزیابی، مدل کریجینگ از کارایی قابل قبولی در پهنه‌بندی تغییرات خصوصیات فیزیکی خاک برخوردار بود. بطوری که مقادیر شاخص‌های ارزیابی نزدیک به یک می‌باشند. از طرفی شدت همبستگی مکانی بالا بود و در همه مدل‌ها کمتر از 25/0 بدست آمد. طبق نتایج، ویژگی‌های ذاتی خاک، اقلیم و کاربری اراضی در تغییرات بافت خاک دشت فراهان موثر بودند که در این میان، توجه به نوع کاربری در مطالعات خاک و پی پروژه‌های عمرانی مهمتر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

208 - تاثیرگسترش گردشگری خانه های دوم در پایداری و توسعه روستایی با تاکید بر شاخصهای توسعه انسانی، مطالعه موردی روستا های شهرستان دماوند
عفت خوشنود مسعود مهدوی حاجیلویی اسماعیل قادری

شاخصهای توسعه انسانی مقیاسی برای ارزیابی بلندمدت پیشرفت درسه بخش، داشتن یک زندگی طولانی و سالم، دسترسی به دانش، و برخورداری از معیارِ معاشِ مناسب و معقول است. با توجه به ماهیت پدیده گردشگری خانه های دوم به عنوان بخشی از صنعت گردشگری روستایی، بروزتغییرات اجتماعی- فرهنگی أکثر

شاخصهای توسعه انسانی مقیاسی برای ارزیابی بلندمدت پیشرفت درسه بخش، داشتن یک زندگی طولانی و سالم، دسترسی به دانش، و برخورداری از معیارِ معاشِ مناسب و معقول است. با توجه به ماهیت پدیده گردشگری خانه های دوم به عنوان بخشی از صنعت گردشگری روستایی، بروزتغییرات اجتماعی- فرهنگی درکنار تغییرات اقتصادی و زیست محیطی در روستاهاکه با نابرابرهایی همچون مهاجرتهای روستا شهری، فقر،عدم امکانات لازم برای یک زندگی مناسب، روبرو میباشد، اجتناب ناپذیراست. هدف از پژوهش حاضر یافتن پاسخ این سوال است که، آیا گردشگری خانه های دوم تاثیری در پایداری و توسعه انسانی نواحی روستایی داشته است؟ و در صورت تاثیرگذاری، باعث افزایش و ارتقا کدامیک از شاخص های توسعه انسانی در روستاها شده است. پژوهش بر اساس هدف جزء تحقیقات کاربردی است. وبر اساس ماهیت و روش جزء تحقیقات توصیفی- تحلیلی است که به روش میدانی پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق برابربا 1895 خانوار می‌باشد. حجم نمونه معادل 320 خانوار تعیین شد. جهت تحلیل داده‌های کمی از نرم افزار spss و روشهای آمار و استنباطی(آزمون فرضیات) استفاده شد. جامعه آماری تحقیق برابربا 1895 خانوار می‌باشد. حجم نمونه ب معادل 320 خانوار تعیین شدجهت تحلیل داده‌های کمی از نرم افزارSPSSوروشهای آمار توصیفی و استنباطی(آزمون فرضیات) استفاده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

209 - بررسی میزان برخورداری شهرستان های استان اصفهان از خدمات بهداشتی – درمانی با استفاده از تکنیک پرومته
محسن شایان حمید برقی اعظم رضایی فرخنده سلمانپور

این پژوهش با هدف سطح بندی شهرستانهای استان اصفهان در بهره مندی از شاخصهای ساختاری بهداشتی درمانی انجام گرفته است و از نوع توصیفی بوده که به بررسی وضعیت شاخص های بهداشتی و درمانی در شهرستان های استان اصفهان در سال 1393 پرداخته است. داده های مورد نیاز در سه گروه شاخص های أکثر

این پژوهش با هدف سطح بندی شهرستانهای استان اصفهان در بهره مندی از شاخصهای ساختاری بهداشتی درمانی انجام گرفته است و از نوع توصیفی بوده که به بررسی وضعیت شاخص های بهداشتی و درمانی در شهرستان های استان اصفهان در سال 1393 پرداخته است. داده های مورد نیاز در سه گروه شاخص های نهادی، نیروی انسانی و بهداشت روستایی جمع آوری گردید. شاخص ها با استفاده از تکنیک AHP وزندار و سپس با استفاده از تکنیک پرومتی شهرستان ها سطح بندی شدند و در نهایت ترسیم نقشه نیز توسط نرم افزار Arc GIS انجام گرفت.در مجموع محرومیتی کلی در سطح استان از لحاظ برخورداری از شاخص های بهداشتی و درمانی حاکم است.شهرستان نایین و اردستان با توجه به میزان جمعیتشان(سرانه شاخص ها) با کسب رتبه 1 و 2 به ترتیب بیشترین امتیاز و شهرستان خمینی شهر و برخوار نیز از لحاظ جمعیت ساکن در این مناطق با رتبه 22 و 23 ، کمترین میزان بهره مندی از شاخص های ساختاری بهداشت و درمان را به خود اختصاص دادند. از بین شاخصهای مورد بررسی، بیشترین میزان برخورداری مربوط به شاخص های نهادی و کمترین میزان، مربوط به شاخص های بهداشت روستایی بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

210 - پیش بینی وضعیت خشکسالی استان لرستان طی دوره 2030-2011 با استفاده از ریز مقیاس نمایی خروجی 4 مدل گردش عمومی جو
فاطمه درگاهیان بهروز پروانه هنگامه شیراوند

یکی از پیامدهای تغییر اقلیم وقوع رخدادهای حدی نظیر خشکسالی می‌باشد که شناسایی، پایش، ارزیابی و نیز اطلاع رسانی به موقع در زمینه وقوع این خشکسالی ها حائز اهمیت بسیار زیادی می‌باشد. به دلیل اهمیت استراتژیک استان لرستان از نظر تولید محصولات کشاورزی و باغداری مطالعه و شناخت أکثر

یکی از پیامدهای تغییر اقلیم وقوع رخدادهای حدی نظیر خشکسالی می‌باشد که شناسایی، پایش، ارزیابی و نیز اطلاع رسانی به موقع در زمینه وقوع این خشکسالی ها حائز اهمیت بسیار زیادی می‌باشد. به دلیل اهمیت استراتژیک استان لرستان از نظر تولید محصولات کشاورزی و باغداری مطالعه و شناخت پدیده خشکسالی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق به ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر وضعیت خشکسالی استان لرستان طی دو دهه آینده با استفاده از شاخص خشکسالی بارش استاندارد شده (SPI) پرداخته شده است. در ابتدا داده‌های روزانه خروجی 4 مدل گردش عمومی جو ((HADCM INCM - IPCM - NCCCSM تحت سناریوهای (B1, A2, A1B) توسط مدل آماری LARS-WG نسخه 5، ریز مقیاس شده و توانایی مدل WG LARS- در شبیه سازی اقلیم گذشته (2012-1991) 9 ایستگاه سینوپتیک استان مورد تأیید قرار گرفته سپس پارامترهای اقلیمی دمای کمینه، دمای بیشینه، بارش و ساعات آفتابی دوره 2030-2011 برای ایستگاه‌های مورد مطالعه با استفاده از مدل‌های مذکور شبیه سازی شده است. پیش بینی نهایی با توجه به وزن هر سناریو و هر مدل در پیش بینی عناصراقلیمی برای همه ایستگاه‌های همدیدی مورد مطالعه در این پژوهش صورت گرفته است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که به طور متوسط در همه ایستگاه‌ها در دهه اول و دوم دوره پیش بینی افزایش بارش خواهیم داشت. در مرحله بعدی با استفاده از داده‌های بارش وضعیت خشکسالی استان با استفاده از شاخص خشکسالی SPI در مقیاس سالانه مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد طی دو دهه آینده خشکسالی در اغلب ایستگاه‌ها کاهش می‌یابد و در حالت کلی تقریباً در همه ایستگاه‌های سینوپتیک استان لرستان طی سالهای آتی تا 2030 وضعیت ترسالی افزایش می‌یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

211 - تحلیل سطوح برخورداری شاخص های سواد واشتغال دهستانهای بخش مرکزی شهرستان دزفول با استفاده از روش موریس
مسعود مهدوی حاجیلوی غلامحسین محمدی زاده

تعیین و تحلیل سطوح برخورداری نواحی روستایی در زمینه های مختلف با استفاده از روش های کمی نقش مهمی درفرایند برنامه ریزی توسعه روستایی دارد. در مقاله حاضر با بهره گیری از شاخص ناموزون موریس و استفاده از 4شاخص در زمینه های اقتصادی و آموزشی به تعیین و تحلیل سطوح برخورداری ده أکثر

تعیین و تحلیل سطوح برخورداری نواحی روستایی در زمینه های مختلف با استفاده از روش های کمی نقش مهمی درفرایند برنامه ریزی توسعه روستایی دارد. در مقاله حاضر با بهره گیری از شاخص ناموزون موریس و استفاده از 4شاخص در زمینه های اقتصادی و آموزشی به تعیین و تحلیل سطوح برخورداری دهستان های بخش مرکزی شهرستاندزفول پرداخته شده است، در این مقاله با استفاده از داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 تعداد 4شاخص انتخاب شدند و روستاهای دهستانهای منطقه با روش موریس رتبه بندی و درجه توسعه یافتگی آنها تعیین وتحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که 21/4درصد روستاهای دهستان شمس آباد در گروه روستاهای توسعه یافته و 78/6درصد از روستاها در گروه روستاهای کمتر توسعه یافته قرار دارند و نیز در دهستان قبله ای 43/8درصد روستاهادرگروه روستاهای توسعه یافته و 56/3درصد روستاها در گروه روستاهای کمتر توسعه یافته قرار گرفنه اند و درمجموع 32/6درصد روستاهای بخش مرکزی در گروه روستاهای توسعه یافته و 67/4درصد روستاها در گروه روستاهای کمتر توسعه یافته قرار دارند. لذا در راستای توسعه هماهنگ و متوازن نواحی روستایی تقویت مراکز محلی و همچنین ایجاد و تقویت کانون ها و محورهای جدید توسعه در نواحی کمتر توسعه یافته بخش ضروری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

212 - توسعه انسانی در نواحی روستایی، مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بهمئی
منوچهر جوانمردی مسعود مهدوی

توسعه انسانی مفهوم جدیدی است که سازمان ملل متحد از سال 1990 آن را جایگزین در آمد سرانه و تولید ناخالص داخلی به عنوان معیار توسعه یافتگی نمود، و گویای آن است که درآمد همه زندگی انسان نیست و پیشرفت را نمی توان تنها با درآمد سرانه اندازه گیری کرد، بلکه هدف اصلی بهره مند سا أکثر

توسعه انسانی مفهوم جدیدی است که سازمان ملل متحد از سال 1990 آن را جایگزین در آمد سرانه و تولید ناخالص داخلی به عنوان معیار توسعه یافتگی نمود، و گویای آن است که درآمد همه زندگی انسان نیست و پیشرفت را نمی توان تنها با درآمد سرانه اندازه گیری کرد، بلکه هدف اصلی بهره مند ساختن راستین انسان و بهبود بخشیدن به کیفیت بهتر زندگی اوست. براساس این ایده انسان محور توسعه بوده و تمرکز اصلی روی ابعاد انسانی توسعه است. توجه به این مسئله موجب شد که سازمان ملل متحد شیوه جدیدی را برای اندازه گیری توسعه تحت عنوان شاخص توسعه انسانیارائه کندکه بازگو کننده متوسط Human DevelopmentIndexدستیابی در سه بعد اساسی توسعه انسانی (آموزش،بهداشت، و اقتصاد) است. این مقاله به منظور شناخت و سنجش شاخص های توسعه انسانی و ارتقاء آنها در نواحی روستایی کشور و با مطالعه موردی روستاهای شهرستان بهمئی انجام شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

213 - توان‌های گردشگری به منظور توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی ریجاب- شهرستان دالاهو)
علیرضا محمودی مسعود مهدوی

منطقه ریجاب از توابع شهرستان دالاهو، از نظر موقعیت جغرافیایی، شرایط منحصر به فرد آب وهوایی، واقع شدن در مسیر بزرگ راه عتبات و نیز داشتن بناها و آثار تاریخی و فرهنگی، دارای شرایط مطلوبی، به ویژه در غرب کشور، برای گردشگری است؛ بنابراین، توجه بیش از پیش به صنعت گردشگری بخص أکثر

منطقه ریجاب از توابع شهرستان دالاهو، از نظر موقعیت جغرافیایی، شرایط منحصر به فرد آب وهوایی، واقع شدن در مسیر بزرگ راه عتبات و نیز داشتن بناها و آثار تاریخی و فرهنگی، دارای شرایط مطلوبی، به ویژه در غرب کشور، برای گردشگری است؛ بنابراین، توجه بیش از پیش به صنعت گردشگری بخصوص گردشگری روستایی دراین منطقه ضروری است تا جایی که می توان گفت این صنعت می تواند، علاوه بر تبدیل نمودن منطقه به قطب گردشگری، یکی از محورهای توسعه همه جانبه به شمار آید. اما لازمه توسعه این است که در برنامه ریزی های گردشگری ساخت اقامتگاه ها قویاً مورد توجه قرار گیرد. هتلها نخستین تشکیلاتی است که باید در محلی با چشم انداز جذاب بنا گردد. الویت به بنای هتل علاوه بر مکان یابی برای احداث ساختمان آن توجیه مالی و اقتصادی آن است. بدین منظور سازمان بین المللی توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) با طراحی و توسعه اولین نسخه نرم افزار کامفار یک الگوی استاندارد بین المللی ارزیابی مالی و اقتصادی طرح ها را ایجاد نموده که از آن برای ارزیابی طرح ها و پروژه های تولیدی و خدماتی و انتخاب گزینه بهینه جهت سرمایه گذاری استفاده می‌نمایند. این نرم افزار داده های خام مالی و اقتصادی را دریافت و آنها را تجزیه وتحلیل نموده و میزان اقتصادی بودن و امکان اجرای پروژه ها را محاسبه می نماید. در این مقاله ابتدا با استفاده از روش های کتابخانه ای و میدانی جاذبه های گردشگری منطقه مورد مطالعه شناسایی گردیده، سپس با توجه به آمار گردشگران ورودی به منطقه، برآورد صحیحی از آمار گردشگران ورودی به هتل حاصل شد. پس از آن داده های اولیه مورد نیاز نرم افزار کامفار نظیر حجم سرمایه گذاری، محل تامین سرمایه، مالیات، درآمدها و هزینه های طرح و سایر اطلاعات مورد نیاز به منظور احداث یک هتل سه ستاره در منطقه تهیه و در دو نرم افزار کامفار و اکسل مستقرگردید. پس از محاسبه، شاخص های مالی و اقتصادی طرح به منظور توجیه پذیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

214 - ارزیابی بیوکلیمای انسانی جنوبغرب دشت گرمسار به منظور ایجاد مجتمع توریستی- تفریحی با استفاده از شاخص ماهانی و ترجونگ
داوود حسن آبادی حسن لشکری

شهرستان گرمسار به دلیل واقع شدن در یک موقعیت خاص جغرافیایی ، شرایط توپوگرافی و سامانه ها ی جوی موثر بر منطقه شرایط زیست اقلیمی ویژه ای را به خود اختصاص داده است .به طوری که تغییرات فصلی و روزانه دما مشکلات عدیده ای را برای فعالیت های گردشگری و به طور کلی ساکنین آن ایجاد أکثر

شهرستان گرمسار به دلیل واقع شدن در یک موقعیت خاص جغرافیایی ، شرایط توپوگرافی و سامانه ها ی جوی موثر بر منطقه شرایط زیست اقلیمی ویژه ای را به خود اختصاص داده است .به طوری که تغییرات فصلی و روزانه دما مشکلات عدیده ای را برای فعالیت های گردشگری و به طور کلی ساکنین آن ایجاد نموده است .لذا ضرورت بررسی شرایط بیوکلیمایی و تعیین مواقع آسایش اقلیمی در طول روز و ماههای مختلف سال و تهیه یک تقویم گردشگری احساس می گردد . در این رابطه با استفاده از داده های هواشناسی سینوپتیک وضعیت بیوکلیمایی منطقه مورد بررسی قرار گرفت و نتایج زیر حاصل شد .بهترین شرایط بیوکلیمایی در منطقه از نظر ضرایب راحتی ترجونگ برای حضور در فضای آزاد دروضعیت روزانه ماههای فروردین و مهر با شرایط بسیار مطلوب و دلپذیر و در وضعیت شبانه نیز ماههای خرداد ،تیر و مرداد همراه با احساس مطبوع و دلپذیر و آسایش بیوکلیمیایی تعیین شده است . بر اساس شاخص ماهانی وضعیت حرارتی روزانه در شش ماه از سال (از آبان ماه تا فروردین ماه) پائین تر از حد آسایش (سرد)، 2 ماه از سال ( ماه های اردیبهشت و مهر) در وضعیت آسایش مطلوب (راحت) و 4 ماه از سال ( از ماه خرداد تا ماه شهریور) بالاتر از حد آسایش (گرم) قرار دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

215 - تحلیلی بر درجه‌بندی شاخص‌های توسعه‌یافتگی در نواحی روستایی
علی شمس‌الدینی

سکونتگاه‌های روستایی در قامت اولین زیست بوم‌های انسانی به ویژه در جوامع درحال توسعه با توجه به روندهای اقتصادی- اجتماعی و سیاسی حاکم بر این کشورها با فقر مضاعف، نابرابری و عدم توسعه‌یافتگی روبه‌رو شده‌اند. در این زمینه تلاش در جهت رفع نابرابری‌های روستایی و کم برخورداری أکثر

سکونتگاه‌های روستایی در قامت اولین زیست بوم‌های انسانی به ویژه در جوامع درحال توسعه با توجه به روندهای اقتصادی- اجتماعی و سیاسی حاکم بر این کشورها با فقر مضاعف، نابرابری و عدم توسعه‌یافتگی روبه‌رو شده‌اند. در این زمینه تلاش در جهت رفع نابرابری‌های روستایی و کم برخورداری حاصل از آن در روستاها نیازمند شناخت همه جانبه از وضعیت توسعه یافتگی اینگونه مراکز جمعیتی می‌باشد. در تحقیق پیش‌رو به شیوه توصیفی- تحلیلی و با استناد به داده‌های کتابخانه‌ای میدانی ضمن شناخت؛ به ارزیابی درجه توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان رستم با موردشناسی دهستان رستم دو اقدام شده است. سنجش داده‌ها با استفاده از شاخص های توسعه انسانی و شاخص مرکزیت انجام گرفته است. در این پژوهش با 17 شاخص و متغیر اقتصادی، زیرساختی، آموزشی و بهداشتی سطوح توسعه یافتگی روستاها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌ایم. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که: روستاهای مورد مطالعه به لحاظ درجه برخورداری و توسعه یافتگی از سطح بسیار پایینی برخوردارند که این امر سبب مهاجرت روستائیان به شهرهای پیرامون شده است. فقط شهرک دهنو به عنوان مرکز دهستان دارای ضریب برخورداری بالایی بوده و دیگر روستاها از رتبه بسیار پایینی برخوردارند. همچنین به لحاظ شاخص های آموزش و بهداشتی روستاهای دهستان در شرایط مطلوب تری قرار گرفته‌اند. از نظر اشتغال و شاخص های اقتصادی نیز تمام روستاها توسعه نیافته و کم برخوردار هستند. در نهایت بررسی شاخص‌ها بیانگر غیربرخورداری و نیمه توسعه یافتگی روستاهای مورد مطالعه است، که این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی یکپارچه در جهت ایجاد تعادل و زمینه سازی به منظور توسعه یافتگی در اینگونه مراکز سکونتگاهی می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

216 - مطالعه معماری ساختمانهای شهر تهران بر اساس عناصر اقلیمی (مطالعه موردی: منطقه 5 شهرداری)
مارال حبیبی خامنه حسین محمدی

منطقه 5 با توجه به ایستگاه مهرآباد با طول جغرافیایی 51 درجه و 19 دقیقه و عرض 35 درجه و 41 دقیقه دارای ارتفاع 1191 متر می باشد و شرایط توپوگرافی خاصی را به خود اختصاص داده است. منطقه دارای آب و هوا گرم و خشک در تابستان و سرد و خشک در زمستان می‌باشد. تحقیق در خصوص اقلیم و أکثر

منطقه 5 با توجه به ایستگاه مهرآباد با طول جغرافیایی 51 درجه و 19 دقیقه و عرض 35 درجه و 41 دقیقه دارای ارتفاع 1191 متر می باشد و شرایط توپوگرافی خاصی را به خود اختصاص داده است. منطقه دارای آب و هوا گرم و خشک در تابستان و سرد و خشک در زمستان می‌باشد. تحقیق در خصوص اقلیم ومعماری منطقه 5 تهران با هدف استفاده بیشتر از عناصر اقلیمی جهت ایجاد آسایش می باشد. برای رسیدن به اهداف پژوهش از داده های ایستگاه سینوپتیک مهرآباد در دوره آماری 20 ساله(1981 تا 2010) استفاده شد. و شرایط زیست اقلیمی بر اساس روشهایی مانند روش زیست اقلیمی اولگی و نرم افزار Climate Consultant برای تعیین محدوده آسایش دمایی استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که جهت استقرار مناسب ساختمان جهت شمالی- جنوبی با کشیدگی در راستای شرقی- غربی می باشد اگر احکام معماری به وسیله شاخص های آسایش دمایی انجام شود زمان استفاده از وسایل گرمایشی و سرمایشی در ساختمانهای منطقه 5 شهر تهران کاهش می یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

217 - معماری همساز با اقلیم دهستان صور منطقه آذربایجان شرقی با تعیین مناسب ترین شاخص RAY MAN
حسن ستاری ساربانقلی هادی رضانژاد اصل بناب

در تحلیل اقلیم آسایشی روستای صور، واقع در استان آذربایجان شرقی، از سه شاخص دمای معادلفیزیولوژی(PET)و متوسط نظرسنجی پیش بینی شده(PMV)و شاخص دمای موثر استاندارد(SET) استفاده شده است. در این تحقیق اطلاعات اقلیمی که از نزدیکترین ایستگاه سینوپتیک موجود در منطقه گردآوری شده ا أکثر

در تحلیل اقلیم آسایشی روستای صور، واقع در استان آذربایجان شرقی، از سه شاخص دمای معادلفیزیولوژی(PET)و متوسط نظرسنجی پیش بینی شده(PMV)و شاخص دمای موثر استاندارد(SET) استفاده شده است. در این تحقیق اطلاعات اقلیمی که از نزدیکترین ایستگاه سینوپتیک موجود در منطقه گردآوری شده است به ارزیابی شرایط اقلیم آسایشی روستای مورد مطالعه به صورت روزانه و ماهانه میپردازد. از بین سه معیار فوق الذکر مدل،RAYMANشاخص دمای معادل فیزیولوژی یاPETبا بیشترین تطابق در اقلیم منطقه به عنوان الگوی مناسب انتخاب گردیده است. نتایج این شاخص نشان میدهد دوره آسایش اقلیمی در این روستا کوتاه و محدود به دوره 44 روزه است که بیشتر درماه هایخرداد و مهر به وقوع می پیوندد. به گونه ای که با وجود عدم تنش گرمایی، 179 روز از سال در شرایطتنش سرمایی بسیار شدید تا تنش سرمایی متوسط قرار دارد. در ادامه با در نظر گرفتن زاویه تابش، جهتتابش خورشیدی و جهت وزش باد های غالب به ارائه پیشنهاد هایی متناسب با شرایط اقلیمی این روستاپرداخته است. طبق تحلیل های صورت گرفته مناسب ترین جهت استقرار خانه ها در این روستا ما بینزاویه 15 الی 30 درجه جنوب شرقی است، که با شرایط اقلیمی منطقه بیشترین سازگاری را دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

218 - تحلیل مورفوتکتونیکی تاقدیس نار (شمال غرب لامرد)
سید احمد علوی رضا درخشانی علی حق شناس

از نظر تقسیمات زمین شناختی، منطقة مورد مطالعه در کمربند چین خورده راندة زاگرس قرار دارد . در اینمطالعه از روش های کمی و کیفی ریخت زمین ساخت و زمی نشناسی ساختمانی به همراه یکدیگر استفاده شدهاست. عکس های هوایی، تصاویر ماهوار های، نقشه های زمین شناسی و نقشه های توپوگرافی م أکثر

از نظر تقسیمات زمین شناختی، منطقة مورد مطالعه در کمربند چین خورده راندة زاگرس قرار دارد . در اینمطالعه از روش های کمی و کیفی ریخت زمین ساخت و زمی نشناسی ساختمانی به همراه یکدیگر استفاده شدهاست. عکس های هوایی، تصاویر ماهوار های، نقشه های زمین شناسی و نقشه های توپوگرافی مطالعه و تفسیر شده اندبر اساس روش های کمی و کیفی مورفوتکتونیکی (شاخص های ریخت سنجی ، درصد رخدار شدن پیشانی کوهستان، پیچ و خم پیشانی کوهستان، نسبت V و نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن ) و زمین ساختی (تهیه نقشه های خطوط هم پایه، خط واره ها؛ هم تعدادشکستگی ،(Isofracture) چگالی خط واره، چگالی تقاطع خط واره) در محدوده مورد مطالعه، حاکی از عملکرد تکتونیک جنبا و تشکیل ساختارهای مورفوتکتونیکی ویژه ای همچوندره های خطی، آبراه ه های منحرف شده، پرتگا ههای گسله، چشمه های آب، آبرفت های بادبزنی و حوضه های آبراهه های کشیده می باشد. این تاقدیس همچنین دچار یک دگر شکلی (به شکل Z ) گشته است که علت بروز چنین تغییر شکل را شاید بتوان ناشی از گذر یک گسل پی سنگی با امتدادی شمالی جنوبی از زیر این تاقدیس دانست .این گسل می تواند موجب تغییر شکل تاقدیس و بروز ناهنجاری در آبراهه ها، وضعیت تن شها، خط واره ها و ... شدهباشد. وجود یک گنبد نمکی در زیر این تاقدیس نیز می تواند در بروز این تغییر شکل نقش مؤثری داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

219 - بررسی تطبیقی تغییرات مبلمان سبز شهر شیراز و چشم‌‍ انداز ژئومورفولوژیک آن طی سال‌های (1393-1355) با استفاده از GIS & RS
میثم جمالی ابراهیم مقیمی زین العابدین جعفرپور

نقش و اهمیت فضای سبز در زندگی شهری امری اجتناب ناپذیر، محسوب می شود. به طوری که ارزش واهمیت فضای سبز شهری تا آنجاست که کارشناسان آن رابه عنوان ریه تنفسی شهرها نام نهاده اند. امروزه سنجش ازدور مانند عکس‌های هوایی وتصاویر ماهواره‌ای برای درک تغییرات محیطی اهمیت پیدا کرده أکثر

نقش و اهمیت فضای سبز در زندگی شهری امری اجتناب ناپذیر، محسوب می شود. به طوری که ارزش واهمیت فضای سبز شهری تا آنجاست که کارشناسان آن رابه عنوان ریه تنفسی شهرها نام نهاده اند. امروزه سنجش ازدور مانند عکس‌های هوایی وتصاویر ماهواره‌ای برای درک تغییرات محیطی اهمیت پیدا کرده است. تحلیل تغییرات با استفاده از این منابع به شدت به تصویر برداری مکرر بستگی دارد. دراین تحقیق به بررسی روند تغییرات فضای سبزوژئومورفولوژیک شیراز در طی دوره آماری 38 ساله (1393-1355) مورد ارزیابی قرار می گیرد. برای انجام این پژوهش ازشاخص پوشش گیاهی (NDVI) بر روی تصاویر ماهواره لندست (8، 1) و سنجنده (ETM+, MSS) درنرم افزار ENVI4.8 مورد پردازش قرارگرفت. و نقشه‌های تغییرات فضای سبزوچشم اندازژئومورفولوژیکی شهر شیرازدردوره مذکوردرمحیط GIS تهیه گردید. نتایج تحقیق نشان می دهدکه فضای سبزشهری شیرازدر طی دوره مورد مطالعه بیش از 17/61 درصدکاهش داشته است. وسرانه فضای سبز آن حدود 11/57 متر مربع در سال 1355 به 10 متر مربع در سال 1393 تغییر یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

220 - بررسی شاخص های کمی و کیفی مسکن و پیش بینی آن برای آینده در شهر اسفراین
حیدر لطفی سید جمال الدین دریا باری ناصر اقبالی

رابطه توسعه پایدار و شهرسازی و اجزای متشکله آن همانند مسکن و مقولات متعدد مربوط به آن، موضوعی اساسی است.پرداختن به شاخصه های مسکن به عنوان کلیدی ترین ابزار برنامه ریزی و تشکیل دهنده، شالوده اصلی آن را می توان از حساس ترین مراحل برنامه ریزی دانست. عرصه مسکن به منظور تامی أکثر

رابطه توسعه پایدار و شهرسازی و اجزای متشکله آن همانند مسکن و مقولات متعدد مربوط به آن، موضوعی اساسی است.پرداختن به شاخصه های مسکن به عنوان کلیدی ترین ابزار برنامه ریزی و تشکیل دهنده، شالوده اصلی آن را می توان از حساس ترین مراحل برنامه ریزی دانست. عرصه مسکن به منظور تامین رشد اجتماعی علاوه بر خود واحد مسکونی، محیط پیرامون آن را نیز در برمی گیرد.نوع تحقیق کاربردی - توسعه ای، روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی و پیمایشی و محدوده جغرافیاییپژوهش شهر اسفراین است. یافته های تحقیق نشان می دهد که ناتوانی مردم در ساخت و ساز و معمول نبودن شیوه های استاندارد و گرانی و کمبود مصالح مطلوب برای تهیه مسکن و قدمت مرکز شهر از مشکلات عمده مسکن در شهر اسفراین می باشد. در این رابطه حمایت از مسکن سازان کوچک و بهسازی و بازسازی بافت های فرسوده توصیه می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

221 - بررسی وضعیت خشکسالی دشت کاشان شامل شهرستان‌های کاشان و آران و بیدگل (نوش‌آباد) با استفاده از شاخص بارش استاندارد (SPI)
امیر فخرآبادی علیرضا انتظاری ام البنین بذرافشان

خشکسالی پدیده‌ای خزنده است، که تاثیرات زیاد و تهدید کننده ای بر زندگی انسان دارد. خشکسالی را در یک دوره زمانی با هوای نامعمول خشک که به حد کافی با فقدان آب به علت عدم تعادل هیدرولوژیک روبرو است تعریف می‌کنند.در خشکسالی چهار ویژگی عمده مورد مطالعه قرار می‌گیرد که عبارتند أکثر

خشکسالی پدیده‌ای خزنده است، که تاثیرات زیاد و تهدید کننده ای بر زندگی انسان دارد. خشکسالی را در یک دوره زمانی با هوای نامعمول خشک که به حد کافی با فقدان آب به علت عدم تعادل هیدرولوژیک روبرو است تعریف می‌کنند.در خشکسالی چهار ویژگی عمده مورد مطالعه قرار می‌گیرد که عبارتند از شدت، مدت، فراوانی و گستره خشکسالی. هدف از این تحقیق پهنه‌بندی شدت خشکسالی در دشت کاشان می‌باشد. به این منظور، از شاخص بارش استاندارد (SPI) به عنوان شاخص منتخب جهت پایش خشکسالی در ایستگاه‌های واقع در داخل دشت با طول دوره آماری مشترک 20 ساله (1390-1369) در مقیاس زمانی 3،6،9،12،24 و 48 ماهه استفاده گردید. بیشترین فراوانی خشکسالی در دوره 24 ماهه و بیش ترین گستره خشکسالی رخ داده در دشت از نوع حاد و بسیار شدید می باشد. مقادیر SPI در سال‌های خشکسالی شدید در مقیاس‌های زمانی با استفاده از تکنیک زمین‌آمار بر پهنه استان تصویر و طبقه بندی گردید. بورسی نقشه‌ها نشان می‌دهد، وسعت خشکسالی با افزایش مقیاس زمانی کاهش یافته و وضعیت خشکسالی‌ها در پهنه دشت از سمت غرب به شرق افزایش می‌یابد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

222 - تحلیلی بر سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان بندر انزلی با تاکید بر مدل متغیر های استاندارد شده
پری موسی پور میاندهی علیرضا استعلاجی

هدف اکثر برنامه ریزان در کشور های گوناگون نیل به توسعه و هدف نهایی از توسعه نیز نیل به توسعه پایدار است. در فرایند برنامه ریزی برای توسعه روستایی، شناخت ویژگی های ساختاری سطوح توسعه یافتگی و آگاهی از پتانسیل ها و توان های محیطی هر منطقه اهمیت زیادی دارد.به منظور حل مسائ أکثر

هدف اکثر برنامه ریزان در کشور های گوناگون نیل به توسعه و هدف نهایی از توسعه نیز نیل به توسعه پایدار است. در فرایند برنامه ریزی برای توسعه روستایی، شناخت ویژگی های ساختاری سطوح توسعه یافتگی و آگاهی از پتانسیل ها و توان های محیطی هر منطقه اهمیت زیادی دارد.به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل های منطقه ای گام نخست شناخت و سطح بندی مناطق از نظر میزان بر خورداری در زمینه های اجتماعی، اقتصادی وخدماتی می باشد که روش متغیر های استاندارد شده یکی از الگو های عرضه شده دراین زمینه است. هدف این مقاله بررسی ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی روستاهای شهرستان بندر انزلی با یکدیگر و تعیین میزان توسعه یافتگی آنها می باشد تا درحوزه کاربردی نتایج آن در تصمیم گیری ها و برنامه ریزیهای منطقه ای مورد استفاده قرار گیرد. روش کاردراین تحقیق توصیفی و تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضرکلیه 28روستای شهرستان بندر انزلی می باشد. در بررسی حاضر 32 شاخص که در نهایت این شاخصها به 5 شاخص تبدیل شدند که برای سهولت کار خدمات زیر بنایی و روبنایی را در هر یک از روستاهای جمع آوری شده درزمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و مشخص شده و سپس با بهره گیری از مدل متغیر های استاندارد شده در حوزه خدمات سطوح توسعه یافتگی روستاهای شهرستان بندر انزلی تعیین و تحلیل بر روی آنها انجام شده است.نتایج حاصل در این پژوهش نشان می دهد که روستاها علی رغم داشتن شرایط محیطی تقریباً همگن از لحاظ میزان برخورداری و سطح توسعه یافتگی تفاوت های قابل ملاحظه ای دارند. همچنین سطح برخورداری روستاها در هر یک از ابعاد اقتصادی، اجتماعی و خدماتی با یکدیگر برابر نیست در مجموع می توان گفت که6/66% روستاهای شهرستان بندر انزلی توسعه یافته و 9/22%کمتر توسعه یافته و5/10% روستاهاتوسعه نیافته می باشند. این تفاوت ها لزوم تهیه و اجرای برنامه ها و طرح های هدفمند را برای توسعه یکپارچه و متوازن نواحی روستایی این شهرستان را ایجاب می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

223 - حکمرانی شهری: شناسایی شاخص‌های برای توسعه مدیریت شهری شهرداری تهران
حامد رحمانی

هدف: هدف از این پژوهش شناسایی شاخص‌های بین‌المللی برای بررسی توسعه شهری تهران با استفاده از الگوی حکمرانی شهری است. روش پژوهش: روش مورد استفاده در این پژوهش روش ترکیبی است که در آن برای ساخت مولفه‌ها و سنجه‌ها در ابتدا با استفاده از روش میدانی (مصاحبه در کنار مطالعه اکت أکثر

هدف: هدف از این پژوهش شناسایی شاخص‌های بین‌المللی برای بررسی توسعه شهری تهران با استفاده از الگوی حکمرانی شهری است. روش پژوهش: روش مورد استفاده در این پژوهش روش ترکیبی است که در آن برای ساخت مولفه‌ها و سنجه‌ها در ابتدا با استفاده از روش میدانی (مصاحبه در کنار مطالعه اکتشافی) داده‌ها گردآوری شده و به‌وسیله روش کیفی تحلیل تِم مولفه‌ها و شاخص‌ها شناسایی گردید و نیز برای بررسی روایی مدل به دست آمده از روش کمی (استفاده از پیمایش و توزیع پرسشنامه برای تحلیل عاملی تاییدی) استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را در مرحله اول برای تحلیل تِم، تحقیقات پیشین و کلیه مقالات علمی پژوهشی داخلی و خارجی که دارای کلید واژه شاخص‌های حکمرانی شهری بودند را در بر می‌گیرد. در این بین 8 مقاله علمی پژوهشی داخلی و 15 مقاله معتبر خارجی شناسایی گردید که همه آن‌ها مورد بررسی قرار گرفتند و در بخش دوم جامعه آماری را خبره‌های مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران تشکیل می‌دهد. در مرحله دوم نیز جهت بررسی صحت مدل به دست آمده نیز جامعه آماری را کلیه مدیران شهرداری منطقه یک شهر تهران تشکیل می‌دهند. یافته‌ها: یافته‌های حاصل از تحلیل تِم نشان از آن داشت که در مصاحبه 62 مضمون شناسایی گردید و سپس با کمک تحلیل عاملی تاییدی از میان آن‌ها در نهایت 50 مضمون انتخاب شد و شاخص‌ها از میان آن‌ها استخراج گردیدند. نتیجه: در نهایت شاخص‌ها در هشت حوزه مشارکت شهروندان با شهرداری، کارایی و اثربخشی، پاسخگویی به شهروندان، شفافیت، قانونمندی، جهت گیری توافقی، عدالت و بینش راهبردی در شهرداری دسته بندی گردیدند. نتایج حاصل از مدل اندازه‌گیری در حالت تخمین استاندارد و ضریب معناداری نیز نشان از روایی مناسب شاخص‌ها دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

224 - رتبه‌بندی شاخص‌ها و متغیرهای اثرگذار در تاب‌آوری شهری منطقه 15 تهران
فروغ فتاحی واجاری رحیم سرور علیرضا استعلاجی

مقدمه و هدف پژوهش: تاب‌آوری شهری به توانایی یک سیستم شهری در مقیاس زمانی و فضایی برای حفظ یا بازگشت سریع به عملکردهای مطلوب گذشته در برابر اختلال (مخاطرات طبیعی) در جهت پایداری با تغییرات گفته می‌شود. زمانی که شهر به طور همزمان قادر باشد تا توازن بین عملکردهای اکوسیستمی أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: تاب‌آوری شهری به توانایی یک سیستم شهری در مقیاس زمانی و فضایی برای حفظ یا بازگشت سریع به عملکردهای مطلوب گذشته در برابر اختلال (مخاطرات طبیعی) در جهت پایداری با تغییرات گفته می‌شود. زمانی که شهر به طور همزمان قادر باشد تا توازن بین عملکردهای اکوسیستمی و انسانی برقرار کند، انعطاف‌پذیر باشد، قدرت انطباق در شرایط عدم قطعیت و رویدادهای غیرمنتظره داشته باشد و فرصت‌های موجود و بالقوه را حفظ و روی آنها سرمایه‌گذاری کند، در آن صورت تاب‌آور است. کاهش تاب‌آوری در شهرها باعث افزایش آسیب‌پذیری در سیستم شهر شده و اختلالات و شوک‌های هرچند کوچک باعث بحران می‌شود. لذا با توجه به اهمیت موضوع، هدف این تحقیق، ارتقای دانش نظری در حوزه تاب‌آوری محیط‌های شهری می‌باشد. روش پژوهش: در تحقیق حاضر از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی برای شناخت و تدوین مؤلفه‌های مؤثر بر تاب‌آوری شهر و از ابزارهایی نظیر مشاهده و پرسشنامه و ابزار تحلیل آماری معادلات ساختاری Liserelاستفاده شده است. یافته‌ها: نتایج به‌دست‌ آمده از نرم‌افزار لیزرل نشان می‌دهد که شاخص‌های نهادی و مدیریتی با ضریب مستقیم و مثبت (96/0) و همچنین شاخص‌های اقتصادی هم در دنباله آن با ضریب مستقیم و مثبت (64/0)، سپس شاخص‌های اجتماعی با ضریب مستقیم و مثبت (24/0) و شاخص‌های کالبدی و زیرساختی با ضریب مستقیم و مثبت (13/0) مهم‌ترین شاخص‌های تأثیرگذار در تاب‌آوری شهری هستند. نتیجه گیری: شاخص نهادی- مدیریتی که تأثیرگذارترین مؤلفه بین مؤلفه‌های تاب‌آوری است، یک نوع همبستگی و ارتباط منطقی و معنادار در ارتباط با سایر مؤلفه‌ها دارد و بیشترین همبستگی بین شاخص‌های نهادی- مدیریتی و شاخص اقتصادی با امتیاز 62/0 می‌باشد که به عنوان عامل اصلی، تأثیر زیادی بر روی سه شاخص دیگر تحقیق دارد و می‌توان با تقویت این شاخص، منجر به بهبود و ارتقای سایر شاخص‌های مؤثر بر تاب‌آوری شهری شد تا نهایتاً سطح کلی تاب‌آوری شهری در منطقه بهبود یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

225 - بررسی میزان اهمیت شاخصهای کیفیت زندگی شهری تهران؛ از دیدگاه مدیران و متخصصان مدیریت شهری
حسین وظیفه دوست مهدی امینی

در این تحقیق با بررسی مطالعات و تجربیات جهانی در زمینه کیفیت زندگی شهری، شاخصهای مختلف و متعدد ناشی از تجربیات متفاوت مکانی و زمانی استخراج شده وسپس این شاخصها توسط تعدادی از مدیران و متخصصان مدیریت شهری تهران از لحاظ اهمیت مورد برسی قرار گرفته اند. در واقع سعی شده است أکثر

در این تحقیق با بررسی مطالعات و تجربیات جهانی در زمینه کیفیت زندگی شهری، شاخصهای مختلف و متعدد ناشی از تجربیات متفاوت مکانی و زمانی استخراج شده وسپس این شاخصها توسط تعدادی از مدیران و متخصصان مدیریت شهری تهران از لحاظ اهمیت مورد برسی قرار گرفته اند. در واقع سعی شده است تا با بررسی شاخصها و دسته بندی های رایج مفهوم کیفیت زندگی شهری، شاخصها و دسته بندی هایی متناسب با شرایط سیاسی و مدیریتی نظام مدیریت شهری ایران و بخصوص کلانشهر تهران بومی سازی شود. به این امید که در مراحل بعدی با استفاده از شاخصهای بومی، بتوان به پایش و اندازه گیری کیفیت زندگی شهروندان ایرانی و تهرانی پرداخت. در این تحقیق از مجموع 114 شاخص و 16 گروه اصلی آنها، 93 شاخص در 14 دسته، (شاخصهای اصلی) به عنوان شاخصهای بومی برای اندازه گیری و پایش سطح کیفیت زندگی شهری شهروندان تهرانی (ایرانی) طبقه بندی گردیدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

226 - ارزیابی شاخص‌های اقتصادی - عملکردی بخش مسکن در مقیاس منطقه‌ای (مطالعه موردی: استان لرستان)
امین فرجی ملایی کرامت اله زیاری صابر محمدپور

تدوین یک برنامه جامع بخش مسکن نیازمند شناسایی کامل و تجزیه و تحلیل عمیق ابعاد گسترده عوامل موثر بر آن است، در این میان کلیدی ترین ابزار برنامه‌ریزی و تشکیل دهنده شالوده اصلی آن، پرداختن به شاخص‌های مسکن می‌باشد که می‌توان حساسترین مرحله برنامه‌ریزی دانست. شاخص‌های عملکر أکثر

تدوین یک برنامه جامع بخش مسکن نیازمند شناسایی کامل و تجزیه و تحلیل عمیق ابعاد گسترده عوامل موثر بر آن است، در این میان کلیدی ترین ابزار برنامه‌ریزی و تشکیل دهنده شالوده اصلی آن، پرداختن به شاخص‌های مسکن می‌باشد که می‌توان حساسترین مرحله برنامه‌ریزی دانست. شاخص‌های عملکردی مسکن از یک سو ابزار شناخت وضعیت مسکن درابعاد مختلف کمی و کیفی بوده واز سوی دیگر، ابزاری کلیدی برای ترسیم چشم اندازآینده مسکن و برنامه‌ریزی برای آن هستند.با انجام تحقیقات و پروژه‌های مهم در شناخت و تجزیه و تحلیل شاخص‌های عملکردی مسکن، می‌توان میزان کارآیی برنامه‌های مسکن را به طور چشم گیری افزایش داد. در این مقاله سعی شده است که با بررسی شاخص‌های اقتصادی- عملکردی بخش مسکن در نقاط شهری استان لرستان به تحلیلی از ساختار و تحولات بازار مسکن و عوامل موثر بر آن در سطح استان با رویکرد مسکن به عنوان یک بخش اقتصادی پرداخته شود. هدف نهایی از این پژوهش، فراهم آوردن مبانی و مقدماتی برای پیش بینی آینده مسکن و فضای سکونتی در استان می‌باشد، که امید است شرایط ارتقاء برنامه‌های مسکن و توسعه شهری را در استان فراهم آورد. در این پژوهش با تحلیل شاخص‌های اقتصادی همچون؛ سرمایه گذاری بخش خصوصی در تأمین مسکن استان و دخالت دولت، بررسی قیمت زمین و مسکن و برآورد هزینه‌های مسکن با استفاده از ضریب جینی، برآورد الگوی تقاضای موثر مسکن در دهک‌های درآمدی، برآورد شاخص دسترسی گروه‌های درآمدی، برآورد الگوی تابع مخارج خانوار و تعیین جایگاه مسکن در سبد بودجه خانوار، به تبیین رابطه علت و معلولی و بررسی شاخص‌های عملکردی مسکن با در نظر گرفتن علت تحولات و دگرگونی‌‌های این شاخص‌ها پرداخته شده است. با توجه به بررسی های صورت گرفته بررسی شاخص مسکن (شاخص‌های اقتصادی-عملکردی)، یکی از ابزارهای شناخت ویژگی مسکن (در سطح مطالعاتی مورد نظر) می‌باشد.این ابزار اصلی در بحث مسکن زمینه مناسب جهت سیاستگذاری و برنامه‌ریزی، ارزیابی نتایج برنامه‌ریزی‌ها، تدوین نظام صحیح مسکن سازی و ارائه چارچوب تحلیلی را فراهم می‌آورد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

227 - شناسایی عوامل موثر بر پیشگیری از وقوع جرایم زیست محیطی در اجتماعات شهری
حبیب اکبری نوده داوود داداش‌نژاد دلشاد مرتضی براتی

10.30495/ums.2023.22639

مقدمه و هدف پژوهش: حفاظت از محیط زیست شهری یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران شهری است. هدف از انجام این تحقیق، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر پیشگیری از وقوع جرایم محیط زیستی در شهرهای کشور است. روش انجام پژوهش: تحقیق حاضر از نوع کاربردی است که به شیوه پیمایشی و با است أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: حفاظت از محیط زیست شهری یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران شهری است. هدف از انجام این تحقیق، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر پیشگیری از وقوع جرایم محیط زیستی در شهرهای کشور است. روش انجام پژوهش: تحقیق حاضر از نوع کاربردی است که به شیوه پیمایشی و با استفاده از پنل خبرگان (63 نفر) انجام شده است. از مصاحبه ساختاریافته برای فهرست‌بندی عوامل و مولفه‌ها استفاده شد. همچنین از روش سلسله مراتبی (AHP) برای اولویت‌بندی عوامل بهره گرفته شد. نرم‌افزارهای مورد استفاده در این تحقیق SPSS, 19 و Expert Choice بودند. یافته‌های پژوهش: عوامل موثر عبارت بودند از حقوقی / قانونی، آموزشی / فرهنگی و مدیریتی. همچنین تعداد 12 مولفه نیز به عنوان عوامل خرد شناسایی شدند. بالاترین وزن متعلق به مولفه انتقال آموزه‌های محیط زیستی از سنین پایه (918/0) و سپس، مولفه متناسب‌سازی مجازات با جرایم محیط زیستی به لحاظ شدت و نوع (886/0) بوده است. در نهایت، مولفه تفکیک وظایف سازمانی و تقویت بدنه آموزشی در ارگان‌های مرتبط با وزن (422/0) کم‌اهمیت‌ترین مولفه بوده است. وزن نهایی عوامل سه‌گانه نشان داد که عامل آموزشی / فرهنگی با وزن 411/0 دارای بیشترین میزان اهمیت و پس از آن، عامل حقوقی / قانونی با وزن 332/0 و سپس، عامل مدیریتی با وزن 303/0 قرار داشته‌اند. نتیجه‌گیری: اولویت اصلی در راهکارهای اتخاذی برای پیشگیری از بروز جرایم محیط زیستی، راهکارهای آموزشی و فرهنگی می‌باشد و پس از آن جنبه‌های حقوقی و قانونی قرار خواهند داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

228 - رتبه بندی محلات حاشیه نشین اهواز براساس شاخص های پایداری اجتماعی مسکن با استفاده از مدل ELECTRE
فائقه سرحانی محمدحسن یزدانی سعید امان پور

با توجه به افزایش شتاب رشد شهرها، محلات شهری و به دنبال آن‌ها مساکن شهر با عدم پایداری اجتماعی گسترده مواجه شده‌اند. در این میان زاغه‌ها و نواحی شهری غیررسمی اگرچه سازوکارهای حیاتی و بااهمیتی را برای تعداد زیادی از ساکنین فقیر و محروم شهری فراهم می‌کند اما طیف متنوعی از أکثر

با توجه به افزایش شتاب رشد شهرها، محلات شهری و به دنبال آن‌ها مساکن شهر با عدم پایداری اجتماعی گسترده مواجه شده‌اند. در این میان زاغه‌ها و نواحی شهری غیررسمی اگرچه سازوکارهای حیاتی و بااهمیتی را برای تعداد زیادی از ساکنین فقیر و محروم شهری فراهم می‌کند اما طیف متنوعی از مشکلات زیست‌محیطی و انسانی را برای نسل امروز و آینده موجب می‌شود. ازاین‌رو نواحی حاشیه‌ای و محلات اسکان غیررسمی چالشی پیش روی توسعه پایدار و پایداری اجتماعی هستند. برای توسعه مسکن پایدار محلات شهری 10 شاخص در ابعاد اجتماعی به ‌کار رفته است. روش پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی-تحلیل و پیمایشی می‌باشد. جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت پیمایشی صورت گرفته است. هدف اصلی پژوهش حاضر رتبه بندی محلات حاشیه نشین اهواز براساس شاخص‌های پایداری اجتماعی مسکن با استفاده از مدل الکتر می‌باشد. برای وزن‌دهی شاخص‌ها از روش آنتروپی شانون و از روش تصمیم‌گیری چندمعیاره الکتر برای رتبه‌بندی محلات استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای ساکن محلات حاشیه نشین می‌باشد. حجم نمونه بر اساس مدل کوکران به‌دست‌آمده است که 381 نفر محاسبه شده است برای افزایش دقت کار تعداد 450 پرسشنامه توزیع گردید. در این پژوهش از میان 6 بافت مشخص در شهر، بافت حاشیه‌ای که شامل 18 محله می‌شد انتخاب شده و با توزیع پرسشنامه و بهره‌گیری از مدل الکتر اقدام به رتبه‌بندی محله‌ها بر اساس شاخص‌های پایداری اجتماعی مسکن گردید. براساس نتاج به دست آمده با استفاده از مدل الکتر بالاترین رتبه مربوط به محله زرگان و پایین رتبه به محله کوی سیاحی اختصاص دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

229 - تدوین تأثیر شاخص‌های BREEAM وLEED بر بهسازی مدارس با رویکرد اکولوژیک‌(نمونه موردی‌ : مدارس دوره متوسطه استان‌های کویری ایران)
فرزاد محمدی محمد رحمانی قصبه غلامحسین ناصری

10.30495/ums.2023.22315

مقدمه و هدف پژوهش: پیامدهای منفی محیط‌زیستی در جهان اتفاق افتاد که ناشی از عدم توجه صحیح به توسعه‌‌ اقتصادی و تأثیر آن بر محیط‌زیست طبیعی می‌باشد. در همین راستا رویکرد‌های مختلفی مربوط به معماری سبز وجود دارد که طراحان را به حفاظت از انرژی، در نظر‌گیری ویژگی‌های محلی مک أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: پیامدهای منفی محیط‌زیستی در جهان اتفاق افتاد که ناشی از عدم توجه صحیح به توسعه‌‌ اقتصادی و تأثیر آن بر محیط‌زیست طبیعی می‌باشد. در همین راستا رویکرد‌های مختلفی مربوط به معماری سبز وجود دارد که طراحان را به حفاظت از انرژی، در نظر‌گیری ویژگی‌های محلی مکان، کار با کاربران ساختمان و جوامع اطراف، کاهش استفاده از منابع تجدید ناپذیر، توجه به اقلیم محل و کل‌گرایی تشویق می‌نماید. استانداردهای بین‌المللی‌در کشورهای مختلف بر اساس این اصول تدوین شده‌اند که از آن جمله می‌توان به استاندارد LEED به معنای راهنمای طراحی و محیطی انرژی و BREEAM ‌استاندارد ارزیابی کیفیت محیط زیستی ساختمان اشاره کرد. هدف پژوهش حاضر، تدوین شاخص‌های‌BREEAM وLEED ‌بر بهسازی مدارس با رویکرد اکولوژیک در مدارس دوره متوسطه استان‌های کویری ایران می باشد. روش پژوهش: برای ارزیابی مولفه‌ها از روش توصیفی-تحلیلی استفاده می‌شود و جامعه آماری شامل مدارس متوسطه استان‌های کویری می باشد که به طور تصادفی مدارس به همراه کاربران آن جهت پاسخ به پرسشنامه‌ها انتخاب شده‌اند. یافته‌ها: ضریب تاثیر ضایعات، مصالح و منابع، آلودگی، مدیریت، حمل و نقل و کارایی آب بر بهسازی مدارس بعنوان با تأکید بر رویکردهای اکولوژیک مثبت و معنی دار می‌باشد. از بین پارامترها، آب، الویت اول، و کارایی آب الویت دوم، مصالح و منابع، اولویت سوم، انرژی و جو الویت چهارم، حمل و نقل رتبه پنجم را به خود اختصاص می‌دهند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر، بر مبنای تحلیل عاملی اکتشافی نشان می‌دهد که شاخص‌های BREEAM وLEED برای بررسی بهسازی مدارس مناسب هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

230 - رتبه‌بندی توسعه صنعتی شهرستان‌های استان کردستان
رحیم سرور محمدعلی خلیجی

مقدمه و هدف پژوهش: توسعه متوازن منطقه‌ای مبنایی برای توسعه پایدار در سطوح و ابعاد مختلف محسوب می‌شود، نظام تخصیص منابع به ویژه ظرفیت‌های صنعتی، نقش مهمی در توسعه منطقه‌ای ایفا می‌نماید و یکی از اهداف اصلی توسعه متوازن و ساماندهی به نظام استقرار جمعیت، آمایش صنعتی فضا از أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: توسعه متوازن منطقه‌ای مبنایی برای توسعه پایدار در سطوح و ابعاد مختلف محسوب می‌شود، نظام تخصیص منابع به ویژه ظرفیت‌های صنعتی، نقش مهمی در توسعه منطقه‌ای ایفا می‌نماید و یکی از اهداف اصلی توسعه متوازن و ساماندهی به نظام استقرار جمعیت، آمایش صنعتی فضا از سطح ملی گرفته تا سطح ناحیه‌ای می‌باشد که در تمامی برنامه‌های توسعه پنج‌ ساله مورد تاکید قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی سطوح توسعه منطقه‌ای در سطح استان کردستان که مشتمل بر 9 شهرستان است و چگونگی توزیع امکانات صنعتی، در ناحیه مذکور می‌باشد. روش پژوهش: بدین منظور پس از بررسی، انتخاب شاخص‌های مناسب، روش‌های آماری و تکنیک تصمیم‌گیری چند شاخص‌های و با استفاده از مدل TOPSIS، به رتبه بندی توسعه صنعتی و توسعه منطقه‌ای شهرستان‌های مذکور در سال 1390 پرداخته شده است. یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان می دهند که در رتبه‌بندی صنعتی شهرستان‌های سنندج و بیجار به ترتیب در رتبه اول و دوم، شهرستان‌های سقز و کامیاران در رتبه آخر قرار دارند. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از رتبه بندی شهرستان‌های مذکور نشان می‌دهد که اختلاف فاحشی در سطح توسعه صنعتی این شهرستان‌ها وجود دارد به طوری که از مجموع 8 شهرستان در ناحیه سنندج، اکثریت شهرستان‌ها در سطح پایینی از توسعه صنعتی قرار می‌گیرند. بعلاوه شهرستان‌های سنندج و بیجار به ترتیب صنعتی ترین شهرستان و بقیه شهرستان‌های مذکور از سطح پایین تری از توسعه یافتگی نسبت به آن قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

231 - بررسی شاخص‌های کمی، اقتصادی مسکن و پیش بینی ساختار جمعیت،قیمت مسکن و مسکن مورد نیاز تا افق1410 برای شهر تهران
جواد مهدیان پور حمیدرضا صارمی

مقدمه و هدف پژوهش: وضعیت شاخص‌های مسکن شهری یکی از شاخص‌های توسعه اقتصادی- اجتماعی در کشورهای جهان محسوب‌ می‌شود، در کشورهای در حال توسعه و از جمله کشور ایران به دلیل وجود نواقص در برنامه ریزی مسکن و همچنین افزایش شتابان شهرنشینی تأمین مسکن به عنوان یکی از مسائل حاد در أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: وضعیت شاخص‌های مسکن شهری یکی از شاخص‌های توسعه اقتصادی- اجتماعی در کشورهای جهان محسوب‌ می‌شود، در کشورهای در حال توسعه و از جمله کشور ایران به دلیل وجود نواقص در برنامه ریزی مسکن و همچنین افزایش شتابان شهرنشینی تأمین مسکن به عنوان یکی از مسائل حاد در آمده است، دگرگونی‌های شهر تهران در دﻫﻪﻫﺎی در ابعاد ﺳﺒﺐ ﮔﺮدﯾﺪه ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﺴﮑﻦ برای آن اﻫﻤﯿﺖ دو ﭼﻨﺪان ﯾﺎﺑﺪ. هدف این مقاله بررسی شاخص کمی و اقتصادی مسکن، پیش بینی، نیاز و قیمت مسکن در شهر تهران تا افق 1410‌ می‌باشد. . روش پژوهش: روش مورد استفاده در این پژوهش بر اساس هدف، کاربردی و برمبنای گردآوری داده، توصیفی و تحلیلی - کمی‌ می‌باشد، جهت جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای و اسنادی استفاده شده و در انتها به پیش بینی ساختار جمعیت (روش نمایی)، نیاز مسکن( روش‌های انبوهه و شاخص) و قیمت مسکن (روش آریما) در سه سناریوی حداقل، متوسط و حداکثر پرداخته شده است. یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان‌ می‌دهد که جمعیت شهر تهران ﺗﺎ اﻓﻖ 1410 ﺑﻪ 8537000تا9734000 نفر می‌رسد، و به 2863000 تا 3534000 واحد مسکونی نیاز دارد. همچنین پیش بینی‌ می‌شود تا افق مورد نظر متوسط قیمت هر متر مربع مسکن به 6.4 تا 6.8 میلیون تومان خواهد رسید. نتیجه گیری: تحلیل وضعیت مسکن شهر تهران نشان می‌دهد که مطلوبیت شاخص‌های مسکن در بخش کمی بهبود و در بخش اقتصادی تنزل داشته است و برای آینده شهر تهران سناریوی حداقل در بخش رشد جمعیت و سناریوی حداکثر قیمت مسکن محتمل‌تر به نظر‌ می‌رسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

232 - ارائه روشی برای سنجش قدرت کنشگران تولید فضای شهری(پیشنهاد معیارها و شاخص‌های سنجش قدرت کنشگران)
نیّر فارابی اصل مجتبی رفیعیان سیدمحمدرضا خطیبی

10.30495/ums.2021.19263

مقدمه و هدف پژوهش: تولید فضای شهری، مفهومی پیچیده است که توسط اندیشمندان مختلف از زوایای گوناگون موردبررسی قرارگرفته است. قدرت یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای تأثیرگذار بر تولید فضاهای شهری است. این پژوهش به دنبال تعیین معیارها و شاخص‌ها و ارائه روشی برای سنجش قدرت کنشگران ت أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: تولید فضای شهری، مفهومی پیچیده است که توسط اندیشمندان مختلف از زوایای گوناگون موردبررسی قرارگرفته است. قدرت یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای تأثیرگذار بر تولید فضاهای شهری است. این پژوهش به دنبال تعیین معیارها و شاخص‌ها و ارائه روشی برای سنجش قدرت کنشگران تولید فضاهای شهری است.روش پژوهش پژوهش حاضر با توجه به هدف تحقیق، بنیادی و با توجه به پرسش تحقیق، توصیفی-اکتشافی است. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش اسنادی و مصاحبه نیمه ساخت‌یافته استفاده‌شده است. نمونه‌گیری برای دستیابی به خبرگان موضوع، با استفاده از روش گلوله برفی انجام‌شده است.برای تحلیل داده ها از روش تحلیل شبکه و نرم افزار SuperDecision استفاده شده است.جامعه آماری: در این پژوهش از جامعه متخصصین حوزه شهرسازی و مسئولین و کارشناسان اجرایی در بخش دولتی و نیمه دولتی و خصوصی (30نفر) انجام شده است.یافته ها: معیارها و شاخص‌هایی برای سنجش قدرت کنشگران تولیدفضای شهری شناسایی شده و با تحلیل شبکه، وزن هر کدام بدست آمده است و روشی برای اندازه گیری میزان قدرت کنشگران در قالب جدول امتیازگذاری شده، تدوین گردیده است.نتیجه گیری: این پژوهش در راستای توسعه روش‌شناسی تحلیل‌های روابط قدرت کنشگران تولید فضای شهری انجام شد. با توجه به نتایج بدست آمده، معیار دسترسی به منابع قدرت دارای بیشترین وزن در بین معیارهای قدرت کنشگران است و معیارهای میزان تاثیرگذاری در فضا و میزان مشارکت و حضور درفضا، در رده بعدی اهمیت قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

233 - ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی در دهستان مشرحات اهواز با تلفیق روش‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه در محیط GIS
مصطفی محمدی ده چشمه مرتضی عبیات مصطفی عبیات

مقدمه و هدف پژوهش: با توجه به این‌که یکی از شاخص‌های اصلی سنجش عدالت فضایی در یک منطقه جغرافیایی بدون شک، توزیع عادلانه و برابر خدمات است. اگر توزیع خدمات روستایی متناسب با نیاز ساکنان انجام نگیرد، باعث بروز مشکلات فراوان در نظام منطقه‌ای خواهد شد. از این‌رو، مسئله‌ای ک أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: با توجه به این‌که یکی از شاخص‌های اصلی سنجش عدالت فضایی در یک منطقه جغرافیایی بدون شک، توزیع عادلانه و برابر خدمات است. اگر توزیع خدمات روستایی متناسب با نیاز ساکنان انجام نگیرد، باعث بروز مشکلات فراوان در نظام منطقه‌ای خواهد شد. از این‌رو، مسئله‌ای که شاکله اصلی این پژوهش را تشکیل می‌دهد، ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی در دهستان مشرحات اهواز است. روش پژوهش: این پژوهش از حیث هدف، از نوع تحقیقات نظری، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، از نوع تحلیلی و توصیفی است. گردآوری اطلاعات به دو صورت تکمیل پرسشنامه از ۳۰ کارشناس امور روستایی و اطلاعات سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ انجام گرفت. نرم‌افزارهای به‌کار گرفته‌شده در پژوهش شامل ArcGIS10.4.1، Expert Choice و Excel می‌باشند. در این پژوهش، از مدل تحلیل سلسله مراتبی برای تعیین ضرایب اهمیت معیارها و از فنون تصمیم‌گیری چند شاخصه؛ یعنی، تاپسیس، الکتر، ویکور، پرومته و مجموعه ادغامی؛ یعنی، میانگین رتبه‌ها، بُردا، کاپلند و در نهایت پُست، به ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی پرداخته شد. یافته‌ها: بررسی‌ها در پژوهش حاضر نشان داد که از بین معیارهای منتخب در این امر، معیار بهداشتی و درمانی بیشترین مقدار یعنی، 163/0 را به خود اختصاص داده و نماگر آموزشی و فرهنگی، فاصله از شهر اهواز و و نیز شاخص کشاورزی به ترتیب با امتیازات 163/0، 133/0، 124/0 و 120/0 در درجات بعدی حائز بیشترین ارزش و اهمیت هستند. نتیجه‌گیری: نقشه هم‌پوشانی شده شاخص‌ها گویای این موضوع است که از میان بیست نقطه روستایی دهستان مذکور، سه روستا در وضعیت کاملاً مناسب، یک روستا در وضعیت مناسب، سه روستا نسبتاً مناسب، چهار روستا نامناسب و نُه روستا کاملاً نامناسب قرار دارند. بدین ترتیب، روستای ایستگاه خسروی به‌عنوان توسعه‌یافته‌ترین روستای دهستان دارای بیشترین پتانسیل برای ایجاد مراکز خدماتی در سطح ناحیه شناخته‌شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

234 - ارزیابی شاخصهای اکولوژیک محلات شهری در راستای برنامهریزی پایدار شهر (نمونه موردی: محلات سراب، کوهسنگی وآزادشهر)
فاطمه زردی بهداد علیزاده نگار حسینیان

مقدمه و هدف پژوهش: در دوران کنونی در پی معضلات محیط‌زیستی، ایجاد موانع در راه رسیدن به شهرهایی با ویژگیهای مطلوب زیست‌محیطی، لازم میشود که به عوامل اکولوژیکی و شناخت درست از این منابع در سطح شهر به‌ویژه محلات توجه شود. بنابراین بر پایه رسالتی که بر عهده ما است، تقویت أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: در دوران کنونی در پی معضلات محیط‌زیستی، ایجاد موانع در راه رسیدن به شهرهایی با ویژگیهای مطلوب زیست‌محیطی، لازم میشود که به عوامل اکولوژیکی و شناخت درست از این منابع در سطح شهر به‌ویژه محلات توجه شود. بنابراین بر پایه رسالتی که بر عهده ما است، تقویت جایگاه شاخص های اکولوژیکی در محلات شهری در پژوهش حاضر به عنوان هدف اصلی مطرح می شود که در راستای برنامه‌ریزی پایدار ‌گام برمی‌دارد. روش پژوهش: درواقع این پژوهش پس از شناخت و تدقیق شاخص‌های اکولوژیکی برای سه محله موردپژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای سپس با تدوین پرسشنامه‌ی ساکنین و کارشناسان عوامل و شاخص‌های تأثیرگذار در دستیابی به محلات شهری اکولوژیک را شناسایی کرده است. در ادامه با توجه به وضع موجود محلات جدول SWOT تدوین شده است، و از طریق مدل QSPM استراتژی‌هایی در جهت بهبود وضع موجود اتخاذشده و استراتژی‌های جذاب اولویت‌بندی شده‌اند. یافته‌ها: یافته های پژوهش نشان می‌دهد که استراتژی‌های جذاب هر سه محله در راستای ایجاد زیرساخت‌های سبز همچون فضاهای سبز محلی، ایجاد حمل‌ونقل سبز، تقویت نقش مراکز محلی و کاهش آلودگی‌های محیطی در سطح محلات گام برمی‌دارند. نتیجه گیری: در نتیجه برای دستیابی به برنامه‌ریزی شهر پایدار باید به شاخص‌های اکولوژیکی در مقیاس محلی توجه شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

235 - سطح بندی مناطق شهر کاشان براساس میزان برخورداری از شاخص های شهر هوشمند
مهدی ابراهیمی مریم پاکار جواد سامانی نژاد

مقدمه و هدف پژوهش: یکی از مفاهیم مهم در عرصه برنامه ریزی شهری جدید، توسعه شهری هوشمند است که مزایای استفاده از فناوریهای دیجیتالی را در زندگی، فعالیت و اداره محیط شهری باهم ترکیب می کند. مقاله حاضر درصدد بررسی و سطح بندی مناطق شهر کاشان براساس میزان برخورداری از شاخصها أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: یکی از مفاهیم مهم در عرصه برنامه ریزی شهری جدید، توسعه شهری هوشمند است که مزایای استفاده از فناوریهای دیجیتالی را در زندگی، فعالیت و اداره محیط شهری باهم ترکیب می کند. مقاله حاضر درصدد بررسی و سطح بندی مناطق شهر کاشان براساس میزان برخورداری از شاخصهای شهر هوشمند است.روش پژوهش: این مقاله، به لحاظ هدف ، از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی-تحلیلی است و در آن شاخصها هم از بعد عینی و هم ذهنی مورد بررسی قرار گرفته اند. شاخص‌های مورد استفاده در این مقاله بر مبنای بررسی پیشینه موضوع، شامل پویایی هوشمند، اقتصاد هوشمند، محیط زیست هوشمند، حکمروایی هوشمند، زندگی هوشمند و شهروند هوشمند هستند. در بعد ذهنی از روش پرسشنامه و در بعد عینی از آمارهای مراکز مسئول استفاده شد. دادههای پرسشنامه‌ها با به کار گیری روش تصادفی طبقه ای جمع آوری و طبقه بندی شده و داده‌های عینی نیز با استفاده از تکنیک تاپسیس و روش وزن دهی آنتروپی تجزیه و تحلیل شده است.یافته‌ها: نتایج کلی بررسی‌ها نشان می دهد که تفاوت آشکاری بین مناطق شهر کاشان از لحاظ برخورداری از شاخصهای شهر هوشمند وجود دارد، در این بین مناطق 2 و 4 از وضعیت مطلوب‌تر و منطقه 5 وضعیت نامطلوب تری را دارا می باشند. تحلیل رگرسیون حاکی از آن است که شاخص زندگی هوشمند با ضریب بتا 0.68 نسبت به دیگر شاخصها در ایجاد شهر هوشمند تاثیرگذارتر است و تحلیل همبستگی پیرسون نیز نشان می دهد که بین این شاخص با سایر شاخص‌ها ارتباط مثبت و معنی‌دار وجود دارد.نتیجه گیری: در خصوص توسعه شهر کاشان مبتنی بر شاخصهای شهر هوشمند، ضروری است که توجه ویژه ای به مناطق با رتبه پایین مبذول شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

236 - بررسی عوامل موثر در بهره‌وری نیروی انسانی شاغل در شهرداری مرکز حوزه معاونت مالی و اداری
محمد‌رضا آستن

مقدمه و هدف پژوهش: در جهان پر رقابت امروز اگر بخواهیم بهره‌وری سازمان محل کار خود را افزایش دهیم باید با نیروی انسانی کمتر، سرمایه کمتر، زمان کمتر، فضای کمتر و به طور کلی با منابع کمتر، تولید بیشتری داشته باشیم. مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل موثر در بهره‌وری نیروی انسا أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: در جهان پر رقابت امروز اگر بخواهیم بهره‌وری سازمان محل کار خود را افزایش دهیم باید با نیروی انسانی کمتر، سرمایه کمتر، زمان کمتر، فضای کمتر و به طور کلی با منابع کمتر، تولید بیشتری داشته باشیم. مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل موثر در بهره‌وری نیروی انسانی شاغل در شهرداری مرکز حوزه معاونت مالی و اداری انجام یافته است. روش پژوهش: در این تحقیق ترکیبی از روش اسنادی پیمایشی بکار رفته و با استفاده از پرسشنامه‌ای 79 سوالی اطلاعات لازم جمع آوری شده است. جامعه آماری این تحقیق را کارکنان شاغل در حوزه معاونت مالی و اداری شهرداری شهر تبریز (شهرداری مرکز) تشکیل می‌دهند که طبق آمار ارائه شده از طرف معاونت مالی تعداد آنها 100 نفر می‌باشد. داده‌های جمع آوری شده بعد از استخراج و کد گذاری با استفاده از نرم افزار آماری Spss مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته‌ها: یافته‌ها حاکی از این است که متغیرهای استفاده بهینه از منابع، خلاقیت و نوآوری، تعهد سازمانی و عوامل محیطی به ترتیب با میانگین نمرات 6/3، 4/3، 3/3 و 1/3 از 5 دارای بیشترین مقادیر در بین متغیرهای مستقل هستند و کمترین میانگین نمره نیز متعلق به متغیر سنجش بازخورد می‌باشد که میانگین نمره متغیر مذکور 7/2 از 5 شده است. نتیجه‌گیری: از آزمون‌های همبستگی بین متغیرها به منظور ارزیابی میزان تاثیرگذاری هر کدام از متغیرهای مستقل بر روی متغیر وابسته استفاده شده که نتیجه این آزمون نشان می‌دهد که رضایت شغلی، خلاقیت و نوآوری، مشروعیت مدیریت از نظر کارکنان، استفاده بهینه از منابع، حمایت سازمانی، سنجش بازخورد و شرایط محیطی دارای تاثیر مثبت و معنی دار بر بهره‌وری نیروی انسانی می‌باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

237 - تحلیل فازی عوامل موفقیت مدیریت شهری براساس شاخص‌های شهرهای آینده
سلیمان فیضی افسانه زمانی مقدم رضا رادفر سیدعبداله امین موسوی

10.30495/ums.2023.22994

هدف اصلی این پژوهش، تحلیل فازی عوامل موفقیت مدیریت شهری براساس شاخص‌های شهرهای آینده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر نوع روش، روش تحقیق توصیفی - پیمایشی، محسوب می‌گردد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل فیش برداری و پرسشنامه بود. جامعه آماری پژوهش أکثر

هدف اصلی این پژوهش، تحلیل فازی عوامل موفقیت مدیریت شهری براساس شاخص‌های شهرهای آینده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر نوع روش، روش تحقیق توصیفی - پیمایشی، محسوب می‌گردد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل فیش برداری و پرسشنامه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، خبرگان حوزه مدیریت شهری هستند. از روش نمونه‌گیری هدفمند برای انتخاب افراد نمونه استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها از نرم افزار سوپردسیژن استفاده شد. در گام نخست با مرور ادبیات موضوع و تحقیقات انجام شده تعداد زیادی شاخص از ادبیات موضوع استخراج گردید. در ادامه مدل مدیریت شهری براساس شاخص‌های شهرهای آینده با استفاده از تحلیل شبکه فازی رتبه بندی شدند. در پژوهش حاضر عوامل در شش سطح قرار گرفته‌اند. به نحوی که حقوق و قوانین و مقررات در سطح آخر و توریسم در سطح اول قرار گرفت. در ادامه پژوهش از رویکرد آینده نگارانه بهره گرفته شده است. بررسی نتایج بدست آمده از جدول فوق حقوق و قوانین و یادگیری اجتماعی و آموزش با نمره 22 تأثیرگذارترین عامل گزارش شدند. همچنین توریسم با مجموع 17 در بین عوامل، در اولویت اول تأثیرپذیری قرار گرفت. درجه مطلوبیت ماتریس اثرات بهینه‌شدگی 100 درصد برخوردار بوده که حاکی از روایی بالای پرسشنامه و پاسخ‌های مربوط به آن است. براساس بردار ویژه بدست آمده: محیط زیست با وزن نرمال 358/0 از بیشترین اولویت برخوردار است. کالبد شهری با وزن نرمال 267/0 در اولویت دوم قرار دارد. حمل و نقل با وزن نرمال 241/0 در اولویت سوم قرار دارد. اقتصاد با وزن نرمال 134/0 از کمترین اولویت برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

238 - نقش مدیریت شهری در ارتقاء شاخص‌های خوشبختی شهروندان (مطالعه موردی شهروندان ساکن در ناحیه 3 منطقه 5 شهرداری تهران)
علی اکبر رضایی حمیده رشادت جو آرام شیخی

هدف تحقیق: یکی از عوامل مهم و بنیادی در توسعه پایدار و ثبات حاکمیت در نظام فرهنگی و اجتماعی هر کشور، بالا بودن میزان رضایتمندی شهروندان و احساس سرزندگی و خوشبختی آنان در آن جامعه است. اگر جامعه در قالب یک بدن زنده در نظر گرفته شود، بررسی علائم حیاتی بدن، به مثابهبررسی ش أکثر

هدف تحقیق: یکی از عوامل مهم و بنیادی در توسعه پایدار و ثبات حاکمیت در نظام فرهنگی و اجتماعی هر کشور، بالا بودن میزان رضایتمندی شهروندان و احساس سرزندگی و خوشبختی آنان در آن جامعه است. اگر جامعه در قالب یک بدن زنده در نظر گرفته شود، بررسی علائم حیاتی بدن، به مثابهبررسی شاخص‌های کلیدی جامعه است. لذا اندازه گیری و پایش مولفه‌های حیاتی جامعه به صورت اثر بخش و مداوم و بررسی دقیق روند پیشرفت آن امری ضروری است. کارامد‌ترین حکومتها، حکومتهایی هستند که با برنامه‌ریزی صحیح کوتاه و بلند مدت بتوانند شاخص‌های موثر شناخته شده را در جهت بهبود، مدیریت کنند. این تحقیق در صدد است تا نقش مدیریت شهری در ارتقاء شاخص‌های مدل طراحی شده را در جهت تبدیل شرایط موجود به وضع مطلوب، برجسته نماید. روش تحقیق: در این تحقیق ابتدا مدلی کاربردی و بومی براساس چند مولفه فرهنگی از جمله سرمایه اجتماعی، ایمنی و امنیت، حاکمیت، حس شادکامی و... طراحی گردید. سپس تحقیق مذکور به بررسی نقش مدیریت شهری در ارتقاء شاخص‌های چند گانه با استفاده از پرسشنامه در بین جامعه آماری ساکنین ناحیه 3 منطقه 5 شهرداری تهران پرداخته و نتایج تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق: پس ازتحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه‌های تحقیق، نتایج نشان داد که بین مولفه‌های مدیریت شهری و اکثر شاخص‌های مورد بررسی ارتباط معنی داری وجود دارد و مدیریت شهری میتواند در بهبود و ارتقای این شاخص‌ها نقش موثری داشته باشد. همچنین وضعیت شاخص‌ها در جامعه اماری مورد بررسی به وضوح توسط نمودارهای اماری نشان داده شده است. لذا با توجه به اهداف و برنامه‌های استراتژیک تدوین شده توسط شهرداری منطقه 5 در سال 1390 در جهت افزایش رضایتمندی و ارتقاء شاخص‌های فرهنگی واجتماعی جامعه و تعیین اولویتهای فرهنگی، راهکارهایی پیشنهاد شده است که میتواند قابل استناد و استفاده در کلیه سطوح مدیریت شهریقرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

239 - ارزیابی شاخص‌های ایمنی در کاربری‌های ورزشی مستقر در بوستان‌های شهری (مطالعه موردی: منطقه 4 شهرداری تهران)
محیاسادات فرازنده مهر سید مصطفی طیبی ثانی سوسن سهامی علی فهیمی‌نژاد

10.30495/ums.2023.21832

مقدمه و هدف پژوهش: رعایت ملاحظات ایمنی به عنوان یکی از مهمترین اصول مدیریت اماکن و فضاهای ورزشی مطرح می‌باشد. هدف از انجام این تحقیق، ارزیابی شاخص‌های ایمنی ورزشی در بوستان‌های شهری تهران است.روش انجام پژوهش: تحقیق حاضر از نوع پژوهش‌های کاربردی و از نظر شیوة گردآوری داد أکثر

مقدمه و هدف پژوهش: رعایت ملاحظات ایمنی به عنوان یکی از مهمترین اصول مدیریت اماکن و فضاهای ورزشی مطرح می‌باشد. هدف از انجام این تحقیق، ارزیابی شاخص‌های ایمنی ورزشی در بوستان‌های شهری تهران است.روش انجام پژوهش: تحقیق حاضر از نوع پژوهش‌های کاربردی و از نظر شیوة گردآوری داده‌ها توصیفی- پیمایشی است. تعداد پنج بوستان به عنوان سایت‌های مطالعاتی انتخاب شدند. به منظور تعیین وضعیت ایمنی در فضاهای ورزشی بوستان‌های مورد مطالعه، از چک‌لیست سنجشی تعدیل‌یافته Eduard & Nikolay (2014) استفاده شده است. به منظور اطمینان از صحت ارزیابی صورت گرفته، تعداد 8 نفر از متخصصان و کارشناسان خبره ایمنی به عنوان پنل دلفی شرکت کردند. در نهایت، تعداد 25 شاخص برای ارزیابی در نظر گرفته شدند. میانگین امتیازات به عنوان نتیجه نهایی اعلام شده است.یافته‌های پژوهش: در مجموع، شاخص امکان حضور آمبولانس و تجهیزات امدادرسانی در زمین ورزشی با میانگین امتیاز 3/4 بالاترین رتبه را داشته است. از سوی دیگر، کمترین میانگین امتیاز در مجموع بوستان‌ها اختصاص به 2 شاخص وجود سیستم هشداردهنده آتش‌سوزی در محوطه ورزشی و حضور امدادگر دایم و یا پزشک مقیم با امتیاز 1 داشته است. بوستان لویزان با میانگین امتیاز 6/2 در رتبه اول و سپس، بوستان یاس با میانگین امتیاز 28/2 در رتبه دوم قرار گرفتند. بوستان‌های پلیس، سپه و ساحل به ترتیب با میانگین امتیاز 27/2، 01/2 و 87/1 در جایگاههای سوم تا پنجم قرار گرفتند.نتیجه‌گیری: بوستان‌های منطقه 4 شهرداری تهران از وضعیت ایمنی ورزشی مطلوبی برخوردار نیستند و لازم است تا مدیریت شهری تهران و به ویژه منطقه مورد مطالعه نسبت به ارتقای سطح ایمنی در آنها اهتمام ویژه‌ای بورزد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

240 - تبیین شاخص‌های موثر عامل اقتصادی بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی با نگاهی به بخش کشاورزی از منظر نخبگان اقتصادی کشور
سید رضا زیتون نژاد سید مهدی میردامادی سید جمال فرج اله حسینی مریم امیدی نجف آبادی

10.30495/jaeer.2022.56069.10841

توسعه اقتصادی نیازمند سرمایه گذاری در بخشهای مختلف، از جمله کشاورزی است. بدون سرمایه گذاری نمیتوان انتظارگسترش اشتغال، تولیدورفاه اقتصادی- اجتماعی را داشت. بسیاری از کشورهای در حال توسعه و ایران با کمبود سرمایه و منابع مالی مواجه هستند و برای جبران کمبود سرمایه و منابع أکثر

توسعه اقتصادی نیازمند سرمایه گذاری در بخشهای مختلف، از جمله کشاورزی است. بدون سرمایه گذاری نمیتوان انتظارگسترش اشتغال، تولیدورفاه اقتصادی- اجتماعی را داشت. بسیاری از کشورهای در حال توسعه و ایران با کمبود سرمایه و منابع مالی مواجه هستند و برای جبران کمبود سرمایه و منابع مالی خود نیازمند جذب سرمایه گذاریهای مستقیم خارجی میباشند. هدف از این پژوهش تنیین شاخصهای موثر عامل اقتصادی برجذب سرمایه گذاری خارجی میباشد. جامعه آماری پژوهش عبارتند از نمایندگان مجلس، نخبگان فعال در بخش اقتصاد مالی و کشاورزی و جمعی از اساتید کشور که هم در زمینه دانشگاهی تخصص داشته و هم با سرمایه گذاران خارجی مرتبط هستند و جمعا 100 نفر میباشند. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد؛ از 21 شاخص مورد بررسی همه شاخصهای اقتصادی در جذب سرمایه گذاری خارجی موثر می باشند، اما شاخص درجه بازاری بودن اقتصاد یا اصل تجارت آزاد از بیشترین اهمیت برخوردار می باشد. سپس شاخصهای افزایش نرخ سودآوری فعالیت های کشاورزی، ثبات نرخ ارز و ثبات بازار مالی داخلی و سه شاخص نرخ رشد بخش کشاورزی و سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی در بخش کشاورزی. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

241 - محاسبه قدرت بازار و حاشیه بازاریابی در بازار محصولات باغبانی ایران با استفاده از رویکرد غیرساختاری شاخص لرنر( مطالعه موردی محصول سیب)
مجتبی برزگر دوین غلامرضا یاوری ابوالفضل محمودی

10.30495/jaeer.2023.68802.10935

در این مطالعه به بررسی قدرت بازار در زنجیره بازاریابی و حاشیه بازاریابی محصول سیب در کشور پرداخته شده است. سهم مزرعه از قیمت پرداختی مصرف کننده اغلب به عنوان شاخصی از سلامت نسبی بخش کشاورزی در نظر گرفته شده که به آن حاشیه بازاریابی گفته می شود, یکی از دلایل حاشیه بازاری أکثر

در این مطالعه به بررسی قدرت بازار در زنجیره بازاریابی و حاشیه بازاریابی محصول سیب در کشور پرداخته شده است. سهم مزرعه از قیمت پرداختی مصرف کننده اغلب به عنوان شاخصی از سلامت نسبی بخش کشاورزی در نظر گرفته شده که به آن حاشیه بازاریابی گفته می شود, یکی از دلایل حاشیه بازاریابی زیاد وجود قدرت بازاری در زنجیره عرضه محصولات کشاورزی است, لذا با توجه به اهمیت محصول سیب برای بخش کشاورزی کشور به طوریکه سیب رتبه اول تولید در کشور را دارا می باشد, در این مطالعه با استفاده از داده های سری زمانی سال های 1394- 1399 که از مرکز آمار و وزرات جهاد کشاورزی استخراج شده است به سنجش قدرت بازاری و حاشیه بازاریابی با استفاده از شاخص لرنر و مدل اضافه بها(مارک- آپ) پرداخته شده است. نتایج مطالعه نشان می دهد که در طی دوره مورد بررسی حدود 56 درصد از کل قیمت پرداختی مصرف کننده برای هر کیلوگرم سیب توسط عمده فروشان و خرده فروشان کسب شده است, همچنین در زنجیره عرضه محصول سیب این خرده فروشان هستند که از قدرت بازاری بیشتری برخوردارند و نتایج بیانگر این است که وجود قدرت بازاری در زنجیره عرضه محصول سیب باعث شده است که قیمت پرداختی مصرف کننده حدود 2.4 برابر قیمت دریافتی تولید کننده باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

242 - اهمیت سنجی شاخص‏های سنجش توسعه‏یافتگی کشاورزی: یک مطالعه تجربی در جنوب کرمان
مینا فاریابی مصطفی احمدوند آیت اله کرمی

پژوهش حاضر بر مبنای هدف کاربردی و از نوع توصیفی ـ تحلیلی و در جهت سنجش اهمیت شاخص های سنجش توسعه یافتگی کشاورزی انجام شد. بدین ترتیب به‌منظور تعیین میزان اهمیت هر یک از شاخص های موردمطالعه از فرآیند تعیین اعتبار وزنی بهره گرفته شد. اطلاعات موردنیاز از طریق منابع اَسناد أکثر

پژوهش حاضر بر مبنای هدف کاربردی و از نوع توصیفی ـ تحلیلی و در جهت سنجش اهمیت شاخص های سنجش توسعه یافتگی کشاورزی انجام شد. بدین ترتیب به‌منظور تعیین میزان اهمیت هر یک از شاخص های موردمطالعه از فرآیند تعیین اعتبار وزنی بهره گرفته شد. اطلاعات موردنیاز از طریق منابع اَسنادی ـ کتابخانه ای و پرسشنامه ای محقق ساخته به دست آمد. جامعه آماری در سنجش اهمیت شاخص های توسعه یافتگی کشاورزی شامل تمامی مدیران و کارشناسان (150 نفر) سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان بود که نمونه موردمطالعه از طریق نمونه گیری هدفمند گلوله برفی شامل 19 نفر از مدیران و کارشناسان (15 نفر کارشناس و چهار نفر مدیر) سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان شدند. داده پردازی نیز با استفاده از نرم افزار SPSS19 انجام شد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که شاخص های توسعه یافتگی کشاورزی به هشت گروه شاخص های توسعه زیرساختی، نهادی، نیروی انسانی، مکانیزاسیون، دام و تولیدات دامی، بهداشت دام، باغداری و زراعت قابل دسته بندی هستند که از این میان سه گروه شاخص های توسعه بهداشت دام، نیروی انسانی و زیرساختی به‌عنوان مهم ترین شاخص های سنجش توسعه یافتگی کشاورزی نشان داده شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

243 - بررسی اثر سولفات منیزیم بر شاخص‌های آتروژنیک در موش‌های صحرائی نر کلستاتیک شده به روش انسداد مجرای صفراوی
طاهره اشراقی، اکرم عیدی، پژمان مرتضوی، احمد اصغری، سیدمحمد توانگر .

کلستاز به صورت کاهش در جریان صفرا در نتیجه آسیب ترشح از هپاتوسیت‌ها یا انسداد جریان صفرا از مجاری صفراوی معرفی می‌شود که منجر به احتباس اسیدهای صفراوی، بیلی روبین و کلسترول می‌شود. منیزیم، دومین کاتیون فراوان درون سلولی، نقش فیزیولوژیکی ضروری در بسیاری از عملکردهای بدن أکثر

کلستاز به صورت کاهش در جریان صفرا در نتیجه آسیب ترشح از هپاتوسیت‌ها یا انسداد جریان صفرا از مجاری صفراوی معرفی می‌شود که منجر به احتباس اسیدهای صفراوی، بیلی روبین و کلسترول می‌شود. منیزیم، دومین کاتیون فراوان درون سلولی، نقش فیزیولوژیکی ضروری در بسیاری از عملکردهای بدن ایفا می‌کند. هدف از این مطالعه بررسی اثر سولفات منیزیم بر شاخص‌های آتروژنیک در موش‌های صحرائی نر کلستاتیک می‌باشد.در مطالعه حاضر 81 موش صحرایی نر نژاد ویستار بصورت تصادفی در 9 گروه قرار گرفتند. انسداد مجرای صفراوی به روش استاندارد صورت گرفت. سولفات منیزیم (05/0، 1/0 و 2/0 گرم بر کیلوگرم وزن بدن) به روش درون معده ای، یک بار در روز و به مدت 28 روز تیمار شد. نمونه‌های سرمی جمع‌آوری شده و پروفایل لیپیدی سرم با استفاده از روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شد. سپس شاخص‌های آتروژنیک محاسبه شدند.کلستازیس منجر به افزایش معنی‌دار مقادیر شاخص‌های آتروژنیک گردید و تیمار موش‌های کلستاتیک با سولفات منیزیم به طور معنی‌داری مقادیر شاخص‌های آتروژنیک را کاهش داد.سولفات منیزیم احتمالا با کاهش استرس اکسیداتیو و افزایش فعالیت آنزیم‌های مؤثر در متابولیسم لیپوپروتئین‌ها موجب بهبود پروفایل لیپیدی سرم و کاهش میزان شاخص‌های آتروژنیک در موش‌های کلستاتیک می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

244 - مطالعه آسیب‌شناسی بافتی تأثیر پنتوکسی فیلین بر پروستاتیت مزمن غیرباکتریایی تجربی القاء شده با کاراجینان در موش صحرایی
محبوبه حاجی‌قربانی، محمود احمدی‌همدانی*، الهه شهاب، سحر غفاری‌خلیق، خاطره کفشدوزان، فرزاد حیاتی، اشکان جبلی‌جوان .

تعیین معیارهای آسیب‌شناسی بافتی پروستاتیت مزمن غیرباکتریایی، در شناخت بهتر پاتوفیزیولوژی و یافتن راهکارهای درمانی این بیماری بسیار مؤثر است. بدلیل پتانسیل ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی پنتوکسی فیلین علاقه به آن از سرگرفته شده است. هدف از انجام این مطالعه بررسی شاخص‌های آسیب أکثر

تعیین معیارهای آسیب‌شناسی بافتی پروستاتیت مزمن غیرباکتریایی، در شناخت بهتر پاتوفیزیولوژی و یافتن راهکارهای درمانی این بیماری بسیار مؤثر است. بدلیل پتانسیل ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی پنتوکسی فیلین علاقه به آن از سرگرفته شده است. هدف از انجام این مطالعه بررسی شاخص‌های آسیب شناسی بافتی پروستاتیت مزمن غیرباکتریایی در موش صحرایی و بررسی اثر بخشی پنتوکسی فیلین بر این شاخص‌ها بود. ۳۰ سر موش صحرایی نر نژاد ویستار بطور تصادفی به پنج گروه برابر شامل گروه‌های کنترل منفی، کنترل پروستاتیت مزمن غیرباکتریایی، استاندارد و درمانی تقسیم شدند. گروه کنترل منفی 1 میلی لیتر نرمال سالین را بصورت خوراکی روزانه برای 21 روز دریافت کردند. پروستاتیت مزمن غیرباکتریایی از طریق تزریق داخل پروستاتی ۱% کاراجینان (lµ۱۰۰) در گروه‌های کنترل پروستاتیت مزمن، استاندارد و درمانی القا گردید. هفت روز پس از القاء پروستاتیت، گروه‌های کنترل پروستاتیت مزمن غیرباکتریایی، استاندارد و درمانی برای مدت ۲۱ روز بصورت خوراکی از طریق گاواژ به ترتیب 1 میلی لیتر نرمال سالین، سرنیلتون mg/kg۱۰۰ و پنتوکسی فیلین با دو دز ۵۰ و mg/kg ۱۰۰ دریافت کردند. نتایج نشان داد شاخص پروستاتیت در گروه کنترل پروستاتیت مزمن غیرباکتریایی نسبت به کنترل منفی افزایش و در گروه‌های استاندارد و درمانی (مخصوصاً دز mg/kg ۵۰ پنتوکسی فیلین) در مقایسه با گروه کنترل پروستاتیت مزمن غیرباکتریایی کاهش معنی داری یافته بود (01/0p< ). مطالعات آسیب شناسی بافتی بهبود قابل توجهی را در ساختار بافت‌شناسی پروستات در گروه‌های استاندارد و درمان شده با پنتوکسی فیلین مخصوصاً دز mg/kg۵۰ در مقایسه با گروه کنترل پروستاتیت مزمن غیرباکتریایی نشان دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

245 - بررسی اثرات تیمول بر پلاک آتروم، میزان چربی‌های خون و شاخص‌های آتروژنیک سرم در موش‌های نر نژاد NMRI تغذیه شده با رژیم پرکلسترول
لیلا کارخانه، پریچهره یغمایی*، آزاده ابراهیم‌حبیبی، کاظم پریور، مجید صادقی‌زاده .

آترواسکلروز با انباشتگی چربی و پاسخ التهابی در لایه داخلی عروق مشخص می‌شود و می‌تواند باعث باریک شدن و یا انسداد کامل شریان شود. تیمول، یک مونوترپن فنولیک با خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است. هدف ازاین مطالعه بررسی اثرات تیمول بر میزان لیپیدهای خون، شاخص‌های آتروژنیک أکثر

آترواسکلروز با انباشتگی چربی و پاسخ التهابی در لایه داخلی عروق مشخص می‌شود و می‌تواند باعث باریک شدن و یا انسداد کامل شریان شود. تیمول، یک مونوترپن فنولیک با خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است. هدف ازاین مطالعه بررسی اثرات تیمول بر میزان لیپیدهای خون، شاخص‌های آتروژنیک و پلاک آتروما در موش NMRI تغذیه شده با غذای پرکلسترول (HCD: high cholesterol diet)می‌باشد. 45سر موش نر NMRI به 5 گروه تقسیم شدند (9n=): حیوانات گروه کنترل، غذای معمولی دریافت کردند. در حالیکه گروه HCD غذای حاوی کلسترول 2% برای 18 هفته دریافت کردند. حیوانات گروه شم برای 12 هفته HCD و سپس برای 6 هفته غذای معمولی به همراه حلال تیمول (روغن آفتابگردان) دریافت کردند.گروه‌های تجربی 1 و 2 برای 12 هفته HCD دریافت و سپس غذای معمول را همراه تیمول با دوزهای mg/kg 12 و mg/kg24 برای 6 هفته به ترتیب دریافت کردند. در پایان مطالعه، میزان لیپیدها و شاخص‌های آتروژنیک سرم اندازه‌گیری شد. همچنین رگ آئورت از لحاظ میکروسکوپی ارزیابی شد.در مطالعه حاضر تغذیه با HCD منجر به تشکیل پلاک آتروم، افزایش میزانتری گلیسرید، توتال کلسترول، شاخص‌های آتروژنیک و کاهش معنی‌دار لیپوپروتئین با چگالی بالا ـ کلسترول (HDL-C) گردید. درمان با هر دو دوز تیمول به طور معنی‌داری این تغییرات را کاهش داد و باعث بهبود چربی‌های خون، شاخص‌های آتروژنیک سرم و پلاک آتروم گردید. نتایج این مطالعه پیشنهاد می‌کند که تیمول می‌تواند برای درمان افزایش توتال کلسترول، تری گلیسرید و برای بهبود پلاک آتروم استفاده گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

246 - تأثیر تمرینات هوازی بر شاخص های هماتولوژی در اسب‌های تولید کننده پادزهر
فرزانه‌السادات رضوی حسین ذوالفقاریان عبدالعلی بنایی‌فر رسول اسلامی

ایران جزء تولیدکنندگان منحصر به فرد پادزهر در منطقه خاورمیانه است. تولید سرم‌های درمانی با عیار بالا و عوارض جانبی کمتر در سلامت عمومی جامعه تأثیر بسزایی دارد. این امر تنها زمانی میسر خواهد بود که بهداشت دام، تأمین شود. بکارگیری فعالیت‌های ورزشی به عنوان روش غیر دارویی أکثر

ایران جزء تولیدکنندگان منحصر به فرد پادزهر در منطقه خاورمیانه است. تولید سرم‌های درمانی با عیار بالا و عوارض جانبی کمتر در سلامت عمومی جامعه تأثیر بسزایی دارد. این امر تنها زمانی میسر خواهد بود که بهداشت دام، تأمین شود. بکارگیری فعالیت‌های ورزشی به عنوان روش غیر دارویی می‌تواند در حفظ و ارتقا سلامت دام نقش مهمی ایفا کند. هدف از پژوهش حاضر مطالعه تأثیر تمرینات هوازی بر فاکتورهای هماتولوژی در اسب‌های تولیدکننده پادزهر بود. 16 رأس اسب در چرخه تولید پادزهر به صورت تصادفی در 2 گروه زهر و گروه زهر همراه تمرین به مدت 22 هفته تقسیم شدند. برنامه تمرینی شامل 3 جلسه تمرین هوازی در هفته، با شدت متوسط صورت گرفت. نمونه‌های خونی در 3 زمان مختلف: قبل از شروع برنامه، پایان دوره 11 هفته ای و پایان دوره 22 هفته ای از طریق سیاهرگ وداج جمع‌آوری گردید و بوسیله آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری های مکرر ارزیابی شدند. نتایج نشان داد، فاکتورهای اندازه‌گیری شده: تعدادRBC ، هموگلوبین، هماتوکریت، تعداد پلاکت‌ها و تعداد WBC، نوتروفیل‌ها، مونوسیت‌ها، ائوزینوفیل‌ها و MCV در هر دو گروه کاهش یافته درحالیکه تعداد لنفوسیت، MCH و MCHC افزایش یافته است (05/0P<). در مجموع، نتایج این بررسی نشان داد، فعالیت بدنی و زهر هر دو عوامل اثرگذاری بر فاکتورهای هماتولوژی هستند. هرچند اکثر نتایج به دست آمده تحت تأثیر عامل زهر قرار گرفته اما میزان تأثیر در گروه زهر همراه تمرین به مراتب کمتر از گروه زهر بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

247 - تعیین شاخص‌های ارزیابی بلوغ فناوری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران
نجلا حریری معصومه شیخ زاده

هدف: هدف از این پژوهش تعیین شاخص‌های بلوغ فناوری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران است. روش: در این پژوهش از روش کتابخانه‌ای و مطالعه دلفی استفاده شده است. برای تعیین شاخص‌ها از مدل مرحله‌ای نولان استفاده شد و سیاهه‌ای شامل شاخص‌ها تهیه و در قالب پرسشنامه‌ای تنظیم أکثر

هدف: هدف از این پژوهش تعیین شاخص‌های بلوغ فناوری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران است. روش: در این پژوهش از روش کتابخانه‌ای و مطالعه دلفی استفاده شده است. برای تعیین شاخص‌ها از مدل مرحله‌ای نولان استفاده شد و سیاهه‌ای شامل شاخص‌ها تهیه و در قالب پرسشنامه‌ای تنظیم شد که میزان اهمیت هر یک از شاخص‌های بلوغ فناوری اطلاعات را از دیدگاه اعضای پنل دلفی متشکل از متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات مورد سنجش قرار می‌دهد. یافته‌ها: تعداد 88 شاخص برای بلوغ فناوری اطلاعات در کتابخانه های دانشگاهی ایران در چهار بُعد: نرم‌افزارهای کاربردی، کاربران، منابع، و مدیریت با استفاده از روش دلفی تعیین گردید. نتیجه‌گیری: شاخص‌های بلوغ فناوری اطلاعات که در پژوهش حاضر تعیین و معرفی شدند ، ابزارهای مدیریتی هستند که کتابخانه‌ها می‌توانند با به کارگیری آن‌ها وضعیت خود را از نظر بلوغ فناوری اطلاعات ارزیابی نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

248 - تعیین شاخص های مؤثر برای ارزیابی کیفیت خاک در کاربری های مختلف حوضه آبخیز چغاخور
پروانه محقق مهدی نادری جهانگرد محمدی

برای بررسی کیفیت خاک، استفاده از شاخص‌های حساس خاک به مدیریت کاربری اراضی ضروری می‌باشد. از آن جائیکه رصد کلیه خصوصیات خاک، پرهزینه و طاقت فرسا است بنابراین تعداد محدودی از خصوصیات خاک توصیه می‌شود. این مطالعه با هدف مقایسه برخی خصوصیات خاک در کاربری‌های مختلف و تعیین ح أکثر

برای بررسی کیفیت خاک، استفاده از شاخص‌های حساس خاک به مدیریت کاربری اراضی ضروری می‌باشد. از آن جائیکه رصد کلیه خصوصیات خاک، پرهزینه و طاقت فرسا است بنابراین تعداد محدودی از خصوصیات خاک توصیه می‌شود. این مطالعه با هدف مقایسه برخی خصوصیات خاک در کاربری‌های مختلف و تعیین حداقل ویژگی‌های مؤثر بر کیفیت خاک در حوضه آبخیز دریاچه چغاخور در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. بدین منظور با استفاده از روش ابر مکعب لاتین و با بهره گیری از نقشه‌‌های شیب، کاربری و خاک، مکان 125 نمونه سطحی (20-0 سانتیمتر) تعیین شد. پس از تیمارهای اولیه نمونه‌های خاک، 29 خصوصیت فیزیکی و شیمیایی خاک‌ها به روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شدند. نتایج مقایسه میانگینها در کاربریهای مختلف نشان داد که ویژگیهایی شامل میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها، آب قابل استفاده، گنجایش هوایی، شاخص دکستر، کربن آلی، کربن آلی ذره ای در خاکدانه های بزرگ، نسبت کربن آلی ذره ای در خاکدانه های بزرگ به کوچک، غلظت فسفر، آهن و مس به ترتیب در کاربری باغ، زمینهای زراعی، مراتع خوب، دیمزارها و مراتع ضعیف سیر نزولی داشتند. جهت تعیین شاخصهای مرثر بر ارزیابی کیفیت خاک در کاربریها تجزیه داده‌ها به مؤلفه های اصلی و تجزیه تشخیص گام به گام انجام شد و ویژگیهایی همانند پایداری خاکدانه ها در آب، اجزای بافت خاک، نسبت کربن آلی ذره ای در خاکدانه های درشت به خاکدانه های کوچک و غلظت عناصر سنگین مس و روی به عنوان حداقل مجموعه داده‌های حساس به کیفیت خاک گزینش شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

249 - بررسی جذب و تجمع کادمیوم در نهال‌های سه‌ماهه آکاسیا ویکتوریا (Acacia victoriae)
خدیجه خرمن دار علی مهدوی

امروزه آلودگی محیط به ‌فلزات سنگین در نتیجه فعالیت‌های بشر به‌عنوان یکی ‌‌از چالش‌های مهم در ارتباط با حفاظت منابع آب و خاک است. گیاه‌ پالایی روشی است‌‌‌ که در آن از گیاهان برای جذب آلاینده‌ها استفاده شده و می‌تواند به‌طور بالقوه برای احیای آب‌ها و خاک‌های ‌آلوده به‌فلز أکثر

امروزه آلودگی محیط به ‌فلزات سنگین در نتیجه فعالیت‌های بشر به‌عنوان یکی ‌‌از چالش‌های مهم در ارتباط با حفاظت منابع آب و خاک است. گیاه‌ پالایی روشی است‌‌‌ که در آن از گیاهان برای جذب آلاینده‌ها استفاده شده و می‌تواند به‌طور بالقوه برای احیای آب‌ها و خاک‌های ‌آلوده به‌فلزات‌ سنگین به‌کار رود. پژوهش حاضر با هدف بررسی توانایی نهال‌های ‌سه‌ماهه آکاسیا ویکتوریا ((Acacia victoriae در تجمع کادمیوم در اندام‌های‌ خود (شاخساره و ریشه)، انتقال ‌آن از بخش ریشه به‌شاخساره و درک اثر تجمع کادمیوم در برخی از صفت‌های ‌مورفولوژی این‌گونه اجرا گردید. برای این ‌منظور 12 نهال سه‌ماهه آکاسیا ویکتوریا((Acacia victoriae در چهار غلظت (0، 10، 50، 100 میلی‌گرم برلیتر) کادمیومبرای یک‌‌دوره 45 روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در نظرگرفته شد. نتایج نشان‌ داد که با افزایش جذب کادمیوم ارتفاع، زی‌توده و مقاومت ‌گیاه در مقایسه بانمونه‌های‌ شاهد به‌طور معنی‌داری‌ کاهش یافتند و علائم سمیت ‌‌کادمیوم درغلظت‌ بالا به‌صورت کلروز، نکروز و کاهش تعداد برگ‌ها، کاهش انشعابات و تغییر رنگ ‌ریشه‌‌ها قابل‌‌‌ملاحظه بود. همچنین تجمع کادمیوم در ریشه و اندام‌های‌‌ هوایی گیاه با افزایش غلظت ‌کادمیوم افزایش یافتندو میزان‌ تجمع کادمیوم در بافت ‌ریشه نسبت به‌اندام‌های‌‌هوایی درهمه ‌تیمارها بیشتر بود. به‌‌طوری ‌که در ریشه‌، ساقه و برگ‌های این‌گونه به‌ترتیب، بیش‌‌‌‌‌از 72 درصد (33/19433 میلی‌گرم برکیلوگرم)، کمتر از 17 درصد (4630 میلی‌گرم برکیلوگرم) و کمتر از 11 درصد (33/2853 میلی‌گرم برکیلوگرم) کادمیوم، درغلظت 100میلی‌گرم بر لیترتجمع یافتند. ضریب تجمع ‌‌زیستی ‌ریشه و ساقه،فاکتور ‌انتقال، ضریب‌ غنی‌‌‌‌‌سازی و شاخص ‌جذب نیز به‌ترتیب9/184، 20/71، 39/0، 014/0، 73/7697 میلی‌گرم برکیلوگرم در بالاترین غلظت تخمین زده شد. در واقع Acacia victoriaeبا تجمع ‌کادمیوم در ریشه‌ها این ‌‌توانایی ‌را دارد ‌که از‌ انتقال این ‌‌‌فلز به‌بخش‌های‌‌‌ هوایی و بروز سمیت‌ درگیاه جلوگیری کند. بنابراین ‌می‌توان از این‌گونه بیابانی به‌منظور پالایش خاک‌های آلوده به‌کادمیوم، به‌روش تثبیت گیاهی بهره برد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

250 - بررسی حساسیت واحدهای سنگی به فرسایش با استفاده از ویژگی های کانی شناسی
سید سعید غیاثی سادات فیض نیا علیرضا مقدم نیا سمیه ناجی راد

لازمه حفاظت از منابع خاک، مدیریت و ارائه راهکارهای مناسبی می‌باشد که با شناخت ماهیت واحدهای سنگی و اطلاع از اهمیت نسبی منابع اصلی رسوب حاصل می‌شود. هدف از مطالعه حاضر تعیین سهم هرکدام از واحدهای سنگی در تولید رسوب و تشخیص وضعیت فرسایشی آن‌ها می‌باشد. بدین منظور پس از نم أکثر

لازمه حفاظت از منابع خاک، مدیریت و ارائه راهکارهای مناسبی می‌باشد که با شناخت ماهیت واحدهای سنگی و اطلاع از اهمیت نسبی منابع اصلی رسوب حاصل می‌شود. هدف از مطالعه حاضر تعیین سهم هرکدام از واحدهای سنگی در تولید رسوب و تشخیص وضعیت فرسایشی آن‌ها می‌باشد. بدین منظور پس از نمونه‌برداری از منابع رسوب و رسوبات موجود در بستر آبراهه‌‌های حوزه آبخیز خیاوچای، اقدام به عملیات دانه‌بندی ذرات به روش خشک شد. سپس الک‌های 600 میکرون و چهار میلی‌متر به‌عنوان الک‌های‌ شاخص انتخاب شدند و با انتخاب 100 دانه رسوبی از هر نمونه، بررسی‌های کانی‌شناسی با استفاده از بینوکلر با بزرگنمایی 40 برابر و با توجه به واقعیت رسوبی منطقه، صورت پذیرفت و جنس کانی‌ها و خرده‌سنگ‌ها تعیین و با شمارش تعداد آن‌ها و تعیین سهم هرکدام از کانی‌ها و خرده‌سنگ‌ها، نتایج را با واحدهای سنگ‌شناسی مقایسه و تطبیق داده، سنگ و واحد تولیدکننده هرکانی و خرده‌سنگ و درصد سهم هر واحد سنگی در تولید رسوب مشخص شد. نتایج نشان داد واحد سنگی Qvl با 51/45 درصد بیش‌ترین سهم را در تولید رسوب حوضه دارد که با نمره کل شاخص فرسایش 14/1053 در وضعیت فرسایشی خیلی شدید قرار دارد که به‌دلیل تخریب مکانیکی گسترده و نیز گسترش آن در دو طرف زهکش اصلی کاملاً توجیه‌پذیر است. پس از واحد سنگ‌شناسی Qvl ، واحد Qds2 و Qvb به‌ترتیب با 87/30 و 54/10 درصد بیش‌ترین سهم در تولید رسوب را داشته و واحد Qtaslبا 22/1 درصد کم‌ترین سهم را دارا می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

251 - برآورد ضریب گیاهی گندم پاییزه با استفاده از داده‌های سنجش از دور با رویکرد کاهش داده
لاله پرویز

استفاده بهینه از آب آبیاری نیاز به برنامه ریزی دقیق آبیاری دارد و برآورد دقیق ضریب گیاهی به‌خصوص در مقیاس های وسیع پیش نیاز آن است. هدف از این تحقیق مقایسه برخی از رویکردهای پیش پردازش داده های ورودی به شبکه عصبی مصنوعی: رگرسیونی و کاهش داده (تحلیل مؤلفه های اصلی و چرخش أکثر

استفاده بهینه از آب آبیاری نیاز به برنامه ریزی دقیق آبیاری دارد و برآورد دقیق ضریب گیاهی به‌خصوص در مقیاس های وسیع پیش نیاز آن است. هدف از این تحقیق مقایسه برخی از رویکردهای پیش پردازش داده های ورودی به شبکه عصبی مصنوعی: رگرسیونی و کاهش داده (تحلیل مؤلفه های اصلی و چرخشی) در برآورد ضریب گیاهی با شاخص های NDVI، RI، TVI، MSAVI، SAVI، mTVI، EVI، MNDVI، TVX، NVSWI در جهت مدل‌سازی ضریب گیاهی گندم در استان آذربایجان شرقی بود. مقایسه عملکرد رویکرد کاهش داده و رگرسیون بیانگر کاهش معیارهای خطا در رویکرد کاهش داده بود، به عنوان نمونه درصد افزایش آماره RMSE از حالت چرخشی به رگرسیون 8/11 و از حالت تحلیل مؤلفه های اصلی به رگرسیون 7/22 بود. رویکردهای مورد استفاده در برآورد ضریب گیاهی از تخمین بیش برآوردی برخوردار بودند به طوری که میزان افزایش متوسط ضریب گیاهی دوره صحت سنجی از ضریب گیاهی فائو به رویکرد پیش پردازش با رگرسیون، تحلیل مؤلفه های اصلی و چرخشی به ترتیب 7/13، 7/6 و 6/4 درصد بوده است. بنابراین استفاده از چرخش در تحلیل کاهش داده میزان دقت تخمین را بالا می برد. کاهش 13/39 درصد ضریب همبستگی از شاخص MSAVI نسبت بهNDVI ، حاکی از این است که شاخص های توسعه یافته براساس شرایط منطقه در افزایش کارایی برآورد ضریب گیاهی با تصاویر ماهواره ای از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

252 - بررسی اثر سیستم آبیاری زیرسطحی، بارانی و پلیمرهای سوپر جاذب بر ویژگی‌های کمی و کیفی گیاه چمن
مرضیه رشیدی جوشقان حسینعلی بهرامی حجت قربانی واقعی

آبیاری چمن از عوامل اصلی مصرف آب در مناطق شهری است؛ بنابراین به‌کارگیری سامانه‌های آبیاری می‌تواند یکی از راهکارهای کاهش مصرف آب در آبیاری چمن باشد. تحقیق حاضر باهدف بررسی اثر سیستم آبیاری زیرسطحی، بارانی و پلیمرهای سوپر جاذب بر ویژگی‌های کمی و کیفی چمن در قالب طرح کرت‌ أکثر

آبیاری چمن از عوامل اصلی مصرف آب در مناطق شهری است؛ بنابراین به‌کارگیری سامانه‌های آبیاری می‌تواند یکی از راهکارهای کاهش مصرف آب در آبیاری چمن باشد. تحقیق حاضر باهدف بررسی اثر سیستم آبیاری زیرسطحی، بارانی و پلیمرهای سوپر جاذب بر ویژگی‌های کمی و کیفی چمن در قالب طرح کرت‌های دو بار خردشده با سه تکرار در دانشکده کشاورزی تربیت مدرس تهران سال 1393 انجام شد. فاکتور اصلی شامل روش‌های آبیاری (آبیاری بارانی، زیرسطحی و تلفیقی) و فاکتور فرعی و فرعی- فرعی به ترتیب کاربرد دو نوع سوپر جاذب (سوپر جاذب آکریل‌آمید و سوپر جاذب A200) و مرحله برداشت (خرداد و شهریورماه) بوده است. در طول آزمایش حجم آب مصرفی، وزن‌تر و خشک شاخساره، ارتفاع شاخساره، طول ریشه و رنگ و تراکم اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد تیمار آبیاری زیرسطحی بدون کاربرد سوپر جاذب با 4243 مترمکعب در هکتار و تیمار آبیاری زیرسطحی با کاربرد سوپر جاذب A200 با 3530 مترمکعب در هکتار نسبت به شاهد با 7158 مترمکعب در هکتار، به ترتیب کمترین حجم آب مصرفی را داشته‌اند. حجم آب مصرفی در آبیاری تلفیقی بدون کاربرد پلیمر جاذب 6/4972 مترمکعب بوده که نسبت به شاهد 31 درصد کاهش یافت. همچنین وزن خشک و طول ریشه در بین تیمارها در سطح 5 درصد معنی‌دار بود به‌طوری‌که وزن خشک در سه روش آبیاری زیرسطحی، تلفیقی و بارانی به ترتیب 04/0، 028/0 و 026/0 گرم و طول ریشه به ترتیب 23، 22 و 20 سانتی‌متر بوده است. کاربرد سوپر جاذب‌ها نیز تأثیر معنی‌دار در سطح 5 درصد برافزایش طول ریشه داشت. طول ریشه در روش بدون کاربرد پلیمر سوپر جاذب، سوپر جاذب A200 و آکریل آمید به ترتیب 8/19، 7/23 و 5/23 سانتی‌متر بوده است. اما تفاوت شاخص‌های وزن‌تر، ارتفاع شاخساره و تراکم و رنگ در بین تیمارها معنی‌دار نبوده است. در این ‌بین تیمار آبیاری زیرسطحی با کاربرد پلیمر سوپر جاذب A200 به‌عنوان بهترین تیمار با 51 درصد کاهش حجم آب مصرفی نسبت به شاهد بوده است. بنابراین پیشنهاد می‌شود صرف‌نظر از کاهش حجم آب مصرفی، با انجام تحقیقات بیشتر سیستم آبیاری زیرسطحی به روش کپسول‌های رسی متخلخل به‌عنوان یک روش کاربردی در آبیاری چمن استفاده شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

253 - بررسی خشکسالی منطقه اقلید در استان فارس با استفاده از شاخص‌های SWI و RAI
فرید نیک کار حمید رضا فولادمند

در این نحقیق برای بررسی شدت خشکسالی منطقه اقلید در استان فارس در طی یک دوره آماری 10 ساله آبی (1384-1393) از شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی سطح آب استاندارد شده (SWI) و شاخص خشکسالی هواشناسی ناهنجاری بارش (RAI) استفاده شد. ورودی شاخص SWI داده‌های ماهانه عمق سطح ایستابی 107 چا أکثر

در این نحقیق برای بررسی شدت خشکسالی منطقه اقلید در استان فارس در طی یک دوره آماری 10 ساله آبی (1384-1393) از شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی سطح آب استاندارد شده (SWI) و شاخص خشکسالی هواشناسی ناهنجاری بارش (RAI) استفاده شد. ورودی شاخص SWI داده‌های ماهانه عمق سطح ایستابی 107 چاه پیزومتری و ورودی شاخص RAI داده‌های ماهانه بارندگی 15 ایستگاه باران‌سنجی و سینوپتیک بود. برای رفع نواقص داده‌های بارش، ضریب همبستگی بین ایستگاه‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS تعیین شد و به روش نسبت‌ها بازسازی شدند. داده‌های هر دو شاخص ذکر شده در مقیاس‌های زمانی 3، 6، 12، 24 و 48 ماهه برای تعیین شدت خشکسالی محاسبه شدند. در ادامه پنج مورد از بزرگ‌ترین خشکسالی‌های اتفاق افتاده در هر شاخص و شاخص متناظر با آن مشخص شدند و پهنه‌بندی خشکسالی‌ها با روش عکس مجذور فاصله در نرم‌افزار ArcGIS انجام شد. نتایج نشان داد که شدت خشکسالی‌ها در سال‌های اخیر بیشتر شده است. همچنین نتایج نشان‌دهنده آن است که بین شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی و هواشناسی یک تاخیر زمانی وجود دارد که با محاسبه ضریب همبستگی بین شاخص‌های فوق، مشاهده شد که بین وقوع خشکسالی هیدرولوژیک و خشکسالی هواشناسی در جنوب و غرب اقلید، یک تاخیر 2 تا 4 ساله وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

254 - تعیین نیاز آبی محصولات ذرت علوفه ای و چغندرقند با استفاده از سنجش از دور (مطالعه موردی دشت قزوین)
حمیده نوری علی مختاری علیرضا بادیه نشین

ب در این تحقیق، منحنی‌های ضرایب گیاهی برای دو گیاه ذرت علوفه‌ای و چغندرقند با استفاده از دو روش مبتنی بر سنجش از دور شامل نسبت 〖"ET" 〗_"P" به 〖"ET" 〗_"0" (روش نسبت‌ها) و شاخص‌های گیاهی حاصل از تصاویر ماهواره‌ای سنجنده های مادیس و لندست 8 (OLI) و لندست 7 (ETM+) استخراج گ أکثر

ب در این تحقیق، منحنی‌های ضرایب گیاهی برای دو گیاه ذرت علوفه‌ای و چغندرقند با استفاده از دو روش مبتنی بر سنجش از دور شامل نسبت 〖"ET" 〗_"P" به 〖"ET" 〗_"0" (روش نسبت‌ها) و شاخص‌های گیاهی حاصل از تصاویر ماهواره‌ای سنجنده های مادیس و لندست 8 (OLI) و لندست 7 (ETM+) استخراج گردید. در روش نسبت‌ها، ضرایب گیاهی پایه ("K" _"cb" ) و تک جزئی ("K" _"c" ) به ترتیب مستقیماً از نسبت تعرق پتانسیل ("T" _"P" ) (مدل SWAP) و 〖"ET" 〗_"P" (مدل SWAP و معادله پرستلی-تیلور) به 〖"ET" 〗_"0" به دست آمد. منحنی ضرایب گیاهی حاصل از روش‌های فوق با استفاده از منحنی‌های شاخص سطح برگ که در سال زراعی 2012 با عملیات میدانی برداشت شده بود مورد ارزیابی قرار گرفتند. "K" _"cb" حاصل از روش شاخص‌های گیاهی انطباق مناسبی با روند واقعی رشد گیاه داشت ولی این روش در برآورد منحنی "K" _"c" محدود به مقادیر ارائه شده در فائو 56 بود که روش پرستلی-تیلور با محاسبه مستقیم "K" _"c" از روش نسبت‌ها و استفاده از باند حرارتی ماهواره‌های لندست روند منطبق‌تری با واقعیت برای "K" _"c" نشان داد. به طور کلی با تدقیق منحنی ضریب گیاهی، برنامه‌ریزی آبیاری در طی دوره رشد گیاه با دقت بالاتری انجام می‌گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

255 - ارزیابی آلودگی ، بررسی ریسک سلامت و شاخص ریسک اکولوژیک عناصر بالقوه سمی در خاکهای سطحی(منطقه مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان بندرعباس)
طاهره مقتدری شهلا محمودی عطا شاکری محمدحسن مسیح آبادی

خاک در بخش جنوبی بندرعباس به‌دلیل وجود صنایع فلزی، غیرفلزی و پایانه صادراتی در معرض آلودگی عناصر بالقوه سمی قرار دارد. از این‌رو، تعیین سطح آلودگی و منشاء، ارزیابی شاخص ریسک اکولوژیک و همچنین ریسک سلامت برای تعیین کمّیت خطرات سرطان‌زایی و غیرسرطان‌زایی عناصر بالقوه سمی أکثر

خاک در بخش جنوبی بندرعباس به‌دلیل وجود صنایع فلزی، غیرفلزی و پایانه صادراتی در معرض آلودگی عناصر بالقوه سمی قرار دارد. از این‌رو، تعیین سطح آلودگی و منشاء، ارزیابی شاخص ریسک اکولوژیک و همچنین ریسک سلامت برای تعیین کمّیت خطرات سرطان‌زایی و غیرسرطان‌زایی عناصر بالقوه سمی از اهداف اصلی این تحقیق است. بدین‌منظور تعداد 66 نمونه خاک جمع آوری و غلظت عناصر بالقوه سمی در آن‌ها اندازه‌گیری گردید و فاکتور غنی‌شدگی و تحلیل مؤلفه اصلی برای تعیین منشاء عناصر، مورد استفاده قرار گرفت. پتانسیل شاخص ریسک اکولوژیک بر اساس فاکتور سمیت بیولوژیکی هر عنصر برای تعیین سطح آلودگی محاسبه شد. ارزیابی ریسک سلامت و شاخص خطر از روش ارائه شده توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا از سه طریق بلع، تنفس و جذب پوستی به‌دست آمد. یافته‌ها حاکی از این است که میانگین ضریب غنی‌شدگی در نمونه‌های خاک به ترتیب مس، کادمیم، سرب، روی، آرسنیک، نیکل و کروم کاهش می‌یابد. مقدار میانگین ریسک اکولوژیک به ترتیب نشان‌دهنده ریسک متوسط و زیاد برای عناصر مس و کادمیم است. مقدار کل نسبت خطر برای تمام عناصر انتخابی از طریق بلع، تنفس و جذب پوستی در کودکان بیش‌تر از بزرگسالان است. نتایج شاخص‌های ژئوشیمیایی و آماری نشان داد که کادمیم، سرب، آرسنیک، مس و روی از نظر منشاء، بیش‌تر تحت تأثیر فعالیت‌های انسانزاد قرار دارند. آرسنیک، کروم و کادمیم به-عنوان عناصری که سلامت انسان را به مخاطره می‌اندازند شناسایی شدند و ریسک سرطان‌زایی در محدوده قابل تحمل برای سلامت انسان به‌دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

256 - تغییر حدود آتربرگ و پارامترهای منحنی رطوبتی آب در خاک لس حاوی نانورس مونت موریلونایت
زهرا درویش ایوری سهیلا ابراهیمی سید علیرضا موحدی نائینی مهدی ذاکری نیا

10.30495/wsrcj.2021.18541

بهسازی خاک لسی، می‌تواند سبب افزایش استحکام، مقاومت و تغییر یا اصلاح ویژگی‌های مکانیکی آنها گردد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تغییرات پارامترهای منحنی رطوبتی (چگونگی نگهداشت آب در خاک) و برخی شاخص‌های مکانیکی (پایش استحکام و مقاومت مکانیکی) خاک لسی شن لومی حاوی نانو‌ر أکثر

بهسازی خاک لسی، می‌تواند سبب افزایش استحکام، مقاومت و تغییر یا اصلاح ویژگی‌های مکانیکی آنها گردد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تغییرات پارامترهای منحنی رطوبتی (چگونگی نگهداشت آب در خاک) و برخی شاخص‌های مکانیکی (پایش استحکام و مقاومت مکانیکی) خاک لسی شن لومی حاوی نانو‌رس‌های مونت‌موریلونایت بود. بدین منظور، باتیمارهای 1 و 5 درصد نانورس، میزان نگهداشت آب خاک با دو مدل ون‌گنوختن و بروکس- کوری، تغییرات پارامترهای رطوبتی و حدود آتربرگ در دو زمان ارزیابی شد. نتایج نشان داد که نانورس تأثیری معنی‌دار بر نگهداشت آب در مکش‌های مختلف داشت و مقادیر آنرا، بخصوص در مکش‌های پایین افزایش داد. همچنین سبب افزایش خلل و فرج ریز در نقطه ورود هوا شد که نشان‌دهنده‌ی کاهش سرعت تخلیه آب و افزایش قابلیت نگهداشت آن در خاک سبک بود. در بررسی پارامتریک منحنی رطوبتی خاک- نانورس، با افزایش مقدار نانو رس، رطوبت اشباع Θs افزایش، لیکن، شیب منحنی رطوبتی خاک- نانورس (پارامترn) و فشار ورود هوا افزایش و مقدار α کاهش یافت. تغییر در رطوبت باقیماندهΘr ‌‌قابل‌ملاحظه نبود و روند افزایشی منطقی خاصی نشان نداد. پیش‌بینی پارامترهای معادله منحنی رطوبتی با استفاده از مدل وان‌گنوختن نتایج بهتری از مدل بروکس- کوری نشان داد. در بررسی شاخص‌های مکانیکی، افزایش حدروانی (به میزان بیشتر) وحدخمیری و در نتیجه، افزایش شاخص پلاستیسیته (بهبود خصوصیات خمیری خاک) مشاهده شد. افزایش میزان سطح مخصوص و قدرت نگهداری آب توسط رس‌ها و مقاومت برشی سطح رس می‌تواند دلیل این امر باشد. پایش حدود آتربرگ و پارامترهای منحنی رطوبتی با زمان، نشانگر مانایی آنها بود. ‌‌ تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

257 - ارزیابی و تحلیل وضعیت سلامت آبخیز کوزه‌تپراقی، استان اردبیل
زینب حزباوی ناهیده پرچمی نازیلا علائی لیلا بابایی

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی سلامت آبخیز کوزه‌تپراقی واقع در استان اردبیل با استفاده از تحلیل 27 معیار مرتبط با ابعاد مختلف هیدرولوژیکی، انسانی و اقلیمی انجام شد. به‌همین منظور، ابتدا اطلاعات پایه منطقه‌ای شامل داده‌های هیدرولوژی، فرسایش و رسوب، اقتصادی، اجتماعی و اقلیمی ا أکثر

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی سلامت آبخیز کوزه‌تپراقی واقع در استان اردبیل با استفاده از تحلیل 27 معیار مرتبط با ابعاد مختلف هیدرولوژیکی، انسانی و اقلیمی انجام شد. به‌همین منظور، ابتدا اطلاعات پایه منطقه‌ای شامل داده‌های هیدرولوژی، فرسایش و رسوب، اقتصادی، اجتماعی و اقلیمی از گزارش‌های پیشین جمع‌آوری و تحلیل شد. سپس متناسب با ماهیت داده&lrm;های مورد استفاده چندین بانک اطلاعاتی در محیط نرم‌افزار‌هایFragstats 4.2.1 ،Excel 2016 ،IBM SPSS Statistics 25 و ArcGIS 10.6 تهیه شد. در ادامه با استفاده از اصول حاکم بر مدل مفهومی فشار-حالت-پاسخ ((PSR، وضعیت و تغییرات مکانی سلامت آبخیز کوزه‌تپراقی در سطح 36 زیرآبخیز مورد ارزیابی قرار گرفت. درجات مختلف سلامت آبخیز در پنج طبقه سالم، نسبتاً سالم، متوسط، نسبتاً ناسالم و ناسالم طبقه‌بندی شدند. بر اساس نتایج مشخص شد که از نظر کلی آبخیز دارای وضعیت متوسط از لحاظ سلامت می‌باشد. هم‌چنین مقدار شاخص‌های فشار، حالت و پاسخ به‌ترتیب برابر با 46/0، 55/0 و 31/0 بوده است. میانگین شاخص ارزیابی جامع سلامت آبخیز کوزه‌تپراقی برابر با 41/0 به‌دست آمده است. حداکثر مقدار شاخص سلامت برابر 66/0 مربوط به زیرآبخیز‌های 8 و 12 و حداقل مقدار این شاخص برابر 14/0 مربوط به زیرآبخیز 26 می‌باشد. وضعیت سلامت در قسمت شرق و جنوب شرقی آبخیز در وضعیت نسبتأ سالم و متوسط قرار گرفته است و وضعیت بهتری از سلامت آبخیز در قسمت‌های غربی و شمالی مشاهده شد. نتایج پژوهش حاضر برای شناسایی و حفاظت از مناطق اولویت‌دار و هدایت راهبردهای مدیریتی از لحاظ منابع آب و خاک در سطح ملی و منطقه‌ای قابلیت کاربرد دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

258 - بررسی کارایی و اصلاح نمایه SPI در پایش خشکسالی مناطق خشک و نیمه خشک ایران
سعید شیوخی سوغانلو مهدی نادی

نمایه بارش استاندارد پرکاربردترین نمایه برای پایش وضعیت خشکسالی است. اما این نمایه تنها از تابع توزیع پیش فرض گاما برای برازش بر داده‌های بارش استفاده می‌کند و تغییرات فصلی بارش را در نظر نمی‌گیرد. هدف از این پژوهش، بررسی کارایی نمایه SPI در پایش خشکسالی مناطق خشک و نیم أکثر

نمایه بارش استاندارد پرکاربردترین نمایه برای پایش وضعیت خشکسالی است. اما این نمایه تنها از تابع توزیع پیش فرض گاما برای برازش بر داده‌های بارش استفاده می‌کند و تغییرات فصلی بارش را در نظر نمی‌گیرد. هدف از این پژوهش، بررسی کارایی نمایه SPI در پایش خشکسالی مناطق خشک و نیمه خشک ایران و رفع ایرادات آن است. پس از آن نمایه‌ SPI با حالت اصلاح شده آن (SPImod) در طی دوره‌ی (1956-2010) مقایسه شد. نتایج نشان داد تابع توزیع حدنهایی عمومی در بیش از 57 درصد موارد مناسب‌ترین تابع توزیع احتمال داده‌های بارش است و توزیع پیش فرض گاما تنها در 11 درصد موارد به عنوان توزیع مناسب انتخاب شد. مقایسه ضرایب کاپا نشان داد که با افزایش پنجره زمانی میزان توافق نمایه‌های SPImod و SPI افزایش می‌یابد. مقدار این شاخص برای مقیاس یک ماهه ایستگاه‌های تهران (31/0)، مشهد (33/0)، بوشهر (32/0) و خرم‌آباد (26/0) بدست آمد درحالی که در پنجره زمانی نه ماهه، شاخص کاپا در ایستگاه تهران به مقدار (49/0) و در ایستگاه‌های مشهد، بوشهر و خرم‌آباد به‌ترتیب با مقادیر (47/0)، (56/0) و (45/0) افزایش یافت. همچنین نتایج نشان داد فراوانی و جابه‌جایی طبقات خشکسالی در مقایسه این دو نمایه دستخوش تغییرات بسیار زیادی خواهد شد. به‌ طوریکه جابه‌جایی طبقات نرمال، خشکسالی شدید و ترسالی شدید به‌ترتیب با مجموع فراوانی 259، 147 و 111 رخداد در پنجره زمانی سه ماهه و جابه‌جایی طبقات خشکسالی متوسط، نرمال و ترسالی متوسط به‌ترتیب با مجموع فراوانی 68، 54 و 28 رخداد در پنجره زمانی نه ماهه قابل توجه بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

259 - اصلاح شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی بر اساس تعیین مناسب‌ترین توزیع‌ احتمالاتی
مریم جمال حسین ابراهیمی حبیب موسوی جهرمی

عمده‌ترین روش جهت تحلیل خشکسالی هیدرولوژیکی استفاده از شاخص خشکسالی جریان رودخانه‌ای (SDI) می‌باشد. این شاخص مبتنی بر فرض پیروی سری داده‌های حجم جریان رودخانه از توزیع گاما و اصل انتقال هم احتمال می‌باشد. در این تحقیق، بواسطه کاربرد سری داده‌های متوسط آبدهی ماهانه و سال أکثر

عمده‌ترین روش جهت تحلیل خشکسالی هیدرولوژیکی استفاده از شاخص خشکسالی جریان رودخانه‌ای (SDI) می‌باشد. این شاخص مبتنی بر فرض پیروی سری داده‌های حجم جریان رودخانه از توزیع گاما و اصل انتقال هم احتمال می‌باشد. در این تحقیق، بواسطه کاربرد سری داده‌های متوسط آبدهی ماهانه و سالانه 49 ایستگاه هیدرومتری مبنای وزارت نیرو، کارایی 65 توزیع احتمال مورد بررسی قرار گرفت. در هر مورد توابع توزیع احتمالی مختلف بر سری داده-های ماهانه و سالانه برازش یافته و بر اساس آزمون کلموگروف-اسمرینوف، مناسبترین توزیع احتمالی و مقدار احتمال تجمعی از آن توزیع محاسبه گردید. سپس مقدار شاخص SDI از توزیع برتر و توزیع گاما محاسبه گردید. نتایج نشان داد در مقیاس سالانه توزیع گاما فاقد فراوانی به عنوان توزیع برتر می‌باشد. در مقیاس ماهانه نیز این توزیع تنها در 1 درصد از کلیه حالات مورد بررسی به عنوان توزیع برتر شناخته شد. این در حالیست که توزیع Wakeby در مقیاس سالانه در حدود 35 درصد حالات و در مقیاس ماهانه تا حدود 43 درصد حالات در برخی از ماه‌ها به عنوان توزیع احتمال برتر معرفی گردید. نتایج نشان داد جابه‌جایی طبقات خشکسالی علاوه بر رتبه تابع توزیع، به میزان اختلاف شاخص P-Value از توزیع برتر و توزیع گاما، بستگی دارد. بیشترین و کمترین میزان جابه‌جایی طبقات خشکسالی هیدرولوژیکی حاصل از کاربرد توزیع برتر، به‌ترتیب مربوط به ماه‌های آذر و اردیبهشت می‌باشد. مشخص گردید بیشترین فراوانی جابه‌جایی طبقات خشکسالی حاصل از کاربرد توزیع برتر در طبقه نرمال رخ داده است. لذا توصیه می‌گردد توزیع Wakeby جایگزین توزیع گاما در محاسبات شاخص SDI گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

260 - الگوی مکانی تولید رسوب با استفاده از مدل ساختاری اتصال رسوب در حوضه آبخیز طالقان، ایران
محمد علی هیلو سید عباس حسینی احمد شرافتی

10.30495/wsrcj.2022.68481.11309

زمینه و هدف: امروزه با توجه به اهمیت رسوبات در حوضه ها، مدیریت جامع حوضه های آبخیز کشور نیازمند چارچوبی مشخص در برنامه ریزی های مربوط به پایش و کنترل رسوبات می باشد. یکی از موثرترین روش‌ها، استفاده از شاخص اتصال رسوبی (IC) است. فرایند اتصال یک مفهوم نوظهور برای درک بهتر أکثر

زمینه و هدف: امروزه با توجه به اهمیت رسوبات در حوضه ها، مدیریت جامع حوضه های آبخیز کشور نیازمند چارچوبی مشخص در برنامه ریزی های مربوط به پایش و کنترل رسوبات می باشد. یکی از موثرترین روش‌ها، استفاده از شاخص اتصال رسوبی (IC) است. فرایند اتصال یک مفهوم نوظهور برای درک بهتر از فرآیندهای رخ‌داده در سطح حوضه آبخیز است که بر جریان آب و حرکت رسوب در مقیاس‌های مکانی‌-‌زمانی مختلف تاثیر می‌گذارند. این شاخص درجه اتصال جریان رسوب در سرتاسر آبخیز مخصوصاً بین منبع رسوب و منطقه پایین دست را تبیین کرده و به نوعی بیانگر نسبت تحویل رسوب می باشد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی اتصال رسوب در آبخیز طالقان استان البرز در قالب استخراج نقشه شاخص اتصال رسوب و نیز صحت سنجی نتایج با بازدیدهای میدانی صورت گرفته است.روش پژوهش: در این پژوهش به منظور بررسی الگوی مکانی تولید رسوب در حوضه، از روش ارائه شده توسط بورسلی و همکاران و تعریف شاخص اتصال (IC) نقشه اتصال رسوبی حوضه استخراج گردید. بدین منظور ابتدا داده های توپوگرافی از مدل رقومی ارتفاعی 30 متر و داده‌های پوشش گیاهی در دو دقت مکانی 10 و 30 متری به ترتیب با تصاویر Sentinel-2A و Landsat 8 تهیه و با استفاده از لایه‌های اطلاعاتی از جمله میانگین تندی شیب، میانگین عامل وزنی و سطح مشارکتی مقادیر جزء فراشیب مسیر شروع جریان در انتقال رسوب محاسبه گردید. سپس با استفاده از لایه‌های طول مسیر به سمت پایین‌دست، عامل وزنی هر سلول و درنهایت تندی شیب هر سلول، جزء فروشیب در شبکه اتصال رسوبی محاسبه و با مرجع قرار دادن خروجی آبخیز در محیط نرم‌افزار ArcGIS 10-2-2 شاخص اتصال برای تمام پیکسل‌ها محاسبه و نقشه اتصال رسوبی ترسیم گردید. محدوده IC از (∞- تا ∞+) است و هنگامی‌که IC به سمت ∞+ سیر می‌کند، اتصال افزایش می‌یابد و در نهایت بمنظور ارزیابی نتایج مدل، شاخص اتصال میدانی (FIC) در 30 نقطه از سطح حوضه اجرا و همبستگی بین شاخص IC و FIC در این نقاط مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته‌ها: بر اساس یافته های این پژوهش و برازش شاخص اتصال رسوبی (IC) با شاخص اتصال رسوب میدانی (FIC) در 30 نقطه، رابطه بین این دو شاخص از نوع خطی می باشد. ضریب تعیین در دقت مکانی 10 متر با مقدار عددی 86/0 بیشتر از ضریب تعیین خروجی مدل با دقت مکانی 30 متر با مقدار عددی 62/0 به دست آمد که نشان از دقت بالاتر نتایج حاصل از شاخص اتصال رسوب با قدرت تفکیک مکانی 10 متر نسبت به 30 متر است. هر چند پراکنش نقاط در مواردی دچار بینظمی شده اما روند کلی نتایج نشان میدهد که با افزایش میزان اتصال رسوب (IC)، میزان اتصال رسوب محاسباتی میدانی (FIC) نیز به صورت خطی افزایش پیدا کرده است. در محاسبه شاخص اتصال عواملی از قبیل شکل، شیب و زبری حوضه که به سهولت قابل دسترس می باشند به دلیل نیاز داده‌ای کم و کارایی بالا می توانند زمینه ساز بهبود برآورد مدل‌های رسوبدهی شوند.نتایج: در این پژوهش نتایج نشان داد که شاخص اتصال رسوب با دقت مکانی 10 متر دقت بالاتری نسبت با شاخص اتصال با دقت مکانی 30 متر دارد. همچنین نتایج نشان داد که شیب و عامل پوشش گیاهی از پارامترهای بسیار مهم در رسوبدهی آبخیز طالقان هستند. شایان ذکر است که جهت بررسی اثر مساحت و طول آبراهه اصلی، میتوان نتایج شاخص اتصال رسوب را در سطح زیرحوضه و حتی دامنه مورد ارزیابی دقیقتر قرار داد. لحاظ کردن نقشه جهت جریان و جریان تجمعی در فرضیات این مدل با توجه به اهمیت این موارد در رسوبدهی هر زیرحوضه، از مزایای این مدل به حساب میآید. یکی دیگر از مزایای بسیار مهم این مدل نیاز دادهای کم آن میباشد که میتواند مشکل پیچیده بودن و نیازهای دادهای فراوان مدلهای فرسایش و رسوب موجود را تا حد زیادی کاهش دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

261 - بررسی مقایسه ای شاخص‌های NSFWQI و IRWQISC در ارزیابی کیفیت رودخانه‌ها
علیرضا شکوهی امید بهمنی

این مطالعه با هدف ارزیابی و مقایسه دو شاخص کیفیت آب NSFWQI و IRWQISC بر روی رودخانه‌های حوضه‌های پنجگانه خوزستان یعنی کارون، کرخه، دز، مارون- جراحی و زهره هندیجان با استفاده از داده‌های ثبت شده در سالهای 90-96 انجام شده است. این تحقیق نشان‌دهنده تفاوت دو روش و همچنین ص أکثر

این مطالعه با هدف ارزیابی و مقایسه دو شاخص کیفیت آب NSFWQI و IRWQISC بر روی رودخانه‌های حوضه‌های پنجگانه خوزستان یعنی کارون، کرخه، دز، مارون- جراحی و زهره هندیجان با استفاده از داده‌های ثبت شده در سالهای 90-96 انجام شده است. این تحقیق نشان‌دهنده تفاوت دو روش و همچنین صحت سنجی شاخص توسعه یافته در ایران می‌باشد. در حالیکه بر اساس شاخص NSFWQI رودخانه‌های منطقه از نظر کیفیت در حالت متوسط هستند و بجز نقاطی بر روی رودخانه کارون مشکل خاصی وجود ندارد، شاخص IRWQIsc وضعیت کیفیت آبهای سطحی در سطح استان را متوسط تا بد ارزیابی می‌نماید. شاخص NSFWQI در شناسایی مراکز آلودگی در حوالی اهواز موفق عمل نموده حال آنکه شاخص IRWQIsc نسبت به شناسایی کانون‌های شوری بر روی رودخانه‌های زهره و جراحی درست عمل کرده است. در تعیین توزیع مکانی شاخص&lrm;‌ها از سه روش زمین‌آمار اسپلاین، کریجینگ و روش وزنی معکوس فاصله استفاده به عمل آمد که با ارزیابی به عمل آمده روش وزنی معکوس فاصله انتخاب شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

262 - کاربرد توابع مفصل تودرتو برای تحلیل فراوانی چهار متغیره خشکسالی های هواشناسی (مطالعه موردی: غرب ایران)
ذبیح الله خانی تملیه حسین رضایی رسول میرعباسی نجف آبادی

خشکسالی پدیده‌ای اجتناب‌ناپذیر و از جمله بلایایی است که باید آن را بدون امکان پیشگیری تلقی نمود، اما می‌توان این پدیده را مدیریت و ساماندهی کرد. هدف اصلی این مطالعه نشان دادن چگونگی استفاده از توابع مفصل تودرتو، در تحلیل چهار متغیره پدیده خشکسالی است که برای اولین بار د أکثر

خشکسالی پدیده‌ای اجتناب‌ناپذیر و از جمله بلایایی است که باید آن را بدون امکان پیشگیری تلقی نمود، اما می‌توان این پدیده را مدیریت و ساماندهی کرد. هدف اصلی این مطالعه نشان دادن چگونگی استفاده از توابع مفصل تودرتو، در تحلیل چهار متغیره پدیده خشکسالی است که برای اولین بار در غرب کشور مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، ابتدا با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده اصلاحی (SPImod) خصوصیات خشکسالی شامل شدت، مدت، فاصله بین آغاز دو خشکسالی متوالی و پیک خشکسالی استخراج گردید. سپس توزیع‌های فراوانی مختلف بر متغیرهای مذکور برازش داده شد و توزیع حاشیه‌ای مناسب برای هر خصوصیت خشکسالی مشخص گردید. بر این اساس برای متغیرهای شدت و مدت خشکسالی بترتیب توابع توزیع گاما و نمائی و برای متغیرهای فاصله بین آغاز دو خشکسالی متوالی و پیک خشکسالی، تابع مقادیر حدی بعنوان توابع توزیع حاشیه‌ای برتر شناسایی شدند. جهت تحلیل چهار متغیره با استفاده از روش مفصل‌های تودرتو متغیرهای مذکور دو به دو با هم جفت شدند و بر آنها 9 تابع مفصل کلایتون، علی- میخائیل- حق، فارلی- گامبل- مورگنسترن، فرانک، گامبل، گامبل- هوگارد، پلاکت، فیلیپ- گامبل و جوئی برازش داده شد. جهت تشخیص تابع مفصل برتر از معیار آکائیکه، حداکثر درستنمائی و ضریب نش- ساتکلیف استفاده گردید. نتایج حاصل نشان داد که تابع مفصل جوئی تابع برتر برای ایجاد توزیع چندمتغیره در منطقه مورد مطالعه است. همچنین روش تحلیل چهار متغیره مشخصه‌های خشکسالی، اطلاعات مفیدی جهت پیش‌بینی و برنامه‌ریزی برای مقابله با اثرات خشکسالی در اختیار مدیران و برنامه‌ریزان قرار می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

263 - پایش و پیش‌بینی عوامل اقلیمی موثر بر تحرک‌پذیری تپه‌های ماسه‌ای استان سمنان
ابراهیم یوسفی مبرهن منصور قدرتی محمد خسروشاهی

10.30495/wsrcj.2021.18085

فرسایش بادی و حرکت ماسه‌های روان، بعنوان یکی از فرآیندهای مهم تخریب سرزمین و یک چالش جدی در ایران به شمار می‌رود. در این تحقیق تلاش شد با درنظرگرفتن شرایط آب و هوایی، فراوانی روزهای گردوغبار در ایستگاه‌های سینوپتیک استان سمنان برآورد شود. همچنین میزان فعالیت تپه‌های ماس أکثر

فرسایش بادی و حرکت ماسه‌های روان، بعنوان یکی از فرآیندهای مهم تخریب سرزمین و یک چالش جدی در ایران به شمار می‌رود. در این تحقیق تلاش شد با درنظرگرفتن شرایط آب و هوایی، فراوانی روزهای گردوغبار در ایستگاه‌های سینوپتیک استان سمنان برآورد شود. همچنین میزان فعالیت تپه‌های ماسه‌ای براساس شاخص لنکستر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق در طول دوره آماری 15 سال (2003-2017) نشان داد ایستگاه دامغان با 10 درصد بادهای فرساینده و تعداد 1058 روز توأم با گرد و غبار و ایستگاه شاهرود با 1 درصد بادهای فرساینده و تعداد 58 روز توأم با گرد و غبار به‌ترتیب بیشترین و کمترین درصد فراوانی بادهای با سرعت بیشتر از سرعت آستانۀ فرسایش بادی را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج حاصل از شاخص لنکستر نشان داد که شهرستان دامغان با بالاترین شاخص، دارای پتانسیل فعالیت رسوبات بادی کاملا فعال می‌باشد و لذا تثبیت تپه‌های ماسه‌ای امری ضروری برای کاهش خسارات ناشی از فعالیت تپه‌های ماسه‌ای در این منطقه است. نتایج پیش‌بینی اثرات تغییر احتمالی عوامل اقلیمی بر تحرک پذیری ماسه‌های روان در ایستگاه منتخب استان نشان داد که حساسیت تحرک پذیری ماسه نسبت به تغییرات افزایش ناشی از باران بیشتر از سرعت باد و نسبت به تغییرات کاهش ناشی از باران کمتر از سرعت باد می‌باشد و اگر مقادیر میانگین سرعت باد 30 درصد در آینده کاهش یابد و یا مقدار بارندگی به مقدار 30 درصد افزایش یابد، وضعیت تپه‌ها از حالت کاملا فعال به فعال تغییر خواهد کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

264 - مدل‌سازی نیتروژن خاک با استفاده از سنجش از دور و مدل‌های رگرسیون و جنگل تصادفی
محبوبه صادقی مژگان احمدی ندوشن

10.30495/wsrcj.2021.19216

زمینه و هدف: خاک از منابع طبیعی هر کشور است که در حفظ محیط و تولید غذا نقش مهمی دارد. افزایش و کاهش مقدار نیتروژن کل خاک در اثر شیوه‌های مختلف کشاورزی، ورود پساب صنعتی به آب و عوامل دیگر، منجر به آلودگی میکروبی خاک، کاهش پوشش گیاهی و نقصان در محصولات کشاورزی مورد نیاز ا أکثر

زمینه و هدف: خاک از منابع طبیعی هر کشور است که در حفظ محیط و تولید غذا نقش مهمی دارد. افزایش و کاهش مقدار نیتروژن کل خاک در اثر شیوه‌های مختلف کشاورزی، ورود پساب صنعتی به آب و عوامل دیگر، منجر به آلودگی میکروبی خاک، کاهش پوشش گیاهی و نقصان در محصولات کشاورزی مورد نیاز انسان می‌شود. نقشه‌برداری پراکنش مواد مغذی خاک به تصمیم‌گیری‌های مدیران کمک می‌کند. از آنجا که تحلیل آزمایشگاهی این متغیرها، وقت‌گیر و در مقیاس‌های وسیع هزینه‌بر است، تلاش‌هایی برای مطالعه نیتروژن خاک با استفاده از سنجش‌ازدور انجام گرفته است. مطالعه حاضر به بررسی روش سنجش ‌از‌ دور و مدل‌های رگرسیون و جنگل تصادفی در پیش‌بینی نیتروژن کل خاک در شرق شهرستان لنجان پرداخته ‌است.روش پژوهش: نقاط مرجع نیتروژن 50 نمونه خاک از لایه 0-20 سانتی‌متری خاک سطحی بود که از منطقه موردمطالعه به روش تصادفی نمونه‌برداری شد. نیتروژن نمونه‌ها پس از خشک شدن در دمای 25 درجه، عبور از مش 2 و انتقال به آزمایشگاه، به‌منظور مقایسه نتایج نهایی به‌دست‌آمده، حاصل از ارزیابی زمینی و سنجش ‌از‌ دور، به روش کلدال اندازه‌گیری شد. تصویر ماهواره‌ای سال 2019 با تصحیح هندسی و رادیومتریک از باندهای طیفی 2 تا 7 سنجنده‌ی OLI لندست ۸ (ردیف و گذر ۱۶۴ و ۳۷) آبان 1398 تهیه شد. پوشش ابر برای تصاویر تهیه شده کمتر از 10٪ در نظر گرفته ‌شد. برای کاهش اثر پراکندگی اتمسفر بر کیفیت این تصاویر، تصحیح تابش و تصحیح اتمسفر با استفاده از مدل فلش انجام شد. شاخص‌های ماهواره‌ای شامل DVI، NDVI، EVI، MSAVI، SAVI، RVI، NDWI، SI1، SI2، SI3 و SBI از تصویر ماهواره‌‌ایی استخراج شد و به همراه سه شاخص توپوگرافی شامل ارتفاع، شیب و شاخص رطوبت توپوگرافی (TWI) به مدل رگرسیون خطی چندگانه و جنگل تصادفی معرفی شد.یافته‌ها: نقشه رقومی ارتفاعی منطقه مقادیری بین ۱۱۰۰ تا ۲۰۵۰ متر را در بر گرفت. شیب منطقه، در محدوده های با شیب کم و پایین تر از هشت درصد قرار دارد. مقادیر عددی شاخص TWI در نزدیکی مجاری آبی 77/0 به دست آمد. مقادیر شاخص DVI و EVI با افزایش پوشش گیاهی افزایش داشت. شاخص NDVI مقادیر بالاتر از 3/0 و شاخص NDWI به‌عنوان یک شاخص آبی، مقدار حداکثری 77/0 را در مناطق غرقاب نشان داد. شاخص SAVI تفکیک‌پذیری بالایی از نواحی بدون پوشش تا پوشش تنک و نواحی با پوشش گیاهی قوی را ارائه داد. شاخص SBI و شاخص های سه‌گانه شوری SI تغییرپذیری بسیار بالایی از جنبه پارامتر های خاک در نواحی بدون پوشش نشان داد. مدل رگرسیون نیتروژن خاک با سه شاخص RVI، DVI و TWI با مقدار معناداری ‌آماری (p-value) برابر با ۰۴/۰ تولید شد. در مدل جنگل تصادفی، شاخص‌های گیاهی و خاک نقش تعیین‌کننده‌ای در ساخت مدل داشتند و مقدار ضریب تعیین ((R2 برابر با ۴۴/۰ به دست آمد.نتایج: نیتروژن کل خاک نیز در پارامترهای خاک با چگالی و با شن و رس از بافت خاک و در پارامترهای توپوگرافی با ارتفاع و در شاخص‌های طیفی با ,EVI RVI, SAVI, NDWI,NDVI و DVI در سطح 01/0 و با SI3 از شاخص‌های شوری در سطح 05/0 همبستگی دارد. در پارامترهای خاک نیز سیلت با شن و رس در سطح 05/0 و شن با رس همچنین چگالی با رس در سطح 01/0 همبستگی دارند. نتایج نشان‌ داد که وضعیت توپوگرافی منطقه به همراه شاخص‌های بر پایه مادون قرمز نزدیک و قرمز نقش بسزایی در پیش‌بینی نیتروژن دارد. همچنین مقایسه نتایج حاصل از ارزیابی زمینی و سنجش ‌از‌ دور نشان داد که در پیش‌بینی نیتروژن کل خاک، اختلاف معنی‌داری بین دو مدل و ارزیابی میدانی وجود ندارد و هر دو مدل نتایج نزدیکی به ارزیابی میدانی داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

265 - بررسی رطوبت سطح خاک شهرستان اردبیل با استفاده داده‌های ماهواره‌ای لندست 8 و سنتیل 1
صیاد اصغری سراسکانرود فریبا اسنفدیاری درآباد الهام ملانوری شیوا صفری

10.30495/wsrcj.2022.20006

زمینه و هدف: رطوبت سطحی خاک، متغیری مهم در چرخه آبی طبیعت بوده و می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله دما و مشخصات خاک قرار گیرد. استفاده از سنسوهای زمین برای اندازه‌گیری رطوبت خاک منجر به‌صرف زمان و توزیع نامناسب نمونه‌ها در مقیاس‌های بزرگ شود بنابراین سنجش‌ازدوری م أکثر

زمینه و هدف: رطوبت سطحی خاک، متغیری مهم در چرخه آبی طبیعت بوده و می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله دما و مشخصات خاک قرار گیرد. استفاده از سنسوهای زمین برای اندازه‌گیری رطوبت خاک منجر به‌صرف زمان و توزیع نامناسب نمونه‌ها در مقیاس‌های بزرگ شود بنابراین سنجش‌ازدوری می‌تواند ابزار مهمی در برآورد رطوبت خاک باشد. هدف پژوهش حاضر استفاده از مدل TOTRAM با استفاده از تصاویر لندست 8 و روش SVR با استفاده از تصاویر سنتیل1 برای برآورد رطوبت خاک می‌باشد.روش پژوهش: شهرستان اردبیل به‌عنوان مرکز استان اردبیل در شمال غرب کشور واقع است. در مطالعه حاضر برای استخراج رطوبت خاک از دو روش TOTRAM بر مبنای توزیع پیکسل در فضای LST-VI و روش SVR با استفاده از تکنیک SAR و داده سنتینل 1 استفاده شده است. جهت پیاده‌سازی روش TOTRAM تصاویر لندست 8 مرتبط با تاریخ‌های 29/4/1398 و 30/05/1398 دانلود و پس از استخراج نقشه‌های NDVI و LST، اقدام به بررسی همبستگی بین متغیر وابسته رطوبت و متغیرهای مستقل دما و پوشش‌ گیاهی با استفاده از رگرسیون وزن‌دار جغرافیایی (GWR) شده است. برای اجرای روش SVR پس از دستیابی به تصاویر سنتینل 1 مربوط به تاریخ‌های 31/05/1398 و 27/04/1398، داده‌های رطوبت خاک محصول FLDAS و محصول 500 متری سالانه ماهواره مودیس (MCD12Q1) جهت طبقه‌بندی پوشش اراضی در سامانه Google Earth engine فراخوانی شدند و نقشه‌های مرتبط با رطوبت خاک استخراج شد. پس از استخراج نقشه‌های رطوبت نحوه‌ی توزیع رطوبت با استفاده از شاخص محلی موران بررسی شده است. بر طبق تعریف این شاخص مقادیر مثبت یک برای این شاخص نشان دهنده‌ی خوشه‌ای بودن توزیع خواهد بود.یافته‌ها: بررسی نقشه رطوبت حاصل از روش SVR تمرکز رطوبت در مناطقی با حضور پوشش گیاهی و آب را نشان داد و تغییر وضعیت رطوبت از تیر به مرداد قابل مشاهده بوده است. الگوی رطوبت انعکاس الگوی بارشی را نشان داده است به‌طوری‌که حداکثر بارش و رطوبت در فروردین بوده و در تابستان هر دو مؤلفه‌ی بارش و رطوبت کاهش داشته‌اند. بررسی روش TOTRAM و اعمال روش GWR همبستگی کامل NDVI-LST و رطوبت را نشان داد. البته همبستگی بین LST و رطوبت با مقادیر (بتا) B و خطای استاندارد (SE) 995/0 و صفر متناسب با مرداد و 981/0 و صفر متناسب با تیرماه بیشترین همبستگی را نسبت به متغیر پوشش‌گیاهی با پارامتر وابسته‌ی رطوبت نشان داده است که این همبستگی در مرداد ماه با افزایش مقدار ضریب تعیین R2 به 997/0 و کاهش معنی‌داری NDVI به مقدار 415/0 در تیرماه به‌مراتب بیشتر شده است. اعمال شاخص محلی موران با مقادیر کمتر از 0.05 برایp-value و مقادیر مثبت z و عدد نزدیک مثبت یک برای شاخص موران خوشه‌ای بودن توزیع متغیر رطوبت را نشان داده است.نتایج: بررسی نتایج روش‌های TOTRAM و SVR وابستگی وضعیت رطوبت خاک به شرایط و خوشه‌ای بودن توزیع رطوبت را نشان داد. با توجه به ضرایب همبستگی حاصل از رگرسیون وزن‌دار جغرافیایی همبستگی بیشتری بین متغیر دما و رطوبت به‌ویژه در مرداد ماه به دلیل کاهش تراکم پوشش گیاهی مشاهده ‌شده است. بررسی نقشه‌های الگوریتم SVR نشان داد در مناطقی با حضور پوشش گیاهی و بخصوص تراکم آن شاهد افزایش و با افزایش دما شاهد کاهش رطوبت هستیم. همچنین هماهنگی الگوی‌های رطوبت الگوریتم SVR و بارش رابطه مستقیم بین رطوبت و بارش را نشان داد. با توجه به اینکه روش SVR از تصاویر سنتینل 1 و پارامترهایی نظیر شدت پراکنش رادار و طبقه‌بندی پوشش اراضی استفاده می&lrm;کند می‌توان انتظار نتایج دقیق‌تری از این الگوریتم داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

266 - بررسی کاربرد شاخص جدید خشکسالی کشاورزی بر مبنای رطوبت خاک و شاخص پوشش گیاهی اصلاح شده به کمک داده های سنجش از دور ماهواره های SMAP و TERRA
علی اکبر کرموند سید عباس حسینی احمد شرافتی

10.30495/wsrcj.2022.67163.11299

زمینه و هدف: در روش های اندازه گیری عوامل اثرگذار بر پدیده خشکسالی به صورت میدانی همواره چالش تفکیک مکانی و پیوستگی زمانی و همچنین نیاز به حضور نیروی انسانی کنترل کننده مطرح است. اما به علت توانایی سنجش از دور در اندازه گیری داده های خشکسالی در وسعت تمام سطح کره زمین و أکثر

زمینه و هدف: در روش های اندازه گیری عوامل اثرگذار بر پدیده خشکسالی به صورت میدانی همواره چالش تفکیک مکانی و پیوستگی زمانی و همچنین نیاز به حضور نیروی انسانی کنترل کننده مطرح است. اما به علت توانایی سنجش از دور در اندازه گیری داده های خشکسالی در وسعت تمام سطح کره زمین و با قدرت تفکیک مکانی و زمانی قابل قبول، امروزه استفاده از سنجش از دور در کنترل و رصد خشکسالی بیش از پیش گسترش یافته است و به ابزاری قدرتمند در دست کارشناسان تبدیل شده است. در این پژوهش با استفاده از داده های سنجش از دور بر مبنای دو مؤلفه رطوبت خاک سطحی و شاخص پوشش گیاهی اصلاح شده (EVI)، شاخص خشکسالی کشاورزی جدیدی به نام (SMADIN) پیشنهاد شده است.روش پژوهش: در راستای هدف تولید شاخص خشکسالی بر مبنای رطوبت خاک، از داده های رطوبت خاکِ مربوط به اندازه گیری های تا عمق 5 سانتیمتری به روش سنجش از دور ماهواره SMAP ، موسوم به داده های رطوبت خاک سطحی استفاده شد. این داده ها پیش از استفاده، با داده های روزانه رطوبت خاک میدانی تهیه شده توسط سازمان هواشناسی کشور در بازه 250 روزه اعتبار سنجی شده است. خطای مرحله اعتبار سنجی به روش خطای جذرِ میانگینِ مربعات بین داده های ماهواره ای اندازه گیری های روزانه انجام شد. بعلاوه شاخص EVI از روش محاسبه برخط داده های اندازه گیری ماهواره TERRA و سنجنده MODIS بدست آمده است. در نهایت به روش تحلیلی، رابطه شاخص خشکسالی بر اساس رطوبت خاک سطحی پیشنهاد شده است. جهت مقایسه عملکرد این شاخص در شرایط آب و هوایی مختلف دو منطقه نمونه که یکی نماینده آب و هوای خشک و دیگری نماینده آب و هوای مرطوب بودند انتخاب شد. ماتریسِ همبستگی به روش پیرسون برای شاخص خشکسالی کشاورزی SMADIN در مقابل شاخص سلامت پوشش گیاهی VHI رسم گردید و در خصوص نتایج بحث و بررسی انجام شد.یافته ها: نتایج اعتبارسنجی نشان داد که رطوبت خاک اندازه گیری شده به روش میدانی در مناطق با کاربری اراضی مشابه در مقابل اندازه گیری سنجش از دور، دارای میانگین خطا جذر میانگین مربعات m^3/m^3 05/0 بوده است. نتایج تحقیق نیز نشان می دهد شاخص خشکسالی کشاورزی جدید در مقابل شاخص VHI، در منطقه با آب و هوای مرطوب تا میزان 96% و در منطقه خشک 98% همبستگی دارد. بعلاوه مقایسه 5 ساله سری زمانی SMADIN و VHI در منطقه مورد در اوج ها و کمینه ها و فراز و فرودها همزمانی دیده می شود.نتایج: در این پژوهش یک شاخص خشکسالی کشاورزی بر مبنای رطوبت خاک پیشنهاد شد. به اعتقاد نویسندگان این پژوهش در سال های اخیر که عمر ارائه داده های ماهواره SMAP بیشتر از 7 سال شده است، امکان استفاده از این شاخص در مطالعات آتی وجود دارد. با در نظر گرفتن خطای احتمالی داده های SMAP و TERRA در تامین ورودی های شاخص خشکسالی، پیشنهاد می شود این شاخص در مطالعات آتی در مناطق خشک مانند مناطق مرکزی و جنوبی کشور بیشتر استفاده گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

267 - ارزیابی تاثیر سیستم ریشه گیاه یونجه در مقاوم سازی خاک
صمد ظاهرمند خسرو شفیعی مطلق اسفندیار جهانتاب رسول اجل لوییان

10.30495/wsrcj.2022.20415

زمینه و هدف: بهسازی خاک با استفاده از ریشه گیاهان به منظور مقاوم سازی توده خاک از نظر حفظ محیط زیست و منابع طبیعی مورد توجه محققان زیادی قرار گرفته است. تاثیر سیستم ریشه ای گیاهان در مقاوم سازی خاکها تابع ویژگی های زیست فنی ریشه ها است. اما با توجه به تعاملات پیچیده بین أکثر

زمینه و هدف: بهسازی خاک با استفاده از ریشه گیاهان به منظور مقاوم سازی توده خاک از نظر حفظ محیط زیست و منابع طبیعی مورد توجه محققان زیادی قرار گرفته است. تاثیر سیستم ریشه ای گیاهان در مقاوم سازی خاکها تابع ویژگی های زیست فنی ریشه ها است. اما با توجه به تعاملات پیچیده بین خاک و گیاه، تاثیر بهسازی ریشه ها در خاکها به عنوان یک چالش باقی مانده است. این مطالعه، به بررسی اثر تراکم ریشه گیاه یونجه در مقاوم سازی خاک منطقه پازنان در استان خوزستان می‌پردازد.روش پژوهش: در پژوهش انجام شده، برای اولین بار تاثیر سیستم ریشه ای گیاه یونجه در مقاوم سازی خاک در شرایط گلخانه ای بررسی شد. نمونه های خاک اخذ شده از منطقه مورد مطالعه پس از طی یک دوره 5 ماهه در شرایط کشت گلخانه ای، برای اندازه گیری مقاومت برشی ترکیب خاک و ریشه، آزمایش برش مستقیم بر روی 3 نمونه خاک فاقد ریشه و تعداد 12 نمونه خاک با دانسیته های مختلف ریشه انجام گردید و پارامترهای زاویه اصطکاک داخلی و چسبندگی خاک مسلح شده با ریشه بدست آمد و با نمونه های خاک بدون ریشه مقایسه شد.یافته‌ها: بطور کلی تراکم و شمار ریشه ها با افزایش عمق کاهش یافته است و شاخص تراکم ریشه بصورت توانی با افزایش عمق کاهش می یابد. با بهره گیری از این نتایج و آزمون های برش مستقیم میزان مسلح سازی محاسبه شد. وجود ریشه ها مقاومت چشمگیری را در مقاومت برشی خاک ایجاد کرده است که این تغییرات متاثر از افزایش مقدار چسبندگی خاک بوده است و در مقابل، زاویه اصطکاک داخلی خاک مسلح با کاهش نسبت به خاک بدون ریشه، رفتاری عکس عامل چسبندگی دارد و تغییرات آن بسیار کمتر از تغییرات عامل چسبندگی است. بنابراین افزایش مقاومت برشی خاک مسلح شده با ریشه گیاه یونجه را می‌توان معادل افزایش چسبندگی دانست.نتایج: نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که بین شاخص تراکم ریشه و مقاومت برشی خاک رابطه مستقیم وجود دارد. بیشترین و کمترین میزان مسلح سازی برای شاخص تراکم 28 و 5 درصد به ترتیب 5/87 و 5/7 درصد افزایش در چسبندگی خاک بدست آمد و حداکثر کاهش زاویه اصطکاک داخلی نسبت به خاک فاقد ریشه 5/5 درصد بوده است. این پژوهش وجود رابطه کاهش بین عمق و شاخص تراکم ریشه، عمق و قدرت مسلح سازی را به عنوان ویژگی های زیست فنی گونه یونجه را نشان داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

268 - شناخت ظرفیت ها و چالش های مدیریت مصرف آب در گیاه بادام زمینی (مطالعه مروری)
علی عبدزادگوهری

10.30495/wsrcj.2023.71277.11341

کشاورزی اصلی ترین و مهم ترین منبع تأمین مواد غذایی در دنیا به شمار می رود، از این رو نقش به سزایی در ایجاد تعادل در امنیت غذایی، اجتماعی و حتی سیاسی کشورهای جهان دارد. یکی از مؤثرترین راهکارهای مقابله با بحران آب و افزایش کمی و کیفی تولیدات در بخش کشاورزی، توجه جدی به ب أکثر

کشاورزی اصلی ترین و مهم ترین منبع تأمین مواد غذایی در دنیا به شمار می رود، از این رو نقش به سزایی در ایجاد تعادل در امنیت غذایی، اجتماعی و حتی سیاسی کشورهای جهان دارد. یکی از مؤثرترین راهکارهای مقابله با بحران آب و افزایش کمی و کیفی تولیدات در بخش کشاورزی، توجه جدی به بهره وری آب کشاورزی و ارتقای آن با اعمال روش ها و سیاست های حکیمانه و کارآمد می باشد. ارتقای بهره وری آب، نیازمند مدیریتی هوشمندانه است که ابزارها و روش ها را به خوبی شناسایی کند و با توجه به شرایط، بهترین آن ها را انتخاب و تلاش های لازم را در استفاده از آن ها فراهم نماید. مدیریت آبیاری با رویکرد استفاده مناسب از منابع آب می تواند به عنوان نوعی مدیریت آب در مزرعه به افزایش سطح زیر کشت و مصرف بهینه کمک کند. در ایران، بقولات در تأمین انرژی افراد جامعه نقش به سزایی دارند و سعی شده است که افزایش بهره وری مصرف آب با مساله تولید و خودکفایی کشور متناسب باشد. تعیین و تحلیل شاخص ها و ظرفیت های بهره وری آب می تواند راهکار مناسبی جهت سیاست گذاری های درست برای تولید محصول بادام زمینی در راستای حصول حداکثر سود، توسعه پایدار، امنیت تولید و اشتغال و موجبات صادرات و ارزآوری با توجه به پتانسیل بالای آن شود. اما در این میان نمی توان تنها به بهره وری مصرف آب در جهت تعیین مصرف اکتفا کرد. پژوهش حاضر، ارتباط مقدار آب مصرفی و عملکرد محصول، تاثیر کم آبیاری بر عملکرد و اثر روش های مختلف آبیاری و بهره وری مصرف آب در بادام زمینی، شاخص برداشت در شرایط آبیاری کامل و تنش آبی و همچنین اهمیت مدیریت های مختلف آبیاری در زمان کمبود آب در بادام زمینی را به صورت تفضیلی ارائه می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

269 - بررسی و پایش زمانی شاخص GRI بر نوسانات سطح آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت زنجان)
ابراهیم یوسفی مبرهن سمیرا زندی فر

10.30495/wsrcj.2023.72140.11361

زمینه و هدف: با توجه به وقوع دوره های خشکسالی و افزایش بهره برداری از آبخوان، گسترش کشاورزی و افزایش برداشت آب های زیرزمینی، تراز سطح آب زیرزمینی در دشت زنجان کاهش یافته است که این امر بر پایین رفتن تراز سطح آب زیرزمینی و کاهش راندمان چاه ها گردیده است. هدف از این پژوهش أکثر

زمینه و هدف: با توجه به وقوع دوره های خشکسالی و افزایش بهره برداری از آبخوان، گسترش کشاورزی و افزایش برداشت آب های زیرزمینی، تراز سطح آب زیرزمینی در دشت زنجان کاهش یافته است که این امر بر پایین رفتن تراز سطح آب زیرزمینی و کاهش راندمان چاه ها گردیده است. هدف از این پژوهش بررسی و پهنه بندی مکانی-زمانی عمق، تراز و تغییرات سطح آب زیرزمینی دشت زنجان، برآورد روند افت و تغییرات سالانه آب زیرزمینی و پایش زمانی خشکسالی (GRI) منابع آب زیرزمینی دشت زنجان بر اساس هیدروگراف معرف می باشد.روش پژوهش: به منظور انجام این پژوهش، آمار 69 حلقه چاه مشاهده ای در طی 3 دوره زمانی (87-80، 92-87 و 97-92) مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا داده های آماری جمع آوری و پس از ورود داده ها به سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) با روش درون یابی، نقشه های خطوط هم عمق، هم تراز و پهنه بندی تغییرات افت سطح آب زیرزمینی تهیه گردید. آبنمود معرف آبخوان به منظور بررسی تغییرات درازمدت و نوسـانات سطح آب زیرزمینی و نیز تشخیص دوره هـای افزایش و کاهش سـطح آب، در طول دوره آماری برای دشت زنجان تهیه شده است. تغییرات درازمدت و نوسـانات سطح آب زیرزمینی نیز در محیط نرم افزاری Excel ترسیم شدند. پدیده خشکسالی در درازمدت موجب کاهش منابع آب، از طریق خشکیدگی جریان های سطحی و زیرزمینی می گردد. بدین منظور از شاخص خشکسالی GRI جهت پایش زمانی خشکسالی منابع آب زیرزمینی دشت زنجان استفاده شده است.یافته‌ها: نتایج به دست آمده از نقشه های پهنه بندی افت، نشان داد در دوره زمانی اول (1387-1380) در بخش های شمال غربی به اندازه 5/14 متر، در دوره زمانی دوم (1392-1387) در بخش جنوبی و شرقی دشت به اندازه 4/9 متر و بیشترین افت سطح آب زیرزمینی در دوره زمانی سوم (1392-1397) در بخش شمالی دشت به اندازه 4/12 متر بوده است. هیدروگراف های تراز آب زیرزمینی نشان می دهند که در طول مدت زمان 20 سال، افت سطح آب در دشت زنجان 9/12 متر می باشد که به طور متوسط هر سال 65/0 متر سطح آب افت کرده است این در واقع نشان دهنده منفی بودن تغییرات سطح آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه است. نتایج حاصل از تغییرات حجم مخزن دشت زنجان نشان داد کل کسری حجم مخزن معادل 8/705 میلیون مترمکعب می‌باشد همچنین پایش زمانی خشکسالی منابع آب زیرزمینی دشت زنجان با شاخص GRI در طول بازه بیست ساله روندی بسیار نزولی به سمت خشکسالی دارد.نتایج: آب زیرزمینی منبع اصلی تأمین نیازهای کشاورزی بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود؛ بنابراین داشتن یک کشاورزی پایدار نیازمند مدیریت و برنامه ریزی دقیق در مورد نحوه استفاده از این منابع است که این خود مستلزم داشتن شناخت کافی در مورد تغییرات مکانی سطح آب زیرزمینی در یک دوره زمانی مشخص است. در تحقیق حاضر، بررسی نوسانات سطح آب زیرزمینی خصوصا در پیزومترهای بخش های شمالی و کناری دشت زنجان نشان داد که این فاجعه آبی (افت حدود 13 متری سطح ایستابی) عمدتا در اثر مدیریت نامناسب منابع آبی و افزایش صدور مجوز حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق با رشد 61 درصدی در دو دهه گذشته بوده است . بیلان منفی دشت به حدی شدید است که حتی بارش های مناسب چند سال اخیر نیز نتوانسته است از روند افت تراز سفره آب زیرزمینی ممانعت کند. توصیه می گردد جهت جلوگیری از ادامه روند کاهش حجم مخزن دشت زنجان، بهره بردای و برداشت ها از چاه ها مدیریت و کنترل و از هرگونه اضافه برداشت از سفره جلوگیری گردد همچنین از طریق اجرا و توسعه طرح های آبخوان داری جهت تامین کمبود منابع آب و تغذیه دشت استفاده شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

270 - مطالعه اثر تغییر اقلیم بر وضعیت خشکسالی و اقلیم ایران با استفاده از شاخص‌ خشکی
اصغر عزیزیان مرضیه حسینی

10.30495/wsrcj.2023.71949.11357

زمینه و هدف: یکی از پیامدهای تغییر اقلیم وقوع رخدادهای حدی نظیر خشکسالی است که شناسایی، پایش، ارزیابی و نیز اطلاع‌رسانی از شرایط وقوع حائز اهمیت است. در این مطالعه به بررسی اثر تغییر اقلیم بر وضعیت خشکسالی و نیز اقلیمی بخش‌های مختلف ایران در آینده نزدیک (2040-2021)، میا أکثر

زمینه و هدف: یکی از پیامدهای تغییر اقلیم وقوع رخدادهای حدی نظیر خشکسالی است که شناسایی، پایش، ارزیابی و نیز اطلاع‌رسانی از شرایط وقوع حائز اهمیت است. در این مطالعه به بررسی اثر تغییر اقلیم بر وضعیت خشکسالی و نیز اقلیمی بخش‌های مختلف ایران در آینده نزدیک (2040-2021)، میانی (2060-2041) و دور (2080-2061) با بهره‌گیری از شاخص‌های خشکی برآورد شده توسط پایگاه اقلیمی کوپرنیک اتحادیه اروپا (مبتنی بر خروجی مدل اقلیمی GFDL-ESM2M) و تحت سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5 پرداخته شده است.روش پژوهش: در پژوهش حاضر از داده‌های اقلیمی شبیه‌سازی شده توسط پایگاه اطلاعاتی کوپرنیک برای محاسبه شاخص خشکی (Aridity Index) بخش‌های مختلف ایران در افق‌های زمانی مخلتف استفاده شده است. از آزمون من کندال برای بررسی روند تغییرات شاخص‌های خشکی در افق‌های زمانی مختلف استفاده بعمل آمده است. همچنین از شاخص خشکی برای تعیین وضعیت اقلیمی بخش‌های مختلف ایران در دوره‌های زمانی مختلف استفاده و روند تغییرات آن نیز مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد که در آینده نزدیک و بر اساس سناریوی RCP4.5 متوسط سالانه شاخص خشکی به دلیل افزایش تبخیروتعرق مرجع در مقایسه با بارش دارای روند افزایشی در بیشتر بخش‌های کشور است و این تغییرات اقلیمی منجر به تغییر وضعیت اقلیمی بخش‌هایی از شمال کشور از مرطوب به نیمه‌خشک و نیمه‌مرطوب و قسمت‌هایی از مرکز و جنوب شرقی از خشک به نیمه‌خشک می‌شود. در حالی که بر اساس سناریوی RCP8.5 در قسمت‌هایی از شرق و مرکز کشور یک روند نزولی و در بخش‌هایی از آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، چهارمحال بختیاری و بخشی از کرمانشاه روند صعودی وجود دارد. همچنین در آینده میانی و بر اساس سناریوی RCP4.5 نیز یک روند نزولی در بیشتر بخش‌های کشور رویت می‌شود و تغییر اقلیم سبب افزایش گستره مناطق دارای اقلیم خشک در بخش‌های مرکزی و جنوب شرقی می‌شود و این در حالیست که بر اساس سناریوی RCP8.5 یک روند صعودی در بیشتر سطح کشور وجود دارد و تغییر اقلیم سبب افزایش گستره مناطق دارای اقلیم‌ نیمه‌خشک و خشک در قسمت‌هایی از شمال غرب، شمال شرق و قسمتی از مرکز و جنوب کشور می‌شود. در نهایت در آینده دور و بر اساس سناریوی RCP4.5 نیز روندهای مذکور تقریبا صادق بوده و تغییر اقلیم منجر به گسترش مناطق با اقلیم خشک و نیمه‌خشک خواهد گردید.نتایج: نتایج بدست آمده نشان می‌هد متوسط شاخص خشکی در آینده نزدیک، میانی و دور بر اساس سناریو RCP4.5 به ترتیب 5/0، 2/2 و3/2 درصد و مطابق سناریو RCP8.5 به ترتیب 2، 2/4 و 1/4 درصد نسبت به دوره پایه افزایش می‌یابد. این مساله گویای این نکته است که کاهش بارش و افزایش دمای سطح زمین در اثر تغییر اقلیم، به طور توامان منجر به افزایش وضعیت خشکی بخش‌های مختلف کشور خواهد شد. این مساله علاوه بر تغییر نوع اقلیم منطقه، اثرات جبران ناپذیری بر وضعیت منابع آب، کشاورزی، محیط زیست و شهرنشینی خواهد داشت. لذا توصیه می‌شود جهت کاهش اثرات مزبور، اقدامات مناسب در جهت کنترل میزان مصارف آبی در بخش‌های مختلف کشور متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه مدنظر مدیران و مسئولین قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

271 - بررسی شاخص کلروفیل آب در رودخانه‌های ورودی تالاب انزلی با استفاده از ماهواره سنتینل
سید سامان میرفلاح نصیری ابراهیم امیری جلال بهزادی

10.30495/wsrcj.2023.73747.11383

زمینه و هدف: آلودگی منابع آبی و افزایش آلودگی در منابع آبی طبیعی نظیر دریاچه ها و تالاب ها، با توجه به طبیعت شکننده آنها، به عنوان یکی از بحران های پیش روی کشور، علاوه بر عوامل جریان ورودی، وابسته به وضعیت کمی خود آن اکوسیستم آبی نیز می باشد. از طرفی مشکل مهم تالاب انزل أکثر

زمینه و هدف: آلودگی منابع آبی و افزایش آلودگی در منابع آبی طبیعی نظیر دریاچه ها و تالاب ها، با توجه به طبیعت شکننده آنها، به عنوان یکی از بحران های پیش روی کشور، علاوه بر عوامل جریان ورودی، وابسته به وضعیت کمی خود آن اکوسیستم آبی نیز می باشد. از طرفی مشکل مهم تالاب انزلی به عنوان ناحیه مورد مطالعه در این پژوهش، آلودگی روزافزون آب آن در شرایط شکننده تغییرات اقلیمی است. لذا با توجه به عمده مشکل مطرح شده برای تالاب انزلی، هدف تحقیق بررسی شاخص کیفیت آب در جریانات ورودی تالاب انزلی بود.روش پژوهش: در این پژوهش جهت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در بازه 1380-1399 در محدوده مطالعاتی تالاب انزلی، آمار بارندگی ماهانه ایستگاه های مختلف هواشناسی و نقشه‌های زمین شناسی مشخصات و مقادیر ضرایب هیدرولیکی، حدود گسترش تالاب، داده های ایستگاه های مشاهد ه ای احتمالی، داده های اندازه گیری دبی رود های فصلی و دائمی، حدود قرارگیری عوارض و رودها از شرکت سهامی آب منطقه ای اخذ شد. در این مطالعه با استفاده از کد تحلیل کیفیت آب (UWQV) مقدار تغییرات کیفیت آب در دوره های فصلی تالاب انزلی در تصاویر Sentinel-2 و Sentinel-3 تحلیل شد.یافته‌ها: متوسط توزیع مکانی طیف سبز( شاخص کلروفیل) درفصول مختلف نشان داد که اعداد آن بیانگر وضعیت شاخص کیفیت و کلروفیل هستند بطوریکه در فصل پاییز برابر 15/0،در فصل زمستان 13/0، در فصل بهار معادل 06/0 و در فصل تابستان برابر عدد 13/0 بود. نتایج آماری دبی رودخانه های منتهی به تالاب انزلی، در تمام مختصات دریاچه تالاب، روند مشابه فصلی بین دبی ها با توجه به یکسان بودن حوضه آبریز تغذیه کننده مشاهده گردید و این درحالی است که هر یک از ارقام متوسط به ترتیب با اعداد 27/0، 23/0، 08/0، 08/0 و 23/0 انحراف معیار پراکنش مختصاتی را نشان داده است.نتیجه گیری:تحلیل کیفیت آب تالاب انزلی برپایه تغییرات شاخص کلروفیل بیان شده وتغییرات مقدار کلروفیل از یک فصل به فصل دیگر نوسان شدید را نشان داده که نتایج این تحقیق در مقایسه با سایر محققین، تایید شده است. همچنین وضعیت رسوبات سلامت آب تا حد زیادی در فصول پاییز زمستان تابستان بهار نوسان شدید را نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

272 - طبقه بندی شاخص‌های ارزیابی پایداری آب زیرزمینی در آبخوان‌های مناطق خشک و نیمه خشک
سوسن حایری یزدی مریم رباطی سعیده سامانی فریبا زمانی هرگلانی

10.30495/wsrcj.2023.75607.11410

زمینه و هدف: با توجه به وابستگی روزافزون انسان به آب شیرین به ویژه آب زیرزمینی که مهمترین منبع تامین آب در سرزمین‌های خشک و نیمه خشک است، مطالعه پایداری وضعیت آبخوان‌ها امری ناگزیر است. در این راستا از شاخص‌های ارزیابی استفاده می‌شود که معمولا مرز مشخصی بین دسته بندی شا أکثر

زمینه و هدف: با توجه به وابستگی روزافزون انسان به آب شیرین به ویژه آب زیرزمینی که مهمترین منبع تامین آب در سرزمین‌های خشک و نیمه خشک است، مطالعه پایداری وضعیت آبخوان‌ها امری ناگزیر است. در این راستا از شاخص‌های ارزیابی استفاده می‌شود که معمولا مرز مشخصی بین دسته بندی شاخص‌ها وجود ندارد و در زمینه‌های مختلفی مانند اقتصاد، اجتماع و محیط زیست با یکدیگر همپوشانی دارند. همچنین معمولا پژوهشگران به تعدادی شاخص که برای مطالعه موردی ایشان قابل اندازه گیری باشد اکتفا می‌کنند. به دلیل این کمبود، در این مقاله سعی شده است شاخص‌های متنوعی که برای ارزیابی آب زیرزمینی در آبخوان‌های مناطق خشک و نیمه خشک جهان استفاده شده است جمع آوری و طبقه بندی گردد.روش پژوهش: این پژوهش مطالعه‌ای بر مقالات و مطالعات پیشین ایران و جهان در زمینه ارزیابی پایداری آب زیرزمینی برمبنای شاخص‌های مختلف بوده است. سیر حرکت و پیشرفت این شاخص‌ها و دسته بندی آنها در گروه‌های محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی در قالب این پژوهش تعریف شده است. همچنین شاخص‌های ترکیبی نیز که برای مباحث زیرمجموعه پایداری تدوین شده اند مانند شاخص فقر آبی در این پژوهش مد نظر قرار گرفته است. شاخص فقر آبی زیرمجموعه معیار رقابت و شاخصی اجتماعی معرفی شده است. این شاخص به عنوان زیرمجموعه‌ای از معیار رقابت آبی مطرح شده است که به ویژه در سرزمین‌های خشک و نیمه خشک مانند بخشهای قابل توجهی از کشورهای غرب آسیا شاخص مهمی برای سنجش میزان فقر ناشی از کمبود آب مطرح است. به عبارتی این شاخص، آب و فقر را به هم پیوند می‌دهد.یافته‌ها: نتایج حاکی از آن است که شاخص‌های محیط زیستی با سهم 63 درصدی بیشتری تعداد را در بین مقالات داشته اند و شاخص‌های فیزیکی بیش از نیمی از شاخص‌های محیط زیستی را شامل می‌شود. پس از آن شاخص‌های اقتصادی با 18 درصد، شاخص‌های اجتماعی با 14 درصد و شاخص‌های نهادی با 7 درصد در رتبه‌های بعدی از لحاظ تعداد قرار دارند که نشاندهنده توجه صاحب نظران به اهمیت محیط زیست و اقتصاد بر پایداری آبخوان‌ها است.نتایج: اگرچه شاخص‌های اجتماعی فقط 13 درصد از کل شاخص‌ها را در بر دارد اما به دلیل اهمیت و وزن بالای آنها نیاز به مطالعه بیشتر دارد همچنین این نوع شاخص‌ها عمدتا وابستگی به منطقه مورد مطالعه دارند لذا استفاده از از مطالعات جامعه شناسان کمک شایانی به بررسی حقیقی و هدفمند پایداری آبخوان‌ها خواهد کرد. همچنین با توجه به اینکه ارزیابی پایداری، دیدگاهی بین رشته‌ای است، انتخاب شاخص‌های آن نیاز به مبانی نظری قوی دارد لذا کار گروهی با حضور متخصصان مختلف منجر به بالا رفتن کیفیت نتیجه مطالعات خواهد شد. با توجه به اینکه شاخص‌های نهادی عمدتا نقش پاسخ را در موضوع پایداری آبخوان دارند لذا تدوین شاخص‌های نهادی در آینده و لحاظ نمودن وزن منطقی برای این شاخص‌ها در حین ارزیابی پایداری اهمیت به سزایی در بالا بردن کیفیت ارزیابی دارد. شاخص‌های نهادی عمدتا مرتبط با حکمرانی هستند و با توجه به اینکه رویکرد توسعه یافتگی کاهش تمرکز مدیریت از بالا به پایین است، شاخص‌های نهادی تعداد کمتری دارند و تمرکز بر سایر شاخص‌ها قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

273 - ارزیابی کیفیت آب رودخانه دره‌رود برای آبیاری با بهره‌گیری از رویکرد پایدار مدار حفاظتی و مدل CCME-WQI
عظیم عشایری عبدالرضا کرباسی اکبر باغوند

مدیریت کیفیت آب، از عناصر مهم برای نگهداشت سامانه‌های پایدار آبیاری است. با بررسی شاخص- محور کیفیت آب می‌توان از طریق ترسیم روند تغییرات زمانی و مکانی، دامنه‌ دست‌یابی به اهداف را تعیین کرد. در این پژوهش، با بهره‌گیری از مدل CCME-WQI و انتخاب پارامترهای 30‌ گانه‌ با ماه أکثر

مدیریت کیفیت آب، از عناصر مهم برای نگهداشت سامانه‌های پایدار آبیاری است. با بررسی شاخص- محور کیفیت آب می‌توان از طریق ترسیم روند تغییرات زمانی و مکانی، دامنه‌ دست‌یابی به اهداف را تعیین کرد. در این پژوهش، با بهره‌گیری از مدل CCME-WQI و انتخاب پارامترهای 30‌ گانه‌ با ماهیت‌های مختلف فیزیکوشیمیایی، بیولوژیک، عناصر غذایی و فلزات سنگین، کیفیت آب رودخانه‌ دره‌رود واقع در منطقه‌ مغان ارزیابی شد. هدف از این ارزیابی، تعیین کلاس کیفیت آب رودخانه برای مصارف آبیاری بود. نمونه‌برداری‌ها از آب رودخانه از چهار ایستگاه مطالعاتی با دو دوره برداشت متناسب با شرایط تر و خشک هیدرولوژیک انجام و آزمایش‌های لازم بر روی آنها انجام شد. سپس، حدود هدفگذاری شده توسط محققین همراه با اطلاعات اندازه‌گیری شده، در مدل وارد گردیدند. آنگاه، سه فاکتور "محدوده‌ی هدفگذاری شده"، "فراوانی" و "دامنه‌ی انحراف از حدود هدفگذاری شده" محاسبه و نتایج داده‌ها نرمال‌سازی شدند. نتایج نشان داد که تناسب کیفی آب رودخانه در دوره‌های کم‌آبی و پرآبی با رویکرد کاربری آبیاری در محدوده‌ کلاس B (به‌ترتیب در کلاس‌های خوب و خوبِ متمایل به متوسط) قرار می‌گیرد. در نهایت، خروجی حاصل از این مدل به عنوان یک ابزار تشخیصیِ پشتیبان، ایجاب می‌نماید که اقدامات مدیریتی بهبود (BMPs) در دامنه‌ای از 12 تا 18 درصد،ْ برای ارتقای سطح کیفی و ‌تبیین برنامه‌های تعدیلِ موثر جهت تصمیم‌گیری‌های پایدار-مدارِ آتی، در نظر گرفته شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

274 - ارزیابی شاخص خشکسالی کمبود توأم تحت شرایط اقلیمی ایران
آیدا هاشمی نسب جواد بذرافشان آرزو نازی قمشلو

شاخص کمبود توام از ترکیب دوازده متغیر شاخص اصلاح شده بارندگی استاندارد (SPImod) متناظر با پنجره‌های زمانی 1 تا 12 ماه با استفاده از توابع همبند تجربی و نظری محاسبه می‌شود. به دلیل دشواری و زمانبر بودن محاسبه توابع همبند نظری، محققان استفاده از فرم تجربی JDI را پیشنهاد م أکثر

شاخص کمبود توام از ترکیب دوازده متغیر شاخص اصلاح شده بارندگی استاندارد (SPImod) متناظر با پنجره‌های زمانی 1 تا 12 ماه با استفاده از توابع همبند تجربی و نظری محاسبه می‌شود. به دلیل دشواری و زمانبر بودن محاسبه توابع همبند نظری، محققان استفاده از فرم تجربی JDI را پیشنهاد می‌کنند. هدف از این مطالعه، مقایسه شاخص کمبود توام در دو حالت تجربی و نظری تحت شرایط اقلیمی ایران است. در این مطالعه، از داده های بارندگی ماهانه 42 ایستگاه سینوپتیک ایران در طی دوره آماری 2010-1966 جهت محاسبه شاخص کمبود توام استفاده شده است. در حالی که محاسبه شاخص همبند تجربی (EJDI) مبتنی بر روش پیچیده‌ای نمی‌باشد، در محاسبه شاخص کمبود توام نظری (TJDI) می‌بایست مناسبترین فرم تابع همبند از بین چند تابع همبند داوطلب (تی-استیودنت، کلایتون، گامبل، و فرانک) بر مبنای چند معیار اطلاعات تعیین گردد. نتایج نشان داد که در تمام ایستگاهها، مناسبترین تابع همبند نظری، تابع همبند تی-استیودنت است. مقایسه سرهای زمانی EJDI و TJDI نشان داد که هر دو دارای رفتار تقریبا مشابهی هستند، ولی EJDI دو مشکل اساسی در تمام ایستگاه های مورد نظر نشان می دهد: الف- کمینه مقدار EJDI به طور مکرر در بخشهای مختلف سری‌های زمانی تکرار می‌شود، ب- EJDI نمی‌تواند اوج سختی خشکسالی را در طی دوره‌های بحرانی خشکسالی تشخیص دهد. این در حالی است که مشکلات ذکر شده در TJDI دیده نمی‌شود. نتایج بدست آمده نشان دهنده ارجحیت استفاده از شاخص کمبود توام نظری جهت پایش خشکسالی تحت شرایط مختلف اقلیمی ایران می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

275 - کاربرد روش‌های آماری چند‌متغیره و شاخص‌های زیست‌محیطی در ارزیابی توزیع فلزات سنگین
هاشم شمس‌الدین وحیدرضا جلالی اعظم جعفری

تکنیک‌های آماری چند‌متغیره مانند تجزیه ضریب همبستگی، تجزیه مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای برای غلظت کل فلزات سنگین در خاک های اطراف مجتمع مس سرچشمه که یکی از بزرگترین معادن مس میوسن جهان می باشد به کار گرفته شد. تعداد 100 نمونه خاک سطحی از خاک‌های اطراف معدن و مجتمع فرآ أکثر

تکنیک‌های آماری چند‌متغیره مانند تجزیه ضریب همبستگی، تجزیه مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای برای غلظت کل فلزات سنگین در خاک های اطراف مجتمع مس سرچشمه که یکی از بزرگترین معادن مس میوسن جهان می باشد به کار گرفته شد. تعداد 100 نمونه خاک سطحی از خاک‌های اطراف معدن و مجتمع فرآوری، برداشت و با استفاده از روش هضم چهار اسید و به کمک دستگاه (ICP-OES) غلظت کل فلزات سنگین اندازه گیری گردید. شاخص های زمین انباشتگی و فاکتور غنی‌شدگی جهت تعیین میزان آلودگی منطقه مورد مطالعه، بکار برده شد. شاخص زمین انباشتگی، خطرناک ترین عنصر را کادمیوم و کم خطرترین عنصر را روی نشان داد. فاکتور آلودگی برای کادمیوم، بیشترین آلودگی و برای کبالت، کمترین آلودگی را در منطقه نشان داد. نتایج تجزیه چندمتغیره نشان داد که همبستگی معنی داری بین سرب، روی، کادمیوم، مس، کبالت، آهن و منگنز وجود دارد. این عناصر رابطه قوی در PCA و CA با هم داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

276 - استفاده از مایکروویو به‌عنوان پیش‌تیمار قبل از خشک‌کردن برش‌های پرتقال توسط پرتو فروسرخ
فخرالدین صالحی مریم تشکری کیمیا ثمری

مقدمه: گرمایش مایکروویو شکلی از گرمایش دی‌الکتریک است که به‌وسیله آن تولید گرما در مواد با رسانایی الکتریکی پایین توسط یک میدان الکتریکی با فرکانس بالا امکان‌پذیر است. مواد و روش‌ها: برای اعمال پیش‌تیمار مایکروویو، پرتقال‌ها به مدت 0، 1، 2 و 3 دقیقه داخل دستگاه مایکروو أکثر

مقدمه: گرمایش مایکروویو شکلی از گرمایش دی‌الکتریک است که به‌وسیله آن تولید گرما در مواد با رسانایی الکتریکی پایین توسط یک میدان الکتریکی با فرکانس بالا امکان‌پذیر است. مواد و روش‌ها: برای اعمال پیش‌تیمار مایکروویو، پرتقال‌ها به مدت 0، 1، 2 و 3 دقیقه داخل دستگاه مایکروویو قرار گرفتند و بعد از تیماردهی، برش‌هایی با ضخامت 5/0 سانتی‌متر از پرتقال‌ها تهیه و سپس برش‌ها توسط لامپ فروسرخ با توان 250 وات خشک شدند. یافته‌ها: با افزایش زمان تیمار مایکروویو از صفر به 3 دقیقه، ضریب نفوذ مؤثر رطوبت افزایش یافت. نتایج مدل‌سازی سینتیکی داده‌های آزمایشگاهی خشک‌کردن برش‌های پرتقال نشان داد که بهترین مدل برای این فرآیند مدل میدیلی است. اعمال مایکروویو تأثیر معنی‌داری بر تغییر چروکیدگی سطحی برش‌های پرتقال خشک‌شده و آبگیری شده داشت (05/0>p) و اعمال این پیش‌تیمار باعث کاهش چروکیدگی سطحی محصول شد. اعمال مایکروویو تأثیر معنی‌داری بر تغییر شاخص‌های رنگ (زردی، قرمزی، روشنایی و تغییر رنگ کل) برش‌های پرتقال خشک و آبگیری ‌شده نداشت (05/0<p). با افزایش زمان تیمار مایکروویو از 0 به 3 دقیقه، میانگین آبگیری مجدد برش‌های پرتقال خشک شده در خشک کن فروسرخ از 25/154 درصد به 85/212 درصد افزایش یافت. نتیجه‌گیری: به‌طورکلی، استفاده از پیش‌تیمار مایکروویو قبل از خشک‌کردن برش‌های پرتقال به دلیل افزایش سرعت انتقال جرم، کاهش چروکیدگی سطحی و افزایش آبگیری مجدد توصیه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

277 - مدل‌سازی خصوصیات فیزیکوشیمیایی برش‌های بادمجان پوشش داده‌شده با صمغ دانه ریحان طی فرآیند سرخ‌کردن
فخرالدین صالحی محمدامین اسدنهال

مقدمه: محصولات غذایی سرخ‌شده با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد مانند رنگ، بو، طعم و بافت مطلوب بسیار مورد توجه می‌باشند. کنترل شرایط سرخ کردن و استفاده از پوشش‌های هیدروکلوئیدی خوراکی (صمغ‌ها) یکی از روش‌های مناسب برای کاهش جذب روغن، حفظ رطوبت و بهبود خصوصیات ظاهری مواد أکثر

مقدمه: محصولات غذایی سرخ‌شده با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد مانند رنگ، بو، طعم و بافت مطلوب بسیار مورد توجه می‌باشند. کنترل شرایط سرخ کردن و استفاده از پوشش‌های هیدروکلوئیدی خوراکی (صمغ‌ها) یکی از روش‌های مناسب برای کاهش جذب روغن، حفظ رطوبت و بهبود خصوصیات ظاهری مواد غذایی سرخ‌شده است.مواد و روش‌ها: در این پژوهش از غلظت‌های مختلف صمغ دانه ریحان (0/0، 0.5، 1 و 1.5 درصد وزنی/وزنی) جهت پوشش‌دهی برش‌های بادمجان هنگام سرخ شدن عمیق در دماهای 150، 175 و 200 درجه سلسیوس استفاده گردید و رابطه بین پارامترهای فرآیند و خصوصیات محصول نهایی به روش الگوریتم ژنتیک- شبکه عصبی مصنوعی مدل‌سازی گردید.یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که پوشش‌دهی با صمغ دانه ریحان باعث کاهش جذب روغن محصول نهایی شد. پیش تیمار پوشش‌دهی باعث حفظ رطوبت محصول نهایی شد و رطوبت نمونه پوشش داده‌شده با 5/1 درصد صمغ از سایر نمونه‌ها بیشتر بود (64.05%). این فرآیند توسط روش الگوریتم ژنتیک- شبکه عصبی مصنوعی با 2 ورودی شامل غلظت صمغ دانه ریحان و دمای سرخ‌کن و 5 خروجی شامل درصد روغن، مقدار رطوبت و سه شاخص اصلی رنگی (زردی (b*)، قرمزی (a*) و روشنایی (L*)) مدل‌سازی شد. نتایج مدل‌سازی نشان داد شبکه‌ای با تعداد 4 نرون در یک لایه پنهان و با استفاده از تابع فعال‌سازی تانژانت هیپربولیک می‌تواند خصوصیات فیزیکوشیمیایی برش‌های سرخ‌شده بادمجان را پیش‌بینی نماید.نتیجه‌گیری: پوشش حاوی 1.5 درصد صمغ دانه ریحان باعث حفظ رطوبت و کاهش جذب روغن توسط نمونه‌های سرخ‌شده گردید و این پوشش به‌عنوان پوشش خوراکی مناسب برای پوشش‌دهی برش‌های بادمجان قبل از فرآیند سرخ کردن، توصیه می‌شود. نتایج آزمون آنالیز حساسیت نشان داد که تغییر غلظت صمغ دانه ریحان بیشترین تأثیر را بر شاخص روشنایی و سپس بر روی مقدار روغن برش‌های بادمجان سرخ‌شده دارد. همچنین تغییر دمای سرخ‌کن نیز بیشترین تأثیر را بر شاخص روشنایی نمونه‌های سرخ‌شده داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

278 - تدوین شاخصهای کیفی به عنوان معیار ارزیابی کیفیت نان تافتون سنتی ایران
لیلا کمالی روستا مهدی سیدین اردبیلی غلامحسن اسدی بابک غیاثی طرزی رضا عزیزی نژاد

مقدمه: با وجود تولید و مصرف متمادی نان تافتون سنتی در سطح کشور، شاخصهای کیفی مستندی برای آن به صورت کامل تدوین نگردیده است و در واقع ارائه چنین شاخصهایی، تعریف آنها و ارائه دامنه نوسانات برای تولید این نوع نان بسیار ضروری میباشد. مواد و روشها: برای تهیه سه نوع نان تافتو أکثر

مقدمه: با وجود تولید و مصرف متمادی نان تافتون سنتی در سطح کشور، شاخصهای کیفی مستندی برای آن به صورت کامل تدوین نگردیده است و در واقع ارائه چنین شاخصهایی، تعریف آنها و ارائه دامنه نوسانات برای تولید این نوع نان بسیار ضروری میباشد. مواد و روشها: برای تهیه سه نوع نان تافتون با کیفیتهای مختلف، سه نوع آرد با کمیتها و کیفیتهای متفاوت (به نامهای آرد قوی، متوسط و ضعیف) و با درجه استخراج متناسب برای تولید این نان تهیه گردید. ابتدا آزمایش های فیزیکی، شیمیایی و رئولوژی انواع آردها و خمیرهای مورد نظر تعیین گردید و سپس ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی، بافتسنجی، تخلخل، ریز ساختار و خصوصیات حسی انواع نانهای تافتون حاصل از آنها به صورت تازه و در حین نگهداری توسط روشهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. یافتهها: نتایج حاصل از آزمونهای مختلف فیزیکی و شیمیایی، دستگاهی و حسی دارای همبستگی معنیداری با یکدیگر بودند. برطبق نتایج، نان حاصل از آرد متوسط نسبت به سایر نانها به صورت تازه و در طی زمان نگهداری دارای حفظ رطوبت بیشتر، سفتی بافت کمتر، روند واگشتگی نشاسته و بیاتی کندتر، تخلخل بیشتر، امتیازهای حسی بالاتر و به طور کلی کیفیت بهتری بود. این امر به دلیل ویژگیهای کیفی آرد این نوع نان برای بدست آوردن خمیری با الاستیسیته مناسب و قابلیت ورقه شدن عالی که در نهایت منجر به کیفیت بالاتر این نان پس از پخت و در طی نگهداری گردید. نتیجهگیری: شاخصهای کیفی انواع نانهای تافتون با درجات کیفی مختلف علاوه بر کاربرد در سیستم مستندسازی کشور، در بهبود کیفیت این نوع نان، کاهش ضایعات، آگاهسازی در مورد استفاده از آرد با ویژگیهای کیفی متناسب و مطلوب برای تولید این نان و رتبهبندی کیفیت نانهای حاصله و نانواییهای تولید کننده مؤثر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

279 - بررسی تاثیر اصلاح کننده آنزیمی بر خواص رئولوژیکی و کیفیت گلوتن خمیر نان حاصل از آرد با شاخص گلوتن ضعیف
مهرناز سرپرست بابک غیاثی طرزی

مقدمه: در سال های اخیر کیفیت نان های ایرانی به شدت کاهش یافته است. یکی از دلایل آن پایین بودن کیفیت گلوتنی آرد تهیه شده از گندم های تولید داخلی می باشد، که باید به کمک روش های ویژه ای بهبود یابد.مواد و روش ها: در این پژوهش از ترکیب سه آنزیم ترانس گلوتامیناز، گلوکزاکسید أکثر

مقدمه: در سال های اخیر کیفیت نان های ایرانی به شدت کاهش یافته است. یکی از دلایل آن پایین بودن کیفیت گلوتنی آرد تهیه شده از گندم های تولید داخلی می باشد، که باید به کمک روش های ویژه ای بهبود یابد.مواد و روش ها: در این پژوهش از ترکیب سه آنزیم ترانس گلوتامیناز، گلوکزاکسیداز و فسفولیپاز استفاده شد. جهت انتخاب بهترین مقدارترکیب این سه آنزیم، از روش سطح پاسخ (RSM) ، طرح ( Optimal)، استفاده گردید. خصوصیات رئولوژیکی خمیر به کمک دستگاهمیکسولب و شاخص گلوتن توسط سانتریفیوژ کردن گلوتن مرطوب، برای کلیه تیمارها ارزیابی گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش هم زمان آنزیم های گلوکز اکسیداز و فسفولیپاز، مدت زمان گسترش خمیر (C1 ) افزایش معنی دار(p <0.01) داشت که بیانگر اثر سینرژیستی این دو آنزیم بر C1 نمونه ها بود. همچنین با افزایش میزان آنزیم ترانس گلوتامیناز مدت زمانگسترش خمیر، گشتاور لازم جهت در هم شکستن شبکه پروتئینی ( C2 )، میزان جذب آب افزایش معنی دار (p <0.05) داشت که نشاندهنده اثر مثبت این آنزیم در بهبود ویژگی های رئولوژیکی خمیر می باشد . تاثیر معنی داری نیز در شاخص گلوتن با افزایش آنزیم ترانسگلوتامیناز و افزایش آنزیم گلوکز اکسیداز مشاهده گردید که نشان دهنده تبدیل گلوتن نرم با کشش زیاد به گلوتن سفت با الاستیسیته مطلوب میباشد.نتیجه گیری: میزان بهینه آنزیم ها میزان 30 پی پی ام ترانس گلوتامیناز، 15 پی پی ام گلوکز اکسیداز و 13.16 پی پی ام فسفولیپازبدست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

280 - تهیه و ارزیابی شاخص‌های رنگی نانوکمپلکس‌های کورکومین
شقایق شیخ زاده محمد علیزاده محمود رضازاد حامد همیشه کار

مقدمه: کورکومین پلی فنل طبیعی و مهمترین جز رنگی زردچوبه است که دارای فعالیت‌های بیولوژیکی متعددی می باشد. با این حال استفاده از این ماده رنگی با ارزش به دلیل حلالیت آبی پایین و ناپایداری در شرایط نامطلوب شیمیایی محدود می باشد. انکپسولاسیون روشی برای غلبه بر این موانع می أکثر

مقدمه: کورکومین پلی فنل طبیعی و مهمترین جز رنگی زردچوبه است که دارای فعالیت‌های بیولوژیکی متعددی می باشد. با این حال استفاده از این ماده رنگی با ارزش به دلیل حلالیت آبی پایین و ناپایداری در شرایط نامطلوب شیمیایی محدود می باشد. انکپسولاسیون روشی برای غلبه بر این موانع می باشد. هدف از این پژوهش، تهیه و ارزیابی نانوکپسول های کورکومین به منظور حفظ و بهبود ویژگی های رنگی کورکومین می باشد. مواد و روش‌ها: ابتدا فاز آلی شامل کورکومین در اتانول به فاز آبی شامل سدیم کازئینات، صمغ عربی و تویین20 اضافه شد. در مرحله بعدی با کاهش pHاز 7 به 2/5 ، 5 و8/4، نانوذرات تشکیل شدند. اندازه گیری سایز ذرات با استفاده از دستگاه اندازه‌گیری سایز ذرات و ارزیابی شاخص‌های رنگی با استفاده از دستگاه هانترلب انجام شد. به منظور بررسی اثر 4 متغیر مستقل غلظت سدیم کازئینات (1/-3/0%)، غلظت صمغ عربی (5/0-1%)، غلظت تویین20 (0-2/0%) و pH (8/4-2/5) بر پاسخ‌های مد نظر از طرح BoxBehnken سطح پاسخ استفاده شد. جهت بررسی تشکیل کمپلکس بین اجزای سیستم و کورکومین از آزمون طیف سنجی فروسرخ استفاده شد. یافته ها: نتایج آنالیز واریانس نشان داد که اثر متغیرهای مستقل بر پاسخ‌ها معنی‌دار بوده است. با افزایش غلظت بیوپلیمرها سایز ذرات از 120 نانومتر به 984 نانومتر افزایش یافت. با افزایش غلظت سدیم کازئینات، روشنایی نمونه‌ها کاهش یافت. نمونه‌های دارای تویین20 روشنایی و L* بالاتری داشتند. با کاهش سایز ذرات، شدت رنگ نمونه ها افزایش یافت. ناپدید شدن پیک های کورکومین در طیف نانو ذرات بیانگر کپسوله شدن آن می باشد. نتیجه‌گیری: بهترین نمونه با کوچک‌ترین اندازه ذرات و بهترین شاخص های رنگی کورکومین در غلظت سدیم کازئینات 2/0%، صمغ عربی 75/0%، تویین20 به مقدار 1/0% و pH 5 بدست آمد. نانوکپسول های تولیدی را می توان به عنوان حامل مواد مغذی هیدروفوب و در عین حال عامل رنگی در غذاهای عملگرا و محصولات نوشیدنی مورد استفاده قرار داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

281 - بررسی ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی کنسانتره پروتئینی سبوس برنج ایرانی
علی اکبر کشاورز هدایتی مهران اعلمی علی معتمد زادگان یحیی مقصودلو محمد قربانی سهیل امیری

مقدمه: سبوس برنج یکی از فرآورده‌های جانبی حاصل از آسیاب برنج است که حاوی مقادیر قابل توجهی پروتئین، چربی، کربوهیدرات و مواد معدنی است. با توجه به ترکیب شیمیایی سبوس برنج به نظر می‌رسد که این فرآورده از ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی مطلوبی برخوردار باشد. مواد و روش‌ها: در این أکثر

مقدمه: سبوس برنج یکی از فرآورده‌های جانبی حاصل از آسیاب برنج است که حاوی مقادیر قابل توجهی پروتئین، چربی، کربوهیدرات و مواد معدنی است. با توجه به ترکیب شیمیایی سبوس برنج به نظر می‌رسد که این فرآورده از ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی مطلوبی برخوردار باشد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق کنسانتره پروتئینی از سبوس دو رقم برنج (طارم و ندا) تهیه شد و نمونه‌های حاصل از نظر ترکیب شیمیایی و ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی (بازده استخراج و بازده استخراج پروتئین، شاخص جذب آب و حلالیت درآب، شاخص حلالیت نیتروژن، دانسیته توده‌ای و شاخص‌های رنگی) آنها مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. یافته‌ها: بازده استخراج کنسانتره‌های پروتئینی دو سبوس برنج 52/8 و 74/8 درصد بود. شاخص جذب آب و حلالیت در آب کنسانتره پروتئینی سبوس برنج طارم بیشتر بود. کنسانتره پروتئینی سبوس برنج طارم دانسیته توده‌ای بیشتری داشت (24/0 گرم بر سانتی‌متر مکعب). برخی از شاخص‌های رنگی در کنسانتره‌های پروتئینی سبوس برنج اختلاف معنی‌داری (05/0>p) با یکدیگر داشتند. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که سبوس برنج قابلیت استفاده به عنوان جزئی از فرمولاسیون غذاهای عملگر را دارد که ارزش غذایی و ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی فرآورده را افزایش می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

282 - تاثیر فرایند تصفیه بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی روغن دو رقم زیتون بلیدی و آربیکینا
معصومه سادات میر رضایی رودکی محمد علی سحری بابک غیاثی طرزی مریم قراچورلو محسن برزگر

مقدمه: روغن زیتون یکی از مشهورترین و با ارزش ترین روغن‌های خوراکی می‌باشد که تقاضا و استفاده از آن به طور روزافزون افزایش می‌یابد. بنابراین در این تحقیق به بررسی اثر تصفیه بر خصوصیات کیفی روغن زیتون بکر حاصل از دو رقم بلیدی و آربیکینا پرداخته شده است. مواد و روش‌ها: دو أکثر

مقدمه: روغن زیتون یکی از مشهورترین و با ارزش ترین روغن‌های خوراکی می‌باشد که تقاضا و استفاده از آن به طور روزافزون افزایش می‌یابد. بنابراین در این تحقیق به بررسی اثر تصفیه بر خصوصیات کیفی روغن زیتون بکر حاصل از دو رقم بلیدی و آربیکینا پرداخته شده است. مواد و روش‌ها: دو تیمار تصفیه (اول: بی‌رنگ و بی بو کردن در C˚50 به مدت 30 دقیقه؛ دوم: بی‌رنگ کردن در C˚70 و بی بو کردن در C˚135 به مدت 45 دقیقه) استفاده شد. ویژگی‌های دو رقم زیتون بلیدی و آربیکینا چون ابعاد، وزن، روغن، رطوبت، ترکیب اسیدهای چرب، اسیدهای چرب آزاد، پراکسید، دی ان و تری‌ان مزدوج، پلی فنل کل، زمان پایداری و رنگ بررسی گردید. یافته‌ها: با توجه به درصد رطوبت مشابه، روغن میوه کامل، هسته و گوشت دو رقم زیتون تفاوت معنی‌داری داشت (p<0.05). ترکیب اسیدهای چرب پس از تصفیه بدون تغییر بوده به استثنای نمونه بلیدی در تیمار دوم تصفیه، که در اسیدهای چرب اشباع افزایش و در مابقی کاهش داشته است. کاهش پلی فنل کل در بلیدی و آربیکینا در تیمار اول به ترتیب 87/51% و 92/34% بود ولی در تیمار دوم به ترتیب به 67/68% و 67/92% رسید. دی ان و تری ان های مزودج در هر نمونه پس از تصفیه به ترتیب کاهش و افزایش داشته که این کاهش و افزایش در تیمار دوم بیشتر بود. پراکسید و اسیدچرب آزاد هر دو نمونه پس از تصفیه کاهش داشت که این کاهش در دو تیمار تفاوت معنی‌داری نداشت. نتبجه‌گیری: تیمار دوم تصفیه مصرف انرژی بیشتری داشت در صورتی که اعداد پراکسید و اسیدهای چرب آزاد در هر دو تیمار تصفیه یکسان بود بنابراین می‌توان توصیه کرد که تصفیه در دمای C˚50 و زمان 30 دقیقه انجام شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

283 - تاثیر 16 هفته محدودیت کالریک بر سطوح آیریزین سرم و شاخص مقاومت به انسولین در زنان چاق کم تحرک
اعظم رمضانخانی رحمان سوری

مقدمه: آیریزین مایوکاین جدیدی است که از پروتئین غشایی آزاد شده و تأثیرات مثبتی بر متابولیسم دارد. هدف از پژوهش 5 حاضر، بررسی تأثیر محدودیت کالری بر سطوح آیریزین سرم و شاخص مقاومت به انسولین در زنان چاق کم تحرک می باشد. سال؛ 41/40±4/٥3 انحراف استاندارد ± ن أکثر

مقدمه: آیریزین مایوکاین جدیدی است که از پروتئین غشایی آزاد شده و تأثیرات مثبتی بر متابولیسم دارد. هدف از پژوهش 5 حاضر، بررسی تأثیر محدودیت کالری بر سطوح آیریزین سرم و شاخص مقاومت به انسولین در زنان چاق کم تحرک می باشد. سال؛ 41/40±4/٥3 انحراف استاندارد ± نفر از زنان مراجعه کننده به خانههای سلامت غرب تهران (میانگین 20 : مواد و روشها 14/٦±٦9/٧ نفر) قرار گرفتند. افراد گروه محدودیت 10 نفر) و کنترل ( 10( کیلوگرم)، به طور تصادفی در دو گروه محدودیت کالری ٦ % کمتر از انرژی محاسبه شده روزانه دریافت نمودند. میزان آیریزین سرم، گلوکز و انسولین و مقاومت به انسولین 2٥ کالری، در دوره مداخله، HOMA با روش هفته مداخله اندازهگیری گردید. 1٦ - (شاخص مقاومت به انسولین) قبل و بعد از IR (نسبت دور کمر به دور لگن)، آیریزین سرم، گلوکز ناشتا، انسولین ناشتا WHR ، (نمایه توده بدن) BMI یافتهها: کاهش معناداری در وزن، HOMA و HOMA - در گروه محدودیت کالری مشاهده گردید. بین تغییرات آیریزین سرم با تغییرات وزن، IR همبستگی WHR - و IR p معناداری مشاهده گردید ( <0.05.) HOMA و WHR ،BMI نتیجه گیری :همبستگی معناداری بین سطوح آیریزین سرم با هفته محدودیت کالری بر 1٦ - وجود دارد. IR کاهش میزان آیریزین سرم و شاخص مقاومت به انسولین در زنان چاق کم تحرک مؤثر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

284 - تاثیر پوشش‌دهی فعال با کربوکسی متیل سلولز و کتیرا حاوی عصاره میخک بر برخی ویژگی‌های کیفی تخم مرغ در طول دوره نگهداری
رها رودشتیان شاهرخ شعبانی غلامحسن اسدی

مقدمه: در میان مواد غذایی تخم‌مرغ به علت داشتن میزان پروتئین بالا، اسیدهای آمینه ضروری و ویتامین‌های محلول در چربی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در تخم‌مرغ مقداری آب و گاز دی‌اکسید کربن وجود دارد که موجب حفظ کیفیت و تازگی تخم‌مرغ می‌شوند. این دو طی دوره نگهداری تخم‌مرغ أکثر

مقدمه: در میان مواد غذایی تخم‌مرغ به علت داشتن میزان پروتئین بالا، اسیدهای آمینه ضروری و ویتامین‌های محلول در چربی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در تخم‌مرغ مقداری آب و گاز دی‌اکسید کربن وجود دارد که موجب حفظ کیفیت و تازگی تخم‌مرغ می‌شوند. این دو طی دوره نگهداری تخم‌مرغ، از منافذ موجود در پوسته خارج شده، به ‌این ‌ترتیب کیفیت تخم‌مرغ اُفت می‌کند. یکی از روش‌های کاهش میزان خروج این دو جز، مسدود کردن منافذ موجود در پوسته با پوشش‌های بیوپلیمری مقاوم به رطوبت است. مواد و روش ها: در این پژوهش، تاثیر پوشش دهی با بیوپلیمر کربوکسی متیل سلولز به همراه کتیرا حاوی عصاره میخک، بر روی ویژگی‌های داخلی (درصد کاهش وزن، pH و شاخص های هاو و زرده) و مقاومت پوسته تخم مرغ در دمای 25 درجه سلسیوس در طی 30 روز نگهداری مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: بررسی نتایج از نظر ویژگی های داخلی نشان دهنده وجود اختلاف معنی داری (05/0p <) بین تیمارهای تحت بررسی با نمونه شاهد بود و بهترین غلظت جهت تولید مناسب ترین فرمولاسیون بر اساس کمینه سازی درصد کاهش وزن، شاخص هاو و شاخص زرده، pH آلبومین غلظت 5/1 درصد کربوکسی متیل سلولز، 5/1 درصد کتیرا و 10 درصد عصاره میخک تعیین گردید. نتیجه گیری: نتایج بیانگر این بود که پوشش دهی تاثیر شایانی بر حفظ کیفیت داخلی و افزایش مقاومت پوسته تخم مرغ داشت و ماندگاری را در دمای اتاق بین سه تا چهار هفته افزایش داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

285 - بررسی اثرات سیاست‌های مالیاتی و یارانه‌ای در راستای حفظ و پایداری منابع آب دشت کبودرآهنگ
مهدی الهی محمد حسن وکیل پور حامد نجفی علمدارلو محمدعلی اسعدی

10.30495/jest.2019.38304.4400

زمینه و هدف: تغییرات آب و هوایی و محدودیت منابع آب های سطحی در دهه های گذشته، سبب بهره برداری بیش‌ازحد از منابع آب زیرزمینی شده است به‌طوری‌که سفره های آب زیرزمینی در اغلب دشت های کشور وضعیت مطلوبی ندارند. دشت کبودرآهنگ یکی از دشت های ممنوعه بحرانی کشور می باشد که با بح أکثر

زمینه و هدف: تغییرات آب و هوایی و محدودیت منابع آب های سطحی در دهه های گذشته، سبب بهره برداری بیش‌ازحد از منابع آب زیرزمینی شده است به‌طوری‌که سفره های آب زیرزمینی در اغلب دشت های کشور وضعیت مطلوبی ندارند. دشت کبودرآهنگ یکی از دشت های ممنوعه بحرانی کشور می باشد که با بحران آب مواجه است. این وضعیت مستلزم بکارگیری مدیریت صحیح سیاست های منابع آب زیرزمینی است. هدف این مطالعه تعیین اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی اعمال سیاست های مالیات و یارانه به ازای هر مترمکعب آب مازاد مصرف‌شده یا صرفه جویی شده به‌عنوان روش جایگزین قیمت گذاری می باشد.روش بررسی: مطالعه حاضر با استفاده از روش برنامه‌ریزی ریاضی اثباتی و حداکثر آنتروپی مورد بررسی قرار گرفت. سیاست های مالیات و یارانه به ازای هر مترمکعب آب مازاد مصرف‌شده یا صرفه جویی شده در سه سناریوی 329، 658 و 987 ریال اعمال‌شده است. داده ها و اطلاعات موردنیاز با مراجعه به سازمان های ذیربط و با استفاده از تکمیل 141 پرسشنامه به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله‌ای توسط کشاورزان دشت کبودرآهنگ در سال زراعی 96-1395 تکمیل و جمع‌آوری گردید.یافته ها: نتایج نشان داد با اعمال سیاست های مالیات و یارانه به ازای هر مترمکعب آب مازاد مصرف‌شده یا صرفه جویی شده، سطح زیر کشت منطقه تغییر نخواهد کرد، بلکه الگوی کشت به سمت محصولاتی مانند جو، خیار و هندوانه سوق داده می شود. همچنین نتایج تحقیق نشان داد اعمال این سیاست ها علی‌رغم کاهش مصرف آب، سبب افزایش بازده ناخالص کشاورزان می شود.بحث و نتیجه گیری: اعمال سیاست های مالیاتی و یارانه به ازای هر مترمکعب آب مازاد مصرف‌شده یا صرفه جویی شده می تواند باعث ایجاد انگیزه در کشاورزان برای کاهش مصرف آب شود و جایگزین مناسبی برای سیاست قیمت گذاری آب کشاورزی باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

286 - تعیین ارجحیت نیروگاه‎های سیکل ترکیبی شهدای پاکدشتو بادی کهک بر اساس شاخص‎های محیط‎زیستی
سید حسن فاطمی فروغ فرساد سید محمود شریعت فرزام بابایی سمیرمی

10.22034/jest.2018.17767.2659

زمینه و هدف : آلودگی‌های زیست&lrm;محیطی، محصول فرعی و ناخواسته فعالیت‌های صنعتی مختلف است که باعث شده محیط&lrm;زیست بیش‌تر از پیش در معرض تهدید قرار گیرد. از طرفی، با توجه به رشد جمعیت و بالا رفتن مصرف سالانه برق کشور ضرورت احداث و ساخت نیروگاه&lrm;های جدید الزامی است. أکثر

زمینه و هدف : آلودگی‌های زیست&lrm;محیطی، محصول فرعی و ناخواسته فعالیت‌های صنعتی مختلف است که باعث شده محیط&lrm;زیست بیش‌تر از پیش در معرض تهدید قرار گیرد. از طرفی، با توجه به رشد جمعیت و بالا رفتن مصرف سالانه برق کشور ضرورت احداث و ساخت نیروگاه&lrm;های جدید الزامی است. نوع نیروگاه&lrm;ها بر اساس طیف گسترده&lrm;ای از معیارها اولویت‌بندی می‌شوند. در این تحقیق، با در نظر گرفتن شاخص&lrm;های مختلف زیست&lrm;محیطی، اقتصادی و اجتماعی به تعیین اولویت نیروگاه‌های بادی کهک به عنوان بزرگ‌ترین نیروگاه بادی کشور و نیروگاه سیکل ترکیبی پاکدشت به عنوان بزرگ‌ترین نیروگاه سیکل ترکیبی کشور پرداخته شده است.روش بررسی: در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) برای وزن&lrm;دهی معیارها و همچنین برای تعیین ارجحیت انتخاب نیروگاه از فرآیندTOPSIS استفاده شده است. بدین منظـور روش ترکیبـی (AHPTOPSIS) مـورد اسـتفاده قرار گرفت. این دو روش از جمله مهم‌ترین و پرکاربردترین روش‌های تصمیم‌گیری محسوب می‌شوند و انتظار می‌رود که ترکیب آن‌ها بتواند نتایج بهینه‌ای ارائه دهد. یافته‌ها : در میان 5 معیار اصلی زیست‌محیطی که خبرگان اوزان هریک را تعیین کردند شاخص آب با وزن (451/0) در رتبه اول، هوا با وزن (234/0) در رتبه دوم، شاخص مربوط به پیامدهای اقتصادی- اجتماعی با بردار ویژه (120/0) در رتبه سوم، خاک با بردار ویژه (114/0) در رتبه چهارم و همچنین، سایر اثرات زیست&lrm;محیطی( به جز آب، هوا، خاک) با توجه به وزن به دست آمده از محاسبات با مقدار (081/0) در رتبه پنجم قرار گرفته‌اند. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که نیروگاه بادی به دلایل مختلفی مانند: نیاز نداشتن به سوخت‌های فسیلی، آلودگی‌های کمتر زیست‌محیطی و پایداری بیشتر، مناسب‌تر از نیروگاه سیکل ترکیبی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

287 - بررسی دیدگاه شهروندان یزدی در مورد وضعیت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست (HSE) پارک‌های این شهر
مریم جعفری نجف آبادی حمید سودانی زاده

10.22034/jest.2020.24291.3335

زمینه و هدف: تلطیف فضای سبز شهری، فراهم نمودن آرامش برای افراد ساکن در شهر و گذران اوقات فراغت در پارک ها از ویژگی پارک های شهری می باشد و از سویی با تمرکز جمعیت شهری، توجه به مسایل بهداشتی، ایمنی و محیط‌زیستی در پارک های شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این أکثر

زمینه و هدف: تلطیف فضای سبز شهری، فراهم نمودن آرامش برای افراد ساکن در شهر و گذران اوقات فراغت در پارک ها از ویژگی پارک های شهری می باشد و از سویی با تمرکز جمعیت شهری، توجه به مسایل بهداشتی، ایمنی و محیط‌زیستی در پارک های شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این پژوهش بررسی و تعیین دیدگاه مردم نسبت به مسایل بهداشت، ایمنی و محیط‌زیستی پارک شهر محل سکونت بوده تا نهایتاً نتایج برای مدیریت شهری مطلوب‌تر و ارتقا شاخص های ایمنی، بهداشتی و محیط‌زیست پارک های شهر یزد مورد استفاده قرار گیرد. روش بررسی: پس از تعیین عوامل موثر بر ایمنی، بهداشت و محیط زیست پارک های شهری از طریق مطالعات کتابخانه ای و فعالیت های پیشین انجام شده، برای دریافت نظرهای شهروندان در مورد وضعیت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست تعدادی از پارک های مهم شهر یزد (کوهستان، آزادگان، شهرداری، هفت‌تیر، غدیر، بزرگ شهر) از روش پرسش نامه ای استفاده شد و نتایج نظرات به کمک نرم افزار آماری SPSS تجزیه‌وتحلیل گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که میزان مطلوبیت شاخص های محیط‌زیستی از دیدگاه مردم 2/69 %، میزان مطلوبیت شاخص های بهداشتی 67 % و میزان مطلوبیت شاخص های ایمنی 4/62 % می باشد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به اهمیت موضوع بهداشت، ایمنی و محیط زیست در مکان ها و فضاهای شهری، تدوین سندی جامع و چارچوبی مشخص در زمینه مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست و نظارت و پایش مستمر این عوامل گامی موثر برای حل مشکلات و مسایل پیش روی مسئولان و برنامه ریزان شهری می باشد و مسیر رسیدن به توسعه پایدار شهری را هموارتر می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

288 - سهم منابع طبیعی و انسان ساخت در توزیع عناصرسنگین در خاک های اطراف معدن منگنز ونارچ قم
مریم رفعتی آرمیتا تقوی عبدالرضا کرباسی

10.22034/jest.1970.14657

زمینه و هدف: هدف از انجام این مطالعه بررسی آلودگی خاک های اطراف معدن منگنز ونارچ قم به فلزات سنگین منگنز ، نیکل ، سرب و مقایسه روش های مولر و کرباسی در تعیین شاخص آلودگی و تعیین سهم طبیعی و انسان ساخت عناصرمذکور درمنطقه مورد مطالعه است. روش بررسی: جهت انجام این مطالعه 3 أکثر

زمینه و هدف: هدف از انجام این مطالعه بررسی آلودگی خاک های اطراف معدن منگنز ونارچ قم به فلزات سنگین منگنز ، نیکل ، سرب و مقایسه روش های مولر و کرباسی در تعیین شاخص آلودگی و تعیین سهم طبیعی و انسان ساخت عناصرمذکور درمنطقه مورد مطالعه است. روش بررسی: جهت انجام این مطالعه 3 نمونه به صورت سیستماتیک از عمق 5- 25 سانتی متری خاک برداشت و مخلوط شده و یک نمونه مرکب به آزمایشگاه منتقل گردید تا غلظت کل فلزات منگنز، نیکل و سرب با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر در نمونه مذکور اندازه گیری گردد. سپس شاخص های زمین انباشتگی مولر ((Igeo و کرباسی ((Ipoll جهت تعیین میزان آلودگی منطقه مورد استفاده قرار گرفتند. یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که غلظت منگنزو نیکل، کم تر و غلظت سرب بیش تراز حداکثر میانگین غلظت قابل قبول در پوسته زمین و شیل بود. میزان Igeo برای همه فلزات بین 0 تا1 بود و میزان Ipoll بین 1 تا 2 بود،که نشان می دهد آلودگی خاک به ترتیب در رده غیرآلوده و کمی آلوده است. بحث و نتیجه گیری : شاخص ژئوشیمیایی کرباسی درتعیین آلودگی منطقه کارآمدتر ازشاخص ژئوشیمیایی مولر بوده و سهم فاز انسان ساخت عناصر سنگین به صورت سرب(16 درصد)> نیکل(8 درصد)> منگنز( 5 درصد) محاسبه شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

289 - استفاده از سنجش از دور در ارزیابی و آشکارسازی تغییرات پوشش‌گیاهی (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده ماله‌گاله (مله‌گاله))
غلامرضا سبزقبائی محمدجواد احسان دوست سیده سولماز دشتی عاطفه میر فریبا هدایت زاده

10.22034/jest.2021.20134.2917

زمینه و هدف: تکنیک سنجش از دور به دلیل ویژگی‌های خاص خود در ارایه سریع و ارزان اطلاعات پایه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سنجش از دور امروزه در مسایل مهمی مثل ساخت نقشه‌های مناطق و تصمیم‌گیری‌های درست کاربرد دارد. هدف از انجام این مطالعه آشکارسازی تغییرات پوشش گیاهی من أکثر

زمینه و هدف: تکنیک سنجش از دور به دلیل ویژگی‌های خاص خود در ارایه سریع و ارزان اطلاعات پایه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سنجش از دور امروزه در مسایل مهمی مثل ساخت نقشه‌های مناطق و تصمیم‌گیری‌های درست کاربرد دارد. هدف از انجام این مطالعه آشکارسازی تغییرات پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده مله گاله بوده است. روش بررسی: در پژوهش حاضر از تصاویر ماهواره‌ای لندست 7 سنجنده ETM+، سال های 2000 و 2010 استفاده شد و به بررسی تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از نرم افزار TerrSet بدون در نظر گرفتن باغات و زمین های کشاورزی منطقه حفاظت شده ماله گاله پرداخته شده است. در این مطالعه، پس از تهیه تصاویر ماهواره ای لندست ETM+ برای دو سال 2000 و 2010 و انجام تصحیحات هندسی لازم بر روی آن ها، جهت استخراج پارامتر پوشش گیاهی، از نقشه اولیه حاصل از بارزسازی تصاویر استفاده شد. سپس با در نظر گرفتن نقشه کاربری اراضی منطقه و نقشه طبقه بندی شده حاصل از شاخص NDVI و با در نظر گرفتن پارامتر حداکثر احتمال، نقشه واقعیت زمینی مربوط به دو سال 2000 و 2010 تهیه شد. در نهایت با انجام روش تفاضل دو تصویر، میزان و چگونگی تغییرات نسبت به هم بررسی گردید. یافته ها: کمیت تغییرات در سال‌های 2000 و 2010 بررسی شد و مشخص گردید که در فاصله 10 سال، سطح پوشش گیاهی حفاظتی از 5/5278 هکتار به 25/25211 هکتار افزایش پیدا کرده و با روش تفاضل بین نقشه های نهایی، مشخص شد که تراکم پوشش گیاهی منطقه به میزان مساحت 17/181 هکتار کاسته شده، پوشش گیاهی 48/3417 هکتار از منطقه بدون تغییر بوده و در 59/21739 هکتار از منطقه پوشش گیاهی رشد داشته است. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که تصاویر ماهواره ای مجهز به سنجنده ETM+ از قابلیت لازم جهت استخراج پوشش گیاهی به خصوص پوشش گیاهی مناطق جنگلی برخوردار بوده است. در بازه زمانی ده ساله تقریبا نزدیک به زمانی که منطقه حفاظت شده ماله گاله در فهرست مناطق چهارگانه حفاظت محیط زیست ایران قرار گرفته است تا سال 2010 پوشش گیاهی حفاظتی این منطقه افزایش پیدا کرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

290 - پیش‌بینی خشک‌سالی با بهره‌گیری از مدل ترکیبی ماشین بردار پشتیبان موجکی و شاخص SPI (مطالعه موردی: حوضه دریاچه ارومیه-ایران)
مهدی کماسی سروش شرقی

10.22034/jest.2020.9578

زمینه و هدف: خشک‌سالی تهدیدی جدی برای انسان و محیط‌زیست بوده ازاین‌رو یافتن شاخصی جهت پیش بینی این پدیده از اهمیت به سزایی برخوردار است. شاخص بارش استانداردشده (SPI) یک شاخص جامع جهت طبقه‌بندی شدت خشک‌سالی به‌حساب می آید. مدل های هوش مصنوعی کلاسیک از متداول ترین مدل های أکثر

زمینه و هدف: خشک‌سالی تهدیدی جدی برای انسان و محیط‌زیست بوده ازاین‌رو یافتن شاخصی جهت پیش بینی این پدیده از اهمیت به سزایی برخوردار است. شاخص بارش استانداردشده (SPI) یک شاخص جامع جهت طبقه‌بندی شدت خشک‌سالی به‌حساب می آید. مدل های هوش مصنوعی کلاسیک از متداول ترین مدل هایی هستند که جهت پیش بینی شاخص SPI مورداستفاده قرارگرفته‌اند. ازآن جایی‌که این مدل ها بر پایه ی ویژگی خودهم بستگی استوار هستند، بنابراین توانایی رصد نمودن سری های زمانی درازمدت و فصلی را دارا نمی باشند. در این پژوهش برای پیش بینی خشک‌سالی از مدل ترکیبی ماشین بردار پشتیبان موجکی و شاخص SPI استفاده‌شده است. روش بررسی: برای این منظور سری زمانی شاخص SPI مربوط به حوضه ارومیه توسط آنالیز موجک به چندین زیر سری با مقیاس های زمانی مختلف تبدیل‌شده و این زیر سری‌های زمانی به‌عنوان ورودی مدل ماشین بردار پشتیبان برای پیش بینی خشک‌سالی در نظر گرفته می شوند. یافته ها: نتایج حاصل از صحت سنجی مدل ها بیان گر آن است که بیش ترین مقدار ضریب تبیین و کم ترین مقدار جذر میانگین مربع خطا برای مدل منفرد ماشین بردار پشتیبان به ترتیب 865/0 و 237/0 و برای مدل ترکیبی ماشین بردار پشتیبان موجکی به ترتیب 954/0 و 056/0 می باشد. بحث و نتیجه گیری: بنابراین مدل ترکیبی ماشین بردار پشتیبان موجکی در مقایسه با مدل منفرد ماشین بردار پشتیبان توانایی به سزایی جهت پیش بینی سری زمانی شاخص SPI و نیز رصد نمودن نقاط بیشینه این سری زمانی به سبب در نظر گرفتن تغییرات فصلی دارا می باشد. از سویی نشان داده شد که این مدل ترکیبی در مقایسه با سایر مدل های خودهم بسته کلاسیک هم چون شبکه عصبی مصنوعی از دقت و کارایی بالاتری برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

291 - تعیین رژیم‌های خشک و مرطوب بارش ماهانه با استفاده از شاخص بارش انگوت در ایستگاه اردبیل
رقیه آسیابی‌هیر رئوف مصطفی زاده سعید نبوی

10.22034/jest.2018.20380.2938

زمینه و هدف: خشک‌سالی یکی از عوامل اصلی مشکلات اقتصادی و محیط زیستی است و مقدار بارش مهم‌ترین متغیر اقلیمی با تغییرات زمانی- مکانی است که دارای تاثیر جدی بر موجودیت منابع آب است. شاخص بارش انگوت یک شاخص برای تعیین چرخه اقلیمی بارندگی‌ها در دوره‌های خشک و مرطوب است. شاخص أکثر

زمینه و هدف: خشک‌سالی یکی از عوامل اصلی مشکلات اقتصادی و محیط زیستی است و مقدار بارش مهم‌ترین متغیر اقلیمی با تغییرات زمانی- مکانی است که دارای تاثیر جدی بر موجودیت منابع آب است. شاخص بارش انگوت یک شاخص برای تعیین چرخه اقلیمی بارندگی‌ها در دوره‌های خشک و مرطوب است. شاخص بارش انگوت تغییرات پارمتر اقلیمی بارش در هر ماه را برای تعیین دوره‌های بارانی و خشک مشخص می‌نماید. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی و محاسبه شاخص بارش انگوت در تحلیل دوره‌های خشک و مرطوب بارندگی در مقیاس ماهانه در ایستگاه اردبیل بود.روش بررسی: شاخص بارش انگوت براساس نسبت مقادیر متوسط روزانه بارش در یک ماه و مقادیر متوسط روزانه بارش در یک سال محاسبه شد و در ادامه بر اساس مقادیر شاخص مذکور، ماه‌های خشک و مرطوب مشخص شد و مقادیر ضریب همبستگی شاخص مذکور بر اساس آزمون پیرسون محاسبه و ارتباط آن با مؤلفه‌های بارش ماهانه مورد آزمون قرار گرفت.یافته‌ها: بر اساس نتایج، مقدار شاخص بارش انگوت در ماه اردیبهشت با مقدار عددی 33/2 تحت عنوان ماه مرطوب، ماه‌های آبان و فروردین به‌ترتیب با مقدار عددی 65/1 و 57/1 دارای رژیم بارش نرمال و بقیه ماه‌ها با مقدار شاخص کم‌تر از واحد، تحت عنوان ماه خشک طبقه‌بندی شد. هم‌چنین، شاخص بارش انگوت با ضریب تغییرات مقادیر بارش رابطه عکس (R2=0.408) و با مقادیر متوسط بارندگی ماهانه رابطه مستقیم (R2=0.998) و معنی‌دار داشت. بحث و نتیجه‌گیری: بیش‌ترین مقدار شاخص بارش انگوت مربوط به ماه‌های آبان و اردیبهشت بوده و شاخص انگوت با ضریب تغییرات مقادیر بارش رابطه عکس و با مقادیر متوسط بارندگی ماهانه رابطه مستقیم و معنی‌دار داشت. امکان تعیین رژیم بارش ماهانه براساس دامنه مقادیر شاخص انگوت فراهم شده است. مقایسه نتایج با سایر شاخص‌های معمول خشک‌سالی مانند شاخص بارش استاندارد در تحلیل خشک‌سالی و تعیین دوره‌های ماهانه خشک و مرطوب در سایر مناطق کشور نیازمند مطالعات بیش‌تری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

292 - بررسی تیپ¬های جنگل با استفاده از شاخصهای اکولوژیک (مطالعه موردی: حاشیه مارون بهبهان)
الهه حکمت زاده رضا بصیری شهرام یوسفی ملیحه مزین

10.30495/jest.2023.76623.5956

زمینه و هدف: مدیریت پایدار منابع طبیعی تجدیدشونده در ایران از اهمیت و حساسیت ویژهای برخوردار است. به این ترتیب شناسایی عناصر تشکیلدهنده جنگل ازجمله تیپهای جنگل، اصولیترین راه مدیریت بهینه منابع طبیعی و خصوصاً جنگلهاست. جنگلهای ساحلی مناطق مهم حفظ تنوع زیستی و تضمین پاید أکثر

زمینه و هدف: مدیریت پایدار منابع طبیعی تجدیدشونده در ایران از اهمیت و حساسیت ویژهای برخوردار است. به این ترتیب شناسایی عناصر تشکیلدهنده جنگل ازجمله تیپهای جنگل، اصولیترین راه مدیریت بهینه منابع طبیعی و خصوصاً جنگلهاست. جنگلهای ساحلی مناطق مهم حفظ تنوع زیستی و تضمین پایداری اکوسیستم جنگلی هستند. روي این اصل آگاهی و بینش از وضعیت ساختار این جنگلها و تیپهای درختی موجود در آن و شناخت روند تکاملی اکوسیستمهای جنگلی قبل از هرگونه برنامهریزي، امري ضروري است. هدف از این تحقیق، تیپبندی جنگلهای حاشیه رودخانه مارون است. روش بررسی: تعداد 116 قطعه نمونه مربعی شکل به مساحت 100 مترمربع از طریق روش آماربرداری تصادفی سیستماتیک با ابعاد شبکه 200 در 200 متر برای محدوده مورد مطالعه انتخاب گردید. در هر قطعه نمونه، گونه‎های درختی و درختچه‎ای، درصدپوشش تاج در سطح قطعه نمونه و بر اساس مقیاس تصحیح شده براون- بلانکه تخمین و ثبت گردید. پارامترهای مختلفی مانند فراوانی، وفور و تراکم مورد محاسبه قرار گرفت. از طریق جمع سه پارامتر نسبی فوق، شاخص IVI برای هر گونه به دست آمد. بهمنظور مقایسه درجه تشابه بین تیپها از شاخص تشابه سورنسون استفاده شد. مقادیر فراوانی نسبی برای هر گونه در تیپهای خالص و مخلوط در یک مقیاس 10 واحدی تنظیم و به چهار گروه مشخص تقسیم شد. بعد از تعیین تیپهای درختی منطقه، نقشه آن¬ها از طریق روش درونیابی IDW در نرم افزار GIS10.1 ترسیم شد. یافته ها: در تیپ خالص، گونههای گز (Tamarix arceuthoides) و پده (Populus euphratica) به ترتیب با داشتن بیش-ترین و کم¬ترین مقدار فراوانی نسبی (7/6 و 3/3) مبین گونههای فراوان و کم میباشند. هم¬چنین گونه سریم (Lycium Shawii) به¬عنوان گونه نادر معرفی شد. بهطورکلی سه نوع تیپ شامل خالص، مخلوط دو گونهای و مخلوط سه گونهای به دست آمد. بیش¬ترین مقدار شاخص تشابه سورنسون بین دو تیپ گز-پده و گز-سریم 93% و نیز پده-گز و پده-سریم 92% به¬دست آمد. کم¬ترین مقدار شاخص تشابه 12% تا 15% بین تیپ پده-سریم-گز با تیپهای گز خالص، گز-سریم، گز-پده و پده-گز مشاهده شد. حداقل و حداکثر میزان شاخص بلوغ به ترتیب برای تیپهای خالص (50%) و تیپ¬های مخلوط (79%) به¬دست آمد. تیپهای خالص دارای بلوغ پایین و تیپهای مخلوط دارای بلوغ بالایی هستند. میزان شاخص بلوغ برای کل منطقه 72% بود که نشان گر بلوغ بالایی است. بحث و نتیجه گیری: پوشش درختی جنگلهای رودخانهای مارون بهبهان در یک مقیاس کلی به دو تیپ خالص و مخلوط طبقهبندی شدند. تعداد دو تیپ خالص گز و پده و هفت تیپ مخلوط شامل چهار مورد دو گونهای و سه مورد سه گونهای به¬دست آمد. به¬طور کلی در این اکوسیستم ها سه گونه گز، پده و سریم در به¬وجود آمدن تیپ¬های منطقه نقش مهمی دارند. در بین تیپهای خالص و مخلوط، گونه گز بهعنوان گونه فراوان شناخته شد. تشابه زیاد بین تیپهای گز خالص، گز-سریم و گز-پده ناشی از حضور مشترک و غالب گز در این تیپها است. تنوع تیپ¬های مختلف با حداقل تشابه در یک منطقه محدود گواه پیچیده بودن اکوسیستم های رودخانه ای است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

293 - بررسی پتانسیل های زیست اقلیمی جهت توسعه توریسم (مطالعه موردی : نیشابور)
حسن رضائی غلام عباس قالهری فلاح مختار کرمی

10.30495/jest.2021.4899.1425

زمینه و هدف:امروزه صنعت گردش‌گری به عنوان یکی از بزرگترین صنایع موجود در دنیا به شمار آمده و در صدر صنایع اشتغال زا محسوب می‌شود. این صنعت وابستگی زیادی به آب و هوای یک منطقه داشته و بسیاری از مقاصد گردش‌گری با استفاده از همین مورد تبدیل به یک منبع گردش پذیر پر رونق در أکثر

زمینه و هدف:امروزه صنعت گردش‌گری به عنوان یکی از بزرگترین صنایع موجود در دنیا به شمار آمده و در صدر صنایع اشتغال زا محسوب می‌شود. این صنعت وابستگی زیادی به آب و هوای یک منطقه داشته و بسیاری از مقاصد گردش‌گری با استفاده از همین مورد تبدیل به یک منبع گردش پذیر پر رونق در فصول خاصی شده اند. از طرفی اقلیم یک ناحیه را می‌توان به عنوان جاذبه طبیعی جهت گردش‌گری محسوب نمود.شهر نیشابور به دلیل دارا بودن مناظر طبیعی، برخورداری از اقلیم مناسب و منابع آب کافی یکی از مناطقی است که پتانسیل توسعه توریسم را دارا می‌باشد.روش بررسی: در این پژوهش سعی شده است شرایط زیست اقلیمی شهر نیشابور بر اساس شاخص های ترجونگ، اوانز، ترموهیگرومتریک و میسنارد با استفاده از آمار ایستگاه همدید نیشابور طی سالهای 2010-1990 مورد ارزیابی قرار گیرد.یافته ها:نتایج به دست آمده نشان می‌دهد طیف وسیعی از شرایط زیست اقلیمی از داغ تا سرد در طول سال در منطقه حاکم می‌باشد.بحث و نتیجه گیری: به طور کلی، دوره آسایش شهر نیشابور از ماه می شروع می‌شود و تا اوایل نوامبر ادامه می‌یابد. افزون بر این، نتایج به دست آمده از این تحقیق اطلاعات زیست اقلیمی مناسبی برای برنامه ریزان و مسوولین فراهم می‌کند تا با استفاده از این اطلاعات، فعالیت های توسعه ای مختلف از جمله گسترش صنعت توریسم را به انجام برسانند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

294 - بررسی وضعیت کیفی حوزه آبریز گدارچای ارومیه با استفاده از شاخص کیفیت منابع آب ایران و مدل آسیب پذیری راستیک
نازلی مقدم یکتا سید علی جوزی عبدالرضا کریمی

10.22034/jest.2020.34714.4184

زمینه و هدف : محدوده مطالعاتی این تحقیق حوزه آبریز رودخانه گدارچای (بخشی از حوزه آبریز دریاچه ارومیه) می باشد که کیفیت آب آن با توجه به فعالیت های کشاورزی و صنعتی و نقاط جمعیتی مستقر در این حوزه تحت تاثیر قرار گرفته است. هدف از انجام آن بررسی وضعیت آلودگی حوزه آبریز با أکثر

زمینه و هدف : محدوده مطالعاتی این تحقیق حوزه آبریز رودخانه گدارچای (بخشی از حوزه آبریز دریاچه ارومیه) می باشد که کیفیت آب آن با توجه به فعالیت های کشاورزی و صنعتی و نقاط جمعیتی مستقر در این حوزه تحت تاثیر قرار گرفته است. هدف از انجام آن بررسی وضعیت آلودگی حوزه آبریز با استفاده از مدل آسیب پذیری و بررسی وضعیت کیفی آب با استفاده از شاخص کیفیت آب و در نهایت ارائه راهکار جهت جلوگیری از ایجاد آلودگی یا کاهش بار آلودگی و بهبود کیفیت آب می باشد. روش بررسی: پس از جمع آوری اطلاعات و تکمیل اطلاعات در سه نوبت بازدید، محدوده حوزه آبریز تعیین وبه هشت بازه تقسیم گردید. سپس ایستگاه های نمونه برداری براساس معیارهای مرتبط انتخاب ونمونه برداری به صورت فصلی انجام و با استفاده از نتایج، مقدار شاخص کیفیت منابع آب ایران و آسیب پذیری حوزه با روش راستیک محاسبه شد. یافته ها : بر اساس شاخص کیفیت منابع آب، سرشاخه ها و شاخه اصلی رودخانه دررده کیفی نسبتاً بد تا نسبتاً خوب قرار گرفتند. میزان آسیب پذیری حوزه آبریز نیز 59 می باشد که نشان از حساسیت زیاد دارد. وجود منابع آلاینده ازجمله کارگاه های پرورش ماهی، مرغداری ها، کشتارگاه، شهرکهای صنعتی و مناطق شهری و روستایی حاشیه رودخانه و تخلیه فاضلاب، منجر به ایجاد آلودگی خصوصا در قسمتهای میانی و پایاب حوزه شده است. این آلاینده ها تحت تأثیر رشد جمعیت و توسعه صنایع و کشاورزی درحال افزایش است. بحث و نتیجه گیری: جهت بهبود وضعیت کیفی و جلوگیری از ایجاد آلودگی از راهکارهای مدیریتی استفاده شده و برنامه های پیشنهادی در قالب 1 برنامه سازه ای، 4 برنامه غیرسازه ای و 2 برنامه مشترک ارائه شده اند. پیشنهاد می شود شناسایی منابع آلاینده و اقدامات حفاظت کیفی و کنترل آلودگی در قالب مطالعات کیفی در حوزه های استان و طرح‌ پایش کیفی آب با اعمال اصلاحات صورت پذیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

295 - ارزیابی نقش خشکسالی بر فراوانی وقوع گرد و غبار در استان خراسان رضوی
مهدی بروغنی حمیدرضا مرادی محمدعلی زنگنه اسدی سیما پورهاشمی

10.22034/jest.2019.10464

زمینه و هدف: در مناطق خشک و نیمه خشک پدیده گرد و غبار به طور مکرر اتفاق میافتد. این پدیده اثرات جدی روی سلامت انسان، فرسایش خاک، بیابانزایی و حمل و نقل دارد. خشکسالی یکی از پدیدههای طبیعی است که در اثر کاهش بارش بهوجود آمده و باعث کاهش پوشش گیاهی و افزایش گرد و غبا أکثر

زمینه و هدف: در مناطق خشک و نیمه خشک پدیده گرد و غبار به طور مکرر اتفاق میافتد. این پدیده اثرات جدی روی سلامت انسان، فرسایش خاک، بیابانزایی و حمل و نقل دارد. خشکسالی یکی از پدیدههای طبیعی است که در اثر کاهش بارش بهوجود آمده و باعث کاهش پوشش گیاهی و افزایش گرد و غبار میشود. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط بین تعداد وقوع گرد و غبار و خشکسالی اقلیمی میباشد. روش بررسی: در این تحقیق از شاخص SPI برای محاسبه خشکسالی استفاده گردید. دادههای مربوط به بارش از سال (2010-1980) و دادههای مربوط به گرد و غبار از سال 2010-2004 مورد تحلیل قرار گرفت. سپس پهنهبندی گرد و غبار و خشکسالی در دوره آماری مشترک (2010-2004) با استفاده از روش کریجینگ در نرم افزار ArcGIS صورت گرفت. یافتهها: نتایج پهنهبندی تعداد وقوع گرد و غبار و خشکسالی حاکی از آن است که سال 2008 بیشترین تعداد وقوع گرد و غبار (226 واقعه گرد و غبار) و خشکسالی شدید در سطح استان بوده است. همچنین سال 2005 کمترین تعداد وقوع گرد و غبار (85 واقعه گرد و غبار) و شرایط ترسالی در سطح استان حاکم بوده است. بحث و نتیجهگیری: نتایج نشان میدهد که بین وقوع گرد و غبار با خشکسالی ارتباطی مستقیم وجود دارد و در سالهایی که شدت خشکسالی زیاد یا کم شده، بر تعداد وقوع گرد و غبار نیز افزوده یا از آن کاسته شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

296 - استفاده از شاخص‏های زیستی ماکروبنتوزها در تعیین سلامت اکولوژیکی آب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز بختگان)
حبیب مرادپور جابر اعظمی عباسعلی زمانی احمدرضا عیسایی

10.22034/jest.2020.26483.3547

زمینه و هدف: از آن‌جایی که گونه های ماکروبنتوزها به طور قابل توجهی نسبت به آلودگی های محیط‌زیست حساسیت نشان می دهند؛ می توان از تغییرات ساختار اکولوژیک آن‌ها برای استنتاج بار آلودگی وارد شده به اکوسیستم استفاده کرد. لذا مطالعه حاضر با هدف شناسایی ماکروبنتوزها ساکن أکثر

زمینه و هدف: از آن‌جایی که گونه های ماکروبنتوزها به طور قابل توجهی نسبت به آلودگی های محیط‌زیست حساسیت نشان می دهند؛ می توان از تغییرات ساختار اکولوژیک آن‌ها برای استنتاج بار آلودگی وارد شده به اکوسیستم استفاده کرد. لذا مطالعه حاضر با هدف شناسایی ماکروبنتوزها ساکن و هم‌چنین به منظور ارزیابی کارایی شاخص‌های تک معیاره و چند معیاره برای تعیین سلامت اکولوژیکی آب حوضه آبخیز بختگان در شهرستان اقلید انجام شد. روش بررسی: از نمونه بردار سوربر جهت نمونه‌برداری از 8 ایستگاه در طول مسیر رودخانه سفید و گاوگدار که از سرچشمه‌های مهم رود کر در حوضه آبی بختگان است، استفاده شد. ویژگی‌های شیمیایی شامل BOD، COD، نیترات، نیتریت، فسفات، آمونیاک و کلی&zwj;فرم مدفوعی در آزمایشگاه و ویژگی‌های فیزیکی دما، pH، هدایت الکتریکی، اکسیژن محلول، سختی کل و کدورت در محل نمونه‌برداری اندازه‌گیری شد. یافته ها: تعداد 8161 ماکروبنتوزها در 14 راسته و 24 خانواده شناسایی شدند که بیش‌ترین فراوانی متعلق به راسته Amphipoda، خانواده Gammaridae با فراوانی 66 درصد بود. ضریب همبستگی اسپیرمن (81/0 = r)، نشان داد که بین شاخص زیستی BMWP/ASPT و ویژگی‌های زیستی وابستگی‌ بیش‌تری وجود دارد. بحث و نتیجه گیری: گرچه نتیجه‌ی تحلیل‌های آماری بیان&zwj;گر عدم اختلاف معنی‌دار آماری بین شاخص های مورد مطالعه در ایستگاه‌های شاهد و غیر شاهد بود (05/0 Sig >)، اما تایید می‌کرد که کیفیت زیستی آب در تمام ایستگاه ها در سطح متوسط به پایین می‌باشد. نتیجه گیری نهایی، ضمن تعیین بهترین شاخص، آن بود که وضعیت اکوسیستم مطالعه شده، مطلوب نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

297 - بررسی کیفیت آب رودخانه چهل‌چای با استفاده از شاخص IRWQIsc
مهراب آقائی علی حشمت‌پور مجتبی قره محمودلو سید مرتضی سیدیان

10.22034/jest.2019.36957.4341

زمینه و هدف: کیفیت آب رودخانه‌ها می‌تواند کمک شایانی به مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب کند. این مطالعه به منظور بررسی کیفیت آب رودخانه چهل‌چای با استفاده از شاخص کیفیت آب های سطحی ایران IRWQISC انجام شده است. روش بررسی: در این مطالعه از آب رودخانه چهل‌چای در 7 ایستگاه‌ أکثر

زمینه و هدف: کیفیت آب رودخانه‌ها می‌تواند کمک شایانی به مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب کند. این مطالعه به منظور بررسی کیفیت آب رودخانه چهل‌چای با استفاده از شاخص کیفیت آب های سطحی ایران IRWQISC انجام شده است. روش بررسی: در این مطالعه از آب رودخانه چهل‌چای در 7 ایستگاه‌ مختلف در یک دوره 6 ماهه نمونه‌برداری شد. سپس به منظور استفاده از شاخص کیفی IRWQISC میزان برخی از پارامترهای فیزیکوشیمایی و میکروبی در این دوره شش ماه اندازه‌گیری شد. پس از محاسبه میزان شاخص برای هر ایستگاه، تغییرات آن در طول رودخانه مطالعه گردید. در نهایت نتایج شاخص کیفی IRWQISC با استاندارهای موجود برای شرب و کشاورزی مورد مقایسه قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان‌داد که براساس شاخص IRWQISC آب رودخانه چهل‌چای در رده کیفی نسبتا خوب قرار می‌گیرد. همچنین میزان شاخص IRWQISC در جهت جریان از بالادست به سمت خروجی حوزه کاهش می‌یابد که بیانگر کاهش کیفت آب رودخانه است. نتایج این تحقیق نشان داد که بطور کلی رابطه مستقیمی بین دبی رودخانه و شاخص IRWQISC وجود دارد بطوریکه با افزایش میزان دبی رودخانه، میزان شاخص IRWQISC نیز افزایش یافت. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان دادکه متوسط میزان شاخص IRWQISC در فصل بهار از فصل تابستان بهتر بوده‌است. تغییرات دبی و شاخص IRWQISC حاکی از یک رابطه مستقیم بین آنهاست، بطوریکه با افزایش میزان جزئی دبی میزان شاخص نیز افزایش چشمگیری داشته‌است. مقایسه پارامترهای اندازه‌گیری شده با استاندارهای شرب و کشاورزی، نشان دادکه آب رودخانه چهل‌چای از نظر استاندارهای کشاورزی مناسب بوده و فاقد استاندارهای لازم در بخش شرب می‌باشد. نتایج نشان داد که قبل از مصرف برای شرب باید حداقل دو تصفیه فیزیکی و میکروبی بر روی آن انجام شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

298 - قابلیت گیاه یونجه در پالایش خاک آلوده به نیکل و سرب
صمد ظاهرمند محمود وفاییان محمد حسین بازیار

10.30495/jest.2019.31761.4031

زمینه و هدف: در دهه اخیر مسئله آلودگی خاک به فلزات سنگین ازجمله نیکل و سرب، یکی از مهم‌ترین مشکلات زیست‌محیطی به شمار می‌رود. بر اساس داده‌های آژانس حفاظت محیط‌زیست، نیکل در مقدار زیاد مضر و آلاینده‌ای خطرناک و سرب مهم‌ترین فلز آلاینده محیط می‌باشد. این مطالعه به‌منظور أکثر

زمینه و هدف: در دهه اخیر مسئله آلودگی خاک به فلزات سنگین ازجمله نیکل و سرب، یکی از مهم‌ترین مشکلات زیست‌محیطی به شمار می‌رود. بر اساس داده‌های آژانس حفاظت محیط‌زیست، نیکل در مقدار زیاد مضر و آلاینده‌ای خطرناک و سرب مهم‌ترین فلز آلاینده محیط می‌باشد. این مطالعه به‌منظور بررسی وضعیت آلودگی خاک پالایشگاه گچساران با استفاده از شاخص‌های زیست‌محیطی ضریب آلودگی، شاخص درجه آلودگی و شاخص اصلاح ‌شده درجه آلودگی و بررسی پتانسیل گیاه‌پالایی یونجه که بومی منطقه گچساران است.روش بررسی: از خاک پالایشگاه گچساران در سال 1396 بعنوان مرکز آلودگی، چهار محدوده 500-0 متر، 1000-500 متر، 1500-1000 متر و 2000-1500 متر انتخاب گردید. در هر محدوده 5 نمونه خاک از عمق 0 تا 30 سانتیمتر سطح خاک برداشت گردید. برای اندازه‌گیری فلزات سنگین از دستگاه ICP-OES استفاده شد. از نرم‌افزار SPSS برای تجزیه آماری استفاده شد.یافته‌ها: آنالیز شاخص‌های زیست‌محیطی منطقه موردمطالعه را نسبت به عنصر نیکل با درجه آلودگی قابل‌توجه و نسبت به عنصر سرب با آلودگی بسیار بالا نشان می‌دهد. مقایسه میانگین غلظت نیکل و سرب در نمونه‌های خاک کشت‌شده با گیاه یونجه اختلاف معنی‌داری با میانگین غلظت نیکل و سرب در محدوده موردبررسی دارد.بحث و نتیجه‌گیری: به‌طورکلی گیاه یونجه به‌عنوان گیاه بومی منطقه می‌تواند در شرایط نامناسب آلودگی باعث جذب و استخراج نیکل و سرب از خاک شود. نتایج نهایی این پژوهش نشان می‌دهد که توانایی گیاه یونجه در گیاه‌پالایی عنصر نیکل در خاک آلوده به مواد نفتی بیشتر از عنصر سرب در محدوده پالایشگاه گچساران می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

299 - ارزیابی تامین‌کنندگان تاب‌آور با استفاده از سیستم نسبی فازی و فرآیند تحلیل شبکه ای
هاشم معزز محمد رضا فتحی داوود رمضانی کرمانی

10.30495/jest.2019.24940.3398

زمینه و هدف: مدیریت مناسب یک زنجیره تأمین، &lrm;ارزیابی و انتخاب تأمین&lrm;کنندگان از اهمیت ویژه&lrm;ای برخوردار است. که می تواند سودآوری سازمان را در بلند مدت تحت تاثیر قرار دهد. این تحقیق با هدف ارایه چارچوبی جهت ارزیابی تامین‌کنندگان تاب‌آور انجام گرفته است.روش بررسی أکثر

زمینه و هدف: مدیریت مناسب یک زنجیره تأمین، &lrm;ارزیابی و انتخاب تأمین&lrm;کنندگان از اهمیت ویژه&lrm;ای برخوردار است. که می تواند سودآوری سازمان را در بلند مدت تحت تاثیر قرار دهد. این تحقیق با هدف ارایه چارچوبی جهت ارزیابی تامین‌کنندگان تاب‌آور انجام گرفته است.روش بررسی: محقق از طریق مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با کارشناسان و خبرگان شرکت و تهیه پرسش نامه به شناسایی عوامل موثر در انتخاب تامین کننده تاب آور پرداخته است.در این تحقیق از دو تکنیک فرآیند تحلیل شبکه ای جهت تعیین وزن معیارها و سیستم نسبی فازی جهت رتبه بندی گزینه ها استفاده شده است.یافته ها: معیارها و عوامل تاثیر گذار در انتخاب تامین کننده تاب آور، شامل فاکتورهای اصلی عملکرد، حداقل سازی ریسک، پاسخ گویی، پشتوانه فنی و قدرت می باشد. در این تحقیق با انجام مقایسات زوجی بین عوامل و با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای، وزن این معیارها تعیین گردید. به علاوه تکنیک سیستم نسبی فازی به عنوان یک روش نوین تصمیم‌گیری چند شاخصه، به منظور رتبه‌بندی گزینه ها استفاده شده است.بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج بدست آمده از روش سیستم نسبی فازی، شرکت الکترونیک خودرو شرق به عنوان بهترین گزینه انتخاب شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

300 - پهنه بندی شاخص آسیب پذیری ساختاری ناشی از تغییر اقلیم (SVCCI) (مطالعه موردی استان کردستان)
اقبال وحدانی حسین محمدی فریده اسدیان

10.30495/jest.2020.29768.3829

زمینه و هدف : نوسانات اقلیمی آینده یکی از بزرگ ترین چالش های پیش روی بشر است که اثرات بسیار شدیدی بر بخش کشاورزی می گذارد. یکی از روش های بررسی میزان خسارت های ناشی از اقلیم بوجود آمده، محاسبه شاخص آسیب پذیری ساختاری ناشی از تغییر اقلیم یا شاخص (SVCCI) است. در این پژوهش أکثر

زمینه و هدف : نوسانات اقلیمی آینده یکی از بزرگ ترین چالش های پیش روی بشر است که اثرات بسیار شدیدی بر بخش کشاورزی می گذارد. یکی از روش های بررسی میزان خسارت های ناشی از اقلیم بوجود آمده، محاسبه شاخص آسیب پذیری ساختاری ناشی از تغییر اقلیم یا شاخص (SVCCI) است. در این پژوهش محاسبه این شاخص در سطح استان کردستان مورد بررسی قرار گرفته است.روش بررسی : در این مطالعه با استفاده از داده های 11 ایستگاه هواشناسی در بازه زمانی 1395 1380 برای 10 شهرستان استان کردستان، شاخص مورد محاسبه قرار گرفت. برای محاسبه اجزای شاخص نیاز به محاسبه شاخص بارش، شاخص خشکی و تبخیر و تعرق پتانسیل در منطقه است. در ادامه برای هر یک از اجزای شاخص، روند و بی ثباتی در روند با آزمون ناپارامتری من ــ کندال مورد بررسی قرار گرفت. سپس نسبت به وزن دهی به روش های مختلف اقدام شد و در نهایت با توجه به متفاوت بودن واحدهای اجزای شاخص هر یک از اجزا به کمک معادله (CN) مؤلفه ها نرمال شدند و بر اساس نتایج حاصل از محاسبه شاخص، آسیب پذیرترین مناطق در استان کردستان نسبت به نوسانات عوامل اقلیمی شناسایی شدند.یافته ها : نتایج حاصل از محاسبه این شاخص نشان داد که مقدار متوسط شاخص در شهرستان های استان کردستان 41/51 می باشد. در این بین شهرستان دهگلان بیش ترین مقدار آسیب پذیری و شهرستان سروآباد کم ترین مقدار آسیب پذیری را نسبت به نوسانات عوامل اقلیمی دارند.بحث و نتیجه گیری : هدف از این پژوهش، ارایه یک روش برای تهیه نقشه آسیب پذیری اقتصادی ناشی از نوسانات اقلیمی است که بسته به در دسترس بودن و قابلیت اطمینان داده ها می تواند مبنایی برای برنامه ریزی آینده باشد. تا تصمیم گیرندگان بتوانند به توسعه خط مشی هایی در مقیاس شهرستانی بپردازند تا کنترل بیش تری بر آسیب پذیری ناشی از تغییر اقلیم داشته باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

301 - بررسی تغییرات تنوع‌زیستی گیاهی مرتبط با زون‌های مختلف فشار اکوتوریسم (مطالعه موردی: پارک ملی خجیر)
اطلس جیردشتانی مهدی رمضانی سارا نهیبی نعمت الله خراسانی

10.30495/jest.2022.59261.5316

زمینه و هدف: امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا، اکوتوریسم برای دستیابی به رشد اقتصادی و همچنین حفاظت از محیط زیست و تنوع‌زیستی از اهمیت بالایی برخوردار است. اکوتوریسم یکی از جامع ترین جنبه های گردشگری است که تأثیر زیادی بر تنوع‌زیستی دارد. ارزیابی تنوع‌زیستی به عنوان شاخ أکثر

زمینه و هدف: امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا، اکوتوریسم برای دستیابی به رشد اقتصادی و همچنین حفاظت از محیط زیست و تنوع‌زیستی از اهمیت بالایی برخوردار است. اکوتوریسم یکی از جامع ترین جنبه های گردشگری است که تأثیر زیادی بر تنوع‌زیستی دارد. ارزیابی تنوع‌زیستی به عنوان شاخصی برای حفاظت بهتر پوشش گیاهی و تنوع گونه ها ضروری است. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر اکوتوریسم بر پوشش گیاهی پارک ملی خجیر است.روش بررسی: این پژوهش در سال 1398 انجام شد و دو زون فشار اکوتوریسم کم (100 تا 150 متر از جاده) و فشار اکوتوریسم متوسط (50 تا 100 متر از جاده) انتخاب شد. سپس 36 قطعه نمونه (1 × 1 متر، 1 متر مربع) به صورت تصادفی در فواصل مختلف انتخاب شدند. گونه ها، درختچه ها و گیاهان در قطعه نمونه ثبت شد. شاخص های تنوع‌زیستی در نرم افزارهایEcological methodology و PAST ارزیابی شد.یافته ها: بر اساس نتایج، درصد پوشش در زون های کم و متوسط فشار اکوتوریسم اختلاف معنی دار داشت و به ترتیب 4/59 و 6/33 درصد بود که بیشترین آن مربوط به گونه درمنه است. شاخص غنای مارگالف تفاوت معنی داری را در زون های کم و متوسط فشار اکوتوریسم با 55/5 و 01/4 نشان داد. شاخص شانون-وینر نشان داد که زون کم اکوتوریسم بیشترین تنوع را نسبت به زون فشار اکوتوریسمی متوسط دارد.بحث و نتیجه گیری: به طور کلی، زون فشار اکوتوریسم کم، تاثیر منفی کمی را بر روی گیاه و تنوع گونه ای دارد و با توجه به آن&lrm;که این پارک از شاخص‌ترین و غنی ترین بخش های طبیعی کشور به شمار می رود، به‌همین دلیل حفاظت از زیستگاه ها و رویشگاه های گیاهی آن ضروری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

302 - بررسی شاخص‌های تنوع زیستی پرندگان در بوستان‌های شهر تهران (مطالعه موردی بوستان‌های جمشیدیه، ملت، قائم و شهر)
فرحناز محدث جلیل ایمانی هرسینی مهدی رمضانی نعمت ا... خراسانی

10.30495/jest.2020.40259.4487

زمینه و هدف: محاسبه‌ی شاخص‌های تنوع زیستی پرندگان شهری تهران به‌منظور درک بهتر شرایط محیطی و بهبود یا اصلاح آن ضروری به نظر می‌رسد. این تحقیق باهدف محاسبه شاخص‌های غنا، تنوع زیستی و یکنواختی پرندگان شهر تهران به‌صورت مطالعه موردی در بوستان‌های شهر، ملت، جمشیدیه و قائم ا أکثر

زمینه و هدف: محاسبه‌ی شاخص‌های تنوع زیستی پرندگان شهری تهران به‌منظور درک بهتر شرایط محیطی و بهبود یا اصلاح آن ضروری به نظر می‌رسد. این تحقیق باهدف محاسبه شاخص‌های غنا، تنوع زیستی و یکنواختی پرندگان شهر تهران به‌صورت مطالعه موردی در بوستان‌های شهر، ملت، جمشیدیه و قائم انجام گرفت.روش بررسی: در این پژوهش ثبت پرندگان بین ماه‌های اسفند ۹۵ تا تیر ۹۶ با روش شمارش نقطه‌ای صورت گرفت، شاخص ها با استفاده از نرم افزار Ecological Methodology محاسبه شد.یافته ها: در مجموع ۳۷۲۳ پرنده متعلق به ۴۰ گونه از ۸ راسته و ۱۹ خانواده مشاهده و ثبت گردید. 75% از کل گونه‌های ثبت‌شده متعلق به راسته گنجشک‌سانان بود و در میان آن‌ها گنجشک خانگی بیشترین تعداد را داشت. بوستان قائم باوجود بیشترین مساحت بین بوستان‌های موردمطالعه، دارای کمترین غنا و تنوع و بیشترین فراوانی بود. بوستان شهر که قدیمی‌ترین بوستان شهری تهران در مقایسه با بوستان‌های دیگر است، بالاترین غنا و تنوع گونه‌ای و کمترین فراوانی را داشت.بحث و نتیجه گیری: پرندگان ثبت شده در بوستان های مورد مطالعه غالبا متعلق به راسته گنجشک سانان و نیمی از آن ها بومی شهر تهران هستند.مساحت بالای بوستان ها الزاما به معنای بالاتر بودن تنوع پرندگان آن ها نیست و همچنین یافته ها در بوستان شهر واقع در مرکز شهر نشان می دهد که علی رغم وجود بافت متراکم، در صورت داشتن فضا های مناسب، توانایی بالایی در جلب و جذب پرندگان وجود دارد.نتایج این تحقیق می‌تواند امکان بررسی عوامل مؤثر بر شاخص‌های تنوع زیستی پرندگان شهری را فراهم کند و به پژوهشگران محیط‌زیست، مدیران و طراحان شهری کمک کند تا با طراحی مناسب فضای سبز موجب حفاظت از تنوع زیستی و جلب و جذب پرندگان به‌عنوان یکی از شاخص‌های سلامت زیستگاه و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان گردند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

303 - تاثیر فرهنگ برآلودگی هوا در ایران
پروانه سلاطین مریم معماری پناه سحر احمدپناهی

10.22034/jest.2018.24615.3365

زمینه و هدف: در جهان امروز مقوله فرهنگ روز به روز پیچیده تر، حساس تر و در عین حال با اهمیت تر شده است. تحولات اجتماعی، فرایند پر شتاب جهانی شدن و رشد فزاینده فناوری، گسترش ارتباطات، دگرگونی های بنیادی و مستمری را در فرهنگ ایجاد نموده است. فرهنگ بر جنبه های اقتصادی و اجت أکثر

زمینه و هدف: در جهان امروز مقوله فرهنگ روز به روز پیچیده تر، حساس تر و در عین حال با اهمیت تر شده است. تحولات اجتماعی، فرایند پر شتاب جهانی شدن و رشد فزاینده فناوری، گسترش ارتباطات، دگرگونی های بنیادی و مستمری را در فرهنگ ایجاد نموده است. فرهنگ بر جنبه های اقتصادی و اجتماعی زندگی تاثیرات بسزایی دارد. حوزه فرهنگ علاوه بر این که با ایجاد فرصت های شغلی، تولید و درآمد به اقتصاد کمک می نماید، منافع اجتماعی مهمی را برای مصرف کنندگان و تولیدکنندگان کالا و خدمات فرهنگی به همراه دارد. فعالیت های فرهنگی عامل مهمی برای دستیابی به آرامش ذهنی و روحی به شمار می روند. فرهنگ عامل اصلی و موتور توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست می باشد. در این راستا هدف اصلی این مقاله بررسی میزان تأثیرگذاری شاخص های فرهنگی (تعداد مطبوعات، تعداد سینماها، تعداد کتابخانه های عمومی کشور، تعداد کتب) بر انتشار گاز دی اکسید کربن به عنوان شاخص آلودگی هوا در ایران است. روش بررسی: تحقیق حاضر یک تحقیق کاربردی، علّی و از نظر روش تحقیق استنباطی است. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و منابع آماری نیز روش اسنادی مکتوب، اطلاعات الکترونیکی و فیش برداری می باشد. یافته ها: نتایج حاصل از برآورد مدل ها به روش OLS نشان دادکه تعداد کتابخانه های عمومی کشور تاثیر مثبت و معنی دار و تعداد مطبوعات، تعداد سینماها و تعداد کتب به عنوان شاخص های فرهنگی تاثیر منفی و معنی داری بر انتشار گاز دی اکسید کربن به عنوان شاخص آلودگی هوا دارند. روش بررسی: تحقیق حاضر یک تحقیق کاربردی، علّی و از نظر روش تحقیق استنباطی است. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و منابع آماری نیز روش اسنادی مکتوب، اطلاعات الکترونیکی و فیش‌برداری می‌باشد. یافته‌ها: نتایج حاصل از برآورد مدل ها به روش OLS نشان می دهد تعداد کتابخانه های عمومی کشور تاثیر مثبت و معنادار و تعداد مطبوعات ، تعداد سینماها و تعداد کتب به عنوان شاخص های فرهنگی تاثیر منفی و معناداری بر انتشار گاز دی اکسید کربن به عنوان شاخص آلودگی هوا دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

304 - رتبه‌بندی راهبردهای بیابان‌زدایی با استفاده از تئوری مطلوبیت چند معیاره (MAUT)(مطالعه موردی: منطقه خضرآباد یزد)
محمد حسن صادقی روش بهاره جبالبارزی

10.22034/jest.2019.24438.3346

چکیده زمینه و هدف: در حال حاظر بیابان زایی به عنوان یک معضل گریبان گیر بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای درحال توسعه می باشد. علیرغم اثرات جدی زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی این پدیده، کوشش های اندکی در زمینه ارایه راهبردهای بهینه صورت پذیرفته است. از این رو هدف از أکثر

چکیده زمینه و هدف: در حال حاظر بیابان زایی به عنوان یک معضل گریبان گیر بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای درحال توسعه می باشد. علیرغم اثرات جدی زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی این پدیده، کوشش های اندکی در زمینه ارایه راهبردهای بهینه صورت پذیرفته است. از این رو هدف از این پژوهش، ارزیابی راهبردهای بیابان زدایی به منظور دست یابی به راهبردهای بهینه در چارچوب مدیریت پایدار مناطق بیابانی می باشد. روش بررسی: جهت دست یابی به این هدف، در چارچوب مدل های تصمیم گیری چند شاخصه، تئوری مطلوبیت چند معیاره (MAUT)، استفاده شد. در این روش برای تعیین وزن معیارها و راهبردها از تکنیک دلفی (Delphi) و آنتروپی شانون تعدیل شده (Modify Shannon Entropy) استفاده گردید و برای رتبه بندی نهایی راهبردها نیز از تابع مطلوبیت چند معیاره (MAUT) استفاده شد. این مدل به منظور ارزیابی کارایی در ارایه راهبردهای بهینه، در منطقه خضرآباد یزد مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: بر مبنای نتایج حاصل شده، راهبردهای جلوگیری از تبدیل و تغییر نامناسب کاربری اراضی (18A) با ضریب مطلوبیت 7429/0، توسعه و احیاء پوشش گیاهی (23A) با ضریب مطلوبیت 6573/0 و تعدیل در برداشت از منابع آب زیرزمینی (31A) با ضریب مطلوبیت 3184/0، به ترتیب به عنوان مهم ترین راهبردهای بیابان زدایی در منطقه تشخیص داده شدند. بحث و نتیجه گیری: نتایج این پژوهش به مدیران مناطق بیابانی این امکان را می دهد که امکانات و سرمایه های محدود اختصاص یافته به منظور کنترل روند بیابان زایی را به شیوه های صحیح و کارآمد به کاربندند تا ضمن دستیابی به نتایج بهتر، از هدر رفتن سرمایه های ملی جلوگیری کنند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

305 - بررسی رابطه خشک سالی هواشناسی و هیدرولوژی در دشت سیستان
آرتمیس رودری فرزاد حسن‌پور مصطفی یعقوب زاده مجید دلاور

10.22034/jest.2018.18561.2745

زمینه و هدف: خشک سالی یک بلای طبیعی و قابل تکرار بوده که کلیه اقلیم ها را تحت تأثیر قرار می دهد. شرایط اقلیمی خشک و بارندگی ناچیز دشت سیستان سبب گردیده تا عمده منابع آبی آن به صورت جریان سطحی از خارج از مرزهای جغرافیایی کشور تأمین شود. در این پژوهش ارتباط خشک سالی هواش أکثر

زمینه و هدف: خشک سالی یک بلای طبیعی و قابل تکرار بوده که کلیه اقلیم ها را تحت تأثیر قرار می دهد. شرایط اقلیمی خشک و بارندگی ناچیز دشت سیستان سبب گردیده تا عمده منابع آبی آن به صورت جریان سطحی از خارج از مرزهای جغرافیایی کشور تأمین شود. در این پژوهش ارتباط خشک سالی هواشناسی و هیدرولوژی در دشت سیستان بررسی گردید. روش بررسی: ابتدا خشک سالی هواشناسی و هیدرولوژی با استفاده از میانگین متحرک و شاخص های SPI و SDI بررسی، سپس ارتباط بین دو شاخص در یک دوره 45 ساله ارزیابی گردید. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که در کل دوره مطالعاتی شاخص های خشک سالی هواشناسی و هیدرولوژی با یکدیگر تطابق ندارند، لیکن در دوره خشک سالی رابطه آن ها در سطح 95% معنی دار است. همچنین مشاهده گردید یک دوره خشک سالی از سال 1378 شروع شده و تا سال 1391 ادامه داشته است. بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج این تحقیق، وضعیت خشک سالی دشت سیستان را خشک سالی هیدرولوژی به دلیل حجم کم بارش و ضریب تغییرات بالای آن و نقش حیاتی جریان های سطحی در تامین منابع آب دشت، نسبت به خشک سالی هواشناسی بهتر نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

306 - ارزیابی تغییرات مکانی و زمانی بارش با استفاده از شاخص‌های تغییرپذیری بارش در ایستگاه‌های باران‌سنجی استان اردبیل
حامد امینی رئوف مصطفی زاده محمد احمدی

10.30495/jest.2020.32551.4044

زمینه و هدف: بارش یکی از عناصر اصلی وضعیت آب و هوایی هر منطقه به شمار می‌رود. یکی از ویژگی‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک، کمی بارش همراه با نوسانات زیاد است. از این‌رو، تغییر در الگوهای بارش، ازجمله تغییرات مکانی و زمانی بارش، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. الگوهای توزیع زما أکثر

زمینه و هدف: بارش یکی از عناصر اصلی وضعیت آب و هوایی هر منطقه به شمار می‌رود. یکی از ویژگی‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک، کمی بارش همراه با نوسانات زیاد است. از این‌رو، تغییر در الگوهای بارش، ازجمله تغییرات مکانی و زمانی بارش، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. الگوهای توزیع زمانی بارش، چگونگی بارندگی را طی زمان تعیین می‌کنند. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تغییرات مکانی و زمانی شاخص‌های تغییرپذیری بارش در ایستگاه‌های باران‌سنجی استان اردبیل می‌باشد.روش بررسی: در این مطالعه برای تعیین تغییرپذیری بارش از بارش ماهانه ایستگاه‌های باران‌سنجی با دوره آماری 24 ساله از سال آبی 1368 تا 1392(بر اساس آمار موجود) واقع در آبخیزهای استان اردبیل استفاده شده است. جهت محاسبه کمی تغییر‌پذیری بارش در ایستگاه‌های مورد مطالعه استان از شاخص‌های شانون، سیمپسون، تغییرپذیری (Index of Variability)، تغییرپذیری بارش یا RVI، شاخص مکین‌تاش، برگر-پارکر، ناهنجاری بارش یاRAI استفاده شد که بعد از محاسبه شاخص‌های مذکور، تغییرات مکانی شاخص‌های محاسباتی در ایستگاه‌های مورد مطالعه با استفاده از روش‌های درون‌یابی و روش وزن‌دهی عکس فاصله در نرم‌افزار ArcMapانجام شد و هم‌چنین برای تعیین تغییرات زمانی مقادیر شاخص‌های تغییرپذیری بارش، از روش ناپارامتری من-کندال استفاده شده است.یافته‌ها: با توجه به نتایج درون‌یابی شاخص‌های مذکور، تغییرات مکانی مقادیر شاخص‌های سیمپسون، Index of Variability، مک‌اینتاش و شاخص برگر-پارکر به گونه‌ای است که شباهت بالایی را نسبت به هم نشان می‌دهند که مطابق آ‌ن‌ها مقادیر بالای تغییرات، در بخش‌های شرقی شامل ایستگاه‌های آلادیزگه، نمین، نیارق، آبی‌بیگلو و خوش آباد و بخش شمالی استان مشاهده می‌شود و برای بررسی معنی‌داری شاخص‌ها از آزمون من-کندال با استفاده از نرم‌افزار Maksense استفاده شد.نتیجه‌گیری: در مجموع می‌‌توان گفت بخش‌هایی از استان در مجاورت با استان‌های گیلان و آذربایجان شرقی به‌دلیل تأثیرپذیری از توده‌های هوا و بارش‌های جبهه خزری و مدیترانه‌ای، دارای تغییرپذیری بیش‌تری در مقادیر بارش هستند. هم‌چنین نتایج آزمون روند، بیان‌گر افزایش معنی‌داری شاخص‌های تغییرپذیری بارش است که می‌تواند به تغییر الگوی توزیع فصلی مقادیر بارش در ماه‌های مختلف منجر گردد و نتایج مذکور در خصوص اکثر شاخص‌های مورد مطالعه رفتار مشابهی را نشان می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

307 - ارزیابی زیست محیطی آلودگی فلزات سنگین در خاک‌های منطقه شوراب (جنوب کاشمر- خراسان رضوی)
نفیسه ابراهیمی کارگرشیرازی سعید سعادت محمد جوانبخت

10.22034/jest.2020.35224.4236

زمینه و هدف: در منطقه شوراب واقع در جنوب کاشمر نشانه هایی از ذخایر معدنی جیوه، سرب، آهن و مس گزارش شده که می تواند زمینه ساز آلودگی زیست محیطی باشد. هدف این تحقیق بررسی نحوه توزیع فلزات سنگین و ارزیابی فاکتورهای زمین انباشت و آلودگی برای این عناصر در رسوبات رودخانه ای م أکثر

زمینه و هدف: در منطقه شوراب واقع در جنوب کاشمر نشانه هایی از ذخایر معدنی جیوه، سرب، آهن و مس گزارش شده که می تواند زمینه ساز آلودگی زیست محیطی باشد. هدف این تحقیق بررسی نحوه توزیع فلزات سنگین و ارزیابی فاکتورهای زمین انباشت و آلودگی برای این عناصر در رسوبات رودخانه ای منطقه شوراب کاشمر است. روش بررسی: پس از انجام مطالعات کتابخانه ای و پردازش تصاویر ماهواره ای، بررسی های زمین شناسی انجام گرفت و نهایتاً 21 نمونه از رسوبات رودخانه ای منطقه برداشت گردید. پس از تعیین بافت خاک و پارامترهای شوری،pH ،EC ، 14 نمونه برای بررسی غلظت فلزات سنگین توسط دستگاه ICP-OS در آزمایشگاه زرآزما آزمایش شد. نتایج به دست آمده توسط نرم افزارهای GIS , Excel ,SPSS پردازش و مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: به استثنای عناصر نقره، مس، کادمیوم، کبالت، کروم و نیکل که تا حدی آلودگی نشان می دهند، بقیه عناصر در منطقه به طور جدی نقش آلوده کننده ای ندارند. میزان pH از 5/7 تا 2/8 و میزان EC از 3 تا 5µs/cm و شوری 150 تا 2500 متناسب با هدایت الکتریکی متغیر است. بحث و نتیجه گیری: الگوی پراکندگی عناصر نیکل و کبالت و تا حدودی کروم در رسوبات رودخانه ای منطقه انطباق معینی با یکدیگر نشان می دهند. این امر می تواند با ترکیب سنگ شناسی بالا دست آبراهه ها که عمدتاً سنگ های ولکانیکی آندزیتی هستند، مرتبط باشد. عناصر سرب و روی عمدتاً در آبراهه ها و رسوبات بخش های شمالی و شرقی منطقه و عناصر آرسنیک و آنتیموان نیز در رسوبات شمال و شمال غربی تمرکز بیشتری نشان می دهند. این امر ممکن است مرتبط با کانی سازی های این نواحی باشد که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

308 - ارزیابی ذرات معلق محیطی PM10 و PM2.5 با روش شاخص کیفیت هوا (مطالعه موردی: مجتمع صنعتی سیمان تهران )
رضا کریمی قوزلو آیدا احمدی مجید عباسپور نصرت الله عباس زاده

10.30495/jest.2020.30146.3867

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت صنایع سیمان در رشد اقتصادی کشور و تاثیر آن بر میزان انتشار آلاینده های هوا (ذرات معلق)، در این پژوهش اثرات کارخانه سیمان تهران در محیط اطراف آن مورد بررسی قرار گرفته و هدف اصلی از آن ارزیابی آلاینده ذرات معلق محیطی با شاخص کیفیت هوا در مجتم أکثر

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت صنایع سیمان در رشد اقتصادی کشور و تاثیر آن بر میزان انتشار آلاینده های هوا (ذرات معلق)، در این پژوهش اثرات کارخانه سیمان تهران در محیط اطراف آن مورد بررسی قرار گرفته و هدف اصلی از آن ارزیابی آلاینده ذرات معلق محیطی با شاخص کیفیت هوا در مجتمع صنعتی سیمان تهران می باشد.روش بررسی: در این پژوهش اندازه گیری ذرات معلق PM10 و PM2.5، طی یک دوره یک ساله (1395) در چهار فصل مختلف اندازه گیری شد. برای اندازه گیری ذرات معلق موجود در هوای محیط از دستگاه غبار سنج ۵۳۱ MET ONE GT ساخت شرکت TSI استفاده می شود که قابلیت اندازه گیری ذرات با PM10, PM2.5, PM7, PM1 را داراست. دستگاه بعدی غبارسنج پارتیکل کانتر ۸۵۳۰ TSI Dust Trak II از نوع غبارسنجی رومیزی بوده که دارای قابلیت ثبت داده ها را دارد، استفاده شد. این نمونه برداری ها در 6 ایستگاه اندازه گیری در مجتمع صنعتی سیمان تهران انجام یافت و در نهایت نتایج به صورت AQI فصلی مورد ارزیابی قرار گرفت. در روش AQI که یکی از پرکاربردترین روش های ارزیابی وضعیت کیفیت هوا می باشد، ابتدا شاخص آلودگی در یک ایستگاه اندازه گیری و سپس در همه ایستگاه ها بعنوان بالاترین شاخص کیفیت آلودگی تعیین می شود.یافته ها و نتایج: اولین یافته ای که از پژوهش حاضر بدست آمد این بود که آلاینده مسئول در کل ایستگاه های فصل بهار مربوط به تصفیه خانه بوده که جزو طبقه بندی پاک قرار دارد. در ادامه آلاینده مسئول در کل ایستگاه های فصل تابستان مربوط به جاده عوارضی (طبقه بندی سالم)، آلاینده مسئول در کل ایستگاه های فصل پاییز مربوط به محوطه ورزشگاه (طبقه بندی ناسالم برای گروه های حساس)، آلاینده مسئول در کل ایستگاه های فصل زمستان مربوط به منازل مسکونی (طبقه بندی سالم) قرار دارد. بنابراین آلاینده ترین ایستگاه طی یک سال یا 4 فصل متفاوت مربوط به PM2.5 فصل پاییز می باشد.بحث و نتیجه گیری: بنابراین وضعیت کیفیت هوا با میانگین غلظت mg/m3 2.106 در صنعت سیمان تهران در طبقه بندی ناسالم برای گروه های حساس قرار گرفته که با رنگ نارنجی مشخص می شود. در آخر پیشنهاداتی برای کاهش آلایندگی ذرات معلق در منطقه صنعت ارایه می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

309 - بررسی توریسم شهرستان فریدون‌شهر تحت شرایط تغییر اقلیم
عباسعلی آروین

10.22034/jest.2020.30164.3869

زمینه و هدف: صنعت توریسم به علت وابستگی نزدیک به شرایط جوی از تغییر اقلیم تأثیر بیش تری می پذیرد و تأثیر آن در شهرستان فریدون شهر که توان اکوتوریستی آن به شرایط جوی گره خورده، شدیدتر است. روش بررسی: در این پژوهش روند تغییرات شرایط زیست اقلیمی توریسم شهرستان فریدون شهر ب أکثر

زمینه و هدف: صنعت توریسم به علت وابستگی نزدیک به شرایط جوی از تغییر اقلیم تأثیر بیش تری می پذیرد و تأثیر آن در شهرستان فریدون شهر که توان اکوتوریستی آن به شرایط جوی گره خورده، شدیدتر است. روش بررسی: در این پژوهش روند تغییرات شرایط زیست اقلیمی توریسم شهرستان فریدون شهر با استفاده از روش ناپارامتری من کندال بررسی شد. برای این منظور از آمار ماهانه عناصر اقلیمی مورد استفاده در الگوی اقلیم توریسم TCI در یک دوره 30 ساله از 1987 تا 2016 استفاده گردید. یافته ها: نتایج آزمون من کندال نشان داد تغییرات متوسط حداکثر دمای روزانه و متوسط شبانه روزی دما، دارای روند افزایشی و تغییرات متوسط حداقل و متوسط رطوبت نسبی دارای روند کاهشی است. تغییر در شرایط زیست اقلیمی برخی ماه ها از دیگر پیامدهای تغییر در روند پارامترهای اقلیمی است. برای مثال شرایط زیست اقلیمی ژانویه از بسیار نامناسب به نامناسب، مارس از نامناسب به شرایط مرزی و آوریل از قابل قبول به شرایط مرزی تغییر خواهد کرد. بحث و نتیجه گیری: تغییر در شرایط اقلیمی از جمله کاهش معنادار بارش که با افزایش متوسط دما و متوسط حداکثر دمای همراه است، پیامدهایی مانند کاهش ریزش ها به صورت برف، آب شدن سریع برف ارتفاعات و کاهش مطلوبیت محیط برای تفریحات در فصل سرد و گرم را در پی داشته است که از دست دادن اقلیم ییلاقی نواحی کوهستانی و شادابی زیست بوم گیاهی و جانوری از دیگر پیامد آن است. این رویه به کاهش در جذابیت اکوتوریستی منطقه منجر خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

310 - بهره‏ وری زیست‏محیطی و رابطه آن با درآمد در گروه کشورهای اسلامی (D8)
مهسا عیوض صحرا سامان ضیایی محمود احمدپور برازجانی علیرضا سرگزی

10.22034/jest.2018.22666.3174

زمینه و هدف: رشد اقتصادی هدف اصلی بسیاری از سیاست های اقتصادی دولت‌هاست. بااین‌حال، رشد اقتصادی سریع معمولاً باعث ایجاد زیآن های جدی به محیط‌زیست (به دلیل استفاده فزاینده از منابع طبیعی) می‌شود. از این رو، یک تضاد بالقوه بین سیاست های رشد اقتصادی و وضعیت محیط‌زیست وجود أکثر

زمینه و هدف: رشد اقتصادی هدف اصلی بسیاری از سیاست های اقتصادی دولت‌هاست. بااین‌حال، رشد اقتصادی سریع معمولاً باعث ایجاد زیآن های جدی به محیط‌زیست (به دلیل استفاده فزاینده از منابع طبیعی) می‌شود. از این رو، یک تضاد بالقوه بین سیاست های رشد اقتصادی و وضعیت محیط‌زیست وجود دارد، بنابراین به تدریج موضوع تعارض میان رشد اقتصادی و کیفیت محیط‌زیست به یکی از موضوعات مورد بحث در حوزه اقتصاد محیط‌زیست تبدیل شد. روش بررسی: در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) کارایی محیط زیست برای کشورهای اسلامی در حال توسعه (D8) طی دوره 2014-1980 محاسبه شد. آنگاه، با استفاده از روش داده‌های تابلویی به بررسی ارتباط بین کارایی محیط زیست و درآمد سرانه پرداخته شد. اطلاعات مربوط به این کشورها از سایت‌های مختلف اقتصادی مانند (Data world bank, Economy watch and …) جمع‌آوری گردید. یافته ها: نتایج نشان می دهد میانگین کارایی محیط‌زیست کشورهای D8 با نرخ 02/1 افزایش یافته است. این افزایش کارایی ناشی از افزایش کارایی تکنولوژی با نرخ 021/1 و نرخ 998/0 در کارایی فنی می باشد. کارایی فنی هم به خاطر افزایش در کارایی مدیریت (1) و کارایی مقیاس (998/0) است. بحث و نتیجه گیری: رشد کارایی محیط زیست در ایران 016/1 است که بعد از مالزی(053/1)، اندونزی(042/1)، نیجریه(036/1) و ترکیه(025/1) در درجه پنجم قرار دارد. براساس نتایج بدست آمده رابطه مستقیمی بین درآمد سرانه و آلودگی زیست محیطی وجود دارد در نتیجه قانون کوزنتس در این کشورها برقرار نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

311 - تحلیل تطبیقی باغ‌های شفابخش با باغ های ایرانی
سید ابوالفضل هاشمین محمدرضا بمانیان

10.30495/jest.2022.25755.3475

زمینه و هدف: با توجه به اینکه اکثر مطالعات انجام‌شده در حوزه باغ های شفابخش در منابع غربی است، به‌منظور ارائه راهکار عملی همسو با ارزش‌های فرهنگی- بومی ایرانیان، بررسی میزان تطابق الگوی منظر باغ ایرانی و باغ های شفابخش، از ضرورت ویژه ای برخوردار است. پژوهشگران در زمینه أکثر

زمینه و هدف: با توجه به اینکه اکثر مطالعات انجام‌شده در حوزه باغ های شفابخش در منابع غربی است، به‌منظور ارائه راهکار عملی همسو با ارزش‌های فرهنگی- بومی ایرانیان، بررسی میزان تطابق الگوی منظر باغ ایرانی و باغ های شفابخش، از ضرورت ویژه ای برخوردار است. پژوهشگران در زمینه شفابخشی محیط های طبیعی و باغ های شفابخش پژوهش های زیادی انجام داده اند. اما کمتر مشاهده شده است که از روش مطالعه تطبیقی برای تحلیل باغ های شفابخش در باغ ایرانی استفاده‌شده باشد.روش بررسی: این نوشتار مطالعه تطبیقی را برای تحلیل میزان تطابق الگوی منظر باغ ایرانی و باغ های شفابخش به کار بسته است. پژوهش حاضر بر آن است تا "چگونگی و میزان تطابق شاخص‌های باغ های شفابخش با باغ ایرانی" را مورد تحلیل قرار دهد. بدین‌جهت ، ابتدا محتوای کیفی مناظر شفابخش توصیف و اصول و شاخص‌های آن موردبررسی، تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. سپس مؤلفه‌ها و شاخصه‌های حاصل از این مطالعات، به‌صورت پرسشنامه تدوین شد. پرسشنامه در اختیار متخصصان منظر قرار گرفت. با استفاده از نرم‌افزار Spss 16.0 پرسشنامه‌ها تحلیل شد تا میزان تطابق این شاخص ها در باغ ایرانی ارزیابی شود.یافته ها: از بررسی ها و ارزیابی های انجام‌شده، مشخص شد؛ بیشترین درصد انطباق باغ ایرانی با شاخص‌های یک باغ شفابخش مربوط به شاخص تحریک حسی و امکان دسترسی به طبیعت و تعامل با آن است.بحث و نتیجه گیری: لازم است طراحان برای افزایش اثربخشی و کارایی باغ ایرانی با کارکرد شفابخشی، راهکارهایی نوآورانه در جهت بهبود عرصه‌های خصوصی و نیز ایجاد تنوع فضایی بیشتر برای انتخاب، در اختیار کاربر قرار دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

312 - ارزیابی آلودگی خاک‌های اطراف کارخانه آلومینیوم‌سازی اراک به عناصر آلومینیوم، آهن، منگنز و سرب
هانیه صابری کرهرودی احمد گلچین پریسا علمداری

10.22034/jest.2020.9340

زمینه و هدف : با صنعتی شدن شهرها و افزایش تعداد کارخانجات، آلودگی خاک رو به گسترش بوده و یکی از مشکلات زیست محیطی قرن حاضر به حساب می آید. با توجه به اهمیت شهر اراک از نظر فعالیت های صنعتی، هدف این پژوهش، بررسی شدت آلودگی خاک به عناصر فلزی در اطراف کارخانه آلومینیوم ساز أکثر

زمینه و هدف : با صنعتی شدن شهرها و افزایش تعداد کارخانجات، آلودگی خاک رو به گسترش بوده و یکی از مشکلات زیست محیطی قرن حاضر به حساب می آید. با توجه به اهمیت شهر اراک از نظر فعالیت های صنعتی، هدف این پژوهش، بررسی شدت آلودگی خاک به عناصر فلزی در اطراف کارخانه آلومینیوم سازی این شهر می باشد. روش بررسی: ده نمونه مرکب خاک از عمق صفر تا 15 سانتی متری و در دو جهت شمال شرقی و شمال غربی تا شعاع 5 کیلومتری از کارخانه برداشته شد. جهت اندازه گیری شدت آلودگی خاک به عناصر فلزی، غلظت های کل عناصر آلومینیوم، آهن، منگنز و سرب در نمونه های خاک پس از عصاره گیری با اسید توسط دستگاهICP تعیین گردیدند. جهت برآورد شدت آلودگی از ضریب و درجه آلودگی، شاخص ژئو انباشت و ضریب غنی شدگی استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که شدت آلودگی خاک به عناصرآلومینیوم، آهن، منگنز و سرب در جهت شمال غربی کارخانه بیش تر از جهت شمال شرقی بوده و مقدار این عناصر به ترتیب برابر با 5/41316، 1/23282، 138/567 و 0375/71 میلی گرم بر کیلوگرم خاک اندازه گیری گردید. بحث و نتیجه گیری: بر اساس شاخص ضریب آلودگی، شدت آلودگی خاک های منطقه در جهت شمال شرقی به عنصر آلومینیوم قابل توجه و به عناصر آهن، منگنز و سرب، در حد متوسط بود که نشان می دهد که فعالیت کارخانه آلومینیوم سازی اراک باعث آلودگی خاک منطقه به عناصر فلزی در حد متوسط شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

313 - بررسی رابطه تغییرات آب زیرزمینی و شاخص خشکسالی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز شریف آباد در استان قم)
الهام فروتن فاطمه گلپایگانی

10.22034/jest.2018.29165.3774

زمینه و هدف: پدیده تغییر اقلیم با تغییر در میزان بارش، بر میزان آب موجود در آبخوان ها تأثیر می گذارد. در این تحقیق هدف آن است که ابتدا میزان متوسط آب زیرزمینی با استفاده از مناسب ترین روش زمین آمار برآورد گردد و سپس رابطه شاخص آب زیرزمینی با یکی از شاخص های خشکسالی در م أکثر

زمینه و هدف: پدیده تغییر اقلیم با تغییر در میزان بارش، بر میزان آب موجود در آبخوان ها تأثیر می گذارد. در این تحقیق هدف آن است که ابتدا میزان متوسط آب زیرزمینی با استفاده از مناسب ترین روش زمین آمار برآورد گردد و سپس رابطه شاخص آب زیرزمینی با یکی از شاخص های خشکسالی در مقیاس ماهانه و سالانه مورد بررسی قرار گیرد که اهمیت بارش در تغذیه آب زیرزمینی مشخص شود. روش بررسی: حوزه آبخیز مورد مطالعه، حوزه آبخیز شریف آباد واقع در استان قم با وسعت آبخوان 2/27035 هکتار می باشد. در این منطقه 16 چاه مشاهداتی دارای آمار می باشند که در این مطالعه، سطح ایستابی چاه های مشاهداتی منطقه در طی بازه زمانی 1384-1394 با استفاده از مدل های واریوگرامی مورد بررسی قرار گرفت و متوسط سطح ایستابی در هر سال با استفاده از بهترین مدل تعیین گردید. سپس شاخص SWI در حوزه آبخیز محاسبه شد. همچنین در این تحقیق از شاخص SPI که یکی از شاخص های خشکسالی است استفاده شده و با استفاده از ضریب پیرسون، همبستگی این شاخص ها در مقیاس ماهانه و سالانه بررسی شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در میان مدل های واریوگرامی که برای درون یابی داده های ماهانه سطح ایستابی اعمال شد، مناسب ترین مدل کریجینگ است. همچنین ضریب همبستگی پیرسون بین دو شاخص SWI و SPI در مقیاس ماهانه و در سطح اعتماد 99% در چاه های مورد بررسی معنی دار نمی باشد. همچنین این ضریب همبستگی در مقیاس سالانه نیز معنی دار نیست. نتیجه گیری: در این تحقیق معنی دار نبودن همبستگی بین شاخص خشکسالی SPI و شاخص آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه در مقیاس ماهانه و سالانه بیانگر آن است که اگر بیلان آبی در این گونه مناطق درنظر گرفته شود، بارش سهم ناچیزی در تغذیه آب زیرزمینی دارد. لذا می توان نتیجه گیری نمود بخش اعظم بارش منطقه به علت تبخیر و تعرق زیاد از دسترس خارج می شود و قادر به تغذیه آبخوان نمی باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

314 - ارزیابی شاخص های حکمرانی خوب در بخش آب
سیدناصرالدین بدیسار سید محمد صادق احمدی عاطفه سادات مدبرنژاد

10.22034/jest.2020.30675.3908

دولت یکسری تعهداتی در قبال آب بر عهده دارد که تاکنون نتوانسته است آنها را تحقق بخشد و تاکنون پژوهشی در خصوص نقد و ارزیابی شاخص های حکمرانی خوب دولت در بخش آب صورت نگرفته است تا دولت به حکمرانی پایدار منابع آب دست یابد. لذا همین هدف و ضرورت باعث نگارش این پژوهش شد. این أکثر

دولت یکسری تعهداتی در قبال آب بر عهده دارد که تاکنون نتوانسته است آنها را تحقق بخشد و تاکنون پژوهشی در خصوص نقد و ارزیابی شاخص های حکمرانی خوب دولت در بخش آب صورت نگرفته است تا دولت به حکمرانی پایدار منابع آب دست یابد. لذا همین هدف و ضرورت باعث نگارش این پژوهش شد. این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی است.در این پژوهش شاخص های حکمرانی را براساس اسناد بین المللی و قوانین موضوعه مورد بررسی و تحلیل و با وضعیت موجود حکمرانی آب در ایران تطبیق داده شده است. در زمینه حکمرانی خوب، بر مبنای شاخص های ارائه شده توسط کمیسیون اقتصادی، اجتماعی آسیا و اقیانوس آرام وضعیت موجود حکمرانی آب در ایران تطبیق و مورد بررسی قرار گرفت. به طور کلی باور بر این است که مشکلات آبی امروز و فردای کشور بیش تر پیامد حکمرانی نامطلوب هستند تا مطلقا کم آبی. حکمرانی خوب در بخش آب هرگز به نقطه ی انتهایی نمی رسد؛در مقام فرایند،به تکرار فعالیت هایی که اعتماد را عمیق تر می کند وابسته است. حکمرانی خوب در بخش آب کشور از طریق تغییر در ساختار سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی کشور یعنی از طریق مدیریت سیستمی با رعایت موارد برقراری سازمان مقتدر به‌عنوان متولی توسعه کشور، استاندارد کردن شیوه‌های انجام کارها، مرزبندی حدود اختیارات و تصمیمات، قاعده‌مند و نظام‌مند کردن رفتارها، قانونمند شدن مسئولان و کارکنان دولت، بازتاب آنی تخلفات، شفافیت در کارها، شایسته‌سالاری، نخبه پروری و استفاده از ظرفیت‌های کارشناسی و دانشگاهی، ارزیابی عملکرد‌ها و پاسخگویی و واگذاری اقتصاد کشور به بخش خصوصی رقابتی میسر می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

315 - استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های طیفی در برآورد مقدار کربن آلی خاک در جنگل‌های زاگرس میانی در خوزستان
سعیده اسمی زاده احمد لندی حمید رضا متین فر

10.22034/jest.2020.35742.4259

زمینه و هدف: کربن آلی خاک (SOC) یکی از حیاتی ترین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک است که از تنزل و انهدام خاک جلوگیری به عمل می آورد. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات مقدار SOC با استفاده از تکنیک سنجش از دور در مقایسه با روش های نمونه برداری مزرعه ای در جنگل های زاگرس میان أکثر

زمینه و هدف: کربن آلی خاک (SOC) یکی از حیاتی ترین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک است که از تنزل و انهدام خاک جلوگیری به عمل می آورد. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات مقدار SOC با استفاده از تکنیک سنجش از دور در مقایسه با روش های نمونه برداری مزرعه ای در جنگل های زاگرس میانی در استان خوزستان ایران در طول 2 دهه گذشته است. روش بررسی: نمونه های خاک به منظور اندازه گیری مقدار SOC در آزمایشگاه به صورت تصادفی و از خاک سطحی (عمق cm 10-0) جمع آوری شد. آنالیز داده های دیجیتالی با استفاده از تصاویر به دست آمده از سنجنده های OLI ماهواره لندست 8 و ETM+ ماهواره لندست 7 در سال 2016 (سال نمونه برداری) به منظور تخمین سطوح ماده آلی سطحی خاک انجام یافت. هدف اصلی برقراری ارتباط میان کربن آلی خاک با نسبت های انعکاسی باندهای ماهواره لندست و شاخص های گیاهی و رطوبتی مانند NDVI، SAVI، BSCI، NDMI و NSMI بر اساس مقادیر SOC به دست آمده از نمونه های خاک مناطق جنگلی در کوه های زاگرس میانی بوده و بدین منظور این داده ها با روش های مختلف رگرسیون خطی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: در بهترین مدل متناسب از روش رگرسیون گام به گام مقدار R2 برای ماهواره لندست 8 برابر با 435/0 و برای ماهواره لندست 7 برابر با 501/0 به دست آمد و بر اساس این نتایج، بررسی تغییرات کربن آلی در سال های قبل صورت گرفت. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده ارتباط معنی دار میان مواد آلی خاک و انعکاس های محدوده طیفی قرمز، مادون قرمز نزدیک و مادون قرمز کوتاه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

316 - بررسی و مقایسه سیستم‌های متداول ارزیابی پایداری محلات
سما براتی کیانوش ذاکرحقیقی آرش بغدادی

10.30495/jest.2022.53961.5112

زمینه و هدف: بسیاری از جوامع، به طور عمده در جهان توسعه یافته از برنامه ها و سیستم های ارزیابی پایداری محلات برای سنجش میزان موفقیت خود در نزدیکی به اهداف توسعه پایدار استفاده می کنند. ویژگی ها و موفقیت این سیستم ها در میزان پوشش ابعاد مختلف پایداری موضوعی است که باید م أکثر

زمینه و هدف: بسیاری از جوامع، به طور عمده در جهان توسعه یافته از برنامه ها و سیستم های ارزیابی پایداری محلات برای سنجش میزان موفقیت خود در نزدیکی به اهداف توسعه پایدار استفاده می کنند. ویژگی ها و موفقیت این سیستم ها در میزان پوشش ابعاد مختلف پایداری موضوعی است که باید مورد توجه برنامه ریزان و طراحان شهری قرار گیرد. در این پژوهش با هدف شناخت، بررسی و مقایسه محدودیت ها و قابلیت های سیستم های ارزیابی پایداری محلات به بررسی انتقادی چهار مورد از سیستم های شناخته شده در این زمینه یعنی LEED-ND،BREEAM-Communities ، CASBEE-UD و DGNB-NSQ پرداخته شده است. روش بررسی: در این پژوهش با بررسی گسترده متون و قیاس تطبیقی از چهار سیستم ارزیابی پایداری محلات و با استفاده از روش تحلیل محتوا به مسائلی از قبیل مقایسه ساختار و طبقه بندی، وزن موضوعات و معیارها، میزان پوشش پایداری و غیره پرداخته شده است. پس از مقایسه کلی سیستم های ارزیابی پایداری محلات، چارچوب مقایسه ای بر مبنای چهار بعد توسعه پایدار شهری در قالب 8 موضوع شکل‌گرفته است. لازم به ذکر است این پژوهش در سال 1399 انجام شده است. یافته ها: علی رغم مشاهده ساختار درخت مانند در سیستم ها، تفاوت در اهمیت موضوعات و میزان پوشش پایداری قابل مشاهده است. بررسی ها نشان داد بیش از 68% معیارهای ارزیابی بر بعد محیطی تأکید داشته و دو موضوع کاربری اراضی- بافت شهری- چیدمان ساختمان ها با بیش از 20% و منابع (انرژی، آب، مصالح) با بیش از 13%، موضوعات مهم و تأثیرگذار در روند ارزیابی محلات شناخته شدند. این در حالی است که در خصوص سایر موضوعات رویکرد سیستم ها متفاوت بوده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد سیستم های مورد بررسی علی رغم ارائه روش های عملیاتی مفید در راستای ارزیابی پایداری به دلیل تمرکز بیش از حد بر بعد محیطی و به همان نسبت غفلت از سایر ابعاد پایداری، در ارزیابی پایداری محلات به صورت یکپارچه کارا نبوده و نیاز به بلوغ بیشتری دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

317 - برآورد بیوماس روزمینی جنگل در جنگل های هیرکانی با استفاده از داده های ماهواره ای
محدثه قنبری مطلق ساسان بابایی کفاکی اسداله متاجی رضا اخوان

10.22034/jest.2020.36440.4305

زمینه و هدف: اهمیت جنگل های شمال ایران به عنوان یکی از مهمترین و بزرگترین ذخایر کربن و نقش آن در ترسیب کربن اتمسفری در کشورمان برکسی پوشیده نیست. مطالعه بیوماس روزمینی این جنگل ها به عنوان یک ضرورت تلقی می گردد. در سال های اخیر مطالعات زیادی با استفاده از تکنولوژی سنجش أکثر

زمینه و هدف: اهمیت جنگل های شمال ایران به عنوان یکی از مهمترین و بزرگترین ذخایر کربن و نقش آن در ترسیب کربن اتمسفری در کشورمان برکسی پوشیده نیست. مطالعه بیوماس روزمینی این جنگل ها به عنوان یک ضرورت تلقی می گردد. در سال های اخیر مطالعات زیادی با استفاده از تکنولوژی سنجش از دور و شاخص های مختلف برای محاسبات بیوماس روزمینی جنگل ها انجام شده است. هدف پژوهش برآورد بیوماس جنگل های هیرکانی درشمال ایران با استفاده از اطلاعات ماهواره SPOT6 می باشد. روش بررسی: بیوماس روزمینی این جنگل ها با استفاده از تصاویر ماهواره SPOT6 و مدل های رگرسیونی در سه منطقه انتخابی در استانهای شمالی و در 2 دامنه ارتفاعی در تابستان 1395 بررسی شد. پس از آن که مقادیر متوسط بیوماس روزمینی بر حسب تن در هکتار با استفاده از برداشت های زمینی محاسبه گردید، از 3 شاخص پوشش گیاهی NDVI، RVI و TVI برای برآورد بیوماس بر اساس تصاویر ماهواره ای استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که رابطه بین مقادیر بیوماس روزمینی و شاخص های پوشش گیاهی یک رابطه خطی بوده و شاخص NDVI در سطح تمامی مناطق بیشترین سطح معنی داری و بالاترین ضریب همبستگی با بیوماس روزمینی را داشته است. بنابراین به منظور نقشه سازی بیوماس روزمینی از روابط رگرسیونی این شاخص استفاده شد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این تحقیق مقادیر بیوماس بین سه منطقه اصلی تحقیق و در طبقات ارتفاعی میان بند و بالابند دارای تفاوت های نسبتاً زیادی می باشند. بیشترین میزان بیوماس در منطقه اسالم و دامنه ارتفاعی بالابند دیده شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

318 - اولویت بندی میزان آلودگی فلزات با استفاده ازشاخص های بار آلودگی و پتانسیل خطرات بیولوژیک در رسوبات سطحی رودخانه‌های سواحل جنوب شرقی دریای خزر
صحابه طالش پور لعبت تقوی حسن نصراله زاده ساروی

10.22034/jest.2021.23986.3307

زمینه وهدف: رسوبات به‌عنوان مهم ترین محل ذخیره و جذب فلزات و آلاینده های دیگر در اکوسیستم‌های آبی محسوب می‌شوند و می‌توانند کیفیت سیستم‌های آبی را منعکس کنند. در این مطالعه میزان آلودگی رسوبات به فلزات روی، مس، سرب و کادمیوم براساس شاخص بار آلودگی (PLI) و ارزیابی میزان أکثر

زمینه وهدف: رسوبات به‌عنوان مهم ترین محل ذخیره و جذب فلزات و آلاینده های دیگر در اکوسیستم‌های آبی محسوب می‌شوند و می‌توانند کیفیت سیستم‌های آبی را منعکس کنند. در این مطالعه میزان آلودگی رسوبات به فلزات روی، مس، سرب و کادمیوم براساس شاخص بار آلودگی (PLI) و ارزیابی میزان خطرات عناصر فلزی بر روی موجودات زنده براساس شاخص اولویت‌بندی پتانسیل خطرات بیولوژیک (MERMQ) در رسوبات سطحی رودخانه‌های سواحل جنوبی شرقی دریای خزر انجام شد. روش بررسی: به منظور سنجش و تعیین شاخص‌های آلودگی فلزات، نمونه‌برداری از رسوبات سطحی مصب و فاصله 1000متر از مصب برخی رودخانه های سواحل جنوب شرقی دریای خزر شامل گرگان‌رود، قره سو، نکاءرود ، تجن ، تالار و بابلرود انجام پذیرفت. نمونه‌ها در آزمایشگاه با استفاده از مخلوط سه اسید نیتریک، فلوریدریک و کلریدریک آماده‌سازی گردید و سپس به وسیله دستگاه جذب اتمی مورد آنالیز قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج تحقیق حاضر، گویای آن است کهمیزان شاخص MERMQ عناصر فلزی در رسوبات رودخانه‌های سواحل جنوبی دریای خزر بین 073/0 تا 12/0 و میزان شاخص آلودگی PLI بین 36/0 تا 58/0 متغیر بوده است. نتایج مقایسه غلظت فلزات در نمونه‌های رسوب سطحی با استاندارد کیفیت رسوب (NOAA) نشان داد که در تمام ایستگاه‌های مورد مطالعه مقدار عناصر اندازه‌گیری شده کم‌تر از مقدار ERL می‌باشد. نتیجه‌گیری: نتایج شاخص اولویت‌بندی پتانسیل خطرات بیولوژیک ((MERMQ برای رسوبات نشان داد که در مصب رودخانه های قره‌سو، تالار و فاصله 1000متر از مصب رودخانه بابلرود از لحاظ اولویت‌بندی میزان خطرات بیولوژیک در سطح اولویت پایین تا متوسط قرار دارد و در دیگر ایستگاه های مورد مطالعه در اولویت پایین قرار گرفته اند. نتایج شاخص آلودگی PLI نشان داد که میزان آلودگی رسوبات به فلزات در سطح آلودگی کم می باشد. نهایتاً می توان اشاره نمود که اعمال رهنمودهای مدیریتی صحیح از قبیل، دفع اصولی فاضلاب های شهری، روستایی و صنعتی، استفاده از آفت‌کش های مناسب و همچنین مطالعات هم‌زمان غلظت عناصر در آب، رسوب و جانداران در رودخانه ها به صورت دوره‌ای می تواند در بهبود وضعیت فعلی منطقه موثر باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

319 - وضعیت خاک های منطقه 21 شهرداری تهران از نظر آلودگی به برخی فلزات سنگین
فتانه ولی نژاد آزاده اربابی سبزواری رضا برنا

10.30495/jest.2021.58981.5303

زمینه و هدف: افزایش مصرف ترکیبات شیمیایی در فرایندهای صنعتی سبب تجمع آلاینده ها از جمله فلزات سنگین شده است، که حذف آنها از محیط زیست بسیار هزینه بر و سخت می باشد. هدف این پژوهش کاربردی بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین کادمیم، کرم و سرب در خاک غرب تهران با استفاده از شاخص أکثر

زمینه و هدف: افزایش مصرف ترکیبات شیمیایی در فرایندهای صنعتی سبب تجمع آلاینده ها از جمله فلزات سنگین شده است، که حذف آنها از محیط زیست بسیار هزینه بر و سخت می باشد. هدف این پژوهش کاربردی بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین کادمیم، کرم و سرب در خاک غرب تهران با استفاده از شاخص های آلودگی، غنی سازی و زمین انباشت و فاکتور آلودگی می باشد.روش بررسی: به منظور ارزیابی میزان غلظت عناصر سنگین در منطقه مورد بررسی، نمونه برداری در هر سه ناحیه از منطقه 21 شهرداری تهران صورت گرفته و از هر ناحیه 10 نمونه با سه تکرار و در مجموع 90 نمونه در بهار 1399 تهیه شده و غلظت عناصر کادمیم، سرب و کروم در عصاره تیزاب سلطانی و با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. تحقیق حاضر از نوح تحقیقات توصیفی-تحلیلی است و داده‌های آن از نوع اولیه بوده که به دو روش اسنادی و مطالعات میدانی تهیه گردیده است.یافته ها: نتایج نشان داد که تجمعی از این عناصر در خاک سطحی ایجاد شده است. میانگین غلظت عناصر مورد بررسی در ناحیه دو و سه بیشتر از ناحیه یک بود. خاک سطحی ناحیه سه مقادیر بیشتری سرب، کادمیم و کروم نسبت به دو ناحیه دیگر داشت اما این مقادیر اختلاف معنی داری با ناحیه دو نداشت. میانگین مقدار سرب، کروم و کادمیم برای کل منطقه به ترتیب برابر با 1/38، 1/9 و 6/1 میلی گرم بر کیلوگرم بود. شاخص غنی سازی در نواحی دو و سه بیشتر از یک بود اما مقدار عددی این شاخص در ناحیه یک کمتر از یک بود. مقادیر شاخص زمین انباشتگی برای عنصر سرب در هر سه ناحیه کلاس غیر آلوده تا کمی آلوده و برای کادمیم و کروم کلاس غیر آلوده را نشان داد. مقدار عددی فاکتور آلودگی به جز در مورد کادمیم و در ناحیه یک، در سایر موارد یک و بیشتر از یک بوده که نشانگر غلظت بالای این عناصر نسبت به غلظت زمینه در منطقه مورد بررسی است.بحث و نتیجه گیری: در اثر فعالیت های صنعتی و ترافیکی، تجمع مقادیر مازاد عناصر انسان پدید در محدوده مورد مطالعه ایجاد شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

320 - ارزیابی تغییرات پارامترهای فیزیکوشیمیایی و وضعیت تروفی تالاب بین المللی انزلی بر اساس شاخص کارلسون (TSI )
رباب احمد زاده محمد دهدار درگاهی نعمت ا... خراسانی فروغ فرساد محمد رضا رحیمی بشر

10.30495/jest.2021.49362.4923

زمینه و هدف: تالاب بین المللی انزلی مهمترین تالاب حوضه جنوبی دریای کاسپین است و عواملی مانند حجم زیاد ازت و فسفر ورودی، آن را به سمت پرغذایی سوق داده است، هدف اصلی در این مقاله بررسی روند پرغذایی تالاب انزلی و بررسی تغییرات سطح تروفی در فصول و بخشهای مختلف تالاب می باشد أکثر

زمینه و هدف: تالاب بین المللی انزلی مهمترین تالاب حوضه جنوبی دریای کاسپین است و عواملی مانند حجم زیاد ازت و فسفر ورودی، آن را به سمت پرغذایی سوق داده است، هدف اصلی در این مقاله بررسی روند پرغذایی تالاب انزلی و بررسی تغییرات سطح تروفی در فصول و بخشهای مختلف تالاب می باشد .روش بررسی: در این تحقیق طی سال 1397 در 5 ایستگاه به طور فصلی فاکتورهای نیتروژن کل، فسفر کل، عمق دید سکشی و کلروفیل a نمونه برداری و اندازه‌‌گیری شد و با استفاده از شاخص تروفی کارلسون ،سطح تروفی بخشهای مختلف تالاب محاسبه گردید.یافته ها: بر اساس آزمون ANOVA یکطرفه و توکی، میانگین داده های pH از نظر مکانی و فاکتورTN از نظر زمانی دارای تفاوت معنی دار می باشند (05/0 >p). فاکتورTP از نظر زمانی و مکانی، تفاوت معنی داری را نشان نمی دهد. با توجه به نتایج حاصل تمامی بخشهای تالاب انزلی در حالت یوتروف است و بیشترین مقادیر TSI (TN/TP) در بخش مرکزی 49/70 تالاب گزارش شده است که بر اساس شاخص کارلسون و استانداردOECD در مرحله هایپرتروف قرار دارد، با توجه به شاخص تروفی کارلسـون بر اسـاس فسـفر کل(TP) تمامی بخشهای تالاب، در شرایط هایپرتروف قرار گرفته اند که بالاترین مقدار آن در بخش شرقی تالاب 36/93 به ثبت رسیده است و بیشترین مقدار 18 /19 = TN/TP در کل تالاب در فصل تابستان گزارش شده است.بحث و نتیجه گیری : روند پرغذایی تالاب انزلی در سال 1397 مانند گذشته روند رو به رشدی را داشته و در بسیاری از بخشهای تالاب در مرحله نهایی ( هایپرتروف ) قرار دارند. نظارت بر بار ورودی رودخانه ها، ترویج کشاورزی پایدار، جلوگیری از تغییر کاربری زمینها، میتواند از این روند رو به رشد جلوگیری کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

321 - واکاوی و مدل‌سازی توزیع مکانی بیماری‌های تنفسی مرتبط با عوامل محیطی (مطالعه موردی: استان کردستان)
عبدالله فرجی محمد کمانگر فیروزه قادری

10.22034/jest.2019.43851.4640

زمینه و هدف: سلامت جسمی و روحی انسان تا حد زیادی به شرایط آب و هوایی مکان زیست او بستگی دارد. شناسایی عوامل محیطی ایجاد یا تشدیدکننده بیماری‌ها در بهینه کردن تصمیم‌گیری برای پیشگیری و کنترل می‌تواند مفید باشد. هدف از این تحقیق تحلیل مکانی بیماری‌های تنفسی و ارتباط آن با أکثر

زمینه و هدف: سلامت جسمی و روحی انسان تا حد زیادی به شرایط آب و هوایی مکان زیست او بستگی دارد. شناسایی عوامل محیطی ایجاد یا تشدیدکننده بیماری‌ها در بهینه کردن تصمیم‌گیری برای پیشگیری و کنترل می‌تواند مفید باشد. هدف از این تحقیق تحلیل مکانی بیماری‌های تنفسی و ارتباط آن با عوامل محیطی به‌منظور شناخت توزیع مکانی، کشف خوشه‌ها و مدل‌سازی پیش‌بینی مکانی است. روش بررسی: جمعیت موردمطالعه افراد دارای بیماری‌های تنفسی مراجعه‌کننده بین بازه زمانی1386 تا1396به مراکز درمانی و محدوده موردمطالعه استان کردستان است. با توجه به پراکندگی بیماران از آماره بیضوی انحراف استاندارد مکانی، میانه مکانی و شاخص موران جهت بررسی و برای مدل‌سازی با استفاده از متغیرهای مستقل گردوغبار، ارتفاع، جهت شیب و دما از روش رگرسیون مکانی استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که جهت بیضوی مکانی سه برابر انحراف استاندارد شمال غربی جنوب شرقی است که نشان می‌دهد بیش از 99 درصد این بیماری‌ها در این راستا گسترش دارد. شاخص 82/0 موران نیز نشان‌دهنده وجود خودهمبستگی مکانی و تعداد بیماری در سطح معناداری 99 درصداست. در مدل‌سازی مکانی جهت پیش‌بینی پراکندگی مکانی بیماری علامت مثبت ضرایب به‌دست‌آمده برای گردوغبار و دما با بیماری نشان‌دهنده ارتباط مستقیم و ضرایب منفی بین ارتفاع و شیب نشان‌دهنده رابطه غیرمستقیم با بیماری است. همچنین مدل‌سازی نشان داد که گردوغبار مهم‌ترین پارامتر در پیش‌بینی بیماری است. بحث و نتیجه‌گیری: مقدار 82/0 R2= بیانگر این است که مدل استخراج‌شده قادر است به‌طور کامل متغیر وابسته یعنی بیماری تنفسی در استان کردستان را با در نظر گرفتن متغیرهای مستقل محیطی پیش‌بینی کند. با استفاده از نقشه پیش‌بینی به‌دست‌آمده می‌توان مناطق در معرض ابتلا به بیماری تنفسی را در راستای بهبود فرآیند تصمیم‌گیری تخصیص و توزیع مکانی خدمات بهتر شناسایی کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

322 - پیشگیری از ترویج آلودگی زیست محیطی در زنجیره تامین پایدار صنعت سیمان: رهیافت تحلیل عاملی و تصمیم گیری فازی
محمد حسین درویش متولی فرهاد حسین زاده لطفی نقی شجاع امیر غلام ابری

10.22034/jest.2021.30660.3919

زمینه و هدف: امروزه توجه به شاخص‌های محیط زیست پایدار، بسیار با اهمیت است و بخش قابل توجهی از مدیریت محیط زیست را به خود معطوف ساخته است. بروز آلودگی های زیست محیطی در صنایع و انتشار آن ها در طول زنجیره تامین، پایداری را تحت الشعاع خود قرار می دهد. هدف از این مقاله شناس أکثر

زمینه و هدف: امروزه توجه به شاخص‌های محیط زیست پایدار، بسیار با اهمیت است و بخش قابل توجهی از مدیریت محیط زیست را به خود معطوف ساخته است. بروز آلودگی های زیست محیطی در صنایع و انتشار آن ها در طول زنجیره تامین، پایداری را تحت الشعاع خود قرار می دهد. هدف از این مقاله شناسایی شاخص‌های زیست محیطی موثر بر زنجیره تامین پایدار در صنعت سیمان و رتبه بندی زنجیره های این صنعت است به گونه ای که کمک کند تا از بروز و ترویج آلودگی زیست محیطی پیشگیری به عمل آید. روش بررسی: بدین منظور، از تحلیل عاملی و تکنیک تصمیم گیری ویکور فازی استفاده شده است. یافته‌ها: شاخص‌های موثر در قالب چهار سطع پایداری، استراتژیک، فرایندی و عملیاتی شناسایی و تبیین شده اند. سپس با توجه به شاخص‌های تعیین شده عملکرد زیست محیطی زنجیره تامین پایدار 42 کارخانه حاضر در بورس اوراق بهادار تهران رتبه بندی شدند. نتایج اجرای مدل نشان می دهدکه سطح پایداری دارای بالاترین همبستگی با متغیر مکنون عملکرد زنجیره تامین پایدار بوده و این میزان همبستگی 44 درصد است. وزن سطح عملیاتی 40 درصد، سطح استراتژیک 23 درصد و سطح فرایندی 12 درصد به دست آمد. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج نشان می دهد که شاخص‌های سطح پایداری در زنجیره تامین پایدار صنعت سیمان دارای اهمیت بالاتری در راستای جلوگیری از بروز و ترویج آلودگی زیست محیطی می باشند. و زنجیره تامین پایدار کارخانه ایلام بر مبنای شاخص‌های زیست محیطی رتبه اول و زنجیره تامین کارخانه باقران رتبه آخر را کسب نموده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

323 - بررسی غلظت فلزات سنگین (سرب، کروم، روی، نیکل) در خاک محل دفن زباله شهری سرایان با استفاده از شاخص های آلودگی
مهدی کارگر قاسم ذوالفقاری

زمينه و هدف: نحوه تولید زباله های شهری در اکثر مناطق شهری در ایران نگران کننده است. افزایش تراکم جمعیت، صنعتی شدن و میزان زباله های تولید شده، از اهمیت زیادی برخوردار است. ورود فلزات سنگین از طریق زباله های شهری به اکوسیستم های طبیعی، به ویژه خاک ها یکی از مهمترین نگران أکثر

زمينه و هدف: نحوه تولید زباله های شهری در اکثر مناطق شهری در ایران نگران کننده است. افزایش تراکم جمعیت، صنعتی شدن و میزان زباله های تولید شده، از اهمیت زیادی برخوردار است. ورود فلزات سنگین از طریق زباله های شهری به اکوسیستم های طبیعی، به ویژه خاک ها یکی از مهمترین نگرانی های زیست محیطی است. هدف از این تحقیق، تعیین غلظت برخی از فلزات سنگین ( سرب، کروم، روی، نیکل) در خاک محل دفن زباله شهری سرایان می باشد. روش بررسی: بدین منظور 20 نمونه خاک از محل دفن زباله شهری در سال 1396 جمع آوری گردید و در آزمایشگاه با استفاده از دستگاه جذب اتمی Contraa 700 آنالیز شد. سپس داده ها با تکنیک های آماری و نرم افزارهای Excel و IBM SPSS statistics نسخه 25 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جهت تعیین میزان آلودگی منطقه مورد مطالعه، از شاخص های فاکتور آلودگی (CF) و زمين انباشتگي (Igeo) استفاده گردید. يافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین مقدار فاکتور آلودگی مربوط کروم سطحی و کمترین آن مربوط به سرب سطحی است و ميزان شاخص زمين انباشتگي (Igeo) براي فلز کروم بين 1 تا 3 به دست آمد. بحث و نتيجه گيری: با توجه به بررسی های انجام شده فلز کروم در طبقات کمی آلوده و خیلی آلوده و سایر نمونه های جمع آوری شده فلزات در کلاس غیر آلوده تا کمی آلوده قرار گرفته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

324 - بررسی تاثیر کمی اعمال ضوابط شاخص‌های آسایش حرارتی بر میزان مصرف انرژی در ساختمان‌های مسکونی شهر ایلام
بهروز صالحی عبدالحمید قنبران بهناز شفیعی شهلا نوری سیما فردوسیان

10.30495/jest.2020.40064.4476

زمینه و هدف: حدود 44 درصد مصرف انرژی در بخش ساختمان است به همین دلیل توجه به شاخص های آسایش حرارتی و راهکارهای غیر فعال می تواند تاثیر زیادی در میزان مصرف انرژی در مناطق مختلف داشته باشد. هدف از این پژوهش تعیین وضعیت آسایش حرارتی در شهر ایلام و ارائه راهکارهای ساختمانی أکثر

زمینه و هدف: حدود 44 درصد مصرف انرژی در بخش ساختمان است به همین دلیل توجه به شاخص های آسایش حرارتی و راهکارهای غیر فعال می تواند تاثیر زیادی در میزان مصرف انرژی در مناطق مختلف داشته باشد. هدف از این پژوهش تعیین وضعیت آسایش حرارتی در شهر ایلام و ارائه راهکارهای ساختمانی متناسب با وضعیت اقلیمی این شهر است.روش بررسی: این پژوهش در سال 1397 با استفاده از روش توصیفی و شبیه سازی انجام شده است. برای دست یابی به ویژگی های معماری همساز با اقلیم در شهر ایلام از تحلیل داده های آماری 28 ساله (1393- 1366) ایستگاه سینوپتیک این شهر، ضوابط ارائه شده در چهار شاخص آسایش حرارتی استفاده شده است. نرم افزار Design Builder برای مشخص شدن میزان کمی تاثیر راهکارهای ارائه شده در شاخص های ماهانی و گیونی استفاده گردید.یافته ها: با به کارگیری راهکارهای غیرفعال ارائه شده در شاخص های ماهانی و گیونی، ساختمان می تواند هشت ماه از سال در طی روز و پنج ماه از سال در طی شب بدون مصرف انرژی در محدوده آسایش قرار گیرد. به علاوه جهت قرارگیری ساختمان، درصد نسبی بازشوها و استفاده از مصالح سنگین در دیوارها و سقف ها بیشترین تاثیر را در کاهش مصرف انرژی ساختمان دارند.بحث و نتیجه گیری: رعایت ضوابط ارائه شده در شاخص های ماهانی و گیونی در جهت گیری ساختمان و بازشوها می تواند سبب کاهش 20 درصدی در مصرف انرژی ساختمان شود، همچنین جایگزین کردن مصالح سنگین به جای مصالح متداول در جداره های ساختمان می تواند به میزان 39 درصد مصرف انرژی را کاهش دهد. به طور کلی با بهره گیری از اصول طراحی اقلیمی می توان به میزان 52 درصد میزان مصرف انرژی را کاهش داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

325 - ارزیابی پتانسیل مکانی بوم‌گردی با استفاده از روش‌های AHP و منطق فازی در GIS بین محدوده امام‌زاده هاشم و رودبار
بهبود محجوبی محمد عدالتخواه یداله احمدی دیسفانی

10.30495/jest.2022.56598.5213

زمینه و هدف: استان گیلان از استان های شمالی ایران است که به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد، همه ساله میزبان گردشگران فراوانی است. این تحقیق با هدف ارزیابی و امکان سنجی پتانسیلهای بوم گردی در محدوده آزاد راه های شمال کشور، حدفاصل امام زاده هاشم تا رودبار انجام شده اس أکثر

زمینه و هدف: استان گیلان از استان های شمالی ایران است که به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد، همه ساله میزبان گردشگران فراوانی است. این تحقیق با هدف ارزیابی و امکان سنجی پتانسیلهای بوم گردی در محدوده آزاد راه های شمال کشور، حدفاصل امام زاده هاشم تا رودبار انجام شده است. روش بررسی: روش سلسله مراتبی AHP، محاسبه شاخص پتانسیل مکانی به روش FAHP و همینطور امکان سنجی منطقة مورد مطالعه برای شناسایی پتانسیل اکوتوریسم با استفاده از نرم ا فزار GIS انجام شد، جهت دستیابی به هدف تحقیق، نخست به تهیة نقشه های موضوعی با مقیاسهای مشخص در رابطه با منابع بوم شناختی منطقه برای ایجاد پایگاه اطلاعات فضایی انجام شد. سپس تجزیه و تحلیل داده ها با روش سامانه ای (Systematic analyze) صورت گرفت. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که بهترین امتیاز به موقعیتی اختصاص داده شده است که کمترین خطر وقوع سیل و رانش زمین، کمترین سختی و هزینه دسترسی به جاده، بهترین شیب زمین، بیشترین بارش و دسترسی به آب، بهترین دسترسی به روستاهای اطراف، نزدیکترین موقعیت به منابع آب مثل دریاچه ها و رودخانه ها، بیش ترین دمای متعادل و کمترین تبخیر و تعرق را داشته است. بحث و نتیجه گیری: بر اساس کلاسه بندی و بزرگنمایی شبکه ای تصاویر، برای هر سلول مقدار شاخص محاسبه شدند و سلول هایی که رقم بالای 1115/0 داشتند استخراج گردیدند. این سلول ها در بالای ناحیه مطالعاتی واقع شدند و موقعیت آنها در نزدیکی امام زاده هاشم است که روستاهای قاضیان، لیافو، شیخعلی توسه، میرزا گلبند و رادارپشته را شامل می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

326 - بررسی روند و الگوی توزیع مکانی کیفیت آب زیرزمینی با استفاده از شاخص‌های کیفی آب (مطالعه موردی دشت همدان-بهار)
عاطفه نورکی عبدالرحیم هوشمند

10.22034/jest.2019.45831.4750

زمینه و هدف: امروزه آگاهی از کیفیت منابع آب زیرزمینی، روند و بررسی تغییرات مکانی آن در برنامه ریزی و مدیریت پایدار منابع آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب زیرزمینی، انتخاب بهترین شاخص و پهنه بندی آن جهت مدیریت منابع أکثر

زمینه و هدف: امروزه آگاهی از کیفیت منابع آب زیرزمینی، روند و بررسی تغییرات مکانی آن در برنامه ریزی و مدیریت پایدار منابع آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب زیرزمینی، انتخاب بهترین شاخص و پهنه بندی آن جهت مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت همدان-بهار است. روش بررسی: در این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات پارامترهای کیفی آب، محاسبه شاخص های کیفی و پهنه بندی آن از داده های کیفیت شیمیایی دشت همدان-بهار در بازه زمانی 1384 تا 1393 استفاده شد. پارامترهای شیمیایی آب شاملTDS ، Na، SO4، THو pHدر 25 حلقه چاه اندازه گیری شد و با به کارگیری دو آزمون غیرپارامتری من-کندال و تخمین گر شیب سن، وجود روند معنی دار برای سری زمانی سالانه در سطح معنی داری 95 و 99 درصد مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین شاخص های کیفیت آب (WQI، WQIAmerican وCWQI) به صورت سالیانه محاسبه و از روش مقایسه ای جیل جانویک برای مقایسه شاخص های مورد نظر استفاده شد. سپس به وسیله ی سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، مناسب ترین روش درون یابی جهت پهنه بندی بهترین شاخص کیفی آب از میان روش های درون یابی معین (IDW، RBF، LPI و GPI) انتخاب شد. یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد که 4 درصد از متغیرهای کیفی دارای روند افزایشی معنی دار، 12درصد دارای روند کاهشی معنی دار و 84 درصد بدون روند بوده اند. براساس شرایط موجود کیفیت آب زیرزمینی دشت همدان-بهار با استفاده از شاخص های WQI، WQIAmerican و CWQI به ترتیب در طبقه خوب، خوب و بد قرار داشت. بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج حاصل از مقایسه روش های مختلف درون یابی، روش RBF نسبت به روش های دیگر برتری داشت و از دقت بالا و خطای پایینی برخوردار بوده است لذا درون یابی با این روش صورت گرفت. در پایان مقایسه نقشه های پهنه بندی مکانی شاخص WQI نشان داد که در ابتدا و انتهای دوره آماری 10 ساله مورد بررسی میزان شاخص در کل سطح دشت یک روند کاهشی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

327 - ارزیابی زیستی رودخانه صمصامی(استان چهارمحال و بختیاری) با استفاده از ساختار جمعیت ماکروبنتوزها
پرویز منصوری بیرکانی مهرداد فتح اللهی احمد قانع ساسانسرایی

10.22034/jest.2020.28483.3726

زمینه و هدف: روش های مختلفی جهت بررسی کیفیت آب رودخانه ها وجود دارد یکی از این روش ها، استفاده از ساختار جمعیت بزرگ بی مهرگان کف زی می باشد. بر این اساس این مطالعه جهت بررسی کیفیت آب رودخانه صمصامی با استفاده از بزرگ بی مهرگان کف زی صورت پذیرفت. روش بررسی: در این مطالعه أکثر

زمینه و هدف: روش های مختلفی جهت بررسی کیفیت آب رودخانه ها وجود دارد یکی از این روش ها، استفاده از ساختار جمعیت بزرگ بی مهرگان کف زی می باشد. بر این اساس این مطالعه جهت بررسی کیفیت آب رودخانه صمصامی با استفاده از بزرگ بی مهرگان کف زی صورت پذیرفت. روش بررسی: در این مطالعه 7 ایستگاه در مسیر حدود10کیلومتری رودخانه صمصامی انتخاب و نمونه برداری از کف زیان در یک دوره یک ساله، هر 45روز یک بار انجام شد. اطلاعات به دست آمده به صورت سنجه های جمعیتی شامل غنای کل، غنایEPT، نسبت فراوانی EPT به خانواده Chironomidae، شاخص تنوع شانون ـ وینر و شاخص زیستی در سطح خانواده هلسینهوف در ایستگاه های مورد بررسی و محاسبه شد. یافته ها: نتایج بدست آمده شامل 11 راسته و 45 گروه (خانواده و جنس) از بزرگ بی مهرگان کف زی می باشد که لارو حشرات آبزی بیش ترین تنوع و فراوانی را داشتند. حداکثر و حداقل میانگین فراوانی کل در متر مربع در طول مدت بررسی به ترتیب در ایستگاه 2 (72/233±1694) و ( 13/79±314 ) در ایستگاه 7 بوده است. از راسته های غالب در این مطالعه، راسته های Ephemeroptera ،Trichoptera بوده اند. بحث و نتیجه گیری: ارزیابی ها نشان داد در ایستگاه های٢و6 به علت ورود پساب های روستایی و پرورش ماهی کیفیت آب رودخانه تغییر یافته و تنوع و درصد فراوانی خانواده های حساس به آلودگی کاهش و گروه های مقاوم به آلودگی افزایش یافته است. بر این اساس می توان نتیجه گیری نمود استفاده از سنجش تنوع و فراوانی بزرگ بی مهرگان کف زی به عنوان شاخص زیستی آلودگی آب ها راه مناسبی جهت بررسی کیفیت آب رودخانه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

328 - کاهش جزایر حرارتی شهری از طریق افزایش سبزینگی و سطوح نفوذپذیر در تهران
مرضیه فربودی زهرا زمانی

10.30495/jest.2022.58441.5276

زمینه و هدف: توسعه روزافزون فضاهای شهری سبب بروز پدیده جزیره حرارتی شهری شده است. یکی از عوامل اصلی ایجاد آن کاهش سطوح نفوذپذیر و فضاهای سبز در شهر ها است که منجر به برهم خوردن چرخه باران، کاهش رطوبت نسبی در محیط های شهری و در نهایت افزایش دما می شود. جزیره حرارتی درمرا أکثر

زمینه و هدف: توسعه روزافزون فضاهای شهری سبب بروز پدیده جزیره حرارتی شهری شده است. یکی از عوامل اصلی ایجاد آن کاهش سطوح نفوذپذیر و فضاهای سبز در شهر ها است که منجر به برهم خوردن چرخه باران، کاهش رطوبت نسبی در محیط های شهری و در نهایت افزایش دما می شود. جزیره حرارتی درمراکز شهر و محل های پرتردد و پر ترافیک تشدید می شود. ازاینرو هدف پژوهش حاضر تعدیل این پدیده در بخشی از محدوده مرکزی تهران و ارایه راهکارهایی جهت تعدیل دما می باشد. روش بررسی: این پژوهش با روش شبیه سازی انجام شد و در دو فاز صورت پذیرفت. در مرحله اول (در مقیاس بلوک شهری) وضع موجود و وضع پیشنهادی نگارندگان با استفاده از لیدی باگ[1] و دراگون فلای[2] شبیه سازی شد و دمای خشک [3]و شاخص UTCI [4] (شاخص حرارتی اقلیم جهانی) در آن دو مورد مقایسه قرار گرفت. در فاز دوم بخشی از بلوک شهری مورد مطالعه انتخاب شد و مدل خرداقلیمی در سه حالت وضع موجود، وضع پیشنهادی و وضع بهبودیافته با انویمت در 15 مرداد 98 شبیه سازی شد. سپس تاثیر متریال ساختمان، کفپوش ها با نفوذ پذیری متفاوت، چمن، درخت و آب بر سرعت باد، دما، رطوبت نسبی، دمای تابشی و میزان غلظت دی اکسید کربن مورد مطالعه قرار گرفت. یافته ها: مدل بهبودیافته نهایی که شامل درخت، آب، چمن، مصالح نفوذ پذیر، بام سبز بود نسبت به وضع موجود باعث کاهش دما تا 4 درجه سانتیگراد، افزایش10 درصدی در رطوبت نسبی، کاهش 4 الی 5 درجه دمای تابش، کاهش غلظت دی اکسید کربن و کاهش سرعت باد شد. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد شاخص UTCIبا افزایش زیرساخت های سبز شهری و کفپوش های نفوذپذیر تعدیل می گردد. همچنین درخت نسبت به سایر پارامتر ها بیشترین تاثیر کاهش دما را ایجاد می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

329 - بررسی عملکرد معیارهای ارزیابی خیرگی ناراحت کننده در ساختمان های اداری اقلیم گرم و خشک ایران
محبوبه پوراحمدی محمدعلی خانمحمدی فرهنگ مظفر

10.30495/jest.2020.35797.4262

زمینه و هدف: با وجود اهمیت خیرگی در معماری مدرن امروز، هنوز معیار محکمی در مورد خیرگی نور روز وجود ندارد. از آن جایی که هر مقدار اندازه گیری شده باید همبستگی شاخصی را با درک ساکنان فضا داشته باشد، توافق بر روی شاخصه های خیرگی و معیارهای آن ها دشوار می باشد. این مقاله، ب أکثر

زمینه و هدف: با وجود اهمیت خیرگی در معماری مدرن امروز، هنوز معیار محکمی در مورد خیرگی نور روز وجود ندارد. از آن جایی که هر مقدار اندازه گیری شده باید همبستگی شاخصی را با درک ساکنان فضا داشته باشد، توافق بر روی شاخصه های خیرگی و معیارهای آن ها دشوار می باشد. این مقاله، به دنبال بررسی عملکرد معیارهای ارزیابی خیرگی ناراحت کننده در ساختمان های اداری اقلیم گرم و خشک ایران بوده و پنج شاخصه متفاوت خیرگی را با هم مقایسه می کند.روش بررسی: معیارهای آنالیز شده شامل شاخص خیرگی نور روز (DGI)، شاخص خیرگی CIE (CGI)، احتمال آسایش بصری (VCP)، نرخ خیرگی یکپارچه (UGR) و احتمال خیرگی نور روز (DGP) می باشند و با استفاده از شبیه سازی و پرسشنامه، مشخص شد تحت شرایط مختلف کدام معیارها کاربردی ترند.یافته ها: طبق یافته ها، DGP قابل اعتماد ترین نتایج را در سطوح متفاوت خیرگی بر اساس ارزیابی ذهنی افراد در بین 5 شاخصه دیگر می دهد. UGR در بین شاخصه های دیگر، بالاترین نرخ دقت را برای صحنه های خیرگی محسوس داراست، DGI در صحنه های خیرگی نامحسوس دقت بسیار بالایی دارد و بهترین عملکرد CGI در صحنه های خیرگی آزار دهنده می باشد. VCP درتمامی صحنه های خیرگی دارای کمترین میزان دقت می باشد.بحث و نتیجه گیری: با ارزیابی شاخصه های بصری با توجه به درک ذهنی افراد مشخص شد DGP مناسب ترین معیار در سطوح متفاوت خیرگی می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

330 - مقایسه و تحلیل اثرگذاری شاخص‌های توسعه مالی بر انتشار دی اکسید کربن در دوران رونق و رکود اقتصادی ایران
سارا مرعشی علی آبادی فاطمه زندی خلیل سعیدی مریم لشکری زاده بیژن صفوی

10.30495/jest.2021.55091.5152

زمینه و هدف: اقتصاددانان توسعه مالی را به عنوان یک عامل مهم تأثیر گذار بر ترجیحات زیست محیطی مورد توجه قرار داده اند که با توجه به سیکل های تجاری متفاوت عمل می کند. در این مقاله با استفاده از روش سری زمانی (ARDL) رابطه شاخص های توسعه مالی بر انتشار دی اکسید کربن در دوره أکثر

زمینه و هدف: اقتصاددانان توسعه مالی را به عنوان یک عامل مهم تأثیر گذار بر ترجیحات زیست محیطی مورد توجه قرار داده اند که با توجه به سیکل های تجاری متفاوت عمل می کند. در این مقاله با استفاده از روش سری زمانی (ARDL) رابطه شاخص های توسعه مالی بر انتشار دی اکسید کربن در دوره های مختلف رونق و رکود اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است.روش بررسی: دوره های تجاری اقتصاد ایران با استفاده از مدل مارکوف-سوئیچیگ استخراج شده و سپس در چارچوب الگوی خودبازگشتی با وقفه های توزیعی(ARDL)، تاثیرات دوران رکود و رونق در رابطه با توسعه مالی بر کیفیت محیط زیست در بازه زمانی 1394-1349 مورد بررسی قرار گرفته است.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد، نقدینگی(شاخص ژرفای مالی)، در شرایط رونق و رکود اقتصاد، منجر به کاهش آلودگی زیست محیطی در کشور شده است. تسهیلات اعطایی به بخش خصوصی (شاخص کارایی توسعه مالی) در رونق تاثیر مثبت و معنادار بر محیط زیست دارد اما در رکود اثر معناداری بر آلودگی محیط زیست ندارد. نهایتا قدرت اعتباری بانکها (شاخص بنیانی توسعه مالی) در شرایط رونق، آلودگی را افزایش اما در شرایط رکودی باعث کاهش آلودگی زیست محیطی شده است.بحث و نتیجه گیری: با توجه به اثرات متفاوت شاخص های توسعه مالی بر انتشار دی اکسید کربن در شرایط رونق و رکود اقتصادی، در نهایت با توجه به این شاخص ها و همچنین تلاش کشورهای جهان در جهت کاهش آلودگی زیست محیطی و نتایج حاصل از پژوهش، شاخص ژرفای مالی (نقدینگی) در همه ادوار تجاری موجب کاهش آلودگی شده است پس بهتر است دولتها با توجه بیشتر به این شاخص و استفاده از فرصت نقدینگی در کشور صنایع آلاینده را به سمت صنایع با کیفیت بالاتر و آلایندگی کمتر سوق دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

331 - بررسی کیفیت آب رودخانه شاوور با استفاده از شاخص‌های کیفی آب (مطالعه موردی: روستای حمزه تا سد شاوور)
محمد ویسی مریم محمدی روزبهانی نرگس ظهرابی

10.30495/jest.2021.29970.3855

زمینه و هدف: رودخانه ها جزء کوچکی از آب های جاری جهان و یکی از منابع اساسی تأمین آب برای مصارف گوناگون از جمله کشاورزی، شرب و صنعت مطرح می باشند. در این پژوهش به منظور بررسی وضعیت کیفی بخشی از آب رودخانه شاوور واقع در استان‌خوزستان با استفاده از شاخص‌های کیفی آب 4(NSFWQ أکثر

زمینه و هدف: رودخانه ها جزء کوچکی از آب های جاری جهان و یکی از منابع اساسی تأمین آب برای مصارف گوناگون از جمله کشاورزی، شرب و صنعت مطرح می باشند. در این پژوهش به منظور بررسی وضعیت کیفی بخشی از آب رودخانه شاوور واقع در استان‌خوزستان با استفاده از شاخص‌های کیفی آب 4(NSFWQI) ،5(IRWQI) و (BCWQI)6 در بازه مورد مطالعه روستای حمزه تا سد شاوور انجام یافت.روش بررسی: نمونه برداری از 5 ایستگاه منتخب در طول مسیر رودخانه طی شش دوره فصول زمستان سال 94و بهار سال 95 انجام یافت و پس از انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه مقادیر پارامترهای کیفی برای محاسبه شاخص های کیفیت آب شامل:BOD5،COD، اکسیژن محلول، نیترات و سایر پارامترهای کیفی با روش های استاندارد تعیین شدند.یافته ها: مطابق نتایج محاسبه شاخص (NSFWQI)‌ برای تمام ایستگاه‌ها در طول دوره‌های نمونه‌برداری بین مقادیر 40-36 قراردارد و بیان‌گر کیفیت بد آب می باشند. همچنین نتایج محاسبه شاخص (IRWQI) برای تمام ایستگاه‌ها در طول دوره‌های نمونه‌برداری بین مقادیر 46-43 قرار و بیان‌گر کیفیت نسبتاً بد آب می باشند. برای شاخص (BCWQI) برای تمام ایستگاه‌ها در طول دوره نمونه‌برداری بین مقادیر 39-27 قرار و بیان‌گر کیفیت مناسب برای مصارف کشاورزی می باشد.بحث و نتیجه‌گیری: کیفیت آب رودخانه در تمامی دوره‌های نمونه‌برداری در سطح کیفی پایینی قرار داشته که استفاده از آب آن را تنها برای مصارف کشاورزی مناسب است، همچنین ورود زه‌آب‌های مزارع کشاورزی حاوی کودهای شیمیایی، فاضلاب‌های خانگی از عمده دلایل کاهش کیفیت آب این رودخانه می باشد. در تعیین کیفیت آب رودخانه، شاخص (IRWQI) بهتر از شاخص‌های دیگر در ایران می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

332 - بررسی آلایندگی فیزیکی-‌شیمیایی آب چاه در روستاهای اطراف دماوند با بهره-گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی
محدثه حدادی مریم رفعتی مجتبی صیادی

10.30495/jest.2022.54092.5117

زمینه و هدف: با توجه به کمبود آب و بحـران خشک سـالی در چنـد سال اخیر، اهمیت بررسی کیفیت منابع آب زیرزمینی روز بـه روز بیشـتر شده است و در این راستا، سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)یکی از بهترین سیستم هایی است که به مدیران برای تصمیم گیری بهینه کمک می کند. بنابراین، هدف ا أکثر

زمینه و هدف: با توجه به کمبود آب و بحـران خشک سـالی در چنـد سال اخیر، اهمیت بررسی کیفیت منابع آب زیرزمینی روز بـه روز بیشـتر شده است و در این راستا، سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)یکی از بهترین سیستم هایی است که به مدیران برای تصمیم گیری بهینه کمک می کند. بنابراین، هدف این پژوهش تعیین آلایندگی و تغییرات کیفی آب چاه ها در روستاهای اطراف شهرستان دماوند با کمک GIS بوده است. روش بررسی: 11 حلقه چاه در روستاهای مشا، چنار شرقی، لومان، وادان، زان، آینه ورزان، جابان، سربندان، آرو، سیدآباد و اسلام آباد طی دوره های ترسالی و خشک سالی سال 1397 نمونه برداری شدند. سپس با استفاده از روش های درون یابی IDW، اطلاعات چاه ها را به سطح تعمیم داده و نقشه مورد نظر تهیه شد. یافته ها: نتایج نشان داد که آب موجود در چاه های منطقه برای مصارف شرب و کشاورزی در حد خوب است. بر اساس نقشه های GIS، آلوده ترین چاه در روستای وادان واقع شده است که میزان EC و سدیم در آن بالاتر از حد استاندارد بوده و علت آن نیز ساختار زمین شناسی جنوب شهرستان و برداشت بی رویه آب این چاه است. از نظر شاخص GWQI مشخص شد که روستاهای آینه ورزان، زان و سیدآباد در هر دو دوره بررسی، به دلیل داشتن عدد کیفی کمتر از 20 نسبت به سایر نواحی از نظر حفر چاه در آینده مناسب تر است. بحث و نتیجه گیری: از آن جایی که دماوند دارای اراضی کشاورزی و باغات زیادی است که به صورت دوره ای مورد سم‌پاشی قرار می‌گیرند و مصرف کودهای شیمیایی در آن زیاد است، لذا می توان احتمال داد که در آینده، وضعیت این چاه ها از حد آستانه خارج شوند، هرچند براساس نتایج این پژوهش در زمان نمونه برداری، وضعیت این چاه ها مطلوب بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

333 - ارزیابی ریسک بهداشتی و محیط زیستی تصفیه خانه فاضلاب غرب اهواز با استفاده از روش های AHP و TOPSIS
حمید رضا پور خباز آذین عزیزی سعیده جوانمردی علیرضا پورخباز

10.22034/jest.2021.29334.3793

زمینه و هدف: کارکنان شاغل در تصفیه خانه های فاضلاب و محیط های انسانی اطراف همواره در معرض تهدید عوامل مخاطره آمیز از قبیل عوامل زیان آور فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی می باشند. بنابراین، جهت بررسی این خطرات و ارائه راهکارهای لازم، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی ریسک های ایمنی، أکثر

زمینه و هدف: کارکنان شاغل در تصفیه خانه های فاضلاب و محیط های انسانی اطراف همواره در معرض تهدید عوامل مخاطره آمیز از قبیل عوامل زیان آور فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی می باشند. بنابراین، جهت بررسی این خطرات و ارائه راهکارهای لازم، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی ریسک های ایمنی، بهداشتی و زیست محیطی درتصفیه خانه فاضلاب غرب اهواز انجام گرفته است.روش بررسی: پس از بازدیدهای میدانی، مصاحبه با کارشناسان و کارکنان تصفیه خانه (سال 1396) و جستجو در منابع اینترنتی، فهرستی از مهم ترین ریسک ها شناسایی و برای پاسخ دهی در اختیار این کارشناسان و کارکنان قرارگرفت. به منظور تجزیه و تحلیل و اولویت بندی ریسک ها از دو روش AHP وTOPSIS که از جمله روش های تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) می باشند و همچنین از تکنیک آنتروپی به منظور محاسبه وزن شاخص ها، استفاده شد. در ادامه راهبردهای اولویت بندی عوامل، به منظور رفع تعارض بین نتایج دو روش TOPSIS و AHP از روش میانگین رتبه ها استفاده شد.یافته ها: طبق نتایج حاصل از دو روش AHPو TOPSIS عوامل ریسک برخورد با قطعات چرخنده دستگاه ها، ورود مواد سمی و فاضلاب های صنعتی غیر مجاز و انتشار بیوگاز از مخازن هضم لجن به عنوان مهم ترین ریسک های ایمنی و زیست محیطی شناسایی شدند. همچنین، بر اساس روش میانگین رتبه ها، در بین ریسک های ایمنی و بهداشتی برخورد با قطعات چرخنده دستگاه ها با امتیاز 5/1 اولویت اول، برق گرفتگی و انتشار گازهای بدبو از فاضلاب با امتیاز 3 و5/3 اولویت دوم و سوم را کسب کردند. در بین ریسک های زیست محیطی، ورود مواد سمی و فاضلاب های صنعتی غیر مجاز، انتشار بیوگاز از مخازن هضم لجن با امتیاز2 اولویت اول، آتش سوزی و انفجار با امتیاز3 اولویت دوم و نوسانات دبی فاضلاب ورودی با امتیاز 5/3 اولویت سوم را به خود اختصاص دادند.بحث و نتیجه گیری: با توجه به این که عملکرد تصفیه خانه فاضلاب اهواز در مرحله بهره برداری تابعی از عوامل مختلف انسانی، طبیعی، تجهیزاتی و عملکردی می باشد، لذا مدیریت این عوامل کمک موثری در بهبود و ارتقای فرآیند بهره برداری خواهد داشت. در نهایت، مهمترین اقدامات مدیریتی به منظور کاهش سطح ریسک های شناسایی شده در این تصفیه خانه در پژوهش حاضر ارائه گردید که می توان با بکارگیری دستورالعمل های ایمنی کار، ایجاد تاسیسات و تجهیزات لازم در خصوص سوزاندن گازهای اضافی و جلوگیری از تجمع خطرناک آنها در محیط تصفیه خانه اهواز، انجام پیش تصفیه فاضلاب های صنعتی و پایش مستمر پساب های خروجی جهت تطابق با استانداردهای زیست محیطی اشاره نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

334 - تبیین و مقایسه شاخصه‌های تاثیر‌گذار بر رضایت پسران و دختران 11 تا 15 سال از مجتمع‌های مسکونی نوساز (نمونه مورد مطالعه: شهرک‌های مسکونی تنکابن)
مژده صیادی سارا شریعتی

10.30495/jest.2022.56853.5225

زمینه و هدف: مسکن دارای شاخص های مختلفی از جمله روانشناختی، کالبدی، فردی، اجتماعی و... است. این شاخص ها به واسطه دو متغیر سن و جنس در رضایت افراد از مجتمع های مسکونی تاثیرگذارند. امروزه ساخت مجتمع های مسکونی بدون تناسب با شرایط کاربران باعث نارضایتی افراد از محل سکونتشا أکثر

زمینه و هدف: مسکن دارای شاخص های مختلفی از جمله روانشناختی، کالبدی، فردی، اجتماعی و... است. این شاخص ها به واسطه دو متغیر سن و جنس در رضایت افراد از مجتمع های مسکونی تاثیرگذارند. امروزه ساخت مجتمع های مسکونی بدون تناسب با شرایط کاربران باعث نارضایتی افراد از محل سکونتشان شده است؛ که در کودکان به صورت مشکلات روانشناختی بروز می یابد. بنابراین در طراحی مجتمع های مسکونی توجه به رضایت کودکان امری ضروری می باشد. در پژوهش پیش رو تبیین و مقایسه شاخصه های تاثیرگذار بر رضایت کودکان(پسران و دختران 11 تا 15 سال) از مجتمع های مسکونی به تفکیک جنس مدنظر است. روش بررسی: نوع تحقیق توسعه ای است؛ که به روش شاخص های تحقیق ترکیبی (کیفی-کمی)، توصیفی-همبستگی و علی-مقایسه ای انجام شده است. جامعه آماری شامل کودکان 15-11 سال ساکن در مجتمع های مسکونی شهرک های نوساز کاج، کریم آباد و آرامش واقع در شهر تنکابن است. جهت ارزیابی مقایسه ای تعداد 100 دختر و 100 پسر به عنوان نمونه انتخاب شدند. پس از انجام مطالعات نظری و مصاحبه با کودکان، چهارچوب نظری تحقیق تدوین شد و جهت گردآوری اطلاعات از دو پرسشنامه بسته پاسخ و طیفی (لیکرت) در زمینه رضایت از زندگی و مولفه های مهم مسکن استفاده شد. تجزیه و تحلیل یافته ها به کمک نرم افزار SPSS.19 و آزمون های همبستگی پیرسون، فریدمن و T-Student صورت گرفت. لازم به ذکر است عملیات فوق در سال 1399 به پایان رسید. یافته ها: شاخصه های کالبدی (واحد همسایگی و واحد مسکونی)، محیطی (واحد همسایگی) و فردی بر اساس ابعاد عینی و ذهنی محیط به ترتیب با ضرایب تاثیر 06/9،50/6، 45/6 و 00/4 شناسایی شدند. پسران و دختران فقط در مولفه های فضای تفریحی، ورزشی، بازی و مولفه های رفاهی، خدماتی، فرهنگی، تجاری به ترتیب با میانگین های 45/3، 36/3 و 66/2، 75/2 اختلاف نظر داشتند. بحث و نتیجه گیری: طبق نتایج اختلاف نظرات کودکان در دو جنس مختلف بسیار ناچیز است و شاخصه کالبدی-واحد همسایگی بیشترین تاثیر را بر رضایت آنان دارد. بنابراین طراحی عواملی مانند: نمای مناسب، حیاط، فضای سبز و پوشش گیاهی متنوع، عناصر و مبلمان های محیطی، فضاهای باز، دوستانه و جمعی و... پیشنهاد می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

335 - بررسی کیفیت آب رودخانه صوفی چای با استفاده از نشانگرهای زیستی ماکروبنتوزی
مهسا مبشری لعبت تقوی سید باقر نبوی

10.22034/jest.2019.18876.2762

زمینه و هدف: پژوهش حاضر کیفیت آب رودخانه صوفی چای در شهرستان مراغه را با استفاده از اجتماعات ماکروبنتوز و ساختار جمعیتی آنها در سال 93 -94 بررسی می کند. روش بررسی: در مجموع، 9 ایستگاه مطالعاتی در منطقه تعیین شد و ماکروبنتوزها با استفاده از دستگاه سوربر 25×50 با س أکثر

زمینه و هدف: پژوهش حاضر کیفیت آب رودخانه صوفی چای در شهرستان مراغه را با استفاده از اجتماعات ماکروبنتوز و ساختار جمعیتی آنها در سال 93 -94 بررسی می کند. روش بررسی: در مجموع، 9 ایستگاه مطالعاتی در منطقه تعیین شد و ماکروبنتوزها با استفاده از دستگاه سوربر 25×50 با سه تکرار در هر ایستگاه نمونه برداری جمع آوری شدند. نمونه ها به وسیله فرمالدهید 4 % تثبیت و جنس، گونه و خانواده آنها شناسایی شدند.تعداد کل 19 ماکروبنتوز از 19 خانواده، 10 راسته و 2 ردهارزیابی شدند. یافته ها:گونهBaetissp در هر دو فصل زمستان و تابستان غالب بود. نتایج نشان می دهد که ایستگاه های 7 و 9 با 47 ماکروبنتوز در متر مربع در فصل زمستان و ایستگاه 9 با 128 ماکروبنتوز در متر مربع در فصل تابستان بیشترین تراکم ماکروبنتوزها را دارند.با توجه به مدل Welch، کیفیت آب رودخانه صوفی چای در بیشتر ایستگاه ها در هر دو فصل متوسط بود. هرچند، کیفیت آب در ایستگاه 7 در زمستان و ایستگاه های 8 و 5 در تابستان نامناسب بودند.بر طبق شاخصBMWP،کیفیت آب رودخانه، به جز ایستگاه های 8 و 9 در زمستان، مناسب بود. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه می توان نتیجه گرفت که اجتماع ماکروبنتوزی شاخص بسیار موثری برای ارزیابی شرایط زیست محیطی رودخانه صوفی چای هستند.در مجموع، نتایج این مطالعه کیفیت نسبتاً مناسب آب رودخانه صوفی چای را نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

336 - برآورد سطح پوشش گیاهی و زمین های زارعی شهرستان بابلسر از طریق تصاویر ماهواره ای سنتینل2 با استفاده از شاخصNDVI
محمدرضا یوسفی روشن حمید عمونیا

10.30495/jest.2022.63078.5565

زمینه و هدف: پایش کمی و کیفی پوشش های گیاهی از کاربردهای اصلی دانش سنجش از دور می باشد. برآورد سطح پوشش گیاهی و زمین های زارعی به روش سنتی زمان بر است. سنجش از دور به جهت ارائه اطلاعات به روز، پوشش های تکراری، سنجش در محدوده های طیفی متفاوت، سنجش کمی و رقومی پدیده های س أکثر

زمینه و هدف: پایش کمی و کیفی پوشش های گیاهی از کاربردهای اصلی دانش سنجش از دور می باشد. برآورد سطح پوشش گیاهی و زمین های زارعی به روش سنتی زمان بر است. سنجش از دور به جهت ارائه اطلاعات به روز، پوشش های تکراری، سنجش در محدوده های طیفی متفاوت، سنجش کمی و رقومی پدیده های سطح زمین، از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش با هدف برآورد سطح پوشش گیاهی و زمین های زارعی شهرستان بابلسر از طریق تصاویر ماهواره ای سنتینل2 با استفاده از شاخص NDVI انجام گرفته است. روش بررسی: روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی مبتنی بر داده های تصاویر ماهواره ای سنتینل2 سال2019 است. این تصاویر از طریق سایت USGS استخراج شده اند. تصاویر بعد از استخراج در سامانه های نرم افزاری سنجش از دوری و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد پردازش قرار گرفته و نتایج مورد نیاز استخراج شده اند. یافته ها: بعد از دریافت تصاویر ماهواره ای سنتینل2، باندهای 2، 3، 4، 8 که دارای قدرت تفکیک مکانی10متری و بعد از انجام پیش پردازش و تصحیحات اتمسفریک، براساس زبان برنامه نویسی IDL، با استفاده از شاخص NDVI، ROI سنتینل2 بدست آمد، سپس خروجی Threshold بین حداکثر 1 تا حداقل 5/0 محاسبه و با یک خروجی Shape file در ENVI و نرم افزار Arc Map مساحت پوشش گیاهی و سطح زیرکشت زمین های زارعی شهرستان بابلسر در تاریخ اخذ تصاویر ماهواره ای محاسبه و نتیجه گیری انجام شده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که سطح زیرکشت زمین های زارعی و پوشش گیاهی شهرستان بابلسر بیش از 52 درصد برآورد شده است. دقت کلی 95 درصد و ضریب کاپای 89 درصد با ارزیابی خروجی شاخص NDVI نشان داد می توان از تصاویر سنتیل 2 برای استخراج پوشش گیاهی و زمین های زراعی استفاده نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

337 - ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی به کمک پارامترهای هیدروشیمیایی (مطالعه موردی: ناحیه قیدار-استان زنجان)
طاهره جانی سرناوی سیدوحید شاهرخی

10.30495/jest.2022.63521.5519

زمینه و هدف: آب زیرزمینی یکی از مهم ترین منابع برای شرب و آبیاری است. استانداردهای جهانی کیفیت آب، توسط سازمان بهداشت جهانی، به عنوان استانداردهای پایه مورد استفاده قرار می‌گیرند. هدف از این مقاله ارزیابی شیمی آب زیرزمینی و تاثیر آن بر کیفیت آب زیرزمینی جهت بررسی مطلوب أکثر

زمینه و هدف: آب زیرزمینی یکی از مهم ترین منابع برای شرب و آبیاری است. استانداردهای جهانی کیفیت آب، توسط سازمان بهداشت جهانی، به عنوان استانداردهای پایه مورد استفاده قرار می‌گیرند. هدف از این مقاله ارزیابی شیمی آب زیرزمینی و تاثیر آن بر کیفیت آب زیرزمینی جهت بررسی مطلوب بودن آن برای شرب و آبیاری در محدوده قیدار در استان زنجان می‌باشد.روش بررسی: به منظور تعیین پارامترهای فیزیکی-شیمیایی، آنیون ها، کاتیون ها و فلزات سنگین در مهرماه 1399 از تعداد 52 نمونه از چاه‌ها و چشمه‌های ناحیه مورد مطالعه نمونه‌برداری و به روش‌های مختلف اندازه‌گیری گردید.یافته‌ها: رخساره های آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه، دارای تیپ بی کربنانه تا کلروره بوده وبر حسب پارامتر سختی کل، به غیر از دو نمونه تمامی نمونه ها دارای آب کاملاً سخت هستند. بر حسب EC و نسبت جذب سدیم (SAR)، درصد سدیم و کربنات سدیم باقیمانده (RSC)، مشخص گردید که آب زیرزمینی در بیشتر نمونه ها خیلی شور و برای کشاورزی نامناسب است. علاوه بر این، غلظت عناصر سنگین محلول در آب زیرزمینی در محدوده قیدار در برخی از نمونه ها برای برخی عناصر و یون‌ها مانند آرسنیک، سلنیوم، سدیم، نیترات و سولفات بیشتر از حدود مجاز تعیین شده توسط WHO می باشد.بحث و نتیجه‌گیری: استفاده از نسبت های یونی، نمودار گیبس و شاخص اشباع و تجزیه و تحلیل چند متغیره جهت نشان دادن منشا مواد حل شونده غیرآلی در آب های زیرزمینی، نشان داد که منابع کربناته و تبادل یونی دارای بیشترین تاثیر بر شیمی آب در محدوده هستند. شاخص فلزی(MI) غیر قابل شرب بودن برخی از نمونه ها را نشان داد. همچنین نتایج بدست آمده از تحلیل عاملی نشان دهنده تاثیر میزان شوری، کشاورزی، زمین شناسی و گسلها در محدوده مطالعاتی قیدار بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

338 - ارائه الگوی ریسک‌های HSE در خطوط انتقال شرکت گاز با ترکیب روش‌های فراترکیب و دیمتل فازی
سهیلا فتح اللهی چالشتری میثم بابایی فارسانی فرهاد فرهادی

10.30495/jest.2023.64962.5591

زمینه و هدف: امروزه مسائل مربوط به بهداشت، ایمنی، محیط زیست به جزئی جدایی ناپذیر در هر تجارت و سازمانی تبدیل شده است. بنابراین هدف پژوهش، شناسایی و اولویت بندی ریسک های HSEدر خطوط انتقال شرکت گاز استان چهارمحال و بختیاری با ترکیب روش های فراترکیب و دیمتل فازی بوده است.ر أکثر

زمینه و هدف: امروزه مسائل مربوط به بهداشت، ایمنی، محیط زیست به جزئی جدایی ناپذیر در هر تجارت و سازمانی تبدیل شده است. بنابراین هدف پژوهش، شناسایی و اولویت بندی ریسک های HSEدر خطوط انتقال شرکت گاز استان چهارمحال و بختیاری با ترکیب روش های فراترکیب و دیمتل فازی بوده است.روش بررسی: در بخش کیفی با استفاده از روش هفت مرحله‌ای بارسو و ساندلوسکی فراترکیب، داده ها جمع آوری شد. جامعه آماری کیفی شامل مقاله ها و پژوهش‌هایی در حیطه موضوع پژوهش بین سال‌های 2000 تا 2021 بود، در نهایت 26 پژوهش مرتبط با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شد. این پژوهش در سال 1401 پژوهش انجام گرفت.یافته‌ها: پس از بررسی اسنادی این مطالعات، 627 کد باز در قالب سه معیار اصلی و یازده زیرمعیار مورد شناسایی قرار گرفت که شامل: معیار ایمنی (عملکرد و فقدان تجهیزات، نشتی ها و سرریز شدن ها، سقوط ها و ریزش ها، کیفیت حرفه ای عوامل انسانی، فاکتورهای محیطی، سطوح و مواد آسیب زا و عوامل محترقه و شوک ها)، بهداشت (صدمات فیزیکی و انسانی و چالش های محیط کار) و محیط زیست (آلودگی هوا، آلودگی خاک و آلودگی آب) می باشد و کیفیت پژوهش نیز از طریق روش های روایی لاوشه با مقدار 81/0و شاخص تکرارپذیری با مقدار81/0 مورد سنجش قرار گرفت و نهایتاً مدل تحقیق با استفاده از نرم افزار مکس کیو دی ای طراحی گردید.بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد، کیفیت حرفه ای عوامل انسانی، صدمات فیزیکی و انسانی و عملکرد و فقدان تجهیزات به ترتیب بیشترین اولویت را داشتند و همچنین کیفیت حرفه ای از عوامل انسانی بیشترین تاثیر گذاری(علت) و صدمات فیزیکی و انسانی بیشترین تاثیر پذیری (معلول) را دارا بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

339 - تحلیل سنجش از دوری دینامیک فضایی پوشش گیاهی محصول سنجنده MODIS در ارتباط با شرایط اقلیمی (مورد: استان چهارمحال و بختیاری)
بهزاد امرایی منصور حلیمی

10.22034/jest.2021.45792.4751

زمینه و هدف: در هر منطقه ای کلونی های گیاهی حاصل تعامل بلندمدت بین پوشش گیاهی و شرایط اقلیم محلی است. تغییرات اقلیمی می تواند به صورت بارزی در تغییرات پوشش گیاهی آن منطقه منعکس شود. هدف اساسی این تحقیق تحلیل روابط زمانی مکانی بین تعیین گرهای آب و هوایی و شاخص های پوشش گ أکثر

زمینه و هدف: در هر منطقه ای کلونی های گیاهی حاصل تعامل بلندمدت بین پوشش گیاهی و شرایط اقلیم محلی است. تغییرات اقلیمی می تواند به صورت بارزی در تغییرات پوشش گیاهی آن منطقه منعکس شود. هدف اساسی این تحقیق تحلیل روابط زمانی مکانی بین تعیین گرهای آب و هوایی و شاخص های پوشش گیاهی سنجنده MODIS در استان چهار محال و بختیاری است.روش بررسی: در این راستا محصول پوشش گیاهی سنجنده MODIS طی 10 سال (2008-2018) به صورت ماهانه، اخذ گردید. دو شاخص اقلیمی دمای لایه رویه ای خاک (LST) MODIS، و بارش های ایستگاه های باران سنجی و سینوپتیک، به عنوان تعیین گرهای عمده اقلیمی مورد استفاده قرار گرفت. از آنالیز همبستگی فضایی پیکسل به پیکسل Pearson در سطح اطمینان 95/0 (P_value =0.05)، برای استخراج همبستگی فضایی و پوشش گیاهی MODSI با تعیین گرهای اقلیمی استفاده شده است.یافته ها: نتایج گویای آن بود که در این منطقه به دلیل نبود تنش رطوبتی شدید، پوشش گیاهی، دینامیک فضایی و درون سالی پوشش گیاهی منطقه توسط دمای لایه رویه ای خاک کنترل می شود. به طوری که در مقیاس ماهانه، پوشش گیاهی MODSI به صورت همزمان، با دمای لایه روی خاک به ویژه در ماه های اواخر زمستان و اول بهار همبستگی داشت. در ماه های فصل تابستان تنش حرارتی شدید باعث افت سطح سبزینگی و به تبع آن افت NDVI سنجنده MODIS شده است و ارتباط دمای خاک و پوشش گیاهی در همه جای استان تضعیف شده است.بحث و نتیجه گیری: در استان کهکیلویه و بویراحمد، عامل دمای رویه ای خاک با کنترل فازهای فنولوژیک پوشش گیاهی منطقه، ارتباط مستقیم و معنی داری دارد و محرک اصلی دینامیک زمانی و مکانی پوشش گیاهی می باشد که محصول سنجش از دوری سنجنده MODIS این وابستگی را به وضوح نشان داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

340 - رابطه تنوع گونه‌های گیاهی با عوامل محیطی در منطقه وزگ یاسوج
رقیه آقایی سهراب الوانی نژاد رضا بصیری رقیه ذوالفقاری

10.30495/jest.2023.76716.5959

زمینه و هدف: تنوع گونه‌ای یکی از موضوعات مهم و اساسی در اکولوژی به خصوص اکولوژی پوشش گیاهی مطرح می‌باشد. هدف از انجام این تحقیق مطالعه تنوع گونه‌های گیاهی در رابطه با عوامل محیطی در بوم‌سازگان‌های جنگلی زاگرس واقع در منطقه وزگ، در جنوب ‌‌‌شرقی یاسوج بوده است. روش برر أکثر

زمینه و هدف: تنوع گونه‌ای یکی از موضوعات مهم و اساسی در اکولوژی به خصوص اکولوژی پوشش گیاهی مطرح می‌باشد. هدف از انجام این تحقیق مطالعه تنوع گونه‌های گیاهی در رابطه با عوامل محیطی در بوم‌سازگان‌های جنگلی زاگرس واقع در منطقه وزگ، در جنوب ‌‌‌شرقی یاسوج بوده است. روش بررسی: برای این منظور منطقه‌ای به مساحت 308 هکتار انتخاب شد. سپس به صورت تصادفی- سیستماتیک تعداد 61 قطعه نمونه به ابعاد 30×15 متر و 305 میکروپلات به ابعاد 2×5/0 متر به روش حداقل مساحت نمونه¬برداری شد. به منظور بررسی تنوع گونه‌ای گیاهان، از متداول‌ترین شاخص‌های تنوع گونه‌ای استفاده شد. سپس از آنالیز واریانس یک طرفه برای بررسی اختلاف‌های کلی در طبقات مختلف عوامل فیزیوگرافی استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که ارتفاع از سطح دریا بر تنوع و یکنواختی تأثیر معنی¬دار داشته و دامنه ارتفاعی بالا بیشترین تنوع و یکنواختی را دارد. جهت دامنه نیز بر غنای گونه‌ای اثر معنی‌دار داشته و جهت شمال شرقی بیشترین مقدار غنا را نشان داد. اثر شیب بر تنوع و یکنواختی معنی‌دار بود به طوری که شاخص تنوع و یکنواختی در شیب‌های بالا (70-51 درصد) بالاترین مقدار بود. همچنین نتایج نشان داد که شاخص‌های تنوع گونه‌ای با خصوصیات خاک مانند نیتروژن کل، سیلت و نسبت C/N همبستگی معنی‌داری دارند. بحث و نتیجه‌گیری: بطور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که در منطقه مورد مطالعه، عوامل فیزیوگرافی رویشگاه (ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت جغرافیایی) همراه با عوامل خاکی همواره نقش اساسی و تعیین کننده‌ای بر الگوی تغییرات تنوع زیستی گیاهی ایفا می‌کنند. بنابراین انجام مطالعات متعدد در این زمینه در جنگل‌های زاگرس یکی از بهترین راهکارها برای نیل به مدیریت بهینه می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

341 - بررسی میزان آلودگی صوتی در منطقه 5 تهران
ساناز فتحی پروین نصیری محمد رضا منظم اسماعیل پور رویا مرادی فاطمه رزاقی

مقدمه و هدف: منظور از این تحقیق بررسی میزان آلودگی صدا در منطقه 5 شهر تهران است. این منطقه به جهت تراکم جمعیت، همجواری منازل مسکونی با بزرگراه های متعدد، تعدد و تردد بیش از حد خودروها، حایز اهمیت است. مواد و روش ها: این مطالعه در ماه های خرداد و تیر 1390 انجام گردید که أکثر

مقدمه و هدف: منظور از این تحقیق بررسی میزان آلودگی صدا در منطقه 5 شهر تهران است. این منطقه به جهت تراکم جمعیت، همجواری منازل مسکونی با بزرگراه های متعدد، تعدد و تردد بیش از حد خودروها، حایز اهمیت است. مواد و روش ها: این مطالعه در ماه های خرداد و تیر 1390 انجام گردید که در 61 ایستگاه طی سه نوبت در ساعات پیک ترافیک شاخص های مربوط به صدا اندازه گیری سپس داده ها وارد نرم افزار اطلاعات جغرافیایی (GIS) شد و لایه های اطلاعاتی جهت ارایه مقدار آلودگی در منطقه، تعیین پراکنش آلودگی صوتی، نقاط بحرانی، مناطق بدون آلودگی صدا و ... مشخص گردید. در این بررسی از260 پرسشنامه استفاده گردید. یافته ها: میانگین تراز معادل صدای اندازه گیری شده در منطقه 5 شهر تهران dB(A)3/72 بوده که بیشترین میزان آن در ایستگاه پل صنایع هوایی به مقدارdB(A)7/80 و کمترین مقدار در ایستگاه پارک کوهسار به میزانdB(A)9/55می باشد همچنین ماکزیمم مقادیر ترازهای معادل صدا (L10،L90) شاخص صدای ترافیک (TNI) و تراز آلودگی صداP)(LNهر کدام به ترتیب مقادیر dB(A)2/92ایستگاه دانشگاه علمی کاربردیdB(A) 3/80 ایستگاه استادیوم اتوبان تهران کرج، dB(A)2/106 ایستگاه فردوس-عقیل و dB(A)9/92 در ایستگاه دانشگاه علمی کاربردیمی باشد. بحث و نتیجه گیری: همان طور که نتایج تحقیق نشان می دهد در کل ایستگاه های سنجش صدا میزان تراز معادل صدای اندازه گیری شده بیش از حد استاندارد روز ایران می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

342 - شاخص های اولویت بندی پایش در مطالعات آلاینده های آب (مطالعه موردی استان هرمزگان)
نعمت اله خراسانی عباس افشار

در این پژوهش، آلاینده های آب، شناخت منابع دارای اولویت پایش و نیز شناسایی پتانسیل ها و ظرفیت پذیرش منابع آب استان هرمزگان مورد مطالعه قرار گرفته است. از آنجایی که هر روز بیش از پیش بر بار آلاینده ورودی به سیستم های ابی چه سطحی و چه زیرزمینی افزوده می گردد، وجود روش هایی أکثر

در این پژوهش، آلاینده های آب، شناخت منابع دارای اولویت پایش و نیز شناسایی پتانسیل ها و ظرفیت پذیرش منابع آب استان هرمزگان مورد مطالعه قرار گرفته است. از آنجایی که هر روز بیش از پیش بر بار آلاینده ورودی به سیستم های ابی چه سطحی و چه زیرزمینی افزوده می گردد، وجود روش هایی که در عین سادگی محاسباتی بتواند تخمین های مناسب و واقعی تری را ارایه دهد و بتوان با آن روش ها بار آلودگی آلاینده های حاصل از مواد سمی و خطرناک را شناسایی و تخمین زد، ضرورت دارد. علاوه بر پارامترهای محیطی، خصوصیات هیدرولوژیکی و کمی منابع آب و نیز آبخوان ها از اهمیت خاصی برخوردار می باشند. شاخص های آلاینده های متعارف معمولا شامل طیف وسیعی از مواد هستند و نظر به دخالت پارامترهای متعدد در تعیین اولویت منابع سعی شده است از روش های غربال کردن استفاده گردد. غربال کردن به عنوان مکانیسمی برای الزام ارزیابی دقیق تر منابع مورد مطالعه تلقی شده و در واقع ساده ترین و اساسی ترین مرحله از ارزیابی های زیست محیطی محسوب می شود. برای انجام عملیات غربال کردن منابع آب در محدوده استان هرمزگان، ابتدا به ارایه یک سری اطلاعات کلی و ضوابط تخمین بار آلاینده ها اقدام شده و سپس با توجه به عواملی که در مطالعات از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند و با توجه به خصوصیات و ویژگی های هر یک از منابع، انجام اولویت بندی برای پایش توصیه گردید. اقدامات زیر برای غربال کردن اطلاعات زیست محیطی هریک از حوضه های مورد مطالعه صورت گرفت: - اطلاعات موردنیاز و اصلی جمع آوری شد.- با اطلاعات جمع آوری شده و شواهد محلی، مشکلات زیست محیطی منطقه شناسایی شد.- پارامترهایی که نیاز به غربال کردن بود، مشخص شد.- ارزیابی با کمک روش های موجود انجام گرفته و نتایج با اطلاعات جمع آوری شده مقایسه گردید. اختلاف بین نتایج مدل با نتایج واقعی به صورت منطقی توجیه گردید. - ارزیابی دوباره مساله به عمل آمد و پیشنهادهای مناسب و کاربردی برای مطالعات بیشتر و دستورالعمل های لازم به منظور حفظ و بهبود و پالایش سیستم های آب و خاک منطقه مورد مطالعه ارایه گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

343 - رتبه ‏بندی عملکرد HSE شرکت‌های گاز با استفاده از تکنیک تصمیم‏ گیری چند شاخصه
نبی اله منصوری شبنم عظیمی حسینی

زمینه و هدف : صنایع نفت و گاز با توجه به کیفیت و کمیت مواد خام، بینابینی و محصولات جانبی و نهایی، هم چنین دارا بودن سه مشخصه پیچیدگی بالا، قابلیت انعطاف پایین و آسیب پذیری زیاد از دیدگاه HSE جزء صنایع بحرانی محسوب شده و بروز یک حادثه در آن می تواند از جنبه های انسانی، ز أکثر

زمینه و هدف : صنایع نفت و گاز با توجه به کیفیت و کمیت مواد خام، بینابینی و محصولات جانبی و نهایی، هم چنین دارا بودن سه مشخصه پیچیدگی بالا، قابلیت انعطاف پایین و آسیب پذیری زیاد از دیدگاه HSE جزء صنایع بحرانی محسوب شده و بروز یک حادثه در آن می تواند از جنبه های انسانی، زیست محیطی و اقتصادی فاجعه بار باشد. هدف اصلی از این پژوهش ارزیابی کمی شرکت های گاز از لحاظ وضعیت عملکرد سیستم مدیریت HSE و رتبه بندی آن ها به کمک روش تصمیم گیری چند شاخصه بود تا بدین وسیله ضمن نمایان ساختن نکات ضعف و قوت هر یک، انگیزه لازم برای رقابت و ارتقای هر چه بیشتر سطح مدیریت HSE آن ها فراهم گردد. روش بررسی: در این تحقیق ضمن بازدیدهای میدانی متعدد از واحدهای مختلف تابعه شرکت ملی گاز ایران، مشاهده فرآیندها و مصاحبه با مدیران و افراد با تجربه در زمینه HSE کلیه پارامترهای دخیل در امور ایمنی، بهداشت و محیط زیست آن ها شناسایی و طبقه بندی گردید. در گام بعدی شاخص های سختی کار در این واحدها تعیین گردید. سپس با استفاده از روش TOPSIS نسبت به وزن دهی و امتیازبندی پارامترهای مذکور اقدام گردید و در نهایت 4 شرکت عمده و مادر انتقال گاز، پالایشگاه، گاز استانی و مهندسی و توسعه که هر یک واحدهای فرآیندی متعددی را در زیرمجموعه خود دارند، ارزیابی کمی شدند. یافته ها: نتایج این بررسی جامع نشان داد که شرکت های گاز استانی، مهندسی و توسعه، انتقال گاز و پالایشگاه به ترتیب حایز امتیازهای 74/0، 55/0، 40/0 و 19/0 از یک گردیدند. بحث و نتیجه گیری: در این تحقیق به منظور مقایسه عملکرد شرکت های گاز 29 شاخص(23 شاخص HSE و 6 شاخص سختی کار) تدوین گردید و از روش TOPSIS (یکی از روش های تصمیم گیری چند شاخصه) به منظور رتبه بندی شرکت های مذکور استفاده گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

344 - ارایه الگوی ارزیابی ریسک زیست‌محیطی پروژه‌های انتقال گاز به روش‌های سامانه شاخص‌گذاری و AHP (مطالعه موردی: پروژه انتقال گاز 24 اینچ تسوج– سلماس)
سحر رضایان مهدی ایرانخواهی سید علی جوزی

زمینه و هدف: انتقال حامل‌های انرژی از طریق خطوط لوله یکی از اقتصادی‌ترین روش‌های انتقال گاز طبیعی، نفت و فرآورده‌های نفتی می‌باشد که انتقال آن‌ها از طریق ناوگان حمل‌و‌نقل جاده‌ای و ریلی با مخاطرات زیادی همراه است. انجام مطالعات ارزیابی ریسک محیط‌زیستی گامی در جهت شناسای أکثر

زمینه و هدف: انتقال حامل‌های انرژی از طریق خطوط لوله یکی از اقتصادی‌ترین روش‌های انتقال گاز طبیعی، نفت و فرآورده‌های نفتی می‌باشد که انتقال آن‌ها از طریق ناوگان حمل‌و‌نقل جاده‌ای و ریلی با مخاطرات زیادی همراه است. انجام مطالعات ارزیابی ریسک محیط‌زیستی گامی در جهت شناسایی، تجزیه‌و‌تحلیل و طبقه‌بندی عوامل مولّد خطر و در نتیجه کاهش احتمال وقوع پیامدهای نامطلوب و کنترل خطرات بالقوه این گونه طرح‌ها در راستای حفاظت از محیط‌زیست است. این مطالعه با هدف ارایه الگویی جهت ارزیابی ریسک زیست‌محیطی پروژه‌های انتقال گاز به انجام رسیده است. مواد و روش‌ها: در این تحقیق به‌ منظور نیل به هدف، تلفیقی از روش سامانه شاخص‌گذاری و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) پیشنهاد شد. با استفاده از این روش ادغام شده می‌توان انواع ریسک‌های محیط‌زیستی موجود در پروژه‌های خطوط لوله انتقال گاز را بر اساس شاخص‌ها و معیارهای تعیین شده طبقه‌بندی، کمّی و اولویت‌بندی نمود. به منظور آزمون نتایج حاصل از به‌کارگیری روش پیشنهادی، ارزیابی خط لوله انتقال گاز 24 اینچ تسوج- سلماس به ‌طول 42 کیلومتر به عنوان مطالعه موردی به انجام رسید. یافته‌‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که: 46% از طول مسیر خط انتقال گاز "تسوج- سلماس" دارای سطح ریسک بالا (6054- 5467 امتیاز)، 48% از طول مسیر واجد سطح ریسک متوسط (6641- 6055 امتیاز) و 2% با ریسک کم (7228-6642 امتیاز) بوده و ریسک ناچیز با امتیاز (>7228) نیز 4% از کل مسیر می‌باشد. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست آمده حاکی از آن بود که به‌کارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) می‌تواند ضمن برطرف نمودن خلأ روش سامانه شاخص‌گذاری در اولویت‌بندی شاخص‌ها و زیرشاخص‌های مورد ارزیابی، باعث افزایش دقت آن در برآورد سطح نهایی ریسک شود. لذا، روش تلفیقی ارایه شده می‌تواند به عنوان الگویی در ارزیابی ریسک زیست‌محیطی پروژه‌های خطوط لوله انتقال گاز مورد استفاده قرار‌گیرد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

345 - محاسبه و مقایسه متغیرهای احتراق و شاخص های عملکرد موتورهای دیزل با سوخت جایگزین بیودیزل
حسین قدمیان فریده عتابی شاهین قاهری

روغن&zwnj;های گیاهی می&zwnj;توانند برای تولید ترکیبات شیمیایی که استر خوانده می&zwnj;شوند، با یک الکل(معمولاً متانول) ترکیب شوند. درصورتی که این استرها به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرند،بیودیزل نامیده می&zwnj;شوند. این سوخت قابل تجزیه بیولوژیکی است و هنگامی که به عن أکثر

روغن&zwnj;های گیاهی می&zwnj;توانند برای تولید ترکیبات شیمیایی که استر خوانده می&zwnj;شوند، با یک الکل(معمولاً متانول) ترکیب شوند. درصورتی که این استرها به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرند،بیودیزل نامیده می&zwnj;شوند. این سوخت قابل تجزیه بیولوژیکی است و هنگامی که به عنوان یک جزء ترکیبی مورد استفاده قرار می&zwnj;گیرد، نیازمند انجام حداقل تغییرات در موتور است . نتایج محاسبات برای شاخص های تأثیرگذار بر نحوه احتراق سوخت نشان می دهد که ارزش حرارتی خالص برای ترکیب20% بیودیزل و 80% دیزل (B20) به میزان Btu/lb 18577و برای سوخت دیزل به میزانBtu/lb 19159 می باشد. همچنین مقادیر دمای آدیاباتیک شعله سوخت به میزان 0F 3899 برای B20 و 0F 3879 برای سوخت دیزل محاسبه گردیده است. در بررسی شاخص های تاثیرگذار بر عملکرد موتورهای دیزل با معرفی و محاسبه مقادیر بازده حرارتی موتور مدل با سوخت بیودیزل و سوخت دیزل مقادیر مشابه 41% حاصل شد. همچنین توان اندیکه موتور مدل با سوخت دیزل به میزانkW 2/78 و برای سوخت بیودیزل kW7/75 محاسبه شده است. بازده حجمی موتور دیزل نیز به عنوان سومین پارامتر تاثیرگذار بر روی عملکرد موتور معرفی شد و مقادیر آن 83% برای موتور با سوخت B20 و 80% برای سوخت دیزل محاسبه گردید. نتایج حاصل نشان دهنده تفاوت های بسیار جزئی در مقادیر شاخص های احتراق و عملکردی موتور برای دو سوخت یاد شده بوده و سوخت تجدید پذیر بیودیزل را با توجه به الزامات زیست محیطی و روند کاهش ذخایر فسیلی به عنوان یکی از اصلی ترین گزینه ها برای جایگزینی سوخت دیزل مورد توجه قرار می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

346 - الگوی زیست محیطی برنامه ریزی حمل ونقل شهری با استفاده از مدل های سیستم پویایی
مهدی استادی جعفری امیرعباس رصافی

پذیرش راهبرد توسعه پایدار در ابعاد جهانی و تمایل به بهره گیری از آن در بخش های مختلف، لزوم تدوین و طراحی روشی جامع و فراگیر را در دستیابی به این راهبرد تقویت می نماید. از سوی دیگر پیچیدگی ذاتی در اندرکنش بین اقتصاد، اجتماع و محیط زیست و تاثیر اساسی آن بر جامعه، نیازمند أکثر

پذیرش راهبرد توسعه پایدار در ابعاد جهانی و تمایل به بهره گیری از آن در بخش های مختلف، لزوم تدوین و طراحی روشی جامع و فراگیر را در دستیابی به این راهبرد تقویت می نماید. از سوی دیگر پیچیدگی ذاتی در اندرکنش بین اقتصاد، اجتماع و محیط زیست و تاثیر اساسی آن بر جامعه، نیازمند به کارگیری مدلی کارآ در سیستم های شهری شده است. این مقاله با استفاده از مدل های سیستم پویایی روشی را برای یافتن ارتباط علی- سببی میان حمل ونقل و سایر بخش های توسعه پایدار ارایه داده است. با درنظرگیری مطالعه موردی برای کلان شهر مشهد، نتایج شاخص ها در فاصله سال های 1388 تا 1408 مشخص شده است. در ادامه، 15 سناریو مورد ارزیابی قرار گرفته و الگوی مدیریتی مناسبی بر اساس بهبود شاخص های زیست محیطی در این شهر پیشنهاد شده است. در این ارزیابی، سناریوی افزایشپذیرش راهبرد توسعه پایدار در ابعاد جهانی و تمایل به بهره گیری از آن در بخش های مختلف، لزوم تدوین و طراحی روشی جامع و فراگیر را در دستیابی به این راهبرد تقویت می نماید. از سوی دیگر پیچیدگی ذاتی در اندرکنش بین اقتصاد، اجتماع و محیط زیست و تاثیر اساسی آن بر جامعه، نیازمند به کارگیری مدلی کارآ در سیستم های شهری شده است. این مقاله با استفاده از مدل های سیستم پویایی روشی را برای یافتن ارتباط علی- سببی میان حمل ونقل و سایر بخش های توسعه پایدار ارایه داده است. با درنظرگیری مطالعه موردی برای کلان شهر مشهد، نتایج شاخص ها در فاصله سال های 1388 تا 1408 مشخص شده است. در ادامه، 15 سناریو مورد ارزیابی قرار گرفته و الگوی مدیریتی مناسبی بر اساس بهبود شاخص های زیست محیطی در این شهر پیشنهاد شده است. در این ارزیابی، سناریوی افزایش قیمت حاملهای انرژی و اعمال محدودیت برای تردد خودروهای تکسرنشین، بیشترین تاثیر را بر روی شاخصها گذاشته و توانسته است رشد شاخصهای زیستمحیطی را طی 20 سال آینده بهینه نماید.قیمت حاملهای انرژی و اعمال محدودیت برای تردد خودروهای تکسرنشین، بیشترین تاثیر را بر روی شاخصها گذاشته و توانسته است رشد شاخصهای زیستمحیطی را طی 20 سال آینده بهینه نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

347 - مقایسه شاخص های Igeo و EF در برآورد شدت آلودگی های زیست محیطی رودخانه شیرود به منظور حفظ معیارهای توسعه پایدار
مرجانه خراط صادقی عبدالرضا کرباسی

در تحقیق حاضر شدت آلودگی های معدنی رودخانه شیرود واقع در غرب استان مازندران (7 کیلومتری شهرستان تنکابن) از طریق مطالعات ژئوشیمی زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است تا از این طریق با تدوین شاخص های شدت آلودگی بتوان معیارهای توسعه پایدار را رعایت نمود. بدین منظور مجموعاً أکثر

در تحقیق حاضر شدت آلودگی های معدنی رودخانه شیرود واقع در غرب استان مازندران (7 کیلومتری شهرستان تنکابن) از طریق مطالعات ژئوشیمی زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است تا از این طریق با تدوین شاخص های شدت آلودگی بتوان معیارهای توسعه پایدار را رعایت نمود. بدین منظور مجموعاً 7 نمونه رسوبی از بالا دست رودخانه تا مصب جمع آوری گردید و غلظت کل عناصری چون مس، روی، سرب، وانادیوم، نیکل، منگنز و آهن توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. جهت برآورد شدت آلودگی در رودخانه مذکور از شاخص ژئوشیمیایی ( Igeo) و فاکتور غنی سازی (EF) استفاده به عمل آمد. در نهایت با مقایسه دو شاخص یاد شده و کمی نمودن شاخص EF و معادل سازی EF به Igeo نتایج تحقیق نشان می دهد که شدت آلودگی عناصر مذکور در دو ایستگاه مصب و سلیمان آباد (بالا دست رودخانه) به این شرح می باشد: عناصر آهن و منگنز در حد طبیعی قرار دارد که حاکی از جذب بسیار ضعیف (بدون آلودگی) در محیط می باشد و عناصر وانادیوم و نیکل در رده جذب ضعیف (بدون آلودگی تا آلودگی بسیار کم) قرار داشته و عناصری چون مس، روی و سرب در طبقه بندی جذب متوسط (آلودگی بسیار کم تا کم) تا جذب شدید (آلودگی زیاد تا شدید) قرار گرفته است. بنابراین از تلفیق دو شاخص یاد شده تدوین شاخص توسعه پایدار در شناخت آلودگی های زیست محیطی امکان پذیر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

348 - تعیین کیفیت بهداشتی هوای تهران در سال 1383 با استفاده از شاخص کیفیت هوا
سهیل سبحان اردکانی عباس اسماعیلی ساری مهرداد چراغی لیما طیبی محمود قاسمپوری

امروزه پیامدهای مختلف آلودگی هوا به خصوص اثرات بهداشتی آن از جمله ایجاد و تشدید بیماری های تنفسی، عصبی، قلبی و عروقی باعث شده است که نظارت و کنترل کیفیت هوا به صورت امری گریزناپذیر در تمام جوامع در راس مسایل ملی مطرح شود. از آن جا که آلودگی هوای تنفسی شهر تهران در مقایس أکثر

امروزه پیامدهای مختلف آلودگی هوا به خصوص اثرات بهداشتی آن از جمله ایجاد و تشدید بیماری های تنفسی، عصبی، قلبی و عروقی باعث شده است که نظارت و کنترل کیفیت هوا به صورت امری گریزناپذیر در تمام جوامع در راس مسایل ملی مطرح شود. از آن جا که آلودگی هوای تنفسی شهر تهران در مقایسه با سایر کلان شهرهای جهان که برنامه های مدون پایش را به مورد اجرا گذاشته اند در اکثر موارد فراتر از حد استاندارد می باشد، لذا انجام تحقیقی در زمینه بررسی کیفیت هوای این کلان شهر، ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق برای نخستین بار شاخص کیفیت هوا از طریق درون یابی بین غلظت آلاینده ها برای پنج آلاینده اصلی O3، PM10، CO، SO2 و NO2 هواش شهر تهران در سال 1383 محاسبه و کیفیت بهداشتی هوا در گروه های خوب، متوسط، غیربهداشتی برای گروه های حساس، غیربهداشتی، خیلی غیربهداشتی و خطرناک طبقه بندی گردید.نتایج بدست آمده از شاخص کیفیت هوا مبین این است که در سال 1383، 262 روز کیفیت هوای تهران از حد استاندارد تعیین شده توسط آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده (ie.AQL=100) تجاوز کرده، در 12 درصد از روزهای سال خیلی غیربهداشتی و در 0.50 درصد از روزها خطرناک- که در موارد تجاوز کیفیت هوا از حد استاندارد در 83 درصد از موارد آلاینده مسوول منواکسیدکربن بوده است. همچنین ماههای مرداد، شهریور و مهر 1383، با میانگین شاخص های 190، 185 و 188 آلوده ترین ماه های سال بوده اند. در مقایسه نتایج حاصل از این تحقیق با تحقیقاتی که در سنوات گذشته انجام شده است، می توان نتیجه گیری کرد که کیفیت بهداشتی هوای تهران در سال 1383 نسبت به آن سال ها از بهبود چندانی برخوردار نبوده، و در وضعیت بسیار وخیمی از نظر حفظ سلامتی اعضای جامعه به ویژه گروه های حساس قرار دارد، که یکی از مهمترین دلایل آن افزایش روزافزون ورود خودروها به ناوگان حمل و نقل شهری و عدم خروج خودروهای فرسوده از این چرخه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

349 - تدوین شاخص کیفی پساب تصفیه شده شهری با رویکرد استفاده مجدد از پساب
ملیحه فلاح نژاد ناصر مهردادی علی ترابیان حسین نایب

10.22034/jest.2019.14561

زمینه و هدف: تعیین کیفیت پساب تصفیه خانه شهری جهت استفاده مجدد و یا دفع همواره با اهمیت بوده و بدین منظور آزمایشات گوناگونی صورت می گیرد. تدوین شاخص کیفی پساب تصفیه شده شهری امکان بررسی سریع و آسان جهت انتخاب بهترین گزینه استفاده مجدد و دفع پساب را فراهم می کند. بدین من أکثر

زمینه و هدف: تعیین کیفیت پساب تصفیه خانه شهری جهت استفاده مجدد و یا دفع همواره با اهمیت بوده و بدین منظور آزمایشات گوناگونی صورت می گیرد. تدوین شاخص کیفی پساب تصفیه شده شهری امکان بررسی سریع و آسان جهت انتخاب بهترین گزینه استفاده مجدد و دفع پساب را فراهم می کند. بدین منظور شناخت پارامترهای کیفی مهم و موثر و تعیین میزان اهمیت هر پارامتر با توجه به کاربری پساب مورد نظر امری ضروری است. روش بررسی: در این مطالعه پس از تشخیص پارامترهای کیفی مهم در پساب شهری با استفاده از روش دلفی با بهره گیری از ابزارهای تصمیم گیریچند معیاره، اوزان این پارامترها به منظور تدوین شاخص کیفی پساب تعیین شده است. سپس با تهیه زیرشاخص های هر پارامتر با استفاده از استانداردهای موجود در استفاده مجدد و دفع پساب و بهره گیری از روش های تجمیع، ماتریس شاخص کیفی پساب تهیه شده است. یافته‌ها: نتایج نشان داد که متغیرهای BOD,COD,TSS,TDS,NH4,PO4و کلی فرم های مدفوعی، مهم ترین پارامترهای کیفی پساب بوده و تدوین شاخص کیفی پساب با توجه به روش های استفاده مجدد و دفع پساب و استفاده از اوزان متفاوت برای هر متغیر روش بسیار دقیق تری محسوب شده و امکان بررسی سریع و ساده برای پساب هر تصفیه خانه و یا مقایسه بین تصفیه خانه های فاضلاب شهری مختلف را ممکن می سازد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

350 - بررسی قابلیت داده های ماهواره ای در تهیه نقشه درصد تاج پوشش گیاهی مناطق خشک و نیمه خشک (مطالعه موردی پناهگاه حیات وحش موته)
وحید راهداری علیرضا سفیانیان سید جمال الدین خواجه الدین سعیده ملکی نجف آبادی

فناوری دورسنجی و بهره‌گیری از داده‌های ماهواره‌ای از ابزار‌های موثر در زمینه مطالعات علوم مرتع و پوشش گیاهی است. یکی از کاربردهای داده های ماهواره تهیه نقشه درصد تاج پوشش گیاهی می باشد. در این مطالعه جهت تهیه نقشه درصد تاج پوشش گیاهی پناهگاه حیات وحش موته از تصویر ماهو أکثر

فناوری دورسنجی و بهره‌گیری از داده‌های ماهواره‌ای از ابزار‌های موثر در زمینه مطالعات علوم مرتع و پوشش گیاهی است. یکی از کاربردهای داده های ماهواره تهیه نقشه درصد تاج پوشش گیاهی می باشد. در این مطالعه جهت تهیه نقشه درصد تاج پوشش گیاهی پناهگاه حیات وحش موته از تصویر ماهواره IRS-P6، سنجنده LISS III در خرداد سال 1385 استفاده گردید. ابتدا تصحیحات مورد نیاز بر روی تصاویر اعمال شد. به منظور ایجاد همبستگی بین درصد تاج پوشش گیاهی و داده های ماهواره، داده های 290 پلات با پراکنش مناسب در منطقه برداشت شد. شاخص های گیاهی از تصویر ماهواره ای تهیه شد و با انجام آنالیز رگرسیون ساده خطی میزان همبستگی بین شاخص های گیاهی و داده های میدانی محاسبه گردید و برای هر شاخص مدل پوشش گیاهی به دست آمد و نقشه درصد تاج پوشش گیاهی تهیه شد. نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان داد که شاخص گیاهی SAVI دارای بیشترین همبستگی با تاج پوشش گیاهی معادل 78/0 بود و جهت تهیه نقشه درصد پوشش گیاهی انتخاب گردید. با استفاده از مدل تهیه شده از شاخص SAVI نقشه درصد تاج پوشش گیاهی در چهار طبقه 10%<، 20%-10، 40%-20 و بیشتر از 40% تهیه شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بیشتر قسمت های منطقه توسط پوشش کمتر از 10% و 20%-10 پوشیده شده است. شاخص SAVI با اعمال ضریب خاک، اثر بازتابش خاک پس زمینه را کم می کند. در این مطالعه شاخص های گیاهی NDVI، TSAVI1 و RVI نیز دارای ضرائب همبستگی بالایی (78/0، 77/0 و 76/0) بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

351 - بررسی وضعیت خشک‌سالی در استان خراسان‏‏جنوبی توسط شاخص درصد بارش نرمال (PNPI) و شاخص روش استانداردسازی (Z)
محمد حسین جهانگیر محمد سارانی‌راد

10.22034/jest.2019.14562

زمینه و هدف: خشک‌سالی از جمله بلایای طبیعی است که نسبت به سایر پدیده های طبیعی در یک بازه زمانی طولانی اتفاق می افتد که به صورت متناوب جوامع بشری را از طریق اثرات منفی بر روی منابع آب و کشاورزی و به دنبال آن اقتصاد را دچار مشکل می سازد. لذا در مطالعات خشک‌سالی گام اساسی أکثر

زمینه و هدف: خشک‌سالی از جمله بلایای طبیعی است که نسبت به سایر پدیده های طبیعی در یک بازه زمانی طولانی اتفاق می افتد که به صورت متناوب جوامع بشری را از طریق اثرات منفی بر روی منابع آب و کشاورزی و به دنبال آن اقتصاد را دچار مشکل می سازد. لذا در مطالعات خشک‌سالی گام اساسی، انتخاب شاخصی مناسب برای هر منطقه است که بتوان بر اساس آن میزان شدت، تداوم و بزرگی خشک‌سالی را در یک منطقه ارزیابی کرد. هدف اصلی این تحقیق انتخاب شاخص مناسب برای پایش خشک‌سالی منطقه، طبقه‌بندی و تعیین درجات شدت خشک‌سالی و ترسالی و شناسایی نواحی مستعد خشک‌سالی استان خراسان جنوبی جهت برنامه ریزی و مدیریت بهتر در زمینه خشک‌سالی می باشد. روش بررسی: در این تحقیق وضعیت خشک‌سالی استان خراسان جنوبی، با استفاده از شاخص خشک‌سالی هواشناسی درصد بارش نرمال (PNPI) و شاخص روش استاندارد سازی (Z) مورد ارزیابی قرار می گیرد. از آنجائیکه اکثر ایستگاه‌ها دارای آمار طولانی مدت (30 سال) نیستند، بدین منظور از داده های بارندگی ایستگاه های موجود با دوره آماری 24 سال (2014-1990) استفاده شد و مقادیر شدت خشک‌سالی با استفاده از شاخص های موردنظر برای هر ایستگاه با استفاده از نرم‌افزار Matlab محاسبه گردید سپس بر اساس جداول مربوط به هر شاخص درجات شدت خشک‌سالی و ترسالی مشخص گردید. یافته‌ها: نتایج شاخص PNPI نشان داد که در ایستگاه های مورد مطالعه، ایستگاه های خور بیرجند با 5 ماه، ایستگاه‌های بشرویه، قاین و فردوس با 4 ماه و ایستگاه های بیرجند و نهبندان با 3 ماه دارای دوره بسیار مرطوب بوده اند. خشک‌سالی اکثر ایستگاه‌ها در محدوده خشکی متوسط تا رطوبت متوسط بوده است. بیشترین مقدار Z (ترسالی84/1) مربوط به ایستگاه نهبندان در ماه مارس و اکثر ایستگاه‌ها در ماه‌ها ژوئن، جولای، آگوست، سپتامبر و اکتبر دارای خشکی متوسط هستند. بحث و نتیجه‌گیری: خشک‌سالی اکثر ایستگاه ها با این دو روش در محدوده خشکی متوسط تا مرطوب متوسط بوده است. نتایج حاصل از ارزیابی فرضیه وقوع خشک‌سالی بسیار شدید است که در سال وقوع کمینه بارندگی اتفاق افتاده است و در این مطالعه شاخص PNPI شاخص مناسب تری برای منطقه ارزیابی می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

352 - پردازش زمین‌آماری پتانسیل رسوب‌گذاری و خورندگی آب زیرزمینی دشت لردگان
یاسر استواری حبیب‌الله بیگی‌هرچگانی علیرضا داودیان

زمینه و هدف: یکی از جنبه های مهم کیفیت آب، پتانسیل خورندگی و رسوب گذاری آن است. رخداد یکی از این دو پدیده می تواند هزینه های نگهداری سامانه های ذخیره، انتقال و توزیع آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی را افزایش، عمر آن ها کاهش و نیزبر جنبه های بهداشتی و زیباشناختی آب موثر باش أکثر

زمینه و هدف: یکی از جنبه های مهم کیفیت آب، پتانسیل خورندگی و رسوب گذاری آن است. رخداد یکی از این دو پدیده می تواند هزینه های نگهداری سامانه های ذخیره، انتقال و توزیع آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی را افزایش، عمر آن ها کاهش و نیزبر جنبه های بهداشتی و زیباشناختی آب موثر باشد. روش بررسی:هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارزیابی پتانسیل رسوب گذاری و خورندگی آب زیرزمینی دشت لردگان و تهیه نقشه های شاخص های خورندگی و رسوب گذاری بود. برای این منظور از داده های 32 حلقه چاه، 5 قنات و 5 چشمه واقع در دشت لردگان برای محاسبه دو شاخص لانژلیه و رایزنر استفاده شد. از روش کریجینگ برای تهیه نقشه های شاخص های پایداری استفاده شد. بحث و نتایج: بر اساس شاخص لانژلیه 93 درصد نمونه ها پتانسیل رسوب گذاری کم تا متوسط و تنها 7 درصد نمونه ها پتانسیل رسوب گذاری شدید دارند. بر اساس شاخص رایزنر6 درصد نمونه ها دارای پتانسیل خورندگی کم تا متوسط و 38 درصد نمونه ها پتانسیل خورندگی شدید دارند. به طور کلی، به دلیل حضور سازندهای کربناتی پتانسیل رسوب گذاری آب زیرزمینی این دشت بر پتانسیل خورندگی آن غلبه دارد. بر اساس شاخص لانژلیه 76 درصد آبخوان دشت لردگان (4500 هکتار) دارای پتانسیل رسوب گذاری کم و بر اساس شاخص رایزنر 84 درصد از آبخوان دشت لردگان (5040 هکتار) پتانسیل خورندگی کم تا متوسط داشت. با توجه به این که بیشترین مساحت آبخوان دشت لردگان دارای پتانسیل رسوب گذاری کم است، لذا به نظر می رسد مشکل رسوب گذاری در مجاری و مخازن انتقال آب و سیستم های آبیاری قطره ای قابل ملاحضه نخواهد بود. این نتایج فقط برای درجه حرارت های معمولی آب صادق است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

353 - بررسی کیفی آب رودخانهی کارون در بازهی اهواز با استفاده از شاخص کیفی آب
مژده مددی نیا سید مسعود منوری عبدالرضا کرباسی سیدمحمد باقرنبوی ابراهیم رجب زاده

زمینه و هدف: رودخانه کارون پرآب ترین و طولانیترین رودخانه کشور است که به علت وجود مراکز متعدد صنعتی و زمینهایکشاورزی و شهرهای بزرگ در حاشیهی آن، موقعیتی راهبردی در منطقهی غرب و جنوبغربی ایران داشته و پایش بهینهی کیفیت آبآن یک ضرورت ملی است. این مطالعه با هدف بررسی کیفیت أکثر

زمینه و هدف: رودخانه کارون پرآب ترین و طولانیترین رودخانه کشور است که به علت وجود مراکز متعدد صنعتی و زمینهایکشاورزی و شهرهای بزرگ در حاشیهی آن، موقعیتی راهبردی در منطقهی غرب و جنوبغربی ایران داشته و پایش بهینهی کیفیت آبآن یک ضرورت ملی است. این مطالعه با هدف بررسی کیفیت آب رودخانه کارون در بازهی اهواز، از فروردین تا اسفندماه 1386 با بررسیپارامترهای کیفی آب انجام شد.سازمان بهداشت ملی امریکا) استفادهشد. بدین منظور از ) NSF روش بررسی : برای تجزیه و تحلیل دادهها از نظام شاخصکیفیتآباختلافدما، ،pH ، ایستگاه های تعیین شده به صورت ماهیانه نمونهبرداری صورتپذیرفته و پارامترهای اکسیژنمحلول، کلیفرممدفوعیاکسیژنمورد نیاز بیوشیمیایی، نیترات، کدورت، کلفسفات و کلجامدات محلول اندازهگیری شدند و سپس از منحنی شاخص کیفیت هرپارامتر، ارزش کیفی آن محاسبه شد.-1 کارشناسارشد مدیریتمحیطزیست دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان*(مسئول مکاتبات).-2 استادیار، مدیر گروه محیط زیست دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.-3 استادیار، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.۴- استادیار، مدیر گروه محیط زیست دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر.-5 عضوهیأتعلمی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر.57 متغیر بوده و یافتهها و نتایج: بررسی نشان داد شاخص کیفیت ماهانهی آب رودخانه در این بازه در طول مطالعه در گسترهی 70در گروه متوسط قرارمیگیرد. شاخص کیفیت آب از ایستگاه اول تا ایستگاه آخر به تدریج کاهش مییابد و ایستگاه کوتعبداله (در پایین-65 بهترین وضعیت را دارد. در ایستگاه های / 62 بدترین و ایستگاه کیانآباد (بالادست) با شاخص سالانهی 25 / دست) با شاخص سالانه 5بالادست به دلایل عدم سرریز فاضلاب های مختلف شهری و بیمارستانی وکارخانهای شاخص از دامنه کیقی بالاتری برخوردار بوده است ودر ایستگاه های پایین دست مثل ایستگاه منطقه پلسیاه به علت ورود پساب بیمارستانی ووضعیت بستر و خودپالایی که برای ایجادحاشیه رود خانه وبلوار ترافیکی ساختار تغییر کرده است ، شاخص کیفیت آب رودخانه پایین بوده و در ایستگاه آخر نیز به دلایل ورودمجموع پساب های شهری کمترین شاخص کیفی ثبت گردید. کیفیت آب در فصول مختلف نشان داد در فصل پاییز به علت شروعبارندگی و کاهش آلایندهها بهترین وضعیت و در فصل بهار به دلیل کاهش بارندگی، وجود دمای مناسب برای رشد کلیفرمها و نیز افزایشکدورت بدترین وضعیت و را داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

354 - تحلیل و پایش خشکسالی هواشناسی منطقه سیستان و بلوچستان
حمید زارع ابیانه علی اکبر سبزی پرور صفر معروفی فرشته قیامی سیده شقایق میرمسعودی آزاده کاظمی

زمینه و هدف: یکی از اثرات زیان آور کمبود بارش خسارت های ناشی از رخداد خشکسالی است. هدف از این مطالعه، بررسی فراوانی و شدت وقوع خشکسالی منطقه سیستان و بلوچستان در مقیاس سالانه و فصلی طی دوره 42 ساله آماری می باشد. روش بررسی: تحلیل خشکسالی با استفاده از پنج شاخص رایج توز أکثر

زمینه و هدف: یکی از اثرات زیان آور کمبود بارش خسارت های ناشی از رخداد خشکسالی است. هدف از این مطالعه، بررسی فراوانی و شدت وقوع خشکسالی منطقه سیستان و بلوچستان در مقیاس سالانه و فصلی طی دوره 42 ساله آماری می باشد. روش بررسی: تحلیل خشکسالی با استفاده از پنج شاخص رایج توزیع استاندارد (ZI)، انحراف از میانگین (SDI)، درصد نرمال بارندگی (PNPI)، ناهنجاری بارندگی (RAI) و کلاسه بندی دامنه بارش (PC) بر روی اطلاعات و آمار بارندگی فصلی و سالیانه چهار ایستگاه سینوپتیک زاهدان، زابل، چابهار و ایرانشهر طی دوره مشترک آماری (2005-1964) صورت گرفت. یافته ها و نتایج: نتایج نشان داد که شاخص SDI در مقایسه با روش های PNPI، ZI، PC و RAI در مقیاس فصلی و سالانه برآوردهای قابل قبول تری را ارایه داد. استان سیستان و بلوچستان برمبنای شاخص SDI در مقیاس سالیانه و فصلی خشکسالی هایی را تجربه نموده است. بر این اساس، درصد خشکسالی های سالیانه ی با شدت زیاد و بسیار زیاد نسبت به خشکسالی های با شدت کم و متوسط کمتر بود. در مقیاس فصلی نیز شاخص SDI در فصل تابستان بطور متوسط 42 درصد خشکسالی ها با شدت بسیار زیاد و زیاد را نشان داد در حالی که در فصل زمستان ریسک وقوع خشکسالی با شدت های بسیار زیاد و زیاد بطور متوسط 12 درصد بود. همچنین مقادیر میانگین متحرک3 ساله و 5 ساله، جهت بررسی روند و تداوم خشکسالی در مقیاس سالانه در ایستگاه های مذکور استخراج شد. نتیجه گیری: نتایج مبین این واقعیت است که خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان رو به افزایش است که بتدریج بر شدت آن نیز افزوده شده است. همچنین با عنایت به روند کاهشی بارش منطقه می توان انتظار رخداد خشکسالی های با شدت و مدت بیشتری را داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

355 - عوامل تعیین¬کننده استفاده پایدار از منابع آب (مطالعه موردی استان کهکیلویه و بویر احمد)
مهرداد باقری حمید محمدی غلامرضا نوری بهروز میر

چکیده استفاده بی&zwnj;رویه از منابع آب زیرزمینی این منابع را در معرض خطر قرار داده و تلاش در جهت استفاده پایدار از آن ها را به یک الزام تبدیل کرده است. این مطالعه با هدف بررسی عوامل تعیین کننده پایداری استفاده از منابع آب در استان کهکیلویه و بویراحمد انجام یافته است. أکثر

چکیده استفاده بی&zwnj;رویه از منابع آب زیرزمینی این منابع را در معرض خطر قرار داده و تلاش در جهت استفاده پایدار از آن ها را به یک الزام تبدیل کرده است. این مطالعه با هدف بررسی عوامل تعیین کننده پایداری استفاده از منابع آب در استان کهکیلویه و بویراحمد انجام یافته است. پایداری بر اساس دو دیدگاه و با استفاده از دو شاخص لحاظ گردید. در یک دیدگاه پایداری منابع آبی معادل کاهش اتلاف آب در نظر گرفته شد. در دیدگاه دوم الگوی استفاده از زمین و کودشیمیایی نیز مورد توجه قرار گرفت و یک شاخص ترکیبی ارایه گردید. داده های مورد استفاده نیز شامل الگوی استفاده از نهاده ها، محصولات و متغیرهای اقتصادی- اجتماعی از میان بهره برداران منتخب استان کهکیلویه و بویراحمد به دست آمد. یافته ها نشان داد در الگوهایی که شاخص اتلاف آب به عنوان معیار پایداری استفاده از آب تعریف گردید، درآمد بهره برداران و توانایی مدیریتی آنان به عنوان مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر استفاده پایدار از آب هستند. در حالی که در الگوهای مبتنی بر شاخص ترکیبی پایداری، عوامل فنی همانند برخورداری از سیستم آبیای مدرن، نوع کانال انتقال آب و فاصله میان چاه و زمین زراعی بر استفاده پایدار از آب مؤثر هستند. همچنین نتایج نشان داد که وجود محصولات با خطر درآمدی بالا در الگوی کشت لزوماً منجر به افزایش ناپایداری نمی شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

356 - مقایسه شاخص های تنوع زیستی گونه‌های درختی در جنگل دارابکلا
هادی بهمنی ایرج عطایی عقیل مرادمند جلالی

یکی از مهم ترین مباحث در مدیریت جنگل، حفظ و توسعه تنوع زیستی می باشد. اندازه گیری تنوع زیستی از کارهای بسیار سخت، وقت گیر و پرهزینه است و در این زمینه دستورالعمل مدون و قالب بندی شده ای برای اندازه گیری تنوع زیستی وجود ندارد. این مطالعه به منظور حفاظت از تنوع زیستی در ب أکثر

یکی از مهم ترین مباحث در مدیریت جنگل، حفظ و توسعه تنوع زیستی می باشد. اندازه گیری تنوع زیستی از کارهای بسیار سخت، وقت گیر و پرهزینه است و در این زمینه دستورالعمل مدون و قالب بندی شده ای برای اندازه گیری تنوع زیستی وجود ندارد. این مطالعه به منظور حفاظت از تنوع زیستی در بخشی ازجنگل دارابکلا به مساحت 280 هکتار با اندازه گیری تنوع گیاهان چوبی در دو جهت جغرافیایی شمالی و جنوبی صورت گرفته است. تعداد 18 قطعه نمونه با روش نمونه برداری تصادفی و با سطح نمونه 1000 متر مربع به صورت دایره ای پیاده شد و مقادیر تنوع گونه ای با استفاده از شاخص های سیمپسون، شانون وینر و غنای گونه ای با استفاده از شاخص های مارگالف، منهنیک و یکنواختی به وسیله شاخص های پیت و هیل برای هر یک از پلات ها محاسبه شد. بالاترین مقادیر تنوع گونه ای، غنای گونه ای و یکنواختی در جهت های شمالی و جنوبی به ترتیب مربوط به شاخص های شانون وینر، شاخص مارگالف و شاخص هیل می باشد. نتایج نشان داد که شاخص های تنوع گونه ای در جهت شمالی بیشتر از جهت جنوبی به دست آمده ولی در مورد شاخص غنای گونه ای این دو جهت تقریباً برابر بوده است و در مورد شاخص یکنواختی شاخص پیت در جهت شمالی و شاخص هیل در جهت جنوبی بیشتر شده است. همچنین نتایج نشان داد که شاخص های تنوع گونه ای و یکنواختی با یکدیگر همبستگی معنی داری دارند ولی بین شاخص های غنای گونه ای و یکنواختی اکثراً همبستگی وجود نداشت، در نتیجه تأثیر شاخص های یکنواختی در مقایسه با غنا در افزایش تنوع زیستی بیشتر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

357 - بررسی تغییرات کیفیت هوای شهر تبریز از نظر غلظت آلاینده PM10 با تأکید بر شاخص AQI و ارتباط آن با روند کاهش سطح آب دریاچه ارومیه در سال های 90-1387
عبداله درگاهی رضا دهقان زاده وحیده فهیمی نیا یحیی جباری فرناز عزیزی

زمینه و هدف: ذرات از آلاینده های اصلی از دیدگاه مخاطرات بهداشت عمومی، سلامتی و همچنین زیست محیطی می باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی روند ماهانه، فصلی، سالانه PM10 و تعیینمیزان تغییرات کیفیت هوای شهر تبریز با تکیه بر شاخص AQI و ارتباط آن با خشکی دریاچه ارومیه در سال أکثر

زمینه و هدف: ذرات از آلاینده های اصلی از دیدگاه مخاطرات بهداشت عمومی، سلامتی و همچنین زیست محیطی می باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی روند ماهانه، فصلی، سالانه PM10 و تعیینمیزان تغییرات کیفیت هوای شهر تبریز با تکیه بر شاخص AQI و ارتباط آن با خشکی دریاچه ارومیه در سال های90-1387، به منظور تدوین برنامه ای دانش بنیان در جهت مدیریت کنترل ریزگرد می باشد. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی است. داده های مربوط به غلظت PM10 از سازمان محیط زیست شهر تبریز و داده های مربوط به تغییرات سطح دریاچه ارومیه از سازمان هواشناسی استان آذربایجان غربی جمع آوری شد. سپس داده ها براساس سال، فصل، ماه و شاخص کیفیت هوا بررسی و رابطه تغییرات سطح دریاچه ارومیه با غلظت آلاینده توسط نرم افزار ver.21 SPSS تحلیل شد. یافته ها: تغییرات غلظت PM10 در این چهار سال اختلاف معناداری داشته ولی روند ثابتی نداشته است، به طوری که در سال 87 غلظت آن 70±13/86 و در سال های 88، 89 و90 به ترتیب به 73± 69/92، 42± 40/87 و87/60± 63/83 میکروگرم بر مترمکعب بوده است. فصول بهار و زمستان و ماه های اردیبهشت و اسفند به ترتیب با 57/95، 81/88، 01/98، 18/103میکروگرم بر مترمکعب بالاترین میزان ذرات را داشته اند. نتیجه گیری: در طی سال های 1390-1387، در بین ماه های سال، اسفند و در بین فصول، بهار و زمستان بدترین کیفیت هوا را از نظر آلاینده PM10داشتند که به دلیل شرایط جوی در زمان های یاد شده از یک سو و شرایط ویژه دریاچه ارومیه از نظر خشکی و ورزش بادهای غالب از طرف دریاچه به شهر تبریز از سوی دیگر می باشد. لذا چندین عامل در افزایش میزان ریزگردها، به‌خصوص ذرات خطرناک نمک تاثیر دارند که نیاز به مدیریت یکپارچه در جهت کاهش این آلاینده وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

358 - مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست در پارک های شهری
رضا ارجمندی سیدعلی جوزی جعفر نوری آزاده افشارنیا

با توجه به اهمیت وجود پارک ها در فضای شهری، موضوعات بهداشت، ایمنی و محیط زیست، از جمله موارد مهمی است که قبل از بروز حوادث و همچنین اثرات نامطلوب و جهت رفع نیازهای استفاده کنندگان از پارک ها و به نوعی تمام شهروندان ، باید در حوزه طرح ریزی، اجرا ، مدیریت و نگه داری مورد أکثر

با توجه به اهمیت وجود پارک ها در فضای شهری، موضوعات بهداشت، ایمنی و محیط زیست، از جمله موارد مهمی است که قبل از بروز حوادث و همچنین اثرات نامطلوب و جهت رفع نیازهای استفاده کنندگان از پارک ها و به نوعی تمام شهروندان ، باید در حوزه طرح ریزی، اجرا ، مدیریت و نگه داری مورد توجه قرار گیرد. هدف از این پژوهش، تعیین و بررسی عوامل موثر بر مدیریت بهینه بهداشت، ایمنی و محیط زیست پارک های شهری و ارایه راهکارهای مدیریتی جهت بهبود وضعیت موجود می باشد. بدین منظور، پس از تعیین عوامل موثر در مدیریت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست پارک های شهری از طریق مطالعات کتابخانه های و بررسی های میدانی ، از روش پرسشنامه ای جهت دریافت نظرات مسئولین پارک ها در مورد وضعیت بهداشت، ایمنی و محیط زیست تعدادی از پارک های منطقه پنج تهران، استفاده گردیده و نتایج آن به کمک نرم افزارهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بیانگر آن است که میزان مطلوبیت شاخص های بهداشتی پارک های تحت مطالعه با 9/58% از میزان مطلوبیت شاخص های ایمنی آن ها با 2/59% کمتر و از میزان مطلوبیت شاخص های محیط زیستی آن ها با 1/46% بیشتر است. همچنین شاخص های وضعیت مناسب بهداشتی اتاق کارکنان پارک، وضعیت اطلاع رسانی و نصب علایم هشدار دهنده در هنگام عملیات سم پاشی در پارک و وضعیت اقدامات صورت گرفته جهت کاهش آلودگی صوتی در پارک، در سه بخش بهداشت، ایمنی و محیط زیست، به ترتیب با 35%، 3/3% و 3/28%، کمترین میزان مطلوبیت را در پارک های تحت مطالعه به خود اختصاص داده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

359 - تهیه نقشه کاربری و پوشش اراضی با استفاده از داده‎های ماهواره‏ای و سامانه‏های اطلاعات جغرافیایی GIS (مطالعه موردی پناهگاه حیات وحش موته)
وحید راهداری علیرضا سفیانیان سعیده ملکی سید جمال الدین خواجه الدین میثم راهداری

زمینه و هدف : امروزه یکی از روش های تهیه نقشه به روز کاربری و پوشش اراضی استفاده از داده های ماهواره ای و تکنیک های GIS می باشد. مشخص کردن موقعیت هر کاربری و پوشش اراضی در کنار یکدیگر کمک شایانی به مدیریت سرزمین می کند. روش تحقیق: در این مطالعه به منظور تهیه نقشه به روز أکثر

زمینه و هدف : امروزه یکی از روش های تهیه نقشه به روز کاربری و پوشش اراضی استفاده از داده های ماهواره ای و تکنیک های GIS می باشد. مشخص کردن موقعیت هر کاربری و پوشش اراضی در کنار یکدیگر کمک شایانی به مدیریت سرزمین می کند. روش تحقیق: در این مطالعه به منظور تهیه نقشه به روزکاربری و پوشش اراضی پناهگاه حیات وحش موته از تصویر ماهواره IRS-P6، سنجنده LISS III که به صورت برنامه ریزی شده همزمان با نمونه برداری های میدانی در خرداد 1387 برداشت شده بود، استفاده گردید. پس از تهیه داده ماهواره‌ای، ابتدا تصحیح هندسی با میانگین خطای مربعات 65/0 بر روی تصویر اعمال گردید. در مرحله بعد با توجه به کوهستانی بودن منطقه تصحیح توپوگرافی بر روی تصویر انجام شد. در نهایت نقشه کاربری و پوشش اراضی با استفاده از روش طبقه بندی ترکیبی تهیه گردید. در این مطالعه نقشه درصد تاج پوشش گیاهی با استفاده از شاخص گیاهی SAVI و نمونه برداری های میدانی بدست آمد. نقشه هر کاربری و پوشش منطقه با اعمال پردازش های گوناگون بر روی تصویر تهیه گردید. در انتها با استفاده از روش های GIS تمامی لایه های اطلاعاتی با یکدیگر ترکیب و نقشه کاربری و پوشش اراضی منطقه تهیه شد. دقت نقشه تولیدی محاسبه گردید و ضریب کاپا معادل92/0 و صحت کلی94% بدست آمد که دقت مناسب نقشه تولیدی را نشان می داد. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که پوشش گیاهی با درصد تاج کمتر از 10 درصد، وسیع ترین پوشش این منطقه با مساحت 81690 هکتار می باشد. همچنین سطح کاربری معدن و مسکونی در پناهگاه حیات وحش موته به ترتیب 828 و 249 هکتار است. بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که روش طبقه بندی ترکیبی برای تهیه نقشه دقیق کاربری و پوشش اراضی خصوصاً زمانی که به علت تشابه بازتابش کاربری های مختلف، امکان بکارگیری روش های متداول طبقه بندی تصاویر ماهواره ای وجود ندارد، از قابلیت بالایی برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

360 - تعیین شاخص اقلیم آسایش گردش‌گری استان خراسان رضوی با استفاده از GIS
غلام عباس فلاح قالهری حسن رضایی

زمینه و هدف: ویژگی های آب و هوایی یک منطقه، گردش گری را تحت تاثیر قرار می دهد. همه عناصر اقلیمی در سلامتی، آسایش، تفریح مردم و جلب گردش گری نقش دارند، ولی تاثیر برخی از عناصر اقلیمی مانند دما، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی و سرعت باد اهمیت بیشتری دارد. ارزیابی شرایط زیست اقل أکثر

زمینه و هدف: ویژگی های آب و هوایی یک منطقه، گردش گری را تحت تاثیر قرار می دهد. همه عناصر اقلیمی در سلامتی، آسایش، تفریح مردم و جلب گردش گری نقش دارند، ولی تاثیر برخی از عناصر اقلیمی مانند دما، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی و سرعت باد اهمیت بیشتری دارد. ارزیابی شرایط زیست اقلیمی و شناسایی محدوده های زمانی آسایش یا عدم آسایش اقلیمی حاکم بر منطقه، پایه و اساس بسیاری از برنامه ریزی های عمرانی ناحیه ای، به ویژه در زمینه مسایل شهری، معماری هم ساز با اقلیم وگردش گری است. روش بررسی: در این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم آسایش میسنارد[1](ET) و قابلیت نرم افزار ArcGIS در میان یابی عناصر اقلیمی، تعمیم داده های نقطه ای به پهنه ای و ترکیب نقشه ها، زمان ها و مکان های مساعد جهت حضور گردش گران در استان خراسان رضوی طی دوره آماری 21 ساله (2011-1990) انجام شده است. یافته ها: با توجه به نتایج به دست آمده، دوره آسایش اقلیمی در ایستگاه های مختلف استان در فاصله بین ماه های مه تا سپتامبر قرار دارد. هم چنین نتایج نشان داد بیشتر نقاط استان در فاصله بین ماه های دسامبر، ژانویه و فوریه در وضعیت سرد قرار دارند و برای گردش گری مناسب نیستند. نتایج نقشه های پراکندگی شاخص میسنارد (ET)نشان می دهد که شاخص اقلیم آسایش جهت توسعه توریسم استان، بیشتر در مرکز و شمال استان قرار می گیرد و دوره مناسب در این قسمت ها از بقیه مناطق استان طولانی تر است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق مشخص شد که ماه های ژانویه، فوریه، دسامبر و مارس (اسفند) به دلیل سرما و بارش در استان به طور کلی برای حضور گردش گر مناسب نیست، مخصوصا نواحی شمالی استان به علت وجود پر فشار سیبری شرایط نامناسب تری دارند. ماه های سپتامبر(شهریور)، اوت(مرداد)، ژوئن(خرداد) و مه (اردیبهشت ) به ترتیب از نظر اقلیمی بهترین زمان جهت گردش گری می باشد. هم چنین نتایج این تحقیق نشان داد ایستگاه های نیشابور و تربت حیدریه دارای بیشترین زمان مطلوب و سبزوار دارای کمترین زمان مطلوب برای گردش گری است. [1]- Effective temperature تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

361 - بررسی تغییرات بیواندیکاتور گل سنگ lecanora muralis در مواجهه با غلظت‌‌های مختلف آلاینده دی‌اکسیدگوگرد
محمدرضا خانی محمدصادق سخاوتجو نعمت‌الله خراسانی گلاله شهاب‌پور

زمینه و هدف: دی‌اکسیدگوگرد به عنوان یکی از آلاینده‌‌های مهم بر روی گیاهان، جانوران و اشیاء اثرات غیر قابل جبرانی را بر جای می‌گذارد، لذا پایش و کنترل آن از اهمیت زیادی برخوردار است. شاخص‌های بیولوژیکی به عنوان شناساگرهای آلاینده‌های هوا در محیط‌های شهری و صنعتی می‌توانن أکثر

زمینه و هدف: دی‌اکسیدگوگرد به عنوان یکی از آلاینده‌‌های مهم بر روی گیاهان، جانوران و اشیاء اثرات غیر قابل جبرانی را بر جای می‌گذارد، لذا پایش و کنترل آن از اهمیت زیادی برخوردار است. شاخص‌های بیولوژیکی به عنوان شناساگرهای آلاینده‌های هوا در محیط‌های شهری و صنعتی می‌توانند در جهت کنترل آلودگی هوا، هدایت‌کننده‌های مناسبی باشند. گل سنگ‌ها از جمله شاخص‌های بیولوژیکی هستند که در این رابطه به کار برده می‌شوند. لذا بررسی کارآیی و تاثیـرپذیری پـایش زیستی دی‌اکسیدگوگرد با استفاده از گل سنگ lecanora muralis ، مدنظر قرار گرفت. روش کار: در این تحقیق گل سنگ موردنظر درون کیسه‌های مخصوص، در تمـاس با گـاز دی‌اکسیـدگوگرد در غلظت‌های۴۰،١۰۰ و ۲۰۰ppb به مدت سه ساعت قرار داده شدند. سپس میزان تخریب کلروفیل a و b، a + b و نسبت ٤١٥/OD٤٣٥OD از طریق غوطه‌ور ساختن ۲٠ میلی‌گرم از وزن خالص گل سنگ در ١۰ میلی‌لیتر محلول DMSO اندازه‌گیری شد. یافته ها: براین اساس، میانگین تخریب کلروفیل a و bدر نمونه‌های درمعرض تماس با SO2 نسبت به نمونه شاهد به ترتیب 3/77% و 1/94% بود و در تمامی موارد تخریب کلروفیل a و b، a + b ، رابطه مستقیم بین میزان تخریب و غلظت آلاینده وجود داشت. نتیجه گیری: بنابراین با استفاده از حساسیت بالای گل سنگ‌ها به جذب گاز SO2 می‌توان وجود یا عدم وجود آلاینده‌ی دی‌اکسیدگوگرد و مقدار آن را در هوا پایش نمود و این پایش به عنوان راهکاری موثر امکان‌پذیر و قابل کاربرد است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

362 - مطالعه خوردگی و رسوب¬گذاری آب¬های زیرزمینی دشت همدان - بهار
حمید زارع¬ابیانه سیده الهام عبدالصالحی آزاده کاظمی

خوردگی و رسوب گذاری آب یکی از مشکلات مدیریت کیفی و مدیریت شبکه توزیع آب است. در این راستا از دو شاخص رایزنر و لانژلیر براساس تعادل شیمیایی بین املاح موجود در آب برای تعیین سطح خوردگی و رسوب گذاری منابع آب زیرزمینی دشت همدان-بهار استفاده شد. نتایج نشان داد میزان خوردگی و أکثر

خوردگی و رسوب گذاری آب یکی از مشکلات مدیریت کیفی و مدیریت شبکه توزیع آب است. در این راستا از دو شاخص رایزنر و لانژلیر براساس تعادل شیمیایی بین املاح موجود در آب برای تعیین سطح خوردگی و رسوب گذاری منابع آب زیرزمینی دشت همدان-بهار استفاده شد. نتایج نشان داد میزان خوردگی و رسوب گذاری در 25/64% از نمونه های آب زیرزمینی از دیدگاه لانژلیر در حد کم است. از دیدگاه رایزنر نیز 2/85% از نمونه های آبی دارای توان خوردگی و رسوب گذاری کم بودند. درصد خوردگی و رسوب گذاری منابع آب زیرزمینی قنوات در مقایسه با منابع آب زیرزمینی چاه ها کمتر بود. دلیل این امر می تواند ناشی از حذف بخشی از مسیر به واسطه نقب زدن در قنوات باشد که حلالیت نمک های مسیر را حذف نموده است. از طرفی نمودار پی پر نشان داد تیپ و رخساره منابع آب زیرزمینی دشت، بی کربنات کلسیت (70%)، بی کربنات سدیک (15%)، سولفات کلسیت (3%)، بی کربنات منیزیک (6%)، سولفات سدیک (3%) و کلرات کلسیک (3%) است. تیپ و رخساره آب نشان دهنده مشکلات عمده رسوب گذاری به واسطه وجود بی کربنات کلسیت و بی کربنات سدیک و تغییرات دمایی محیط است. شرکت یون های موجود در آب در فعل و انفعالات فیزیکو شیمیایی با لوله ها می تواند خوردگی ضعیفی را برای رسوبات ایجاد شده در پی داشته باشد که در واقع نقش خودشویی را بازی می کند. در مجموع منابع آب زیرزمینی دشت همدان-بهار در محدوده کم تا متوسط رسوب گذاری و خوردگی قرار گرفت. لیکن رسوب گذاری در سیستم آب رسانی نسبت به خوردگی محسوس تر است که سبب کاهش سطح مقطع جریان شده و افت های مسیر را در پی دارد. لذا با توجه به زیان های اقتصادی لازم است تا حد ممکن از رسوب گذاری در سیستم انتقال آب جلوگیری به عمل آید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

363 - محاسبه شاخص بهره‌وری نیروگاه‌های کشور با ملاحظات زیست‌محیطی
عبدالکریم اسماعیلی رباب محسن‌پور

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت محیط‌زیست و با توجه به کمبودهایی که در رابطه با روش‌های تحلیلی برای سیاست‌گذاری زیست‌محیطی وجود دارد، ارایه الگوهایی جهت بررسی ارتباط بین فعالیت‌های اقتصادی و متغیرهای زیست‌محیطی امری لازم و ضروری به نظر می‌رسد. بنابراین در مطالعه حاضر به ب أکثر

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت محیط‌زیست و با توجه به کمبودهایی که در رابطه با روش‌های تحلیلی برای سیاست‌گذاری زیست‌محیطی وجود دارد، ارایه الگوهایی جهت بررسی ارتباط بین فعالیت‌های اقتصادی و متغیرهای زیست‌محیطی امری لازم و ضروری به نظر می‌رسد. بنابراین در مطالعه حاضر به برآورد شاخص بهره‌وری نیروگاه‌های کشور با ملاحظات زیست‌محیطی اقدام شده‌‌است. روش بررسی: در مطالعه حاضر با جمع‌آوری اطلاعات تولیدی نیروگاه‌های کشور طی سال‌های 1384-1360 به برآورد شاخص بهره‌وری مالم‌کوییست[1] با ملاحظات زیست‌محیطی اقدام شده ‌‌است. یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین شاخص بهره‌وری مالم‌کوییست با و بدون احتساب آلاینده‌ها به ترتیب برابر با 971/0 و 025/1 می‌باشد. مقایسه مقادیر شاخص بهره‌وری با و بدون احتساب آلاینده با استفاده از آزمون من‌ویتنی[2] نشان می‌دهد که از نظر آماری اختلاف مذکور معنی‌دار می‌باشد. بحث و نتیجه گیری: بر اساس این مطالعه می‌توان نتیجه گرفت که احتساب ملاحظات زیست محیطی در محاسبات بهره‌وری امری لازم و ضروری می‌باشد. [1]- Malmquist Index [2]- Mann-Whitney تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

364 - بررسی پراکنش عنصر مس در خاک تحت تاثیر فعالیت های معدن مس میدوک (شهربابک)
محمد صادق غضنفری مقدم جواد اورعی

10.22034/jest.2019.13955

زمینه و هدف: افزایش فعالیت‌های صنعتی توأم با تولید آلاینده‌ها ازجمله فلزات سنگین یکی از عوامل اصلی آلاینده‌ی آب‌ و خاک به شمار می‌رود. یکی از فعالیت های بشری که باعث آلودگی منابع طبیعی از جمله خاک می شود فعالیت های معدنی است. روش بررسی: در این پژوهش پهنه بندی غلظت عنصر أکثر

زمینه و هدف: افزایش فعالیت‌های صنعتی توأم با تولید آلاینده‌ها ازجمله فلزات سنگین یکی از عوامل اصلی آلاینده‌ی آب‌ و خاک به شمار می‌رود. یکی از فعالیت های بشری که باعث آلودگی منابع طبیعی از جمله خاک می شود فعالیت های معدنی است. روش بررسی: در این پژوهش پهنه بندی غلظت عنصر مس به عنوان آلودگی خاک در اطراف معدن مس میدوک مورد مطالعه قرار گرفت. دو مسیر نمونه برداری با توجه به موقعیت روستا های اطراف در نظر گرفته شد. نمونه برداری به صورت سیستماتیک از 360 نقطه نمونه گیری انجام شد. هضم نمونه ها و اندازه گیری غلظت در آزمایشگاه و به روش جذب اتمی انجام شد. در این پژوهش از شاخص زمین انباشتگی مولر برای بررسی درجه‌ی آلودگی خاک به فلزات سنگین استفاده شد. در نهایت با استفاده از روش کریجینگ نرمال غلظت عنصر مس و درجه آلودگی خاک پهنه بندی شد. یافته ها: نتایج نشان داد که غلظت عنصر مس در مسیر نمونه‌برداری D در نقطه نمونه‌برداری 3D و برابر 5/697 میلی‌گرم بر کیلوگرم بوده و کم ترین غلظت عنصر مس در این مسیر در نقطه D11 برابر با 35/6 میلی‌گرم بر کیلوگرم بوده است. شاخص زمین انباشتگی نشان می‌دهد که آلودگی عنصر مس در مسیر نمونه D ( جنوب معدن) بیش تر است، که می‌تواند به دلیل قرار گرفتن این مسیر در راستای معدن و بر روی شیب در جهت باد غالب جنوبی باشد. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان می‌دهد بافاصله گرفتن از معدن از درجه آلودگی مس در هر دو مسیر کاسته می‌شود که می‌تواند نشان دهنده نقش معدن در ایجاد آلودگی عنصر مس در خاک‌های منطقه باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

365 - بررسی شرایط اکولوژیک بسترهای گلی با استفاده از جوامع ماکروبنتوز در منطقه سجافی خلیج فارس
محمد صادق صبا سید محمدباقر نبوی ابراهیم رجب‌زاده قطرمی غلامرضا سبزقبایی سولماز دشتی صغری رستمی

10.22034/jest.2019.14547

زمینه و هدف: پهنه های آبی، قسمت اعظم سطح کره زمین را پوشانده اند و بسترشان نیز زیستگاهی بسیار متنوع را برای آبزیان فراهم می نمایند. از آن جا که جوامع بنتوزی تیپ خاصی از بستر را به عنوان زیستگاه خود انتخاب می کنند، مطالعه رسوبات بستر و موجودات زیست کننده در آن ها می توان أکثر

زمینه و هدف: پهنه های آبی، قسمت اعظم سطح کره زمین را پوشانده اند و بسترشان نیز زیستگاهی بسیار متنوع را برای آبزیان فراهم می نمایند. از آن جا که جوامع بنتوزی تیپ خاصی از بستر را به عنوان زیستگاه خود انتخاب می کنند، مطالعه رسوبات بستر و موجودات زیست کننده در آن ها می تواند ما را در ارزیابی های زیست محیطی یاری دهد. این تحقیق به منظور بررسی شرایط اکولوژیک بسترهای گلی با استفاده از جوامع ماکروبنتوز در منطقه سجافی خلیج فارس انجام گردید. روش بررسی: نمونه برداری از منطقه مورد مطالعه در پاییز سال 1388 و با 3 تکرار در هر ایستگاه جهت آنالیز دانه بندی و تعیین درصد مواد آلی رسوبات انجام شد و شناسایی موجودات ماکروبنتوز و سنجش عوامل فیزیکی شیمیایی با استفاده از نمونه بردار گرب و دستگاه Hach-HQ40d صورت گرفت. شاخص های تنوع شانون_ وینر و سیمپسون، یکنواختی کامارگو و غنای مارگالف و منهینک محاسبه و جهت بررسی توزیع داده ها از آزمون ناپارامتریک کولموگروف- اسمیرنف، جهت مقایسه و بررسی روابط بین شاخص های تنوع و تراکم، عوامل فیزیکی شیمیایی و پارامترهای رسوب از آزمون آنالیز واریانس یکطرفه و آزمون همبستگی اسپیرمن و جهت ارزیابی آلودگی محیطی نیز از الگوی ولچ استفاده شد. یافته ها: در مجموع 8 گروه از موجودات کف زی مشتمل بر 81 گونه شناسایی شدند که گروه های غالب ماکروبنتوزی به ترتیب شامل شکم پایان با 03/43%، پرتاران با 31/29% و دو کفه ای ها با 53/20% بودند. بیش ترین مقادیرتنوع شانون در ایستگاه 11 با مقدار 523/4 تعیین شد. هم چنین بیش ترین مقادیر شاخص های تنوع و غالبیت سیمپسون، یکنواختی کامارگو، غنای مارگالف و منهینک به ترتیب 948/0، 158/0، 828/0، 830/5 و830/2 محاسبه شد. بیش ترین و کم ترین میزان فراوانی به ترتیب 4920 و 560 عدد ماکروبنتوز در مترمربع در ایستگاه های 10 و 17 ثبت گردید. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از شاخص های اندازه گیری شده در این مطالعه که همگی مؤید بالا بودن تنوع گونه ای ماکروبنتوزها در بسترهای گلی منطقه سجافی می باشد، می توان به این نتیجه رسید که منطقه مورد مطالعه از پتانسیل بالای زیست محیطی در زمینه حفظ غنای ذخایر بی مهرگان بنتیک برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

366 - مقایسه کارایی دو روش NOAA و IMO برای شناسایی مناطق حساس محیط زیستی در سواحل استان سیستان و بلوچستان
لیدا داور افشین دانه کار

مناطق ساحلی نواحی پویایی از عملکرد متقابل زمین، آب و اتمسفر هستند که در عین حال تحت تاثیر تغییرات دائم طبیعی و دست کاری انسان قرار دارند. سواحل از مهم ترین مناطقی در جهان به شمار می روند که انسان در آن ساکن شده است و از منابع آن به شدت استفاده می کند. مانگروها، صخره های أکثر

مناطق ساحلی نواحی پویایی از عملکرد متقابل زمین، آب و اتمسفر هستند که در عین حال تحت تاثیر تغییرات دائم طبیعی و دست کاری انسان قرار دارند. سواحل از مهم ترین مناطقی در جهان به شمار می روند که انسان در آن ساکن شده است و از منابع آن به شدت استفاده می کند. مانگروها، صخره های مرجانی، پرتگاه های ساحلی، دریاکنار ماسه ای، پهنه های جزرومدی، مصب ها و شاخابه ها تنها بخشی از منابع ارزشمند مناطق ساحلی هستند که تحت فشارهای ناشی از تراکم بالای جمعیت در این مناطق قرار دارند. این، همان واقعیت ساده است که ضرورت توجه ویژه به حفاظت از مناطق ساحلی را نشان می دهد. شناسایی مناطق حساس ساحلی-دریایی از جمله روش هایی است که برای حفاظت از مناطق حساس محیط زیستی سواحل، به کار برده می شود. در تحقیق حاضر، مناطق حساس محیط زیستی سواحل استان سیستان و بلوچستان با استفاده از دو روش شاخص حساسیت محیط زیستی(ESI)[1] اداره اقیانوسی و هواشناسی آمریکا(NOAA)[2] و معیارهای شناسایی مناطق به ویژه حساس دریایی(PSSAs)[3] سازمان بین المللی دریانوردی(IMO)[4]- که از جمله روش های آزمون شده در سطح جهانی برای شناسایی مناطق حساس ساحلی به ویژه در برابر انتشار مواد آلاینده از جمله مواد شیمیایی و نفتی می باشند- مورد شناسایی قرار گرفت و به منظور مقایسه کارایی این دو روش در شناسایی مناطق حساس ساحلی منطقه مورد مطالعه، از دو ماتریس عوامل داخلی(IFE)[5] و عوامل خارجی(EFE)[6] مربوط به روش تجزیه و تحلیل [7]SWOT استفاده گردید. نتایج حاصل، نشان داد هر دو روش NOAA و IMO با کسب امتیاز بالای 3 در ماتریس های ذکر شده، از قابلیت مناسبی برای شناسایی مناطق حساس ساحلی منطقه مورد مطالعه برخوردار هستند، لیکن روش NOAA با اختصاص امتیاز وزن دار 70/3 در ماتریس IFE در مقابل امتیاز وزن دار 59/3 ماتریس IFE روش IMO و همچنین کسب امتیاز وزن دار 57/3 در ماتریسEFE ، در برابر امتیاز وزن دار ماتریس EFE روش IMO، یعنی 22/3، در مجموع، از کارایی بیشتری برای شناسایی مناطق حساس ساحلی استان سیستان و بلوچستان که در کرانه های دریای عمان واقع شده است، برخوردار می باشد. [1] -Environmental Sensitivity Index [2]- National Oceanic and Atmospheric Administration [3]- Particularly Sensitive Sea Areas [4]- International Maritime Organization [5]- Internal Factor Evaluation [6]- External Factor Evaluation [7]- S: Strengths, W: Weaknesses, O: Opportunities, T: Threats تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

367 - مطالعه ساختار اجتماعات ماکروبنتیک به عنوان شاخص های آلایندگی در رودخانه جراحی (محدوده مقبره سید عاشور تا ورودی شهر شادگان)
شقایق ممبینی سید محمد باقر نبوی

تنوع و تراکم بی مهرگان آب زی بر حسب شرایط محیطی متفاوت است ، برخی از گونه های این گروه ها به دلیل سازگاری با شرایط زیست محیطی آلوده، به عنوان شاخص های بیولوژیکی اکوسیستم های آبی به شمار می روند. در این راستا تعیین ترکیب و تنوع بی مهرگان رودخانه جراحی به منظور مشخص نمودن أکثر

تنوع و تراکم بی مهرگان آب زی بر حسب شرایط محیطی متفاوت است ، برخی از گونه های این گروه ها به دلیل سازگاری با شرایط زیست محیطی آلوده، به عنوان شاخص های بیولوژیکی اکوسیستم های آبی به شمار می روند. در این راستا تعیین ترکیب و تنوع بی مهرگان رودخانه جراحی به منظور مشخص نمودن شاخص های زیستی در طی سال 86 (تابستان و زمستان ) انجام گرفت . در پژوهش حاضر روش استفاده از شاخص های بیولوژیک و تطبیق نتایج حاصل از آن با آزمایش های فیزیکو شیمیایی تواماً به کار گرفته شد ، تا اشتباهات و خطاها به حداقل ممکن کاهش یابد . همچنین برخی شاخص های تعیین کیفیت آب که بر فیزیولوژی موجودات بنتوزی و نیز کیفیت آب اثر گذار هستند از قبیل ( اکسیژن محلول ، دما ، شوری ، pH ،TOM ، GSA ) مورد سنجش قرار گرفتند . براساس نتایج به دست آمده از این بررسی در مجموع 11جنس و8 گونه مربوط به 5 رده از بی مهرگان کف زی آب های شیرین در منطقه شناسایی گردید . بیشترین درصد فراوانی بی مهرگان به ترتیب 23/41% Bivalvia ، 88/30% Gastropoda ، 71/17% Insecta ،98/9 % Hirudinea و 2/0% Crustacea بوده است . بنابراین ساختار اجتماعات ماکروبنتیک در این رودخانه شامل دوکفه ای ها ، شکم پایان، حشرات، سخت پوستان و زالوها می باشد . از میان Bivalvia بیشترین فراوانی مربوط به گونه Sphaerium rivicola (Lamark , 1818) بوده که گونه غالب در تمام ایستگاه های مطالعاتی می باشد واز آن به عنوان شاخص زیستی جهت تعیین کیفیت آب استفاده گردید . حداکثر تراکم ماکروبنتوزها در زمستان (535 فرد در متر مربع ) و حداقل آن در تابستان (498 فرد در متر مربع ) ثبت شده است . جهت ارزیابی تنوع زیستی ماکروبنتوزهای منطقه مورد مطالعه از شاخص های شانون ( H ) ، سیمپسون (λ ) و مارگالف (R ) استفاده گردید . در نتیجه بیشترین و کم ترین شاخص شانون در تابستان و زمستان ثبت شده است . به منظور پی بردن به وضعیت اکولوژیکی منطقه از نظر میزان آلودگی از الگوی معرفی شده توسط Welch (1992) استفاده گردید . طبق نتایج به دست آمده و بر اساس الگوی یاد شده آلودگی در حد متوسط در کلیه ایستگاه های نمونه برداری مشاهده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

368 - آنالیز میکروبی هتروتروفی شبکه شرب آب شهرستان اراک و ارتباط آن با MPN، شاخص‌های فیزیکوشیمیایی آب و جنس لوله ها
فریبا فتحی محمد ارجمندزادگان

10.22034/jest.2019.13706

زمینه و هدف: تامین آب آشامیدنی سالم و بهداشتی نقش مهمی در سلامت و رفاه جامعه دارد. وجود شرایط نامناسب در انتقال و توزیع آب آشامیدنی، از مهم ترین علل ایجاد آلودگی ثانویه باکتریایی می باشد. این پژوهش با هدف آنالیز میکروبی هتروتروفی شبکه آب شهرستان اراک و ارتباط آن با پارا أکثر

زمینه و هدف: تامین آب آشامیدنی سالم و بهداشتی نقش مهمی در سلامت و رفاه جامعه دارد. وجود شرایط نامناسب در انتقال و توزیع آب آشامیدنی، از مهم ترین علل ایجاد آلودگی ثانویه باکتریایی می باشد. این پژوهش با هدف آنالیز میکروبی هتروتروفی شبکه آب شهرستان اراک و ارتباط آن با پارامترهای فیزیکوشیمیایی و جنس لوله های شبکه آب صورت گرفته است. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی تحلیلی تعداد 500 نمونه به صورت تصادفی و تحت شرایط استاندارد از شبکه آب آشامیدنی شهرستان اراک تهیه و متغیرهای HPC، MPN، کلر آزاد باقی‌مانده، کدورت، pH و دما اندازه گیری شد و تجزیه و تحلیل نتایج به‌دست آمده، از طریق آزمون آماری رگرسیون صورت گرفت. یافته‌ها: بر اساس نتایج آنالیز آماری، HPC با متغیرهای MPN، pH و کدورت دارای رابطه ی معنی دار مستقیم می باشد )01/0>(P-Value. بین HPC و دما رابطه ی مستقیم وجود دارد ولی چندان معنی دار نیست (05/0>(P-Value، هم‌چنین مقادیر کلر آزاد باقی‌مانده با HPC دارای رابطه معنی دار معکوس می باشد( 01/0>(P-Value. استفاده از دو روش Pour Plate و Spread Plate در تعیین تعداد باکتری های HPC نشان داد که روش Pour Plate در بیش‌تر مواقع بهتر از روش Spread Plate عمل می کند. در شناسایی باکتری های جدا شده از نمونه های HPC مثبت، مشاهده گردید که باسیلوس ها و خانواده میکروکوکاسه توانایی فعال بودن در کلر بالا را دارند. بحث و نتیجه‌گیری: اندازه گیری HPC به عنوان یک متغیر مهم و تاثیر گذار در کنترل آب آشامیدنی ضروری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

369 - ارزیابی و مقایسه شاخص‌های رویه‌ای و محتوایی توسعه پایدار در مناطق 7 و 22 تهران
مهسا حاجی محمودی ناصر برک پور پویان شهابیان

10.22034/jest.2018.13779

چکیده زمینه و هدف: رشد روزافزون جمعیت و در پی آن بحران های روبه تزاید زندگی شهری، اصل توسعه پایدار را بیش از پیش در کانون توجه قرار می دهد، ضمن آن که مشاهده عدم تعادل ها در زندگی شهری نشان از عدم تحقق شاخص های پایداری دارد. آن چه که در اغلب نگرش ها و روش‌های ارزیابی پا أکثر

چکیده زمینه و هدف: رشد روزافزون جمعیت و در پی آن بحران های روبه تزاید زندگی شهری، اصل توسعه پایدار را بیش از پیش در کانون توجه قرار می دهد، ضمن آن که مشاهده عدم تعادل ها در زندگی شهری نشان از عدم تحقق شاخص های پایداری دارد. آن چه که در اغلب نگرش ها و روش‌های ارزیابی پایداری دیده می شود، توجه صرف به ابعاد محتوایی یعنی شاخص‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی است. اما در بسیاری از جوامع با وجود منابع غنی و کیفیت بالای زیست‌محیطی و هم چنین سطح مطلوب اجتماعی و اقتصادی باز هم شاهد ناکامی ها و کمبودهایی در دستیابی به اهداف توسعه‌پایدار بوده ایم. لذا به نظر می رسد، بازبینی مجدد ابعاد و شاخص‌های پایداری و جامع نگری بیش تر در این زمینه، بتواند راهکاری تازه پیش روی جوامع بگشاید. هدف این مقاله، ارزیابی پایداری توسعه شهری در دو منطقه 7 و 22 تهران با رویکردی متفاوت و با در نظرگیری ابعاد و جوانب پایداری در دو بخش محتوایی و رویه ای است. بخش محتوایی شامل شاخص های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی است که در واقع این شاخص‌ها در بطن جامعه بوده و وابسته به عوامل دیگری در جامعه تغییر می کنند و متأثر از سیاست های توسعه‌پایدار هستند. گروه دیگر شاخص ها که اغلب در ارزیابی توسعه پایدار مورد غفلت واقع شده اند گروه شاخص‌های رویه ای هستند که در واقع متشکل از مجموعه شاخص‌هایی بوده که به صورت مستقل عمل کرده و مبین فرایند سیاست ها در یک جامعه می باشند. روش بررسی: در این زمینه از روش های مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، مشاهدات میدانی، پرسش نامه و مصاحبه استفاده شده و داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و روش های آماری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد، منطقه 22 از نظر هر دو گروه شاخص های محتوایی و رویه ای نسبت به منطقه 7 در وضعیت مطلوب تری قرار دارد. بحث و نتیجه گیری: منطقه 22 با برخورداری از سرمایه گذاری های نسبتاً گسترده مدیریت محلی (شهرداری منطقه) در زمینه توسعه پایدار به پشتیبانی از ظرفیت های موجود منطقه پرداخته و لذا علاوه بر ارتقاء سطح کیفی مدیریت و حکومت محلی در منطقه، ظرفیت سازی های گوناگون و در نتیجه ارتقاء سطح جامعه مدنی را سبب گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

370 - تنوع گونه های گیاهی درغرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان
سارا عباسی بابک پیله ور سید محسن حسینی

زمینه و هدف : مطالعه پوشش گیاهی عامل موثری در بررسی ظرفیت بوم شناختی و سنجش و ارزیابی وضعیت کنونی و پیش بینی وضعیت آینده یک منطقه به شمار می رود . در مطالعه حاضر، تنوع زیستی گیاهی در قسمت هایی از غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان بررسی شده است. روش بررسی : سه ایستگا أکثر

زمینه و هدف : مطالعه پوشش گیاهی عامل موثری در بررسی ظرفیت بوم شناختی و سنجش و ارزیابی وضعیت کنونی و پیش بینی وضعیت آینده یک منطقه به شمار می رود . در مطالعه حاضر، تنوع زیستی گیاهی در قسمت هایی از غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان بررسی شده است. روش بررسی : سه ایستگاه در غرب منطقه در طبقه ارتفاعی 1800-1600 انتخاب شد. ایستگاه 1 تحت قرق حفاظتی ، ایستگاه 2 در این ناحیه فعالیت های انسانی تحت مدیریت حفاظتی منطقه انجام می گیرد و ایستگاه 3 در مناطق مجاور در خارج مرزهای حفاظتی منطقه انتخاب شد. 8 قطعه نمونه مربع شکل در هر ایستگاه به صورت تصادفی و درهر ماکروپلات 3 میکروپلات در عرصه پیاده شد. در پلات ها فهرست و تعداد گونه های گیاهی ثبت شد . نرم افزار PAST برای محاسبه ی شاخص های تنوع زیستی و رسم نمودارهای تنوع استفاده شد. بحث و نتیجه گیری : 62 گونه گیاهی از24 تیره شناسایی شد که10 گونه انحصاری ایران بود . مقایسه میانگین شاخص های تنوع زیستی نشان داد که وضعیت شاخص ها در ایستگاه1 و2 نسبت به ایستگاه 3 بهتر و غالبیت گونه ای در ایستگاه1 با ایستگاه های 2 و 3 اختلاف معنی داری دارد و شاخص های غنا و تنوع در ایستگاه های 1و2 وضعیت مناسب تری نسبت به ایستگاه 3 دارند . با مقایسه شاخص های تنوع می توان اذعان نمود که گونه ها با فراوانی بیشتر و نیز گونه های نادر در ایستگاه 2 بیشتر بوده و شاخص های منهینیک و مارگالف هم بر غنی تر بودن گونه های این ایستگاه تاکید دارند. با توجه به این که حفاظت سبب می شود تا جنگل سیر تحول تدریجی خود را طی نماید و تنوع زیستی آن نیز حفظ گردد، بیشتر بودن شاخص های تنوع در ایستگاه 1 و 2 امری بدیهی است. مقایسه نمودارهای تنوع درسه ایستگاه نشان دهنده بیشتر بودن سطح تنوع در ایستگاه 2 می باشد و در ایستگاه 1 تولید در وضعیت بهتری بوده و تنوع و تولید در ایستگاه3 پایین و انقراض در آن شدید بود. درجه بندی تنوع در ایستگاه 1 به وضوح پایین تر از دو ایستگاه و دو ایستگاه 2 و 3 غیر قابل مقایسه بود . از اینرو با توجه به محدودیت شاخص های تنوع زیستی و جهت دستیابی به شاخص ها و معیارهای دقیق تر پیشنهاد می شود که سازگار کردن این فرمول ها با شرایط ایران و بخصوص زاگرس و کاربرد روش های نوین جهت رتبه بندی تنوع در این منطقه مد نظر قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

371 - بررسی ساختار جنگل‌های شمال ایران با استفاده از شاخص‌های نزدیک‌ترین همسایه (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده جنگلی دشت ناز ساری-مازندران)
پیمان فرهادی جواد سوسنی روح اله اسماعیلی اصغر فلاح

10.22034/jest.2019.14551

زمینه و هدف: اولین گام برای مدیریت مناسب جنگل ها داشتن اطلاعات کافی در مورد نحوه رشد، تکامل و چگونگی تاثیرپذیری ساختار توده های جنگلی از عوامل محیطی می باشد. با توجه به اهمیت توده های جنگلی شمال کشور و ارزش های محیط زیستی منطقه، در این مطالعه سعی شد ساختار گونه های موجو أکثر

زمینه و هدف: اولین گام برای مدیریت مناسب جنگل ها داشتن اطلاعات کافی در مورد نحوه رشد، تکامل و چگونگی تاثیرپذیری ساختار توده های جنگلی از عوامل محیطی می باشد. با توجه به اهمیت توده های جنگلی شمال کشور و ارزش های محیط زیستی منطقه، در این مطالعه سعی شد ساختار گونه های موجود در منطقه حفاظت شده جنگلی دشت ناز ساری استان مازندران با استفاده از شاخص های نزدیک ترین همسایه مورد بررسی گیرد. روش بررسی: به منظور بررسی ساختار در محدوده مورد مطالعه 56 هکتار از توده های جنگلی به صورت صددرصد مورد آماربرداری قرارگرفت و از شاخص های کلارک و اوانز، زاویه یکنواخت، شانون-وینر، آمیختگی، اندازه قطر برابر سینه و اختلاف قطر برابر سینه، جهت بررسی ساختار استفاده شد. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده میانگین شاخص های کلارک و اوانز و زاویه یکنواخت به ترتیب 70/0و 55/0 محاسبه شد که نشان دهنده ی توزیعی مابین تصادفی و کپه ای است. میانگین شاخص های شانون- وینر و آمیختگی به ترتیب 40/0 و 06/0 محاسبه شد. با توجه به این که بیش تر سطح محدوده مورد مطالعه از پایه های بلوط تشکیل شده است، ارزش شاخص آمیختگی پایین محاسبه گردید. مقدار میانگین شاخص اندازه قطر برابر سینه 50/0 محاسبه شد که نشان دهنده ی غالبیت ابعاد قطر برابر سینه گونه بلوط و مغلوب بودن گونه اوجا می باشد. گونه آزاد نیز از نظر غالب یا مغلوب بودن ابعاد قطر برابر سینه حد وسط بود. همچنین مقدار میانگین شاخص اختلاف قطر برابر سینه 32/0 محاسبه شد، که نشان دهنده ی اختلاف متوسط بین درختان مجاور یکدیگر از نظر ابعاد قطر برابر سینه است. بحث و نتیجه گیری: شاخص های به کار رفته در این تحقیق می توانند جهت تشریح ساختار و ویژگی های اکولوژیکی گونه های مختلف درختی مورد استفاده قرار گیرند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

372 - کنکاشی بر روند تحولات شاخص های پایداری در نظام بین المللی
لیلا زمانی زهرا جواهریان

زمینه و هدف: شاخص های پایداری به عنوان ابزاری کارآمد جهت کمک به تصمیم گیران و سیاست گذاران برای تصمیم گیری بهتر و فعالیت های موثرتر در جهت توسعه پایدار است ، از این رو تاکنون تلاشهای بسیاری در سطح جهانی و سطح ملی برای تدوین شاخص های پایداری مناسب، جامع و موثر انجام یافت أکثر

زمینه و هدف: شاخص های پایداری به عنوان ابزاری کارآمد جهت کمک به تصمیم گیران و سیاست گذاران برای تصمیم گیری بهتر و فعالیت های موثرتر در جهت توسعه پایدار است ، از این رو تاکنون تلاشهای بسیاری در سطح جهانی و سطح ملی برای تدوین شاخص های پایداری مناسب، جامع و موثر انجام یافته است و این فرایند تا کنون متوقف نشده و ادامه خواهد داشت .سپتامبر 2015 مصادف با تصویب اهداف توسعه پایدارSDGs [1]است که جایگزین اهداف توسعه هزاره [2] MDGs خواهد شد. اهداف توسعه پایدار مجموعه ای کامل و فراگیر از اهداف خرد و کلان را ارایه کرده است که مشتمل بر شاخص های جامع و فراگیری نیز خواهد بود . روش بررسی :این تحقیق با مروری بر مهم ترین شاخص های پایداری از گذشته تا حال)مشتمل بر [3]CSD ، MDG ، EPI [4]و SDGs) تلاش نموده تا به اهمیت شاخص های پایداری و لزوم توجه و استفاده صحیح از آن ها توسط تصمیم گیرندگان اشاره نماید. یافته ها: در این تحقیق روند شکل گیری و تغییر برخی شاخص های پایداری به تفصیل اشاره شد و مفهوم نمره و رتبه شاخص های عملکرد محیط زیست مورد بحث و تحلیل قرار گرفت . بحث و نتیجه گیری: بررسی روند تغییرات شاخص های پایداری می تواند راهنمای تصمیم گیران، در استفاده بهتر از این مفاهیم برای سیاستگذاری قرارگیرد. شاخص های اهداف توسعه پایدار SDGs در بازه زمانی 2015 -2030 ابزار هدایت و رصد کشورها به سمت توسعه پایدار خواهند بود بنابر این استفاده از این ظرفیت جهانی می تواند الگوی مناسبی را ارزیابی پایداری در سطح ملی ارایه دهد. 3- Sustainable Development Goals 4- Millennium Development Goals 5- Commission on Sustainable Development 6- Environmental Performance Index تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

373 - بررسی کیفیت آب های سواحل جنوبی دریای خزر با استفاده ازشاخص های OECD و TRIX
مهشید شهربان امیر اعتمادشهیدی

کنترل آلودگی یکی از اهداف اصلی مدیریت آب های ساحلی است. پایش و ارزیابی کیفی آب های ساحلی بر اساس پارامترهای فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی انجام می گیرد. به منظور مدیریت کیفی آب های ساحلی، شاخص های کیفی برای طبقه بندی وضعیت کیفی آب ها به کار برده می شود. هدف از این تحقیق أکثر

کنترل آلودگی یکی از اهداف اصلی مدیریت آب های ساحلی است. پایش و ارزیابی کیفی آب های ساحلی بر اساس پارامترهای فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی انجام می گیرد. به منظور مدیریت کیفی آب های ساحلی، شاخص های کیفی برای طبقه بندی وضعیت کیفی آب ها به کار برده می شود. هدف از این تحقیق بررسی کیفیت آب های سواحل جنوبی دریای خزر با استفاده از شاخص های تغذیه ای (Organization for Economic Corporation and Development) OECD و (Trophic Index) TRIX می باشد. پارامتر های شیمیایی و بیولوژیکی استفاده شده در این مطالعه شامل نیتروژن معدنی محلول، فسفر کل، اشباعیت اکسیژن و کلروفیل آ می باشد. بر اساس شاخص OECD این منطقه در فصول پاییز و بهار یوتروفیک و در فصول تابستان و زمستان هایپرتروفیک است. میانگین فصلی شاخص TRIX بین 04/5 تا 47/5 می باشد که نشان می دهد حالت تغذیه ای منطقه متوسط می باشد. پس از مقایسه نتایج اعمال این شاخص ها در سواحل دریای خزر و بررسی دلایل عدم همخوانی این شاخص ها، شاخص TRIX به عنوان شاخص برتر در این سواحل انتخاب گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

374 - پایش گردشگری فصلی شمال غرب ایران با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (T.C.I)
بهروز سبحانی وحید صفریان زنگیر

10.22034/jest.2018.13790

زمینه و هدف: شناخت پتانسیلهای اقلیمی، به‌عنوان بستر فعالیتهای انسانی، پایه و اساس غالب برنامهریـزیهـای محیطی و آمایش سرزمین را تشکیل میدهد؛ امروزه اکثر گردشگران برای انتخاب مقصد ملاحظات اقلیمی را مورد توجه قرار می‌دهند. هدف از این پژوهش ارزیابی و پهنه‌بندی فصلی اقل أکثر

زمینه و هدف: شناخت پتانسیلهای اقلیمی، به‌عنوان بستر فعالیتهای انسانی، پایه و اساس غالب برنامهریـزیهـای محیطی و آمایش سرزمین را تشکیل میدهد؛ امروزه اکثر گردشگران برای انتخاب مقصد ملاحظات اقلیمی را مورد توجه قرار می‌دهند. هدف از این پژوهش ارزیابی و پهنه‌بندی فصلی اقلیم گردشگری شمال غرب ایران با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (T.C.I)است. روش بررسی: در این پژوهش به‌منظور ارزیابی شرایط اقلیم آسایش از دیدگاه گردشگری، دادههای اقلیمی 22 ایستگاه سینوپتیک شمال غرب‌ایران در یک دوره آماری 20 ساله (2010-1990) تهیه شدند. در این مدل سیستمی از 7 پارامتر: میانگین حداکثر دما، میانگین دما، میانگین حداقل رطوبت نسبی، میانگین رطوبت نسبی، مجموع بارش ماهانه، میانگین روزانه ساعات آفتابی و سرعت باد استفاده شد. برای پردازش داده‌ها از شاخص TCI استفاده شد با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، نقشه اقلیم گردشگری برای چهار فصل ترسیم گردید. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که شاخص اقلیم گردشگری در شمال غرب به علت تضاد توپوگرافی دارای تنوع زیادی در طول سال می‌باشد. فصل تابستان با در برداشتن شرایط (بینهایت ایدهال 7، وضعیت ایدهال 10، کیفیتعالی 3، شرایط خیلیخوب 1 و قابل قبول 1) نسبت به سه فصل دیگر در رتبه یک؛ فصل پاییز با شرایط (عالی: 4، خیلیخوب: 11، خوب: 3 و قابل قبول: 4) رتبه دوم نسبت به سه فصل‌دیگر؛ فصل بهار با کیفیت(خیلیخوب: 2، خوب: 2، قابلقبول: 11 و ناچیزحاشیهای: 7) در رتبه سوم نسبت به فصلهای دیگر و فصل زمستان با وضعیت(قابلقبول: 1، ناچیزحاشیهای: 14، نامناسب: 5 و بسیارنامناسب: 2) در رتبه چهارم و نامطلوبترین حالات نسبت به سایر فصول به خود اختصاص دادند. بحث و نتیجه‌گیری: شمال غرب ایران با داشتن جاذبه‌های گردشگری زیاد می‌تواند مقدمات حضور گردشگران داخلی و خارجی باشد. مناظرزیبا و منحصربه‌فرد و شرایط آب‌وهوای متنوع در تمامی فصول می‌تواند در راستای توسعه این صنعت گام‌های استوار برداشته و بهره‌های فراوان داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

375 - سنجش غلظت فلزات سنگین (سرب،کادمیوم و جیوه) درعضله ماهی کفال پوزه باریک و ارزیابی خطرناشی از مصرف آن (مطالعه موردی: آب های سواحل مازندران)
زهرا مهری آسیابر لعبت تقوی تورج ولی نسب رضا پورغلام

زمینه و هدف: این مطالعه به بررسی غلظت سه فلز سرب، کادمیوم و جیوه در بافت عضله ماهی کفال پوزه باریک-Liza saliens در سواحل مرکزی خزر در زمستان 1392 به همراه برآورد خطر ناشی از مصرف عضله این ماهیان برای انسان می پردازد. روش بررسی: فلزات مورد نظر در نمونه های تهیه شده (32 ن أکثر

زمینه و هدف: این مطالعه به بررسی غلظت سه فلز سرب، کادمیوم و جیوه در بافت عضله ماهی کفال پوزه باریک-Liza saliens در سواحل مرکزی خزر در زمستان 1392 به همراه برآورد خطر ناشی از مصرف عضله این ماهیان برای انسان می پردازد. روش بررسی: فلزات مورد نظر در نمونه های تهیه شده (32 نمونه) پس از آماده سازی و انجام فرآیندهای استخراج و هضم، با استفاده از دستگاه جذب اتمی مجهز اندازه گیری گردیدند. یافته ها: نتایج نشان داد میانگین غلظت به همراه انحراف معیار در بافت عضله ماهی کفال پوزه باریک مربوط به فلزات سرب و جیوه به ترتیب 9609/2 ± 72903/5 و 9456/44 ± 01561/79 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک می باشد. عوامل جذب روزانه (DI) برای عناصر سرب، کادمیوم و جیوه به ترتیب (46/100)،(06/0) و (26/1525) میلی گرم بر شخص در روز و شاخص خطر (HQ)، (1607/0)، (000/1)، (4200/6) به دست آمد. نتیجه گیری: پس از مقایسه با استانداردهای شاخص ملاحظه گردید که مقدار سرب در عضله کفال پوزه باریک سواحل مرکزی خزر بالاتر از حد مجاز استاندارد سازمان بهداشت جهانی(WHO) و سازمان وزارت کشاورزی، شیلات و غذای انگلستان(UKMAFF) می باشد. ولی از نظر استاندارد سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA) در حد مجاز و مقدار جیوه از هر سه استاندارد شاخص در این تحقیق بسیار بالاتر بود.در نتیجه میزان مجاز مصرف برای حفظ سلامتی از لحاظ سرب و کادمیوم به ترتیب 591/0 و 889/38 گرم در روز و 179/4 و 223/272 گرم در هفته توصیه می شود، اما میزان مجاز مصرف برای جیوه از لحاظ حفظ سلامتی صفر است و برای مصرف در این خصوص توصیه نمی شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

376 - ارزیابی زیستی رودخانه بالخلو اردبیل بر اساس شاخص های کمی (شانون- مارگالف- پیلو)
نغمه جعفرزاده ابراهیم فتائی صابر وطن دوست سعید مداح

10.22034/jest.2019.13969

زمینه و هدف: رودخانه بالخلو به عنوان یکی از سرشاخه های اصلی رود قره سو اردبیل و تامین کننده آب سد یامچی می‌باشد و با توجه به وجود منابع آلاینده مختلف مانند پساب مناطق مسکونی، صنعتی و کشاورزی و آبگرم معدنی، بررسی کیفی این رودخانه برای حفظ حیات آن ضروری می باشد. امروزه در أکثر

زمینه و هدف: رودخانه بالخلو به عنوان یکی از سرشاخه های اصلی رود قره سو اردبیل و تامین کننده آب سد یامچی می‌باشد و با توجه به وجود منابع آلاینده مختلف مانند پساب مناطق مسکونی، صنعتی و کشاورزی و آبگرم معدنی، بررسی کیفی این رودخانه برای حفظ حیات آن ضروری می باشد. امروزه در مطالعات تعیین کیفیت آب، بررسی حضور درشت بی مهرگان کفزی به عنوان شاخصی مکمل برای روش های شیمیایی در تشخیص وجود آلودگی ها شناخته شده است. روش بررسی: در این پژوهش به منظور بررسی کیفیت آب رودخانه بالخلو چای اردبیل بر اساس درشت بی‌مهرگان، نمونه برداری در 5 ایستگاه و دردو نوبت، فصول کم آبی و پرآبی در طول رودخانه صورت گرفت. همچنین برای تدقیق نتایج بدست آمده، اندازه گیری های برخی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی در ایستگاه ها انجام شد. نمونه های بی‌مهرگان شناسایی شده و بااستفاده از شاخص تنوع شانون، شاخص زیستی مارگالف و شاخص تشابه پیلو سنجیده شدند. یافته ها: در این تحقیق ده راسته از بی‌مهرگان در 23رده شناسایی و شمارش گردیدند و پارامترهای فیزیکوشیمییایی مانند اکسیژن محلول، نیترات، دما، اسیدیته، دبی و سرعت جریان ثبت گردیدند. بحث و نتیجه گیری: نتایج بدست آمده ارتباط متناسبی را بین شرایط فیزیکی و شیمیایی و شاخص های زیستی نشان داد و شاخص زیستی مارگالف به دلیل اینکه بیشترین هماهنگی را با نتایج پارامترهای فیزیکو شیمیایی داشت عنوان بهترین شاخص برای ارزیابی زیستی رودخانه بالخلو شناخته شد. در نهایت با مقایسه پارامتر های فیزیکو شیمیایی و شاخص های زیستی کیفیت آب رودخانه بالخلو به سه ناحیه آلودگی کم، متوسط و بالا تقسیم بندی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

377 - تعیین میزان حضور عناصر در فازهای مختلف رسوبی در رودخانه بهشهر و سد عباس‌آباد
فاطمه ضرغامی آیدا بیاتی عبد الرضا کرباسی

10.22034/jest.2017.11302

زمینه و هدف: در این تحقیق رسوبات سد عباس آباد و دو رودخانه منتهی به آن و یک رودخانه فرعی (خارج شده از آن) مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفتند تا غلظت فلزات سنگین به همراه آهن و کلسیم و منشأ آن ها تعیین شود و شدت آلودگی رودخانه نیز تعیین شود. تا با تدوین غلظت پیشین (طبیعی) و أکثر

زمینه و هدف: در این تحقیق رسوبات سد عباس آباد و دو رودخانه منتهی به آن و یک رودخانه فرعی (خارج شده از آن) مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفتند تا غلظت فلزات سنگین به همراه آهن و کلسیم و منشأ آن ها تعیین شود و شدت آلودگی رودخانه نیز تعیین شود. تا با تدوین غلظت پیشین (طبیعی) و غلظت انسان ساخت عناصر در تحقیقات آتی که توسط اطراف سد افزایش خواهد یافت،مقیاس نسبی در دسترس باشد. روش بررسی: نمونه گیری در 6 ایستگاه در منطقه در شهریور 1392 انجام یافت .در اولین گام غلظت آهن، کلسیم، منگنز، روی، مس،نیکل و کادمیوم تعیین شد.سپس روش تفکیک شیمیایی 5 مرحله ای برای شناخت ارتباط فلزات با مراحل مختلف رسوب مورد استفاده قرار گرفت. یافته‌ها: با توجه به نتایج تفکیک شیمیایی و همچنین محاسبات شدت آلودگی اکثر فلزات مورد مطالعه منشأزمینی دارند،در حالی که بخش قابل توجهی از کادمیوم از منابع انسانی سرچشمه گرفته است. با استفاده از روش آنالیز خوشه ای ارتباط عناصر در پیوندهای مختلف نشان داد که روی ، مس ، نیکل منشأ نفتی و آهن منشأ زمینی وکلسیم منشأ بیوژنیک و کادمیوم ، منگنز منشأ نامشخص دارند.شدت آلودگی توسط شاخص های Ipoll ،Igeo و EF مشخص شده است.دو شاخص Ipoll ،Igeo نشان دهنده غیر آلوده بودن محیط نسبت به همه عناصر به جز کادمیوم با آلودگی کم است که نتایج این دو شاخص سازگار با نتایج تفکیک شیمیایی می باشد.نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که استفاده از EF در تعیین شدت آلودگی برای عناصر محدود می باشد. بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به داشتن میزان غلظت کل و مقایسه آن با شاخص ها منطقه فاقد آلودگی است و تنها آلودگی اندک نسبت به کادمیوم را نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

378 - مکان‌یابی احداث کارخانه تولید کاغذ فلوتینگ با کاربرد پسماندهای کشاورزی با روش AHP
عبدالله بریمانی علی قاسمیان مجید عزیزی مجید ذبیح زاده

10.22034/jest.2017.11305

زمینه و هدف: استقرار بهینه صنایع باعث افزایش کارایی نظام اقتصادی می گردد، زیرا ازنظر اقتصادی هر مکانی برای استقرار فعالیت های به‌خصوص، مناسب به نظر می رسد. انجام تحقیقات در مورد انتخاب مکان صنایع، می تواند راهنمای خوبی برای سیاست‌گذاری‌های دولت و بنگاه ها در امر هدایت ص أکثر

زمینه و هدف: استقرار بهینه صنایع باعث افزایش کارایی نظام اقتصادی می گردد، زیرا ازنظر اقتصادی هر مکانی برای استقرار فعالیت های به‌خصوص، مناسب به نظر می رسد. انجام تحقیقات در مورد انتخاب مکان صنایع، می تواند راهنمای خوبی برای سیاست‌گذاری‌های دولت و بنگاه ها در امر هدایت صنایع به مکان های متناسب با اهداف ملی و منطقه ای باشد. هدف از این تحقیق مکان‌یابی بهینه کارخانه تولید کاغذ فلوتینگ از پسماندهای کشاورزی در استان مازندران با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی[1] می‌باشد. روش بررسی: پس از مطالعات صورت گرفته، شاخص‌های تأثیرگذار در انتخاب محل تأسیس کارخانه تولید کاغذ فلوتینگ در استان مازندران شناسایی و سلسله‌مراتب شاخص ها و زیر شاخص ها طراحی و درنهایت ارزش وزنی آن‌ها با استفاده از پرسش نامه و آنالیز داده ها در محیط نرم‌افزار اکسپرت چویس[2] تعیین شد. در مرحله دوم نیز اولویت‌بندی نهایی گزینه‌ها به منظور تعیین بهترین مکان از بین گزینه‌های شرق، غرب و مرکز استان انجام شد. یافته‌ها: شاخص‌های مواد و محصول، اقتصادی و زیرساختی به ترتیب شاخص های اصلی تأثیرگذار بر روی مکان‌یابی کارخانه تولید کاغذ فلوتینگ با استفاده از پسماندهای کشاورزی در استان مازندران بودند. به‌طورکلی با توجه به‌تمامی زیرشاخص های موردمطالعه در این تحقیق، میزان عرضه پسماند بیشترین تأثیر را در مکان‌یابی کارخانه تولید کاغذ فلوتینگ با استفاده از پسماندهای کشاورزی در استان مازندران دارد. هم چنین، زیر شاخص‌های مربوط به ماده اولیه از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار می باشند. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد منطقه شرق مازندران بهترین مکان برای استقرار کارخانه تولید کاغذ فلوتینگ با استفاده از پسماندهای کشاورزی در استان مازندران می‌باشد. 5- Analytical Hierarchy Process 6-Expert Choice تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

379 - بررسی تغییرات کیفی فضای سبز شهر تهران از سال 1369 تا 1385 (مطالعه موردی: منطقه 5 شهرداری تهران)
منا سرودی سید علی جوزی

زمینه و هدف: پوشش گیاهی نقش مهمی در محیط زیست شهری دارا می باشد که با توجه به توسعه فیزیکی روزافزون شهرها و افزایش جمعیت شهرنشینان، بررسی تغییرات آن ضروری می نماید. در این میان، استفاده از فناوری سنجش از دور به عنوان ابزار مهمی در بررسی تغییرات شناخته شده است. روش بررس أکثر

زمینه و هدف: پوشش گیاهی نقش مهمی در محیط زیست شهری دارا می باشد که با توجه به توسعه فیزیکی روزافزون شهرها و افزایش جمعیت شهرنشینان، بررسی تغییرات آن ضروری می نماید. در این میان، استفاده از فناوری سنجش از دور به عنوان ابزار مهمی در بررسی تغییرات شناخته شده است. روش بررسی: در این مطالعه، با هدف بررسی تغییرات کیفی پوشش گیاهی منطقه 5 شهرداری تهران، از شاخص NDVI و تصاویر TM و IRS متعلق به سال های 1369 و 1385 استفاده و نقشه های پوشش گیاهی منطقه با تاکید بر درجات مختلف سرسبزی تهیه گردید. یافته ها: آمارهای به دست آمده نشان می دهد که در بازه زمانی مورد مطالعه از وسعت اراضی تحت پوشش گیاهان با درجه سرسبزی متوسط و خوب به ترتیب به میزان 27/684 و 22/23 هکتار کاسته و بر وسعت اراضی تحت پوشش گیاهان با درجه سرسبزی ضعیف به میزان 43/299 هکتار افزوده شده است. لازم به ذکر است که به منظور بررسی تبدیل کلاس های درجات مختلف سرسبزی پوشش گیاهی، تکنیک بررسی تغییرات پس از طبقه بندی اجرا گردید تا رویه تغییرات کیفی دقیق تر بررسی گردد. نتایج به دست آمده نشان می دهد در بازه زمانی مورد مطالعه، 48/186و 9/0 هکتار از وسعت اراضی بدون پوشش گیاهی به ترتیب به اراضی تحت پوشش با درجه سرسبزی ضعیف و متوسط تبدیل شده است و این در حالی است که به ترتیب 58/419، 86/175 هکتار از اراضی تحت پوشش گیاهی با درجه سرسبزی ضعیف، متوسط به اراضی فاقد پوشش تبدیل شده اند. نتیجه گیری: در این میان، ناحیه 2 منطقه 5 شهرداری تهران در مقایسه با 6 ناحیه دیگر منطقه، با بیش ترین مقدار افزایش وسعت اراضی فاقد پوشش گیاهی، بیش ترین مقدار کاهش وسعت اراضی تحت پوشش گیاهان با درجه سرسبزی خوب و متوسط، شاهد حداکثر تغییرات در فاصله سال های 1369 و 1385 بوده است. یکسان بودن میزان افزایش وسعت اراضی بدون پوشش و میزان کاهش وسعت پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه به مقدار 06/408 هکتار، حاکی از تغییر کاربری صورت گرفته در اراضی منطقه می باشد که این امر با توجه به رشد شهرسازی و نقش پوشش گیاهی در محیط زیست شهری، توجه ویژه ای را برای نظارت بر تغییرات کاربری اراضی شهری طلب می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

380 - پهنه بندی آسیب پذیری زلزله به کمک GIS (مطالعه موردی شهر تهران)
مهدی هاشمی علی اصغر آل شیخ محمدرضا ملک

زمینه و هدف: بحران های طبیعی همچون زلزله، طوفان و سیل قادر به تحمیل خسارات جبران ناپذیری به انسان و محیط زیست هستند. از این رو ارزیابی ریسک به منظور مدیریت مناسب و کاهش خسارات، حیاتی است. ارزیابی ریسک با فرایند برآورد احتمال وقوع یک رویداد و اهمیت یا شدت اثرات زیان آور أکثر

زمینه و هدف: بحران های طبیعی همچون زلزله، طوفان و سیل قادر به تحمیل خسارات جبران ناپذیری به انسان و محیط زیست هستند. از این رو ارزیابی ریسک به منظور مدیریت مناسب و کاهش خسارات، حیاتی است. ارزیابی ریسک با فرایند برآورد احتمال وقوع یک رویداد و اهمیت یا شدت اثرات زیان آور آن مشخص می شود. مواد و روش ها: در این تحقیق به منظور ارزیابی شدت آسیب پذیری از زلزله، پارامترهای مؤثر شناسایی و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی[1] وزن دهی شدند. نقشه آسیب پذیری به روش همپوشانی شاخص[2] و منطق فازی[3] برای بلوک های آماری شهر تهران تهیه و به صورت بصری در محیط سیستم اطلاعات مکانی ارایه گردیدند. نتایج: نتایج به دست آمده حاکی از ارجحیت منطق فازی در تعیین آسیب پذیری مناطق است. مدل همپوشانی شاخص با تعداد مناسب کلاس های وزنی برای هر فاکتور می تواند نتایج مشابه با منطق فازی به بار آورد. علاوه بر آن مدل همپوشانی شاخص از مزایای سادگی، سرعت بیشتر در حل مسئله و انعطاف پذیری در ترکیب ورودی ها و رتبه بندی خروجی ها بهره می برد. روش مناسب برای تهیه نقشه آسیب پذیری به میزان فازی بودن پارامترها، انتخاب مناسب تابع عضویت و ادغام بهینه لایه های اطلاعاتی بستگی دارد. 4- Analytic Hierarchy Process )AHP( 5- Index Overlay 5- Fuzzy Logic تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

381 - تعیین وضعیت تروفی دریاچه ولشت با تکیه بر شاخص تروفی TSI
فاطمه وحیدی رضوان موسوی ندوشن سید محمدرضا فاطمی شهلا جمیلی ناهید خم خاجی

زمینه و هدف: در مطالعه حاضر وضعیت تروفی دریاچه ولشت بصورت ماهانه از آذر 1387 تا آذر 1388 در سه ایستگاه مطالعاتی بررسی گردید. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی وضعیت تروفی دریاچه ولشت و ارائه راهکارهای اصولی برای حفظ این ذخیره ارزشمند اکولوژیک می باشد. روش بررسی: برای این من أکثر

زمینه و هدف: در مطالعه حاضر وضعیت تروفی دریاچه ولشت بصورت ماهانه از آذر 1387 تا آذر 1388 در سه ایستگاه مطالعاتی بررسی گردید. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی وضعیت تروفی دریاچه ولشت و ارائه راهکارهای اصولی برای حفظ این ذخیره ارزشمند اکولوژیک می باشد. روش بررسی: برای این منظور از شاخص تعیین وضعیت تروفی (Trophic State Index) TSI استفاده شد. همچنین در طول تحقیق پارامترهای تاثیرگذار بر تولید اولیه و وضعیت تروفی از جمله، فسفر کل TP))، نیتروژن کل ( (TN، کلروفیل آ، عمق رویت دیسک سچی(SD) و نسبت TN/TP اندازه گیری شد. همچنین نتایج بدست آمده از کلیه پارامترهای فوق با طیف مقادیر سطوح مختلف تروفی دریاچه های آب شیرین منتشره از سوی انجمن حمایت از محیط زیست امریکا ( (U.S Environmental protection agency U.S EPA و سازمان توسعه و تعاون اقتصادی (Organization for Economic Cooperation and Development) OECD مقایسه گردید. نتیجهگیری: بر این اساس دریاچه ولشت برمبنای مقادیر شاخص های تعیین تروفی بر اساس نوترینتها (ازت و فسفر) در شرایط مزویوتروفی تا یوتروفی و بر اساس سایر پارامترهای فوق در شرایط مزوتروفی قرار می گیرد. همچنین میانگین مقادیر شاخص TSI بدست آمده در این تحقیق بیانگر مزوتروف بودن دریاچه ولشت است. بر اساس نتایج بدست آمده از نسبت Red field و شاخص تروفی TSI، نوترینت ازت و عامل گل آلودگی بخصوص در فصل بارندگی، عوامل محدودکننده تولید اولیه در دریاچه ولشت هستند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

382 - ارزیابی آلاینده های هوا و تعیین شاخص کیفیت هوا در شهر زاهدان
فریده عتابی محمد عرفانی ادریس بذر افشان

زمینه و هدف: مسئله آلودگی هوا یکی از مهم ترین چالش های زیست محیطی کشور است. در شهر زاهدان بطور متوسط 70 روز از سال توأم با گرد و خاک است. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی میزان غلظت آلاینده های هوا و شاخص کیفیت هوا در شهر زاهدان بوده است. روش بررسی: در این تحقیق پس از انج أکثر

زمینه و هدف: مسئله آلودگی هوا یکی از مهم ترین چالش های زیست محیطی کشور است. در شهر زاهدان بطور متوسط 70 روز از سال توأم با گرد و خاک است. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی میزان غلظت آلاینده های هوا و شاخص کیفیت هوا در شهر زاهدان بوده است. روش بررسی: در این تحقیق پس از انجام مطالعات در خصوص وضعیت اقلیمی و جغرافیایی شهر زاهدان تعداد چهار ایستگاه جهت اندازه گیری آلاینده هایPM2.5،PM10،SO2،O3،NO2وCO در نظر گرفته شد و در هر ماه به مدت 3 روز اندازه گیری آلاینده های هوا بمدت یکسال صورت گرفت و گلباد هر فصل نیز با استفاده از نرم افزارWord Lap وSaba Wind تهیه شد. سپس با استفاده از شاخص کیفیت هوا (AQI) کیفیت بهداشتی هر آلاینده در محیط GIS برای شهر زاهدان تعیین گردید. یافته ها: با توجه به مقادیر AQI در شهر زاهدان برای کلیه فصول سال 1388 آلاینده مسئول PM2.5 بوده است که مقادیر آن در فصل بهار 185، در تابستان 201 ، در پاییز 168 و در زمستان 208 بدست آمد. نتیجه گیری:: اندازه گیری های صورت گرفته نشان داد آلاینده مسئول در سال 1388 در شهر زاهدان PM2.5 بوده که شامل 208 روز کیفیت هوای غیربهداشتی برای کلیه افراد ، 95 روز کیفیت هوای غیربهداشتی برای افراد حساس، 33 روز کیفیت هوای مخاطره آمیز، 26 روز کیفیت هوای غیربهداشتی و 4 روز هوا با کیفیت متوسط برای شهروندان زاهدان بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

383 - ارزیابی تأثیرپذیری فون درشت بی مهرگان بسترزی بوم سازگان رودخانه ای از پساب کارگاه تکثیر و پرورش ماهی با کاربرد شاخص‌های تنوع آلفا و تجزیه به مؤلفه های اصلی
لیما طیبی هادی پورباقر حمید فرحمند غلامرضا رفیعی علیرضا میرواقفی

10.22034/jest.2017.11391

زمینه و هدف: آثار نامطلوب احتمالی توسعه صنعت آب زی پروری، لزوم توجه به معیارهای زیست محیطی را آشکار می سازد. بنابراین این پژوهش با هدف محاسبه شاخص های تنوع زیستی آلفا برای فون ماکروبنتیک در پاسخ به پساب کارگاه پرورش ماهی قزل آلا مستقر در رودخانه گاماسیاب در سال 1392 انج أکثر

زمینه و هدف: آثار نامطلوب احتمالی توسعه صنعت آب زی پروری، لزوم توجه به معیارهای زیست محیطی را آشکار می سازد. بنابراین این پژوهش با هدف محاسبه شاخص های تنوع زیستی آلفا برای فون ماکروبنتیک در پاسخ به پساب کارگاه پرورش ماهی قزل آلا مستقر در رودخانه گاماسیاب در سال 1392 انجام یافت. روش بررسی: نمونه برداری از 4 ایستگاه در ورودی، خروجی، 500 و هزار متری کارگاه در سه تکرار از کناره ها و بخش میانی رودخانه توسط سوربر انجام یافت. پس از شناسایی و شمارش نمونه ها، شاخص های تنوع زیستی مارگالف، سیمپسون، شانون-واینر، آلفا، کسول، برگر-پارکر، هیل و هم چنین شاخص EPT/Chir محاسبه شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که در تمام فصول نمونه برداری، شاخص EPT/Chir در ایستگاه خروجی کاهش یافت. هم چنین مقادیر شاخص های تنوع آلفا بیان گرکاهش شاخص های آلفا و هیل در بیش تر موارد و افزایش شاخص مارگالف در ایستگاه خروجی می باشد. پردازش PCA ارتباط شاخص های تنوع را با واحدهای نمونه برداری در فصول و ایستگاه های مختلف و هم چنین شاخص EPT/Chir مشخص کرد. بر این اساس همه واحدهای نمونه برداری در کنار یک شاخص قرار نگرفته و با برخی ارتباط بیشتری دارند. بنابراین نوع اندیکس بر روی مطالعه مؤثر می باشد. بحث و نتیجه‌گیری: بطور کلی آنالیز داده های تنوع زیستی نشان داد که این شاخص ها در فصول مختلف سال و ایستگاه های متفاوت نمونه برداری با تغییر شرایط آب رودخانه با هم دیگر اختلافات معنی دار دارند و نتیجه واحدی از سلامت بوم سازگان را نشان نمی دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

384 - اثر تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر اقتصاد و سرمایه‌گذاری جامعه شهری (مطالعه‌ی موردی کشور ایران)
وحید صادقی حسنوند نارسیس امین رشتی مرجان دامن کشیده آزاده محرابیان

هدف تحقیق بررسی اثر تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر اقتصاد با تأکید بر شاخص رفاهی و نیز بررسی این اثر بر سهم سرمایه‌گذاری خانوار شهری است. به این منظور با استفاده از اطلاعات بودجه خانوار شهری ایران طی دوره 1367 تا 1396 و با تکیه‌بر تئوری‌های مربوط به‌اندازه گیری تغییرات رف أکثر

هدف تحقیق بررسی اثر تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر اقتصاد با تأکید بر شاخص رفاهی و نیز بررسی این اثر بر سهم سرمایه‌گذاری خانوار شهری است. به این منظور با استفاده از اطلاعات بودجه خانوار شهری ایران طی دوره 1367 تا 1396 و با تکیه‌بر تئوری‌های مربوط به‌اندازه گیری تغییرات رفاهی مصرف‌کنندگان، فرمول تغییرات جبرانی در چارچوب سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل استخراج می‌گردد. در ادامه و پس از برآورد پارامترهای سیستم تقاضا، معیار شاخص رفاهی به تفکیک برای هر یک از حامل‌های انرژی موردمحاسبه قرار می‌گیرد. در گام بعد اثر تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر سهم سرمایه‌گذاری در بودجه خانوارها به روش مدل رگرسیون آستانه‌ای تخمین زده‌ می‌شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد با افزایش قیمت واقعی هر حامل انرژی نسبت به‌کل مخارج انرژی، سهم مخارج آن حامل انرژی افزایش می‌یابد. ضرایب خود قیمتی تمامی حامل‌ها با سطح احتمال بسیار بالایی معنی‌دار هستند. از میان ضرایب خود قیمتی، برق بزرگ‌ترین ضریب و کمترین ضریب مربوط به فرآورده‌های نفتی است. کشش‌های خود قیمتی برق، گاز، بنزین و فرآورده‌های نفتی به ترتیب برابر 33/0-، 59/0-، 92/0 و 14/1- است. تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بسته به کشش‌های خود قیمتی و سهم حامل‌های انرژی، خانوارهای شهری را دچار زیان رفاهی می‌کنند. با بررسی رابطه خطی و غیرخطی شاخص قیمت حامل انرژی و سهم سرمایه‌گذاری خانوار ، نتایج وجود رابطه مثبت و غیرخطی بین سهم سرمایه‌گذاری و شاخص قیمت حامل‌های انرژی را تائید می‌کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

385 - کاربرد الگوریتم پیچش زمانی پویا و ضرایب همبستگی در خوشه‌بندی سری‌های زمانی به منظور تشکیل پرتفوی مبتنی بر شاخص
فرید تندنویس حسن حکیمیان

ردیابی شاخص که به عنوان یکی از روش‌های مدیریت غیرفعال سرمایه‌گذاری شناخته شده است، به دنبال تشکیل پرتفوی، به‌گونه‌ای است که در طول زمان با کمترین میزان خطا، بازده‌ای نزدیک به شاخص داشته باشد. در این پژوهش به بررسی کاربرد یک مدل برنامه‌ریزی صفر و یک در خوشه‌بندی ‌سری‌های أکثر

ردیابی شاخص که به عنوان یکی از روش‌های مدیریت غیرفعال سرمایه‌گذاری شناخته شده است، به دنبال تشکیل پرتفوی، به‌گونه‌ای است که در طول زمان با کمترین میزان خطا، بازده‌ای نزدیک به شاخص داشته باشد. در این پژوهش به بررسی کاربرد یک مدل برنامه‌ریزی صفر و یک در خوشه‌بندی ‌سری‌های زمانی به‌منظور تشکیل پرتفوی ردیاب شاخص پرداخته شده ‌است. به‌منظور اجرای فرآیند خوشه‌بندی، معیار‌های متنوع سنجش شباهت سری‌های زمانی از جمله، ضرایب همبستگی پیرسون، اسپیرمن، کندال و اردم و همچنین فاصلۀ مبتنی رویکرد پیچیش زمانی پویا، مورد استفاده قرار گرفته‌است. آزمون خارج از نمونه بر روی نسبت بازار و خطای ردیابی پرتفوهای مبتنی بر شاخص 50 شرکت فعال‌تر بورس اوراق بهادار تهران 4 فصل تابستان 96، پاییز 96، زمستان 96 و بهار 97 نشان از این موضوع دارد که پرتفو‌ها در ردیابی شاخص موفق عمل نموده‌اند و متوسط خطای ردیابی روزانۀ پرتفوی مبتنی بر ضریب همبستگی پیرسون از دیگر پرتفو‌ها پایین‌تر است. همچنین آزمون سخت‌گیرانه مقایسات زوجی بر روی خطای ردیابی پرتفو‌ها نیز حاکی از آن است که خطای ردیابی پرتفوی ردیاب شاخص مبتنی بر ضریب همبستگی پیرسون، در سطح اطمینان 99 درصد به‌طور معنا‌داری از دیگر پرتفوها پایین‌تر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

386 - ارزیابی نابرابری درآمدی در مناطق شهری ایران وبرآورد سهم سطوح تحصیلات درایجاد نابرابری درآمدی
الناز امیدوار فرهاد غفاری عباس معمارنژآد تیمور محمدی

این پژوهش با استفاده از داده های هزینه- درآمد خانوار در دوره زمانی 95-1386 با کمک تجزیه شاخص تایل وMLD به ارزیابی نابرابری درآمدی بین ودرون مناطق شهری ایران طی دوره ی مورد نظر و برآورد سهم سطوح تحصیلات در ایجاد این نابرابری درآمدی می پردازد. نتایج نشان می دهد که در طی د أکثر

این پژوهش با استفاده از داده های هزینه- درآمد خانوار در دوره زمانی 95-1386 با کمک تجزیه شاخص تایل وMLD به ارزیابی نابرابری درآمدی بین ودرون مناطق شهری ایران طی دوره ی مورد نظر و برآورد سهم سطوح تحصیلات در ایجاد این نابرابری درآمدی می پردازد. نتایج نشان می دهد که در طی دوره بررسی سال 86 اقتصاد ایران با بیشترین نابرابری درآمدی مواجه بوده است همچنین سهم بالای نابرابری درون منطقه ای از نابرابری کل را نشان می دهد. کمترین میزان شاخص نابرابری درآمدی به دست آمده از سطوح تحصیلات به منطقه 8 (استان های هرمزگان، سیستان وبلوچستان ، کرمان ویزد) و بیشترین به منطقه 6 ( استان های تهران البرز وقم) تعلق دارد .یافته های پژوهش نشان می دهد که سهم درآمد حاصل از سطوح تحصیلی در ایجاد نابرابری دراستان هایی که تراکم جمعیت وفعالیت بالایی برخوردارند، بیشتر می باشد. استان تهران با تراکم جمعیت 970 نفر در یک کیلومتر مربع و همچنین با 1886 عدد کارگاه صنعتی 10 نفر کارکن وبیشتر از جمله استان هایی است که با بیشترین سهم سرمایه انسانی در ایجاد نابرابری روبرو است ودر مقابل استان های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان به ترتیب با 5 و15 نفر در هر کیلومتر مربع با 87 و 122کارگاه صنعتی 10 نفر کارکن وبیشتر،جزوه استان هایی هستند که کمترین سهم سطوح تحصیلات در ایجاد نابرابری را دارا می باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

387 - استرس مالی و پویایی اقتصاد ایران (کاربردی از مدل شبکه عصبی و مدل خودرگرسیونی مارکوف سوییچنگ)
مرضیه ابراهیمی شقاقی محمد ابراهیم مداحی تقی ترابی

یکی از علائم هشدار بحران مالی، استرس‌های فزاینده‌ای است که در بازارهای مالی روی می‌دهد و به افزایش نااطمینانی و بی‌ثباتی در اقتصاد منجر می‌شود. از این رو هدف اصلی این پژوهش، محاسبه شاخص استرس مالی در بازارهای مالی ایران و شناسایی تأثیرهای آن بر رشد اقتصادی است.در این مق أکثر

یکی از علائم هشدار بحران مالی، استرس‌های فزاینده‌ای است که در بازارهای مالی روی می‌دهد و به افزایش نااطمینانی و بی‌ثباتی در اقتصاد منجر می‌شود. از این رو هدف اصلی این پژوهش، محاسبه شاخص استرس مالی در بازارهای مالی ایران و شناسایی تأثیرهای آن بر رشد اقتصادی است.در این مقاله در قالب سه مرحله به رابطه استرس مالی و رکود و رونق اقتصادی ایران پرداخته شده است. در مرحله اول با ساخت یک شاخص ترکیبی نااطمینانی استرس مالی با بکارگیری مدل آرچ و گارچ قادر به بررسی رابطه میان رشد اقتصادی و شاخص نااطمینانی استرس مالی گشته ایم. در مرحله دوم تأثیر استرس مالی بر روی رونق و رکود اقتصادی به روش پرسپترون چند لایه نشان می‌دهد که پیش‌بینی می‌شود از سال 1397 تا فصل اول 1399 همچنان اقتصاد در حال رکود باشد و با شروع فصل دوم 1399 شاهد رونق اقتصادی باشیم. با توجه به نتایج به دست آمده استرس مالی در تشخیص و پیش بینی رکود و رونق اقتصادی نقش به‌سزایی دارد. در مرحله پایانی تاثیر استرس مالی در کنار بقیه متغیرهای تابع تولید بر روی رشد اقتصادی با استفاده از مدل خود رگرسیونی مارکوف سوییچینگ سنجیده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده شاخص در مدل‌های بلندمدت و کوتاه مدت اثر منفی و معنی دار بر رشد اقتصادی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

388 - تاثیر شوک نقد شوندگی وحباب های سهام بر پیش بینی شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران
ایرج نوروش نرگس محسنی دهگلانی اکبر رحیمی پور

هدف اصلی در این پژوهش بررسی تأثیر شوک نقد شوندگی و حباب‌های سهام بر پیش‌‌‌بینی شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران ‌‌می‌باشد‌‌. دوره مورد بررسی در این پژوهش از ابتدای سال 1390 تا انتهای سال 1396 به‌صورت داده‌‌های سالانه ‌‌می‌باشد‌‌. برای بررسی از روش اقتصادسنجی پا أکثر

هدف اصلی در این پژوهش بررسی تأثیر شوک نقد شوندگی و حباب‌های سهام بر پیش‌‌‌بینی شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران ‌‌می‌باشد‌‌. دوره مورد بررسی در این پژوهش از ابتدای سال 1390 تا انتهای سال 1396 به‌صورت داده‌‌های سالانه ‌‌می‌باشد‌‌. برای بررسی از روش اقتصادسنجی پانل دیتا استفاده شده است‌‌. پس از تجزیه‌وتحلیل آماری نتیجه‌گیری شده است که نقدشوندگی و حباب قیمتی تأثیر مثبتی بر پیش‌‌‌بینی شاخص قیمت سهام دارند. با توجه به تأثیر مثبت حباب قیمتی بر شاخص قیمت سهام می‌توان نتیجه گرفت قیمت پیش‌‌‌بینی شده در زمان حباب قیمتی از قیمت واقعی بیشتر است و این خود موجب شرایط تورمی شدید‌‌‌‌تر و نابسامانی در بازار مالی می‌گردد‌‌. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

389 - بررسی سرریز نوسانات شاخص استرس مالی بر شاخص مصرف کننده، شاخص قیمتی تولید کننده و شاخص قیمتی مصرف کننده با تأکید بر مدل های GARCH-BEKK، VAR و علیت گرانجر
روح اله رضازاده هاشم نیکو مرام میرفیض فلاح شمس

در طول دوران استرس مالی، تأثیر شوک های استرس مالی بر فعالیت های اقتصادی ممکن است با آنچه معمولاً در زمان عادی مشاهده می شود متفاوت باشد. بنابراین مقتضی است که نحوه ی تفاوت تأثیرات استر س مالی بر فعالیت های اقتصادی در دوران بی ثباتی مالی مورد بررسی قرار گیرد. در این مقال أکثر

در طول دوران استرس مالی، تأثیر شوک های استرس مالی بر فعالیت های اقتصادی ممکن است با آنچه معمولاً در زمان عادی مشاهده می شود متفاوت باشد. بنابراین مقتضی است که نحوه ی تفاوت تأثیرات استر س مالی بر فعالیت های اقتصادی در دوران بی ثباتی مالی مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله با توجه به بحث فوق چگونگی تأثیر وخامت شرایط مالی اقتصاد ایران و تأثیر آن بر متغیرهای کلان اقتصادی در طی سال های 1391 تا 1396 مورد بررسی قرار گرفته است. به همین منظور در این پژوهش قصد داریم با ساخت شاخص استرس مالی با استفاده از نماینده هایی از بازار های مختلف، تأثیر سرریز نوسانات شاخص استرس مالی را بر شاخص مصرف کننده، شاخص قیمتی تولید کننده و شاخص قیمتی مصرف کننده بررسی کنیم. به همین جهت با استفاده از مدل BEKK دو متغیره GARCH و همچنین با مدل VAR، تأثیر شوک ها و نوسانات بین آنها مورد آزمون قرار گرفت و سپس رابطه ی بین آنها از طریق آزمون علیت گرانجر بررسی گردید. نتایج نشان دهنده ی این است که بین شاخص استرس مالی با شاخص مصرف کننده در کوتاه مدت رابطه ی دو طرفه برقرار است اما در بررسی رابطه علیت بین شاخص استرس مالی و شاخص قیمتی تولید کننده نتایج آزمون های علیت و VAR نشان می دهند که رابطه ای بین آنها برقرار نیست . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

390 - طراحی موتور استنتاج سیستم خبره جهت ارزیابی و انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری در ایران مبتنی بر ویژگی‌های صندوق: رویکرد تئوری راف
رضا تهرانی محمد علی میرزا کوچک شیرازی سید مجتبی میرلوحی

با توجه به تعداد زیاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری، عملکرد متفاوت آنها در گذشته و ویژگی‌های متفاوت آنها، انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری مناسب توسط یا برای سرمایه‌گذاران امری مهم و حیاتی است. علاوه بر عملکرد گذشته شامل ریسک و بازده، عوامل متعدد ساختاری و رفتاری دیگری وجود دارد که م أکثر

با توجه به تعداد زیاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری، عملکرد متفاوت آنها در گذشته و ویژگی‌های متفاوت آنها، انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری مناسب توسط یا برای سرمایه‌گذاران امری مهم و حیاتی است. علاوه بر عملکرد گذشته شامل ریسک و بازده، عوامل متعدد ساختاری و رفتاری دیگری وجود دارد که می‌تواند بر بازدهی آتی صندوق سرمایه‌گذاری اثر گذارد. این عوامل می‌تواند شامل اندازه، هزینه‌های صندوق، حق الزحمه مدیریت، نسبت گردش پرتفولیوی، جریان نقدینگی، عمر صندوق، میزان تمرکز، موقعیت مکانی، تجربه و مهارت مدیریت، جنسیت مدیریت، حجم معاملات، ساختار حاکمیتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ... باشد. از سوی دیگر، در صورت اطلاع از عوامل اثر‌گذار بر تصمیم‌گیری، فرآیند تحلیل، تفسیر و انتخاب صندوق نیز موضوعی ناشناخته است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

391 - ارزیابی تحلیلی تأثیر شاخص پیچیدگی اقتصادی و راهبردهای تجاری بر مخارج سرمایه ای شرکت ها در راستای اهداف سند چشم انداز ایران
محمد حسنی

در پژوهش حاضر آثار شاخص پیچیدگی اقتصادی بر مخارج سرمایه ای و همچنین بررسی تأثیر راهبردهای مختلف تجاری شرکتها در این زمینه مطالعه شده است. اهمیت بررسی موضوع منطبق با اهداف سند چشم انداز است که طبق آن دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی، برخورداری از دانش پیشرفته، توانایی در ت أکثر

در پژوهش حاضر آثار شاخص پیچیدگی اقتصادی بر مخارج سرمایه ای و همچنین بررسی تأثیر راهبردهای مختلف تجاری شرکتها در این زمینه مطالعه شده است. اهمیت بررسی موضوع منطبق با اهداف سند چشم انداز است که طبق آن دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی، برخورداری از دانش پیشرفته، توانایی در تولید و بکارگیری علم و فناوری مستلزم انجام تصمیمات مناسب سرمایه گذاری در اجزای جامعه اقتصادی است. جامعه آماری غربال شده پژوهش طبق شرایط حذفی در بردارنده تعداد 166 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی سالهای 1391 تا 1396 است. فرضیه های پژوهش با بکارگیری مدلهای رگرسیون چند متغیره داده های ترکیبی با اثرات ثابت و روش حداقل مربعات تعمیم یافته آزمون شدند. یافته ها نشان دادند با افزایش شاخص پیچیدگی اقتصادی و در پاسخ به شرایط محیط اقتصادی جهت دستیابی به رشد و توسعه، فعالیتهای سرمایه گذاری شرکتها افزایش یافته است. از طرفی، راهبرد تجاری تدافعی تأثیر معنادار منفی، اما راهبرد تجاری چشم انداز آینده نگر تأثیر معنادار مثبت بر مخارج سرمایه ای شرکتها داشتند؛ در حالی که راهبرد تجاری تحلیل گرایانه تأثیر معناداری بر مخارج سرمایه ای شرکتها نداشت. همچنین برهم کنش بین اتخاذ راهبرد تدافعی و شاخص پیچیدگی اقتصادی، مخارج سرمایه ای جدید شرکتها را کاهش داده است. هر چند برهم کنش بین اتخاذ راهبرد تحلیل گرایانه و شاخص پیچیدگی اقتصادی، مخارج سرمایه ای جدید شرکتها را تحت تأثیر قرار نداده است. اما، برهم کنش بین اتخاذ راهبرد آینده نگری و شاخص پیچیدگی اقتصادی، سرمایه گذاری جدید شرکتها را افزایش داده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

392 - پیش بینی شاخص های مالی شرکت ها با استفاده از الگوریتم های فرا ابتکاری تخمین زن میانگین شرطی و ژنتیک
ابراهیم علی زاده حمیدرضا وکیلی فرد محسن حمیدیان

چکیدهپیش بینی وضعیت مالی شرکت ها مبتنی بر شاخص های مالی یکی از مهم ترین موضوعات مورد توجه سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و دیگر ذی نفعان شرکت نظیر عرضه کنندگان یا خرده فروشان است. چرا که، ارزیابی وضعیت مالی یک شرکت پیش از اینکه به هرگونه تصمیم گیری در زمینه سرمایه گذاری أکثر

چکیدهپیش بینی وضعیت مالی شرکت ها مبتنی بر شاخص های مالی یکی از مهم ترین موضوعات مورد توجه سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و دیگر ذی نفعان شرکت نظیر عرضه کنندگان یا خرده فروشان است. چرا که، ارزیابی وضعیت مالی یک شرکت پیش از اینکه به هرگونه تصمیم گیری در زمینه سرمایه گذاری یا اعطای وامی منجر شود برای پیش گیری از زیان ضروری به نظر می رسد. این پژوهش با هدف پیش بینی شاخص های مالی شرکت ها با استفاده از روش تخمین زن میانگین شرطی و الگوریتم ژنتیک به انجام رسید. روش پژوهشDM-CRISP بوده و داده های مالی 130 شرکت بورسی طی 10 سال از 1388 تا 1397 تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که، روش تخمین زن میانگین شرطی از دقت و توانایی بسیار بالایی در مدلسازی برخوردار می باشد. همچنین، استفاده از الگوریتم ژنتیک به صورت تلفیقی دقت پیش بینی را افزایش می دهد. فعالان بازار سرمایه می توانند از نتایج پژوهش جهت پیش بینی بهتر شاخص های مالی و عملکردی شرکت ها استفاده نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

393 - ارزیابی قدرت پیش بینی کنندگی مدل های قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای با در نظر گرفتن عامل شفافیت گزارشگری مالی
جلال بهارستان محمد حامد خان محمدی شهره یزدانی

با توجه به رشد و توسعه بازارها و ابزارهای مالی، سرمایه گذاران و تحلیلگران مالی نیازمند روش ها و مدل‌هایی هستند که با استفاده از آنها بتوانند بهترین سهام را با بالاترین بازدهی انتخاب کنند. در این تحقیق به یکی از عوامل اثرگذار بر بازده سهام یعنی شفافیت گزارشگری مالی شرکت أکثر

با توجه به رشد و توسعه بازارها و ابزارهای مالی، سرمایه گذاران و تحلیلگران مالی نیازمند روش ها و مدل‌هایی هستند که با استفاده از آنها بتوانند بهترین سهام را با بالاترین بازدهی انتخاب کنند. در این تحقیق به یکی از عوامل اثرگذار بر بازده سهام یعنی شفافیت گزارشگری مالی شرکت با استفاده از سه مدل CAPM، سه عاملی فاما و فرنچ و پنج عاملی فاما و فرنچ پرداخته شده است. عامل شفافیت گزارشگری مالی شرکت با استفاده از شاخص شفافیت بورس تهران اندازه گیری شده است. برای آزمون فرضیه ها از داده های 94 شرکت در دوره زمانی 1387 تا 1396 و رگرسیون سری زمانی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که مدل پنج عاملی فاما و فرنچ نسبت به مدل سه عاملی فاما و فرنچ و مدل CAPM، قدرت پیش بینی کنندگی بیشتری دارد. همچنین طبق نتایج در بازار بورس اوراق بهادار تهران، عامل ارزش به عنوان عامل زائد شناخته نشده است. همچنین نتایج نشان می دهد افزودن عامل شفافیت به هر سه مدل، باعث افزایش توان پیش بینی کنندگی هر سه مدل CAPM، مدل سه عاملی فاما و فرنچ و پنج عاملی فاما و فرنچ می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

394 - بررسی تفاوت ابعاد فراکتال و فراکتال گام تصادفی شاخص بازده با شاخص قیمت،ریسک سیستماتیک و ریسک سقوط آتی قیمت سهم دربازار سرمایه ایران
امیرحسین عبدالملکی محسن حمیدیان علی باغانی

بازارهای مالی را می‌توان به‌عنوان سیستم‌های پویای غیرخطی که فعل‌وانفعالات عوامل را در فرایند تجزیه‌وتحلیل فوری اطلاعات در نظر می‌گیرند، ارزیابی نمود. سرمایه‌گذاران با افق‌های زمانی غیر یکسان در بازار ممکن است این اطلاعات را به‌طور متفاوت مورداستفاده قرار دهند که این موض أکثر

بازارهای مالی را می‌توان به‌عنوان سیستم‌های پویای غیرخطی که فعل‌وانفعالات عوامل را در فرایند تجزیه‌وتحلیل فوری اطلاعات در نظر می‌گیرند، ارزیابی نمود. سرمایه‌گذاران با افق‌های زمانی غیر یکسان در بازار ممکن است این اطلاعات را به‌طور متفاوت مورداستفاده قرار دهند که این موضوع موجب پایداری بازار خواهد شد. بنابراین بازار مالی یک ساختار فراکتالی در ارتباط با افق‌های زمانی سرمایه‌گذاری دارد. این پژوهش، از نوع پژوهش کاربردی و از نـوع پس‌‌رویدادی می‌باشد؛ بدین معنی که پژوهش بر اساس اطلاعات گذشته انجام‌شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار سرمایه ایران طی دوره زمانی 1388-1397 می‌باشد. در این پژوهش پس از محاسبه بعد فرکتال گروه تجربی با استفاده از مدل ARFIMA و بعد فراکتال گروه شبیه‌سازی‌شده گام تصادفی با استفاده از آزمون RUN تفاوت این دو بعد در شاخص قیمت، بازده، ریسک سقوط آتی و ریسک سیستماتیک سهام موردبررسی قرار می‌گیرد. تحلیل داده‌ها در دو بازه 5 ساله و 10 ساله با استفاده از نرم‌افزارهای EVIEWS و SPSS صورت گرفته و نتایج حاکی از آن است که تفاوت بعد فرکتال گروه تجربی و بعد فراکتال گروه شبیه‌سازی‌شده گام تصادفی شاخص بازده و ریسک سقوط آتی و سیستماتیک سهام در بازه‌های کوتاه‌مدت معنی‌دار و در بازه‌های بلندمدت معنی‌دار نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

395 - شاخص های مناسب تحلیل بازار سرمایه، مبتنی بر رویکرد جامعه شناسی بازار مالی
لاله شعبانی برزگر فریدون رهنمای رودپشتی میثم موسائی

بازار سرمایه یک نمونه از جامعه بشری است که در این جامعه شبکه ای از معامله‌گران وجود دارد. نگاه جامعه شناسی به بازار سرمایه به دلیل وجود همین معامله‌گران به عنوان کنشگر می باشد که بر روی هم اثر میگذارد. از اینرو در این پژوهش به دنبال شاخص های مناسب تحلیل بازار سرمایه برم أکثر

بازار سرمایه یک نمونه از جامعه بشری است که در این جامعه شبکه ای از معامله‌گران وجود دارد. نگاه جامعه شناسی به بازار سرمایه به دلیل وجود همین معامله‌گران به عنوان کنشگر می باشد که بر روی هم اثر میگذارد. از اینرو در این پژوهش به دنبال شاخص های مناسب تحلیل بازار سرمایه برمبنای رویکرد جامعه شناسی هستیم.پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی -پیمایشی است .با توجه به گسترده بودن جامعه آماری حجم نمونه ای به تعداد ۱۵۰ نفر به عنوان نمونه آماری پژوهش از فعالین بازار سرمایه مورد سنجش قرار گرفت و برای تمامی افراد پرسشنامه ارسال شد.داده‌های حاصل از اجرای پژوهش دردو سطح آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت سپس در نرم افزار SMART PLS به صورت معادلات ساختاری مدل سازی شد . نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان می دهد که عواملی از جمله سواد مالی، ادراک ریسک ،احساسات ، ارزش پول و مادی گرایی شاخص های مناسب تحلیل بازار سرمایه با نگاه به جامعه شناسی بازار مالی هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

396 - بررسی تأثیر شاخص‌های ریسک و رقابتی بانک‌ها بر ریسک سیستمی با رویکرد ریزش مورد انتظار نهایی (MES) با استفاده از مدل GMM
میثم فدائی واحد محمد علی دهقان دهنوی علی دیواندری میثم امیری

ریسک سیستمی به‌عنوان یکی از مفاهیم جدید در حوزه مالی از سال 2008 بسیار موردتوجه قرار گرفت و این ریسک در صنعت بانکداری به دلیل رابطه تنگاتنگ بانک‌ها در عملیات روزانه خود بیشتر مدنظر قرار دارد. ازاین‌رو شناسایی عوامل مؤثر بر این ریسک در صنعت بانکداری هدف اصلی پژوهش حاضر ا أکثر

ریسک سیستمی به‌عنوان یکی از مفاهیم جدید در حوزه مالی از سال 2008 بسیار موردتوجه قرار گرفت و این ریسک در صنعت بانکداری به دلیل رابطه تنگاتنگ بانک‌ها در عملیات روزانه خود بیشتر مدنظر قرار دارد. ازاین‌رو شناسایی عوامل مؤثر بر این ریسک در صنعت بانکداری هدف اصلی پژوهش حاضر است. در این پژوهش رابطه شاخص‌های اقتصاد کلان (نرخ بهره، نرخ رشد اقتصادی و تورم)، ریسک (ریسک نقدینگی و نکول) و رقابتی (شاخص هرفیندال-هیرشمن و اندازه دارائی‌ها) بانک‌ها با استفاده از داده‌های بانک‌ها از سال 1388 تاکنون و با استفاده از روش پنل دیتا GMM مورد آزمون قرار گرفت.نتایج حاصل از مدل‌سازی نشان می‌دهد بین شاخص ریسک نکول (اعتباری) با ریسک سیستمی صنعت بانکداری رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد. همچنین در تمامی شاخص‌های رقابت شامل شاخص هرفیندال-هیرشمن و اندازه بانک‌ها نیز رابطه مستقیم وجود داشته و در شاخص‌های کلان اقتصادی نیز رابطه نرخ بهره و تورم با ریسک سیستمی بانک‌ها مستقیم و معنادار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

397 - بررسی کارایی رتبه بندی سهام بر اساس معیارهای تحلیل کانسلیم با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چندشاخصه فازی
احمد گودرزی پویا گورانی

چکیدهسرمایه‌گذاران برای افزایش بازدهی خود نیازمند آنند که از همه اطلاعات گذشته و حال برای انتخاب سهام و روند آن در آینده استفاده نمایند که بدین منظور از تحلیل‌های بنیادی و تکنیکی استفاده می‌نمایند. در این مقاله ارتباط رتبه بندی عوامل مدل CANSLIM مدل ترکیبی بنیادی- تکنیک أکثر

چکیدهسرمایه‌گذاران برای افزایش بازدهی خود نیازمند آنند که از همه اطلاعات گذشته و حال برای انتخاب سهام و روند آن در آینده استفاده نمایند که بدین منظور از تحلیل‌های بنیادی و تکنیکی استفاده می‌نمایند. در این مقاله ارتباط رتبه بندی عوامل مدل CANSLIM مدل ترکیبی بنیادی- تکنیکی با روش تصمیم گیری چند شاخصه ای فازی با بازده سهام با استفاده از مدلهای اقتصاد سنجی مورد آزمون قرار گرفته است. متغییرهای مدل CANSLIM شامل درصد تغییرات سود فصلی، درصد تغییرات سود سالانه، قیمت بالای جدید، میزان شناوری سهام، پیشرو بودن، حمایت سرمایه گذاران نهادی و جهت بازار(تغییرات شاخص کل) است. سهام شرکتها براساس معیارهای کانسلیم با مدل AHPF- وزن دهی و با تکنیک TOPSIS بصورت سالانه رتبه بندی شده و کارایی آن براساس بازدهی، سنجیده شده است. برای انجام تحقیق73 شرکت درطی سالهای 1389- 1396 مورد مطالعه قرار گرفته است. برای تحلیل از روش تجزیه و تحلیل رگرسیون چند متغییره استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیه ها نشان از تاثیر مستقیم رتبه بندی عوامل : درصد تغییرات سود فصلی، درصد تغییرات سود سالانه، پیشرو بودن صنعت شرکت و سهام شناور آزاد، مدل کانسلیم بر بازده سهام بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

398 - استراتژی تحلیل بنیادی (شاخص‌های RSS و CORFS) و بازدهی سهام
یوسف پاشانژاد علی باغانی سیده محبوبه جعفری علی نجفی مقدم زهره حاجیها

هدف از سرمایه‌گذاری در سهام، کسب بازده مناسب می‌باشد و عموماً تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران بر مبنای ریسک و بازده سهام و متأثر از دو عامل متغیرهای کلان اقتصادی و متغیرهای خرد اقتصادی می‌باشد. به‌دلیل حساسیت زیاد سرمایه‌گذاران در کسب بیشترین بازده از سرمایه‌گذاری‌های انجام شد أکثر

هدف از سرمایه‌گذاری در سهام، کسب بازده مناسب می‌باشد و عموماً تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران بر مبنای ریسک و بازده سهام و متأثر از دو عامل متغیرهای کلان اقتصادی و متغیرهای خرد اقتصادی می‌باشد. به‌دلیل حساسیت زیاد سرمایه‌گذاران در کسب بیشترین بازده از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده و انتخاب بهترین پرتفوی سرمایه‌گذاری در بازارهای سرمایه، بخش قابل توجهی از پژوهش‌های حوزه حسابداری و مالی، به بررسی وضعیت بازار سرمایه و پیش‌بینی بازده سهام اختصاص یافته است چراکه بررسی متغیرهای حسابداری اثرگذار بر بازده سهام می‌تواند در بررسی وضعیت آتی شرکت و بازده آتی سهام آن نیز مفید واقع شود. در مطالعه حاضر بررسی شد که آیا استراتژی تحلیل بنیادی مبتنی بر اطلاعات حسابداری می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند که عملکرد بهتری در پرتفوی سرمایه‌گذاری‌شان به ارمغان بیاورند یا خیر و در این راستا، از شاخص‌های RSS و CORFS استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق، شامل تمامی شرکت&lrm;های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سال 1387 لغایت سال 1396 بوده و نمونه مورد بررسی، از طریق روش حذف سیستماتیک از جامعه آماری انتخاب شد. با توجه به شرایط معین، تعداد 118 شرکت به‌عنوان نمونه آماری این تحقیق انتخاب شدند. گفتنی است با اجرای آزمون‌های آنوا و طراحی مدل‌های رگرسیونی چندمتغیره به آزمون فرضیه‌های تدوین شده پرداخته شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که با تشکیل و محاسبه شاخص RSS نمی‌توان به بازده بالاتری دست یافت؛ با تشکیل و محاسبه شاخص CORFS می‌توان به بازده بالاتری دست یافت؛ و لذا شاخص CORFS نسبت به شاخص RSS، بازدهی بالاتری را به ارمغان می‌آورد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

399 - ارائه مدل ترکیبی فراابتکاری در بازار فارکس برای بهینه‌سازی راهبردهای سرمایه‌گذاری مبتنی بر پیش‌بینی روند بازار
علیرضا صادقی مهدی معدنچی زاج امیر دانشور

تعیین استراتژی مناسب برای خرید یا فروش در بازار ارز خارجی برای شرکت‌ها به‌ منظور پوشش نوسانات نرخ ارز نسبت به واحد پول ملی اهمیت زیادی دارد. این تحقیق رویکرد جدیدی را بر اساس الگوریتم‌های ژنتیک و ماشین بردار پشتیبان به منظور معامله در بازار ارز خارجی را پیشنهاد می‌دهد. أکثر

تعیین استراتژی مناسب برای خرید یا فروش در بازار ارز خارجی برای شرکت‌ها به‌ منظور پوشش نوسانات نرخ ارز نسبت به واحد پول ملی اهمیت زیادی دارد. این تحقیق رویکرد جدیدی را بر اساس الگوریتم‌های ژنتیک و ماشین بردار پشتیبان به منظور معامله در بازار ارز خارجی را پیشنهاد می‌دهد. در این تحقیق، یک الگوریتم جدید با قابلیت تولید قواعد تکنیکال برای سرمایه‌گذاری مبتنی بر قطعیت پیش‌بینی‌ها ارائه شده است. برای پیش‌بینی، از ترکیب الگوریتم‌ ماشین بردار پشتیبان ترکیبی (HSVM) برای طبقه بندی بازار در سه کلاس مختلف ( روند صعودی، روند نزولی، بدون روند) و یک الگوریتم پویای ژنتیک برای بهینه‌سازی قواعد معاملاتی مبتنی بر چندین شاخص تکنیکال مختلف استفاده شده است.داده‌های جفت ارز ریال به دلار، در یک بازه زمانی بین سال‌های 92 تا 98 به عنوان داده‌های آموزش و آزمون استفاده می‌شود. معماری پیشنهادی برای یادگیری ماشینی، همچنین پیاده‌سازی و مطالعه سیستم معاملاتی پیشنهادی به‌طور کامل شرح داده شده است. تحقیق، نتایج امیدوارکننده‌ای را در طول دوره آزمون نشان می‌دهد که در آن بازده سرمایه گذاری 129 درصد بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

400 - رقابت پذیری صنعت برق ىر ایران
رسول ستاری کریم امامی جزء تیمور محمدی

رقابت پذیری معیاری کلیدی برای ارزیابی درجه موفقیت بنگاه ها در میدان های رقابت اقتصادی و تجاری به حساب می آید. مدل پانزرا روس برای اندازه گیری درجه رقابت و مقایسه آن در دهه های اخیر مورد براورد قرار می گیرد، برای این منظور از مدل فوق استفاده می گردد به علاوه, شاخصهای اقت أکثر

رقابت پذیری معیاری کلیدی برای ارزیابی درجه موفقیت بنگاه ها در میدان های رقابت اقتصادی و تجاری به حساب می آید. مدل پانزرا روس برای اندازه گیری درجه رقابت و مقایسه آن در دهه های اخیر مورد براورد قرار می گیرد، برای این منظور از مدل فوق استفاده می گردد به علاوه, شاخصهای اقتصادی به منظور تحلیل وضعیت اقتصادی یک کشور در سطح کلان و برای تعیین وضعیت یک صنعت و سازمان در حیطه فعالیتی آنها و در بین سایر رقبا در سطح خرد مورد استفاده قرار می گیرند. از طرفی، بهره وری، منبع اساسی توسعه ملی و بقای شرکتها در عرصه بازاراست و سطح رقابت پذیری را مشخص می کند. در این تحقیق به منظور رتبه بندی بنگاه های اقتصادی فعال در صنعت برق کشور مدل پانزاروس مورد استفاده قرار گرفته است در سال های 1382 تا 1394 طراحی و تدوین شده است. هدف اصلی این تحقیق تخمین میزان رقابت پذیری بنگاه های صنعت برق با استفاده و در نهایت فهرست رتبه بندی شده بر اساس رقابت پذیری می باشد. با ترکیب رویکردهای مختلف، استفاده از آمار و اطلاعات مالی نیروگاهها و جمع بندی نظرات متخصصین صنعت مربوطه در مورد مولفه های مهم در صنعت طراحی مدل صورت پذیرفته است. به این ترتیب با استفاده از اطلاعات این مدل بنگاه های صنعت برق و مدل طراحی شده بهترین های صنعت (رقابت پذیرترین ها) شناسایی و سایر بنگاه ها به تناسب فهرست می شوند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

401 - بررسی رابطه بین حاکمیت شرکتی و شاخص های سوداوری سرمایه گذاری در بانکهای تجاری ایران
محمدابراهیم محمدپور زرندی مهرزاد مینویی حمید طبایی زاده فشارکی

این مقاله رابطه بین ساختار حاکمیت شرکتی و شاخص های سوداوری سرمایه گذاری دربانکهای تجاری ایران را بررسی میکند.. شاخص های بکارگرفته شده در این بررسی بخشی از شاخص های سلامت مالی پیشنهادی صندوق بین المللی پول می باشد.پرسشی که در این تحقیق طرح می شود این است که آیا در ایران أکثر

این مقاله رابطه بین ساختار حاکمیت شرکتی و شاخص های سوداوری سرمایه گذاری دربانکهای تجاری ایران را بررسی میکند.. شاخص های بکارگرفته شده در این بررسی بخشی از شاخص های سلامت مالی پیشنهادی صندوق بین المللی پول می باشد.پرسشی که در این تحقیق طرح می شود این است که آیا در ایران رویه های حاکمیت شرکتی در حال بهبود هستند ؟ به ویژه این که آیا با استفاده از رویه های حاکمیت شرکتی می توان شاخص های سوداوری سرمایه گذاری در بانکهای تجاری ایران را ارتقاء بخشید . تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و طرح آن از نوع شبه تجربی و با استفاده از رویکرد پس رویدادی است . جامعه اماری تحقیق کل بانکهای تجاری ایران و متغیرهای تحقیق از گزارشات هیأت مدیره و صورتهای بانکهای مزبور از سال1387 تا1396 استخراج شده است . نتایج بررسی های انجام شده در این تحقیق در ارتباط با دو شاخص بازدهی داراییها و بازدهی سرمایه حکایت از آن داشت که در سطح کل بانکهای تجاری ایران بازدهی دارائیها دارای ارتباط معنی دار با نفوذ مدیر عامل ، سهامداران نهادی و تعداد اعضای هیأت مدیره می باشد و بازدهی سرمایه ارتباط معنی دار با تعداد مدیران مؤسسه حسابرسی ، نفوذ مدیر عامل ، تمرکز مالکیت و دوگانگی وظیفه مدیر عامل دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

402 - بررسی اثر عدم قطعیت اقتصادی بر نگهداشت وجه نقد
مهران متین فرد علی اکبر چهارمحالی

هدف از این تحقیق بررسی اثر عدم قطعیت اقتصادی بر نگهداشت وجه نقد در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در همین راستا اطلاعات مالی135 شرکت، طی دوره 1389 تا 1397 به روش حذف سیستماتیک به عنوان نمونه آماری تحقیق استخراج و بررسی شده است. تحقیق از لحاظ هد أکثر

هدف از این تحقیق بررسی اثر عدم قطعیت اقتصادی بر نگهداشت وجه نقد در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در همین راستا اطلاعات مالی135 شرکت، طی دوره 1389 تا 1397 به روش حذف سیستماتیک به عنوان نمونه آماری تحقیق استخراج و بررسی شده است. تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی می‌‌باشد و در آن ‌از روش همبستگی استفاده می‌شود. همچنین از نظر زمانی نوعی تحقیق پس رویدادی است. تحلیل آماری داده‌ها با نرم افزارهای آماری SPSS,R و در سطح اطمینان 95 درصد انجام گرفت و برای آزمون فرضیه‌ها از روش آماری داده‌های پانل و الگوی رگرسیون خطی استفاده شد. شواهد تجربی بدست آمده از آزمون فرضیه های تحقیق حاکی از آن است که، رابطه منفی و معناداری میان متغیرهای عدم قطعیت اقتصادی شاخص بازار سهام و شاخص بهای مصرف کننده با متغیر سطح نگهداشت وجه نقد وجود دارد. همچنین همین نتیجه میان متغیرهای عدم قطعیت اقتصادی با یک سال تأخیر با نگهداشت وجه نقد به دست آمد. بنابراین هر دو فرضیه تحقیق تأیید شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

403 - بررسی تاثیر نرخ بازده ارز بر بازده شاخص نقدی و بازده شاخص کل در بورس اوراق بهادار تهران از طریق مدل رگرسیون ARDL
سعید مشتاق فرهاد حسین زاده لطفی محمد اسماعیل فدایی نژاد

تأثیر متغیرهای اقتصادی بر بازارهای سرمایه مهم‌ترین موضوع تئوری مالی است. بورس اوراق بهادار از جایگاه خاصی در سیستم مالی کشور ما برخوردار بوده و کارآمدی و توسعه بازار سرمایه در گرو فعال بودن این نهاد در کشور است. دو کارکرد مهم بورس اوراق بهادار را می‌توان جمع‌آوری پس‌اند أکثر

تأثیر متغیرهای اقتصادی بر بازارهای سرمایه مهم‌ترین موضوع تئوری مالی است. بورس اوراق بهادار از جایگاه خاصی در سیستم مالی کشور ما برخوردار بوده و کارآمدی و توسعه بازار سرمایه در گرو فعال بودن این نهاد در کشور است. دو کارکرد مهم بورس اوراق بهادار را می‌توان جمع‌آوری پس‌اندازهای اندک و نقدینگی موجود در سطح جامعه و هدایت آن ها به سمت فرآیند تولید کالا و خدمات در کشور ذکر کرد. در این راستا شناسایی عوامل موثر بر بازدهی اوراق بهادار، تأثیر به سزایی در تحلیل عمیق‌تر و اتخاذ تصمیم مناسب تر از طرف سرمایه‌گذاران دارد. بر این اساس در پژوهش حاضر تأثیر نوسانات نرخ بازده دلار به‌عنوان یک متغیر کلان اقتصادی بر بازده شاخص نفدی و بازده شاخص کل در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی سال‌های 1395 تا ۱۳۹8 مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش باهدف شناسایی تأثیر نرخ بازده ارز بر بازده شاخص نقدی و بازده شاخص کل، دو فرضیه اصلی با استفاده از رابطه همگرایی آزمون گردید که نتایج پژوهش مبین بر وجود رابطه بین نرخ بازده دلار بر بازده شاخص نقدی و بازده شاخص کل با چند روز تاخیر در بورس اوراق بهادار تهران بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

404 - برآورد مدل عوامل موثر بر ثبات مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
امیرعلی بام زر محمدرضا مهربان پور حسین جهانگیرنیا مژگان صفا

چکیدههدف اصلی این پژوهش برآورد مدل عوامل موثر بر ثبات مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. روش تحقیق از جهت طرح، توصیفی-تحلیلی مبتنی بر وقایع گذشته، تجربی میدانی، پس روی دادی یا علّی پس از وقوع بوده است. مرور ادبیات، پژوهش‌های انجام گرفته و أکثر

چکیدههدف اصلی این پژوهش برآورد مدل عوامل موثر بر ثبات مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. روش تحقیق از جهت طرح، توصیفی-تحلیلی مبتنی بر وقایع گذشته، تجربی میدانی، پس روی دادی یا علّی پس از وقوع بوده است. مرور ادبیات، پژوهش‌های انجام گرفته و نتایج مصاحبه‌ها نشان‌دهنده پنج تم اصلی است که عوامل مؤثر بر ثبات مالی در شرکت ها را طبقه‌بندی می‌کند. در ادامه به ارزیابی تاثیر این مولفه ها بر ثبات مالی در شرکت ها پرداخته شده است. بدین منظور اطلاعات عملکردی تعداد 130 شرکت به روش غربالگری در بازه زمانی 1394-1398، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که، بازده سرمایه گذاری و نسبت سود به قیمت هر سهم (از شاخص های عملکرد)، سرمایه در گردش (از شاخص های مدیریت منابع)، پوشش هزینه مالی (از شاخص های ساختار مالی)، نسبت آنی (از شاخص های نقدینگی) و مالکیت نهادی (از ویژگی های شرکت) بر ثبات مالی شرکت ها اثر مثبت دارند. همچنین، دوره وصول طلب (از شاخص های مدیریت منابع)، نسبت بدهی های بلندمدت (از شاخص های ساختار مالی)، دوره بازپرداخت بدهی (از شاخص های نقدینگی) بر ثبات مالی تاثیر منفی داشته است.واژه های کلیدی: ثبات مالی، شاخص های مالی، برآورد مدل. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

405 - طراحی شاخص عدم‌اطمینان شرایط سرمایه‌گذاری
عزت اله عباسیان طهماسب مظاهری سعید صحت مهری اکبری

عدم‌اطمینان اقتصادی و سرمایه‌گذاری خارجی همواره محل بحث‌ و توجه پژوهشگران، سیاست‌گذاران و سرمایه‌گذاران بوده، اما آنچه از نظر مغفول مانده سنجش عدم‌اطمینان اقتصادی با محوریت سرمایه‌گذاری خارجی است. بنابراین هدف پژوهش طراحی شاخص عدم‌اطمینان شرایط سرمایه‌گذاری از طریق شناس أکثر

عدم‌اطمینان اقتصادی و سرمایه‌گذاری خارجی همواره محل بحث‌ و توجه پژوهشگران، سیاست‌گذاران و سرمایه‌گذاران بوده، اما آنچه از نظر مغفول مانده سنجش عدم‌اطمینان اقتصادی با محوریت سرمایه‌گذاری خارجی است. بنابراین هدف پژوهش طراحی شاخص عدم‌اطمینان شرایط سرمایه‌گذاری از طریق شناسایی عوامل اقتصادی موثر بر جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سه کشور بزرگ دارنده ذخایر گاز تعیین شد. بدین منظور ابتدا با استفاده از داده‌های سالانه دوره زمانی ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۷ از کشورهای روسیه،‌ ایران و قطر ، متغیرهای اقتصادی موثر بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته قابل دسترس در پانل دیتا مدل‌سازی و شناسایی شدند. طبق نتایج، رشد اقتصادی، تورم، نرخ بهره، ارزش بازار سهام و بازبودن تجاری اثر معناداری بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی دارند. پس از تعیین متغیرهای اثرگذار، با استفاده از داده‌های ماهانه و فصلی برای حداکثر دوره زمانی در دسترس، معیار بهینه نوسانات آنها پس از برآورد انواع مدل‌های ناهمسانی واریانس شرطی خودرگرسیون و تصریح مدل بهینه برای هر متغیر اندازه‌گیری شد. سرانجام با استفاده از معیارهای بدست آمده و وزن‌دهی مبتنی بر نتایج مدل پانل، شاخص عدم‌اطمینان شرایط سرمایه‌گذاری برای هر کشور ساخته شد. طبق نتایج، روند نوسانات شاخص مزبور به وضوح نوسانات ناشی از تحولات اقتصادی در کشورها و انطباق آن با سیاست‌های کلان اقتصادی، پولی و مالی اتخاذشده توسط دولتمردان را نشان می‌دهد، بطوریکه مقایسه تجربیات کشورها و نتایج حاصله می‌تواند راهنمای مفیدی برای سیاست‌گذاران کشورمان باشد، همچنین مقیاس مناسبی برای ارزیابی وضعیت عدم‌اطمینان شرایط سرمایه‌گذاری کشورها توسط سیاست‌گذاران، سرمایه‌گذاران و پژوهشگران در سطح کلان و خرد ارایه می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

406 - بررسی رابطه آزمون خطرپذیری بادکنکی با ریسک گریزی مالی؛ شواهدی از بازار بورس اوراق بهادار تهران
سعید اسلامی بیدگلی علی ستایشی

مطالعه حاضر ابزارهای روانسنجی و روانشناختی و کاربرد آن‌ها در بررسی تصمیم‌گیری‌های اشخاص را معرفی کرده و در ادامه با استفاده از آزمون خطرپذیری بادکنکی، توانایی این ابزار در پیش‌بینی میزان پذیرش ریسک مالی سنجیده‌ شده‌است. به این منظور نمونه‌ای شامل ۵۰ نفر از سرمایه‌گذارا أکثر

مطالعه حاضر ابزارهای روانسنجی و روانشناختی و کاربرد آن‌ها در بررسی تصمیم‌گیری‌های اشخاص را معرفی کرده و در ادامه با استفاده از آزمون خطرپذیری بادکنکی، توانایی این ابزار در پیش‌بینی میزان پذیرش ریسک مالی سنجیده‌ شده‌است. به این منظور نمونه‌ای شامل ۵۰ نفر از سرمایه‌گذاران فعال در بورس اوراق بهادار تهران را در نظرگرفته و با انجام آزمون خطرپذیری بادکنکی، میزان خطرپذیری آن‌ها با متغیرهای آزمون اندازه‌گیری می‌شود. در ادامه فعالیت‌های این افراد در بازار بورس به‌مدت یک سال را بررسی کرده و با در نظر گرفتن فرض ثبات بتا، از بتای سبد دارایی آن‌ها به‌عنوان معیاری برای پذیرش ریسک در تصمیمات مالی و سرمایه‌گذاری استفاده می‌گردد. نتایج بیانگر وجود رابطه معنی‌دار بین نمرات آزمون خطرپذیری بادکنکی به‌عنوان شاخص خطرپذیری عمومی و بتای سبد افراد به‌عنوان شاخص خطرپذیری مالی می‌باشد. این مطلب نشان‌گر آن است که آزمون خطرپذیری بادکنکی می‌تواند به‌عنوان ابزاری قابل‌اعتماد به منظور پیش‌بینی رفتار سرمایه‌گذاران مورد استفاده قرارگیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

407 - آزمون تاثیرهمه گیری کرونا بر شاخص قیمت بازار سرمایه در ایران
معصومه دهباشی

هدف: شیوع ویروس کرونا منجر به واکنش‌های منفی بازارهای مالی در کشورهای مختلف و سقوط شاخص‌ها بوده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی شاخص قیمت سهام در گروه‌های منتخب بازار سرمایه در ایران در این دوره و ارائه مدلی جهت پیش‌بینی شاخص می‌باشد.روش: در این پژوهش از روش رگرسیون داده‌ه أکثر

هدف: شیوع ویروس کرونا منجر به واکنش‌های منفی بازارهای مالی در کشورهای مختلف و سقوط شاخص‌ها بوده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی شاخص قیمت سهام در گروه‌های منتخب بازار سرمایه در ایران در این دوره و ارائه مدلی جهت پیش‌بینی شاخص می‌باشد.روش: در این پژوهش از روش رگرسیون داده‌های پانل به روش آرچ. گارچ جهت بررسی شاخص قیمت سهام در دوازده گروه منتخب سهام با دوازده فرضیه متفاوت در 189 شرکت در بازه زمانی دو ساله (1398-1400) استفاده شده است.یافته:کرونا بر شاخص قیمت تمامی گروه‌ها به غیر از دارویی، محصولات غذایی آشامیدنی و زراعت همچنین دستگاه ها و وسایل ارتباطی وراتباطات تاثیر منفی و معنی‌داری دارد. واکسیناسیون بر شاخص قیمت پنج گروه دارویی،غذایی،حمل و نقل،املاک و چند رشته ای صنعتی تاثیرمثبت و معنی‌داری داشته به گونه‌ای که و رفع محدودیت ها و بازگشت نیروی‌کار، این صنایع رونق گرفته اند.واکسیناسیون بر شاخص قیمت گروه های دارویی، محصولات غذایی و زراعت که با شیوع کرونا و همه گیری و افزایش نیاز به محصولات آن گروه نیز رشد داشتند تاثیر مثبت داشت.اما این موضوع بر صنعت ارتباطات که آموزش اشتغال و ارتباط را دوره همه‌گیری در بستر مجازی میسر ساخته بود، تاثیر نداشت.همچنین واکسیناسیون بر شاخص قیمت گروه بیمه و واسطه گری و محصولات کانی غیر فلزی که با شیوع بیماری کرونا کاهش یافته بود تاثیر منفی داشته است. واکسیناسیون بر شاخص قیمت گروه صنایع شیمیایی و فلزات اساسی و گروه فنی مهندسی که با افزایش مرگ و میر کاهش شدیدی را تجربه کرده بودند تاثیر معناداری نداشته. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

408 - بررسی تأثیر شاخص‌های ریسک و رقابتی صنعت بانکداری بر شاخص رشد اقتصادی و تورم مصرف-کننده در اقتصاد ایران
میثم فدائی واحد محمد علی دهقان دهنوی علی دیواندری میثم امیری

در سال‌های اخیر، اقتصاد کشور دچار چالش اساسی در شاخص رشد اقتصادی و تورم شده است و عوامل متعددی در این چالش سهیم بوده‌اند. به اعتقاد بسیاری از نظریه‌پردازان، بانک‌ها و ریسک‌های ناشی از آنان سهم بسزایی در ایجاد این نوسانات اقتصادی داشته‌اند. این پژوهش درصدد است با استفاده أکثر

در سال‌های اخیر، اقتصاد کشور دچار چالش اساسی در شاخص رشد اقتصادی و تورم شده است و عوامل متعددی در این چالش سهیم بوده‌اند. به اعتقاد بسیاری از نظریه‌پردازان، بانک‌ها و ریسک‌های ناشی از آنان سهم بسزایی در ایجاد این نوسانات اقتصادی داشته‌اند. این پژوهش درصدد است با استفاده از مدل GMM و با داده‌های فصلی بانک‌های کشور از سال 1386، پاسخی برای رابطه بین رشد اقتصادی، تورم با شاخص‌های ریسک و رقابتی بانکداری پیدا کند.نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد بین رشد اقتصادی و شاخص‌های ریسک سیستمی و هرفیندال- هیرشمن رابطه معناداری وجود دارد. با افزایش ریسک سیستمی شبکه بانکی و شاخص هرفیندال- هیرشمن، شاخص رشد اقتصادی کشور کاهش یافته است؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت، کنترل و کاهش ریسک سیستمی شبکه بانکی برای افزایش رشد اقتصادی بسیار مهم است و از طرف دیگر رقابت بانک‌ها در اقتصاد کشور برای رشد اقتصادی مفید و مؤثر نیست و رقابت مخربی بر شبکه بانکی کشور حاکم است. در خصوص تورم نیز رابطه شاخص رقابت صنعت بانکداری با تورم مثبت بوده و یکی از عوامل تورم‌زا در اقتصاد کشور رقابت بانک‌ها هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

409 - شناسایی و تعیین اولویت شاخص های بهینه سازی زنجیره تأمین مالی در راستای بهبود عملکرد
ریحانه زیلوچی محمدابراهیم محمدپورزرندی زاداله فتحی

این تحقیق، مطالعه ای ترکیبی از نوع متوالی است به این معنا که اول داده های کیفی حاصل از بررسی ادبیات از طریق مصاحبه های عمیق صورت گرفته جمع آوری شده و سپس تحلیل می گردند. پس از جمع آوری داده ها و شناسایی آن ها، با استفاده از نظر خبرگان مرحله کدگذاری به روش سوارا انجام گر أکثر

این تحقیق، مطالعه ای ترکیبی از نوع متوالی است به این معنا که اول داده های کیفی حاصل از بررسی ادبیات از طریق مصاحبه های عمیق صورت گرفته جمع آوری شده و سپس تحلیل می گردند. پس از جمع آوری داده ها و شناسایی آن ها، با استفاده از نظر خبرگان مرحله کدگذاری به روش سوارا انجام گرفت. گرد آوری داده ها با توجه به اطلاعات و داده های قابل استناد شرکت های بزرگ پذیرفته شده در بورس و سامانه کدال بوده و از گزارش ها و صورت های مالی شرکت های صنعت ماشین آلات و تجهیزات مذکور استفاده گردید. خبرگان مورد بررسی نیز کلیه مدیران و کارشناسان شرکت های صنعت ماشین آلات و تجهیزات و اساتید دانشگاه ها می باشند که به نوعی در مفاهیم پژوهش حاضر خبره محسوب می گردند. بطور کلی هدف اساسی در این پژوهش ارائه مدلی از زنجیره تأمین مالی است که بتواند شاخص های بهینه سازی شده تأثیرگذار در زنجیره تأمین مالی را به منظور بهبود عملکرد، شناسایی و به ترتیب میزان تأثیرگذاری هرکدام معرفی نماید. این پژوهش مدلی از زنجیره تأمین مالی را ایجاد می کند که مدیریت و کنترل ریسک و موانع و تنگناها، همچنین اثرات تصمیم تأمین مالی، و رابطه بین مدیریت زنجیره تأمین مالی را مورد مطالعه قرار می دهد و در نهایت نشان می دهد چه عواملی می تواند باعث بهبود و ارتقاء چرخه تولید شده و عملکرد شرکت را تحت تاثیر قرار دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

410 - طراحی الگویی جهت پیش بینی شاخص بورس تهران با استفاده از ترکیبی از شبکه عصبی مصنوعی و مدل مخفی مارکوف
لیلا طلایی کاکلکی مهدی معدنچی زاج تقی ترابی فرهاد غفاری

هدف این پژوهش طراحی الگویی جدید جهت پیش بینی شاخص بورس تهران با استفاده از تشخیص الگو در ترکیبی از مدل مارکوف مخفی وهوش مصنوعی بود که تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش تحلیلی ریاضی می باشد. قلمرو مکانی آن بورس اوراق بهادار تهران و طی سال های 1389 تا 1398 است. یافته های پژ أکثر

هدف این پژوهش طراحی الگویی جدید جهت پیش بینی شاخص بورس تهران با استفاده از تشخیص الگو در ترکیبی از مدل مارکوف مخفی وهوش مصنوعی بود که تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش تحلیلی ریاضی می باشد. قلمرو مکانی آن بورس اوراق بهادار تهران و طی سال های 1389 تا 1398 است. یافته های پژوهش نشان داد که میزان خطای پیش‌بینی با شبکه عصبی مصنوعی از دقت بالاتری نسبت به مدل مخفی مارکوف برخوردار است. همچنین میزان خطای پیش بینی مدل ترکیبی به مراتب از دو مدل دیگر برای پیش بینی شاخص کل سهام بورس تهران کمتر بوده، لذا دقت بالاتری برای پیش بینی سهام را دارا می باشد. با توجه به شاخص MAPE روش مدل ترکیبی توانسته 044/0 درصد توان پیش بینی شبکه عصبی مصنوعی را بهبود ببخشد و همچنین 70/0 درصد قدرت پیش بینی کنندگی مدل مخفی مارکوف را بهبود ببخشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

411 - ارزیابی عملکرد بانک‌های بخش خصوصی در ایران بر اساس شاخص‌های توانایی مالی با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره فازی
اکبر افتخاری علی آبادی مرتضی مومن

10.30495/jik.2024.23167

هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی عملکرد بانک‌های بخش خصوصی در ایران بر اساس شاخص‌های توانایی مالی با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره فازی است. بنابراین این بانکها بر اساس عملکرد مالی آنها با استفاده از شاخص های مالی تحت مدل تصمیم‌گیری فازی اولویت بندی شده اند. تحقیق حاض أکثر

هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی عملکرد بانک‌های بخش خصوصی در ایران بر اساس شاخص‌های توانایی مالی با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره فازی است. بنابراین این بانکها بر اساس عملکرد مالی آنها با استفاده از شاخص های مالی تحت مدل تصمیم‌گیری فازی اولویت بندی شده اند. تحقیق حاضر از منظر ماهیت کاربردی- توسعه ای و از منظر روش پیمایشی می‌باشد و از نظر ماهیت داده‌ها از نوع کیفی می‌باشد. در این پژوهش شاخص‌ها و گزینه‌های ارزیابی عملکرد بانک‌های بخش خصوصی در ایران بر اساس شاخص‌های توانایی مالی به کمک مرور ادبیات مطالعات مختلف، با استفاده از روش‌های دلفی فازی، ماتریس مقایسات زوجی و تاپسیس فازی با ارائه 3 پرسش نامه در 3 مرحله میان 36 نفر افراد نمونه آماری به تحلیل و بررسی پرداخته شد. نتایج روش دلفی فازی نشان داد شاخص‌های درآمد بهره به کل وجوه، سود عملیاتی به کل وجوه و بهره صرف شده به کل وجوه باید حذف شوند. بر اساس نتایج ماتریس مقایسات زوجی شاخص نسبت پوشش هزینه‌های مالی مهم‌ترین و شاخص هزینه‌های عملیاتی به کل وجوه کم اهمیت‌ترین شاخص میباشد. با توجه به نتایج تاپسیس فازی براساس وزن‌های حاصل از ماتریس مقایسات زوجی نیز به ترتیب بانک کارفرین، بانک انصار و بانک پاسارگاد رتبه 1 الی 3 را به خود اختصاص دادند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد مدیران بانکی می‌توانند با پایش و بررسی دقیق شاخص های شش گانه شناسایی شده در این پژوهش و تاکید بر بهبود عناصر سازنده این شاخص‌ها نسبت به ارتقاء کیفی و افزایش توانگری مالی بانک کمک شایانی بنمایند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

412 - ارزیابی نقد شوند گی سهام شرکت ها بر مبنای شاخص های کمی و عوامل مکنون با تکنیک بهینه سازی فازی گروهی چند هدفه مبتنی بر سیستم نسبت
رضا شیخ آزاده حجار مریم آذری تاکامی

میزان نقد شوند گی سهام به عنوان یکی از اصلی ترین دغدغه های سرمایه گذاران باعث شده تا پژوهشگرانمطالعات گسترده ایی در حوزه شناسایی معیارها و تکنیک های ارزیابی آن انجام دهند. ارزیابی و مقایسهنقد شوند گی سهام با معیارهای کمی متداول و معیارهای کیفی مکنون بر اساس تکنیک چند هد أکثر

میزان نقد شوند گی سهام به عنوان یکی از اصلی ترین دغدغه های سرمایه گذاران باعث شده تا پژوهشگرانمطالعات گسترده ایی در حوزه شناسایی معیارها و تکنیک های ارزیابی آن انجام دهند. ارزیابی و مقایسهنقد شوند گی سهام با معیارهای کمی متداول و معیارهای کیفی مکنون بر اساس تکنیک چند هدفه مولتی مورافازی مبتنی بر تصمیم گیری گروهی به عنوان رویکرد پیشنهادی در این پژوهش مطرح شده است. این تکنیککه حاصل تلفیق سه روش سیستم نسبت، نقطه مرجع و فرم کامل ضربی می باشد، برای اندازه گیری و مقایسهنقد شوند گی سهام 01 شرکت از شرکت های زیر گروه صنایع مواد غذائی و آشامیدنی با در نظر گرفتن 8 معیارکمی و کیفی نقد شوند گی طی دوره ایی یک ماهه اجرا شده است. بر اساس نتایج این پژوهش ضمن نشان دادنتوانایی و مزیت تکنیک بهینه سازی فازی گروهی چند هدفه مبتنی بر سیستم نسبت، به رتبه بندی و -اولویت بندی سهام شرکت ها بر اساس نقد شوند گی آنان پرداخته شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

413 - تاثیر نوسانات نرخ ارز و اثرسرریز آن بر شاخص صنایع منتخب بورس اوراق بهادار تهران
فرناز برخورداری سمیه پورعزیزی گلین قشلاقی ابوالفضل حسینی

با توجه به اینکه طی سالهای اخیر همواره بدلیل کاهش منابع بانکی روز به روز نقش بازار سهام در تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری پر رنگ تر میشود، لذا بررسی عواملی که باعث ایجاد نوسانات و انتقال ریسک به بازار سهام میشود لازم وضروری به نظر می آید. همچنین با توجه به اهمیت بازا أکثر

با توجه به اینکه طی سالهای اخیر همواره بدلیل کاهش منابع بانکی روز به روز نقش بازار سهام در تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری پر رنگ تر میشود، لذا بررسی عواملی که باعث ایجاد نوسانات و انتقال ریسک به بازار سهام میشود لازم وضروری به نظر می آید. همچنین با توجه به اهمیت بازار ارز در اقتصاد کشورها و از سوی دیگر به علت حجم بسیار بالای صادرات و واردات کالا، تغییرات نرخ ارز بر رونق و رکود اقتصاد تاثیر بسزایی دارد. لذا در این مقاله محقق با استفاده از داده های روزانه (1387 الی 1392) و مدل VAR-BEKK به بررسی تاثیر نوسانات نرخ ارز و اثرات سرریز آن بر شاخص صنایع منتخب در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. بر اساس نتایج تحقیق، با توجه به ضرایب آرچ و گارچ برآوردی در این تحقیق، نوسانات نرخ ارز بر شاخص صنایع منتخب در بورس اوراق بهادار تهران (در سه بخش خودرو ، زغال سنگ و ماشین آلات) مثبت و معنادار بوده و نشان دهنده اینست که نوسانات نرخ ارز بر شاخص صنایع منتخب در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر مثبت دارد و نوسانات نرخ ارز طی دوره مورد بررسی باعث افزایش شاخص صنایع منتخب در بورس اوراق بهادار تهران شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

414 - ارایه الگویی جهت تفکیک شرکت‌های موفق از ناموفق با بکارگیری متغیرهای مالی و غیر مالی در بورس اوراق بهادار تهران
مهران متین‌فرد

موضوع اصلی این تحقیق بررسی و تجزیه و تحلیل استراتژی ترکیب متغیرهای بنیادی مالی و غیرمالی به منظور ارایه الگویی جهت رتبه بندی شرکتها و در نهایت تفکیک آنها به موفق و ناموفق در بورس اوراق بهادار تهران است. از این رو محقق در تأیید رتبه بندی ارایه شده و نحوه تفکیک شرکتهای مو أکثر

موضوع اصلی این تحقیق بررسی و تجزیه و تحلیل استراتژی ترکیب متغیرهای بنیادی مالی و غیرمالی به منظور ارایه الگویی جهت رتبه بندی شرکتها و در نهایت تفکیک آنها به موفق و ناموفق در بورس اوراق بهادار تهران است. از این رو محقق در تأیید رتبه بندی ارایه شده و نحوه تفکیک شرکتهای موفق از ناموفق در ادامه به بررسی وجود تفاوت های معنادار متغیرهای مالی و غیرمالی مورد مطالعه در بین دو گروه شرکتهای موفق و ناموفق می پردازد. در این تحقیق فرضیات ارائه شده مبتنی بر دو محور اساسی است، اول اینکه متغیرهای مورد مطالعه در گروه شرکتهای موفق، قوی تر از شرکتهای ناموفق است، و دوم اینکه شرکتهای موفق از میانگین بازدهی واقعی بالاتری به میزان 3/16 درصد برخوردار بوده و ضمناً بازدهی واقعی آنها 4/17 درصد بالاتر از بازدهی بازار می باشد. تحقیق در یک دوره زمانی پنج ساله 1382 لغایت 1386و با استفاده از روش مقایسه میانگین و میانگین رتبه یک متغیر در دو جامعه مستقل(آزمون های t-student وU-Mann Whitney) انجام شده است. نتایج به دست آمده از بررسی ها نشان دهنده آن بود که شرکتهای موفق از وضعیت نقدینگی، اهرم مالی، سودآوری و شاخص های غیرمالی مطلوبتری برخوردارند و شاخص های فعالیت و ارزش بازار از تفاوت معناداری در بین دو گروه شرکتهای موفق و ناموفق برخوردار نمی باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

415 - شناسایی و اولویت‌بندی بخش‌های صنعتی پیشرو به منظور اعطای تسهیلات مالی توسط بانک‌ها با تاکید بر شاخص‌های مالی
محسن حمیدیان

بخش‌های دارای اولویت، در اصطلاح، به صنایعی اطلاق می شود که بر اساس روش ها و شاخص های اقتصادی و مالی بهترین عملکرد را داشته باشند. لازمه اولویت‌بندی آن است که بر حسب معیارها و استاندارهای اقتصادی و مالی، این بخش‌ها به تفکیک مطالعه گردند و منطق اعطای تسهیلات در هر بخش ارا أکثر

بخش‌های دارای اولویت، در اصطلاح، به صنایعی اطلاق می شود که بر اساس روش ها و شاخص های اقتصادی و مالی بهترین عملکرد را داشته باشند. لازمه اولویت‌بندی آن است که بر حسب معیارها و استاندارهای اقتصادی و مالی، این بخش‌ها به تفکیک مطالعه گردند و منطق اعطای تسهیلات در هر بخش ارایه شود. در این مقاله با استفاده از شاخص‌های مالی به بررسی وضعیت صنایع کشور در سال‌ 1391 پرداخته شده است. صنایع مورد بررسی با استفاده از روش تحلیل عاملی و تاکسونومی عددی بر اساس کدهای سه رقمی آیسیک طبقه بندی، اولویت‌بندی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بر اساس نتایج به دست آمده صنایع تولید فلزات اساسی، تولید محصولات شیمیایی، تولید خودرو ملحقات آن و تولید محصولات اولیه آهن و فولاد دارای بهترین عملکرد بر اساس شاخص های مورد بررسی بوده و در اولویت پرداخت تسهیلات توسط بانک‌ها قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

416 - شبیه‏ سازی الگوی تغییرات نرخ ارز و قیمت طلا بر عملکرد بورس اوراق بهادار تهران با رویکرد پویایی‏ شناسی سیستمی
علی نقی مصلح شیرازی محمد هاشم موسوی حقیقی هومن پشوتنی زاده

در این پژوهش، با توجه به اهمیت بورس در اقتصاد کشور، به بررسی رابطه ی بلندمدت ارزش بازار سهام در بورس اوراق بهادار تهران با ﻣﺘﻐﻴﺮهای ﻧﺮﺥ ﺍﺭﺯ و قیمت طلا پرداخته شده است. در این راستا با استفاده از روش پویایی شناسی سیستمی و ارتباط داده های مالی، بازار سرمایه، نرخ ارز و قیم أکثر

در این پژوهش، با توجه به اهمیت بورس در اقتصاد کشور، به بررسی رابطه ی بلندمدت ارزش بازار سهام در بورس اوراق بهادار تهران با ﻣﺘﻐﻴﺮهای ﻧﺮﺥ ﺍﺭﺯ و قیمت طلا پرداخته شده است. در این راستا با استفاده از روش پویایی شناسی سیستمی و ارتباط داده های مالی، بازار سرمایه، نرخ ارز و قیمت طلا، به بررسی و شبیه سازی نحوه ی جابه جایی سرمایه های سرمایه گذاران از بازار بورس اوراق بهادار (در این مطالعه صنایع شیمیایی) به بازار طلا و ارز و بلعکس پرداخته شده است. شبیه سازی با استفاده از نرم افزار Vensim DSS انجام شده و نتایج حاصل از این پژوهش موید این موضوع است که تغییر در متغیرهای اقتصادی کلان از سوی سیاست گذاران اقتصادی موجبات افزایش یا کاهش ارزش بازار سهام خواهد شد. در این پژوهش تغییر در متغیرهای کلان اقتصادی با سناریوهای مختلفی پیاده سازی شده است، که نتایج آنان در برگیرنده ی این موضوع است که کاهش و افزایش 5 درصدی در نرخ سود بطور متوسط، به ترتیب افزایش سالیانه ی 86/21 درصدی و کاهش 14/3 درصدی در ارزش بازار سهام را برای سال های آتی به همراه خواهد داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

417 - ارائه چارچوب مناسب (شاخص های ترکیبی) ارزیابی آمادگی بنگاه‌ها و شهرک های صنعتی برای پیاده‌سازی مولفه های بنیادین انقلاب صنعتی چهارم و توسعه سرمایه‌گذاری
محمدرضا عارف احمد جعفرنژاد ابوالفضل کیانی بختیاری

در سال‌های اخیر، تحولات فناورانه و نوآوری‌های پیاپی در فرایندهای ساخت و تولید، تغییرات عمیقی را در چشم‌انداز صنعتی جهان ایجاد کرده‌اند. در این میان، شاهد ظهور مفهوم صنعت ۴.۰ نیز بوده‌ایم و پژوهشگران نیز توجه فزاینده‌ای به این موضوع نشان داده‌اند. در مطالعه پیش رو، پژوهش أکثر

در سال‌های اخیر، تحولات فناورانه و نوآوری‌های پیاپی در فرایندهای ساخت و تولید، تغییرات عمیقی را در چشم‌انداز صنعتی جهان ایجاد کرده‌اند. در این میان، شاهد ظهور مفهوم صنعت ۴.۰ نیز بوده‌ایم و پژوهشگران نیز توجه فزاینده‌ای به این موضوع نشان داده‌اند. در مطالعه پیش رو، پژوهش‌های پیشین مرتبط با مدل ها و شاخص های ارزیابی میزان آمادگی بنگاهها برای مواجهه با صنعت ۴.۰ بررسی شده‌اند. این پارادایم صنعتی جدید که از طریق درهم آمیزی فناوری ها برپایه سامانه های فیزیکی سایبری و تحول دیجیتال ایجاد شده‌است، پیامدهای متحولانه ای را برای صنعت و اقتصاد به همراه دارد. با توجه به اهمیت موضوع، مولفه های بنیادین و شاخص های ارزیابی آمادگی صنعت ۴.۰ استخراج و چارچوب فرایندی متناسب برای بنگاههای کشور ارائه شده است.روش تحقیق این پژوهش روش آمیخته کیفی و کمی است، ابتدا در پایگاههای معتبر علمی از جمله Science Direct ٍEmerald, Sage, و Springer 40 مقاله معتبر در خصوص شاخص های ارزیابی میزان آمادگی و بلوغ بنگاهها برای مواجه و پیاده سازی صنعت 4.0 استخراج و مورد بررسی قرار گرفت از این تعداد 16 مقاله مرتبط انتخاب و پس از بررسی تطبیقی شاخص های پیشنهادی برای ارزیابی میزان آمادگی و بلوغ متناسب با بنگاهها و شهرکهای صنعتی ایران مستخرج از مطالعات مرتبط و پنل خبرگی ارائه و با استفاده از دیمتل و مدل سازی تفسیری ساختاری (ISM) مدل فرایندی آزمایش و اعتبارسنجی اولیه ساختار و محتوای این شاخص ها و قابلیت اجرای آن در محیط‌های عملیاتی واقعی ارائه خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

418 - رتبه‌بندی شرکت‌های کارگزاری بورس اوراق بهادار تهران بر اساس معیارهای ریسک تسویه صندوق تضمین تسویه شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه
علی صالح‌آبادی میثم علی محمدی سیدجواد مرزانی

شرکت‌های کارگزاری از جمله مهم‌ترین نهادهای مالی در بازار سرمایه به حساب می‌آیند و با توجه به ماهیت خدماتی شرکت‌های کارگزاری، رتبه‌بندی آن‌ها لازم و ضروری به نظر می‌رسد. این شرکت‌ها را به طرق بسیار زیادی می‌توان مورد رتبه‌بندی قرارداد که هر کدام بر اساس معیارها و ضوابط خ أکثر

شرکت‌های کارگزاری از جمله مهم‌ترین نهادهای مالی در بازار سرمایه به حساب می‌آیند و با توجه به ماهیت خدماتی شرکت‌های کارگزاری، رتبه‌بندی آن‌ها لازم و ضروری به نظر می‌رسد. این شرکت‌ها را به طرق بسیار زیادی می‌توان مورد رتبه‌بندی قرارداد که هر کدام بر اساس معیارها و ضوابط خاصی می‌باشد. یکی از فرآیندهای پرمخاطره بازارسرمایه، تسویه می‌باشد. صندوق تضمین تسویه به عنوان یکی از روش‌های مدیریت ریسک‌های تسویه معاملات اوراق بهادار، درخور توجه می‌باشد. در این مقاله برآنیم که شرکت‌های کارگزاری را بر اساس معیارهای صندوق تضمین تسویه مورد ارزیابی قرار دهیم. صندوق تضمین تسویه به عنوان واحدی از تشکیلات شرکت سپرده‌گذاری مرکزی فعالیت کرده و ریسک تسویه اعضای پایاپای درتسویۀ معاملات بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران را مدیریت می‌کند. با استفاده از معیارهای دفعات نکول کارگزاری، مبلغ نکول و زمان تأخیر و با استفاده از روش TOPSIS به رتبه‌بندی کارگزاران فعال بورس تهران در سال 1392 می‌پردازیم. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در بین شرکت‌های کارگزاری عضو صندوق تضمین تسویه شرکت کارگزاری ساوآفرین بالاترین رتبه و درجه و شرکت کارگزاری صباجهاد پایین‌ترین رتبه‌بندی را از نظر شاخص‌های ریسک تسویه دارند. همچنین تأسیس یک نهاد نظارتی جهت ارزیابی و رتبه‌بندی نهادهای فعال بازار سرمایه ضروری به نظر می‌رسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

419 - مقایسه کارائی استراتژی های تکنیکال میانگین متحرک نمایی و شاخص قدرت اندازه حرکت با روش خرید و نگهداری برای خرید سهام
زهرا پورزمانی محسن رضوانی اقدم

در این تحقیق کارآمدی استراتژی های تکنیکال میانگین متحرک نمایی(EMA) و شاخص قدرت اندازه حرکت(RSI) با روش خرید و نگهداری برای خرید سهام بررسی شد. موقعیت های خرید ایجاد شده براساس دوره های روزانه(کوتاه مدت) و هفتگی(میان مدت) برای 16شرکت سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادارتهرا أکثر

در این تحقیق کارآمدی استراتژی های تکنیکال میانگین متحرک نمایی(EMA) و شاخص قدرت اندازه حرکت(RSI) با روش خرید و نگهداری برای خرید سهام بررسی شد. موقعیت های خرید ایجاد شده براساس دوره های روزانه(کوتاه مدت) و هفتگی(میان مدت) برای 16شرکت سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادارتهران در سه سال 1390تا1392 استخراج شد و با داده های بدست آمده با روش خرید و نگهداری مقایسه گردید. نتایج نشان داد، در دوره های به شدت صعودی (سال 1392) استراتژی های تکنیکال کارایی لازم را ندارند اما در دوره های با روند بازار متعادل، استراتژی های تکنیکال برای خرید سهام کارآمدتر می باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

420 - آزمون راهبردهای های سرمایه گذاری مبتنی بر مالی رفتاری
هاشم نیکومرام علی سعیدی کیارش مهرانی

این پژوهش راهبردهای سرمایه گذاری توالی و معکوس را تحت شرایط مالی رفتاری و بر اساس دوره های مختلف احساسات خوش بینی، بدبینی و نرمال بازار آزمون نموده است. در این پژوهش ابتدا شاخص احساسات بر اساس شاخص دادو ستد تعدیل یافته آرمز محاسبه گردید.سپس با استفاده از تحلیل پرتفوی، ب أکثر

این پژوهش راهبردهای سرمایه گذاری توالی و معکوس را تحت شرایط مالی رفتاری و بر اساس دوره های مختلف احساسات خوش بینی، بدبینی و نرمال بازار آزمون نموده است. در این پژوهش ابتدا شاخص احساسات بر اساس شاخص دادو ستد تعدیل یافته آرمز محاسبه گردید.سپس با استفاده از تحلیل پرتفوی، بر اساس راهبردهای توالی و معکوس سبدهای سهام در دوره های یک و سه ماهه بر اساس عامل ریسک تشکیل و در دوره های مختلف رفتاری با استفاده از مدل پروبیت مورد آزمون قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان میدهد که وقتی احساسات بازار نرمال باشد بیشتر راهبردهای مالی رفتاری موفق هستند اما کارایی رویکرد معکوس در شرایط نرمال نسبت به راهبرد توالی بیشتر است. نتایج نشان میدهد که تشکیل سبد سهام در دوره های خوش بینی و بدبینی نه تنها ایجاد بازدهی اضافی نمی نماید بلکه عمدتاً منجر به زیان میشود. تشکیل سبد سهام بر اساس رویکرد توالی بازده مناسبی را برای دوره های کوتاه مدت ارائه میدهد ولی راهبرد معکوس کارایی لازم را ندارد. نهایتاً با استفاده از آزمون VAR نشان داده ایم که خوش بینی بر بازده سهام اثر داشته و بازده سهام عامل بدبینی است. نوسان قیمتها(تلاطم) نیز علیت گرنجری برای احساسات نرمال بوده و بازده مازاد بازار علیت گرنجری بدبینی می باشد.ازآنجاییکه احساسات پدیده ای مانا و غیر تصادفی بوده و فرضیه صفر وجود ریشه واحد تایید نگردیده بیانگر ناکارایی بازار سهام بوده ، همچنین سوء گیری خوش بینی طی دوره پژوهش مشاهده گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

421 - بررسی سودمندی تحلیل تکنیکی قیمت جهانی طلا (رویکردی بر شاخص‌های هدایت‌گر یا نوسانگرها)
رضا تهرانی یاسر کارگری مهتاب داورزاده

این مقاله با استفاده از قیمت جهانی هر اونس طلا به دلار آمریکا به صورت روزانه، طی 37 سال گذشته و شاخص قدرت نسبی از شاخص های هدایت گر تحلیل تکنیکی، به بررسی سودمندی استفاده از تحلیل تکنیکی در بازار جهانی طلا می پردازد. نتایج این پژوهش نشان می دهند که استفاده از سیگنال های أکثر

این مقاله با استفاده از قیمت جهانی هر اونس طلا به دلار آمریکا به صورت روزانه، طی 37 سال گذشته و شاخص قدرت نسبی از شاخص های هدایت گر تحلیل تکنیکی، به بررسی سودمندی استفاده از تحلیل تکنیکی در بازار جهانی طلا می پردازد. نتایج این پژوهش نشان می دهند که استفاده از سیگنال های خرید و فروش ناشی از تحلیل تکنیکی با استفاده شاخص قدرت نسبی روش تقاطع 50 در بازار جهانی طلا، طی 37 سال گذشته به طور معنی داری سودمند و مفید بوده است و متوسط بازدهی حاصل از مالکیت طلا در بازار جهانی طلا، زمانی که سیگنالهای پیش بینی کننده تحلیل تکنیکی شاخص قدرت نسبی، علامت فروش می دهند، مقدار منفی است و متوسط بازدهی حاصل از مالکیت (یا نگهداری) طلا در بازار جهانی طلا، زمانی که سیگنالهای پیش بینی کننده تحلیل تکنیکی شاخص قدرت نسبی، علامت خرید می دهند، مقدار مثبتی است. این مقاله همچنین مدل سودمندی را جهت تحلیل تکنیکی قیمت جهانی طلا ارائه می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

422 - ارزیابی تاثیر سیاست‌های پولی، مالی و رشد صنعت بر نوسانات شاخص رشد بازار سرمایه ایران
سیدیوسف احدی سرکانی معصومه قاسم پور

در این مقاله به منظور بسط و توسعه مطالعات گذشته، به بررسی پیرامون سه دسته سیاست های پولی، مالی و توسعه صنعت بر گسترش و رشد بازار سرمایه پرداخته شده است.بدین منظور رابطه بین برخی متغیرهای کلان اقتصادی از جمله حجم نقدینگی، مالیات و شاخص تولیدات صنعتی را با شاخص کل بورس او أکثر

در این مقاله به منظور بسط و توسعه مطالعات گذشته، به بررسی پیرامون سه دسته سیاست های پولی، مالی و توسعه صنعت بر گسترش و رشد بازار سرمایه پرداخته شده است.بدین منظور رابطه بین برخی متغیرهای کلان اقتصادی از جمله حجم نقدینگی، مالیات و شاخص تولیدات صنعتی را با شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1372 تا 1392 با استفاده از داده های فصلی مورد تحلیل قرار داده ایم. نتایج نشان داده اند که بین حجم نقدینگی و شاخص تولیدات صنعتی با شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنی دار و مثبت و بین مالیات و شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران رابطه منفی وجود دارد.بین سایر شاخص های به کار گرفته شده نظیر حجم معاملات و نرخ ارز با شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار قابل ملاحظه ای مشاهده نشد. این نتایج حاکی از اثرات خنثی کننده دو دسته سیاست های پولی و مالی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران بوده و اثر شدید توسعه بخش صنعت بر شاخص بورس را تائید می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

423 - بررسی اثر سودهای غیره منتظره بر احساسات سرمایه گذار تحت پدیده شهود نمایندگی در بورس اوراق بهادار تهران
مهدی رضایتی کاظم چاووشی محسن سهرابی عراقی

پژوهش های متعددی نشان می دهند که سرمایه‌گذاران بر خلاف آنچه مالی استاندارد بیان می کند، عقلایی رفتار نمی کنند و احساسات نقشی کلیدی در تعیین رفتار سرمایه گذاران ایفا میکند. مالی رفتاری ادعا می کند که افراد تحت پدیده های روانشاختی از رفتار عقلایی منحرف می شوند. این پدیده أکثر

پژوهش های متعددی نشان می دهند که سرمایه‌گذاران بر خلاف آنچه مالی استاندارد بیان می کند، عقلایی رفتار نمی کنند و احساسات نقشی کلیدی در تعیین رفتار سرمایه گذاران ایفا میکند. مالی رفتاری ادعا می کند که افراد تحت پدیده های روانشاختی از رفتار عقلایی منحرف می شوند. این پدیده ها براحساسات فرد اثر گذاشته و احساسات نیز تعیین کننده رفتار هستند. در این پژوهش اثر سودهای غیره منتظره گذشته شرکتها بر احساسات سرمایه گذار، تحت پدیده شهود نمایندگی که موجب بروز بیش واکنشی می شود، مورد مطالعه قرار گرفته است. احساسات سرمایه گذاران با استفاده از شاخص آرمز اندازه گیری شده است و روش پژوهش مبتنی بر آزمون آماری علیت گرانجر و همچنین رویداد پژوهی میباشد. جامعه آماری پژوهش، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بین سالهای 1380 تا 1392 میباشند. نتایج این پژوهش نشان می دهد احساسات سرمایه گذاران از طریق سود های غیره منتظره گذشته قابل پیش بینی اند که بوسیله آن می توان جهت حرکت بازار را پیش بینی نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

424 - ارائه مدلی جهت پیاده‏سازی سرمایه‏گذاری هسته-پیرو در بورس تهران با استفاده از رویکرد ترکیبی الگوریتم‏های دقیق و فراابتکاری
میرفیض فلاح شمس مقصود امیری محمد مهدی بحرالعلوم محسن قره&rlm;خانی

در این تحقیق مدیریت اثربخش دارایی ها با مشخصه کنترل ریسک، کاهش هزینه و دستیابی به بازدهی فراتر از متوسط بازار مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور تخصیص بهینه دارایی‌ها به دو بخش هسته و پیرو با لحاظ نمودن درجه ریسک گریزی سرمایه گذار مد نظر قرار گرفت. بخش هسته در پورت أکثر

در این تحقیق مدیریت اثربخش دارایی ها با مشخصه کنترل ریسک، کاهش هزینه و دستیابی به بازدهی فراتر از متوسط بازار مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور تخصیص بهینه دارایی‌ها به دو بخش هسته و پیرو با لحاظ نمودن درجه ریسک گریزی سرمایه گذار مد نظر قرار گرفت. بخش هسته در پورتفوی مورد نظر متناظر با یک صندوق شاخصی است که از طریق بکارگیری یک الگوریتم ابتکاری ژنتیک پایه انتخاب و دستیابی به عملکردی مشابه شاخص را به لحاظ ریسک و بازدهی تضمین می نماید. بخش پیرو متشکل از واحدهای صندوق های سرمایه گذاری منتخب است که بصورت فعال مدیریت شده و هدف کسب بازدهی فراتر از شاخص را دنبال می نماید. به منظور شبیه سازی بخشی از داده های مورد نیاز از مدل EGARCH و جهت مدل سازی مسأله هسته پیرو از یک تابع چند هدفه بصورت بیشینه سازی بازدهی مازاد پورتفوی و حداقل نمودن واریانس آن نسبت به شاخص کل استفاده گردید. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها بر رابطه مستقیم میان درجه ریسک‌گریزی و وزن تخصیص یافته به بخش هسته دلالت دارد. همچنین محاسبات انجام شده دستیابی به بازدهی فراتر از شاخص و توانایی ردیابی مناسب پورتفوی تشکیل شده را مبتنی بر معیارهایی چون همبستگی و ریشه دوم میانگین مربعات خطا با بهره‌گیری از داده های خارج از نمونه به اثبات رساند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

425 - بررسی اثر سبک‌های سرمایه‌گذاری و تشکیل پرتفوی بهینه با استفاده از شاخص‌های تکنیکی و نسبت‌های بنیادی
کامران پاکیزه میلاد رحمانی فاطمه عزیززاده

بهینه سازی پرتفو و تخصیص ثروت بین دارایی‌های مختلف از جمله مهمترین مسائل در سرمایه گذاری بحساب می‌آید. یکی از راه‌های کسب بازدهی فراتر از بازدهی بازار، سرمایه گذاری در دارایی‌هایی است که دارای ویژگی‌های مشابه به هم هستند. ویژگی‌هایی که باعث ایجاد تمایز و برتری آنها‌نسبت أکثر

بهینه سازی پرتفو و تخصیص ثروت بین دارایی‌های مختلف از جمله مهمترین مسائل در سرمایه گذاری بحساب می‌آید. یکی از راه‌های کسب بازدهی فراتر از بازدهی بازار، سرمایه گذاری در دارایی‌هایی است که دارای ویژگی‌های مشابه به هم هستند. ویژگی‌هایی که باعث ایجاد تمایز و برتری آنها‌نسبت به سایر دارایی‌ها‌از نظر عملکرد و کسب بازدهی می‌شود. به این ویژگی‌های مشترک در اصطلاح سبک گفته می‌شود. در این مطالعه سعی شده است تا عملکرد سبک‌های سهام بزرگ، کوچک، ارزشی، باکیفیت و بی‌کیفیت با تشکیل پرتفوی بهینه با یکدیگر مقایسه شود. ساختار پیشنهادی برای تشکیل پرتفوی بهینه مبتنی بر شاخص‌های تکنیکی و بنیادی بوده که پارامترهای تصمیم آن با‌استفاده از الگوریتم تجممعی ذرات(PSO) بهینه شده‌اند. عملکرد ساختار پیشنهادی تشکیل پرتفو و سبک‌های سرمایه گذاری برای سال‌های 91، 92 و 93 با استفاده از داده‌های بورس اوراق بهادار تهران مورد آزمایش قرار گرفته است که در هر سه سال پرتفوی تشکیل شده با ساختار پیشنهادی عملکرد به مراتب بهتری را از شاخص از خود نشان داده است. همچنین در هر سه سال سهم‌های کوچک از سهم‌های بزرگ عملکرد بهتری را داشته اند و سهم‌های رشدی و با‌کیفیت در سال‌های 91 و 92 عملکرد بهتری را به ترتیب نسبت به سهم‌های ارزشی و بی‌کیفیت از خود نشان داده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

426 - شناسائی و بررسی دلایل عدم اعمال آثار تورم بر گزارشگـری مـالی در ایـران
صادق نکوئی مهدی صالحی یحیی کامیابی

در این مقاله سعی شده است دلایل عدم اعمال آثار تورم بر گزارشگری مالی در ایران شناسائی و مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر یک تحقیق توصیفی و از نظر نوع همبستگی می باشد و استفاده از پرسشنامه، داده های مورد نیاز را در اختیار محققین قرار داده است. فرضیات این تحقیق با استفاده أکثر

در این مقاله سعی شده است دلایل عدم اعمال آثار تورم بر گزارشگری مالی در ایران شناسائی و مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر یک تحقیق توصیفی و از نظر نوع همبستگی می باشد و استفاده از پرسشنامه، داده های مورد نیاز را در اختیار محققین قرار داده است. فرضیات این تحقیق با استفاده از آزمون t استیودنت و با بهره گیری از داده های استخراج شده از تعداد 128 پرسشنامه واصله از جامعه ی آماری متشکل از اعضای هیأت علمی دانشگاههای دولتی، دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد رشته ی مدیریت مالی و حسابداری، مؤسسات حسابرسی مستقل و مؤسسات دولتی مورد آزمون قرار گرفته است. تحلیل نتایج تحقیق نشاندهنده ی آن است که دلایل عدم اعمال آثار تورم بر گزارشگری مالی در ایران عبارتند از:عدم وجود استاندارد حسابداری تورمی، گریز واحدهای اقتصادی از قوانین و مقررات مالیاتی مربوط به تجدید ارزیابی دارایی ها و سایر قوانین مرتبط، عدم وجود الزام و اجبار توسط ارگانهای مسئول در خصوص تهیه ی گزارشات تکمیلی صورتهای مالی در بردارنده تأثیرات تورم، ناتوانی مدیران در تشخیص منافع و یا معایب حسابداری تورمی، عدم باور مدیران از منافع اجرای حسابداری تورمی، افزایش مالیات پرداختنی ناشی از تجدید ارزیابی دارایی ها و ناهماهنگی و ناکافی بودن شاخصهای تغییر سطح قیمت ها. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

427 - فرآیندهای موجکی ایستای موضعی و کاربرد آن در تحلیل شاخص بهای مصرف کننده
بیستون حسینی رضا پورطاهری

در این مقاله به معرفی مدل جدید فرایندهای موجکی ایستای موضعی پرداخته می شود که بر مبانی بازسازی توابع توسط موجک‌ها استوار است. این مدل کلاس جدیدی از سری‌های زمانی را ایجاد می‌کند که می توانند رفتار ناایستایی داشته باشند. خواهیم دهید که مدل LSW، ساختاری شبیه به مدل میانگی أکثر

در این مقاله به معرفی مدل جدید فرایندهای موجکی ایستای موضعی پرداخته می شود که بر مبانی بازسازی توابع توسط موجک‌ها استوار است. این مدل کلاس جدیدی از سری‌های زمانی را ایجاد می‌کند که می توانند رفتار ناایستایی داشته باشند. خواهیم دهید که مدل LSW، ساختاری شبیه به مدل میانگین متحرک دارد. در انتها با استفاده از این مدل، داده‌های سری زمانی شاخص بهای مصرف کننده (CPI) کشور را در بازه زمانی مشخصی بررسی می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

428 - حداقل کردن واریانس پورتفوی با محدودیت‌های L
مهدی صالحی محمود لاری دشت بیاض نرگس مخملباف

فرآیند انتخاب سبد سهام یکی از مسائلی است که مورد توجه محققین زیادی بوده است. معیارهای مختلف دخیل در این فرآیند طی زمان دچار تغییر و تحول شده و این وضعیت استفاده از یک ابزار مناسب پشتیبانی از تصمیمات سرمایه گذاری را ضروری می‌سازد. هدف این تحقیق انتخاب سبد بهینه سهام با ا أکثر

فرآیند انتخاب سبد سهام یکی از مسائلی است که مورد توجه محققین زیادی بوده است. معیارهای مختلف دخیل در این فرآیند طی زمان دچار تغییر و تحول شده و این وضعیت استفاده از یک ابزار مناسب پشتیبانی از تصمیمات سرمایه گذاری را ضروری می‌سازد. هدف این تحقیق انتخاب سبد بهینه سهام با استفاده از الگوریتم باکتری می‌باشد. به این منظور، ریسک و بازده مورد انتظار102 شرکت پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1388 تا 1392 بصورت ماهیانه مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که الگوریتم باکتری قادر به انتخاب سبد سهام با استفاده از معادله پرتفلیویِ با محدودیت L است. و همچنین میتوان بیان کرد که در انتخاب سبد بهینه سهام الگوریتم باکتری مبتنی بر معادله پرتفلیویِ مدل میانگین واریانس با محدودیت کاردینال بهتر از معادله پرتفلیویِ محدودیت L است. محدودیت Lبه این معنی است که هیچ محدودیتی برای انتخاب شرکتهای موردبررسی وجود ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

429 - ردیابی شاخص بورس اوراق بهادار با در نظر گرفتن محدودیت زیان گریزی با استفاده از رویکرد جدید بیگ بنگ بیگ کرانچ
مقصود امیری شایان کرمی علیرضا ناصرپور

یکی از عوامل توسعه‌ نیافتگی بورس در کشورهای درحال‌ توسعه نظیر ایران رشد ناکافی ابزارهای تصمیم‌ساز برای سرمایه‌گذاران به‌خصوص مبتدیان است. لذا در این پژوهش از یک مدل ردیابی شاخص با در نظر گرفتن محدودیت زیان گریزی و محدودیت‌ عدد صحیح روی تعداد دارایی‌های انتخاب شده، برای أکثر

یکی از عوامل توسعه‌ نیافتگی بورس در کشورهای درحال‌ توسعه نظیر ایران رشد ناکافی ابزارهای تصمیم‌ساز برای سرمایه‌گذاران به‌خصوص مبتدیان است. لذا در این پژوهش از یک مدل ردیابی شاخص با در نظر گرفتن محدودیت زیان گریزی و محدودیت‌ عدد صحیح روی تعداد دارایی‌های انتخاب شده، برای ایجاد یک سبد(پرتفوی) ردیابی کننده شاخص بهره گرفته ‌شده است. تفاوت کلیدی این پژوهش با سایر پژوهش های داخلی مشابه در نظر گرفتن زیان گریزی است. به این معنی که تأثیراتی که سرمایه‌گذاران از نوسانات مثبت و منفی در بازده پرتفولیوی خود می‌پذیرند, مطلوبیت یکسانی نداشته و درنتیجه تأثیر آن‌ها در مدل سرمایه‌گذاری یکسان نیست. فضای حل این مسئله گسسته و غیر محدب بوده بنابراین روش‌های متداول عددی برای حل این مسئله قابل‌استفاده نیستند. از سایر نوآوری‌های این پژوهش, استفاده از الگوریتم بیگ بنگ- بیگ کرانچ به‌عنوان یکی از الگوریتم‌های فرا ابتکاری جدید به‌عنوان روش حل و مقایسه آن با الگوریتم دیفرانسیل تکاملی با استفاده از داده‌های قیمت روزانه سهام موجود در شاخص داو جونز از سال 2000 تا 2006 میباشد. نتایج به‌دست‌آمده حکایت از عملکرد مناسب الگوریتم بیگ بنگ-بیگ کرانچ نسبت به الگوریتم دیفرانسیل تکاملی با توجه به معیارهای عملکردی دارد. سپس از این الگوریتم برای ردیابی شاخص 30 شرکت بزرگ بورس تهران از سال 91 الی 93 استفاده شد.که نتیجه آن دست یابی به پرتفویی با بازده و ریسکی معادل شاخص 30 شرکت بورس تهران بود تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

430 - ارزیابی و تعیین ساختار بهینه منابع و شاخص‌های عملکرد مالی بانک‌ها با استفاده از رویکرد ناپارامتریک (مطالعه موردی: بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)
گلنار گلبازخانی پور علی فاضل یزدی محمد حسین طحاری مهرجردی

بنگاه‌های مالی و پولی و به ویژه بانکهای تجاری به جهت تأثیرگذاری مستقیم و عمده بر روی توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها دارای اهمیت زیادی میباشد. از طرفی وجود مدلی به منظور ارائه بازخورد در راستای بهبود عملکرد شعب مختلف سازمان ها و دستیابی به ابزاری جهت برآوردن این نیاز مدی أکثر

بنگاه‌های مالی و پولی و به ویژه بانکهای تجاری به جهت تأثیرگذاری مستقیم و عمده بر روی توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها دارای اهمیت زیادی میباشد. از طرفی وجود مدلی به منظور ارائه بازخورد در راستای بهبود عملکرد شعب مختلف سازمان ها و دستیابی به ابزاری جهت برآوردن این نیاز مدیران، بسیار ضروری و منطقی به نظر می رسد. در راستای ضرورت فوق، این پژوهش در نظر دارد سعی و تلاشی در به کارگیری مدلی مناسب جهت ارزیابی عملکرد بانکهایپذیرفته شده در بورس داشته باشد تا بتواند علاوه بر شناسایی بانک های کارا و ناکارا در بورس، استراتژی های مناسب را جهت بهبود عملکرد بانک های ناکارای بورس و تقویت هرچه بیش تر بانک های کارا تدوین نماید. در این پژوهش که تجربهای از به کارگیری مدل تلفیقی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی و تحلیل پوششی داده ها در ارزیابی عملکرد بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد، سعی شده است در ابتدای امر شاخص های ورودی و خروجی نهایی برای ارزیابی کارایی نسبی بانکهای پذیرفته شده در بورس، با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی شناسایی و سپس در مرحله بعد با جمع آوری اطلاعات مربوطه، کارایی این واحدها با استفاده از یکی از تکنیک های ناپارامتریک ارزیابی تحت عنوان تحلیل پوششی داده ها، اندازه گیری شود. ضمن اینکه در کنار این موارد به تحلیل حساسیت هر یک از ورودی و خروجی ها و همچنین رتبه بندی کامل واحدهای بانکی با استفاده از روش ارزیابی کارایی متقاطع پرداخته می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

431 - بررسی ارتباط بلند مدت میان شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و متغیرهای اقتصاد کلان
مجید عبدی

بورس اوراق بهادار به عنوان مهم‌ترین رکن بازار سرمایه تحت تاثیر شرایط اقتصادی قرار دارد. بازده و قیمت اوراق بهادر در بورس برآیند وضعیت اقتصادی و متغیرهای اقتصاد کلان می‌باشد شاخص کل بورس اوراق بهادار نیز که نمایانگر وضعیت کلی بازار است همواره توسط متغیر های اقتصاد کلان ت أکثر

بورس اوراق بهادار به عنوان مهم‌ترین رکن بازار سرمایه تحت تاثیر شرایط اقتصادی قرار دارد. بازده و قیمت اوراق بهادر در بورس برآیند وضعیت اقتصادی و متغیرهای اقتصاد کلان می‌باشد شاخص کل بورس اوراق بهادار نیز که نمایانگر وضعیت کلی بازار است همواره توسط متغیر های اقتصاد کلان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. هدف اصلی این تحقیق بررسی ارتباط بین شاخص کل بورس اوراق بهادار و متغیرهای اقتصاد کلان می‌باشد. بدین منظور از داده های فصلی مربوط به شاخص کل و متغیرهای اقتصاد کلان طی سال‌های 1371-1391 به صورت سری زمانی استفاده شده است.روش مورد استفاده در این پژوهش مدل خود رگرسیونی با وقفه های توزیعی (ARDL) می باشد. آزمون فلیپس و پرون نشان داد که تمامی متغیرها در کران پایین دارای یک ریشه واحد هستند ولی در کران بالا ایستا می باشند. همچنین نتایج حاصل از برآورد مدل تصحیح خطا علیت گرانجری بیانگر یک رابطه‌ی تعادلی بلند مدت و هم‌انباشتگی بین شاخص کل با متغیرهای شاخص مصرف کننده، حجم پول در گردش، نرخ ارز، تولید ناخالص داخلی، حجم نقدینگی، پرداخت های دولتی، قیمت سکه، شاخص قیمت تولید کننده می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

432 - استفاده از تبدیل موجک جهت بررسی میزان همبستگی نرخ ارزهای مختلف ، قیمت نفت ، قیمت طلا و شاخص بورس اوراق بهادار تهران در مقیاسهای زمانی مختلف
نیما پازوکی اکرم حمیدیان شاپور محمدی وحید محمودی

یکی از مسائل قابل توجه در عرصه بازارهای مالی رابطه تنگاتنگ میان بازارهای مختلف میباشد. در این مقاله جهت بررسی میزان ارتباط و همبستگی بازارهای مالی از تبدیل موجک جهت تجزیه سریهای زمانی قیمت نفت ، قیمت طلا، نرخ ارزهای مختلف و شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران به مولفه های ب أکثر

یکی از مسائل قابل توجه در عرصه بازارهای مالی رابطه تنگاتنگ میان بازارهای مختلف میباشد. در این مقاله جهت بررسی میزان ارتباط و همبستگی بازارهای مالی از تبدیل موجک جهت تجزیه سریهای زمانی قیمت نفت ، قیمت طلا، نرخ ارزهای مختلف و شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران به مولفه های با مقیاسهای زمانی مختلف آنها استفاده شده و در نهایت میزان همبستگی متغیرهای مذکور در بازه های زمانی مختلف محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بازه زمانی مورد مطالعه از ابتدای سال 1383 تا شهریور ماه سال 1389 بوده و تعداد 334 نمونه میانگین هفتگی برای هر یک از متغیرها مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که میزان همبستگی این متغیرها در بازه های زمانی مختلف متفاوت بوده و با میزان همبستگی مستقیم محاسبه شده بین متغیرها نیز تفاوت دارد. ضمنا با توجه به نتایج حاصله حتی در مواقعی که همبستگی مستقیم معنی داری میان دو متغیر وجود ندارد ، همبستگی های معنی داری در بازه های زمانی مختلف وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

433 - آزمون روش شارپ تجدید‌نظر‌شده مبتنی بر ارزش در معرض خطر جهت ارزیابی عملکرد (شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران)
سیدرضا میرغفاری

در این مقاله، شاخص جدیدی بنام شارپ تجدید‌نظر‌شده مبتنی بر ارزش در معرض خطر به عنوان یک شاخص‌ قابل قبول جهت ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال در بازار سرمایه معرفی شده است. ارزش در معرض خطر به دلیل دارا بودن ویژگی‌های منحصربه‌فرد و همچنین به دلیل اقبال نهادهای مالی و بین‌المل أکثر

در این مقاله، شاخص جدیدی بنام شارپ تجدید‌نظر‌شده مبتنی بر ارزش در معرض خطر به عنوان یک شاخص‌ قابل قبول جهت ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال در بازار سرمایه معرفی شده است. ارزش در معرض خطر به دلیل دارا بودن ویژگی‌های منحصربه‌فرد و همچنین به دلیل اقبال نهادهای مالی و بین‌المللی دنیا جهت ارزیابی ریسک، در این شاخص به عنوان یک نو‌آوری ابزاری مورد استفاده قرار گرفته است. در تحقیق حاضر، ارزیابی عملکرد شرکت‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های فلزات اساسی بورس اوراق بهادار تهران با دو روش محاسبه شاخص شارپ و شاخص شارپ تجدید‌نظر‌شده در دوره زمانی سال 1385 تا 1389 مورد مقایسه و آزمون قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در شرکت‌هایی که پرتفوی متنوعی دارند (شرکت‌های سرمایه‌گذاری) استفاده از شاخص شارپ یا شارپ تجدید‌نظر شده، تفاوت معناداری در رتبه‌بندی شرکت‌ها ایجاد نمی‌کند. در مورد شرکت‌هایی که پرتفوی ندارند (شرکت‌های تولیدکننده فلزات اساسی) و یا پرتفوی متنوعی ندارند به‌رغم مشاهده تفاوت ظاهری در رتبه‌بندی، این تفاوت از نظر آماری معنادار نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

434 - بررسی تاثیر شاخص های سلامت نظام بانکی در تعیین راهبرد مدیریت دارایی و بدهی (ALM)؛ با نگاه ویژه به شاخص کفایت سرمایه (CAR)
محمدحسین ستایش محمد حسین فتحه

هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر شاخص های سلامت نظام بانکی در تعیین راهبرد مدیریت دارایی و بدهی (ALM) می باشد. به منظور دستیابی به این هدف، با در نظر گرفتن شرایطی، 20 بانک در بازه زمانی 1388 تا 1393، مورد بررسی قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آزمون همبستگی و مدل رگ أکثر

هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر شاخص های سلامت نظام بانکی در تعیین راهبرد مدیریت دارایی و بدهی (ALM) می باشد. به منظور دستیابی به این هدف، با در نظر گرفتن شرایطی، 20 بانک در بازه زمانی 1388 تا 1393، مورد بررسی قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آزمون همبستگی و مدل رگرسیون چند متغیره استفاده شد. از اندازه بانک ها (تراز بانک و حجم تجارت)، به عنوان شاخص مدیریت دارایی و بدهی و از شاخص های سلامت نظام بانکی یعنی،کیفیت سرمایه، مدیریت (بهره وری)، سودآوری و نقدینگی به عنوان متغیر های مستقل استفاده شده است. نتایج بدست آمده از پژوهش حاکی از آن است که، شاخص کفایت سرمایه، بازده دارایی و بازده سرمایه تاثیر معناداری بر روی مدیریت دارایی و بدهی دارند و شوهدی دال بر تاثیر شاخص های مدیریت (بهره وری) و نقدینگی یافت نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

435 - بررسی تأثیر چرخه سیاسی بر روی حجم معاملات و نقدشوندگی
فرهاد حنیفی قاسم غلاملو

رویدادهای سیاسی تاثیر عمده ای بر بازارهای مالی دارند. بازارها به اطلاعات جدید در موضوع تصمیمات سیاسی واکنش نشان می دهند که ممکن است سیاست های مالی و پولی کشور را تحت تاثیر قرار دهند.همین طور سرمایه گذاران به دقت رویدادهای سیاسی را دنبال می کنند و بر اساس نتایج مورد انتظ أکثر

رویدادهای سیاسی تاثیر عمده ای بر بازارهای مالی دارند. بازارها به اطلاعات جدید در موضوع تصمیمات سیاسی واکنش نشان می دهند که ممکن است سیاست های مالی و پولی کشور را تحت تاثیر قرار دهند.همین طور سرمایه گذاران به دقت رویدادهای سیاسی را دنبال می کنند و بر اساس نتایج مورد انتظارشان از این اتفاقات در تصمیماتشان تجدید نظر می کنند.این پژوهش به بررسی تاثیر یکی از متغیرهای کلان سیاسی یعنی چرخه سیاسی برروی حجم معاملات و نقدشوندگی بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. این پژوهش دربورس اوراق بهادار تهران در قلمرو زمانی مردادماه 1380 تا آبان ماه 1391 انجام شده است . دراین پژوهش عملکرد بورس براساس حجم معاملات و شاخص نقدشوندگی بررسی شده است.با توجه به غیر نرمال بودن توزیع هردو متغیر،آزمون فرضیه های پژوهش از طریق آزمونهای آماری ناپارامتریک u(من ویتنی)و H(کروسکال والیس ) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که،میزان هردومتغیر متوسط حجم معاملات وشاخص نقدشوندگی از تئوری چرخه سیاسی تبعیت می کند.به عبارتی دیگر،میزان شاخص نقدشوندگی ومتوسط حجم معاملات در دوسال اول تصدی یک دولت از دوسال دوم تصدی یک دولت پایین تر است. همچنین نتایج نشان می دهدکه هیچ تفاوت معناداری بین میزان شاخص نقدشوندگی ومتوسط حجم معاملات در چهارسال مختلف تصدی دولت وجود ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

436 - مقایسه عملکرد پرتفوهای حاصل از گروه‌بندی سهام بوسیله مدل شبکه مبتنی بر متغیرهای نوین و سنتی با استفاده از شاخصهای شارپ و ترینر
فریدون رهنمای رودپشتی سید مجید موسوی انزهایی

در این تحقیق عملکرد پرتفوهای حاصل از گروهبندی سهام بوسیله ماتریس شبکه مبتنی بر متغییرهای نوین(سهام تهاجمی، تدافعی و بی تفاوت ) که توسط رهنمای رودپشتی (1388) ارائه شده و متغییرهای سنتی ( سهام رشدی، ارزشی و رشدی- ارزشی)، با استفاده از شاخصهای عملکرد شارپ و ترینر محاسبه شد أکثر

در این تحقیق عملکرد پرتفوهای حاصل از گروهبندی سهام بوسیله ماتریس شبکه مبتنی بر متغییرهای نوین(سهام تهاجمی، تدافعی و بی تفاوت ) که توسط رهنمای رودپشتی (1388) ارائه شده و متغییرهای سنتی ( سهام رشدی، ارزشی و رشدی- ارزشی)، با استفاده از شاخصهای عملکرد شارپ و ترینر محاسبه شده و در راستای شناسایی پرتفویی با عملکرد بالاتر از عملکرد بازار آزمون می شوند. برای آزمون فرضیه های تحقیق از آزمون من ویتنی (Mann- Whitney (استفاده شده که نتایج آن بیان می کند که، عملکرد محاسبه شده با استفاده از شاخص شارپ برای پرتفوی رشدی و پرتفوی تهاجمی عملکرد بالاتری نسبت به پرتفوی بازار را نشان می دهد ولی عملکرد محاسبه شده بوسیله شاخص ترینر تنها در مورد پرتفوی رشدی عملکردی بالاتر از بازار را نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

437 - بهینه سازی قواعد نماگرهای تکنیکال
رضا تهرانی حامد فقرایی

در این پژوهش سعی شده است قواعدی که به عنوان قواعد نرمال برای دو اندیکاتور شاخص قدرت نسبی و شاخص جریان وجه نقد معرفی شده است، با استفاده از روش آزمون و خطا و همچنین الگوریتم ژنتیک بهینه سازی کرده و نتایج این بهینه سازی را با نتایج حاصل از روش خرید و نگهداری و همچنین نتای أکثر

در این پژوهش سعی شده است قواعدی که به عنوان قواعد نرمال برای دو اندیکاتور شاخص قدرت نسبی و شاخص جریان وجه نقد معرفی شده است، با استفاده از روش آزمون و خطا و همچنین الگوریتم ژنتیک بهینه سازی کرده و نتایج این بهینه سازی را با نتایج حاصل از روش خرید و نگهداری و همچنین نتایج حاصل از استفاده از قواعد نرمال مقایسه شود. انتظار می‌رفت استفاده از روش آزمون و خطا و الگوریتم ژنتیک بتواند در ایجاد بازدهی بیشتر مفید واقع شود، اما با توجه به نتایج، استفاده از الگوریتم ژنتیک باعث ایجاد بازدهی بیشتر نسبت به استفاده از قواعد نرمال و روش خرید و نگه داری ایجاد نمی‌کند و این در حالی است که استفاده از روش آزمون و خطا توانایی ایجاد بازدهی بیشتر از معیارهای مد نظر را دارا بوده است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

438 - بررسی اثر تنوع‌گرایی دارایی و تسهیلات بانک‌ها بر ریسک بانکی (مورد مطالعه: بانک‌های خصوصی در ایران)
موسی بزرگ اصل علیرضا اکبری ماسوله محمد جواد محقق نیا محمد تقی تقوی فرد

مبحث تنوع گرایی و ریسک بانکی یکی از موضوعات مهم در عرصه ادبیات بانکی است. این مقاله به بررسی این موضوع می پردازد که اثر تنوع گرایی در بخش دارایی ها و ارائه تسهیلات در بخش های مختلف اقتصادی چه اثری بر ریسک دارد. دارایی ها بر اساس تقسیم چهارگانه دارایی ها به جز تسهیلات شا أکثر

مبحث تنوع گرایی و ریسک بانکی یکی از موضوعات مهم در عرصه ادبیات بانکی است. این مقاله به بررسی این موضوع می پردازد که اثر تنوع گرایی در بخش دارایی ها و ارائه تسهیلات در بخش های مختلف اقتصادی چه اثری بر ریسک دارد. دارایی ها بر اساس تقسیم چهارگانه دارایی ها به جز تسهیلات شامل دارایی ثابت، اوراق بهادار ،سرمایه گذاری و تسهیلات اعطایی براساس بخش های اقتصادی که شامل کشاورزی ،صنعت و معدن ،ساختمان و مسکن، بازرگانی ،خدمات و صادرات می باشد. برای بررسی این موضوع بانک های فعال در بورس اوراق بهادارتهران شامل 12 بانک ملت، صادرات، تجارت، پارسیان، اقتصادنوین، پاسارگاد، سینا، حکمت، دی، سرمایه، پست بانک، کارآفرین، مورد بررسی قرار گرفتند.دوره مورد بررسی این مطالعه سال های 1390 تا 1394 را در برمی گیرد همچنین برای تحلیل داده ها از داده های ترکیبی و یک مدل پنل برای بررسی رابطه ریسک و تنوع گرایی استفاده گردید. نتایج حاصل از برآورد مدل نشان داد که رابطه مثبت و معنی داری بین تمرکز گرایی و ریسک بانکی وجود دارد که تاییدکننده ی نظریات مرسوم در حوزه بانکداری در زمینه ریسک و تنوع گرایی است و همچنین دلالت سیاستی مبنی بر متنوع سازی بانک ها در زمینه دارایی و ارائه تسهیلات برای مواجه با ریسک کمتر دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

439 - مقایسه مدل های نوسان‌پذیری چندمتغیره در برآورد رابطه بین نرخ ارز و شاخص سهام
حسین عباسی نژاد شاپور محمدی سجاد ابراهیمی

نوسانات متغیرهای مالی به عنوان یکی از مولفه های اصلی قیمت گذاری دارایی های مالی مورد توجه بسیاری از مطالعات بوده است. علاوه بر مدل GARCH که مدل مرسومی در برآورد نوسانات است، مدل نوسان پذیری تصادفی (SV) به عنوان رهیافت دیگری در این زمینه است که کمتر مورد توجه قرار گرفته أکثر

نوسانات متغیرهای مالی به عنوان یکی از مولفه های اصلی قیمت گذاری دارایی های مالی مورد توجه بسیاری از مطالعات بوده است. علاوه بر مدل GARCH که مدل مرسومی در برآورد نوسانات است، مدل نوسان پذیری تصادفی (SV) به عنوان رهیافت دیگری در این زمینه است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مطالعه بر پایه داده های روزانه از سال 1381 تا 1392 و با بکارگیری مدل نوسان پذیری تصادفی(SV) دو متغیره، نوسان پذیری نرخ ارز و شاخص بورس اوراق بهادار تهران برآورد می شود. سپس به منظور ارزیابی نتایج مدل، تابع زیانی بر پایه ارزش در معرض خطر(VaR) تشکیل می‌شود و نتایج مدل های نوسان‌پذیری (شامل مدل نوسان پذیری تصادفی(SV) و مدل های چندمتغیره GARCH) با هم مقایسه می شوند. بر اساس ارزیابی توابع زیان مدل BEKK-GARCH که توزیع جملات اخلال را t استیودنت در نظر می گیرد، برآورد دقیقتری از نوسان پذیری نرخ ارز و شاخص سهام ارائه می دهد. نتایج مدل بهینه نشان می دهد افزایش در رشد نرخ ارز باعث افزایش در رشد شاخص سهام می شود ولی تغییرات بازار سهام اثر معنی داری بر رشد نرخ ارز ندارد. همچنین افزایش نوسانات در یک بازار باعث افزایش در نوسانات بازار دیگر می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

440 - توسعه سیستم پشتیبان تصمیم مدیریت ریسک سازمان در شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور
نرگس نعمتی سینا نعمتی‌زاده

شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور به‌دلیل نداشتن سازوکاری نظام مند به منظور مدیریت رویدادهای ریسک، دچار مشکلاتی در تصمیمات راهبردی بوده است. از این‌رو برای تسهیل در فرآیند مدیریت ریسک سازمان (ERM)، یک سیستم پشتیبان تصمیم که بتواند تصمیم‌گیری در کلیه مراحل فرآیند مدی أکثر

شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور به‌دلیل نداشتن سازوکاری نظام مند به منظور مدیریت رویدادهای ریسک، دچار مشکلاتی در تصمیمات راهبردی بوده است. از این‌رو برای تسهیل در فرآیند مدیریت ریسک سازمان (ERM)، یک سیستم پشتیبان تصمیم که بتواند تصمیم‌گیری در کلیه مراحل فرآیند مدیریت ریسک سازمان را پشتیبانی کند توسعه داده شد. در این پژوهش ضمن این که سعی می شود تا تصمیم گیری در کلیه مراحل مدیریت ریسک پشتیبانی شود، از ابزار های تصمیم گیری چندمعیاره شامل روش وزن دهی بردار ویژه و روش TOPSIS، سیستم استنتاج فازی و برنامه ریزی عدد صحیح نیز استفاده می شود. استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره به‌علت استفاده از معیارهای کمی و کیفی و گاه متناقض در آن ها و همچنین استفاده از نظر خبرگان، نیازمند یک سیستم پشتیبانی از تصمیم است. بنابراین برای اجرا و بررسی عملکرد مدل پیشنهادی، یک نرم افزار توسعه داده شده و در شرکت توسعه و به‌صورت خاص در مجموعه فرهنگی ورزشی انقلاب اجرا شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

441 - ارزیابی و اولویت‌بندی شاخص‌های ریسک پول‌شویی (مورد مطالعه: بانک رفاه)
سودابه جعفرزاده احمدرضا قاسمی

پول‌شویی[i]، عبارت است از هرگونه اقدام یا فعالیت برای مخفی کردن یا تغییر ظواهر درآمدهای با هویت نامشروع (درآمدهای حاصل از فعالیت مجرمانه) به‌گونه‌ای که وانمود شود این درآمدها از منابع قانونی سرچشمه گرفته است. در این فرآیند از ابزارهای مالی، حسابداری و حقوقی به‌عنوان وسی أکثر

پول‌شویی[i]، عبارت است از هرگونه اقدام یا فعالیت برای مخفی کردن یا تغییر ظواهر درآمدهای با هویت نامشروع (درآمدهای حاصل از فعالیت مجرمانه) به‌گونه‌ای که وانمود شود این درآمدها از منابع قانونی سرچشمه گرفته است. در این فرآیند از ابزارهای مالی، حسابداری و حقوقی به‌عنوان وسیله‌ای برای تغییر منشأ، ماهیت، شکل و مالکیت مال غیرقانونی استفاده می‌شود. هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی و اولویت بندی شاخص های ریسک پول‌شویی مشتریان دریکی از بانک های ایرانی است. داده ها از مدیران و خبرگان بانک موردمطالعه که با موضوع و معیارهای پژوهش آشنایی نسبی داشتند، جمع آوری گردید. به منظور تحلیل داده ها از تکنیک BWM استفاده شد. نتایج حاصل از رتبه بندی 12 زیرمعیار پژوهش نیز نشان داد که زیرمعیارهای میزان مبلغ اولین واریزی در افتتاح حساب و زیر معیار میزان استفاده از خدمات غیرحضوری از خوشه ی حساب بانکی به ترتیب جایگاه اول و دوم اهمیت را به خود اختصاص داده اند. بر اساس این نتایج و بـا عنایـت بـه زیـان هـای اقتـصادی و اجتمـاعی پول‌شویی، حساسیت نسبت به منطبق و متناسب بودن اولین مبلغ واریزی در هنگام گشایش حساب با نوع فعالیت اقتصادی و کسب‌وکار مشتری و نیز میزان تمایل مشتری به استفاده از خدمات غیرحضوری مانند تلفن، سوئیفت و اینترنت می تواند به‌عنوان هشداری برای بروز پدیده پول‌شویی مدنظر قرار گیرد. در پایان برخی پیشنهادها و استراتژی های کاربردی برای مدیران و پژوهش های آتی پژوهش گران فراهم‌شده است. [i]. Money Laundering تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

442 - بررسی هم حرکتی میان بازده شاخص صنایع مختلف در بورس اوراق بهادار تهران با بازده بازارهای نفت، طلا، دلار و یورو با استفاده از تحلیل موجک
محمد رضا رستمی محمود کلانتری بنجار دانیال نوری جعفرآباد

یکی از مسایل با اهمیت در عرصه بازار های مالی وجود عامل سرایت میان آنها است. سرایت در بازار هایمالی به دو شکل سرایت در بازدهی و تلاطم تعریف میشود. هدف تحقیق حاضر بررسی سرایت نوسانات و تلاطمهای بازده بازارهای مالی بر بازار سرمایه در افقهای زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند أکثر

یکی از مسایل با اهمیت در عرصه بازار های مالی وجود عامل سرایت میان آنها است. سرایت در بازار هایمالی به دو شکل سرایت در بازدهی و تلاطم تعریف میشود. هدف تحقیق حاضر بررسی سرایت نوسانات و تلاطمهای بازده بازارهای مالی بر بازار سرمایه در افقهای زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت است. به اینمنظور اطلاعات مربوط به قیمت ارزهای دلار و یورو، قیمت طلا و قیمت جهانی نفت به صورت روزانه و در دورهزمانی 6838 6831 جمع آوری شده است سپس با استفاده از تجزیه و تحلیل موجک سری های زمانی به بازه -های زمانی مختلف شکسته و در ادامه با استفاده از روش تحلیل عاملی و همبستگی به بررسی هم حرکتی وچگونگی سرایت تلاطم های بازار های مالی بر یکدیگر پرداخته شده است.نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد رابطه معناداری میان بازده شاخص صنایع مختلف در بورس اوراق بهادارتهران با بازده بازارهای نفت، طلا، دلار و یورو وجود دارد. همچنین در بازه های زمانی کوتاهتر رابطه ی قوی تریمیان متغیرهای مستقل و وابسته وجود دارد. همچنین با توجه به مجموع ضرایب بتای متغیرهای مستقل در بازههای زمانی و صنایع مختلف مشخص میگردد متغیرهای بازده قیمت نفت، طلا، دلار و یورو به ترتیب بیشترینقدرت تبیین شاخص صنایع مختلف دارند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

443 - بررسی سرریز نوسانات قیمت نفت بر بازدهی بازار سهام
محمدهاشم بت‌شکن حسین محسنی

امروزه پرداختن به مسئله سرریز نوسان در بازارهای مختلف و ارتباط آنها با یکدیگر، به لحاظ استفاده از آن در پیش بینی شوک ها و بحران ها، موضوع با اهمیتی به شمار می رود. سرریز نوسان حاکی از فرایند انتقال اطلاعات و بعد از آن جریانات سرمایه ای میان بازارها است. این مقاله به برر أکثر

امروزه پرداختن به مسئله سرریز نوسان در بازارهای مختلف و ارتباط آنها با یکدیگر، به لحاظ استفاده از آن در پیش بینی شوک ها و بحران ها، موضوع با اهمیتی به شمار می رود. سرریز نوسان حاکی از فرایند انتقال اطلاعات و بعد از آن جریانات سرمایه ای میان بازارها است. این مقاله به بررسی همبستگی پویای شرطی و سرریز نوسان قیمت نفت بر بازدهی شاخص سهام با استفاده از مدل های گارچ چند متغیره شامل مدل بابا، انگل، کرونر و کرافت(BEKK)، همبستگی شرطی ثابت(CCC)، همبستگی شرطی پویا(DCC) و مدل گارچ چند متغیره(VARMA-GARCH) در یک دوره 12 ساله تا انتهای 1395 می پردازد. هدف این پژوهش مشارکت در ایجاد شناسایی تأثیر تکانه های خارجی با اهمیتی چون نفت بر بازدهی شاخص بورس به منظور استفاده در مدیریت نوسان های مالی، تصمیمات سرمایه گذاری و مدیریت ریسک است. نتایج این پژوهش مؤید وجود همبستگی های شرطی در نوسان های کوتاه مدت و وجود اثرات سرریزی قیمت نفت بر شاخص بورس است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

444 - انتخاب سبد سهام فازی با استفاده از الگوریتم هوشمند ترکیبی با در نظر گرفتن ریسک نامطلوب
حجت الله انصاری عادل بهزادی مصطفی امام دوست

مطالعات تجربی نشان می‌دهد بازده دارایی‌ها نرمال و متقارن نمی‌باشد، بنابراین واریانس نمی‌تواند به‌درستی به‌عنوان معیار ریسک مناسب مورداستفاده قرار گیرد. در این پژوهش بازده دارایی‌ها به‌عنوان یک عدد فازی در نظر گرفته‌شده است و از معیار ریسک نامطلوب، نیمه واریانس و نیمه قد أکثر

مطالعات تجربی نشان می‌دهد بازده دارایی‌ها نرمال و متقارن نمی‌باشد، بنابراین واریانس نمی‌تواند به‌درستی به‌عنوان معیار ریسک مناسب مورداستفاده قرار گیرد. در این پژوهش بازده دارایی‌ها به‌عنوان یک عدد فازی در نظر گرفته‌شده است و از معیار ریسک نامطلوب، نیمه واریانس و نیمه قدر مطلق انحراف از میانگین به‌عنوان معیار ریسک استفاده‌شده است. در ادامه به‌منظور حل مدل‌های مذکور از دو روش هوشمند ترکیبی بر مبنای الگوریتم ژنتیک و الگوریتم تکامل دیفرانسیلی برای بهینه‌سازی پرتفوی استفاده‌شده و در انتها با استفاده از معیار عملکرد اقتصادی مورد مقایسه قرار گرفته‌شده است. به‌منظور نشان دادن کارایی مدل‌ها از داده‌های بورس اوراق بهادار تهران استفاده شد. یافته‌ها نشان دادند که فقط استفاده از معیار نیمه‌قدرمطلق انحراف از میانگین در حالت استفاده از الگوریتم تکامل دیفرانسیلی کارایی بیشتری دارد و همچنین استفاده از روش هوشمند ترکیبی بر مبنای الگوریتم تکامل دیفرانسیلی در دو مدل کارایی بالاتری نسبت به روش هوشمند ترکیبی بر مبنای الگوریتم ژنتیک دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

445 - Leap Zagreb ‎I‎ndices of Some Graph Operations‎
N. Dehgardi R. Khoeilar&lrm; M. Soroudi

The fiirst leap Zagreb index of a graph, is the sum of squares of the second degrees of vertices (number of their second neighbors), and the second leap Zagreb index is the sum of the products of the second degrees of pairs of adjacent vertices, and the third leap Zagr أکثر

The fiirst leap Zagreb index of a graph, is the sum of squares of the second degrees of vertices (number of their second neighbors), and the second leap Zagreb index is the sum of the products of the second degrees of pairs of adjacent vertices, and the third leap Zagreb index is the sum of the product of the degree and second degree of the vertices. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

446 - Data ‎E‎nvelopment Analysis and Malmquist Index for Measuring Productivity of Inefficient ‎DMUs
M. Shahkooeei&lrm; Farzad Rezai Balf M. Rabbani M. Fallah &lrm;Jelodar&lrm;

10.30495/ijim.2022.64370.1561

Data envelopment analysis (DEA), is a non-parametric mathematical programming technique to evaluate the efficiency of a set of homogeneous decision-making units (DMUs), so that DMUs are evaluated into two groups, efficient and inefficient. According to the staggering co أکثر

Data envelopment analysis (DEA), is a non-parametric mathematical programming technique to evaluate the efficiency of a set of homogeneous decision-making units (DMUs), so that DMUs are evaluated into two groups, efficient and inefficient. According to the staggering costs in order to managing DMUs or organizations, maintaining some loss-making organizations are not cost-effective. Therefore, one of the concerns of managers in the discussion related to the financial problems of organizations is the maintenance or merger or elimination of inefficient organizations (inefficient DMUs). However, this article focuses on the performance of inefficient units. Therefore, we measure the productivity of inefficient DMUs using the revised Malmquist productivity index (MPI) to make a decision based on the maintenance or merger or elimination of these DMUs by decision makers (DMs). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

447 - Fuzzy Assessment of Heavy Metal Pollution
Gh. Hesamian M. G. Akbari M. Shams

The present work is aimed to extend the common pollution indices into the fuzzy environment. For this purpose, a method was developed for converting the heavy metal contamination in soil by fuzzy numbers. Then, the most commonly used pollution indices are defined as fuz أکثر

The present work is aimed to extend the common pollution indices into the fuzzy environment. For this purpose, a method was developed for converting the heavy metal contamination in soil by fuzzy numbers. Then, the most commonly used pollution indices are defined as fuzzy numbers by applying the alpha-cuts approach. To evaluate the degree of heavy metal contamination in a specific level, a degree of belonging was also suggested. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

448 - Some Improvments of The Cordero-Torregrosa Method for The Solution of Nonlinear Equations
M. Mohamadizade T. Lotfi M. Amirfakhriyan

In this paper, two adaptive methods with memory are improved based on Cordero- Torregrosa method. The technique of adaptive method increases the efficiency index as high as possible. The new derivative free methods have possessed the convergence order 7.46315 and 7.9931 أکثر

In this paper, two adaptive methods with memory are improved based on Cordero- Torregrosa method. The technique of adaptive method increases the efficiency index as high as possible. The new derivative free methods have possessed the convergence order 7.46315 and 7.99315, and they only use the information from the last two iterations. Finally, we provide convergence analysis and numerical examples to illustrate the proposed methods. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

449 - Effect of ‎C‎ross-Section on the Mixing of Liquid Species in Helix Micromixers, A Numerical Approach‎
T. Dehgani R. Pirkhoshghiafe P. Balazadeh F. Sadegh Moghanlou

Micromixers are an important part of microfluidics systems. In the present work, mixing was enhanced through the three helix types of micromixers. As a result of Dean vortices, a mixing index of 99% obtained at a very short length of the micromixers for the Reynolds num أکثر

Micromixers are an important part of microfluidics systems. In the present work, mixing was enhanced through the three helix types of micromixers. As a result of Dean vortices, a mixing index of 99% obtained at a very short length of the micromixers for the Reynolds number of 10. It is also obtained that the micromixer with rectangular cross-section showed better enhancement compared to the circular and triangular cross-section. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

450 - Computing Some Topological Indices of the Molecular Graphs of Benzyl Ether with $C_{60}H$ Core and Benzyl Ether with Porphyrin Core
B. Solaymani SH. Heidarian F. Khaksar Haghani

In this paper, the first, second and third Zagreb indices, the first and second multiplicative Zagreb indices, the F-index and F-polynomial of benzyl ether dendrimer with C60H core and benzyl ether dendrimer with porphyrin core are calculated. In addition, the first and أکثر

In this paper, the first, second and third Zagreb indices, the first and second multiplicative Zagreb indices, the F-index and F-polynomial of benzyl ether dendrimer with C60H core and benzyl ether dendrimer with porphyrin core are calculated. In addition, the first and second Zagreb coindices, the first and second multiplicative Zagreb coindices of these graphs are computed as well. Finally, the multiplicative Zagreb index of these graphs is computed through the link of graphs. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

451 - The Effect of Meta-Malmquist Index on Portfolio Optimization
Z. Taeb SH. Banihashemi

10.30495/ijim.2022.61818.1532

Since the change of conditional value at risk (CVaR) in different confidence levels is very effective in portfolio optimization, the meta-Malmquist index (MMI) is utilized. For this purpose, mean-CVaR models by MMI in the presence of negative data are introduced. Like M أکثر

Since the change of conditional value at risk (CVaR) in different confidence levels is very effective in portfolio optimization, the meta-Malmquist index (MMI) is utilized. For this purpose, mean-CVaR models by MMI in the presence of negative data are introduced. Like Markowitz theory in mean-variance framework, we use Conditional Value-at-risk as a risk measure and propose our models without considering the skewness and kurtosis of assets return. In our study there are some negative data, so our models is based on Range Directional Measure (RDM) model that can be taken positive and negative data. In this paper efficiencies are obtained in all confidence levels by mean-CVaR models and MMI is calculated on confidence levels as periods in the presence of negative data. This method could help the investors to construct their profitable portfolio by using MMI index. We, also carry out an empirical study within Iran stock exchange market . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

452 - اولویت¬بندی جاذبه های گردشگری نواحی روستایی و ساحلی شهرستان صومعه سرا از منظرگردشگران
نسرین نیکدل پری مسلمی پورلالمی

مقدمه: گردشگری روستایی گرایشی نوین در صنعت گردشگری است که در برگیرنده گستره وسیعی ازگونه¬های مختلف گردشگری طبیعی، فرهنگی، بومی، دهکده¬ای و کشاورزی می¬باشد. روستاهای سواحل استان گیلان دارای بهترین جاذبه¬های گردشگری روستایی در کشور می¬باشند. این روستاها با داشتن سواحل زیب أکثر

مقدمه: گردشگری روستایی گرایشی نوین در صنعت گردشگری است که در برگیرنده گستره وسیعی ازگونه¬های مختلف گردشگری طبیعی، فرهنگی، بومی، دهکده¬ای و کشاورزی می¬باشد. روستاهای سواحل استان گیلان دارای بهترین جاذبه¬های گردشگری روستایی در کشور می¬باشند. این روستاها با داشتن سواحل زیبا و جاذبه¬های طبیعی و اکوتوریسمی می¬توانند در جهت توسعه اقتصادی منطقه نقش موثری داشته باشند. هدف پژوهش: هدف این پژوهش اولویت¬بندی جاذبه¬های روستایی از نظرگردشگران برپایه مدل آنتروپی شانون می¬باشد. روش¬شناسی تحقیق: جامعه آماری، 100 نفراز گردشگرانی است که در سال97 وارد این شهرستان شده¬اند. ابزار جمع¬آوری اطلاعات شامل پرسشنامه محقق ساخته است که 12 شاخص از جاذبه¬های گردشگری شهرستان صومعه¬سرا را مورد سنجش قرار داده است. پژوهش حاضر از نوع پیمایشی بوده که در آن با استفاده از آزمون فرضیه¬ها و تکنیک تحلیل محتوای آنتروپی شانون داده¬های پاسخگویان مورد بررسی قرار گرفت. قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش نواحی روستایی و ساحلی شهرستان صومعه¬سرا است. یافته¬ها و بحث: یافته¬ها نشان می¬دهد که با معرفی مکان¬های گردشگری، میزان آگاهی و شناخت گردشگران نسبت به جاذبه¬ها افزایش می¬یابد. همچنین از دیدگردشگران جاذبه¬های طبیعی، رودخانه¬ها با وزن 134/0، تالاب¬ها باوزن 107/0و جنگل با وزن 103/0 اولویت بالاتر نسبت به دیگر مناطق مانند جاذبه¬های تاریخی، پل¬های تاریخی با وزن 067/0 و مناره بازار با وزن 066/0داشته¬اند. نتایج: نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین "شناخت گردشگران از جاذبه¬های گردشگری و معرفی مکان¬های گردشگری به آنان" رابطه معناداری وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

453 - سنجش پایداری محیطی شهر تبریز براساس شاخص های زیست محیطی رشد هوشمند شهری
علی زینالی عظیم الهام حاتمی گلزاری اسلام کرمی سولماز بابازاده اسکویی

زمینه و هدف: با توجه به پراکندگی شهری در دنیا که در اثر توسعه شهرنشینی ایجاد شده است. تغییرات گسترده در شهرها و جمعیت آنها منجر به بحران های جمعیتی و زیست محیطی شده است. استراتژی‌های جدیدی از جمله رشد هوشمند برای غلبه بر این چالش با رویکرد هدایت شهرها به سمت رویکرد زیس أکثر

زمینه و هدف: با توجه به پراکندگی شهری در دنیا که در اثر توسعه شهرنشینی ایجاد شده است. تغییرات گسترده در شهرها و جمعیت آنها منجر به بحران های جمعیتی و زیست محیطی شده است. استراتژی‌های جدیدی از جمله رشد هوشمند برای غلبه بر این چالش با رویکرد هدایت شهرها به سمت رویکرد زیست محیطی پایدارتر ارائه شده است. هدف از این تحقیق سنجش پایداری محیطی شهر تبریز براساس شاخص های زیست محیطی رشد هوشمند شهری می باشد.روش بررسی: تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش شناسی بصورت توصیفی- تحلیلی بوده؛ و جمع آوری اطلاعات مبتنی بر روش کتابخانه ای و پیمایشی بوده است. جامعه آماری تحقیق تحقیق شامل کل متخصصین و اساتید محیط زیست و شهرسازی در شهر تبریز است. حجم نمونه 25 نفر از متخصصین می باشد، برای تحلیل دادها از روش معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از نرم افزار Smart Pls استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که برای پایداری محیطی در شهر تبریز از بین شاخص های زیست محیطی رشد هوشمند شهری شاخص آلودگی هوا، فضای سبز و فضای باز به ترتیب با ضرایب استخراج شده بر اساس مدل ساختاری تحقیق 825/0، 799/0 و 781/0 دارای بیشترین و تولید زباله با ضریب 705/0 کمترین اثرگذاری می باشد.بحث و نتیجه گیری: در نتیجه باید برای رسیدن به پایداری محیطی در شهر تبریز باید به شاخص های زیست محیطی رشد هوشمند توجه زیاد شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

454 - ارزیابی کیفیت آبخوان دشت جیرفت جهت مصارف شرب با استفاده از شاخص کیفیت آب زیرزمینی
محمد فاریابی روح الله شجاع حیدری

زمینه و هدف: آب زیرزمینی مهم ترین منبع تامین آب در مناطق خشک و نیمه خشک است. به همین دلیل حفاظت کمی و کیفی آن نقش مهمی در توسعه این مناطق دارد. هدف این تحقیق این است که از پارامترهای کیفی آب زیرزمینی جهت ارائه شاخص کیفیت آب زیرزمینی استفاده نماید.روش بررسی: در این مقاله أکثر

زمینه و هدف: آب زیرزمینی مهم ترین منبع تامین آب در مناطق خشک و نیمه خشک است. به همین دلیل حفاظت کمی و کیفی آن نقش مهمی در توسعه این مناطق دارد. هدف این تحقیق این است که از پارامترهای کیفی آب زیرزمینی جهت ارائه شاخص کیفیت آب زیرزمینی استفاده نماید.روش بررسی: در این مقاله کیفیت آب زیرزمینی دشت جیرفت با استفاده از شاخص کیفیت آب زیرزمینی (GWQI) بررسی شده است. ابتدا نحوه محاسبه شاخص بحث شده و سپس کیفیت آب زیرزمینی توسط آن مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه علاوه بر کاتیون ها و آنیون های اصلی آب زیرزمینی از پارامترهایی مانند نیترات و فسفات و آرسنیک نیز استفاده شده است.یافته ها: الگوی پراکندگی مکانی یون های اصلی تحت تاثیر زمین شناسی منطقه و جهت جریان آب زیرزمینی قرار دارد. غلظت یون های اصلی و فرعی در اغلب نقاط دشت پایین تر از حد استاندارد است.نتیجه گیری: آب زیرزمینی در بخش وسیعی از دشت جیرفت دارای کیفیت مناسبی برای شرب است.تغذیه آب زیرزمینی توسط مخروط افکنه های حاشیه دشت مهمترین عامل ایجاد کیفیت مناسب آب زیرزمینی است. مقایسه نقشه پهنه بندی شاخص کیفیت آب زیرزمینی و کلاس بندی نمونه های آب توسط روش شولر نشان دهنده مفید بودن شاخص کیفیت آب زیرزمینی جهت ارزیابی کیفیت آبخوان است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

455 - بررسی تأثیر متقابل شاخص‌های مدیریت شهری تهران بر شاخص عملکرد جهانی محیط زیست ایران (EPI)
هانیه قره بخش معصومه ملایی لعبت تقوی

شاخص های عملکرد محیط‌زیستی (EPI) در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با وجود اقدامات زیست محیطی چشمگیر و همگام با جوامع جهانی، تنزل 22 پله ای ایران در رتبه‌بندی گزارشات دو سالانه جهانی EPI در بین سالهای 2014 تا 2016 بحث اصلی محافل شده است. با توجه به نقش مدیر أکثر

شاخص های عملکرد محیط‌زیستی (EPI) در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با وجود اقدامات زیست محیطی چشمگیر و همگام با جوامع جهانی، تنزل 22 پله ای ایران در رتبه‌بندی گزارشات دو سالانه جهانی EPI در بین سالهای 2014 تا 2016 بحث اصلی محافل شده است. با توجه به نقش مدیریت شهری در کلان شهرها به عنوان یک بازوی اجرایی مهم در بخش محیط زیست و توسعه پایدار در کشور، در مطالعه مروری حاضر تلاش گردید با بررسی مسائل محیط زیست مدیریت شهری و ارائه وضعیت آن در مناطق 22 گانه شهر تهران در خصوص 12 شاخص مورد بررسی از جمله آلودگی هوا، آلودگی صوت، کیفیت و کمیت آب و... همراه با تحلیل نتایج حاصل از مطالعات، علل اصلی تنزل رتبه ایران در رتبه بندی جهانی شاخص های EPI مورد بررسی بیشتر قرار گیرد. مطابق با نتایج تحقیق حاضر، در بخش مدیریت محیط زیست، شرایط اقلیم شناسی و جغرافیایی حاکم، عدم رعایت قوانین و مقررات محیط زیستی و اختلاف در ظرفیت و ساختار شهری مناطق شهرداری تهران، منجر به نوسانات مدیریت شهری در بخش محیط زیست کلان شهر تهران شده است. با توجه به همپوشانی شاخص های مدیریت محیط زیست شهر تهران با شاخص های جهانی در EPI می‌توان نتیجه‌گیری کرد در صورت تحقق اهداف بلند مدت در بخش مدیریت شهری، در نظر گرفتن سه عامل مذکور و انتشار منظم گزارش فعالیت‌های محیط‌زیست کشور به مجامع بین‌المللی می‌‌تواند، در ارتقاء جایگاه یکصد و پنجم ایران در خصوص شاخص های عملکرد زیست محیطی بسیار حائز اهمیت باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

456 - بررسی تأثیر تغییر اقلیم بر ویژگی‏های خشکسالی هواشناسی حوضۀ آبخیز حبله‏رود با استفاده از مدل گردش عمومی جو HADCM3 و نمایه‏های SPI و DI
افشین اشرف زاده جابر صالح پور آرزو شریفی

تغییر اقلیم یکی از مهّم ترین چالش هایی است که بخش های مختلف زندگی انسان را تحت تأثیر قرار می دهد. از مهّم ترین پیامدهای تغییر اقلیم می توان به تأثیر بر منابع آب و وقوع خشکسالی ها اشاره کرد. در این پژوهش به ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر وضعیّت خشکسالی حوضۀ آبخیز حبله رود أکثر

تغییر اقلیم یکی از مهّم ترین چالش هایی است که بخش های مختلف زندگی انسان را تحت تأثیر قرار می دهد. از مهّم ترین پیامدهای تغییر اقلیم می توان به تأثیر بر منابع آب و وقوع خشکسالی ها اشاره کرد. در این پژوهش به ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر وضعیّت خشکسالی حوضۀ آبخیز حبله رود طی سه دهه آینده با استفاده از شاخص خشکسالی دهک (DI) و شاخص بارش استاندارد شده (SPI) پرداخته شد. در ابتدا داده های ماهانه خروجی مدل گردش عمومی جو (GCM) HADCM3، تحت سناریوی A2 در مدل آماری LARSWG5 ریزمقیاس شده و توانایی این مدل در شبیه سازی اقلیم گذشته (دوره 2010-1995) ایستگاه سینوپتیک فیروزکوه حوضۀ آبخیز حبله رود مورد تأیید قرار گرفت. سپس پارامترهای اقلیمی دمای کمینه، دمای بیشینه، بارش و ساعات آفتابی برای دورۀ 2040-2011 برای ایستگاه مورد مطالعه شبیه سازی شد. نتایج به دست آمده از ایستگاه‌ نشان داد میانگین سالانه دمای بیشینه به میزان 47/0درجه سلسیوس و دمای کمینه 56/0 درجه سلسیوس افزایش خواهد یافت. نوسانات بارش سالانه اختلاف معنی‌داری با بارش در دورۀ پایه ندارد به طوری که بارش در دورۀ آتی 06/0میلی متر تغییر خواهد کرد. سپس با استفاده از داده های بارش، وضعیّت خشکسالی حوضه به کمک دو شاخص خشکسالی ذکر شده در مقیاس سالانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که این دو شاخص هم خوانی خوبی با هم دارند. هم چنین نتایج بیان گر کاهش وقوع خشکسالی های شدید در بیشتر سال های سه دهه آینده می باشد. به طور کلّی طی دوره های آتی وضعیّت نرمال افزایش خواهد یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

457 - بررسی کیفیت بهداشتی هوای شهر تبریز در سال 1390 با تکیه بر شاخص کیفیت هوا AQI
اسماعیل جوادی کهریز یوسف محمدیان محسن گرگانی فیروز جائی

امروزه آلودگی هوای کلانشهرها تهدیدی برای سلامتی انسان تلقی میگردد که موجب بروز اثرات سوء سلامتی؛ همچون بیماری های قلبی-عروقی و تنفسی و سرطان می شود. لذا پایش کیفیت هوای شهری جهت اتخاذ تصمیمات کنترلی توسط سازمان های مربوطه و همچنین جهت اطلاع رسانی شهروندان ضروری می باشد. أکثر

امروزه آلودگی هوای کلانشهرها تهدیدی برای سلامتی انسان تلقی میگردد که موجب بروز اثرات سوء سلامتی؛ همچون بیماری های قلبی-عروقی و تنفسی و سرطان می شود. لذا پایش کیفیت هوای شهری جهت اتخاذ تصمیمات کنترلی توسط سازمان های مربوطه و همچنین جهت اطلاع رسانی شهروندان ضروری می باشد. بنابراین هدف این مطالعه بررسی کیفیت بهداشتی هوای کلانشهر تبریز از نظر میزان آلاینده های معیار می باشد. در این مطالعه توصیفی-مقطعی غلظت های پنج آلاینده معیار، با مراجعه به سازمان حفاظت محیط زیست استان آذربایجانشرقی بدست آمد. سپس شاخص کیفیت هوا (AQI) از طریق روابط موجود براساس غلظت های لحظه ای آلاینده ها محاسبه شد و بر مبنای جدول استاندارد کیفیت بهداشتى هوا طبقه بندی گردید. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزار SPSS20 و Excel انجام پذیرفت.از 366 روز، 1/4% روزها کیفیت هوا خوب، 65% متوسط، 8/24% ناسالم برای گروه های حساس، 2/2% ناسالم، 3/3% بسیار ناسالم و 6/0% خطرناک بوده است. همچنین 87/30% از روزها AQI بالاتر از حدمجاز بوده است. کربن منوکسید با بیشترین سهم بعنوان آلاینده مسئول شناخته شد. کیفیت هوای کلانشهر تبریز در سال 1390 وضعیت مطلوبی نداشته است زیرا 112 روز از سال سطح آلاینده های مسئول بالاتر از حد مجاز بوده است. باتوجه به رابطه معنادار فصل با تغییرات غلظت آلاینده ها، برای نیل به روش های کنترلی موثر، توجه به این متغیر می تواند مفید باشد. همچنین با افزایش تعداد ایستگاه های پایش آلودگی هوا، اطلاعات به دست آمده می تواند در محاسبه میانگین آماریِ قابل تعمیم برای کل شهر مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

458 - بررسی میزان آلاینده های هوای تولیدی توسط مجتمع بهره برداری نفت و گاز شماره 3 اهواز
علی کاشانی صفار حسین نوروزی نسرین چوبکار لیا شوشتری کرمانشاهی

زمینه و هدف: واحدهای تولید نفت و گاز به دلیل داشتن فرآیندهای احتراق و سوزاندن ضایعات نفت و گاز، مقادیر زیادی از آلاینده های هوا را منتشر کرده و باعث به خطر افتادن سلامت محیط زیست و افراد می شوند. با توجه به گستردگی فعالیت این صنعت در استان خوزستان، در مطالعه ی حاضر محدو أکثر

زمینه و هدف: واحدهای تولید نفت و گاز به دلیل داشتن فرآیندهای احتراق و سوزاندن ضایعات نفت و گاز، مقادیر زیادی از آلاینده های هوا را منتشر کرده و باعث به خطر افتادن سلامت محیط زیست و افراد می شوند. با توجه به گستردگی فعالیت این صنعت در استان خوزستان، در مطالعه ی حاضر محدوده ی تاثیر گذاری گازهای خروجی فلرهای مجتمع بهره برداری نفت و گاز غرب اهواز (شماره 3) در زمستان 1398 مورد بررسی قرار گرفته است. روش بررسی: جهت انجام این مطالعه گازهای NO2 و CO2، SO2، O3 در چهار جهت شمال، جنوب، غرب و شرق و در فواصل 50، 100، 500، 1000، 2000 و 3000 متری توسط دستگاه های قرائت مستقیم سنجش گردید. یافته ها: گاز NO2، O3، SO2 و CO در فواصل نزدیک فلر و ذرات معلق PM2.5و PM10 بیشتر در فاصله ی 3000 متری در محدوده ی جاده ها مقادیر بالاتر از استاندارد داشتند. در خصوص ذراتPM2.5 و PM10 نتایج نشان داد که به ترتیب 16/79 درصد نقاط در وضعیت ناسالم برای گروه های حساس و ناسالم و 75 درصد نقاط در وضعیت سالم، بیش از 33/83 درصد نقاط مورد اندازه گیری در مورد دو گاز So2 و 75 درصد نقاط در گاز CO، 66/66 درصد در گاز No2 در وضعیت بسیار ناسالم قرار داشتند. بحث و نتیجه گیری: با توجه به مقادیر شاخص AQI، O3 و PM10 عموما در حالت ناسالم تا بسیار ناسالم قرار داشت و گاز SO2 و ذراتPM2.5 وضعیت بدتری در مقایسه با سایرین داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

459 - بررسی عوامل موثر بر مدیریت خشکسالی کشاورزان شهرستان اردکان
هما پورحسینی مریم امیدی نجف آبادی سید جمال فرج الله حسینی

زمینه و هدف: خشکسالی پدیده‌ایست اجتناب‌ناپذیر که به عنوان یکی از بلایای طبیعی شناخته می‌شود. کشور ایران هم در طول تاریخ از این آسیب در امان نبوده است. در تحقیق حاضر هدف شناخت مدیریت خشکسالی و ارائه راهکارهایی برای مقابله با خشکسالی می‌باشد. روش بررسی: این پژوهش به لحا أکثر

زمینه و هدف: خشکسالی پدیده‌ایست اجتناب‌ناپذیر که به عنوان یکی از بلایای طبیعی شناخته می‌شود. کشور ایران هم در طول تاریخ از این آسیب در امان نبوده است. در تحقیق حاضر هدف شناخت مدیریت خشکسالی و ارائه راهکارهایی برای مقابله با خشکسالی می‌باشد. روش بررسی: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، به لحاظ نحوه گرداوری داده ها توصیفی غیرازمایشی و همبستگی می¬باشد. ابتدا شاخص‌های فردی، اجتماعی، اقتصادی، آموزشی، فنی و سیاستگذاری در روستاهای شهرستان اردکان که بیشترین مقدار خشکسالی را داشته‌اند بررسی شد. جامعه آماری این تحقیق کشاورزان شهرستان اردکان هستند (3130¬=N) که از این میزان 418 نمونه طبق روش نمونه‌گیری کوکران برای جمع‌آوری اطلاعات مورد سنجش از طریق پرسشنامه قرار گرفته¬اند. یافته ها: نتایج به دست آمده از تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که در مجموع چهار متغیر وارد شده در معادله (اجتماعی¬ و فرهنگی، اقتصادی، آموزشی ترویجی، سیاست¬گذاری) توانسته¬اند که 3/65 درصد از تغییرات واریانس متغیر وابسته (مدیریت خشکسالی) را تبیین نمایند که در این میان شاخص اجتماعی و فرهنگی 1/46 درصد از تغییرات متغیر وابسته را به خود اختصاص داد و به عنوان تاثیرگذارترین شاخص در این پژوهش مطرح شده است. بحث و نتیجه گیری: در زمینه شاخص اجتماعی و فرهنگی در جهت مدیریت خشکسالی پیشنهادت می شود که با ترویج فرهنگ استفاده از آب و استفاده از ابزار فرهنگی و تبلیغی در زمان بروز خشکسالی در بین کشاورزان و همچنین فراهم آوردن شرایط برای در اختیار قرار دادن بهتر اطلاعات مدیریت خشکسالی به روستاییان توسط راه‌های ارتباطی به مدیریت هرچه بهتر خشکسالی کمک کنند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

460 - بررسی کیفیت آب رودخانه ی کارون با استفاده از شاخص NSFWQI در بازه زرگان تا کوت امیر (طی 5 سال )
پگاه حسینی علی رضا ایلدرومی علی رضا حسینی

در قرن حاضر، حفاظت سیستم حیاتی رودخانه از اهداف اصلی ساماندهی رودخانه ها در توسعه پایدار منابع آب بشمار می‌آید. لذا در این تحقیق کیفیت آب رودخانه کارون با شاخص کیفیت آب NSFWQI در طی سال های 1386- 1390 در بازه ایستگاه های زرگان تا کوت امیر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاص أکثر

در قرن حاضر، حفاظت سیستم حیاتی رودخانه از اهداف اصلی ساماندهی رودخانه ها در توسعه پایدار منابع آب بشمار می‌آید. لذا در این تحقیق کیفیت آب رودخانه کارون با شاخص کیفیت آب NSFWQI در طی سال های 1386- 1390 در بازه ایستگاه های زرگان تا کوت امیر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که کیفیت آب رودخانه کارون، در طی 5 سال اخیر از رده خوب و متوسط در سال 1386 به رده بد در اسفند 1390 تنزل یافته است و رودخانه در طبقه 3 نظام طبقه بندی سالانه کیفیت آب می‌باشد و در این بازه خودپالایی رودخانه در حد کم می‌باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

461 - بررسی کیفیت آب زیرزمینی شهر تهران با استفاده از شاخص کیفی سازمان بهداشت جهانی
تورج نصرآبادی پویان عباسی مائده

جهت مشخص نمودن معدل شاخص کیفی آب زیر زمینی شهر تهران در دو سال 1390 و 1391، تعداد 71 حلقه چاه در شهر تهران انتخاب گردید. با توجه به نتایج آزمایشات، عدد شاخص کیفیت آب زیرزمینی با روش سازمان بهداشت جهانی تعیین شد. مقایسه نتایج عدد شاخص در دو سال نشان داد که میزان کیفیت در أکثر

جهت مشخص نمودن معدل شاخص کیفی آب زیر زمینی شهر تهران در دو سال 1390 و 1391، تعداد 71 حلقه چاه در شهر تهران انتخاب گردید. با توجه به نتایج آزمایشات، عدد شاخص کیفیت آب زیرزمینی با روش سازمان بهداشت جهانی تعیین شد. مقایسه نتایج عدد شاخص در دو سال نشان داد که میزان کیفیت در سال 1391 کمتر از سال 1390 بود. همچنین مشخص گردید نقاط شرقی و جنوبی تر شهر تهران دارای مقدار عدد شاخص بالاتری می باشند که بیان گر کیفیت پایین آب جهت مصرف شرب خواهد بود. از طرفی مقادیر کمی شاخص نشان داد طی دو سال متوالی، بیشترین نقاط طبقه بندی شده در بازه خوب، مربوط به مناطق شمالی و بیشترین نقاط طبقه بندی شده در بازه ضعیف، مربوط به مناطق جنوبی است. بررسی میزان نیترات آب زیرزمینی منطقه مورد مطالعه نیز موید وزن بالای این پارامتر در تعیین کیفیت آب منطقه می باشد. در مجموع می توان اظهار داشت برداشت های بی رویه از چاه های آب و خشک سالی، همچنین ورود آلاینده های غیر زمین ساخت مانند سولفات و نیترات به سفره های آب زیرزمینی موجب افزایش میزان غلظت آلاینده ها و به تبع آن تاثیرات منفی بر کیفیت آب زیرزمینی شده است. ضمن آن که روند رو به رشد کاهش کیفیت آب شرب ممکن است در سال های آتی با آهنگ بیشتری رشد کرده و آسیب های جدی تری به منابع آب زیر زمینی این کلان شهر وارد نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

462 - بررسی شدت آلودگی خاک مکان دفن زباله شهری زاهدان به فلزات سنگین (کروم، کادمیوم، سرب و آرسنیک) با استفاده از شاخص بار آلودگی و ریسک اکولوژیکی
فاطمه بزی محمدرضا رضایی محمدحسین صیادی اناری

آلودگی خاک و انباشتگی فلزات سنگین در خاک یکی از مهم‌ترین مسائل زیست محیطی است که زندگی گیاهان، حیوانات و انسان را تهدید می کند. فلزات سنگین به دلیل سمیت، پایداری و خاصیت تجمع زیستی ازجمله آلودگی های جدی و خطرناک محیط زیست می باشد. این مطالعه باهدف بررسی شدت آلودگی خاک م أکثر

آلودگی خاک و انباشتگی فلزات سنگین در خاک یکی از مهم‌ترین مسائل زیست محیطی است که زندگی گیاهان، حیوانات و انسان را تهدید می کند. فلزات سنگین به دلیل سمیت، پایداری و خاصیت تجمع زیستی ازجمله آلودگی های جدی و خطرناک محیط زیست می باشد. این مطالعه باهدف بررسی شدت آلودگی خاک مکان دفن زباله شهری زاهدان واقع در استان سیستان و بلوچستان به فلزات سنگین صورت گرفت.اندازه گیری فلزات در فروردین‌ماه 1395 در 10 ایستگاه مطالعاتی و بر اساس استانداردهای رایج انجام پذیرفت. با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی، تعداد 20 نمونه مرکب خاک سطحی و عمقی جمع آوری شد. بعد از آماده سازی نمونه ها، مقدار کل کروم، کادمیوم، سرب و آرسنیک در نمونه های خاک توسط اسید نیتریک عصاره گیری و برای تجزیه‌وتحلیل از نرم‌افزار SPSS نسخه 23 استفاده شد.نتایج حاصل از آنالیز واریانس یک‌طرفه در نمونه‌برداری‌های انجام‌شده در خاک سطحی و عمقی برای این عناصر مبین وجود اختلاف معنی دار در ایستگاه‌های مختلف بوده است. نتایج حاصل از بررسی شاخص بار آلودگی نشان داد خاک مکان دفن زباله زاهدان با مقادیر PLI کمتر از 2 از بار آلودگی کمی برخوردار است و بیشترین بار آلودگی در خاک سطحی و عمقی به ترتیب مربوط به ایستگاه 2 و 1 می باشد. همچنین نتایج نشان می‌دهد فلزات سنگین کروم، کادمیوم، سرب و آرسنیک با میزان ریسک اکولوژیکی مجموع عناصر در خاک سطحی و عمقی به ترتیب 855/203 و 93/236 در رده ریسک اکولوژیکی آلودگی متوسط قرارگرفته‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

463 - ارزیابی کمی و کیفی منابع آب رودخانه کارون با استفاده از شاخص NSFWQI و روش AHP
مرجان سالاری فریدون رادمنش حیدر زارعی

رودخانه‌ها به عنوان یکی از منابع اساسی تامین آب برای مصارف مختلف مطرح می‌باشند. از این رو پایش کیفیت این منابع با توجه به خشکسالی‌های اخیر و توسعه شهری و روستایی یکی از وظایف مهم در حیطه مدیریت محیط زیست مصوب می‌گردد. رودخانه کارون اهمیت بسیاری در تأمین آب آشامیدنی، حفظ أکثر

رودخانه‌ها به عنوان یکی از منابع اساسی تامین آب برای مصارف مختلف مطرح می‌باشند. از این رو پایش کیفیت این منابع با توجه به خشکسالی‌های اخیر و توسعه شهری و روستایی یکی از وظایف مهم در حیطه مدیریت محیط زیست مصوب می‌گردد. رودخانه کارون اهمیت بسیاری در تأمین آب آشامیدنی، حفظ حیات صنعتی استان خوزستان و تامین آب کشاورزی دارد. بنابراین مدیریت و کنترل کیفیت این منبع آبی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در مطالعه حاضر، کیفیت آب رودخانه کارون با استفاده از شاخص NSFWQI ارزیابی گردید و در مرحله بعد وزن‌ 9 عامل بررسی شده در این شاخص با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی با توجه به شرایط محلی و نظرات کارشناسان متخصص در این زمینه تغییر و اصلاح گردید. نتایج وزن‌های اصلاح شده نشان داد که بیشترین ارزش وزنی به دست آمده از روش (AHP) در مقایسه با شاخصNSFWQI مربوط به پیراسنجه‌های اکسیژن محلول، کلیفرم و اکسیژن خواهی زیست- شیمیایی می‌باشد. همچنین روش استفاده شده در این مطالعه به دلیل قابلیت بالای مدیریتی، صحت و دقت قضاوت‌ها و مقایسات در به دست آوردن وزن نهایی معیارها ارزشمند است. به کار‌گیری روش موجود اولاً تمامی اهداف تعریف شده در پروژه‌های کیفیت آب را با ارایه نظرات کارشناسان متخصص به منظور کاهش هزینه و همچنین در نظر گرفتن مسایل اقتصادی، اجتماعی و فنی بهبود می بخشد. به عبارت دیگر استفاده از روش AHP توام با شاخص‌های کیفیت آب، محدودیت‌های شاخص‌های کیفیت آب مربوط به شرایط خاص هر مکان را از بین می برد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

464 - مروری بر شاخص‏های زیستیِ محیط‏های آلوده به فلزات‌ سنگین
جابر اعظمی حبیب مرادپور ناصر کیانی مهر

آلودگی اکوسیستم های مختلف به فلزات ‌سنگین یکی از مهم‌ترین مسایل محیط‌ زیست است که زندگی گیاهان، جانواران و مخصوصاً انسان را تهدید می‌کند. امروزه در دنیا جهت اصلاح محیط‌های آلوده به فلزات ‌سنگین از روش های زیستی استفاده می کنند در حالی که هنوز در کشور ایران روش‌های شیمیا أکثر

آلودگی اکوسیستم های مختلف به فلزات ‌سنگین یکی از مهم‌ترین مسایل محیط‌ زیست است که زندگی گیاهان، جانواران و مخصوصاً انسان را تهدید می‌کند. امروزه در دنیا جهت اصلاح محیط‌های آلوده به فلزات ‌سنگین از روش های زیستی استفاده می کنند در حالی که هنوز در کشور ایران روش‌های شیمیایی و فیزیکی بکار گرفته می شود. روش‌های اصلاح فیزیکی و شیمیایی محیط‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند، تنوع‌زیستی و کیفیت محیط را از بین می برند و این روش‌ها عمدتاً پرهزینه، وقت گیر، مسبب آلودگی محیط زیست، نیاز به امکانات و تجهیزات گران، نیازمند متخصص جهت سنجش و ... هستند. از این رو، طی سال‌های اخیر پژوهشگران درصدد طراحی و توسعه‌ی روش‌های زیستی برآمدند که بتوانند محیط‌های آلوده به فلزات سنگین را با دقت بیش تر، کم هزینه تر، سازگارتر با محیط و با حداقل امکانات پاک سازی، تعدیل و پایش نمایند. هدف از این تحقیق مروری بر شاخص های زیستی، انتقال مفهوم شاخص‌های زیستی و چگونگی انتخاب اصلاح‌گر زیستی خاک‌های آلوده، می باشد. برای مثال گیاه پالایی هنوز در مرحله‌ی تحقیق و توسعه می‌باشد و دارای مباحث فنی زیادی است که نیاز به توجه و ارزیابی دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

465 - بررسی ارتباط بین آلاینده های شاخص کیفیت هوا و پارامترهای هواشناسی در تهران با رویکردآنالیز رگرسیون سال 1384
ﺳﺘﺎره ﺟﻮان ﺑﺨﺖ اﻣﯿﺮی ﺳﯿﺪ ﻫﺎدی ﺧﺎﺗﻤﯽ

یکی از مشکلات زندگی در شهرهای بزرگ و صنعتی جهان امروز مسئله آلودگی هوا است . جهت کاهش اثرات ناشی از آلودگی هوا باید پارامترهای موثر در آلودگی و میزان تاثیر آن ها را به خوبی بشناسیم از جمله پارامترهای بسیار مهم در تعیین میزان آلودگی هوا پارامترهای هواشناسی است که در این أکثر

یکی از مشکلات زندگی در شهرهای بزرگ و صنعتی جهان امروز مسئله آلودگی هوا است . جهت کاهش اثرات ناشی از آلودگی هوا باید پارامترهای موثر در آلودگی و میزان تاثیر آن ها را به خوبی بشناسیم از جمله پارامترهای بسیار مهم در تعیین میزان آلودگی هوا پارامترهای هواشناسی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است . داده های هواشناسی ازایستگاه های سینوپتیک سازمان هواشناسی وداده های آلاینده ها از ایستگاه های مطالعاتی سازمان حفاظت محیط زیست فراهم شده و چگونگی تغییرات میانگین سالانه این پارامترها، همبستگی، مدل خطی آلاینده های زیست محیطی بر اساس پارامترهای هواشناسی با استفاده از نرم افزار آماری به دست آمده است. متغیرها آلاینده های شاخص کیفیت هوای تهران (NO2,SO2,O3,CO,PM-10) و عناصر هواشناسی دما، رطوبت نسبی، سرعت باد می باشند . در نتایج حاصل از برآورد 60 معادله به دست آمد که تنهادر40 معادله ارتباط بین آلاینده ها و پارامترهای هواشناسی دیده شد که در آن ها تفاوت هایی در تعداد نمونه، نوع ارتباط و درجه همبستگی وجود دارد . در ایستگاه آزادی معادله ازن در برابر دما با ضریب تعیین کنندگی بیش از 40 % به عنوان بهترین معادله ایستگاه شناخته شد .در ایستگاه ویلا این همبستگی برای SO2 در مقابل سرعت باد به دست آمد که ضریب تعیین کنندگی آن بیش از 9/24 % می باشد . در مورد ایستگاه پردیسان نیز بهترین معادله برای SO2 در مقابل دما ست با ضریب تعیین کنندگی بیش از 3/32 % و در مورد ایستگاه تجریش معادله ازن در مقابل دما با ضریب تعیین کنندگی بیش از 4/22 % بهترین معادله انتخاب شد . با توجه به معنی دار بودن ارتباط بین پارامترهای هواشناسی و آلاینده ها مشخص گردید که پارامترهای هواشناسی می توانند در میزان آلایندگی هوای شهر تهران موثر واقع شوند . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

466 - بررسی کیفیت آب‌های زیرزمینی با استفاده از شاخص کیفیت آب‏های زیر زمینی GQI)و (GISدر دشت جغتای ، شمال شرق ایران
حجت اله جغتایی رحیم دبیری محمد الیاس مسلم پور مجید اطاری رضا شریفیان عطار

ارزیابی کیفیت آب و شناسایی عوامل آلاینده و نقاط آلوده در مناطقی که از منابع آب های زیرزمینی برای مصارف شرب استفاده می شود بسیار با اهمیت است. در این مقاله به بررسی کیفیت آب های زیر زمینی در دشت جغتای با استفاده از شاخص GQI می پردازیم. شاخص GQI ابزار مناسبی برای تبدیل دا أکثر

ارزیابی کیفیت آب و شناسایی عوامل آلاینده و نقاط آلوده در مناطقی که از منابع آب های زیرزمینی برای مصارف شرب استفاده می شود بسیار با اهمیت است. در این مقاله به بررسی کیفیت آب های زیر زمینی در دشت جغتای با استفاده از شاخص GQI می پردازیم. شاخص GQI ابزار مناسبی برای تبدیل داده های کیفی متفاوت به داده های ساده و قابل فهم می باشد. بدین منظور غلظت آنیون ها و کاتیون های اصلی آب شامل Na+, K+, Mg+2,Ca+2,So4-2, Cl- و میزان TDSمورد بررسی قرار گرفت. بر اساس میزان پارامترهای اندازه گیری شده، نقشه پهنه بندی کیفیت آب های زیرزمینی منطقه جغتای تهیه و شاخص کیفیت آب های زیرزمینی(GQI) در محیط GIS تعیین گردید. مقدار شاخصGQI در منطقه مورد مطالعه بین 3/81 تا1/88 تغییر کرده و در محدوده قابل قبول واقع می شود. بررسی های شاخص GQI نشان می دهد که کیفیت آب در بخش های شمالی دشت جغتای با توجه به طی مسافت و عبور از سازندهای مختلف دارای کیفیت پایین تری می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

467 - سنجش مؤلفه‌های مشارکت شهروندی در پایداری زیست محیطی (مطالعه موردی:منطقه 2 شهراهواز)
مصطفی محمدی ده چشمه مریم آزادبخت

پژوهش حاضر با هدف سنجش مؤلفه های مشارکت شهروندی در پایداری زیست محیطی موردی:منطقه 2 شهراهواز) صورت گرفت. تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفت و جهت تحلیل داده ها از محیط نرم افزار spss بهره گرفته شد. یافته های پژوهش نشان داد که در چند ابعاد پایداری محیط أکثر

پژوهش حاضر با هدف سنجش مؤلفه های مشارکت شهروندی در پایداری زیست محیطی موردی:منطقه 2 شهراهواز) صورت گرفت. تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفت و جهت تحلیل داده ها از محیط نرم افزار spss بهره گرفته شد. یافته های پژوهش نشان داد که در چند ابعاد پایداری محیط زیست شامل (آب، خاک، هوا، فضای سبز، صوتی، بصری، سوخت های فسیلی و فاضلاب)، شهروندان و مشارکت آن ها توانسته آن گونه که شایسته است نیازهای توسعه ای منطقه 2 شهر اهواز را برآورده سازند. علاوه براین تحلیل رابطه بین تمایل به مشارکت در افزایش سطح توسعه شهر و سطح تحصیلات شهروندان نشان از وجود رابطه معنادار در سطح آلفای 01/0 دارد و ضریب همبستگی آن نیز امتیاز 166/0 را کسب کرده است. برای تشخیص رابطه بین همبستگی بین تمایل به مشارکت در افزایش سطح توسعه شهر و سن شهروندان از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. میزان ضریب همبستگی برابر با 162/0- می باشد نشان دهنده رابطه منفی و معکوس بین دو مؤلفه مذکور می باشد. برای رتبه بندی میزان مشارکت شهروندان در این هشت شاخص از مدل تاپسیس استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که شاخص های، بصری ، خاک و صوتی با میانگین ضریب الویت 53/0 بالاترین سطح مشارکت شهروندان خود اختصاص داده اند و شاخص های فاضلاب و فضای سبز با میانگین ضریب الویت 22/0 سطح متوسط را به خود اختصاص داده اند و همچنین شاخص های استفاده از سوخت های فسیلی، آب و هوا با میانگین ضریب الویت 07/0 در سطح پایین مشارکت شهروندان در پایداری محیط زیست قرار گرفته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

468 - تیپ بندی و ارزیابی مراتع با استفاده از سامانه ی اطلاعات جغرافیایی (GIS) و شاخص پوشش گیاهی (NDVI )(مطالعه موردی: تحت واحد شهرآباد زیرحوزه آبخیز حبله رود)
خدیجه ابوالفتحی مرضیه علی خواه اصل محمد رضوانی

ارزیابی میزان تاج پوشش گیاهی، وضعیت و گرایش مراتع با توجه به نقش مراتع در حفاظت آب و خاک، اهمیت بسزایی دارد. پژوهش حاضر، با هدف تیپ بندی و ارزیابی اراضی مرتعی و تعیین درصد پوشش گیاهی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) در بخشی از حوزه آ أکثر

ارزیابی میزان تاج پوشش گیاهی، وضعیت و گرایش مراتع با توجه به نقش مراتع در حفاظت آب و خاک، اهمیت بسزایی دارد. پژوهش حاضر، با هدف تیپ بندی و ارزیابی اراضی مرتعی و تعیین درصد پوشش گیاهی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) در بخشی از حوزه آبخیز حبله رود انجام شد. بدین منظور، تیپ بندی پوشش گیاهی با پیمایش عرصه های مرتعی، به روش فیزیونومیک- فلورستیک با نمونه برداری از تیپ های گیاهی به روش طبقه بندی تصادفی صورت گرفت. برای تعیین وضعیت و گرایش مراتع به ترتیب از روش چهار عاملی و ترازو استفاده گردید. به منظور افزایش دقت در تفکیک مرز نهایی تیپ های گیاهی، از نقشه واحد شکل زمین و ترکیب آن با نقشه شاخص پوشش گیاهی NDVI)) در محیط GIS استفاده شد و مرز تیپ های مرتعی اصلاح گردید. نقشه کاربری اراضی به روش فازی در محیط نرم افزار ERDAS IMAGINE تهیه گردید و سپس، با استفاده از شاخص پوشش گیاهی (NDVI) و عملیات صحرایی، مراتع از نظر درصد تراکم تاج پوشش گیاهی طبقه بندی گردید. نتایج، حاکی از تفکیک چهار تیپ گیاهی بود. همچنین مراتع به سه طبقه با تاج پوشش مناسب، متوسط و ضعیف تقسیم شدند. تیپ درمنه- گون دارای وضعیت متوسط و سه تیپ دیگر از وضعیت ضعیف برخوردار بودند. گرایش هر چهار تیپ در منطقه مورد مطالعه منفی برآورد گردید. استفاده از GIS و شاخص پوشش گیاهی، می تواند ابزار مؤثری در تیپ بندی و طبقه بندی پوشش گیاهی با دقت بالا باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

469 - ارزیابی مشارکت شهرداری در ارتقای شاخص های اقتصادی مسکن شهری از نظر شهروندان (نمونه موردی منطقه2 شهر شیراز)
محمد تقی رضویان محمد علی خانی زاده علی دلیر

مشارکت شهرداری همواره موضوع دامنه داری در حوزه برنامه ریزی بوده و به همین دلیل برنامه ریزان شهری تلاش کرده اند در تصمیم گیری های شهری، از نظر شهروندان آگاه شده و با همکاری آنان، برنامه ریزی خود را عملی کنند. این مقاله با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش های ک أکثر

مشارکت شهرداری همواره موضوع دامنه داری در حوزه برنامه ریزی بوده و به همین دلیل برنامه ریزان شهری تلاش کرده اند در تصمیم گیری های شهری، از نظر شهروندان آگاه شده و با همکاری آنان، برنامه ریزی خود را عملی کنند. این مقاله با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش های کتابخانه ای و میدانی، به دنبال ارزیابی مشارکت شهرداری منطقه ی2 شهر شیراز در ارتقای شاخص اقتصادی مسکن شهری است. ابزار اصلی تحقیق پرسش نامه و با استفاده از طیف لیکرت به دنبال آزمون فرض فرضیات تحقیق است به این طریق که در ابتدا تمامی داده های پرسش نامه به محیط نرم افزاری spss برده شد. روایی این تحقیق از طریق آلفای کرونباخ ارزش عددی 839/0 محاسبه شد، تعداد پرسشنامه ها از طرق فرمول کوکران و با ضریب خطای 5 درصد برابر 140 عددمی باشد (تعداد پرسش نامه ها از طریق فرمول مذکور 384 عدد اما بنابر نظر اساتید تعداد 140 عدد ملاک عمل قرار گرفت) و پس از تعیین نرمال و غیر نرمال بودن داده ها از آزمون های نیکویی برازش بهترین روش برای اندازه گیری فرضیات آزمون t تک نمونه ی و آزمون کندال سی استفاده شده است. نتایج تحقیق از طریق آزمون کندال سی نشان دادکه بین جنسیت و شدت و ضعف رضایت آنان از عملکرد مشارکتی شهرداری در پروژه های مسکن ارتباط معناداری وجود دارد که با احتمال 95 درصد می توان ادعا کرد که بین جنسیت و رضایت از عملکرد شـهرداری همبستگی ضعیف اما معنی داری وجود دارد. فرض دوم این تحقیق نیز درآزمون t تک نمونه ای بیان گر این مهم است که با احتمال 95 درصد می توان ادعا نمود که این میزان مشارکت از نظر افراد تحت نمونه کم تر از 50 درصد اس تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

470 - بررسی ترکیبات شیرابه پسماند جامد شهری (مطالعه موردی: کارخانه کمپوست شهر اصفهان)
علی کاظمی حبیب اله یونسی نادر بهرامی فر

شیرابه تولید شده از مواد زاید جامد در محل های دفن کنترل نشده اثرات زیادی روی محیط زیست و سلامت انسان ها می تواند داشته باشد. در مطالعه حاضر نمونه های از شیرابه محل کارخانه کمپوست در شهر اصفهان در زمستان 1389 نمونه برداری شد. پارامتر های فیزیکی و شیمیایی مختلف شامل فسفات أکثر

شیرابه تولید شده از مواد زاید جامد در محل های دفن کنترل نشده اثرات زیادی روی محیط زیست و سلامت انسان ها می تواند داشته باشد. در مطالعه حاضر نمونه های از شیرابه محل کارخانه کمپوست در شهر اصفهان در زمستان 1389 نمونه برداری شد. پارامتر های فیزیکی و شیمیایی مختلف شامل فسفات، سولفات، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی (BOD) ، اکسیژن خواهی شیمیایی (COD) ، کل جامدات (TS) و کل جامدات محلول (TDS) کل جامدات معلق (TSS)، pH و EC با استفاده روش های استاندارد و با دستگاه HACK DR 2800 اندازه گیری شد. غلظت بالایی از فسفات (88/624)، سولفات (55/1955)، BOD (32300)، COD(68000)، TS (86500)، TDS (55900)، TSS (31600)، pH (3/5) و EC (9/12) بر حسب میلی گرم بر لیتر برای تمام پارامترها بجز PH و EC اندازه گیری شد. پتانسیل آلودگی شیرابه کارخانه کمپوست اصفهان با استفاده از شاخص پتانسیل آلودگی (LPI) بررسی شد. مقدار شاخص پتانسیل آلودگی شیرابه شهر اصفهان برابر 65/54 شد. این نتیجه نشان می دهد که شیرابه تولید شده از محل کارخانه کمپوست در اصفهان پتانسیل بالایی برای آلوده کردن زمین های اطراف و آب ها به وسیله شیرابه را دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

471 - بررسی وضعیت پارک های شهری درجهت حفظ محیط زیست وارایه راهکارهای مدیریتی مناسب (مطالعه موردی : پارک های منطقه7 شهر تهران)
مریم مهرآرا اکرم الملوک لاهیجانیان

بررسی وضعیت پارک های شهری تهران درجهت حفظ محیط زیست است.1- مدیریت در پارک ‌های شهری منجر به ارتقای شاخص های محیط زیستی می شود. 2- اعمال مدیریت مناسب، حفاظت محیط زیست پارک های شهری را به همراه دارد. 3- مدیریت مناسب به کاهش ضایعات محیط زیستی در پارک های شهری منجر می شود. أکثر

بررسی وضعیت پارک های شهری تهران درجهت حفظ محیط زیست است.1- مدیریت در پارک ‌های شهری منجر به ارتقای شاخص های محیط زیستی می شود. 2- اعمال مدیریت مناسب، حفاظت محیط زیست پارک های شهری را به همراه دارد. 3- مدیریت مناسب به کاهش ضایعات محیط زیستی در پارک های شهری منجر می شود. جامعه آماری این پژوهش52 پارک موجود در شهرداری منطقه هفت تهران که در بردارنده کلیه کارشناسان، مدیران و پرسنل معاونت امورشهری و فضای سبز هستند، که به طور کلی 123 نفر حجم کل جامعه آماری است. نمونه آماری پژوهش 93 نفر از مجموع کارشناسان، مدیران و پرسنل معاونت امور شهری و فضای سبز هستند و نمونه پارک ها به صورت تصادفی از 5 ناحیه مورد بررسی در منطقه 7 به طور تصادفی10 پارک به عنوان نمونه انتخاب کرده ایم. روش تجزیه وتحلیل داده ها دارای دو بخش آمار توصیفی واستنباطی است که ازطریق نرم افزارSPSS [1] انجام شده است. که آزمون های ضریب همبستگی پیرسون مورد استفاده در این تحقیق بوده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که؛ که بیشترین همبستگی از میان متغیرها را به ترتیب 1- اعمال مدیریت مناسب، حفاظت محیط زیست پارک های شهری را به همراه دارد. 2- مدیریت مناسب به کاهش ضایعات زیست محیطی در پارک های شهری منجر می‌شود. 3- مدیریت در پارک های شهری منجر به ارتقای شاخص های محیط زیستی می شود. 3- Sciences Statistical Package for the Social تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

472 - ارزیابی سهم مولفه‌های پایداری در سلامت محیط شهری کلان شهر اراک
شراره پورابراهیم

پایداری در سلامت شهری نیازمند تعیین شاخص های موثر از جنبه های مختلف اقتصادی- اجتماعی و محیط زیستی است. توسعه شاخص های متناسب و یافتن مناسب ترین روش جهت کمی سازی این شاخص ها در تعریف پایداری از ارکان مهم در تبیین برنامه ها و تصمیم گیری های کلان سلامت شهری است. در این مق أکثر

پایداری در سلامت شهری نیازمند تعیین شاخص های موثر از جنبه های مختلف اقتصادی- اجتماعی و محیط زیستی است. توسعه شاخص های متناسب و یافتن مناسب ترین روش جهت کمی سازی این شاخص ها در تعریف پایداری از ارکان مهم در تبیین برنامه ها و تصمیم گیری های کلان سلامت شهری است. در این مقاله ابتدا به بررسی شاخص های مختلف پرداخته می شود و سپس با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاری به معرفی روشی متناسب جهت تعیین وزن هر یک از شاخص های پایداری و در نهایت اولویت بندی آنها پرداخته می شود. این روش علاوه بر کمی سازی شاخص های سلامت شهری، امکان انتخاب بهینه را به سیاستگذاران می دهد تا با ارزیابی سناریوهای مختلف به پایدارترین و سالم ترین محیط های شهری نایل شوند. خبرگان شهراراک که دارای سابقه مدیریت شهری بوده اند در تخصص خود اقدام به وزن دهی معیارها با توجه به تکنیک ANP[1] نموده اند. نتایج مبین شاخص های مناسب در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی جهت نیل به توسعه پایدار شهری است. ترکیب نظرات کارشناسی و قابلیت های روش تحلیل شبکه ای به عنوان مزیت این تحقیق امکان انتخاب بهینه را به سیاستگذاران خواهد داد. وزن دهی منطقی شاخص های پایداری از مزایای دیگر این تحقیق است. [1]-Analytic Network Process تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

473 - ثبت ویژگی‌های بصری سیمای سرزمین با استفاده از شاخص‌ها: بر اساس نظریه زیبایی‌شناختی سیمای سرزمین
سپیده سعیدی سحر سعیدی

این مقاله روشی برای ثبت ویژگی‌های بصری سیمای سرزمین، با استفاده ازشاخص‌های بدست آمده از 9 مفهوم نظریه-مبنا مربوط به درک سیمای سرزمین را ارایه می‌کند. هدف این مقاله برقراری ارتباط بین نظریه زیبایی‌شناختی سیمای سرزمین و شاخص‌های بصری و سپس کشف و انتخاب تاثیرگذارترین شاخص‌ أکثر

این مقاله روشی برای ثبت ویژگی‌های بصری سیمای سرزمین، با استفاده ازشاخص‌های بدست آمده از 9 مفهوم نظریه-مبنا مربوط به درک سیمای سرزمین را ارایه می‌کند. هدف این مقاله برقراری ارتباط بین نظریه زیبایی‌شناختی سیمای سرزمین و شاخص‌های بصری و سپس کشف و انتخاب تاثیرگذارترین شاخص‌ها است. مراحل مختلف از جزییات مفاهیم بصری گرفته تا شاخص‌های بصری قابل اندازه‌گیری توضیح داده شده و به نظریه‌های ترجیح سیمای سزمین و درک سیمای سرزمین پیوند داده شده‌اند. این مقاله بیش تر بر روی کاربرد شاخص‌ها و ارایه منابع اطلاعاتی ممکن برای تحلیل شاخص‌ها تمرکز کرده است. مقاله شامل بحثی درخصوص انتخاب شاخص‌های مناسب سیمای سرزمین از طریق فرآیند فیلتر کردن است. با فیلتر کردن مجموعه‌ی مناسبی از شاخص‌های بصری برای یک پروژه خاص یا مرتبط با سیمای سرزمین شناسایی می‌شوند. رابطه‌ی بین مفاهیم و قابلیت‌های شاخص‌های بصری برای ثبت تغییرات خصوصیات سیمای سرزمین و دیگر مسایل مربوط به تفسیر شاخص‌ها نیز به تفضیل بحث شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

474 - معرفی راهنمای نقشه سازی شاخص حساسیت محیط زیستی (ESI)- ارایه شده توسط اداره هواشناسی و اقیانوسی ملی امریکا (NOAA)
لیدا داور افشین دانه کار برهان ریاضی

مناطق ساحلی از جمله آسیب پذیرترین بخش های اقیانوسی به شمار می روند. موقعیت اکوتونی مناطق ساحلی اگرچه سبب می شود این مناطق از تنوع و غنای بیولوژیکی هر دو سیستم دریایی و زمینی بهره مند شوند، در عین حال در معرض تهدید آلودگی ها و عوامل مخرب هر دو سیستم نیز قرار می گیرند. از أکثر

مناطق ساحلی از جمله آسیب پذیرترین بخش های اقیانوسی به شمار می روند. موقعیت اکوتونی مناطق ساحلی اگرچه سبب می شود این مناطق از تنوع و غنای بیولوژیکی هر دو سیستم دریایی و زمینی بهره مند شوند، در عین حال در معرض تهدید آلودگی ها و عوامل مخرب هر دو سیستم نیز قرار می گیرند. از مهم ترین عوامل تهدید کننده مناطق ساحلی، احتمال بالای وقوع تصادفات دریایی و در نتیجه انتشار مقادیر زیادی مواد آلاینده به ویژه نفت می باشد. به همین دلیل شناسایی مناطق حساس ساحلی به منظور حفاظت از این مناطق در برابر نشت نفت مورد توجه کشورهای ساحلی قرار دارد. هدف از تحقیق حاضر، معرفی راهنمای نقشه سازی شاخص حساسیت محیط زیستی (ESI)[1] به عنوان ابزاری مناسب برای شناسایی مناطق حساس ساحلی در برابر نفت می باشد که توسط اداره هواشناسی و اقیانوسی ملی آمریکا (NOAA)[2] ارایه شده است. هدف از این شناسایی انجام واکنش سریع به هنگام وقوع نشت نفت برای حفاظت از اکوسیستم های گوناگون ساحلی است. امروزه استفاده از شاخص حساسیت محیط زیستی، برای شناسایی مناطق حساس ساحلی، به عنوان بخشی از تلاش های ملی در بسیاری از کشورها و در طول هزاران کیلومتر از کرانه های ساحلی سراسر جهان به منظور فراهم آوردن سیستم واکنشی در برابر انتشار نفت و بر پایه ی دانش علمی به خوبی توسعه یافته است. 4- Environmental Sensitivity Index 5- National Oceanic and Atmospheric Administration تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

475 - اثر روشنه بر ماکروفون خاک در راشستان آمیخته(مطالعه موردی جنگل شصت کلاته)
مریم خیری هاشم حبشی سید محمد واعظ موسوی نگار مقیمیان

ماکروفون خاک مهم ترین بخش خاکزیان در خرد و ریز کردن مواد آلی و زیر و رو کردن آن ها هستند و از سوی دیگر در ایجاد خلل و فرج و افزایش تخلخل خاک ها نقش بسیار مهمی دارند. از طرفی با تغییر شیوه ی پرورش جنگل های شمال به تک گزینی، قطع درختان به صورت انفرادی انجام شده که نتیجه ی أکثر

ماکروفون خاک مهم ترین بخش خاکزیان در خرد و ریز کردن مواد آلی و زیر و رو کردن آن ها هستند و از سوی دیگر در ایجاد خلل و فرج و افزایش تخلخل خاک ها نقش بسیار مهمی دارند. از طرفی با تغییر شیوه ی پرورش جنگل های شمال به تک گزینی، قطع درختان به صورت انفرادی انجام شده که نتیجه ی آن ایجاد روشنه ی تاج پوشش می باشد. همچنین از طریق نشانه گذاری درختان، پرورش درختان توده و زادآوری نیز ایجاد خواهد شد، لذا مهم ترین مرحله، دخالت انسان در توده های جنگلی است. هدف از این تحقیق مقایسه ی تنوع زیستی ماکروفون خاک در داخل روشنه و زیر تاج پوشش جنگل در لایه های مختلف خاک می باشـد. تنوع زیـــوزن ماکروفــون خاک شامل کرم خاکی، هزارپا، خرخاکی و لارو آن ها و سایر حشرات در عمق 10 سانتی متری خاک به صورت ترانسکت خطی با استفاده از نمونه برداری به روش دستی در قطعات نمونه ی به ابعاد10× 10 در تیپ های جنگلی راشستان آمیخته شصت کلاته (طرح جنگلداری دکتر بهرام نیا) بررسی شده است. یکنواختی به کمک روش اسمیت- ویلسون و تنوع با استفاده از شاخص شانون محاسبه و مقایسات به کمک آزمون تی غیر جفتی انجام شد. نتایج حاصل از مقایسات آماری نشان داد که بین قطعات نمونه موجود در زیر تاج پوشش با قطعات نمونه موجود در روشنه ها از نظر شاخص تنوع زیستی شانون و نیز یکنواختی به لحاظ آماری تفاوت معنی داری در سطح 99 % وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

476 - مروری بر شاخص‌های مکان‌یابی شهر جدید
میترا امامی نرگس عرب

ایجاد شهرهای جدید به منظور پاسخ گویی به نیازهایی مانند جذب سرریز جمعیتی، تامین مسکن و بسیاری از عوامل دیگر صورت می گیرد .شهرهای جدید سکونت گاه های برنامه ریزی شده ای هستند که به منظور حل معضلات جمعیتی و اقتصادی کلان شهرها و کشورها عموما از ابتدای قرن بیستم پا به عرصه وج أکثر

ایجاد شهرهای جدید به منظور پاسخ گویی به نیازهایی مانند جذب سرریز جمعیتی، تامین مسکن و بسیاری از عوامل دیگر صورت می گیرد .شهرهای جدید سکونت گاه های برنامه ریزی شده ای هستند که به منظور حل معضلات جمعیتی و اقتصادی کلان شهرها و کشورها عموما از ابتدای قرن بیستم پا به عرصه وجود گذاشتند. گرایش به ایجاد شهرهای جدید از سال های 1364 به طور غیررسمی در محافل مرتبط با شهرسازی کشور ایران نیز مطرح شد و نهایتا در سال 1368 با تصویب آن در مجلس شکل رسمی یافت. عواملی متعددی از آن تاریخ تاکنون در وضعیت موفقیت و ناموفقیت این گونه شهرها دخیل بوده اند. در این میان، انتخاب مکان شهر جدید یکی از پیچیده ترین انواع تصمیم گیری های فضایی است، که خود در حوزه مدل های تصمیم گیری با عنوان تحلیل سازگاری زمین با نوع استفاده از آن و یا مکان یابی اراضی بهینه برای هر فعالیت قرار می گیرد. انجام مطالعات مکان یابی درست و مناسب به خصوص شناسایی شاخص های تاثیر گذار در فرآیند مکان یابی شهر جدید، نقش موثری در توسعه ی شهری پایدار خواهد داشت. ضمن این که حفظ کیفی ویژگی های محیط زیستی نیز به عنوان عوامل کلیدی موثر در مکان یابی این شهرها به حساب می آیند. در این مقاله مروری بر سابقه ی شهرهای جدید، روند شکل گیری آن ها، اهمیت مکان یابی شهرهای جدید، چارچوب مکان‌یابی و شاخص های مکان یابی شهرهای جدید انجام شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

477 - مقایسه ویژگی‌های سبکی حماسه‌های ملی و دینی بر اساس شاهنامه و خاوران‌نامه
مجیدرضا خزاعی وفا

اغلب، شنیدن واژه "حماسه"، آثاری چون شاهنامه فردوسی را در اذهان تداعی می‌کند و پذیرفتن اینکه اثری چون خاوران‌نامه هم زیرمجموعه نوع ادبی- حماسی است، برای بسیاری از افراد دشوار است؛ چراکه شخصیت محوری اینگونه آثار شخصیتی واقعی، تاریخی و دینی است. حماسه نوعی از اشعار وصفی اس أکثر

اغلب، شنیدن واژه "حماسه"، آثاری چون شاهنامه فردوسی را در اذهان تداعی می‌کند و پذیرفتن اینکه اثری چون خاوران‌نامه هم زیرمجموعه نوع ادبی- حماسی است، برای بسیاری از افراد دشوار است؛ چراکه شخصیت محوری اینگونه آثار شخصیتی واقعی، تاریخی و دینی است. حماسه نوعی از اشعار وصفی است که مبتنی بر توصیف اعمال پهلوانی و مردانگی‌ها و افتخارات و بزرگی‌های قومی یا فردی باشد. حماسه دینی در کشورمان از روزگاران باستان تا کنون راه درازی را پیموده است. خاوران‌نامه از حماسه‌های دینی قدیم شیعه است که موضوع اصلی آن سفر و حملات حضرت علی(ع) به سرزمین خاوران به همراهی مالک اشتر و جنگ با قباد پادشاه خاورزمین و امرای دیگر مانند تهماسب شاه است. سعی بر این است که در وهله اول حماسه دینی تبیین شود، سپس به بررسی تحلیل محتوا و از طریق مقایسه، شاخصه‌های سبکی شاهنامه با خاوران‌نامه، بهتر روشن شود. بزرگ‌ترین و معتبرترین منظومه حماسی ملی شاهنامه فردوسی است. مقایسه سبک حماسه ملی با حماسه مذهبی با تکیه بر دو اثر فاخر منظوم شاهنامه و خاوران‌نامه عنوان و هدف اصلی پژوهش است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

478 - بررسی شاخصه های رفتاری سلامت روان در قصص قرآنی
مجید تقی پورگلسفیدی ارسطو میرانی

10.30495/qsf.2022.692475

پیوند سلامت روانی و باورهای دینی از موضوعات مهم علوم روانشناسی و الهیاتی است. قرآن در آیات داستانی خود با ارائه الگوهای سلامت روانی مدعی است که کسب سلامت در سایه اعتقادات و عمل به آنها امکان پذیر است. این موضوع در پژوهش‌های اندیشمندان این حیطه دارای مصادیق گسترده‌ای می‌ أکثر

پیوند سلامت روانی و باورهای دینی از موضوعات مهم علوم روانشناسی و الهیاتی است. قرآن در آیات داستانی خود با ارائه الگوهای سلامت روانی مدعی است که کسب سلامت در سایه اعتقادات و عمل به آنها امکان پذیر است. این موضوع در پژوهش‌های اندیشمندان این حیطه دارای مصادیق گسترده‌ای می‌باشد. قرآن با ارائه متدولوژی خود در قصص، اثرات مثبت عمل به آموزه‌های دینی را در رفع عوامل متضادبا سلامت روانی را مطرح نموده است. این مقاله به روش توصیفی_تحلیلی و با استمداد از آیات و تفاسیر،شاخصه‌های رفتاری سلامت روان در قصص را تبیین می‌نماید و نتیجه می‌گیرد که سلامت روانی در حوزه باورهای معنوی و عمل به آنها سعادت دنیا و عقبی را برای بشر رقم خواهد زد. خودکنترلی وحفظ هیجانات و پرهیز از گناه و رفتارهای سازنده چون عبادت و تقویت فضایل اخلاقی از مهم ترین شاخصه‌های رفتاری سلامت روان در قصص قرآنی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

479 - واکاوی بیان شیوه‌های تمثیلی در قرآن کریم
مجیدرضا کمالی بانیانی محمدرضا کمالی بانیانی مـهدی‌رضا کمالی بانیانی مجید خزاعی

تمثیل نوعی روایت منثور یا منظوم است که نویسنده در آن عوامل، وقایع و گاهی نیز محیط آن را ابداع می کند تا در سطح ظاهری یا اولیه روایت، معنایی منسجم ایجاد کنند و در همان حال، دالِ بر نظام معنایی ثانویه مرتبط باشند. تمثیل شگردی روایی است که در هر فرم یا گونه ادبی می‌توان از أکثر

تمثیل نوعی روایت منثور یا منظوم است که نویسنده در آن عوامل، وقایع و گاهی نیز محیط آن را ابداع می کند تا در سطح ظاهری یا اولیه روایت، معنایی منسجم ایجاد کنند و در همان حال، دالِ بر نظام معنایی ثانویه مرتبط باشند. تمثیل شگردی روایی است که در هر فرم یا گونه ادبی می‌توان از آن استفاده کرد. یکى از روش‌هاى انتقال مفاهیم در قرآن نیز قصّه‌گویى است. داستان‌هاى قرآن در عین واقعى بودن، از نوع قصّه‌هاى تمثیلى بوده و هر یک به طور غیرمستقیم حامل پیام و نکته‌اى مى‌باشند. با عنایت به این موضوع که بخش اعظم پژوهش‌هاى قرآنى در باب نکات اخلاقى و تربیتى است و تحقیق در زمینه انواع تمثیل در قصّه‌ها و مَثَل‌هاى قرآنى از دیدگاه ساختار و محتوا بسیار اندک است، در این مقاله به واکاوی کارکردهای تمثیل در قرآن پرداخته شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

480 - تعیین ارتباط میان باکتری های جدا شده با یافته‌های اولتراسونوگرافی و اکومورفومتریک پستان، مخزن و سرپستانک گاو ها ی شیری مبتلا به ورم پستان
مجید محمدصادق امیر فرجامی مقدم

10.30495/jvm.2021.684535

به‌منظور تعیین شاخص‌های اولتراسونوگرافی پستان در گاو‌های مبتلا به ورم پستان 30 رأس گاو مبتلا به ورم پستان کلینیکی که در شیر چرک، در پستان ورم، درد و قرمز شدن و گاه علائم عمومی را نیز نشان‌ دادند انتخاب شدند. قطر کانال سرپستانک، مجاری شیری مخزن پستان و آلوئول‌های پارانشی أکثر

به‌منظور تعیین شاخص‌های اولتراسونوگرافی پستان در گاو‌های مبتلا به ورم پستان 30 رأس گاو مبتلا به ورم پستان کلینیکی که در شیر چرک، در پستان ورم، درد و قرمز شدن و گاه علائم عمومی را نیز نشان‌ دادند انتخاب شدند. قطر کانال سرپستانک، مجاری شیری مخزن پستان و آلوئول‌های پارانشیم غدد شیری در بالای پستان مبتلا با پراب 7 مگاهرتز رکتال ارزیابی شد. موارد فوق در پستان سالم مقابل به‌عنوان گروه شاهد نیز برآورد گردید. نمونه شیر از پستان آلوده تهیه و در آزمایشگاه کشت داده‌ شد. در پایان شاخص‌های اولتراسونوگرافی فوق در دو گروه ورم پستانی و سالم با آزمون آماری غیرپارامتری من ویتنی- یو و ویلکاکسون رنک و نیز آزمون پارامتری Student T مقایسه شد.قطر سرپستانک در سالم‌ها (cm 8/0=میانه و 67/0 ± 82/0)، در ورم پستان‌ها (cm 97/0=میانه و 13/0 ± 99/0) (P<0.05)، قطر اپیتلیوم مخزن شیر پستان در سالم‌ها (cm 65/0=میانه و 17/0 ± 68/0)، در ورم پستان‌ها (cm 65/0=میانه و 18/0 ± 68/0) (P>0.05)، قطر آلوئول‌ها در سالم‌ها (cm 9/0=میانه و 31/0 ± 98/0) و در ورم پستان‌ها (cm 8/0=میانه و 3/0 ± 88/0) (P>0.05) بود. باکتری‌های استاف اورئوس (12 مورد)، استرپ یوبریس (4 مورد) تروپرلا پیوژنز (2 مورد) و کورینه باکتریوم بوویس (2 مورد) از موارد ورم پستانی جدا شد ولی توزیع آن‌ها در بین درجات مختلف ورم پستان اختلاف معنی‌داری نداشت.از این تحقیق نتیجه‌گیری شد که از میان شاخص‌های قطر سرپستانک، مخزن شیر پستان و آلوئول‌های پستانی تنها قطر سرپستانک در موارد ورم پستانی افزایش نشان ‌داد. ارتباطی میان نوع باکتری جداشده و محل التهاب در ورم پستان یافت نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

481 - مطالعه میدانی تاثیر طول دوره خشکی بر شاخص های تولید مثلی پس از زایمان در گاو هلشتاین
مجید محمد صادق امین ابراهیمی محمد قهری علیرضا باهنر

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

482 - تأثیر پری بیوتیک دیواره سلولی مخمر Saccharomyces cerevisia بر شاخص‌های خون‌شناختی و آنزیم‌های کبدی بچه ماهیان انگشت قد کپور معمولی (Cyprinus carpio Linnaeus. 1758)
حجت الله جعفریان محمد رضا بیواره سمیرا جعفریان

مطالعه حاضر باهدف بررسی تأثیر سطوح مختلفپری بیوتیک دیواره سلولی مخمر Saccharomyces cerevisiae بر برخی از شاخص‌های خون‌شناختی و آنزیم‌های کبدی بچه ماهیان انگشت قد کپور معمولی (Cyprinus carpio) انجام شد. بدین منظور تعداد 600 قطعه بچه ماهی کپور معمولی با میانگین وزنی 85/0& أکثر

مطالعه حاضر باهدف بررسی تأثیر سطوح مختلفپری بیوتیک دیواره سلولی مخمر Saccharomyces cerevisiae بر برخی از شاخص‌های خون‌شناختی و آنزیم‌های کبدی بچه ماهیان انگشت قد کپور معمولی (Cyprinus carpio) انجام شد. بدین منظور تعداد 600 قطعه بچه ماهی کپور معمولی با میانگین وزنی 85/0±1/5 گرم تهیه و پس از انتقال به آزمایشگاه با گذراندن یک دوره یک‌هفته‌ای جهت سازگاری با شرایط جدید، به‌طور تصادفی در 12 مخزن پلی‌اتیلنی با تراکم 50 قطعه بچه ماهی در هر تیمار توزیع و طی مدت 60 روز، در قالب چهار جیره آزمایشی حاوی سطوح صفر (شاهد)، (F1) 4/0، (F2) 8/0 و (F3) 2/1 گرم پری بیوتیک در هر کیلوگرم جیره غذایی به‌طور جداگانه در چهار تیمار هرکدام با سه تکرار تغذیه شدند. در انتهای دوره، مقایسه آماری نتایج به‌دست‌آمده از نمونه‌های خون جمع‌آوری‌شده از ۱۵ عدد ماهی به‌ظاهر سالم (با میانگین وزنی 3/1±۲۵) موجود در هر مخزن به روش خون‌گیری از ساقه دمی نشان داد، با این‌که پری بیوتیک دیواره سلولی مخمر تأثیری در تعداد مونوسیت، لنفوسیت‌ و حجم متوسط گلبولی نداشت (05/0p>)، اما باعث ایجاد اختلاف معنی‌دار در تعداد گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز، میزان هموگلوبین، درصد هماتوکریت، میزان متوسط هموگلوبین گلبولی، غلظت متوسط هموگلوبین گلبولی قرمز و تعداد نوتروفیل در نمونه‌های خون بچه ماهیان انگشت قد کپور معمولی در تیمارهای آزمایشی در مقایسه با تیمار شاهد شد (05/0p<)؛ همچنین بررسی آنزیم‌های کبدی نیز اختلاف معنی‌داری در میزان فعالیت آنزیم‌های آلانین آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز در تیمارهای حاوی پری بیوتیک در مقایسه با تیمار شاهد نشان داد (05/0p<)، درحالی‌که تجزیه ‌و تحلیل‌های آماری هیچ‌گونه تأثیر معنی‌داری بین مقادیر آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز در تیمارهای آزمایشی و تیمار شاهد نشان ندادند (05/0p>). بر اساس این نتایج می‌توان این چنین بیان نمود که استفاده از پربیوتیک دیواره سلولی مخمر S. cerevisiae در جیره‌های غذایی بچه ماهیان انگشت قد کپور معمولی دارای عملکردهای متفاوتی بر شاخص‌های خون‌شناختی بوده و احتمالاً دارای اثرات تقویت‌کننده سیستم ایمنی غیراختصاصی در این‌گونه می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

483 - بررسی شاخص های خونی ماهی قزل آلای رنگین کمان در برخی مزارع پرورشی استان چهارمحال و بختیاری
فیروز فدایی فرد غلامعلی طالبی مهدی رئیسی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

484 - شناسایی شاخص‌های بهره‌وری مدیران ادارات آموزش‌وپرورش استان خراسان رضوی
حسین مقدم مسلم چرابین حسن نوددهی احمد اکبری

این پژوهش باهدف شناسایی شاخص‌های بهره‌وری مدیران ادارات آموزش‌وپرورش استان خراسان رضوی انجام‌شده است. پژوهش حاضر، ازنظر هدف توسعه ای و از نظر چگونگی گردآوری داده‌ها، آمیخته اکتشافی است. جامعه آماری پژوهش در مرحله کیفی شامل اساتید مدیریت آموزشی و خبرگان حوزه مدیریت بهره‌ أکثر

این پژوهش باهدف شناسایی شاخص‌های بهره‌وری مدیران ادارات آموزش‌وپرورش استان خراسان رضوی انجام‌شده است. پژوهش حاضر، ازنظر هدف توسعه ای و از نظر چگونگی گردآوری داده‌ها، آمیخته اکتشافی است. جامعه آماری پژوهش در مرحله کیفی شامل اساتید مدیریت آموزشی و خبرگان حوزه مدیریت بهره‌وری بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند، 13 نفر به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در فاز کمّی پژوهش، جامعه آماری شامل مدیران ادارات آموزش ‌و پرورش استان خراسان رضوی بود که 48 نفر با روش نمونه‌گیری سرشماری به سوالات پاسخ دادند. برای جمع‌آوری اطلاعات از مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. پرسشنامه پژوهش بر مبنای 4 مؤلفه و 90 گویه تنظیم شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌های کمی و کیفی، از تحلیل تماتیک و الگوریتم تحلیل مدل‌ها درروش Smart-PLS استفاده گردید. نتایج تحقیق منجر به شناسایی 4 شاخص عمده بهره وری مدیران آموزش و پرورش (فردی، مدیریتی، سازمانی و محیطی) و 20 مقوله شد. نتایج نشان داد شاخص بهره‌وری مدیران با شاخص فردی برابر 318/0، شاخص مدیریتی 340/0، شاخص سازمانی 208/0 و شاخص محیطی 201/0 می‌باشد و درنتیجه می‌توان گفت این شاخص‌ها بر بهره‌وری مدیران آموزش و پرورش تأثیر معنادار و مثبتی دارند. مدل نهایی پژوهش نیز از برازش مناسب برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

485 - شناسایی شاخص های سنجش کیفیت آموزش در مراکز آموزش علمی کاربردی استان کردستان
ناصر شکری عادل صلواتی رفیق حسنی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های سنجش کیفیت آموزش مراکز آموزش علمی کاربردی استان کردستان انجام شد. روش پژوهش آمیخته می‌باشد. جامعه آماری در بخش کیفی تحقیق مدیران، سیاست گذاران، صاحبنظران و اساتید دانشگاهی بودند که با 18 نفر از این افراد به صورت هدفمند (نمونه گیری زنجی أکثر

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های سنجش کیفیت آموزش مراکز آموزش علمی کاربردی استان کردستان انجام شد. روش پژوهش آمیخته می‌باشد. جامعه آماری در بخش کیفی تحقیق مدیران، سیاست گذاران، صاحبنظران و اساتید دانشگاهی بودند که با 18 نفر از این افراد به صورت هدفمند (نمونه گیری زنجیره‌ای یا گلوله برفی) مصاحبه انجام شد. جامعه آماری بخش کمی نیز کلیه دانشجویان مراکز علمی کاربردی استان کردستان بودند، که 348 نفر بر اساس فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش پژوهش در بخش کیفی، اکتشافی می‌باشد و در بخش کمی نیز، روش توصیفی ازنوع پیمایشی است. برای گردآوری داده ها در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جهت بررسی مؤلفه‌های پرسشنامه از نظر اساتید و برای بررسی پایایی پرسشنامه ها از آلفای کرانباخ استفاده شد. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش نیز از آزمون تی و مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شد. بر اساس داده های به دست آمده از مصاحبه‌ها، شاخص‌هایکیفیتسنجیدر مراکز آموزش علمی کاربردی استان کردستان در 71 کد باز شناسایی شد که در قالب 11 کدمحوری و 4 کد انتخابی (زمینه، درونداد، فرایند و برونداد) دسته بندی شدند. نتایج به دست آمده در بخش کمی پژوهش نیز نشان داد که مدل شناسایی شده از لحاظ شاخص های برازش، مناسب بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

486 - شناسایی و اولویت بندی مؤلفه ها و شاخص های مؤثر بر رتبه بندی دانشگاه ها با تمرکز بر جنبه های آموزشی
مینا رحیمی علی اکبر امین بیدختی محمدرضا زارع بنادکوکی

هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت بندی معیارها و شاخص ها ی مؤثر بر رتبه بندی دانشگاهها با تمرکز بر جنبه های آموزشی است. این پژوهش، به لحاظ روش گردآوری داد ه ها، در زمرۀ پژوهشهای ترکیبی(کمی- کیفی) قرار می گیرد. پژوهش با استفاده از روش ترکیبی نظریه داده بنیاد و دلفی فازی ان أکثر

هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت بندی معیارها و شاخص ها ی مؤثر بر رتبه بندی دانشگاهها با تمرکز بر جنبه های آموزشی است. این پژوهش، به لحاظ روش گردآوری داد ه ها، در زمرۀ پژوهشهای ترکیبی(کمی- کیفی) قرار می گیرد. پژوهش با استفاده از روش ترکیبی نظریه داده بنیاد و دلفی فازی انجام گرفت. بخش کیفی پژوهش از طریق مصاحبۀ باز و هدفمند با خبرگان علمی و صاحبان صنایع و دانشجویان انجام شد به منظور تجزیه وتحلیل داد ه های کیفی از فرایند سه مرحله ای کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. در بخش کمّی پژوهش، از روش دلفی فازی با اعداد فازی مثلثی جهت شناسایی شاخصهای مناسب و اولویت بندی آنها استفاده شد. جامعه آماری در بخش استخراج شاخصها، کلیه پژوهشها و منابع مرتبط با رتبه بندی دانشگاه استفاده شده است و در بخش مصاحبه با خبرگان، افراد صاحب نظر و خبره از دانشگاهای جامع دولتی مستقر در تهران به روش هدفمند انتخاب شدند. براساس تجزیه وتحلیل داده ها هفده مؤلفه و شصت و نه شاخص مؤثر در رتبه بندی آموزشی دانشگاهها شناسایی شد. شش بعد اصلی شامل، استراتژی و اهداف ، منابع مالی، نظام ارزیابی و بازخورد، فرآیند آموزش، تجاری سازی و منابع انسانی می باشد.(در بخش کمی به استخراج شاخصهای آموزشی مناسب و اولویت بندی آنها پرداخته شده است.) مولفه های های شناسایی شده به ترتیب اهمیت عبارتند از: ارتباط با صنعت، منابع آموزشی، مهارت آموزی، تجاری سازی، منابع مالی، برنامه ریزی، اساتید، تعامل بین المللی، استراتژی و اهداف، کارکنان اداری، اخلاق مداری، محتوای آموزش، دانشجویان ، ارزیابی و نظارت، فارغ التحصیلان، ارتباطات فرابخشی و مدیران. نتایج نشان داد آموزش دانشگاهی منجر به بهبود پژوهش و تولیدات علمی می گردد . جهت ارتقای دانشگاهها به تراز جهانی توجه مجدد به آموزش دانشگاهی باید در ساز و کار برنامه های توسعه دانشگاهها قرارگیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

487 - ارزیابی مؤلفه‌های زیبایی‌شناسی نما در بناهای شاخص اداری شهر تهران در سال‌های 1340-1390از نگاه طراحان و مردم عادی
شهرام ماهان فر محمدرضا پورزرگر مزین دهباشی شریف

موضوع ‌نما و‌ مؤلفه‌های ‌زیبایی‌شناسی به‌ جهت ‌‌‌رابطه‌ تنگاتنگ ‌طراحی معماری ‌با‌ ادراک مخاطبان،‌ واجد ابعاد گسترده و پراهمیتی است و به عنوان محرکی برای شناخت سلیقه مردم از مولفه های بصری معماری شناخته می شود. هدف این پژوهش تبیین الگوهای زیبایی‌شناسی به‌ کار رفته در طر أکثر

موضوع ‌نما و‌ مؤلفه‌های ‌زیبایی‌شناسی به‌ جهت ‌‌‌رابطه‌ تنگاتنگ ‌طراحی معماری ‌با‌ ادراک مخاطبان،‌ واجد ابعاد گسترده و پراهمیتی است و به عنوان محرکی برای شناخت سلیقه مردم از مولفه های بصری معماری شناخته می شود. هدف این پژوهش تبیین الگوهای زیبایی‌شناسی به‌ کار رفته در طرح نماهای ساختمان‌های ‌شاخص ‌اداری ‌شهر تهران بین سال‌های 1340 تا 1390 است. نوآوری پژوهش در پر کردن خلأ‌ موجود در زمینه‌شناسایی مولفه‌های زیبایی شناسی نماهای بناهای اداری و نیز تحولات پیش‌آمده در نماهای معماری اداری از 50 سال گذشته تاکنون می‌باشد. روش تحقیق این پژوهش ازل حاظ هدف‌، از نوع کاربردی و توسعه‌ای و‌ روش انجام پژوهش، توصیفی تحلیلی است و بر اساس ماهیت داده‌ها از نوع کمی-‌کیفی است. نمونه های این پژوهش بر اساس 9 ساختمان اداری پیش ازانقلاب و 10 ساختمان اداری پس ازانقلاب انتخاب شده‌اند. نماها بر اساس سه بعد فرهنگی، اقتصادی و فناوری مورد تحلیل محتوای کیفی قرار گرفتند. همچنین معیارها بر اساس ابعاد کمی، کیفی شناسایی شدند و بر اساس مصاحبه نیمه ساختاریافته مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج نشان ‌دهنده آن است ک متغیر بعد فرهنگی با (329/0=Beta) با ضریب معنی‌داری (036/0=sig) قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده مقوله زیبایی‌شناختی ابنیه‌ها می‌باشد و متغیر بعد اقتصادی‌(271/0=Beta) با ضریب معنی‌داری (000/0=sig) و در رتبه دوم، قدرت پیش‌بینی را در مدل دارا است و در رتبه سوم، متغیر بعد فناوری (149/0=Beta) با ضریب معنی‌داری (000/0=sig) می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

488 - بررسی ویژگی های شهر پاک برگرفته از فرهنگ و شاخصه های شهر اسلامی در شهر تهران ...
فاطمه طهرانی مجید ولی. شریعت پناهی. فریده اسدیان

یکی از مظاهر اسلام را می توان در شکل گیری شهرها در دوران مختلف تاریخی برشمرد. در این تحقیق سعی بر آن شده است که احکام مرتبط با شکل گیری شهرها بصورت موردی و از نگاه سنت ، سیره و جریانات فرهنگی و اجتماعی در شهر تهران بررسی گردد، از این رو برای رسیدن به این هدف دو پرسش مطر أکثر

یکی از مظاهر اسلام را می توان در شکل گیری شهرها در دوران مختلف تاریخی برشمرد. در این تحقیق سعی بر آن شده است که احکام مرتبط با شکل گیری شهرها بصورت موردی و از نگاه سنت ، سیره و جریانات فرهنگی و اجتماعی در شهر تهران بررسی گردد، از این رو برای رسیدن به این هدف دو پرسش مطرح می گردد:1-شهر تهران از نظر شاخصه های علمی فرهنگی و هویتی ،مطرح شده در چهارچوب نظری شهر اسلامی در چه وضعیتی قرار دارد؟2-کدامیک از شاخصه های برنامه ریزی شهر اسلامی در تهران معاصر نقش موثرتری را ایفا می نماید؟روش تحقیق در پژوهش حاضر در بخش نخست عمدتا از نوع توصیفی – تحلیلی است که در آن با مطالعه ی ویژگی ها و شاخصه ها ی شهر اسلامی ، شاخصه ها و مبانی فرهنگی و هویتی استخراج شده است. در گام دوم مطالعات عمدتا بصورت میدانی می باشدکه از طریق تدوین پرسشنامه هایی که از مطالعات مبانی نظری و ادبیات موضوع تدوین شده است ، از طریق کارشناسان مرتبط با این حوزه مورد ارزیابی قرار میگیرد. در مرحله آخر نتایج حاصل از پرسشنامه ها تحلیل شده و در گام بعدی به بررسی کیفی اصول و مبانی شهر پاک ، مستخرج از شاخصه های شهر اسلامی پرداخته می شود . جهت تدقیق تحقیق مکان مورد مطالعه شهر تهران در نظر گرفته شده است . نتایج حاصل از تحقیق نمایانگر فاصله معنادار وضعیت موجود شهر تهران با شاخصه های شهر اسلامی می باشد . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

489 - ارزیابی بناهای بلندمرتبه مسکونی ایرانی از منظرمعماری الگوگرا در معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی
فرهام مقدم راد منصور سپهری مقدم

معماری ایرانی با ورود اسلام باورهای اعتقادی و اصولی را به ظهور رسانید که معماری ایرانی – اسلامی را در زمره معماری‌های الگوگرا جای داد. الگوهایی که در سیر تاریخی این معماری تکامل پیدا کردند و تبدیل به ویژگی‌های شاخص و بعضاً منحصر به فرد معماری ایرانی – اسلامی أکثر

معماری ایرانی با ورود اسلام باورهای اعتقادی و اصولی را به ظهور رسانید که معماری ایرانی – اسلامی را در زمره معماری‌های الگوگرا جای داد. الگوهایی که در سیر تاریخی این معماری تکامل پیدا کردند و تبدیل به ویژگی‌های شاخص و بعضاً منحصر به فرد معماری ایرانی – اسلامی گشتند. معماری الگوگرای ایرانی – اسلامی در دهه‌های اخیر و در برخورد با معماری غربی مورد غفلت قرار گرفته و ارزش‌های برگرفته از هویت و فرهنگ ایرانی – اسلامی آن نادیده انگاشته شده‌اند. پارادایم پژوهش حاضر آزاد پژوهی و ترکیبی از شیوه‌های تحلیلی، استفاده از پرسشنامه، دلفی و آزمون همبستگی می‌باشد، به این منظور 40 نمونه ساختمان بلندمرتبه مسکونی ایرانی در معرض سنجش و ارزیابی‌(کمی با استفاده از طبق لیکرت) خبرگان از شاخص‌های برگزیده معماری ایرانی - اسلامی قرار می‌گیرند و نتایج به دست آمده توسط نرم‌افزار SPSS به منظور بررسی میزان همبستگی شاخص‌ها مورد تحلیل قرار می-گیرند. یافته‌های تحلیل همبستگی پیرسون نشان دهنده ارتباط معنادار مستقیم و رو به بالای معماری الگوگرا با معیارهای بینش نمادین، معماری مفهومی، سلسله مراتب فضایی، انطباق محیطی، انطباق فرهنگی، خوانایی، نشانه گرایی، مقبولیت عمومی و معماری ایرانی – اسلامی می‌باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که برای بازگشت به الگوهای ایرانی - اسلامی در طراحی ساختمان‌های بلندمرتبه مسکونی امروزی 2 گروه از شاخص‌ها که در قالب بحث اخلاق مداری‌(شاخص‌های ذهنی) و انسان محوری (شاخص‌های کالبدی) مطرح می‌شوند، بیش از سایر عوامل و شاخص‌ها بر مبنای الگوهای معماری ایرانی - اسلامی تأثیرگذار و مطلوب نظر هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

490 - طراحی وتبیین الگوی توسعه کارآفرینی روستایی با ارائه یک راهبرد جدید بر اساس گردشگری کشاورزی:رویکرد داده بنیاد مطالعه موردی(روستاهای شاخص استان یزد)
مجید فتوحی غلامحسین حسینی نیا سید مجتبی سجادی

امروزه توسعه کارآفرینی از سازنده ترین راهکارهای توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی مناطق محروم و روستاها به حساب می آید و به دلیل تسلط بخش کشاورزی در اغلب مناطق روستایی،تاکید عمده بر کارآفرینی روستایی است..در این راستا،گردشگری کشاورزی(آگروتوریسم)تجربه بسیار مناسبی را برای ب أکثر

امروزه توسعه کارآفرینی از سازنده ترین راهکارهای توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی مناطق محروم و روستاها به حساب می آید و به دلیل تسلط بخش کشاورزی در اغلب مناطق روستایی،تاکید عمده بر کارآفرینی روستایی است..در این راستا،گردشگری کشاورزی(آگروتوریسم)تجربه بسیار مناسبی را برای بازدید کنندگان که به دنبال کار در مزرعه،باغ،دسترسی به طبیعت،گشت و گذار و تجارب فرهنگی هستندفراهم و از طرف دیگر به کشاورزان کمک می کند تا پویایی و دوام کشاورزی را حفظ و اقتصاد خود را تنوع ببخشند. پژوهش حاضر در پی طراحی الگوی توسعه کارآفرینی روستایی مبتنی برگردشگری کشاورزی می باشد.این پژوهش در چار چوب رویکرد کیفی و با به کار گیری روش تحقیق داده بنیاد انجام وابزار جمع آوری داده ها،مصاحبه های نیمه ساختار یافته بوده وبه منظور گردآوری اطلاعات ،با به کار گیری روش نمونه گیری هدفمند با 30 نفر از خبرگان آشنا به مباحث گردشگری روستایی،کارآفرینی روستایی،مسئولان محلی وصاحب نظران فرا محلی مصاحبه انجام گرفته است نتایج در قالب مدل پارادایمی ،شامل گردشگری کشاورزی به عنوان مقوله محوری و شرایط علی(ارکان و کالبد محیطی وزیست بومهای طبیعی)،عوامل زمینه ای(اثرات زیست محیطی،آموزش پایه،صنایع دستی وروستایی و زیر ساخت های ملموس)،شرایط مداخله گر(اثرات انگیزشی،زیر ساخت های ناملموس وفرهنگ وآئین ها)،راهبردها (توسعه وتحول،شاخص ها،آموزشهای کاربردی و ایجاد کارگاههای مشارکتی)وپیامد های آن (رشد اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی،توسعه فرهنگ کارآفرینی)قرار گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

491 - تحلیل ناهمگونی فضایی شاخص های توسعه و رتبه بندی استانهای کشور با تکنیک های آماره فضایی و تصمیم گیری های چند منظوره
بهنام باقری محمدتقی معصومی حسین نظم فر رسول صمدزاده

چکیدهدر این پژوهش به بررسی جایگاه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور پرداخته شده است. به همین منظور برای بررسی توسعه‌یافتگی از71 شاخص در 6 حوزه استفاده شده که این آمار از سالنامه های آماری سال1395 استخراج گردیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر کاربردی بوده و هدف آن بررسی جایگاه ت أکثر

چکیدهدر این پژوهش به بررسی جایگاه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور پرداخته شده است. به همین منظور برای بررسی توسعه‌یافتگی از71 شاخص در 6 حوزه استفاده شده که این آمار از سالنامه های آماری سال1395 استخراج گردیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر کاربردی بوده و هدف آن بررسی جایگاه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور است. در این تحقیق از روش آنتروپی شانون برای وزن‌دهی و برای محاسبات توسعه یافتگی از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه الکتر و ویکور استفاده شده است. برای یکسان سازی نتایج نیز تکنیک کپلند بکارگرفته شده، برای تهیه نقشه خوشه و ناخوشه و تحلیل فضایی نابرابری ها از تکنیک های آمار فضایی و روش لکه های داغ و خوشه و ناخوشه در تحلیل ها استفاده شده است، نتایج بدست آمده از روش‌ها نشان می‌دهد استان سمنان به تنهایی در وضعیت بسیار برخوردار قرار داشته و استانهایی مانند اصفهان، یزد و اردبیل و چهارمحال و بختیاری در وضعیت برخوردار قرار دارد. نتایج تحلیل های آمار فضایی با استفاده از تحلیل لکه های داغ بر مبنای امتیاز کپلند نشان می دهد که استانهای سمنان و مازندران به احتمال 95% و استانهای گلستان، تهران و اصفهان به احتمال 90% جزو لکه های داغ و استانهای سیستان و بلوچستان و هرمزگان به احتمال 90% لکه های سرد می باشند. تحلیل خوشه و ناخوشه بر مبنای امتیاز حاصل از مدل کپلند نیز حاکی است استان سمنان یک خوشه با مقادیر بالا ( HH ) و استان البرز یک ناخوشه می باشد که توسط مقادیر بالا محاصره شده است ( LH ) تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

492 - واکاوی شاخص‌های تراکم در محلات شهری جهت مهار پراکنده رویی (مطالعه موردی: منطقه 2 تهران)
محمد مولائی قلیچی هادی جوادزاداقدم رضا جهان بین نصراله کاردگر

امروزه با توجه به این که برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شهر، به عنوان یک ضرورت اساسی در برنامه‌های توسعه شهری محسوب می‌شود، پراکنده‌رویی شهری به عنوان یکی از محوری ترین بحث‌ها در سراسر جهان مطرح است. این پدیده در اثر برهم کنش عوامل متعددی ظاهر می‌گردد و یکی از راهکارهای مدیری أکثر

امروزه با توجه به این که برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شهر، به عنوان یک ضرورت اساسی در برنامه‌های توسعه شهری محسوب می‌شود، پراکنده‌رویی شهری به عنوان یکی از محوری ترین بحث‌ها در سراسر جهان مطرح است. این پدیده در اثر برهم کنش عوامل متعددی ظاهر می‌گردد و یکی از راهکارهای مدیریت، کنترل و کاهش اثرات منفی آن، شناسایی همین عوامل اثرگذار در بروز پدیده پراکنده رویی در شهرهاست. از این رو شناخت عوامل موثر در شکل‌گیری و گسترش شهرها می‌تواند در اتخاذ تصمیم‌های مناسب برای آینده آن‌ها کمک نماید. شهر تهران به عنوان پایتخت کشور طی سال‌های گذشته از نظر فیزیکی روند رو به رشد فزاینده‌ای را تجربه کرده است. به دلیل رانت‌های حاصل از رشد پراکنده و دست‌اندازی به اراضی اطراف که منجر به بروز ناهنجاری‌هایی در فرآیند رشد فیزیکی آن شده ، درک مکانیزم روند گسترش فیزیکی این شهر، از اهم اهداف تحقیق حاضر است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی می‌باشد. در این راستا با تجزیه و تحلیل داده‌های تراکمی رشد هوشمند، شامل متوسط طبقات، ضریب تراکم، متوسط سطح اشغال مسکونی، تراکم خالص مسکونی (نفر در هر هکتار)، متوسط سطح مسکونی (مترمربع)، مساحت زمین مسکونی (هزار مترمربع)، تراکم ناخالص جمعیتی (نفر در هر هکتار)، تعداد قطعه مسکونی در محلات 14 گانه منطقه2 شهرداری تهران با استفاده از مدل تحلیلی الکتر و آنتروپی به بررسی موضوع پرداخته شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

493 - بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی: تحلیلی بین کشوری
اسفندیار حیدری پور بیژن خلیل مقدم مهدی راست قلم احمدرضا مولائی

چکیده علاوه بر سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی و انسانی، مفهوم نو‌ظهور دیگری تحت عنوان سرمایه اجتماعی در مباحث توسعه مطرح شده است. سرمایه اجتماعی به مجموعه‌ای از عناصر فردی و گروهی، رسمی و غیررسمی در اجتماع به همراه روابط واقعی و انتزاعی درون و بین آن عناصر، اشاره دارد که أکثر

چکیده علاوه بر سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی و انسانی، مفهوم نو‌ظهور دیگری تحت عنوان سرمایه اجتماعی در مباحث توسعه مطرح شده است. سرمایه اجتماعی به مجموعه‌ای از عناصر فردی و گروهی، رسمی و غیررسمی در اجتماع به همراه روابط واقعی و انتزاعی درون و بین آن عناصر، اشاره دارد که با خلق مشارکت اجتماعی[1]، انسجام اجتماعی[2] و اعتماد اجتماعی، موجب زایش اثراتی هم افزا[3] شده و در نهایت بر کلیه ابعاد توسعه تأثیر می‌گذارد. رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی از جنبه‌های مطرح در خصوص مطالعات مربوط به سرمایه اجتماعی است که دارای ابهامات فراوانی است. مقاله حاضر با استفاده از داده های 164 کشور در زمینه شاخص‌های درصد زنان شاغل در سطوح وزارتخانه‌ای و درصد کرسی‌های اشغال شده توسط زنان در مجلس به عنوان شاخصهای سرمایه اجتماعی و داده‌های سرانه تولید ناخالص داخلی[4] به عنوان شاخص توسعه اقتصادی و با بهره‌گیری از تحلیل همبستگی پیرسون[5]، به بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی پرداخته است. نتایج بررسی رابطه بین سرانه تولید ناخالص داخلی با شاخص درصد زنان در سطح وزارتخانه ها، در بین کشورهای با توسعه انسانی بالا، متوسط و پائین؛ حاکی از آن است که تنها در کشورهای با توسعه انسانی بالا رابطه معنی دار و مثبتی بین شاخص توسعه اقتصادی و سرمایه اجتماعی، وجود دارد. واژگان کلیدی: سرمایه اجتماعی، توسعه اقتصادی، شاخص‌ درصد زنان شاغل ، سرانه تولید ناخالص داخلی. [1] . Social Participation [2] . Social Cohesion 4. Synergic: منظور از هم‌افزا بودن اثرات مجموعه عناصر تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی این است که اثرات ناشی از روابط متقابل بین عناصر، متفاوت (بیشتر و یا کمتر) با جمع جبری اثرات تک تک آن عناصر در حالتی که هیچگونه رابطه‌ای با یکدیگر ندارند، می‌باشد. [4] . GDP per capita [5] . Pearson Correlation تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

494 - توان‌مندی‌های اقلیم آسایش، راهبردی مناسب جهت توسعه گردشگری (مطالعه موردی:خراسان رضوی)
محمد حسن هجرتی رضا اسماعیلی اکرم صابر حقیقت

چکیده در این تحقیق سعی شده تا با استفاده از شاخص دما-فیزیولوژیکPET به ارزیابی و شناسایی محدوده‌های آسایش اقلیمی در سطح خراسان رضوی پرداخته شود. بدین منظور در یک دوره آماری22ساله، چهار شهر مشهد، قوچان، سبزوار و گناباد در مقیاس روزانه مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. نتایج أکثر

چکیده در این تحقیق سعی شده تا با استفاده از شاخص دما-فیزیولوژیکPET به ارزیابی و شناسایی محدوده‌های آسایش اقلیمی در سطح خراسان رضوی پرداخته شود. بدین منظور در یک دوره آماری22ساله، چهار شهر مشهد، قوچان، سبزوار و گناباد در مقیاس روزانه مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. نتایج حاصل نشان می‌دهد دوره بدون تنش فیزیولوژیکی یا آسایش اقلیم، کوتاه بوده و برای شهر مشهد37، سبزوار42، گناباد36و قوچان51روز از سال می‌باشد. نتایج تحلیل ماهانه که بر اساس کیفیت اقلیم آسایشی صورت گرفته نشان می‌دهد مناسب‌ترین زمان سفر به شهر مشهد اردیبهشت و مهر ماه است. شهر سبزوار فقط اردیبهشت ماه و گناباد در طی آبانماه جهت فعالیت‌های گردشگری مناسب هستند. طبق نتایج حاصله بهترین شرایط اقلیم آسایشی قوچان در خرداد و مهرماه به وقوع می‌پیوندد. به نظر می‌رسد جهت مقصد گزینی سفرهای تابستانی، شهر مشهد و به‌خصوص قوچان(نواحی شمالی استان)از شرایط بهتری برخوردارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

495 - شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های موثر بر سطح رضایت گردشگران نوروزی در شهر اصفهان
مسعود تقوایی محسن مصلحی

چکیده صنعت گردشگری از مهمترین منابع کسب درآمد کشورهای جهان است و در قرن 21 به تدریج به عنوان دومین صنعت مهم دنیا برشمرده می‌شود. گردشگری فعالیتی چند وجهی است و یکی از پیچیده ترین کسب و کارهای بشری با توجه به موقعیت جغرافیایی است. به همین دلیل برای دستیابی به سهم بیشتر أکثر

چکیده صنعت گردشگری از مهمترین منابع کسب درآمد کشورهای جهان است و در قرن 21 به تدریج به عنوان دومین صنعت مهم دنیا برشمرده می‌شود. گردشگری فعالیتی چند وجهی است و یکی از پیچیده ترین کسب و کارهای بشری با توجه به موقعیت جغرافیایی است. به همین دلیل برای دستیابی به سهم بیشتری در بازار جهانی باید به دنبال راه کارهایی منطقی و ایجاد یک برنامه منظم بود تا از این طریق و با دستیابی به اهداف دراز مدت این صنعت، تأثیر آن بر بهبود وضعیت اقتصادی متجلی گردد. برنامه ریزی و مدیریت گردشگری، با شناسایی عوامل مؤثر بر توسعة آن و با پاسخ دهی مناسب به تأمین نیازهای گردشگری در مقیاس محلی، ملی و فراملی آغاز می‌شود. چنانچه مؤلفه‌های مؤثر بر سطح رضایت گردشگران، با توجه به عوامل اقتصادی، اجتماعی و... به خوبی شناسایی و دسته بندی شوند می‌توان از آثار بسیار زیاد و مثبت توسعة گردشگری سود جست. بدین منظور تحقیق حاضر سعی دارد تا با شناسایی و رتبه بندی مؤلفه‌های مؤثر بر رضایت گردشگران، راهکارهایی را جهت بهبود و توسعة برنامه ریزی افزایش رضایتمندی گردشگران در جهت شکوفایی صنعت گردشگری ارائه نماید. جهت دستیابی به این هدف 27 متغیر مؤثر بر رضایت گردشگران، مشخص گردیدند. این پژوهش به شیوه پیمایشی انجام شده و داده‌ها به وسیله پرسشنامه از یک نمونه 320 نفری از گردشگران نوروزی شهر اصفهان جمع آوری شده است. نتایج به کارگیری تکنیک‌های تحلیل عاملی و تصمیم گیری چندشاخصه نشان داد که از میان این عوامل، ایجاد امنیت اجتماعی، آسایش و آرامش عمومی، دفاتر یا کیوسک اطلاع رسانی و قیمت اماکن اقامتی در رأس عواملی هستند که رضایت گردشگران در شهر اصفهان را فراهم می‌آورند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

496 - طراحی تقویم زیست‌اقلیمی کار کارگران پالایشگاه گاز پارسیان شهرستان مهر
منوچهر فرج زاده مرتضی محمدپور زهرا پربار بهنام مغانی بابک اجتماعی

چکیده شاخص‌های رقومی متعددی برای مطالعه زیست هواشناسی و زیست‌اقلیم‌شناسی از طرف دانشمندان پیشنهاد شده است که امروزه در مطالعات آب و هواشناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آن میان شاخص‌های ترکیبی دما – فیزیولوژی که مبتنی بر بیلان انرژی بدن انسان هستند از اعتبار بی أکثر

چکیده شاخص‌های رقومی متعددی برای مطالعه زیست هواشناسی و زیست‌اقلیم‌شناسی از طرف دانشمندان پیشنهاد شده است که امروزه در مطالعات آب و هواشناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آن میان شاخص‌های ترکیبی دما – فیزیولوژی که مبتنی بر بیلان انرژی بدن انسان هستند از اعتبار بیشتری برخوردار هستند. در این تحقیق با استفاده از شاخص دما - رطوبت تام (THI) و همچنین شاخص‌های دمای معادل فیزیولوژی (PET)، متوسط نظرسنجی پیش بینی شده (PMV) و شاخص دمای مؤثر استاندارد (SET) بهترین و مناسب‌ترین ساعات کاری در طول روزهای سال و با استفاده از داد‌ه‌های اقلیمی شامل دمای هوای خشک، فشار سطح زمین، رطوبت نسبی، سرعت باد و میزان ابرناکی آسمان به تفکیک سری‌های زمانی ساعات 6، 9، 12 و 15 در طول دوره آماری (1389-1373) مربوط به ایستگاه هواشناسی سینوپتیک لامرد برای کارگرانی که در محیط‌های باز در پالایشگاه گاز پارسیان واقع در شهرستان مهر مشغول به کارند، تعیین شده است. نتیجه حاصل از شاخص‌ تام و همچنین سه شاخص اخیر که از طریق مدل Ray Man انجام گرفته است، نشان می‌دهد که دوره آسایش اقلیمی در محدوده مورد مطالعه بسیار محدود بوده و عمدتاً منطبق بر ماه‌های سرد سال است. نتیجه حاصل از این مدل‌ها و شاخص‌ها، شرایط اقلیمی منطقه را در طول سال از لحاظ بیوکلیمایی نشان می‌دهد و رهنمودها و ارزیابی لازم از نظر آسایش یا عدم آسایش انسان و مناسب با ویژگی‌ها و خصوصیات اقلیمی منطقه ارائه می‌نماید که می‌تواند پایه و اساس بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

497 - تحلیل و ارزیابی راهبرد رشد هوشمند شهری در مناطق چهارگانه شهر کرمان
رضا رضایی بزنجانی مهری اذانی حمید صابری مهدی مؤمنی

چکیده راهبرد رشد هوشمند، مدیریت پویا و انعطاف پذیر رشد شهری بوده که دو هدف کارایی و کیفیت محیطی فضای شهری را مدنظر قرار دارد و به عنوان روشی اصلاحی برای رشد پراکندگی شهری در جهت رفع مشکلات شهری عمل می کند. بر همین اساس، پژوهش حاضر باهدف تحلیل و ارزیابی راهبرد رشد هوشمن أکثر

چکیده راهبرد رشد هوشمند، مدیریت پویا و انعطاف پذیر رشد شهری بوده که دو هدف کارایی و کیفیت محیطی فضای شهری را مدنظر قرار دارد و به عنوان روشی اصلاحی برای رشد پراکندگی شهری در جهت رفع مشکلات شهری عمل می کند. بر همین اساس، پژوهش حاضر باهدف تحلیل و ارزیابی راهبرد رشد هوشمند شهری در مناطق چهارگانه شهر کرمان به نگارش درآمده است. این پژوهش برحسب هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها به صورت پیمایشی (پرسشنامه) و جامعه آماری، شامل دو گروه شهروندان و مسئولین ـ نخبگان بوده که به روش نمونه گیری تصادفی داده ها جمع آوری شده است. جهت تجزیه ‌و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار SPSSو جهت تصویرسازی نتایج از نرم افزار ArcGISاستفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تمامی شاخص‌های مورد بررسی از سطح معنی داریِ مناسبی برخوردار هستند. میانگین کلی گروه مسئولین ـ نخبگان در رابطه با شاخص‌های رشد هوشمند در کرمان 45/3 و گروه شهروندان 96/2 است و گروه مسئولین ـ نخبگان تمامی شاخص ها را در سطحی متوسط به بالا ارزیابی کرده اند اما شهروندان تنها دو شاخص مسکن (25/3) و اجتماعی/هویت (3) را در سطحی متوسط دانسته اند و این امر نشان از وضعیت بهتر شهر کرمان از دید مسئولین ـ نخبگان دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز با سطح معناداری 023/0 و میزان آلفای کمتر از 05/0 حاکی از اثرگذاری متغیر مستقل بر وابسته و رابطه معنادار بین آن‌ها است. در نهایت بر پایه آزمون کروسکال والیس، منطقه 2 با بیشترین ارزش عددی (8/13) در رتبه اول قرار دارد و بنابراین، این‌گونه استنباط می شود که ساکنان مناطق چهارگانه کرمان در رابطه با وضعیت شاخص‌های رشد هوشمند شهری در این شهر، دیدگاه متفاوتی داشته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

498 - تحلیلی بر توزیع فضایی خدمات گردشگری (مطالعه موردی: شهر اصفهان)
مسعود تقوایی ملیحه ایزدی

چکیده شهرها دارای جاذبه‌های گردشگری فراوان می‌باشند و همواره گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌نمایند. لذا بررسی و تحلیل فضایی امکانات گردشگری موجود در سطح مناطق شهری اصفهان باعث می‌شود تا عدم تعادل در توزیع امکانات گردشگری بهتر مشخص شود و برنامه‌ریزی جهت توزیع عادل أکثر

چکیده شهرها دارای جاذبه‌های گردشگری فراوان می‌باشند و همواره گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌نمایند. لذا بررسی و تحلیل فضایی امکانات گردشگری موجود در سطح مناطق شهری اصفهان باعث می‌شود تا عدم تعادل در توزیع امکانات گردشگری بهتر مشخص شود و برنامه‌ریزی جهت توزیع عادلانه ی آن‌ها و دسترسی تمام افراد جامعه به خدمات مورد نظر، به نحو مطلوبی محقق گردد. هدف اصلی پژوهش، بررسی نحوة توزیع فضایی خدمات گردشگری در مناطق شهری می‌باشد. جامعه‌ی آماری پژوهش را، مناطق چهارده‌گانه‌ی شهر اصفهان تشکیل می‌دهد. این پژوهش از نوع توسعه‌ای-کاربردی و روش آن توصیفی-کمی‌و تحلیلی می‌باشد. در این پژوهش 39 شاخص با روش تحلیل عاملی خلاصه شده و به 8 عامل تقلیل یافته و سپس میزان اثرات هر یک از عامل‌ها در توسعه‌ی خدمات گردشگری مناطق مشخص و در نهایت جهت سطح بندی مناطق با استفاده از مدل موریس مناطق در پنج گروه (بسیار برخوردار، برخوردار، متوسط، محروم، بسیار محروم)سطح‌بندی شده‌اند. از طریق ایجاد رابطه‌ی رگرسیونی بین عوامل تأثیر گذار و درجه برخورداری، عامل‌هایی که در افزایش سطوح توسعه‌ی خدمات گردشگری مناطق مؤثرند مشخص گردید. نتایج نشان می‌دهد که، توزیع امکانات گردشگری در مناطق شهری اصفهان متعادل نیست و حاکی از تمرکز این خدمات در برخی از مناطق شهری است. به طوری که از مجموع 14 منطقه شهری، منطقه 6 با درجه 99/0 در سطح بسیار برخوردار و مناطق 8 و 14 به ترتیب با درجه 23/0 و 18/0 در سطح بسیار محروم قرار گرفته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

499 - بررسی و پیش‌بینی وضعیت اقلیم آسایش گردشگری و تاثیر آن در سرمایه‌گذاری بخش گردشگری تا سال 2050 میلادی (نمونه موردی: استان فارس)
علی شکور فرهاد ملایی

چکیده اقلیم بخش مهمی از ظرفیت گردشگری یک منطقه را به خود اختصاص می‌دهد. در حقیقت آب و هوا و تنوع آن به عنوان یک منبع گردشگری مطرح است و اغلب گردشگران در انتخاب محل و مدت اقامت به آن توجه دارند. اقلیم معمولا به عنوان یک منبع طبیعی خاص مورد نظر بوده است؛ منبعی که قابل ت أکثر

چکیده اقلیم بخش مهمی از ظرفیت گردشگری یک منطقه را به خود اختصاص می‌دهد. در حقیقت آب و هوا و تنوع آن به عنوان یک منبع گردشگری مطرح است و اغلب گردشگران در انتخاب محل و مدت اقامت به آن توجه دارند. اقلیم معمولا به عنوان یک منبع طبیعی خاص مورد نظر بوده است؛ منبعی که قابل تجدید است. بدین جهت اقلیم با دیگر منابع متفاوت است و مکان‌های گردشگری و حتی اقتصاد ناحیه‌ای و محلی را در مقیاس وسیعی تحت الشعاع قرار می‌دهد. در این پژوهش با استفاده از شاخص Tci و همچنین آزمون من-کندال روند تغییرات اقلیمی استان فارس و همچنین تاثیر این تغییرات در وضعیت اقلیم آسایش گردشگری در سال‌های آینده مورد بررسی قرار گرفته است. روش این پژوهش بصورت همبستگی می‌باشد. نتایج حاکی از آن است که ماه‌های فوریه (بهمن)، مارس (اسفند)، ژوئن (خرداد)، دسامبر (آذر)، و همچنین میانگین سالانه دارای روند مثبت و معنا دار بوده و رو به بهبودی هستند و بقیه ماه‌ها نیز روند ثابت دارند. همچنین بهترین ماه برای گردشگری در استان نیز ماه اکتبر(مهر) و بدترین ماه نیز ماه ژانویه (دی) می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

500 - بررسی و تعیین شاخص‌های توسعه انسانی-آموزش در استان‌های کشور (در سا‌ل‌های 1387 و 1388)
رضا زینل زاده صمد برزویان علیرضا قجری

چکیده مطالعه و بررسی وضعیت توسعه انسانی، به ویژه در سطح استان های کشور در یک فاصله زمانی بیش از یک دهه از مهم ترین اقداماتی است که می بایست در عصر دانش و فناوری اطلاعات، اقتصاد دانش بنیان برنامه پنجم توسعه کشور در مسیر تحقق اهداف سند چشم انداز کشور انجام پذیرد. پژوهش أکثر

چکیده مطالعه و بررسی وضعیت توسعه انسانی، به ویژه در سطح استان های کشور در یک فاصله زمانی بیش از یک دهه از مهم ترین اقداماتی است که می بایست در عصر دانش و فناوری اطلاعات، اقتصاد دانش بنیان برنامه پنجم توسعه کشور در مسیر تحقق اهداف سند چشم انداز کشور انجام پذیرد. پژوهش حاضر با توجه به این مهم، انجام گرفته است. در این مقاله ضمن معرفی شاخص های سه گانه مستقیم، غیرمستقیم و مالی برای رفع انتقاد های وارده به روش شاخص توسعه انسانی در ترکیب شاخص ها، از تلفیق روش‌های آماری چند متغیره استفاده شده است. لذا161 شاخص در دو مقطع زمانی1375 و 1388 به کمک تکنیک های تاکسونومی عددی و تجزیه به مولفه های اصلی با هم تلفیق شده و در نهایت ضریب توسعه نیافتگی هر یک از استان ها،در مقایسه با سایر استان ها محاسبه شده است. نتایج نشان می‌دهد که در متوسط ضریب عدم برخورداری بین استان‌ها حدود 2/22 درصد بهبود به وجود آمده است،اما شدت نابرابری بین آن‌ها افزایش یافته است. هم در سال 1375 و هم در سال 1388 از نظر ترکیب شاخص های اصلی توسعه انسانی، استان تهران در رتبه اول و استان سیستان و بلو چستان در رتبه آخر قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

501 - (اصلاحات انجام شده با رنگ قرمز و under line مشخص گردیده است) ارزیابی ظرفیت تحمل گردشگری از بعد اجتماعی (مطالعه موردی: محله درکه)
سیدموسی پورموسوی مریم مدیرروستا سمیه خسروی منصوره صادقی

چکیده گردشگری به‌عنوان یکی از اشکال با اهمیت از فعالیت‌های انسانی، اثرات مهمی درپی دارد و این اثرات در منطقه مقصد، مکانی که گردشگران با محیط، اقتصاد، فرهنگ و جامعه میزبان تعامل دارند، بسیار مشهود است. چنان‌چه گردشگری مدیریت نشود، تبعات ناخوشایندی به‌همراه خواهد داشت.. أکثر

چکیده گردشگری به‌عنوان یکی از اشکال با اهمیت از فعالیت‌های انسانی، اثرات مهمی درپی دارد و این اثرات در منطقه مقصد، مکانی که گردشگران با محیط، اقتصاد، فرهنگ و جامعه میزبان تعامل دارند، بسیار مشهود است. چنان‌چه گردشگری مدیریت نشود، تبعات ناخوشایندی به‌همراه خواهد داشت.. به‌منظور مدیریت توسعه گردشگری جنبه‌های مختلفی مورد توجه قرار می‌گیرد، که یکی از آن‌ها ظرفیت تحمل است. در واقع هدف این پژوهش، ارزیابی ظرفیت تحمل گردشگری درکه از بعد اجتماعی است تا با شناسایی اثرات اجتماعی آن، بتوان از منابع محله حفاظت و نگهداری کرده و امکان استفاده مناسب از آن فراهم شود. روش تحقیق اسنادی، پیمایشی و توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر پرسش‌نامه و مصاحبه می‌باشد که جامعه آماری مرکب از50 درصد دارندگان مشاغل و50 درصد ساکنان است. برای نمونه‌گیری از جامعه محلی از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده شده است. حجم نمونه آماری382 نفر از 6355 نفر جمعیت جامعه محلی در نظر گرفته شده است که با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه362 نفر می‌باشد. اطلاعات و داده‌های جمع‌آوری شده از طریق پرسش‌نامه با استفاده از نرم‌افزار spss تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش نمایانگر این است که جامعه میزبان از حضور گردشگران خشنود نیست و با توجه به شاخص داسکی، گردشگری در درکه به اشباع نزدیک شده است و مردم محلی نسبت به آن دچار دودلی و بدگمانی شده‌اند. این وضعیت برای افرادی که به نوعی از حضور گردشگران امرار معاش می‌کنند، کمی متفاوت است، به‌طوری که این افراد با توجه به شاخص رنجش داسکی در مرحله بی‌تفاوتی هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

502 - تدوین شاخص های روستاهای هدف گردشگری ایران وارزیابی آنها؛ مطالعه موردی:روستاهای نمونه استان سمنان
محمدعلی شادی دکترمسعود مهدوی حاجیلویی عزت اله عزتی

چکیده توسعه روستایی را می توان فرایند توانمند سازی و تقویت قابلیت زندگی در بستر کیفیت زندگی و محیط زیست، کارایی و خودبسندگی اقتصادی و نگهداشت و بهبود کیفیت زیست بوم در نواحی روستایی قلمداد کرد(Zmanipoor, 1994)..رهیافت هایی هستند که گردشگری را به عنوان یک راهبرد برای نو أکثر

چکیده توسعه روستایی را می توان فرایند توانمند سازی و تقویت قابلیت زندگی در بستر کیفیت زندگی و محیط زیست، کارایی و خودبسندگی اقتصادی و نگهداشت و بهبود کیفیت زیست بوم در نواحی روستایی قلمداد کرد(Zmanipoor, 1994)..رهیافت هایی هستند که گردشگری را به عنوان یک راهبرد برای نواحی روستایی به کار می گیرند.این رهیافت ها با توجه به روند روزافزون تخریب روستاها و افول کشاورزی سعی در ارائه راهبردهای جدیدی برای احیای نواحی روستایی از طریق ایجاد فعالیت های مکمل و یا متحول کردن این نواحی با توجه به منابع طبیعی و انسانی آنها دارند و تنها راه احیا مجدد این روستاها را ارائه برنامه ها و استراتژی های جزئی می دانند که بتوانند هم از منابع انسانی و طبیعی آنها بهره ببرند و هم بتوانند باعث ایجاد درآمد و افزایش رفاه زندگی ساکنان نواحی روستایی بشوند (Holland & Dixey,2003,7). از دهه 70 قرن بیستم،فعالیت‌های توریستی درمناطق روستایی به طورچشمگیری درهمه نقاط کشورهای توسعه یافته درسرتاسردنیاافزایش یافته‌اند که این امرنقشی اساسی درتوسعه مناطق روستایی که ازلحاظ اجتماعی و اقتصادی عقب مانده بودندایفا نمود(Perales, 2002). لذا متخصصین این صنعت،اذعان دارند که توسعه گردشگری روستایی ،بدون سازماندهی مجدد وگسترده مناطق روستایی براساس برنامه ریزی های علمی و مدون میسر نخواهد بود. در این تحقیق سعی براین است تا با بررسی وضعیت گردشگری روستایی و مشخص کردن شاخصهای موثر در تعیین روستاهای هدف گردشگری نسبت به ارزش گذاری این شاخصها با بهره گیری از مدل تحلیل سلسله مراتبی AHP اقدام نموده ونقش آن را درتوسعه روستاها نشان دهد، به منظور آزمون این شاخصها، روستاهای هدف گردشگری استان سمنان را مورد ارزیابی قرارداده و اولویت بندی نمائیم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

503 - بررسی آسایش حرارتی در فضای آزاد جهت برنامه‌ریزی گردشگری شهرهای استان سمنان با تاکید بر شهرستان مهدی شهر
سعید کامیابی قاسم ترحمی

چکیده جوهر برنامه‌یزی و مدیریت گردشگری شهریشناسایی منابع و عوامل موثر در توسعه ی گردشگری و استفاده بهینه و پایدار از آنها است، که در راستای تامین نیازهای فراغتی عامه شهروندان و بازدید کنندگان در مقیاس محلی، ملی و فراملی به کار می رود. یکی از مهمترین عوامل مذکور شرایط أکثر

چکیده جوهر برنامه‌یزی و مدیریت گردشگری شهریشناسایی منابع و عوامل موثر در توسعه ی گردشگری و استفاده بهینه و پایدار از آنها است، که در راستای تامین نیازهای فراغتی عامه شهروندان و بازدید کنندگان در مقیاس محلی، ملی و فراملی به کار می رود. یکی از مهمترین عوامل مذکور شرایط آسایش اقلیمی جهت گردشگری در فضای باز شهری می‌باشد. لذا با توجه به اهمیت آن جهت گردشگران و برنامه‌ریزان گردشگری با کمک پهنه آسایش بیوکلیمایی به پهنه بندی شهرستان‌های استان سمنان،همچون سمنان، شاهرود،دامغان،گرمسار و مهدی شهر پرداخته شد که درمیان شهرستان‌های استان،شهرستان مهدی شهر به دلیل ویژگی‌های جاذبه‌های طبیعی گردشگری خاص خود و همچنین به دلیل مطالعه کمتر در مورد آن بعنوان پایلوت و تاکید این مقاله انتخاب شد.هدف از این مقاله بررسی شرایط اقلیمی شهر مهدی شهر از لحاظ آسایش حرارتی جهت توسعه گردشگری در ماه‌ها و فصول مختلف سال از منظر اکوتوریسم است. در این مطالعه با استفاده از پارامترهای مهم اقلیمی (دما،رطوبت نسبی،باد،تابش، ساعات آفتابی و...) مستخرج از سالنامه آماری ایستگاه هواشناسی مهدی شهر(1389-1375)(سازمان هواشناسی کشور1390) و شاخص‌های زیست اقلیمی بیکر، ماهانی و ترجونگ و اولگی شرایط آسایش حرارتی منطقه در ماه‌ها و فصول مختلف سال در فضای آزاد استان سمنان در قالب نقشه با کمک نرم افزار‌های سیستم اطلاعات جغرافییای تهیه و تحلیل شد. نتایج شاخص‌های مورد استفاده نشان داد که در مهدی شهر از ماه فروردین لغایت آبان ماه (8 ماه از سال) دارای شرایط بهینه برای گردشگری در طبیعت و فضای آزاد از نظر آسایش حرارتی در ساعات شب و روز می‌باشد. هر چند که دو ماه تیر و مرداد به علت افزایش نسبی درجه حرارت این شهر دارای روزهای گرم می‌باشند اما وزش نسیم محلی کوه به دشت در طول ساعات شب و دشت به کوه در طول روز این وضعیت را به حد آسایش و قابل تحمل تبدیل می‌کند.همچنین در فروردین ماه و آبان ماه شرایط آسایشی در فضای آزاد بسیار خنک بوده که با پوشش لباس‌های مناسب فصول مذکور این شرایط تعدیل می‌یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

504 - مقایسه تطبیقی شهر سبز در نظام برنامه‌ریزی شهری آلمان و ایران (مورد مطالعه – کلانشهرهای برلین و تهران)
مهدی جیررودی رحیم سرور مهرداد نوابخش

چکیده امروزه شهرها بعنوان عامل اصلی ناپایداری در جهان، به موازات مجموعه تحولات تکنولوژیک و به تبع آن توسعه شهری، تراکم بیش از حد جمعیت و تمرکز فعالیت‌های اقتصادی در شهرها، پیامدهای زیست محیطی متعددی را که با کیفیت زندگی و رفاه مردم در مناطق شهری رابطه‌ای تنگاتنگ دارد، أکثر

چکیده امروزه شهرها بعنوان عامل اصلی ناپایداری در جهان، به موازات مجموعه تحولات تکنولوژیک و به تبع آن توسعه شهری، تراکم بیش از حد جمعیت و تمرکز فعالیت‌های اقتصادی در شهرها، پیامدهای زیست محیطی متعددی را که با کیفیت زندگی و رفاه مردم در مناطق شهری رابطه‌ای تنگاتنگ دارد، متحمل می‌شوند. ازاینرو بکارگیری رویکردهای جدید زیست محیطی نظیر شهر سبز، در برنامه‌ریزی و توسعه شهری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و مسیر دستیابی به توسعه پایدار شهری را هموار می‌سازد. کشور آلمان بعنوان یکی از کشورهای موفق جهان در زمینه رویکرد شهر سبز مطرح است. بمنظور دستیابی به نتیجه مطلوب، ارزیابی معیارها و شاخص‌های کمی و کیفی شهر سبز در آلمان، ضروریست و می‌تواند راهگشای مناسبی برای فعالیتهای مشابه در مناطق کلانشهری ایران؛ منجمله کلانشهر تهران باشد. هدف اصلی مقاله تبیین واقعیت‌های کلان جهت برنامه‌ریزی و مدیریت منطقه کلانشهری تهران می‌باشد. روش مورد استفاده در این پژوهش مقایسه تطبیقی در بررسی نمونه موردی است. این پژوهش با استراتژی کیفی به لحاظ هدف، توصیفی و به لحاظ روش، کتابخانه‌ای و مبتنی بر تحلیل اسناد و مدارک و با رویکرد تحقیقات توسعه‌ای انجام شده است. در یک مقایسه تطبیقی علل ناکامی این رویکرد در ایران بیان می‌شود و در خاتمه، این مقاله از پیشنهاداتی که جهت بهبود وضعیت زیست محیطی کلانشهر تهران و ایجاد پایداری بیشتر ارائه می‌شود، نتیجه‌گیری می‌کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

505 - بررسی تطبیقی چارچوب تنظیمی سفر و گردشگری در کشورهای حاشیه خلیج فارس، با تاکید بر جمهوری اسلامی ایران
رسول افضلی سیدعباس احمدی محمود واثق منوچهر جهانیان

چکیده گردشگری گسترده ترین صنعت خدماتی دنیاست. این صنعت متنوع به عنوان منبع اصلی اشتغال زایی، درآمد، شکوفایی اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها در بسیاری از کشورهای جهان به شمار می آید و از اینرو، اکثر کشورها امروزه در رقابتی تنگاتنگ در پی بهره گیری از مزایای حاصل از توسعه این أکثر

چکیده گردشگری گسترده ترین صنعت خدماتی دنیاست. این صنعت متنوع به عنوان منبع اصلی اشتغال زایی، درآمد، شکوفایی اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها در بسیاری از کشورهای جهان به شمار می آید و از اینرو، اکثر کشورها امروزه در رقابتی تنگاتنگ در پی بهره گیری از مزایای حاصل از توسعه این صنعت می باشند. از سوی دیگر، توجهبهمقرراتحقوقیامروزه یکیازعواملاساسیدرتوسعهصنعتگردشگریاست که در کنار امنیت از نقش بی بدیلی در این زمینه برخوردار می باشد.قانونمداریمبتنیبرتدوینقوانینومقرراتیاستکهوظایفوحقوقدوسویهگردشگرانوجامعهمیزبانراروشنمی نمایدوهدفآنسامان بخشیبهفعالیتهایعرضهگردشگریدرجهتیپایداراست. نظر به اهمیت منطقه ی خلیج فارس از نقطه نظر ژئوپلیتیکی، بحث امنیت و قانونمندی در این منطقه نه تنها برای توسعه ی صنعت گردشگری، بلکه در تمامی جنبه ها و در راستای دستیابی کشورهای منطقه به ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، حیاتی است. بنابراین توجه به مسائل امنیتی، زیست محیطی و قوانین و مقررات ناظر بر سفر و گردشگری در کشورهای حاشیه نشین خلیج فارس ، می تواند زمینه ساز دستیابی به توسعه پایدار گردشگری در منطقه باشد. در مقالهحاضر، چارچوب‌های تنظیمی گردشگری در کشورهای حاشیه ی خلیج فارس با تاکید بر جمهوری اسلامی ایران، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. روشانجام اینپژوهشتوصیفی- تحلیلیو مبتنیمطالعاتاسنادیوکتابخانه ای است. در این مقاله از داده های مربوط به گزارش مجمع جهانی اقتصاد، پیرامون شاخص جهانی رقابت پذیری سفر و گردشگری در سال 2013 استفاده شده است. از یافته هایتحقیق چنین بر می آید که به زعم گزارش منتشر شده، ایران در مجموع از نظر چارچوبهای تنظیمی سفر و گردشگری، در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس، از جایگاهی آنچنان که می بایست برخوردار نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

506 - منطقه‌بندی توسعه کشاورزی در استان فارس
غلامحسین عبدالله‌زاده خلیل کلانتری علی اسدی علیرضا خواجه شاهکوهی ابوالقاسم شریف‌زاده

چکیده هدف اصلی این تحقیق منطقه بندی توسعه کشاورزی در استان فارس به منظور شناسایی الگو های فضایی توسعه و تبیین عوامل ایجادکننده تفاوت های منطقه ای توسعه کشاورزی است. بر این اساس مجموعه ای از 87 شاخص توسعه کشاورزی مبتنی بر پنج بعد؛ 1) اجتماعی- فرهنگی، 2) ساختاری- اجرای أکثر

چکیده هدف اصلی این تحقیق منطقه بندی توسعه کشاورزی در استان فارس به منظور شناسایی الگو های فضایی توسعه و تبیین عوامل ایجادکننده تفاوت های منطقه ای توسعه کشاورزی است. بر این اساس مجموعه ای از 87 شاخص توسعه کشاورزی مبتنی بر پنج بعد؛ 1) اجتماعی- فرهنگی، 2) ساختاری- اجرایی، 3) فنی- مدیریتی، 4) اقتصادی- مالی و 5) زیرساختی- خدماتی، در سطح شهرستان تدوین و انتخاب شد. داده‌های تحقیق از منابع آماری استان از قبیل؛ سرشماری عمومی کشاورزی 1382 و همچنین نتایج سالنامه های آماری استان در سال های 1383 تا 1386، گردآوری شد. سپس با بکارگیری رهیافت شاخص ترکیبی، و تکنیک های منطقه بندی GIS الگوهای فضایی توسعه کشاورزی شهرستان ها به تفکیک ابعاد پنجگانه و همچنین بر اساس شاخص ترکیبی کل ترسیم شد. نتایج کلی نشان داد که کل استان به سه منطقه کلان قابل تقسیم می باشند که با توجه به ویژگی های کلیدی و مشترک شهرستان های آن و عوامل ایجاد کننده توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی آنها به این شرح نامگذاری شدند؛ سطح اول منطقه توسعه یافته شامل دو شهرستان است به عنوان ناحیه توسعه کشاورزی مبتنی بر بازارها، خدمات و صنایع شهری، سطح دوم منطقه متوسط شامل پنج شهرستان به عنوان ناحیه پیرامونی کشاورزی و سطح سوم نیز شامل 15 شهرستان است و به عنوان ناحیه پیرامونی غیرکشاورزی نامگذاری شده است که هر منطقه می تواند راهنمایی برای دستیابی به سطح بالاتر توسعه برای مناطق سطح پایین تر از خود باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

507 - معیارهای کالبدی و تأثیر آن بر فرهنگ جرم زا در محلات مرفه و غیرمرفه شهر بابلسر
رضا لحمیان

چکیده: احساس امنیت در فضاهای شهری یکی از شاخص های کیفیت فضا محسوب می شود. با گسترش شهرنشینی و افزایش رفتارهای ناهنجار شهری به ویژه جرایم، این موضوع اهمیت زیادی یافته است. هدف از انجام این بررسی شناخت تأثیرات معیارهای کالبدی بر روی شکل گیری فرهنگ جرم زا در محله های مرفه أکثر

چکیده: احساس امنیت در فضاهای شهری یکی از شاخص های کیفیت فضا محسوب می شود. با گسترش شهرنشینی و افزایش رفتارهای ناهنجار شهری به ویژه جرایم، این موضوع اهمیت زیادی یافته است. هدف از انجام این بررسی شناخت تأثیرات معیارهای کالبدی بر روی شکل گیری فرهنگ جرم زا در محله های مرفه و غیر مرفه شهر بابلسر می باشد. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. به منظور مطالعه و شناخت وضعیت ساختارهای کالبدی محیطی محله های مرفه و غیر مرفه شهر بابلسر از روش میدانی بهره جسته ایم. ابزار جمع آوری اطلاعات مصاحبه، فیش برداری و پرسشنامه می باشد. نتایج نشان دهنده این است که در محله های مرفه، همه مؤلفه های معیار کالبدی، بالاتر از حد متوسط (3 = Mean) ولی در محله های غیر مرفه همه مؤلفه ها پایین تر از حد متوسط قرار دارند و همچنین بین مؤلفه های معیار کالبدی و شکل گیری فرهنگ جرم زا در دو نوع محله رابطه معناداری وجود دارد. نتایج نشان داده اند که هرچه مولفه های پاکیزگی محیط محله ای، فضای کالبدی و میزان روشنایی در محلات مورد مطالعه ارتقاء یابد به همان نسبت کاهش شکل گیری فرهنگ جرم زای بیشتری حاصل می شود. یکی از راهکارهایی که در این زمینه می توان پیشنهاد داد این است که ساخت و سازهای کالبدی و نور پردازی معابر و کوچه های محله های غیر مرفه شهر بابلسر بهسازی و ساماندهی گردند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

508 - بررسی و تحلیل مؤلفه‌های مؤثر در توسعه شهرستان‌های استان فارس و سطح‌بندی آنها در سال 1385
علی زنگی آبادی علی اکبر رنجبر

چکیده هدف از تحلیل عاملی، شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های مؤثر توسعه یافتگی و میزان تأثیر آنها و سطح بندی شهرستان‌هاست. و هدف تحلیل خوشه ای، ناحیه بندی مناطق جغرافیایی استان یا به عبارت دیگر شناسایی مناطق و نواحی همگن و تحقق استعدادهای ذاتی ناحیه ای در جهت اعمال برنامه‌ریزی أکثر

چکیده هدف از تحلیل عاملی، شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های مؤثر توسعه یافتگی و میزان تأثیر آنها و سطح بندی شهرستان‌هاست. و هدف تحلیل خوشه ای، ناحیه بندی مناطق جغرافیایی استان یا به عبارت دیگر شناسایی مناطق و نواحی همگن و تحقق استعدادهای ذاتی ناحیه ای در جهت اعمال برنامه‌ریزی ناحیه ای شهرستان های استان فارس می باشد. نوع پژوهش کاربردی- توسعه ای و روش مطالعه " توصیفی ـ تحلیلی" است که از مدل های کمی نظیر تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای استفاده شده است. یافته های پژوهش با تحلیل عاملی نشان می دهد که، توسعه یافتگی شهرستان های استان فارس در راستای برنامه‌ریزی ناحیه ای توسعه پایدار نبوده به طوری که در زمینه شاخص های تلفیقی (در 5 عامل: بهداشتی- آموزشی، اجتماعی – کشاورزی، صنعتی – زیربنایی، اشتغال و کشاورزی)، از مجموع 24 شهرستان در سال 85، شهرستان های شیراز و آباده، برخوردار؛ شهرستان‌های جهرم، لار، فسا، لامرد، نی ریز، ارسنجان و مرودشت نسبتاً برخوردار؛ و شهرستان های اقلید، خرمبید، بوانات، پاسارگاد، نورآباد ممسنی، کازرون، فیروزآباد، قیرکارزین، خنج، داراب و استهبان محروم؛ و شهرستان های زرین دشت، مهر، فراشبند و سپیدان بسیار محروم شناخته شده اند. عامل بهداشتی ـ آموزشی بیشترین میزان تأثیر و عامل کشاورزی کمترین میزان تأثیر را در عوامل 5 گانه داشته اند. شهرستان های استان با تحلیل خوشه ای در 5 سطح در جهت برنامه ریزی ناحیه ای دسته بندی شده اند. رهیافت فوق نشان می دهد هیچ گونه برنامه ریزی برای نواحی همگن دیده نشده است. سطح بندی توسعه یافتگی شهرستان ها، نشان دهندۀ رابطه معنی دار و همبستگی بالا بین توسعه نیافتگی و توزیع نامتناسب عامل های بهداشتی ـ آموزشی، اقتصادی و زیربنایی است. شهرستان های نزدیک به مرکز استان نسبت به شهرستان‌های دورتر، کمتر توسعه یافته تر می باشند که این بازتاب و برآیند نظام برنامه ریزی و قطب رشد می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

509 - راهبردهای افزایش مشارکت مردمی در ارتقاء شاخص‌های زیست محیطی نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان‌های بخش مرکزی ملارد)
سیمین ارمغان

چکیده معضلات و چالش های زیست‌محیطی موجود در روستاهای کشور ضرورت و اهمیت ارتقاء شاخص‌های زیست‌محیطی قبل از هر گونه برنامه ریزی را بسیار ضروری ساخته است. با توجه به اهمیت مشارکت مردمی در ارتقاء شاخص‌های توسعه به ویژه بعد زیست‌محیطی ( طبیعی ) در مناطق روستایی، تحقیق حاضر أکثر

چکیده معضلات و چالش های زیست‌محیطی موجود در روستاهای کشور ضرورت و اهمیت ارتقاء شاخص‌های زیست‌محیطی قبل از هر گونه برنامه ریزی را بسیار ضروری ساخته است. با توجه به اهمیت مشارکت مردمی در ارتقاء شاخص‌های توسعه به ویژه بعد زیست‌محیطی ( طبیعی ) در مناطق روستایی، تحقیق حاضر سعی دارد راهبردهای مشارکت ساکنین را برای ارتقاء شاخص‌های زیست‌محیطی روستا در دهستان‌های بخش مرکزی ملارد شناسایی و به اولویت‌بندی آن‌ها بپردازد. سؤال اصلی مقاله این است که چگونه می توان زمینه مشارکت ساکنین نواحی روستایی دهستان‌های بخش مرکزی ملارد را برای بهبود شاخص‌های زیست‌محیطی فراهم نمود؟ و اینکه راهبردهای اولویت‌دار برای افزایش مشارکت مردمی در بهبود محیط‌زیست نواحی روستایی دهستان‌های بخش مرکزی ملارد کدامند؟ تحقیق حاضر کاربردی است و به روش توصیفی - پیمایشی انجام شده است. روش گردآوری داده‌ها، میدانی و با استفاده از پرسشنامه است و با مدل SWOT و آزمون T به سؤالات پاسخ داده شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بیشترین تمرکز صنایع فعال در دهستان‌های بخش مرکزی ملارد بوده که 92/25 درصد از کل واحدها را به خود اختصاص داده است، علاوه بر این مشکلات زیست‌محیطی ناشی از تولید زباله‌های خانگی، فضولات حیوانی مانند دیگر روستاهای کشور گریبان گیر این دهستان است. در بین عوامل درونی و بیرونی مؤثر، عامل O6 (آموزش و اطلاع‌رسانی به روستائیان) با مجموع امتیاز نهایی 2658/0 در اولویت اول قرار دارد. این در حالی است که عامل T7 (تغییر الگوی مصرف) با مجموع امتیاز نهایی 0169/0 کمترین میزان تأثیر را در افزایش مشارکت مردمی دهستان‌های بخش مرکزی ملارد در راستای ارتقای زیست‌محیطی به خود اختصاص داده است. موقعیت قرار‌گیری عوامل درونی و بیرونی در ماتریس 9 خانه ای نشان می دهد که باید برای ارتقای وضعیت زیست‌محیطی راهبردهای تهاجمی را مورد توجه و در اولویت اول قرار داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

510 - بررسی و تحلیل نابرابری فضایی شهرستان‌‌های استان همدان بر اساس شاخص‌‌های بهداشتی- درمانی
داود شیخی معصومه پازکی مختار یوردخانی

چکیده: در هر جامعه ای، بهبود وضعیت بهداشت و سلامتی شهروندان یکی از نـشانه هـای ارتقا و توسعة انسانی است. با توجه به اهمیت و نقش توسعه و توزیع مطلوب امکانات و شاخص های بهداشتی درمانی در بهبود کیفیت زندگی و توسعة پایدار مناطق، در پـژوهش حاضر توزیع و توسعة این شاخص ها در س أکثر

چکیده: در هر جامعه ای، بهبود وضعیت بهداشت و سلامتی شهروندان یکی از نـشانه هـای ارتقا و توسعة انسانی است. با توجه به اهمیت و نقش توسعه و توزیع مطلوب امکانات و شاخص های بهداشتی درمانی در بهبود کیفیت زندگی و توسعة پایدار مناطق، در پـژوهش حاضر توزیع و توسعة این شاخص ها در سطح شهرسـتان هـای اسـتان همدان ارزیابی مقایسه ای شده است. در این تحقیق، روش مطالعه توصیفی تحلیلی بوده و از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای استفاده شده است . یافته های پژوهش حاکی از این است که محرومیتی نسبی در سطح کل استان از نظر برخورداری از شاخص های بهداشتی و درمانی حاکم است و توزیع امکانات موجود نیز چندان متناسب با تـوان و نیـاز جمعیتـی شهرستان ها انجام نشده است. شهرستان همدان، به عنوان مرکـز اداری سیاسـی و اقتـصادی اسـتان، در رتبه دوم برخـوردارترین شهرستان از نظر توسعة شاخص های بهداشتی درمانی بوده و اختلاف نسبتاً چشمگیری بـا رتبه اول شهرستان ها که تویسرکان می باشد دارد. شهرستان های رزن، ملایر، نهاوند، بهار، کبودرآهنگ و اسدآباد بـه ترتیـب در رتبه های بعدی قرار گرفته و فامنین نیز محروم ترین شهرستان شناخته شده است و با مدل تحلیل خوشه ای نیز 3 سطح مشخص شد که سطح یک که برخوردارترین شهرستان است فقط تویسرکان را شامل شد و سطح 2 که شامل 4 شهرستان نیمه برخوردار همدان، رزن، ملایر و نهاوند بودند و سطح 3 که 4 شهرستان دیگر استان را شامل شد که محروم شناخته شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

511 - تحلیل آسیب‌پذیری شهرهای کشور از شاخص‌های حدی بارشی در دوره (2010-1981)
حمیده دالایی منوچهر فرج زاده امیر گندم کار محمد حسن نامی

چکیده: شهرها به دلیل تغییر گسترده در شرایط هیدرولوژیکی حوزه هایی که در آن واقع شده اند و وجود زیرساخت های حیاتی وسیع، به طور فزاینده ای نسبت به تغییر در الگوهای رویدادهای بارش ناشی از تغییرات اقلیمی و سیلاب های منتج از آن آسیب پذیر هستند. در این مقاله نیز با استفاده از أکثر

چکیده: شهرها به دلیل تغییر گسترده در شرایط هیدرولوژیکی حوزه هایی که در آن واقع شده اند و وجود زیرساخت های حیاتی وسیع، به طور فزاینده ای نسبت به تغییر در الگوهای رویدادهای بارش ناشی از تغییرات اقلیمی و سیلاب های منتج از آن آسیب پذیر هستند. در این مقاله نیز با استفاده از شاخص های بارشی پیشنهادی کمیسیون اقلیم شناسی هواشناسی جهانی(CCL) به استخراج داده ها و محاسبه شاخص ها در محیط RCLIMEX و پهنه بندی و وزن دهی سلسله مراتبی(AHP) در سیستم اطلاعات جغرافیایی(Arc GIS) پرداخته و درنهایت مناطق آسیب پذیر ایران از بارش های حدی در 5 طبقه پهنه بندی شد .نتایج نشان داد که فراوانی شاخص های بارش کاهش و روند شدت رخداد آنها در مناطق سواحل خزر، شمالغرب و غرب ایران در دوره مورد مطالعه افزایش داشته است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

512 - بررسی تحولات ساختار اشتغال با بهره‌گیری از تکنیک‌های تحلیل اقتصادی؛ مورد پژوهی: استان سیستان و بلوچستان
زهرا سادات (سعیده) زرآبادی مهدیه توفیقی محمدی

چکیده استان سیستان و بلوچستان با وجود دارا بودن قابلیت های فراوان بویژه در زمینه شیلات، معدن و گردشگری از مشکل بیکاری رنج می برد؛ که افزایش جمعیت، وجود مشکلات آب وهوایی و امنیتی و دور بودن استان از مرکز، از جمله عوامل آن هستند. هدف از این نوشتار، بررسی تحولات ساختار اش أکثر

چکیده استان سیستان و بلوچستان با وجود دارا بودن قابلیت های فراوان بویژه در زمینه شیلات، معدن و گردشگری از مشکل بیکاری رنج می برد؛ که افزایش جمعیت، وجود مشکلات آب وهوایی و امنیتی و دور بودن استان از مرکز، از جمله عوامل آن هستند. هدف از این نوشتار، بررسی تحولات ساختار اشتغال در استان سیستان و بلوچستان در دو دهه اخیر است. از این رو با بکارگیری مدل های اقتصاد منطقه ای و ارزیابی نتایج آن ها میزان شکاف توسعه یافتگی این استان در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات مورد بررسی قرار می گیرد. روش پژوهش، ‌توصیفی-تحلیلی است و از مدل های اقتصاد منطقه ای شامل مدل تغییر سهم، ضریب مکانی، اقتصاد پایه، ترکیب و تسهیم، ‌شاخص تغییر ساختاری و همچنین سالنامه آماری سال های 75، 85 و 90 مرکز آمار ایران استفاده شده است. در استان سیستان و بلوچستان در سال 1390 بخش کشاورزی و صنعت و در سال 1385، ‌بخش های صنعت و خدمات، بخش های پایه بوده اند. در این استان،‌ در بازه زمانی 85-75 بخش های کشاورزی،‌ ساختمان، بهداشت و مددکاری اجتماعی بخش های بازنده بودند و در فاصله سال های 90-85 زیربخش های عمده‌فروشی،خرده‌فروشی، حمل و نقل انبارداری و ارتباطات، واسطه‌گری‌های مالی، آموزش، بهداشت و مددکارئ اجتماعی و تأمین برق، گاز و آب، بازنده و بازنده مختلط بودند. رشد اشتغال استان در بخش خدمات، طی این سال ها کم تر از متوسط کشوری بوده و اشتغال دربخش صنعت آن، افزایش ناچیزی داشته است. بین سال های 85 تا 90 رشد کشاورزی استان به میزان چشمگیری از رشد کشور بیشتر بوده است. ساختار اقتصادی سیستان و بلوچستان بین سال های 75 تا 85 تغییر داشته است و از بخش کشاورزی و خدمات کاسته شده و به صنعت کمی افزوده شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

513 - شاخص ها و عوامل مکانی و جغرافیایی در عملکرد پارک های علم و فناوری ایران
علی حاجی شمسایی فاطمه نوشین فرد فهیمه باب الحوائجی

چکیده تحقیق حاضر برگرفته از بخشی از پایان نامه دکتری بوده که به شاخص ها و عوامل مکانی و جغرافیایی در توسعه پارک‌های علم و فناوری ایران پرداخته است. در این تحقیق با استفاده از روش پژوهش پیمایشی توصیفی و همچنین بررسی اکتشافی، ابتدا وضعیت مکانی و جغرافیایی موجود پارک های أکثر

چکیده تحقیق حاضر برگرفته از بخشی از پایان نامه دکتری بوده که به شاخص ها و عوامل مکانی و جغرافیایی در توسعه پارک‌های علم و فناوری ایران پرداخته است. در این تحقیق با استفاده از روش پژوهش پیمایشی توصیفی و همچنین بررسی اکتشافی، ابتدا وضعیت مکانی و جغرافیایی موجود پارک های علم و فناوری مورد مطالعه قرار گرفته و سپس با توجه به وضعیت موجود، میزان رضایت شرکت های دانش بنیان از محل استقرار فعلی پارک های علم و فناوری مورد سنجش قرار گرفته است. علاوه بر آن در بررسی اکتشافی سعی شده است تا مهمترین عوامل و شاخص های مکانی و جغرافیایی در عملکرد پارک های علم و فناوری ایران از دیدگاه صاحبان شرکت های فناور تعیین و معرفی شوند. نتایج تحقیق در بخش توصیفی نشان داد که : محل استقرار بیش از نیمی از پارک های علم و فناوری در خارج از دانشگاه ها و همچنین خارج از شهر مستقر بوده اند علاوه برآن فاصله زیادی با مراکز صنعتی نیز داشته اند که با توجه به این، شرکت های دانش بنیان میزان رضایت خود از محل استقرار پارک های علم و فناوری در رابطه با نزدیکی و دوری از مراکز دانشگاهی و علمی و همچنین مراکز صنعتی، 50 نفر با 6/15 درصد گزینه نظری ندارم، 61 نفر با 1/19 درصد گزینه بسیار کم، 48 نفر با 15 درصد گزینه کم، 54 نفر با 9/16 درصد گزینه متوسط، 63 نفر با 7/19 نفر گزینه زیاد و 44 نفر با 8/13 درصد گزینه بسیار زیاد را انتخاب کرده اند. علاوه بر آن، نتایج تحقیق در بخش بررسی اکتشافی نشان داد که: مهمترین عوامل و شاخص های جغرافیایی در توسعه و موفقیت پارک های علم و فناوری از دیدگاه شرکت های دانش بنیان 1- همجواری دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در منطقه و ارتباط با پارک (مهمترین عامل)؛ 2- وجود فعالیت‌های R&D و high-tech مرتبط با پارک در منطقه (عامل مهم دوم)؛ 3- حضور شرکت‌های قوی در پارک (عامل مهم سوم)؛ 4- نزدیکی و دسترسی به امکانات حمل و نقل مناسب؛ 5- وجود نیروی کار در منطقه؛ 6- نزدیکی به بازار مصرف داخلی؛ 7- دسترسی به مراکز و تاسیسات شهری؛ 8- همجواری مراکز صنعتی و ارتباط با آنها؛ بوده است. همچنین نتایج نشان داد در مورد فرضیه های پژوهش نشان داد که : 1- بین مکان جغرافیایی استقرار پارک های علم و فناوری و میزان تولیدات علمی 2- بین توسعه پارک های علم و فناوری و رشد دانش بومی و منطقه ای رابطه معناداری وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

514 - بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی: تحلیلی بین کشوری
بیژن خلیل مقدم اسفندیار حیدری پور مهدی راست قلم احمدرضا مولائی

چکیده علاوه بر سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی و انسانی، مفهوم نو‌ظهور دیگری تحت عنوان سرمایه اجتماعی در مباحث توسعه مطرح شده است. سرمایه اجتماعی به مجموعه‌ای از عناصر فردی و گروهی، رسمی و غیررسمی در اجتماع به همراه روابط واقعی و انتزاعی درون و بین آن عناصر، اشاره دارد که أکثر

چکیده علاوه بر سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی و انسانی، مفهوم نو‌ظهور دیگری تحت عنوان سرمایه اجتماعی در مباحث توسعه مطرح شده است. سرمایه اجتماعی به مجموعه‌ای از عناصر فردی و گروهی، رسمی و غیررسمی در اجتماع به همراه روابط واقعی و انتزاعی درون و بین آن عناصر، اشاره دارد که با خلق مشارکت اجتماعی[1]، انسجام اجتماعی[2] و اعتماد اجتماعی، موجب زایش اثراتی هم افزا[3] شده و در نهایت بر کلیه ابعاد توسعه تأثیر می‌گذارد. رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی از جنبه‌های مطرح در خصوص مطالعات مربوط به سرمایه اجتماعی است که دارای ابهامات فراوانی است. مقاله حاضر با استفاده از داده های 164 کشور در زمینه شاخص‌های "درصد زنان شاغل در سطوح وزارتخانه‌ای" و "درصد کرسی‌های اشغال شده توسط زنان در مجلس" به عنوان شاخصهای سرمایه اجتماعی و داده‌های سرانه تولید ناخالص داخلی[4] به عنوان شاخص توسعه اقتصادی و با بهره‌گیری از تحلیل همبستگی پیرسون[5]، به بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی پرداخته است. نتایج بررسی رابطه بین سرانه تولید ناخالص داخلی با شاخص درصد زنان در سطح وزارتخانه ها، در بین کشورهای با توسعه انسانی بالا، متوسط و پائین؛ حاکی از آن است که تنها در کشورهای با توسعه انسانی بالا رابطه معنی دار و مثبتی بین شاخص توسعه اقتصادی و سرمایه اجتماعی، وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

515 - تحلیل و بررسی تاثیر نوسانات اقلیمی بر کوچ عشایر فارس (مطالعه موردی طایفه عمله)
حسن لشکری محمد ابراهیم عفیفی زهرا پربار

چکیده آب و هوا یکی از عوامل اساسی تاثیرگذار در زیست انسان و همه جانوران و شکل دهنده چهره طبیعت است. همه فعالیت‌های روزانه ما انسان‌ها از عناصر سازنده جو تاثیر پذیرفته و متقابلا فعالیت‌های ما بر آب و هوای اطراف ما اثر می‌گذارد. غلبه و تاثیر عوامل و عناصر جوی به گونه‌ای أکثر

چکیده آب و هوا یکی از عوامل اساسی تاثیرگذار در زیست انسان و همه جانوران و شکل دهنده چهره طبیعت است. همه فعالیت‌های روزانه ما انسان‌ها از عناصر سازنده جو تاثیر پذیرفته و متقابلا فعالیت‌های ما بر آب و هوای اطراف ما اثر می‌گذارد. غلبه و تاثیر عوامل و عناصر جوی به گونه‌ای بوده است که بشر از ابتدای پیدایش در تلاش سازگاری خود با این پدیده مهم طبیعی بوده است. در این میان جانوران و گیاهان بدلیل عدم برخورداری از قوه تعقل آسیب‌پذیرتر از انسان‌ها می‌باشند. در نتیجه مجبور هستند از تا سرحد امکان، خود را با شرایط اقلیمی محیط اطراف خود سازگار نمایند. به همین دلیل جانوران و حیات وحش در طول سال در انطباق با تغییرات فصلی و دوره‌ای آب و هوا دست به مهاجرت زده‌اند. انسانها نیز که اقدام به نگهداری وپرورش جانوارن اقدام نموده برای جلوگیری از آسیب دام‌هایی خود و از طرفی بهره‌برداری مناسب از شرایط اقلیمی همراه دام خود در طول سال اقدام به کوچ نموده‌اند. حرکت بین ییلاق و قشلاق در واکنش طبیعی انسان و دام به شرایط اقلمی محیط است. در این تحقیق جهت بررسی نقش اقلیم در زمان‌بندی حرکت عشایر طایفه عمله بین ییلاق و قشلاق در نوسانات اقلیمی، با استفاده از شاخص SPI یک نمونه از خشکسالی شدید (2001) و‌تر سالی شدید (2004) در یک دوره آماری پانزده ساله انتخاب و تحلیل شده است. ملاحظه شد که در خشکسالی‌های شدید عشایر یک ماه تا 45 روز زودتر از قشلاق حرکت کرده و روزانه 40 کیلومتر و مسافت 900 کیلومتری بین قشلاق و ییلاق را در مدت زمان 20 روز طی کرده است. در حالی که در ترسالی‌های شدید مسیر فوق را در 45 تا 50 روز طی کرده و به طور متوسط روزانه 18 تا 20 کیلومتر حرکت کرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

516 - مطالعه شاخص‌های CP،ET و TCI بر ارزیابی آسایش انسان (مطالعه موردی: استان خوزستان)
رضا برنا فریده اسدیان

چکیده آسایشاقلیمییکیازمهمترینعواملمؤثردرزندگیانساناستوشناختشرایطزمانیومکانیاینمسئلهنقشاثرگذاریدربرنامه‌ریزی برایرفاهوپیشرفتجامعهانسانیدارد.هدفازاینمطالعهبررسیشاخص‌هایزیستاقلیمیبرارزیابیآسایشانساندراستانخوزستانمی‌باشد.پژوهشحاضرازنظرروشتحقیقتوصیفی-تحلیلیوازنظرهدفکاربردیا أکثر

چکیده آسایشاقلیمییکیازمهمترینعواملمؤثردرزندگیانساناستوشناختشرایطزمانیومکانیاینمسئلهنقشاثرگذاریدربرنامه‌ریزی برایرفاهوپیشرفتجامعهانسانیدارد.هدفازاینمطالعهبررسیشاخص‌هایزیستاقلیمیبرارزیابیآسایشانساندراستانخوزستانمی‌باشد.پژوهشحاضرازنظرروشتحقیقتوصیفی-تحلیلیوازنظرهدفکاربردیاست.دراینتحقیق،بهمنظورارزیابیشرایطاقلیمآسایشبااستفادهازشاخص‌هایبیوکلیماییبیکر(CP)،دمایمؤثر(ET)واقلیمگردشگری(TCI)وداده‌هایاقلیمیطیدورهآماری20ساله(1392-1372)شرایطآسایشیدرمناطقمختلفاستانخوزستانتجزیهوتحلیلگردید.درنهایتپسازمحاسبهضرایبشاخص‌هایزیستاقلیمی،براینشاندادنبهترتغییراتضریبآسایشحرارتیدراستانخوزستانپهنهبندیهریکازشاخص‌هابهوسیلهنرمافزارGISصورتگرفت.بررسیشاخص‌هایزیستاقلیمینشاندادکهاستانخوزستاندرطولسالباداشتنتنوعبیوکلیمایی،ازشرایطبسیارگرمتابسیارخنکبرخورداراست.اواخربهاروطولتابستانازمحدودهآسایشبیوکلیماییخارجاست،ولیدرفصولپاییز،زمستانونیمهاولفروردینماهباتوجهبهبرودتهوا،شرایطآسایشبهتریبراستانحاکماست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

517 - سطح‌بندی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان ساوه از نظر میزان محرومیت و درجه توسعه‌یافتگی با استفاده از شاخص ناموزون موریس
مجتبی رسولی علیرضا استعلاجی مجید ولی شریعت پناهی

چکیده با وجود سابقه برنامه‌ریزی توسعه در ایران، نابرابری‌های منطقه‌ای در روستاهای کشور مشهود است. بحث نابرابری توسعه در میان روستاها از موضوعاتی است که اخیراً در فرهنگ برنامه‌ریزی منطقه‌ای مطرح شده است و هنوز در کشور ما جایگاه چندان مشخصی ندارد. بررسی جنبه‌های مختلف اق أکثر

چکیده با وجود سابقه برنامه‌ریزی توسعه در ایران، نابرابری‌های منطقه‌ای در روستاهای کشور مشهود است. بحث نابرابری توسعه در میان روستاها از موضوعاتی است که اخیراً در فرهنگ برنامه‌ریزی منطقه‌ای مطرح شده است و هنوز در کشور ما جایگاه چندان مشخصی ندارد. بررسی جنبه‌های مختلف اقتصادی - اجتماعی، محیطی و ... مناطق و تحلیل آنها به صورت نسبی بیانگر میزان برخورداری، سطح رفاه و توسعه یافتگی آن‌ها می‌باشد. نابرابری‌های توسعه‌ای که به دلایل متعددی نظیر دلایل تاریخی، طبیعی، دموگرافیکی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و ... ایجاد می‌شوند رشد ناهمگون و نامتعادل میان نواحی را سبب خواهند شد. تعیین و اندازه‌گیری سطح توسعه‌یافتگی سکونتگاه‌های روستایی می‌تواند، موقعیت‌ها و نارسایی‌های موجود را مشخص کند. همچنین، پرداختن به علل عقب ماندگی و شناخت بخش‌های توسعه نیافته‌ی برخی مناطق باعث می‌شود، برنامه ریزان در تخصیص بهینه اعتبارات و حرکت به سوی عدالت اجتماعی که از جمله هدف‌های برنامه برای برطرف کردن ناهماهنگی‌های توسعه بین روستاها می‌باشد، توفیق یابند. از طرف دیگر، شناخت وضعیت برخورداری روستاها، مسئولان برنامه‌ریزی ناحیه‌ای را قادر می‌سازد تا در سیاست‌گذاری‌ها اصلاحات لازم را به عمل آورند. هدف از این تحقیق شناسایی میزان برخورداری و محرومیت دهستان‌های شهرستان ساوه با استفاده از مدل موریس می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات از روش مطالعه کتابخانه‌ای و اسنادی و تحلیل داده‌های آماری بوده که نهایتاً منجر به سطح بندگی سکونتگاه‌های روستایی از نظر میزان محرومیت و درجه توسعه‌یافتگی می‌باشد. بر اساس نتایج حاصل از تحقیق سطح توسعه‌یافتگی دهستان‌های شهرستان ساوه در بخش‌های مختلف متفاوت می‌باشد. اما در بیشتر بخش‌ها توسعه یافته ترین دهستان طراز ناهید و توسعه نیافته ترین دهستان شاهسونکندی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

518 - تحلیل پراکنش فضایی کاربری‌های خدمات عمومی شهری با استفاده از روش شاخص ویلیامسون (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)
روشن کوشانه بختیار عزت پناه میرنجف موسوی

چکیده وجود نابرابری در توزیع خدمات و امکانات در مناطق یک شهر پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست و این نابرابری و عدم تعادل در شهرها یک امری طبیعی است و می توان آن را به حداقل ممکن رساند. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت پراکنش فضایی کاربری های خدمات عمومی و ارائه أکثر

چکیده وجود نابرابری در توزیع خدمات و امکانات در مناطق یک شهر پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست و این نابرابری و عدم تعادل در شهرها یک امری طبیعی است و می توان آن را به حداقل ممکن رساند. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت پراکنش فضایی کاربری های خدمات عمومی و ارائه راهکارهای لازم جهت کاهش این نابرابری در شهر تبریز می باشد. نوع روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش مناطق ده گانه شهرداری تبریز است. نتایج نشان می دهد که وضعیت تحقق پذیری طرح های توسعه شهری به لحاظ توزیع فضایی کاربری های خدمات عمومی با مشکلات زیربنایی مواجه بوده و براساس پراکندگی جمعیت نبوده و این امر در مناطق محروم به ویژه مناطق سه، چهار، هشت و نه تبریز قابل توجه می باشد و در جهت کاهش این نابرابری و نحوه توزیع خدمات پیشنهاد می شود با بازبینی های دقیق و کارشناسانه و اجرای صحیح طرح های توسعه شهری در راستای حل مشکلات شهروندان گام برداشته شود تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

519 - تحلیل شاخص‌های تاب‌آوری سکونتگاه‌های غیررسمی در برابر زلزله با رویکرد اجتماعی (نمونه موردی: محله فرحزاد تهران)
شیدا حیدریان محمود رحیمی ثریا فتح الهی سیروان غفوری

چکیده امروزه جوامع در تلاش برای دست یابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آنها را به وضعیت پیش از بحران (اولیه یا عادی) فراهم سازد. از این رو در سال‌های اخیر به تاب آوری به جای آسیب پذیری تأکید خاصی می‌شود. افزایش آسیب پذیری شهرها باعث خسارات و تلفات أکثر

چکیده امروزه جوامع در تلاش برای دست یابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آنها را به وضعیت پیش از بحران (اولیه یا عادی) فراهم سازد. از این رو در سال‌های اخیر به تاب آوری به جای آسیب پذیری تأکید خاصی می‌شود. افزایش آسیب پذیری شهرها باعث خسارات و تلفات جانی و مالی زیادی می شود این موضوع در سکونتگاه‌های غیررسمی از اهمیت بیشتری برخوردار است با توجه به ویژگی های ساخت و شکل گیری این سکونتگاه‌ها و نبود زیر ساخت‌های مناسب شهری در خود، لذا این نوع با فت ها از درجه و شدت آسیب پذیری بیشتری برخوردار هستند.. هدف این مقاله تحلیل شاخص‌های تاب آوری سکونتگاه‌های غیررسمی در برابر زلزله با رویکرد اجتماعی می‌باشد و محله فرحزاد به عنوان نمونه موردی بررسی می گردد. روش به کار رفته روش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی می‌باشد و ابزار گردآوری داده‌ها اسنادی و کتابخانه ای و پیمایشی می باشد. با توجه به فرمول کوکران تعداد 384 پرسشنامه میان ساکنین محدوده توزیع شد. و شاخص های اجتماعی با استفاده از نتایج مطالعات و تکنیک دلفی استخراج گردید و وزن نهایی آنها با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی AHP تعیین گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد تاب آوری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی-محیطی و مدیریتی- نهادی در محدوده فرحزاد وضعیت مناسبی ندارند واز لحاظ اهمیت شاخص‌های اجتماعی تاب آوری، شاخص آگاهی و دانش با وزن نهایی w1=0.4472 دارای بیشترین تأثیر و شاخص وابستگی اجتماعی با وزن نهایی w5=0.0292 دارای کمترین تأثیر در تاب آوری محله فرحزاد تهران را دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

520 - ارزیابی وضعیت شاخص‌های اجتماعی مسکن در نواحی روستایی استان گیلان
محمدرضا پورغفار مغفرتی عیسی پوررمضان

چکیده شاخص‌های مسکن مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ابزار برنامه‌ریزی مسکن می باشند. بررسی شاخص‌های اجتماعی مسکن یکی از وسایل و شیوه‌های شناخت ویژگی‌های مسکن به شمار می‌رود که می‌توان به کمک آن پارامترهای مؤثر در امر مسکن را شناخت و هرگونه برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری را آسان نمود. أکثر

چکیده شاخص‌های مسکن مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ابزار برنامه‌ریزی مسکن می باشند. بررسی شاخص‌های اجتماعی مسکن یکی از وسایل و شیوه‌های شناخت ویژگی‌های مسکن به شمار می‌رود که می‌توان به کمک آن پارامترهای مؤثر در امر مسکن را شناخت و هرگونه برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری را آسان نمود. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی وضعیت شاخص‌های کمی و کیفی اجتماعی مسکن مناطق روستایی استان گیلان و مقایسه تطبیقی آن با مساکن شهری می باشد. از این‌رو پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و ماهیت روش آن توصیفی- تحلیلی است که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق منابع اسنادی حاصل از نتایج سرشماری استان در سال 1390 به‌دست‌آمده است. نتایج بررسی و مقایسه شاخص‌های اجتماعی مسکن در مناطق روستایی استان گیلان در سال 1390 نشان می دهد که از نظر شاخص‌های اجتماعی کمی مسکن (تراکم خانوار در واحد مسکونی، تراکم نفر در واحد مسکونی و توزیع واحدهای مسکونی برحسب تعداد اتاق و خانوار)، در وضعیت مناسب‌ و مطلوبی قرار دارد و هم چنین از نظر شاخص‌های اجتماعی کیفی (میانگین سطح زیربنای واحد مسکونی، دوام مصالح ساختمانی، مالکیت و نحوه تصرف و امکانات زیرساختی و تسهیلات)، واحدهای مسکونی در شرایطی به نسبت مناسب هستند اما در مقایسه با شاخص های کمی و کیفی مناطق شهری استان، گواه این استه که کماکان مشکلات و کاستی‌هایی نیز وجود دارد و با وضعیت مناسب و مطلوب فاصله دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

521 - بررسی شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار و سطح برخورداری آن در کلان‌شهرهای ایران
سید امیرحسین منجم زاده کرامت الله زیاری حمیدرضا ماجدی

چکیده محیط زیست شهری، محصول تلاقی سه مؤلفه محیط طبیعی، محیط انسان‌ساخت و محیط اقتصادی و اجتماعی است. یکی از موضوعات مهم در توسعه کلان‌شهرهای ایران عدم توجه کافی به مؤلفه‌های توسعه پایدار از جمله مؤلفه زیست‌محیطی است که این امر منجر به پیدایش خطرات و معضلات شهری پیچید أکثر

چکیده محیط زیست شهری، محصول تلاقی سه مؤلفه محیط طبیعی، محیط انسان‌ساخت و محیط اقتصادی و اجتماعی است. یکی از موضوعات مهم در توسعه کلان‌شهرهای ایران عدم توجه کافی به مؤلفه‌های توسعه پایدار از جمله مؤلفه زیست‌محیطی است که این امر منجر به پیدایش خطرات و معضلات شهری پیچیده و ناپایداری مانند آلودگی منابع آبی، آلودگی هوا، ناسالم بودن آب آشامیدنی، نبود سیستم کا‌رآمد جهت جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب، آلوده ‌شدن خاک به مواد شیمیائی، انباشته شدن مواد زائد جامد، فرسایش خاک و ... شده است. هدف این مقاله بررسی سطح برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار است. سؤال اصلی مقاله این است که برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار در چه سطحی است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح شده است از جمله اینکه شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار کدام اند؟ و یا اینکه کدام شهرهای ایران در گروه شهرهای میلیونی قرار می‌گیرند؟ شهرهای میلیونی کشور بر اساس سرشماری سال 1395 عبارت اند از: تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، اهواز، قم، کرمانشاه و ارومیه. نتایج این مقاله نشان می‌دهد که نگاه ما به شهرها می‌بایستی به عنوان موجودی ارگانیک باشد و از نگاه مهندسی صرف به شهرها پرهیز شود و این که شهر به همان میزان که به کالبد نیاز دارد، به همان میزان به پایداری شهری در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و سیاسی و مهم‌تر از همه زیست‌محیطی نیاز دارد. نتایج این مقاله نشان می دهد که اهواز، شیراز و ارومیه برخوردارترین شهرها از نظر توسعه پایدار محسوب می‌شوند. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی-توسعه‌ای است که اطلاعات مورد نظر از طریق مرکز آمار ایران و سالنامه‌های آماری جمع‌آوری گردیده است. روش انجام مطالعه تحلیل عاملی است و نتایج به دست آمده بیانگر تفاوت معنی‌دار شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار در شهرهای میلیونی کشور است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

522 - ارزیابی شهرستان‌های استان لرستان از نظر شاخص‌های توسعه گردشگری
محمد صادق علیائی کاظم خزایی

چکیده استان لرستان با وجود پتانسیل‌های فراوانی که در زمینه گردشگری دارد، تا به حال نتوانسته است سهم مناسبی در بازار گردشگری به دست آورد؛ با این اوصاف پژوهش حاضر با هدف تحلیل سطح بهره مندی شهرستان‌های استان لرستان، از نظر شاخص‌های توسعه گردشگری که شامل 10 شاخص برای 9 شه أکثر

چکیده استان لرستان با وجود پتانسیل‌های فراوانی که در زمینه گردشگری دارد، تا به حال نتوانسته است سهم مناسبی در بازار گردشگری به دست آورد؛ با این اوصاف پژوهش حاضر با هدف تحلیل سطح بهره مندی شهرستان‌های استان لرستان، از نظر شاخص‌های توسعه گردشگری که شامل 10 شاخص برای 9 شهرستان استان می‌باشند پرداخته است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی است و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل تحلیل مکانی تاکسونومی عددی استفاده شده است، سپس با استفاده از map Arc نقشه توزیع فضایی شاخص‌های توسعه گردشگری در سطح شهرستان‌های استان ترسیم و به تحلیل توزیع فضایی و سطح بهره مندی زیرساخت‌های گردشگری در استان پرداخته شده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که شهرستان‌های خرم آباد و بروجرد برخوردارترین و شهرستان‌های الیگودرز، کوهدشت، دورود، پلدختر، دلفان، ازنا و سلسله از نظر شاخص‌های توسعه گردشکری، به ترتیب در رتبه‌های سوم تا نهم قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

523 - ارزیابی ریسک فضاهای ورزشی روباز شمیرانات تهران در ارتباط با آلودگی هوا و ارائه راهکارهای مدیریت حفظ محیط‌زیست
افسانه روحانی سید مصطفی طیبی ثانی هومن بهمن‌پور باقر مرسل

چکیده: هدف از این مقاله، ارزیابی ریسک زیست محیطی فضاهای ورزشی روباز در ارتباط با پهنه‌بندی آلاینده های هوا با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS می‌باشد. این تحقیق به لحاظ زمان اجرا، از نوع مقطعی و به لحاظ خروجی‌ها، از نوع کاربردی می‌باشد. جامعه آماری فضاهای ورزشی ر أکثر

چکیده: هدف از این مقاله، ارزیابی ریسک زیست محیطی فضاهای ورزشی روباز در ارتباط با پهنه‌بندی آلاینده های هوا با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS می‌باشد. این تحقیق به لحاظ زمان اجرا، از نوع مقطعی و به لحاظ خروجی‌ها، از نوع کاربردی می‌باشد. جامعه آماری فضاهای ورزشی روباز شمیرانات تهران و نمونه آماری ۱۶ مجموعه ورزشی روباز در منطقه مطالعاتی با مقیاس متوسط تا بزرگ است. داده‌های ایستگاههای سنجش آلودگی در پیرامون منطقه، به روش کریجینگ، برای بازه زمانی ۵ ساله درون‌یابی شدند. از شاخص کیفیت هوا (AQI) به عنوان استاندارد، جهت تطبیق داده‌ها استفاده گردید. رویهم‌گذاری لایه‌ها با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS, 9.2 انجام شد. مدل ویلیام فاین نیز به عنوان ابزار ارزیابی ریسک مورد استفاده قرار گرفت. کیفیت هوا در شش ماهه دوم بازه زمانی مورد نظر، اندکی نسبت به شش ماهه اول پایین‌تر بوده است. رتبه ریسک ۲۵۰ بوده که نشانگر وضعیت اضطراری و سطح ریسک متوسط است و لازم است تا توجهات لازم در اسرع وقت صورت گیرد.بخش زیادی از مجموعه‌های ورزشی روباز در شمیرانات تهران، در معرض آلاینده‌های هوا قرار دارند و با توجه به آسیب‌پذیری ورزشکاران در شرایط آلودگی شدید هوا، لازم است تا با اتخاذ راهکارهای مدیریتی به ارتقای کیفیت این نوع از کاربری‌های شهری همت گماشت. Abstract The purpose of this research is to assessment the environmental risk of outdoor sports spaces in relation to the zoning of air pollution using the GIS. This research is of a practical type in terms of the type of cross-sectional and in terms of outcomes. The statistical population of the study is the sports spaces of Shemiranat in Tehran, and a sample of 16 open-field sports complexes in a medium to large scale study area. Data from 6 air pollutants (carbon monoxide, sulfur dioxide, nitrogen dioxide, ozone and suspended particulates) were extracted from raw materials from the Air Pollution Monitoring Center and Tehran Air Quality Control Company. Unification integration, transformation and summarization of data. The data of pollution sensing stations around the region, by Kriging method, were interpolated for a time interval of 5 years. The air quality index (AQI) was used as the standard for data alignment. Layering overlay was performed using ArcGIS 9.2 software. The William Fine model was also used as a risk assessment tool.The air quality in the second six months was slightly lower than the first six months. The risk rating is 250, indicating the state of emergency and the "average risk level", and it is necessary to take the necessary attention as soon as possible. A large part of outdoor sports complexes in Shemiranat, Tehran, are exposed to air pollutants and due to the vulnerability of athletes in the case of severe air pollution, it is necessary to adopt quality management solutions to improve the quality of these types of urban applications. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

524 - تاثیر مصرف خاکی و محلول‌پاشی کلات آهن بر شاخص‌های رشدی و جذب آن در گیاه لاله عباسی (Mirabilis jalapa)
الهه پورمختار وحیدرضا صفاری مهدی سرچشمه پور

به منظور بررسی اثر مصرف خاکی و محلول‌پاشی آهن بر شاخص‌های رشدی و توانایی جذب آن توسط گیاه لاله عباسی (Mirabilis jalapa) آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه‌ای واقع در معدن سنگ آهن گلگهر کرمان انجام شد. سطوح مختلف کلات آهن مورد استفاده در این آزمایش، ش أکثر

به منظور بررسی اثر مصرف خاکی و محلول‌پاشی آهن بر شاخص‌های رشدی و توانایی جذب آن توسط گیاه لاله عباسی (Mirabilis jalapa) آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه‌ای واقع در معدن سنگ آهن گلگهر کرمان انجام شد. سطوح مختلف کلات آهن مورد استفاده در این آزمایش، شامل مصرف خاکی (صفر، 15، 30 و 90 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک) و محلول‌پاشی (2، 4 و 6 میلی‌گرم در لیتر) بود که مصرف خاکی کلات آهن در ابتدا آزمایش با خاک گلدان‌ها و محلول‌پاشی در مرحله ساقه‌دهی و گلدهی اعمال شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که آهن تاثیر معنی‌داری بر صفات مورد ارزیابی داشت، بطوریکه بیشترین وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، ارتفاع گیاه، طول ریشه، کلروفیل a، b و کل در تیمار مصرف خاکی آهن 90 میلی‌گرم در کیلوگرم مشاهده شد، همچنین بیشترین جذب آهن در اندام هوایی و ریشه در مصرف خاکی 90 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک بدست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد، کاربرد آهن شاخص‌های رشدی و رنگدانه‌های فتوسنتزی گیاه لاله عباسی را افزایش داد، همچنین مصرف خاکی آهن (90 میلی گرم در کیلوگرم خاک) نسبت به محلول‌پاشی نتیجه مطلوب تری داشت، از سویی دیگر به دلیل توانایی جذب آهن توسط اندام هوایی و ریشه می‌توان از این گیاه به عنوان پالایش کننده زمین‌های آلوده به آهن نیز استفاده کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

525 - تاثیر محلول‌پاشی اسیدآسکوربیک و اسیدسالیسیلیک بر شاخص‌های رشد و فعالیت آنزیمی مرزه(Satureja hortensis L.)
حمیدرضا کردبچه

پژوهشی جهت بررسی اثرات محلول‌پاشی اسیدآسکوربیک و ‌اسیدسالیسیلیک بر شاخص‌های رشد و فعالیت آنزیمی گیاه مرزه (Satureja hortensis L.) که یکی از گیاهان دارویی و ادویه‌ای مفید خانواده نعناعیان می‌باشد، بصورت طرح آماری کاملاً تصادفی با 7 تیمار، 3 تکرار و هر تکرار حاوی 3 گیاه د أکثر

پژوهشی جهت بررسی اثرات محلول‌پاشی اسیدآسکوربیک و ‌اسیدسالیسیلیک بر شاخص‌های رشد و فعالیت آنزیمی گیاه مرزه (Satureja hortensis L.) که یکی از گیاهان دارویی و ادویه‌ای مفید خانواده نعناعیان می‌باشد، بصورت طرح آماری کاملاً تصادفی با 7 تیمار، 3 تکرار و هر تکرار حاوی 3 گیاه در مجموع 63 گیاه، انجام شد. محلول‌پاشی با اسیدآسکوربیک و ‌اسیدسالیسیلیک هر کدام با سه غلظت 50، 75 و 100 میلی‌گرم در لیتر از مرحله 4 تا 6 برگی به مدت سه هفته متوالی و دو مرتبه در هفته انجام شد. آب مقطر نیز به عنوان شاهد استفاده گردید. شاخص‌های رشد از جمله وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای کلروفیل کل برگ و فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز یک هفته پس از آخرین مرحله محلول‌پاشی، ارزیابی گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که بیشترین میزان وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، محتوای کلروفیل کل برگ و فعالیت آنزیم پراکسیداز در تیمار ‌اسیدسالیسیلیک 100 میلی‌گرم در لیتر و بیشترین وزن تر ریشه، فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز در تیمار اسیدآسکوربیک 100 میلی‌گرم در لیتر بدست آمد. بنابراین با توجه به نتایج پژوهش می‌توان بیان نمود که محلول‌پاشی با غلظت‌های مختلف اسیدآسکوربیک و ‌اسیدسالیسیلیک موجب بهبود شاخص‌های رشد و فعالیت آنزیمی گیاه مرزه گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

526 - تاثیر شرایط ریز جاذبه و ترکیب طیف نور برروی برخی از ویژگی های فیزیولوژی و بیوشیمیایی گیاه عروسک پشت پرده (Physalis alkekengi L.)
فرزاد الانی علیرضا ایرانبخش مصطفی عبادی حلیمه حسن پور آزاده حکمت

چکیده: این پژوهش به منظور بررسی برخی از شاخص های رشدی، فعالیت آنتی اکسیدانی، فلاونوئید کل، انباشت قندهای محلول و میزان تغییرات پروتئین کل در شرایط ریزگرانش و ترکیب طیف نوری با 4 تکرار بر روی گیاه عروسک پشت پرده(Physalis alkekengi L.) انجام گرفت. دانه رست های کشت شده در أکثر

چکیده: این پژوهش به منظور بررسی برخی از شاخص های رشدی، فعالیت آنتی اکسیدانی، فلاونوئید کل، انباشت قندهای محلول و میزان تغییرات پروتئین کل در شرایط ریزگرانش و ترکیب طیف نوری با 4 تکرار بر روی گیاه عروسک پشت پرده(Physalis alkekengi L.) انجام گرفت. دانه رست های کشت شده در شرایط کشت درون شیشه (In vitro) در دو شرایط نوری مختلف شامل، سفید(شاهد) و قرمز+ آبی (R+B) در معرض تیمار ریز جاذبه قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تیمار طیف نوری قرمز+آبی جوانه زنی بذر و محتوای نسبی آب برگ (RWC) را به ترتیب 9/23 و 1/32 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. تیمار ریز جاذبه تحت نور سفید و تیمار ریزجاذبه تحت نور قرمز+آبی به ترتیب 1/78 و 4/97 درصد، سبب افزایش زیست توده در مقایسه با کنترل شد. میزان فعالیت آنتی اکسیدانی در گروه های تیماری، افزایش معنی داری را در برگ ها نشان داد که بیشترین مقدار در شرایط ریز جاذبه تحت نورقرمز+ آبی(1/10درصد) بود. تیمار ریز جاذبه تحت طیف نوری قرمز+آبی به طور معنی داری میزان فلاونوئید کل را حدود 6/19 درصد در مقایسه با کنترل بهبود بخشید. بیشترین میزان فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز(PAL) در شرایط ریز جاذبه در ریشه 7/9 درصد اندازه گیری شد. تیمار نور قرمز+آبی و ریزگرانش مقدار پروتئین کل و قند محلول را افزایش دادند و همچنین استفاده همزمان از این دو تیمار بیشترین مقدار (به ترتیب 8/71 و 1/45 درصد)را نشان داد. از طیف نور قرمز+آبی می توان به منظور بهبود جوانه زنی بذر و محتوای نسبی آب برگ استفاده کرد. به طور کلی تیمار ریز گرانش تحت تابش قرمز+آبی به طور هم افزایی زیست توده، فعالیت آنتی اکسیدانی، مقدار پروتئین کل و قندهای محلول را در مقایسه با شاهد سفید افزایش می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

527 - مطالعه اثر کودهای شیمیایی بر خصوصیات زراعی و میزان آلودگی مزارع کلزا به شته مومی کلم (Brevicoryne brassicae L.) در استان لرستان
مهدی ساکی جهانشیر شاکرمی امیر محسنی امین محسن لک مرجان ساکی

این مطالعه به منظور بررسی اثر کاربرد کودهای شیمیایی بر میزان آلودگی کلزا به شته مومی و خصوصیات زراعی کلزا در سال زراعی 1400-1401 در شهرستان دورود اجرا گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل سه عامله بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل‌های آزمایش شامل أکثر

این مطالعه به منظور بررسی اثر کاربرد کودهای شیمیایی بر میزان آلودگی کلزا به شته مومی و خصوصیات زراعی کلزا در سال زراعی 1400-1401 در شهرستان دورود اجرا گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل سه عامله بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل‌های آزمایش شامل کاربرد کود نیتروژن در سه سطح (175، 250 و 325 کیلوگرم در هکتار) از منبع کود اوره، کود فسفر در سه سطح (70، 100 و 130 کیلوگرم در هکتار) از منبع کود سوپرفسفات تریپل و کود گوگرد در دو سطح (25 و 50 کیلوگرم در هکتار) بود. براساس نتایج تجزیه واریانس داده ها مشخص شد که اثر تیمار کود نیتروژن بر صفات شاخص آلودگی، درصد بوته آلوده، طول ساقه آلوده، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی دار بود. اثر متقابل کود نیتروژن×کود گوگرد بر عملکرد بوته معنی دار گردید. اثر متقابل فسفر×گوگرد نیز بر صفات تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه معنی دار شد. نتایج حاصل نشان داد افزایش میزان کاربرد کود نیتروژن منجر به کاهش شاخص آلودگی، درصد بوته آلوده و طول ساقه آلوده که در نتیجه آن عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک افزایش یافت. نتایج نشان داد کاربرد مقادیر بالاتر کودهای شیمیایی منجر به افزایش اجزای عملکرد دانه کلزا شد به طوری که بالاترین تعداد دانه در غلاف در تیمار کاربرد 100 کیلوگرم فسفر به همراه 25 کیلوگرم در هکتار گوگرد ( 16/24 دانه در غلاف) و بالاترین میزان وزن هزار دانه در تیمار کاربرد 130 کیلوگرم در هکتار فسفر به همراه 50 کیلوگرم در هکتار گوگرد (33/4 گرم) به دست آمد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

528 - بررسی آنالیز رشد و عملکرد ارقام نخود زراعی (Cicer arietinum L.) تحت تأثیر تنش خشکی و کود نیتروژن
عزت اله حسن پور

نخود یکی از مهمترین گیاهان زراعی متعلق به خانواده حبوبات بوده که نقش مهمی در تغذیه انسانها بر عهده دارد. علاوه بر نقش تغذیه ای این گیاه به دلیل خاصیت تثبیت نیتروژن توسط این گیاه نقش مهمی در تناوب زراعی گیاهان ایفا می نماید. این تحقیق به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و کود أکثر

نخود یکی از مهمترین گیاهان زراعی متعلق به خانواده حبوبات بوده که نقش مهمی در تغذیه انسانها بر عهده دارد. علاوه بر نقش تغذیه ای این گیاه به دلیل خاصیت تثبیت نیتروژن توسط این گیاه نقش مهمی در تناوب زراعی گیاهان ایفا می نماید. این تحقیق به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و کود نیتروژنه روی شاخص های رشد ارقام نخود زراعی انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار تنش خشکی شامل سطح بدون تنش ، سطح تنش متوسط و سطح تنش شدید در کرت های اصلی قرار گرفت. ترکیب تیمارهای کود نیتروژنه ( در دو سطح) و رقم (آزاد، بیونیج، هاشم و ILC482) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش خشکی اثر معنی داری روی همه صفات به جز CGR و LAR داشته است. تنش خشکی باعث کاهش بیشتر روند شاخص های رشد از قبیل LAI، CGR، RGR، NAR، و کاهش میزان تجمع ماده خشک و عملکرد دانه گردید. انجام آبیاری و کاربرد کود نیتروژن سبب افزایش سطح برگ، میزان آسیمیلاسیون خالص و در نهایت افزایش تجمع ماده خشک و عملکرد دانه شد. رقم بیونیج نیز که دارای بیشترین میزان CGR، LAR وآسیمیلاسیون خالص بوده بالاترین میزان عملکرد را تولید نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

529 - اثر 24- اپی براسینولید و اسید جاسمونیک بر شاخص‌های رشد و گلدهی سیکلامن (Cyclamen Persicum)
الهام دانائی پیمان انگورج

به منظور بررسی اثر 24- اپی براسینولید و اسید جاسمونیک بر شاخص‌های رشد و گلدهی سیکلامن (Cyclamen Persicum)، آزمایشی بصورت طرح آماری کاملاً تصادفی با 7 تیمار، 3 تکرار و هر تکرار حاوی 3 گلدان، در مجموع 63 گلدان گل سیکلامن در زمستان سال 1400 در گلخانه تجاری در شهرستان کرج ا أکثر

به منظور بررسی اثر 24- اپی براسینولید و اسید جاسمونیک بر شاخص‌های رشد و گلدهی سیکلامن (Cyclamen Persicum)، آزمایشی بصورت طرح آماری کاملاً تصادفی با 7 تیمار، 3 تکرار و هر تکرار حاوی 3 گلدان، در مجموع 63 گلدان گل سیکلامن در زمستان سال 1400 در گلخانه تجاری در شهرستان کرج انجام شد. تیمارها شامل 24- اپی براسینولید و اسید جاسمونیک هر کدام با 3 سطح 5/2، 5 و 10 میکرومولار و تیمار شاهد بود. نمونه‌برداری و ارزیابی صفات حدود چهار هفته پس از آخرین محلول‌پاشی انجام شد. صفات مورد ارزیابی شامل وزن تر و خشک گل، شاخص ثبات غشاء سلول، تعداد گل، محتوای آنتوسیانین گلبرگ، محتوای کلروفیل کل برگ و ماندگاری گل سیکلامن روی بوته بود. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد برگ و محتوای کلروفیل کل برگ در تیمار اسید جاسمونیک 5 میکرولیتر بدست آمد. بیشترین وزن تر و خشک گل، شاخص ثبات غشاء سلول، تعداد گل و محتوای آنتوسیانین گلبرگ در تیمار 24-اپی براسینولید 10 میکروگرم بود. همچنین بیشترین و کمترین ماندگاری گل سیکلامن روی بوته با 26/39 و 34/20 روز در تیمار 24-اپی براسینولید 10 میکروگرم و تیمار شاهد بدست آمد. بنابراین با توجه به نتایج تحقیق، محلول‌پاشی24- اپی براسینولید و اسید جاسمونیک برای بهبود شاخص‌های رشد و گلدهی سیکلامن توصیه می‌گردد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

530 - محلول‌پاشی پیش از برداشت برخی از اسیدهای آمینه بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی، آنزیمی و دوام عمر گل ژربرا(Gerbera jamesonii) رقم sorbet روی بوته
نجمه تاجیک الهام دانائی

تعیین روش‌های مناسب برای افزایش کیفیت گل‌ها، طول دوره گل‌دهی و دیگر پارامترهای مرتبط با عملکرد گل‌های گلدانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در مطالعه حاضر، اثر استفاده از اسیدآمینه‌های گلوتامین، آرژنین و فنیل‌آلانین بر خصوصیات فیزیولوژیک، مورفولوژیک، آنزیمی و دوام عمر گ أکثر

تعیین روش‌های مناسب برای افزایش کیفیت گل‌ها، طول دوره گل‌دهی و دیگر پارامترهای مرتبط با عملکرد گل‌های گلدانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در مطالعه حاضر، اثر استفاده از اسیدآمینه‌های گلوتامین، آرژنین و فنیل‌آلانین بر خصوصیات فیزیولوژیک، مورفولوژیک، آنزیمی و دوام عمر گل ژربرا رقم sorbetبررسی گردید. این پژوهش در بهار سال 1395 در گلخانه‌ای تجاری واقع در شهرستان پاکدشت به صورت آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 7 تیمار و در 3 تکرار و هر تکرار حاوی 3 گلدان گل ژربرا رقم sorbetانجام شد. در این آزمایش از گلوتامین، آرژنین و فنیل‌آلانین هرکدام با دو غلظت 50 و 100 میلی‌گرم در لیتر که در نهایت با تیمار شاهد(آب مقطر) موردمقایسه قرار گرفتند استفاده شد. صفاتی چون وزن تر، وزن خشک، تعداد گل، سطح برگ، شاخص ثبات غشاء سلول، آنتوسیانین گلبرگ، آنزیم فنیل‌آلانین آمونیالیاز و ماندگاری گل روی بوته در روز پایانی اندازه‌گیری و از نظر آماری ارزیابی گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تیمار گلوتامین 100 میلی‌گرم در لیتر اثر مطلوبی را در بهبود تمامی صفات موردارزیابی داشت. تیمار گلوتامین با غلظت 100 میلی‌گرم در لیتر با 20 روز، بیشترین و شاهد با 14 روز، کمترین ماندگاری گل روی بوته را داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

531 - امکان جایگزینی پیت - پرلیت - ماسه با کمپوست آزولا در بستر کشت پدیلانتوس (Pedilanthus tithymaloides)
جلال امیدی سمانه عبدالمحمدی مهدی بخشی پور میثم شیخ پور

چکیده به منظور بررسی اثر کمپوست آزولا بر خصوصیات رویشی گیاهان زینتی، گیاه پدیلانتوس (Pedilanthus tithymaloides L.) به عنوان یک گیاه مدل انتخاب شد. در این راستا آزمایشی به صورت طرح کاملا تصادفی در پنج تیمار و سه تکرار در گلخانه‌ی پیشرفته پژوهشکده بیوتکنولوژی شهرستان رشت أکثر

چکیده به منظور بررسی اثر کمپوست آزولا بر خصوصیات رویشی گیاهان زینتی، گیاه پدیلانتوس (Pedilanthus tithymaloides L.) به عنوان یک گیاه مدل انتخاب شد. در این راستا آزمایشی به صورت طرح کاملا تصادفی در پنج تیمار و سه تکرار در گلخانه‌ی پیشرفته پژوهشکده بیوتکنولوژی شهرستان رشت اجرا شد. بستر شاهد این پژوهش، پیت - پرلیت – ماسه به نسبت 1:1:1 در نظر گرفته شد و آزولای کمپوست شده در مقادیر 0%، 25%، 50%، 75% و 100% حجمی، جایگزین بستر شاهد شد. تیمارها شامل: 0% کمپوست آزولا+ 100% پیت - پرلیت - ماسه (شاهد)، 25% کمپوست آزولا + 75% پیت- پرلیت- ماسه، 50% کمپوست آزولا + 50% پیت- پرلیت- ماسه، 75% کمپوست آزولا + 25% پیت- پرلیت- ماسه و 100% کمپوست آزولا + 0% پیت- پرلیت- ماسه. در این آزمایش شاخص‌های رشد پدیلانتوس شامل تعداد برگ، تعداد جوانه، طول جوانه، وزن‌تر و خشک ساقه، وزن‌تر و خشک ریشه اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد جایگزینی سطوح کمپوست آزولا اثر معنی‌داری روی تعداد برگ، طول جوانه، وزن‌تر ساقه، وزن خشک ساقه، وزن تر و خشک ریشه نسبت به شاهد دارد. مقایسه بسترهای کشت مورد استفاده نشان داد که جایگزینی 25% کمپوست آزولا در بستر، بیشترین تأثیر را روی شاخص‌های رشد گیاه پدیلانتوس دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

532 - بهبود شاخص سطح برگ و غلظت کلروفیل (SPAD) سویا با محلول‌‌پاشی نانو کلات آهن، روی و منگنز در شرایط آبیاری محدود
محمد سعید وقار

هدف: در فرآیند تغذیه گیاه عناصر ضروری باید به اندازه کافی در دسترس گیاه باشند تا با حفظ تعادل عناصر غذایی، عملکرد افزایش یابد. پژوهش حاضر به منظور بهبود شاخص سطح برگ و غلظت کلروفیل توسط محلول‌‌پاشی نانوکلات آهن، روی و منگنز در جهت افزایش عملکرد سویا در شرایط آبیاری محدو أکثر

هدف: در فرآیند تغذیه گیاه عناصر ضروری باید به اندازه کافی در دسترس گیاه باشند تا با حفظ تعادل عناصر غذایی، عملکرد افزایش یابد. پژوهش حاضر به منظور بهبود شاخص سطح برگ و غلظت کلروفیل توسط محلول‌‌پاشی نانوکلات آهن، روی و منگنز در جهت افزایش عملکرد سویا در شرایط آبیاری محدود انجام شد.مواد و روش‌‌ها: آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال (۱۳۹۴و ۱۳۹۵) انجام شد. تیمارها شامل: رژیم آبیاری (آبیاری کامل، قطع آبیاری در مرحله گلدهی، غلاف‌‌دهی و ابتدای دوره پرشدن دانه) و محلول‌‌پاشی (آب مقطر (شاهد)، آهن، روی، منگنز، آهن + روی، آهن + منگنز، روی + منگنز و آهن + روی + منگنز) بود.نتایج: تنش خشکی شاخص سطح برگ را به طور معنی‌‌داری کاهش داد. بیشترین کاهش از برهمکنش تیمار شاهد و قطع آبیاری در مرحله غلاف‌دهی بدست آمد که نسبت به تیمار آبیاری کامل، 5/31 درصد کاهش داشت. محلول‌‌پاشی روی + منگنز در تعدیل تنش خشکی موفق‌تر بود و شاخص سطح برگ را نسبت به شاهد 4/49 درصد افزایش داد. قطع آبیاری در مرحله گلدهی، غلظت کلروفیل را 2/11 درصد و در مرحله غلاف‌دهی 5/16درصد به ترتیب افزایش و کاهش داد. با کاربرد نانوکلات آهن + روی غلظت کلروفیل برگ در مرحله غلاف‌دهی و پرشدن دانه 8/3۸ و 1/39 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت و به عنوان بهترین تیمار شناخته شد.نتیجه‌‌گیری: در شرایط آبیاری محدود تغذیه برگی نانوکلات آهن، روی و منگنز راهکاری مناسب و سازگار با بحران آب است و می‌‌تواند با تعدیل تنش خشکی و بهبود شاخص سطح برگ و غلظت کلروفیل، عملکرد دانه سویا را بهبود دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

533 - سویه جدید ردوترولا موسیلاژینوزا تولیدکننده بیوسورفکتانت سوفورولیپید به عنوان یک عامل مؤثر در استخراج میکروبی نفت
زهرا گنجی کیوان بهشتی مآل احمدرضا مساح زرین دخت امامی کرونی

هدف: بیوسورفکتانت‌‌ها کاربردهای گسترده‌‌ای در میکروبیولوژی مواد غذایی و نفت دارند. هدف این تحقیق بررسی تولید بیوسورفکتانت پایدار در حرارت و شوری بالا از مخمرهای جداسازی شده از خاک آلوده به نفت بود.مواد و روش‌‌ها: از محیط کشت بوشنل هاس برای غربال‌گری مخمرهای مولد بیوسورف أکثر

هدف: بیوسورفکتانت‌‌ها کاربردهای گسترده‌‌ای در میکروبیولوژی مواد غذایی و نفت دارند. هدف این تحقیق بررسی تولید بیوسورفکتانت پایدار در حرارت و شوری بالا از مخمرهای جداسازی شده از خاک آلوده به نفت بود.مواد و روش‌‌ها: از محیط کشت بوشنل هاس برای غربال‌گری مخمرهای مولد بیوسورفکتانت استفاده شد. وجود بیوسورفکتانت با استفاده از آزمون‌‌های پراکنش روغن و کاهش کشش سطحی ارزیابی شد.یافته‌ها: بهترین سویه تولیدکننده بیوسورفکتانت ردوترولا موسیلاژینوزا GBMEIAUF1 نام‌‌گذاری شد و توالی ژن 5.8s-rDNA آن در بانک ژنی NCBI، تحت شماره دسترسی CBS11162 ثبت گردید. نتایج کروماتوگرافی لایه نازک و طیف‌سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه تأیید کرد که بیوسورفکتانت استخراج شده سوفورولیپیدی با فعالیت سطحی قابل توجهی بود. سوفورولیپید خالص شده کشش سطحی آب را از mN/m 72 تا mN/m 1/29 کاهش داد. بیشترین شاخص امولسیون کنندگی، E24%، بیوسورفکتانت استخراج شده 53% به دست آمد و 71/63 تا 09/58 درصد از فعالیت اولیه خود را در دمای 80 تا 120 درجه سانتیگراد حفظ کرد. این بیوسورفکتانت همچنین به ترتیب 67/82 و 41/89 درصد از فعالیت اولیه خود را درpH 5/10، و 12، 66/59 درصد از فعالیت اولیه خود را در در شرایط شوری 10 درصد حفظ کرد.نتیجه‌‌گیری: این تحقیق اولین گزارش تولید سوفورولیپید توسط مخمر ردوترولا موسیلاژینوزا است. با توجه به پایداری حرارتی و تحمل pH و شوری بالا، سوفورولیپید تولید شده توسط ردوترولا موسیلاژینوزا می‌‌تواند به عنوان یک عامل امولسیون‌کننده مؤثر اکیداً برای کاربرد در برنامه‌‌های استخراج افزایش یافته میکروبی نفت و همچنین صنایع غذایی توصیه شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

534 - دانش سیاسی در منظومه فکری امام خمینی (ره)
علی شیرخانی داود سبزی

سیاست و دانش مربوط به آن، یکی از مسائل اصلی حوزه علوم انسانی محسوب می گردد که، ذهن بسیاری از نظریه پردازان و محیط های علمی را به خود مشغول کرده است. به همین دلیل بررسی آثار اندیشمندان بزرگ می تواند به فهم و بومی سازی سیاست و دانش آن کمک شایان توجهی نماید. یکی از شخصیت ه أکثر

سیاست و دانش مربوط به آن، یکی از مسائل اصلی حوزه علوم انسانی محسوب می گردد که، ذهن بسیاری از نظریه پردازان و محیط های علمی را به خود مشغول کرده است. به همین دلیل بررسی آثار اندیشمندان بزرگ می تواند به فهم و بومی سازی سیاست و دانش آن کمک شایان توجهی نماید. یکی از شخصیت هایی که اندیشه ها و دستگاه فکری وی می تواند در خصوص شناخت شناسی سیاست و روش های بومی سازی آن، کمک مثبتی به نظریه پردازان این حوزه نماید، امام خمینی (ره) است. از آنجایی که سیاست با توجه به نظر امام خمینی، در اسلام، از جایگاه رفیعی برخوردار است، این رویکرد در اندیشه های امام راحل تبلور پیدا کرده است و ایشان بر این مقوله در منظومه فکری خویش تاکیدات فراوانی دارد. البته نوع نگاه ایشان به سیاست و دانش منبعث از آن، بر خلاف دیدگاه های غربی، تک ساحتی و صرفاً مادی نیست بلکه برای سیاست ابعاد دنیوی و مادی، ترسیم می کند که قادر باشد که سعادت انسان ها در کلیه حیات آنهابه ارمغان بیاورد. ایشان ضمن اینکه سیاست را مایه سعادت و رستکاری انسان ها می دانند، برای دانش سیاست، اثرات زیادی را مترتب می سازد که از آن جمله می توان به رفع فساد در سطح جامعه، برپایی عدل و داد، مقابله با جورِ دستگاه های سیاسی، بسترسازی آزادی های شهروندی و غیره اشاره نمود. ایشان برای اینکه سیاست به منزل مقصود و هدف متعالی برسد، بر بومی سازی آن تاکید داشت و شاخص های آن را می توان در تقویت اسلام گرایی، نگرش توحیدی به اسلام و بهره گیری از منابع اسلامی مشاهده نمود. سیاست بومی در دستگاه فکری امام خمینی (ره) دارای ساختاری به شرح زیر است؛ تجمیع آرمان گرایی و واقع گرایی، ارتباط ایدئولوژی با مظاهر تمدن، منزلت مردم، جامعیت اسلام، رستگاری دو ساحتی (مادی و معنوی) و عدالت محوری. با این رویکرد، می توان از اجتهادی و استدلالی بودن، تکلیف گرایی، زمان و مکان مند بودن، ابزاری بودن دانش، غایت مندی و آخرت گرایی به مثابه مولفه های دانش سیاست بومی از دیدگاه امام خمینی (ره) اشاره نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

535 - تاثیر شاخص های توسعه اجتماعی بر ساختار خانواده با تکیه بر رویکرد جامعه شناختی بعد از انقلاب اسلامی ایران
غلامرضا فرهمند کوشک قاضی مجیدرضا کریمی کرامت اله راسخ

چکیده: پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر شاخص های توسعه اجتماعی بر ساختار خانواده از دیدگاه جامعه شناختی بعد از انقلاب اسلامی بود. این تحقیق جز تحقیقات طولی می‌باشد و روش آن، تلفیقی از روش های روندپژوهی و توصیفی می باشد که با استفاده از آزمون های آماری همبستگی با ضریب پیرسو أکثر

چکیده: پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر شاخص های توسعه اجتماعی بر ساختار خانواده از دیدگاه جامعه شناختی بعد از انقلاب اسلامی بود. این تحقیق جز تحقیقات طولی می‌باشد و روش آن، تلفیقی از روش های روندپژوهی و توصیفی می باشد که با استفاده از آزمون های آماری همبستگی با ضریب پیرسون و رگرسیون چند متغیره با روش همزمان انجام گرفت. بررسیها بر اساس داده های مرکز آمار ایران و مجموعه ای از گزارشهای معتبر ملی در سطح کشوری انجام شده و در جریان آن شاخصهای جمعیت شناختی ساختار خانواده با مجموعه ای از شاخصهای توسعه اجتماعی مورد استفاده قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان می دهد که نفوذ اینترنت و اشتغال زنان بر نسبت طلاق به ازدواج تاثیر مثبت دارد. امید به زندگی در بدو تولد و اشتغال زنان توانسته اند میانگین سن ازدواج را افزایش دهند. همچنین عاملی که منجر به کاهش بعد خانواده شده است، تحصیلات عالی زنان می باشد. زنان با تحصیلات عالیه و اشتغال زنان در افزایش درصد زنان ازدواج نکرده تاثیر داشته اند. اما مولفه ای که در درصد مردان ازدواج نکرده تاثیر داشته است، نفوذ اینترنت می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

536 - بررسی تأثیر شاخص های توسعه اجتماعی بر ساختار خانواده از دیدگاه جامعه شناختی بعد از انقلاب اسلامی ایران
غلامرضا فرهمند کوشکقاضی مجیدرضا کریمی کرامت الله راسخ

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر شاخص های توسعه اجتماعی بر ساختار خانواده از دیدگاه جامعه شناختی بعد از انقلاب اسلامی بود. این تحقیق جز تحقیقات طولی می باشد و روش آن، تلفیقی از روش های روندپژوهی و توصیفی می باشد که با استفاده از آزمون های آماری همبستگی با ضریب پیرسون و رگر أکثر

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر شاخص های توسعه اجتماعی بر ساختار خانواده از دیدگاه جامعه شناختی بعد از انقلاب اسلامی بود. این تحقیق جز تحقیقات طولی می باشد و روش آن، تلفیقی از روش های روندپژوهی و توصیفی می باشد که با استفاده از آزمون های آماری همبستگی با ضریب پیرسون و رگرسیون چند متغیره با روش همزمان انجام گرفت. بررسیها بر اساس داده های مرکز آمار ایران و مجموعه ای از گزارشهای معتبر ملی در سطح کشوری انجام شده و در جریان آن شاخصهای جمعیت شناختی ساختار خانواده با مجموعه ای از شاخصهای توسعه اجتماعی مورد استفاده قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان می دهد که نفوذ اینترنت و اشتغال زنان بر نسبت طلاق به ازدواج تاثیر مثبت دارد. امید به زندگی در بدو تولد و اشتغال زنان توانسته اند میانگین سن ازدواج را افزایش دهند. همچنین عاملی که منجر به کاهش بعد خانواده شده است، تحصیلات عالی زنان می باشد. زنان با تحصیلات عالیه و اشتغال زنان در افزایش درصد زنان ازدواج نکرده تاثیر داشته اند. اما مولفه ای که در درصد مردان ازدواج نکرده تاثیر داشته است، نفوذ اینترنت می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

537 - بررسی ساختار جمعیت علف‌های هرز مزارع گندم تحت تأثیر نوع کشت و خاک‌ورزی
فاطمه پورکریمی سعیده ملکی فراهانی مصطفی اویسی محمدرضا چائی چی

به منظور بررسی ساختار جمعیت و تنوع گونه‌ای بوم‌نظام‌های گندم استان قزوین، مطالعه‌ای طی سال زراعی 1395-1394 اجرا گردید. نمونه‌‌برداری به روش شبکه‌بندی از حدود 330 کوادرات 5/0 متر × 5/0 متر در 9 مزرعه سه هکتاری، در بوم نظام گندم تحت مدیریت‌های دیم بدون شخم (کم نهاده أکثر

به منظور بررسی ساختار جمعیت و تنوع گونه‌ای بوم‌نظام‌های گندم استان قزوین، مطالعه‌ای طی سال زراعی 1395-1394 اجرا گردید. نمونه‌‌برداری به روش شبکه‌بندی از حدود 330 کوادرات 5/0 متر × 5/0 متر در 9 مزرعه سه هکتاری، در بوم نظام گندم تحت مدیریت‌های دیم بدون شخم (کم نهاده)، آبی بدون شخم (بی خاک‌ورزی) و آبی با شخم برگردان دار (پر نهاده) در دو مرحله پنجه‌زنی و انتهای ساقه دهی انجام شد. میزان تنوع گونه‌ای سیمپسون، شانون- وینر، غنای مارگالف، منهینیک و شاخص غالبیت به تفکیک جنس و گونه تعیین گردید. شاخص غالبیت در مزارع دیم (9245/0) نسبت به مزارع آبی و در مزارع آبی با شخم برگردان دار (7451/0) نسبت به مزارع آبی بدون شخم (6664/0) بیش‌تر بود. شاخص شانون در مزارع کم نهاده (6973/2) بیش‌تر از پر نهاده (5230/1) و در مزارع پر نهاده بیش‌تر از مزارع بی خاک‌ورزی (4346/1) بود. بالاترین شاخص غنای مارگالف مربوط به زمین‌های دیم بود (8516/1) و کم‌ترین آن در مزارع بدون شخم (7432/0) مشاهده شد. شاخص غنای گونه‌ای در مزارع کم نهاده بیش‌تر از مزارع پر نهاده و در مزارع پر نهاده بیش‌تر از مزارع بی خاک‌ورزی (با خاک‌ورزی حفاظتی) بود. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که سیستم‌های بدون شخم می‌تواند منجر به کاهش رشد علف‌های هرز شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

538 - برهمکنش غلظت و زمان کاربرد نیکوسولفورون بر شاخصهای رقابتی جانسون گراس و ذرت
فاطمه عین الهی مصطفی اویسی حمید رحیمیان مشهدی

مدیریت شیمیائی علف‌های هرز جز مهمی از برنامه های مدیریتی تولید محصولات زراعی است. زمان کاربرد علف‌کش در افزایش کارائی علف‌کش بسیار حائز اهمیت است. آزمایشی مزرعه‌ائی بمنظور بررسی اثر زمان و غلظت‌های نیکوسولفورون بر رقابت ذرت و جانسون‌گراس انجام شد. آزمایش بصورت اسپیلت پل أکثر

مدیریت شیمیائی علف‌های هرز جز مهمی از برنامه های مدیریتی تولید محصولات زراعی است. زمان کاربرد علف‌کش در افزایش کارائی علف‌کش بسیار حائز اهمیت است. آزمایشی مزرعه‌ائی بمنظور بررسی اثر زمان و غلظت‌های نیکوسولفورون بر رقابت ذرت و جانسون‌گراس انجام شد. آزمایش بصورت اسپیلت پلاتو در سه تکرار اجرا شد. کرت‌های اصلی شامل غلظت های 0، 1، 5/1، 2، 5/2 کیلوگرم در هکتار و کرت‌های فرعی شامل سه زمان کاربرد علف‌کش 4-2 برگی، 6-4 برگی و 8-6 برگی ذرت بود. پارامترهای رشدی ذرت شامل ارتفاع، سطح برگ و زیست توده اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد، بیشترین ارتفاع، سطح برگ و زیست توده ذرت با کاربرد غلظت 5/1 کیلوگرم در هکتار و در مرحله 4-2 برگی ذرت بدست آمد که تفاوت معنی‌داری با غلظت توصیه شده علف‌کش و غلظت بالاتر از آن نداشت. با تاخیر در کاربرد علف‌کش ارتفاع و زیست توده جانسون‌گراس افزایش پیدا می‌کند و رقابت بین ذرت و جانسون‌گراس بوجود می‌آید. این امر سبب کاهش شاخص‌های رشدی ذرت می‌شود. مطالعه حاضر اثر اصلی غلظت علف‌کش را در تغییر برهمکنش علف هرز- گیاه زراعی را نشان می‌دهد. مدیریت موفق، رقابت را با استفاده از غلظت‌های پائین علف‌کش به نفع گیاه زراعی جهت دستیابی به اهداف اقتصادی و زیست محیطی در تولید پایدار محصولات زراعی تغییر می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

539 - تأثیر گیاهان پوششی و علف‌کش متریبوزین بر بانک بذر علف‌های هرز سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) در سیستم‌های خاک‌ورزی حفاظتی و متداول
گودرز احمدوند سمیه حاجی نیا

به‌منظور بررسی اثر گیاه پوششی و علف‌کش متریبوزین بر بانک بذر علف‌های هرز سیب‌زمینی در سیستم‌های مختلف خاک‌ورزی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1392، به‌صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، اجر أکثر

به‌منظور بررسی اثر گیاه پوششی و علف‌کش متریبوزین بر بانک بذر علف‌های هرز سیب‌زمینی در سیستم‌های مختلف خاک‌ورزی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1392، به‌صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سیستم‌های خاک‌ورزی در دو سطح (خاک‌ورزی متداول و حداقل) در کرت‌های اصلی، کاربرد گیاهان پوششی در سه سطح (گیاه پوششی جو، ماشک و شاهد) در کرت‌های فرعی و کاربرد علف‌کش متریبوزین (با علف‌کش و بدون علف‌کش) در کرت‌های فرعی- فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد کاربرد علف‌کش متریبوزین موجب کاهش تراکم بانک بذر علف‌های هرز گردید. کاهش میزان تراکم بانک بذر علف‌های هرز با علف‌کش متریبوزین نسبت به بدون علف‌کش معادل 62/33 درصد بود. گیاهان پوششی جو و ماشک به‌صورت میانگین در روش خاک‌ورزی حداقل و متداول در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب 43/44 و 88/54 درصد تراکم بانک بذر علف‌های هرز را کاهش دادند. استفاده از گیاه پوششی جو و ماشک باعث کاهش شاخص غنای گونه‌ای بانک بذر علف‌های هرز شد. علف‌کش متریبوزین در روش خاک‌ورزی حداقل و متداول در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب 52/23 و 50/71 درصد شاخص غنای گونه‌ای علف‌های هرز را کاهش داد. گیاهان پوششی در روش خاک‌ورزی متداول و حداقل شاخص تنوع شانون- وینر علف‌های هرز را به ترتیب 60/24 و 13/23 درصد کاهش دادند. میزان کاهش شاخص تنوع شانون- وینر با کاربرد توأم علف‌کش و گیاهان پوششی در روش‌های خاک‌ورزی متداول و حداقل نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 17/85 و 60/32 درصد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

540 - تأثیر روش‌های مختلف محاسبه سرعت جوانه‌زنی در ارزیابی قابلیت جوانه‌زنی غده اویارسلام ارغوانی (Cyperus rotundus L.) و برآورد آستانه‌های دمایی
سجاد میجانی مهدی راستگو علی قنبری مهدی نصیری محلاتی jose luis Gonzalez-Andujar

اویارسلام ارغوانی، به‌واسطه رشد و تکثیر سریع از غده های زیر زمینی یکی از سمج ترین علف‌های هرز در محیط های زراعی می باشد. کسب اطلاعات در مورد شرایط محیطی که رویش اندام های رویشی را تنظیم می کنند، در پیش بینی زمان ظهور علف‌های هرز چندساله مؤثر می باشند. به منظور مقایسه قا أکثر

اویارسلام ارغوانی، به‌واسطه رشد و تکثیر سریع از غده های زیر زمینی یکی از سمج ترین علف‌های هرز در محیط های زراعی می باشد. کسب اطلاعات در مورد شرایط محیطی که رویش اندام های رویشی را تنظیم می کنند، در پیش بینی زمان ظهور علف‌های هرز چندساله مؤثر می باشند. به منظور مقایسه قابلیت جوانه زنی و تعیین آستانه های دمایی (یا دماهای اصلی) جوانه زنی غده ها، چندین روش سرعت جوانه زنی مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که روش های عکس متوسط زمان جوانه زنی وعکس زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی، روش مناسبی برای برآورد دماهای اصلی جوانه زنی و همچنین ارزیابی قابلیت جوانه زنی غده ها تحت تأثیر دماهای مختلف نمی باشند. بر اساس دو شاخص سرعت جوانه زنی (غده در روز-1) و سرعت جوانه زنی موزون شده (غده در روز-1)، به ترتیب دو دمای 25 و 30 درجه سانتی گراد بهترین دماها بودند. از طرف دیگر، بر اساس روند شاخص گرمایی سرعت جوانه زنی (غده در درجه سانتی گراد-1 در روز-1) بهترین دما، دمای 25 درجه سانتی گراد می باشد. در میان معیارهای مختلف جوانه زنی، شاخص گرمایی سرعت جوانه زنی، به خاطر لحاظ کردن مقدار گرمای مورد استفاده، ارزیابی دقیق تری برای بررسی پتانسیل جوانه زنی در میان دماهای مختلف می باشد. برای بررسی روند درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی (غده در روز-1)، شاخص سرعت جوانه زنی (غده در روز-1) مدل دندانه ای برازش بهتری نشان داد (83/0 تا 99/0)، ولی برای بررسی روند شاخص گرمایی سرعت جوانه زنی (غده در درجه سانتی گراد-1 در روز-1)، مدل خطوط متقاطع، مدل برتر (76/0) بود. به‌طورکلی، دامنه دمایی کمینه، بهینه و بیشینه جوانه زنی غده اویارسلام ارغوانی به ترتیب بین 15/7 تا 20/9، 05/28 تا 62/32 و 43/0 4 تا 90/42 درجه سانتی گراد تعیین شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

541 - بررسی عوامل مدیریتی تأثیرگذار بر شاخص‌های تنوع زیستی علف‌هرز و عملکرد مزارع گندم با استفاده از درخت تصمیم‌گیری CART در شهرستان چناران
ستایش خردمند بهنام کامکار جاوید قرخلو محمد حسن هادی زاده قربانعلی رسام

به منظور بررسی عواملمدیریتی و محیطی مؤثر برتراکم و غالبیت علف‌های هرز مزارع گندم آبی(Triticum aestivum L) مطالعه‌های در دو سال متوالی در سال‌های 1393-1394 در 200 مزرعه از بیست روستا واقع در چهار جهت شهرستان چناران صورت گرفت. برای این منظور نمونه‌برداری به روش (w) و با پ أکثر

به منظور بررسی عواملمدیریتی و محیطی مؤثر برتراکم و غالبیت علف‌های هرز مزارع گندم آبی(Triticum aestivum L) مطالعه‌های در دو سال متوالی در سال‌های 1393-1394 در 200 مزرعه از بیست روستا واقع در چهار جهت شهرستان چناران صورت گرفت. برای این منظور نمونه‌برداری به روش (w) و با پرتاب کوآدرات 25/0 متر‌مربعی انجام و گونه‌‌های علف‌‌های هرز هرکادر به تفکیک جنس و گونه شناسایی و تعداد آنها تعیین گردید. سپس شاخص‌‌های تنوع شانن واینر و شاخص یکنواختی سیمپسون برای اندازه‌گیری تنوع زیستی مورد محاسبه قرار گرفت. عوامل کمی و کیفی مدیریتی در قالب پرسش‌نامه از کشاورزان تهیه شد. بدین منظور تمام اطلاعات مربوط به مدیریت زراعی شامل مساحت اراضی، سابقه کشاورزان، عملیات تهیه بستر بـذر ، روش مبارزه با علف هرز و ... در قالب پرسشنامه و در طول فصل رشد از طریق پرسش از کشاورزان جمع‌آوری و تکمیل شد، در پایان فصل رشـد نیـز میـزان عملکـرد واقعـی برداشت شده توسط کشاورزان، ثبت گردید. تجزیه و تحلیل داد‌ه‌ها با روش درخت تصمیم‌گیری CART (Classification and Regression Trees) نشان داد که از میان پارامترهای مختلف مورد بررسی تجربه کشاورزی، تعداد استفاده از علف‌کش دو منظوره، نیتروژن، پتاسیم، کشت تابستان دو سال قبل و استفاده از بذرپاش سانتریفوژ، سن کشاورز، بر تغییرات شاخص شانون –وینر و سیمپسون اثرگذار بوده است. عوامل مدیریتی مهم اثر گذار بر روی عملکرد گندم شامل سه عامل مدیریتی تقسیط بندی کودپاشی، تعداد استفاده از علف‌‌کش دو منظوره و کودپتاسیم و همچنین تناوب و سطح تحصیلات بوداست.نتایج این تحقیق نشان داد که مقدار مناسب کود پتاسیم و نیتروژن و انتخاب تناوب مناسب راهکارهای مدیریتی موثر در بهبود عملکرد گندم و افزایش تنوع آن در شهرستان چناران هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

542 - ارزیابی تاثیر منابع مختلف کود نیتروژن بر فراوانی نسبی، تراکم و زیست توده علف‌های‌هرز مزرعه گلرنک (Carthamus tinctorius L.)
رویا سعیدی بهاره پارسامطلق اعظم سیدی حسین شکفته مریم احمدزاده

به‌منظور بررسی اثر منابع مختلف کود نیتروژن بر فراوانی نسبی، تراکم و زیست توده مزرعه گلرنگ، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار واقع در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه جیرفت در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. عامل اول در دو سطح شامل مص أکثر

به‌منظور بررسی اثر منابع مختلف کود نیتروژن بر فراوانی نسبی، تراکم و زیست توده مزرعه گلرنگ، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار واقع در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه جیرفت در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. عامل اول در دو سطح شامل مصرف کود دامی و عدم مصرف کود دامی و عامل دوم شامل منابع مختلف کود نیتروژن در پنج سطح شاهد، کود اوره، کود اوره با پوشش گوگرد، نیترات آمونیوم، نیتروکسین و نانو نیتروژن بود. نتایج نشان داد در هر سه مرحله نمونه‌برداری علف‌های‌هرز شبدر و اویارسلام بیشترین و پنجه مرغی و ترشک کمترین فراوانی نسبی را دارا بودند. بر اساس نتایج مقایسه میانگین، بیشترین زیست‌توده علف‌هرز شبدر در مرحله اول در تیمار مصرف کود دامی به همراه کودهای شیمیایی اوره (04/17 گرم) و کمترین زیست‌توده در تیمار‌های عدم مصرف کود دامی در شاهد (47/6 گرم) و کود نانو نیتروژن (63/4 گرم) حاصل شد. میزان شاخص تنوع شانون و مارگالف به ترتیب در مرحله اول نمونه برداری 96/0و 94/0، مرحله دوم نمونه برداری 79/0 و 06/1 و مرحله سوم نمونه برداری 63/0و11/1 در تیمار مصرف کود دامی نسبت به عدم مصرف کود دامی بیشتر بود و منابع کودی اوره و اوره با پوشش گوگرد نسبت به سایر تیمارها از شاخص تنوع علف هرز بیشتری برخوردار بودند. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش پیشنهاد می شود به منظور جلوگیری از هجوم علف های هرز و رقابت با گیاه هدف، از منابع زیستی نیتروژن استفاده گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

543 - بررسی تنوع زیستی علف‌های هرز مزارع گندم شهرستان گرگان (حوزه قره‌سو) با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)
لیلا سالخورده بهنام کامکار جاوید قرخلو زهرا عربی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

544 - ارزیابی وضعیت شاخص‌های مطلوبیت در سرای محلات از دیدگاه شهروندان شهر تهران (مطالعه موردی منطقه 18)
سارا کاظمی محسن کرمی شمسی رحمانی

هدف پژوهش حاضر ارزیابی وضعیت شاخص‌های مطلوبیت در سرای محلات از دیدگاه شهروندان تهران است. نمونه آماری پژوهش شامل شرکت‌کنندگان در مجموعه‌های ورزشی سرای محلات که 101 نفر مرد و 117 نفر زن بودند، است. روش پژوهش توصیفی و از لحاظ هدف، کاربردی می‌باشد. ابزار اندازه‌گیری، پرسش‌ أکثر

هدف پژوهش حاضر ارزیابی وضعیت شاخص‌های مطلوبیت در سرای محلات از دیدگاه شهروندان تهران است. نمونه آماری پژوهش شامل شرکت‌کنندگان در مجموعه‌های ورزشی سرای محلات که 101 نفر مرد و 117 نفر زن بودند، است. روش پژوهش توصیفی و از لحاظ هدف، کاربردی می‌باشد. ابزار اندازه‌گیری، پرسش‌نامه محقق ساخته‌ای بود که پس از نظرخواهی تخصصی در مورد روایی، پرسش‌نامه در مطالعه راهنما در میان جامعه آماری توزیع و پس از جمع‌آوری، پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (9/89/0 r=) گزارش شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که شهروندان، ایمنی وسایل را ضعیف ارزیابی کردند. کاربران انتظارات بیشتری نسبت به ظاهر سالن، ایمنی وسایل و تجهیزات، تنوع ابزار و وسیله، مربی متخصص و ایجاد گروه‌های ورزشی دارند. همچنین جامعه مورد مطالعه، میزان رضایت کلی از سرای محلات را متوسط به پایین ارزیابی نمودند که با حضور بیشتر افراد، میزان رضایتمندی از مجموعه‌های ورزشی سرای محله کم‌تر می‌شود؛ در این زمینه بین زنان و مردان تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. مهم‌ترین موانع و محدویت‌های مشارکت در سرای محلات، نداشتن زمان کافی و فعال نبودن تمامی کلاس‌های ورزشی در تمام معرفی شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

545 - مقایسه سطوح استراحتی اینترلوکین-6، فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا و برخی مقادیر سیستم ایمنی افراد ضایعه نخاعی ورزشکار و غیرورزشکار
رضا شفیعی سورک محمد مشهدی

هدف مطالعه حاضر مقایسه سطوح استراحتی اینترلوکین-6، فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا و برخی مقادیر سیستم ایمنی افراد ضایعه نخاعی ورزشکار و غیرورزشکار بود. انتخاب نمونه ها نیز به صورت هدفمند و در دسترس انجام شد، بر این اساس، تعداد 10 نفر غیرورزشکار و 10 نفر ورزشکار از رشته ه أکثر

هدف مطالعه حاضر مقایسه سطوح استراحتی اینترلوکین-6، فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا و برخی مقادیر سیستم ایمنی افراد ضایعه نخاعی ورزشکار و غیرورزشکار بود. انتخاب نمونه ها نیز به صورت هدفمند و در دسترس انجام شد، بر این اساس، تعداد 10 نفر غیرورزشکار و 10 نفر ورزشکار از رشته های مختلف انتخاب شدند. جهت اندازه گیری سیستم ایمنی، تعداد گلبول های سفید (لنفوسیت ها، مونوسیت ها، نوتروفیل ها) و جهت اندازه گیری شاخص های التهابی، سطوح اینترلوکین-6 و فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا در شرایط استراحت در سرم نمونه خونی سنجیده شد. برای اندازه گیری پارامترهای خونی از روش الایزا (ELISA) و کیت مخصوص استفاده شد. از آمار توصیفی برای تشریح و توصیف داده ها و از روش های آمار استنباطی برای بررسی یافته های پژوهش استفاده گردید. برای مقایسه متغیرهای پژوهش در دو گروه ورزشکار و غیرورزشکار از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که در هیچ کدام از فاکتورهای اینترلوکین–6 (859/0p=)، فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا (539/0p=) و تعداد گلبول‌های سفید (942/0p=)، بین گروه ورزشکار و غیرورزشکار تفاوت معناداری وجود نداشت. به نظر می رسد در افراد ضایعه نخاعی پرداختن به ورزش، تهدیدی برای سیستم ایمنی این گروه نیست؛ هرچند برای بررسی تاثیر ورزش بر سیستم ایمنی افراد ضایعه نخاعی نیاز به مطالعات بیشتری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

546 - تعیین آثار ناهنجاری های تقویمی در شرکت‌های صنعت خودرو پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از طریق روش تحلیل چیرگی تصادفی
سهند وهابی بهاره بنی طالبی دهکردی

10.30486/fbra.2023.1983885.1190

امروزه داشتن آگاهی و شناخت کافی سرمایه‌گذاران از وجود ناهنجاری‌ها همچنین نوع واکنش صنایع موجود در بازار سرمایه، می‌تواند تاثیر عمده‌ای در رونق اقتصادی بازار سرمایه داشته باشد. از این‌رو، هدف این پژوهش بررسی تأثیر ناهنجاری‌های تقویمی بر بازده شاخص شرکت‌های پذیرفته شده در أکثر

امروزه داشتن آگاهی و شناخت کافی سرمایه‌گذاران از وجود ناهنجاری‌ها همچنین نوع واکنش صنایع موجود در بازار سرمایه، می‌تواند تاثیر عمده‌ای در رونق اقتصادی بازار سرمایه داشته باشد. از این‌رو، هدف این پژوهش بررسی تأثیر ناهنجاری‌های تقویمی بر بازده شاخص شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در حوزه صنایع خودرو در بازه زمانی سال‌های 1399-1395 است. پژوهش بر پایه روش تحلیل چیرگی تصادفی و با استفاده از تکنیک الکتره که یک روش نوین در تحقیقات مالی می‌باشد، انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد سه فرضیه اصلی مبنی بر وجود تفاوت معنادار بین بازدهی شاخص صنایع خودرو در روزهای شنبه تا چهارشنبه، در هفته‌های اول، دوم، سوم و چهارم هر ماه و در ماه‌های فروردین تا اسفند هر سه رد شدند که نشانگر عدم کارایی شرکت‌های صنعت خودرو بورس اوراق بهادار تهران است. همچنین بر‌اساس یافته‌های پژوهش مشخص گردید در بین روزهای هفته، روز شنبه و در بین هفته‌های هر ماه، هفته اول، مناسب‌ترین روز و هفته جهت سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو می‌باشد. علاوه بر این، بهترین ماه برای سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو اسفندماه و بدترین ماه نیز خردادماه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

547 - مراحل، محاسبات و نتایج حاصل از مطالعات پیش‌بینی‌های نظری ارتباط کمی ساختار بازداری (QSRR) اسانس گیاه میخک زینتی
مجید محمدحسینی مهدی نکوئی

در این مقاله، به تشریح مبسوط مدل‌های خطی توانمند در پیش بینی شاخص بازداری کواتس گروه وسیعی از ترکیبات طبیعی شناسایی شده در روغن اسانسی گیاه میخک زینتی به عنوان یکی از گیاهان دارویی پرداخته شده است. در این راستا، اساس کار مبتنی بر روابط کمی ساختار بازداری (QSRR) می‌باشد أکثر

در این مقاله، به تشریح مبسوط مدل‌های خطی توانمند در پیش بینی شاخص بازداری کواتس گروه وسیعی از ترکیبات طبیعی شناسایی شده در روغن اسانسی گیاه میخک زینتی به عنوان یکی از گیاهان دارویی پرداخته شده است. در این راستا، اساس کار مبتنی بر روابط کمی ساختار بازداری (QSRR) می‌باشد که در منابع علمی از اهمیت بسزایی جهت برقراری ارتباط منطقی و هدفمند بین شاخص کواتس به عنوان یک متغیر وابسته و گروهی از توصیف‌کننده‌های مولکولی به عنوان متغیر‌های مستقل برخوردار است. در این راستا، پس از ترسیم ساختار ترکیبات مفروض در محیط نرم‌افزار هایپرکم و بهینه‌سازی آن‌ها، جهت استخراج توصیف‌کننده‌های مولکولی مربوطه از نرم‌افزار دراگون استفاده شد. در مرحله بعد، پس از حذف توصیف‌کننده‌های غیر مرتبط و اضافی، نهایتاً با روش‌های مرحله‌ای و روش انتخاب متغیر مبتنی بر الگوریتم ژنتیک گروهی از توصیف‌کننده‌های مهم و مؤثر شناسایی و ارتباط خطی آن‌ها با شاخص بازداری کواتس مورد بحث و بررسی قرار گرفت. نتایج حاصله حاکی از توانمندی بالای مدل‌های ارائه شده جهت پیش بینی شاخص کواتس گروه وسیعی از ترکیبات طبیعی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

548 - رابطه ویژگی روانی و نشانگان ایمپاستر در دانشجویان رشته‌های پزشکی و داروسازی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
نسیم روحانی سید حمید آتش‌پور سید علی‌اصغر مسدد سید محمدرضا صمصام‌شریعت

این پژوهش با هدف اصلی بررسی رابطه ویژگی روانی با نشانگان ایمپاستر بین دانشجویان رشته پزشکی و داروسازی دانشگاه اصفهان در میان 120 نفر از دانشجویان رشته‌های پزشکی (60=n ) و داروسازی (60=n ) که به شیوه طبقه‌ای از بین کلیه دانشجویان این دو رشته انتخاب شده بودند، اجرا شد. اب أکثر

این پژوهش با هدف اصلی بررسی رابطه ویژگی روانی با نشانگان ایمپاستر بین دانشجویان رشته پزشکی و داروسازی دانشگاه اصفهان در میان 120 نفر از دانشجویان رشته‌های پزشکی (60=n ) و داروسازی (60=n ) که به شیوه طبقه‌ای از بین کلیه دانشجویان این دو رشته انتخاب شده بودند، اجرا شد. ابزار تحقیق عبارت بود ازآزمون سنجش ویژگیهای روانی (SCL-90-R) و مقیاس نشانگان ایمپاستر. سنجش ویژگی داده‌های حاصل از پرسشنامه‌های پژوهش با توجه به اهداف با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون همبستگی و رگرسیون همزمان) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که از بین ویژگیهای روانی؛ روان‌پریشی، افکار پارانوئید، ترس، پرخاشگری، اضطراب، افسردگی، حساسیت در روابط متقابل، وسواس و اجبار با نشانگان ایمپاستر دارای رابطه معنادار هستند (01/0P < ). همچنین از بین تمامی ویژگیهای شخصیتی SCL-90-R))، ابعاد افکار پارانوئید، پرخاشگری، حساسیت در روابط، وسواس و شکایات جسمانی قادر به پیش‌بینی معنادار نشانگان ایمپاستر بوده است (01/0P < ). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

549 - تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر بهبود شاخص‌های روانی SCL-90 و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به دیابت
فاطمه خانی سیدمحمدرضا صمصام شریعت علی مهداد فاطمه تکی مهرداد کورنگی بهشتی رویا حکمت روان

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر بهبود شاخص‌های روانی SCL-90 و کیفیت زندگی (QL) بیماران مبتلا به دیابت در شهر اصفهان، انجام شد. روش تحقیق نیمه‌آزمایشی و طرح آزمایش، پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعۀ آماری همۀ مراجعه‌کنندگان به درمانگ أکثر

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر بهبود شاخص‌های روانی SCL-90 و کیفیت زندگی (QL) بیماران مبتلا به دیابت در شهر اصفهان، انجام شد. روش تحقیق نیمه‌آزمایشی و طرح آزمایش، پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعۀ آماری همۀ مراجعه‌کنندگان به درمانگاه تخصصی دیابت آریانا بود که براساس تمایل مراجعان به شرکت در کلاس‌های آموزشی مهارت زندگی، نمونه به‌صورت تصادفی از بین آنها انتخاب شد. براساس نظر پزشک در مورد تشخیص دیابت، نمونۀ نهایی شامل 70 تفر در دو گروه آزمایش (35=n) و گواه (35=n) گمارده شدند. ابزارهای تحقیق شامل؛ 1ـ مقیاس شاخص‌های روانی (SCL-90-R) و 2ـ پرسشنامۀ کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL-26)، بود. نتایج تحلیل مانوا نشان داد که میانگین گروه آزمایش در روان‌پریشی، ترس مرضی، اضطراب، افسردگی، وسواس، شکایات جسمانی و سلامت روانی (01/0P تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

550 - شناسایی شاخص‌های تأثیرگذار بر کیفیت زندگی کاری کارکنان بخش تولید: یک پژوهش کیفی بر اساس روش پدیدارشناسی
امین برازنده حسین سماواتیان محمد رضا عابدی

10.30486/jsrp.2018.545632

هدفاز این پژوهش شناسایی شاخص‌های تأثیرگذار بر کیفیت زندگی کاری کارکنان به‌منظوردستیابی به الگویی بومی در این زمینه بود. جامعة آماری پژوهش را کلیة کارکنان بخشتولید کارخانه تولیدی و صنعتی نهان‌گل بروجن در بر می‌گرفتند که از میان آن‌ها 15نفر بر اساس اصل شیوة ‌نمونه‌گیری هد أکثر

هدفاز این پژوهش شناسایی شاخص‌های تأثیرگذار بر کیفیت زندگی کاری کارکنان به‌منظوردستیابی به الگویی بومی در این زمینه بود. جامعة آماری پژوهش را کلیة کارکنان بخشتولید کارخانه تولیدی و صنعتی نهان‌گل بروجن در بر می‌گرفتند که از میان آن‌ها 15نفر بر اساس اصل شیوة ‌نمونه‌گیری هدفمند در پژوهش‌های کیفی در نمونه مورد مطالعهشرکت یافتند. ابزارهای گردآوری داده‌ها در این پژوهش بر اساس اصول پژوهش‌های کیفیشامل مصاحبه و مشاهده بود. داده‌های به‌دست‌آمده بر اساس روش کولایزی در پژوهشپدیدارشناسی تحلیل شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که کیفیت زندگی کاری درمجموعشامل 16 مضمون که عبارت‌اند از مشوق‌ها، حقوق و مزایا، جو آموزشی اثربخش، شهرتسازمان، استقلال عمل، مشارکت، روابط همدلانه، عوامل شغلی، پیشگیری از حوادث، امنیتشغلی، عوامل برون‌سازمانی، عدالت ادراک شده، معناداری، معنویت و مسئولیت اجتماعیسازمان همراه با 30 زیرمضمون مربوط به آن‌ها است. کشف مضمون‌ها و زیرمضمون‌هایجدید و تناسب آن‌ها با فرهنگ بومی ازجمله نوآوری‌ها در این پژوهش است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

551 - اثربخشی درمان چند بعدی معنوی با محوریت کاهش وزن بر پایداری هیجانی، خودمهارگری، و شاخص توده بدنی زنان فزون وزن
مینا شمس الاحراری شهناز نوحی احمد علیپور

10.30486/jsrp.2020.1901566.2465

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی درمان چندبعدی معنوی با محوریت کاهش وزن بر پایداری هیجانی، خودمهارگری، و شاخص تودۀ بدنی زنان فزون‌وزن بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با دو گروه آزمایش و گواه بود. جامعۀ آماری کلیۀ زنان چاق و دارای اضافه وزن مراجعه کنند أکثر

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی درمان چندبعدی معنوی با محوریت کاهش وزن بر پایداری هیجانی، خودمهارگری، و شاخص تودۀ بدنی زنان فزون‌وزن بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با دو گروه آزمایش و گواه بود. جامعۀ آماری کلیۀ زنان چاق و دارای اضافه وزن مراجعه کننده به کلینیک مشاوره و روانشناسی در منطقۀ 3 تهران در سال 1398 بود و از بین آن ها با استفاده از نمونه گیری در دسترس 30 نفر انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) جایگزین شدند. سپس پرسشنامۀ شانزده عاملی شخصیت کتل (1973) توسط هر دو گروه تکمیل شد و اندازه‌گیری قد و وزن از هر دو گروه به عمل آمد. پس از آن برنامۀ درمان چندبعدی معنوی با محوریت کاهش وزن به صورت 13 جلسه 90 دقیقه ای بر روی گروه آزمایش و سپس پس آزمون اجرا شد. داده ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS-24 و روش تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد درمان چندبعدی معنوی با محوریت کاهش وزن موجب افزایش پایداری هیجانی و خودمهارگری و کاهش شاخص تودۀ بدنی می شود (001/0P<)؛ بنابراین می توان گفت آموزش روش های کاهش وزن اگر با عنصر معنویت همراه باشد، می تواند هم در کاهش وزن و هم بر تنظیم هیجانات تأثیر داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

552 - تدوین شاخص‌های لازم برای تهیه زیج هیأت علمی دانشگاهها (دانشگاه علوم پزشکی اصفهان)
مریم فولادوند طاهره چنگیز علیرضا یوسفی

با توجه به نقش بسیار مهم اعضای هیأت علمی در تحقق اهداف و رسالتهای دانشگاه، این پژوهش با هدف تدوین شاخص‌های لازم برای تهیۀ زیج هیأت علمی در دانشگاه علوم پزشکی انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی‌ـ پیمایشی بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل کلیۀ مدیران گروه، معاونان آموزشی و أکثر

با توجه به نقش بسیار مهم اعضای هیأت علمی در تحقق اهداف و رسالتهای دانشگاه، این پژوهش با هدف تدوین شاخص‌های لازم برای تهیۀ زیج هیأت علمی در دانشگاه علوم پزشکی انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی‌ـ پیمایشی بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل کلیۀ مدیران گروه، معاونان آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال تحصلی 88 ـ87 بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری غیرتصادفی و کاملاً هدفمند 60 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌ای شامل 48 شاخص مربوط به هیأت علمی در 5 حوزه فعالیتی بود که براساس نتایج مصاحبه سازمان‌یافته با صاحبنظران در زمینۀ امور هیأت علمی تهیه شد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه براساس نظر متخصصان و کارشناسان مورد تأیید قرار گرفت، پایایی این پژوهش زمانی مشخص خواهد شد که این پژوهش به مرحله اجرا برسد. تجزیه و تحلیل داده‌ها به‌صورت تعیین فراوانی و درصد فراوانی پاسخ‌ها صورت گرفت. براساس نظر متخصصان شاخص‌هایی که بیش از 50 درصد امتیاز ضرورت را از پرسش‌شوندگان کسب کرده بودند، برای تدوین شاخص‌های زیج هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی انتخاب شدند (در مجموع 37 شاخص در 5 حوزه مورد نظر). حوزه‌های انتخابی شامل جمعیت‌شناختی اعضای هیأت علمی (6شاخص)، حوزه وضعیت استخدامی (4 شاخص)، حوزه فعالیتهای آموزشی (14شاخص)، حوزه فعالیت پژوهشی و توانمندیها (9 شاخص) و حوزه فعالیتهای خدماتی‌ـ اجرایی (4 شاخص) بود. به نظر می‌رسد تهیه زیج براساس این شاخص‌ها بتواند بخشی از نیازهای اطلاعاتی مدیران را برای تصمیم‌گیری در امور هیأت علمی برطرف کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

553 - تحلیل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی دورة اول دبیرستان بر اساس شاخص‌های محتوایی برنامه درسی ملی
پرستو صلواتی حسن ملکی فاطمه سهرابی

10.30486/jsre.2020.1871401.1411

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب درسی مطالعات اجتماعی دورة اول دبیرستان بود. روش پژوهش از طریق تحلیل محتواست. جامعة آماری پژوهش، کتاب درسی مطالعات اجتماعی اول دبیرستان بود که متشکل از 1605 جمله، تصویر و عبارات مستقل است. منابع مورد مطالعه و تحلیل در این پژوهش، چک‌لی أکثر

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب درسی مطالعات اجتماعی دورة اول دبیرستان بود. روش پژوهش از طریق تحلیل محتواست. جامعة آماری پژوهش، کتاب درسی مطالعات اجتماعی اول دبیرستان بود که متشکل از 1605 جمله، تصویر و عبارات مستقل است. منابع مورد مطالعه و تحلیل در این پژوهش، چک‌لیست تحلیل محتوای کمی است. نتایج یافته‌های پژوهش گویای آن است که درمجموع حدود 34 درصد از پیام‌های کتاب درسی منطبق بر تربیت اجتماعی است. شاخص‌های مشارکت اجتماعی حدود 103 مورد و شاخص وحدت و همبستگی 90 مورد می‌باشند که بیشترین فراوانی را در کتاب درسی به خود اختصاص داده است. به‌عنوان نتیجه‌گیری می‌توان گفت مؤلفه‌های بسیار مهم تربیتی که تقریباً در این کتاب نادیده گرفته شده است مواردی مانند حیا و امربه‌معروف و نهی از منکراست. علاوه بر اینکه صداقت، عدالت، نقدپذیری و... از اجزای اساسی تربیت اجتماعی است که با توجه به یافته‌های پژوهش محتوای کتاب نادیده گرفته شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

554 - مدلسازی زیستگاه ملخ کوهاندار تاغ با استفاده از شاخص های بیوفیزیکی استخراج شده از تصاویر لندست 8
سیروس هاشمی دره بادامی بهرام جمعه زاده علی درویشی بلورانی عبدالحسین خاکیان

استفاده از تصاویر ماهواره ای یک راه ساده و ارزان در شناسایی زیستگاه و پایش آفت ها از جمله ملخ مهاجر است. استفاده از فناوری سنجش از دور به گونه ای رشد نموده است که سیاست های کنترل ملخ از روش های درمانی به روش پیشگیرانه تغییر رویه داده اند. از آنجاییکه مدیریت کارآمد هجوم أکثر

استفاده از تصاویر ماهواره ای یک راه ساده و ارزان در شناسایی زیستگاه و پایش آفت ها از جمله ملخ مهاجر است. استفاده از فناوری سنجش از دور به گونه ای رشد نموده است که سیاست های کنترل ملخ از روش های درمانی به روش پیشگیرانه تغییر رویه داده اند. از آنجاییکه مدیریت کارآمد هجوم آفت های حشره ای بر پایه دانش کامل از زیست شناسی و بوم شناسی آن استوار است، این تحقیق با هدف ارزیابی استفاده از شاخص های بیوفیزیکی استخراج شده از تصاویر ماهواره ای، به منظور شناسایی و نظارت بر زیستگاه ملخ انجام شده است. بدین منظور از شاخص های بیوفیزیکی (شاخص های پوشش گیاهی، شاخص های رطوبت موجود در گیاه، شاخص خشکی زمین و دمای سطح زمین) استخراج شده از تصاویر ماهواره ای لندست 8 (OLI/TIRS)، همزمان با داده های دیده بانی زمینی استفاده شد. سپس اطلاعات شاخص ها با استفاده از آنالیز مؤلفه های اصلی، در یک تصویر خلاصه شد. در نهایت با استفاده از داده های میدانی بدست آمده از دیده بانی و روش آستانه گذاری، نقشه پهنه بندی زیستگاه اولیه ملخ با ریسک بالا، ریسک متوسط و ریسک پایین تهیه شد. صحت مکانی نتایج بدست آمده با استفاده از داده های ملخ مشاهده شده به عنوان داده های مرجع، ارزیابی شد و صحت کلی 74% و ضریب کاپای 62% برای زیستگاه اولیه با ریسک بالا، صحت کلی 87% و ضریب کاپای 71% برای زیستگاه اولیه با ریسک بالا و متوسط و صحت کلی 94% و ضریب کاپای 88% برای هر سه زیستگاه بدست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

555 - پتانسیل‌یابی مناطق مستعد سیل با استفاده از مدل شاخص آماری و وزن شواهد (مطالعۀ موردی: حوزه آبخیز مادرسو، گلستان)
صفورا سیاه کمری حسین زینی وند

هدف این پژوهش تهیه نقشه مناطق مستعد وقوع سیل در حوزه آبخیز مادرسو استان گلستان است. برای انجام تحقیق از مدل‌های شاخص آماری و وزن شواهد، لایه‌های مختلف اطلاعاتی و سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. نتایج ارزیابی دو مدل نشان داد که از بین عوامل مؤثر در وقوع سیل و آب‌گرفت أکثر

هدف این پژوهش تهیه نقشه مناطق مستعد وقوع سیل در حوزه آبخیز مادرسو استان گلستان است. برای انجام تحقیق از مدل‌های شاخص آماری و وزن شواهد، لایه‌های مختلف اطلاعاتی و سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. نتایج ارزیابی دو مدل نشان داد که از بین عوامل مؤثر در وقوع سیل و آب‌گرفتگی، ارتفاعات کمتر از 500 متر، جهت شیب مسطح، تراکم زهکشی بیش از 33/0 (کیلومتر بر کیلومترمربع)، فاصله 500-2000 متری رودخانه، تیپ خاک مالی‌سول، سنگ‌های دوران کواترنری و همچنین اراضی کشاورزی با بیشترین وزن‌ها، مهم‌ترین عوامل علتی وقوع رخداد سیل و آب‌گرفتگی حوزه آبخیز مادرسو می‌باشند. نتایج همچنین نشان داد 9/49 درصد مساحت حوزه آبخیز مادرسو در مناطقی بااستعداد وقوع سیل خیلی زیاد و زیاد و حدود 1/50 درصد مساحت حوزه در مناطقی بااستعداد وقوع سیل متوسط و کم واقع است. صحت و دقت دو مدل بکار گرفته‌شده با استفاده از منحنی ROC ارزیابی شد. دقت مدل شاخص آماری 83% و دقت مدل وزن شواهد 7/80% تخمین زده شد. این وضعیت نشان‌دهنده دقت خیلی خوب دو مدل در استعداد‌یابی وقوع سیل در حوزه آبخیز مادرسو استان گلستان می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

556 - بررسی پوشش گیاهی اراضی شور حاشیه دریاچه ارومیه با استفاده از تصاویر ماهواره ای
احمد احمدی محمدرضا طاطیان رضا تمرتاش حسن یگانه یونس عصری

مرتع یکی از منابع تجدید شونده با ارزش است که در برنامه های توسعه ملی بسیاری از کشورها جایگاه خاصی دارد. هدف مطالعه حاضر بررسی درصد پوشش گیاهی اراضی شور اطراف دریاچه ارومیه با استفاده از داده های ماهواره ای می‌باشد. این مطالعه در منطقه ای به وسعت حدود 353150 هکتار در ارا أکثر

مرتع یکی از منابع تجدید شونده با ارزش است که در برنامه های توسعه ملی بسیاری از کشورها جایگاه خاصی دارد. هدف مطالعه حاضر بررسی درصد پوشش گیاهی اراضی شور اطراف دریاچه ارومیه با استفاده از داده های ماهواره ای می‌باشد. این مطالعه در منطقه ای به وسعت حدود 353150 هکتار در اراضی شور اطراف دریاچه ارومیه انجام گرفت. در این پژوهش پیش پردازش های مختلف شامل تصحیح هندسی با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی و تصحیحات اتمسفری از روش تفریق عارضه تاریک استفاده شد. عملیات برداشت زمینی در مرداد سال 1393 انجام گرفت. نمونه برداری در واحدهای گیاهی با روش نمونه برداری تصادفی طبقه‌بندی شده انجام شد. در این تحقیق به منظور بررسی رابطه بین متغیرها از رگرسیون چندگانه استفاده شد. در این مدل ابتدا با محاسبه ماتریس همبستگی، وجود یا عدم وجود هم راستایی (Collinearity) بین متغیرهای مستقل (شاخص های گیاهی و باندها) در منطقه بررسی شد. در این تحقیق بهترین مدل با توجه به مقدار بالاترR2 انتخاب شد. در مدل انتخابی چندین متغیر از بین تمامی متغیرهای مستقل گزینش شده و به عنوان مهمترین فاکتورهای موثر در تعیین نقشه درصد پوشش گیاهی منطقه معرفی شدند. در نهایت نقشه های تولیدی و نقاط نمونه‌برداری جهت بررسی صحت نتایج، کنترل گردید. نتایج نشان داد شاخص‌های مادون قرمز متوسط (MID-IR-INDEX)، مادون قرمز (Infrared)، کنتراست بازتاب در مرئی و نزدیک مادون قرمز (VNIRI)، شاخص گیاهی تبدیل شده (TVI، MIRVI، PD312، PD322)، و باندهای B2، B3، B5 و B6 رابطه معنی‌داری در سطح 5% با داده های زمینی داشته و به کمک مدل های رگرسیونی Backward نقشه میزان درصد پوشش گیاهی تخمین زده شد. جهت تعیین دقت نقشه تولید شده از روش Cross Validation استفاده شد که صحت کلی نقشه تولیدی از سنجنده +ETM برابر 92% و ضریب کاپای آن 2/89 بدست آمد. همچنین بر اساس نتایج این تحقیق، بخش اعظم اراضی شور حاشیه دریاچه ارومیه دارای تاج پوشش معادل 20-0% می‌باشند. بنابراین می‌توان چنین نتیجه گیری کرد که مراتع در منطقه مورد مطالعه در وضعیت مناسبی قرار ندارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

557 - مطالعه تأثیر ریزگردها بر تغییرات پوشش گیاهی (مطالعة موردی: تالاب شادگان، خوزستان)
رضا بیات سمیه جعفری باقر قرمزچشمه امیرحسین چرخابی

با توجه به اهمیت زیست محیطی تالاب ها، به عنوان سرمایه‌های ملی و گاه بین‌المللی، ارزیابی تغییرات پوشش گیاهی این مناطق بسیار مهم می باشد. یکی از علل کاهش پوشش گیاهی در دهة اخیر افزایش گرد و غبار بوده که تأثیر متقابل بر پوشش گیاهی این مناطق دارد. در این مطالعه، با بررسی تغ أکثر

با توجه به اهمیت زیست محیطی تالاب ها، به عنوان سرمایه‌های ملی و گاه بین‌المللی، ارزیابی تغییرات پوشش گیاهی این مناطق بسیار مهم می باشد. یکی از علل کاهش پوشش گیاهی در دهة اخیر افزایش گرد و غبار بوده که تأثیر متقابل بر پوشش گیاهی این مناطق دارد. در این مطالعه، با بررسی تغییرات زمانی پوشش تالاب شادگان خوزستان، ارتباط این تغییرات با طوفان های گرد و غبار ارزیابی گردید. با استفاده از شاخص تفاضل نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI) تصاویر MODIS در دو دورة زمانی 2000 تا 2011، تغییرات پوشش گیاهی تعیین و از آمار ریزگردهای ایستگاه هواشناسی اهواز در همین دوره تأثیر شاخص های ریزگردها (مجموع غلظت سالیانه، غلظت حداکثر سالیانه و متوسط غلظت سالیانه) بر تغییرات پوشش گیاهی این مناطق مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان دهنده کاهش 36/7 درصدی سطح پوشش گیاهی از سال 2000 تا 2011 بود. نتایج همچنین نشان داد که بیشترین و کمترین سطح آب 67/25 و 72/19 درصد به ترتیب مربوط به سال های 2007 و 2000 و بیشترین و کمترین سطح پوشش گیاهی 21/31 و 27/17 درصد به ترتیب مربوط به سال های 2000 و 2004 بوده است. با افزایش طوفان های گرد و غبار بعد از سال 2002، مجموع غلظت سالیانه ریزگردها ضریب تبیین بالایی (85/0) با شاخص NDVI داشت. همچنین در خصوص تأثیر تأخیری ریزگردها، که بهترین همبستگی خطی با ضریب تبیین 82/0 برای تاخیر 2 ماهه بعد از وقوع ریزگرد بدست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

558 - تعیین سطح زیر کشت گیاه زعفران با استفاده از تصاویر لندست (مطالعۀ موردی: شهرستان تربت‌ حیدریه)
مجید رحیم‌زادگان مصطفی پورغلام

هدف این تحقیق، شناسایی سطح زیر کشت محصول زعفران در شهرستان تربت حیدریه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای 8-Landsat با استفاده از روش‌های طبقه‌بندی شبکه عصبی مصنوعی، ماشین‌های بردار پشتیبان، فاصله‌ ماهالانوبیس، حداقل فاصله، حداکثر احتمال، متوازی‌السطوح برای تهیه نقشة‌ پوشش أکثر

هدف این تحقیق، شناسایی سطح زیر کشت محصول زعفران در شهرستان تربت حیدریه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای 8-Landsat با استفاده از روش‌های طبقه‌بندی شبکه عصبی مصنوعی، ماشین‌های بردار پشتیبان، فاصله‌ ماهالانوبیس، حداقل فاصله، حداکثر احتمال، متوازی‌السطوح برای تهیه نقشة‌ پوشش و استفاده از شاخص‌های گیاهی نرمال شده تفاضل پوشش گیاهی (NDVI) و شاخص پوشش گیاهی با انعکاس خاک (SAVI) در دوره اوج سبزینگی زعفران با بررسی تقویم زراعی آن است. برای تهیه داده‌های میدانی، مختصات و کلاس پوششی 2587 نقطه (1463 نمونه آموزشی و بقیه آزمایشی)، از مناطق با شعا‌ع حداقل 30 متر پوشش یکسان، در تاریخ‌های 5 بهمن ماه 1393 و 19 اردیبهشت‌ماه 1394 توسط GPS ثبت گردید. همچنین، آمارهای وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی 93-92 جهت ارزیابی نتایج استفاده شد. دو معیار ضریب کاپا و صحت کلی، برای ارزیابی نتایج استفاده گردید. سطح زیر کشت زعفران در طبقه‌بندی ماشین‌های بردار پشتیبان با صحت کلی 95٪ و ضریب کاپای 90٪ به‌عنوان بهترین روش رویکرد اول، در مقایسه با آمارهای جهاد کشاورزی خطایی حدود 18٪ داشت. اما استفاده از NDVI به‌عنوان بهترین روش برآورد سطح زیر کشت زعفران در رویکرد دوم، نشان‌دهنده سطح 7118 هکتار بود که در مقایسه با آمار جهاد کشاورزی (7550 هکتار)، خطای 7/5 درصدی را‌ نشان می‌داد. بنابراین نتایج این تحقیق نشان‌دهنده کارایی مناسب‌ شاخص‌های گیاهی زمانمند در برآورد سطح زیر کشت زعفران با توجه به فنولوژی آن بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

559 - تهیة نقشه شوری خاک با استفاده از تحلیل طیفی داده‌های سنجنده OLI و داده های میدانی (مطالعة موردی: جنوب دشت ملایر)
داود اخضری احمد اسدی می آبادی

شوری یکی از عوامل مهم محدودیت کاربری اراضی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که می‌تواند با تغییر نوع تاج پوشش و زیست‌توده گیاهی، باعث کاهش تولیدات منابع طبیعی شود. در این پژوهش برای انتخاب بهترین شاخص ماهواره‌ای شوری از تصاویر ماهواره‌ای لندست (سال 2014) استفاده شد. نمونه‌بر أکثر

شوری یکی از عوامل مهم محدودیت کاربری اراضی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که می‌تواند با تغییر نوع تاج پوشش و زیست‌توده گیاهی، باعث کاهش تولیدات منابع طبیعی شود. در این پژوهش برای انتخاب بهترین شاخص ماهواره‌ای شوری از تصاویر ماهواره‌ای لندست (سال 2014) استفاده شد. نمونه‌برداری از عرصه در شهریورماه سال 1393 انجام شد. به این منظور ابتدا با استفاده از 77 نقطه اندازه‌گیری، نقشه‌های پراکنش سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم، هدایت الکتریکی و اسیدیته به روش درون‌یابی کریجینگ در نرم‌افزار ArcGIS®9.3 تهیه گردید. سپس با استفاده از روش رگرسیون فضایی، همبستگی بین نقشه‌های تولید شده با 10 شاخص به دست آمده از تصاویر ماهواره‌ای لندست مورد بررسی قرار گرفت. همچنین نقشه‌های پراکنش سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، هدایت الکتریکی، اسیدتیه، شوری و قلیائیت تهیه و مدل‌های رگرسیونی مناسب ارائه گردید. نتایج نشان می‌دهد که برای آشکارسازی پراکنش هدایت الکتریکی و سدیم، با توجه به ضریب همبستگی شاخص‌های شوری و شاخص شوری ملایر مناسب است. همچنین جهت آشکارسازی پراکنش منیزیم، کلسیم و پتاسیم در منطقه مورد مطالعه به دلیل بالا بودن ضریب همبستگی به میزان 88/0 می‌توان از شاخص شوری استاندارد شده استفاده کرد. نتایج نشان می‌دهد که به دلیل معنادار نبودن رگرسیون فضایی مربوط به مطالعه قلیائیت خاک، امکان استفاده از این معادله‌ها وجود ندارد. همچنین نتایج نشان می‌دهد که به طور کلی برای بررسی عناصر اندازه‌گیری شده، می‌توان از شاخص شوری استاندارد شده استفاده کرد. با توجه به رابطه رگرسیونی بین شاخص‌های استخراج شده و نقشه‌های تهیه شده در مطالعات میدانی، مدل‌های بهینه برای تهیه نقشه‌های شوری منطقه مورد مطالعه، تعیین و کالیبره شدند. بر اساس اطلاعات ماهواره‌ای مدل‌های به دست آمده در این مطالعه برآورد مناسبی از عناصر مورد مطالعه داشتتند زیرا ضریب همبستگی آن‌ها قابل قبول است. با تکمیل، گسترش و بسط یافته‌های این تحقیق می‌توان به پهنه‌بندی اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و بدون نیاز به نمونه‌برداری پرداخت. این فن ضمن فراهم آوردن دقت بیشتر می‌تواند هزینه‌های نمونه‌برداری را نیز به حداقل برساند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

560 - ارزیابی استفاده از شاخص بهینه و MNDWI در بررسی تغییرات خط ساحلی شمال خلیج فارس (منطقۀ مورد مطالعه: دیر)
مریم رزمی حسین محمد عسگری علی داداللهی سهراب سید محمد جعفر ناظم السادات سید حسین خزاعی

هدف از انجام این پژوهش ارزیابی استفاده از تصاویر ماهواره ای در تشخیص تغییرات خطوط ساحلی و ارزیابی استفاده از شاخص بهینه و MNDWI در بررسی تغییرات خط ساحلی شهرستان دیر است. در این پژوهش از تصویر ماهواره لندست، سنجنده OLI، شاخص بهینه و MNDWI استفاده گردید. برای ارزیابی شاخ أکثر

هدف از انجام این پژوهش ارزیابی استفاده از تصاویر ماهواره ای در تشخیص تغییرات خطوط ساحلی و ارزیابی استفاده از شاخص بهینه و MNDWI در بررسی تغییرات خط ساحلی شهرستان دیر است. در این پژوهش از تصویر ماهواره لندست، سنجنده OLI، شاخص بهینه و MNDWI استفاده گردید. برای ارزیابی شاخص های تغییرات خط ساحلی در منطقه مورد مطالعه، 8 نقطه در طول خط ساحلی شهرستان دیر با توجه به دسترسی به ساحل، در تاریخ 24 آوریل 2015، هم‌زمان با گذر ماهواره لندست برداشت گردید. با شاخص OIF با انحراف معیار و ضریب همبستگی، میزان همبستگی بین باندها تعیین گردید. نتایج نشان می دهد که با توجه به اینکه منطقه مورد مطالعه ساحلی است و تصاویر ماهواره ای شامل محیط آبی و خشکی می باشند، بیشترین مقدار OIF برای سنجنده OLI ترکیب RGB 156 است. الگوریتم MNDWI که ترکیبی از باندهای سبز و مادون قرمز میانی است، برای استخراج مرز بین زمین و آب استفاده گردید. میانگین فاصله خط مبنا با مرز استخراج شده از شاخص بهینه 340 متر و میانگین فاصله خط مبنا تا مرز استخراج شده از شاخص 28/64MNDWI متر به دست آمده است. نتایج نشان داد برای بررسی تغییرات خط ساحلی شهرستان دیر، دقت شاخص MNDWI از شاخص بهینه بیشتر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

561 - ارزیابی شوری خاک در شرق اصفهان بر پایه داده‌های سنجنده OLI و تجزیه و تحلیل عوارض توپوگرافی
خلیل حبشی حمیدرضا کریم زاده سعید پورمنافی

تحقیق حاضر با هدف بهبود دقت ارزیابی شوری خاک با استفاده از تصویر ماهواره ای لندست سنجنده OLI مربوط به تاریخ 5 خرداد 1394 و پارامترهای توپوگرافی در منطقه شرق اصفهان انجام شد. داده های زمینی با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی از 29 سایت نمونه برداری از عمق 30-0 سانتی أکثر

تحقیق حاضر با هدف بهبود دقت ارزیابی شوری خاک با استفاده از تصویر ماهواره ای لندست سنجنده OLI مربوط به تاریخ 5 خرداد 1394 و پارامترهای توپوگرافی در منطقه شرق اصفهان انجام شد. داده های زمینی با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی از 29 سایت نمونه برداری از عمق 30-0 سانتی‌متر در نیمه دوم اردیبهشت 1394 جمع آوری شد. شاخص های طیفی مانند باندهای سنجنده OLI، شاخص های شوری 1SI، 2SI و 3SI، شاخص های خاک SBI و SCI، شاخص های پوشش گیاهی NDVI و RVI با انجام پردازش ها و محاسبات لازم از تصویر زمین مرجع شده به دست آمدند. عوارض توپوگرافی شامل درصد شیب، جهت شیب و ارتفاع از سطح دریا از مدل رقومی ارتفاع (DEM) منطقه استخراج شدند. سپس مدل برآورد شوری با استفاده از رگرسیون خطی به روش گام به گام تهیه شد. نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیونی نشان داد که در سطح آماری 99 درصد همبستگی معنی داری بین EC نمونه های خاک سطحی، ارتفاع از سطح دریا و باند 4 وجود دارد (68/0=2R). نقشه شوری به‌دست‌آمده از مدل رگرسیونی نشان می دهد که میزان شوری در منطقه بسیار بالاست به‌طوری‌که بیش از 70 درصد از مساحت منطقه دارای غلظت نمک بیش از 60 دسی زیمنس بر متر است. در نهایت اعتبار مدل با استفاده از 20 درصد نمونه ها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که مدل می تواند با RMSE برابر با 54/6 دسی زیمنس بر متر شوری خاک را برآورد کند. بر اساس نتایج پژوهش، نتیجه گیری می شود که استفاده از پارامتر ارتفاع از سطح دریا در کنار داده های ماهواره ای در مطالعات شوری خاک منطقه مطالعاتی سودمند بوده و سبب بهبود دقت ارزیابی می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

562 - بررسی تاثیر تغییرات اقلیمی بر تغییرات سطح دریاچه مهارلو با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره ای
مسعود سمیعی رضا قضاوی مجتبی پاک پرور عباسعلی ولی

برای ارزیابی مدیریت منابع آب و تغییرات محیطی منطقه‌ای، پهنه‌بندی دقیق و بررسی دینامیک دریاچه‌ها امری حیاتی است. در این پژوهش، به منظور تهیه نقشه سطح دریاچه مهارلو واقع در حاشیه شهر شیراز و تعیین تغییرات آن در دوره‌های زمانی 18 ساله (1376-1394) از تصاویر ماهواره‌ای لندست أکثر

برای ارزیابی مدیریت منابع آب و تغییرات محیطی منطقه‌ای، پهنه‌بندی دقیق و بررسی دینامیک دریاچه‌ها امری حیاتی است. در این پژوهش، به منظور تهیه نقشه سطح دریاچه مهارلو واقع در حاشیه شهر شیراز و تعیین تغییرات آن در دوره‌های زمانی 18 ساله (1376-1394) از تصاویر ماهواره‌ای لندست در اواسط بهار استفاده شد. بدین منظور پس از انجام تصحیحات هندسی، رادیومتریک و جوی تصویرهای ماهواره‌ای، سطح آب دریاچه با استفاده از دو روش آستانه گذاری بر روی باند 5 و استفاده از شاخص آبی (NDWI) برای 18 سال بدست آمد. نتایج نشان داد که ضمن وجود نوعی نوسان در مقادیر مساحت دریاچه، در دراز مدت روند کلی کاهشی در مساحت دریاچه وجود دارد. با ارزیابی نتایج حاصله مشخص گردید که بیشترین تغییرات در خطوط ساحلی قسمت شرقی صورت گرفته است. نوسان‌های ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات برخی از پارامترهای اﻗﻠﻴﻤـﻲ (تبخیر دی تا اردیبهشت ماه، بارش سالانه، متوسط درجه حرارت دی تا اردیبهشت ماه، متوسط درجه حرارت حداکثر دی تا اردیبهشت ماه) بررسی گردید. نتاﻳﺞ آزﻣﻮن ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﭘﻴﺮﺳﻮن در سطح آماری 05/0 و 01/0 درصد در ﻣﻮرد تبخیر ماه های دی تا اردیبهشت (44/0-) بارش سالانه (77/0)، درجه حرارت متوسط دی تا اردیبهشت (28/0-)، درجه حرارت حداکثر ماه های دی تا اردیبهشت (52/0-) است. روند افزایش و کاهش بارندگی با تغییرات سطح آب دریاچه همسان است. حداقل میزان بارش در سال‌های آبی 1387-1386 و 1388-1387 به ترتیب به میزان 147 و 192 میلی‌متر در سال بوده است که متعاقب با آن میزان سطح دریاچه در حداقل خود به ترتیب 14146 و 15095 هکتار در طی سال‌های مطالعه است. حداکثر میزان بارش در سال آبی 1384-1383 به میزان 745 میلی‌متر در سال بوده که متعاقب با آن میزان سطح دریاچه در حداکثر خود (25806 هکتار) در طی سال‌های مطالعه است. بارندگی 58 درصد تغییرپذیری در سطح دریاچه را تشریح می‌کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

563 - بررسی شدت بیابان‌زایی با استفاده از مدل مدالوس (مطالعۀ موردی: اراضی غرب اهواز)
عبدالرضا کاظمی نیا کاظم رنگزن مهدی محمودابادی

با توجه به مفهوم بیابان‌زایی که عبارت است از تخریب اراضی در نواحی خشک نیمه‌خشک و نیمه مرطوبِ خشکِ ناشی از عوامل متعددی چون تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی، این پدیده مدت‌هاست که یک مشکل جدّی اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در بسیاری از کشورها شناخته شده است. در این تحق أکثر

با توجه به مفهوم بیابان‌زایی که عبارت است از تخریب اراضی در نواحی خشک نیمه‌خشک و نیمه مرطوبِ خشکِ ناشی از عوامل متعددی چون تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی، این پدیده مدت‌هاست که یک مشکل جدّی اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در بسیاری از کشورها شناخته شده است. در این تحقیق با استفاده از مدل مدالوس شدت بیابان‌زایی اراضی مناطق غربی شهر اهواز ارزیابی گردید. از داده های اقلیم، پوشش گیاهی، خاک و کاربری اراضی منطقه بعنوان معیارهای مؤثر در تعیین شدت بیابان‌زایی استفاده شد. در ابتدا هر معیار به صورت لایه اطلاعاتی وارد محیط GIS گردید و پس از پردازش، اقدام به وزن دهی معیارهای مذکور گردید. با تلفیق نقشه های رستری معیارها، با استفاده از میانگین‌گیری هندسی، شاخص حساسیت به بیابان زایی (ESAI) بدست آمد. بر اساس این شاخص نقشه نهایی حساسیت منطقه به بیابان‌زایی تهیه شد. نتایج نشان داد که منطقه از نظر تقسیم‌بندی‌های روش مدالوس، به لحاظ شدت بیابان زایی در چهار تیپ بحرانی کم (C1)، بحرانی متوسط (C2)، بحرانی زیاد (C3) و خیلی زیاد (C4) قرار دارد. نتایج همچنان نشان داد که 11% منطقه در کلاس بحرانی کم، 30% آن در کلاس بحرانی متوسط، 25% در کلاس بحرانی زیاد و 29% در کلاس بحرانی خیلی زیاد قرار دارد. معیار اقلیم با مقدار شاخص 2/6 بیشترین تأثیر را در بیابان‌زایی منطقه دارد که علت آن وزش بادهای شدید و افزایش تعداد روزهای طوفانی و گرد و غباری است. شاخص کاربری اراضی با ارزش عددی 1/5 کمترین اثر را دارد و علت آن، غیرقابل استفاده بودن اراضی منطقه و اجرای طرح های بیابان‌زدایی در منطقه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

564 - بررسی تغییرات میزان کربن آلی خاک در دو منطقه بحرانی و آسیب پذیر مراتع دشت قهاوند با استفاده از سنجش از دور و GIS
بهناز عطائیان شاهرخ شجاعی فر وحید زندیه سهیلا‌السادات هاشمی

کربن آلی منبع اصلی مواد آلی خاک و شاخص کیفیت خاک در اکوسیستم های طبیعی است. بنابراین پایش ذخایر کربن آلی خاک در شرایط مختلف برای مطالعه چرخه جهانی کربن ضروری به نظر می رسد. مطالعه حاضر به منظور بررسی میزان کربن آلی خاک در دو منطقه بحرانی و آسیب‌پذیر از دشت قهاوند که دار أکثر

کربن آلی منبع اصلی مواد آلی خاک و شاخص کیفیت خاک در اکوسیستم های طبیعی است. بنابراین پایش ذخایر کربن آلی خاک در شرایط مختلف برای مطالعه چرخه جهانی کربن ضروری به نظر می رسد. مطالعه حاضر به منظور بررسی میزان کربن آلی خاک در دو منطقه بحرانی و آسیب‌پذیر از دشت قهاوند که دارای اکوسیستم مرتعی بوده و در دهه های گذشته بیابان‌زایی گسترده ای را شاهد بوده است، انجام شد. نمونه برداری خاک سطحی تا عمق 20 سانتی‌متر در 63 نقطه به صورت تصادفی در دو منطقه بحرانی و آسیب‌پذیر انجام شد. بررسی تغییرات کربن آلی خاک در دو منطقه نشان داد که تفاوت معنی داری در سطح یک درصد بین دو منطقه آسیب پذیر و بحرانی وجود دارد. همچنین میزان کربن آلی خاک حاصل از نمونه ها با نتایج حاصل از شاخص های طیفی تصویر ماهواره لندست 8 مقایسه شد. سپس، تعداد نه شاخص مختلف پوشش گیاهی و روشنایی شامل NDVI، RVI، SAVI، MSAVI، TSAVI، OSAVI، WDVI، NDBI و BI مربوط به 63 نقطه نمونه‌گیری زمینی بر اساس تصویر ماهواره ای اردیبهشت ماه سال 1395 محاسبه شد. شاخص های ماهواره ای NDVI، RVI، SAVI، MSAVI، TSAVI، OSAVI، NDBI و BI همبستگی پیرسون نسبتاً خوبی با میزان کربن آلی خاک به ترتیب با R2 به ارزش 0/41، 0/38، 0/38، 0/41، 0/40، 0/39، 0/44- و 0/48 از خود نشان دادند. این نتایج نشان دهنده امکان استفاده از شاخص های طیفی تصویر ماهواره ای لندست 8 جهت بررسی و مطالعه ذخایر کربن آلی خاک در دشت قهاوند است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

565 - تخمین میزان آهک خاک در کانون های گردوغبار با استفاده از طیف سنجی VNIR و تصاویر ماهواره ای سنجنده OLI
موسی قاضی حسینعلی بهرامی علی درویشی بلورانی سهام میرزایی

یکی از بزرگترین چالش های عصر حاضر تخریب خاک و به دنبال آن تخریب سرزمین می باشد. یکی از عوامل تخریب خاک در کانون های گردوغبار، کیفیت پایین تغذیۀ خاک به عنوان بستر رشد و توسعه پوشش گیاهی می باشد. آهک یکی از عواملی اصلی کاهش کیفیت تغذیه ای خاک می باشد. زمان بر و پرهزینه بو أکثر

یکی از بزرگترین چالش های عصر حاضر تخریب خاک و به دنبال آن تخریب سرزمین می باشد. یکی از عوامل تخریب خاک در کانون های گردوغبار، کیفیت پایین تغذیۀ خاک به عنوان بستر رشد و توسعه پوشش گیاهی می باشد. آهک یکی از عواملی اصلی کاهش کیفیت تغذیه ای خاک می باشد. زمان بر و پرهزینه بودن روش آزمایشگاهی تخمین آهک خاک، بررسی روش های سریع و غیرمخرب مانند تصاویر ماهواره ای و طیف سنجی VNIR را ضروری می نماید. در این پژوهش 29 نمونه خاک دست نخورده هم زمان با تصویربرداری ماهوارۀ لندست 8 از دو کانون برداشت گردید. این نمونه ها در سه حالت، IMS، IDS و SMD طیف سنجی شدند. میزان آهک نمونه های سطحی و مخلوط در آزمایشگاه اندازه گیری شد. از روش شاخص خاک و روش رگرسیون حداقل مربعات جزئی PLSR برای پردازش داده ها استفاده شد. نتایج روش PLSR برای حالت SMD (30/0=R2 و 84/1=RMSE) و برای حالت های IDS و IMS به ترتیب (0/08، 0/13)=R2، (0/87، 0/85)= RMSE بدست آمد. نتایج روش شاخص RI برای حالت های SMD، IDS و IMS به ترتیب (0/19، 0/29، 0/56= R2و 0/80، 0/75، 1/41=RMSE) به دست آمد که نتایج برای حالت SMD قابل قبول بود. نتایج روش PLSR برای تصویر ماهواره ای 0/84=R2 و 0/34= RMSE به دست آمد. اما نتایج مربوط به استفاده از سه شاخص RI، DI، NDI به ترتیب (0/31، 0/08، 0/28=R2 و 0/74، 0/86، 0/75=RMSE) به دست آمد که نتایج این بخش نسبت به روش PLSR ضعیف و غیرقابل قبول بود. بر این اساس نقشه مربوط به آهک منطقه با روش PLSR تهیه گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

566 - بررسی تأثیر بهره وری سیلاب برروند تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از داده های میدانی و تصاویر لندست (مطالعه موردی: منطقه شندک سیستان)
منصور جهان تیغ معین جهان تیغ

هدف از اجرای این پژوهش ارزیابی اثر بهره‌وری سیلاب بر روند تغییرات پوشش گیاهی است. بدین منظور قبل از انجام پخش سیلاب در سال 1382اقدام به استقرار 5 ترانسکت خطی به طول 50 متر شد. بر روی هر یک از این ترانسکت ها دو پلات 3×3 متری در ابتدا و 50 درصد طول آن‌ها مشخص و داخل أکثر

هدف از اجرای این پژوهش ارزیابی اثر بهره‌وری سیلاب بر روند تغییرات پوشش گیاهی است. بدین منظور قبل از انجام پخش سیلاب در سال 1382اقدام به استقرار 5 ترانسکت خطی به طول 50 متر شد. بر روی هر یک از این ترانسکت ها دو پلات 3×3 متری در ابتدا و 50 درصد طول آن‌ها مشخص و داخل هر یک از آن‌ها نیز پلات 1×1 به منظور برداشت یکنواخت از فواصل یکسان انداخته، مختصات آن‌ها با استفاده از GPS مشخص و ویژگی های درصدتاج پوشش، میزان تولیدعلوفه، درصدخاک لخت، تراکم و لاشبرگ قبل از انجام پخش سیلاب در سال 1382 برآورد شد. علاوه بر این، تغییرات مشخصه پوشش گیاهی بعد از پخش سیلاب در سال 1398 در همان مکان اندازه‌گیری شد. جهت بررسی تغییرات پوشش گیاهی قبل و بعد از پخش سیلاب از تصاویر ماهواره‌ لندست برای بازه زمانی 16 سال (1382 تا 1398) نیز استفاده شد. بدین منظور پس از اعمال پیش‌پردازش‌های لازم بر روی تصاویر، شاخص پوشش گیاهی تعدیل‌شده برحسب خاک SAVI و شاخص رطوبت خاک SWI طی 5 بازه زمانی مختلف بررسی شد. نتایج میدانی نشان داد که با اجرای پخش سیلاب، مقدار تولید علوفه از 68 به 172 کیلوگرم در هکتار، درصد تاج پوشش از 5.9 به 31.4 درصد و همچنین مقدار لاشبرگ از 2 به 16.8 درصد افزایش و خاک لخت از 92.1 به 51.8 درصد کاهش یافت. تجزیه‌وتحلیل آماری ویژگی های پوشش گیاهی قبل و بعد از پخش سیلاب بیانگر وجود اختلاف معنی داری بین این پارامترها بود (0.01>p). همچنین در بررسی تغییرات شاخص‌های موردمطالعه، نتایج نشان‌دهنده تغییرات محسوس شاخص های SAVI و SWI در بازه زمانی مزبور بود. به‌طوری‌که مقدار شاخص‌های SAVI و SWI به ترتیب از 0.027 و 0.5 در سال 1382 به 0.49 و 1 در 1398 افزایش یافت‌ و روند تغییرات این شاخص‌ها همبستگی بالایی (0.65=R²) را در عرصه پخش سیلاب نشان داد. نتیجه این مطالعه نشان داد که بهره‌وری از سیلاب‌ها با تأمین رطوبت خاک منطقه مزبور، بهبود شرایط جوانه زنی و رشد گیاه را فراهم نموده که چنین وضعیتی باعث استقرار و بهبود پوشش گیاهی در عرصه پخش سیلاب شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

567 - مقایسه شاخص های گیاهی و تبدیل تسلدکپ در برآورد میزان کربن آلی خاک با استفاده از تصاویر سنجنده لندست-8 OLI در مراتع نیمه استپی
معصومه آقابابایی عطالله ابراهیمی پژمان طهماسبی

در این تحقیق، قابلیت داده سنجنده OLI ماهواره لندست 8 در تهیه نقشه کربن آلی مراتع نیمه استپی استان چهارمحال و بختیاری ارزیابی شده است. بدین منظور، در خرداد ماه سال 1392 به روش نمونه برداری سیستماتیک- تصادفی در 24 سایت با استقرار 3 ترانسکت و در طول هر ترانسکت 5 پلات نمونه أکثر

در این تحقیق، قابلیت داده سنجنده OLI ماهواره لندست 8 در تهیه نقشه کربن آلی مراتع نیمه استپی استان چهارمحال و بختیاری ارزیابی شده است. بدین منظور، در خرداد ماه سال 1392 به روش نمونه برداری سیستماتیک- تصادفی در 24 سایت با استقرار 3 ترانسکت و در طول هر ترانسکت 5 پلات نمونه های خاک از عمق 0 تا 20 سانتی متری برداشت شده و میزان کربن آلی خاک اندازه گیری شد. به منظور مقایسه مقادیر کربن آلی برداشت شده با مقادیر متناظر بازتابش پیکسل های ثبت شده، از تصاویر سنجنده OLI ماهواره لندست 8 (خرداد ماه سال 2013) استفاده شد. شاخص های گیاهی و تبدیل تسلدکپ پس از انجام تصحیحات لازم (هندسی و اتمسفری) برای منطقه مورد مطالعه محاسبه و استخراج گردید. مقادیر شاخص های گیاهی و باندهای تبدیل تسلدکپ (متغیر وابسته)، در مقابل کربن آلی خاک (متغیر مستقل) در محل هر سایت وارد نرم افزار SPSS گردید. شاخص های گیاهی و باندهای تبدیل تسلدکپ جهت تهیه مدل رگرسیونی و بهترین مدل برازش شده جهت تهیه نقشه کربن آلی انتخاب شدند. شاخص ( PVI (R=0.53 در میان شاخص های گیاهی و باند روشنایی حاصل از تسلدکپ(R=0.63) بیشترین همبستگی را با مقادیر مواد آلی خاک نشان دادند. نهایتاً با محاسبه برازش رگرسیون خطی دو جمله ای نقشه های کربن آلی تهیه شد. نتایج اعتبار سنجی مدل نشان دهنده عدم وجود اختلاف معنی دار بین داده های زمینی مواد آلی خاک و داده های حاصل از شاخص های گیاهی و باندهای تبدیل تسلدکپ است. بنابراین داده های طیفی تصاویر سنجنده لندست-8 منبع ارزشمندی برای تعیین تغییرات کربن آلی در چنین مناطقی می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

568 - پایش و پیش بینی تغییرات کاربری/پوشش اراضی و ارتباط آن با خشک‌سالی (مطالعه موردی: زیر حوزه پارسل B2، حوزه آبخیز زاینده‌رود)
شاهین محمدی خلیل حبشی سعید پورمنافی

تغییرات کاربری اراضی و پوشش زمین به دلیل تأثیر بر اکوسیستم‌های طبیعی به یک نگرانی برای حافظان و مدیران منابع طبیعی تبدیل‌شده است. تحقیق حاضر باهدف پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی و پوشش زمین و همچنین بررسی ارتباط خشک‌سالی با این تغییرات در زیر حوزه پارسل 2B با مساحت 21100 أکثر

تغییرات کاربری اراضی و پوشش زمین به دلیل تأثیر بر اکوسیستم‌های طبیعی به یک نگرانی برای حافظان و مدیران منابع طبیعی تبدیل‌شده است. تحقیق حاضر باهدف پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی و پوشش زمین و همچنین بررسی ارتباط خشک‌سالی با این تغییرات در زیر حوزه پارسل 2B با مساحت 21100 هکتار با استفاده از مدل زنجیره‌ای مارکوف و شاخص استانداردشده بارش (SPI) انجام شد. به این منظور با استفاده از تصاویر پیش‌پردازش شده سنجنده‌های ETM +، TM و OLIبه ترتیب برای سال‌های 1365، 1380 و 1395، نقشه کاربری اراضی و پوشش زمین به روش طبقه‌بندی نظارت‌شده حداکثر احتمال تهیه شد. به‌منظور صحت سنجی مدل زنجیره‌ای مارکوف، نقشه کاربری اراضی و پوشش زمین برای سال 1395 پیش‌بینی و با نقشه کاربری مرجع 1395 مقایسه شد، پس از اطمینان از صحت نتایج پیش‌بینی برای سال 1395 اقدام به پیش‌بینی کاربری اراضی و پوشش زمین برای سال 1410 شد. نتایج تحقیق نشان‌دهنده داد که بین تغییرات کاربری اراضی و پوشش زمین با وضعیت خشک‌سالی ارتباط وجود دارد. بر اساس یافته‌های پیش‌بینی‌شده، برای سال 1410 کشاورزی دیم به میزان 6.95 درصد افزایش و اراضی مرتعی به میزان 6.66 درصد کاهش مساحت خواهند داشت. بنابراین در صورت وقوع خشک‌سالی و رها شدن اراضی کشاورزی دیم، فرسایش خاک افزایش خواهد یافت و همچنین فشار چرا بر مراتع باقی‌مانده سبب تخریب اراضی مرتعی خواهد شد. بنابراین اگر راهبرد فعلی استفاده از زمین با مدیریت فعلی ثابت باقی بماند تخریب اراضی در منطقه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

569 - بررسی گذشته، حال و آینده تغییرات پوشش گیاهی مراتع البرز مرکزی در ارتباط با تغییر اقلیم
دیانا عسکریزاده حسین ارزانی محمد جعفری جواد بذرافشان آین کولین پرنتایس

شتاب در روند تغییرات اقلیمی باعث دگرگونی سریع وضعیت اکوسیستم های مرتعی شده است که یافتن روش های نوین ارزیابی این تغییرات راهی جهت مدیریت پایدار مراتع محسوب می شود. به منظور بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی ناشی از اثرات اقلیمی مراتع البرز مرکزی انتخاب شدند. شاخص نرمال‌شد أکثر

شتاب در روند تغییرات اقلیمی باعث دگرگونی سریع وضعیت اکوسیستم های مرتعی شده است که یافتن روش های نوین ارزیابی این تغییرات راهی جهت مدیریت پایدار مراتع محسوب می شود. به منظور بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی ناشی از اثرات اقلیمی مراتع البرز مرکزی انتخاب شدند. شاخص نرمال‌شده تفاضل پوشش گیاهی (NDVI) با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست، سنجنده +TM، ETMو OLI برای سال های 1366 تا 1395 (30 سال) استخراج گردید. با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) روند خشکسالی مورد بررسی قرار گرفت. جهت پیش بینی تغییرات آتی پوشش گیاهی مراتع از مدل زنجیره مارکوف استفاده شد. نتایج نشان داد که شاخص (NDVI) از سال های گذشته تا حال نوسان داشته است به طوریکه ضمن افزایش موقتی تغییرات در بعضی سال ها 1366 (0.86)، 1381 (0.87)، 1384 (0.87) و 1394 (0.86)؛ اما روند تغییرات کلی به صورت کاهش در میزان این شاخص در سال های 1374 (0.53)، 1376 (0.65)، 1379 (0.62) و 1387 (0.61) به خصوص برای طبقات متوسط تا خیلی فقیر بوده است. همبستگی بالا (5/91%) بین شاخص SPI و NDVI نشان می دهد که تقریباً در تمامی سال های کاهش پوشش گیاهی، خشکسالی شدید تا متوسط رخ داده است. همچنین مدل پیش بینی مارکوف تغییرات کاهشی شدیدی در میزان شاخص پوشش گیاهی برای سال های 2031 و 2045 پیش بینی می کند. بنابراین مدیریت مراتع باید به گونه ای پیش برود که با روند افزایش تدریجی دما و تأثیرات منفی آن بر پوشش گیاهی، از طریق تنظیم ظرفیت چرایی و نیز جایگزینی دام های با عملکرد بالا و تقویت گونه های گیاهی مقاوم به خشکی نسبت به شرایط آینده آمادگی یابند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

570 - ارزیابی تأثیر توسعه شهری و تغییرات پوشش اراضی بر دمای سطح زمین در شهر شهرکرد
عطاالله ابراهیمی الهام کیانی سلمی

تغییر کاربری اراضی و افزایش مناطق شهری، تأثیر قابل‌توجهی بر دمای سطح زمین دارد. ازآنجاکه توسعه شهری در حال حاضر یکی از پدیده‌های مهم درزمینه افزایش گرمای جهانی است، با توسعه سریع فناوری ماهواره‌ای و سنجش‌ازدور می‌توان به بررسی تغییرات دمای مناطق شهری در کمترین زمان ممکن أکثر

تغییر کاربری اراضی و افزایش مناطق شهری، تأثیر قابل‌توجهی بر دمای سطح زمین دارد. ازآنجاکه توسعه شهری در حال حاضر یکی از پدیده‌های مهم درزمینه افزایش گرمای جهانی است، با توسعه سریع فناوری ماهواره‌ای و سنجش‌ازدور می‌توان به بررسی تغییرات دمای مناطق شهری در کمترین زمان ممکن پرداخت. هدف از این مطالعه، بررسی توسعه شهری و جزایر گرمایی شهری (UHI) در شهرکرد با استفاده از داده‌های سنجش‌ازدور است. در این مطالعه، با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست 7 و 8، شاخص نسبت گیاهی (RVI) و شاخص پوشش گیاهی نرمال (NDVI) و دمای سطح زمین (LST)، با استفاده از باندهای چند طیفی و حرارتی برآورد شد. نقشه کاربری اراضی نیز با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال در نرم‌افزار TerrSet تهیه گردید. ضریب کاپا کل در سال 1382 و 1395 به ترتیب معادل 0.82 و 0.93 برآورد شد. با مقایسه دو شاخص گیاهی (RVI و NDVI) و دمای سطح زمین در طی دوره 13 ساله (1382 تا 1395) مشخص گردید که با توسعه شهری مقدار دمای سطح زمین برابر 2.21 درجه سانتی‌گراد (از 40.69 به 42.90 درجه سانتی‌گراد) افزایش‌یافته است. نتایج نشان داد که همبستگی شاخص NDVI با نقشه دمای سطح زمین منفی ولی با شاخص RVI مثبت است. همچنین هر دو شاخص NDVI و RVI در محدوده فضای سبز با LST رابطه معنی داری تری را در مقایسه با اراضی شهری و اراضی لخت دارند. با توجه به نقش پوشش گیاهی در تعدیل شرایط دمایی توصیه گردید، توسعه فضای سبز هم‌زمان با توسعه شهری، افزایش یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

571 - تفکیک طیفی گونه های مهم باغی با استفاده از شاخص های ابرطیفی و رویکردهای هوش مصنوعی
محسن میرزائی مژگان عباسی صفر معروفی عیسی سلگی روح اله کریمی

مطالعه انعکاس طیفی پدیده‌ها از طریق شاخص های طیفی امکان استفاده بهینه از دامنه وسیع طول‌موج‌های طیفی را در داده‌های ابرطیفی فراهم می‌کند. هدف از تحقیق، معرفی و ارزیابی عملکرد شاخص های طیفی در تفکیک گونه های غالب باغی در استان چهارمحال و بختیاری است. در این تحقیق 150 أکثر

مطالعه انعکاس طیفی پدیده‌ها از طریق شاخص های طیفی امکان استفاده بهینه از دامنه وسیع طول‌موج‌های طیفی را در داده‌های ابرطیفی فراهم می‌کند. هدف از تحقیق، معرفی و ارزیابی عملکرد شاخص های طیفی در تفکیک گونه های غالب باغی در استان چهارمحال و بختیاری است. در این تحقیق 150 نمونه طیفی در محدوده 350 الی 2500 نانومتر، از گونه های انگور، گردو و بادام در انواعی از شرایط برداشت شد و پس از تصحیح اولیه، 30 عدد از مهم‌ترین شاخص های طیفی موجود در این زمینه استخراج شدند. آزمون واریانس و مقایسه میانگین ها جهت شناسایی شاخص های بهینه در تفکیک گونه ها، در سطح 99 درصد اطمینان اجرا شد. سپس از دو رویکرد شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان جهت ارزیابی عملکرد شاخص ها در تفکیک گونه ها استفاده شد. نتایج آزمون واریانس نشان داد که شاخص های تنش رطوبت، نسبت باند در 1200 نانومتر، شاخص نرمال شده فئوئوفیتین و شاخص جذب سلولز جهت تفکیک گونه های موردمطالعه بهینه هستند. نتایج ارزیابی عملکرد شاخص های معرفی‌شده نتیجه 100 درصد تفکیک گونه‌ها را در دو رویکرد شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان، در هر دو مرحله آموزش و آزمون نشان داده است. این نتایج لزوم انجام مطالعات طیف‌سنجی را برای تفکیک گونه های باغی پیش از تحلیل داده‌های تصویری ابرطیفی به دلیل حجم وسیع و هزینه بیشتر تهیه و تحلیل آن‌ها نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

572 - بررسی خشک‌سالی هواشناسی، هیدرولوژیکی و کشاورزی با استفاده از شاخص‌های خشک‌سالی(مطالعۀ موردی: حوزه آبخیز قره‌سو)
مهشید کریمی کاکا شاهدی

خشک‌سالی به‌عنوان یک مخاطره طبیعی همواره بخش هایی از کشور را متأثر نموده است. امروزه با استفاده از تکنیک سنجش‌ازدور می توان خشک‌سالی را از طریق اثراتی که بر روی گیاهان دارد، مطالعه و به نتایج دقیق تر و مؤثرتری برای مدل سازی خشک‌سالی دست‌یافت. هدف از این پژوهش بررسی رابط أکثر

خشک‌سالی به‌عنوان یک مخاطره طبیعی همواره بخش هایی از کشور را متأثر نموده است. امروزه با استفاده از تکنیک سنجش‌ازدور می توان خشک‌سالی را از طریق اثراتی که بر روی گیاهان دارد، مطالعه و به نتایج دقیق تر و مؤثرتری برای مدل سازی خشک‌سالی دست‌یافت. هدف از این پژوهش بررسی رابطه خشک‌سالی هواشناسی، هیدرولوژیکی و کشاورزی با استفاده از شاخص های خشک‌سالی و تکنیک سنجش‌ازدور در حوزه آبخیز قره‌سو است. برای این منظور، از تصاویر سنجنده مودیس (ماهواره Terra، محصول MODO9Q1)، داده های بارندگی پنج ایستگاه باران سنجی و داده های دبی پنج ایستگاه هیدرومتری از سال2000 تا 2015 استفاده گردید. نتایج حاصل از مقایسه خشک‌سالی هواشناسی، هیدرولوژیکی و کشاورزی بیانگر انطباق هر سه نوع خشک‌سالی در سال های 2000، 2001، 2004، 2005، 2007، 2009، 2010، 2011، 2012، 2013، 2014 و 2015 بود. باوجوداینکه مقادیر شاخص SPI و NDVI در سال های 2002، 2003 و 2008 مثبت بود، اما شاخص SDI وقوع خشک‌سالی هیدرولوژیکی (مقادیر منفی) را نشان داد. همچنین در سال 2006 علیرغم افزایش بارش اما این سال با خشک‌سالی کشاورزی و هیدرولوژیکی مواجه بوده است. بنابراین طبق نتایج به‌دست‌آمده هم‌زمانی انواع خشک‌سالی در تمام سال ها وجود ندارد. نتایج حاصل از همبستگی پیرسون نشان داد که بین میانگین شاخص NDVI و میانگین شاخص SPI و SDI همبستگی بالایی به ترتیب برابر با 0.706 و 0.788 در سطح معنی‌داری 0.01 وجود دارد. به‌طورکلی، نتایج شاخص SPI و SDI تا حدود زیادی نتایج شاخص NDVI را تأیید می‌کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

573 - پایش تغییرات پوشش گیاهی حوزه آبخیز کرج با استفاده از شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی و تحلیل گرادیان
فاطمه محمدیاری میرمهرداد میرسنجری اردوان زرندیان

در تحقیق حاضر تغییرات پوشش گیاهی حوزه آبخیز کرج در سال های 1385، 1390 و 1396 با استفاده از شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی (NDVI)، تلفیق متریک های سرزمین و تحلیل گرادیان بررسی‌شده است. پس از محاسبه شاخص NDVI، برای انجام تحلیل گرادیان دو ترانسکت در جهت شمال -جنوب و شرق- أکثر

در تحقیق حاضر تغییرات پوشش گیاهی حوزه آبخیز کرج در سال های 1385، 1390 و 1396 با استفاده از شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی (NDVI)، تلفیق متریک های سرزمین و تحلیل گرادیان بررسی‌شده است. پس از محاسبه شاخص NDVI، برای انجام تحلیل گرادیان دو ترانسکت در جهت شمال -جنوب و شرق- غرب طراحی شد. سپس 6 متریک در دو سطح کلاس و سیمای سرزمین با روش پنجره متحرک محاسبه گردید. نتایج مقایسات مساحت طبقات نشان داد که بیشترین افزایش مساحت در اراضی با پوشش گیاهی بسیار خوب‌صورت گرفته، به‌طوری‌که 5104 هکتار (4 درصد) بر وسعت آن افزوده‌شده است. همچنین بیشترین کاهش مساحت در اراضی با پوشش عالی است که در بازه زمانی موردمطالعه به میزان 4055 هکتار (3 درصد) کاهش‌یافته است. نتایج تحلیل گرادیان نیز نشان داد که الگوی پراکنش پوشش گیاهی در هر سه سال موردبررسی به صورت کپه ای است. نتایج حاصل از آنالیز هر دو ترانسکت در سطح سیمای سرزمین و کلاس نشان داد که میانگین فاصله از نزدیک‌ترین همسایه به‌تدریج در طول ترانسکت ها افزایش و درمجموع در سال 1396 نسبت به سال اولیه افزایش‌یافته است. این امر نشانگر افزایش فاصله میان لکه های هم نوع و دشواری ارتباط میان آن‌هاست که از علائم بروز ازهم‌گسیختگی در سیمای سرزمین است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

574 - تحلیل خشکسالی کشاورزی با استفاده از شاخص‌های سنجش‌ازدور (مطالعه موردی: شهرستان مریوان)
کریم سلیمانی شادمان درویشی فاطمه شکریان

پیامد خشکسالی می‌تواند به‌صورت کاهش منابع آب، پوشش‌گیاهی و تغییرات در تولیدات کشاورزی نمایان شود. برای مطالعه و پایش خشکسالی نیاز به کمی سازی اثرات آن با استفاده از شاخص‌های خشکسالی است. هدف این مطالعه تحلیل خشکسالی کشاورزی شهرستان مریوان با استفاده از تصاویر لندست از س أکثر

پیامد خشکسالی می‌تواند به‌صورت کاهش منابع آب، پوشش‌گیاهی و تغییرات در تولیدات کشاورزی نمایان شود. برای مطالعه و پایش خشکسالی نیاز به کمی سازی اثرات آن با استفاده از شاخص‌های خشکسالی است. هدف این مطالعه تحلیل خشکسالی کشاورزی شهرستان مریوان با استفاده از تصاویر لندست از سال 1379 تا 1396 است. بعد از پیش‌پردازش تصاویر، شاخص‌ خشکی پوشش‌گیاهی (VDI) و شاخص سلامت پوشش‌گیاهی (VHI) استخراج گردیدند. بررسی شاخص‌ها نشان داد که خشکسالی کشاورزی در شاخص خشکی پوشش‌گیاهی (VDI) در هیچ سالی وجود نداشته و مقادیر ارزش پیکسل‌ها در این شاخص نزدیک به ۱۰۰ بوده که نشان‌دهنده وضعیت نرمال و بهینه است به‌طوری‌که از سال 1379 تا 1383 وضعیت نرمال و از سال 1387 تا 1396 وضعیت بهینه در منطقه غالب بوده است. همچنین نتایج شاخص سلامت پوشش‌گیاهی نشان‌دهنده وضعیت بدون خشکی در منطقه است. بر اساس این شاخص، خشکسالی کشاورزی در طبقات خیلی شدید، شدید و متوسط در دوره موردمطالعه وجود نداشته و بیشترین مساحت نواحی خشکی ملایم در بخش‌های شرق و جنوب شرق در سال‌های 1379، 1380، 1382 و 1384 به ترتیب 38.23، 38.24، 12.29 و 35.74 کیلومترمربع بوده است. به‌طورکلی با توجه به تأکید اصلی این مطالعه بر مبنای شاخص‌ خشکی پوششش‌گیاهی (VDI) و شاخص سلامت پوشش‌گیاهی (VHI)، از سال 1379 تا 1396 (به‌استثنای سال 1391) نتایج نشان‌دهنده عدم وجود خشکسالی کشاورزی در شهرستان مریوان است. با توجه مزایای تصاویر ماهواره‌ای همچون سطح پوشش وسیع‌تر، قدرت تفکیک زمانی بالاتر و هزینه کمتر، استفاده از دانش سنجش‌ازدور برای مطالعه خشکسالی پیشنهاد می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

575 - کمی سازی تأثیر پارامترهای سطحی و شرایط اقلیمی بر دمای سطح زمین با استفاده از داده های انعکاسی و حرارتی سنجش‌ازدور
نعیم میجانی سعید حمزه محمد کریمی فیروزجایی

دمای سـطح زمین (LST) برای انواع وسیعی از مطالعات علمی اقلیم شناسـی، هیدرولوژی، منابع طبیعی و غیره مورد نیاز است. پارامترهای مختلفی ازجمله جنس مواد تشکیل دهنده سطح، شرایط توپوگرافی، شرایط محیطی و میزان تابش رسیده به سطح بر LST تأثیرگذار هستند. هدف از انجام پژوهش حاضر، أکثر

دمای سـطح زمین (LST) برای انواع وسیعی از مطالعات علمی اقلیم شناسـی، هیدرولوژی، منابع طبیعی و غیره مورد نیاز است. پارامترهای مختلفی ازجمله جنس مواد تشکیل دهنده سطح، شرایط توپوگرافی، شرایط محیطی و میزان تابش رسیده به سطح بر LST تأثیرگذار هستند. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تأثیر تغییرات توپوگرافی، شرایط اقلیمی و تابش ورودی بر LST با استفاده از داده های انعکاسی و حرارتی سنجش‌ازدور است. در این پژوهش از مجموعه داده های انعکاسی و حرارتی ماهواره لندست 8، مدل رقومی ارتفاعی ASTER، محصول بخارآب مودیس (MOD07) برای تاریخ 2 مرداد 1397 و نقشه توپوگرافی و اقلیمی منطقه جنوب استان کرمان استفاده شد. برای محاسبه LST از روش تک کاناله و جهت محاسبه تابش طول‌موج کوتاه و بلند ورودی به سطح، از روش ارائه‌شده در الگوریتم بیلان انرژی سبال استفاده‌ شد. ارتباط بین LST با متغیر های مستقل ازجمله ارتفاع، شیب، جهت شیب، پوشش گیاهی و تابش ورودی به سطح با استفاده از تحلیل های آماری بررسی‌شد. نتایج نشان داد که ضریب همبستگی بین LST و هر یک از پارامترهای مستقل بیشتر از 0.7 می باشد. همچنین با بررسی های آماری، معنادار بودن نتایج ارتباط بین LST و پارامترهای توپوگرافی، شاخص اختلاف پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI) و تابش ورودی در سطح 95 درصد معنادار بود. نتایج بررسی LST در شرایط اقلیمی فراخشک، خشک، نیمه‌خشک، مدیترانه ای، نیمه مرطوب و مرطوب بیانگر این است که اقلیم های با دمای بالاتر نسبت به اقلیم های با دمای پایین تر دارای میانگین ارتفاع و NDVI پایین تر و دارای میانگین تابش طول‌موج بلند ورودی به سطح بالاتری هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

576 - تأثیر شاخص‌های گیاهی و خصوصیات سطح شهری بر تغییرات دمای سطح زمین (مطالعه موردی‌: شهرستان سنندج)
شادمان درویشی کریم سلیمانی مصطفی رشیدپور

دمای سطح زمین عامل مهمی در مطالعات گرمایش جهانی است. بنابراین، با توجه به تأثیرات منفی آن بر زندگی انسان بررسی این پدیده بسیار ضروری است. هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر شاخص‌های گیاهی و خصوصیات سطح شهر سنندج بر تغییرات دمای سطح زمین است. برای این منظور، دمای سطح زمین در مح أکثر

دمای سطح زمین عامل مهمی در مطالعات گرمایش جهانی است. بنابراین، با توجه به تأثیرات منفی آن بر زندگی انسان بررسی این پدیده بسیار ضروری است. هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر شاخص‌های گیاهی و خصوصیات سطح شهر سنندج بر تغییرات دمای سطح زمین است. برای این منظور، دمای سطح زمین در محیط ArcGIS محاسبه و سپس شاخص‌های گیاهی‌ و سطح شهر سنندج از تصاویر لندست در نرم‌افزارENVI استخراج گردید. نتایج تحلیل رگرسیون و همبستگی دمای سطح زمین با داده&lrm;های ایستگاه سینوپتیک به ترتیب 0.45 و 0.20 بوده که یک ارتباط مثبت را نشان می‌دهد. نتایج صحت کلی شاخص‌ها و تحلیل همبستگی نشان می‌دهد که شاخص&lrm;های دقیق (شاخص‌‌ توسعه‌یافته نواحی مسکونی و بایر، شاخص اساس ساخت‌وساز، شاخص نرمال شده تفاضل ساخت‌وساز، شاخص شهری) ارتباط مثبت و شاخص‌های با دقت پایین (شاخص نرمال شده تفاضل بایر، شاخص جدید ساخت‌وساز، شاخص نرمال شده تفاضل آب، شاخص نرمال شده بهبودیافته‌ تفاضل آب) ارتباط معکوس با دمای سطح زمین‌دارند. نتایج وضعیت دما در طبقات پوشش‌گیاهی نشان می‌دهد که بیشترین دما در طبقات با پوشش‌گیاهی ضعیف در اوایل فصل تابستان سال‌های 1367، 1378، 1387، 1391، 1393 و 1394 و کمترین دما در طبقات با پوشش گیاهی متراکم در اواخر فصل بهار سال‌های 1368، 1372، 1379، 1386، 1389 و 1395 رخ‌داده است. بنابراین کاهش پوشش‌گیاهی و رشد نواحی مسکونی نقش مؤثری در افزایش دمای سطح زمین دارد. همچنین شاخص‌های‌‌ طیفی برای استخراج نواحی مسکونی از تصاویر ماهواره‌ای می‌تواند نتایج قابل‌قبول ارائه نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

577 - برآورد درصد پوشش و زی توده گیاهی با استفاده از شاخص‌های سنجش‌ازدور (مطالعه موردی: منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی- شهرستان کرج)
چوقی بایرام کمکی رضا اسدی کیا حمید نیک نهاد قرماخر

پوشش گیاهی یکی از معیارهای معرف توان تولید سرزمین به شمار می‌رود. به‌طوری‌که ‌میزان کیفیت و کمیت پوشش گیاهی هر منطقه معیار تعیین توان تولید آن است. در این تحقیق جهت برآورد درصد پوشش و زی‌توده گیاهی منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی (شهرستان کرج) در تیرماه 1395 با استفاده از ش أکثر

پوشش گیاهی یکی از معیارهای معرف توان تولید سرزمین به شمار می‌رود. به‌طوری‌که ‌میزان کیفیت و کمیت پوشش گیاهی هر منطقه معیار تعیین توان تولید آن است. در این تحقیق جهت برآورد درصد پوشش و زی‌توده گیاهی منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی (شهرستان کرج) در تیرماه 1395 با استفاده از شاخص‌های گیاهی، از داده‌های رقومی لندست 8 استفاده گردید. جهت بررسی همبستگی بین درصد پوشش و بیوماس گیاهی با داده‌های ماهواره، 27 واحد نمونه برداری در منطقه تعیین و اطلاعات استخراج شد. رابطه درصد پوشش و زی‌توده گیاهی با شاخص های گیاهی از رگرسیون خطی برآورد گردید. نتایج نشان داد از میان شاخص‌های گیاهی انتخابی، شاخص گیاهی نسبت ساده (VR) و شاخص گیاهی بهبودیافته (EVI) دارای بیشترین ضریب تبیین با درصد پوشش گیاهی به ترتیب 0.53 و 0.52 است. بنابراین، این شاخص های گیاهی برای برآورد درصد پوشش گیاهی در سطح اطمینان 5 درصد مناسب هستند. در مرحله اعتبارسنجی میزان ضریب تبیین شاخص پایش محیطی جهانی EVI ،VR، GEMIبا مقدار وزن ‌تر گیاهی به ترتیب 0.43، 0.41 و 0.41 بود. باوجوداین، مقادیر برآوردی در مرحله واسنجی ناموفق بودند. با توجه به نتایج این تحقیق، توصیه می‌گردد جهت تخمین میزان کیفیت و کمیت پوشش گیاهی از شاخص‌هایی استفاده شوند که در آن‌ها نسبت اثر جو و خاک لحاظ شده باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

578 - ارزیابی شوری خاک با تحلیل تصاویر لندست-8 و مشاهدات زمینی (مطالعه موردی: بهشت گمشده استان فارس)
محمد کاظمی فریبرز محمدی علیرضا نفرزادگان

شوری خاک ازجمله مخاطرات محیطی بالقوه محسوب می شود. هدف از این تحقیق یافتن بهترین شاخص و مناسب ترین رابطه جهت برآورد شوری خاک و تهیه نقشه آن با استفاده از داده های دورسنجی است. بدین منظور ابتدا نمونه برداری تصادفی با استفاده از روش تور ماهی و اندازه گیری هدایت الکتر أکثر

شوری خاک ازجمله مخاطرات محیطی بالقوه محسوب می شود. هدف از این تحقیق یافتن بهترین شاخص و مناسب ترین رابطه جهت برآورد شوری خاک و تهیه نقشه آن با استفاده از داده های دورسنجی است. بدین منظور ابتدا نمونه برداری تصادفی با استفاده از روش تور ماهی و اندازه گیری هدایت الکتریکی خاک سطحی (EC) انجام شد. سپس سطوح حد آستانه (92%، 95% و 98%) روی تصاویر خروجی هر شاخص اعمال شد. از روش‌های کمترین مربعات رگرسیون شده (LS-fit) و آنالیز مؤلفه اصلی (PCA) برای کانی‌های هالیت و ژیپس، همبستگی بین خروجی شاخص ها و داده های زمینی، خوشه بندی و تحلیل عاملی بین مقادیر EC و تصاویر خروجی استفاده شد. جهت انتخاب بهترین مدل حاصل از ترکیب باندهای لندست-8 و میزان شوری، از آزمون هم خطی، آزمون دوربین-واتسون و رگرسیون چندمتغیره پس‌رو استفاده شد. همچنین جهت ارزیابی رگرسیون چندمتغیره باندهای لندست8، از ضریب کاپای کوهن استفاده شد. کارایی شاخص‌ها براساس چهار معیار مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE)، میانگین انحراف خطا (MBE) و میانگین خطای مطلق (MAE) و ضریب تعیین (R2) ارزیابی شد. نتایج تحلیل عاملی کمترین فاصله را بین EC، شاخص شوری (SI) و شاخص درجه روشنایی (BI) نشان داد. به‌ طوری‌ که شاخص SI با مقدار 0.89 بیشترین همبستگی پیرسون را با EC داشت. در نمودار دندروگرام، شاخص SI با EC در یک خوشه قرار گرفتند و مقدار RMSE، MBE، MAE و R2 برای شاخص SI به ترتیب 0.16، 0.11، 0.12 و 0.76برآورد شد. شاخص SI نسبت به بقیه شاخص ها و رگرسیون چند متغیره خطی (با ضریب توافق کاپای کوهن 60%)، نتایج بهتری ارائه کرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

579 - ارزیابی و پایش تغییرات رطوبت تالاب میقان با استفاده از تکنیک دورسنجی و ارتباط آن با شاخص‌های خشک‌سالی هواشناسی
زهره ابراهیمی خوسفی محمد خسروشاهی مریم نعیمی سمیرا زندی فر

تالاب ها از مهم ترین اکوسیستم‌ های طبیعی هستند که به دلیل تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های اخیر، از سطح مرطوب آن‌ها کاسته شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین شاخص بارش استانداردشده و شاخص بارش و تبخیر و تعرق استانداردشده با مقادیر متوسط شاخص اصلاح‌شده اختلاف آب نرم أکثر

تالاب ها از مهم ترین اکوسیستم‌ های طبیعی هستند که به دلیل تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های اخیر، از سطح مرطوب آن‌ها کاسته شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین شاخص بارش استانداردشده و شاخص بارش و تبخیر و تعرق استانداردشده با مقادیر متوسط شاخص اصلاح‌شده اختلاف آب نرمال شده در محدوده تالاب میقان انجام شد. بدین منظور از تصاویر چندزمانه لندست و داده های اقلیمی ایستگاه سینوپتیک اراک برای بازه زمانی 28 ساله (1396-1369) استفاده شد. پس از اعمال پیش پردازش‌های لازم بر روی تصاویر ماهواره‌ای، شاخص اصلاح‌شده اختلاف آب نرمال شده و میانگین آن برای هرسال تهیه گردید. به‌ منظور بررسی ارتباط بین شاخص های خشکسالی هواشناسی و میانگین شاخص اصلاح‌شده اختلاف آب نرمال شده، نمودار پراکنش نقطه‌ای بین آن‌ها ترسیم و ضریب تعیین حاصل از برازش مدل رگرسیون دومتغیره، محاسبه گردید. نتایج نشان داد که محتوای رطوبتی تالاب میقان در بازه زمانی موردبررسی به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته است به‌طوری‌که مقادیر متوسط رطوبت سطح تالاب از 0.36 در سال‌های ابتدایی به 0.04- در سال‌های پایانی رسیده است. ضریب تعیین به‌دست‌آمده از برازش مدل رگرسیونی بین شاخص بارش استانداردشده و شاخص بارش و تبخیر و تعرق استانداردشده با میانگین شاخص اصلاح‌شده اختلاف آب نرمال شده به ترتیب 0.34 و 0.51 تخمین‌زده شد. این نتیجه بیانگر آن است که 34% تغییرات رطوبتی تالاب میقان با استفاده از شاخص بارش استانداردشده و 51% تغییرات آن با استفاده از شاخص بارش و تبخیر و تعرق استانداردشده، قابل توجیه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

580 - بررسی رابطه بین دمای سطح زمین، ویژگی های جغرافیایی و محیطی و شاخص های بیوفیزیکی با استفاده از تصاویر لندست
عباسعلی ولی ابوالفضل رنجبر مرضیه مکرم فریده تاری پناه

دمای سطح زمین از شاخص های مهم ارزیابی کیفیت زیستگاه در مقیاس های محلی و جهانی است. در تحقیق حاضر اثرات فاکتورهای کاربری اراضی، سازند زمین‌شناسی، عوامل توپوگرافی و اقلیم بر دمای سطح در منطقه خارستان بررسی شد. در این راستا از تصاویر تیرماه ماهواره لندست 7 و 8 طی دوره 13 أکثر

دمای سطح زمین از شاخص های مهم ارزیابی کیفیت زیستگاه در مقیاس های محلی و جهانی است. در تحقیق حاضر اثرات فاکتورهای کاربری اراضی، سازند زمین‌شناسی، عوامل توپوگرافی و اقلیم بر دمای سطح در منطقه خارستان بررسی شد. در این راستا از تصاویر تیرماه ماهواره لندست 7 و 8 طی دوره 1379-1396، مدل رقومی ارتفاع، نقشه زمین شناسی و توپوگرافی استفاده شد. دمای سطح از روش پنجره مجزا و کاربری اراضی از روش طبقه‌بندی نظارت‌شده برای سال 1396 استخراج شد. ارتباط بین دمای سطح با متغیرهای ارتفاع، جهت، شیب، پوشش گیاهی، رطوبت سطح خاک و دمای هوا با استفاده از روش‌های آماری بررسی شد. نتایج نشان داد میانگین دمای سطح، 43 درجه سانتی گراد، شاخص نرمال شده تفاضل پوشش گیاهی 0.144 و شاخص تفاضلی رطوبت نرمال شده 0.068- بود. با توجه به طبقه بندی تصاویر با دقت کلی 99.96 درصد و ضریب کاپای 0.96، کاربری مرتع و باغ به ترتیب بیشترین و کمترین مساحت را به خود اختصاص داده‌اند. بیشترین مقدار دمای سطح C° 53 در اراضی دارای خاک لخت و مناطق مسکونی و کمترین C° 29 در اراضی باغی مشاهده شد. درحالی‌که بیشترین و کمترین مقدار دمای سطح به ترتیب مربوط به سازندهای پابده گورپی و آسماری بود. در دامنه های آفتابی بیشترین همبستگی 0.5<R2، بین دمای سطح، ارتفاع، دما، پوشش گیاهی و رطوبت سطحی مشاهده شد. درحالی‌که در دامنه های سایه دار دمای سطح بیشترین همبستگی 0.5<R2 را با ارتفاع، دما و پوشش گیاهی داشت. از عوامل ذکرشده ارتفاع و دما بیشترین تأثیر را بر دمای سطح داشتند. همبستگی شاخص نرمال شده تفاضل پوشش گیاهی و شاخص نرمال شده رطوبت با دمای سطح معکوس 0.9< بود. درحالی‌که همبستگی بین دمای سطح و دمای هوا مثبت بود. بنابراین کاربری اراضی، جنس زمین، توپوگرافی، پوشش گیاهی، رطوبت خاک و دمای هوا در تعادل دمایی اکوسیستم مؤثرند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

581 - تأثیر تغییرات محیطی تالاب میقان بر دمای سطح زمین نواحی پیرامونی با استفاده از داده های ماهواره لندست
سعید محمودی بهروز ساری صراف مجید رضایی بنفشه هاشم رستم زاده

تالاب ها یکی از مهم‌ترین پهنه های آبی مؤثر در تعدیل شرایط آب و هوایی نواحی پیرامونی و همچنین یکی از شکننده ترین پدیده های طبیعی به شمار می رود. بنابراین پایش تغییرات محیط پیرامونی تالاب ها بسیار اهمیت دارد. هدف از این تحقیق، پایش تغییرات کاربری اراضی، شاخص بهنجار أکثر

تالاب ها یکی از مهم‌ترین پهنه های آبی مؤثر در تعدیل شرایط آب و هوایی نواحی پیرامونی و همچنین یکی از شکننده ترین پدیده های طبیعی به شمار می رود. بنابراین پایش تغییرات محیط پیرامونی تالاب ها بسیار اهمیت دارد. هدف از این تحقیق، پایش تغییرات کاربری اراضی، شاخص بهنجار شده پوشش گیاهی و الگوهای دمایی سطح زمین در نواحی پیرامونی تالاب میقان با استفاده از داده های چند زمانه سنجنده TM ماهواره لندست در تاریخ های 30 اردیبهشت‌ماه سال 1381 و 5 خردادماه سال 1389 است. برای استخراج تغییرات کاربری اراضی از روش طبقه بندی نظارت‌شده با اعمال الگوریتم حداکثر شباهت استفاده شد. نتایج دقت طبقه‌بندی تصاویر با استفاده از شاخص کاپا برای تصویر سال 1381 و 1389 به ترتیب، 99.13% و 98.93% با ضریب کاپا 98 و 97 بود. نتایج تغییرات کاربری اراضی نشان داد که زمین های بایر افزایش 100 کیلومترمربع و در مقابل نواحی با پوشش گیاهی 84 کیلومترمربع کاهش داشت. میانگین شاخص بهنجار شده پوشش گیاهی با تغییر محسوسی مواجه نبوده است و بیشینه و کمینه این شاخص در سال 1381 صفر و 0.52- و در سال 1389، 0.05- و 0.58- بود. طبقات دمایی گرم‌تر در الگوی دمایی منطقه در سال 1389 نسبت به سال 1381 گسترش بیشتری داشت. میزان دمای کمینه، میانگین و بیشینه در حریم ده کیلومتر پیرامونی تالاب میقان در سال 1381 به ترتیب 16.72، 27.35 و 36.4 درجه سانتی گراد با انحراف معیار 3.2، این مقادیر در سال 1389 به 15.5، 29.8 و 37 درجه سانتی گراد با انحراف معیار 3.5 است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

582 - بررسی تغییرات مؤلفه های فنولوژی پوشش گیاهی ایران در پاسخ به تغییرات اقلیمی با استفاده از NDVI سنجنده AVHRR در دوره زمانی 1982 تا 2018
هادی زارع خورمیزی حمیدرضا غفاریان مالمیری

10.30495/girs.2020.675970

پیشینه و هدف تغییرات آب و هوایی تأثیر منفی بر تولید محصولات کشاورزی و سیستم های زیست ‌محیطی کشور های مختلف داشته است. فنولوژی پوشش گیاهی زمان وقوع رخدادهای تکرارپذیر گیاهان را در رابطه با عوامل زنده و غیرزنده توصیف می کند. فنولوژی یکی از حساس ترین شاخص های زیستی برا أکثر

پیشینه و هدف تغییرات آب و هوایی تأثیر منفی بر تولید محصولات کشاورزی و سیستم های زیست ‌محیطی کشور های مختلف داشته است. فنولوژی پوشش گیاهی زمان وقوع رخدادهای تکرارپذیر گیاهان را در رابطه با عوامل زنده و غیرزنده توصیف می کند. فنولوژی یکی از حساس ترین شاخص های زیستی برای بررسی تأثیر گرمایش جهانی بر اکوسیستم های زمینی است، زیرا نشان‌دهنده تبادل انرژی، کربن و بخارآب بین سطوح پایین جو و بیوسفر است. تغییرات در فنولوژی گونه های گیاهی می تواند طیف گسترده ای از تأثیرات را در فرآیندهای زیست محیطی و کشاورزی به همراه داشته باشد. دو رویکرد متداول برای نظارت بر فنولوژی پوشش های گیاهی وجود دارد. اولین رویکرد که در بسیاری از مطالعات قبلی فنولوژی استفاده‌شده است، مبتنی بر مطالعات میدانی و ثبت تغییرات سالانه رخدادهای فنولوژی در پاسخ به متغیرهای محیطی است. این رویکرد برای مقیاس های کوچک با تعداد سایت های برداشت زمینی محدود مناسب است و برای مطالعات در مقیاس وسیع نه‌تنها کارا و دقیق نیست بلکه هزینه‌بر و در برخی مناطق غیر ممکن است. دومین رویکرد استفاده از فن آوری سنجش‌ازدور است. تاکنون تغییرات مؤلفه‌های فنولوژی پوشش گیاهی ایران در پاسخ به تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی موردبررسی قرار نگرفته است. هدف از مطالعه، تعیین تغییرات هرکدام از مؤلفه‌های فنولوژی پوشش های گیاهی با استفاده ازسری‌های زمانی NDVI سنجنده AVHRR است.مواد و روش هادر این مطالعه از محصول NDVI روزانه سنجنده AVHRR باقدرت تفکیک مکانی 0.05 در 0.05 درجه بانام AVH13C1 استفاده شد. به ‌منظور بررسی تغییرات مؤلفه‌های فنولوژی پوشش های گیاهی ایران از چهار سری زمانی یک‌ساله مربوط به سال های زمان گذشته (1982-1985) و زمان حال (2015-2018) استفاده شد. استخراج مؤلفه‌های فنولوژی ازسری‌های زمانی شاخص های پوشش گیاهی در ابتدا نیازمند یک سیگنال رشد پیوسته و بدون داده های ازدست‌رفته و دورافتاده است. برای بازسازی داده های ازدست‌رفته و دورافتاده در منحنی رشد از الگوریتم HANTS استفاده شد. به ‌منظور استخراج مؤلفه‌های مختلف فنولوژی از نرم‌افزارTimesat استفاده شد. پارامترهای زمان شروع فصل رشد، زمان پایان فصل رشد، ارزش پایه، زمان وسط فصل رشد، حداکثر ارزش، دامنه فصل رشد، ارزش در نقطه شروع فصل رشد، نرخ افزایش در دوره شروع رشد و نرخ کاهش در دوره پایان رشد با استفاده از Timesat در هر سری زمانی یک‌ساله استخراج شد و سپس میانگین چهارساله مقادیر این پارامتر ها در سری های زمانی گذشته با سری های زمانی حال مقایسه شد.نتایج و بحثمقایسه میانگین چهارساله مؤلفه‌های فنولوژی زمان شروع فصل رشد، پایان فصل رشد، طول فصل رشد و زمان وسط فصل رشد در سطح کل ایران نشان داد این شاخص ها به ترتیب به میزان 12، 19، 7، 13 روز کاهش‌یافته است. تغییرات این مؤلفه‌ها در مناطق پست با ارتفاع کمتر از 1500 متر با مناطق مرتفع که شامل سلسله جبال البرز و زاگرس است؛ کاملاً متفاوت است. به‌طوری‌که زمان پایان فصل رشد، طول فصل رشد و زمان وسط فصل رشد در ارتفاعات البرز و زاگرس تقریباً از ارتفاع 1500 متر به بالا به ترتیب به‌طور میانگین به میزان 38، 46 و 19 روز کاهش‌یافته است. در مناطق پست در حاشیه خلیج‌فارس و دریای خزر مؤلفه های فنولوژی زمان پایان فصل رشد و طول فصل رشد تقریباً به ترتیب به میزان 40 و 44 روز افزایش‌یافته است. طولانی شدن فصل رشد به عوامل مختلف اقلیمی به‌ویژه گرم شدن کره زمین ناشی از افزایش گازهای گلخانه ای و یا در دسترس بودن آب نسبت داده‌شده است. در ایران در اکثر مناطق زمان شروع فصل رشد به‌ویژه در ارتفاعات البرز و زاگرس که دما عامل محدودکننده در شروع رشد است، کاهش‌یافته است. همچنین زمان پایان فصل رشد و طول فصل رشد و زمان وسط فصل رشد نیز کاهش‌یافته است. این امر نشان‌دهنده این است که در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران در مراحل میانی و پایانی رشد گیاهی، رطوبت و بارندگی عامل محدودکننده برای رشد است. در مناطقی مانند حاشیه خلیج‌فارس و دریای خزر که رطوبت کمتر عامل محدودکننده بوده است، زمان پایان فصل رشد و طول فصل رشد نیز افزایش‌یافته است. بر اساس نتایج مؤلفه‌های فنولوژی نظیر دامنه فصل رشد، حداکثر میزان رشد، ارزش پایه، ارزش در نقطه شروع رشد، نسبت افزایش در شروع فصل رشد و نسبت کاهش در پایان فصل رشد در ارتفاعات البرز و زاگرس افزایش‌یافته است و در سایر مناطق که عموماً مناطق با ارتفاع کمتر از 1500 را شامل می شود این مؤلفه کاهش‌یافته است. به نظر می رسد در مناطق خشک و نیمه‌خشک، فراوانی موج گرما می تواند تبخیر و تعرق گیاه را نیز افزایش دهد که سبب کمبود رطوبت در خاک می شود. بنابراین در ارتفاعات که در ابتدای فصل رویش دما عامل کنترل‌کننده است، افزایش دما در سری های زمانی جدید منجر به افزایش رشد گیاهان و قابلیت تولید اکوسیستم شده و پارامترهای فنولوژی نظیر دامنه فصل رشد، حداکثر میزان رشد، ارزش پایه و ارزش در نقطه شروع رشد افزایش‌یافته است. اما در مناطق پست و دشتی و همچنین در اواخر دوره رشد گیاهی در ارتفاعات، افزایش دما منجر به افزایش تبخیر و تعرق شده و دامنه فصل رشد، حداکثر میزان رشد، ارزش پایه و ارزش در نقطه شروع رشد را کاهش داده است.نتیجه گیری تغییرات پارامترهای فنولوژی نظیر زمان شروع فصل رشد، زمان پایان فصل رشد و طول فصل رشد می تواند تأثیر منفی بر تولید محصولات کشاورزی و سیستم های زیست‌محیطی کشور داشته است. شروع زودتر فصل رشد در سری های زمانی سال های اخیر نسبت به 35 سال گذشته می تواند تهدید مهمی برای تولید محصولات کشاورزی و باغی باشد، زیرا سرما و یخبندان از مهم‌ترین پارامترهای اقلیمی در زمینه اقلیم کشاورزی است که آسیب های ناشی از آن‌ها، امکان تولید بسیاری از محصولات کشاورزی و باغی را در مناطق آسیب‌پذیر کاهش می دهد. به‌طورکلی نتایج پژوهش حاضر یک زنجیره وقایع به‌هم‌پیوسته، ناشی از تغییرات اقلیمی و افزایش دما را در مؤلفه‌های مختلف فنولوژی در ارتفاعات البرز و زاگرس و همچنین در مناطق پست و دشتی به‌ویژه در حاشیه خلیج‌فارس و دریای خزر نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

583 - مدل‌سازی تولید اولیه سطح زمین با استفاده از شاخص‌های ماهواره لندست-8 در مراتع سیاه‎پوش و گنج‌گاه استان اردبیل، ایران
پشمینه محمدنژاد مهدی معمری اردوان قربانی فرید دادجو ودود محمدی

10.30495/girs.2023.690221

هدف از این مطالعه برآورد تولید (تولید اولیه سطح زمین) فرم‌های رویشی و کل با استفاده از تصاویر لندست 8 در مراتع سیاه‌پوش و گنج‌گاه استان اردبیل بود. نمونه‌برداری میدانی در خرداد ماه 1398 انجام شد و تصویر ماهواره‌ای هم‌زمان با آن دریافت شد. تعداد هفت مکان نمونه‌برداری انت أکثر

هدف از این مطالعه برآورد تولید (تولید اولیه سطح زمین) فرم‌های رویشی و کل با استفاده از تصاویر لندست 8 در مراتع سیاه‌پوش و گنج‌گاه استان اردبیل بود. نمونه‌برداری میدانی در خرداد ماه 1398 انجام شد و تصویر ماهواره‌ای هم‌زمان با آن دریافت شد. تعداد هفت مکان نمونه‌برداری انتخاب شد و در هر مکان سه ترانسکت 100 متری موازی و عمود بر جهت شیب مستقر شد و در امتداد هر ترانسکت از 10 پلات (یک متر مربعی)، تولید فرم‌های رویشی به روش تصادفی-سیستماتیک برداشت شد (در مجموع 210 پلات). تعداد 22 شاخص گیاهی با توجه به مرور منابع انتخاب و برای منطقه محاسبه شد. سپس، هم‌بستگی بین تولید فرم‌های رویشی و کل با شاخص‌های گیاهی محاسبه و شاخص گیاهی دارای بالاترین هم‌بستگی برای مدل‌سازی انتخاب شد. برای مدل‌سازی از معادله خطی درجه یک استفاده شد و معادلات به‌دست آمده در نرم‌افزار ArcGIS به‌صورت نقشه برآورد شد. نتایج نشان‌داد از بین شاخص‌های مورد بررسی، شاخص NDVI مناسب‌ترین شاخص برای مدل‌سازی بود؛ با این‌حال بیش‌ترین هم‌بستگی این شاخص با تولید کل (88/0) و تولید گندمیان (78/0) بود؛ درحالی‌که هم‌بستگی کم‌تری با تولید پهن‌برگان علفی (41/0) و بوته‌ای‌ها (31/0) داشت. محدوده تغییرات تولید مدل‌سازی شده برای گندمیان 0 تا 1857 کیلوگرم در هکتار، پهن‌برگان علفی 9 تا 766 کیلوگرم در هکتار، بوته‌ای‌ها 0 تا 458 کیلوگرم در هکتار و برای تولید کل 9 تا 3081 کیلوگرم در هکتار بود. ارزیابی صحت مدل‌ها با معیارهای RMSE، MDE و MAE انجام شد و صحت در حد قابل قبول بود. هم‌چنین مقدار اختلاف میانگین داده‌های واقعی با مدل‌سازی شده تقریباً برابر صفر بود. از نتایج این مطالعه می‌توان برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای تولید مرتع در راستای توسعه پایدار اکوسیستم‌های مرتعی منطقه استفاده کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

584 - پایش و پیش بینی روند تغییرات اراضی مرتعی با استفاده از تصاویر ماهواره ای و مدل زنجیره مارکوف در حوزه آبخیز نوررود-استان مازندران
نعمت اله کوهستانی شفق رستگار قدرت اله حیدری شعبان شتایی جویباری حمید امیرنژاد

10.30495/girs.2020.674923

پیش‌بینی روند تغییرات کاربری و وضعیت پوشش‌گیاهی در اکوسیستم‌های مرتعی از طریق تصاویر ماهواره‌ای، به مدیران منابع‌طبیعی در تصمیم‌گیری کمک خواهد نمود. هدف از این مطالعه پایش و پیش‌بینی تغییرات کاربری و وضعیت پوشش اراضی مراتعی حوزه آبخیز نوررود با استفاده از مدل تلفیقی زنج أکثر

پیش‌بینی روند تغییرات کاربری و وضعیت پوشش‌گیاهی در اکوسیستم‌های مرتعی از طریق تصاویر ماهواره‌ای، به مدیران منابع‌طبیعی در تصمیم‌گیری کمک خواهد نمود. هدف از این مطالعه پایش و پیش‌بینی تغییرات کاربری و وضعیت پوشش اراضی مراتعی حوزه آبخیز نوررود با استفاده از مدل تلفیقی زنجیره مارکوف در یک دوره‌ی ۶۰ ساله (۱۳۶۷- ۱۴۲۷) می‌باشد. در این پژوهش بعد از پیش‌پردازش تصاویر ماهواره‌ای لندست از سنجنده‌های TM (۱۳۶۷، ۱۳۷۷ و ۱۳۸۷) و OLI (۱۳۹۷) از ماه‌های مشابه (تیر)، طبقه‌بندی تصاویر با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال انجام گرفت. نتایج با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی با مقیاس 25000:‌1، عکس‌های هوایی موجود و برداشت‌های زمینی (1397) مورد ارزیابی صحت قرار گرفت. بطوریکه بیشترین و کمترین ضریب کاپا به ترتیب مربوط به تصاویر سال‌های 1377 و1367 با مقادیر 86/0 و 81/0 بوده است. با استفاده از ماتریس احتمال تبدیل طبقات کاربری اراضی و اعمال مدل تلفیقی زنجیره‌های مارکوف در سه مقطع ده‌ساله طی سال‌های (۱۳۹۷-۱۴۲۷)،‌ پیش‌بینی گردید. نتایج این بررسی طی سال‌های ۱۳۶۷ تا ۱۳۹۷ نشان داد که مناطق جنگلی و مراتع درجه یک و سه در حوزه آبخیز نوررود روند کاهشی و مراتع درجه دو و اراضی سنگلاخی و مسکونی نیز روند افزایشی را داشته است. سطح کل مراتع از ۱۱۶۲۰۶ هکتار در سال ۱۳۶۷ به ۱۰۶۳۳۶ هکتار در سال ۱۳۹۷ کاهش یافته است. مدل پیش‌بینی مارکوف با دقت بیش‌ از ۸۵ درصد نشان می‌دهد روند تغییرات کاربری اراضی طی سال‌های ۱۳۹۷-۱۴۲۷، همانند دوره‌های قبل خواهد بود. به این صورت که کاربری‌های وضعیت پوشش مرتعی درجه یک (پرتراکم)، روند کاهشی (کاهش ۳۵۳۷ هکتار) و کاربری‌های نواحی سنگلاخی و مسکونی نیز روند افزایشی را تا سال ۱۴۲۷ خواهند داشت. پیش‌بینی روند تغییرات کاربری اراضی طی سال‌های ۱۳۹۷-۱۴۲۷ (۳۰ سال) نیز به این صورت خواهد بود که کاربری‌های وضعیت پوشش مرتعی درجه یک، روند کاهشی و کاربری‌های نواحی سنگلاخی و مسکونی روند افزایشی خواهند داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

585 - بررسی رابطه بین دمای سطح زمین با تغییرات پوشش گیاهی و گستره آبی در شهرستان ارسنجان، ایران
علی ابراهیمی ّبهارک معتمدوزیری سید محمد جعفر ناظم السادات حسن احمدی

10.30495/girs.2020.676475

پیشینه و هدف تغییرات پوشش زمین و رطوبت خاک تأثیر زیادی بر دمای سطح زمین دارد؛ بنابراین، دمای سطح را می‌توان برای مطالعه تغییرات پوشش زمین و بیابان‌زایی استفاده کرد. شهرستان ارسنجان که در شمال شرق استان فارس واقع گردیده است، دارای پوشش جنگلی و مرتعی نسبتاً خوبی است. بردا أکثر

پیشینه و هدف تغییرات پوشش زمین و رطوبت خاک تأثیر زیادی بر دمای سطح زمین دارد؛ بنابراین، دمای سطح را می‌توان برای مطالعه تغییرات پوشش زمین و بیابان‌زایی استفاده کرد. شهرستان ارسنجان که در شمال شرق استان فارس واقع گردیده است، دارای پوشش جنگلی و مرتعی نسبتاً خوبی است. برداشت بیش‌ازحد منابع آب زیرزمینی و نیز کاهش مقدار بارش، باعث کاهش سطح آب در این منطقه و خشکیدگی بسیاری از چاه‌ها طی سال‌های اخیر شده است. این مسائل باعث شده تا سطح زیر کشت محصولات کشاورزی و نیز مساحت پوشیده از آب دریاچه بختگان در این پهنه طی سری زمانی کاهش یابد. با این حال، تاکنون بررسی دمای سطح زمین و ارتباط آن با تغییرات کاربری زمین در شهرستان ارسنجان موردمطالعه قرار نگرفته است. لذا در این پژوهش، تغییرات فضایی - زمانی دمای سطح زمین و ارتباط آن با پوشش گیاهی و سطح دریاچه بختگان موردبررسی قرارگرفته است.مواد و روش هاتعداد 11 تصویر مربوط به داده‌های Level-1 ماهواره لندست از منطقه موردمطالعه از سال 2003 تا 2018 میلادی تهیه گردید. ازآنجاکه وضعیت پوشش گیاهی در این منطقه در ماه‌های آوریل و می به علت بارش‌های زمستانه، در بهترین وضعیت خود است، لذا تصاویر مربوط به این دوره زمانی به‌منظور بررسی نوسان پوشش گیاهی و سطح آب دریاچه بختگان مورد پایش قرار گرفت. از شاخص پوشش گیاهی نرمال شده برای برآورد مقدار پوشش گیاهی استفاده شد. به‌منظور محاسبه دمای سطح زمین از روش الگوریتم پلانک استفاده گردید. آشکارسازی تغییرات با استفاده از فن تفاضل شاخص‌های گیاهی انجام شد. به ‌منظور طبقه ‌بندی دمای سطح زمین و تغییرات زمانی-مکانی دمای سطح زمین، در ابتدا تصویر اختلاف دمای سطح زمین در سال 2018 نسبت به سال 2003 محاسبه‌شده نرمال گردید. سپس تصویر نرمال شده با استفاده از پارامتر انحراف معیار در 5 طبقه دمایی پهنه‌بندی شد.نتایج و بحثمتوسط مقدار شاخص پوشش گیاهی نرمال شده از سال 2003 با مقدار 0.25 روندی نزولی را به خود گرفت که تا سال 2018 ادامه داشت، به طوری که مقدار پوشش در این سال به 0.18 کاهش یافت؛ اما در سوی دیگر، متوسط دمای سطح زمین کاملاً سیر صعودی داشت به طوری که از مقدار29Coدر سال 2003 به 41.7Coدر سال 2018 افزایش یافت. نتایج نشان می‌دهد که متوسط مقدار شاخص پوشش گیاهی نرمال شده در پوشش زراعی در سال 2003 به مقدار 0.66 بود اما بااین‌وجود مقدار این شاخص در سال 2018 به 0.33 کاهش یافت. در مقابل، دمای سطح زمین در عرصه‌های کشاورزی در بازه 2003 تا 2018 سیری صعودی را داشت و از مقدار20.9Coسال 2003 به39.5Co در سال 2018 افزایش یافت. نتایج نشان داد که متوسط دمای سطح زمین در پهنه دریاچه در بازه 2003 تا 2018 سیری صعودی را داشت و از مقدار 20.1Coدر سال 2003 به 36.5Coدر سال 2018 افزایش یافت. با توجه به این نتایج، مقدار متوسط شاخص پوشش گیاهی نرمال شده در سال 2018 در محدوده پوشش طبیعی و زراعی به ترتیب به مقدار 0.07 و 0.33 کاهش داشته است؛ اما با توجه به رابطه مثبت بین شاخص پوشش گیاهی نرمال شده و دمای سطح زمین در پهنه ‌های پوشیده از آب، مقدار شاخص پوشش گیاهی نرمال شده در سال 2018 به مقدار 0.39 در محدوده دریاچه بختگان افزایش یافت. در مقابل دمای سطح زمین در کاربری‌های پوشش طبیعی، زراعی و دریاچه به ترتیب به مقدار 12.7Co، 18.6Coو 16.4Coدر سال 2018 نسبت به سال 2003 افزایش یافت. نتایج نشان داد رابطه منفی بین شاخص پوشش گیاهی نرمال شده و دمای سطح زمین است (0.862= R2). به طوری که با افزایش تراکم پوشش گیاهی دمای سطح زمین کاهش می‌یابد. در مقابل، در شوره‌زارها و اراضی بایر، مقدار شاخص پوشش گیاهی نرمال و دمای سطح زمین بالا می‌باشند. با توجه به نتایج، بیشترین همبستگی منفی بین پوشش زراعی و دمای سطح زمین به دست آمد که برابر با 0.94- بود. علت این همبستگی بالا را می‌توان به انبوهی و تراکم پوشش گیاهی در مناطق زراعی ربط داد. همبستگی منفی پایین بین پوشش طبیعی و دمای سطح زمین نیز حاکی از تراکم پایین پوشش گیاهی در عرصه‌های مرتعی و جنگلی است. به‌منظور بررسی سطح کاهش یا افزایش دمای سطح زمین در کاربری‌های مختلف پوشش زراعی، پوشش طبیعی و کلاس آب، نقشه اختلاف دمای سطح زمین در سال 2018 نسبت به سال 2003 به پنج کلاس دمای خیلی پایین، دمای پایین، دمای متوسط، دمای بالا و دمای بسیار بالا طبقه‌بندی گردید. با توجه به نتایج حاصل از طبقه‌بندی دمای سطح زمین، بیشترین مساحت مربوط به طبقه دمایی متوسط در تمام کاربری‌ها بوده است، به طوری که بیشترین مساحت این طبقه دمایی مربوط به پوشش طبیعی به مقدار 86733 هکتار است. ازآنجاکه تراکم و مقدار پوشش گیاهی به‌ویژه در اراضی کشاورزی در سال 2018 کاهش چشمگیری نسبت به سال 2003 داشت، لذا مساحت طبقات دمایی بالا و بسیار بالا افزایش زیادی داشتند. مساحت طبقات دمایی بالا و بسیار بالا در زمین‌های زراعی به ترتیب به مقدار 4625 هکتار و 7192 هکتار رسید. همچنین، ازآنجاکه سطح آب دریاچه در سال 2018 نسبت به سال 2003 کاهش یافت، لذا مساحت طبقات دمایی بالا و بسیار بالا در این کلاس به ترتیب به مقدار 1824 و 3919 هکتار رسید.نتیجه گیری متوسط شاخص پوشش گیاهی نرمال شده در سال 2018 در محدوده پوشش طبیعی و زراعی کاهش و در محدوده دریاچه بختگان افزایش یافت و در مقابل، دمای سطح زمین در کاربری‌های ذکرشده افزایش یافت. ازآنجاکه تراکم و مقدار پوشش گیاهی به‌ویژه در اراضی کشاورزی در سال 2018 کاهش چشمگیری نسبت به سال 2003 داشت، لذا نتایج نشان داد که مساحت طبقات دمایی بالا و بسیار بالا افزایش بیشتری نسبت به طبقات دمایی پایین و بسیار پایین داشتند. همچنین، ازآنجاکه سطح آب دریاچه در سال 2018 نسبت به سال 2003 کاهش یافت، لذا مساحت طبقات دمایی بالا و بسیار بالا در این کلاس افزایش یافت. یافته ‌ها نشان داد که بین پوشش گیاهی و دمای سطح زمین همبستگی منفی وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

586 - استخراج شاخص رطوبت سطحی خاک (TVDI) با استفاده از نمودار پراکندگی دما/ پوشش گیاهی و تصاویر مودیس
صلاح شاه مرادی حمیدرضا غفاریان مالمیری محمد امینی

10.30495/girs.2021.675968

پیشینه و هدف رطوبت خاک به عنوان یک پارامتر مهم در کنترل بسیاری از فرآیندهای سیستم آب و هوایی، یکی از پارامترهای بنیادی محیط زیست و تاثیر مستقیم آن بر زندگی گیاهی، جانوری و میکرواورگانیسم‌ها، اهمیت آن در چرخه جهانی آب، انرژی و کربن، تبادلات انرژی بین هوا و خاک، چرخه آبی أکثر

پیشینه و هدف رطوبت خاک به عنوان یک پارامتر مهم در کنترل بسیاری از فرآیندهای سیستم آب و هوایی، یکی از پارامترهای بنیادی محیط زیست و تاثیر مستقیم آن بر زندگی گیاهی، جانوری و میکرواورگانیسم‌ها، اهمیت آن در چرخه جهانی آب، انرژی و کربن، تبادلات انرژی بین هوا و خاک، چرخه آبی طبیعت (به ویژه در توزیع باران بین رواناب سطحی و نفوذ) و مدیریت منابع آب و خاک شناخته می شود. رطوبت خاک در فرآیندهای تعاملی بین جو و زمین و تغییرات جهانی اقلیم نقش مهمی ایفا می کند. روش های مثلثی و ذوزنقه ای با ترکیب داده های حرارتی و مرئی، از جمله روش‌های پرکاربرد در تعیین میزان رطوبت سطحی خاک می‌باشند. هدف از انجام این تحقیق برآورد رطوبت سطحی خاک، با شاخص خشکی دما و پوشش گیاهی (TVDI)، به روش مثلثی جنوب استان آذربایجان غربی با استفاده از شاخص دمای سطح زمین (LST) و شاخص پوشش گیاهی (NDVI)، طی سال های 2010 ، 2014 و 2018، است.مواد و روش ها مطالعه حاضر با استفاده از تصاویر سری زمانی سنجنده مودیس، شاخص نرمال‌شده تفاضل پوشش گیاهی (NDVI) و شاخص تغییرات دمای سطح زمین (LST)، برای برآورد شاخص رطوبت سطحی (شاخص خشکی دما و پوشش گیاهی، TVDI)، در سه بازه زمانی شامل؛ بازه زمانی اول 11 دی 1388 تا 9 دی 1389، بازه زمانی دوم 11 دی 1392 تا 9 دی 1393 و بازه زمانی سوم 11 دی 1396 تا 9 دی 1397 انجام شد. در هر بازه زمانی 12 تصویر در روز 15 ام هر ماه مورد استفاده قرار گرفت. همچنین برآورد رطوبت سطحی به دو روش یکی برقرار کردن رابطه رگرسیونی و برداشتن حداقل دما و روش دوم برقرار کردن رابطه رگرسیونی و پایین پیکسل ها انجام شد. برای ارزیابی دقت این دو روش از همبستگی رگرسیونی بین نتایج حاصل از این روش‌ها با نمونه زمینی رطوبت سطحی خاک مربوط به جهاد کشاورزی (30 نقطه) در عمق 5 تا 15 سانتی متر استفاده شد. علت انتخاب کردن این سه سال به دلیل تفاوت بارندگی زیاد در بعضی ماه های سال های مورد مطالعه است. این تحقیق که با استفاده از تصاویر مودیس برای بررسی میزان رطوبت سطحی خاک، در جنوب استان آذربایجان غربی در بخشی از منطقه غرب ایران با استفاده از روش مثلثی به دو صورت متفاوت انجام شد.نتایج و بحث نمودار مثلث تبخیری متشکل از شاخص پوشش گیاهی و دمای سطح زمین از 11دی ماه 1388 تا 9 دی ماه 1389 تغییرات دمای زیادی رخ داده است. همین تغییراتی دمای سطح زمین باعث شده است، که نمودارها تغییرات زیادی داشته باشند. در سال 1388 طبق نمودار، حداکثر دما مردادماه و حداقل آن دی ماه و حداکثر پوشش گیاهی در اردیبهشت ماه و حداقل آن آذرماه بوده است. در سال 1392، حداکثر دما در مردادماه و حداقل آن دی ماه و حداکثر پوشش گیاهی در اردیبهشت ماه و حداقل آن دی ماه و همچنین این سال نسبت به سال 1388 نسبتاً گرمتر و خشک تر بوده است. نمودار مثلث تبخیری در سال 1398 نسبت به دو سال دیگر مورد مطالعه هم میزان بارش بیشتر بوده و هم میزان پوشش گیاهی و با توجه به گراف ها در این سال حداکثر دما در تیرماه و حداقل آن دی ماه و حداکثر پوشش گیاهی در اردیبهشت ماه و حداقل آن در دی ماه است. میزان رطوبت سطحی خاک در سال 1388 برای منطقه غرب کشور ایران که حداکثر میزان رطوبت در اردیبهشت ماه و حداقل آن در مردادماه است. در بیشتر نقشه های شاخص رطوبتی در سال 1388، حداکثر رطوبت در غرب و حداقل آن در جنوب منطقه است. نتایج نقشه های شاخص رطوبتی در سال 1392 در این سال نسبت به سال های دیگر مورد مطالعه نسبتاً خشک‌تر بوده است. سال 1392 از بارش و پوشش گیاهی کمی برخوردار است. تغییرات رطوبت در این سال نسبت به سال 1388 کمتر می باشد. حداکثر و حداقل رطوبت در سال 1392 بین 0 تا 0.6 است. حداکثر رطوبت خردادماه و حداقل آن مردادماه می باشد. نقشه های شاخص رطوبتی TVDI سال 1396 در این سال نسبت به دو سال دیگر مورد مطالعه میزان شاخص رطوبتی بیشتر داشته است. در سال 1396 بارش زیاد باعث شده، که پوشش گیاهی افزایش و دمای سطح زمین کاهش یافته و این مسئله باعث افزایش میزان شاخص رطوبتی نسبت به سال 1388 و 1392 شده است. در سال 1396 میزان پوشش گیاهی تا حد 0.89 می رسد. اما در سال های دیگر مورد مطالعه تا 0.7 بوده است. در این سال، بیشترین میزان رطوبت مربوط به اردیبهشت ماه و کمترین آن در مردادماه قرار دارد. حداکثر رطوبت در طول این سال در غرب و کمترین مقدار آن جنوب است. نتایج شاخص خشکی دما و پوشش گیاهی (TVDI) برای سال های 1388، 1392 و 1396 با استفاده از روش دوم نتایج کلی این روش شبیه به روش اول می باشد. با توجه به نتایج بدست آمده از میزان دقت دو تا روش، دقت روش اول بهتر و در کل ساده تر از روش دوم می باشد. در سال 1396 در اردیبهشت ماه با توجه به روش اول مقدار 0.66=R2و با توجه به روش دوم مقدار 0.41=R2است.نتیجه گیری برآورد رطوبت خاک سطحی برای مدیریت بهینه منابع آب و خاک ضروری است. رطوبت خاک سطحی، متغیری مهم در چرخه آبی طبیعت است که نقش مهمی در تعادل جهانی آب و انرژی به واسطه تاثیر بر فرآیندهای هیدرولوژیک، اکولوژیک و هواشناسی دارد. بررسی دو تا روش مورد استفاده حاکی از آن می باشد که روش اول که به طور کلی در این تحقیق نیز مورد استفاده قرار گرفته بود با توجه به نتایج دقت تصاویر نسبت به داده های زمینی دقت بالاتری برخوردار است. در سال 1388 اردیبهشت ماه و مردادماه با توجه به روش اول مقدار R2 به ترتیب 0.61 و 0.57 است. در سال 1388 مقدار R2 با توجه به داده های زمینی و استفاده از روش دوم در اردیبهشت ماه و مردادماه به ترتیب 0.43 و 0.47 می باشد. همچنین، در سال 1396 مقدارR2با استفاده از روش اول در اردیبهشت ماه 0.66 است. در سال 1396 مقدارR2با استفاده از روش دوم در اردیبهشت ماه 0.41 است. نتایج به دست آمده از مدل برآورد شاخص رطوبتی سطحی خاک در این پژوهش نشان داد که این مدل قادر به برآورد مقدار رطوبت خاک در پهنه های وسیع جغرافیایی با دقت قابل قبول است.http://dorl.net/dor/20.1001.1.26767082.1400.12.1.3.4 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

587 - ارزیابی میزان تغییرات کمی منابع آب سطحی متأثر از زلزله سرپل ذهاب با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای
امجد ملکی علی خزایی علی عبدالملکی

10.30495/girs.2022.682379

پیشینه و هدف زلزله علاوه بر اثرهای مخرب بر سازه‌هایی که به دست انسان ساخته شده اند، بر منابع آب های سطحی نیز اثرات متفاوت دارد. همواره رخداد زلزله‌ها بسته به شدت، زمان، جهت و عمق آن، باعث افزایش یا کاهش دبی آب می شود. حتی ممکن است باعث جریان یافتن آب چشمه‌ای شود که سا أکثر

پیشینه و هدف زلزله علاوه بر اثرهای مخرب بر سازه‌هایی که به دست انسان ساخته شده اند، بر منابع آب های سطحی نیز اثرات متفاوت دارد. همواره رخداد زلزله‌ها بسته به شدت، زمان، جهت و عمق آن، باعث افزایش یا کاهش دبی آب می شود. حتی ممکن است باعث جریان یافتن آب چشمه‌ای شود که سالیان سال خشک شده است. استفاده از فن آوری سنجش ازدور در علوم مختلف زمین به دلیل پوشش وسیع تصاویر ماهواره ای، بهنگام بودن تصاویر و هزینه پایین آن نسبت به روش های زمینی بسیار متداول است. همچنین از قابلیت های مهم و منحصربه فرد داده های رقومی ماهواره ای، دارا بودن قدرت تفکیک زمانی، مکانی، طیفی و رادیومتریک می باشد. از آنجایی که در برخی موارد اطلاعات بدست آمده از یک سنجنده به تنهایی پاسخگوی نیازهای مورد نظر نیست. علیرغم اینکه داده های چند طیفی اپتیک اطلاعات غنی طیفی را از عوارض مختلف به ما می دهد، اما به طور قابل توجهی تحت تاثیر عوامل محیطی مانند دود، مه، ابر و میزان نور خورشید قرار می گیرد. برخلاف سنجنده های اپتیک، داده های رادار با روزنه مجازی (SAR) با مستقل بودن از شرایط آب و هوایی و تابشی مختلف و هم چنین حساسیت پراکنش سیگنال های آن به پارامتر های تارگت همانند ساختار (شکل، جهت گیری، اندازه)، میزان زبری و میزان رطوبت عوارض می توانند اطلاعات بیش تری را از منطقه مورد مطالعه فراهم آورد اما از سوی، تصاویر راداری نمی توانند جزئیات و لبه اشیاء را به وضوح مشخص کنند. بنابراین ترکیب خصوصیات مختلف از تصاویر اپتیک و داده های راداری با استفاده از تکنیک های تلفیق تصویر، می تواند یک دید کامل تر از تارگت مورد نظر نمایش داده و دقت و اعتمادپذیری بالاتری برای نتیجه های بدست آمده از این روش ارائه دهد. بنابراین درتحقیق حاضرجهت نیل به هدف فوق با استفاده از داده های ماهواره ای و روش ترکیب تصاویر، دیتاها به گونه ای یکسان سازی گردیده که بتوانند درکنار همدیگردرقالب یک دیتاست برای پردازش ها مورد استفاده قرار گیرند.مواد و روش ها از روش ترکیب تصاویر ماهواره ای تغییرات کمی منابع آب سطحی متاثرازلزله شهرستان سرپل ذهاب در بازه زمانی 7 روزه 11/11/2017 تا 17/11/2017 با استفاده از داده های راداری (S_1A-IW-SLC)، با بیس لاین مکانی 100 متر و داده های اپتیکی لندست 8 (OLI)، و با اعمال تکنیک های سنجش‌ازدور و شاخص های تشخیص تغییرات منابع آب از جمله شاخص نرمال شده تفاضل پوشش گیاهی (NDVI) و شاخص اصلاح شده اختلاف آب نرمال شده (MNDWI) در محیط نرم‌افزار انوی ENVI و سپس تجزیه‌وتحلیل در محیط نرم‌افزار ArcGIS به‌دست‌آمده است.نتایج و بحث بررسی نتایج تغییرات کمی منابع آب های سطحی نشان می دهد که در بازده زمانی 7 روزه بعد از رخداد زلزله در محدوده مورد مطالعه بیشترین میزان تغییرات کمی(بصورت کاهشی) در سدهای (تنگه حمام و سد گیلان غرب) اتفاق افتاده است. بگونه ای که سد تنگه حمام دچار کاهشی به مقدار 0.13 مترمربع و سد گیلان غرب کاهشی به مقدار 0.07 مترمربع بوده. همچنین تغییرات کمی بصورت افزایشی در سطح (سراب گرم سرپل ذهاب (منبع آب شرب منطقه)، رودخانه سیروان و مسیل ها)، اتفاق افتاده و در مجموع به مقدار 7523421 مترمربع تغییرات در سطح منابع آب های سطحی منطقه مورد مطالعه بعد از رخداد زلزله وجود داشته است.نتیجه گیری رخداد زلزله باعث افزایش خروج آب های زیرزمینی و کم شدن حجم سطح سدهای منطقه و تغذیه رودخانه‌های سطحی منطقه ازجمله(رودخانه سیروان) و درنهایت موجب تلف شدن آب گردیده و در بعضی از مکان‌ها باعث خشک شدن چشمه ها و لطمه زدن به شرایط نرمال زندگی شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

588 - بررسی اثر آتش سوزی در مراتع بر تغییرات کربن آلی خاک با استفاده از شاخص های مبتنی بر سنجش‌ازدور
سمیه ساعتی زارعی بهناز عطائیان

10.30495/girs.2021.680597

پیشینه و هدف مراتع جزء آن دسته از زیست بوم های طبیعی هستند که بخش مهمی از ذخایر کربن خاک را به خود اختصاص داده اند و علاوه بر آن به‌عنوان ذخیره ژنتیکی بسیار متنوعی، تضمین‌ کننده پویایی اکوسیستم می باشند. آتش سوزی یک عامل طبیعی در مراتع به شمار می رود که طی آن اکثر پوشش أکثر

پیشینه و هدف مراتع جزء آن دسته از زیست بوم های طبیعی هستند که بخش مهمی از ذخایر کربن خاک را به خود اختصاص داده اند و علاوه بر آن به‌عنوان ذخیره ژنتیکی بسیار متنوعی، تضمین‌ کننده پویایی اکوسیستم می باشند. آتش سوزی یک عامل طبیعی در مراتع به شمار می رود که طی آن اکثر پوشش های طبیعی موجود می سوزند. بررسی اثرات مثبت و منفی آتش سوزی بر اکوسیستم به‌ویژه بر خصوصیات خاک محققین را بر آن داشته تا به دنبال روش های جایگزینی، به‌جای روش های مستقیم و میدانی که عموماً بسیار پرهزینه و وقت گیر هستند، باشند. ازجمله روش ها و فناوری های نوینی که در زمینه منابع طبیعی بسیار پرکاربرد و مفید هستند می توان به سنجش‌ازدور اشاره کرد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر کوتاه ‌مدت آتش‌سوزی بر ذخیره کربن آلی، اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک مراتع در منطقه گنبد همدان و بررسی قابلیت سنجش ‌از دور در برآورد غیرمستقیم کربن خاک سطحی در مراتع نیمه ‌خشک پس از وقوع آتش ‌سوزی است.مواد و روش هادر این تحقیق از هر سایت 20 نمونه خاک از عمق 0-10 سانتی متری (درمجموع 40 نمونه) برداشت شد و با دستگاه GPS مختصات تک تک نقاط نمونه برداری ثبت گردید. نمونه‌برداری ‌ها در فاصله 15 الی 20 روز پس از وقوع آتش ‌سوزی در اوایل مهرماه انجام پذیرفت. نمونه ها پس از انتقال به آزمایشگاه جهت اندازه گیری میزان کربن آلی خاک مورداستفاده قرار گرفتند. سپس ارتباط آماری بین مناطق شاهد با مناطق دچار آتش‌سوزی با آزمون t مستقل موردبررسی و تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. همچنین برآورد غیرمستقیم میزان کربن آلی خاک سطحی در دو سایت شاهد و دچار آتش‌سوزی شده و بررسی روند تغییرات آن ها با استفاده از سنجش‌ازدور تصاویر ماهواره ای مورد ارزیابی قرار گرفت. به همین منظور پس از انجام پردازش های لازم بر روی‌داده‌های ماهواره ای، مقادیر متناظر بازتاب طیفی هر پیکسل با نقاط نمونه برداری در طول‌موج‌ها و شاخص های طیفی مختلف استخراج، و میزان همبستگی و ارتباط رگرسیونی هر یک از آن ‌ها با میزان کربن مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت.نتایج و بحث نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که در بین تمام شاخص ها طیفی تنها شاخص HI با کربن آلی خاک در کوتاه ‌مدت و در منطقه شاهد همبستگی داشته است. همچنین در بین تمام شاخص ها، شاخص های BI، NDBI، NDVI، SAVI، VCI و VHI با مقدار EC در سایت شاهد همبستگی داشتند. در سایت شاهد بین اکثر شاخص های طیفی و EC خاک همبستگی معنی داری وجود داشت که پس از آتش سوزی این همبستگی در سایت آتش سوزی از بین رفته بود. در مورد همبستگی بین pH و شاخص های طیفی مشاهده گردید بین برخی از شاخص های طیفی و pH همبستگی به وجود آمده است. درواقع می توان نتیجه گرفت که آتش‌سوزی باعث تغییر بزرگی در میزان انعکاس و انتشار امواج از سطح خاک گردیده است به ‌گونه ‌ای که در سایت شاهد شاخص ها با EC همبستگی داشتند اما در سایت آتش سوزی همبستگی بین شاخص ها و EC به‌طور کامل از بین رفته است و در عوض بین شاخص ها و pH همبستگی ایجاد گردیده است. همچنین هیچ‌یک از شاخص های طیفی در فروردین 1396 در سایت شاهد با SOC همبستگی مثبت یا منفی معنی داری نداشتند و نتایج بیانگر این موضوع بود که پس از گذشت شش ماه از وقوع آتش سوزی تغییرات کربن خاک به‌گونه‌ای نبوده است که بتوان با شاخص های طیفی روند آن را بررسی کرد. در مقایسه نتایج مهر 1395 با نتایج فروردین 1396 در سایت شاهد مشخص گردید که پس از گذشت شش ماه شاخص NBR همبستگی معنی داری با میزان EC پیدا کرده است اما شاخص های BI و VHI همبستگی خود را ازدست ‌داده ‌اند. با توجه به بحث صورت گرفته در مورد شاخص NBR و حضور باند SWIR2 در آن به نظر می رسد باگذشت شش ماه از وقوع آتش‌سوزی، در سایت شاهد تغییراتی به وجود آمده که منجر به ایجاد همبستگی بین این شاخص و EC خاک گردیده است. ازآنجاکه مقدار انرژی بازتابی از سطح زمین به عوامل متعددی نظیر رطوبت خاک، تغییر محتوی ماده آلی خاک و پوشش سطح وابسته است لذا باید تأثیر این عوامل را در فصل رویش بر روی بازتاب خاک مدنظر قرارداد. عدم‌ تغییر این نتایج پس از گذشت شش ماه می تواند این موضوع را به اثبات برساند که اثرات مثبت و منفی آتش سوزی در دوره ای کوتاه‌مدت در حد شش ماه از بین نرفته و زمان طولانی تری برای بازگشت شرایط به حالت طبیعی نیاز است.نتیجهگیری مطابق با بررسی های صورت گرفته مشخص گردید که ذخیره کربن آلی خاک در مراتع آتش سوزی شده با مراتع شاهد دارای تفاوت معنی‌داری نیست. تغییر شکل و تثبیت مواد آلی خاک در اثر آتش توسط محققین زیادی مورد بررسی و توجه قرارگرفته است اما تبدیل و دگرگونی ماده آلی خاک در اثر آتش‌سوزی، اغلب منجر به نتایج ناهمگون و متفاوتی گردیده است. مشخص‌شده است در عمق 20-10 سانتی متری آتش سوزی تأثیری در میزان کربن آلی خاک نداشته است اما محققین دیگری مشخص کردند 6 ماه پس از آتش‌سوزی در خاک های سوخته در مقایسه با خاک های شاهد میزان کربن افزایش داشته است. مشخص‌شده است که سه ماه پس از آتش سوزی درصد کربن آلی خاک به ‌صورت معنی داری کاهش داشته است. همچنین در بررسی دیگری بر روی اثر آتش‌سوزی بر کربن آلی خاک مشخص‌شده است که در منطقه دچار آتش سوزی نسبت به منطقه شاهد در یک سال و دو سال پس از آتش سوزی میزان کربن آلی خاک کاهش معنی داری داشته است. ازآنجاکه اثر آتش سوزی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به‌شدت تحت تأثیر شدت آتش ‌سوزی، رطوبت خاک، اقلیم و پوشش گیاهی است. لذا تمام این عوامل منجر به حصول نتایج متفاوت در بررسی تأثیر آتش سوزی بر کربن آلی خاک گردیده است. با توجه به شرایط محیطی، اقلیم، شیب منطقه، بافت و ساختمان خاک و عوامل مرتبط با آتش‌ سوزی نظیر شدت و مدت آن، مقدار کربن خاک تغییر کرده است. برای مثال در صورت وقوع آتش‌سوزی متوسط شرایط برای رویش مجدد پوشش گیاهی سریع تر فراهم گردیده است اما در صورت وقوع آتش‌ سوزی‌ های شدید به ‌طور کلی تمام لایه آلی سطح خاک از بین رفته است و به ‌مرور کربن کاهش داشته است. همچنین در بررسی همبستگی بین شاخص های طیفی و کربن آلی خاک مشخص گردید تنها شاخص HI با کربن آلی خاک در سایت شاهد معنی دار بوده است اما در سایت دچار آتش‌سوزی هیچ‌ گونه همبستگی مشاهده نشده است. این امر را می توان به بررسی طیف طول‌موج ‌های مرئی آبی و سبز در رابطه ریاضی این شاخص بررسی کرد، زیرا تنها در این شاخص از طیف طول ‌موج سبز و آبی استفاده گردیده است. با توجه به نتایج سایر محققین به نظر می رسد تخمین کربن آلی خاک با استفاده از سنجش ‌از دور دارای پیچیدگی های خاصی است. ازآنجاکه کربن آلی خاک با بیشترین تأثیر خود را بر روی رنگ خاک می گذارد، لذا اگر مقدار آن کم باشد با استفاده از سنجش ‌از دور امکان تخمین آن ضعیف است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

589 - پایش تغییرات کاربری‌اراضی و ارتباط آن با دمای سطح‌زمین و شاخص پوشش‌گیاهی در نواحی جنوبی استان اردبیل (مطالعه موردی: حوضه آبریز گیوی چای)
شیرین مهدویان بتول زینالی برومند صلاحی

10.30495/girs.2022.686395

پیشینه و هدف گسترش شهری بی‌رویه و برنامه‌ریزی نشده به پراکندگی شهری معروف است و با تراکم کم، توسعه حمل‌ونقل محور و گسترش وسیع به سمت حاشیه مراکز تأسیس‌شده شهری مشخص می‌شود. به‌طورکلی اعتقاد بر این است که اصلاح ریخت‌شناسی منظر شهری منجر به افزایش دمای شهری و پدیده جزیره أکثر

پیشینه و هدف گسترش شهری بی‌رویه و برنامه‌ریزی نشده به پراکندگی شهری معروف است و با تراکم کم، توسعه حمل‌ونقل محور و گسترش وسیع به سمت حاشیه مراکز تأسیس‌شده شهری مشخص می‌شود. به‌طورکلی اعتقاد بر این است که اصلاح ریخت‌شناسی منظر شهری منجر به افزایش دمای شهری و پدیده جزیره گرمای شهری (Urban heat island, UHI) می‌شود. خصوصیات بیوفیزیکی فضای شهری عوامل تعیین‌کننده آب‌وهوای محلی شهری است. هنگامی‌که تغییرات قابل‌توجهی مانند جایگزینی پوشش گیاهی و سطوح تبخیری با سطوح غیر قابل‌نفوذ وجود داشته باشد، مقدار انرژی سطح تغییراتی را تجربه می‌کند که منجر به گرم شدن در مقیاس محلی می‌شود. اغلب دانشمندان بر این باورند که دمـای کـره زمـین از قـرن 19 میلادی در حال افزایش است. در این میان، پدیده‌ای به نام جزیره گرمایی درکلان شهرها (UHI) باعث افزایش سریع‌تر دما در ایـن خرد اقلیم‌ها گردیده و در سال‌های آینـده روند سریع شهرنـشینی نیـز بر شیب افزایش دما در شهرها خواهد افـزود. مطـابق آمـار ارائه‌شده توسط سازمان ملل تـا سـال 2025 بـیش از 80% جمعیـت جهـان در شهرها ساکن خواهند بود و این مـسئله با گرم شدن هرچه بیشتر شهرها بر وخامت شرایط می‌افزاید. دمای سطح زمین (LST) یکی از مهم‌ترین پارامترهای زیست‌محیطی است که تحت تأثیر تغییرات کاربری زمین قرار دارد. هدف از انجام این تحقیق تجزیه‌وتحلیل تغییر کاربری زمین در دو دوره 1987 و 2019، برآورد و بررسی تغییرات LST و NDVI در همان دوره و تجزیه‌وتحلیل تأثیر تغییرات کاربری زمین در LST و NDVI مشاهده‌شده و نیز رابطه بین هر سه پارامتر است.مواد و روش ها در این پژوهش، از تصاویر ماهواره لندست 8 که از سنجنده OLIبه‌منظور استخراج نقشه کاربری اراضی و شاخص پوشش گیاهی و سنجنده TIRS به‌منظور استخراج دمای سطح زمین برای سال 2019 استفاده شد و همچنین تصویر سنجندِه لندست 5 برای تهیه نقشه کاربری اراضی و شاخص پوشش گیاهی با استفاده از باندهای مرئی، مادون‌قرمز و مادون‌قرمز نزدیک و سنجندِه TM برای استخراج دمای سطح با استفاده از باندهای حرارتی برای سال 1987 مورداستفاده قرار گرفت. از نرم‌افزار Ecognition برای طبقه‌بندی شیء پایه استفاده شد. برای ارزیابی صحت طبقه‌بندی از ماتریس خطا و آماره‌های مربوطه (صحت کلی، ضریب کاپا، دقت کاربر و تولیدکننده هر کلاس) استفاده شد و درنهایت برای تجزیه‌وتحلیل همبستگی بین LST و NDVI از تحلیل همبستگی پیرسون و برای ارزیابی تأثیر کاربری زمین بر دمای سطح از شاخص مشارکت استفاده شد.نتایج و بحث بررسی تغییرات کاربری اراضی و ارتباط آن با دمای سطح زمین و شاخص پوشش گیاهی، مستلزم تعیین نوع کاربری اراضی و برآورد دقیق دمای سطح زمین و شاخص پوشش گیاهی است. تهیه نقشه کاربری راضی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست و اعمال روش طبقه‌بندی شیءگرا از دقت نسبتاً بالایی برخوردار است. صحت طبقه‌بندی نقشه کاربری اراضی سال 1987، 82.5 و در سال 2019، 96.1 نشان‌دهنده صحت بالای روش طبقه‌بندی کاربری اراضی و نقشه کاربری اراضی است. بررسی تغییرات کاربری اراضی در سال‌های 1987 و 2019 در حوضه آبریز گیوی چای نشان داد که کاربری مرتع به ترتیب با مساحت 1224.18 و 1046.59 کیلومترمربع طبقه غالب کاربری زمین است درحالی‌که در سال 1987 کاربری مسکونی با مساحت 3.66 کیلومترمربع و در سال 2019 کاربری آب با مساحت 3.77 کیلومترمربع کمترین مساحت را داشتند همچنین بیشترین کاربری تغییریافته کاربری مرتع به کشاورزی دیم (181 کیلومترمربع) بوده است که نشان‌دهنده تخریب مراتع است. نتایج دمای سطح زمین در طی دوره 33 ساله ارزیابی شد که نشان داد متوسط دمای سطح زمین در سال 1987 از 28.39 درجه سانتی‌گراد به 38.86 درجه سانتی‌گراد و در سال 2019 از 34.35 درجه سانتی‌گراد به 46.62 درجه سانتی‌گراد افزایش‌یافته است به‌گونه‌ای که متوسط دمای کل منطقه موردمطالعه در 33 سال حدود 7.11 درجه سانتی‌گراد افزایش‌یافته است. این امر نشان از توسعه شهری در منطقه موردمطالعه است. بیشترین دمای ثبت‌شده در هر دو دوره متعلق به کاربری کشاورزی دیم (به ترتیب با 38.86 و 46.62 درجه سانتی‌گراد) است که نشان از تمرکز حرارت در این مناطق است. خشک بودن و برداشت محصول در این زمان می‌تواند علت اصلی دمای زیاد این کاربری باشد. کاربری‌های باغ، جنگل و آب نسبت به دیگر کاربری‌ها دمای سطح پایین‌تری را در هر دو دوره نشان دادند. مناطق دارای پوشش گیاهی به علت تبخیر و تعرق، نقش تعدیل‌ کننده دما رادارند و مناطق دارای حداقل دما را در هر دو دوره به وجود آورده‌اند. کاربری آب هم به دلیل ظرفیت گرمایی بالا تأثیر زیادی در کاهش دما دارد. کاربری نواحی مسکونی نسبت به کاربری‌های کشاورزی دیم و مرتع دمای پایین‌تری را نشان داد که می‌توان علت آن را ناشی از وجود پارک‌ها،باغات که باعث تبخیر و تعرق و خنک‌کنندگی شهر می‌شوند و همچنین عواملی همچون ایزوگام بام‌ها که در انعکاس انرژی تابشی سهم زیادی دارد دانست. کاربری مرتع در هر دو سال مورد مطالعه، دمای بالایی (به ترتیب 36.57 و 44.81 درجه سانتی‌گراد) را داشته است. دلیل بالا بودن دمای این کاربری، با توجه به فصل موردمطالعه که اواخر خرداد و اوایل تیرماه است، ازدیاد نواحی عاری از پوشش گیاهی یا پوشش گیاهی ناچیز و پراکنده است. همچنین در دو دوره مطالعه همبستگی منفی زیادی بین LST و NDVI وجود داشت. کشاورزی دیم و مرتع با LST بالاتر NDVI کمتری دارند، درحالی‌که پوشش گیاهی و آب‌ها NDVI بالاتری دارند. کاربری مربوط به کشاورزی آبی که اکثراً در مناطق اطراف رودخانه گیوی چای مشاهده شد به خاطر وجود رطوبت و تبخیر و تعرق ناشی از تراکم پوشش گیاهی دمای پایین‌تری نشان داد. در منطقه مورد مطالعه مناطق حومه شهر (باغات) و اراضی زراعی آبی حاشیه رودخانه گیوی چای و جنگل‌ها به دلیل دارا بودن زی‌توده سبز نسبتاً زیاد، دارای بیشترین مقدار شاخص پوشش گیاهی (NDVI) هستند در حال که پهنه‌های آبی،اراضی دیم،نواحی مسکونی و مراتع کمترین شاخص پوشش گیاهی رادارند. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل شاخص پوشش گیاهی برای هر کلاس کاربری نشان داد که جنگل‌ها، کشاورزی دیم و مراتع دارای بالاترین مقادیر LST و کمترین مقدار NDVI درحالی‌که کمترین مقادیر LST و مقادیر بالاتر NDVI در طبقات جنگل و باغ مشاهده شد. جایگزینی پوشش گیاهی و جنگل‌ها با نواحی مسکونی عامل تبدیل خاک‌های مرطوب به سطوح غیر قابل‌نفوذ است که منجر به کاهش تبخیر سطح می‌شود. تابش خورشیدی جذب‌شده به گرما تبدیل می‌شود و با مقادیر بالاتر LST منعکس می‌شود.نتایج میزان همبستگی سه پارامتر (کاربری راضی،دمای سطح زمین و شاخص پوشش گیاهی) نشان داد که شاخص پوشش گیاهی (NDVI) همبستگی منفی با دمای سطح زمین داردبه عبارتی با افزایش پوشش گیاهی دمای سطح زمین کاهش داشته است و این موضوع به این دلیل است که پوشش گیاهی بیشتر منجر به تبخیر و تعرق بیشتر و انتقال بخشی از دما و سرد شدن سطح زمین می‌شود. درنهایت محاسبه شاخص مشارکت برای هر کلاس کاربری اراضی در سال‌های 1987 و 2019 نشان داد که کاربری کشاورزی دیم در سال 1987 و کاربری مرتع در سال 2019 بیشترین سهم را در افزایش دمای سطح در منطقه موردمطالعه داشتند. با توجه به زمان تصاویر انتخاب‌شده علت اصلی این مشارکت را نیز می‌توان به زمان برداشت محصول کشاورزی دیم و خشک شدن مراتع نسبت داد.نتیجه گیری تأیید افزایش دمای سطح بین طبقات مختلف کاربری زمین است. کاربری‌های مراتع و کشاورزی دیم مقادیر LST بیشتری را در مقایسه با جنگل‌ها و کشاورزی آبی و پهنه‌های آب‌ها نشان دادند. مناطق دارای دمای بالا نیز دارای مقادیر کم NDVI برعکس، مناطق دمای پایین مانند پوشش گیاهی و آب‌ها دارای مقادیر NDVI بالاتری بودند. علاوه بر این، ارتباط منفی بالایی بین LST و NDVI در دو دوره مطالعه مشاهده شد. همچنین نشان داده شد که مراتع و کشاورزی دیم به‌طور مثبت بر LST تأثیر می‌گذارند درحالی‌که جنگل‌ها و آب‌ها دارای اثر خنک‌کننده یا تعدیل‌کننده هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

590 - طبقه بندی پوشش گیاهی بر اساس شاخص تالابی با استفاده از طبقه ‌بندی شئ‌گرا تصاویر ماهواره ‌ای (مطالعه موردی: تالاب انزلی)
مریم حقیقی خمامی محمد جواد تجدد مکرم روانبخش فریبرز جمالزاد فلاح

10.30495/girs.2021.679321

پیشینه و هدف در طول سالیان اخیر تحقیقات زیادی در تالاب انزلی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تالاب ‌های عضو کنوانسیون رامسر انجام‌ گرفته است. که با توجه به ماهیت و موقعیت جغرافیایی تالاب از هزینه بالایی برخوردار بوده است. نیاز به شناسایی، طبقه ‌بندی، آشکارسازی، پیش ‌بینی و پیش أکثر

پیشینه و هدف در طول سالیان اخیر تحقیقات زیادی در تالاب انزلی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تالاب ‌های عضو کنوانسیون رامسر انجام‌ گرفته است. که با توجه به ماهیت و موقعیت جغرافیایی تالاب از هزینه بالایی برخوردار بوده است. نیاز به شناسایی، طبقه ‌بندی، آشکارسازی، پیش ‌بینی و پیشرفت تکنولوژی این امکان را داده تا با هزینه‌ ای به‌مراتب کمتر بتوانیم با داده‌ های سنجش‌ از دور و با استفاده از قابلیت ‌هایی چون سهل ‌الوصول بودن، دقت بالا، پوشش وسیع و قابل تکراری بودن ازنظر زمانی و مکانی و استخراج اطلاعات در زمان نسبتاً کم، محیط‌ های طبیعی را با دقت و سرعت بیشتری بررسی کنیم زیرا یکی از مهم ‌ترین مشکلاتی که در مسئله بررسی تغییرات پوشش گیاهی وجود دارد عدم وجود اطلاعات مکان‌دار دقیق منطقه در طول زمان است. تصاویر ماهواره ‌ای و فناوری سنجش ‌از دور این امکان را فراهم می ‌کند تا با اتکا به اطلاعات تولیدی از آن به برنامه بهتری جهت مدیریت محیط‌زیست دست‌ یافت. در اﻳﻦ مطالعه طبقه ‌بندی پوشش گیاهی تالاب انزلی با استفاده از تکنیک طبقه ‌بندی ﺷﺊﮔﺮا تصویر ماهواره‌ ﻟﻨﺪﺳﺖ با نمونه ‌برداری زمینی و بر پایه شاخص تالابی گیاهان و همچنین میزان ترکم پوشش گیاهی با تهیه نقشه شاخص پوشش گیاهی (NDVI) مورد بررسی و تجزیه ‌و تحلیل ﻗﺮار ﮔﺮفت. از نقشه‌ های طبقه ‌بندی پوشش گیاهی تالاب می‌ توان در تشخیص میزان و نوع پوشش و برنامه‌ ریزی جهت حفظ و احیا تالاب بهره جست.مواد و روش هادر این مطالعه که تهیه نقشه طبقه‌ بندی پوشش گیاهی بر اساس شاخص تالابی به‌عنوان یکی از معیارهای موردنیاز مرزبندی اکولوژیکی تالاب، مدنظر است. ابتدا محدوده های کلی پوشش گیاهی تالاب در ساحل و پیرامون آن شناسایی شد. سپس داده های پوشش گیاهی گونه‌ های آبزی تالاب از مناطق مختلف آبی تالابی در پلات‌ های 0.25 مترمربعی و در محدوده حاشیه خشکی از گونه ‌های خشکی ‌زی حاشیه تالاب به کمک پلات های 1 متر مربعی برداشت شد. در مجموع 42 پلات طی بهار و تابستان 1398 برداشت شد. پس از تهیه تصاویر موردنیاز، آماده ‌سازی آن‌ ها شامل تصحیحات هندسی، اتمسفری، رادیومتریکی و بارزسازی تصویر با استفاده از نرم‌افزارENVI انجام شد. تصویر ماهواره لندست (Landsat) 8 تیرماه 98 با قدرت تفکیک مکانی 30 متر جهت طبقه ‌بندی پوشش گیاهی و تهیه نقشه شاخص پوشش گیاهی (NDVI) و تصویر ماهواره سنتینل-2 (Sentinel-2) تیرماه 98 به دلیل قدرت تفکیک زمینی 10 متر جهت تلفیق با داده لندست 8 به ‌عنوان داده کمکی در طبقه ‌بندی تصویر مورد استفاده قرار گرفت. ادغام این دو تصویر با حفظ مقادیر طیفی تصویر چند طیفی باعث بهبود قدرت تفکیک مکانی تصویر حاصله می‌گردد. عملیات طبقه ‌بندی شی‌ء گرا به ‌منظور تفکیک و طبقه ‌بندی بهتر تصویر لندست 8 تلفیق ‌شده با استفاده از نقاط تعلیمی حاصل از نمونه ‌برداری زمینی انجام شد. ارزیابی صحت طبقه‌ بندی با استفاده از نمونه های آزمایشی به ‌عنوان نقاط واقعیت کنترل زمینی، برای هر کلاس به‌صورت تصادفی انجام و ماتریس خطای طبقه ‌بندی استخراج گردید.نتایج و بحث ابتدا گیاهان غالب و نماینده وضعیت تالابی آن ‌ها به کمک نمونه گیری در منطقه شناسایی شدند. با محاسبه درصد نسبی پوشش گیاهان غالب در محل نمونه گیری و با توجه به فهرست گونه های گیاهی شناسایی شده و شناسایی شاخص تالابی آن‌ها، گروه های گیاهی تالابی و غیر تالابی تفکیک گردیدند. در مجموع از طبقه ‌بندی گونه ‌های پلات ‌ها (42 قطعه‌ نمونه) تعداد 180 گونه گیاهی در 124 جنس و 48 تیره شناسایی شد. همچنین چهار گروه گیاهان اجباری تالاب (OBL)، گیاهان اختیاری و اجباری تالاب (OBL & FACW)، گیاهان اختیاری خشکی و اختیاری تالاب (FACU & FACW) و گیاهان اختیاری تالاب (FACW) تفکیک گردیدند. تهیه نقشه طبقه ‌بندی پوشش گیاهی از طریق تلفیق نمونه ‌برداری زمینی و طبقه ‌بندی شی‌ء‌ گرا تصویر سنجنده OLI ماهواره لندست سال 98 تلفیق‌ شده است. صحت نقشه‌ های طبقه ‌بندی‌ شده بر اساس مقادیر آمار کاپا و صحت کلی مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان دقت کلی 88.62 درصد و میزان ضریب کاپا برابر با 84 درصد به دست آمد. بر اساس نتایج خروجی طبقه ‌بندی تصویر گروه گیاهان اجباری تالاب در حاشیه پهنه ‌های آبی تالاب (حاشیه تالاب غرب و سرخانکل)، گروه گیاهان اختیاری تالاب بیشتر در حاشیه خشکی تالاب و به‌طور عمده در جنوب غربی تالاب (تالاب سیاه کشیم) و پناهگاه حیات ‌وحش چوکام در بخش شرقی تالاب، گروه گیاهان اختیاری و اجباری تالاب با پراکنش کمتر به ‌طور یکنواخت در کل گروه گیاهان اختیاری خشکی و اختیاری تالاب در بخش کوچکی از محدوده و محدوده تالاب در منطقه چوکام، شمال و شمال غرب تالاب مشاهده گردید. بررسی درصد تراکم پوشش گیاهی در سطح تالاب با شاخص NDVI، توزیع پوشش متراکم گیاهی در نواحی مختلف تالاب و محدود شدن سطح آب بستر تالاب را نشان می‌دهد.نتیجه گیری نتایج بررسی تصاویر ماهواره‌ ای و طبقه‌ بندی آن ‌ها با توجه به نمونه‌ های زمینی نشان می‌ دهد که گسترش و پراکندگی گیاهان اجباری تالاب (OBL) محدود به پهنه‌های آبی تالاب است، به ‌طوری‌ که بیشترین پراکنش این گیاهان مربوط به پهنه آبی تالاب غرب و سرخانکل می ‌شود. گسترش گونه‌ های اختیاری تالاب (FACW) در پهنه ‌های خشکی تالاب است که نشان از خشک شدن بیشتر مناطق تالاب در قسمت سیاه کشیم (جنوب غربی) و چوکام (شرق) است. طبقه ‌بندی تصاویر ماهواره ‌ای و درصد حضور هر یک از گروه ها در آن نشان داد که گروه اراضی کشاورزی (با سطح حضور 23.9 درصد) و گروه گونه ‌های اختیاری تالاب (FACW) (با سطح حضور 23.6 درصد و غالباٌ گونه ‌های نی، توسکا، بید) بالاترین درصد گروه های طبقه ‌بندی پوشش محدوده تالاب انزلی را به خود اختصاص داده‌اند. این امر ضمن بیان حضور بیشتر گونه های اختیاری تالاب در مقایسه با گونه های اجباری تالاب (OBL) (با سطح حضور 10.1 درصد) و سطح اشغال اراضی زراعی، به ‌روشنی خشک شدن تالاب را نشان می دهد. درصد پوشش گیاهی در سطح تالاب نیز با شاخص پوشش گیاهی (NDVI) بررسی گردید که بیشترین آن متعلق به پوشش گیاهی متراکم است. با توجه به اینکه تصویر ماهواره ‌ای مربوط به فصل تابستان است، نشانگر توزیع پوشش گیاهی در نواحی مختلف تالاب و سطح آب بستر تالاب است که نشان از کاهش میزان سطوح آبی تالاب دارد. بررسی پوشش ‌های گیاهی و تغییرات اکولوژیک آن‌ ها به‌صورت دوره ‌ای، اطلاعات مفیدی از تغییرات منابع آبی و اکولوژیک تالاب جهت برنامه ‌ریزی در حفظ و نگهداری آن به ‌عنوان یک اکوسیستم مهم در منطقه در اختیار مدیریان و برنامه ریزان قرار می ‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

591 - تعیین شدت بیابان‌زایی بر اساس شاخص‌های طیفی با استفاده از تصاویر سنتینل-2 (منطقه مورد مطالعه: استان سیستان و بلوچستان)
فرهاد ذوالفقاری وحیده عبداللهی

10.30495/girs.2022.683802

پیشینه و هدف سطوح مختلف پوشش گیاهی آلبدوی متفاوتی دارند. از طرفی آلبدوی سطحی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های تعادل تابش سطحی است که با بررسی رفتار آن می‌توان به شدت تخریب و بیابان‌زایی پی برد. پوشش گیاهی به دلیل اینکه عاملی برای پایداری سطح زمین محسوب می‌شود می‌تواند یکی از م أکثر

پیشینه و هدف سطوح مختلف پوشش گیاهی آلبدوی متفاوتی دارند. از طرفی آلبدوی سطحی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های تعادل تابش سطحی است که با بررسی رفتار آن می‌توان به شدت تخریب و بیابان‌زایی پی برد. پوشش گیاهی به دلیل اینکه عاملی برای پایداری سطح زمین محسوب می‌شود می‌تواند یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های کلیدی در مناطق خشک برای کاهش اثرات فرسایش و بیابان‌زایی به‌حساب آید. گسترش بیابان‌زایی و تغییر در میزان پوشش گیاهی به‌نوبه خود ازجمله عوامل تغییر در آلبدو به شمار می‌روند. هدف از این مطالعه تعیین شدت بیابان‌زایی بر اساس شاخص‌های طیفی آلبیدو (Albedo)، اندازه دانه خاک سطحی (TGSI) و شاخص نرمال‌شده تفاضل پوشش گیاهی (NDVI) با استفاده از فناوری سنجش‌ازدور می‌باشد. شناسایی مناطق تخریب شده در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه با استفاده از تصاویر سنتینل-2 با قدرت تفکیک مکانی 10 متری از اهداف این پژوهش می‌باشد. در این پژوهش برای اولین بار در منطقه سیستان و بلوچستان بر اساس شاخص‌های طیفی با استفاده از تصاویر سنتینل-2، بهترین شاخص برای پایش شدت بیابان‌زایی در مناطق خشک معرفی خواهد شد.مواد و روش ها برای ارزیابی شدت بیابان‌زایی و شناخت شاخص مناسب برای تهیه نقشه شدت بیابان‌زایی گام‌های زیر انجام گرفت؛ 1) انتخاب تصاویر و انجام عملیات پیش‌پردازش تصاویر با استفاده از نرم‌افزار SNAP. 2) محاسبه شاخص‌های TGSI، NDVI و Albedo، 3) بررسی رابطه همبستگی بین شاخص‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS®24، 4) تهیه نقشه شدت بیابان‌زایی منطقه و به دست آوردن معادله شدت بیابان‌زایی با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS®10.3. در گام اول این پژوهش داده‌های ماهواره Sentinel-2A مربوط به سنسور MSIL-1C 20 اوت سال 2020 انتخاب شد. تصاویر به‌گونه‌ای انتخاب گردید که فصل رویش گیاهان یک‌ساله و موقتی نباشد و همچنین روزی انتخاب شد که پوشش ابری وجود نداشته باشد تصاویر مورد نیاز از سایت http://scihub.copernicus.eu/ دانلود و مورد استفاده قرار گرفت.نتایج و بحث نتایج حاصل از مدل رگرسیون خطی بین دو شاخص NDVI و Albedo نشان داد که این دو شاخص با یکدیگر دارای همبستگی منفی می‌باشند و به ترتیب میزان ضریب همبستگی در منطقه سوران و زابل برابر با 0.76 و 0.63 بود. نتایج نشان داد که با افزایش میزان شاخص NDVI از میزان شاخص آلبدو کاسته می‌شود. همچنین نتایج حاصل از مدل رگرسیون خطی بین دو شاخص TGSI و Albedo نشان داد که این دو شاخص با یکدیگر رابطه قوی و مثبتی داشته و به ترتیب میزان ضریب همبستگی برای منطقه سوران و زابل برابر با 0.78 و 0.81 بود. نتایج نشان داد که با افزایش میزان شاخص TGSI بر میزان شاخص آلبدو افزوده می‌شود.شدت بیابان‌زایی در مناطق مورد مطالعه بر اساس معادله تعیین گردید و با استفاده از روش شکست طبیعی جنکس (Natural Breaks Jenks) در نرم‌افزار ArcGIS شدت بیابان‌زایی به 5 درجه؛ مناطق بدون بیابان‌زایی، مناطق با شدت کم بیابان‌زایی، مناطق با شدت متوسط بیابان‌زایی، مناطق با شدت زیاد بیابان‌زایی، و مناطق با شدت خیلی زیاد بیابان‌زایی تقسیم گردید. در این پژوهش بر اساس داده‌های ماهواره سنتینل-2 شاخص‌های Albedo، NDVI و TGSI استخراج گردید. نتایج بررسی رگرسیون خطی بین دو شاخص NDVI و Albedo نشان داد که یک رابطه منفی و قوی بین این دو شاخص وجود دارد که با نتایج پژوهش‌های مشابه مطابقت دارد. نتایج حاصل از همبستگی بالا و منفی بر اساس این دو شاخص به این مفهوم است که هر گونه افزایش در مقدار شاخص پوشش گیاهی NDVI منجر به کاهش در میزان آلبدوی سطح خواهد شد. از طرفی مناطق با آلبدوی بالا بیانگر تخریب پوشش گیاهی و برهنه بودن خاک می‌باشد. در مناطقی که کلاس شدت زیاد بیابان‌زایی مشاهده گردید مقدار شاخص آلبدوی سطحی بالا می‌باشد و مقدار شاخص پوشش گیاهی کم است. طبقه‌بندی شدت بیابان‌زایی در منطقه سیستان بر اساس مدل Albedo-NDVI نشان می‌دهد که 27.73 درصد منطقه در کلاس بدون شدت بیابان‌زایی، 18.03 درصد در کلاس کم شدت، 32.92 درصد از منطقه از نظر بیابان‌زایی در کلاس شدت متوسط بیابان‌زایی، 20.3 درصد در کلاس شدید و تنها 1.02 درصد از منطقه در کلاس خیلی شدید بیابان‌زایی قرار گرفته است. همچنین طبقه‌بندی شدت بیابان‌زایی در سوران بر اساس مدل Albedo-NDVI نشان می‌دهد که 4.82 درصد منطقه بدون شدت بیابان‌زایی، 8.44 درصد در کلاس کم، 50.97 درصد از منطقه از نظر بیابان‌زایی در کلاس شدت متوسط، 34.48 درصد در کلاس شدید و 1.3 درصد از منطقه در کلاس خیلی شدید بیابان‌زایی قرار گرفته است. بیشترین درصد شدت بیابان‌زایی مربوط به کلاس شدت متوسط می‌باشد. نتایج رگرسیون خطی بین دو شاخص TGSI و Albedo نیز نشان داد که یک رابطه مثبت و قوی بین این دو شاخص وجود دارد. نتایج بیانگر این است که رابطه بین شاخص TGSI و Albedo نسبت به رابطه بین دو شاخص NDVI و Albedo قوی‌تر و از ضریب همبستگی بالاتری در هر دو منطقه برخوردار می‌باشد که از دلایل عمدۀ آن می‌توان به پراکندگی پوشش گیاهی در مناطق خشک اشاره نمود. رابطه شاخص TGSI با Albedo خصوصیات فضایی مناطق عاری از پوشش گیاهی و همچنین مناطق با پوشش گیاهی خیلی کم را برای تعیین شدت بیابان‌زایی بهتر نشان می‌دهد. شاخص TGSI منعکس کننده اندازه ذرات درشت خاک سطحی می‌باشد که رابطه مثبتی با ذرات ریز محتوای ماسه خاک سطحی دارد. هر چه اندازه ذرات خاک سطحی درشت دانه‌تر باشد میزان بیابان‌زایی شدت بیشتری خواهد داشت. در مناطقی که محتوای زیاد ماسه ریز در اندازه ذرات خاک سطحی وجود داشته باشد مقادیر بالای شاخص TGSI قابل مشاهده خواهد بود.نتیجه گیری در این پژوهش ما با استفاده از تکنیک سنجش از راه دور و بر اساس تصاویر چند طیفی سنتینل-2 برای اولین بار در ایران به استخراج شدت بیابان‌زایی در دو منطقه متفاوت از استان خشک سیستان و بلوچستان پرداختیم. بر اساس بازتاب طیفی اتفاق افتاده از سطح زمین و قدرت تفکیک مکانی 10 متری شدت بیابان‌زایی را در دو منطقه مورد مطالعه قرار دادیم. بر اساس نتایج این پژوهش پیشنهاد می‌گردد به‌صورت ترکیبی از دو مدل Albedo-NDVI و Albedo-TGSI برای پایش و تهیه نقشه‌های شدت بیابان‌زایی در مناطق خشک ایران استفاده گردد. نتایج این پژوهش نشان داد که مناطق بدون بیابان‌زایی و شدت کم بیابان‌زایی بر اساس مدل Albedo-TGSI به نحو مطلوب‌تری نشان داده می‌شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

592 - شناسایی و اعتبارسنجی مناطق بالقوه خطر سیلاب با استفاده از تکنیک آنالیز تصمیم گیری چند معیاره (MCDA) و پردازش داده های راداری سنتینل1
علی مهرابی محسن پورخسروانی فریبا پورزارعی جلال آبادی

10.30495/girs.2023.691227

امروزه به دلیل تغییرات آب و هوایی و رخداد بارندگی‌های سیل‌آسا، مخاطره سیلاب یکی از معظلات مهم در مناطق خشک محسوب می‌شود. شهرستان زرند در استان کرمان یکی از این مناطق محسوب می‌شود که متاثر از این پدیده، متحمل صدمات زیادی در بخش‌های زیربنایی و کشاورزی شده است. هدف از این أکثر

امروزه به دلیل تغییرات آب و هوایی و رخداد بارندگی‌های سیل‌آسا، مخاطره سیلاب یکی از معظلات مهم در مناطق خشک محسوب می‌شود. شهرستان زرند در استان کرمان یکی از این مناطق محسوب می‌شود که متاثر از این پدیده، متحمل صدمات زیادی در بخش‌های زیربنایی و کشاورزی شده است. هدف از این پژوهش شناسایی و تعیین مناطق بالقوه خطر سیلاب با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و GIS است. در این راستا از هشت معیار جهت تهیه شاخص خطر سیلاب استفاده شد، این پارامتر‌ها شامل معیار جریان تجمعی، قابلیت تخلیه، ارتفاع، فاصله از آبراهه، پوشش زمین، ضریب رواناب، شیب و زمین شناسی می‌شود. لایه‌های مذکور در محیط GIS پس از تشکیل ماتریس مقایسات زوجی بر اساس روش Fuzzy-AHP وزن‌دهی و تلفیق شدند. سرانجام، با توجه به شاخص خطر سیلاب (FHI) نقشه خطر سیلاب مربوط به منطقه مورد مطالعه تهیه شد. نتایج حاصله نشان می‌دهد که در حدود 5 درصد از محدوده مورد مطالعه را خطر بسیار بالا (18800 هکتار)، 23 درصد خطر بالا (94100 هکتار)، 44 درصد خطر متوسط (179700 هکتار)، 22 درصد خطر کم (88200 هکتار) و 6 درصد بسیار کم (23100 هکتار)، تشکیل می-دهد. محدوده‌های خطر بالا و خیلی بالا بیشتر در دشت و محدوده‌های کشاورزی واقع شده‌اند. نتایج حاصل نشان می دهد که علاوه بر زمین های کشاورزی بسیاری از مناطق مسکونی به ویژه در روستاها در معرض خطر سیلاب قرار دارند. به منظور اعتبارسنجی نقشه خطر سیلاب ایجاد شده، از نقشه مناطق سیل‌زده حاصل از روش حد آستانه استفاده شد. مقایسه این دو نشان می دهد که حدود 32 و 49 درصد از مساحت کل مناطق سیل‌زده به ترتیب در طبقات با خطر بالا و خطر بسیار بالا قرار دارد. نتایج حاصل نشان داد که استفاده از روش تحلیل چند معیاره مبتنی بر GIS می‌تواند به طور موثر در تجزیه و تحلیل خطر سیلاب کارآمد باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

593 - ارزیابی شاخص های مبتنی بر سنجش از دور در پایش خشکسالی شهرستان نی ریز
محمد شعبانی

10.30495/girs.2022.690925

پیشینه و هدف اطلاع از میزان و شدت خشکسالی در یک منطقه و برنامه ریزی جهت کاهش اثرات آن یکی از مهم ترین اصول مبارزه با خشکسالی است. پایش و مدیریت خشکسالی در یک منطقه با استفاده از داده های سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای به عنوان یک ابزار مناسب در پایش زمانی و مکانی خش أکثر

پیشینه و هدف اطلاع از میزان و شدت خشکسالی در یک منطقه و برنامه ریزی جهت کاهش اثرات آن یکی از مهم ترین اصول مبارزه با خشکسالی است. پایش و مدیریت خشکسالی در یک منطقه با استفاده از داده های سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای به عنوان یک ابزار مناسب در پایش زمانی و مکانی خشکسالی کشاورزی می باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی کارآیی داده های سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای در پهنه بندی خشکسالی کشاورزی در سال‌های 1379 تا 1400 در شهرستان نی ریز است. برای این منظور سه شاخص وضعیت پوشش گیاهی (VCI)، شاخص وضعیت دمایی (TCI) و شاخص سلامت پوشش گیاهی (VHI) از روی تصاویر ماهواره ای مودیس برای برای دوره زمانی مورد نظر استخراج و نتایج حاصل از این شاخص ها با مقادیر شاخص بارش استاندارد (SPI)، در دوره های زمانی 1، 3 6، 9، 12، 18، 24 و 48 ماهه مقایسه گردید.مواد و روش ها منطقه مورد مطالعه در این تحقیق شهرستان نی ریز واقع در جنوب شرق استان فارس با وسعت 10787 کیلومتر مربع و جزء یکی از زیرحوزه‌های آبخیز دریاچه بختگان محسوب می گردد. متوسط ارتفاع منطقه 1798 متر، حداکثر ارتفاع منطقه 3235 متر و حداقل ارتفاع 1476 متر از سطح دریا می باشد. متوسط بارندگی، درجه حرارت و تبخیر و تعرق سالانه حوزه به ترتیب 204.8 میلی‌متر، 19 درجه سانتی‌گراد و 1058.3 میلی‌متر می‌باشد. در این تحقیق از داده های بارندگی ایستگاه سینوپتیک نی ریز در طول دوره آماری 22 ساله (1400-1379) برای محاسبه شاخص بارش استاندارد (Standardized Precipitation Index, SPI) در دوره های زمانی 1، 3، 6، 9، 12، 18، 24 و 48 ماهه استفاده شد. سپس 3 شاخص مبتنی بر تصاویر ماهواره ای شامل شاخص وضعیت پوشش گیاهی (Vegetation Condition Index, VCI)، شاخص وضعیت دمایی (Temperature Condition Index, TCI) و شاخص سلامت گیاه (Vegetation, VHI Healthy Index) از روی داده های سنجده مودیس برای ماه اردیبهشت ماه از سال 2008 تا 2021 استخراج و با مقادیر شاخص بارش استاندارد (SPI) در دوره های زمانی 1، 3 6، 9، 12، 18، 24 و 48 ماهه بر اساس ضریب همبستگی پیرسون مقایسه گردید. در نهایت مناسب ترین شاخص خشکسالی مبتنی بر تصاویر ماهواره ای از بین شاخص ها انتخاب و درصد طبقات خشکسالی بر اساس شاخص منتخب در منطقه مورد مطالعه مشخص شد.نتایج و بحث محاسبه مقادیر شاخص SPI با استفاده از نرم افزار شاخص های خشکسالی (Drought Indices Package, DIP) در دوره های زمانی 1، 3، 6، 9، 12، 18، 24 و 48 ماهه در دوره آماری 1400-1379 نشان داد که روند منحنی ها در بعضی سال ها کاهشی و در بعضی سال ها افزایشی و در اغلب سال ها تقریباً نرمال بوده است. بطور میانگین درصد وقوع خشکسالی ها و ترسالی ها بر اساس شاخص SPI در دوره های زمانی مختلف در طول دوره آماری 68 درصد در شرایط نرمال، 18 درصد در شرایط ترسالی و 16 درصد در شرایط خشکسالی قرار دارد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص SPI در دوره های زمانی مختلف بر اساس داده های ایستگاه های سینوپتیک و داده های سنجش از دور مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بدین منظور مقادیر حاصل از تمامی شاخص های مبتنی بر تصاویر ماهواره ای شامل VCI، TCI و VHI استخراج و اقدام به مقایسه و بررسی ضریب همبستگی آن ها با شاخص زمینی SPI در دوره های زمانی 1، 3، 6، 9، 12، 18، 24 و 48 گردید. مقادیر شاخص VCI در سال 1387 دارای کمترین مقدار (1/32 درصد) و در سال 1399 دارای بیشترین مقدار (41.3 درصد) در طول اردیبهشت ماه می باشد. بنابراین بر اساس مقدار شاخص VCI در طول دوره آماری در سال 1387 شرایط خشکسالی شدید در منطقه حاکم بوده و در سال 1399 پوشش گیاهی مطلوب تر و شرایط ترسالی بر منطقه حاکم بوده است. نتایج به دست آمده از شاخص SPI در دوره های زمانی مختلف نیز موید این نکته است که شدیدترین خشکسالی و ترسالی در طول دوره آماری مورد مطالعه به ترتیب در دو سال 1387 و 1399 در منطقه رخ داده است. علاوه بر این شاخص VCI بیشترین همبستگی با شاخص SPI در دوره های زمانی مختلف دارد و با همه دوره های زمانی SPI رابطه معنی داری دارد. شاخص TCI همبستگی معنی دار با هیچ یک از دوره های زمانی ندارد و رابطه همبستگی ضعیفی با شاخص SPI در دوره های زمانی مختلف دارد. علاوه بر این شاخص VHI تنها با دوره های زمانی یک، سه، شش و دوازده ماهه همبستگی معنی دار در سطح پنج درصد دارد و میزان همبستگی آن با شاخص SPI در دوره های زمانی مختلف به مراتب کمتر از شاخص VCI است. توزیع مکانی شدت خشکسالی براساس مقادیر شاخص های مورد مطالعه در اردیبهشت ماه 1387 نشان داد که قسمت های شرقی منطقه که در ارتفاعات پایین نیز قرار دارد بیشتر تحت تاثیر خشکسالی قرار گرفته است. بررسی مساحت تحت تاثیر طبقات خشکسالی بر اساس شاخص TCI در سال 1387 نشان داد که در منطقه مورد مطالعه خشکسالی بسیار شدید و شدید وجود ندارد، 11درصد منطقه دچار خشکسالی متوسط، 22 درصد سطح دچار خشکسالی خفیف و 67 درصد نیز فاقد خشکسالی می باشد. بر اساس شاخص VCI در تاریخ مورد نظرسطح خشکسالی بسیار شدید 0.14 درصد، شدید 0.33 درصد، متوسط 17 درصد، خفیف 77 درصد و فاقد خشکسالی 6 درصد است. همچنین بر اساس شاخص VHI خشکسالی بسیار شدید و شدید و خفیف در منطقه مورد مطالعه وجود ندارد و فقط 9 درصد سطح منطقه دچار خشکسالی متوسط و 91 درصد نیز فاقد خشکسالی می باشد. توزیع مکانی شدت خشکسالی بر اساس مقادیر شاخص های مورد مطالعه در اردیبهشت ماه 1399 نشان می دهد که در منطقه مورد مطالعه بر اساس شاخص TCI در تاریخ مورد نظر خشکسالی بسیار شدید و شدید وجود ندارد و 5 درصد سطح منطقه دارای خشکسالی متوسط، 22 درصد خشکسالی خفیف و 73 درصد نیز فاقد خشکسالی می باشد. بر اساس شاخص VCI در تاریخ مورد نظر درصد خشکسالی بسیار شدید 0.5 درصد، شدید 0.8 درصد، متوسط 5 درصد، خفیف 31 درصد و فاقد خشکسالی 62 درصد است. همچنین بر اساس شاخص VHI در اردیبهشت ماه 99 مقدار 0.2 درصد سطح منطقه دارای خشکسالی متوسط، 30 درصد دارای خشکسالی خفیف و 69 درصد نیز فاقد خشکسالی است بر اساس این شاخص خشکسالی بسیار شدید و شدید در منطقه وجود ندارد.نتیجه گیری پدیده خشکسالی یکی از مهم ترین بلایای طبیعی است که هرساله میلیون ها نفر از جمعیت جهان و قسمت های عظیمی از آن را مورد حمله خود قرار می دهد. این پدیده که به صورت آرام شروع و ماهیتی خزنده دارد می تواند باعث ایجاد خسارت های فراوان در بخش های کشاورزی و منابع طبیعی و محیط زیست گردد. اطلاع از نحوه وقوع و تهیه نقشه های شدت خشکسالی بر اساس روش های نوین و جدید تاثیر بسیار مثبت و جدی در مدیریت خشکسالی در یک منطقه دارد. یکی از روش های جدید و پرکاربرد در پایش زمانی و مکانی خشکسالی استفاده از شاخص های خشکسالی مبتنی بر تصاویر ماهواره ای است که اخیرا نیز در مباحث مربوط به خشکسالی از آن استفاده می شود. نتایج حاصل از تحلیل شاخص SPI نشان داد که در اکثر دوره های زمانی شدیدترین خشکسالی و ترسالی در طول دوره مورد مطالعه به ترتیب در سال های 1387 و 1399 رخ داده است. همچنین نتایج نشان داد که شاخص TCI همبستگی معنی دار با هیچ یک از دوره های زمانی ندارد و همبستگی ضعیفی با شاخص SPI در دوره های زمانی مختلف دارد. شاخص VHI با دوره های زمانی یک، سه، شش و دوازده ماهه همبستگی معنی دار در سطح پنج درصد دارد و همبستگی آن با شاخص SPI در دوره های زمانی مختلف کمتر از شاخص VCI است. مقدار شاخص VCI در سال 1387 دارای کمترین مقدار (32.1 درصد) و در سال 1399 دارای بیشترین مقدار (41.3 درصد) در طول ماه اردیبهشت بوده است که با نتایج به دست آمده از شاخص SPI در منطقه مطابقت دارد. از طرفی این شاخص بیشترین همبستگی با شاخص SPI در دوره های زمانی مختلف دارد که همبستگی آن در سطح یک درصد معنی دار است و به عنوان شاخص ماهواره ای مناسب جهت پایش زمانی و مکانی خشکسالی در شهرستان نی ریز انتخاب می گردد. مقایسه نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج تحقیقات دیگر محققان، نشان از دقت بسیار خوب شاخص های سنجش از دور در پایش خشکسالی دارد. بنابراین استفاده از فن آوری سنجش از دور در پایش خشکسالی در مناطقی که فاقد ایستگاه های هواشناسی یا دارای ایستگاه های هواشناسی با تراکم کم یا به صورت پراکنده هستند پیشنهاد می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

594 - تاثیر تغییر کاربری/پوشش زمین بر دمای سطح زمین در منطقه ساحلی بوشهر
فاضل امیری طیبه طباطبایی

10.30495/girs.2022.692349

پیشینه و هدف افزایش تغییر کاربری و پوشش زمین در اثر توسعه شهرنشینی باعث افزایش دمای شهرها در مقیاس محلی می شود و تا حد زیادی موجب افزایش استرس اکولوژیکی می شود. در حال حاضر، بسیاری از مناطق شهری با تبدیل گسترده کاربری اراضی و ایجاد مناطق گرمایی جدید مواجهه هستند. تکنیک أکثر

پیشینه و هدف افزایش تغییر کاربری و پوشش زمین در اثر توسعه شهرنشینی باعث افزایش دمای شهرها در مقیاس محلی می شود و تا حد زیادی موجب افزایش استرس اکولوژیکی می شود. در حال حاضر، بسیاری از مناطق شهری با تبدیل گسترده کاربری اراضی و ایجاد مناطق گرمایی جدید مواجهه هستند. تکنیک های سنجش از دور به طور قابل توجهی در تشخیص تغییر کاربری/پوشش زمین (LULC) و پیامدهای آن موثر هستند. سنجنده های مختلف ماهواره ای قادر به شناسایی این مناطق تغییر با استفاده از باندهای مرئی و مادون قرمز نزدیک (VNIR) و امواج مادون قرمز کوتاه (SWIR) هستند. علاوه بر الگوریتم‌های طبقه‌بندی مرسوم کاربری/پوشش اراضی، برخی از شاخص‌های طیفی در تشخیص ویژگی‌های اراضی استفاده می‌شوند. شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی (NDVI) را می توان به عنوان کاربردی ترین شاخص طیفی در این سناریو در نظر گرفت. شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی یک فاکتور مهم در فرآیندهای بررسی در پایش دمای سطح زمین (LST) است و در هر مطالعۀ مرتبط با LST استفاده می شود. NDVI به طور مستقیم در تعیین گسیل مندی سطح زمین استفاده می شود و بنابراین یک عامل مهم برای تخمین LST است. همچنین طبقات کاربری/پوشش اراضی LULC با محدودیت‌های آستانه بهینه در محیط‌های فیزیکی مختلف تعیین می شود. به عنوان یک شاخص پوشش گیاهی، NDVI تا حد زیادی به تغییرات زمانی و مکانی بستگی دارد. از این رو، LST نیز با تغییرات زمانی و مکانی، تغییر می نماید. بنابراین، ارزیابی زمانی و مکانی LST و NDVI یک فاکتور مهم در تهیۀ نقشه و پایش دمای سطح زمین، به ویژه در محیط های شهری است. در این تحقیق LST و NDVI را در مردادماه در اراضی ساحلی بوشهر با استفاده از تصویر ماهواره‌ای لندست برای سال‌های 1990، 2005 و 2020 بررسی می شود. نقشه LULC با مقادیر آستانه مناسب NDVI به دست آمد. از اهداف این مطالعه؛ 1) تجزیه و تحلیل تغییرات زمانی الگوی توزیع مکانی LST در منطقه مورد مطالعه، 2) تعیین تغییرات مکانی-زمانی رابطه LST-NDVI برای کل اراضی مورد مطالعه، و 3) بررسی تغییرات مکانی-زمانی رابطۀ LST-NDVI در انواع مختلف کاربری/ پوشش اراضی.مواد و روش ها منطقه مطالعه اراضی شهر بوشهر که در ساحل شمالی خلیج فارس، با ابعاد 20 در 8 کیلومتر با مساحت 1011.5 کیلومترمربع و با متوسط حداقل دما 18.1 درجه سانتی گراد و متوسط حداکثر دمای 33 درجه سانتی گراد، میزان رطوبت نسبی بین 58-75 در صد و متوسط بارندگی سالیانه 272 میلی متر است. داده‌های مورد استفاده در این تحقیق شامل؛ داده سنجنده لندست 8 (OLI) و سنجنده مادون قرمز حرارتی (TIRS) در سال 2020؛ داده ETM+ سال 2005، و داده TM در سال 1990 که از مرکز داده های سازمان زمین شناسی ایالات متحده (https://earth explo rer.usgs.gov) (USGS) دانلود شده است. سنجنده لندست 8 TIRS دارای دو باند TIR (باندهای 10 و 11) است که در آنها باند 11 دارای عدم قطعیت در کالیبراسیون است. بنابراین، تنها باند 10TIR (رزولوشن 100 متر) برای مطالعه حاضر توصیه شده است. باند 10TIR به اندازه پیکسل 30×30 متر با روش کانولوشن مکعبی توسط USGS تبدیل گردید. داده های Landsat 5 TM تنها دارای یک باند مادون قرمز حرارتی TIR (باند 6) با وضوح 120 متر است که همچنین توسط USGS به اندازه پیکسل 30×30 متر با روش کانولوشن مکعبی تبدیل گردید. برای داده لندست TM و +ETM وضوح مکانی 30 متر باندهای مرئی به مادون قرمز نزدیک (VNIR) استفاده شد. روش طبقه بندی حداکثر احتمال برای تعیین صحت نقشه طبقه بندی کاربری/پوشش اراضی LULC بدست آمده از شاخص آستانه NDVI استفاده شد. در این مطالعه جهت استخراج دمای سطح زمین از الگوریتم تک پنجره ای برای بازیابی LST از سنجنده های ماهواره لندست چند زمانی استفاده شد. شاخص تفاوت پوشش گیاهی (NDVI) برای استخراج انواع مختلف کاربری/پوشش اراضی با استفاده از مقادیر آستانه استفاده شد. این مقادیر آستانه با توجه به تفاوت در محیط فیزیکی متفاوت است. محدودیت‌های آستانه NDVI بر روی تصاویر اعمال شد تا انواع مختلف مختلف کاربری/پوشش اراضی استخراج شود.نتایج و بحث مقادیر دقت کلی طبقه‌بندی LULC در سال‌های 1990، 2005 و 2020 به ترتیب 73.6%، 83.9% و 84.6% است. ضرایب کاپا برای طبقات LULC به ترتیب 0.77، 0.80 و 0.84 برای سال های 1990، 2005 و 2020 بود. در مطالعه حاضر میانگین دقت کلی و میانگین ضریب کاپا به ترتیب 80.7 درصد و 0.80 بود. بنابراین، طبقه بندی نقشه طبقه بندی کاربری/پوشش اراضی بر اساس روش آستانه NDVI قابل قبول می باشد. نتایج این تحقیق، افزایش تدریجی (1.4 درجه سانتی گراد در طول سال های 1990-2005 و 2 درجه سانتی گراد در طول 2005-2020) LST در کل دوره مطالعه را نشان داد. میانگین مقدار LST در سه سال مطالعه کمترین (30.86 درجه سانتی گراد) در پوشش گیاهی و بالاترین (49.07 درجه سانتی گراد) در زمین های بایر و مناطق ساخته شده/مسکونی بود. توزیع مکانی NDVI و LST نشان دهنده یک رابطۀ معکوس است. بهترین (97/0-) و کمترین همبستگی (0.80-)، در حالی که همبستگی متوسط (0.89-) مشاهده شد. همبستگی LST-NDVI بر روی سطح پوشش گیاهی منفی قوی (0.80-) بود. LST تا حد زیادی توسط ویژگی های کاربری اراضی کنترل می شود.نتیجه گیری مطالعه حاضر به تحلیل رابطه مکانی و زمانی LST و NDVI در اراضی ساحلی بوشهر با استفاده از 3 مجموعه داده لندست برای سال‌های 1990، 2005 و 2020 پرداخت. الگوریتم تک پنجره ای در استخراج LST استفاده شد. به طور کلی، نتایج نشان داد که LST در سال های مطالعه با NDVI رابطه معکوس دارد. وجود پوشش گیاهی از عوامل اصلی منفی بودن زیاد این همبستگی است. رابطه LST-NDVI برای انواع کاربری/پوشش اراضی LULC متفاوت است. در مناطقی با پوشش گیاهی یک رابطۀ رگرسیون منفی قوی (0.80-) بین LST و NDVI برقرار است، میانگین LST منطقه مورد مطالعه 3.4 درجه سانتی گراد طی سال های 1990-2020 افزایش یافت. تبدیل سایر کاربری اراضی به مناطق ساخته شده و اراضی بایر تأثیر زیادی بر میانگین LST در مناطق شهری دارد. روند تغییرات LST در هر دو منطقه ساخته شده تغییر یافته و بدون تغییر و اراضی بایر افزایشی بود. این مطالعه می تواند به عنوان مرجعی برای کاربری اراضی و برنامه ریزی زیست محیطی در اراضی ساحلی مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

595 - مدل سازی ذخیره کربن روی زمینی با استفاده از تصاویر ماهواره های Sentinel 1,2 و روابط پارامتریک و ناپارامتریک (مطالعه موردی: جنگل های سری سه سنگده)
سید مهدی رضایی سنگدهی اصغر فلاح هومن لطیفی نسترن نظریانی

10.30495/girs.2023.690665

در پژوهش پیش‌رو هدف؛ یافتن مدل‌های آماری و تجربی مناسب جهت برآورد ذخیره کربن روی زمینی به کمک تلفیق داده‌های طیفی و راداری سنجنده ماهواره‌های Sentinel 1, 2 در قسمتی از جنگل‌های سری سه سنگده است. در این راستا تعداد 150 قطعه نمونه دایره‌ای به روش تصادفی -منظم به مساحت 10 أکثر

در پژوهش پیش‌رو هدف؛ یافتن مدل‌های آماری و تجربی مناسب جهت برآورد ذخیره کربن روی زمینی به کمک تلفیق داده‌های طیفی و راداری سنجنده ماهواره‌های Sentinel 1, 2 در قسمتی از جنگل‌های سری سه سنگده است. در این راستا تعداد 150 قطعه نمونه دایره‌ای به روش تصادفی -منظم به مساحت 10 آری انتخاب شد. در هر قطعه نمونه مشخصه‌های نوع گونه، ارتفاع کل درختان و قطر برابرسینه درختان با بیش از 5/7 سانتی‌متر ثبت شد. سپس چگالی تمام گونه‌های موجود در قطعات نمونه در آزمایشگاه تعیین شد. بعد از آن میزان زی‌توده در سطح قطعات نمونه بر اساس مدل جهانی فائو و مقدار ذخیره کربن روی زمینی نیز با اعمال ضریب محاسبه گردید. بر روی تصاویر راداری و طیفی عملیات مختلف پیش‌پردازش و پردازش‌های لازم اعمال شد. سپس ارزش‌های رقومی متناظر با قطعات نمونه زمینی از باندهای طیفی استخراج و به‌عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شد. مدل‌سازی با روش‌های ناپارامتری جنگل تصادفی، ماشین‌بردار پشتیبان، نزدیکترین همسایه و روش پارامتری رگرسیون خطی چندگانه انجام گرفت. نتایج نشان داد به طور متوسط میانگین زی‌توده روی زمینی 07/469 تن در هکتار و ذخیره کربن 53/234 تن در هکتار به دست آمد. همچنین بیشترین همبستگی بین باندهای اصلی و مصنوعی با دو مشخصه مورد بررسی مربوط به باند مادون قرمز نزدیک حاصل شد. نتایج اعتبارسنجی مدل‌سازی تلفیق داده‌های نوری و راداری ماهواره‌های Sentinel 1, 2 با زی‌توده و ذخیره کربن روی‌زمینی نشان داد؛ روش جنگل تصادفی نسبت به دیگر پارامترهای مورد بررسی با درصد مجذور میانگین مربعات خطا و درصد اریبی به‌ترتیب برای مشخصه‌های زی‌توده و ذخیره کربن (79/32 و 24/2-) و (79/30 و 01/0-) در مدل‌سازی عملکرد بهتری داشته‌ است. به‌طور کلی نتایج حاصل از اعتبارسنجی به‌دست آمده نشان داد استفاده از روش‌های جنگل تصادفی و تصاویر ماهواره‌های Sentinel 1, 2 عملکرد مناسبی در برآورد مشخصه‌های زی‌توده و ذخیره کربن را نداشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

596 - پایش خشکسالی کشاورزی با استفاده از شاخص سنجش از دوری وضعیت تبخیر تعرق در حوزه آبخیز جراحی
مائده بهی فر عطاالله عبدالهی مجید کیاورز مقدم قاسم عزیزی

10.30495/girs.2023.691224

خشکسالی از مهم‌ترین مخاطرات طبیعی کشور است که اثرات مخرب زیست‌محیطی و اقتصادی فراوانی دارد. عوامل مختلفی بر بروز خشکسالی تأثیر دارند و شاخص‌های متنوعی برای پایش آن ارائه‌شده است. تاکنون تحقیقات اندکی به استفاده از داده‌های تبخیر تعرق ماهواره‌ای برای مطالعه خشکسالی پرداخ أکثر

خشکسالی از مهم‌ترین مخاطرات طبیعی کشور است که اثرات مخرب زیست‌محیطی و اقتصادی فراوانی دارد. عوامل مختلفی بر بروز خشکسالی تأثیر دارند و شاخص‌های متنوعی برای پایش آن ارائه‌شده است. تاکنون تحقیقات اندکی به استفاده از داده‌های تبخیر تعرق ماهواره‌ای برای مطالعه خشکسالی پرداخته‌اند. در این تحقیق از شاخص‌های سنجش‌ازدوری وضعیت پوشش گیاهی، وضعیت دما و وضعیت تبخیر تعرق برای مطالعه خشکسالی در حوزه آبخیز جراحی و زهره استفاده شد. شاخص‌های سنجش‌ازدوری خشکسالی به‌صورت ماهانه با استفاده از محصولات سنجنده مادیس در سال‌های 1378 تا 1396 محاسبه شدند. برای ارزیابی شاخص‌های سنجش‌ازدوری از شاخص ایستگاهی بارش استانداردشده شش‌ماهه استفاده‌شده است. نتایج تحقیق نشان داد شاخص وضعیت تبخیر تعرق بالاترین همبستگی را با شاخص بارش استانداردشده شش‌ماهه داشت و به‌عنوان مناسب‌ترین شاخص در نظر گرفته شد. مقدار ضریب همبستگی این شاخص 57/0- و مقدار ریشه میانگین مربعات خطا معادل 47/0 بوده است. با استفاده از شاخص‌های سنجش‌ازدوری، نقشه درجات شدت خشکسالی در شش کلاس خشکسالی فرین، شدید، متوسط، خفیف، نزدیک به نرمال و بدون خشکسالی برای سال‌های 1387، 1388 و 1395 که منطقه مطالعه تحت تأثیر خشکسالی قرار داشت، تهیه شد. نتایج ارزیابی مکانی نشان داد، بخش میانی حوزه که دارای زیستگاه‌های حفاظت‌شده با اهمیت اکولوژیک است، آسیب‌پذیرترین بخش حوزه حین خشکسالی بوده است و در بازه مطالعات، بیش از 10 ماه خشکسالی فرین را تجربه کرده است. در دوره موردبررسی، بخش ساحلی کمترین شدت خشکسالی را شاهد بوده است. بااین‌وجود، طی سال‌های مختلف پهنه تالابی حوزه که جزو زیستگاه‌های حفاظت‌شده آبی محسوب می‌گردد، با کاهش سطح روبرو شده است. نتایج تحقیق نشان داد، در مقایسه با سایر شاخص‌ها، استفاده از داده‌های تبخیر تعرق ماهواره‌ای می‌تواند ابزار مناسبی برای پایش خشکسالی در مناطق گرم و با پوشش گیاهی پراکنده نظیر ایران فراهم نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

597 - پیش‌بینی و مدل‌سازی خشک‌سالی به روش هیبریدی موجک و الگوریتم‌های شبکه عصبی
جهانبخش محمدی علیرضا وفایی نژاد سعید بهزادی حسین آقامحمدی امیر هومن حمصی

10.30495/girs.2022.687669

پیشینه و هدف بحران خشک‌سالی یک دوره خشک آب و هوایی است که در هر نقطه از جهان و با هر اقلیمی ممکن است رخ دهد. این بحران اگرچه به‌آرامی شروع می‌شود اما می‌تواند برای مدتی طولانی تأثیر جدی بر سلامت، محصولات کشاورزی، اقتصاد، انرژی و محیط‌زیست بگذارد. خشک‌سالی معیشت و سلامت أکثر

پیشینه و هدف بحران خشک‌سالی یک دوره خشک آب و هوایی است که در هر نقطه از جهان و با هر اقلیمی ممکن است رخ دهد. این بحران اگرچه به‌آرامی شروع می‌شود اما می‌تواند برای مدتی طولانی تأثیر جدی بر سلامت، محصولات کشاورزی، اقتصاد، انرژی و محیط‌زیست بگذارد. خشک‌سالی معیشت و سلامت انسان‌ها را به‌شدت تهدید می‌کند و خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. ازاین‌رو مدل‌سازی و پیش‌بینی خشک‌سالی از موضوعات مهم و جدی در جوامع علمی است. درگذشته از مدل‌های ریاضی و آماری مانند روش رگرسیون ساده، خودرگرسیون‌گیری (AR)، میانگین متحرک (MA) و نیز ARIMA جهت مدل‌سازی خشک‌سالی استفاده می‌شد. در سال‌های اخیر استفاده از روش‌های یادگیری ماشین و هوش محاسباتی جهت مدل‌سازی و پیش‌بینی خشک‌سالی بسیار موردتوجه دانشمندان بوده است. ازجمله از الگوریتم‌های هوش محاسباتی که توسط دانشمندان جهت مدل‌سازی خشک‌سالی قبلاً موردتوجه قرارگرفته است می‌توان به شبکه عصبی پرسپترون چندلایه، شبکه عصبی RBF، ماشین بردار پشتیبان، روش‌های فازی و فازی عصبی اشاره کرد. در این تحقیق هدف مدل‌سازی و پیش‌بینی خشک‌سالی با بهره‌گیری از سه الگوریتم شبکه عصبی شامل پرسپترون چندلایه، شبکه عصبی RBF و شبکه عصبی رگرسیون تعمیم‌یافته است. شاخص خشک‌سالی استفاده‌شده در این تحقیق شاخص استانداردشده بارش (SPI) است. در این تحقیق از تکنیک موجک در تلفیق با الگوریتم‌های شبکه عصبی مصنوعی جهت مدل‌سازی و پیش‌بینی خشک‌سالی در 10 ایستگاه سینوپتیک در کشور ایران (آبادان، بابلسر، بندرعباس، کرمان، مشهد، رشت، سقز، تهران، تبریز و زاهدان) در اقلیم‌های مختلف و با توزیع مکانی مناسب در کل کشور ایران استفاده‌شده است.مواد و روش ها در این تحقیق در ابتدا با استفاده از داده‌های بارش ماهانه بین سال‌های 1961 تا 2017 شاخص خشک‌سالی SPI در مقیاس‌های زمانی 3، 6، 12، 18، 24 و 48 ماهه از طریق برنامه‌نویسی در محیط نرم‌افزار MATLAB پیاده‌سازی شد. نتایج این مرحله با استفاده از نرم‌افزارهای علمی موجود MDM و Drinc صحت سنجی شد. در ادامه با استفاده از زنجیره مارکوف به طراحی مدل‌های پیش‌بینی پرداخته شد. در این تحقیق درمجموع از شش مدل هوش محاسباتی شامل سه مدل منفرد شبکه عصبی پرسپترون چندلایه (MLP)، شبکه عصبی تابع پایه شعاعی (RBF) و شبکه عصبی رگرسیون تعمیم‌یافته (GRNN) و سه مدل ترکیبی (هیبریدی) موجک با این سه مدل به‌صورت (WMLP-WRBF-WGRNN) جهت مدل‌سازی و پیش‌بینی شاخص SPI در 10 ایستگاه این تحقیق استفاده‌شده است. در پیاده‌سازی تمامی این شش مدل از محیط برنامه‌نویسی نرم‌افزار MATLAB استفاده‌شده است. در این تحقیق ابتدا از چهار نوع موجک گسسته شامل دابیشز (Daubechies)، سیملت (Symlets)، کویفلت (Coiflets) و دوضلعی (Biorthogonal) استفاده شد، به دلیل عملکرد بهتر موجک دابیشز، از این نوع موجک در تحقیق به‌عنوان گزینه نهایی استفاده شد. در موجک دابیشز استفاده‌شده در بین مرتبه‌های 1 تا 45، مرتبه 3 بهترین عملکرد را در بین مقیاس‌های زمانی مختلف SPI از خود نشان داد، به همین دلیل از موجک دابیشز مرتبه 3 در تمامی مدل‌های ترکیبی این تحقیق استفاده شد. بعد از آموزش همه شش الگوریتم استفاده‌شده نتایج با معیارهای ارزیابی ضریب تعیین (R2) و جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) جهت اندازه‌گیری اختلاف بین مقادیر واقعی و برآورد شده استفاده‌شده است.نتایج و بحث نتایج این تحقیق نشان داد که روش‌های هوش محاسباتی دقت بالایی در مدل‌سازی و پیش‌بینی شاخص خشک‌سالی SPI دارند. در مرحله اول نتایج نشان داد که مدل‌های منفرد MLP، RBF و GRNN درصورتی‌که به‌طور صحیح آموزش داده شوند نتایجی نزدیک به هم در مدل‌سازی و پیش‌بینی شاخص خشک‌سالی SPI دارند. در مرحله بعد مشاهده شد که تکنیک موجک باعث بهبود نتایج مدل‌سازی خواهد شد. در استفاده از تکنیک موجک در تلفیق با سه مدل منفرد MLP، RBF و GRNN انتخاب نوع موجک نیز در مدل‌سازی بهتر مؤثر است، به‌نحوی‌که در این تحقیق ابتدا از چهار نوع موجک گسسته دابیشز، سیملت، کویفلت و دوضلعی در تلفیق با سه مدل منفرد این تحقیق استفاده شد که نتایج این چهار نوع موجک نشان از برتری نسبی موجک دابیشز نسبت به سه موجک دیگر بود. در استفاده از موجک دابیشز نیز از آنجایی این موجک 45 مرتبه دارد و انتخاب مرتبه نیز در مدل‌سازی مؤثر بود با آزمایش 45 مرتبه موجک مشاهده شد که موجک مرتبه 3 در حالت کلی دارای دقت بالاتری در تمامی مقیاس‌های زمانی شاخص SPI (3، 6، 12، 18، 24 و 48 ماهه) و نیز در هر سه الگوریتم MLP، RBF و GRNN دارد. ازاین‌رو در این تحقیق از موجک مرتبه سوم دابیشز در هر سه الگوریتم این تحقیق و نیز در همه مقیاس‌های زمانی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که تلفیق تکنیک موجک با هر سه مدل MLP، RBF و GRNN باعث بهبود نتایج خواهد شد. نمودارهای تحقیق نشان داد که برای مقیاس زمانی سه‌ماهه مقادیر به‌دست‌آمده از پیش‌بینی مدل منفرد در مدل‌سازی MLP و RBF تا حدودی دارای اختلاف‌فاز یک‌ماهه نسبت به مدل هیبریدی هست، درحالی‌که در مدل GRNN این اختلاف پیش‌بینی کم هست. نتایج مدل‌سازی برای هر دو حالت مدل‌سازی منفرد و هیبریدی بیانگر عدم وجود اختلاف‌فاز بین دو روش مدل‌سازی منفرد و هیبریدی درمقیاس‌های زمانی 6، 12، 18، 24 و 48 است. برای مقیاس زمانی 12 و 24 ماهه، مدل منفرد GRNN دارای نوسانات و خطای بیشتری در مدل‌سازی و پیش‌بینی ماهانه SPI بوده است درحالی‌که مدل هیبریدی در این دو مقیاس زمانی به‌مراتب رفتار بهتری در مدل‌سازی و پیش‌بینی ماهانه داشته است. نمودارهای پراکنش داده‌های مربوط به SPI مشاهداتی ایستگاه آبادان نشان داد که نتایج مدل‌سازی برای حالت منفرد و هیبریدی در مقیاس‌های زمانی 3 و 6 ماهه دقت کمتری نسبت به دیگر مقیاس‌های زمانی دارد و جدایی خط برازش و همچنین میزان عدم قطعیت آن بیشتر است. هرچند در همه مدل‌های شبکه عصبی و در تمامی مقیاس‌های زمانی روش هیبریدی دقت بیشتری از خود نشان داده است. نتایج عددی تحقیق نشان‌دهنده این است که در تمامی SPI ها و ایستگاه‌های موردمطالعه، مقادیر تفاضلی R2 مثبت است که بیانگر مقادیر بیشتر R2 مدل هیبریدی نسبت به مدل‌سازی‌های شبکه عصبی منفرد است که به نحوی نشان‌دهنده بهبود مدل‌سازی هیبریدی نسبت به مدل‌های منفرد است. همچنین مقادیر تفاضلی RMSE نیز در کلیه مدل‌های موردبررسی و ایستگاه‌های موردمطالعه منفی است که نشان‌دهنده کمتر بودن مقدار RMSE در پیش‌بینی مدل‌های هیبریدی نسبت به مدل‌های منفرد شبکه عصبی است. در گراف‌های تحقیق دیده می‌شود که مقدار اختلاف‌ها در RMSE و R2 بیانگر میزان اختلاف بیشتر در مقیاس‌های زمانی 3 و 6 نسبت به مقیاس‌های زمانی 12، 18، 24 و 48 است که به نحوی به ماهیت داده‌های این مقیاس‌های زمانی برمی‌گردد. به ترتیب بیشترین بهبود در مقدار R2 و RMSE از مقیاس پایین 3 ماهه به سمت مقیاس‌های زمانی بالاتر 48 ماهه است.نتیجه گیری از یافته‌های این تحقیق می‌توان نتیجه گرفت که الگوریتم‌های شبکه عصبی مصنوعی روش‌های کارآمدی در مدل‌سازی و پیش‌بینی شاخص خشک‌سالی SPI می‌باشند. همچنین استفاده از موجک در هر سه مدل شبکه عصبی مصنوعی باعث بهبود نتایج خواهد شد. همچنین می‌توان نتیجه گرفت که برای مدل‌سازی بهتر شاخص خشک‌سالی SPI لازم است نوع و مرتبه موجک بهینه انتخاب شود. از نتایج این تحقیق می‌توان نتیجه‌گیری کرد که تکنیک موجک تأثیر بیشتری در مقیاس‌های زمانی پایین‌تر یعنی 3 و 6 ماهه نسبت به مقیاس‌های بالاتر یعنی 24 و 48 ماهه دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

598 - تحلیل ارتباط ویژگی های مورفومتری و فرسایش پذیری با استفاده از شاخص موقعیت توپوگرافی در حوضه آبریز پیوه ژن بینالود
مهناز ناعمی تبار محمد علی زنگنه اسدی رحمان زندی

10.30495/girs.2023.686216

پیشینه و هدف پارامترهای مورفومتری حوضه آبریز شاخص‌های بسیار مناسب برای تحلیل فرآیندهای ژئومورفولوژیکی هستند. مطالعات فرسایش و تولید رسوب از مهم‌ترین تحقیقاتی هستند که به منظور اجرای برنامه‌های حفاظتی آب وخاک، کاهش فرسایش، تغییر هیدرولیک جریان رودخانه‌ها و همچنین جلوگیری أکثر

پیشینه و هدف پارامترهای مورفومتری حوضه آبریز شاخص‌های بسیار مناسب برای تحلیل فرآیندهای ژئومورفولوژیکی هستند. مطالعات فرسایش و تولید رسوب از مهم‌ترین تحقیقاتی هستند که به منظور اجرای برنامه‌های حفاظتی آب وخاک، کاهش فرسایش، تغییر هیدرولیک جریان رودخانه‌ها و همچنین جلوگیری از کاهش گنجایش دریاچه سدهای مخزنی، توسط متخصصان علوم زمین و به خصوص ژئومورفولوژیست‌ها انجام می‌گیرد. برای اندازه‌گیری ویژگی‌های ژئومتری رودخانه، از اصطلاح مورفومتری یا شکل‌سنجی رودخانه‌ای استفاده می‌شود. مورفومتری، تحلیل‌های کمی از ویژگی‌های ژئومورفیک لندفرم‌های یک منطقه است. تحلیل مورفومتریک یکی از روش های موثر برای اولویت ‌بندی زیر حوضه‌‌ها است که می‌تواند بیانگر وضعیت شبکه زهکشی حوضه باشد. بررسی ویژگی های مورفومتری حوضه آبخیز پیوه ژن بر مبنای شاخص های مورفومتری و ژئومورفومتری است. با توجه به اهمیت بررسی ویژگی های مورفومتری در مطالعات حوضه آبخیز و بررسی میزان فرسایش پذیری در این مطالعه هدف بررسی ویژگی های مورفومتری با نوع لندفرم و پیش بینی میزان فرسایش از طریق لندفرم ها است.مواد و روش ها در پژوهش حاضر جهت تحلیل های مورفومتری از نرم افزار ArcGIS، مدل رقومی ارتفاعی (DEM) با دقت 20 متر تهیه شده از نقشه های توپوگرافی 1:50000 رقومی سازمان نقشه برداری کشور و تصاویر ماهواره ای استر (Aster) استفاده شده است. جهت استخراج تعداد آبراهه ها از نرم افزار آرک ویو (ArcView)، مدل ارتفاعی رقومی زمین، استفاده شده است. برای پارامتر شیب و جهت شیب و ارتفاع منطقه مطالعاتی از نقشه توپوگرافی و مدل ارتفاعی رقومی زمین استفاده شد. جهت تهیه پارامتر تراکم زهکشی نیز از مدل رقومی ارتفاع با استفاده از ماژول (Spectral indices) در ArcHydro و مدل رقومی ارتفاعی ماهواره استر (Aster) به صورت اتوماتیک آبراهه‌های موجود حوضه استخراج گردید. آستانه 25-50 سلول برای استخراج شبکه زهکشی انتخاب و شبکه زهکشی ترسیم شد. درآخرین مرحله، رتبه بندی آبراهه ها به روش استرالر انجام و پارامترهای مورفومتری استخراج شد. برای جداسازی لندفرم های منطقه از مدل رقومی ارتفاع با قدرت تفکیک 20 متر استفاده شد و سپس نوع لندفرم ها بر اساس TPI یا شاخص موقعیت توپوگرافی شناسایی شدند و بر اساس رابطۀ TPIi = Z0 – Σ n-1 Zn/n (Z0 ارتفاع نقطه مدل تحت ارزیابی، Zn ارتفاع از شبکه، n تعداد کل نقاط اطراف در نظر گرفته شده در ارزیابی) محاسبه گردید، مقایسه ارتفاع هر سلول در یک مدل رقومی TPI، ارتفاع با میانگین ارتفاع سلول ها همسایه می باشد. در نهایت ارتفاع میانگین از مقدار ارتفاع در مرکز کم می شود.نتایج و بحث پارامترهای مورفومتری بررسی شده در این تحقیق شامل تعداد آبراهه ها (Nu)، رتبه آبراهه ها (U)، طول آبراهه ها (L)، ضریب بیفورکاسیون (Rb)، ضریب ناهمواری (Bb)، تراکم زهکشی (Dd)، فراوانی آبراهه ها (F)، فاکتور شکل (Rf)، ضریب گردی (Rc) و ضریب مستطیل معادل (Re) می باشد. نتایج نشان داد که با توجه به تعداد آبراهه ها (184 آبراهه) وجود آبراهه های درجه اول، دوم و سوم، زیاد بودن طول آبراهه ها، بالا بودن نسبت طول آبراهه ها به مساحت حوضه و ضریب ناهمواری بالا منطقه فرسایش پذیر بوده و نیاز به برنامه ریزی و مدیریت بهینه دارد. همچنین مطالعات لندفرم ها در منطقه مورد مطالعه نشان داد که به کمک ویژگی های مورفومتری و میزان حساسیت لندفرم ها به فرسایش را در منطقه مشخص نمود. به طوری که بعد از تهیه نقشه لندفرم ها با استفاده از شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI) و در نظرگرفتن مناطق حساس به فرسایش از طریق ویژگی های مورفومتری، لندفرم های حساس به فرسایش در منطقه مورد مطالعه مشخص شدند. با مقایسه نقشه لندفرم ها و نقشه پهنه بندی فرسایش منطقه مورد مطالعه مشخص شد که لندفرم های کلاس 2 (دره U شکل) و لندفرم‌های کلاس 4 (زهکش های مرتفع) از بیشترین فرسایش‌پذیری برخوردار هستند. نتایج نشان داد که با افزایش میزان تراکم زهکشی میزان فرسایش‌پذیری افزایش می یابد.نتیجه گیری بعد از تهیه نقشه لندفرم ها با استفاده از شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI) و در نظر گرفتن مناطق حساس به فرسایش از طریق ویژگی های مورفومتری، لندفرم های حساس به فرسایش در منطقه مورد مطالعه مشخص شد. به طوری که افزایش تعداد آبراهه ها و طول آن در حوضه آبخیز نشان دهنده افزایش فرسایش است. سپس شاخص TPI گه حالت گودی و برآمدگی را مورد تمایز قرار می دهد به عنوان یکی از شاخص های ژئومورفومتریک در نظر گرفته شد. حد پایین و بالای شاخص TPI برای منطقه مورد مطالعه به ترتیب -39.21 و 33.51 محاسبه گردید. مناطق با TPI منفی نشان دهنده توپوگرافی کم (تعقرها و گودال‌ها است) در حالی که TPI مثبت نشان دهنده توپوگرافی زیاد (محدب و یا ستیغ ها) است. وجود گودی ها و چاله ها (در مناطق با TPI کم) موجب افزایش زمان تاخیر جریان های سطحی در منطقه شده و باعث نفود آب می شود که به نوبه خود می تواند تاثیر بسزایی در ذخیره نزولات و رواناب های سطحی داشته باشد. نتایج بررسی‌های پارامترهای موفومتری بیانگر آن است که شرایط فرسایش پذیری منطقه مساعدتر و وضعیت بحرانی است. تجزیه و تحلیل داده های طبقه بندی شده نشان داد که مساحت و طول آبراهه در فرسایش تاثیر گذار است. با مقایسه نقشه لندفرم ها و نقشه آبراهه های منطقه مورد مطالعه مشخص شد که لندفرم های طبقه 4 (دره های U شکل) و لندفرم های طبقه 3 (زهکش های مرتفع) دارای بیشترین فرسایش پذیری هستند. همچنین با افزایش میزان درجه ناهمواری میزان فرسایش در منطقه بیشتر می شود که در لندفرم های واقع در ارتفاعات باال دست مانند خط الرأس ها (لندفرم های کلاس 8 و 10 ) بیشترین میزان و در نتیجه بیشترین حساسیت پذیری این لندفرم ها مشخص شد. مکان های واقع در کلاس 3 دارای بیشترین چگالی زهکشی می‌باشند. منطقه مطالعاتی با توجه به ویژگی های طبیعی، ویژگی های مورفومتری و فیزیوگرافی ‌گرد است که یاعث می شود زمان‌ تمرکز کوتاه‌ و ‌دبی ‌اوج‌ بزرگتر و از لحاظ سیل خیزی مستعد تر باشد. با بررسی سایر مولفه های مورفولوژی به این نتایج دست یافتیم که منطقه مطالعاتی از لحاظ فرسایش پذیری مستعد است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

599 - بررسی تأثیر سطح نمونه‌برداری در میزان همبستگی تاج پوشش و شاخص گیاهی NDVI با استفاده از تصاویر سنجنده‌های TM و AWiFS در تیپ‌های مرتعی با وضعیت مختلف
فاطمه هادیان حسین بشری رضا جعفری

انتخاب سطح نمونه‌برداری مناسب در مطالعات ارزیابی عرصه‌های وسیع طبیعی به روش های زمینی و سنجش از دوری جهت حصول دقت و صحت مناسب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر سطح نمونه‌برداری زمینی در میزان همبستگی تاج پوشش گیاهی با داده‌های شاخص گیاهی NDVI أکثر

انتخاب سطح نمونه‌برداری مناسب در مطالعات ارزیابی عرصه‌های وسیع طبیعی به روش های زمینی و سنجش از دوری جهت حصول دقت و صحت مناسب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر سطح نمونه‌برداری زمینی در میزان همبستگی تاج پوشش گیاهی با داده‌های شاخص گیاهی NDVI حاصل از تصاویر ماهواره ای Landsat5 (سنجنده TM) و IRS-P6 (سنجنده AWiFS) مربوط به زمان نمونه‌برداری در مطالعه 3 تیپ مرتعی در شهرستان سمیرم واقع در استان اصفهان انجام شد. در این تحقیق در هر تیپ گیاهی داده‌های درصد تاج پوشش گیاهی و سایر اجزای غیر زنده زمین با استفاده از روش قدم- نقطه در 4 ترانسکت با شعاع‌های 30، 50، 100 و 150 متری در 10 نقطه تصادفی (به ترتیب در سطوح نمونه برداری 2826، 7850، 31400، 70650 مترمربعی) و تعداد 1200،2000، 4000، 6000 نقطه در هر تیپ گیاهی اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که تصویر سنجنده TM در کلیه سطوح نمونه‌برداری همبستگی بهتری را نسبت به تصویر سنجنده AWiFS در بررسی تاج پوشش گیاهی نشان می دهد. در تیپ های گیاهی مورد مطالعه با افزایش میزان تخریب و ناهمگنی پوشش گیاهی، میزان همبستگی تاج پوشش گیاهی و شاخص گیاهی NDVI کاهش می‌یابد به طوری که در تیپ گیاهی Astragalus spp-Scariola orientalis این همبستگی با استفاده از تصویر سنجنده AWiFS در سطح 5 درصد در هیچ یک از سطوح نمونه‌برداری معنی دار نبود اما در تیپ گیاهی Bromus tomentellus به دلیل شرایط یکنواخت‌تر پوشش گیاهی و وضعیت خاکی، بالاترین میزان همبستگی (77%) در سطح نمونه‌برداری 7850 متری به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

600 - بررسی دمای سطح زمین در رابطه با کاربری و پوشش اراضی با استفاده از داده های سنجش از دور
بهروز احمدی اردوان قربانی طاهر صفرراد بهروز سبحانی

این تحقیق با هدف بررسی دمای سطح زمین در رابطه با پوشش گیاهی و کاربری اراضی شهری با استفاده از داده های سنجش از دور در محدوده شهر اردبیل و اراضی حاشیه آن تا شعاع 15 کیلومتری با استفاده از تصویر لندست TM (2010)، پس از عملیات پیش پردازش نظیر آماده سازی تصویر، اصلاح رادیوم أکثر

این تحقیق با هدف بررسی دمای سطح زمین در رابطه با پوشش گیاهی و کاربری اراضی شهری با استفاده از داده های سنجش از دور در محدوده شهر اردبیل و اراضی حاشیه آن تا شعاع 15 کیلومتری با استفاده از تصویر لندست TM (2010)، پس از عملیات پیش پردازش نظیر آماده سازی تصویر، اصلاح رادیومتریکی و هندسی که با استفاده از نرم افزار ENVI®4.7 انجام شد. سپس برای اندازه گیری دمای سطحی از باند حرارتی تصویر و اعمال معادلات مربوطه جهت تبدیل اعداد رقومی به رادیانس و رادیانس به دمای درخشندگی استفاده شد. در مرحله بعد برای محاسبه گسیلمندی از شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی (NDVI) استفاده شد و نقشه کاربری اراضی به صورت نظارت شده در شش کلاس از سطح تصویر استخراج شد. برای استخراج کسر پوشش گیاهی از مدل پیکسل Dimidiate استفاده شد. برای ارزیابی صحت داده های دمای سطحی استخراج شده از تصویر، از داده های چهار ایستگاه هواشناسی به صورت ساعتی استفاده شد و برای تطبیق این داده ها با هم، از یک رابطة رگرسیونی ساده استفاده شد. نتایج نشان داد که ضریب همبستگی دمای سطحی زمین (استخراج شده از تصویر) با دمای هوای ایستگاه های هواشناسی 79/0 و همبستگی دمای هوای ایستگاه ها با دمای هوای استخراج شده از تصویر 99/0 می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

601 - بررسی تغییرات زیست محیطی با استفاده از سنجش از دور و شاخص کیفیت آب (مطالعة موردی: تالاب بین المللی شادگان)
لیلا رحیمی بلوچی آزاده زرع کار بهرام ملک محمدی

هدف از انجام این تحقیق بررسی و مقایسه تغییرات تالاب بین المللی شادگان طی دو دهه گذشته است. بدین منظور روند تغییرات تالاب بین المللی شادگان و پدیده های مختلف مرتبط آن با استفاده از تصاویر ماهواره لندست از محدوده مطالعاتی و پردازش آن ها در محیط نرم افزار ENVI®4.8 به ک أکثر

هدف از انجام این تحقیق بررسی و مقایسه تغییرات تالاب بین المللی شادگان طی دو دهه گذشته است. بدین منظور روند تغییرات تالاب بین المللی شادگان و پدیده های مختلف مرتبط آن با استفاده از تصاویر ماهواره لندست از محدوده مطالعاتی و پردازش آن ها در محیط نرم افزار ENVI®4.8 به کمک روش طبقه بندی نظارت شده و الگوریتم شباهت طی یک دورة زمانی 20 ساله (1990-2011) بررسی گردید. برای تعیین علت تغییرات رخ داده در تالاب، کیفیت آب ورودی به تالاب به کمک شاخص ارزیابی ریسک و آسیب پذیری آلودگی منابع آب (WRASTIC)، در مقیاس حوزه آبریز تالاب مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق، کاهش 6 درصدی مساحت تالاب شادگان در طی این سال ها و کاهش مساحت بخش های آبی و خاکی (اراضی بایر و گل و لای) تالاب به میزان 61/1796 کیلومتر مربع (71/25%) و افزایش مساحت پوشش گیاهی تالاب به میزان 7/1796 (9%) را نشان می دهد. پوشش گیاهی در تالاب به سرعت رو به افزایش بوده که نشان از آلودگی آب، افزایش پدیده تغذیه گرایی و از بین رفتن زودهنگام این تالاب بین المللی دارد. نتیجه محاسبه شاخص WRASTIC نشان دهنده تأثیر زیاد اجزاء حوزه آبریز تالاب شادگان در ایجاد آلودگی آب تالاب می باشد. با توجه به سیر تحولات ناخوشایند تالاب شادگان ادامه روند شرایط کنونی می تواند موجودیت و یکپارچگی تالاب شادگان را با خطر جبران ناپذیری مواجه نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

602 - منشاء یابی گرد و غبار غرب و جنوب غرب ایران و تحلیل سینوپتیکی آن با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
محمد فلاح ززولی علیرضا وفایی نژاد میرمسعود خیرخواه زرکش فریبرز احمدی دهکاء

پدیده گرد و غبار یکی از مهمترین چالش های زیست محیطی اخیر در غرب و جنوب غرب ایران می باشد. برای تشخیص پدیده گرد و غبار نیاز به تصاویری با تکرار در شبانه روز، پوشش وسیع و باندهای طیفی زیاد است از این حیث تصاویر مربوط به سنجنده مادیس مناسب می باشد. هدف از این تحقیق، شناسای أکثر

پدیده گرد و غبار یکی از مهمترین چالش های زیست محیطی اخیر در غرب و جنوب غرب ایران می باشد. برای تشخیص پدیده گرد و غبار نیاز به تصاویری با تکرار در شبانه روز، پوشش وسیع و باندهای طیفی زیاد است از این حیث تصاویر مربوط به سنجنده مادیس مناسب می باشد. هدف از این تحقیق، شناسایی منشاءهای تولید کننده گرد و غبار ورودی به این منطقه در سال 2011 با استفاده از باندهای مرئی و باندهای حرارتی سنجنده مادیس و با بکارگیری شاخص اکرمن و تحلیل سینوپتیکی برای شناسایی چگونگی حرکت گرد و غبار از منشاء به داخل ایران با استفاده از داده های سینوپتیکی ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکالی، فشار تراز دریا و نقشه های جهت جریان باد 500 و 1000 هکتوپاسکالی می باشد. در نهایت با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی و ابزار تحلیل مکانی نمایش حرکت آن از منشاء تا داخل ایران رهگیری شد. نتایج نشان داد که منشاء پدیده های گرد و غبار ورودی به غرب و جنوب غرب کشور از سوریه و عراق و بخشی از عربستان سعودی می باشد، که عمده ترین منشاء گرد و غبار شمال عراق و مرز عراق و سوریه می باشد. تلفیق نتایج حاصله از بارزسازی گرد و غبار و نقشه های سینوپتیکی، یافتن منشاء و نحوة انتقال گرد و غبار را بهینه کرده و پیش بینی مناسب تری برای مسیر حرکت گرد و غبار فراهم می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

603 - اعتبارسنجی شاخص های ناپایداری جو به دست آمده از تصاویر سنجنده مادیس با کمک داده های رادیوسوند (مطالعة موردی: ایستگاه تبریز)
شبنم جعفری خسرق علی‌اکبر آبکار غلامعلی کمالی

اطلاعات دربارۀ پایداری جو فاکتور بسیار مهمی در پیش بینی های هم زمان و کوتاه مدت می باشد. تخمین پایداری جو معمولاً بر اساس شاخص های ناپایداری جو توسط داده های رادیوسوند انجام می گیرد. اما به دلیل تعداد بسیار کم ایستگاه های هواشناسی دارای رادیوسوند و هزینه بر بودن آن استف أکثر

اطلاعات دربارۀ پایداری جو فاکتور بسیار مهمی در پیش بینی های هم زمان و کوتاه مدت می باشد. تخمین پایداری جو معمولاً بر اساس شاخص های ناپایداری جو توسط داده های رادیوسوند انجام می گیرد. اما به دلیل تعداد بسیار کم ایستگاه های هواشناسی دارای رادیوسوند و هزینه بر بودن آن استفاده از تصاویر ماهواره ای می تواند جایگزین مناسبی باشد. در این مطالعه به اعتبارسنجی شاخص های ناپایداری به دست آمده از تصاویر سنجندۀ مادیس به منظور پیش بینی ناپایداری جو در مقایسه با مقادیر مشاهده ‌شده توسط رادیوسوند پرداخته شده است. شاخص های ناپایداری استخراج‌شده از مادیس شامل سه شاخص ناپایداری مجموع مجموعه ها (TT)، شاخص ناپایداری بالاروی (L) و شاخص ناپایداری K است. این شاخص ها با شاخص های به دست آمده از داده های رادیوسوند ساعت 00 (UTC) ایستگاه تبریز مورد مقایسه قرار گرفت. ایستگاه تبریز به علت فرودگاهی بودن، دارا بودن ایستگاه سطوح بالا و همچنین با توجه به تناوب زیاد وقوع توفان تندری (بیش از 35 روز توفانی در هر سال) در دو فصل بهار و تابستان سال 2007 برای مطالعه موردی انتخاب شد. مشاهده شد که شاخص های TT، L و K به دست آمده از مادیس و رادیوسوند به ترتیب با ضرایب همبستگی 46/0، 55/0 و 60/0 در فصل بهار و 64/0، 65/0 و 67/0 در فصل تابستان رابطۀ همبستگی خوبی را نشان می دهند و بنابراین درون یابی مکانی آن‌ها به مناطقی که در آن‌ها اطلاعات رادیوسوند وجود ندارد امکان‌پذیر است. همچنین در بررسی میانگین خطای مطلق در فصل تابستان شاخص های K و TT خطای کمتری را نسبت به فصل بهار نشان دادند، در حالی ‌که شاخص L خطای کمتری را در فصل بهار نسبت به تابستان نشان داد. همچنین مشاهده شد که مقادیر شاخص های ناپایداری به دست آمده از مادیس نسبت به رادیوسوند کمتر تخمین زده شده که این میزان در فصل بهار قابل‌ملاحظه‌تر می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

604 - برآورد کیفیت و آشکارسازی تغییرات پهنه های جنگلی با استفاده از تصاویر ماهواره ای (مطالعة موردی: شهرستان رستم، فارس)
محمود احمدی مهدی نارنگی فرد

هدف از این تحقیق، برآورد قابلیت داده های ماهواره لندست در آشکارسازی پهنه های جنگلی و ارزیابی تغییرات کیفی پوشش جنگلی، استخراج کاربری و درصد پوشش گیاهی در شهرستان رستم است. برای انجام تحقیق با استفاده از تصاویر ماهواره لندست (1366 و 1389)، نقشه های کاربری اراضی جنگلی، شا أکثر

هدف از این تحقیق، برآورد قابلیت داده های ماهواره لندست در آشکارسازی پهنه های جنگلی و ارزیابی تغییرات کیفی پوشش جنگلی، استخراج کاربری و درصد پوشش گیاهی در شهرستان رستم است. برای انجام تحقیق با استفاده از تصاویر ماهواره لندست (1366 و 1389)، نقشه های کاربری اراضی جنگلی، شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی (NDVI) و کسر شاخص پوشش گیاهی (RVI)، با استفاده از الگوریتم بیشترین شباهت و طبقه بندی نظارت شده تهیه گردید. نتایج نشان داد که مساحت لایه‌های استخراج شده 78/48 کیلومترمربع برای لایه جنگل متراکم، 67/348 کیلومترمربع برای تراکم متوسط و 42/281 کیلومترمربع برای تراکم کم همچنین 81/68 کیلومترمربع برای مناطق بایر می‌باشد. ارزیابی نتایج طبقه بندی بیانگر دقت کلی با 3/94، صحت تولید کننده 91 ، صحت کاربر با 95 درصد و همچنین خطای گماشته 09/0 و خطای حذف شده 05/0 می باشد. که بالاترین صحت تولید کننده مربوط به جنگل با تراکم کم با 99 درصد و کم‌ترین جنگل متراکم با 80 درصد و بالاترین درصد صحت کاربر مربوط به کلاس بایر با 100 و کم‌ترین جنگل با تراکم متوسط با 87 درصد محاسبه شد. همچنین مقایسه نقشه های درصد و کسر شاخص پوشش گیاهی در سال 1366 و 1389 تغییرات معنی دار این شاخص را نشان نداد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

605 - تخمین شاخص فیدرهای فلیکرزا با روش ترکیبی نمونه برداری- شبیه سازی
پیمان نظریان

در این مقاله ابتدا به پیشینه موضوع و کارهای انجام شده در زمینه شبیه‌سازی و ردیابی فلیکر اشاره و سپس روش جدید ترکیبی شبیه سازی- نمونه‌برداری جهت تخمین شاخص‌های فلیکر شرح داده می‌شود. در ادامه، برنامه کامپیوتری FSP که به منظور تحلیل و ردیابی فلیکر ناشی از مشترکین صنعتی سن أکثر

در این مقاله ابتدا به پیشینه موضوع و کارهای انجام شده در زمینه شبیه‌سازی و ردیابی فلیکر اشاره و سپس روش جدید ترکیبی شبیه سازی- نمونه‌برداری جهت تخمین شاخص‌های فلیکر شرح داده می‌شود. در ادامه، برنامه کامپیوتری FSP که به منظور تحلیل و ردیابی فلیکر ناشی از مشترکین صنعتی سنگین براساس روش این مقاله توسعه یافته است، معرفی می‌گردد. این نرم‌افزار در برگیرنده نیازهای شرکت برق منطقه ای زنجان در این زمینه بوده و با استفاده از امکانات موجود سخت‌افزاری و داده‌ای و لحاظ‌نمودن محدودیت‌های موجود، قابلیت انجام مطالعه روی فلیکر و تخمین شاخص‌های فلیکر را دارد. در ادامه، با استفاده از داده های استخراج شده از یکی از پست‌های 230 کیلوولت تحت مدیریت شرکت برق منطقه ای زنجان، فلیکر، در یک شبکه نوعی، مورد محاسبه و مطالعه قرار می‌گیرد. بررسی شاخص‌های فلیکر، در حالت‌هایی که امکان قطع فیدرها بصورت واقعی وجود ندارد، توسط نرم‌افزار FSP به‌سادگی صورت می‌پذیرد و امکان ردیابی مشترکین فلیکرزا و تخمین سهم فلیکر هر یک از آنها را امکان‌پذیر می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

606 - بررسی اثرات سطوح مختلف ویتامینC بر فاکتورهای خونی و ایمنی بچه تاس ماهی سیبری
یعقوب پورغلام حسین خارا محمود محسنی

زمینهوهدف:ویتامینها مهمترین مواد مغذی هستند که سیستم ایمنی ماهی را تحریک می کنند و ویتامین Cبه عنوان یک ماده مغذی ضروری در آبزی پروری مطرح شناخته شده است. هدف از این مطالعه بررسیاثرات سطوح مختلف ویتامینC بر فاکتورهای خونی و ایمنی بچه تاس ماهی سیبری Acipenserbaeriiمیب أکثر

زمینهوهدف:ویتامینها مهمترین مواد مغذی هستند که سیستم ایمنی ماهی را تحریک می کنند و ویتامین Cبه عنوان یک ماده مغذی ضروری در آبزی پروری مطرح شناخته شده است. هدف از این مطالعه بررسیاثرات سطوح مختلف ویتامینC بر فاکتورهای خونی و ایمنی بچه تاس ماهی سیبری Acipenserbaeriiمیباشد.روش کار:در این بررسی سطوح مختلف ویتامینCاز نوع ال- آسکوربیل-2- پلی فسفات شامل: فاقد ویتامین C(تیمار1)، 100 میلی گرم در کیلوگرم ویتامین C(تیمار2)، 200میلیگرم در کیلوگرم ویتامین C(تیمار3)، 400 میلی گرم در کیلوگرم ویتامین C(تیمار4)، 800 میلیگرم در کیلوگرم ویتامین C(تیمار5)، 1600 میلیگرم در کیلوگرم ویتامین C(تیمار6)در سه تکرار و به مدت 8 هفته جهت پرورش تاسماهی سیبری در نظر گرفته شد. یافته ها:نتایج حاصل از تحقیق بر روی شاخصهای خونی و فاکتورهای ایمنی تاسماهی سیبری پرورشی نشان داد که بالاترین تعداد گلبول قرمز(RBC) در تیمار 200 میلیگرم در کیلوگرم ویتامین Cاست که با سایر تیمارها اختلاف معنی داری را نشان داددر حالی که اختلاف معنیداری در تعداد گلبول سفید(WBCهماتوکریت و هموگلوبین مشاهده نشد، اما بیشترین مقدار آن ها در تیمار200 میلیگرم در کیلوگرم ویتامین Cمشترک بودسایر اندیسهای خونیMCHو MCHCاختلاف معنیدار آماری را در بین تیمارها نشان دادند، اما در میزان MCVاختلاف آماری مشاهده نگردید و بیشترین مقدار آن ها در تیمار 1600 میلیگرم در کیلوگرم ویتامینCمشترک بود. مطالعات بر روی فاکتورهای ایمنی خون تاسماهی سیبری نشان داد که اختلاف معنی داری در مقدار لیزوزیمIgMدر بین تیمارها وجود دارد اما اختلاف معنی داری در ایمونوگلوبین کل در بین تیمارها وجود ندارد و میزان لیزوزیم و ایمونوگلوبین کل در تیمار 800 میلیگرم بیشتر از سایر تیمارها بود. عدم حضور ویتامینCدر جیره غذایی میزان فاکتورهای ایمنی را کاهش میدهدنتیجه گیرینتایج نشان داد که فاکتورهای ایمنی در تیمارهای بالای ویتامینCتاثیر بهتری دارند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

607 - تاثیر متقابل ویتامین Cو اسیدفولیک بر فاکتورهای خونی و ایمنی بچه ماهی شیپ
میثم نادری حسین خارا محمد علی یزدانی ساداتی

زمینه و هدف:وجود ویتامین ها در جیره غذایی برای بقاء، رشد و تولید مثل طبیعی ماهیان ضروری است. نیازهای مربوط به ویتامین ها در جیره غذایی تحت تاثیر اندازه، سن، میزان رشد، شرایط فیزیولوژیک، وضعیت سلامتی، ترکیب غذایی جیره و غیره میباشد. به همین دلیل، این مطالعه به منظور تعی أکثر

زمینه و هدف:وجود ویتامین ها در جیره غذایی برای بقاء، رشد و تولید مثل طبیعی ماهیان ضروری است. نیازهای مربوط به ویتامین ها در جیره غذایی تحت تاثیر اندازه، سن، میزان رشد، شرایط فیزیولوژیک، وضعیت سلامتی، ترکیب غذایی جیره و غیره میباشد. به همین دلیل، این مطالعه به منظور تعیین تاثیر سطوح مختلف ویتامین های Cو اسید فولیک بر فاکتورهای خونی و ایمنی بچه ماهی شیپ انجام گرفته است.روش کار:آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار(هر یک با سه تکرار) شامل تیمار شاهد(فاقد مکمل های ویتامین Cو اسید فولیک)، تیمار 1(ویتامین Cmg/kg200 + اسید فولیک mg/kg5/1)، تیمار 2(ویتامین Cmg/kg200 + اسید فولیکmg/kg5/3)، تیمار 3(ویتامین mg/kg C200 + اسید فولیکmg/kg5/5)، تیمار 4( اسید فولیکmg/kg5/3) ، تیمار 5(ویتامین mg/kg C 200) و تیمار 6(فاقد ویتامین Cو اسید فولیک) بودند. این تحقیق به مدت 8 هفته انجام شدپس از عادت دهی ماهیان با غذای دستی، تعداد 10 عدد ماهی شیپ(66/1 8/31 گرم) به هر یک از هجده تانک(به حجم آبی 500 لیتر) در نظر گرفته شده منتقل شدند. در پایان زمان تیمار شاخص های خونی(گلبول قرمز، گلبول سفید، هموگلوبین، هماتوکریت) و شاخص های ایمنی(لیزوزیم، ایمونوگلوبولین کل(Total IgM) و ایمونوگلوبولین(IgM)) در آن ها اندازه گیری گردید.یافته ها:نتایج مشخص نمودند که افزایش سطح ویتامین اسید فولیک و سطح ثابت ویتامین Cدر جیره غذایی بر روی شاخص های خونی بدن ماهیان شیپ پرورشی تاثیر گذار است و سطح ویتامین Cبه تنهایی باعث افزایش شاخص های ایمنی اندازه گیری شده می باشد، به طوری که میزان گلبول قرمز، گلبول سفید، هموگلوبین، هماتوکریت در ماهیان تغذیه شده با جیره غذایی(ویتامین mg/kg200+ اسید فولیکmg/kg5/5) در بالاترین میزان و سطح فعالیت لیزوزیم، Total IgMو IgMدر ماهیان تغذیه شده با جیره(ویتامین Cmg/kg200) در مقایسه با سایر تیمارها به طور معنی داری در سطح بالاتری قرار داشت(0/05Pنتیجه گیری:نتایج این تحقیق نشان می دهد که افزودن مکمل ویتامینی اسید فولیک 5/5 میلی گرم با ویتامین C200 میلی گرم بر کیلوگرم باعث بهبود شاخص های خونی و به کاربردن ویتامین Cبه میزان 200 میلی گرم بر کیلو گرم به تنهایی باعث افزایش شاخص های ایمنی می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

608 - بررسی اثرات کمبود مکمل متیونین و لیزین بر عملکرد رشد، شاخصهای خونی و بیوشیمیایی فیل ماهی جوان پرورشی
محمود محسنی حمیدرضا پورعلی رضوان ا... کاظمی میر حامد سید حسنی

زمینه و هدف: دانش و داشتن اطلاعات در مورد اسیدهای آمینه ضروری EAA)) مورد نیاز ماهیان اهمیت زیادی در ارزیابی کیفیت مواد غذایی به دست آمده از منابع مختلف پروتئین، فرمول‏بندی آنها در جیره غذایی، کاهش هزینه‏های غذا و بهینه سازی مصرف پروتئین در ماهی دارد. آزمایش رشدی به منظ أکثر

زمینه و هدف: دانش و داشتن اطلاعات در مورد اسیدهای آمینه ضروری EAA)) مورد نیاز ماهیان اهمیت زیادی در ارزیابی کیفیت مواد غذایی به دست آمده از منابع مختلف پروتئین، فرمول‏بندی آنها در جیره غذایی، کاهش هزینه‏های غذا و بهینه سازی مصرف پروتئین در ماهی دارد. آزمایش رشدی به منظور بررسی اثرات مکمل های لیزین و متیونین بر عملکرد رشد و شاخصهای خونی فیل ماهی جوان Huso husoپرورشی تغذیه شده با جیره محتوی پروتئین سویا، طراحی و اجرا گردید. روش کار:تعداد 240 عدد بچه فیل ماهی با وزن متوسط 64/4 6/144 گرم در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی متعادل با یکی از 4 جیره غذایی هم نیتروژن (42 درصد پروتئین خام) و هم کالری(8/19 مگاژول انرژی خام در هر کیلوگرم جیره) به ترتیب شامل جیره شاهد(بر پایه پروتئین سویا، بدون لیزین و متیونین)، جیره 2(فقط مکمل لیزین)، جیره 3(فقط مکمل متیونین) و جیره 4(حاوی مکمل های لیزین و متیونین) با 3 تکرار برای هر تیمار در حوضچه‏های فایبرگلاس 500 لیتری در شرایط یکسان پرورشی به مدت 12 هفته تغذیه شدند. مکمل لیزین و متیونین به جیره پایه محتوی 344 گرم بر کیلوگرم کنجاله سویا به مقدار 02/12 و 94/12 گرم بر کیلوگرم ماده خشک جیره اضافه شد. یافته ها:شاخصهای رشد، غلظت هموگلوبین، مقدار گلبول سفید و توتال پروتئین خون ماهیانی که از محتوی مکمل لیزین+متیونین تغذیه کرده بودند، بهطور معنی داری از ماهیان تغذیه شده از سایر تیمارها مناسبتر بود. هیچگونه اختلاف معنی داری در شاخصهای فوق الذکر در ماهیانی که از جیره های 3 و 4 تغذیه کرده بودند، مشاهده نشد. شاخصهای رشد، شاخص خونی و بیوشیمیایی در ماهیانی که از جیره شاهد تغذیه کرده بودند، بهطور معنی داری پائینتر از ماهیانی بود که از جیره های محتوی لیزین، متیونین یا ترکیب لیزین، متیونین تغذیه کرده بودند.نتیجه گیری:نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که جیره پایه محتوی 344 گرم بر کیلوگرم کنجاله سویا همراه با اسیدهای آمینه لیزین و متیونین می تواند به میزان40% بدون تاثیر منفی بر عملکرد رشد، شاخصهای خونی و بیوشیمیایی جایگزین آرد ماهی در جیره غذایی فیلماهی جوان پرورشی گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

609 - تأثیر باکتری( Lactobacillus plantarum( KC426951جداسازی شده از روده قزل آلای رنگین کمان استان گیلان بر شاخص های خونی و ایمنی بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان
افشین قلجایی فرد حسین خارا علیرضا شناور ماسوله

زمینه و هدف:استفاده از پروبیوتیک ها در آبزی پروری باعث کاهش سطح ترکیبات ضد میکروبی(به ویژه آنتی بیوتیک ها)، بهبود ضریب تبدیل غذایی، تقویت سیستم ایمنی، بهبود فلور باکتریایی و فاکتورهای خونی می شود. این تحقیق اثرات باکتری( Lactobacillus plantarum(KC426951جداسازی شده از رو أکثر

زمینه و هدف:استفاده از پروبیوتیک ها در آبزی پروری باعث کاهش سطح ترکیبات ضد میکروبی(به ویژه آنتی بیوتیک ها)، بهبود ضریب تبدیل غذایی، تقویت سیستم ایمنی، بهبود فلور باکتریایی و فاکتورهای خونی می شود. این تحقیق اثرات باکتری( Lactobacillus plantarum(KC426951جداسازی شده از روده قزل آلای رنگین کمان استان گیلان بر برخی شاخص های خونی و ایمنی بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان مورد بررسی قرار می دهد.روش کار:برای این منظور تعداد 540 عدد بچه ماهی با میانگین وزن 2/243/56 گرم(30عدد در هر تکرار) تهیه شد. این مطالعه در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 3 تکرار به مدت 60 روز به صورت invivoبررسی گردید. جیره های آزمایشی شامل: 106(تیمار1)، 107(تیمار2)، 108(تیمار3)، 109 (تیمار4) و1010 (تیمار5)CFU گرم بر لیتر لاکتو باسیلوس پلانتاروم و تیمار شاهد(تیمار6) بدون مکمل سازی با پروبیوتیک بود. در انتهای دوره آزمایش شاخص های خونی و ایمنی اندازه گیری شد.یافته ها:بالاترین سطوح شاخص های خونی شامل گلبول های سفید خون در تیمار 4، گلبول قرمز خون، غلظت هموگلوبین خون، درصد هماتوکریت، درصد منوسیت، درصد ائوزینوفیل، متوسط غلظت هموگلوبین سلولی در تیمار5، متوسط حجم گلبول قرمز، متوسط هموگلوبین گلبول قرمز و درصد ائوزینوفیل در تیمار 1 و درصد نوترفیل در گروه شاهد، مشاهده گردید.هم چنین اختلاف معنی دار آماری بین تیمارهای مورد بررسی، در متوسط غلظت هموگلوبین سلولی، متوسط هموگلوبین گلبول قرمز، درصد منوسیت و درصد ائوزینوفیل مشاهده نگردید(0/05p). هم چنین بیشترین مقادیر فاکتورهای ایمنی خون شامل توتال ایمونوگلوبین، IgMو لیزوزیم متعلق به تیمار 4 و پایین ترین مقادیر آن متعلق به گروه شاهد بود(0/05>Pنتیجه گیری:یافته های این تحقیق نشان داد که محدوده ی به کارگیری باکتری Lactobacillus plantarumرا می توان دوز1091010CFU/باکتری بر گرم غذا به عنوان تحریک کننده سیستم ایمنی معرفی نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

610 - بررسی اثر پری بیوتیک دیواره سلولی مخمربر تغییرات شاخص های خونی و ایمنی بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان
محمد اعتصامی پور عباسعلی زمینی مسعود فرخ روز

زمینه وهدف:پریبیوتیکها مکملهای غذایی بالقوهای هستند که اثرات زیان بار عوامل عفونتزا را کاهش و تاثیرات مفیدی بر سلامتی میزبان دارند. هدف از این تحقیق بررسی اثر پریبیوتیک دیواره سلولی مخمر(Saccharomyces cerevisiaبرشاخصهای خونی و ایمنی بچه ماهیان قزلآلای رنگینکمان أکثر

زمینه وهدف:پریبیوتیکها مکملهای غذایی بالقوهای هستند که اثرات زیان بار عوامل عفونتزا را کاهش و تاثیرات مفیدی بر سلامتی میزبان دارند. هدف از این تحقیق بررسی اثر پریبیوتیک دیواره سلولی مخمر(Saccharomyces cerevisiaبرشاخصهای خونی و ایمنی بچه ماهیان قزلآلای رنگینکمان است.روش کار:برای انجام تحقیق 120 قطعه بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزنی 12/061/3 گرم به مدت 8 هفته به صورت تصادفی در سه تیمار 1%، 5/1%، 2% پری بیوتیک و شاهد، با 3 تکرار پرورش داده شدند. در پایان دوره پرورش شاخصهای خونی و ایمنی بچه ماهیان مورد مطالعه قرار گرفت. یافتهها:اختلاف معنی داری در میزان گلبولهای سفید، گلبولهای قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت و نوتروفیل بین تیمار 2% و سایر تیمارها و گروه شاهد مشاهده گردید (05/0P). در فاکتورهای میانگین حجم گلبول قرمز و سایر فاکتورهای خونی اختلاف معنی داری در تیمارها دیده نشد (05/0P>). همچنین نتایج نشان داد که شاخصهای ایمنی غیر اختصاصی در خون نظیر لیزوزیم و ایمنی اختصاصی نظیر IgMو Igاختلاف معنیداری بین گروه تیماری تغذیه شده با 2% پری بیوتیک دیواره سلولی مخمر با سایر تیمارها و گروه شاهد داشتند (05/0Pنتیجهگیری:پریبیوتیک دیواره سلولی مخمر در سطح 2% بهکار رفته در جیره غذایی بهدلیل افزایش قابل توجه در شاخصهای ایمنی و برخی از پارامترهای خونی مورد بررسی، می تواند نقش مهمی در عملکرد ایمنی و بهبود شاخصهای خونی بچه ماهیان قزلآلای رنگینکمان ایفا نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

611 - بررسی اثرات عصاره آبی الکلی اندامهای هوایی رویشی گیاه یونجه بر زخم معده ناشی ازاسیداستیک در مدل حیوانی
مژده ثمری مهدی رهنما شهرزاد نصیری سمنانی علی شهنواز

زمینه و هدف:زخممعده، از نظر بافت شناسی به عنوان عامل نکروز دهنده مخاط شناخته شده است. این بیماری اغلب از شایعترین بیماریهای گوارشی بوده و استفاده از داروهای شیمیایی موجب بروز عوارض جانبی میگردد.گیاهان دارویی با جذب سریع، اثر درمانی بهتر، عوارض جانبی و سمیت کمتر امروز أکثر

زمینه و هدف:زخممعده، از نظر بافت شناسی به عنوان عامل نکروز دهنده مخاط شناخته شده است. این بیماری اغلب از شایعترین بیماریهای گوارشی بوده و استفاده از داروهای شیمیایی موجب بروز عوارض جانبی میگردد.گیاهان دارویی با جذب سریع، اثر درمانی بهتر، عوارض جانبی و سمیت کمتر امروزه جانشین مناسبی در برخی از بیماریها است. هدف از این مطالعه بررسی اثر عصاره آبی الکلی یونجه بر درمان زخم معده ناشی از اسیداستیک در مدل حیوانی رت می باشد.روش کار:در این بررسی از 60 سرموش صحرایی ماده به وزن 250-200 گرم که به طور تصادفی به چهار گروه 15 تایی شم(دریافت کننده نرمال سالین)، کنترل، گروه تجربی1(دریافت کننده دوز 250میلیگرم بر کیلوگرم وزن موش) و گروه تجربی2(دوز500 میلیگرم بر کیلوگرم وزن موش) تقسیم شدند. موش‌ها پس از تحمل 24 ساعت گرسنگی تحت عمل جراحی قرار گرفتند. زخم معده با تزریق 12/0 میلی لیتر اسید استیک 60% در معده موشایجاد و در روزهای 14،10،7،4 پس از گاواژ، معده‌ها خارج و بعد از اندازه گیری ابعاد زخم و تثبیت با فرمالین 10%، مراحل پاساژ، برش بافتی و رنگ آمیزی انجام و در نهایت تعداد نوتروفیل، ماکروفاژ و فیبروبلاست شمارش گردید.یافته‌ها:نتایج مشخص نمود که عصاره آبی الکلی یونجه باعث افزایش معنیدار درصد بهبود زخم معده (05/0P) در گروه‌های تجربی1و2 شد. میانگین تعداد نوتروفیل و ماکروفاژ گروههای تجربی 1 و2 در روز چهارم و میانگین تعداد فیبروبلاست در روزهای چهارم و هفتم افزایش معنیدار(05/0P) و در سایر روزها کاهش معنیداری نسبت به گروه شم و کنترل داشته است. نتیجهگیری: عصاره آبی الکلی اندام‌های هوایی یونجه اثر ترمیمی قابل ملاحظهای بر زخم معده ناشی از اسید استیک دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

612 - بررسی اثرات پروبیوتیک باکتوسل واسید فولیک برفاکتورهای خونی و ایمنی بچه ماهی شیپ
نگین دلسوز خاکی حسین خارا محمود محسنی علیرضا شناور ماسوله

زمینه وهدف: ماهی شیپ از جمله ماهیان خاویاری دریای خزر است که برای آبزی پروری مناسب می باشد. پروبیوتیک ها اثرات مفیدی بر سلامتی و رشد موجود میزبان دارند. هدف از این پژوهش بررسی اثر Pediococcus acidilacticiو اسید فولیک برفاکتورهای خونی و ایمنی بچه ماهیان شیپ است.روش کار: أکثر

زمینه وهدف: ماهی شیپ از جمله ماهیان خاویاری دریای خزر است که برای آبزی پروری مناسب می باشد. پروبیوتیک ها اثرات مفیدی بر سلامتی و رشد موجود میزبان دارند. هدف از این پژوهش بررسی اثر Pediococcus acidilacticiو اسید فولیک برفاکتورهای خونی و ایمنی بچه ماهیان شیپ است.روش کار: تعداد 210 عدد بچه ماهی شیپ با تراکم 10 عدد در هر وان فایبرگلاس در 7 گروه: تیمار1 (4 میلیگرم اسید فولیک)، تیمار2(پروبیوتیک 300 گرم)، تیمار3( اسیدفولیک 4 میلیگرم و پروبیوتیک 200 گرم)، تیمار4 (اسیدفولیک 2 میلیگرم پروبیوتیک 300 گرم)تیمار5 ( اسید فولیک 2 میلیگرم و پروبیوتیک 200)، تیمار6 (اسید فولیک 4 میلیگرم و پروبیوتیک 300 گرم) تیمار 7 شاهد در 3 تکرار به مدت 8 هفته تغذیه شدند. در پایان آزمایش شاخصهای خونی و شاخصهای ایمنی در آنها اندازه گیری شد.یافته ها: بیشترین اختلاف معنی دار تعدادگلبول سفید در تیمار6 مشاهده گردید. ائوزینوفیل هیچ یک از تیمارها با هم اختلاف معنی داری نداشتند. کمترین میزان نوتروفیل و بیشترین میزان لنفوسیت در تیمار شاهد بود. بیشترین تعداد گلبول قرمز، میزان هموگلوبین، هماتوکریت در تیمار 6 و کمترین این شاخص در شاهد، مشاهده گردید. MCHو MCHCتیمارها، اختلاف معنی داری با هم نداشتند اما بیشترین MCVدر تیمار 4 با سایر تیمارها دارای اختلاف معنی دار داشت. بیشترین مقدار لیزوزیمدر تیمار 6و 5 بود.بیشترین ایمونوگلوبین و IgMدر تیمارهای 6 و 5 مشاهده گردید.نتیجه گیری:با توجه به نتایج فوق افزودن 4 میلی گرم اسید فولیک با 300 گرم پروبیوتیک در هر تن غذا می تواند در بهبود روند رشد و کارایی غذا نقش مثبتی را ایفا نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

613 - بررسی تاثیرویتامین های توکوفرول(ٍE) و ریبوفلاوین (B2) بر فاکتورهای خونی و ایمنی بچه ماهی شیپ
علیرضا عاشوری حسین خارا محمد علی یزدانی ساداتی رضوان الله کاظمی

زمینه و هدف:هدف از این مطالعه بررسی تاثیر سطوح مختلف مکمل های ویتامین Eو 2Bبر فاکتورهای خونی و ایمنی بچه تاس ماهی شیپ است.روش کار:این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار در نظر گرفته شد. به تیمار شاهد ویتامین E و2 Bاضافه نشد. در تیمارهای بعد به ترتیب 300 میلی گر أکثر

زمینه و هدف:هدف از این مطالعه بررسی تاثیر سطوح مختلف مکمل های ویتامین Eو 2Bبر فاکتورهای خونی و ایمنی بچه تاس ماهی شیپ است.روش کار:این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار در نظر گرفته شد. به تیمار شاهد ویتامین E و2 Bاضافه نشد. در تیمارهای بعد به ترتیب 300 میلی گرم در کیلوگرم ویتامینE، 20 میلی گرم در کیلوگرم 2B، مخلوط ویتامین Eو 2Bبه میزان 15+300 میلی گرم در کیلوگرم، 20 +300 میلی گرم در کیلوگرم و 25+300 میلی گرم در کیلوگرم به هر تیمار اضافه شد. بچه ماهیان شیپ با متوسط وزن اولیه 5/1 30 گرم بهمدت 8 هفته تغذیه شدند و در پایان دوره پرورش شاخص های خونی و ایمنی در آن ها اندازه گیری شد. یافته ها:نتایج نشان دادند که افزایش مکمل ویتامین E و2 Bاضافه شده در جیره بر شاخص های خونی و سیستم ایمنی بدن ماهیان تاثیرگذار است. بهطوری که میزان گلبول قرمز، فعالیت لیزوزیم، IgM، توتال ایمونوگلوبین و هماتوکریت در ماهیان تغدیه شده با جیره حاوی 300 میلی گرم ویتامینEدر بالاترین سطح و میزان هموگلبوبین و فعالیت کامپلایمنت نوع50CHدر ماهیان با جیره حاوی20 میلی گرم2Bدر مقایسه با ماهیان تیمار شاهد بهطور معنی داری در سطح بالاتری قرار داشت(0.05≥Pنتیجه گیری:نتایج این مطالعه نشان می دهد که مخلوط 300 میلی گرم ویتامین E و 20 میلی گرمB 2 در جیره موجب بهبود شاخص های خونی و ایمنی در بچه ماهی شیپ می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

614 - بررسی خصوصیات زیستی، شاخص گنادوسوماتیک ومطالعات بافت شناسی گناد ماهی سوف حاجی طرخان نر درتالاب امیرکلایه لاهیجان
محمد وفاجوی دیانتی حسین خارا علی بانی رضوان الله کاظمی مریم صائمی

زمینه و هدف:ماهی سوف حاجی طرخان Percafluviatilis Linnaeus,1758)از خانواده Percidaeیکی از ماهیان با ارزش از نظر اکولوژیکی و اقتصادی می باشدکه درایران زیستگاه محدودی داشته و بیشترین ذخایر آن تالاب های امیرکلایه لاهیجان و انزلی است. هدف از این پژوهش مطالعه زیست سنجی و و أکثر

زمینه و هدف:ماهی سوف حاجی طرخان Percafluviatilis Linnaeus,1758)از خانواده Percidaeیکی از ماهیان با ارزش از نظر اکولوژیکی و اقتصادی می باشدکه درایران زیستگاه محدودی داشته و بیشترین ذخایر آن تالاب های امیرکلایه لاهیجان و انزلی است. هدف از این پژوهش مطالعه زیست سنجی و وضعیت شاخص گنادوسوماتیک و زیست سنجی ماهی سوف حاجی طرخان در تالاب امیرکلایه لاهیجان می باشد. روش کار: به این منظور تعداد 126 قطعه سوف حاجی طرخان جنس نر باگروههای سنی 2-5 سال صید وبرای تعیین شاخصهای گنادوسوماتیک به آزمایشگاه منتقل گردید. پس از اندازه گیری و توزین گنادها برای مطالعات بافت شناسی پس از تثبیت در فرمالین و برش گیری با هماتوکسیلین رنگ آمیزی و با میکروسکوپ نوری مقاطع مشاهده گردید.یافته ها:طبق نتایج بهدست آمده بیشترین میانگین طول کل (22.5 سانتی متر)، طول چنگالی (21.5سانتی متر)، طول استاندارد (19.5سانتی متر)، وزن بدن (158 گرم) و وزن گناد (7.15 گرم) مربوط به ماهی سوف5 ساله و کمترین میانگین طول کل (13 سانتی متر)، طول چنگالی (12.5سانتی متر)، طول استاندارد (11 سانتی متر)، وزن بدن (28.7 گرم) و وزن گناد (1.82گرم) مربوط به ماهی سوف 2 ساله بود. در بین گروه های مختلف سنی ماهیان از نظر طول کل، طول چنگالی، طول استاندارد، وزن بدن و وزن گناد اختلاف معنی داری وجود داشت (p). ولی از نظر شاخص گنادوسوماتیک اختلاف معنی داری وجود نداشت ( p>0.05 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

615 - بررسی اثرات عصاره هیدرو الکلی برگ بادرنجبویه بر زخم معده ناشی از استیک اسید در موش صحرایی ماده
تکرخ اشتری توان دشتی مهدی رهنما شهرزاد نصیری سمنانی

زمینه و هدف:زخم معده که اغلب از شایع ترین بیماری های گوارشی می باشد، شامل ضایعات مخاطی و زیر مخاطی خوش خیم در دیواره معده است. عوارض جانبی استفاده ازگیاهان دارویی نسبت به داروهای شیمیایی کمتر بوده و برعکس داروهای شیمیایی که ممکن است با ترکیبات دیگر بدن تداخل کرده و یا س أکثر

زمینه و هدف:زخم معده که اغلب از شایع ترین بیماری های گوارشی می باشد، شامل ضایعات مخاطی و زیر مخاطی خوش خیم در دیواره معده است. عوارض جانبی استفاده ازگیاهان دارویی نسبت به داروهای شیمیایی کمتر بوده و برعکس داروهای شیمیایی که ممکن است با ترکیبات دیگر بدن تداخل کرده و یا سمی را در بدن تولید کنند، اغلب اثرات تداخلی ندارند. گیاه بادرنجبویه اثر آرام بخشی و آنتی اکسیدانی دارد و هدف از این تحقیق بررسی اثر عصاره هیدرو الکلی برگ بادرنجبویه بر زخم معده ناشی از اسید استیک در موش صحرایی ماده است.روش کار:در این مطالعه تجربی پس از تهیهعصاره هیدروالکلی برگ های گیاه بادرنجبویه60 سر موش صحرایی ماده به وزن تقریبی250-200 گرم به طور تصادفی به 4 گروه 15 تایی کنترل، شم(دریافت کننده نرمال سالین)، تجربی1(عصاره ی بادرنجبویه با دوز 200 میلی گرم بر کیلوگرم وزن موش) و تجربی2(عصاره ی بادرنجبویه با دوز400 میلی گرم بر کیلوگرم وزن موش)تقسیم شدند. موش هایمبتلا به زخم معده با اسیداستیک به مدت 14روز باعصاره تیمار گردیدند. نمونه معده در روز چهارم، هفتم، دهم و چهاردهم خارج و بعد از اندازه گیری ابعاد زخم و تثبیت با فرمالین 10%، مراحل پاساژ، برش بافتی و رنگ آمیزی انجام و در نهایت تعداد نوتروفیل، ماکروفاژ و فیبروبلاست شمارش گردید.یافته ها:نتایج نشان داد که عصاره بادرنجبویه باعث افزایش معنی دار درصد بهبود زخم در گروه تجربی1 و تجربی2 نسبت به گروه های کنترل و شم شده است. در گروه تجربی 2 ترمیم زخم نسبت به گروه تجربی1 دارای افزایش معنی دار بیشتری بود. فاکتورهای التهابی و فیبروبلاست ها روز چهارم در گروه تجربی 1 افزایش معنی داری و روز های بعد کاهش معنی داری نسبت به گروه کنترل و شم نشان داد و گروه تجربی2 از روز چهارم کاهش معنی دار نشان داد.نتیجه گیری:بادرنجبویه قابلیت ترمیمی بالایی در ترمیم زخم معده ناشی از اسید استیک دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

616 - تاثیر ویتامین ریبوفلاوین(B2) بر رشد و شاخص های ایمنی بچه ماهی شیپ(Acipenser nudiventris
علیرضا عاشوری میرحامد سید حسنی اسماعیل حسین نیا

مقدمه و هدف: در این مطالعه تاثیر سطوح مختلف ویتامین ریبوفلاوین بر شاخص های رشد، هماتولوژی و ایمنی بچه ماهی شیپ مورد بررسی قرار گرفت. روش کار: تعداد120 عدد بچه ماهی شیپ با وزن ابتدایی(1/2830/6 گرم) با 4 جیره غذایی(پروتئین: 49 درصد، چربی: 14 درصد و انرژی:21/1 مگاژول در هر أکثر

مقدمه و هدف: در این مطالعه تاثیر سطوح مختلف ویتامین ریبوفلاوین بر شاخص های رشد، هماتولوژی و ایمنی بچه ماهی شیپ مورد بررسی قرار گرفت. روش کار: تعداد120 عدد بچه ماهی شیپ با وزن ابتدایی(1/2830/6 گرم) با 4 جیره غذایی(پروتئین: 49 درصد، چربی: 14 درصد و انرژی:21/1 مگاژول در هر کیلوگرم) با الحاق ریبوفلاوین در سطوح0، 15 ،20 و25 میلی گرم/ کیلوگرم(RB0RB15RB20و(RB25به مدت 8 هفته تا حد سیری مورد تغذیه قرارگرفتند. بیومتری در فواصل 15 روز انجام گرفت. در پایان دوره تغذیه از ماهیان نمونه خون گرفته و جهت سنجش شاخص های ایمنی به آزمایشگاه ارسال شد. یافته هاالحاق ریبوفلاوین به جیره موجب افزایش معنی دار وزن نهایی در مقایسه با تیمار شاهد گردید(0/05p). درصد افزایش وزن و ضریب رشد ویژه در ماهیان تغذیه شده با جیره 20 میلی گرم ریبوفلاوین در کیلوگرم(RB20) به طور معنی داری بیش ازماهیان تیمارشاهد و ماهیان این گروه آزمایشی بیشترین نسبت بازده پروتئین و کمترین ضریب تبدیل غذا را دارا بودند(0/05p). هم چنین نتایج بیانگر این نکته می باشند که ریبوفلاوین اضافه شده به جیره بر سیستم ایمنی ماهیان تاثیرگذاراست، به نحوی که تعداد گلبول سفید و فعالیت کامپلایمنتCH50در ماهیان تغذیه شده از جیره الحاقی ریبوفلاوین به میزان20 میلیگرم در کیلوگرم(RB20) به طور معنی داری بر ماهیان تیمارشاهد برتری دارد(0/05pنتیجه گیرینتایج این آزمایش نشان می دهد که افزودن ریبوفلاوین به جیره فرموله شده تاسماهی شیپ اثرات سودمندی بر شاخص های رشد و سیستم ایمنی این گونه دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

617 - اثر افزودن بایوترونیک تاپ3 به جیره بر شاخص‌های رشد، ایمنی موکوس و خون و بیان ژن‌های مرتبط رشد (GH, Ghrelin, IGF-1) در تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus)
عبدالسلام حاتمی حامد پاکنژاد محمد سوداگر

زمینه و هدف: بایوترونیک تاپ3 یکی از مکمل های خوراکی موجود در بازار است که محصولی اسیدی ‌فایری و یک محصول تجاری است که برای کنترل باکتری‌های بیماری‌زا استفاده می‌شود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی اثرات بایوترونیک تاپ3 بر برخی از شاخص های رشد، ایمنی موکوس و سرم و بیان ژن أکثر

زمینه و هدف: بایوترونیک تاپ3 یکی از مکمل های خوراکی موجود در بازار است که محصولی اسیدی ‌فایری و یک محصول تجاری است که برای کنترل باکتری‌های بیماری‌زا استفاده می‌شود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی اثرات بایوترونیک تاپ3 بر برخی از شاخص های رشد، ایمنی موکوس و سرم و بیان ژن های دخیل در رشد تاسماهی ایرانی(Acipenser persicus) بود.روش کار: تعداد 240 قطعه تاسماهی ایرانی(با میانگین وزنی 1±104 گرم) از مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید مرجانی واقع در شهرستان ساری خریداری شد. ماهیان پس از گذشت 2 هفته به منظور سازگاری با شرایط آزمایشی تحت سه تیمار آزمایشی با سطوح مختلف بایوترونیک تاپ3 شامل:2، 4 و 8گرم به ازای کیلوگرم جیره و یک گروه شاهد به مدت 8 هفه تغذیه شدند. در انتهای دوره، جهت بررسی شاخص های رشد زیست سنجی انجام شد. هم چنین برای سنجش شاخص های مربوط به ایمنی موکوس و سرم به ترتیب عملیات موکوس گیری و خون گیری از ماهیان به طور کاملاً تصادفی صورت گرفت. جهت سنجش میزان بیان ژن های دخیل در رشد نمونه گیری از تمامی تیمارها به طور تصادفی انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد که بهترین عملکرد رشد و بیشترین میزان بیان ژن های دخیل در رشد (GH، IGF-1 و Ghrelin0) در گروه شاهد وجود داشت (05/0 >P). بیشترین میزان آلکالین فسفاتاز و پروتئین کل موکوس و پروتئین کل سرم و کمترین میزان آلانین ترانس آمیناز سرم در تیمار تغذیه شده با جیره حاوی 8 گرم بایوترونیک تاپ3 در کیلوگرم جیره وجود داشت که با گروه شاهد اختلاف معنادار داشت (05/0 >P). جیره های حاوی بایوترونیک تاپ3، فعالیت آنزیم لیزوزیم موکوس و آسپارتات ترانس آمیناز سرم را به طور قابل توجهی به ترتیب افزایش و کاهش دادند که با گروه شاهد اختلاف معنادار بود (05/0 >P). میزان گلوکوز و آلکالین فسفاتاز سرم خون در تمامی تیمارها با گروه شاهد اختلاف معناداری نداشت (05/0 <P).نتیجه گیری: به طور کلی، جیره غذایی حاوی 8 گرم بایوترونیک تاپ3 در کیلوگرم غذا، علی رغم عدم اعمال اثر روی شاخص های رشد، باعث بهبود پارامترهای ایمنی موکوس و سرم تاسماهی ایرانی شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

618 - تأثیر عصاره هیدروالکلی گیاه رازیانه (Foeniculum vulgare) بر شاخص‌های رشد و بقای هر دو جنس نر و ماده ماهی گورخری (Danio rerio)
منصوره عبدالمنافی علی شعبانی رقیه صفری

زمینه و هدف: گیاهان دارویی می‌توانند جایگزین مواد دارویی در حفاظت از سلامت و افزایش رشد ماهی در صنعت آبزی‌پروری شوند. به‌کارگیری جیره‌های مناسب از مهم‌ترین بخش‌های زیستی جهت رشد و سلامت ماهی است. در این تحقیق تأثیر سطوح مختلف عصاره هیدروالکلی گیاه رازیانه (Foeniculum vu أکثر

زمینه و هدف: گیاهان دارویی می‌توانند جایگزین مواد دارویی در حفاظت از سلامت و افزایش رشد ماهی در صنعت آبزی‌پروری شوند. به‌کارگیری جیره‌های مناسب از مهم‌ترین بخش‌های زیستی جهت رشد و سلامت ماهی است. در این تحقیق تأثیر سطوح مختلف عصاره هیدروالکلی گیاه رازیانه (Foeniculum vulgare) بر شاخص‌های رشد و بقای هر دو جنس نر و ماده ماهی گورخری (Danio rerio) موردبررسی قرار گرفت. روش کار: تعداد 600 قطعه بچه ماهی گورخری با میانگین وزنی (± انحراف معیار) 01/0 ± 15/0 گرم در 4 تیمار و 3 تکرار (برای هر جنس ماهی) با جیره‌های غذایی پایه همراه با عصاره هیدروالکلی رازیانه با دزهای .، 75، 100 و 150 میلی‌گرم در کیلوگرم جیره غذایی 3 بار در روز به مدت 5/2 ماه تغذیه شدند و در پایان، شاخص‌های رشد مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد، عصاره هیدروالکلی گیاه رازیانه به‌طور معنی‌داری باعث افزایش وزن نهایی، افزایش وزن بدن، درصد افزایش وزن بدن، کارایی غذایی، فاکتور وضعیت، شاخص رشد روزانه، ضریب رشد ویژه، میزان بقاء و کاهش ضریب تبدیل غذایی و غذای خورده شده روزانه در هر دو جنس ماهی گورخری گردید که از روند وابسته به دز پیروی می‌کرد (05/0P <). نتیجه‌گیری: جیره حاوی 150 میلی‌گرم در کیلوگرم عصاره هیدروالکلی گیاه رازیانه، جیره مطلوب‌تری جهت دستیابی به شاخص‌های رشد مطلوب در ماهی گورخری می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

619 - تأثیر پیش تیمار پربیوتیکی بر شاخص‌های خون شناسی ماهی تیلاپیا (Oreochromis niloticus) مواجهه یافته با نانو ذرات نقره
فرحناز کاکاوند سیدعلی اکبر هدایتی علی جافر سعید مداح مریم رضایی

زمینه و هدف: هدف از انجام این مطالعه بررسی تأثیر سطوح مختلف پربیوتیک قارچ صدفی (pleurotus ostreatus) بر شاخص‌های هماتولوژی خون ماهی تیلاپیا (Oreochromis niloticus) مواجهه شده با نانو ذرات نقره بود. روش کار: به همین منظور تعداد 120 بچه ماهی تیلاپیا به مدت 42 روز در 4 تیم أکثر

زمینه و هدف: هدف از انجام این مطالعه بررسی تأثیر سطوح مختلف پربیوتیک قارچ صدفی (pleurotus ostreatus) بر شاخص‌های هماتولوژی خون ماهی تیلاپیا (Oreochromis niloticus) مواجهه شده با نانو ذرات نقره بود. روش کار: به همین منظور تعداد 120 بچه ماهی تیلاپیا به مدت 42 روز در 4 تیمار: تیمار (1) شاهد، فاقد پربیوتیک قارچ صدفی، تیمار (2) غذای حاوی 05/0 تیمار (3) غذای حاوی 1/0 و تیمار (4) غذای حاوی 2/0 درصد پربیوتیک قارچ صدفی تقسیم شدند. سپس به هرکدام از گروه‌ها غلظت 5/0ppm نانو ذرات نقره به مدت 16 روز اضافه شده و شاخص‌های خونی ماهیان در سطوح مختلف ارزیابی شد. یافته‌ها: پربیوتیک به‌تنهایی اثر معنی‌داری بر تعداد گلبول‌های قرمز، حجم متوسط گلبولی (MCV)، هموگلوبین، متوسط سلولی (MCH)، غلظت متوسط هموگلوبین گلبول قرمز (MCHC)، هماتوکریت، هموگلوبین و گلبول سفید نداشته (0.05P<) ولی تیمار در معرض نانو ذرات نقره و پربیوتیک به‌صورت ترکیبی سبب افزایش فاکتورهای ذکرشده در مقایسه با گروه شاهد و تیمارهای پربیوتیک به‌تنهایی شدند. بااین‌وجود مقادیر گلبول سفید و گلبول قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت، MCH در تیمار ترکیبی 2/0 پربیوتیک و نانو ذرات نقره بیشتر از سایر تیمارها بود. نتیجه‌گیری: پربیوتیک در روش خوراکی، ایمنی غیراختصاصی را در ماهی تیلاپیا تحریک نموده و استفاده ترکیبی نانو نقره و پربیوتیک قارچ صدفی مقدار شاخص‌های خونی را افزایش و اثرات تخریبی ناشی از نانو نقره بر شاخص‌های خونی را نیز کاهش دهد. چنین نتیجه‌گیری می‌شود که سطح 2/0 پربیوتیک قارچ صدفی و 5/0 نانو ذرات نقره در جیره می‌تواند بهترین تأثیر را بر فاکتورهای خونی ماهی تیلاپیا داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

620 - ارزیابی و مقایسه تغییرات برخی شاخص‌های متابولیکی و اکسیداتیو در قبل و بعد از زایش در گاوهای شیری نژاد هلشتاین
مریم کریمی دهکردی فروغ محمدی مجید غلامی آهنگران

ه زمینه و هدف: با توجه به اهمیت دوره انتقال گاوهای شیری در سیکل تولید و تحقیقات اندک در خصوص وضعیت اکسیداتیو در این دوران، هدف از این مطالعه بررسی وضعیت استرس اکسیداتیو در دوره انتقال در گاوهای شیری است. روش کار: تعداد 42 راس گاو شیری هلشتاین از یکی از گاوداری های صنع أکثر

ه زمینه و هدف: با توجه به اهمیت دوره انتقال گاوهای شیری در سیکل تولید و تحقیقات اندک در خصوص وضعیت اکسیداتیو در این دوران، هدف از این مطالعه بررسی وضعیت استرس اکسیداتیو در دوره انتقال در گاوهای شیری است. روش کار: تعداد 42 راس گاو شیری هلشتاین از یکی از گاوداری های صنعتی در شهرکرد انتخاب شد. خون گیری در دو نوبت(دو هفته قبل و دو هفته بعد از زایمان) صورت گرفت و سرم برای اندازه گیری مالون دی آلدهید، گلوتاتیون احیا، آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، گلوتایتون پراکسیداز و ظرفیت تام آنتی اکسیدانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به منظور مقایسه میانگین هر یک از این پارامترها در قبل و بعد از زایمان از روش آماری T-test استفاده گردید. یافته ها: میانگین مالون دی آلدهید خون بعد از زایمان(08/1 میکرومول در لیتر) در مقایسه با قبل از زایمان(772/0میکرمول در لیتر) افزایش یافت، هر چند از لحاظ آماری معنی دار نبود(05/0<p). میانگین ظرفیت تام آنتی اکسیدانی خون بعد از زایمان(19/374 نانومول در لیتر) در مقایسه با قبل از زایمان(6/442 نانومول در لیتر) کاهش معنی دار یافت(05/0>p). سطح گلوتاتیون خون بعد از زایمان(58/28 نانومول در لیتر) در مقایسه با قبل از زایمان(98/71 نانومول در لیتر) کاهش معنی دار یافت(05/0>p). هم چنین سطح آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز و گلوتایتون پراکسیداز بعد از زایمان نسبت به قبل از زایمان کاهش معنی داری داشت(05/0>p). نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش می توان نتیجه گرفت که گاوهای شیری در طول دوره انتقال در معرض استرس اکسیداتیو قرار گرفته، هر چند علایم بالینی را نشان نمی دهند. در نتیجه لزوم توجه به استفاده از آنتی اکسیدان ها در دوره انتقال از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

621 - تاثیر لاکتوباسیلوس پلانتاروم و برویس جدا شده از دستگاه گوارش ماهی و تاثیر آن بر شاخص های رشد و ایمنی ماهی کپور معمولی ( Cyprinus carpio) در مقایسه با پروبیوتیک پریمالاک DOR: 20.1001.1.17359880.1400.14.2.5.4
میثم رامشگر محمدرضا قمی سیدمسعود هاشمی سید مهدی حسینی فرد سید رضا طبری پور

زمینه و هدف: گروه های مختلف باکتری های اسیدلاکتیک باکتری هایی می باشند که در اکوسیستم های مختلف وجود داشته با تولید انواعی از فرآورده های میکروبی به اشکال مختلف اثرات مثبت زیادی در اکوسیستم های زیستی دارند که از مهم ترین آن ها می توان به نقش آن ها در درمان بیماری های عف أکثر

زمینه و هدف: گروه های مختلف باکتری های اسیدلاکتیک باکتری هایی می باشند که در اکوسیستم های مختلف وجود داشته با تولید انواعی از فرآورده های میکروبی به اشکال مختلف اثرات مثبت زیادی در اکوسیستم های زیستی دارند که از مهم ترین آن ها می توان به نقش آن ها در درمان بیماری های عفونی و دخالت در رشد و تولید فاکتورهای مهم زیستی اشاره کرد. بنابراین نیاز به شناسایی باکتری های اسیدلاکتیک دارای پتانسیل پروبیوتیکی در اکوسیستم های مختلف می باشد. هم چنین از آن جایی که در صنعت آبزی پروری اعمال مدیریت در رشد و بهداشت و پیش گیری از بروز بیماری های عفونی از اهمیت اقتصادی بالایی برخوردار است، استفاده از ترکیبات محرک سیستم ایمنی می‌‌توانند موجب تقویت سیستم ایمنی گردند و توان موجود را برای رشد بیشتر و مواجهه با شرایط نامساعد محیطی بالا ببرند. این ترکیبات شامل انواع پروبیوتیک ها می باشند، لذا هدف از این تحقیق جداسازی و شناسایی لاکتوباسیل های دارای پتانسیل پروبیوتیکی از دستگاه گوارش سیاه ماهی Capoeta.razii و تاثیر آن بر شاخص های رشد و ایمنی ماهی کپور معمولی Cyprinus carpio بوده است.روش کار: برای رسیدن به این منظور از دستگاه گوارش سیاه ماهی Capoeta.raziiلاکتوباسیل های دارای پتانسیل پروبیوتیکی با انجام تست های میکروبی و مولکولی جداسازی و شناسایی شدند. در نتیجه 3 باکتری شناسایی شد که 2گونه از آن L.plantarum و یک گونه از آن L.brevis بوده است. تعداد240 قطعه ماهی کپور معمولی با وزن 2±15 گرم بین 12مخزن فایبرگلاسی500 لیتری با تراکم ذخیره سازی 20 عدد مـاهی در چهار تیمار(3 تکرار) که این تیمارها شامل گروه شاهد، گروه ماهیان تغذیه شده با غذای آغشته شده به باکتری لاکتو باسیل برویس به تعداد 106 ، گروه ماهیان تغذیه شده با غذای آغشته شده به باکتری لاکتو باسیل پلانتاروم به تعداد 106 و گروه ماهیان تغذیه شده با غذای آغشته شده به پروبیوتیک پریمالاک بودند.توزیع و تغذیه شدند.یافته ها: در پایان آزمایش، درگروه ماهیانی که لاکتوباسیل و پریمالاک دریافت کرده بودند، شـاخص هـای رشـد آن ها مانند افزایش وزن، نرخ رشد ویژه، ضریب تبدیل غذا و درصد بقا سطح بالاتر و مطلوب تری را نسبت به گروه ماهیانی که جیره آن ها فاقد لاکتوباسیل و پریمالاک بودند نشان دادند. هم چنین در فاکتورهای ایمنی نیز تعداد RBC و WBC ، پرتئین تام، آلبومین، گلوبولین، C3 افزایش و میزان کورتیزول کاهش یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

622 - تاثیر تمرین تناوبی شدید و عسل آویشن بر بیان ژن شاخص‌های آپوپتوزی بافت قلب و شاخص مقاومت به انسولین در رت‌های دیابتی نوع دو
بهاره به آئین حسین عابد نطنزی ماندانا غلامی فرشاد غزالیان

زمینه و هدف: دیابت نوع 2 شایع ترین بیماری غدد درون ریز است که می‌تواند باعث آسیب و مرگ سلولی یا آپوپتوز شود. هدف پژوهش حاضر مطالعه تغییرات بیان ژن آپوپتوزی و آنتی‌آپوپتوزی بافت قلب و شاخص مقاومت ‌به ‌انسولین پس از تمرین تناوبی شدید و مصرف عسل آویشن در رت‌های دیابتی نوع أکثر

زمینه و هدف: دیابت نوع 2 شایع ترین بیماری غدد درون ریز است که می‌تواند باعث آسیب و مرگ سلولی یا آپوپتوز شود. هدف پژوهش حاضر مطالعه تغییرات بیان ژن آپوپتوزی و آنتی‌آپوپتوزی بافت قلب و شاخص مقاومت ‌به ‌انسولین پس از تمرین تناوبی شدید و مصرف عسل آویشن در رت‌های دیابتی نوع دو بود.روش کار: جامعه آماری را موش‌های صحرایی نر تشکیل می دادند که پس از 20 هفته تغذیه با رژیم پرچرب و با تزریق STZ دیابتی شدند. موش‌ها در چهار گروه کنترل دیابتی شش، تمرین تناوبی هشت، عسل آویشن شش، تمرین تناوبی‌ و عسل آویشن هشت سرگروه‌بندی شدند و هشت هفته تحت تمرین تناوبی،پنج جلسه در هفته با تناوب شدید دو دقیقه‌ای با دو تا هشت تناوب و 80-90% vo2max و استراحت یک دقیقه‌ای با 50 تا 56% vo2max قرار گرفتند. عسل آویشن به صورت گاواژ، سه گرم برکیلوگرم پنج روز در هفته داده شد. گلوکز، انسولین و بیان ژن Bax و Bcl2 و BAX/Bcl2 اندازه گیری شد. تحلیل آماری با استفاده آزمون تحلیل واریانس دو عاملی و تعیین اندازه اثر و تعقیبی بن فرونی انجام شد. یافته ها: HIIT به کاهش معنی‌دار گلوکز و شاخص مقاومت به انسولین منجر شد. تمرین تناوبی و مصرف عسل -آویشن هم چنین به کاهش بیان Bax و افزایش بیان Bcl2 منجر گردید(P<0.05). تمرینات تناوبی همراه با مصرف عسل ‌آویشن در رت‌های دیابتی منجر به بهبود سطوح گلوکز و انسولین و کاهش شاخص مقاومت به انسولین و نیز باعث کاهش بیان Bax و افزایش Bcl2 در سلول های قلبی نسبت به گروه کنترل شد(P<0.05).نتیجه گیری: تمرین تناوبی و مصرف عسل آویشن به بهبود پروفایل گلایسمیک و هم چنین تغییرات مثبتی در بیان ژن‌های قلبی و ضد آپوپتوزی منجر می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

623 - تاثیر تراکم ذخیره سازی بر شاخص های رشد و استرس بچه تاسماهی سیبری (Acipenserbaerii) پرورش یافته در مخازن فایبرگلاس
میر حامد حسنی علی رضا علی پور ایوب یوسفی جوردهی هوشنگ یگانه

زمینه و هدف: در کشور بچه تاسماهی سیبری تا رسیدن به مرحله پرواربندی در مخازن فایبرگلاس پرورش می یابد. تا به حال آزمایشی در خصوص تعیین حد بهینه تراکم این گونه قبل از رسیدن به مرحله پرواربندی انجام نشده است. هدف از این پروژه بررسی تاثیر تراکم های مختلف بر شاخص های رشد و اس أکثر

زمینه و هدف: در کشور بچه تاسماهی سیبری تا رسیدن به مرحله پرواربندی در مخازن فایبرگلاس پرورش می یابد. تا به حال آزمایشی در خصوص تعیین حد بهینه تراکم این گونه قبل از رسیدن به مرحله پرواربندی انجام نشده است. هدف از این پروژه بررسی تاثیر تراکم های مختلف بر شاخص های رشد و استرس بچه تاسماهی سیبری در مراحل انگشت قد و جوان بود. روش کار: در فازاول و دوم پرورش به ترتیب تعداد 700، 1000 و1300 قطعه بچه ماهی با میانگین وزنی 083/0 ±93/2 گرم در تراکم های 5/0، 75/0 و 1کیلوگرم در متر مربع و تعداد 350، 500 و 750 قطعه بچه ماهی با میانگین وزن 18/0 ±31/9 گرم در تراکم های 8/0، 3/1 و 9/1 کیلوگرم در متر مربع در 9 مخزن فایبرگلاس پرورش یافتند. ماهیان در سه وعده غذایی به میزان 5 و 4 درصد وزن بدن تغذیه شدند. در انتهای دوره پرورش از ماهیان به وسیله سرنگ 2 سی سی خون گیری به عمل آمده و سطوح هورمون کورتیزول به روش رادیو ایمنواسی(RIA)،کلسترول و گلوگزبه روش اسپکتروفتومتری اندازه گیری گردید. یافته ها:در فاز اول پرورش(اوزان سه گرم)‌ افزایش تراکم موجب کاهش معنی دار شاخص های رشد، افزایش ضریب تبدیل غذا و شاخص های استرس گردید. در فاز دوم پرورش افزایش تراکم موجب افزایش معنی دار شاخص های استرس نگردید، اما شاخص های رشد ماهی در بالاترین سطح تراکم(9/1 کیلوگرم در متر مربع) کاهش یافت. نتیجه گیری:تاسماهی سیبری در اوزان 3 تا 9 گرم به افزایش تراکم ذخیره سازی حساس بوده، اما با رسیدن به وزن 9 گرم تحمل بیشتری نسبت به تراکم از خود نشان می دهد و امکان پرورش آن در تراکم های بالا وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

624 - تاثیر سطوح مختلف پروتئین و چربی جیره غذایی بر شاخص‌های رشد و عملکرد تولیدمثلی ماهی زبرا(Danio rerio)
فریده ریکی محمد سوداگر حامد پاک نژاد سیامک یوسفی سیاهکلرودی

زمینه و هدف: به کارگیری جیره های مناسب از مهم ترین بخش های زیستی جهت رشد و سلامت ماهی بوده و باروری، تخم ریزی و کیفیت تخم را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در این تحقیق تاثیر سطوح مختلف پروتئین و چربی جیره بر رشد و تولیدمثل ماهی زبرا(Danio rerio) مورد بررسی قرار گرفت. روش أکثر

زمینه و هدف: به کارگیری جیره های مناسب از مهم ترین بخش های زیستی جهت رشد و سلامت ماهی بوده و باروری، تخم ریزی و کیفیت تخم را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در این تحقیق تاثیر سطوح مختلف پروتئین و چربی جیره بر رشد و تولیدمثل ماهی زبرا(Danio rerio) مورد بررسی قرار گرفت. روش کار: 9 جیره غذایی با سه سطح پروتئین(25، 30 و 35 درصد) و سه سطح چربی(4، 8 و 12 درصد)، به منظور تعیین میزان پروتئین و لیپید برای بهینه رشد و تولید مثل ماهی زبرا تهیه شد.135 عدد بچه ماهی به صورت گروه های 5 تایی با میانگین بیوماس( ± انحراف معیار) 02/0±23/1 گرم و نسبت جنسی2 به 3 (ماده/نر) به طور تصادفی در 27 آکواریوم 20 لیتری توزیع و 3 بار در روز به مدت 4 ماه تغذیه شدند. یافته ها: نتایج نشان داد، اثر متقابل پروتئین و چربی باعث افزایش معنی داری وزن نهایی، افزایش وزن بدن، کارایی تغذیه، نرخ رشد ویژه ماهیان و زنده مانی لاروها و کاهش ضریب تبدیل غذایی گردید(05/0P<). با افزایش پروتئین نیز، به طورمعنی داری کارایی غذایی، نرخ رشد ویژه، درصد افزایش وزن بدن، وزن و زنده مانی لاروها افزایش و ضریب تبدیل غذایی و غذای خورده شده روزانه کاهش یافتند(05/0P<). با افزایش چربی جیره شاخص های رشد و تولیدمثل بهبود یافت، به طوری که در سطح 12درصد نسبت به سطوح پایین تر، درصد افزایش وزن بدن، کارایی غذایی، نرخ رشد، وزن و زنده مانی لاروها افزایش و ضریب تبدیل غذایی کاهش یافت (05/0P<). نتیجه گیری: جیره ی حاوی 35 درصد پروتئین و 12 درصد چربی، جیره مطلوب تری جهت دستیابی به شاخص های رشد و تولیدمثل مطلوب در ماهی زبرا می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

625 - تحلیل خاکستری در ارزیابی اماکن ورزشی، تفریحی فرهنگی شهر اصفهان: رویکرد بهینه سازی کارکرد اجتماعی
عبدالحمید جمالی مهدی سلیمی داود نصر اصفهانی

10.30486/4s.2023.1974831.1084

هدف: هدف از این پژوهش شناسایی مجموعه شاخص‌هایی برای ارزیابی استخرهای تفریحی ورزشی اصفهان بود که با استفاده از تحلیل رابطه خاکستری که از جمله روش‌های تحلیل پوششی داده‌ها است، انجام شده است.روش شناسی: جامعه آماری شامل تمامی اساتید و خبرگان (شامل مدیران، کارشناسان و بازرسا أکثر

هدف: هدف از این پژوهش شناسایی مجموعه شاخص‌هایی برای ارزیابی استخرهای تفریحی ورزشی اصفهان بود که با استفاده از تحلیل رابطه خاکستری که از جمله روش‌های تحلیل پوششی داده‌ها است، انجام شده است.روش شناسی: جامعه آماری شامل تمامی اساتید و خبرگان (شامل مدیران، کارشناسان و بازرسان) حوزه ورزش با نگاه خاص به حوزه ورزش شنا و استخرها بود. رویکرد این پژوهش ترکیبی است و به همین دلیل جهت نمونه‌گیری در بخش کیفی از نمونه‌گیری هدفمند از نوع گلوله برفی استفاده شد و تعداد نمونه براساس میزان اشباع نظری که در این پژوهش 13 نفر بود تعیین شد. در بخش کمی با توجه به حجم بزرگ جامعه، حجم نمونه به روش کوکران و به میزان 380 نفر برآورد شد. در بخش کیفی به منظور رسیدن به شاخص‌ها به مطالعه کتابخانه‌ای اقدام شد و به منظور تکمیل آن از مصاحبه بهره گرفته شد. محدوده پژوهش شامل 20 استخر بود که در مناطق 15گانه شهر اصفهان، سپاهانشهر و بهارستان واقع بودند. به منظور تحلیل داده‌ها در بخش کیفی از تحلیل مضمون استقرایی و در بخش کمی از تحلیل عاملی تاییدی مرتبه دوم و تحلیل پوششی داده ها استفاده شده است. یافته ها: برمبنای یافته‌ها شاخص‌های وضعیت تجهیزات و امکانات، زیربنا و سازه، فناوری، موقعیت مکانی، معماری و طراحی ابنیه، نیروی انسانی، ایمنی و بهداشت، عوامل بازاریابی، عوامل مدیریتی و کیفیت خدمات جانبی، برای ارزیابی استخرها مورد تایید قرار گرفتند و براساس رابطه خاکستری استخر آزادی و انقلاب از رتبه برتر برخوردار شدند و استخرهای نمونه و بهتوانی رتبه مناسبی دریافت ننمودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

626 - رویکرد عرفانی و تعلیمی برون و درون‌قصه‌ای‌ مثنوی معنوی براساس نظریة‌ تداعی
محمد علی خزانه دارلو محمد کاظم یوسف‌پور حسین یاسری

تداعی، یکی از توانمندی‌های ذهنی است. این مقوله، به عنوان یک سبک در تعلیم، جایگاه ویژه‌ای در متون ادبی و عرفانی، خاصه متون عرفانی دارد. در سبک آموزشی تداعی، امر آموزش از پیش تعیین شده و ساختگی نیست. این سبک، باعث تولید متن می‌شود، یا به سخن دیگر متن نویسا تولید می‌کند. م أکثر

تداعی، یکی از توانمندی‌های ذهنی است. این مقوله، به عنوان یک سبک در تعلیم، جایگاه ویژه‌ای در متون ادبی و عرفانی، خاصه متون عرفانی دارد. در سبک آموزشی تداعی، امر آموزش از پیش تعیین شده و ساختگی نیست. این سبک، باعث تولید متن می‌شود، یا به سخن دیگر متن نویسا تولید می‌کند. مسیر و جهت آموزش را در جریان تعلیم مفاهیم عرفانی، مشخص می‌سازد. اصل و جوهر تداعی، حرکت و پویایی است. موضوع این پژوهش، بررسی کارکرد تعلیمی برون و درون‌قصه‌ای مثنوی معنوی بر اساس نظریة تداعی است. پژوهش ما نشان می‌دهد که تداعی یک سبک آموزشی، تعلیمی و شیوة مولوی در مثنوی است. از جمله ویژگی‌های تداعی در مثنوی: پروردگی مضامین عرفانی، تنوع اندیشگانی، پویایی ‌و‌ چندلایگی‌متن‌ و عدم یکنواختی تعلیم را می‌توان نام برد. خلاقیت‌ مولانا مقولة‌ تداعی ‌را- که فرایندی غیر ارادی است- در استخدام تعلیم که جنبة ارادی است، قرار داده و تعلیم را در خدمت تغییر درآورده‌است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

627 - مقایسه شاخص مقاومت چند رقم زراعی گندم نسبت به سن گندم، Eurygaster integriceps (Hemiptera:Scutelleridae) در منطقه نقده آذربایجان‌غربی
مینا رحیمی اکبر قاسمی کهریزه

به منظور مقایسه میزان شاخص مقاومت گیاه (PRI) در نه رقم زراعی گندم نسبت به سن گندم، Eurygaster integriceps Puton, 1881 ، آزمایش‌هایی در شرایط مزرعه‌ در سال زراعی 1393-1392 در منطقه نقده انجام گرفت. بوته ها به طور طبیعی به آفت آلوده شدند. تعداد خوشه‌های آسیب‌دیده جهت برر أکثر

به منظور مقایسه میزان شاخص مقاومت گیاه (PRI) در نه رقم زراعی گندم نسبت به سن گندم، Eurygaster integriceps Puton, 1881 ، آزمایش‌هایی در شرایط مزرعه‌ در سال زراعی 1393-1392 در منطقه نقده انجام گرفت. بوته ها به طور طبیعی به آفت آلوده شدند. تعداد خوشه‌های آسیب‌دیده جهت بررسی شاخص آنتی‌زنور مورد استفاده قرار گرفت. برای بررسی مکانیسم آنتی‌بیوز پوره‌های سن دوم آفت در روی بوته‌های کاشته شده در گلدان مورد پرورش قرار گرفتند. درصد تلفات دوره‌ی پورگی به عنوان شاخص ارزیابی آنتی‌بیوز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تعیین میزان تحمل ارقام، آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی طراحی گردید. آزمایش شامل سه بلوک (تکرار) بود. آلودگی بوته‌های آزمایش بصورت طبیعی انجام گرفت. در آخر فصل تراکم پوره‌های سن 4 و 5 در روی تمام ارقام مورد بررسی تعیین شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس داده‌ها در مورد تمامی صفات مورد بررسی اختلاف میان ارقام معنی‌دار بود (05/0≥P). برای تمامی ارقام مورد بررسی شاخص مقاومت گیاه (PRI) تعیین گردید. ارقام رصد، آذر 2 و سایسیونز به ترتیب با شاخص مقاومت 33/8‌، 27/7 و 27/5 در بین 9 رقم مورد بررسی مقاوم‌ترین ارقام در مقابل سن گندم بودند. بین شاخص‌های آنتی‌زنوز و آنتی‌بیوز همبستگی معنی‌دار مثبت مشاهده گردید (01/0≥P). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

628 - برآورد شاخص زیستی و کیفیت آب رودخانه کر در فصل پاییز با استفاده از فون حشرات آبزی
هادی استوان

گونه های مختلف بی مهرگان بزرگ از جمله حشرات که در کف آبها زندگی می کنند از نظر حساسیتشان به فاکتورهای زنده و غیرزنده متفاوت عمل می کنند. فناوری به کارگیری جمعیت حشرات آبزی برای نشان دادن درجه آلودگی توده آب های مختلف بیش از نیم قرن است که وجود دارد و این موضوع بر اساس أکثر

گونه های مختلف بی مهرگان بزرگ از جمله حشرات که در کف آبها زندگی می کنند از نظر حساسیتشان به فاکتورهای زنده و غیرزنده متفاوت عمل می کنند. فناوری به کارگیری جمعیت حشرات آبزی برای نشان دادن درجه آلودگی توده آب های مختلف بیش از نیم قرن است که وجود دارد و این موضوع بر اساس توانمندی های زیستی موجودات زنده ای که به عنوان شاخص آلودگی و سطوح مختلف آن بکار می روند بنا شده است. در پاییز 1387 تحقیقی به منظور برآورد شاخص زیستی رودخانه کر با بکارگیری فون حشرات آبزی صورت گرفت که در مجموع 16 خانواده حشره از 14 کد زیستگاهی رودخانه جمع آوری و شناسایی شدند و شاخص زیستی این رودخانه محاسبه گردید. در تحقیق صورت گرفته بر روی رودخانه کر، شاخص زیستی این رودخانه در فصل پاییز عدد 2/7 بدست آمد که با استفاده از جدول مربوط به برآورد کیفیت آب براساس شاخص زیستی، کیفیت آب این رودخانه در فصل پاییز نسبتاً نامرغوب و آلودگی آب به مواد آلی معنی دار بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

629 - برآورد شاخص زیستی و کیفیت آب رودخانه خنگ شهرستان سپیدان (استان فارس) با استفاده از فون حشرات آبزی
سیده عاطفه حسینی هادی استوان سید ابراهیم حسینی

در این بررسی شاخص زیستی و کیفیت آب رودخانه خنگ در شهرستان سپیدان طی سال های 1388-1387 با استفاده از فون حشرات آبزی از اعماق مختلف آب از مکان های مختلف رودخانه جمع آوری و تا سطح خانواده شناسایی شدند. سپس با استفاده از فرمول شاخص زیستی، کیفیت آب تعیین گردید. در مجموع 32 خ أکثر

در این بررسی شاخص زیستی و کیفیت آب رودخانه خنگ در شهرستان سپیدان طی سال های 1388-1387 با استفاده از فون حشرات آبزی از اعماق مختلف آب از مکان های مختلف رودخانه جمع آوری و تا سطح خانواده شناسایی شدند. سپس با استفاده از فرمول شاخص زیستی، کیفیت آب تعیین گردید. در مجموع 32 خانواده از 7 راسته حشرات شامل Coleoptera، Ephemeroptera، Diptera، Plecoptera، Odonata، Hemiptera و Trichoptera از 4 کد زیستگاهی رودخانه مزبور جمع آوری و شناسایی شدند. در تحقیق صورت گرفته بر رودخانه خنگ، شاخص زیستی این رودخانه 79/3 به دست آمد که کیفیت آب آن بسیار خوب (آلودگی آب به مواد آلی ناچیز) تعیین گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

630 - بررسی تحمل لاین های امید بخش و دو رقم گندم دوروم و نان به سن گندم (Eurygaster integriceps) در شهرستان نیشابور
عیسی جبله غزاله اسحاقی مجید طاهریان

سن گندم، E. integriceps، مهم ترینآفتمزارعگندمدرایرانمی باشد. به منظور بررسی لاین های امید بخش گندم دوروم از نظر مقاومت به سن، آزمایشی در سال 1396 در مرکز تحقیقات نیشابور انجام شد. طرح آزمایشی مورد استفاده از نوع بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار بود. تیمارهای آزمایش شامل أکثر

سن گندم، E. integriceps، مهم ترینآفتمزارعگندمدرایرانمی باشد. به منظور بررسی لاین های امید بخش گندم دوروم از نظر مقاومت به سن، آزمایشی در سال 1396 در مرکز تحقیقات نیشابور انجام شد. طرح آزمایشی مورد استفاده از نوع بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار بود. تیمارهای آزمایش شامل 20 ژنوتیپ: 18 لاین امید بخش گندم دوروم، دو رقم شاهد دنا و رقم گندم نان پارسی بود. بر اساس نتایج بیشترین تعداد سن مادری در ژنوتیپ شماره 1 (گندم دنا) و کمترین تعداد سن آن در ژنوتیپ های 12، 2 (گندم پارسی) و 16 مستقر شدند. بیشترین تعداد برگ خسارت دیده در ژنوتیپ شماره 11 را دارا بود و کمترین تعداد آن در ژنوتیپ های شماره 16، 10 و 6 مشاهده گردید. بررسی صفت تعداد جوانه آسیب دیده نشان داد که ژنوتیپ های شماره 1و 10 بیشترین و 6 کمترین تعداد جوانه آسیب دیده را دارا بودند. تعداد روز تا ظهور سنبله و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک در تیمار های مختلف اختلاف داشتند. بیشترین تعداد روز تا ظهور سنبله را ژنوتیپ شماره 18 به خود اختصاص داد و کمترین میزان این صفت مربوط به ژنوتیپ های شماره 9، 1، 11 و 14 بود. بیشترین طول پدانکل در ژنوتیپ های شماره 11، 9 و 15 به ثبت رسید و کمترین طول پدانکل در ژنوتیپ های شماره 1 (گندم دنا)، 16، 18 و 19 مشاهده شد. در بین 20 ژنوتیپ مورد آزمایش از لحاظ عملکرد، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اختلاف معنی داری دیده نشد. ژنوتیپ های1 ، 13 و 18 در کنار شاخص های مهم وزن هزاردانه در شرایط بدون سن، وزن هزاردانه در شرایط وجود سن و میانگین هندسی در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت پایین به سن قرار گرفتند. ژنوتیپ هایی که در مجاورت شاخص های حساسیت به سن و شاخص تحمل قرار گرفتند (ژنوتیپ 4) نیز جزء ژنوتیپ های با وزن هزاردانه پایین بودند. وزن هزار دانه در شرایط بدون فعالیت سن (Yp) همبستگی مثبت و معنی داری با میانگین بهره وری، میانگین هندسی، شاخص تحمل به سن و شاخص عملکرد داشت. وزن هزار دانه در شرایط فعالیت سن (YS) همبستگی مثبت و معنی داری با تمام شاخص ها داشت. بر این اساس شاخص های میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل به سن (STI) و شاخص عملکرد (YI) تنها شاخص هایی بودند که همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در شرایط فعالیت سن و عدم فعالیت سن داشتند. در نهایت در محدوده پژوهش انجام شده 3 ژنوتیپ شماره 1، 13 و 18 ژنوتیپ های متحمل به سن در منطقه نیشابور و ژنوتیپ های شماره 4، 7 و 15 حساس به سن و با وزن هزاردانه پایین بودند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

631 - سنجش و ارزیابی شاخص‌های شهر دوستدار سالمند (مورد مطالعه: شهر برازجان)
محمد غلامی غلامرضا امینی نژاد خداکرم بناری

شهر دوستدار سالمند به‌عنوان یک محیط جامع و قابل‌دسترس در جامعه تعریف می شود که فرصت‌ها را برای سلامتی، مشارکت و امنیت بهینه می‌کند تا با افزایش سن، کیفیت زندگی و عزت حاصل شود. این پژوهش با هدف ارزیابی و تحلیل شاخص های شهر دوستدار سالمند در شهر برازجان از توابع استان بوش أکثر

شهر دوستدار سالمند به‌عنوان یک محیط جامع و قابل‌دسترس در جامعه تعریف می شود که فرصت‌ها را برای سلامتی، مشارکت و امنیت بهینه می‌کند تا با افزایش سن، کیفیت زندگی و عزت حاصل شود. این پژوهش با هدف ارزیابی و تحلیل شاخص های شهر دوستدار سالمند در شهر برازجان از توابع استان بوشهر انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی است. همچنین جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز، از دو شیوه کتابخانه ای- اسنادی و در بخش پیمایشی از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، کلیه افراد سالمند شهر برازجان به تعداد 8913 نفر بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 می باشد. بر اساس فرمول کوکران و با ضریب خطای 5 درصد، تعداد 368 نفر به عنوان حجم نمون تعیین شده است. روش نمونه گیری در دسترس بوده و ابزار جمع آوری داده ها در بخش پیمایشی یک پرسشنامه با 32 گویه می باشد. به منظور جمع آوری داده ها در بخش پیمایشی، 368 پرسشنامه بصورت حضوری بین سالمندان شهر برازجان توزیع شده است. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار Smart pls انجام گرفته است. شاخص های مطرح شده در این پژوهش شامل (فضاهای عمومی و ساختمان ها، حمل‌ونقل، مسکن، خدمات پزشکی و بهداشتی، تکریم سالمندان و احترام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و امور فرهنگی و رفاهی) است. نتایج نشان می دهد که: شاخص های مطرح شده نقش اساسی در بهبود شهر دوستدار سالمند دارند. بر همین اساس برازش مدل مفهومی پژوهش نشان داد که میانگین واریانس استخراج شده تمامی شاخص‌ها بیشتر از 50/0 می‌باشد که بیان کننده روایی همگرا است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

632 - بررسی تنش شوری و رطوبت بر جوانه زنی بذور علف های هرز پنیرک، سوروف و قیاق در شرایط زوال بذور
قدرت اله فتحی عین اله حسامی نیما اردلان

‌به‌منظور تعیین اثرات تنش شوری و تنش رطوبتی در شرایط زوال بذر بر قابلیت جوانه‌زنی بذر و سبز شدن علف‌های هرز پنیرک (Malva neglecta L.)، سوروف (Echinochloa crus-galli L.) و قیاق (Sorghum halepense L.) (حلیط)، آزمایشی در گلخانه دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان ب أکثر

‌به‌منظور تعیین اثرات تنش شوری و تنش رطوبتی در شرایط زوال بذر بر قابلیت جوانه‌زنی بذر و سبز شدن علف‌های هرز پنیرک (Malva neglecta L.)، سوروف (Echinochloa crus-galli L.) و قیاق (Sorghum halepense L.) (حلیط)، آزمایشی در گلخانه دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. عوامل آزمایش شامل بذور علف ‌های هرز در سه سطح (سوروف، سورگوم وحشی و پنیرک)، پیری تسریع شده در دو سطح (شاهد و 3 روز) و شوری در پنج سطح شامل (شاهد،7/0، 4، 8 و12 دسی زیمنس بر متر) و تنش رطوبتی در 3 سطح (اشباع رطوبتی ظرفیت زراعی و50% ظرفیت زراعی) بودند. نتایج نشان داد که بین تیمارهای مورد مطالعه از نظر کلیه صفات ارزیابی شده ‌شامل زمان، سرعت، یکنواختی، درصد و شاخص سبز شدن، درصد جوانه‌زنی طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، شاخص ویگور و وزن خشک گیاهچه تفاوت بسیار معنی‌داری در سطح احتمال 1% وجود دارد. تنش شوری، باعث کاهش صفات اندازه‌گیری شده در آزمایش شد. در حالی که در پنیرک میزان درصد سبز شدن به ترتیب با اعمال تیمارهای رطوبتی ظرفیت زراعی‌،50% ظرفیت زراعی و اشباع رطوبتی کاهش یافت در سوروف و قیاق بالاترین درصد سبز شدن در بذور تحت تیمار اشباع رطوبتی و کم ترین مقدار صفت مذکور در بذور تحت تیمار 50% ظرفیت زراعی مشاهده شد. زوال بذر اثرات تنش شوری رطوبتی بر کاهش جوانه زنی و استقرار گیاهچه علف‌های‌هرز را افزایش داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

633 - مطالعه جوامع علف‏های هرز پارک خورشید مشهد
امید ترابینیا محمد بازوبندی سید حسین ترابی محمد حسن هادی زاده

در راستای زیبا‌سازی و بهبود فضای سبز کلان شهر مشهد وضعیت علف‌های هرز پارک خورشید مشهد مورد بررسی قرار گرفت. جوامع نسبتاً متنوع علف های هرز مستقر در دو بخش اراضی مسطح و دامنه های پارک خورشید مشهد از 30 گونه متعلق به 15 خانواده گیاهی تشکیل شده بود که بیشترین تعداد به‌ترتی أکثر

در راستای زیبا‌سازی و بهبود فضای سبز کلان شهر مشهد وضعیت علف‌های هرز پارک خورشید مشهد مورد بررسی قرار گرفت. جوامع نسبتاً متنوع علف های هرز مستقر در دو بخش اراضی مسطح و دامنه های پارک خورشید مشهد از 30 گونه متعلق به 15 خانواده گیاهی تشکیل شده بود که بیشترین تعداد به‌ترتیب به سه خانواده آفتاب‌گردان، گندمیان و نخود تعلق داشتند. تعداد 16 گونه (53%) از آن ها یک ساله، 37% چند ساله و 10% دو ساله بودند. جامعه علف های هرز اراضی مسطح با 26 گونه نسبت به جامعه علف های هرز مستقر در دامنه ها با 20 گونه از غنای گونه ای بیشتری برخودار بود. جامعه دامنه ها یکنواخت‌ تر بود اما جامعه اراضی مسطح از یکنواختی کمتری نسبت به دامنه ها برخوردار بود و در اول فصل نشانه هایی از غالبیت در آن مشاهده شد. توزیع لگاریتمی وفور نسبی گونه ها در هر دو جامعه نشان داد که این زیستگاه ها نسبتاً کم تخریب باقی مانده اند. میزان تشابه جوامع علف های هرز دو زیستگاه کمتر از تشابه جوامع علف های هرز هر زیستگاه در زمان های مختلف بود که نشان دهنده تفاوت شرایط دو زیستگاه و تطبیق بیشتر گونه ها با شرایط زیستگاه ها تا شرایط اقلیمی بود. کمترین مشابهت بین علف های هرز بهاره دو زیستگاه و بیشترین تشابه هم بین جوامع علف های هرز تابستانه مشاهده شد. این تحقیق نشان داد که اراضی مسطح پارک خورشید توسط علف های هرز مهاجمی مثل تلخه(.Acroptilon repens L)، پنجه مرغی(.Cynodon dactylon L)، جوموشی(.Hordeum murinum L)، علف پشمکی(.Bromus tectorum L) و چسبک(.Setaria viridis L) و اراضی دامنه ها توسط تلخه، خارشتر (.Alhagi camelorum Fisch)، کنگر وحشی(.Cirsium arvense L) و توق(.Xanthium strumarium L) تهدید می شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

634 - نقشه پراکنش علف‌های هرز مزارع نخود (Cicer arietinum L.) و پیش بینی حضور آنها در اراضی کشاورزی استان کرمانشاه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)
یونس چاله‌چاله مهدی مین‌باشی‌معینی امیرحسین شیرانی‌راد

شناخت ترکیب جامعه علف‌های هرز مزارع نخود به عنوان اساسی‌ترین اقدام در مدیریت علف‌های هرز این محصول محسوب می‌شود. بر اساس سطح زیر کشت نخود و مساحت مزارع در شهرستان‌های استان کرمانشاه طی سال زراعی 89 ـ 88 تعداد 52 مزرعه به عنوان نماینده مزارع نخود کل استان انتخاب شدند و ب أکثر

شناخت ترکیب جامعه علف‌های هرز مزارع نخود به عنوان اساسی‌ترین اقدام در مدیریت علف‌های هرز این محصول محسوب می‌شود. بر اساس سطح زیر کشت نخود و مساحت مزارع در شهرستان‌های استان کرمانشاه طی سال زراعی 89 ـ 88 تعداد 52 مزرعه به عنوان نماینده مزارع نخود کل استان انتخاب شدند و با شمارش علف‌‌های هرز به تفکیک جنس و گونه در هر مزرعه در نقاط نمونه برداری، شاخص‌های جمعیتی آنها محاسبه شد. در هر مزرعه طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا مکان مورد اندازه گیری توسط دستگاه GPS تعیین شد. با استفاده از این اطلاعات نقشه پراکنش گونه‌های مختلف علف‌‌های هرز مزارع نخود استان کرمانشاه در محیط GIS تولید گردید. نتایج نشان داد که در مزارع نخود استان کرمانشاه 61 گونه علف‌های هرز وجود دارد. پهن برگ‌های مزارع نخود استان کرمانشاه به ترتیب غالبیت شامل کاسنی (Cichorium intybus)، پیچک (Convolvulus arvensis)، بی تی راخ (Galium tricornatum) و گلرنگ وحشی (Carthamus oxycantha) و جغجغک (Vaccaria pyramidata) بودند. باریک برگ‌های غالب مزارع نخود استان کرمانشاه به ترتیب غالبیت شامل: جو دره (Hordeum spontaneum)، یولاف وحشی (Avena fatua) و پنجه مرغی (Cynodon dactylon) بودند. براساس شاخص تنوع گونه ای شانون-وینر، شهرستان‌های مختلف در سه خوشه گروه بندی شدند. پایین بودن مقدار عددی شاخص غالبیت سیمپسون(D-1) در برخی از شهرستان‌ها با پایین بودن شاخص شانون- وینر هم خوانی داشته و حاکی از وجود جامعه‌ای غیریکنواخت با حضور گونه‌های غالب در مزارع نخود این شهرستان‌ها بود. بین علف‌های هرز مزارع نخود شهرستان‌های مختلف از نظر تنوع گونه‌ای تفاوت معنی داری وجود نداشت، تنها تفاوت موجود بین شهرستان کرمانشاه با شهرستان‌های دالاهو و روانسر بود که از نظر آماری معنی دار نشان داد. نقشه‌های پیش بینی گونه‌های مختلف علف‌های هرز بر اساس نیازهای اقلیمی و خاکی آنها نشان داد که این گونه‌ها در صورت انتقال به مناطقی با نیازهای اکولوژیکی مشابه در اراضی زراعی استان کرمانشاه قادر به آلوده کردن این مناطق هستند و از ورود آنها به مناطق جدید باید جلوگیری کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

635 - تنوع زیستی و ترکیب گونه ای علف های هرز باغات انار و پسته استان قم
مرجان دیانت

تنوع زیستی و ترکیب گونه ای علف های هرز باغات انار و پسته استان قم در 40 باغ (20 باغ انار و 20 باغ پسته) در سال 1390 مورد بررسی قرار گرفت. در باغات انار 35 گونه متعلق به 16 خانواده گیاهی و در باغات پسته 29 گونه متعلق به 11 خانواده گیاهی وجود داشت. مهمترین خانواده علف هرز أکثر

تنوع زیستی و ترکیب گونه ای علف های هرز باغات انار و پسته استان قم در 40 باغ (20 باغ انار و 20 باغ پسته) در سال 1390 مورد بررسی قرار گرفت. در باغات انار 35 گونه متعلق به 16 خانواده گیاهی و در باغات پسته 29 گونه متعلق به 11 خانواده گیاهی وجود داشت. مهمترین خانواده علف هرزی باغات انار و پسته را خانواده های گرامینه (Poaceae)، کاسنی (Asteraceae) و بقولات (Fabaceae) تشکیل دادند. برای مقایسه تنوع گونه ای و یکنواختی باغات از شاخص تنوع شانون-وینر استفاده گردید. از نظر شاخص غالبیت مهمترین علف های هرز باغات انار پیچک (Convolvulus arvensis L)، چچم (Gaud. Lolium rigidum)، چسبک (Setaria viridis L.)، سلمه تره (Chenopodium album L.) و خونی واش (Phalaris minor Retz.) و مهمترین علف های هرز باغات پسته، جو وحشی (Hordeum murinum L.)، خونی واش(Phalaris minor Retz.)، خارشتر (Alhagi persarum Bioss.&Buhse.)، تلخه(Acroptilon repens (L.)DC.) و چچم (Lolium rigidum Gaud.) بودند. این نتایج نشان داد که به مدیریت علف های هرز در باغات انار و پسته استان توجه خاصی نمی شود. از آنجاییکه استان قم با مشکل کم آبی مواجه است مدیریت علف های هرز در این باغات ضروری تر به نظر می رسد. جهت مدیریت علف های هرز این دو باغ کشت گیاهان پوششی پیشنهاد می شود. این روش علاوه بر آنکه از ورود سموم شیمیایی به محیط زیست جلوگیری می کند باعث بهبود خصوصیات خاک نیز خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

636 - مقایسه پراکنش پوشش گیاهی در دو اکوسیستم مختلف
حسین صادق‌زاده‌یزدی محمدحسن راشد محصل لیلا علیمرادی

این پژوهش به منظور بررسی ساختار جمعیت فلور گیاهی علف‌های‌هرز در دو میکروکلیمای مختلف در سال 1391 اجرا شد. برای انجام این آزمایش دو زمین واقع در شهرستان مشهد که یکی زمین زراعی رها شده و دیگری باغ رها شده و هر کدام به ابعاد 20 × 95 متر انتخاب شدند. هر دو منطقه حدود أکثر

این پژوهش به منظور بررسی ساختار جمعیت فلور گیاهی علف‌های‌هرز در دو میکروکلیمای مختلف در سال 1391 اجرا شد. برای انجام این آزمایش دو زمین واقع در شهرستان مشهد که یکی زمین زراعی رها شده و دیگری باغ رها شده و هر کدام به ابعاد 20 × 95 متر انتخاب شدند. هر دو منطقه حدود 8 سال بدون هرگونه مراقبت بوده و فقط باغ به منظور چرای دام آبیاری می‌شد. برداشت نمونه از محل تقاطع شبکه‌های منظم 5 ×5 متر توسط کوادرات‌های 1×1 متر اجرا شد. پس از برازش مدل‌های نظری واریوگرام‌های تجربی، با درون‌یابی نقاط انجام گرفت و نقشه‌های مربوطه ترسیم شد. جهت بررسی پوشش گیاهی در هر دو منطقه از شاخص‌های تنوع آلفا α، بتا β، فراوانی نسبی، غنای گونه‌ای، یکنواختی، شاخص شانون-وینر، شاخص سیمپسون، هم‌چنین شاخص‌های تشابه، ضریب تشابه اشتین هاوس ضریب تشابه جاکارد و سورنسون استفاده شد. مجموعه فلور موجود در دو زمین شامل 35 گونه و متعلق به 12 خانواده گیاهی بودند. در زمین زراعی رها شده 15 گونه گیاهی یافت شد که در میان آنها یک گونه خارشتر و دو گونه کاهوی وحشی در هر دو زمین مشترک بودند. در این بررسی، 31 گونه دولپه و 4 گونه تک لپه مشاهده شد. شرایط اقلیمی باعث می‌شود که در هر منطقه اکوتیپ گونه‌های گیاهی، چه از نظر تعداد و نوع خانواده‌ها متغیر باشد، در نتیجه باعث تاثیر روی تنوع و پراکنش در منطقه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

637 - "ارتباط غیرکلامی" شاخصه سبکی منظومه "افسانه" نیما یوشیج
کبری نودهی محمدرضا نشایی

منظور از ارتباط غیرکلامی، انتقال معنا و مفهوم بدون استفاده از کلام است . بنابراین هرگونه علائم چهره، حرکات بدن، لحن صدا وغیره که سبب شود مخاطب منظور خاصی را برداشت کند، جزء ارتباطات غیرکلامی محسوب می شود. ارتباطات غیر کلامی متناسب با فرهنگی که به آن تعلق دارند منحصر به أکثر

منظور از ارتباط غیرکلامی، انتقال معنا و مفهوم بدون استفاده از کلام است . بنابراین هرگونه علائم چهره، حرکات بدن، لحن صدا وغیره که سبب شود مخاطب منظور خاصی را برداشت کند، جزء ارتباطات غیرکلامی محسوب می شود. ارتباطات غیر کلامی متناسب با فرهنگی که به آن تعلق دارند منحصر به فرد ند وممکن است با یکدیگر متناقض باشند. بیشتر پیام های غیر کلامی در ناخوداگاه عمل می کنند و فرد از آنها آگاهنیست واحساسات یا دیدگاه ها را نشان می دهد. مؤلفه های غیرکلامی را می توان به‌انواع مختلف تقسیم کرد که از آن جمله اند: زبان بدن یا حرکت‌گفتاری، صداهای‌آوایی یا شبه‌صوتی‌، فضا، مجاورت وزمان، شامه یا بو، زیبایی‌شناسی موزیک و رنگ مشخّصات فیزیکی شکل‌ بدن ، اندازه‌ و رنگ‌ پوست‌ و.. در این پژوهش، با طرح این سؤالات که: چه میزان درک مخاطب با دریافت نشانه های ارتباط غیر کلامی در فهم منظومه افسانه موثر بوده است؛ بازتاب این نشانه ها در منظومه مورد نظر چیست؛ و مهمترین کارکرد ارتباط غیر کلامی در این منظومه کدامست؛ مؤلفه های ارتباطات غیرکلامی به عنوان یک شاخصه سبکی در منظومه افسانه از نیما یوشیج تحلیل و بررسی شده است. بررسی منظومه مورد نظر نشان میدهد زبان نمادین نیما همراه برداشتها، روایات و شخصیت های داستانی با مفاهیم عمیق اجتماعی نمود دارد. در واقع، روایت و نماد، بسیار مورد توجّه شاعر بوده و در افزایش بار مفهومی و عاطفی و تاثیر بر روی مخاطبان نقش بسزایی داشته است و مخاطب با تکیه بر این گونه نمادها در تعامل با داستان و ارتباطات غیر کلامی آورده شده در آن می تواند به درک درستی از مفهوم داستان برسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

638 - برآورد شاخص زیستی و کیفیت آب دریاچه سد درودزن با استفاده از فون حشرات آبزی
هادی استوان

گونه های مختلف بی مهرگان بزرگ (از جمله حشرات) که در کف آب ها زندگی می کنند از نظر حساسیت شان به فاکتورهای زنده و غیرزنده متفاوت عمل می کنند. شاخص زیستی (Biotic Index) که توسط Hilsenhoff (1988) ارایه شده است براساس شناسایی بندپایان، ناجورپایان (Amphipods) و جورپایا أکثر

گونه های مختلف بی مهرگان بزرگ (از جمله حشرات) که در کف آب ها زندگی می کنند از نظر حساسیت شان به فاکتورهای زنده و غیرزنده متفاوت عمل می کنند. شاخص زیستی (Biotic Index) که توسط Hilsenhoff (1988) ارایه شده است براساس شناسایی بندپایان، ناجورپایان (Amphipods) و جورپایان (Isopods) آبزی در سطح خانواده عمل می نماید و در این ارتباط یکی از استدلال های اصلی برای مطالعه حشرات آبزی پی بردن به کیفیت محیط زیست آن ها در آب های مختلف (رودخانه ها، دریاچه ها، چشمه ها و غیره) می باشد. فن آوری به کارگیری جمعیت حشرات آبزی برای نشان دادن درجه آلودگی توده آب های مختلف بیش از نیم قرن است که وجود دارد و این موضوع براساس توانمندی های زیستی موجودات زنده ای که به عنوان شاخص آلودگی و سطوح مختلف آن به کار می روند بنا شده است. درسال های 1389 تا 1390 تحقیقاتی به منظور برآورد شاخص زیستی دریاچه سد درودزن با به کارگیری فون حشرات آبزی صورت گرفت که در مجموع 23 خانواده حشره از 12 کد زیستگاهی این سد جمع آوری و شناسایی شدند و در نهایت شاخص زیستی این دریاچه محاسبه گردید. تحمل حشرات آبزی به آلودگی ها بر اساس تحقیقات Hilsenhoff (1987)بین عدد 0 تا 10 رتبه بندی شده است که این اعداد بر اساس عکس العمل های این موجودات به مواد آلی آلوده کننده آب در شرایط مختلف آزمایشگاهی و صحرایی به دست می آید. عدد صفر نشان دهنده تحمل ناپذیری، اعداد بین 2 تا 9 درجه های متفاوت تحمل و عدد 10 تحمل بالا به غلظت های پایین اکسیژن و بقای موجود زنده را در آلودگی های بالای آب نشان می دهد. در تحقیق صورت گرفته روی دریاچه سد درودزن، شاخص زیستی این دریاچه عدد 92/3 به دست آمد که با استفاده از جدول مربوط به برآورد کیفیت آب براساس شاخص زیستی، کیفیت آب این دریاچه خیلی خوب و امکان آلودگی آب به مواد آلی خیلی ناچیز به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

639 - بررسی تنوع گونه ای مگس های خانواده Syrphidae در منطقه اراک ومقایسه شاخص های تنوع زیستی آن ها در مناطق نمونه برداری
فاطمه خاکی بابک قرالی شیلا گلدسته

در بررسی هایی که از فروردین تا آذر ماه سال 1391 به منظور تعیین تنوع گونه ای مگس های خانواده سیرفیده در مزارع و باغ های شهرستان اراک و حومه صورت گرفت، جمعا 21 گونه متعلق به دو زیرخانواده، شش قبیله و 13 جنس جمع آوری و شناسایی شد. بیشترین فراوانی مربوط به گونه Sphaer أکثر

در بررسی هایی که از فروردین تا آذر ماه سال 1391 به منظور تعیین تنوع گونه ای مگس های خانواده سیرفیده در مزارع و باغ های شهرستان اراک و حومه صورت گرفت، جمعا 21 گونه متعلق به دو زیرخانواده، شش قبیله و 13 جنس جمع آوری و شناسایی شد. بیشترین فراوانی مربوط به گونه Sphaerophoria rueppelli بود. تنوع زیستی دو منطقه نیز با استفاده از شاخص شانون–وینر محاسبه گردید. بیشترین میزان تنوع ازفروردین تا آذر سال 1391 در هفته اول تیر و هفته ها ی دوم و سوم مهرماه در هر دو مکان اندازه گیری شده و کمترین میزان تنوع نیز در هفته چهارم ماه های خرداد، مرداد و مهر مشاهده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

640 - تنوع گونه‌ای زنبورهای گرده‌افشان خانواده Megachilidae (Hymenoptera: Apoidea) در استان یزد
لیدا دهقان دهنوی علی اصغر طالبی شیلا گلدسته رضا وفایی شوشتری

خانواده Megachilidae با بیش از 4000 گونه توصیف شده در سرتاسر جهان، سومین خانواده بزرگ از زنبورهای گرده افشان است. تعداد گونه های سه شهرستان یزد، مهریز و تفت، درصد فراوانی هرگونه نسبت به کل گونه های جمع آوری شده مشخص گردید. شاخص های فراوانی، تنوع، یکنواختی و غنای گو أکثر

خانواده Megachilidae با بیش از 4000 گونه توصیف شده در سرتاسر جهان، سومین خانواده بزرگ از زنبورهای گرده افشان است. تعداد گونه های سه شهرستان یزد، مهریز و تفت، درصد فراوانی هرگونه نسبت به کل گونه های جمع آوری شده مشخص گردید. شاخص های فراوانی، تنوع، یکنواختی و غنای گونه ای و همچنین شاخص شباهت زیستگاه ها برای 48 گونه جمع آوری شده در این سه شهرستان در طی سال های 1391 و 1392 محاسبه شد. در شهرستان یزد در سال 1391 گونه Megachile rubripes با فراوانی نسبی 48%، در سال 1392 گونه Anthidium florentinumبا فراوانی نسبی5/22%، در شهرستان مهریز در سال 1391 گونه M. pilicrus با فراوانی نسبی 3/26%، در سال 1392 گونه A. florentinumبا فراوانی 3/19%، در شهرستان تفت در سال 1391 گونهLithurgus chrysurus با فراوانی نسبی8/23% و در سال 1392 گونهOsmia caerulescens با فراوانی نسبی29% دارای بیشترین فراوانی در بین گونه ها بودند. بر اساس شاخص های تنوع گونه ای آلفا، مشخص شد که شهرستان های مهریز و تفت در سال 1392 تنوع گونه ای بیشتری دارند. بر اساس مقایسه آماری شاخص های یکنواختی گونه ‌های به دست آمده شهرستان های یزد، مهریز و همچنین تفت در دو سال 1391 و 1392 نیز از یکنواختی یکسان برخوردار بودند، اما یکنواختی فراوانی گونه ها در شهرستان های مهریز و تفت از شهرستان یزد بیشتر بود. یکنواختی گونه ها در شهرستان های مهریز و تفت در دو سال 1391 و 1392 مشابه بود. روش ریرفکشن نشان داد که شهرستان تفت در سال 1392 از غنای گونه ای بیشتری برخوردار بوده است. شاخص تنوع بتا نشان داد که در سال های 1391 و 1392 شهرستان های مهریز و تفت بیشترین شباهت را به یکدیگر داشته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

641 - بررسی فراوانی و تنوع گونه‌‌ای زنبورهای خانواده Braconidae در جنگل‎‌های استان مازندران
نسرین کیان شیلا گلدسته سمیرا فراهانی

در این تحقیق تنوع گونه &lrm;ای زنبورهای پارازیتویید خانواده Braconidae در استان مازندران (سالاردره، شویلاشت، هفت خال، عالیکلا) در سال 1395 مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌ ها با استفاده از تله مالیز جمع‌ آوری شدند. برداشت و تخلیه بطری ‌های حاوی نمونه به صورت دو هفته در میان أکثر

در این تحقیق تنوع گونه &lrm;ای زنبورهای پارازیتویید خانواده Braconidae در استان مازندران (سالاردره، شویلاشت، هفت خال، عالیکلا) در سال 1395 مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌ ها با استفاده از تله مالیز جمع‌ آوری شدند. برداشت و تخلیه بطری ‌های حاوی نمونه به صورت دو هفته در میان صورت گرفت. در مجموع 161 فرد شامل 33 گونه جمع آوری گردید. به منظور بررسی تنوع گونه ‌ای از نرم افزار SDR استفاده شد. فراوانی، شاخص &lrm;های تنوع گونه &lrm;ای و یکنواختی برای 33 گونه در 4 مکان مختلف محاسبه شد. بیشترین فراوانی گونه، مربوط به گونه &lrm;های Homolobus truncator (Say, 1829) و Disophrys initiator (Fonscolombe, 1846) به ترتیب با فراوانی نسبی 77/16 و 53/15 درصد بود که در همه مناطق نمونه برداری وجود داشتند. بر اساس شاخص &lrm;های تنوع گونه&lrm;ای آلفا، مشخص شد که که منطقه عالی کلا دارای بیشترین میزان تنوع گونه &lrm;ای می &lrm;باشد. بر اساس مقایسه آماری شاخص‌ های یکنواختی سالاردره و شویلاشت دارای بیشترین یکنواختی می ‌باشند. هدف از این مطالعه، بررسی فراوانی و تنوع گونه &lrm;ای زنبورهای خانواده Braconidae در 4 ایستگاه جنگلی در استان مازندران، واقع در شمال ایران، است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

642 - بررسی سمیت و شاخص‌های تغذیه‌ای اسانس‌های گیاهی دارچین، نعناع فلفلی و اکالیپتوس بر روی مراحل مختلف زیستی سوسک برگ‌خوار نارون Xanthogaleruca luteola (Coleoptera: Chrysomelidae) در شرایط آزمایشگاهی
ستاره مومن بیت اللهی رضا وفایی شوشتری زهرا رفیعی کرهرودی

سوسک برگ خوار نارون یکی از مهم ترین آفات درختان نارون در مرحله حشره کامل و به ویژه مراحل لاروی می باشد. در این تحقیق سمیت تماسی و شاخص های تغذیه ای اسانس گیاهان دارچین، نعناع فلفلی و اکالیپتوس مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش ها در 5 غلظت و 3 تکرار از هر اسانس برای هر م أکثر

سوسک برگ خوار نارون یکی از مهم ترین آفات درختان نارون در مرحله حشره کامل و به ویژه مراحل لاروی می باشد. در این تحقیق سمیت تماسی و شاخص های تغذیه ای اسانس گیاهان دارچین، نعناع فلفلی و اکالیپتوس مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش ها در 5 غلظت و 3 تکرار از هر اسانس برای هر مرحله از زندگی سوسک برگ خوار نارون با دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد،16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی در شرایط آزمایشگاه انجام شد. نتایج حاصل از زیست سنجی داده ها نشان داد که با افزایش غلظت اسانس ها، میزان مرگ و میر سوسک برگ خوار نارون در مراحل مختلف زندگی، در هر سه اسانس افزایش یافته است. بر اساس این نتایج اسانس دارچین با ایجاد 80 درصد مرگ و میر نسبت به دو اسانس اکالیپتوس و نعناع فلفلی پس از 24 ساعت بیش ترین تاثیر را در مراحل زیستی مختلف سوسک برگ خوار نارون داشت. همچنین با افزایش غلظت اسانس ها شاخص های تغذیه ای در مرحله لاروسن دوم نیز کاهش یافت، تجزیه واریانس آماری نشان داد که نرخ مصرف نسبی لارو سن دوم (PCR) در اسانس دارچین در سه غلظت LC25، LC35 و LC50 با شاهد نسبت به دو اسانس دیگر اختلاف معنی دار بیش تری در سطح 5 درصد دارد و بازدارنگی تغذیه در همه اسانس ها به خصوص اسانس دارچین مثبت بود. یافته های این پژوهش نشان می دهد اسانس گیاهی دارچین به نسبت اسانس های گیاهی نعناع فلفلی و اکالیپتوس می تواند گزینه مناسب تری برای کنترل این آفت باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

643 - بررسی اثر سمیت و شاخص‌های تغذیه‌ای اسانس‌های دارچین، رزماری و اسطوخودوس بر روی برخی مراحل زیستی سوسک برگ‌خوار نارون Xanthogaleruca luteola (Coleoptera: Chrysomelidae)
ستاره مومن بیت اللهی رضا وفایی شوشتری زهرا رفیعی کرهرودی

سوسک برگ خوار نارون یکی از مهم ترین آفات درختان نارون در مرحله حشره کامل و به ویژه در مراحل لاروی می باشد. در این تحقیق اثر سمیت و شاخص های تغذیه ای اسانس های گیاهی دارچین، رزماری و اسطوخودوس روی برخی مراحل زیستی سوسک برگ خوار نارون در آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار گرفتند أکثر

سوسک برگ خوار نارون یکی از مهم ترین آفات درختان نارون در مرحله حشره کامل و به ویژه در مراحل لاروی می باشد. در این تحقیق اثر سمیت و شاخص های تغذیه ای اسانس های گیاهی دارچین، رزماری و اسطوخودوس روی برخی مراحل زیستی سوسک برگ خوار نارون در آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار گرفتند.چهار تکرار در نظر گرفته شد و پس از 24 ساعت تعداد تلفات شمارش شد. میزانLC50 پس از 24 ساعت بر روی حشره کامل سوسک برگ خوار نارون در اسانس های دارچین، رزماری و اسطوخدوس به ترتیب 57/11، 83/28 و 84/737 برآورد گردید که نشان دهنده سمیت بیشتر اسانس گیاهی دارچین به نسبت اسانس های دیگر در این بررسی می باشد. با افزایش غلظت اسانس ها، شاخص های تغذیه ای در مرحله لارو سن دوم کاهش یافت. نرخ مصرف نسبی لارو سن دوم (PCR) در اسانس دارچین در غلظت های LC25، LC35 و LC50 با تیمار شاهد اختلاف معنی داری در سطح 5% نشان داد. نتایج آنالیز اسانس ها نشان داد، سینامالدهید (8/91 درصد)، 1، 8- سینئول (8/37) و بورنئول (4/8 درصد) به ترتیب ترکیب های غالب در اسانس های دارچین، رزماری و اسطوخدوس می باشند. افزایش بازدارندگی تغذیه در اسانس دارچین در مقایسه با اسانس های رزماری و اسطوخدوس را می توان به سمیت قوی سینامالدهید موجود در این اسانس نسبت داد. یافته های این پژوهش نشان می دهد اسانس گیاهی دارچین نسبت به اسانس های گیاهی رزماری و اسطوخدوس گزینه مناسب تری جهت کنترل این آفت می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

644 - اثرات دراز مدت چوبکشی زمینی بر ساختار جوامع ماکروفون خاک در جنگل‌های راش منطقه هیرکانی
داود کرتولی نژاد اکبر نجفی معصومه شایان مهر

در این پژوهش اثر چوبکشی زمینی با استفاده از اسکیدر چرخ لاستیکی بر تغییرات جوامع ماکروفون خاک در مسیرهای چوبکشی با سنین 5، 10، 15 و 20 سال در جنگل‌های هیرکانی مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه ویژگی‌های ساختاری و شاخص‌های زیستی جوامع بی‌مهرگان خاک بستر مسیرها نشان داد تعداد گ أکثر

در این پژوهش اثر چوبکشی زمینی با استفاده از اسکیدر چرخ لاستیکی بر تغییرات جوامع ماکروفون خاک در مسیرهای چوبکشی با سنین 5، 10، 15 و 20 سال در جنگل‌های هیرکانی مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه ویژگی‌های ساختاری و شاخص‌های زیستی جوامع بی‌مهرگان خاک بستر مسیرها نشان داد تعداد گونه‌ها، تراکم و فراوانی فون در مسیر 5 ساله کاهش چشم گیری یافته است. بایوماس ماکروفون‌ها اختلاف معنی داری نداشت، اما در مسیر 5 ساله حداقل میانگین را نشان داد. شاخص‌های تنوع شانون و غنای مارگالف نیز کم‌ترین مقدار را در مسیر 5 ساله و بیشترین را در مسیر 20 ساله و جنگل شاهد داشته است. همچنین در ترددهای مسیرهای چوبکشی کم‌ترین مقدار این متغیرها مربوط به تردد زیاد و بیشترین آن‌ها در تردد کم به دست آمد. نتایج این تحقیق بیانگر اثرات شدید اسکیدر بر ساختار جوامع بی‌مهرگان خاک سطح مسیرها حتی تا 20 سال بوده است. اما اثرات ایجاد شده در جوامع ماکروفون با گذشت زمان به طور پویا در حال بهبودی و احیا بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

645 - تاثیر غنی سازی برگ توت با اسید آمینه آسپاراژین بر فراسنجه های بیولوژیکی و اقتصادی کرم ابریشم .Bombyx mori L در نطنز اصفهان
روح الله رجبی رحیم عبادی سید ضیاالدین میرحسینی

تاثیر غنی‌سازی برگ توت با اسید آمینه آسپاراژین بر فراسنجه‌های بیولوژیکی و شاخص‌های اقتصادی کرم ابریشم Bombyx mori L. در نطنز اصفهان مطالعه شد. تیمارهای آسپاراژین شامل غلظت‌های 10، 100، 500 و 1000 mg/ml بود که در آن ها از آب مقطر به عنوان حلال استفاده شد. از برگ معمولی و أکثر

تاثیر غنی‌سازی برگ توت با اسید آمینه آسپاراژین بر فراسنجه‌های بیولوژیکی و شاخص‌های اقتصادی کرم ابریشم Bombyx mori L. در نطنز اصفهان مطالعه شد. تیمارهای آسپاراژین شامل غلظت‌های 10، 100، 500 و 1000 mg/ml بود که در آن ها از آب مقطر به عنوان حلال استفاده شد. از برگ معمولی و تیمار آب مقطر نیز به عنوان شاهد استفاده شد. لاروهای کرم ابریشم روزانه در یک وعده از برگ‌های غنی‌سازی شده تغذیه کردند. همه فراسنجه‌های بیولوژیکی و اقتصادی به وسیله تکنیک‌های استاندارد در نوغانداری ها اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که غنی‌سازی برگ توت با اسید آمینه آسپاراژین تاثیر معنی‌داری بر فراسنجه‌های بیولوژیکی و شاخص‌های اقتصادی در گروه های تیمار در مقایسه با شاهدها نداشت. بر طبق نتایج این تحقیق، غنی‌سازی برگ توت با اسید آمینه آسپاراژین نمی‌تواند تولید ابریشم را افزایش دهد. بنابراین جهت غنی‌سازی در غلظت‌های نامبرده در منطقه نطنز توصیه نمی‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

646 - اثر گونه‌های گیاهی روی تنوع کنه‌های خاکزی میان استیگمایان (Acari: Mesostigmata) در باغ گیاه‌شناسی ارم
ساناز جوان هادی استوان شهرام حسامی

کنه ها به عنوان یکی از وسیع ترین گروه های رده عنکبوت مانندها با گسترش جهانی هستند که شامل 456 خانواده و بیش از 56000 گونه توصیف شده می باشند. در تحقیق اخیر فون کنه های خاک زی راسته میان استیگمایان به عنوان شاخص تنوع زیستی در اطراف 20 گیاه متفاوت انتخاب شده از باغ أکثر

کنه ها به عنوان یکی از وسیع ترین گروه های رده عنکبوت مانندها با گسترش جهانی هستند که شامل 456 خانواده و بیش از 56000 گونه توصیف شده می باشند. در تحقیق اخیر فون کنه های خاک زی راسته میان استیگمایان به عنوان شاخص تنوع زیستی در اطراف 20 گیاه متفاوت انتخاب شده از باغ گیاه شناسی ارم واقع در شیراز (استان فارس- ایران) مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری ها مداوم از خاک نواحی انتخاب شده در طول یک سال انجام شد (بین سال های 94-93). در کل 4874 گونه کنه به دست آمد. 50 گونه متعلق به 32 جنس از 19 خانواده جمع آوری شد. تنوع گونه ای با استفاده از شاخص تنوع سیمپسون و شانون- وینر محاسبه گردید. بیش ترین و کم ترین تنوع گونه ای به ترتیب در درخت شاه بلوط هندی سرخ و اسطوخودوس مشاهده شد. در این تحقیق دو گونه Sessiluncus n.sp و Zercon n.sp. برای علم جدید بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

647 - بررسی اثر اسانس هجده گیاه دارویی بر شاخص های تغذیه ای لارو شب پره هندی (Plodia interpunctella Hubner (Lep., Pyralidae
زهرا رفیعی کرهرودی سعید محرمی پور حسین فرازمند جواد کریم زاده اصفهانی

اسانس های گیاهی به عنوان جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی قلمداد می شوند. شب پره هندی Plodia interpunctella Hubner یکی از آفات مهم محصولات انباری است. در این تحقیق اثر اسانس 18 گیاه دارویی بر شاخص های تغذیه ای لارو 15 روزه این آفت بررسی شد. شاخص های نرخ رشد نسبی (RGR)، أکثر

اسانس های گیاهی به عنوان جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی قلمداد می شوند. شب پره هندی Plodia interpunctella Hubner یکی از آفات مهم محصولات انباری است. در این تحقیق اثر اسانس 18 گیاه دارویی بر شاخص های تغذیه ای لارو 15 روزه این آفت بررسی شد. شاخص های نرخ رشد نسبی (RGR)، نرخ مصرف نسبی، کارآیی تبدیل غذای خورده شده و شاخص بازدارندگی تغذیه برای ارزیابی اثر ضد تغذیه ای اسانس در مدت سه روز تعیین شدند. در این آزمایش ها هر تیمار شامل 20 میکرولیتر از محلول های 3، 12 و 24 پی پی ام روی یک گرم غذا بود. این تحقیق در قالب طرح کاملا تصادفی و آزمایش فاکتوریل در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد اسانس ها بر شاخص های رشد نسبی و کارایی تبدیل غذای خورده شده نسبت به شاهد اثر معنی داری نداشتند. نرخ مصرف نسبی در همه اسانس ها به جز آویشن برگ باریک (Ziziphora clinopodioides Lam.) به طور معنی داری کاهش یافت. در مورد هر چهار شاخص با افزایش غلظت اسانس اثر معنی داری مشاهده نشد. نتایج نشان می دهد که کاهش نرخ مصرف نسبی در تیمارها به دلیل وجود بازدارندگی تغذیه ایجاد شده توسط اسانس ها می باشد. بازدارندگی تغذیه در همه اسانس ها مثبت بود و آویشن برگ باریک کمترین میزان بازدارندگی تغذیه را داشت. بیشترین میزان بازدارندگی تغذیه در گیاهان نعنا فلفلی (Mentha piperata L)، دارچین (Cinnamomum zelanicum Bl.)، گل آروونه (Salvia multicaulis Vahl.)، بادرنجبویه (Melissa officinalis L.)، بومادران گل سفید (Achillea millefolium L.) و زیره (Carum carvi L.) مشاهده شد. این اسانس ها در غلظت های بسیار پایین یعنی 06/0، 24/0 و 5/0 میلی گرم بر کیلوگرم غذا اثر بازدارندگی تغذیه را نشان دادند که بیانگر کارآیی بسیار بالای این ترکیبات در کنترل شب پره هندی می باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

648 - تنوع گونه ای کنه های میان استیگمایان (Acari: Mesostigmata) منطقه داراب
سمیه معمارزاده هادی استوان شهرام حسامی مهدی غیبی

کنه ها به عنوان یکی از وسیع ترین گروه های رده عنکبوت مانند ها با گسترش جهانی هستند. کنه های میان استیگمایان بزرگترین راسته (هم از نظر تعداد و هم از نظر پراکنش) در بین کنه های بالا راسته Parasitiformes هستند. در تحقیق اخیر فون کنه های راسته میان استیگمایان به عنوان شاخص أکثر

کنه ها به عنوان یکی از وسیع ترین گروه های رده عنکبوت مانند ها با گسترش جهانی هستند. کنه های میان استیگمایان بزرگترین راسته (هم از نظر تعداد و هم از نظر پراکنش) در بین کنه های بالا راسته Parasitiformes هستند. در تحقیق اخیر فون کنه های راسته میان استیگمایان به عنوان شاخص تنوع زیستی از منطقه داراب (استان فارس- ایران) مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری های مداوم از خاک درختان در بهار و تابستان سالهای 1399 و 1400 از باغ های میوه شمالی و جنوبی صورت پذیرفت. در مجموع تعداد 1641 نمونه متعلق به 37 گونه از 15 خانواده و از 18 میزبان گیاهی در دو تکرار جمع آوری گردید. تجزیه واریانس در قالب آزمایش فاکتوریل با سه فاکتور سال، منطقه و فصل با دو تکرار بر پایه طرح کاملاً تصادفی و مقایسات میانگین بر اساس آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد با استفاده از نرم افزار Minitab 16 و شاخص های تنوع زیستی با استفاده از نرم افزار Past (نسخه 4.02) انجام گردید. بیشترین فراوانی کنه های جمع آوری شده در باغات میوه شمال و جنوب منطقه داراب در سال های 1399 و 1400 مربوط به درخت پرتقال با 688 نمونه بود. مجموع نمونه های کنه جمع آوری شده در شمال و جنوب در هر دو سال 1399 و 1400 نشان داد که خانواده Laelapidae حائز بیشترین درصد در بین 15 خانواده مورد بررسی بودند. در این تحقیق دو گونه Nenteria n.sp. و Macrodinychus n.sp. برای دنیا جدید بودند که در دست توصیف است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

649 - بررسی فراوانی و تنوع گونه‌ای آفات بید
یاسمن شفیقی رضا وفایی شوشتری محمد‌رضا زرگران بهمن شمس اسفند آباد

گونه های مختلف درختان بید در صنایع تهیه عرق، کاغذ سازی، ساخت لوازم مهندسی پزشکی و در آبخیزداری و کشاورزی به عنوان یک منبع انرژی تجدید شونده مورد استفاده قرار می گیرند. این درختان مورد هجوم آفات گوناگون قرار گرفته و ضمن اختلال در رشد، ضایعات کمی و کیفی به چوب آن ها وا أکثر

گونه های مختلف درختان بید در صنایع تهیه عرق، کاغذ سازی، ساخت لوازم مهندسی پزشکی و در آبخیزداری و کشاورزی به عنوان یک منبع انرژی تجدید شونده مورد استفاده قرار می گیرند. این درختان مورد هجوم آفات گوناگون قرار گرفته و ضمن اختلال در رشد، ضایعات کمی و کیفی به چوب آن ها وارد می شود. هدف از این تحقیق بررسی فراوانی و شاخص های تنوع گونه ای آفات بید در استان آذربایجان غربی می باشد. در این تحقیق 5 حوضه آبخیز باراندوز، مهاباد، زنگمار، زولا و زاب، از اردیبهشت لغایت مهر ماه سال 1394 جهت نمونه برداری انتخاب شد. در هر منطقه 10 پایه از گونه Salix alba انتخاب و از هر پایه 4 شاخه در ارتفاع 5/1-2 متری در چهار جهت اصلی جغرافیایی بررسی شد. شاخص های تنوع گونه ای به روش سیمسون، شانن، بریلوئین و شاخص های یکنواختی سیمسون و شانن محاسبه گردید. تعداد 21 گونه آفت شناسایی شد و نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین فراوانی آفات بید در منطقه زنگمار و کمترین فراوانی در منطقه زاب به ثبت رسید. همچنین بیشترین میزان شاخص سیمسون 87/0 و شانن 39/3 و بریلوئین 34/3 در منطقه مهاباد دیده شد. یافته های به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که نقش گونه، زیرگونه های بید و اقلیم منطقه در تنوع و پراکنش آفات بید باید به عنوان عاملی مهم مورد توجه بیشتر قرار بگیرند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

650 - کنه های خاک زی میان استیگمایان به عنوان شاخص اثرهای محیطی روی خاک های فضای سبز بوستان پلیس تهران
شادی مالکی هادی استوان ولی الله بنی عامری امید جوهرچی

تنوع زیستی واژه ای است برای درجات تنوع طبیعت که هم شامل تعداد و هم فراوانی ژن ها، گونه ها و بوم سازگان در یک اکوسیستم می باشد. کنه های راسته میان استیگما از مهم ترین شکارگرهای بند پایان کوچک و نماتد ها در زیستگاه های خاکی هستند. کاهش کیفی و کمی این کنه ها از نظر أکثر

تنوع زیستی واژه ای است برای درجات تنوع طبیعت که هم شامل تعداد و هم فراوانی ژن ها، گونه ها و بوم سازگان در یک اکوسیستم می باشد. کنه های راسته میان استیگما از مهم ترین شکارگرهای بند پایان کوچک و نماتد ها در زیستگاه های خاکی هستند. کاهش کیفی و کمی این کنه ها از نظر نوع گونه ها و تعداد هر یک از افراد بسته به استراتژی های مدیریت خاک و پوشش گیاهی و یا به حضور عوامل اختلال گر مثل فعالیت های انسانی دارد. در این تحقیق کیفیت خاک با استفاده از شاخص های تنوع زیستی در یک پارک 52 هکتاری در شمال شرق تهران مورد بررسی قرار گرفت. منطقه مورد نظر به 7 بخش که به لحاظ پوشش گیاهی و وضعیت جغرافیایی نماینده کل منطقه بودند تقسیم شد. نمونه برداری های منظم از خاک نواحی به مدت یک سال انجام گرفت. تعداد کل کنه های به دست آمده از راسته میان استیگمایان 6167 عدد متعلق به 80 گونه بود. تنوع گونه ای در نواحی 7-1 و کل منطقه با استفاده از شاخص های تنوع سیمپسون و شانون وینر، غنای گونه ای با استفاده از شاخص های منهینیک و مارگالف و یکنواختی با شاخص پیت و هیل محاسبه شد. بیشترین و کمترین تنوع گونه ای به ترتیب در نواحی 1 و 3 به دست آمد که رابطه مستقیم با رطوبت خاک ، pH و تنوع و پوشش گیاهی و اعمال مدیریت های اعمال شده روی خاک داشت. بیشترین تنوع زیستی در منطقه مربوط به دوره زمانی سه ماهه سوم سال و کمترین تنوع گونه ای در سه ماهه اول سال دیده شد که با شرایط جوی و رطوبت خاک متناسب می باشد. برای تعیین همبستگی بین هریک از شاخص های غنای گونه ای و تنوع گونه ای با هر یک از دو شاخص یکنواختی در هر منطقه نمونه برداری از آزمون گشتاوری پیرسون استفاده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

651 - گزارش سه گونه کنه آبزی (Acari: Hydrachnidia) از ایران
عبداله دینی پور رضا وفایی شوشتری علیرضا صبوری ولادیمیر پسیک

در بررسی فون کنه &lrm;های آبزی استان گیلان طی سال های 85-1386، گونه های Eylais degenerata Koenike,1897, Aturus intermedius Protz,1900 و Arrenurus walkanoffi K.Viets, 1926 متعلق به زیرراسته پیش استیگمایان از تالاب انزلی و رودخانه های استان گیلان جمع آوری و شناسایی شد أکثر

در بررسی فون کنه &lrm;های آبزی استان گیلان طی سال های 85-1386، گونه های Eylais degenerata Koenike,1897, Aturus intermedius Protz,1900 و Arrenurus walkanoffi K.Viets, 1926 متعلق به زیرراسته پیش استیگمایان از تالاب انزلی و رودخانه های استان گیلان جمع آوری و شناسایی شد. هر سه گونه برای فون کنه های ایران جدید می باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

652 - بررسی تنوع گونه‌ای مگس‌های خانواده Dolichopodidae (Dip.Empidoidea) در مناطق مختلف استان تهران و البرز
ملیحه کبیری نسب شیلا گلدسته فرزانه کازرانی الهام صنعتگر

حفظ و افزایش تنوع زیستی حشرات به عنوان یکی از مهمترین مؤلفه های اصلی در کنترل آفات بدون کاربرد سموم شیمیایی مطرح بوده و نقش بسزایی در کاهش آلودگی های زیست محیطی و رسیدن به توسعه پایدار دارد. خانواده یDolichopodidae معروف به مگس های پابلند، با بیش از 7500 گونه توصیف شده أکثر

حفظ و افزایش تنوع زیستی حشرات به عنوان یکی از مهمترین مؤلفه های اصلی در کنترل آفات بدون کاربرد سموم شیمیایی مطرح بوده و نقش بسزایی در کاهش آلودگی های زیست محیطی و رسیدن به توسعه پایدار دارد. خانواده یDolichopodidae معروف به مگس های پابلند، با بیش از 7500 گونه توصیف شده مهم ترین و بزرگ ترین خانواده در بالاخانواده Empidoidea می باشد. حشرات کامل و لارو اکثر گونه ها شکارچی سایر حشرات می باشند و در کنترل جمعیت آفات در بوم نظام های مختلف نقش به سزایی ایفا می کنند. در مطالعه حاضر به منظور بررسی فون مگس‌های خانوادهDolichopodidae نمونه برداری با استفاده از تله مالیز در مناطق مختلف استان تهران و البرز طی سال 1397-1396 انجام گرفت. مطالعات تنوع گونه ای نشان داد که تنوع افراد این خانواده در مناطقی با رطوبت بالا و دارای پوشش گیاهی مخلوط و فراوان بیشتر از سایر مناطق می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

653 - اثر سه رقم سویا روی پارامترهای زیستی- باروری سن (Orius albidipennis Rueter (Hem., Anthocoridae به عنوان شکارگر کنه دولکه ای(Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae در شرایط آزمایشگاهی
شبنم وفایی شیلا گلدسته عباسعلی زمانی الهام صنعتگر

ارقام مختلف یک گیاه یا گونه های مختلف گیاهی می توانند به صورت غیرمستقیم از طریق جیره غذایی میزبان ویژگی های زیستی شکارگرها را تحت تاثیر قرار دهند که این تاثیرها منجر به کاهش یا افزایش نرخ رشد، مدت زمان دوره نمو، نرخ مرگ و میر و باروری می شود. در این بررسی پارامترها أکثر

ارقام مختلف یک گیاه یا گونه های مختلف گیاهی می توانند به صورت غیرمستقیم از طریق جیره غذایی میزبان ویژگی های زیستی شکارگرها را تحت تاثیر قرار دهند که این تاثیرها منجر به کاهش یا افزایش نرخ رشد، مدت زمان دوره نمو، نرخ مرگ و میر و باروری می شود. در این بررسی پارامترهای جدول زندگی، تولیدمثل و رشد جمعیت سن شکارگر Orius albidipennis Rueter درون اتاقک رشد تحت شرایط دمایی C125، رطوبت 565 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی با تغذیه از مراحل مختلف سنی کنه دولکه ای پرورش یافته روی سه رقم سویا گرگان 3، DPX و ویلیامز محاسبه گردید. براساس نتایج به دست آمده، بین میانگین طول دوره رشد جنینی، میانگین طول دوره رشد پیش از بلوغ و دوره رشدی افراد نر و ماده سن O. albidipennis روی سه رقم سویا اختلاف معنی دار مشاهده نشد. در سه رقم سویا تعداد سن های ماده نسبت به سن های نر بیشتر بود. نرخ تولیدمثل خالص، نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ متناهی افزایش جمعیت، متوسط طول یک نسل و مدت زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت (بر حسب روز) روی رقم گرگان 3 به ترتیب 14/7، 08/0، 09/1، 44/22 و 89/7 و روی رقم DPX به ترتیب 68/9، 09/0، 10/1، 87/22، 96/6 و روی رقم ویلیامز به ترتیب 65/3، 05/0، 05/1، 05/1، 30/22 و 88/11 محاسبه شد. بر اساس نتایج حاصل از آزمایشات مربوط به جدول زندگی و پارامترهای تولیدمثلی، این شکارگر می تواند باعث کنترل بهتر کنه دونقطه ای روی رقم DPX گردد و نیز نتایج حاصل از مطالعه پارامترهای رشد جمعیت نشان داد رقم DPX گیاه سویا میزبان مناسب تری بوده و تاثیرات غیرمستقیم بهتری در رشد و تولیدمثل سن شکارگر از طریق شکار ایجاد می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

654 - تعیین شاخص زیستی و کیفیت آب رودخانه انجیره (فارس) در فصل پاییز با استفاده از فون حشرات آبزی
مر یم صادقی الهام شعله سعدی هادی استوان

حشرات 75% گونه های جانوری شناخته شده روی زمین را تشکیل می دهند. سه درصد از این تعداد گونه را حشرات آبزی و نیمه آبزی شامل می شوند. حساسیت این حشرات به موجودات زنده و عوامل غیر زنده متفاوت است. این تحقیق در پاییز 1392 و به منظور تعیین شاخص زیستی رودخانه انجیره واقع در أکثر

حشرات 75% گونه های جانوری شناخته شده روی زمین را تشکیل می دهند. سه درصد از این تعداد گونه را حشرات آبزی و نیمه آبزی شامل می شوند. حساسیت این حشرات به موجودات زنده و عوامل غیر زنده متفاوت است. این تحقیق در پاییز 1392 و به منظور تعیین شاخص زیستی رودخانه انجیره واقع در شهرک آرین، با به کارگیری فون حشرات آبزی صورت گرفته است. در این تحقیق در مجموع 18 خانواده از 12 کد زیستگاهی رودخانه شناسایی شد. شاخص زیستی این رودخانه در فصل پاییز عدد 91/5 به دست آمد که با استفاده از جدول مربوط به برآورد کیفیت آب و شاخص های زیستی آن، مشخص گردید که کیفیت آب این رودخانه در فصل پاییز متوسط و درجه آلودگی زیستی آب با توجه به جدول شاخص زیستی نسبتا آلوده می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

655 - بررسی اثرهای محیط کشت و ماده آلی بر خصوصیات جوانه‌زنی بذرگیاه بادرنجبویه (Melissa officinalis L)
شیما رحمانیان عبدالحسین ابوطالبی جهرمی مهدی حسینی فرهی

10.30495/sarj.2021.683251

ارزیابی خصوصیات جوانه زنی بذر یکی از مطالعات پایه و مقدماتی در زمینه گیاهان دارویی است. تحقیق حاضر به منظور بررسی تأثیر نوع محیط کشت و ماده آلی بر بهبود خصوصیات جوانه زنی بذر بادرنجبویه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شهرستان جهرم ا أکثر

ارزیابی خصوصیات جوانه زنی بذر یکی از مطالعات پایه و مقدماتی در زمینه گیاهان دارویی است. تحقیق حاضر به منظور بررسی تأثیر نوع محیط کشت و ماده آلی بر بهبود خصوصیات جوانه زنی بذر بادرنجبویه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شهرستان جهرم انجام شد. فاکتور اول بستر کشت شامل ترکیب کمپوست، خاک زراعی و ورمی کمپوست، خاک زراعی + کمپوست و ورمی کمپوست + خاک زراعی (نسبت های مساوی) و فاکتور دوم ماده آلی در سه سطح شاهد، اسیدهیومیک و میکروارگانیسم های مؤثر(EM) هر دو به نسبت 5 درهزار بود. براساس نتایج تأثیر محیط کشت، ماده آلی و برهم کنش محیط کشت و ماده آلی بر همه خصوصیات جوانه زنی بذر بادرنجبویه معنی دار بود. بیش ترین درصد، سرعت و میانگین جوانه زنی روزانه، شاخص بنیه و جوانه زنی بذر با کاربرد EM به دست آمد. محیط کشت حاوی خاک+ کمپوست و خاک + ورمی کمپوست به تنهایی بالاترین میزان صفات جوانه زنی را دارا بود. برهم کنش محیط کشت و ماده آلی نشان داد که بیش ترین درصد جوانه زنی بذر(100 درصد)، در محیط کشت حاوی خاک + کمپوست با استفاده از EM به دست آمد. بیش‌ترین سرعت و شاخص جوانه زنی در محیط کشت حاوی خاک + کمپوست با استفاده از EM مشاهده شد. بنابراین جهت افزایش جوانه‌زنی و بهبود کیفیت گیاهچه گیاه دارویی بادرنجبویه کاربرد ماده آلی EM و ترکیب محیط کشت خاک+ کمپوست را می توان توصیه نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

656 - ارزیابی شاخص ‏های جمعیتی علف‏ های‏ هرز غالب در حاشیه بوم‏ نظام گندم و تأثیر علف‏ کش‏ های انتخابی گندم بر آنها
عین اله حسامی محسن جهان فرشاد ابراهیم پور

10.30495/sarj.2021.683257

تنوع زیستی علف های هرز حاشیه مزارع به عنوان یک عامل تأثیر گذار در پراکندگی و توزیع مکانی آفات و همچنین می توانند به عنوان گیاهان تله و یا زیستگاه مناسبی برای حشرات مفید باشند و محصول اصلی را در برابر آفات حفاظت کنند. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات تنوع زیستی علف های أکثر

تنوع زیستی علف های هرز حاشیه مزارع به عنوان یک عامل تأثیر گذار در پراکندگی و توزیع مکانی آفات و همچنین می توانند به عنوان گیاهان تله و یا زیستگاه مناسبی برای حشرات مفید باشند و محصول اصلی را در برابر آفات حفاظت کنند. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات تنوع زیستی علف های هرز حاشیه بوم نظام زراعی گندم که تحت تأثیر کاربرد علف کش ها قرارگرفت. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی شوشتر انجام گردید. تیمارها: آکسیال 450 میلی لیتر در هکتار، آکسیال + لوگران اکسترا به ترتیب به میزان 450 میلی لیتر و 200 گرم در هکتار، آکسیال 650 میلی لیتر در هکتار، آکسیال + لوگران اکسترا به ترتیب به میزان 650 میلی لیتر و 200 گرم در هکتار، تاپیک+ گرانستار به ترتیب به میزان 1 لیتر و 25 گرم در هکتار، آکسیال+ گرانستار به ترتیب به میزان 450 میلی لیتر و 25 گرم در هکتار، آکسیال+ گرانستار به ترتیب به میزان 450 میلی لیتر و 25 گرم در هکتار، تیماره با وجین و شاهد بدون وجین بود. نتایج نشان داد، تنوع زیستی علف های هرز در حاشیه با کمترین تراکم و وزن خشک علف هرز یونجه زرد یکساله (Melilotus officinalis L) در تیمار با کاربرد علف کش های آکسیال 450 میلی لیتر+ لوگران اکسترا 200 گرم در هکتار و کمترین تراکم و وزن خشک علف هرز خردل وحشی (Sinapis arvensis L) در تیمار با کاربرد علف کش های آکسیال 650 میلی لیتر+ لوگران اکسترا 200 گرم در هکتار و کمترین تراکم و وزن خشک علف هرز یولاف وحشی(AvenaludovicianaL) در تیمار با کاربرد علف کش های آکسیال 650 میلی لیتر+ لوگران اکسترا 200 گرم در هکتار مشاهده شد. بنابراین با کاربرد و افزایش تأثیر گذاری علف کش های آکسیال+ لوگران اکسترا، سبب کاهش تنوع زیستی علف های هرز در حاشیه بوم نظام زراعی نسبت به دیگر علف کش ها شد. بیشترین مقدار شاخص تنوع شانون-وینر بر اساس تراکم علف های هرز ( در 0.25 مترمربع) در تیمار با وجین 0.643 و کمترین آن در تیمار آکسیال 650+ لوگران 200 با 0.397 دیده شد. بنابراین با توجه به کاهش شاخص تنوع شانون-وینر و تراکم و وزن خشک علف های هرز، نگرانی های ویژه ای در کاهش تنوع زیستی گیاهی حاشیه بوم نظام های زراعی بدلیل مصرف علف کش های شیمیایی خواهیم داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

657 - بررسی اثر مقادیر کود فسفر و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد سورگوم شیرین (.Sorghum bicolor L.)
یحیی سلیمانی مجتبی علوی فاضل

10.30495/sarj.2021.1939746.1038

به منظور بررسی اثر مقادیر کود فسفر و تراکم بوته بر عملکرد و اجزا عملکرد گیاه سورگوم شیرین، آزمایشی در مرکز تحقیقات نیشکر و صنایع جانبی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. در این آزمایش کود فسفر در 3سطح (120،90،60کیلوگرم در هکتار) أکثر

به منظور بررسی اثر مقادیر کود فسفر و تراکم بوته بر عملکرد و اجزا عملکرد گیاه سورگوم شیرین، آزمایشی در مرکز تحقیقات نیشکر و صنایع جانبی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. در این آزمایش کود فسفر در 3سطح (120،90،60کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل اصلی و تراکم بوته نیز با 3 سطح (120،100،80 هزار بوته در هکتار) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد سطوح کود فسفر اثر معنی داری در سطح یک درصد آماری بر عملکرد بیولوژیکی و همچنین اثر معنی داری در سطح پنج درصد آماری بر تعداد دانه در خوشه سورگوم شیرین داشت. اما تفاوت معنی داری بر عملکرد دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت دیده نشد. در میان سطوح کود فسفر، تیمار کودی 120 کیلوگرم در هکتار از نظر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در خوشه مناسب ترین تیمار شناخته شد. افزایش تراکم بوته سبب افزایش عملکرد دانه سورگوم شیرین شد. در این میان بیشترین عملکرد دانه با 2200کیلوگرم در هکتار از تیمار 120 کیلوگرم در هکتار فسفر وکمترین مقدار عملکرد دانه نیز با 2100 کیلوگرم در هکتار از تیمار 60 کیلوگرم در هکتار فسفر به دست آمد. از طرفی بیشترین عملکرد دانه در تراکم 120 هزار بوته در هکتار با مقداری معادل 2300 کیلوگرم در هکتار و کمترین میزان عملکرد دانه نیز با 2000 کیلوگرم در هکتار از تراکم 80 هزار بوته در هکتار به دست آمد. بر همکنش مصرف کود فسفر و تراکم بوته با یکدیگر نیز بر عملکرد دانه سورگوم شرین معنی دار نبود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

658 - بررسی عملکرد سیب‌زمینی کارهای متداول در منطقه جیرفت و کهنوج
محدرضا کماندار فرهاد خوشنام مسلم نامجو

10.30495/sarj.2021.1938667.1030

جیرفت و کهنوج واقع در جنوب استان کرمان از مناطق عمده تولید سیب‌زمینی در کشور می‌باشند. با توجه به بررسی‌های انجام شده، در این مناطق از کارنده نیمه خودکار با موزع گردنده افقی، کارنده خودکار با موزع پیاله‌ای تسمه‌ای و ‌کارنده خودکار با موزع پیاله‌ای زنجیری جهت کشت مکانیزه أکثر

جیرفت و کهنوج واقع در جنوب استان کرمان از مناطق عمده تولید سیب‌زمینی در کشور می‌باشند. با توجه به بررسی‌های انجام شده، در این مناطق از کارنده نیمه خودکار با موزع گردنده افقی، کارنده خودکار با موزع پیاله‌ای تسمه‌ای و ‌کارنده خودکار با موزع پیاله‌ای زنجیری جهت کشت مکانیزه سیب‌زمینی استفاده می‌گردد. در این پژوهش، جهت بررسی عملکرد و تعیین کارنده مناسب کشت در این مناطق، از آزمایش فاکتوریل با سه نوع سیب‌زمینی کار متداول شامل دو ردیفه نیمه خودکار با موزع گردنده افقی، سیب‌زمینی کار دو ردیفه تمام خودکار با موزع پیاله‌ای تسمه‌ای و سیب‌زمینی کار چهار ردیفه تمام خودکار با موزع پیاله‌ای زنجیری و سه سطح سرعت عملیاتی 4، 5/5 و 7 کیلومتر در ساعت در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با پنج تکرار استفاده گردید. نتایج نشان داد، کارنده با موزع پیاله‌ای تسمه‌ای و کارنده با موزع گردنده افقی در بیشتر شاخص‌های مورد مطالعه از جمله شاخص کیفیت تغذیه، شاخص نکاشت و درصد آسیب‌دیدگی غده‌ها، بهترین نتیجه را به خود اختصاص داده و افزایش سرعت کشت در تمامی کارنده‌ها، باعث افزایش شاخص چندکاشتی، کاهش شاخص کیفیت تغذیه، افزایش شاخص نکاشت و افزایش میزان آسیب‌دیدگی غده‌ها گردید. در بیشتر شاخص‌های مورد نظر، اختلاف بین میانگین‌های حاصله در سرعت‌های 4 و 5/5 کیلومتر در ساعت معنی‌دار نبود و می‌توان سرعت 5/5 کیلومتر در ساعت را بعنوان یک سرعت کشت مناسب برای هر سه کارنده در مناطق جیرفت و کهنوج پیشنهاد داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

659 - اثر مقادیر کودهای نیتروژن و سولفات روی بر عملکرد و اجزای عملکرد جو (Hordeum Vulgare L.)
آروین بهداروندان یحیی سلیمانی مجتبی علوی فاضل

10.30495/sarj.2022.1952124.1066

به منظور مطالعه ی تأثیر سطوح مختلف کودهای نیتروژن و سولفات روی بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دانه گیاه جو (رقم 13 سراسری) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی- پژوهشی واقع در شهرستان کارون استان خوزستان به اجرا در أکثر

به منظور مطالعه ی تأثیر سطوح مختلف کودهای نیتروژن و سولفات روی بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دانه گیاه جو (رقم 13 سراسری) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی- پژوهشی واقع در شهرستان کارون استان خوزستان به اجرا در آمد. در این پژوهش کود نیتروژن در 3 سطح (0، 30، 60 کیلوگرم در هکتار) و کود سولفات روی در 4 سطح (0، 10، 20 و30 کیلوگرم در هکتار) به صورت نواری در زمان کاشت بذر در دسترس گیاه قرار داده شد. نتایج نشان داد سطوح مختلف کود سولفات روی و نیتروژن اثر معنی داری در سطح یک درصد آماری بر عملکرد و اجزای عملکرد جو داشت به طوری که با مصرف 60 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن حداکثر تولید دانه (3/28 تن در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (9/34 تن در هکتار) بدست آمد، همچنین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی تحت تاثیر کود سولفات روی نیز قرار گرفت و حداکثر عملکرد دانه (3 تن در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (9/19 تن در هکتار) از تیمار مصرف 30 کیلوگرم در هکتار کود سولفات روی به دست آمد. در میان سطوح کود سولفات روی، تیمار کودی 30 کیلوگرم روی در هکتار از نظر تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در واحد سطح و شاخص برداشت مناسب ترین تیمار بود. مصرف کود نیتروژن نیز نسبت به شرایط عدم مصرف سبب افزایش تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت و وزن هزاردانه گیاه جو شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

660 - کاربرد قارچ میکوریزا و پوتریسین بر ویژگی های رویشی، عملکرد بذر و اسانس گیاه دارویی زیره سبز (Cuminum cyminum) تحت تنش خشکی
حمیدرضا انجام مهدی حسینی فرهی مسلم عبدی پور

10.30495/sarj.2023.2001810.1166

به منظور بررسی اثر قارچ مایکوریزا و پوتریسین بر خصوصیات رشدی، عملکرد بذر و میزان اسانس گیاه دارویی زیره سبز، مطالعه‌ای دو ساله به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی چمخانی وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع‌طبیعی کهگی أکثر

به منظور بررسی اثر قارچ مایکوریزا و پوتریسین بر خصوصیات رشدی، عملکرد بذر و میزان اسانس گیاه دارویی زیره سبز، مطالعه‌ای دو ساله به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی چمخانی وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع‌طبیعی کهگیلویه و بویراحمد انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل تیمار آبیاری در دو سطح: آبیاری پس از تخلیه 20 درصد (آبیاری معمولی) و 60 درصد (تنش شدید) از آب قابل دسترس گیاه، تیمار تلقیح با قارچ میکوریزا (Glomus intraradices) در دو سطح شاهد (عدم تلقیح) و تلقیح با قارچ (35 گرم اینوکلوم قارچ حاوی تقریباً 1450 هاگ) و محلول پاشی با پوتریسین در سه سطح شاهد (صفر)، 1000 و 2000 میلی‌گرم در لیتر بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی تأثیر معنی‌داری بر صفات رویشی، عملکرد بذر، درصد و عملکرد اسانس زیره سبز داشته ‌است به‌طوری که با افزایش تنش خشکی صفات مورد بررسی به شدت کاهش یافتند. اثر کاربرد قارچ‌ مایکوریزا و پوتریسین بر پارامترهای رویشی، عملکرد بذر و میزان اسانس بسیار معنی‌دار بود. گیاهان تلقیح شده با قارچ‌ مایکوریزا در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده از رشد، عملکرد بذر و میزان اسانس بیشتری هم در شرایط تنش خشکی و هم در شرایط بدون تنش برخوردار بودند. بنابراین می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که در شرایط کم‌آبی تلقیح گیاهان با قارچ‌ آربوسکولار مایکوریزا و محلول پاشی پوتریسین خصوصیات رشدی، عملکرد بذر و اسانس گیاه زیره سبز را بهبود می‌بخشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

661 - ارزیابی شرایط آسایش انسانی تالاب های پلدختر بر اساس مدل های زیست اقلیمی
بهروز پروانه مهدی مهدی نسب

قبل از هر استفاده ای از یک منبع، اگاهی از قابلیت ها و توان آن منبع ضروریست، تا سیاستگزاری و برنامه ریزی بر اساس توان منبع به صورت پایدار انجام شود. شناخت توان آسایش زیست اقلیمی در مناطق مختلف جغرافیایی، می تواند نقش بسیار مهمی در آمایش سرزمین و در نهایت به توسعه مناطق م أکثر

قبل از هر استفاده ای از یک منبع، اگاهی از قابلیت ها و توان آن منبع ضروریست، تا سیاستگزاری و برنامه ریزی بر اساس توان منبع به صورت پایدار انجام شود. شناخت توان آسایش زیست اقلیمی در مناطق مختلف جغرافیایی، می تواند نقش بسیار مهمی در آمایش سرزمین و در نهایت به توسعه مناطق محروم کمک کند. روش کار در این پژوهش تحلیلی و با استفاده از داده های عناصر اقلیمی میانگین روزانه دمای هوا ، دمای خشک، میانگین سرعت باد غالب بر متر بر ثانیه و دمای هوا به سانتیگراد ایستگاه سینوپتیک پلدختر در طی دوره آماری 1390- 1377 و سپس تجزیه و تحلیل آنها در قالب سه مدل زیست اقلیمیEvanzشاخصBecker و مدل Trmvhygrmtryk بوده است تا ضمن دستیابی و مقایسه نتایج حاصل شده از هر مدل با هم یک دید همه جانبه گر و ترکیبی و دارای ضریب اطمینان بالای نسبت به وضیعت آسایش انسانی حاصل شود. نتایج بررسی شاخص های زیست اقلیمی بیانگر وجود شرایط آسایش حرارتی در ماههای مهر ، فروردین، آبان و اسفند و در فصل تابستان دارای شرایط عدم آسایش حرارتی و دوره سرد سال دارای شرایط آسایش دمای خنک و ملایم می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

662 - مکان یابی مناطق بهینه توسعه ی فیزیکی شهر سبزوار بر مبنای شاخص های محیطی
هادی قنبرزاده دربان ابوالقاسم امیراحمدی زاهده پورهاشمی سیما پورهاشمی

توسعه فیزیکی شهرها به صورت جدی با عوامل و شاخص های طبیعی و عوارض مختلف ژئومورفولوژیکی در ارتباط هستند. شهر سبزوار مرکز شهرستان سبزوار واقع در استان خراسان رضوی با وسعت 5/303 کیلومترمربع با محدودیت های فیزیکی توسعه ی شهری مانند مسیل ها، کال ها، جنس خاک و . . . مواجه است. أکثر

توسعه فیزیکی شهرها به صورت جدی با عوامل و شاخص های طبیعی و عوارض مختلف ژئومورفولوژیکی در ارتباط هستند. شهر سبزوار مرکز شهرستان سبزوار واقع در استان خراسان رضوی با وسعت 5/303 کیلومترمربع با محدودیت های فیزیکی توسعه ی شهری مانند مسیل ها، کال ها، جنس خاک و . . . مواجه است. هدف از این پژوهش دستیابی به متغیرهای تأثیرگذار در توسعه ی فیزیکی شهر و دستیابی به الگویی که توسعه ی آتی شهر سبزوار را با کم ترین خسارت به محیط طبیعی مکان یابی نماید، می باشد. روش تحقیق بر پایه توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر مدل سازی داده ها بوده است. ابزار اصلی این تحقیق سامانه اطلاعات جغرافیایی در قالب نرم افزار Arc GIS می باشد. با همپوشانی لایه های اطلاعاتی و نقشه ها (توپوگرافی ، شیب ، ارتفاع ، خاک ، کاربری اراضی ، فاصله از گسل، آبهای زیر زمینی و . . .) در محیط GIS، محدوده بهینه ی توسعه ی فیزیکی سبزوار مشخص گردید. وجود مسیل ها و کال هایی که در محدوده شهر قرار دارد و وقوع سیلاب، خطر آب گرفتگی مناطق مسکونی در جنوب سبزوار را تهدید میکند. سفره های آب زیرزمینی در بخش جنوبی شهر در مسیر توسعه محدودیت هایی را به دنبال داشته که فقط می توان منطقه شمال و شمال شرق شهر سبزوار را به عنوان بهترین گزینه توسعه شهر در نظر گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

663 - ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی : روستای میمند،شهرستان بابک)
الهه صفی جهانشاهی کبری طاهری مهدی خداداد

1063

کیفیت زندگی مردم در نواحی روستایی به عوامل زیادی از جمله اشتغال، درآمد مناسب، دسترسی به خدماتی مانند آموزش و بهداشت، سلامت، محیط طبیعی، امنیت و انجمن های قوی وابسته است. در همین راستا پژوهش حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در بین روستاییان ساکن در روستای میمند ا أکثر

کیفیت زندگی مردم در نواحی روستایی به عوامل زیادی از جمله اشتغال، درآمد مناسب، دسترسی به خدماتی مانند آموزش و بهداشت، سلامت، محیط طبیعی، امنیت و انجمن های قوی وابسته است. در همین راستا پژوهش حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در بین روستاییان ساکن در روستای میمند از توابع شهرستان بابک پرداخته است. جامعه آماری پژوهش حاضر را، که از نوع مطالعه توصیفی- همبستگی است، سرپرستان خانوار روستای میمند تشکیل می دهند. به منظور تعیین تعداد نمونه ها با استفاده از فرمول کوکران با سطح اطمینان 95 درصد (5/0 = p&q) و احتمال خطای (07/0 =d)، 50 سرپرست خانوار به عنوان نمونه انتخاب گردید. ابزار تحقیق از نوع پرسشنامه محقق ساخته بوده که روآیی آن با استفاده از نظرات کارشناسان و اساتید دانشگاهی و پایایی آن با انجام پیش آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (08/0) مورد تأیید قرار گرفت. کلیه محاسبات آماری این پژوهش به وسیله نرم افزار SPSS انجام گرفت. در این ارتباط شاخص های کیفیت زندگی (متغییر وابسته ) و میزان رضایت ساکنان روستا به عنوان متغییر های مستقل در نظر گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد : کیفیت زندگی ، واژه ای پیچیده در ارتباط با شرایط و و ضعیت جمعیت در یک ناحیه یا روستا است . در بر گیرنده ی ابعاد روانی است که شاخص هایی همچون رضایت ، شادمانی و امنیت را در بر می گیرد و در برخی موارد رضایت های اجتماعی نیز نامیده می شود توجه به مفهوم بُعد ذهنی ، یکی از دیدگاه هایی است که در تحقیقات مربوط به کیفیت زندگی به کار برده می شود. این رویکرد که به رویکرد آمریکایی کیفیت زندگی معروف است در نتیجه بین همبستگی بین شاخص های اجتماعی کیفیت زندگی با میزان رضایت ساکنان روستا و مستقیمی (15/0) وجود دارد. از اینرو فرضیه تحقیق با 95% اطمینان تأیید می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

664 - توزیع فضایی شاخص های صنعتی در استان های کشور با استفاده از مدل ضریب ویژگی
احمد تقدیسی احمد حجاریان

بخش صنعت به دلیل توانمندی در ایجاد ارزش افزوده و اشتغال زایی از یک سو و تامین ماشین آلات، تجهیزات و نیازهای سایر بخش های تولیدی و خدماتی از سوی دیگر، از اهمیت بسیار بالایی در رشد و شکوفایی اقتصاد ملی برخوردار است. در واقع به لحاظ چنین جایگاهی است که کشورهای صنعتی و تازه أکثر

بخش صنعت به دلیل توانمندی در ایجاد ارزش افزوده و اشتغال زایی از یک سو و تامین ماشین آلات، تجهیزات و نیازهای سایر بخش های تولیدی و خدماتی از سوی دیگر، از اهمیت بسیار بالایی در رشد و شکوفایی اقتصاد ملی برخوردار است. در واقع به لحاظ چنین جایگاهی است که کشورهای صنعتی و تازه صنعتی شده به تقویت بنیان های صنعتی و اعمال سیاست های سازگار با رشد این بخش پرداخته اند. در عین حال توزیع متعادل امکانات و تجهیزات صنعتی در سطح کشور نیز از جمله مباحث مهم در جهت حرکت صحیح به سمت توسعه می باشد. هدف از تدوین این مقاله، شناسایی و سطح بندی استان های کشور از نظر برخورداری از شاخص های مختلف صنعتی می باشد. بر این اساس تعداد 16 شاخص مرتبط با بخش صنعت از سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385 انتخاب و استخراج شدند. با توجه به شاخص های انتخابی، محاسبات مربوطه برای کشور و به تفکیک استان ها با استفاده از تکنیک های ضریب ویژگی و ضریب تغییر، صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در بین مناطق مختلف کشور به لحاظ برخورداری از شاخص های صنعتی، اختلاف بسیار بالایی مشاهده می گردد به گونه ای که پایین ترین ضریب 03/0 و بالاترین ضریب 51/55 می باشد. در این راستا استان تهران با مقدار ضریب 51/55 در ردیف استان های بسیار توسعه یافته قرار دارد. سپس استان اصفهان با ضریب 7/17 در ردیف استان های توسعه یافته و استان های ایلام، کهگیلویه و بویر احمد و سیستان و بلوچستان به ترتیب با مقادیر 03/0، 12/0 و 13/0 در ردیف استان های بسیار محروم از لحاظ سطوح توسعه یافتگی شاخص های صنعتی قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

665 - بررسی و تبیین محدودیت های فراروی توانمندسازی اجتماعی روستاییان (مطالعه موردی: بخش‏های مرکزی و زبرخان در شهرستان نیشابور)
صادق اصغری لفمنجانی نسیبه حسینی حسین زینتی

توسعه فیزیکی شهرها به صورت جدی با عوامل و شاخص های طبیعی و عوارض مختلف ژئومورفولوژیکی در ارتباط هستند. شهر سبزوار مرکز شهرستان سبزوار واقع در استان خراسان رضوی با وسعت 5/303 کیلومترمربع با محدودیت های فیزیکی توسعه ی شهری مانند مسیل ها، کال ها، جنس خاک و . . . مواجه است. أکثر

توسعه فیزیکی شهرها به صورت جدی با عوامل و شاخص های طبیعی و عوارض مختلف ژئومورفولوژیکی در ارتباط هستند. شهر سبزوار مرکز شهرستان سبزوار واقع در استان خراسان رضوی با وسعت 5/303 کیلومترمربع با محدودیت های فیزیکی توسعه ی شهری مانند مسیل ها، کال ها، جنس خاک و . . . مواجه است. هدف از این پژوهش دستیابی به متغیرهای تأثیرگذار در توسعه ی فیزیکی شهر و دستیابی به الگویی که توسعه ی آتی شهر سبزوار را با کم ترین خسارت به محیط طبیعی مکان یابی نماید، می باشد. روش تحقیق بر پایه توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر مدل سازی داده ها بوده است. ابزار اصلی این تحقیق سامانه اطلاعات جغرافیایی در قالب نرم افزار Arc GIS می باشد. با همپوشانی لایه های اطلاعاتی و نقشه ها (توپوگرافی ، شیب ، ارتفاع ، خاک ، کاربری اراضی ، فاصله از گسل، آبهای زیر زمینی و . . .) در محیط GIS، محدوده بهینه ی توسعه ی فیزیکی سبزوار مشخص گردید. وجود مسیل ها و کال هایی که در محدوده شهر قرار دارد و وقوع سیلاب، خطر آب گرفتگی مناطق مسکونی در جنوب سبزوار را تهدید میکند. سفره های آب زیرزمینی در بخش جنوبی شهر در مسیر توسعه محدودیت هایی را به دنبال داشته که فقط می توان منطقه شمال و شمال شرق شهر سبزوار را به عنوان بهترین گزینه توسعه شهر در نظر گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

666 - پهنه بندی خطر زمین لغزش حوضه آبخیز سد زاکین با استفاده از مدل Inedex overly maps و سامانه سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
سیروس حسن پور لیلا رحیلی خراسانی

زمین لغزش می تواند یکی از عوامل موثر در ایجاد و انتقال رسوبات آبرفتی به سد زاکین در حوضه آبخیز زاکین در استان هرمزگان باشد. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی مناطق لغزشی و تعیین پارامترهای موثر در پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه بالادست سد زاکین به روش،مدل شاخص ترکیب وزنی می أکثر

زمین لغزش می تواند یکی از عوامل موثر در ایجاد و انتقال رسوبات آبرفتی به سد زاکین در حوضه آبخیز زاکین در استان هرمزگان باشد. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی مناطق لغزشی و تعیین پارامترهای موثر در پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه بالادست سد زاکین به روش،مدل شاخص ترکیب وزنی می باشد.در این تحقیق، ابتدا 9 عامل شامل نقشه شیب، جهت شیب، ارتفاع،لیتولوژی، کاربری اراضی، فاصله از سد، فاصله از شبکه آبراهه، فاصله از گسل و میزان بارش منطقه به عنوان متغیرهای تاثیر گذار تعیین شدند. سپس لایه های اطلاعاتی این عوامل با استفاده از نرم افزارهای9,3 Arc GIS تهیه شده و وزن طبقات هر کدام از عوامل با مدل شاخص هم پوشانی نقشه Inedex overly map)) تعیین گردیدند. آنگاه با تلفیق نقشه لایه های اطلاعاتی هر یک از پارامترها در محیط نرم افزارGIS ، اقدام به تهیه نقشه نهایی پهنه بندی خطر زمین لغزش حوضه آبخیز مذکور در 5 طبقه ازحساسیت خیلی زیاد تا خیلی کم صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که عامل زمین شناسی منطقه به عنوان عامل اصلی و عوامل دیگری چون، فاصله از گسل < 500متر، شیب بین 25 تا 45 درصد، بارندگی بیش از >500میلی متر، فاصله از شبکه زهکشی0-50متر،کاربری اراضی لخت مارنی،ارتفاع بین 1400تا2000 متر،فاصله از سد 0-50متر، جهت شیب جنوبی به ترتیب درپراکندگی زمین لغزش های منطقه موثر می باشند. نواحی خیلی پرخطر و پرخطر اغلب در مجاورت مراتع با دامنه های پرشیب و مرتفع تا متوسط ارتفاع گرفته اند. تغییر کاربری اراضی و توپوگرافیکی ناشی از احداث سد، جابجایی مواد رسوبی و حمل و انتقال رسوبات آبرفتی سبب تشدید زمین لغزش های منطقه داشته اند. نتایج نشان می دهد که پهنه بندی خطر زمین لغزش در محیطGIS یعنی روی هم انداختن لایه ها و در نظرگرفتن اشتراک مکان های لغزش در نقشه های مختلف به عنوان عرصه های مستعد لغزش، ارزش واقعی لایه ها اطلاعاتی را نشان نمی دهد. در حالی که استفاده از مدل های مفهومی Multi class maps در کنار سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)علاوه بر خود لایه ها، واحدهای موجود در لایه نیز ارزش و وزن خواهند داشت. که سبب افزایش دقت در تعیین مکان های لغزش در نقشه می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

667 - بررسی تطبیقی شکل و تغییرات دامنه ها با استفاده از شاخص سینوسیتی در ناهمواری های کارستی استان کرمانشاه
سمیه کریمی سیامک شرفی

ناهمواری های سطح زمین با لیتولوژی های متفاوت، تغییرات چشمگیری را از نظر شیب دامنه ای و نوع لندفرم ها نشان می دهند. خطوط منحنی میزان در نقشه های توپوگرافی، یکی از عناصر مهم در تشخیص این تغییرات می باشد. شاخص سینوسیتی از جمله شاخص هایی است که می تواند تغییرات جنس را با اس أکثر

ناهمواری های سطح زمین با لیتولوژی های متفاوت، تغییرات چشمگیری را از نظر شیب دامنه ای و نوع لندفرم ها نشان می دهند. خطوط منحنی میزان در نقشه های توپوگرافی، یکی از عناصر مهم در تشخیص این تغییرات می باشد. شاخص سینوسیتی از جمله شاخص هایی است که می تواند تغییرات جنس را با استفاده از ویژگی های شیب دامنه ای بر روی نقشه های توپوگرافی نشان دهد. هدف از این تحقیق، بررسی وضعیت تغییرات شکل و شیب دامنه ای در انواع سنگ های آهکی و غیرآهکی با استفاده از شاخص سینوسیتی در استان کرمانشاه می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن آماری، میدانی و تحلیلی با استفاده از ابزارهای فیزیکی مانند نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، ژئومورفولوژی، کرویمتر، کمپاس برانتون و GPS می باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که روش های آماری برای بررسی شکل دامنه ها از روی نقشه های توپوگرافی، جهت دست یابی به شاخصی که بتوان با کمک آن نوع جنس را از روی نقشه تشخیص داد، به صورت کامل، معتبر و قابل استفاده نمی باشد. بنابراین نمی توان با استفاده از شاخص سینوسیتی و از روی نقشه های توپوگرافی، به تغییرات نوع جنس سازندها پی برد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

668 - واکاوی رابطه جوی اروپا-اقیانوس اطلس شمالی و اثر آن بر تغییرپذیری بارش در نیمه غربی ایران
محمد امین حیدری فرامرز خوش رفتار مهرداد محمد مرادیان

چکیدهدر این پژوهش با استفاده از داده‌های دوره 50 ساله (1961-2010) دو مرکز NOAA و سازمان هواشناسی کشوری و به کارگیری روش همبستگی پیرسون ارتباط ارتفاع ژئوپتانسیل جو در محدوده اروپا و اقیانوس اطلس شمالی در ترازهای 850 ،500 و 300 هکتوپاسکال با تغییرپذیری بارش در نیمه غربی ا أکثر

چکیدهدر این پژوهش با استفاده از داده‌های دوره 50 ساله (1961-2010) دو مرکز NOAA و سازمان هواشناسی کشوری و به کارگیری روش همبستگی پیرسون ارتباط ارتفاع ژئوپتانسیل جو در محدوده اروپا و اقیانوس اطلس شمالی در ترازهای 850 ،500 و 300 هکتوپاسکال با تغییرپذیری بارش در نیمه غربی ایران مورد تحلیل قرار گرفت. بر اساس یافته‌های پژوهش ارتباط وارون و به عبارت بهتر آلاکلنگی بین تغییرات ارتفاع ژئوپتانسیل جو در هر سه تراز در محدوده‌های مورد بررسی بین اروپا و شمال اقیانوس اطلس وجود دارد. شبکه قراردادی D شرقی (محدوده کشورهای سوییس و آلمان) و B غربی (محدوده سرزمین‌های جنوب گرینلند) دارای ارتباط بسیار قوی و وارون در ترازهای مورد بررسی هستند. همچنین شاخص‌های اختلاف ارتفاع طراحی شده در فصل پاییز ارتباط بسیار قوی را با ناهنجاری‌های بارش در نیمه غربی ایران نشان می‌دهند، به شکلی که با ایستگاه‌هایی مانند خرم آباد، ارومیه، سنندج، کرمانشاه، اراک و همدان ارتباط معنی دار فراتر از سطح اعتماد 99% را با ضریب همبستگی 0.57 تا 0.47 را به دست داده‌اند. این ارتباط تنها محدود به فصل پاییز بوده و در فصلزمستان ارتباط چندان قوی و قابل‌توجهی دیده نمی‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

669 - تحلیلی بر زیست پذیری شهری با تاکید بر بعد کالبدی- زیرساختی (مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران)
مجید صفری یزد یوسفعلی زیاری پروانه زیویار اردوان بهزاد

در پژوهش حاضر، به تدوین چارچوب مفهومی معیارهای زیست پذیری در بافت تارخی پرداخته شده است. تحقیق حاضر از نظر هدف و نوع جزء تحقیقات کاربردی و از نظر ماهیت و روش در گروه تحقیقات توصیفی – تحلیلی با تکیه بر آمار و اعداد و ارقام است که یافته های کمی به صورت تحلیلی و یافت أکثر

در پژوهش حاضر، به تدوین چارچوب مفهومی معیارهای زیست پذیری در بافت تارخی پرداخته شده است. تحقیق حاضر از نظر هدف و نوع جزء تحقیقات کاربردی و از نظر ماهیت و روش در گروه تحقیقات توصیفی – تحلیلی با تکیه بر آمار و اعداد و ارقام است که یافته های کمی به صورت تحلیلی و یافته های کیفی به صورت توصیفی مورد ارزیابی و آزمون قرار گرفتند. جمع آوری داده با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه صورت گرفت و تحلیل آن با نرم افزار آماریSPSS انجام گرفت. جمع آوری داده ها در دو بخش مطالعات کتابخانه ای و مطالعات میدانی، تهیه و تکمیل پرسشنامه و مصاحبه از کارشناسان شهرداری منطقه 12 بلاخص کارشناسان برنامه ریزی شهری و سازمان بهسازی و نوسازی شهری و ساکنان محلات تاریخی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه کارشناسان، مدیران و پرسنل برنامه ریزی شهری و ساماندهی بافت فرسوده بودند، که به طور کلی 123 نفر حجم کل جامعه آماری داشت. نمونه آماری پژوهش مجموع کارشناسان و متخصصان برنامه ریزی شهری وافراد ساکن در منطقه بودند که به تعداد 93 نفر نمونه با استفاده از فرمول کوکران و برجسی انتخاب شدند.نتایج پژوهش نشان داد با توجه به جایگاه بخش مرکزی و به طور خاص منطقه در قلب کلان شهر تهران که به برخی از مهمترین ویژگی های آن به اجمال اشاره گردید و ضرورت بهبود شرایط زیست وشاخص های زیست پذیری ،این منطقه نیازمند اصلاح شرایط موجود مناسب و سازگار با کارکرد های نوین شهری و در مقیاس مرکز یک کلان شهر از یک سو و ارتقاء زیست پذیری منطقه از سوی دیگر می باشد. همچنین انجام مطالعات جامع وگسترده در زمینه علل و زمینه های بوجود آورنده شرایط موجود زیست پذیری منطقه و نیازهای آتی آن با در نظر داشتن اهمیت وشرایط ویژه منطقه 12 در جهت ارتقا وبهبود شرایط زیست پذیری منطقه لازم ومفید است که می تواند از بسیاری آسیب های جدی کالبدی ،اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی در سال های بعد جلوگیری کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

670 - تحلیل و پیش‌بینی امواج گرمایی شهرهای منتخب شمال غرب ایران با استفاده از ریزگردان SDSM و شاخص بالدی
مجید رضایی بنفشه رقیه ملکی مرشت

امواج گرمایی از مهم ترین بلایای آب و هوایی است که آثار زیست محیطی مخرب آن، شناخت و پیش بینی آن را الزامی می نماید. هدف پژوهش حاضر، پیش بینی شرایط آتی امواج گرمایی شهرستان های اردبیل، تبریز و ارومیه طی سال های 2050-2020 با استفاده از ریزگردان SDSM و شاخص بالدی می باشد. ب أکثر

امواج گرمایی از مهم ترین بلایای آب و هوایی است که آثار زیست محیطی مخرب آن، شناخت و پیش بینی آن را الزامی می نماید. هدف پژوهش حاضر، پیش بینی شرایط آتی امواج گرمایی شهرستان های اردبیل، تبریز و ارومیه طی سال های 2050-2020 با استفاده از ریزگردان SDSM و شاخص بالدی می باشد. بدین منظور داده های حداکثر دمای روزانه ی شهرهای منتخب از سال 2005-1961 پس از آماده سازی، وارد نرم افزار SDSM شده و با مدل CanESM2 تحت سناریوهای 8.5،2.6 و RCP 4.8 بررسی و با خروجی ها، روند حداکثر دمای سه ایستگاه مورد مطالعه طی 30 سال آتی بررسی و امواج گرمایی آن ها با استفاده از شاخص بالدی پیش بینی گردید. طبق نتایج حاصل از خطاسنجی مدل مورد مطالعه، شبیه سازی های صورت گرفته از دقت قابل قبولی برخوردار بودند. با توجه به این که هر کدام از شهرها، در یکی ازسناریوها کم ترین خطا را نشان داد، لذا پیش بینی امواج گرمایی هر ایستگاه، با استفاده از کم خطاترین سناریو صورت گرفت. براساس نتایج، میانگین حداکثر دما از اواخر زمستان تا اواخر بهار نسبت به دوره ی پایه کاهش و در اواسط تابستان افزایش جزئی خواهد داشت. در مجموع شاهد روند کاهشی در میانگین حداکثر دما در شهر اردبیل و روند افزایشی محسوس در شهرهای تبریز و ارومیه طی سال های 2050-2020 خواهیم بود. همچنین بررسی امواج گرمایی پیش بینی شده طی سی سال آینده نشان داد که امواج یک روزه در دو شهر اردبیل و ارومیه روند افزایشی جزئی و در شهر تبریز تقریباً بدون روند خواهد بود. امواج گرمایی دو روزه در شهر تبریز و ارومیه روند کاهشی و در اردبیل افزایشی خواهد داشت. روند امواج گرمایی سه روزه در اردبیل و ارومیه کاهشی و در تبریز افزایشی خواهد بود. بیشترین تداوم امواج گرمایی، چهار روزه بود که در ارومیه پیش بینی شد. بیشترین رخ داد امواج گرمایی دو و سه روزه در هر سه شهر در فصول سرد سال خواهد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

671 - تحلیل خشکسالی هیدرولوژیکی آبهای زیرزمینی دشت مهران با استفاده از شاخص GRI
علی عباسی نیا جعفر مرشدی منیژه ظهوریان جبرائیل قربانیان

خشکسالی آب های زیرزمینی زمانی اتفاق می افتد که آبهای زیرزمینی یک منطقه تحت تاثیر خشکسالی طولانی مدت قرار گیرند، در این نوع خشکسالی ابتدا تغذیه، سپس سطح ایستابی و نهایتاً میزان تخلیه سیستم های آبهای زیرزمینی تحت تاثیر خشکسالی کاهش یابد. بنابراین به منظور آگاهی از وضعیت خ أکثر

خشکسالی آب های زیرزمینی زمانی اتفاق می افتد که آبهای زیرزمینی یک منطقه تحت تاثیر خشکسالی طولانی مدت قرار گیرند، در این نوع خشکسالی ابتدا تغذیه، سپس سطح ایستابی و نهایتاً میزان تخلیه سیستم های آبهای زیرزمینی تحت تاثیر خشکسالی کاهش یابد. بنابراین به منظور آگاهی از وضعیت خشکسالی آب های زیرزمینی دشت مهران در استان ایلام از شاخص GRI استفاده گردید. بدین منظور آمار 23 سال از سال 1375 تا سال 1397 تعداد 19 ایستگاه هیدرومتری پس از تدقیق و بازسازی داده ها انتخاب شد. پس از ورود داده های خام اولیه در فایل محاسبات گام به گام شاخص GRI اقدام به محاسبه میانگین، LN ، فاکتور U، پارامتر Shape و پارامتر Scale، لگاریتم در پایه e و توزیع احتمالی GAMMA برای داده های ورودی و محاسبه مقدار H(x) و تفکیک آن در حد بین 5/0 - 0و 1 - 5/0 و محاسبه پارامتر t و Z و در پایان استخراج نتایج نهایی محاسبه شاخص GRI با ترکیب محاسبات موجود در دو جدول نهایی. نتایج تحقیق نشان می دهد که خشکسالی دشت مهران از سال 1375 تا سال 1388 نزدیک نرمال البته با یک نوسان شدید بوده و از سال 1388 تا 1397 دچار خشکی ملایم شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

672 - بررسی نوسانات اقلیمی و تاثیر آن بر روی باغات انار شهرستان ساوه
مهناز پروازی

1528

شاخص و عوامل اقلیمی موثر بر رشد گیاهان را با استفاده از پارامتر های هواشناسی محاسبه و تصویری از رشد و نمو و تولید محصولات در شرایط مختلف آب و هوایی ارائه می دهند.در شرایط تغییر اقلیم شاخص های اقلیمی کشاورزی و باغداری نیز دستخوش تغییر شده که با ارزیابی تغییر این شاخص ها أکثر

شاخص و عوامل اقلیمی موثر بر رشد گیاهان را با استفاده از پارامتر های هواشناسی محاسبه و تصویری از رشد و نمو و تولید محصولات در شرایط مختلف آب و هوایی ارائه می دهند.در شرایط تغییر اقلیم شاخص های اقلیمی کشاورزی و باغداری نیز دستخوش تغییر شده که با ارزیابی تغییر این شاخص ها امکان بررسی واکنش گیاهان زراعی و باغی به شرایط اقلیمی آینده میسر خواهد بود.هدف از این تحقیق محاسبه شاخص های اقلیمی کشاورزی و باغی تحت شرایط آینده اقلیمی و مقایسه این شاخص ها با شرایط فعلی و نهایتا پیش بینی احتمال یخبندان فصلی در منطقه مورد نظر می باشد.منطقه مورد مطالعه در حاشیه کویر ، دارای اقلیم گرم و خشک تا نیمه خشک، دشتهای وسیع، خاک حاصلخیز، دوره سرمای کوتاه ،یخبندان کم و ناگهانی، بارش متوسط 8/216میلی متر ،درجه حرارت متوسط سالانه6/18 ،متوسط رطوبت نسبی 8/46 درصد و نحوه توزیع آنها 5 ماه بدون باران می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

673 - مکان یابی مناطق بهینه توسعه ی فیزیکی شهر سبزوار بر مبنای شاخص های محیطی
هادی قنبرزاده دربان ابوالقاسم امیراحمدی زاهده پورهاشمی سیما پورهاشمی

توسعه فیزیکی شهرها به صورت جدی با عوامل و شاخص های طبیعی و عوارض مختلف ژئومورفولوژیکی در ارتباط هستند. شهر سبزوار مرکز شهرستان سبزوار واقع در استان خراسان رضوی با وسعت 5/303 کیلومترمربع با محدودیت های فیزیکی توسعه ی شهری مانند مسیل ها، کال ها، جنس خاک و . . . مواجه است. أکثر

توسعه فیزیکی شهرها به صورت جدی با عوامل و شاخص های طبیعی و عوارض مختلف ژئومورفولوژیکی در ارتباط هستند. شهر سبزوار مرکز شهرستان سبزوار واقع در استان خراسان رضوی با وسعت 5/303 کیلومترمربع با محدودیت های فیزیکی توسعه ی شهری مانند مسیل ها، کال ها، جنس خاک و . . . مواجه است. هدف از این پژوهش دستیابی به متغیرهای تأثیرگذار در توسعه ی فیزیکی شهر و دستیابی به الگویی که توسعه ی آتی شهر سبزوار را با کم ترین خسارت به محیط طبیعی مکان یابی نماید، می باشد. روش تحقیق بر پایه توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر مدل سازی داده ها بوده است. ابزار اصلی این تحقیق سامانه اطلاعات جغرافیایی در قالب نرم افزار Arc GIS می باشد. با همپوشانی لایه های اطلاعاتی و نقشه ها (توپوگرافی ، شیب ، ارتفاع ، خاک ، کاربری اراضی ، فاصله از گسل، آبهای زیر زمینی و . . .) در محیط GIS، محدوده بهینه ی توسعه ی فیزیکی سبزوار مشخص گردید. وجود مسیل ها و کال هایی که در محدوده شهر قرار دارد و وقوع سیلاب، خطر آب گرفتگی مناطق مسکونی در جنوب سبزوار را تهدید میکند. سفره های آب زیرزمینی در بخش جنوبی شهر در مسیر توسعه محدودیت هایی را به دنبال داشته که فقط می توان منطقه شمال و شمال شرق شهر سبزوار را به عنوان بهترین گزینه توسعه شهر در نظر گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

674 - اثر الگوی کاشت و منابع تامین نیتروژن بر خصوصیات زراعی و عملکرد ذرت704
فهيمه ميرزايي ساسان رضادوست

به منظور بررسی اثر آرایش کاشت و منابع تامین نیتروژن بر ویژگی‌های زراعی، عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه ذرت آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال 1395 در شهرستان پلدشت انجام شد. عامل اول آرایش کاشت در سه سطح شامل (31*45، 25*55 و 22*65) و أکثر

به منظور بررسی اثر آرایش کاشت و منابع تامین نیتروژن بر ویژگی‌های زراعی، عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه ذرت آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال 1395 در شهرستان پلدشت انجام شد. عامل اول آرایش کاشت در سه سطح شامل (31*45، 25*55 و 22*65) و عامل دوم نوع کود نيتروژنه در چهار سطح شامل (شاهد، نیتروکسین، سوپر نیتروپلاس و اوره) بود. اثر این عوامل بر صفات زراعی، اجزای عملکرد، عملکرد دانه و شاخص برداشت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بیانگر اثر معنی دار الگوی کشت و سطوح نیتروژن بر صفات زراعی بود. به طوری که بیشترین ارتفاع بوته، از الگوی کشت 25*55 به دست آمد و کمترین میزان صفات مورد بررسی از الگوی کشت 22*65 بدست آمدند. اثر متقابل نیتروکسین با الگوی کشت 22*55 بیشترین طول بوته و قطر ساقه را داشت. همچنین نتایج حاصل از مقایسه میانگین اثرات الگوی کشت و کاربرد کود بر اجزای عملکرد نشان داد بیشترین وزن بلال (17/0 کیلوگرم)، مساحت برگ بلال (6/391 سانتی مترمربع)، تعداد بلال (3/1)‌‍، تعداد دانه در بلال (7/462 و عملکرد دانه 9329 کیلوگرم در هکتار) مربوط به الگوی کشت 25*55 بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین اثرات متقابل فاکتورهای آزمایشی نشان داد که بیشترین شاخص برداشت (8/41 درصد) در شرایط الگوی کشت 25*55 توأم با مصرف نیتروکسین به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

675 - Spatial and Temporal Variability of Water Quality for Karun River, in Upstream and Downstream Gotvand Dam
راضی خلف سیده زینب یعقوبی

In this study, the spatial and temporal variability of water quality including monthly series of TDS, EC, So4, Cl, Ca and Na in common statistical period 1993-2014 was evaluated for the Karun River. This assessment is based on qualitative data stations including Susan i أکثر

In this study, the spatial and temporal variability of water quality including monthly series of TDS, EC, So4, Cl, Ca and Na in common statistical period 1993-2014 was evaluated for the Karun River. This assessment is based on qualitative data stations including Susan in the upstream of Gotvand reservoir, Gotvand, Mollasani and Ahvaz in the downstream. To determine the parameters trend process, Mann-Kendall and Sen slope estimator tests were used. Also, Petit test was used to determine the breaking point. The results showed that in all quality parameters of the Susan station, a combination of increasing and decreasing trend is observed. Mainly downward trend is corresponding to the wet months and the upward trend is corresponding to the low water months. Susan, Mollasani and Ahvaz stations are located in downstream of Gotvand dam. The results of modified Mann-Kendall showed clear decrease in water quality after Gotvand dam. The upward trend for the quality parameters were observed in all months of the all stations. According to the results of Sen’s slope estimator, the most trend for the EC series was 108.83 micromhos per centimeter per year, for TDS is 76.07 ppm per year, and for Sulfate, Chlorine ,Calcium and Sodium, are respectively 0.52, 0.65, 0.41 and 0.75 ppm per year. In general it can be found that there are no significant changes in water quality for upstream Gotvand during the study period, however, after the dam, severe changes in water quality parameters have occurred. Based on Petit test, most of changes happened in 2006 and 2007 caused by dam constructing, diversion tunnels and coastal loss in these years. That changes the Karun river water quality in downstream of Gotvand dam. Indeed, water quality Variation before and after the dam construction was showed by hydrometric stations. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

676 - Qualitative assessment and mapping of corrosion and sedimentation potential of Marvdasht-Kharameh groundwater
افشین هنر بخش یاسر استواری علی اکبر موسوی

Determining corrosion and sedimentation potentials is one of the most significant quality aspects of groundwater in different expenses. So, the aim of this study is to appoint corrosion and sedimentation potentials by applying Langelier and Ryznar indexes and their comp أکثر

Determining corrosion and sedimentation potentials is one of the most significant quality aspects of groundwater in different expenses. So, the aim of this study is to appoint corrosion and sedimentation potentials by applying Langelier and Ryznar indexes and their compilers in Marvdasht-Kharameh plain underground water. For this purpose, 49 wells of agriculture well were sampled in five years and compilers of total hardness (TH), total dissolved solubility (TDS), total alkalinity (TA) were measured. Simple kiringing statistical earth method was used for mapping of Rynzar and Langelier indexes and their compilers. The results demonstrated that spherical model is the best fitting for Langelier and Ryznar indexes and their compilers. The effect scope for variable compilers was from 15752 to 32711.local correlation class modified from good to intermediate quality. The average of Langelier index was 0.58 that displayed low sedimentation potential to intermediate. The average of Ryznar index was 6.3 which exhibited low corrosion potential in Marvdasht-Kharameh plain aquifer. Based on mapping plots, in the northern parts, TH and TDS compilers and consequently the Langelier index had the most quantity that it displayed intermediate sedimentation potential. Probably in the northern part, carbonate compositor’s effect was evaluated as an increasing factor .By regarding to sedimentation and corrosion potentials, Marvdasht-Kharameh underground water has entirely intermediate quality. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

677 - Regional Evaluation of Hydrometric Monitoring Stations through Using Entropy Theory
سمیه خلیفه ابراهیم خلیفه

Proper design and operation of monitoring systems for water resources management is one of themost important issues of water quality and quantity and accuracy and adequacy of data. The properevaluation of these data has a determining role in the correctand consistent de أکثر

Proper design and operation of monitoring systems for water resources management is one of themost important issues of water quality and quantity and accuracy and adequacy of data. The properevaluation of these data has a determining role in the correctand consistent decisions in the areacovered by the system. Therefore, determining proper distribution and number of monitoringnetwork stations and evaluation of theadequacy of existing network stations are needed to eliminateunnecessary stations and as a result decreasing costs of data productionthat are importantchallenges in the future. In this study, a new approach, based on this theoryof regional value ofhydrometric stations in Bakhtegan- Maharlu watershed has been investigated. In this case, usingdiscrete entropy theory, existing limitations in theprevious studies were removed and consideringthe indices of total information sent by the station S(i), total information received by the stationR(i) and total net information by the station N(i), the monitoring network has been assessed. Theresults of sensitivity analysis showed that values of entropy indices are sensitive to variation ofdata-classification interval. The calculated values of R(i) and S(i)are equivalent completely andeach station received as much information as it sent to other stations. In addition, with regard toacceptable results by Storeajse relation, using this equation to determine the appropriate number ofclasses is recommended. The obtained results showed that 4 out of 14 hydrometric Stations are incritical conditions and it is recommendedthat they should be removed from the network. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

678 - Investigating the Effect of Rainfall Spatial Distribution on Flood in Bakhtiari Dam Basin Using HEC-HMS
علیرضا نیکبخت شهبازی

The disparate spatial and temporal distribution of rainfall in the country and climate variation sometimes leads to rivers flooding and large flood events, which are remarkable for life and financial losses. Flood control design requires accurate knowledge of the flood أکثر

The disparate spatial and temporal distribution of rainfall in the country and climate variation sometimes leads to rivers flooding and large flood events, which are remarkable for life and financial losses. Flood control design requires accurate knowledge of the flood generator basin, especially smaller ones, in large basins. Determining the potential of flood generation to specify the quantitative contribution of each subbasin to the downstream flood generation can be used to determine the index called the flood index of each subbasin. In this research, the effect of rainfall spatial distribution of critical rainfall on the flood potential of the Bakhtiari dam basin was analyzed using HEC-HMS model. The results showed that the effect of spatial distribution of rainfall on the flood index is significant, especially when faced with larger events with more subbasins with more area. On the other hand, the priority of participation of each subbasin in routing on the peak discharge from the basin and eventually on the flood index will be effective. Increasing the depth of rainfall in subbasins with less time of concentration has more effect on the flood index. Different spatial distributions have less effect on flood index in subbasins with the higher time of concentration and area. The results also showed that if the effect of the spatial distribution was not considered, the flood index decreases with increasing the subbasin area. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

679 - The effects of watershed management practices on runoff production using SCS model in Anbaranchay watershed
علی احمدآبادی پرستو غفورپور عنبران

Watershed management has different effects on the amount of runoff and sediment and alteration ofhydrological features in a watershed. In this study, the effects of watershed management on runoff was investigated in the Anbaranchaywatershed. For this purpose, the topogr أکثر

Watershed management has different effects on the amount of runoff and sediment and alteration ofhydrological features in a watershed. In this study, the effects of watershed management on runoff was investigated in the Anbaranchaywatershed. For this purpose, the topography data in format of a digital elevation model, land use, soil hydrological groups and watershed managemetrigeon,and also using Landsat satellite images (5 and 8) and the normalized difference vegetation index (NDVI) changes of land cover in two periods before and after the watershed managementwere used in order to calculate the rate of CN, andby usingthe SCS method, runoff production in the form of rasterdatais modeling.The results showed that watershed management increases rate of NDVI index and its caused the increasing of chlorophyll, as a result it reduces runoff production especially in upstream of watershedAnbaranchay.aslo, It increases the density of vegetation and CN rate of watershed. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

680 - The effect of evaporation reducing coatings on physiological indices of single cross corn growth 704
شکوفه نچف آبادی محمد رضا نوری امام زاده ای مهدی قبادی نیا عبدالرزاق دانش شهرکی

In order to study the physiological indices of maize growth, an experiment was conducted in the 2014 crop year. The experiment was performed as a randomized complete block design with three replications. Treatments included control (uncovered), clear plastic coating, bl أکثر

In order to study the physiological indices of maize growth, an experiment was conducted in the 2014 crop year. The experiment was performed as a randomized complete block design with three replications. Treatments included control (uncovered), clear plastic coating, black plastic, cotton sack, white and blue plastic sack. In the root zone during the season was measured using a tetaprop device and the amount and time of each irrigation event was determined and applied based on MAD = 50 with full water requirement. The results showed the highest leaf area index, crop growth index, index Relative growth and net uptake are related to white sacking and water sacking, which is due to water retention and moisture storage in the soil and cool plant growth environment, and ultimately increases crop growth and high yield and low The highest amount of physiological indicators is related to black plastic coating, which is due to lack of moisture and lack of favorable growing conditions for the plant, which has led to poor yields, so white sack and blue sack have the greatest impact on maintaining water moisture. And have crop yield تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

681 - Qualitative zoning river Karun, Dez and Karkheh using water quality indices
مرجان سالاری حیدر زارعی فریدون وفایی مجتبی زارع صفت

Rivers are discussed as sources of water supply for various uses including agriculture, industry anddrinking. Thus, monitoring the quality of these resources due to the recent drought and urban and ruraldevelopment is one of the important tasks in the field of environme أکثر

Rivers are discussed as sources of water supply for various uses including agriculture, industry anddrinking. Thus, monitoring the quality of these resources due to the recent drought and urban and ruraldevelopment is one of the important tasks in the field of environmental management. In this study,nine stations sampled seasonally the Karoon river, Dez, Karkheh in a one-year period from October2010 to September 2011 was conducted to coincide with cold and warm seasons. Parameters such astemperature, conductivity, dissolved oxygen, pH, turbidity, BOD and COD concentration of anionsand cations with original and microbial parameters were measured. The study used data from theNational Quality Indicators NSFWQI, Pollution Control Commission of India, the Ion ratios andWilcox index. Analysis of parameters on the basis NSFWQI index showed that In the second half ofthe season coincides with the period of high rainfall is high than 50, indicating that quality is bad.Classification of river water quality standards of the Central Pollution Control Commission of Indiais also roughly consistent with the results of NSFWQI. The results showed that the maximum ionconcentration of cation ions sodium –magnesium and chloride anion is the minimum concentration ofions. The classification was measured according to Wilcox index, the resulting quality of the waterwas used for irrigation and drainage for salinity control in the management of land. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

682 - Investigation of the effect of climate change on runoff curve number by using GIS and RS (case study: Mansourabad and Navroud watersheds)
مصطفی یعقوب زاده بهروز اعتباری علی شهیدی علی محمد نوفرستی

Application of gepraphic information system and image processing in evaluation of surface runoff of a watershed in recent years has increased greatly. In the study , the runoff curve number map was prepared using geographic information system (GIS)and Landsat Sattelite أکثر

Application of gepraphic information system and image processing in evaluation of surface runoff of a watershed in recent years has increased greatly. In the study , the runoff curve number map was prepared using geographic information system (GIS)and Landsat Sattelite Images (ETM+)for two watersheds of Mansourabad in southern Khorasan province and Navroud in Gilan province based on the factors of hydrologic soil group, land use, land cover and hydrologic conditions. The land cover map was perpared by NDVI index and watersheds were classified by three classes of good, fair and weak sitation vegetation in Mansourabad watershed but for Navrood watershed, Vegetation had three classes of excellent, good and moderate. Land use map of this watersheds was prepared from Landsat Sattelite Images and Soil Hydrologic Group addition to soil, slope and Landuse, geology maps plus filed investigations. From Coalition of GIS shape files and SCS tables, runoff curve number map was extrcated for both watersheds. In evaluation of accuracy of Curve Number, maximum flood discharge in both two watersheds was simulated by HEC-HMS model and compared with observed data. Low errorr discrepancy between simulated and observed dischrge showed that curve number for both basins was calculated with high accurcy. So results showed that weithing runoff curve number in MansoorAbad basin is highly greater than Navrood basin, that this parameter can cause destructive floods during hight intensity events. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

683 - Investigating Temporal Trends and Spatial Characteristics of Rainfall and Meteorological Drought in the West of Iran during the Last Few Decades
صفر معروفی حسین طبری علی آئینی حسین معروفی

Drought is one of the most serious problems arising for human societies and ecosystems from climatevariability. This phenomenon causes billions of dollars in global damages annually and affects morepeople than any other form of natural disasters.In this study, the trend أکثر

Drought is one of the most serious problems arising for human societies and ecosystems from climatevariability. This phenomenon causes billions of dollars in global damages annually and affects morepeople than any other form of natural disasters.In this study, the trends of rainfall and meteorological drought time series were investigated at tenstations located in the east of Iran for the period of 1966–2005. Amounts of drought severity werecomputed using standard precipitation index (SPI) for a 12-month time scale. The trend analyses of thedata were also performed using the Mann–Kendall test and the Sen’s slope estimator. The results ofthis study showed that the rainfall and drought data had high variations to average values in the studyperiod, and these variations increased with increasing aridity towards the east of the study area. Theresults of the trend tests revealed statistically significant decreasing trends in the rainfall time series ofSar-Pol-Zohab, Bijar, Sanandaj and Saghez stations at the rates of 7.99, 6.68, 5.51 and 5.03 mm/year,respectively. Furthermore, drought severity significantly increased at Kermanshah, Saghez, Sanandajand Khorram-Abad stations during the last four decades. The results indicated that all of the stationsexperienced at least one extreme drought during the study period. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

684 - Evaluate the performance of subsurface drainage to control water level and salinity in agricultural lands of hamidieh based on RGWD and SEI
محمد سلاخپور عباس ملکی َعلی مختاران

The research in the fields of irrigation and drainage network in the province Hamidieh to evaluate the performance of drainage was done in the land. For this purpose, three drainage server farm at intervals of 50, 70 and 80 meters in the area was selected. Blank observa أکثر

The research in the fields of irrigation and drainage network in the province Hamidieh to evaluate the performance of drainage was done in the land. For this purpose, three drainage server farm at intervals of 50, 70 and 80 meters in the area was selected. Blank observation on three drain pipes at intervals of 0.3,0.8,1.5,2.5 and 15 meters of lateral drains in the middle of the line in four rows (1/4 L, 2 / 4L, 3 / 4L and 25 meters of drain output) has been installed.After drilling, construction and equipping of wells observed three times a day, after watering irrigation, the water level in the wells was read. Sampling was conducted at each irrigation water and the electrical conductivity (EC) were measured and recorded at every turn. Discharge is also the entrance to the farm was measured in each irrigation. The average hydraulic conductivity field and in the fields as well as 0.69, 1.04 and 1.13 respectively. Drainage coefficient measured at the research farm (First farm 2.08, 2.27 and second field 2.74 third farm millimeters per day), respectively.According to the drainage and water table RGWD index was specified, desired lateral in each field, in controlling water table have performed well. In the fields of lateral discharge from 1.08 to 0.03 liters liters per second per second is variable within 8 days after irrigation and drainage water salinity is variable from 20.5 to 11.1 dS m. SEI index was negative in all three fields with average value of -1.20 in the first field, -2.50 in the second field and -2.70 in the third field. This indicates proper operation of drainage system in the salt out of the root zone. According to estimates from different formulas drainage water table level in comparison with the measured unsteady and it was concluded pig farms that The mean relative error in measuring the high water table drainage in DummFormula on the basis of the lowest relative error was. And thus measured values pig breeding farms in accordance with the formula for more. The level of 0.3 meters at a distance of around drains underground water table, water table is evident steeper slope. And this represents an increase in the hydraulic conductivity is close to underground drains.So filters are artificial drainage has good performance. RY product performance index for a 0.88 first farm, secondfarm to third farm between 0.78 and 0.83 has been estimated.The second-lowest first farm and field's relative performance. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

685 - Determining water productivity in Andimeshk water farms of Khuzestan
ایمان هرمزی نژاد

With limited water resources and the effects of climate change in recent decades As well as increasing the needs of the industrial, drinking and environmental sectors, water consumption in the agricultural sector as the main consumer of water resources should be control أکثر

With limited water resources and the effects of climate change in recent decades As well as increasing the needs of the industrial, drinking and environmental sectors, water consumption in the agricultural sector as the main consumer of water resources should be controlled in favor of other sectors. In this regard, determining and analyzing water productivity indicators can be a good solution for correct policies for the production of agricultural and non-agricultural products in the pursuit of maximum profit, sustainable development, food security, productive employment and the like. It was enough to determine the correct water consumption. The CPD index can be used as an indicator to evaluate the annual changes in agricultural water productivity in the country. This study was conducted to determine water productivity by calculating the CPD index in farms under dominant cultivation in the region, including cereals, vegetables, weeds and forage crops in Andimeshk region of Khuzestan in three cropping years of 89-88, 90-89 and 91-90. The results showed that the average water productivity in onion is 1.01, tomato 0.94, watermelon 0.88, cucumber 0.84 and wheat 0.76 (kg/m3) among which onion is the most correct consumption in terms of utilization. Water and wheat had the highest water consumption in the study area تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

686 - Qualitative monitoring of physical, chemical and microbial parameters along the water transfer channel of the southeast treatment plant
سید محمد مهدی آیتی مهدی اسدی لور

Rivers are more exposed to secondary pollutants than other water sources (groundwater) due to the entry of some pollutants from the activities of human communities. Investigating the quality of the water transfer canal of the southeast treatment plant is of special impo أکثر

Rivers are more exposed to secondary pollutants than other water sources (groundwater) due to the entry of some pollutants from the activities of human communities. Investigating the quality of the water transfer canal of the southeast treatment plant is of special importance due to the supply of drinking water to the cities of Mahshahr, Bandar Imam and petrochemical industries, other administrative and commercial subscribers of Bandar Imam. In this study, physicochemical and microbial quality parameters including temperature (T), electrical conductivity (EC), total soluble solids (TDS), turbidity (TUR), acidity or alkalinity (pH), water hardness (TH), calcium ( Ca), magnesium(Mg), chloride (Cl-), carbonate (Co2-3), bicarbonate (Hco-3), sodium (Na), potassium (K), chemical oxygen demand (COD), sulfate (SO4 And fecal coliforms were applied along the southeastern water transfer canal from Kot Amir to Sarbandar. .Accordingly, during the period of November 1997 to May 1998, during field operations, quality samples were taken twice a month and each time two quality samples were taken from 5 points along the southeast water canal and a total of 60 quality samples. Water classification in terms of agriculture, drinking and industry was performed based on qualitative analysis through Wilcox, Schuler, and Piper diagrams, and finally, using NSFWQI index, water quality classification was performed. It was acceptable to review the test results and diagrams regarding water quality from the drinking water in the classroom. Also, using the NSFWQI index, water quality along the canal path is average. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

687 - ارزیابی کیفی آب‎های زیرزمینی اطراف دزفول بر اساس پارامترهای طبیعی لایه‎های زمین (EC, DO, TH, PH)
محمد تاج احسان دریکوند مجید رزاز

با توجه به آلودگی و در دسترس نبودن همیشگی آب&lrm;های سطحی و رودخانه&lrm;های فصلی در کل مواقع سال اهمیت استفاده از منابع آب&lrm;های زیرزمینی روزبه روز افزایش می&lrm;یابد. از سوی دیگر با وجود گسترش آلودگی منابع آبی اعم از آب&lrm;های سطحی و زیرزمینی به فاضلاب&lrm;های صنعتی أکثر

با توجه به آلودگی و در دسترس نبودن همیشگی آب&lrm;های سطحی و رودخانه&lrm;های فصلی در کل مواقع سال اهمیت استفاده از منابع آب&lrm;های زیرزمینی روزبه روز افزایش می&lrm;یابد. از سوی دیگر با وجود گسترش آلودگی منابع آبی اعم از آب&lrm;های سطحی و زیرزمینی به فاضلاب&lrm;های صنعتی و شهری و نیز آلوده شدن به سموم دفع آفات کشاورزی، دستیابی به آب بهداشتی را مشکل و گاهی غیرممکن می&lrm;سازد. کیفیت آب در مناطق مختلف، تأثیر&lrm; لایه&lrm;های زمین شناسی را بر کیفیت آب&lrm;های زیرزمینی مشخص می&lrm;کند. لذا شناخت مناطق مستعد به آلودگی&lrm;های مذکور در استفاده بهینه و مناسب از آب در مصارف مختلف با استفاده از شاخص WQI و نرم افزار ArcGIS (ابزار تجزیه و تحلیل مکانی) ما را از صرف هزینه های سنگین حفر چاه و استحصال آب بی کیفیت در مناطق و زمین&lrm;های با مشکلات آلایندگی بی&lrm;نیاز می&lrm;کند. همچنین بررسی روند تغییرات کیفی آبخوان می تواند به تبیین سیاست های کاربردی و عملی برای مدیریت آب&lrm;های زیرزمینی در مسیر بهره برداری پایدار کمک کند. لذا با توجه به استعداد اراضی کشاورزی منطقه دزفول و استفاده غیر اصولی از کودها و سموم دفع آفات کشاورزی در محدوده تغذیه آبخوان، ضرورت انجام تحقیق قوت می&lrm;گیرد. در نتیجه سعی شده در این مقاله مناطق با لایه&lrm;های نامرغوب زمین شناسی با استفاده از نرم&lrm;افزار مذکور شناسایی شود. نتایج تحقیق نشان داد که میزان شاخص بر اساس رابطه در نظر گرفته شده از 76-20 برای چاه&lrm;های محدوده مطالعاتی در نوسان می&lrm;باشد که 6% چاه&lrm;ها در محدوده بد، 19% در محدوده نسبتاً بد، 19% در محدوده متوسط، 50% در محدوده نسبتاً خوب و 6% در محدوده خوب قرار گرفته&lrm;اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

688 - Standard Precipitation Index (SPI) analysis in Karoon 3 Watershed under climate change
علیرضا نیکبخت شهبازی

The aim of this study is to investigate climate change impact on Karoon3 basin in future periods. For this purpose, the simulated precipitation of 10 AOGCM models, including BCM2.0, CGCM3T63, CNRMCM3, CSIROMK3.0, GFDLCM2.0, GISS-ER, HADCM3, INMCM3.0, IPSLCM4, MIROC3.2 M أکثر

The aim of this study is to investigate climate change impact on Karoon3 basin in future periods. For this purpose, the simulated precipitation of 10 AOGCM models, including BCM2.0, CGCM3T63, CNRMCM3, CSIROMK3.0, GFDLCM2.0, GISS-ER, HADCM3, INMCM3.0, IPSLCM4, MIROC3.2 MEDRES was used to simulate drought index. Monthly precipitation was calculated by inverse distance weighted method. Standard Precipitation Index (SPI) was used as watershed drought index. SPI was calculated in 6, 12 and 24 months periods. To determine the feasibility of future periods meteorological data production of LRAS-WG5 model, calibration and verification was performed for the base year (1980-2007). Meteorological data simulation for future periods under General Circulation Models and climate change IPCC scenarios was performed and then the drought frequency and intensity using SPI under climate change effects analyzed. Results showed that normal and wet SPI category is more frequent in B1 and A2 emissions scenarios than A1B. Results showed that difference between maximum and minimum monthly temperature will decline in spring and summer. Drought years are more frequent under A1B and in 2080-2099 periods. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

689 - Agricultural Drought Frequency, Duration analysis in Karoon 3 Watershed under climate change
نیما غلامپور علیرضا نیکبخت شهبازی حسین فتحیان

The aim of this study is investigation of climate change impact on Karoon3 basin in future periods. For this purpose, the simulated precipitation and potential evapotranspirationof four AOGCM models was used to simulate drought index. Monthly precipitation was calculate أکثر

The aim of this study is investigation of climate change impact on Karoon3 basin in future periods. For this purpose, the simulated precipitation and potential evapotranspirationof four AOGCM models was used to simulate drought index. Monthly precipitation was calculated by inverse distance weighted method. Reclamation Drought Index (RDI) was used as watershed drought index. RDI was calculated in 12 months periods. LRAS-WG5 model was used to downscale data from GCM models. To determine the feasibility of future periods meteorological data production of LRAS-WG5 model, calibration and verification was performed for the base year (1991-2015). Meteorological data simulation for future periods under General Circulation Models and climate change IPCC scenarios was performed and then the drought frequency and intensity using RDI under climate change effects analyzed. Results showed that based on calculated RDI frequency rational to base period will increase 12.3 and 9.2 percent in 2011-2030 and 2046-2065, respectively. RDI in 2011-2030 and 2046-2065 will decrease about -0.8, -1.6 percent respectively. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

690 - رتبه‌بندی انواع قرارداد در پروژه‌های عمرانی با رویکرد برنامه‌ریزی سناریو و روش Max-Min (مورد مطالعه: گروه تخصصی قائم) - قبلا ارسال شده است و هم اکنون دوباره ارسال می کنم
Hamid Mirzaie meghdad haji mohammad ali jahromi

با توجه به سیاست حرکت کشور به سمت توسعه همه ‌ساله درصد بالایی از بودجه سالیانه کشور در پروژه‌های عمرانی هزینه می‌گردد. اجرای این پروژه‌ها نیازمند صرف زمان، هزینه و سایر منابع می‌باشد. عدم تنظیم مناسب قراردادهای پیمانکاری و توزیع ناعادلانه مسئولیت‌ها و اختیارها باعث چالش أکثر

با توجه به سیاست حرکت کشور به سمت توسعه همه ‌ساله درصد بالایی از بودجه سالیانه کشور در پروژه‌های عمرانی هزینه می‌گردد. اجرای این پروژه‌ها نیازمند صرف زمان، هزینه و سایر منابع می‌باشد. عدم تنظیم مناسب قراردادهای پیمانکاری و توزیع ناعادلانه مسئولیت‌ها و اختیارها باعث چالش‌های بسیاری میان کارفرمایان و پیمانکاران پروژه‌ها گردیده است. از طرفی پروژه‌های عمرانی در دستیابی به اهداف تعیین‌شده با تهدیدها و فرصت‌هایی در رابطه با عناصر کلیدی پروژه شامل زمان، هزینه و کیفیت مواجه هستند. ریشه بیشتر این تهدیدها و فرصت‌ها را می‌توان در مجموعه‌ای از شرایط عدم قطعیت جستجو کرد که با توجه به شرایط متغیر و بی‌ثبات کشور تأثیر بسیاری در روند انجام پروژه‌ها دارند که می‌بایست نسبت به شناسایی آن‌ها و پیش‌بینی شرایط محتمل اقدام کرد.بوسیله تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند‌شاخصه و رویکرد برنامه‌ریزی سناریو انواع قرارداد پروژه‌های عمرانی صورت گرفته شد. ابتدا انواع قرارداد قابل انعقاد در سازمان شناسایی گردید سپس شاخص‌های رتبه‌بندی گزینه‌ها با مطالعه سند استراتژی سازمان مشخص شد همچنین به منظور مشخص کردن عدم قطعیت‌ها، با مرور ادبیات عوامل موثر بر شاخص‌ها شناسایی و در دو دسته‌بندی خارج از کنترل و تحت کنترل دسته‌بندی گردید که از طریق عوامل خارج از کنترل عدم قطعیت‌ها شناسایی شدند و سناریوها توسعه یافتند. در نهایت از طریق روش Max-Min گزینه‌های استراتژیک به ترتیب روش ]چهار عاملی، E.P.C، روش طرح و ساخت، P.E، روش 3 عاملی و روش کلید چرخان رتبه‌بندی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

691 - شناسایی مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی در زنجیره تأمین تاب‌آور صنعت خودروسازی ایران
Ammar Feyzi Ehsan Sadeh zeynolabdin Aminisabegh Reza Ehtesham Rasi

هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی در زنجیره تأمین تاب‌آور صنایع خودروسازی ایران با تکنیک دلفی فازی، وزن‌دهی و اولویت‌بندی هریک با تکنیک بهترین - بدترین و ارزیابی و رتبه‌بندی صنایع ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در خصوص میزان عملکرد بهره‌گیری از ت أکثر

هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی در زنجیره تأمین تاب‌آور صنایع خودروسازی ایران با تکنیک دلفی فازی، وزن‌دهی و اولویت‌بندی هریک با تکنیک بهترین - بدترین و ارزیابی و رتبه‌بندی صنایع ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در خصوص میزان عملکرد بهره‌گیری از تاب‌آوری در زنجیره تأمین خود با تکنیک‌های مپک و کوالیفلیکس و تجمیع نتایج با تکنیک بُردا می‌باشد. جامعه و نمونه آماری پژوهش حاضر را 10 نفر از مدیران ارشد حوزه لجستیک در شرکت‌های خودروسازی تشکیل‌ می‌دهند. نتایج حاصل از غربال‌سازی مؤلفه‌ها با دلفی فازی نشان داد، الگوی بومی در شش بعد و چهل و دو شاخص شناسایی شدند. نتایج حاصل از وزن‌دهی به ابعاد تاب‌آوری زنجیره تأمین با تکنیک بهترین - بدترین نشان‌ داد، بعد مدیریت جهادی مهم‌ترین بعد تاب‌آوری زنجیره تأمین و بلوغ شایستگی رتبه دوم و چابکی، افزونگی، انعطاف‌پذیری و فرهنگ مدیریت ریسک به ترتیب رتبه‌های سوم تا ششم را کسب نمودند. همچنین شاخص‌های هر بعد نیز وزن‌دهی و رتبه‌بندی شدند. سپس شرکت‌های خودروسازی با مدل پیشنهادی ارزیابی و با تکنیک‌های مپک و کوالیفلیکس رتبه‌بندی گردیدند. نتایج حاصل از تجمیع تکنیک‌ها با روش بردا نشان داد؛ ایران‌خودرو رتبه اول؛ سایپا رتبه دوم و پارس‌خودرو رتبه سوم را ازنظر میزان بهره‌مندی از تاب‌آوری زنجیره تأمین کسب نمودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

692 - ترسیم خطوط راهنمای تدوین شاخص‌های انتخاب و اولویت‌بندی پروژه‌ها به روش تحلیل محتوی
Abdolmehdi Salehizadeh Jaffar Mahmudi

انتخاب و اولویت‌بندی پروژه‌ها از گام‌های اصلی مدیریت سبدپروژه‌ها می‌باشد که براساس شاخص‌هایی صورت می پذیرد که باید پوشش‌دهنده اهداف سازمانی و سیاستهای حاکمیتی آن باشند. تدوین این شاخص‌ها نقش اصلی را در نیل به اهداف سبدپروژه به عهده دارد. از طرفی این شاخص‌ها ارتباط مستقی أکثر

انتخاب و اولویت‌بندی پروژه‌ها از گام‌های اصلی مدیریت سبدپروژه‌ها می‌باشد که براساس شاخص‌هایی صورت می پذیرد که باید پوشش‌دهنده اهداف سازمانی و سیاستهای حاکمیتی آن باشند. تدوین این شاخص‌ها نقش اصلی را در نیل به اهداف سبدپروژه به عهده دارد. از طرفی این شاخص‌ها ارتباط مستقیم با کسب‌و‌کار سازمان داشته و لذا نمی‌توان نسخه از پیش تعیین شده‌ای را برای شاخص‌های اولویت بندی پروژه‌های هر سازمانی تجویز کرد. در مراجع علمی و استانداردهای مدیریت پروژه، شاخص‌های فراوانی توسط محققین ارائه شده است که می‌توان از آنها استفاده نمود لیکن تضمینی بر کفایت شاخص‌ها و اطمینان از پوشش همه اهداف سازمانی وجود ندارد. در این تحقیقات در خصوص جامع بودن شاخص ها به منظور اطمینان از پوشش همه اهداف سازمانی و حاکمیتی کمتر سخنی به میان آمده است. این تحقیق با روش تحلیل محتوی از طریق کنکاش در مضامین و فلسفه وجودی شاخص‌ها، به و استخراج و معرفی خطوط راهنمایی می‌پردازد تا با الهام از این خطوط و معیارها می‌توان اطمینان حاصل کرد که آیا شاخص‌های انتخاب شده پوشش دهنده همه اهداف سازمانی می‌باشند یا نیاز به تدوین و تکمیل شاخص‌ها می‌باشد. نتایج تحقیق طی پرسشنامه‌های دوبعدی شامل نوع سازه و شاخص‌های مرتبط، از خبرگان و مدیران تحقیقاتی نظرخواهی شده و اعتبار نتایج آماری آن تحلیل شده است. خطوط راهنما شامل در سه مولفه درون سازمانی و چهار مولفه حکمرانی سازمانی می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

693 - موانع پیاده سازی زنجیره تأمین سبز در شرکت های تولیدکننده سیمان
Masoud Haghighi Nojoukambari Sina AbouieMehrizi Moghtadalanam Ravanbakhsh

10.30495/imj.2021.686115

یکی از مهم‌ترین صنایع ایجاد کننده آلودگی‌های زیست‌محیطی، صنعت تولید سیمان و شرکت‌های فعال در این صنعت می‌باشد. ﺻﻨﻌﺖ ﺳﯿﻤﺎن از ﻧﻈﺮ درﺟﻪی اﻫﻤﯿﺖ، ﻫﻤﭙﺎی ﺻﻨﺎﯾﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻮﻻد و ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ اﺳﺖ و ﻫﻤﻮاره در اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﯽ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰیﻫﺎ و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﮐﻼن و ﺗﻮﺳﻌﻪای ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﯾﯽ داﺷﺘﻪ از ﮐﺎرآﯾﯽ أکثر

یکی از مهم‌ترین صنایع ایجاد کننده آلودگی‌های زیست‌محیطی، صنعت تولید سیمان و شرکت‌های فعال در این صنعت می‌باشد. ﺻﻨﻌﺖ ﺳﯿﻤﺎن از ﻧﻈﺮ درﺟﻪی اﻫﻤﯿﺖ، ﻫﻤﭙﺎی ﺻﻨﺎﯾﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻮﻻد و ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ اﺳﺖ و ﻫﻤﻮاره در اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﯽ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰیﻫﺎ و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﮐﻼن و ﺗﻮﺳﻌﻪای ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﯾﯽ داﺷﺘﻪ از ﮐﺎرآﯾﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. هدف مقاله حاضر شناسایی موانع پیاده‌سازی زنجیره تأمین سبز با دلفی فازی، وزن‌دهی و اولویت‌بندی هریک با تکنیک بهترین – بدترین فازی، ارزیابی و رتبه‌بندی صنایع سیمان آبیک، اصفهان و تهران در خصوص میزان عملکرد بهره‌گیری از زنجیره تأمین سبز با تکنیک‌ مپک می‌باشد. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی و از نظر جمع‌آوری‌ داده‌ها تحقیق میدانی است. مقاله حاضر به دنبال شناسایی موانع پیاده‌سازی زنجیره تأمین سبز در صنایع سیمان کشور می‌باشد، اکتشافی است. جامعه و نمونه آماری پژوهش حاضر را 12 نفر از مدیران ارشد حوزه لجستیک در شرکت‌های تولیدکننده سیمان تشکیل‌ می‌دهند. نتایج حاصل از غربال‌سازی مؤلفه‌ها با دلفی فازی نشان داد، الگوی بومی در پنج بعد و سی و چهار شاخص شناسایی شدند. نتایج حاصل از وزن‌دهی به موانع پیاده سازی زنجیره تأمین سبز با بهترین – بدترین فازی نشان‌ داد، بعد حمایت و پشتیبانی مهم‌ترین بعد، تکنولوژیکی رتبه دوم و ابعاد اقتصادی، دانش و آگاهی و محیطی به ترتیب رتبه‌های سوم تا پنجم را کسب نمودند. سپس شرکت‌های تولیدکننده سیمان با مدل پیشنهادی ارزیابی و با تکنیک‌مپک رتبه‌بندی گردیدند. در پژوهش حاضر تلاش نمودیم که با طراحی مدل بومی موانع پیاده‌سازی زنجیره تأمین سبز در صنایع تولیدکننده سیمان تا حدی این مهم را تحقق بخشیم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

694 - بهبود پیش‌بینی عملکرد پروژه‌ها با رویکرد یکپارچه ارزش کسب‌شده و تحلیل ریسک فازی
Mojtaba Farrokh

10.30495/imj.2023.1974732.1815

با وجود قابلیت‌هایی که تکنیک مدیریت ارزش‌کسب‌شده در ارزیابی عملکرد هزینه و زمان پروژها دارد، قادر به تخمین عملکرد آتی آن‌ها نیست. در واقع مدیریت ارزش‌کسب‌شده عملکرد آینده پروژه را صرفا براساس عملکرد گذشته آن تخمین می‌زند و تغییر شرایط محیطی یا دیگر عوامل موثر بر عملکرد أکثر

با وجود قابلیت‌هایی که تکنیک مدیریت ارزش‌کسب‌شده در ارزیابی عملکرد هزینه و زمان پروژها دارد، قادر به تخمین عملکرد آتی آن‌ها نیست. در واقع مدیریت ارزش‌کسب‌شده عملکرد آینده پروژه را صرفا براساس عملکرد گذشته آن تخمین می‌زند و تغییر شرایط محیطی یا دیگر عوامل موثر بر عملکرد آینده پروژه را در نظر نمی‌گیرد. تکنیک مدیریت ریسک بر خلاف مدیریت ارزش‌کسب‌شده به افق‌های دورتر نظر داشته و با شناسایی حالات شکست به ارزیابی عملکرد پروژه‌ها می‌پردازد. بدین ترتیب با توجه به گذشته‌نگر بودن تکنیک مدیریت ارزش و آینده‌نگر بودن تکنیک مدیریت ریسک در پیش‌بینی عملکرد آینده پروژه، می‌توان با یکپارچه نمودن آن‌ها به هم افزایی قابل توجه‌ای در مدیریت بهتر پروژه‌ها دست یافت. در این مقاله پس از شناسایی و تحلیل شاخص‌های ریسک بکمک تکنیک FMEA، با استفاده از تکنیک مدیریت ریسک شاخص عملکرد آینده پروژه محاسبه و با شاخص‌های کنونی مدیریت ارزش‌کسب‌شده ترکیب و با شاخص‌هایی جدید به پیش‌بینی بهتر عملکرد آینده پروژه‌ها می‌پردازیم. این شاخص‌های جدید، تحت شرایط عدم‌اطمینان و با استفاده از رویکرد فازی تعیین شده است. در پایان، یک مثال کاربردی برای نشان دادن عملکرد رویکرد پیشنهادی ارائه می‌شود. نتایج نشان می‌دهد که در نظر گرفتن شاخص ارزیابی ریسک، عملکرد پیش‌بینی هزینه و زمان تکمیل پروژه را در مدل مدیریت ارزش‌کسب ‌شده بهبود می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

695 - مسأله مکان یابی- پوشش حداکثری نمایندگی های عاملِ روغن موتورِ خودرو تولیدیِ شرکتِ نفتِ پارس
saeid edris ameri Isa Nakhaei Kamalabadi Masoomeh Zeinalnezhad

10.30495/imj.2022.1945772.1719

رقابت در حوزه شناسائی و توزیع محصولات، نگاه صنعت تولید روغن خودرو را تا حد زیادی به راهبردهای کوتاه مدت محدود کرده است. مدل های مکانیابی به جهت تاثیر بارز و اهمیت فراوان در کاستن از هزینه ها در حوزه تاسیس و راه اندازی تاسیسات تولیدی و توزیع، مورد استقبال صاحبان صنایع، م أکثر

رقابت در حوزه شناسائی و توزیع محصولات، نگاه صنعت تولید روغن خودرو را تا حد زیادی به راهبردهای کوتاه مدت محدود کرده است. مدل های مکانیابی به جهت تاثیر بارز و اهمیت فراوان در کاستن از هزینه ها در حوزه تاسیس و راه اندازی تاسیسات تولیدی و توزیع، مورد استقبال صاحبان صنایع، مهندسین و محققین حوزه های مربوطه قرار گرفته است. از طرف دیگر به لحاظ ظرفیت پوشش جغرافیائی درحوزه توزیع این محصولات که سراسر کشور را پوشش می دهد، تاکنون تحقیقات کمی نسبت به درجه نفوذ هر محصول صورت پذیرفته است. مسئله مکانیابی پوشش حداکثری جهت پاسخگویی به کل تقاضای مشتریان و پاسخ به حداکثر برآورده سازی تقاضای مشتریان با استفاده از تسهیلات موجود منجر به افزایش منافع و سود نهائی می گردد. با توجه به این موضوع در این پژوهش اقدام به استفاده از مسئله مکانیابی- پوشش حداکثری(MCLP) جهت توزیع گسترده تر روغن خودرو در گستره جغرافیایی ایران نمودیم. لذا جهت حل مسئله مکانیابی-پوشش حداکثری از تصمیم گیری چند شاخصه (MODM) با در نظر گرفتن شاخص های کمی و کیفی بعنوان معیارهای ارزیابی استفاده شده است. فرآیند تحلیل شبکه (ANP) روشی نسبتا کارا جهت استفاده از روابط متقابل شاخص ها به طور سیستماتیک می باشد. در این راستا از روش آزمون و ارزیابی تصمیم گیری (DEMATEL) جهت تبدیل روابط علت و معلولی میان شاخص ها و تشخیص وابستگی های داخلی درون مجموعه شاخص ها استفاده گردیده است. در نهایت با توجه به داده های واقعی نمایندگی های با اولویت در استان ها تعیین گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

696 - سنجش رضایت مشتری با استفاده از تصمیم گیری گروهی و تکنیک Ftopsis ( مطالعه موردی شرکت پارس پرند حیان )
Ali-Akbar Farhangi Mahmmud Lotfi Bahare Karbasian

در دنیای امروز سازمانهای موفق خواهند بود که بتوانند رضایت مشتریان خود را بیشتر تأمین کنند چرا که مشتری مهمترین دارایی سازمان می باشد. با توجه به اهمیت موضوع، این مقاله بر ان است که با استفاده از تکنیکهای تصمیم گیری گروهی و تکنیکهای تصمیم گیری چند معیاره فازی اقدام به رت أکثر

در دنیای امروز سازمانهای موفق خواهند بود که بتوانند رضایت مشتریان خود را بیشتر تأمین کنند چرا که مشتری مهمترین دارایی سازمان می باشد. با توجه به اهمیت موضوع، این مقاله بر ان است که با استفاده از تکنیکهای تصمیم گیری گروهی و تکنیکهای تصمیم گیری چند معیاره فازی اقدام به رتبه بندی عوامل موثر بررضایتمندی مشتری نماید. در این راستا ابتدا با استفاده از تکنیک دلفی به همراه مقیاس لیکرت فازی به عنوان روشی مناسب برای تهیه پرسشنامه جهت شناسایی معیارها و شاخصهای آن استفاده شده است. در ادامه با استفاده از تکنیک تأپسیس فازی جهت رتبه بندی معیارهای موثر بررضایتمندی به مشتریان اقدام شده است. و با توجه به وجود ابهام و عدم قطعیت در اظهارات تصمیم گیرندگان بیان داده ها به صورت قطعی نامناسب تشخیص داده شده است و از آنجا که قضاوتهای انسانی نمیتوانند به وسیله مقادیر عددی دقیق برآوردشوند و معمولاً مبهم هستند از روشهای تصمیم گیری چند شاخصه فازی استفاده شده است. در ادامه با استفاده از یک مدل برنامه ریزی خطی اقدام به تعیین اوزان کاردینال سئوالات مطرح شده در پرسشنامه گردیده است.در انتها یک فرمول برای اندازه گیری رضایتمندی مشتریان ارائه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

697 - اولویت بندی تأمین کنندگان به کمک تصمیم گیری گروهی و تعیین برنامه بهینه خرید (مطالعه موردی: شرکت ایساکو)
Salomeh Ghasempour Farsani Alireza Rashidi komijan

مدیریت زنجیره تأمین از مباحث جدید در حوزه مدیریت صنعتی می باشند. در محیط کسب وکار در حال تغییر امروز، ارتباط بین بخش های مختلف زنجیره تأمین از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از مهمترین این بخش ها، بخش خرید و تأمین مواد می باشد، زیرا قسمت عمده ای از هزینه نهایی تولید یک أکثر

مدیریت زنجیره تأمین از مباحث جدید در حوزه مدیریت صنعتی می باشند. در محیط کسب وکار در حال تغییر امروز، ارتباط بین بخش های مختلف زنجیره تأمین از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از مهمترین این بخش ها، بخش خرید و تأمین مواد می باشد، زیرا قسمت عمده ای از هزینه نهایی تولید یک محصول را هزینه خرید مواد اولیه تشکیل خواهد داد. انتخاب صحیح تأمین کنندگان، ضمن کاهش هزینه های خرید رقابت پذیری شرکت را افزایش می دهد. علاوه بر این یکی از مهم ترین تصمیماتی که می بایست در کنار انتخاب تأمین کننده در نظر گرفته شود، تعیین میزان خرید از هر تأمین کننده است. با توجه به اینکه خودرو از هزاران قطعه تشکیل می شود، این امر در صنعت خودرو از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این مقاله ابتدا با بکارگیری تکنیک هایی از تصمیم گیری گروهی چند شاخصه، به شناسایی معیارهای مؤثر در انتخاب تأمین کنندگان شرکت ایساکو پرداخته و سپس تأمین کنندگان اقلام مصرفی این شرکت را اولویت بندی می نماییم. در نهایت نیز با استفاه از یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط، برنامه بهینه خرید را مشخص خواهیم نمود. نتایج این تحقیق که بیانگر برترین تأمین کنندگان اقلام مصرفی و مقدار بهینه خرید است به مدیریت بهتر تأمین کنندگان این اقلام توسط ایساکو کمک خواهد کرد. برای مثال ما نشان می دهیم که یک تأمین کننده در خرید اکثر اقلام مصرفی اولویت دارد و یا تأمین کننده ای دیگر برای هیچ خریدی مناسب نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

698 - ارزیابی عملکرد واحدهای کارگزینی مدیریت شعب بانک ملت با رویکرد ترکیبی مدل‌های تحلیل پنجره‌ای و شاخص مالم کوئیست
Ezatolah Asgharizadeh Masoud Keimasi Elnaz Borji

هدف اصلی این مقاله ارزیابی عملکرد واحدهای کارگزینی 5 منطقه تهران بانک ملت و بررسی کارایی و بهره‌وری آن‌ها با بهره‌گیری از تحلیل پوششی داده‌ها همچنین با استفاده از شاخص بهره‌وری مالم کوئیست می باشد. دوره زمانی موردمطالعه سال‌های 1390-1394 است. در این تحقیق عملکرد هر واحد أکثر

هدف اصلی این مقاله ارزیابی عملکرد واحدهای کارگزینی 5 منطقه تهران بانک ملت و بررسی کارایی و بهره‌وری آن‌ها با بهره‌گیری از تحلیل پوششی داده‌ها همچنین با استفاده از شاخص بهره‌وری مالم کوئیست می باشد. دوره زمانی موردمطالعه سال‌های 1390-1394 است. در این تحقیق عملکرد هر واحد تصمیم‌گیری را در طول زمان ردیابی می کنیم و برای تجزیه‌وتحلیل تغییرات در کارایی و بهره‌وری در طی زمان و همچنین تفکیک بهره‌وری به دو جزء عمده آن یعنی تحولات تکنولوژیک و تغییرات در کارایی از روش تحلیل پنجره‌ای و شاخص مالم کوئیست استفاده می‌شود. نتایج نشان می‌دهد که ادارات کارگزینی مناطق 4 و 5 به ترتیب با میانگین نمرات کارایی فنی 97% و 93% در رتبه اول و دوم قرارگرفته و ادارت مناطق 4 و 5 با میانگین کارایی مقیاس تقریباً 95% دارای کارایی مناسبی است و همچنین ادارات کارگزینی تمام مناطق با میانگین کارایی مدیریت بالای 95% در سطح مطلوبی و مناسبی هستند. با توجه به مقادیر شاخص مالم کوئیست در میان مناطق، منطقه 3(023/1) بهبود بهره‌وری در طی دوره موردبررسی داشته و بررسی تغییرات بهره‌وری کل نشان می‌دهد که سال 91(033/1)، در دوره موردبررسی دارای بیشترین رشد بهره‌وری داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

699 - اولویت بندی شاخص های همکاری های نوآورانه ی تکنولوژیک در شرکت ملی پتروشیمی ایران
Jamshid Nazemi Yaser Ghasemi Nezhad Seyed Reza Salami

امروزه در سرتاسر دنیا تأکید بر نوآوری بین همه شرکت های بزرگ افزایش ییافته است. اثرات جهانی سازی اطلاعات و همچنین عواملی مانند افزایش رقابت نامشخص بودن مرزهایصنعتی سیکل کوتاهتر میان تولید محصول باعث ایجاد محیط تجاری متغیر و نیز پررنگ ‌تر شدن نقش نوآوری در همکاری تکنولوژی أکثر

امروزه در سرتاسر دنیا تأکید بر نوآوری بین همه شرکت های بزرگ افزایش ییافته است. اثرات جهانی سازی اطلاعات و همچنین عواملی مانند افزایش رقابت نامشخص بودن مرزهایصنعتی سیکل کوتاهتر میان تولید محصول باعث ایجاد محیط تجاری متغیر و نیز پررنگ ‌تر شدن نقش نوآوری در همکاری تکنولوژیک شده است. همکاری نوآورانه‌ی تکنولوژیک بر اهمیت نقش نوآوریبه عنوان مفهوم محوری و اساسی در همکاریتکنولوژیکتأکید می کندتا بدین وسیله دسترسی به اهدافی چون بهبود توانمندی نوآورانه تغییررقبا به شرکاء و کاهش هزینه های تحقیق وتوسعه میسر گردد. این تحقیق با هدف شناسایی شاخص های همکاری های نوآورانه‌یتکنولوژیک در شرکت ملی پتروشیمی ایران دسته-بندی و بررسی اهمیت هرکدام از این شاخص ها صورت گرفت.با بررسی دقیق ادبیات تحقیق وبا نظر خبرگان تعداد ۲۰ شاخص برای همکاری های نوآورانه‌یتکنولوژیک در شرکتبازرگانیپتروشیمی استخراج شد و در ادامه با تنظیم پرسشنامه نظرات سیاست گذاران و خبرگان در حوزه هایمرتبط در این شرکت جمع آوری شد. سپس با استفاده از روش‌های آماری تحلیل عاملیاکتشافی و تحلیل واریانس اقدامبهدسته بندی و وزن دهی این معیارها گردید. این معیارها در چهاربُعد خصوصیات سازمان همکار روش های همکاریتکنولوژیک اندازه‌ی سازمان همکار و علمی – آموزشی به ترتیب اهمیت قرارگرفتند. از آنجاییکه در تحقیق صورتگرفته عامل خصوصیات سازمان همکارء مهم‌ترین عاملشناخته شده و در اولویت اول قرار گرفت. لذا افزایش اطلاعات در مورد شریکبا در نظرگرفتن حداقل ریسک و حداکثر بازدهی مذاکره با شریک و توسعه ی توانمندی های جدیدبه ایجاد همکاری نوآورانه‌ی تکنولوژیک موْثر و کارا کمک می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

700 - انتخاب بهترین سیستم عملکرد یکپارچه پویا بر اساس BSC با رویکرد F. MADM
Hamed Karimi Shirazi Mahmoud Modiri

در یک مجموعه تولیدی برای توان رقابت در محیط پویای امروزی اندازه گیری عملکرد سازمان نقش کلیدی در رسیدن آن ها به کارایی و اثربخشی خود دارند. از این منظر شاخص های کلیدی اندازه گیری عملکرد یکپارچه پویا در محیط رقابتی، امری ضروری و اجتناب ناپذیر محسوب می شود. در این تحقیق بر أکثر

در یک مجموعه تولیدی برای توان رقابت در محیط پویای امروزی اندازه گیری عملکرد سازمان نقش کلیدی در رسیدن آن ها به کارایی و اثربخشی خود دارند. از این منظر شاخص های کلیدی اندازه گیری عملکرد یکپارچه پویا در محیط رقابتی، امری ضروری و اجتناب ناپذیر محسوب می شود. در این تحقیق بر آن هستیم که در مسأله، شاخص های تاثیر گذار عملکرد پویا با رویکرد BSC در حوزه صنایع، چگونه می توان یک مدل ریاضی و سلسله مراتبی کارآمد و استوار ارائه کرد که در شرایط عدم قطعیت همراه با تکنیک های AHP و TOPSIS فازی همواره جواب های موجه مناسب داشته باشد و هدف شناسایی و اولویت بندی شاخص های تأثیرگذار مرتبط با ارزیابی عملکرد پویا بر اساس BSC با رویکرد F. MADMبرای تعیین اولویت یک مجموعه از شاخص های پویا در راستای افزایش توان رقابتی در صنایع است. جهت تعیین رتبه بندی شاخص های اثربخش پویا، طی برگزاری جلسات با خبرگان سازمان درخت سلسله مراتبی تصمیم گیری رسم و تدوین گردید. نمونه آماری تحقیق شامل متخصصین، مدیران ارشد حوزة استراتژیک می باشد. از آن جایی که شاخص های مورد استفاده جهت اولویت بندی شاخص های درخت تصمیـم به صورت متـغیـر های کلامی هسـتـند، جمـع آوری داده ها از طریـق پرســش نامه و با رویکردی فازی انجام شده است. از این رو تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه نیز رویکرد فازی دارند. تحقیق به لحاظ هدف از نوع کاربردی و در چارچوب تحقیقات توصیفی-پیمایشی و دارای اهمیت میدانی است و روش حل مسائل از نوع مدل سازی ریاضی و سلسله مراتبی تصمیم گیری چند شاخصه گروهی از نوع فازی است. در نهایت از طریق تعیین استراتژی های اولویت بندی با سه روش میانگیری، بُردا و گُپلند به یک رتبه بندی واحد نیز دست یافتیم. نتایج تحلیل اولویت بندی عوامل و رتبه بندی های انجام شده توسط دو تکنیک نشان می دهد که شاخص هزینه، زمان تحویل، کیفیت می تواند به برنامه ریزان و مدیران سازمان در تصمیم گیری های بلند مدت در جهت رقابت پذیری شرکت کمک کند. در ضمن برای سنجش اعتبار پاسخ های دو روش برای شش گزینه ارزیابی عملکرد پویا همبستگی مثبت و قوی بین نتایج وجود دارد. و طراحی روشی که دقت اندازه گیری هر شاخص عملکرد و اعتبار ارزیابی را افزایش دهد از منطق فازی استفاده شده است. برنامه نویسی در محیط EXCEL انجام شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

701 - طراحی مدل ترکیبی از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره جهت رتبه بندی شعب بانک
Pegah Aminijam Milad Jasemi Zargani

رتبه بندی شعب بانک و فقدان الگوی رتبه بندی جامع که منجر به بهبود عملکرد بانک و درنهایت رشد اقتصادی کشور گردد؛ حائز اهمیت است. هرچند روشهای MCDM کمک زیادی در امر رتبه بندی کرده است؛ اما انتخاب اینکه کدام روش بعنوان جواب برتر پذیرفته شود همواره یک ابهام است. چراکه هیچ ادع أکثر

رتبه بندی شعب بانک و فقدان الگوی رتبه بندی جامع که منجر به بهبود عملکرد بانک و درنهایت رشد اقتصادی کشور گردد؛ حائز اهمیت است. هرچند روشهای MCDM کمک زیادی در امر رتبه بندی کرده است؛ اما انتخاب اینکه کدام روش بعنوان جواب برتر پذیرفته شود همواره یک ابهام است. چراکه هیچ ادعای اثبات شده ای مبنی بر برتری یک روش بر سایر روشها وجود ندارد. از آنجاییکه تاکنون الگوریتم رتبه بندی ترکیبی که بتواند شعب برتر را شناسایی کند ارایه نشده است؛ این پژوهش سعی دارد به منظور دستیابی به رتبه نهایی شعب، رویکردی ترکیبی را معرفی کند. راه حل بهینه آن تعیین وزنهای بهینه روشهای MADM با مدل-خطی است. این رویکرد خصوصا زمانیکه ما نمیتوانیم یک روش رتبهبندی را بر روشهای دیگر ترجیح دهیم کاربرد زیادی دارد. لازم به ذکر است که در این مقاله، شعب یک بانک دولتی رتبهبندی شده است. معیارها با استفاده از روش دلفی در چهار بعد BSC شناسایی شده است. وزن معیارها با روشهای DEMATEL و ANP مشخص شده است. سپس شعب بانک با استفاده از روشهای TOPSIS،VIKOR ، PROMETHEE II،SAW ، WPM و DEA رتبه بندی میشوند که هرکدام از این روشها مهم و قابل توجه اند. از آنجاییکه نتایج حاصل از روشهای مختلف رتبهبندی متفاوت است؛ بهمنظور رسیدن به رتبه-بندی واحد، به جای درنظرگرفتن وزنهای یکسان برای روشهای مختلف، یک مدل وزندهی بهینه پیشنهاد داده می شود. الگوریتم ترکیبی پیشنهادی، اوزان بهینه روشها را محاسبه و شعب رتبه بندی می شوند. این مراحل تا زمان رسیدن به یک رتبه یکتا و نهایی ادامه خواهد یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

702 - شناسایی و انتخاب بهترین تأمین‌کنندگان با بکارگیری روش تصمیم‌گیری چندشاخصه QUALIFLEX
Sohil Hossinzadeh Hashem Moazzez Sasan Beiginaloei

در دو دهه اخیر به‌کارگیری مفهوم مدیریت زنجیره تأمین در صنایع و موضوع انتخاب تأمین‌کننده، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. زنجیره تأمین عاملی حیاتی برای رقابت‌پذیری سازمان‌ها است. هدف این پژوهش بیان روشی ساختاریافته برای ارزیابی و انتخاب تأمین‌کننده است. بر این اساس و أکثر

در دو دهه اخیر به‌کارگیری مفهوم مدیریت زنجیره تأمین در صنایع و موضوع انتخاب تأمین‌کننده، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. زنجیره تأمین عاملی حیاتی برای رقابت‌پذیری سازمان‌ها است. هدف این پژوهش بیان روشی ساختاریافته برای ارزیابی و انتخاب تأمین‌کننده است. بر این اساس و طی یک فرایند گام‌به‌گام تأمین‌کننده مناسب از میان تأمین‌کنندگان فروشگاه زنجیره‌ای رفاه قم در خصوص محصولات لبنی و نوشیدنی با استفاده از داده‌های مربوطه انتخاب میشود. جامعه آماری پژوهش، مدیران و کارکنان فروشگاه رفاه می‌باشد. لذا پس از مشخص شدن شاخص‌های کلیدی، به کمک روش AHP گروهی اوزان شاخصها را مشخص می‌کنیم. همچنین برای مقایسه و رتبه‌بندی تأمین‌کنندگان از روش QUALIFLEX استفاده خواهیم کرد که در تجزیه‌وتحلیل تصمیمگیریها به دلیل انعطافپذیری معیارهای چندگانه تصمیمگیری و اطلاعات ترتیبی مفید است. بر اساس نتایج پژوهش، رتبه‌بندی نهایی تأمین‌کنندگان در محصولات نوشیدنی به‌صورت C > A > D > B و رتبه‌بندی نهایی تأمین‌کنندگان در محصولات لبنی به‌صورت F > E > G است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

703 - شناسایی عوامل موثر بر تولید در صنعت فرش با استفاده از تکنیک همگرایی جوهانسون-جوسیلیوس: مطالعه موردی استان کردستان
Anvar khosravi Ramiar Refaei Hozan Refaei

صنعت فرش در استان کردستان از قدمت و پیشینه طولانی برخوردار است بطوریکه در وضعیت کنونی از لحاظ ظرفیت ها و پتانسیلهای تولید و صادرات فرش، استان کردستان از مزیت نسبی برخوردار بوده و با ظرفیت بالای تشکلهای صنفی توان گسترش تولید و صادرات به بازارهای جهانی را داراست. این مقال أکثر

صنعت فرش در استان کردستان از قدمت و پیشینه طولانی برخوردار است بطوریکه در وضعیت کنونی از لحاظ ظرفیت ها و پتانسیلهای تولید و صادرات فرش، استان کردستان از مزیت نسبی برخوردار بوده و با ظرفیت بالای تشکلهای صنفی توان گسترش تولید و صادرات به بازارهای جهانی را داراست. این مقاله به برآورد تولید فرش در استان کردستان می پردازد. جهت برآورد تابع تولید فرش، سه شاخص اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی تعریف شده است و برای هر شاخص، دو متغیر معرفی شده است. با استفاده از روش همگرایی جوهانسون – جوسیلیوس و دوره زمانی 1390-1380، نتایج بلند مدت نشان می دهد که ارتباط مثبت و معنی داری بین متغیرهای معرفی شده و تولید فرش در استان وجود دارد. با توجه به ضریب ECM کوتاه مدت برآورد شده و قابل اتکا بودن نتایج در سطح 90% می توان گفت، روند حرکت متغیرها به سمت تعادل بلند مدت از تعدیل خوب و قابل توجیهی برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

704 - ارائه یک روش ترکیبی از تحلیل پوششی داده ها و داده کاوی جهت ارزیابی واحدهای تصمیم گیرنده
Alireza Alinezhad Javad Khalili

کارایی از موضوع‌های مهمی است که علاوه بر مدیران شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف، مشتریان استفاده‌کننده از خدمات این شرکت‌ها و سازمان‌ها نیز به آن علاقه‌مند هستند. هدف این پژوهش، بررسی کارایی شرکت‌های داروسازی پذیرفته‌شده در سازمان بورس اوراق بهادار با استفاده از تحلیل پوششی أکثر

کارایی از موضوع‌های مهمی است که علاوه بر مدیران شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف، مشتریان استفاده‌کننده از خدمات این شرکت‌ها و سازمان‌ها نیز به آن علاقه‌مند هستند. هدف این پژوهش، بررسی کارایی شرکت‌های داروسازی پذیرفته‌شده در سازمان بورس اوراق بهادار با استفاده از تحلیل پوششی داده‌ها و سپس ارائه قواعدی با استفاده از داده کاوی است. شاخص مالم کوئیست با امکان‌پذیر ساختن ترکیب مشاهدات سری زمانی و مقطعی، تا حدودی مشکل ناکافی بودن مشاهدات را برطرف می‌کند و برای‌ یافتن روندهای عملکرد‌ یک واحد در طول زمان مفید است. در این پژوهش، ارزیابی کارایی 22 شرکت داروسازی پذیرفته‌شده در سازمان بورس اوراق بهادار با توجه به ورودی‌ها و خروجی‌ها و با استفاده از شاخص مالم کوئیست ورودی محور در طول سال‌های 1395-1391 صورت گرفته است و سپس نتایج حاصل از آن به عنوان برچسب دسته واحدهای تصمیم‌گیرنده که در واقع ورودی روش درخت تصمیم است، مورد استفاده قرار می‌گیرند. درنهایت، با استفاده از درخت تصمیم، قواعد مستتر در داده‌ها استخراج می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

705 - بررسی تأثیر استقرار مدیریت کیفیت بر شاخص های عملکرد مطالعه موردی: شرکت صنایع سیمان دشتستان
Mehran Sadeghi Ali Givechian Sara Bazyari

دهه ی اخیر شاهد تمرکز بسیاری از شرکت ها بر مدیریت کیفیت به عنوان یک فعالیت اساسی جهت بهبود سودآوری، سهم بازار و مزیت رقابتی بوده است. این پژوهش با هدف تعیین میزان به‌کارگیری اصول و فعالیت های مدیریت کیفیت و میزان تأثیر هر یک از فعالیت ها بر یکدیگر و بر شاخص های عملکرد ( أکثر

دهه ی اخیر شاهد تمرکز بسیاری از شرکت ها بر مدیریت کیفیت به عنوان یک فعالیت اساسی جهت بهبود سودآوری، سهم بازار و مزیت رقابتی بوده است. این پژوهش با هدف تعیین میزان به‌کارگیری اصول و فعالیت های مدیریت کیفیت و میزان تأثیر هر یک از فعالیت ها بر یکدیگر و بر شاخص های عملکرد (عملکرد کارکنان و عملکرد عملیاتی) در شرکت صنایع سیمان دشتستان استان بوشهر انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه ی نیروهای شاغل در شرکت صنایع سیمان می‌باشد.در این مقاله برای تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از ضریب همبستگی، جهت آزمون فرضیه ها از نرم افزارSpss و برای آزمون مدل پژوهش از روش مدلسازی معادلات ساختاری و نرم افزارLisrel استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می‌دهند که در بین روابط بین فعالیت های مدیریت کیفیت در شرکت، کارتیمی بر بهبود مستمر بیشترین تأثیر را داراست. همچنین در بین روابط بین فعالیت های مدیریت کیفیت و شاخص های عملکرد، ارتباط ‌های تنگاتنگ بین کارتیمی با عملکرد کارکنان و توجه به مشتری با عملکرد عملیاتی از رابطه ی قوی تری نسبت به بقیه برخوردارند. با توجه به نتایج به‌دست آمده نیز مشخص گردید که بایستی اقداماتی در راستای افزایش مشارکت گروهی و تیمی صورت گیرد و همچنین لازم است در شرکت مورد مطالعه، در کنار توجه به نتایج و محصولات، به مشتریان داخلی و خارجی توجه ویژه ای شود تا از این طریق بتوان به رشد و بهبود شاخص های عملکرد کمک نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

706 - کیفیت (QFD) در ارزیابی کیفی پروژه های ساختمانی (مطالعه موردی: پروژه مسکن مهر شهرستان سنندج)
Heirsh Soltanpanah Said Hoseini

موضوع کیفیت پروژه های مسکن مهر که از سال 1386 در کشور ایران به صورت فراگیر به اجرا در آمده است، همواره مقوله‌ای چالش برانگیز برای متقاضیان و همچنین متولیان و سایر دست اندرکاران پروژه های مذکور بوده است. گرچه جهت ارزیابی کیفیت پروژه های ساختمانی، کمتر مطالعات اختصاصی انج أکثر

موضوع کیفیت پروژه های مسکن مهر که از سال 1386 در کشور ایران به صورت فراگیر به اجرا در آمده است، همواره مقوله‌ای چالش برانگیز برای متقاضیان و همچنین متولیان و سایر دست اندرکاران پروژه های مذکور بوده است. گرچه جهت ارزیابی کیفیت پروژه های ساختمانی، کمتر مطالعات اختصاصی انجام پذیرفته، ولی روش های مختلفی برای بررسی این گونه از پروژه ها می تواند مطرح گردد. در این راستا روش QFD به جهت تکیه بر ملاحظات مورد نظر مشتریان،می‌تواند یکی از مناسب ترین روش ها جهت ارزیابی کیفی این نوع از پروژه ها باشد. در این مقاله از دو رویکرد استراتژیک و عملیاتی QFD استفاده شده است. در رویکرد استراتژیک بیشتر به بعد کلان مفاهیم کیفیت پرداخته و گسترش کیفیت را درسطح مدیریتی فرآیند تولید و خدمات مورد توجه قرار میدهد. به این منظور طی دو مرحله به موضوع پرداخته شده است. در مرحله اول با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و توسعه عملکرد کیفیت (QFD) اطلاعات حاصله مورد تحلیل قرار گرفته و مشخص می شود که بین 16 مؤلفه کیفیت ساختمان و سه عامل ذی مدخل در پروژه های ساختمانی مسکن مهر، یعنی طراح، مجری و سازمان مسکن چه رابطه ای وجود داشته و نقش هر کدام از این سه عامل در ارتقای کیفیت این پروژه ها چه میزان است. در مرحله بعد میزان تطابق پروژه های اجرا شده مسکن مهر با حالت ایده آل مشخص می گردد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که نقش سه عامل طراح، مجری و سازمان مسکن، در احداث مطلوب پروژه مسکن مهر تقریباً یکسان می باشد. همچنین شاخص کیفیت پروژه (QPI) اجرا شده مسکن مهر شهرستان سنندج حدود 53 درصد است. این مدل برای ارزیابی کیفیت کلیه پروژه های عمرانی قابل تعمیم است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

707 - انتخاب بهینه تامین کنندگان بر مبنای رویکرد ترکیبی چند معیاره: تحلیل سلسله مراتبی- بهینه سازی چند معیاره و حل سازشی
Armin Cheraghalipour Mohammad Mahdi Paydar Mostafa Hajiaghaei-Keshteli

در در دهه‌های اخیر، انتخاب تأمین‌کنندگان مناسب به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل حوزه مـدیریت زنجیـره تـأمین مطرح است و برای ارزیابی و انتخاب بهترین تأمین‌کنندگان نیازمند تصمیم‌گیری بـر اسـاس معیارهـای مختلفی است. در این تحقیق یک رویکرد ترکیبی چند معیاره متشکل از تحلیل سلس أکثر

در در دهه‌های اخیر، انتخاب تأمین‌کنندگان مناسب به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل حوزه مـدیریت زنجیـره تـأمین مطرح است و برای ارزیابی و انتخاب بهترین تأمین‌کنندگان نیازمند تصمیم‌گیری بـر اسـاس معیارهـای مختلفی است. در این تحقیق یک رویکرد ترکیبی چند معیاره متشکل از تحلیل سلسله مراتبی و بهینه سازی چند معیاره و حل سازشی ارائه‌شده است کـه در ابتدا به شناسایی مهم ترین شاخص های انتخاب تأمین‌کننده بر اساس مطالعات گذشته و مصاحبه با مدیران شرکت می پردازد و سپس با بهره‌گیری از پرسشنامه، مقایسه های زوجی شاخص‌ها و ماتریس مقایسـات زوجی گروهی با توجه به نظرات مدیران شرکت و بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام می شود. همچنین، با استفاده از روش بهینه‌سازی چند معیاره و حل سازشی (VIKOR) تأمین‌کننده‌های نامزد رتبه‌بندی می‌شوند. همچنین جهت جمع آوری اطلاعات برای آزمون چهارچوب پیشنهادی، یک مطالعه موردی در صنعت خودروسازی به کار گرفته شده است. درنهایت با شناسایی معیارهای مؤثر و تأمین‌کنندگان مناسب و هم راستا بودن نتایج با دیگر تحقیقات، کارایی مدل پیشنهادی اثبات می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

708 - ارزیابی جامع عملکرد گمرک با استفاده از کارت امتیازی متوازن (مطالعه موردی: استانهای آذربایجان غربی، کرمانشاه و کردستان)
Mohammad Nazaripour

هدف پژوهش حاضر ارزیابی عملکرد گمرکات استانهای آذربایجان غربی، کرمانشاه و کردستان با استفاده از چارچوب BSC می باشد. در روش BSC عملکرد یک سازمان بر اساس چهار جنبه مالی، رضایتمندی مشتریان، فرآیند داخلی و رشد و یادگیری مورد ارزیابی قرار می گیرد. در این پژوهش جنبه مالی با اس أکثر

هدف پژوهش حاضر ارزیابی عملکرد گمرکات استانهای آذربایجان غربی، کرمانشاه و کردستان با استفاده از چارچوب BSC می باشد. در روش BSC عملکرد یک سازمان بر اساس چهار جنبه مالی، رضایتمندی مشتریان، فرآیند داخلی و رشد و یادگیری مورد ارزیابی قرار می گیرد. در این پژوهش جنبه مالی با استفاده از متغیرهایی همچون درآمد، اعتبارات/مخارج و نسبت درآمد گمرکی به کل درآمدهای استانی در هر یک از استانها برای سالهای 1390-1386 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای ارزیابی جنبه مشتری 384 نفر از مشتریان با استفاده از فرمول کوکران به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه طراحی شده در زمینه رضایتمندی از خدمات ارائه شده بین آنان توزیع گردید. به علاوه 280 نفر از کارکنان گمرکات استانهای مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه طراحی شده در زمینه میزان رضایتمندی آنان از جنبه های فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری بین آنان توزیع گردید. یافته های پژوهش نشان داد که جنبه مالی (درآمدهای گمرکی منهای اعتبارات/ هزینه) در طی سالهای 1390-1386 منفی و سهم درآمدهای گمرکی از کل درآمدهای استانی در هر یک از استانهای مورد مطالعه بسیار ناچیز است. اما میزان رضایتمندی مشتریان از خدمات ارائه شده و همچنین میزان رضایتمندی کارکنان در جنبه های فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری در وضعیت مناسبی قرار ندارد. همچنین طبق یافته های پژوهش مشخص گردید که در هر چهار جنبه BSC، استان آذربایجان غربی در مقایسه با استانهای کرمانشاه و کردستان از وضعیت مناسبتری برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

709 - بکارگیری ANP فازی در تعیین شاخص های اصلی انتخاب محصول در شرکت سایپادیزل
Hamed Aghakassiri Roxana Fekri

با توجه به منابع مدیریتی محدود و عدم امکان تخصیص منابع بطور کامل، انتخاب محصول مناسب جهت تولید در شرکت های صنعتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. شرکت های تولید کننده خودرو در رده تجاری و سنگین مورد استفاده در حمل و نقل جاده ای نیز از این قاعده مستثنی نیستند ، به أکثر

با توجه به منابع مدیریتی محدود و عدم امکان تخصیص منابع بطور کامل، انتخاب محصول مناسب جهت تولید در شرکت های صنعتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. شرکت های تولید کننده خودرو در رده تجاری و سنگین مورد استفاده در حمل و نقل جاده ای نیز از این قاعده مستثنی نیستند ، به طوری که زیاد بودن گزینه های انتخابی توسط شرکت های مادر و همچنین رقابت میان شرکت های معتبر، موجب افزایش شاخص انتخاب محصول مناسب در این صنعت شده اند. هدف از این مقاله، تعیین و اولویت بندی شاخص های اساسی در انتخاب محصول مناسب در شرکت های خودروسازی سنگین می باشد که در این خصوص مطالعه موردی در شرکت سایپادیزل انجام شده است. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات، پیمایشی بوده که از طریق توزیع پرسش نامه بین مدیران بخش تحقیقات و مهندسی سایپادیزل انجام شده است. به طوری که ابتدا عوامل داخلی و خارجی سازمان‌های تولید کننده خودروهای سنگین شناسایی می‌ شود و سپس شاخص های ارزیابی و انتخاب محصولات سنگین مناسب در شرکت سایپا استخراج خواهد شد و در نهایت با روش فرایند تحلیل شبکه ای فازی (FANP) این معیار ها الویت بندی می شوند. نتایج حاصل از این تحقیق که با استفاده از روش ANP فازی بررسی شده است مؤید آن است که از بین شاخص های انتخاب محصول، هزینه و میزان رضایت مشتریان بیشترین الویت را دارا می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

710 - بررسی شاخصهای موفقیت کارآفرینی در توسعه واحدهای صنعتی با استفاده از تکنیک MCDM (مطالعه موردی : صنایع استان سمنان)
Younos Vakil Alroaia Mojtaba Javidnia

هدف از این تحقیق، شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر موفقیت کارآفرینان و تأثیر آن بر توسعه بخش صنعت است. اگر چه تاکنون در باره عوامل موفقیت کارآفرینی تحقیقات متعددی صورت پذیرفته، ولی مطالعاتی مبنی بر شناسایی عوامل حیاتی و درجه تأثیر آن بر روی شبکه ای از عوامل تاکنون صورت أکثر

هدف از این تحقیق، شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر موفقیت کارآفرینان و تأثیر آن بر توسعه بخش صنعت است. اگر چه تاکنون در باره عوامل موفقیت کارآفرینی تحقیقات متعددی صورت پذیرفته، ولی مطالعاتی مبنی بر شناسایی عوامل حیاتی و درجه تأثیر آن بر روی شبکه ای از عوامل تاکنون صورت نگرفته است. در این تحقیق وبا توجه به اهمیت فراوان صنعت یک کشور در توسعه اقتصادی کشور، به ارزیابی و رتبه بندی شاخصهای موفقیت کارآفرینی در توسعه صنایع استان سمنان پرداخته شده است. لذا پس از مطالعه پیشینه تحقیق و با به کارگیری نظرات خبرگان، سیزده شاخص اصلی موفقیت کارآفرینی در بخش صنعت شناسایی گردید. سپس نمونه ای متشکل از100 شرکت واقع در6 شهرک صنعتی فعال استان سمنان تعیین و پرسشنامه هایی به منظور بررسی میزان تأثیرات متقابل هر یک از شاخصها بر روی یکدیگر و همچنین بررسی میزان تأثیر هر عامل بر روی شبکه عوامل، میان مدیران ارشد این شرکتها توزیع و جمع آوری گردید. آنگاه با استفاده از تکنیک دیماتل داده ها آنالیز شد. اساس این تکنیک بر مبنای نظریه گراف است. این تکنیک عوامل مؤثر بر موفقیت کارآفرینی در بخش صنعت را به دو دسته اثرگذار و اثرپذیر تقسیم نمود. در ادامه با به کارگیری روش تحلیل فرآیند شبکه ای(ANP)، اوزان مرتبط با هر یک از این شاخصها تعیین گردید و در نهایت با کمک روش ویکور، رتبه بندی نهایی شاخصها انجام گرفت. نتایج رتبه بندی نهایی بیانگر آن است که عامل " نوآوری، خلاقیت وایده سازی " به عنوان مهمترین عامل در بین مجموعه عوامل می باشد. به علاوه عامل " اهل کار وعمل بودن" به عنوان کم اهمیت ترین عامل در بین مجموعه عوامل موفقیت کارآفرینی درتوسعه بخش صنعت معرفی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

711 - استفاده از روش تحلیل تاکسونومی برای انتخاب سیستم بارگیری معدن سنگ آهن سنگان
Mohammad Hayati Mohammad Ataie Amir Fardin

انتخاب ماشین آلات یکی از تصمیمات مهم و پارامترهای اصلی طراحی معادن روباز می باشد که بر روی اقتصادی بودن عملیات معدن کاری تاثیر قابل ملاحظه ای دارد. در بیشتر فعالیت های معدن کاری، هزینه های بارگیری مواد یکی از اجزای اصلی هزینه های عملیاتی است و از این رو مسئله انتخاب ماش أکثر

انتخاب ماشین آلات یکی از تصمیمات مهم و پارامترهای اصلی طراحی معادن روباز می باشد که بر روی اقتصادی بودن عملیات معدن کاری تاثیر قابل ملاحظه ای دارد. در بیشتر فعالیت های معدن کاری، هزینه های بارگیری مواد یکی از اجزای اصلی هزینه های عملیاتی است و از این رو مسئله انتخاب ماشین آلات یکی از چالش ‌های اساسی مدیران معدن می باشد که پارامترها و معیارهای زیادی در آن نقش دارند. لذا در این تحقیق معیارهای میزان تولید روزانه، تعمیر و نگهداری، هزینه سرمایه ای ماشین، بهره‌برداری، مجموع هزینه های عملیاتی ماشین، مجموع پارامترهای عملیاتی، انعطاف‌پذیری، عمر مفید دستگاه، فضای کار مورد نیاز ماشین، عمر معدن، سیکل کاری ماشین به عنوان معیارهای مهم و اصلی در انتخاب ماشین بارگیری، در نظر گرفته شده اند. از این رو با مسئله انتخاب یک گزینه مناسب از بین گزینه های موجود (5 سیستم بارگیری)، بر اساس معیارهای موثر (12 معیار مذکور) مواجه هستیم که با استفاده از روش های تصمیم گیری چند شاخصه، ارزیابی ها و در نهایت انتخاب سیستم بارگیری مناسب را می توان به صورت علمی تر و قابل استناد و معتبر انجام داد. در این تحقیق از روش تحلیل تاکسونومی به عنوان یکی از مهم ترین روش های تصمیم گیری چند شاخصه برای انتخاب سیستم بارگیری مناسب در معدن سنگ آهن سنگان استفاده شده است. بر این اساس سیستم شاول هیدرولیکی و تراک به عنوان سیستم بارگیری مناسب معدن سنگان پیشنهاد و انتخاب شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

712 - تعیین شاخص های ارزیابی سطح کیفیت فرآیندهای نگهداری و تعمیرات ماشین آلات
Gholamreza Hashemzadeh Mehdi Vahedi Azad

با توجه به نقش فرآیند نگهداری و تعمیرات در آماده به کار نگهداشتن ماشین آلات و تجهیزات تولید و کاهش توقفات و ایجاد زمینه ای برای مشارکت بیشتر کارکنان در هدایت و راهبری این فرآیند، لازم است که فرآیند نگهداری و تعمیرات، پایش و اندازه گیری شده تا از این طریق بتوان عوامل بهب أکثر

با توجه به نقش فرآیند نگهداری و تعمیرات در آماده به کار نگهداشتن ماشین آلات و تجهیزات تولید و کاهش توقفات و ایجاد زمینه ای برای مشارکت بیشتر کارکنان در هدایت و راهبری این فرآیند، لازم است که فرآیند نگهداری و تعمیرات، پایش و اندازه گیری شده تا از این طریق بتوان عوامل بهبود را شناسایی کرد و جهت ارتقا برنامه ریزی شود. هم اکنون در صنایع، شاخص هایی مرتبط با زمان مورد استفاده قرار می گیرد که از کفایت لازم برای پایش این فرآیند برخوردار نیست. با توجه به اهمیت موضوع، شناسایی وارائه شاخص های که از بتواند فرآیند نت را پایش نماید از اهمیت بالایی برخوردار است. در این تحقیق تلاش شده است با تاکید بر عامل زمان و هزینه و. . . به عنوان معیارهای کنترلی , شاخص هایی را برای ارزیابی سطح کیفیت خدمات نگهداری و تعمیراتارائهنمود. در این تحقیق شاخص های پیشنهادی اثر گذار در سطح کیفیت فرآیند های نگهداری و تعمیرات از سه منظر مطابقت با خواسته های مشتری، شاخص های فرآیند نگهداری و تعمیرات و شاخص های خروجی های فرآیند مورد توجه قرار گرفته است و نتیجه به کارگیری آن در فرآیند نگهداری و تعمیرات شرکت پارس خودرو، مبین کارایی این روش جهت ارزیابی سطج کیفیت فرآیند نگهداری و تعمیرات می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

713 - رتبه بندی شاخص های ارزیابی متوازن به منظور ارزیابی عملکرد در شرکت های توزیع نیروی برق ایران با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی فازی
Shokraleh Khajavi Omid Nejati

هدف این پژوهش، رتبه بندی شاخص های متناسب با چهار معیار کارت امتیازی متوازن (BSC) یعنی مالی، مشتری، رشد و یادگیری و فرآیندهای داخلی از طریق بکارگیری رویکرد تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) برای کاستن رویکرد ذهنی و گزینشی افراد در ارزیابی عملکرد می باشد. روش پژوهش، از نظر ه أکثر

هدف این پژوهش، رتبه بندی شاخص های متناسب با چهار معیار کارت امتیازی متوازن (BSC) یعنی مالی، مشتری، رشد و یادگیری و فرآیندهای داخلی از طریق بکارگیری رویکرد تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) برای کاستن رویکرد ذهنی و گزینشی افراد در ارزیابی عملکرد می باشد. روش پژوهش، از نظر هدف کاربردی بوده و ماهیتی توصیفی دارد که با بکار گیری ابزار پرسشنامه و روش پیمایشی داده های مورد نیاز را جمع آوری کرده است. جامعه آماری این پژوهش شامل مدیران و روسای بخش ها در شرکت توزیع برق یزد می باشد و از نمونه گیری به روش هدفمند استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که معیار مشتری و رشد و یادگیری، به ترتیب دارای بیشترین وزن در بین معیار‌ها می باشند. همچنین در اولویت بندی شاخص ها، شاخص های رضایت مشتری، رضایت سنجی کارکنان راندمان تولید و سود خالص در اولویت هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

714 - تاثیر شاخص توده بدنی، مصرف دخانیات و مصرف الکل بر سالمندی موفق با میانجی‌گری کیفیت زندگی در سالمندان مبتلا به دیابت نوع دو
مهین اکسیر زهره رئیسی حسینعلی مهرابی محمد سلطانی‌زاده

این پژوهش با هدف، تاثیر شاخص توده بدنی، مصرف دخانیات و مصرف الکل بر سالمندی موفق با میانجی‌گری کیفیت زندگی در سالمندان مبتلا به دیابت نوع دو انجام شد. روش پژوهش مقطعی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه سالمندان 60 سال و بالاتر مبتلا به دیابت نوع 2 که تحت أکثر

این پژوهش با هدف، تاثیر شاخص توده بدنی، مصرف دخانیات و مصرف الکل بر سالمندی موفق با میانجی‌گری کیفیت زندگی در سالمندان مبتلا به دیابت نوع دو انجام شد. روش پژوهش مقطعی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه سالمندان 60 سال و بالاتر مبتلا به دیابت نوع 2 که تحت پوشش مراکز بهداشتی شهر شیراز در سال 1398 تشکیل دادند، که از میان آن‌ها، تعداد 593 نفر با روش نمونه‌گیری در دسترس در دو مرحله انتخاب شدند. در این پژوهش از ابزارهای آزمون مختصر وضعیت شناختی (فولشتاین و همکاران، 1975)، پرسشنامه عملکرد جسمی (بارتل، 1965)، و برای سالمندی موفق از پرسشنامه‌های بهزیستی اجتماعی (کییز، 2004)، پرسشنامه سلامت معنوی (پولوتزون و آلیسون، 1982)، رضایت از زندگی (دینر، 1985) و پرسشنامه کیفیت زندگی (توماس، 1986) استفاده شد که همگی از اعتبار و پایایی قابل قبولی برخوردار بودند. به منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS-V23 و PLS استفاده گردید. هم‌چنین به‌منظور پاسخگویی به فرضیه‌های پژوهش از مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته-های پژوهش نشان داد که مدل از برازش مدل در سطح متوسط تایید شد. هم‌چنین نتایج نشان داد بین متغیرهای شاخص توده بدنی، مصرف دخانیات و مصرف الکل و سالمندی موفق با میانجی‌گری کیفیت زندگی روابط معنی داری مشاهده نشد. بنابراین توجه به متغیرهای مذکور در پیشگیری و طراحی درمان‌های مناسب‌تر به پژوهشگران و درمانگران در سالمندان مبتلا به دیابت یاری می‌رساند. نتایج بعدی پژوهش نشان داد که بین میزان مصرف الکل در سالمندان مبتلا به دیابت نوع دو و سالمندی موفق با میانجی گری کیفیت زندگی رابطه معکوس و غیر معنی داری وجود دارد. از جمله مشکلات کشورهای مختلف به ویژه کشورهای در حال توسعه، همراهی پدیده گذار جمعیتی با گذار اپیدمیولوژیک است. به این صورت که هم زمان با عبور از جمعیتی جوان با باروری و مرگ زیاد به سوی جمعیتی با باروری و مرگ کم، با اجرای برنامه مبارزه با بیماری های واگیر و ارتقای آموزش و بهداشت، الگوی بیماری های جامعه به نفع بیماری های مزمن مانند دیابت تغییر یافته است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

715 - بررسی شاخص‌های ادب غنایی در اشعار آیینی ملک‌الشعرا بهار
شبنم کریم شاهی ملایری رضا صادقی شهپر حجت اله غ منیری

شعر آیینی به دلیل غلبۀ احساسات شاعر، یکی از مهم‌ترین گونه‌های ادب غنایی است و بالتبع اکثر شاخص‌های صوری و محتوایی ادبیّات غنایی در زیربنای آن به‌کار رفته‌است. این پژوهش، با هدف بررسی و تبیین بازتاب شاخص‌های ادب غنایی در اشعار آیینی ادبیّات مشروطه فارسی -مطالعه موردی اشع أکثر

شعر آیینی به دلیل غلبۀ احساسات شاعر، یکی از مهم‌ترین گونه‌های ادب غنایی است و بالتبع اکثر شاخص‌های صوری و محتوایی ادبیّات غنایی در زیربنای آن به‌کار رفته‌است. این پژوهش، با هدف بررسی و تبیین بازتاب شاخص‌های ادب غنایی در اشعار آیینی ادبیّات مشروطه فارسی -مطالعه موردی اشعار آیینی ملک‌الشعرا بهار- انجام شده‌است. ملک‌الشعرا بهار از شاعران برجستۀ دورۀ مشروطه و ملک‌الشعرای آستان قدس رضوی در سرایش اشعار آیینی به‌ویژه در رثای پیامبر و امامان معصوم ید طولایی داشت. او حقیقت سیمای معصومین علیه‌السلام را با تخیّلی سرشار از عاطفه و احساس سروده و آنان را در آیینۀ شعرش در قالب زبانی غنایی توصیف کرده‌است. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی_توصیفی و بر پایۀ مطالعات کتابخانه‌ای انجام شده و در پی پاسخ به چندی و چونی شاخص‌های ادب غنایی در اشعار آیینی ملک‌الشعرا بهار است تا بسامد و برجستگی آن‌ها را نشان دهد. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد، شاخص‌های محتواهایی چون وصف، دید منفی نسبت به روزگار، اشاره به اعیاد مذهبی و ولادت معصومین و ... در شعر بهار برخاسته از عاطفۀ شاعر (غم و شادی) است که در ساختارهای بلاغی (شاخص‌های صوری)، تشبیه، استعاره و نیز زبانی غنایی با واج‌آرایی و موسیقی غنایی نمود یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

716 - مؤلفه ها و شاخص های توسعه حرفه ای معلمان آموزش زبان انگلیسی: سنتزپژوهی بر اساس مدل روبرتس
فهیمه کریمی امین کریم نیا حمید اشرف حسین خدابخش زاده

هدف پژوهش حاضر، شناسایی شاخص‌ها و مؤلفه‌های توسعه حرفه‌ای معلمان آموزش زبان انگلیسی می‌باشد. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتز پژوهی است. جامعه پژوهش کلیه مقالاتی هستند(124 مقاله) که از سال 2011 تا 2023 میلادی در مورد توسعه حرفه‌ای معلمان آموزش زبان انگلیسی ارائه شده أکثر

هدف پژوهش حاضر، شناسایی شاخص‌ها و مؤلفه‌های توسعه حرفه‌ای معلمان آموزش زبان انگلیسی می‌باشد. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتز پژوهی است. جامعه پژوهش کلیه مقالاتی هستند(124 مقاله) که از سال 2011 تا 2023 میلادی در مورد توسعه حرفه‌ای معلمان آموزش زبان انگلیسی ارائه شده‌اند. نمونه پژوهش 30 مقاله است که این تعداد بر اساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده‌ها و به صورت هدفمند انتخاب شده‌اند. داده‌های پژوهش از تحلیل کیفی مقالات مورد مطالعه، گردآوری شده‌اند. با تجزیه و تحلیل داده‌ها، ابعاد توسعه حرفه‌ای معلمان در 5 بُعد، 19 عامل و 73 مقوله شامل بُعد فردی(ویژگی-های اخلاقی، انگیزش و علاقه، خودراهبری، مهارت‌های ارتباطی، مهارت‌های یادگیری مادام‌العمر و مهارت‌های فراشناختی)؛ بُعد پداگوژیک(یادگیری مشارکتی، پروژه محوری، استفاده از رویکرد ترکیبی، کوچینگ و منتورینگ ) بُعد دانش محتوای تخصصی(دانش محتوایی – تربیتی، دانش محتوایی-موضوعی، دانش محتوایی-فناورانه) و بُعد عوامل برنامه‌ای(نیازسنجی، مدیریت دانش، فراهم‌سازی منابع چندگانه، ویژگی برنامه‌های توسعه حرفه‌ای) و بُعد ارزیابانه فرآیند (شامل شاخص‌هایی چون جامعیت در ارزیابی و ارائه بازخورد و تکالیف اصلاحی) طبقه بندی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

717 - تاثیر هشت هفته تمرین هوازی بر VO2max و شاخص توده بدنی زنان دارای اضافه وزن و چاق در گونه های مختلف ژنوتیپ های NRF1 و NRF2
مریم کمری مسعود رحمتی مهدی بوستانی

10.30495/pah.2023.2002734.1066

مقدمه: هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین تاثیر هشت هفته تمرین هوازی بر VO2max و شاخص توده بدنی زنان دارای اضافه وزن و چاق در گونه‌های مختلف ژنوتیپ‌‌های NRF1 و NRF2 بود.روش‌: تعداد 23 زن چاق و دارای اضافه وزن غیرفعال 30-45 ساله با میانگین شاخص توده‌بدنی بیشتر از 30 به‌صورت أکثر

مقدمه: هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین تاثیر هشت هفته تمرین هوازی بر VO2max و شاخص توده بدنی زنان دارای اضافه وزن و چاق در گونه‌های مختلف ژنوتیپ‌‌های NRF1 و NRF2 بود.روش‌: تعداد 23 زن چاق و دارای اضافه وزن غیرفعال 30-45 ساله با میانگین شاخص توده‌بدنی بیشتر از 30 به‌صورت داوطلبانه و هدفمند در پژوهش شرکت کردند. در آغاز پژوهش، آزمودنی‌ها در یک برنامه تمرین هوازی به مدت هشت هفته شرکت کردند. اندازه‌گیری‌های مربوط به قد، وزن، شاخص توده‌بدنی و VO2max آزمودنی‌ها، پیش و پس از برنامه تمرینی انجام شد. جهت استخراج DNA و رصد پروفایل ژنتیکی به روشRFLP ، 24 ساعت پس از پایان تمرینات، نمونه‌های بزاقی در کیت‌های مخصوص جمع‌آوری شد. پس از مشخص شدن پروفایل ژنتیکی، آزمودنی‌ها در سه گروه ژنوتیپی AA، AC و CC برای NRF1 و یک گروه ژنوتیپی AA برای NRF2 قرارگرفتند. برای بررسی فراوانی ژنوتیپ‌ها از آزمون آماری خی دو و برای بررسی تفاوت میان متغیرها از آزمون آماری تحلیل‌واریانس یک‌راهه و آزمون تی همبسته استفاده شد. سطح معنی داری p< 0.05 در نظر گرفته شد.یافته‌ها: نتایج آزمون تحلیل‌واریانس مربوط به ژن NRF1 نشان داد که اختلاف معنی‌داری در میزان VO2max (0.854=p و 0.159= F) و شاخص توده‌بدنی (0.956=p و 0.036= F) بین گروه‌ها وجود ندارد. نتایج آزمون تی همبسته مربوط به ژن NRF2 نشان داد که میزان VO2max آزمودنی‌ها، پس از هشت هفته تمرین هوازی افزایش معنی‌داری داشت (0.001=p).نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر نشان داد که تنها در ژنوتیپ NRF2 AA، ظرفیت استقامتی آزمودنی‌ها در اثر تمرین هوازی افزایش می‌یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

718 - تحلیل عملکرد و بهینه‌سازی ربات موازی 6 درجه آزادی نوع هانت
عرفان میرشکاری افشین قنبرزاده

در کار حاضر، ربات موازی شش درجه آزادی با محرک دورانی نوع هانت بر اساس شاخص‌های عملکردی سینماتیکی-استاتیکی بهینه می‌گردد و تاثیر پارامترهای هندسی ساختاری بر این شاخص‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. بدین منظور، ابتدا ویژگی های ساختاری و هندسی ربات موازی شش درجه آزادی با محرک‌ أکثر

در کار حاضر، ربات موازی شش درجه آزادی با محرک دورانی نوع هانت بر اساس شاخص‌های عملکردی سینماتیکی-استاتیکی بهینه می‌گردد و تاثیر پارامترهای هندسی ساختاری بر این شاخص‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. بدین منظور، ابتدا ویژگی های ساختاری و هندسی ربات موازی شش درجه آزادی با محرک‌ دورانی نوع هانت معرفی می‌گردند. سپس روابط مربوط به سینماتیک معکوس برای تعیین ارتباط میان مختصات مفصلی ربات و مجری نهایی استخراج می‌شود. ماتریس ژاکوبین به عنوان ارتباط‌دهنده بردار سرعت مجری نهایی و بردار سرعت های زاویه‌ای مفصلی استخراج می-گردد. شاخص‌‌های توانایی تردستی، ظرفیت اعمال نیرو و عدد وضعیت به عنوان شاخص‌های عملکردی مد نظر قرار می‌گیرند. پس از تعیین تابع هدف، قیود بهینه‌سازی و حدود پارامترهای هندسی با استفاده از روش بهینه‌سازی زنبور عسل چند هدفه، نمودار پارتو مربوط به پاسخ‌های نامغلوب که نشان دهنده توزیع بهترین پاسخ‌ها است به دست می‌آیند. در نهایت، ساختارهایی ارائه می‌شود که هرکدام از آن‌ها بر مبنای یکی از شاخص‌های عملکرد دارای بهتزین عملکرد می‌باشد. همچنین از میان دسته مشخصات هندسی به دست آمده از نمودار پارتو، یک ساختار انتخاب می‌گردد از لحاظ هر سه مشخصه عملکردی، وضعیت مناسبی دارد. در نهایت تاثیر تغییر مکان مجری نهایی در فضای کاری بر عملکرد ربات موازی نوع هانت مورد بررسی قرار می‌گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

719 - بررسی وضعیت معیارهای قابلیت پیاده مداری در سطح محلات شهری (نمونه موردی محله شمس آباد شهر ملایر)
معصومه طاهری سعید یزدانی

چکیدهیکی از پراهمیت ترین شاخص‌های مورد نظر در استاندارد شهری توجه به شاخصه کالبدی و اجتماعی می باشد که از مهمترین عوامل در تبیین این شاخص ها توجه به اصول استاندارد پیاده مداری در پیاده راه های شهرها می باشد. از همین رو ، در این پژوهش به بررسی وضعیت معیارهای قابلیت پیاده أکثر

چکیدهیکی از پراهمیت ترین شاخص‌های مورد نظر در استاندارد شهری توجه به شاخصه کالبدی و اجتماعی می باشد که از مهمترین عوامل در تبیین این شاخص ها توجه به اصول استاندارد پیاده مداری در پیاده راه های شهرها می باشد. از همین رو ، در این پژوهش به بررسی وضعیت معیارهای قابلیت پیاده مداری در محله شمس آباد شهر ملایر پرداخته شده است. شیوه جمع آوری اطلاعات به صورت پرسشنامه بوده و تجزیه و تحلیل اطلاعات با توجه به روش همبستگی دو متغیر و دو معیاره پیرسون انجام گرفته است. یافته های تحقیق بیانگر آنست که محله شمس آباد ملایر از نظر منظر ، کیفیت محیطی و پایین بودن استاندارد های کالبدی مشکلات عدیده ای را ایجاد نموده است. در این راستا می‌توان گفت مهم‌ترین مساله برای بهبود وضعیت فعلی و نزدیک‌تر کردن شرایط محدوده محله شمس آباد شهر ملایر به یک محور پیاده‌ مدار استاندارد، ایجاد کاربری‌های فعال 24 ساعته به همراه فضاسازی در داخل این مسیر می‌باشد. همچنین توجه به همه شمول بودن مسیر یعنی قرار دادن امکانات دسترسی برای معلولین، کودکان، زنان و ... نیز بایستی مورد توجه قرار گیرد.کلمات کلیدی: پیاده مداری، استاندارد های شهری، شاخص اجتماعی، شهر ملایر تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

720 - تبیین مدل جامع‌نگر ابعاد کیفیت زندگی در محیط‌های سکونتی به‌منظور سیاست‌گذاری‌های کلان منطقه ای
محمد صادق طاهر طلوع دل امید حیدری پور

مدل کیفیت زندگی به دلیل ساختار چندبعدی آن، دارای پیچیدگی و ابهام بوده و به دلیل تنوع تعاریف، ابعاد، مقیاس‌ها و شاخص‌های مطرح‌شده در بین اندیشمندان، به‌منظور استفاده در سیاست‌گذاری‌های کلان، نیاز به بازشناسی دارد. هدف این پژوهش، تحلیل محتوای اسنادی ادبیات موضوعی کیفیت زن أکثر

مدل کیفیت زندگی به دلیل ساختار چندبعدی آن، دارای پیچیدگی و ابهام بوده و به دلیل تنوع تعاریف، ابعاد، مقیاس‌ها و شاخص‌های مطرح‌شده در بین اندیشمندان، به‌منظور استفاده در سیاست‌گذاری‌های کلان، نیاز به بازشناسی دارد. هدف این پژوهش، تحلیل محتوای اسنادی ادبیات موضوعی کیفیت زندگی با رویکرد تبیین ساختار کلی آن می‌باشد. روش تحقیق این پژوهش، با رویکردی کمی-کیفی و جامع‌نگر، با جامعه آماری پژوهش‌های انجام‌شده در موضوع کیفیت زندگی و نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند و با ساختار گلوله برفی تا حد اشباع نظری انجام‌شده است. به طور کلی 160 پژوهش، براساس شاخص های مطرح شده، مورد تحلیل محتوا قرارگرفته است. بر اساس یافته‌ها، می‌توان دریافت که شاخص‌های کیفیت زندگی در سه رویکرد اصلی عینی، ذهنی و رفتاری و به‌طور مسجل حاصل از 7 بعد کالبدی، اجتماعی، خدماتی، اقتصادی، محیطی، فرهنگی و شخصی با ارزش‌های متنوع می‌باشند. بحث و نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌ها نتیجه‌گیری می‌شود که در سیاست‌گذاری‌های کلان، الگوهای جاری رفتار، برابر با استانداردهای عینی و ذهنیت مخاطب، بسیار بیشتر از وجود استانداردهای عینی باید موردتوجه قرار گیرند و تأمین این دو گروه از شاخص‌ها علی‌رغم عدم تأمین شاخص‌های عینی می‌تواند به سازگاری مخاطب با محیط منجر شود. همچنین شاخص‌های شخصی در پژوهش‌های انجام‌شده، دارای بیشترین وزن و شاخص‌های کالبدی دارای بیشترین فراوانی و کمترین وزن می‌باشد و توجه ویژه به آن‌ها در برنامه‌ریزی‌های کلان، باید در اولویت قرار گیرد. درنهایت، به‌منظور مدل جامع‌نگر کیفیت زندگی با ارائه ضریب اهمیت هرکدام از ابعاد برای اولویت‌بندی برنامه‌ها ارائه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

721 - افزایش عملکرد چغندرقند: بررسی تأثیر کشت نشایی بر کنترل علف‌های هرز و راندمان تولید
ولی اله یوسف آبادی علی صارمی راد بابک بابایی شهرام خدادادی

رقابت علف‌های هرز با چغندرقند برای منابع ضروری، نهایتاً بر عملکرد و کیفیت چغندرقند تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین، اعمال اقدامات مؤثر کنترل علف‌های هرز جهت حفظ عملکرد و کیفیت مطلوب چغندرقند بسیار حیاتی است. مطالعه حاضر به‌منظور ارزیابی تأثیر روش‌های مختلف کشت شامل کشت بذر در أکثر

رقابت علف‌های هرز با چغندرقند برای منابع ضروری، نهایتاً بر عملکرد و کیفیت چغندرقند تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین، اعمال اقدامات مؤثر کنترل علف‌های هرز جهت حفظ عملکرد و کیفیت مطلوب چغندرقند بسیار حیاتی است. مطالعه حاضر به‌منظور ارزیابی تأثیر روش‌های مختلف کشت شامل کشت بذر در زمان معمول، کشت تأخیری بذر و کشت نشائی بر کنترل مؤثر علف‌های هرز و کاهش عملکرد کمی و کیفی، به‌صورت طرح کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار طی دو سال زراعی متوالی 1400 و 1401 در کرج انجام شد. نتایج نشان داد که سال‌های مختلف به‌طور چشم‌گیری بر عملکرد و کیفیت محصول تأثیر گذاشته است. برهمکنش بین سال و روش کشت، اثر قابل توجهی را بر درصد قند ملاس، محتوی پتاسیم و نیتروژن آمینه نشان داد. اثر اصلی کنترل علف هرز تنها بر وزن تر علف‌های هرز تأثیرگذار بود. برهمکنش آن با شرایط محیطی سال بر صفات عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص، سدیم، پتاسیم، نیتروژن آمینه، عملکرد شکر سفید، راندمان استحصال شکر، درصد قند ملاس و شاخص سطح برگ و با شیوه کشت و شرایط سال بر صفات درصد قند ناخالص، محتوی پتاسیم، راندمان استحصال شکر و درصد قند ملاس تأثیر معنی‌داری داشت. در این میان، کنترل علف‌های هرز به شیوه وجین دستی، کنترل شیمیایی با ترکیب علف‌کش‌های پروگرس، پیرامین و سوپر گالانت و ترکیب مشابه بدون تکرار در شیوه کشت نشایی، منجر به کنترل بهتر علف‌های هرز و در نتیجه عملکرد مناسب چغندرقند شد. در مجموع، نتایج نشان داد که کنترل علف‌های هرز نقش مهمی در تعیین عملکرد کمی و کیفی چغندرقند دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

722 - تبیین مؤلفه ها و شاخص‌های منابع انسانی کارآمد در شرکت‌های دارویی
حبیب پیری

منابع انسانی کارآمد باید به‌عنوان یکی از عوامل مهم در موفقیت سازمان در نظر گرفته شود. هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین مؤلفه ها و شاخص‌ها و درنهایت رتبه‌بندی مؤلفه‌های منابع اسانی کارآمد در شرکت‌های دارویی کشور است. روش پژوهش کیفی و از طریق روش تحلیل محتوا و ارسال پرسشنامه و م أکثر

منابع انسانی کارآمد باید به‌عنوان یکی از عوامل مهم در موفقیت سازمان در نظر گرفته شود. هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین مؤلفه ها و شاخص‌ها و درنهایت رتبه‌بندی مؤلفه‌های منابع اسانی کارآمد در شرکت‌های دارویی کشور است. روش پژوهش کیفی و از طریق روش تحلیل محتوا و ارسال پرسشنامه و مصاحبه با 22 نفر از خبرگان حرفه و دانشگاه در سال 1402 صورت گرفته است. با توجه به نتایج پژوهش، شش مؤلفه آموزش و یادگیری با شاخص‌های، 1) نهادینه‌سازی یادگیری، 2) گسترش برنامه‌های ضمن خدمت، 3) توانمندسازی کارکنان و 4) یادگیری و تفکر خلاق، مؤلفه فرهنگ‌سازمانی با شاخص‌های، 1) پایبندی به ارزش‌ها و اصول ، 2) همکاری گروهی ، 3) هدایت و نظارت مناسب و 4) مهارت و ارتباط اجتماعی، مؤلفه جذب و استخدام با شاخص‌های، 1) تخصص ، 2) تجربه و 3) مدیریت منابع انسانی، 4)کارآمدی و 5) نیازسنجی شغلی و مؤلفه پاداش و مزایا با شاخص‌های، 1) انگیزش کارکنان ، 2) عادلانه بودن پاداش‌ها ، 3) هویت بخشی و 4) تغییر ارزش‌ها و باورها و مؤلفه ارزیابی عملکرد با شاخص‌های، 1) میزان دست‌یابی به اهداف، 2) کارایی، 3) اثربخشی، 4) کیفیت خدمات و 5) بهبود مستمر و مؤلفه تعهد و پاسخگویی با شاخص‌های، 1) تعهد کاری، 2) پاسخگویی فردی و 3) پاسخگویی سازمانی استخراج گردید. همچنین، بر اساس نتایج آزمون فریدمن، مؤلفه تعهد و پاسخگویی در رتبه اول، مؤلفه ارزیابی عملکرد در رتبه دوم، مؤلفه آموزش و یادگیری در رتبه سوم، مؤلفه جذب و استخدام در رتبه چهارم، مؤلفه فرهنگ‌سازمانی در رتبه پنجم و مؤلفه پاداش و مزایا در رتبه ششم قرار گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

723 - محاسبه شاخص استرس مالی و اثرآن بر بازدهی صندوق های سرمایه گذاری در سهام بازار سرمایه اسلامی: کاربردی از روش هم انباشتگی حداقل مربعات پویا
فرجاد بخشور محمد سخنور طاهره آخوندزاده شهاب جهانگیری

چکیده هدف/ سئوال اصلی: در مطالعه حاضر تأثیرات ناشی از رویدادهای استرس‌های مالی بر بازدهی صندوق‌های سرمایه گذاری در سهام بازار سرمایه اسلامی ایران طی دوره زمانی 1390-1400 با استفاده از داده های ماهانه و با بکارگیری الگوی اقتصاد سنجی مورد بررسی قرار گرفته است.روش پژوهش: ب أکثر

چکیده هدف/ سئوال اصلی: در مطالعه حاضر تأثیرات ناشی از رویدادهای استرس‌های مالی بر بازدهی صندوق‌های سرمایه گذاری در سهام بازار سرمایه اسلامی ایران طی دوره زمانی 1390-1400 با استفاده از داده های ماهانه و با بکارگیری الگوی اقتصاد سنجی مورد بررسی قرار گرفته است.روش پژوهش: بدین منظور در این تحقیق پس از محاسبه استرس مالی در بازارهای مالی مورد مطالعه(بازار ارز، سرمایه و پول)،این شاخص ها با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی (PCA) باهم ترکیب شده و شاخص کل استرس مالی (FSI) برای اقتصاد ایران محاسبه گردید. در ادامه به منظور بررسی تاثیر استرس مالی بر بازدهی صندوق های سرمایه گذاری مشترک در بازار سرمایه اسلامی از روش حداقل مربعات معمولی پویا (DOLS ) استفاده شد.بحث و نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق بیانگر این است که در مدل برآورد شده، با افزایش یک واحد در شاخص استرس مالی، بازده صندوق های سرمایه گذاری 02/0 واحد کاهش می یابد. واژه‌های کلیدی: شاخص استرس مالی، حداقل مربعات معمولی پویا، صندوق سرمایه‌گذاری در سهام، تحلیل موئلفه اساسی تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

724 - شناسایی و تبیین ابعاد، مولفه‌ها و شاخص‌های خلاقیت و ابتکار جهت ارتقای عملکرد پژوهشی اعضای هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران
امیر خلیلی فرشته کردستانی یلدا دلگشایی علی حسینی خواه

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی، تبیین ابعاد، مولفه ها و شاخص‌های عملکرد پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران انجام شد. روش: پژوهش با رویکرد کیفی، به روش تحلیل مضمون انجام شد. نمونه‌گیری به صورت هدفمند، و مصاحبه با خبرگان تا حصول اشباع نظری استمرار یافت. أکثر

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی، تبیین ابعاد، مولفه ها و شاخص‌های عملکرد پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران انجام شد. روش: پژوهش با رویکرد کیفی، به روش تحلیل مضمون انجام شد. نمونه‌گیری به صورت هدفمند، و مصاحبه با خبرگان تا حصول اشباع نظری استمرار یافت. برای تعیین چارچوب منطقی از داده‌ها، مراحل شناسایی، یادداشت‌برداری و طبقه بندی مفاهیم انجام شد. دسته‌ها بازبینی و موارد تکراری حذف، موارد مشابه ادغام و ابعاد موضوع مشخص و سطح‌بندی شدند. روش تجزیه وتحلیل داده‌ها با تکنیک تحلیل مضمون از کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. سپس به منظور سنجش اعتبار مدل، با ده نفر از خبرگان هیات علمی در قالب یک گروه کانونی در ابعاد، مولفه‌ها و شاخص‌های مدل، هم‌اندیشی و توافق صورت گرفت.یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد، مدل استخراج شده دارای 9 بعد، 25 مولفه و تعداد 80 شاخص برای ارزیابی عملکرد پژوهشی اعضای هیات علمی است. نتایج نشان داد شاخص‌های خلاقیت، ابتکار و نوآوری جزء مولفه‌ها و ویژگی‌های شخصیتی است و در بعد فردی قرار دارد.نتیجه گیری: مدل ارائه شده می‌تواند در ارزیابی عملکرد پژوهشی اعضای هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و رفع مشکلات و موانع احتمالی موجود و ارتقای خلاقیت و ابتکار آن مطلوب باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

725 - شناسایی مؤلفه و شاخص‌های نوآوری در گذار از مدارس موفق به مدارس ماندگار
قاسم شورمیج زهره شکیبایی فریمان ابراهیم زاده

زمینه و هدف: مدارس ماندگار محصول مجموعه‌ای از پارامترهای داخلی و خارجی در مدارس هستند و کیفیت مدارس مستلزم تلاش و کار جمعی و هماهنگی کلیه پارامترهای داخلی نظام مدرسه است. از این رو هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه و شاخص‌های‌ نوآوری در گذار از مدارس موفق به مدارس ماندگار و أکثر

زمینه و هدف: مدارس ماندگار محصول مجموعه‌ای از پارامترهای داخلی و خارجی در مدارس هستند و کیفیت مدارس مستلزم تلاش و کار جمعی و هماهنگی کلیه پارامترهای داخلی نظام مدرسه است. از این رو هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه و شاخص‌های‌ نوآوری در گذار از مدارس موفق به مدارس ماندگار و ارائه الگویی کیفی است. روش: در این پژوهش از روش دلفی استفاده شده است. هیئت خبرگان پژوهش، گروه 22 نفری از متخصصانی از حوزه‌های حوزه مدیریت آموزشی، علوم تربیتی، برنامه‌ریزی آموزشی، فلسفه تعلیم و تربیت و مدیریت آموزش عالی بوده که به روش گلوله برفی انتخاب شدند. ابتدا با استفاده از مبانی نظری شاخص‌های مرتبط با مدارس ماندگار استخراج و به‌صورت پرسش‌نامه اولیه به‌صورت هم‌زمان برای ارزیابی در اختیار اعضای هیئت خبرگان قرار گرفت و در سه دور توزیع و اطلاعات جمع‌آوری، ورود اطلاعات و تجزیه و تحلیل شد. برای تجزیه و تحلیل از تکنیک آمار توصیفی و برای محاسبه ضریب توافق خبرگان از آزمون رتبه‌های دبلیو کندال استفاده شد. یافته‌های پژوهش: برای گذار از مدارس موفق به مدارس ماندگار، 132 شاخص و 13 مؤلفه با نما و انحراف معیار قابل قبول شناسایی شد که با توجه به نتایج آزمون دبیلو کندال به مقدار 709/0 با معنا‌داری در سطح خطای کوچک‌تر از 01/0 و با اطمینان 99% مورد اجماع خبرگان است. نتیجه‌گیری: مؤلفه سازمان و مدیریت از نظر خبرگان بیشترین اهمیت را در شاخص‌های نوآوری شناسایی شده در گذار از مدارس موفق به مدارس ماندگار دارد. ویژگی‌های معلمان مدارس ماندگار، ویژگی‌های مدیر در رده‌های بعدی قرار دارند. مؤلفه‌های اصول و روش‌های آموزشی، دولت و حاکمیت، محتوای آموزشی، روش‌های مدارس ماندگار، روابط انسانی و مشارکت، ویژگی‌های دانش‌آموزان مدارس ماندگار، معماری و ساختمان و تجهیزات، فرهنگ و جامعه و خانواده به ترتیب در درجه اهمیت بعدی برای گذار مدارس موفق به مدارس ماندگار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

726 - رویکردی نوین در انتخاب مدل کسب و کار اشتراکی
محسن احمدوند عزت اله اصغری زاده

زمینه: انتخاب مدل کسب و کار یکی از حیاتی‌ترین تصمیم‌های مدیران برای دستیابی به موفقیت در صحنه رقابت است. امروزه با گسترش فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، جهان دچار یک تحول فناورانه با عنوان اقتصاد اشتراکی شده است که طی آن مصرف‌کنندگان عادی به فروشندگان خدمات تبدیل می‌شوند أکثر

زمینه: انتخاب مدل کسب و کار یکی از حیاتی‌ترین تصمیم‌های مدیران برای دستیابی به موفقیت در صحنه رقابت است. امروزه با گسترش فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، جهان دچار یک تحول فناورانه با عنوان اقتصاد اشتراکی شده است که طی آن مصرف‌کنندگان عادی به فروشندگان خدمات تبدیل می‌شوند.هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه یک رویکرد نوین و کاربردی برای انتخاب مدل کسب و کار اشتراکی با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه می‌باشد.روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پژوهش آمیخته است.نتیجه‌‌گیری: نتایج نشان‌دهنده روشی مبتنی بر رویکرد امتیازی در تصمیم‌گیری چندشاخصه و به طور خصوص روش آراس برای انتخاب مدل کسب و کار اشتراکی می‌باشد. در پایان این روش در یک کسب و کار نوپای اشتراکی مورد استفاده قرار گرفته شده است. این روش مدیران و صاحبان کسب و کار را در انتخاب مدل کسب و کار اشتراکی پیش از اجرا یاری می‌نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

727 - بررسی رابطه بین بُعدهای جوّ سازمانی و کاربست شاخص‌های نوآوری برنامة درسی مطالعة موردی دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
محمدرضا نیلی ستاره موسوی

زمینه: از نگاه بیشتر متخصصان آموزشی، جوّ سازمانی مهم‌ترین منبع کاربست شاخص‌های نوآوری‌های آموزشی و برنامة درسی و در نتیجه پرورش دانش آموختگانی خلاق است. هدف:پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین شش بُعد جوّ سازمانی (تصور سازمانی، هدف‌های کلی، امکانات اجتماعی و فرهنگی، نظم أکثر

زمینه: از نگاه بیشتر متخصصان آموزشی، جوّ سازمانی مهم‌ترین منبع کاربست شاخص‌های نوآوری‌های آموزشی و برنامة درسی و در نتیجه پرورش دانش آموختگانی خلاق است. هدف:پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین شش بُعد جوّ سازمانی (تصور سازمانی، هدف‌های کلی، امکانات اجتماعی و فرهنگی، نظم و قانون و مردم سالاری)، با میزان کاربست شاخص‌های نوآوری در برنامة درسی شامل نوآوری هدف‌ها، نوآوری محتوا، نوآوری فعالیت‌های یاددهی -یادگیری و نوآوری روش‌های ارزش یابی است. روش: این تحقیق از نوع کاربردی و توصیفی همبستگی است.جامعة آماری اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان بودند که 126 عضو هیئت علمی ‌در دانشگاه اصفهان، 174 عضو هیئت علمی ‌در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از طریق نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای متناسب با حجم نمونه انتخاب شدند. ابزارهای اندازه‌گیری این پژوهش پرسشنامة جوّ سازمانی گل (2008) و پرسشنامة میزان کاربست شاخص‌های نوآوری برنامه درسی محقق ساخته است. یافته‌ها: تحلیل یافته‌ها نشان داد که 1) بین بُعدهای جوّ سازمانی و میزان کاربست شاخص‌های نوآوری برنامه درسی رابطة مثبت و معنادار وجود دارد. 2) بین بُعدهای جوّ سازمانی و میزان کاربست شاخص‌های نوآوری در هدف‌های برنامة درسی، محتوای برنامة درسی، فعالیت‌های یاددهی-یادگیری و روش‌های ارزش یابی برنامة درسی رابطة مثبت و معنادار وجود دارد. 3) بین میانگین جوّ سازمانی و میزان کاربست شاخص‌های نوآوری در برنامه درسی با توجه به متغیرهای دموگرافیک (سابقة خدمت، نوع دانشگاه‌، نوع دانشکده، مرتبه علمی و سفرهای علمی) تفاوت معنادار وجود دارد و 4) بین میانگین جوّ سازمانی و میزان کاربست شاخص‌های نوآوری در برنامة درسی با توجه به متغیرهای دموگرافیک (جنسیت) تفاوت معنادار وجود ندارد. نتیجه‌گیری: مدیران و برنامه ریزان آموزشی می‌توانند با کاربست سبک‌ها و رویکردهای مناسب اجرایی و اداری زمینه تسهیل هر چه بیشتر شاخص‌های نوآوری برنامه‌های درسی را برای اعضای هیئت علمی فراهم کنند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

728 - ریخت زمین ساخت و ارزیابی فعالیت گسل آوهبنان از طریق محاسبه شاخصهای زمین ریختی
امیر شفیعی بافتی محسن پورآرمانی مجید شاهپسند زاده فرناز ایرانمنش

گسل آوهبنان آه به عنوان یکی از گسلهای اصلی از مجموعه گسلهای بنیادیجنوب خاوری ایران مرآزی شناخته میشود، این گسل با جنبش مورب لغز)راستا لغز راستگرد به همراه مولفه معکوس( مسبب بسیاری از رویدادهایلرزهای در شمال آرمان تا جنوب خاوری استان یزد میباشد. در طول این گسلشواهد ریخت أکثر

گسل آوهبنان آه به عنوان یکی از گسلهای اصلی از مجموعه گسلهای بنیادیجنوب خاوری ایران مرآزی شناخته میشود، این گسل با جنبش مورب لغز)راستا لغز راستگرد به همراه مولفه معکوس( مسبب بسیاری از رویدادهایلرزهای در شمال آرمان تا جنوب خاوری استان یزد میباشد. در طول این گسلشواهد ریخت زمین ساختی قابل توجهی دیده میشود آه بیانگر فعالیتهای امروزیآن است. بر پایه شواهد حرآتی، جنبشی و هندسی ، گسل آوهبنان به ٣٨قطعهتقسیم گردید و مقادیر شاخصهای زمین ریختیV , Vf , %facet , Smfبه ترتیب دارای مقادیر میانگین ، %٨٧/۵٧ ، ١/٠۵٨١/٨٣٩٩ ، ٠/٧۴۶۶میباشند. بر اساس مقادیر پارامترهای زمین ریخت شناسیمحاسبه شده و میزان فعالیت زمین ساختی، این منطقه از لحاظ فرازگیری در دستهبا فعالیتهای زمین ساختی بالا تقسیمبندی میگردد. میزان این فرازگیری برایمنطقه ٣ ± ١میلیمتر در سال پیشنهاد میگردد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

729 - بررسی میزان آلودگی میکروبی آب رودخانه ناورود به باکتری های E.Coli و Coliform بر اساس استاندارد های جهانی
فرزین صیّاد قربانی شیرین صفورا علیدوست ندامانی

منابع آبهای سطحی به ویژه رودخانه ها از دیرباز جهت کشاورزی و زراعت مورد استفاده انسان قرار داشتند.امروزه به دلیل مکانیزه شدن فرآیند کشت و زراعت ، گسترش مراکر کشت و صنعت،استفاده بی رویه از سموم و آفت کش ها به همراه گسترش مراکز صنعتی و واحد های تولیدی پیرامون حریم رودخانه أکثر

منابع آبهای سطحی به ویژه رودخانه ها از دیرباز جهت کشاورزی و زراعت مورد استفاده انسان قرار داشتند.امروزه به دلیل مکانیزه شدن فرآیند کشت و زراعت ، گسترش مراکر کشت و صنعت،استفاده بی رویه از سموم و آفت کش ها به همراه گسترش مراکز صنعتی و واحد های تولیدی پیرامون حریم رودخانه ها میزان آلودگی و بارمیکروبی آنها گسترش چشمگیری داشته است.محدودیّت منابع آبی زیر زمینی و نیاز روزافزون به منابع آبی به ویژه منابع سطحی آب ، نیاز به پایش و سیستم های کنترلی به روز شده به همراه انجام دوره ای نمونه برداری و آنالیز جهت برّرسی تغییرات فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی منابع آبی و کنترل بار میکروبی متمرکز و حامل را در رودخانه ها بیش از پیش کرده است.در این تحقیق اقدام به برّرسی میزان تمرکز دو باکتری اشرشیاکلی و کلیفرم که شاخص های آلودگی آب به فاضلاب های انسانی می باشند در رودخانه ناورود که یکی از بزرگترین و پرآب ترین رودخانه های حوضه جنوب غربی دریای خزر می باشد و از میان شهر اسالم می گذرد کرده ایم.بدین منظور تعداد 6 ایستگاه نمونه برداری، ((از هر 3 بخش شهرستان تعداد 2 ایستگاه)) به طول کلّی 15 کیلومتر در فواصل روستای ورگه دره ،خرجگیل و بخش اسالم انتخاب و نمونه برداری از آنها در دو فصل بهار و تابستان سال 1396 بصورت یک نمونه در هر ماه صورت پذیرفت.یافته ها حاکی از فزونی بار میکروبی رودخانه در فصل بهار و کاهش آن در فصل تابستان می باشد.همچنین با مقایسه نتایج آنالیز با استانداردهای جهانی مشخص شد آب رودخانه ناورود دارای بار میکروبی کمتر از حد استاندارد جهانی بوده و جهت استفاده در مواردی غیر از شرب مستقیم و تصفیه نشده بلامانع می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

730 - بررسی آماری نسبت های یونی و شاخص های اشباع در تعیین منشا املاح منابع آب زیرزمینی دشت دلفان،شمال استان لرستان
طیبه کارخانه رامین ساریخانی آرتیمس قاسمی دهنوی

هدف اصلی این تحقیق بررسی آب زیرزمینی شهرستان دلفان از نظر ویژگی های ژئوشیمیایی با استفاده از شاخص های اشباع و تحلیل عاملی می باشد.برای این منظور از آنالیز عناصراصلی آب زیرزمینی منطقه در 40 نقطه استفاده شده است.نتایج حاصل نشان میدهد همه ی متغییرها دارای غلظت مناسب و پایی أکثر

هدف اصلی این تحقیق بررسی آب زیرزمینی شهرستان دلفان از نظر ویژگی های ژئوشیمیایی با استفاده از شاخص های اشباع و تحلیل عاملی می باشد.برای این منظور از آنالیز عناصراصلی آب زیرزمینی منطقه در 40 نقطه استفاده شده است.نتایج حاصل نشان میدهد همه ی متغییرها دارای غلظت مناسب و پایین تر از حد مجاز استانداردجهانی بوده اند.ازآنجا که شاخص اشباع میتواندعامل مهمی در درک فرایند انحلال_ته نشینی کانی ها موجود درآب زیرزمینی باشد،به محاسبه شاخص اشباع با استفاده ازمدل هیدروشیمیایی نرم افزار Phreeqc پرداخته شده است.شاخص اشباع کانی های مورد بررسی در همه ی نمونه های آب کمتر از صفر بود و کانی های بررسی شده میتوانند درحال انحلال در آب زیرزمینی باشند.همچنین براساس نمودارهای تبادل یونی،سدیم وکلر دارای دو منشا متفاوت بوده و انحلال کلسیت،دولومیت و ژیپس در اکثرنمونه ها رخ داده است.براساس خوشه بندی سلسله مراتبی(HCA)،نمونه ها در دو خوشه ی اصلی قراردارند که خوشه ی یک دارای غلظت آنیونی-کاتیونی بیشتری نسبت به خوشه دو می باشد.مطابق نمودار استیف رسم شده برای هر خوشه،تیپ آب منطقه بیکربناته-کلسیک می باشد. به منظور یافتن عوامل اصلی کنترل کننده شیمی آب زیرزمینی از روش واریمکس چرخشی که عمومی ترین نوع PCA است،به این دلیل که مولفه های قابل تفسیر بیشتری ارائه میدهد، استفاده شده است.مطابق این روش انحلال سنگ های آهکی و دولومیتی و تعامل آب-سنگ مهمترین عوامل کنترل کننده ی شیمی آب زیرزمینی منطقه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

731 - ارزیابی زیست‌محیطی فلزات سنگین در رسوبات ساحلی بندر امام و دیلم، شمال خلیج‌ فارس، ایران
قدرت الله رستمی پایدار هومن مرادپور

ارزیابی غلظت فلزات سنگین جهت پایش آلودگی خاک، حفظ کیفیت محیط زیست و سلامت انسان ضروری است. این مقاله با هدف ارزیابی غلظت فلزات سنگین در رسوبات ساحلی بندر امام و دیلم انجام گرفته است. جمع‌آوری داده‌های این مطالعه طی سال 1394 در 20 ایستگاه نمونه‌برداری و تعداد 42 نمونه بر أکثر

ارزیابی غلظت فلزات سنگین جهت پایش آلودگی خاک، حفظ کیفیت محیط زیست و سلامت انسان ضروری است. این مقاله با هدف ارزیابی غلظت فلزات سنگین در رسوبات ساحلی بندر امام و دیلم انجام گرفته است. جمع‌آوری داده‌های این مطالعه طی سال 1394 در 20 ایستگاه نمونه‌برداری و تعداد 42 نمونه برداشت‌شده از رسوبات ساحلی انجام شد و فلزات سنگین با روش ICP-MS و جذب اتمی مورد تجزیه قرار گرفت. سپس متغیرهای آماری و شاخص‌های مهم زیست‌محیطی از قبیل شاخص زمین‌انباشت(Igeo)، ضریب غنی‌شدگی(EF)، فاکتور آلودگی(Cf)، درجه آلودگی(Cd)، شاخص بار آلودگی‌( ) و شاخص ریسک اکولوژیکی( ) و روش های درون یابی از وزن‌دهی معکوس فاصله (IDW) و روش تایع شعاعی پایه(RBF) با پنج زیر شاخه آن، روش چند جمله ای محلی(LP) و همگانی(GP) برای بررسی بهترین توزیع در منطقه محاسبه گردید. بر مبنای نتایج تجزیه شیمیایی مقدار میانگین این فلزات سنگین برای کروم، جیوه، آرسنیک، سرب و کادمیوم بترتیب 27/54، 07/0، 49/5، 13/10 و 25/0mg/kgبه‌دست آمده است. در ادامه غلظت فلزات سنگین به تفکیک منطقه با مطالعات مشابه در جهان تطبیق داده شد. با توجه به اینکه منطقه مورد مطالعه دارای صنایع تولیدی سنگین و موقعیت بندرگاهی هستند، آلودگی‌های فلزات سنگین حاکی از عملکرد غالب فعالیت‌های انسان‌زاد(آنتروپوژنیک) در منطقه می‌باشد و بندر امام در مقایسه با خط ساحلی دیلم از ریسک آلودگی بالاتری برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

732 - ارزیابی توزیع زیست محیطی فلزات سنگین در رسوبات رودخانه دوهزار با استفاده از شیوه های آماری چند متغیره و شاخص های زیست محیطی
محمد رضا انصاری سحر سرتیپی یاراحمدی حنانه السادات نصر

رسوبات رودخانه دو هزار تنکابن حاوی مقادیر فلزات سنگین بالایی بوده و به این منظور، رسوبات این رودخانه، برای تعیـین غلظت فلزات سنگین و شدت آلودگی، تحت آنالیز شیمیایی واقع شدند. در واقع، هدف این پژوهش، ارزیابی میزان آلودگی فلـزات سـنگین As ،Pb ،Ni ،Mn ،Cr ،Zn ،Mo ،Cu ،Co، أکثر

رسوبات رودخانه دو هزار تنکابن حاوی مقادیر فلزات سنگین بالایی بوده و به این منظور، رسوبات این رودخانه، برای تعیـین غلظت فلزات سنگین و شدت آلودگی، تحت آنالیز شیمیایی واقع شدند. در واقع، هدف این پژوهش، ارزیابی میزان آلودگی فلـزات سـنگین As ،Pb ،Ni ،Mn ،Cr ،Zn ،Mo ،Cu ،Co، Feدر رسوبات رودخانه ایی بوده اسـت. در ایـن پـژوهش، شاخصهای آلودگی نظیر ضریب آلودگی، شاخص بار آلودگی، فاکتور غنی شدگی و شاخص زمین انباشتگی استفاده شد، و لذا با توجه به میانگین غلظت عناصر سنگین در کلیه ایستگاه ها بیشترین مقدار میانگین عناصر متعلق به عنصر آهن بوده و کمترین میانگین غلظت عناصر متعلق به عنصر مولیبدن می باشد ، بنابراین میانگین تغییرات غلظت عناصر بشرح زیر می باشد Fe> Mn> Zn> Cr> Ni> Pb> Cu> Co> As> Mo غلظت فلزات سـنگین در نمونه های قابل بررسی ارزیابی شد. با توجه به محاسبه شاخص زمین انباشتگی برای فلزات سنگین با توجه به جدول کلاسه بندی فاکتور EF بیشترین تعداد ایستگاهها با 84.88 درصد در طبقه دوم به معنی آلودگی متوسط قرار گرفته اند و مابقی ایستگاهها با 12.79درصد در طبقه اول به معنی فاکتور آلودگی پائین و 2.33 درصد در طبقه سوم آلودگی قابل توجه قرار گرفته اند.در این پژوهش از مطالعات آماری ضـریب همبـستگی و آنـالیز خوشه ای و آنالیز فاکتور جهت یافتن منشأ فلزات سنگین موجود در رسوبات، الگوی پراکنش عناصر و ارزشیابی زیست محیطی وضعیت موجـود در منطقـه مـورد مطالعـه کمک گرفته شد. نتایج به دست آمده از مطالعات ژئوشیمیایی، آماری به کارگیری صحیح آمار چند متغیره و محاسبه شاخص های آلودگی، فاکتور غنی شدگی، شاخص زمین انباشتگی، ضریب آلودگی و شاخص بار آلودگی برای نمونـه هـای رسـوب، تأییدکننـده غلظتهای بالای این فلزات است. نتایج به دست آمده از آنالیز فاکتوری و آنالیز خوشه ای میزان بار فلز سـنگین بـر نمونـه هـای رسوبات منطقه مورد مطالعه با نتایج حاصل از محاسبه ضریب آلودگی برای ایستگاه های نمونه برداری مطابقت کامل دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

733 - ارزیابی آلودگی فلزات سنگین در آب و رسوب زهکش قره باغ(جنوب شرق شیراز)
الهام بی کینه فرید مر بهنام کشاورزی وحیده شیخی

در این پژوهش،زهکش قره باغ در جنوب شرقی شهر شیراز مطالعه شده است.اهمیت این زهکش به دلیل تخلیه پساب شهرک صنعتی بزرگ شیراز ،آب برگشتی کشاورزی،و فاضلای شهری روستاهای بالا دست و در نهایت ورود آن به دریاچه مهارلو است.بنابراین،بررسی غلظت فلزات سنگین و ویژگیهای فیزیکوشیمیایی آب أکثر

در این پژوهش،زهکش قره باغ در جنوب شرقی شهر شیراز مطالعه شده است.اهمیت این زهکش به دلیل تخلیه پساب شهرک صنعتی بزرگ شیراز ،آب برگشتی کشاورزی،و فاضلای شهری روستاهای بالا دست و در نهایت ورود آن به دریاچه مهارلو است.بنابراین،بررسی غلظت فلزات سنگین و ویژگیهای فیزیکوشیمیایی آب و رسوب این زهکش ضروری به نظر می رسد.نتایج حاصل،روند کاهشی فراوانی فلزات سنگین در نمونه های آب را به صورت Zn>Ni>Cu>Pb>Mo>As>Co>Cd و در نمونه های رسوب را به صورت CO>Pb>Mo>As>Cd>Cr>Ni>Zn>Cu> نشان داد.به منظور برآورد شدت آلودگی ،از شاخصهای زمین شیمیایی ضریب غنی شدگی،شاخص زمین انباشت،ضریب آلودگی و درجه آلودگی استفاده شد.بر اساس این شاخص ها،رسوبات زهکش قره باغ نسبت به عناصر مولیبدن،روی،نیکل،کروم و در بعضی از ایستگاه ها نسبت به عنصر سرب آلودگی متوسط تا شدید دارند.از ضریب همبستگی و تحلیل مولفه اصلی برای یافتن ارتباط بین عناصر و نیز تعیین منشا عناصر(زمین زاد یا انسان زاد )استفاده شد.نتایج حاصل از تحلیل مولفه اصلی نمونه های رسوب نشان میدهد که عنصر نیکل بیشتر منبع زمین زاد و از ترکیب زمین شیمیایی سنگ بستر ناشی میشود،در حالی که سایر عناصر(به استثنا کروم) دارای منشا انسان زاد هستند.عنصر کروم در منطقه مورد مطالعه دارای هر دو منشا زمین زاد و انسان زاد است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

734 - ارزیابی آلودگی فلزات سنگین در خاک کشاورزی جنوب بردسکن ‏(استان خراسان رضوی )‏
محمد ابراهیم فاضل ولی پور

همگام با رشد صنعت وفناوری،ورود آلاینده های زیست محیطی ودرصدرآن فلزات سنگین به خاک، موجب افزایش نگرانی جامعه بشری در رابطه با امنیت غذایی شده است. این مطالعه با هدف بررسی غلظت فلزات سنگین درخاک های سطحی زمین های کشاورزی جنوب بردسکن واقع دراستان خراسان رضوی انجام شده است. أکثر

همگام با رشد صنعت وفناوری،ورود آلاینده های زیست محیطی ودرصدرآن فلزات سنگین به خاک، موجب افزایش نگرانی جامعه بشری در رابطه با امنیت غذایی شده است. این مطالعه با هدف بررسی غلظت فلزات سنگین درخاک های سطحی زمین های کشاورزی جنوب بردسکن واقع دراستان خراسان رضوی انجام شده است. برای این منظورنمونه های خاک ازعمق 10 تا30 سانتی متری سطح خاک برداشت گردید. با فت خاک غالب گراول ماسه ای وPH خاک 7.3 ونیمه قلیایی است.میانگین غلظت کل کادمیوم،مس،منگنز ومولیپدن به ترتیب0.66 و215،2167و6.67(برحسبppm) اندازه گیری شدند.بیشترین مقدارشاخص زمین انباشتگی ،فاکتورغنی شدگی وشاخص آلودگی به ترتیب مربوط به مس(0.6)،مولیپدن(6.26) ومولیپدن(4.44) است.شاخص جامع آلودگی که ازمیانگین شاخص آلودگی کلیه فلزات محاسبه شد برابربا 2.36 است ودرکلاس آلودگی متوسط قرار گرفت. بالا بودن غلظت فلزات سنگین مس،مولیپدن،منگنز وکادمیوم درجنوب بردسکن می تواند تهدیدی برای کشاورزی دراین منطقه باشد.وجود رخساره های سنگی مختلف همرا ه باساختارهای زمین شناسی مانند گسل ها وفعالیت های انسانی مانند معدن کاری، کشاورزی وصنعتی می تواند زمینه های لازم را برای آلودگی خاک به فلزات سنگین فراهم نماید وموجب افزایش غلظت فلزات سنگین درخاک های کشاورزی منطقه شده باشد . نظارت مستمر برغلظت آلاینده ها درخاک ومحصولات کشاورزی برای حفظ منابع تولید ودست یابی به امنیت غذایی ضروری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

735 - شاخصهای زمین ریخت شناسی، زمین ساخت جنبا و لرزه خیزی حوضه‌های لوت و جازموریان (استان کرمان)
فاطمه میلان مجید نعمتی

استان کرمان یکی از مناطق لرزه خیز ایران است که گسل های زیادی با روندهای متفاوت در آن به چشم می خورد. از این رو پرداختن به بحث زمین ساخت و لرزه خیزی در این استان می تواند در زمینه های مختلف مانند مدیریت بحران مفید باشد. در این راستا ، به بررسی زمین ساخت جنبا در حوضه های أکثر

استان کرمان یکی از مناطق لرزه خیز ایران است که گسل های زیادی با روندهای متفاوت در آن به چشم می خورد. از این رو پرداختن به بحث زمین ساخت و لرزه خیزی در این استان می تواند در زمینه های مختلف مانند مدیریت بحران مفید باشد. در این راستا ، به بررسی زمین ساخت جنبا در حوضه های لوت و جازموریان و پیوند آن با لرزه خیزی این مناطق پرداختیم. در این پژوهش از نقشه های توپوگرافی، نقشه های زمین شناسی، عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای وکاتالوگ لرزه‌ای موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران بهره جستیم. از شاخص‌های ژئومورفیک مانند شاخص گرادیان طولی رودخانه (SL)، شاخص عدم تقارن حوضه زهکش (AF)، شاخص عامل تقارن توپوگرافی (T) و شاخص نسبت شکل حوضه (BS)، برای پی بردن به وضعیت زمین ساختی حوضه ها استفاده شده است. هم‌چنین برای نشان دادن زمین‌ساخت جنبا در استان کرمان با استفاده از شاخص های کمی ژئومورفیک بهره برده شده است. اگرچه، با به کارگیری شاخص ارزیابی نسبی فعالیت تکتونیکی (lat)، زمین ساخت در هر حوضه از دیدگاه جنبا بودن یا نبودن، مشخص شد که هر دو حوضه نام‌برده دارای زمین ساختی فعال هستند، اندازه جنبایی آنها یکسان نیست. حاشیه غربی حوضه شهداد فعالیت زیاد تا متوسط وحوضه جازموریان فعالیت کمی داشته است. ارزیابی این فعالیت‌ها که به‌کمک ژئومورفولوژی انجام شده است، با زمین‌ساخت جنبا و لرزه‌خیزی این گستره‌ها هم‌خوانی خوبی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

736 - ارزیابی آلودگی ارسنیک در دامهای منطقه تکاب در استان آذربایجان غربی
فاطمه هاشمی فرید مر بهنام کشاورزی علیرضا رحمانی شهرکی رضا شریفی

به منظور بررسی اثرات مسمومیت آرسنیک در دامهای منطقه تکاب،غلظت عنصر آرسنیک در نمونه های خاک،علوفه،آب آشامیدنی و خون دام اندازه گیری شد.غلظت آرسنیک در آب شرب دامهای منطقه کمتر از غلظت مجاز اعلام شده توسط سازمان بین المللی است.محاسبه ضریب آلودگی و شاخص زمین انباشت در بیشتر أکثر

به منظور بررسی اثرات مسمومیت آرسنیک در دامهای منطقه تکاب،غلظت عنصر آرسنیک در نمونه های خاک،علوفه،آب آشامیدنی و خون دام اندازه گیری شد.غلظت آرسنیک در آب شرب دامهای منطقه کمتر از غلظت مجاز اعلام شده توسط سازمان بین المللی است.محاسبه ضریب آلودگی و شاخص زمین انباشت در بیشتر نمونه های خاک کشاورزی منطقه مورد مطالعه ،نشاندهنده وجود آلودگی آرسنیک است.مقایسه میانگین غلظت آرسنیک در نمونه های گیاهی منطقه با حد مجاز غلظت آرسنیک در علوفه دام،افزایش 53 برابری را نشان داد.غلظت عنصر آرسنیک در نمونه های خون نسبت به منطقه شاهد بالاتر ،اما در کستره غلظت طبیعی است.شاخص های خون شناسی دام های مورد مطالعه مانند PCV,RBC,HBنیز در محدوده طبیعی ارزیابی شدند.نتایج نشان داد به رغم بالا بودن غلظت آرسنیک در خاک و گیاه،آرسنیک به دام منتقل نشده و مسمومستس را باعث نگردیده است.این پژوهش نشان میدهد که آلودگی آب شرب دام احتمالا مهم ترین عامل در مسمومست دام در مناطق آلوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

737 - تعیین میزان فعالیت نسبی تکتونیکی تاقدیس آینهورزان- دلیچای با بکارگیری شاخصهای مورفوتکتونیکی
سمیه قربانی احمد علوی

تاقدیس نامتقارن آینهورزان- دلیچای در بخش شرقی البرز مرکزی و در شرق شهر دماوند قرار دارد. امتداد این تاقدیس WNW - ENEبوده و از نهشتههای تخریبی پرکامبرین پسین، پالئوزوئیک و مزوزوئیک تشکیل شده است. یال شمالی تاقدیس در بخشی به گسل راندگیدهنار- مشا و در بخشی به شاخهای فرعی ا أکثر

تاقدیس نامتقارن آینهورزان- دلیچای در بخش شرقی البرز مرکزی و در شرق شهر دماوند قرار دارد. امتداد این تاقدیس WNW - ENEبوده و از نهشتههای تخریبی پرکامبرین پسین، پالئوزوئیک و مزوزوئیک تشکیل شده است. یال شمالی تاقدیس در بخشی به گسل راندگیدهنار- مشا و در بخشی به شاخهای فرعی از همین گسل محدود میباشد. یال جنوبی به یکسری گسلهای فرعی محدود شده است.بررسیهای مورفوتکتونیکی برای تعیین رده فعالیت نسبی تکتونیکی با استفاده از شاخصهای مورفومتری شامل Af ، Facet% ،Smfو،Vfبر روی تاقدیس آینهورزان- دلیچای انجام شده است. تجزیه و تحلیل این شاخصها نشان میدهد یال شمالی تاقدیس نسبت به یالجنوبی آن فعالتر است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

738 - تعیین میزان خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در استان کرمان
محمود سالاری اصغر طیبیان

منطقه کرمان گرچه در مجموع به عنوان بخشی از فلات ایران ، اقلیم خشک تا فراخشک دارد ولی با این وجود عواملی از قبیل ارتفاع،رطوبت و جبهه های هوایی ورودی به منطقه موجب تغییراتی نه چندان زیاد می گردند و اقلیم های خشک و ندرتأمدیترانهای درارتفاعات کوههای جبال بارز و لاله زار قاب أکثر

منطقه کرمان گرچه در مجموع به عنوان بخشی از فلات ایران ، اقلیم خشک تا فراخشک دارد ولی با این وجود عواملی از قبیل ارتفاع،رطوبت و جبهه های هوایی ورودی به منطقه موجب تغییراتی نه چندان زیاد می گردند و اقلیم های خشک و ندرتأمدیترانهای درارتفاعات کوههای جبال بارز و لاله زار قابل رویت می باشند. به منظور تعیین خشکسالی هواشناسی استان کرمان به زیر حوضههایآبریز مناسب تقسیم واز روش توزیع آماری ارزیابی نقطه ای انجام میگیرد و همچنین ارزیابی منطقه ای نیز با روشهای شاخص توزیعاستاندارد ،میانگین حسابی و میانه نسبتها بررسی شده است. بدین منظور در این تحقیق ضمن انتخاب ایستگاههای بارانسنجی باتوزیع مناسب و دارای آمار بلندمدت ، دوره های خشکسالی هواشناسی برای 39سال 1347-86تعیین شده است. بررسیها نشان داددر منطقه طول دوران خشکسالی بیشتر از دوران ترسالی میباشد.همچنین با انتخاب 4ایستگاه هیدرومتری شاخص دارای آمار قابلقبول وتعمیم آمارآنها به چهارحوضه آبریزکویرلوت ،جازموریان،کویر درهانجیر و کویر ابرقو سیرجان، مشخص شد. از سال 1378-79منطقه کرمان وارد خشکسالی هیدرولوژیکی شده که تا سال 1386-87همچنان ادامه داشته ودر این مدت کمبودتولید جریان سطحینسبت به متوسط بلندمدت معادل 18میلیارد مترمکعب تعیین شده است.وسالهای 84-85، 78-79 ، 47-48و 86-87خشکترین سالهابوده اند ودر اکثر سالها بخشی از استان، خشکسالی با دوره باز گشت های متفاوت را نیز ، تحمل نموده است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

739 - پهنه‌بندی و تعیین کیفیت تالاب میقان براساس شاخص‌های WQINSF و IRWQISC
لعبت تقوی علی شهبازی پرستو عسگری سامان سخایی میترا طلایی علیرضا محرابیان رضا میرزایی

تالاب میقان در استان مرکزی در 15 کیلومتری شمال‌شرقی اراک و جنوب‌غربی داوودآباد قرار گرفته است. به منظور تعیین ایستگاه‌های نمونه‌برداری از این تالاب فصلی ابتدا بازدید میدانی صورت گرفت، سپس در قسمت‌هایی که به نظر می‌رسید به لحاظ طبیعی و مصنوعی تغییرات در کیفیت آب قابل ملا أکثر

تالاب میقان در استان مرکزی در 15 کیلومتری شمال‌شرقی اراک و جنوب‌غربی داوودآباد قرار گرفته است. به منظور تعیین ایستگاه‌های نمونه‌برداری از این تالاب فصلی ابتدا بازدید میدانی صورت گرفت، سپس در قسمت‌هایی که به نظر می‌رسید به لحاظ طبیعی و مصنوعی تغییرات در کیفیت آب قابل ملاحظه باشد، 12 نمونه برداشت و پارامترهای کیفی در این نمونه‌ها بررسی شد. با استفاده از دو شاخص NSFWQI و IRWQISC وضعیت کیفی تالاب بررسی شد. همچنین با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، نقشه پهنه‌بندی پارامترها و شاخص‌ها تهیه گردید. نتایج مقایسه غلظت پارامترهای اندازه‌گیری‌شده در فصل تابستان و پاییز نشان داد میانگین غلطت فاکتورهای اکسیژن‌خواهی بیولوژیکی، اکسیژن‌خواهی شیمیایی، اکسیژن محلول، هدایت الکتریکی، کلیفرم مدفوعی، آمونیوم، نیترات، فسفات، سختی و اسیدیته در تابستان بیشتر از پاییز بوده است، تنها میانگین کدورت در فصل پاییز بیشتر از فصل تابستان بود. نتایج شاخص کیفیت آب سطحی نشان می‌دهد که وضعیت ایستگاه‌ها در تابستان و پاییز در وضعیت بد و خیلی بد قرار دارد. نتایج NSFWQI نشان می‌دهد که به طور کلی وضعیت ایستگاه‌ها در تابستان و پاییز در وضعیت بد و متوسط قرار دارد. نقشه پهنه‌بندی شاخص NSFWQI در دو فصل تابستان و پاییز نشان داد که تالاب از نظر وضعیت شاخص مذکور در حالت متوسط قرار دارد تنها در محدوده کوچکی نزدیکی ورودی تصفیه‌خانه وضعیت بد کیفی ثبت گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

740 - شاخصهای پیشبینی ظرفیت واحدهای زمینشناسی نسبت به وقوع زمینلغزشهای ناشی از زلزله )مطالعه موردی: زمینلغزشهای ناشی از زلزله منجیل
علی محمد رجبی

یکی از مهمترین اثرات ناشی از زلزله 31خرداد 1369منجیل ) ،(M=7/7ایجاد و تحریک زمینلغزشهای متعدد در مناطق زلزلهزده بوده است.برخی از این زمینلغزشها )مانند زمینلغزش گلدیان و فتلک( بسیار عظیم و همراه با خسارات فراوان بودهاند. بررسی و آنالیز مشخصات اینزمینلغزشها و نحوه توزیع آ أکثر

یکی از مهمترین اثرات ناشی از زلزله 31خرداد 1369منجیل ) ،(M=7/7ایجاد و تحریک زمینلغزشهای متعدد در مناطق زلزلهزده بوده است.برخی از این زمینلغزشها )مانند زمینلغزش گلدیان و فتلک( بسیار عظیم و همراه با خسارات فراوان بودهاند. بررسی و آنالیز مشخصات اینزمینلغزشها و نحوه توزیع آنها در شناخت مناطق مستعد زمینلغزش، در زلزلههای آینده اهمیت بسزایی دارد. در این مطالعه فراوانی، توزیعو هندسه زمینلغزشهای ناشی از زلزله منجیل با محاسبه پارامترهایی نظیر مساحت، طول، عرض، شیب، جهت شیب، نوع واحد لیتولوژی وشدت آریاس، با استفاده از GISدر چهارگوشهای چلکاسر و چهارمحل )منطقهای در نزدیکی رو مرکز زمینلرزه منجیل( به مساحت309/30کیلومترمربع بررسی شده است؛ سپس دو اندیس به نامهای شاخص استعداد ) (Susceptibility Indexو شاخص فراوانی) (Frequency Indexزمینلغزش، به عنوان اندیسهای قابل اعتماد جهت پیشبینی زمینلغزشهای ناشی از زلزلههای آینده معرفی شدهاند.در نهایت استعداد وقوع زمینلغزش در چهارگوشهای مورد مطالعه بر اساس دو شاخص مذکور امتیاز دهی شده است. نتایج این مطالعهمیتواند در پیشبینی مناطق مستعد زمینلغزشهای ناشی از زلزلههای آینده و همچنین شناسایی مناطق خطر در گستره مورد مطالعه قابلاستفاده باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

741 - ارزیابی ریخت زمین ساخت تاقدیس های منطقه قیر و کارزین )جنوب شرق شیراز
اسما طالبی محمد علی گنجویان علی مفاخریان ضیاءالدین هاشمی مهدی رمضانی

شهرستان قیر و کارزین در جنوب شرقی استان فارس واقع شده است. در ایـن پـژوهش بـا بـه دسـت آوردن مقـدار شـاخص هـایرخ دار شدن پیشانی کوهستان )% ،(Facetپیچ و خم پیشانی کوهستان ) (Smfو شاخص طـول - گرادیـان جریـان ) (SLبـر رویسه تاقدیس چنگال، پلنگ و افزر واقع در شهرستان قیر و ک أکثر

شهرستان قیر و کارزین در جنوب شرقی استان فارس واقع شده است. در ایـن پـژوهش بـا بـه دسـت آوردن مقـدار شـاخص هـایرخ دار شدن پیشانی کوهستان )% ،(Facetپیچ و خم پیشانی کوهستان ) (Smfو شاخص طـول - گرادیـان جریـان ) (SLبـر رویسه تاقدیس چنگال، پلنگ و افزر واقع در شهرستان قیر و کـارزین، میـزان فعالیـت زمـین سـاختی ایـن تاقـدیس هـا مـورد بررسـیقرار گرفته است. نتایج حاصل از این شاخص ها بـرای تحلیـل هرچـه بهتـر، بـه صـورت مـدل رقـومی و نمـودار نیـز نمـایش دادهشده است، سپس به منظور بررسی درستی نتایج حاصل از این شاخص ها، نقشه کانون زمین لرزه ها نیز تهیه شـده اسـت، بـا تلفیـقداده های حاصل از مدل رقومی شاخص ها، نمودار آبراهه ها و نقشه کانون زمین لرزه ها نتیجه می شـود کـه تاقـدیس هـای منطقـهاز نظر زمین ساختی فعال می دناشب یعنی سرعت بالا آمدگی در منطقه بیش از فرسایش است، در نهایت پس از بررسی نتایج حاصـلهدلیل بالا بودن نرخ فعالیت زمین ساختی در بخش شرقی تاقدیس چنگال را تمایل این تاقدیس به سـمت جنـوب غـرب و در نتیجـهفراوانی میزان درزه و شکستگی ها بر اثر تنش های کششی در یال شمالی و ایجـاد تـنش هـای فشارشـی در یـال جنـوبی تشـخیصداده شد، در بخش غربی این تاقدیس نیز فعالیت زمین ساختی نسبتاً بالا را می توان به وجود گسل دره سیاه نسبت داد، فعالیت بالایزمین ساختی تاقدیس افزر نیز به دلیل وجود گسل فعال قیر در شمال شرق این تاقدیس است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

742 - انتخاب روش بهینه استخراج در معادن سنگهای ساختمانی ایران به روش TOPSIS فازی(مطالعه موردی:معدن سنگ گرانیت گزیک بیرجند)
آرش ابراهیم آبادی ایرج علوی سارا کهربای منفرد

برای استخراج معادن سنگهای ساختمانی،روش های مختلفی استفاده شده اند که با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، روشهای قدیمی که مشکلات زیادی داشته اند منسوخ شده اند.انتخاب تکنیک استخراج بهینه معادن سنگهای ساختمانی ،یک مسئله تصمیم گیری چند معیاره است که باید با توجه به معیارهای موثر أکثر

برای استخراج معادن سنگهای ساختمانی،روش های مختلفی استفاده شده اند که با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، روشهای قدیمی که مشکلات زیادی داشته اند منسوخ شده اند.انتخاب تکنیک استخراج بهینه معادن سنگهای ساختمانی ،یک مسئله تصمیم گیری چند معیاره است که باید با توجه به معیارهای موثر از جمله معیارهای زیست محیطی ،روش استخراج مناسب انتخاب شود.در این تحقیق روشهای معمول استخراج سنگهای ساختمانی شامل روش سیم برش الماسه،آتش کاری،نعل و پارس و مواد منبسط شونده کتراک و فرکت با توجه به عوامل مختلفی چون کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی،ایمنی و سلامت،کاهش ضایعات،افزایش سود ناخالص،مرغوبیت و کاهش زمان استخراج با استفاده از روش تصمیم گیری چند شاخصه فازیFUZZYTOPSISمورد بررسی و تحقیق قرار گرفت.در مقایسه های انجام شده روش استخراج سیم برش الماسه به عنوان مناسبترین گزینه برای استخراج سنگهای ساختمانی پیشنهاد گردید.در این خصوص مطالعه ای موردی نیز در معدن گرانیت گزیک بیرجند با متدلوژی ارائه شده انجلم پذیرفت.نتایج تحلیل ها موید نتایج حاصله از تحلیل کلی بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

743 - ارزیابی آلودگی فلزات سنگین در خاک کشاورزی جنوب بردسکن (استان خراسان رضوی)
محمد ابراهیم فاضل ولی پور

همگام با رشد صنعت وفناوری،ورود آلاینده‌های زیست محیطی و درصدر آن فلزات سنگین به خاک، موجب افزایش نگرانی جامعه بشری در رابطه با امنیت غذایی شده است. این مطالعه با هدف بررسی غلظت فلزات سنگین در خاک‌های سطحی زمین‌های کشاورزی جنوب بردسکن واقع در استان خراسان رضوی انجام شده أکثر

همگام با رشد صنعت وفناوری،ورود آلاینده‌های زیست محیطی و درصدر آن فلزات سنگین به خاک، موجب افزایش نگرانی جامعه بشری در رابطه با امنیت غذایی شده است. این مطالعه با هدف بررسی غلظت فلزات سنگین در خاک‌های سطحی زمین‌های کشاورزی جنوب بردسکن واقع در استان خراسان رضوی انجام شده است. برای این منظور نمونه‌های خاک از عمق 10 تا 30 سانتی‌متری سطح خاک برداشت گردید. بافت خاک غالب گراول ماسه‌ای وPH خاک 7.3 و نیمه قلیایی است. میانگین غلظت کل کادمیوم، مس، منگنز و مولیپدن به ترتیب 0.66 و 215، 2167 و6.67 (برحسب ppm) اندازه‌گیری شدند. بیشترین مقدار شاخص زمین انباشتگی، فاکتور غنی‌شدگی و شاخص آلودگی به ترتیب مربوط به مس(0.6)، مولیپدن (6.26) و مولیپدن (4.44) است. شاخص جامع آلودگی که از میانگین شاخص آلودگی کلیه فلزات محاسبه شد برابر با 2.36 است و در کلاس آلودگی متوسط قرار گرفت. بالا بودن غلظت فلزات سنگین مس، مولیپدن، منگنز و کادمیوم در جنوب بردسکن می‌تواند تهدیدی برای کشاورزی در این منطقه باشد. وجود رخساره‌های سنگی مختلف همراه با ساختارهای زمین‌شناسی مانند گسل‌ها و فعالیت‌های انسانی مانند معدن کاری، کشاورزی و صنعتی می‌تواند زمینه‌های لازم را برای آلودگی خاک به فلزات سنگین فراهم نماید و موجب افزایش غلظت فلزات سنگین در خاک‌های کشاورزی منطقه شده باشد. نظارت مستمر بر غلظت آلاینده‌ها در خاک و محصولات کشاورزی برای حفظ منابع تولید و دست‌یابی به امنیت غذایی ضروری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

744 - فاکتورهای تأثیرگذار بر توزیع برخی فلزات سنگین با شرایط ژئوپدولوژیکی متفاوت در خاک‌های اطراف زنجان
علی افشاری

این مطالعه با هدف ارزیابی نقش فاکتورهای خاک سازی و شرایط مختلف ژئوپدولوژیکی بر توزیع و جزءبندی شیمیایی عناصر انجام گرفت. برای این منظور 15 خاکرخ بر روی مواد مادری مختلف شامل گرانیت (Gr)، بازالت (Ba)، آندزیت (An)، پورفیریت (Pr)، توف های آتشفشانی (Tu)، سنگ آهک (Li)، کنگلو أکثر

این مطالعه با هدف ارزیابی نقش فاکتورهای خاک سازی و شرایط مختلف ژئوپدولوژیکی بر توزیع و جزءبندی شیمیایی عناصر انجام گرفت. برای این منظور 15 خاکرخ بر روی مواد مادری مختلف شامل گرانیت (Gr)، بازالت (Ba)، آندزیت (An)، پورفیریت (Pr)، توف های آتشفشانی (Tu)، سنگ آهک (Li)، کنگلومرا-شیل (Cg)، شیل (Sh)، فیلیت (Ph)، ماسه سنگ (Sa)، دولومیت (Do) و رسوبات آبرفتی (Qa) در اطراف زنجان حفر گردید. غلظت و توزیع عناصر Cr، Co، Cd، Znو تا حدودی Pbبیشتر تحت کنترل فاکتورهای سنگ شناختی است، در حالی که عناصر Cu، Mnو Niبیشتر تحت کنترل فرآیندهای بیوژئوشیمیایی قرار دارند. شدت تهی شدن عناصر به صورت Zn>Co>Cd=Pb>Mn=Cr=Ni=Cu بدست آمد. در مراحل اولیه تشکیل خاک، جنس سنگ بستر و کانی های موجود در آن و در مراحل بعدی، فرآیندهای خاک سازی از قبیل آهک، اسیدیته، ماده آلی و رس باعث ایجاد الگوهای متفاوت غنی شدن – تهی شدن شده است. توزیع عناصر در خاک های انتی سولز، مالی سولز و اینسپتی سولز به ترتیب تحت تأثیر لیتولوژی مواد مادری، ماده آلی و توزیع مجدد آهک قرار دارد. در عصاره گیری متوالی، جزء باقیمانده جزء غالب در تمام عناصر بود. در مرتبه بعدی برای کبالت و نیکل، جزء اکسیدی، برای سرب، جزء کربناتی و برای مس و روی جزء آلی در اولویت قرار داشتند. فاکتور تحرک عناصر در افق سطحی خاکرخ های مختلف به صورت Pb>Co>Ni>Cu>Zn بدست آمد. نتایج مربوط به عصاره گیری با DTPAعناصر مختلف برای سرب، مس، نیکل، روی و کبالت به ترتیب 04/2، 81/1، 84/0، 42/0 و 30/0 میلی گرم بر کیلوگرم مشاهده شد که بیشترین مقادیر آن در افق سطحی خاک ها بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

745 - تحلیل آشوبی اثرات تغییر اقلیم بر خشکی دریاچه ی پریشان
فرهنگ رحمانی محمد هادی فتاحی

در این پژوهش از تئوری آشوب برای بررسی اثر تغییر اقلیم بر خشکی زیرحوضه ی دریاچه ی پریشان استفاده شده است. شاخص SPI و چند شاخص حدی اقلیمی اندازه گیری شدند و همچنین متغیرهای تاثیر گذار بر خشکی (بارندگی، تبخیر و دما) در نظر گرفته شد. با در نظر گیری متغیرهای ذکر شده، یک زیرح أکثر

در این پژوهش از تئوری آشوب برای بررسی اثر تغییر اقلیم بر خشکی زیرحوضه ی دریاچه ی پریشان استفاده شده است. شاخص SPI و چند شاخص حدی اقلیمی اندازه گیری شدند و همچنین متغیرهای تاثیر گذار بر خشکی (بارندگی، تبخیر و دما) در نظر گرفته شد. با در نظر گیری متغیرهای ذکر شده، یک زیرحوضه ی کنترلی (رودخانه ی شاپور) برای مقایسه ی رفتار تراژکتوری ها در فضای فاز و نوع جاذب ها با تراژکتوری ها در فضای فاز و نوع جاذب نمودارهای دریاچه ی پریشان در نظر گرفته شد. پس از مقایسه ی رفتار تراژکتوری ها در فضای فاز این نتایج حاصل شد که علاوه بر تغییر اقلیم یک عامل درون حوضه ای باعث شدت بخشیدن به خشکی زیرحوضه ی دریاچه ی پریشان شده است. همچنین این عامل بیش از تغییر اقلیم بر خشکی دریاچه ی پریشان تاثیر گذاشته است. می توان به فعالیت های تخریبی از جمله برداشت بیش از اندازه از منابع آبی و تغییر کاربری زمین برای کشاورزی و غیره اشاره کرد. در نتیجه استخراج از منابع آبی در حد مجاز و وفق پذیری با تغییرات اقلیمی و همچنین اتخاذ سیاست های مناسب برای کنترل منابع آبی پریشان در جلوگیری از خشکی دریاچه موثر و ضروری می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

746 - مطالعه امکان استفاده از صدف Anodonta Cygnea به عنوان شاخص زیستی کادمیم در تالاب انزلی
فرزین صیاد قربانی شیرین

نرم تنان به ویژه دوکفه ای ها به دلیل کفزی بودن و قابلیّت بنتوز خواری ، توانایی بالایی در جذب مواد آلی و همچنین عناصر سنگین در بافت های نرم بدن خود همچون آب ششها دارند.در بسیاری از تحقیقات پیرامون پراکندگی و ارزیابی غلظت عناصر سنگین، از آنالیزهای مربوط به پوسته و بافت نر أکثر

نرم تنان به ویژه دوکفه ای ها به دلیل کفزی بودن و قابلیّت بنتوز خواری ، توانایی بالایی در جذب مواد آلی و همچنین عناصر سنگین در بافت های نرم بدن خود همچون آب ششها دارند.در بسیاری از تحقیقات پیرامون پراکندگی و ارزیابی غلظت عناصر سنگین، از آنالیزهای مربوط به پوسته و بافت نرم صدف ها بهره گیری می شود.در این پژوهش غلظت فلز کادمیم در بافت نرم صدف (Anodonta Cygnea) در بخش غربی تالاب انزلی(محدوده آبکنار) به روش جذب اتمی اندازه گیری شد.نتایج نشان داد که غلظت کادمیم در بافت نرم صدف به طور میانگین 15/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک است.همچنین مقایسه یافته ها با استانداردهاEPA ، میانگین غلظت در دریای خزر ، پوسته زمین ، رسوبات رودخانه ای و مقادیر اندازه گیری شده در رسوبات تالاب نشان داد که غلظت کادمیم در بافت نرم صدف کمتر از استاندارد بوده است.فاکتور تجمّع زیستی محاسباتی برای صدف ها در منطقه کمتر از 1 بدست آمده که نشان دهنده عدم تجمّع کادمیم به میزان زیاد در بافت صدف است.با توجّه به وجود مقادیر اندک انباشت کادمیم در این صدف که عمدتاً به دلیل مقایسه آن با مقادیر محاسبه شده در سایر پژوهش ها ، از بخش غربی تالاب که دارای حداقل آلودگی است نمونه برداری شده ، میتوان نتیجه گرفت بافت نرم صدف (anodonta cygnea) دارای توانایی تقلیل غلظت عناصر سنگین بوده و لذا از آن نمی توان برای پایش غلظت و پراکنش عناصر سنگین به ویژه کادمیم در تالاب انزلی استفاده نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

747 - ارزیابی آلودگی فلزات سنگین در رسوبات سطحی رودخانه گاماسیاب نهاوند
مریم صالح محسن رضایی عطا شاکری اشکان جهانداری

در این مطالعه به ارزیابی آلودگی فلزات سنگین رودخانه گاماسیابواقع در استان همدان پرداخته شد. رودخانه گاماسیاب مهم‌ترین رودخانه شهرستان نهاوند می‌باشد که در مجاور آن فعالیت‌های گسترده‌ای مانند کشاورزی یا پرورش ماهی صورت می‌گیرد بنابراین ارزیابی فلزات سنگین در رسوبات این ر أکثر

در این مطالعه به ارزیابی آلودگی فلزات سنگین رودخانه گاماسیابواقع در استان همدان پرداخته شد. رودخانه گاماسیاب مهم‌ترین رودخانه شهرستان نهاوند می‌باشد که در مجاور آن فعالیت‌های گسترده‌ای مانند کشاورزی یا پرورش ماهی صورت می‌گیرد بنابراین ارزیابی فلزات سنگین در رسوبات این رودخانه امری اجتناب ناپذیر می‌باشد. نتایج حاصل، روند کاهشی غلظت فلزات سنگین در این رودخانه را به‌صورت Cr> Zn> Ni> As> Pb> Co> Mo> Cd نشان داد. به‌منظور ارزیابی آلودگی این فلزات از شاخص‌های ضریب غنی‌شدگی، شاخص آلودگی، دستورالعمل‌های کیفیت رسوب کانادا (SQGs)، واحد سمناکی و پتانسیل خطرات بوم‌شناختی فلزات سنگین استفاده شد. بر اساس شاخص‌ غنی شدگی عناصر آرسنیک و کادمیم دارای منشا انسان زاد و عناصر کروم و نیکل دارای منشا زمین زاد می باشند، همچنین نیز سرب در بعضی از ایستگاه‌ها آلودگی زیادی را ایجاد کرده است. نمونه‌های شماره 1 و 3 و به میزان کمتر شماره 2، 6، 5 و 8 بیشترین خصوصیت سمناکی را از خود بروز دادند. از ضریب همبستگی برای ارتباطات بین عناصر و شناسایی منشأ آن‌ها استفاده شد. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که عناصر مس، روی، سرب ناشی از فعالیت‌های شهری، آرسنیک و کادمیم در اثر فعالیت‌های کشاورزی و عناصری نظیر نیکل، وانادیم دارای منشأ زمین زاد می‌باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

748 - بررسی آماری نسبت های یونی و شاخص های اشباع در تعیین منشا املاح منابع آب زیرزمینی دشت دلفان
طیبه کارخانه رامین ساریخانی آرتیمس قاسمی دهنوی

هدف اصلی این تحقیق بررسی آب زیرزمینی شهرستان دلفان در شمال استان لرستان از نظر ویژگی های ژئوشیمیایی با استفاده از شاخص های اشباع و تحلیل عاملی است. برای این منظور از آنالیز عناصراصلی آب زیرزمینی منطقه در 40 نقطه استفاده شده است.نتایج حاصل نشان میدهد همه ی متغییرها دارای أکثر

هدف اصلی این تحقیق بررسی آب زیرزمینی شهرستان دلفان در شمال استان لرستان از نظر ویژگی های ژئوشیمیایی با استفاده از شاخص های اشباع و تحلیل عاملی است. برای این منظور از آنالیز عناصراصلی آب زیرزمینی منطقه در 40 نقطه استفاده شده است.نتایج حاصل نشان میدهد همه ی متغییرها دارای غلظت مناسب و پایین تر از حد مجاز استانداردجهانی بوده اند.ازآنجا که شاخص اشباع می‌تواندعامل مهمی در درک فرایند انحلال_ته نشینی کانی ها موجود درآب زیرزمینی باشد،به محاسبه شاخص اشباع با استفاده ازمدل هیدروشیمیایی نرم افزار Phreeqc پرداخته شده است.شاخص اشباع کانی های مورد بررسی در همه ی نمونه های آب کمتر از صفر بود و کانی های بررسی شده می‌توانند درحال انحلال در آب زیرزمینی باشند.همچنین براساس نمودارهای تبادل یونی،سدیم وکلر دارای دو منشا متفاوت بوده و انحلال کلسیت،دولومیت و ژیپس در اکثرنمونه ها رخ داده است.براساس خوشه بندی سلسله مراتبی(HCA)،نمونه ها در دو خوشه ی اصلی قراردارند که خوشه ی یک دارای غلظت آنیونی-کاتیونی بیشتری نسبت به خوشه دو می باشد.مطابق نمودار استیف رسم شده برای هر خوشه،تیپ آب منطقه بیکربناته-کلسیک می باشد. به منظور یافتن عوامل اصلی کنترل کننده شیمی آب زیرزمینی از روش واریمکس چرخشی که عمومی ترین نوع PCA است،به این دلیل که مولفه های قابل تفسیر بیشتری ارائه میدهد، استفاده شده است. مطابق این روش انحلال سنگ های آهکی و دولومیتی و تعامل آب-سنگ مهمترین عوامل کنترل کننده ی شیمی آب زیرزمینی منطقه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

749 - واکنش لاین‌های پیشرفته و امید‌بخش گندم نسبت به عامل بلایت فوزاریومی سنبله Fusariumm graminearum در شرایط مزرعه
مریم خیر‌خوانی محمد ترابی محمد‌علی دهقان

به منظور ارزیابی مقاومت لاین های پیشرفته و امید بخش گندم نسبت به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله ناشی از قارچ Fusarium geraminearum که یکی از مهم ترین بیماری های گندم در شمال کشور به شمار می رود، 61 لاین امید بخش و پیشرفته گندم از بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهی أکثر

به منظور ارزیابی مقاومت لاین های پیشرفته و امید بخش گندم نسبت به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله ناشی از قارچ Fusarium geraminearum که یکی از مهم ترین بیماری های گندم در شمال کشور به شمار می رود، 61 لاین امید بخش و پیشرفته گندم از بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج دریافت گردید. این بذر ها در سال 1391 در سه تکرار و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در شرایط مزرعه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان کاشته شدند. با استفـاده از کشت خالص قارچ عامل بیماری در آزمایشگاه روی محیط کشت کاه و کلش گندم زاد مایه قارچ تکثیر و لاین ها در دو نوبت در زمان تشکیل سنبله و گلدهی مایه زنی شدند. بعد از ظهور علائم بیماری در شرایط مزرعه، درصد وقوع بیماری(Disease incidence) و شدت بیماری(Disease severity) یادداشت برداری و سپس ضریب شاخص بیماری Disease index))برای هر یک از لاین های مورد بررسی محاسبه و تعیین شد. نتایج نشان داد که لاین های ARWYT-N-90-2، ERWYT-N-90-20 و ERWYT-N-89-4با داشتن کم ترین شاخص بیماری مقاومت قابل قبولی نسبت به بیماری بلایت سنبله نشان دادند. اما با این وجود هیچ کدام از لاین های مورد بررسی نسبت به بیماری مصون نبودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

750 - بررسی تأثیر آفت‌کش‌های پالیزین، دیفلوبنزورون، کلروپایریفوس، هگزافلومورون و دلتامترین بر روی خصوصیات زیستی- جمعیتی و شاخص‌های تغذیه‌‌ای شب پره آرد
بهرام‌الله توکلی مریم عجم حسنی

شب پره آرد از آفات مهم محصولات انباری و خشکبار است که همواره کنترل آن ضروری است. در تحقیق حاضر اثر زیرکشندگی ترکیبات دلتامترین، دیفلوبنزورون، هگزافلومورون، کلروپایریفوس و پالیزین بر شاخص های زیستی و جمعیتی لارو سن سوم، شفیره و افراد بالغ شب پره آرد و شاخص های تغذیه ای آ أکثر

شب پره آرد از آفات مهم محصولات انباری و خشکبار است که همواره کنترل آن ضروری است. در تحقیق حاضر اثر زیرکشندگی ترکیبات دلتامترین، دیفلوبنزورون، هگزافلومورون، کلروپایریفوس و پالیزین بر شاخص های زیستی و جمعیتی لارو سن سوم، شفیره و افراد بالغ شب پره آرد و شاخص های تغذیه ای آن بررسی شد. لارو های بید آرد در شرایط آزمایشگاه دمای 3±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±40 درصد و دوره نوردهی 10: 14 ساعت پرورش داده شدند. به منظور محاسبه شاخص های تغذیه از دیسک های آردی آلوده به سموم استفاده شد. کم ترین طول مدت لاروی، کم ترین طول دوره شفیرگی و کم ترین وزن شفیره به ترتیب با میانگین های 4/0±14 روز، 25/0±75/7 روز و 0004/0±016/0گرم مربوط به سموم پالیزین و بیش ترین طول مدت لاروی، بیش ترین طول دوره شفیرگی و بیش ترین وزن شفیره به ترتیب با میانگین های 25/0±75/19 روز، 25/0±75/9 روز و 0004/0±012/0 گرم مربوط به تیمار دلتامترین به دست آمد. به علاوه، کم ترین میزان تخم ریزی، کم ترین میزان درصد تفریخ تخم و کم ترین درصد خروج حشرات کامل به ترتیب با میانگین های 27/2± 237 عدد، 81/0±61 درصد و 5/2±5/27 درصد و بیش ترین این مقادیر با میانگین های 25/1±75/247 عدد، 47/0±75/73 درصد و 5/2±5/42 درصد مربوط به تیمار دلتامترین بود. در نتایج مربوط به محاسبه شاخص های تغذیه، تیمار دلتامترین پایین ترین مقدار نرخ رشد نسبی، نرخ مصرف نسبی و شاخص بازدهی تبدیل غذای بلعیده شده در لارو های سن سوم را به همراه داشت و بیش ترین این مقادیر مربوط به تیمار پالیزین بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

751 - ارزیابی مقاومت ژنوتیپ‌های امید‌بخش جو نسبت به سن گندم، Eurygaster integriceps Put.، در شهرستان نیشابور
عیسی جبله رویا عسکری مجید طاهریان

جو یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین غذای انسان و دام در جهان است و سن گندم Eurygaster integricepsیکی از مهم‌ترین آفات کاهش دهنده عملکرد آن می باشد. این بررسی بر روی ژنوتیپ‌های مختلف جو به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های مقاوم به سن گندم در سال‌های 1396 و 1397 در مرکز تحقیقات نیشاب أکثر

جو یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین غذای انسان و دام در جهان است و سن گندم Eurygaster integricepsیکی از مهم‌ترین آفات کاهش دهنده عملکرد آن می باشد. این بررسی بر روی ژنوتیپ‌های مختلف جو به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های مقاوم به سن گندم در سال‌های 1396 و 1397 در مرکز تحقیقات نیشابور انجام‌ گرفته است. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که بیش ترین تعداد سن مادری در ژنوتیپ شماره 3 و کم ترین آن مربوط به ژنوتیپ‌های شماره 2 و 6 بود. ژنوتیپ 13 با برتری شاخص وزن هزار دانه در شرایط بدون سن و ژنوتیپ 10 با برتری شاخص وزن هزار دانه در شرایط وجود سن در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت پایین به سن قرار گرفتند. وزن هزاردانه در شرایط بدون فعالیت سن (Yp) همبستگی مثبت و معنی داری با میانگین بهره وری ((MP، میانگین هندسی (GMP) و شاخص تحمل به سن (STI) داشت. وزن هزار دانه در شرایط فعالیت سن (YS) همبستگی مثبت و معنی داری با تمام شاخص ها به جز YI داشت. بر این اساس شاخص های میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی (GMP) و شاخص تحمل به سن (STI) تنها شاخص هایی بودند که همبستگـی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در شرایط فعالیت سن و عدم فعالیت سن داشتند. در نهایت می توان ژنوتیپ شماره 20 را به عنوان ژنوتیپ مقاوم به سن در منطقه نیشابور معرفی کرد و ژنوتیپ شماره 1 را، با وزن هزاردانه پایین، حساس به سن گزارش کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

752 - بررسـی برخـی از خصوصیـات تنـوع زیستـی کنـه‌‌های خاکزی خانـواده Laelapidae (Acari: Mesostigmata) در زیستگاه‌‌های مختلف منطقه شاهرود
پریسا قرآنی مسعود حکیمی‌تبار امید جوهرچی حامد غباری

این مطالعه به منظور شناسایی فون و تنوع ‌زیستی کنه‌ های خاکزی خانواده Laelapidae در زیستگاه‌ های مختلف منطقه شاهرود در سال 1394 انجام گرفت. در این تحقیق، 19 گونه از 10جنس و 3 زیر خانواده جمع ‌آوری و شنـاسایی شدند و شاخص های تنـوع زیستـی در آن ها تعییـن شـد. بر اساس نتایج أکثر

این مطالعه به منظور شناسایی فون و تنوع ‌زیستی کنه‌ های خاکزی خانواده Laelapidae در زیستگاه‌ های مختلف منطقه شاهرود در سال 1394 انجام گرفت. در این تحقیق، 19 گونه از 10جنس و 3 زیر خانواده جمع ‌آوری و شنـاسایی شدند و شاخص های تنـوع زیستـی در آن ها تعییـن شـد. بر اساس نتایج به دست آمده گونه Laelaspisella berlesi دارای بیـش تـریـن فـراوانـی نسبـی (45 درصـد) و گـونـه ‌هـای Gaeolaelaps kargi، Gaeolaelaps angusta وPseudoparasitus hajiganbari کم ترین فراوانی نسبی (46/0 درصد) است. بیش ترین مقدار شاخص مارگالف و مقدار شاخص شانون مربوط به جنگل و بیش ترین مقدار شاخص عکس سیمپسون مربوط به بسطام است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

753 - مقایسه شدت بیماری‌زایی، جدایه‌های Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerium از مناطق مختلف ایران و تأثیر آنها بر شاخص‌های رشد خیار
فرزانه لک پیمان کرمانی سید حبیب شجاعی

پژمردگی و پوسیدگی ریشه و طوقه خیار بر اثر Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum از بیماری های مهم و متداول این گیاه در ایران و دیگر کشور ها محسوب می شود. در این تحقیق بررسی تفاوت شدت بیماری زایی جدایه های این قارچ بیماری زا و میزان تأثیر هر یک از آنها بر رشد روی أکثر

پژمردگی و پوسیدگی ریشه و طوقه خیار بر اثر Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum از بیماری های مهم و متداول این گیاه در ایران و دیگر کشور ها محسوب می شود. در این تحقیق بررسی تفاوت شدت بیماری زایی جدایه های این قارچ بیماری زا و میزان تأثیر هر یک از آنها بر رشد رویشی گیاه مورد بررسی قرار گرفت. بیماری زایی 50 جدایه که از بوته های خیار با علائم پژمردگی و زردی از مناطق مختلف ایران جدا سازی شده بودند، بر روی خیار رقم نگین مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان مایه زنی شده و شاهد تا 14 روز در دمای 25 درجه سلسیوس قرار گرفتند. درصد وقوع بیماری با علائم پژمردگی و یا زردی و نیز درصد شدت بیماری و شاخص های رشدی شامل وزن ریشه و اندام های هوایی 10 روز پس از مایه زنی تعیین گردید. بین جدایه های مناطق مختلف، از نظر درصد وقوع بیماری، شدت بیماری و شاخص های رشدی در سطح 1% اختلاف معنی داری وجود داشت. بیشترین درصد وقوع بیماری در بوته های مایه زنی شده با جدایه های F-111-2، F-133-2 و H8 مشاهده شد و بیشترین شدت بیماری توسط جدایه هایF-111-2 ، F-160-12 و F-111-5 ایجاد گردید. جدایه های F-111-5، F-160-12 و F-121-4 بیشترین تأثیر را در کاهش وزن ریشه و همچنین جدایه های F-160-12، F-121-4 و F-111-10 بیشترین تأثیر را روی کاهش وزن تاج داشـتند. بنابراین می تـوان جدایه F-160-12 را با اثر بخشی بر روی وزن تاج و ریشه و با بیشترین شدت بیماری به عنوان بیماری زا ترین جدایه معرفی نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

754 - بررسی تاکسـونومیک کنه‌‌هـای خاکزی خانواده Laelapidae (Acari: Mesostigmata) در منطقه شاهرود- ایران
پریسا قرآنی مسعود حکیمی‌تبار امید جوهرچی حامد غباری

کنه های خانواده Laelapidae از نظر شکل و تنوع غنی هستند. این خانواده دارای گونه های شکارگر آزاد زی و مرتبط با بندپایان، پستانداران یا پرندگان است. به منظور شناسایی فون کنه‌ های خاکزی خانواده Laelapidae در زیستگاه ‌های مختلف منطقه شاهـرود در سال 1394 از مناطـق مختلف شاهـر أکثر

کنه های خانواده Laelapidae از نظر شکل و تنوع غنی هستند. این خانواده دارای گونه های شکارگر آزاد زی و مرتبط با بندپایان، پستانداران یا پرندگان است. به منظور شناسایی فون کنه‌ های خاکزی خانواده Laelapidae در زیستگاه ‌های مختلف منطقه شاهـرود در سال 1394 از مناطـق مختلف شاهـرود شامل جنگـل و مناطـق زراعی نمونه برداری شد، نمونه ها به آزمایشگاه منتقل و کنه ها توسط قیف برلیز استخراج شدند و سپس با روش های رایج از آن ها اسلاید میکروسکوپی تهیه شد. در این تحقیق، 19 گونه از 10جنس و سه زیر خانواده شناسایی شدند که همه گونه‌ های شناسایی شده برای فون کنه ‌های استان سمنان گزارش جدید محسوب می ‌شوند. اسامی گونه‌ های شناسایی شده به شرح زیر است: Subfamily Hypoaspidinae: Cosmolaelaps rectangularis (Sheals, 1926); Cosmolaelaps vacua (Michael, 1891); Cosmolaelaps lutegiensis (Shcherbak, 1971); Gaeolaelaps aculieifer (Canestrini, 1884); Gaeolaelaps angusta (Karg, 1965); Gaeolaelaps kargi (Costa, 1968); Gaeolaelaps nolli (Karg, 1962); Gaeolaelaps queenslandicus (Womersley, 1956); Euandrolaelaps karaawaiewi (Berlese 1903); Euandrolaelaps sardoa (Berles, 1911); Pseudoparasitus dentatus (Halbert, 1920); Pseudoparasitus hajiganbari Kazemi, 2014; Ololaelaps gamagarensis (Jordaan & Loots, 1987); Subfamily Melittiphidinae: Laelaspis pennatus (Joharchi & Halliday, 2012); Laelaspis dariusi Joharchi & Jalaeian, 2012; Laelaspisella berlesi; Joharchi, 2016 Gymnolaelaps myrmophilus (Michael, 1891);. Subfamily Laelapinae: Haemolaelaps shealsi (Costa, 1968); Haemolaelaps casalis (Berlese, 1887). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

755 - تعیین شاخص‌های خشکسالی تنش تبخیری (ESI) و سلامت گیاه (VHI) در حوزه آبخیز تویسرکان به کمک تصاویر ماهواره‌ای مودیس
سمانه پورمحمدی

خشکسالی می‌تواند در اثر کمبود بارش و اثری که بر روی کاهش آب قابل دستس برای گیاه اثرمی‌گذارد، شناسایی شود. تهیه نقشه پهنه بندی خشکسالی در مدیریت مناسب منابع آب در سطح ناحیه‌ای و ملی موثر خواهند بود. همچنین استفاده از تکنیک سنجش از دور می‌تواند نقشه پهنه بندی و کلاسه شده أکثر

خشکسالی می‌تواند در اثر کمبود بارش و اثری که بر روی کاهش آب قابل دستس برای گیاه اثرمی‌گذارد، شناسایی شود. تهیه نقشه پهنه بندی خشکسالی در مدیریت مناسب منابع آب در سطح ناحیه‌ای و ملی موثر خواهند بود. همچنین استفاده از تکنیک سنجش از دور می‌تواند نقشه پهنه بندی و کلاسه شده خشکسالی را به خوبی نمایش دهد. در همین راستا استفاده از شاخص های خشکسالی که به کمک سنجش از دور تعیین می شوند مفید خواهند بود. بنابراین هدف از تحقیق حاضر بررسی دو شاخص خشکسالی سنجش از دوری تنش تبخیری (ESI) و سلامت گیاهی (VHI) و تطابق با شاخص خشکسالی بارش استاندارد(SPI) در حوزه آبخیز تویسرکان همدان می‌باشد. به این منظور از 32 تصویر ماهوراه‌ای مودیس از سال 2003 تا 2010 استفاده شد. نتایج نشان داد که روند تغییرات شاخص خشکسالی بارش استاندارد با دو شاخص خشکسالی سنجش از دوری تنش تبخیری و سلامت گیاهی در طی این 8 سال تطابق داشته است. در نهایت نقشه های پهنه بندی خشکسالی حوزه آبخیز تویسرکان در طی سالهای 2003 تا 2010 ارائه شد. ضرایب ماتریکس همبستگی بین VHI وESI 75% ، بین ESI و SPI، 6% و بین VHI وSPI 69% بوده است. نقشه های پهنه بندی شده نشان داد که شدت تغییرات کلاس خشکسالی در مرکز حوزه که دارای پوشش گیاهی بیشتری می‌باشد، حداکثر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

756 - ارزیابی وتحلیل پراکنش مراکز آموزشی در راستای عدالت فضایی (مطالعه موردی شهر بابلسر )
ابوذر اله کرمی محمدرضا زندمقدم

یکی از مسائل مهم که اکنون در شهرهای بزرگ به چشم می خورد، عدم تعادل در نظام توزیع و نارسایی سیستم خدمات از جمله فضاهای آموزشی است .توسعه ناهمگون و برنامه ریزی نشده و رشد سریع جمعیت را می توان از دلایل اصلی بروز این مشکل بشمار آورد .در جهت افزایش کارایی این فضاها توجه به أکثر

یکی از مسائل مهم که اکنون در شهرهای بزرگ به چشم می خورد، عدم تعادل در نظام توزیع و نارسایی سیستم خدمات از جمله فضاهای آموزشی است .توسعه ناهمگون و برنامه ریزی نشده و رشد سریع جمعیت را می توان از دلایل اصلی بروز این مشکل بشمار آورد .در جهت افزایش کارایی این فضاها توجه به ساماندهی وتوزیع مناسب ضروری به نظر می رسد .هدف از این تحقیق ساماندهی فضایی -مکانی و توسعه کالبدی فضاهای آموزشی در شهر بابلسر می باشد روش تحقیق از نوع توصیفی -تحلیلی بوده که در این مسیر ابتدا با استفاده از روش های تحلیل آماری فضایی شاخص موران، الگوی پراکنش فضایی مراکز آموزشی در محدوده مورد مطالعه مشخص گردید .با توجه به نتایج به دست آمده از این دو روش لزوم ساماندهی مراکز آموزشی در محدوده مورد مطالعه ضروری به نظر رسید، بدین منظور از مدل های ارزیابی چندمعیاره در محیط نرم افزار GIS استفاده گردید .به منظور ساماندهی وضع موجود مراکز آموزشی در محدوده مورد مطالعه از معیارهای تأثیرگذار و مناسب بهره گرفته شده و وزن مناسب این معیارها از طریق فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP به دست آمد .در نهایت، نقشة مناسب که از روی هم گذاری لایه ها استخراج گردیده است .با کمی تأمل در نقشه وضع موجود می توان دریافت بیشترین پراکنش فضاهایی آموزشی در راستای محله باغ فلاحت در این منطقه قرار داشته و الگوی منظمی ندارد .نقشه های حاصل از نتایج تحقیق فضاهای مناسب جهت احداث مکان های آموزشی را پیشنهاد می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

757 - شناسایی نواحی آسیب پذیر زیرحوضه های آبریز غرب کردستان در اثر نوسانات اقلیمی با استفاده از GIS و PCA
عرفان احمدی علیرضا وفائی نژاد ناصر محمدی ورزنه

نوسانات اقلیمی - بارشی ازجمله عواملی است که باعث بروز خشکسالی میشود و خسارات زیادی را به دنبال خواهند داشت. شرایط پوشش گیاهی در هرمنطقه تابعی از برآیند بارش، دما، وزش باد، وضعیت زمین از نظر شیب، جنس خاک، کشاورزی و غیره است. در این پژوهش، به بررسی تاثیر نوسانات اقلیمی - أکثر

نوسانات اقلیمی - بارشی ازجمله عواملی است که باعث بروز خشکسالی میشود و خسارات زیادی را به دنبال خواهند داشت. شرایط پوشش گیاهی در هرمنطقه تابعی از برآیند بارش، دما، وزش باد، وضعیت زمین از نظر شیب، جنس خاک، کشاورزی و غیره است. در این پژوهش، به بررسی تاثیر نوسانات اقلیمی - بارشی بر آسیب پذیری پوشش گیاهی زیرحوضه های غرب استان کردستان برحسب الگوی زمانی و مکانی در مقیاس منطقه ای با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور پرداخته شده است. با استفاده از آمار ایستگاه های هواشناسی و تصاویر شاخص گیاهی اختلافی نرمال شده (NDVI) ماهواره ای سنجنده مودیس، در بازه زمانی سالهای 2000 تا 2010 به پهنه بندی آسیب های وارد شده ناشی از نوسانات اقلیمی، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) پرداخته شده است. در بررسی آمار ایستگاه های هواشناسی، سالهای 2001 و 2008 به عنوان دوره های خشک شناسایی شدند. میزان تاثیر کاهش بارش در نقاط مختلف زیرحوضه های منطقه مورد مطالعه، بر روی تصاویر ماهواره ای با استفاده از تحلیل مؤلفه ی اصلی (PCA) مورد واکاوی قرار گرفت. شاخص خشکسالی Z نرمال، محدوده جنوبی منطقه مورد مطالعه را به عنوان منطقه خشک معرفی می نماید. درحالیکه نتایج محدوده شمالی منطقه مورد مطالعه را به عنوان مناطق آسیب پذیرتر نشان می دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

758 - آمایش اقتصادی شهرستان های استان فارس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش های تصمیم گیری چندمعیاره
زهرا اسدپور محسن سلطان آبادی

برخورداری یک مکان از شاخص های توسعه پایدار نشان دهنده بهینگی و کارامدی سیستم تصمیم گیری در سطح کلان است. توسعه پایدار، جلوه های مکانی- فضایی را به گونه ای به نمایش می گذارد که در آن، تبعیض و بی عدالتی به صورت بسیار چمشگیر و ناخوشایند، مشاهده نمی شود. با توجه به اهمیت اس أکثر

برخورداری یک مکان از شاخص های توسعه پایدار نشان دهنده بهینگی و کارامدی سیستم تصمیم گیری در سطح کلان است. توسعه پایدار، جلوه های مکانی- فضایی را به گونه ای به نمایش می گذارد که در آن، تبعیض و بی عدالتی به صورت بسیار چمشگیر و ناخوشایند، مشاهده نمی شود. با توجه به اهمیت استان فارس به عنوان یکی از مناطق تاریخی و استراتژیک در کشور و اهمیت توریستی، اقتصادی، صنعتی و رفاهی آن، بررسی وضعیت کمی و کیفی توسعه پایدار در این استان را ضروری ساخته است. با توجه به این امر، تحقیق پیش رو توسعه ی شاخص های توسعه ی فضایی در بخش های آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و ساخت های زیربنایی در استان فارس، مطالعه و ارزیابی شود و 4 شهرستان منتخب این استان با توجه به سطح برخورداری از این شاخصها سطح بندی گردد. نتایج به دست آمده از این پژوهش، نشانگر آن است که استان فارس با وجود اینکه از موقعیت خاص گردشگری و اقتصادی برخورداراست، باز هم از استان های محروم کشور به شمار می آید. افزون بر آن، نوعی عدم تعادل و ناهمگنی در توزیع و توسعه ی امکانات و شاخصهای توسعه ای در سطح شهرهای منتخب استان مشاهده می شود. بر اساس تحلیل و نتایج به دست آمده از 13 شاخص آمایش اقتصادی فضا از مجموع 4 شهرستان منتخب استان فارس، شهرستان شیراز به عنوان گزینه برخوردار، نیریز در گروه نیمه محروم و دو شهرستان آباده و لارستان در طبقه ی محروم قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

759 - بررسی تاثیر آبیاری با پساب فاضلاب بر شوری خاک با استفاده از تصاویر ماهواره ای ( مطالعه موردی تصفیه خانه بیرجند )
سعید مرگان عباس خاشعی سیوکی علی شهیدی مصطفی یعقوب زاده

کمبود شدید منابع آب در استان خراسان جنوبی باعث شده که کشاورزان به استفاده‌ از پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب برای آبیاری مزارع روی‌آورند. ازآنجاکه بررسی تأثیر آبیاری با پساب بر شوری خاک مستلزم دسترسی به مشخصات شوری خاک پیش و پس از تأسیس تصفیه‌خانه می باشد و اطلاعات شوری خاک أکثر

کمبود شدید منابع آب در استان خراسان جنوبی باعث شده که کشاورزان به استفاده‌ از پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب برای آبیاری مزارع روی‌آورند. ازآنجاکه بررسی تأثیر آبیاری با پساب بر شوری خاک مستلزم دسترسی به مشخصات شوری خاک پیش و پس از تأسیس تصفیه‌خانه می باشد و اطلاعات شوری خاک تنها در زمان حال در دسترس است، لذا برای اطلاع از روند تغییر شوری درگذشته گزینه‌ی استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به‌عنوان یک پایگاه اطلاعاتی مفید و در دسترس انتخاب گردید. برای این منظور تصاویر مربوط به تصفیه‌خانه و زمین‌های کشاورزی اطراف برای سال‌های مختلف جمع آوری شد و با استفاده از نرم‌افزار سنجش‌ازدوری Pci-Geomatica فرآیند های لازم برای تحلیل تصاویر ماهواره ی انجام شد. ازآنجایی‌که تصاویر ماهواره‌ای دارای داده‌های خام می‌باشند و به‌تنهایی قابل تفسیر و بررسی نمی‌باشند، لذا به‌کارگیری شاخص‌های مربوط به شوری برای رسیدن به این هدف انجام شد. با بررسی همبستگی مقادیر به‌دست‌آمده از شاخص‌های مختلف با مقادیر واقعی EC، مشخص شد شاخصSI-1 با ضریب تبیین ۸۴/۰ بالاترین همبستگی را با مقادیر واقعی شوری دارد. سپس با برقراری رابطه‌ای معنادار بین این شاخص و مقادیر EC می‌توان رابطه‌ی جامعی برای استخراج داده‌های مربوط به شوری از روی تصاویر ماهواره‌ای به دست آورد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که آبیاری با پساب اثر مخربی بر شوری خاک نداشته و در اکثر موارد موجب کاهش 3% تا 5% شوری خاک در نقاط نمونه‌برداری شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

760 - روش‌شناسی تحلیل مضمون در تعیین سنجه‌ها و شاخص‌های حیاتی‌بودن زیرساخت‌های شهری مبتنی بر ارزش ذاتی
غلامرضا حسینعلی بیکی عباس اکبرپور نیک قلب رشتی سید عظیم حسینی حمیدرضا عباسیان جهرمی

مقدمه پژوهش: کشورهای جهان که در مسیر پیشرفت هستند جهت حفظ عملکرد و توانایی‌های خود، توجه ویژه‌ای به زیرساخت‌ها در ابعاد ملی دارند. اهمیت این موضوع از دهه‌های قبل شروع شده است و به عنوان معیار پیشرفت با الگوهای مدیریتی تلفیق شده است. بنابراین توجه و حفظ عملکرد زیرساخت‌ها أکثر

مقدمه پژوهش: کشورهای جهان که در مسیر پیشرفت هستند جهت حفظ عملکرد و توانایی‌های خود، توجه ویژه‌ای به زیرساخت‌ها در ابعاد ملی دارند. اهمیت این موضوع از دهه‌های قبل شروع شده است و به عنوان معیار پیشرفت با الگوهای مدیریتی تلفیق شده است. بنابراین توجه و حفظ عملکرد زیرساخت‌های حیاتی و مدیریت موثر آن‌ها با در نظر گرفتن منابع محدود در کشور، نیازمند الگویی جامع برای شناسایی زیرساخت‌ها حیاتی و اولویت‌بندی آن‌ها می‌باشد. هدف پژوهش: تعیین شاخص‌ها و سنجه‌های حیاتی‌بودن مبتنی بر ارزش ذاتی و نهادی زیرساخت‌هاروش پژوهش: در پژوهش حاضر، برای پاسخ به سوال پژوهش از روش تحلیل مضمون و شبکه مضامین استفاده شد. در این روش با مرور اسناد کتابخانه‌ای و مقالات علمی، مضامین بر جسته استخراج شد. روش اعتبارسنجی این پژوهش روایی تفسیری است و با ارائه بازخورد نتایج حاصله از تحقیق به پنج نفر از خبرگان، تأیید نهایی انجام شد. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های تحقیق، 61 کد اولیه ایجاد شد. به دلیل کثرت کدها، موارد مشابه بر پایۀ قرابت مفهومی و معنایی به 10 مضمون نهایی تقلیل یافتند. سپس بر مبنای این مضامین، شاخص‌ها و سنجه‌های حیاتی‌بودن زیرساخت‌ها در قالب 9 رابطه اصلی ارائه شد.نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد، مهم‌ترین شاخص‌ها برای ارزیابی زیرساخت مبتنی بر ارزش ذاتی شامل؛ مبلغ سرمایه‌گذاری، عدم وابستگی به دیگر کشورها در تأمین کالا و خدمات ضروری، تولید ناخالص داخلی، دسترسی عادلانه افراد به تسهیلات زندگی، دسترسی کافی به آب سالم، دسترسی جامعه به خدمات سلامت، حفظ و پایداری منابع (آب، خاک و هوا)، سودمندی زیرساخت در پشتیبانی و تولید تجهیزات نظامی است که می‌توان برای ارزیابی ارزشمندی زیرساخت‌ها مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

761 - کاربرد مدل برنامه ریزی محیطی تغییر مکان – سهم در شناسایی مزیتهای رقابتی و ساختاری رشته فعالیتهای بیمه ایی در شرکت بیمه خصوصی
رضا زیاری فاطمه صالحی

صنعت بیمه در اقتصاد جایگاه بسیا ویژه ای دارد و شرکت های بیمه از نهادهای مهم در بازار سرمایه اند . فعالیتهای بیمه ای به عنوان یکی از ارکان مهم برای توسعه اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود و اثر گذاری محسوسی در توسعه و رشد مناسبات اقتصادی و اجتماعی کشور به عهده دارد. در اقتص أکثر

صنعت بیمه در اقتصاد جایگاه بسیا ویژه ای دارد و شرکت های بیمه از نهادهای مهم در بازار سرمایه اند . فعالیتهای بیمه ای به عنوان یکی از ارکان مهم برای توسعه اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود و اثر گذاری محسوسی در توسعه و رشد مناسبات اقتصادی و اجتماعی کشور به عهده دارد. در اقتصاد ایران،رشد صنعت بیمه از دغدغه های اصلی سیاست گذاران اقتصادی است. در شرایط حاضر، از جمله راه حل های مفید در این راستا، ایجاد وگسترش رشته فعالیت های بیمه ایی از طریق افزایش سرمایه گذاری در رشته فعالیت های مولد حق بیمه تولیدی بر حسب مزیت نسبی شرکت بیمه در مناطق مختلف می باشد. مدل تغییر مکان = سهم، یکی از مدل های مهم و کارآمد جهت تجزیه و تحلیل برنامه ریزی منطقه ای میباشد. تحقیق حاضر سعی بر آن دارد که یکی از جنبه های مهم برای بستر سازی و بهبود عملکرد شعب شرکت بیمه خصوصی از طریق شناخت مزیت های هر یک از شعب بپردازد.در این تحقیق داده های موجود با استفاده از نرم افزار SPSS پردازش شد و در نهایت ضریب مکانی رشته فعالیت های بیمه ای شعب مختلف محاسبه و در نهایت کاربرد مدل در شناسایی مزیتهای رقابتی و ساختاری مورد آزمون قرار گرفت . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

762 - بررسی جغرافیای توسعه‌یافتگی استان‌های ایران با استفاده از شاخص توسعه انسانی
قاسم محمدی

مفهوم توسعه انسانی، رویکردی کل‌نگر به زندگی بهتر است که به پرورش استعدادها و قوای ذهنی در کنار مصرف کالاها و خدمات تأکید دارد و با هدف قرار دادن زندگی بهتر افق پویایی را فراروی انتخاب‌های انسانی قرار می‌دهد. در افق چشم‌انداز بیست‌ساله ایران آمده است: ایران توسعه‌یافته، أکثر

مفهوم توسعه انسانی، رویکردی کل‌نگر به زندگی بهتر است که به پرورش استعدادها و قوای ذهنی در کنار مصرف کالاها و خدمات تأکید دارد و با هدف قرار دادن زندگی بهتر افق پویایی را فراروی انتخاب‌های انسانی قرار می‌دهد. در افق چشم‌انداز بیست‌ساله ایران آمده است: ایران توسعه‌یافته، برخوردار از دانش پیشرفته، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد و برخوردار از سلامت است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی بر آن است تا وضعیت موجود استان‌های کشور را از نظر برخورداری از شاخص‌های توسعه انسانی را برمبنای سرشماری‌های سال‌های 1390 و 1395 ارزیابی کند. براساس یافته‌های تحقیق میانگین شاخص آموزش در کشور 503/. شاخص سلامت 673/. و شاخص استاندارد زندگی 336/. و شاخص ترکیبی توسعه انسانی 749/. است. شاخص سلامت بیشترین میزان و شاخص استاندارد زندگی کمترین رقم را در سطح کشور دارد. مطلوب‌ترین وضعیت شاخص توسعه انسانی به ترتیب مربوط به استان‌های تهران با 936/. البرز با 926/. و یزد با 862/. است. نامطلوب‌ترین وضعیت این شاخص به ترتیب مربوط به استان‌های سیستان و بلوچستان با 446/. و کردستان با 561/. است. استان سیستان و بلوچستان در تمامی شاخص‌های توسعه انسانی نامطلوب‌ترین وضعیت را دارد. هرچند که سطح‌بندی استان‌ها براساس شاخص توسعه انسانی حاکی از آن است که ردة بسیار محروم منطبق با استان‌های مرزی و ردة استان‌هایی که مطلوب‌ترین وضعیت را دارا هستند مربوط به مناطقی است که اغلب در مرکز کشور واقع شده‌اند اما براساس نتایج در اغلب استان‌های کشور در بین دو سرشماری رشد مشاهده شده به‌طوری که استان‌های محروم بیشترین رشد را داشته‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

763 - تشخیص و بررسی استرس گندم با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (مطالعه موردی : دشت مغان )
عادل مردانه فرشاد امیر اصلانی سید کاظم علوی پناه

در این پژوهش هدف بررسی توانمندی و قابلیت سنجش‌ازدور و تصاویر ماهواره‌ای در بررسی تغییرات طیفی گیاه گندم و تشخیص امراض و استرس آن در منطقه دشت مغان در شهرستان پارس‌آباد هست. دستیابی به چنین قابلیتی می‌تواند در پیش‌بینی به‌موقع امراض و آفت‌ها و هم‌چنین جلوگیری از گسترش آن أکثر

در این پژوهش هدف بررسی توانمندی و قابلیت سنجش‌ازدور و تصاویر ماهواره‌ای در بررسی تغییرات طیفی گیاه گندم و تشخیص امراض و استرس آن در منطقه دشت مغان در شهرستان پارس‌آباد هست. دستیابی به چنین قابلیتی می‌تواند در پیش‌بینی به‌موقع امراض و آفت‌ها و هم‌چنین جلوگیری از گسترش آن و استفاده به‌موقع از قارچ‌کش‌ها و سموم دفع آفات نباتی مفید واقع شود. در راستای نیل به این هدف خصوصیات طیفی گندم و گیاهان دیگر موجود با استفاده از ماهواره‌های IRS و لندست 8 موردبحث و بررسی قرار می‌گیرد. گیاه گندم دارای گونه‌های مختلفی هست که در این منطقه گندم آتیلا و گندم کوهی بیشتر کشت می‌شود که در این تحقیق رفتارهای طیفی آن‌ها مورد ملاحظه قرار می‌گیرد. در این پژوهش از 146 نقطه کنترل زمینی استفاده شد که بیشترین درصد منطقه ازلحاظ درجه استرس به طبقه 2 و کمترین آن به درجه صفر یا طبقه سالم تعلق گرفت. پس از اعمال تصحیحات اتمسفری و هندسی بر روی تصاویر ماهواره‌ای موجود ؛ نسبت‌های باندی مختلفی به‌منظور شناسایی بهترین ترکیب باندی و تفکیک‌پذیری کلاس‌های سالم و درجه‌های استرس یک ، دو و سه مدنظر قرار گرفت. جهت نیل به این هدف از شاخص‌های استرس و سبزینگی پوشش گیاهی مختلفی استفاده شد. از بین شاخص‌ها، شاخص‌ GNDVI بیشترین کارایی را داشت و توانست 81% وضعیت مناطق را درست برآورد کند. شاخص GVI دارای بیشترین مقدار ضریب کاپا و صحت کلی به ترتیب با 94/0 و 3/95 است که نشان از کاربرد بالای این شاخص در درجه بندی استرس گیاه گندم می باشد. هم چنین این شاخص بیشترین مساحت را به درجه استرس یک اختصاص داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

764 - کاربست مدل مکانی سایت های اداری با استفاده از GISبا مدل تلفیقی تصمیم گیری چند شاخصه AHP - PROMETHEE مطالعه موردی: سایت اداری شهرستان باخرز (استان خراسان رضوی)
سینا صبری فرح حبیب زهرا سادات سعیده زر آبادی

بر اساس قوانین کشوری لزوم ساماندهی ساختمان های اداری در شهرستان‌های تازه تأسیس به صورت سایت های اداری مطرح می باشد و افزایش فواید بهره برداری از این مجتمع ها در گرو انتخاب مکان مناسب آنها است. مکان یابی مناسب زمین به دلیل ماهیت چند وجهی فرآیندی بسیار پیچیده است. بنابرای أکثر

بر اساس قوانین کشوری لزوم ساماندهی ساختمان های اداری در شهرستان‌های تازه تأسیس به صورت سایت های اداری مطرح می باشد و افزایش فواید بهره برداری از این مجتمع ها در گرو انتخاب مکان مناسب آنها است. مکان یابی مناسب زمین به دلیل ماهیت چند وجهی فرآیندی بسیار پیچیده است. بنابراین شناسایی متغیرها و تلفیق آنها در قالب یک مدل کاربردی جامع نگر و تدوین یک دستورالعمل کاربردی ضروری است. به منظور دستیابی به هدف اصلی پژوهش، ابتدا به تدوین و تدقیق معیارهای مؤثر در مکان یابی کاربری های شهری و به صورت مشخص سایت های اداری، که موجب تسهیل و انتخاب بهینه می گردد، اقدام شده است. از آنجایی که در فرآیند مکان گزینی بهینه با توجه به تعدد متغیرها و شاخصهای مؤثر، نیازمند استفاده از تکنیک‌ها و مدل‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه می‌باشیم در این پژوهش از روش رتبه‌بندی ترجیحی برای غنی‌سازی ارزیابی‌ها (Promethee) استفاده شده است. مدل مذکور به جهت قابلیت‌های تعریف شده در آن بر اساس روش‌های ریاضی فازی و سادگی آن در چند سال گذشته کاربرد زیادی داشته و با توجه به توابع 6 گانه با قابلیت تعریف ارجحیت کامل، ارجحیت نسبی و بی‌تفاوتی، با موضوعات شهرسازی و به طور مشخص موضوع مکان‌یابی تطابق بسیار بالایی دارد. از آنجایی که متغیرهای اصلی و فرعی پژوهش می‌بایست به صورت وزن‌دار و با ضرایب اهمیت مشخص، وارد مدل شوند. با انتخاب گروه نخبگان و انجام مقایسه زوجی (بخشی از مدل AHP) ضرایب مربوطه تعیین گردیدند. در فرآیند انجام پژوهش و به منظور شناسایی گزینه‌های دارای ملزومات اولیه قرارگیری سایت‌های اداری در شهر باخرز از تکنیک تلفیق لایه‌ها در نرم‌افزار GIS نیز استفاده شده است. موقعیت‌های شناسایی شده شامل هشت موقعیت در شهر مذکور بوده است که با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چند شاخصه Promethee رتبه‌بندی شده و موقعیت‌های بهینه جهت استقرار سایت اداری در شهر معرفی گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

765 - تحلیلی بر شاخص های ارزیابی کننده میزان اهمیت و حیاتی بودن زیرساخت ها: رهیافت نظریه داده بنیاد
غلامرضا حسینعلی بیکی

چکیده زیرساخت‌ها به عنوان یکی از بنیان‌های اساسی در جوامع امروزی تعریف می‌شود به طوری‌که زندگی جوامع بشری و رضایت‌مندی شهروندان تا حدی زیادی به عملکرد ایمن و قابل اطمینان زیرساخت‌ها وابسته است. این در حالی است که ایمن‌سازی و حفاظت کامل از تمام دارایی‌ها و زیرساخت‌ها در أکثر

چکیده زیرساخت‌ها به عنوان یکی از بنیان‌های اساسی در جوامع امروزی تعریف می‌شود به طوری‌که زندگی جوامع بشری و رضایت‌مندی شهروندان تا حدی زیادی به عملکرد ایمن و قابل اطمینان زیرساخت‌ها وابسته است. این در حالی است که ایمن‌سازی و حفاظت کامل از تمام دارایی‌ها و زیرساخت‌ها در برابر شرایط و عوامل تهدیدکننده برای دولت‌ها و یا کارفرمایان بخش خصوصی با توجه به محدودیت منابع و امکانات، موضوعی چالش برانگیز محسوب می‌شود. بنابراین، ضرورت دارد زیرساخت‌ها و دارایی‌های حائز اهمیت بر مبنای شاخص‌ها و معیارهای کارآمد شناسایی، تعیین و طبقه‌بندی گردند. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی و احصاء شاخص‌های حیاتی‌بودن زیرساخت‌هاو دارایی‌ها است. این پژوهش، با رویکردی جامع و روش تحقیق کیفی داده بنیاد برگرفته از نظریه استراوس و کوربین (1998) به تحلیل محتوی به منظور شناسایی شاخص‌های حیاتی‌بودن زیرساخت‌ها پرداخته است. داده‌ها به روش مصاحبه، مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی با پیمایش متون و منابع موجود جمع‌آوری شده است. حجم نمونه برای مصاحبه از خبرگان در چارچوب اشباع نظری نهایی گردید و از راهبرد نظریه داده بنیاد مشتمل بر کدگذاری باز، محوری و انتخابی و نیز الگوی مبنایی این نظریه برای تدوین مدل استفاده شده است. یافته‌ها منجر به شناسایی شرایط علّی، زمینه‌ای، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها و مدل پارادایم کدگذاری محوری شاخص‌های حیاتی‌بودن زیرساخت‌ها شد. نتیجه بررسی‌های و مطالعات انجام شده، منتج به شناسایی تعداد 26 شاخص در قالب 5 گروه اصلی شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

766 - بررسی تاثیر خشکسالی بر تغییرات کمی منابع آب زیرزمینی آبخوان دیواندره-بیجار با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و شاخص منبع آب زیرزمینی
ابراهیم یوسفی مبرهن سمیرا زندی فر

با توجه به وقوع دوره‌های خشکسالی و افزایش بهره‌برداری از آبخوان، گسترش کشاورزی و افزایش برداشت آب‌های زیرزمینی، تراز سطح آب زیرزمینی در آبخوان دیواندره-بیجار کاهش یافته است که این امر بر پایین رفتن تراز سطح آب زیرزمینی و کاهش راندمان چاه‌ها گردیده است. هدف از این پژوهش أکثر

با توجه به وقوع دوره‌های خشکسالی و افزایش بهره‌برداری از آبخوان، گسترش کشاورزی و افزایش برداشت آب‌های زیرزمینی، تراز سطح آب زیرزمینی در آبخوان دیواندره-بیجار کاهش یافته است که این امر بر پایین رفتن تراز سطح آب زیرزمینی و کاهش راندمان چاه‌ها گردیده است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر خشکسالی بر تغییرات کمی منابع آب زیرزمینی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و شاخص منبع آب زیرزمینی آبخوان دیواندره-بیجار بر اساس هیدروگراف معرف می‌باشد. به‌منظور انجام این پژوهش، آمار 25 حلقه چاه مشاهده‌ای در طی دوره زمانی 97-1387 مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا داده‌های آماری جمع‌آوری و پس از ورود داده‌ها به سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) با روش درون‌یابی، نقشه‌های خطوط هم‌عمق و پهنه‌بندی تغییرات افت سطح آب زیرزمینی همچنین از شاخص منبع آب زیرزمینی GRI جهت پایش زمانی خشکسالی منابع آب زیرزمینی آبخوان زنجان استفاده گردید. نتایج حاصل از تغییرات حجم مخزن آبخوان دیواندره-بیجار نشان داد کسری حجم مخزن معادل 5/11 میلیون مترمکعب می‌باشد همچنین پایش زمانی خشکسالی منابع آب زیرزمینی آبخوان با شاخص GRI در طول بازه بیست ساله روندی نزولی به سمت خشکسالی دارد و شدیدترین خشکسالی آب زیرزمینی در سال 1398 با رقم شاخص 97/1- به وقوع پیوسته است. نتایج به‌دست آمده نشانگر آن است که اگر همچنان روند مدیریت کنونی ادامه یابد، در طول چند سال آینده شاهد افت شدید آبخوان و خسارت جبران ناپذیر ی خواهیم بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

767 - تعیین شاخصها و سناریوهای کارآفرینی مطالعه موردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
عباس طلوعی محمدامین حبیبی

هدف از این پژوهش تاثیر میزان شاخصها)استقلال طلبی، ریسک پذیری، خلاقیت و انگیزه(وسناریوهای کارآفرینی بر دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات واحد تهران می باشد.اینتحقیق از نظر هدف توصیفی-همبستگی و از نظر راهبردی پیمایشی است.بهمنظور گردآوری داده هااز پرسش نامه استف أکثر

هدف از این پژوهش تاثیر میزان شاخصها)استقلال طلبی، ریسک پذیری، خلاقیت و انگیزه(وسناریوهای کارآفرینی بر دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات واحد تهران می باشد.اینتحقیق از نظر هدف توصیفی-همبستگی و از نظر راهبردی پیمایشی است.بهمنظور گردآوری داده هااز پرسش نامه استفاده شده است.ضریب پایایی پرسش نامه با روش آلفای کرونباخ803/0برآورد شدهاست.نمونه آماری مشتمل بر200نفر از دانشجویان دانشکده های فنی مهندسی، کشاورزی، علوماجتماعی و علوم انسانی دانشگاه آزاد در سال93بود که از طریق نمونه گیری تصادفی خوشه ایانتخاب شدند.تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی و از طریق نرم افزارSPSSانجام پذیرفت.نتایج نشان داد که بین کارآفرینی و شاخص های آن ارتباط وجود دارد.همچنین تفاوتی میان روحیه ی کارآفرینی دختران و پسران دیده نشد.امادر دانشجویان دانشکده هایمختلف متفاوت بود به طوری که دانش آموختگان دانشکده های فنی مهندسی و علوم انسانیتقریباًعملکرد مشابه ای داشتند.اما دانشجویان علوم اجتماعی و کشاورزی ازروحیه کارآفرینی کمتریبرخوردار بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

768 - توان تبیین‌ “روش تحلیل‌ ممیز“ مبتنی‌ بر مدل آلتمن‌ جهت‌ تعیین‌ وضعیت‌ اعتباری مشتریان بانک‌ ملت‌ (تسهیلات فروش اقساطی‌ بلندمدت)
دکتر فریدون رهنمای رودپشتی معصومه لطیفی

چکیده‌ در سیستم‌ بانکی‌ ایران‌، تجهیز منابع‌ و تخصیص‌ آن‌ در قالب‌ تسهیلات‌ مالی‌، کماکان‌ اصلی‌ترین‌ وظیفه‌ بانکهای تجاری را تشکیل‌ می‌دهـد. بنـابراین‌ هنگـام‌ تصـمیم‌گیـری نسـبت‌ بـه‌ اعطـای تسهیلات‌ بررسی‌ همه‌ جانبـه‌ درخواسـت‌ تسـهیلات‌ بـه‌ منظـور بـه‌ حـداقل‌ أکثر

چکیده‌ در سیستم‌ بانکی‌ ایران‌، تجهیز منابع‌ و تخصیص‌ آن‌ در قالب‌ تسهیلات‌ مالی‌، کماکان‌ اصلی‌ترین‌ وظیفه‌ بانکهای تجاری را تشکیل‌ می‌دهـد. بنـابراین‌ هنگـام‌ تصـمیم‌گیـری نسـبت‌ بـه‌ اعطـای تسهیلات‌ بررسی‌ همه‌ جانبـه‌ درخواسـت‌ تسـهیلات‌ بـه‌ منظـور بـه‌ حـداقل‌ رسـاندن‌ ریسـک‌ عدم‌بازپرداخت‌ از اهمیت‌ خاصی‌ برخوردار است‌ و شایسته‌ است‌ کارگزاران‌ اعتباری در استفاده‌ هر چه‌ اصولی‌تر از منابع‌ و کاستن‌ خطرات‌ احتمالی‌ از جمله‌ ریسک‌ اعتباری به‌ عنوان‌ مهمترین‌ نوع‌ خطر، کوشا باشند. سوال‌ مهمی‌ که‌ در پژوهش‌ حاضر مطرح‌ می‌باشد عبارت‌ است‌ ازاینکـه‌ آیا بین‌ شاخصهای ریسک‌ اعتباری و انجام‌ تعهدات‌ مشتریان‌ ارتباط‌ معنی‌داری وجود دارد؟ در پاسخ‌ به‌ این‌ سوال‌، شاخصهای ریسک‌ اعتباری که‌ بیشترین‌ همبستگی‌ بـا بازپرداخـت‌ تعهـدات‌ مشتریان‌ دارند را تعیین‌ نموده‌ و مدلی‌ طراحی‌ می‌کنیم‌ که‌ بر اساس‌ آن‌ عددی به‌ عنوان‌ شاخص‌ اعتباری وام‌گیرنـده‌ در تصـمیمات‌ اعتبـاردهی‌ تعیـین‌ گـردد. درایـن‌ خصـوص‌ از گزارشـهای اطلاعات‌ اعتباری و مالی‌ شرکتهای تولیدی که‌ از تسهیلات‌ فـروش‌ اقسـاطی‌ بلندمـدت‌ بانـک‌ ملت‌ طی‌ سالهای ١٣٧٨- ١٣٨٢ بهـره‌منـد گردیـده‌انـد، اسـتفاده‌ شـده‌ اسـت‌ بطوریکـه‌ بـا بکارگیری تحلیل‌های چندمتغیره‌ فرضیه‌ وجود ارتباط‌ معنی‌دار بین‌ شاخصهای ریسک‌ اعتبـاری و انجام‌ تعهدات‌ مشـتریان‌، مـورد تاییـد واقـع‌ و در کنـار آن‌ مـدلی‌ تحـت‌ تـابع‌ ممیـز جهـت‌ اندازه‌گیری وضعیت‌ اعتباری شرکتهای تولیدی مشتری بانک‌ ملت‌ ارائه‌ گردیده‌ است‌. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

769 - اثرگذاری تحریمهای تجاری بر شاخص سهام در صنایع مختلف پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار
صدیقه طوطیان سمیرا الفتی

تحریم یکی از ریسکهای سیستماتیک بازار سرمایه است که با پرتفوی قابل کاهش نیست لذا یک معامله گر با دانستن اثرات تحریمبر بازده کل شرکت میتواند در موقع رویداد مشابه تحریم بهترین انتخاب برای خرید سهام را انجام دهد،با توجه به این امر هدفپژوهش شناسایی میزان تاثیر تحریمهای تجاری أکثر

تحریم یکی از ریسکهای سیستماتیک بازار سرمایه است که با پرتفوی قابل کاهش نیست لذا یک معامله گر با دانستن اثرات تحریمبر بازده کل شرکت میتواند در موقع رویداد مشابه تحریم بهترین انتخاب برای خرید سهام را انجام دهد،با توجه به این امر هدفپژوهش شناسایی میزان تاثیر تحریمهای تجاری برشاخص سهام صنایع منتخب پذیرفته شده در بورس اوراق بهادر است. روشپژوهش کاربردی و پس از رویداد میباشد. جامعه آماری پژوهش کلیه صنایع منتخب بورسی میباشد ، روش نمونهگیری حذفیسیستماتیک است. که حجم نمونه شامل شش صنعت با 74 شرکت است. یافتههای پژوهش نشان داد که از نظر شدت اثرگذاریتحریمهای صادرات بر شاخص سهام به ترتیب بر صنایع رایانه، غذایی، شیمیایی، بانکداری و موسسات اعتباری، خودروسازی و ازنظرشدت اثرگذاری تحریمهای واردات بر شاخص سهام به ترتیب بر صنایع رایانه، داروئی، غذایی، شیمیایی، خودروسازی،بانکداری و موسسات اعتباری اثر دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

770 - شناساییییو اولوو اولوییتتبندبندییززییررساختهاساختهاییسازمانسازمانییموثر بر اجراموثر بر اجرایی مهندسمهندسییارزش در شرکتارزش در شرکتهاهاییببییمهمهایای با استفاده از تکنبا استفاده از تکنییککتصمتصمییممگیریگیریچند شاخصهچند شاخصهEELLEECCTTRREE
علی رمضانی مجتبی کاتب

قرن بیست و یکم را باید قرن رقابت برای بقاء دانست. افزایش تعاملات بین اللملی دنیا را به دهکیده جهیانیتبدیل نموده است که سازمانهابرای بقاء و رشد خود چارهایندارند که بیه انیواعی از ابزارهیای توسیعه وبالندگی مجهز باشند. تئوریهایی که هر از چند گاهی در علم مدیریت پدیدمیآید هم أکثر

قرن بیست و یکم را باید قرن رقابت برای بقاء دانست. افزایش تعاملات بین اللملی دنیا را به دهکیده جهیانیتبدیل نموده است که سازمانهابرای بقاء و رشد خود چارهایندارند که بیه انیواعی از ابزارهیای توسیعه وبالندگی مجهز باشند. تئوریهایی که هر از چند گاهی در علم مدیریت پدیدمیآید همگی بیه دنبیال افیزایشتوان سازمانهابرای رشد و بقاءمیباشد.مهندسی ارزش به عنیوان یکیی از تکنییکهیای نیو پدیید در علیممدیریت تلاشمیکند. بابکارگیری قدرت خلاقیت و کارآفرینی سازمانی ضمن بازنگری مجیدد برنامیههیاوفعالیتهای سازمانی، فعالیتهای فاقد ارزش افزوده را حیذف نمیوده و ارزش افیزوده فعالییتهیای جیارییوزهیی ارزش در حیید. مهندسییزایش دهییازمان را افیسییاهییدیریتیت،بهره وری، مییون کیفییییاری همچیی بسیپروژه،طراحی محصول وسیستمهای تولید کاربرد دارد. موفقیت برنامه مهندسی ارزش در سیازمان وابسیته بیه عواملی سازمانی بیشماریمیباشد که مهمترین آنها رامیتوان در دسترس بودن منیابع،اسیتراتژی سیازمان وساختار سازمان، حمایت مدیریت ارشد،سازمانی و ارتباطات و سیستم فرهنهای اطلاعاتی دانست.مدیریت قبل از شروع هر برنامه مهندسی ارزش باید عوامل سازمانی موثر بر اجرای موفقییت آمییز مهندسییارزش را شناسایی و مدیریت نمایند تا از نتایج حاصله از اجرای چنین برنامهایبهره مند گردند.در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات مربوو به ادبیات موضوع ومبانی نظری و پیشیینه تحقییق،ازروش کتابخانهایاستفاده شد و به منظور استخراج بسترهای سازمانی موثر بیر پییاده سیازی مهندسییارزش در سازمان بر استفاده از مبانی نظری تحقییق، مصیاحبهایبیاز بیا تعیدادی از خبرگیان،میدیرانسازمانهای بیمهای،اساتید دانشگاهی انجامگرفت.نتایج حاصل از این مصاحبههابا اسیتفاده از تکنییکتحلیل محتوی بررسی شدند و عوامل سازمانی موثر بیر پییاده سیازی مهندسیی ارزش اسیتخراج و درنهایت پرسش نامهایحاوی66سوال به منظور اندازهگیریاولویتهیای هیر ییک از عوامیل تیدوینگردید و بین اعضای نمونه آماری تحقیق توزیع شد. براساس نتایج بدست آمده حاصل از اولویت بندیعوامل زیر ساختی اولویت عوامل تاثیر گذار به ترتیب عبارت است ازدر دسترس بودن منابع،اسیتراتژیسازمان و ساختار سازمان، حمایت مدیریت،سازمانی، ارتباطات و سیستم فرهنهای اطلاعاتی تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

771 - بررسی ارتباط بین مسئولیت های اجتماعی شرکت ها و محدودیت تأمین منابع مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
یداله رجائی مهین نصیری نبی اله محمدی

این پژوهش،ارتباط بین مسئولیتهایاجتماعی شرکتها و محدودیت تأمینمنابع مالی شرکتبهواسطه اندازه و اهرم مالی را موردبررسیقرار میدهد.دوره زمانی این پژوهش از ابتدای سال1388تاپایان سال1392هست.جامعهآماری پژوهش کلیه شرکتهایپذیرفتهشدهدر بورس اوراق بهادارتهرانمی باشد.73شرکتبهعنواننم أکثر

این پژوهش،ارتباط بین مسئولیتهایاجتماعی شرکتها و محدودیت تأمینمنابع مالی شرکتبهواسطه اندازه و اهرم مالی را موردبررسیقرار میدهد.دوره زمانی این پژوهش از ابتدای سال1388تاپایان سال1392هست.جامعهآماری پژوهش کلیه شرکتهایپذیرفتهشدهدر بورس اوراق بهادارتهرانمی باشد.73شرکتبهعنواننمونه آماری پژوهش بهروش حذف سامانمند بااعمالمحدودیتها،از بین شرکتهایجامعه انتخاب شد.روش گردآوریدادههاغیرتعاملی-پس رویدادیاست کهدادههایموردنیازپژوهش از صورتهایمالیشرکتهایموردمطالعهدر نرمافزاررهآوردنویناستخراج شد.برای تجزیهوتحلیلدادهها از نرمافزارEviewsاستفاده شد.روش پژوهشاز بعد هدفتوصیفی، از بعداستفادهکنندهاز پژوهش، کاربردی و از بعد زمان مقطعیهستو روش تحلیلدادههابااستفاده از مدل رگرسیون چند متغیره می باشد.نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که یک ارتباطمعناداری بین مسئولیتهایاجتماعی شرکتها وکاهشمحدودیت تأمینمنابع مالی وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

772 - اثرات خصوصی سازی بر توسعه بازار
محمد مشهدی تفرشی مجید جهانگیرفرد

هدف اصلی این مقاله بررسی اثرات خصوصی سازی برتوسعه بازار در شرکت های خصوصیپذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران در بازده زمانی سال 1390 لغایت پایان سال 1393 می باشد.اطلاعات 145 شرکت پذیرفته شده از بورس اوراق بهاردار ، سازمان خصوصی سازی و سایت هایرسمی جمع آوری گردید و از أکثر

هدف اصلی این مقاله بررسی اثرات خصوصی سازی برتوسعه بازار در شرکت های خصوصیپذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران در بازده زمانی سال 1390 لغایت پایان سال 1393 می باشد.اطلاعات 145 شرکت پذیرفته شده از بورس اوراق بهاردار ، سازمان خصوصی سازی و سایت هایرسمی جمع آوری گردید و از آزمون تحلیل واریانس رگرسیون چندگانه و ضرایب معادله رگرسیون جهت تجزیه و تحلیل داده بهره گرفته شد. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که خصوصی سازی برتوسعه بازار سهام با لحاظ نمودن عوامل کنترلی اندازه شرکت , نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار ونسبت قیمت سهام به سود سهام وبر اندازه بازار سهام با لحاظ نمودن عامل کنترلی اندازه شرکت و برشاخص بازار با توجه به عامل کنترلی نسبت ارزش دفتری با ارزش بازار موثر می باشدو ضروری استخصوصی سازی از طریق بازار سهام انجام شود . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

773 - ارزیابی سرمایه انسانی دانشگاههای آزاد اسلامی با تاکید بر توسعه آموزش عالی فرامرزی
فرانک امیدیان

چکیدههدف پژوهش حاضر تدوین و سنجش شاخص های سرمایه انسانی دانشگاه آزاد اسلامی خوزستان بارویکرد جذب دانشجوی خارجی است. در بخش اول پژوهش؛ جامعه آماری شامل کلیه مدیران عالی ومیانی دانشگاههای آزاد اسلامی خوزستان و اساتید آگاه به حوزه فراملی شدن بودند. با بهره گیری از روشنمونه أکثر

چکیدههدف پژوهش حاضر تدوین و سنجش شاخص های سرمایه انسانی دانشگاه آزاد اسلامی خوزستان بارویکرد جذب دانشجوی خارجی است. در بخش اول پژوهش؛ جامعه آماری شامل کلیه مدیران عالی ومیانی دانشگاههای آزاد اسلامی خوزستان و اساتید آگاه به حوزه فراملی شدن بودند. با بهره گیری از روشنمونه گیری گلوله برفی خبرگان و اعضای پانل به تعداد 290 نفر از اساتید و مدیران برگزیده شدند. دربخش دوم پژوهش؛ جامعه آماری پژوهش نیز شامل کلیه مدیران عالی؛ میانی و عملیاتی شامل (معاونتها، کارشناسان و متخصصان در واحدهای آموزشی، پژوهشی، طرح و برنامه، اداری و مالی)و اساتیددر دانشگاههای آزاد اسلامی استان خوزستان بود. نمونه آماری با عنایت به روش نمونه گیری تصادفیمرحله ای به تعداد 432 نفر انتخاب گردید. بر اساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی روش مولفه های اصلی،شاخص ها شامل دانش، نگرش و مهارت اساتید؛ فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ سیستم مدیریتی؛ فرهنگی؛مالی و خدماتی شناسایی شدند. نتایج نشان داد که میزان دانش و مهارت مدیران و اساتید به منظور جذبدانشجویان خارجی در سطح مطلوبی نمیباشد. دانشگاه ها از شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطاتو سیستم مدیریتی مناسبی برای جذب دانشجویان خارجی برخوردار نمی باشند. اگر چه اعضای هیاتعلمی دانشگاه از هوش فرهنگی نسبتا مناسبی برخوردار هستند. اما اساتید معتقدند که جذب دانشجویانخارجی ضروری و موجب ارتقای هویت ملی و رشد اقتصادی میباشد.کلمات کلیدی: شاخصهای سرمایه انسانی و دانشجویان خارجی تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

774 - مقایسه تأثیر تجارت الکترونیک و شاخصهای کلان اقتصادی بر عملکرد بازارهای مالی در کشورهای منتخب درحال توسعه و توسعهیافته
مهدی هادی نژاد یدالله رجایی احمد تقیلو اشکان رحیمزاده

چکیدهبازارهای مالی به عنوان تلاقی گاه مبادلات مالی و اقتصادی شرکتها ایفاگر نقش مهمی در بخش مالی و رونقبخشیدن به فعالیتهای اقتصادی هستند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه تأثیر تجارت الکترونیک و شاخصهایکلان اقتصادی بر عملکرد بازارهای مالی در کشورهای منتخب درحال توسعه و توسعهیافت أکثر

چکیدهبازارهای مالی به عنوان تلاقی گاه مبادلات مالی و اقتصادی شرکتها ایفاگر نقش مهمی در بخش مالی و رونقبخشیدن به فعالیتهای اقتصادی هستند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه تأثیر تجارت الکترونیک و شاخصهایکلان اقتصادی بر عملکرد بازارهای مالی در کشورهای منتخب درحال توسعه و توسعهیافته انجام گردید. جامعهآماری در پژوهش حاضر، کشورهای در حال توسعه و توسعهیافته در دوره زمانی 2002 تا 2051 میباشند.نمونهگیری به صورتی انجام شد که کشورهایی که دادههای آماری آنها در دوره زمانی مورد مطالعه کامل بود، بهعنوان نمونه آماری انتخاب شدند. لذا کشورهای منتخب در حال توسعه و توسعهیافته شامل 55 کشور در حالتوسعه و 22 کشور توسعهیافته میباشند. تجزیه و تحلیل دادهها توسط مدل مارکوف سوئیچینگ انجام گرفت. نتایجبرآورد مدلهای رگرسیون برای کشورهای در حال توسعه نشان داد که تجارت الکترونیک، درآمدهای مالیاتی،عوامل نهادی و سرمایه انسانی در رژیم رونق بر عملکرد بازارهای مالی تاثیر مثبت دارند؛ اما در رژیم رکود،تاثیرگذاری این متغیرها )به جز سرمایه انسانی( بر عملکرد بازارهای مالی منفی است. نرخ تورم نیز در هر دو رژیمبر عملکرد بازارهای مالی تاثیر منفی دارد. برآورد مدلها برای کشورهای توسعهیافته نیز نشان داد که در هر دورژیم، تجارت الکترونیک، درآمدهای مالیاتی، عوامل نهادی و سرمایه انسانی بر عملکرد بازارهای مالی تاثیر مثبتدارند و نرخ تورم بر عملکرد بازارهای مالی تاثیر منفی دارد. این نتیجه نشان میدهد که وضعیت رکود و رونق ونوسانات آن در کشورهای در حال توسعه بسیار بیشتر از کشورهای توسعهیافته است؛ به طوری که عملکرد بازارهایمالی در این دو رژیم برای کشورهای در حال توسعه متفاوت است. لذا بهطور کلی، رژیم رونق و رکود در کشورهایدر حال توسعه بسیار بیشتر از کشورهای توسعهیافته بر بازارهای مالی تاثیرات متفاوت دارد.کلمات کلیدی: تجارت الکترونیک، شاخصهای کلان اقتصادی، عملکرد بازارهای مالی، کشورهای در حال توسعه و کشورهایتوسعهیافته. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

775 - رتبه بندی بانکهای خصوصی ایران با استفاده از روشهای تصمیم گیری چند شاخصه
عالیه کاظمی سید جواد موسوی

بانک ها و موسسات مالی و اعتباری نقش مهمی در پیشرفت و توسعه اقتصادی هر کشور ایفا میکـ در حال حاضر با توجه به تعداد قابل توجه بانکها و موسسات مالی و اعتباری در کشور و همچنین با توجه به روند خصوصی سازی بانکها و افزایش رقابت در زمینه بانکداری ارزیابی عملکرد آنها از اهمیت وی أکثر

بانک ها و موسسات مالی و اعتباری نقش مهمی در پیشرفت و توسعه اقتصادی هر کشور ایفا میکـ در حال حاضر با توجه به تعداد قابل توجه بانکها و موسسات مالی و اعتباری در کشور و همچنین با توجه به روند خصوصی سازی بانکها و افزایش رقابت در زمینه بانکداری ارزیابی عملکرد آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این پژوهش بانکهای خصوصی فن فعال در سالهای 1388، 1389 و 1390 مورد ارزیابی قرار گرفته و رتبه بندی شده اند ،ارزیابی با بررسی ابعاد مالی و غیرمالی و با استفاده از روشهای تصمیم گیری چند شاخصه انجام شده است. نتایج نشان میدهد بانک های پارسیان پاسارگاد و اقتصاد نوین طی این 3 سال عملکرد بهتری نسبت به سایر رقبای خود داشته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

776 - شناسایی ورتبه بندی محرک ها ی مؤثر بر پیاده سازی"مدیریت زنجیره تأمین سبز" (Fuzzy Topsis) با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چند شاخصه
مسعود احمدی فاطمه طاهری سمانه ترک

هدف اصلی این تحقیق شناسایی و رتبه بندی محرک های مؤثر بر "مدیریت زنجیره تأمین سبز"درشرکتها و صنایع تولیدی غرب استان گلستان بود. روش تحقیق، از لحاظ هدف کاربردی و از شاخهی توسعه ای و از لحاظ ماهیت جزء پژوهش های توصیفی از نوع پیمایشی انتخاب شد. در ابتدا ، بامطالعه ی ادبیات أکثر

هدف اصلی این تحقیق شناسایی و رتبه بندی محرک های مؤثر بر "مدیریت زنجیره تأمین سبز"درشرکتها و صنایع تولیدی غرب استان گلستان بود. روش تحقیق، از لحاظ هدف کاربردی و از شاخهی توسعه ای و از لحاظ ماهیت جزء پژوهش های توصیفی از نوع پیمایشی انتخاب شد. در ابتدا ، بامطالعه ی ادبیات موضوع مجموعه ای از محرک های مدیریت زنجیره تأمین سبز و معیارهای ارزیابی آنها انتخاب شده و سپس با انجام مصاحبه با مدیران صنایع تولیدی و خبرگان دانشگاهی در غرباستان گلستان ،عوامل مؤثرتر شناسایی شدند. در پایان وزن شاخص ها با استفاده از تکنیک تاپسیسفازی رتبه بندی شده و اولویت هر عامل ارائه شده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین محرک هایمربوطه و مدیریت زنجیره تأمین سبز رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.همچنین،تأثیر محرک ها برمدیریت زنجیره تأمین سبز به ترتیب؛ قوانین،محیط کسب وکار،سبک سازمانی،تأثیرات جامعه،مشوقهای مالی،دانش سازگار با محیط زیست،نوآوری است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

777 - بررسی کارایی شاخصهایهایارزیابی عملکرد در رتبه بندیارزیابی عملکرد در رتبه بندی صندوقصندوقهایهایسرمایهسرمایهگذارگذاری مشترکی مشترک
محسن قاسمیان زهرا امیرحسینی اختر جمالی

این پژوهش بهدنبال رتبه بندی صندوقهایسهرمایهگهذاربها اسهتفاده از شهاخص ی مشهترههایارزیهابیعملکرد و بررسی میزان کارایی این شاخصهامیباشد.بدین منظور عالوه بر شهاخصههایرایهجمبتنهیبهرتئوری مدرن پرتفوی در ارزیابی عملکرد (شارپ،ترینر و جنسن)،شاخص کالمار که مبتنیبر مفههوم بیشهینه أکثر

این پژوهش بهدنبال رتبه بندی صندوقهایسهرمایهگهذاربها اسهتفاده از شهاخص ی مشهترههایارزیهابیعملکرد و بررسی میزان کارایی این شاخصهامیباشد.بدین منظور عالوه بر شهاخصههایرایهجمبتنهیبهرتئوری مدرن پرتفوی در ارزیابی عملکرد (شارپ،ترینر و جنسن)،شاخص کالمار که مبتنیبر مفههوم بیشهینهافت ارزشمیباشد نیز محاسبه شده و رتبه بندیهایمختلف مورد مقایسه قرار گرفتهاند.از آنجا کهه آزمهونکولموگروف-اسمیرنوفنرمال بودن توزیعبازده روزانه صندوقهارا تاییدنمیکنهد،بها کمهک آزمهونههایناپارامتریاسپیرمنو فریدمنمشخص گردیدکهبینرتبه بندیهایانجام شهده همبسهتگیمعنهاداریدیهدهشده و رتبه بندیحاصل از شاخصهایمورد نظر تفاوت معناداریبا هم ندارند.لهذا جههت بررسهیمیهزانکاراییشاخصها،عملکرد صندوقهادریکدورهی4ساله ارزیابیشده و دریکدورهی4,6ساله نتهایجاینارزیابیبررسیگردید.بدینمنظور ابتدا ضریبهمبستگیپیرسونبهینرتبهه بنهدیههایاولیههو نتهایجواقعیمورد بررسیقرار گرفت و سپس با ایجاددو پرتفویابتکاریمیزانکاراییرتبه بندیههادر تشهخیصکلیرتبه واقعیو نیزرتبههایبرتر مورد سنجش قرار گرفت. در ایهن بهین شهاخصههایجنسهن و کالمهاربهترین کارایی را جهت رتبه بندی صندوقهایسرمایهگذارنشان ی مشترمیدهند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

778 - بررسی تاثیر توسعه اقتصادی بر تلفات ترافیک جادهای در کشورهای با درآمد بالا و متوسط با رویکرد گشتاورهای تعمیمیافته
اشکان رحیم زاده

10.30495/qrm.2023.705366

چکیدههدف این تحقیق بررستتی تاثیر توستتعه اقتصتتادی و توستتعه انستتانی بر تلفات ترافیک جادهای در دو گروهکشورهای با درآمد بالا و متوسط میباشد . دادهها در این تحقیق از مجموعه شاخص های توسعه بانک جهانی( WDI ( مربوط به دو گروه کشتتتورهای با درآمد بالا و متوستتتط که بر استتتا أکثر

چکیدههدف این تحقیق بررستتی تاثیر توستتعه اقتصتتادی و توستتعه انستتانی بر تلفات ترافیک جادهای در دو گروهکشورهای با درآمد بالا و متوسط میباشد . دادهها در این تحقیق از مجموعه شاخص های توسعه بانک جهانی( WDI ( مربوط به دو گروه کشتتتورهای با درآمد بالا و متوستتتط که بر استتتاس گزارش ستتتازمان ملل2121 بهدستتتآمده استتت. - طبقهبندیشتتدهاند، در دوره زمانی 2111 با توجه به اینکه اطلاعات بهکار گرفتهشده در این تحقیق ناهمگون بوده از آزمون همجمعی پدرونی ا ستفاده شده ا ست. نتایج این آزمون دلالت برآن دارد که متغیرهای مدل در بلندمدت، با یکدیگر ارتباط دارند. نتایج برآورد مدل به روش گشتتتتاورهایتعمیمیافته ن شان میدهد در مجموعه ک شورهای منتخب با درآمد بالا، تأثیر متغیرهای تولید ناخالص داخلی،نرخ بیکاری و شتتتاخص توستتتعه انستتتانی بر تلفات جاده ای منفی و معنادار بوده در حا لی که در مجموعهکشتتورهای منتخب با درآمد متوستتط تأثیر متغیرهای تولید ناخالص داخلی ستترانه و نرخ بیکاری بر تلفاتجادهای مثبت و معنادار و تأثیر شاخص توسعه انسانی منفی و معنادار بهدستآمده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

779 - آزمون الگوی مفهومی بین حمایت سازمانی ادراک شده و حمایت اجتماعی ادراک شده با کیفیت زندگی کاری از طریق توانمندسازی روانشناختی معلمان تربیت بدنی
سهیلا طرقه فرزین رضایی غلامرضا کردستانی

چکیدهبا توجه به اهمیت، ارتباط و تأثیرگذاری رفتار حسابداران بر سیستمهای حسابداری به ویژه در رفتارهایی کهبه صورت داوطلبانه بوده و به صورت کاملاً اختیاری از سوی آنها انجام میشود، این تحقیق با هدف شناساییشناسایی و رتبهبندی مؤلفههای بروز رفتار شهروندی در حسابداری انجام گرفته أکثر

چکیدهبا توجه به اهمیت، ارتباط و تأثیرگذاری رفتار حسابداران بر سیستمهای حسابداری به ویژه در رفتارهایی کهبه صورت داوطلبانه بوده و به صورت کاملاً اختیاری از سوی آنها انجام میشود، این تحقیق با هدف شناساییشناسایی و رتبهبندی مؤلفههای بروز رفتار شهروندی در حسابداری انجام گرفته است. جهتگیری اینپژوهش، بنیادی؛ فلسفه آن، ساختگرایی؛ روش مورد استفاده آن آمیخته می باشد. در مرحله اول به روشتحلیل مضمون و به منظور شناسایی مؤلفهها، 52 نفر از مدیران و متخصصان رشته حسابداری، به روشنمونهگیری هدفمند قضاوتی)گلوله برفی( انتخاب و با آنها مصاحبههایی نیمه ساختاریافته تا رسیدن به اشباعنظری صورت گرفته است. تحلیل دادهها نیز با استفاده از نرم افزار مکس کیودا وطی سه مرحله کدگذاریباز، محوری و انتخابی انجام گرفته و دادهها نیز در قالب 91 مفهوم، 29 مقوله فرعی و 52 مقوله اصلی و محیط کار ، ارزشهای فردی حسابدار ، شخصیت حسابدار ، دستهبندی گردیدهاند. بر این اساسبه عنوان علل بروز رفتار شهروندی در حسابداری مورد شناسایی قرار گرفته و سپس سیاستهای سازمانیاین مؤلفهها با استفاده از یکی از روشهای تصمیمگیری چندشاخصه مورد اولویت بندی قرار گرفتهاند.کلمات کلیدی: رفتار شهروندی، رفتار شهروندی سازمانی، رفتار شهروندی در حسابداری، تحلیل مضمون وتصمیمگیری چندشاخصه . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

780 - بررسی ارتباط رتبه بندی مالی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی با برخی از شاخص های منتخب مالی
طاهره رضازاده تکیه امیر محمودیان طالب پرگر

ارزیابی عملکرد، یکی از وظایف اصلی هر سازمانبودهاز این رو مدیران امروزی در جستجویدستیابی به یک راه حل جامع، قابل اعتماد و انعطاف پذیر جهت ارزیابی عملکرد سازمان خود بوده تاضمن حصول اطمینان از اجرای استراتژی های خود، بتوانند اطلاعات دقیق و کافی از جایگاه امروزخویش را به دس أکثر

ارزیابی عملکرد، یکی از وظایف اصلی هر سازمانبودهاز این رو مدیران امروزی در جستجویدستیابی به یک راه حل جامع، قابل اعتماد و انعطاف پذیر جهت ارزیابی عملکرد سازمان خود بوده تاضمن حصول اطمینان از اجرای استراتژی های خود، بتوانند اطلاعات دقیق و کافی از جایگاه امروزخویش را به دست آوردهبا گسترش فعالیت های سازمان هم از بعد وظیفه ای و هم از بعد جغرافیایی ولزوم رتبه بندی بین آن ها اهمیت پیدا می کند ولی به مرور زمان افزایش واحدها و مراکز مربوطه،ارزیابی خود رتبه بندی ها و انطباق آن با شاخص های مختلف اهمیت بیش تری پیدا می کند.این پژوهش با هدف بررسی ارتباط رتبهبندی مالی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی با برخی ازشاخص های منتخب مالی است.این پژوهش با درنظر گرفتن هدف موجود از نوع همبستگی بوده و با استفاده از ضریب همبستگیدر نرم افزارspssمورد بررسی قرار گرفت.جامعه آماری این پژوهش تمامی واحدهای دانشگاهی راتشکیل میدهد.یافته های پژوهش نشان می دهد ارتباطی بین رتبه بندی مالی واحدهای دانشگاهی با شاخصهای موجود وجود ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

781 - شناسایی و اولویت بندی بخشهای صنعت یپیشرو به منظور سرمایه گذاری و اعطای تسهیلات مالی با تاکید بر شاخصهای عملکرد اقتصادی
محسن حمیدیان علی صادقین تقی ترابی

با توجه به محدودیتهایزیاد در تأمینمالی جهت ارتقای نرخ سرمایهگذاریهایمولد در کشور،باید تمرکز سرمایهگذاریهایخصوصی و دولتیدر طرحهاییصورت گیرد که هم دارای اولویت برایافزایش توان تولیدی اقتصاد بوده و هم عملکرد قابل قبولی را در خلق ارزشافزوده داشتهباشند.اینطرحها میتواننددر بخ أکثر

با توجه به محدودیتهایزیاد در تأمینمالی جهت ارتقای نرخ سرمایهگذاریهایمولد در کشور،باید تمرکز سرمایهگذاریهایخصوصی و دولتیدر طرحهاییصورت گیرد که هم دارای اولویت برایافزایش توان تولیدی اقتصاد بوده و هم عملکرد قابل قبولی را در خلق ارزشافزوده داشتهباشند.اینطرحها میتواننددر بخشهای پیشروی اقتصاد شناسایی و اولویتبندیشوند.بخشهایدارایاولویتدراصطلاح،بهصنایعیاطلاقمیشودکهبراساسروشهاوشاخصهایاقتصادیبهترینعملکردراداشتهباشند.در اینمقاله با استفاده از شاخصهایعملکرد اقتصادیکارگاههایصنعتینظیرارزشافزوده، ارزش تولیدات،ارزش سرمایهگذاری،تغییراتساختاریو...به بررسیوضعیتصنایعکشور در سال1391پرداختهشدهاست.صنایعموردبررسیبا استفاده از روش تحلیلعاملیوتاکسونومیعددیبر اساس کدهایسهرقمیآیسیکطبقهبندی،اولویتبندیو مورد تجزیهوتحلیلقرارگرفتهاست.بر اساس نتایجبهدستآمده صنایعتولید فلزات اساسی،تولید محصولات شیمیایی،تولیدوسایلنقلیهموتوریو ملحقات آن و نیزتولید محصولات اولیه آهن و فولاد دارایبهترینعملکرد بر اساس شاخصهایموردبررسیبوده و در اولویتسرمایهگذاریو پرداخت تسهیلاتتوسطبانکها قرار دارند.. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

782 - رتبه بندی گروههای آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی ابهر با استفاده از روشهای تصمیم گیری چند شاخصه
بابک حاجی کریمی

فرآیند ارزیابی، انتخاب و استخدام نیروی انسانی یکی از فرآیندهای پیچیده و بسیار مهم درسازمانهای دولتی است.اهمیت استخدام نیروی انسانی به این علت است که بهره وری سازمان بهبهره وری نیروی انسانی آن بستگی دارد و پیچیده، بدین علت که مستلزم ملاحظه بیش از یک معیارو در نتیجه قضاوت أکثر

فرآیند ارزیابی، انتخاب و استخدام نیروی انسانی یکی از فرآیندهای پیچیده و بسیار مهم درسازمانهای دولتی است.اهمیت استخدام نیروی انسانی به این علت است که بهره وری سازمان بهبهره وری نیروی انسانی آن بستگی دارد و پیچیده، بدین علت که مستلزم ملاحظه بیش از یک معیارو در نتیجه قضاوت و شهود تصمیم گیرندگان به هنگام ارزیابی و انتخاب نیروی انسانی است.قضاوتتصمیم گیرندگان مبتنی بر دانش مبهم و نامعلوم آنها است که از طریق واژههای زبانی بیان میگردد.در این تحقیق به منظور ارزیابی و رتبه بندی گروههای آموزشی دانشگاه آزاداسلامی واحد ابهر از1.استادیارگروه مدیریت دانشگاه آزاد اسلامیواحدابهر، زنجان، ایران 48/رتبه بندیگروههای آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی ابهر با استفاده از روشهای تصمیم گیری چند شاخصهتکنیک تصمیم گیریTOPSISو سایر تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه شاملSAW ,ELECTREاستفاده شده است.تصمیم گیری در تکنیکTOPSISبر مبنای اصلی بنیان گذاشته شده است که در آنباید دارای کمترین فاصله از راه حل ایده آل مثبت و بیشترین فاصله از راه حل ایده آل انتخابمنفی باشد.در همین راستا، تعداد7شاخص در قالب5گروه آموزشی کلی در نظر گرفته شده است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

783 - تأثیر هشت هفته تمرین مقاومتی دایره‌ای بر عامل رشد اندوتلیال (VEGF) و شاخص‌های آتروژنیک در مردان چاق
مرضیه اشکانی فر سید محمود حجازی رامبد خواجه ای امیر رشیدلمیر

مقدمه: چاقی و اضافه‌وزن، عمومی‌ترین بیماری متابولیک در جهان و عامل ایجادکننده یا تشدیدکننده بسیاری از بیماری‌هاست؛ که با کاهش کیفیت زندگی همراه است. تمرینات ورزشی باعث افزایش چگالی مویرگی عضله اسکلتی می‌شود؛ اما مکانیسم مولکولی این فرایند هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، ازا أکثر

مقدمه: چاقی و اضافه‌وزن، عمومی‌ترین بیماری متابولیک در جهان و عامل ایجادکننده یا تشدیدکننده بسیاری از بیماری‌هاست؛ که با کاهش کیفیت زندگی همراه است. تمرینات ورزشی باعث افزایش چگالی مویرگی عضله اسکلتی می‌شود؛ اما مکانیسم مولکولی این فرایند هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر تعیین تأثیر هشت هفته مقاومتی دایره‌ای بر VEGF و شاخص‌های آتروژنیک در مردان چاق بود. مواد و روش‌ها: در این مطالعه شبه تجربی، 22 مرد با 3 BMI=30±کیلوگرم بر مترمربع به‌طور داوطلبانه در این تحقیق شرکت کردند که به‌طور تصادفی به دو گروه کنترل و تمرین مقاومتی دایره‌ای (11 نفر) تقسیم شدند. برنامه‌ی تمرین مقاومتی شامل ۳ جلسه در هفته و به مدت هشت هفته با شدت تمرین بین 60 تا 80 درصد یک تکرار بیشینه بود. نمونه‌های خون سیاهرگی که در مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون گرفته‌شده بودند برای سنجش VEGF و شاخص‌های آتروژنیک مورداستفاده قرار گرفت. تحلیل داده‌ها توسط آزمون‌ ANOVA با اندازه‌گیری مکرر و با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 23 انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که سطوح سرمی VEGF از 75/1628 به 93/1762 (pg/ml) افزایش یافت که این افزایش در گروه تمرین نسبت به گروه کنترل معنی‌دار بود (001/0p<). همچنین نسبت LDL/HDL، TC/HDL و TG/HDL نیز در گروه تمرین نسبت به گروه کنترل به‌طور معنی‌داری کاهش یافت (001/0p<). نتیجه‌گیری: با توجه به اثرات مطلوب تمرین مقاومتی دایره‌ای بر سطح سرمی VEGF همچنین نسبت LDL/HDL، TC/HDL و TG/HDL ممکن است، شرایط متابولیکی افراد دارای اضافه‌وزن و چاق را بهبود ببخشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

784 - بررسی روند تغییرات شاخص‌های فیزیولوژیکی رشد ذرت (Zea mays L.) در تاریخ های کاشت متفاوت در شرایط آب و هوایی ورامین
مجید عبدلی

به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت بر شاخصهای فیزیولوژیکی رشد ذرت، آزمایشی به صورت بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ورامین در سال 1394 اجرا شد. تیمارها شامل پنج تاریخ کاشت (20 فروردین، 31 اردیبهشت، 28 خرداد، 9 تیر و 24 تیر ماه) و رقم مورد استفاده سینگل کراس کارون 701 بود أکثر

به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت بر شاخصهای فیزیولوژیکی رشد ذرت، آزمایشی به صورت بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ورامین در سال 1394 اجرا شد. تیمارها شامل پنج تاریخ کاشت (20 فروردین، 31 اردیبهشت، 28 خرداد، 9 تیر و 24 تیر ماه) و رقم مورد استفاده سینگل کراس کارون 701 بود. در هر یک دوره های 5 الی 7 روزه از هر کرت، 5 بوته به صورت تصادفی انتخاب و صفات مورد بررسی در ارتباط با این تحقیق شامل: وزن خشک کل، سطح برگ و وزن خشک برگ جهت رسم منحنی شاخصهای رشدی و فیزیولوژیکی گیاه ذرت طی فصل رشد اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر حداکثر وزن خشک برگ، وزن خشک کل، شاخص سطح برگ، سرعت رشد نسبی، سرعت رشد محصول، سطح ویژه برگ و عملکرد تر معنیدار بود. در این بین، تاریخ کاشت چهارم (9 تیر ماه) بیشترین میزان حداکثر وزن خشک برگ، وزن خشک کل، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و عملکرد تر را به خود اختصاص داد و تاریخ کاشت دوم (31 اردیبهشت ماه) از نظر حداکثر سرعت رشد نسبی و سطح ویژه برگ نسبت به بقیه تاریخ های کاشت برتری داشت. سرعت رشد محصول پس از رسیدن به حداکثر میزان خود در تاریخ های مختلف کاشت تنزل یافته و در نهایت منفی شد. با توجه به نتایج این تحقیق میتوان کاشت ذرت در دهه اول تیرماه را برای منطقه ورامین توصیه کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

785 - تاثیر هشت هفته تمرین استقامتی بر برخی از شاخص های انعقادی خون در رت های نر سالمند نژاد ویستار.
مهدی رحیمی مصطفی تیموری خروی

10.30495/nssem.2022.697802

چکیدهاهداف: بخش مهمی از موارد مربوط به مرگ ناگهانی و سکته قلبی در سالمندان را می‌توان به انسداد عروق مغزی و کرونر در اثر ترومبوز ناشی از افزایش تعداد و فعالیت پلاکت ها نسبت داد.روش‌ها: در این پژوهش نیمه تجربی 20 سر رت نر در دو گروه تمرین استقامتی و کنترل شرکت کردند. برن أکثر

چکیدهاهداف: بخش مهمی از موارد مربوط به مرگ ناگهانی و سکته قلبی در سالمندان را می‌توان به انسداد عروق مغزی و کرونر در اثر ترومبوز ناشی از افزایش تعداد و فعالیت پلاکت ها نسبت داد.روش‌ها: در این پژوهش نیمه تجربی 20 سر رت نر در دو گروه تمرین استقامتی و کنترل شرکت کردند. برنامه تمرینی اصلی شامل دویدن روی تردمیل به مدت 8 هفته و 5 جلسه در هفته بود که با رعایت اصل اضافه بار از 25 دقیقه در جلسه اول به 54 دقیقه در جلسه آخر رسید. رت‌ها در گروه کنترل بدون هیچ تمرین 8 هفته را پشت سر گذاشتند. 24 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین خونگیری مستقیم از قلب انجام شد و نمونه ها برای بررسی بلافاصله به آزمایشگاه منتقل شدند. یافته ها: میزان فاکتورPLT در گروه تمرین نسبت به گروه کنترل کاهش معناداری نشان داد. در فاکتورPTT گروه تمرین استقامتی نسبت به گروه کنترل افزایش داشت همچنین تمرین توانست بر متغیر فیبرینوژن اثر معناداری داشته باشد، چنانکه میزان این متغیر در گروه تمرین نسبت به گروه کنترل افزایش نشان داد. با این حال تمرین ورزشی نتوانست بر فاکتور های MPV وPT اثرگذار واقع شود.نتیجه گیری: تمرین ورزشی منظم به‌ ویژه تمرین دویدن با شدت متوسط، باعث کاهش عوامل انعقادی و بهبود حجم پلاکتی می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

786 - تاثیر هشت هفته تمرین در آب بر سطح سرمی مایونکتین، نیمرخ لیپیدی و درصد چربی زنان دارای اضافه وزن و چاق
صادق چراغ بیرجندی سارا اصغری کتایون عزیزی

10.30495/nssem.2023.1999855.1013

مایونکتین مایوکاین جدیدی است که در پاسخ به ورزش، از عضله اسکلتی ترشح می گردد و با متابولیسم انرژی و وضعیت متابولیکی بدن ارتباط دارد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر هشت هفته تمرین در آب بر سطح سرمی مایونکتین، نیمرخ لیپیدی و درصد چربی زنان دارای اضافه وزن و چاق است.20 نفر أکثر

مایونکتین مایوکاین جدیدی است که در پاسخ به ورزش، از عضله اسکلتی ترشح می گردد و با متابولیسم انرژی و وضعیت متابولیکی بدن ارتباط دارد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر هشت هفته تمرین در آب بر سطح سرمی مایونکتین، نیمرخ لیپیدی و درصد چربی زنان دارای اضافه وزن و چاق است.20 نفر از زنان چاق و دارای اضافه وزن با میانگین سنی 5/22 و میانگین شاخص توده بدنی 48/26 به طور تصادفی انتخاب و سپس به گروه های آزمایش (10 نفر) و کنترل (10 نفر) تقسیم شدند. گروه تمرین، تمرینات خود را در آب به مدت هشت هفته (سه جلسه در هفته) انجام دادند، هر جلسه تمرین 60 دقیقه و شامل سه مرحله بود. 24 ساعت قبل از اولین جلسه تمرین و 48 ساعت بعد از آخرین جلسه، از آزمودنی‌ها در شرایط 12 ساعت ناشتایی، نمونه‌گیری خون به میزان 10 میلی‌لیتر از ورید بازویی انجام شد و تجزیه و تحلیل آماری در سطح معناداری 05/0≥P با نرم افزار SPSSانجام شد.تحلیل داده ها نشان داد که هشت هفته تمرین در آب باعث افزایش سطح سرمی مایونکتین (037/0= p) و HDL (028/0=p ) در گروه تجربی نسبت به گروه کنترل شد. همچنین مقادیر کلسترول (000/0= p) و تری گلیسرید (001/0=P) در گروه تجربی کاهش معناداری داشت، اما تفاوت شاخص LDL پس از هشت هفته فعالیت ورزشی بین دو گروه معنی دار نبود (131/0=P).بنابراین به نظر می رسد که تمرین در آب می تواند برای زنان دارای اضافه وزن و چاق موثر واقع شود و مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

787 - سنجش میزان برخورداری از فضای سبز در مناطق شهری استان فارس
مهدی نارنگی‌فرد محمود احمدی اسماعیل عبدلی

رشد فزاینده جمعیت و شهرنشینی به همراه گسترش فیزیکی شهرها منجر به از بین رفتن محیط‌های طبیعی پیرامونی شده است. با توجه به اینکه پوشش گیاهی یکی از مهم‌ترین اجزای بوم‌سازگان جهانی با کارکردهای گوناگون است. بدین جهت، در این پژوهش با هدف محاسبه وسعت درصد کیفیت پوشش گیاهی شهر أکثر

رشد فزاینده جمعیت و شهرنشینی به همراه گسترش فیزیکی شهرها منجر به از بین رفتن محیط‌های طبیعی پیرامونی شده است. با توجه به اینکه پوشش گیاهی یکی از مهم‌ترین اجزای بوم‌سازگان جهانی با کارکردهای گوناگون است. بدین جهت، در این پژوهش با هدف محاسبه وسعت درصد کیفیت پوشش گیاهی شهرهای استان فارس، از شاخص بهنجار شده پوشش گیاهی (NDVI) مستخرج از سنجنده TM ماهواره لندست در سال 2010 استفاده گردید، همچنین با خوارزمیک بیشترین شباهت MLCطبقه بندی نظارت شده در محیط نرم افزار اردس مساحت کاربری پوشش گیاهی (فضای سبز) استخراج گردید.مقایسه درصد پوشش گیاهی نشان داد بیشترین میانگین درصد شاخص پوشش گیاهی مربوط به شهر سپیدان با 54 درصد و کم‌ترین میزان آن متعلق به شهر فیروزآباد با 49 درصد می باشد. در کل میانگین این شاخص در تمامی شهرها نزدیک به هم و بیشترین فراوانی میانگین 51 درصد است. در بررسی مساحت کاربری پوشش گیاهی، شهر جهرم با 21/49 کیلومتر مربع بیشترین مساحت کاربری پوشش گیاهی و شهر استهبان با 5 کیلومتر مربع کم‌ترین میزان مساحترا دارا می باشد. همچنین شهر جهرم با 8/39 درصد نسبت پوشش گیاهی به مساحت کل بیشترین میزان و در مقابل شهر مرودشت با 2/8 درصد کم‌ترین میزان در میان شهرهای مورد مطالعه به خود اختصاص داده است. شهرهای فسا، قیر و کارزین به ترتیب با 5/30 و 4/24 درصد پس از جهرم از بیشترین میزان درصد نسبت پوشش گیاهی به مساحت کل برخوردار می باشند. همچنین شهرهای اقلید، نورآباد، سپیدان، کازرون، استهبان و فیروزآباد کمتر از 15 درصد نسبت پوشش گیاهی به مساحت کل را به خود اختصاص داده‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

788 - بررسی وضعیت شاخص‌های کمّی و کیفی اجتماعی مسکن در مناطق روستایی (مورد مطالعه: شهرستان ممسنی استان فارس)
سعید ملکی محمدرضا امیری فهلیانی

شاخص های مسکن ابزار کلیدی و تعیین کننده در توصیف، تحلیل و تصمیم گیری محسوب می شوند که می توانند به عنوان راهنما در برنامه ریزی بخش مسکن مورد استفاده سیاست گذاران و برنامه ریزان کلان بخش مسکن قرار گیرند به شرط آنکه شناخت آنها کامل بوده، بررسی و تجزیه و تحلیل آنها از أکثر

شاخص های مسکن ابزار کلیدی و تعیین کننده در توصیف، تحلیل و تصمیم گیری محسوب می شوند که می توانند به عنوان راهنما در برنامه ریزی بخش مسکن مورد استفاده سیاست گذاران و برنامه ریزان کلان بخش مسکن قرار گیرند به شرط آنکه شناخت آنها کامل بوده، بررسی و تجزیه و تحلیل آنها از طریق انجام تحقیقات و پژوهش های بنیادی و کاربردی صورت گیرد و به درستی در برنامه ها به کار گرفته شوند.متغیرهـا و پارامترهـای گونـاگونی در تعیـین وضعیت توسعة مسکن هر منطقه دخالت دارند که مقایسة جداگانة هر متغیر، جایگاه آن را مشخص می کند. در میان شاخص های مسکن، شاخص های اجتماعی، مناسب ترین ابزار اندازه گیری پیشرفت و تحقق هدف های کلی مسکن به شمار می روند.این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی سعی در شناخت وضعیت شاخص های کمی و کیفی اجتماعی مساکن روستایی شهرستان ممسنی دارد. نتایج این مقاله در رابطه با شاخص های کمّی و کیفی مساکن مناطق روستایی شهرستان ممسنی طی دهه های 1345 تا 1385 نشان می دهد که به طور کلی از لحاظ بعد کمّی، بیانگر وضعیت نامناسب و تراکم بالای افراد در واحد مسکونی می باشد. لیکن از نظر دیگر شاخص های کیفی اجتماعی، خدمات و تسهیلات اساسی و دوام مصالح ساختمانی مساکن مناطق روستایی این شهرستان روند بهبود یافته ای داشته اند. از این رو تدوین یک برنامه جامع بخش مسکن نیازمند شناسایی کامل و تجزیه و تحلیل عمیق ابعاد گسترده مسکن و عوامل موثر بر آن است و در این میان پرداختن به شاخص های اجتماعی مسکن به عنوان یکی از مهم ترین شاخص های مسکن در بهبود کیفیت مساکن و نقش این شاخص ها در پیشرفت برنامه ریزی توسعه مسکن الزامی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

789 - ارزیابی توزیع فضایی-مکانی و مکان‌یابی دفاتر پیش‌خوان خدمات دولتی با استفاده از GIS مطالعه موردی؛ شهر زنجان
محسن احدنژاد روشتی ابوالفضل سلطانی

در اکثر شهرهای کشورمان خدمات به گونه نامتعادل پخش شده است و بیشتر این خدمات گرایش به مرکز شهر دارند دفاتر پیشخوان خدمات دولتی نیز از این قائده مستثنی نمی باشند. دریافت خدمات دولتی به‌صورت مساوی برای تمامی اقشار جامعه، شناسایی مجراهای ارتباطی و تکثر کانال‌های ارتباطی، ای أکثر

در اکثر شهرهای کشورمان خدمات به گونه نامتعادل پخش شده است و بیشتر این خدمات گرایش به مرکز شهر دارند دفاتر پیشخوان خدمات دولتی نیز از این قائده مستثنی نمی باشند. دریافت خدمات دولتی به‌صورت مساوی برای تمامی اقشار جامعه، شناسایی مجراهای ارتباطی و تکثر کانال‌های ارتباطی، ایجاد سازوکارها و بسترهای لازم به‌منظور عرضه‌ی خدمات مناسب، در دسترس بودن مراکز خدمات و... ازجمله مهم‌ترین موضوعاتی است که هر دولت خدمتگزار باید به‌صورت تشکیلاتی برای آن‌ها برنامه‌های شفاف و مشخصی ارائه کند. کاهش فاصله‌ی مراکز خدمات با مخاطبان و توزیع متناسب امکانات در شهرها و روستاهای کشور، ضرورت ایجاد مراکز و دفاتری را در گستره شهرها و حتی در روستاهای کشور برای عملیاتی کردن این خدمات، اجتناب‌ناپذیر کرده است. در این تحقیق نیز سعی شده است ابتدا با روش های شاخص موران و آماره عمومی با کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی که به‌وسیله آن امکان تحلیل توزیع فضایی دفاتر به‌صورت یکپارچه فراهم می شود، و با استفاده از تحلیل شبکه دسترسی دفاتر پیشخوان دولتی که در 30 نقطه شهری پراکنده‌شده بررسی شده و میزان دسترسی یکپارچه به دفاتر با مدل‌های فوق الذکر تحلیل‌شده است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از شاخص موران که برابر 0.35 است، الگوی توزیع فضایی خوشه‌ای است، الگویخوشه ای توزیع فضایی دفاتر بر اساس آماره عمومی بالا است و بیانگر این است که دفاتر در نزدیکی و مجاورت هم قرار دارند. در آخر نیز با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی به مکان‌یابی دفاتر پرداخته‌شده است، نقشه نهایی نشان می دهد که بیشتر حواشی شهر به دفاتر دسترسی ندارند و برای این نواحی نیز باید دفاتر پیشخوان دولتی تدارک دیده شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

790 - بررسی و تحلیل شاخص های زیست پذیری (نمونه موردی شهرخرم آباد)
فرزانه ساسان پور مانیا فرخانی

زیست پذیری یکی از مبانی اصلی و اساسی توسعه پایدارشهری می باشد.توسعه پایدار شهری براهداف اقتصادی،اجتماعی،زیست محیطی و...اشاره دارد ویک چشم انداز مطلوب را در آینده ترسیم می کند.وزیست پذیری به مجموعه ای از اهداف پایداری اشاره دارد.می توان گفت زیست پذیری راهی به سوی توسعه پ أکثر

زیست پذیری یکی از مبانی اصلی و اساسی توسعه پایدارشهری می باشد.توسعه پایدار شهری براهداف اقتصادی،اجتماعی،زیست محیطی و...اشاره دارد ویک چشم انداز مطلوب را در آینده ترسیم می کند.وزیست پذیری به مجموعه ای از اهداف پایداری اشاره دارد.می توان گفت زیست پذیری راهی به سوی توسعه پایدار شهری است.بارشدسریع شهرنشینی ومشکلات ناشی ازاین رشد،ضرورت بکارگیری تلاش همه جانبه برای رسیدن به یک شهرسالم بیشتر احساس می شود.که در این خصوص وپاسخ به این مشکلات موجود در شهرها،نظریه ها ورویکردهای مختلفی برای خروج از این مشکلات مطرح شده که یکی از این نظریه های مطرح نظریه زیست پذیری شهرها ست.هدف از پژوهش حاضربررسی وتحلیل زیست پذیری شهر خرم آباد از دیدگاه شهروندان است.روش تحقیق توصیفی تحلیلی وبا استفاده از ابزار پرسشنامه ومشاهده مستقیم است.بنابراین ترکیبی از روش کمی وکیفی است.جامعه آماری شهرخرم آباد که در سرشماری سال 1395برابر با380829 نفربوده است.برای تخمین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است وتعدادنمونه مطابق این فرمول 384 نفر برآورد شده است.بعداز مشخص شدن حجم نمونه پرسشنامه ها به صورت تصادفی ساده در بین شهروندان خبره به تعداد100نفر پخش گردید. و به تجزیه و تحلیل داده های پژوهش پرداخته شده هدف در این پژوهش بررسی وتحلیل شاخص های زیست پذیری می باشد برای دستیابی به این هدف از روش SWARA فازی استفاده می شود که عوامل طی پرسشنامه ای امتیاز دهی شده و سپس توسط این روش وزن دهی می شوند. کلیه محاسبات در نرم افزار اکسل انجام شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

791 - بررسی افزایش دما دوره آینده بر شاخص‌ اقلیم گردشگری (TCI) (مطالعه موردی: شهرستان نکا)
فاطمه رجائی

با توجه به اهمیت صنعت گردشگری، علاوه بر عوامل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، عوامل اقلیمی نیز نقش مهمی ایفا می کنند. بنابراین در این تحقیق داده های پارامترهای دمای متوسط، دمای حداکثر و رطوبت نسبی مدل های اقلیمی گردش عمومی جو گزارش ششم IPCC در دوره 2014-2100 تحت دو سناریو SSP2 أکثر

با توجه به اهمیت صنعت گردشگری، علاوه بر عوامل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، عوامل اقلیمی نیز نقش مهمی ایفا می کنند. بنابراین در این تحقیق داده های پارامترهای دمای متوسط، دمای حداکثر و رطوبت نسبی مدل های اقلیمی گردش عمومی جو گزارش ششم IPCC در دوره 2014-2100 تحت دو سناریو SSP2 و SSP5 بررسی و با استفاده از روش تابع توزیع تجمعی (CDFT) در نرم افزار RStudio ریزمقیاس نمایی شد. در ادامه چگونگی تاثیر تغییرات اقلیمی آینده بر شاخص اقلیم گردشگری (TCI) بررسی شد. نتایج نشان داد در هر دو سناریو تغییرات فصلی دمای متوسط افزایش دما در همه فصول را نشان داد. بیشترین افزایش در فصل زمستان به میزان 5 و کمترین افزایش به میزان 16/0 درجه سلسیوس در تابستان خواهد بود. اکثر ماه های سال کاهش دمای حداکثر را پیش بینی نمود. بیشترین افزایش دما در فصل زمستان (4/3+) و کمترین افزایش در فصل تابستان (3/0+) پیش بینی می شود. حداکثر میزان تغییرات رطوبت نسبی در ماه های اکتبر و نوامبر به میزان 5 درصد در مدل CanESM5 مشاهده شد. بیشترین افزایش رطوبت نسبی در فصل پاییز (7/3 درصد) و کمترین در فصل زمستان ( 5/0 درصد) انتظار می رود. شاخص اقلیم آسایش توریست در شهرستان نکا در ماه های اپریل، می، اکتبر و نوامبر دارای بهترین شـرایط و مـاههـای فوریه، جولای، اگوست و دسامبر دارای بدترین شرایط مـی باشـند. تاثیر تغییرات اقلیمی آینده بر شاخص اقلیمی توریست نشان می دهد در ماه های مارس، جولای، اگوست و دسامبر در هر دو سناریو، شاخص TCI در اقلیم آینده بهبود پیدا خواهد نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

792 - بررسی و تحلیل رشد ناموزون شهری با استفاده از مدل‌های کمی (مطالعه موردی: منطقه 22 شهر تهران)
علی گودرزی آمنه حق زاد مهرداد رمضانی پور کیا بزرگمهر

شهرنشینی پدیده پیچیده و پویا بوده که شامل تغییرات بزرگ مقیاس در کاربری اراضی در سطح محلی می‌باشد. منطقه 22 بزرگ‌ترین منطقه شهر تهران بوده و در سال‌های اخیر شاهد افزایش ساخت و ساز در این منطقه هستیم. شاخص‌های کمی مورد استفاده در این پژوهش شامل آنتروپی نسبی، شاخص موران، ض أکثر

شهرنشینی پدیده پیچیده و پویا بوده که شامل تغییرات بزرگ مقیاس در کاربری اراضی در سطح محلی می‌باشد. منطقه 22 بزرگ‌ترین منطقه شهر تهران بوده و در سال‌های اخیر شاهد افزایش ساخت و ساز در این منطقه هستیم. شاخص‌های کمی مورد استفاده در این پژوهش شامل آنتروپی نسبی، شاخص موران، ضریب جینی و مدل هلدرن بود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر رشد پراکنده شهری بر الگوی تراکم شهری در منطقه 22 تهران می‌باشد. روش تحقیق کنونی تحلیلی - تطبیقی و از نظر نوع کاربردی –توسعه‌ای بود. اطلاعات مربوط به مساحت و جمعیت از مطالعات طرح جامع، تفصیلی و دیگر منابع مربوطه تهیه شد. در این مطالعه، بحث پراکنده روی شهری با استفاده از معیارهای کمی مختلفی از جمله آنتروپی شانون، ضریب جینی و شاخص موران مورد بررسی قرار گرفت. مقدار آنتروپی جمعیت در سال 1397، 96/0 بوده و نسبت به سال 1390 افزایش یافته و به یک نزدیک‌تر شده است. بنابراین مقایسه آنتروپی سال 1397 نسبت به سال 1390 نشان دهنده پراکندگی بیشتر جمعیت در سال 1397 بود. ضریب موران منطقه مورد مطالعه در دو مقطع زمانی 1390 و 1397 نشانگر الگوی تجمع خوشه‌ای می‌باشد. با توجه به مجموع ضرایب محاسبه شده می‌توان گفت که منطقه 22 شهر تهران دارای الگوی پراکنده بوده و الگوی پراکندگی آن تک‌قطبی کامل نمی‌باشد. میزان تراکم در ناحیه یک بیشتر از سایر نواحی بوده و در سایر نواحی (2، 3 و 4) الگوی پراکندگی غالب‌تر می‌باشد. به منظور کنترل مؤثر پراکندگی شهری، بایستی برنامه یکپارچه برای استفاده از اراضی شهری تدوین شده و استراتژی‌های توسعه فشرده تدوین شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

793 - ساخت مقیاس برای شناسایی عوامل موثر بر رفاه ذهنی در کلانشهر تبریز
میرکریم موسوی علیرضا سلطانی بشیر بیگ بابایی

در دهه های اخیر با ظهور آثار منفی رشد اقتصادی و پیدایش نظریه توسعه پایدار و نیز مطرح شدن مفاهیم غیر مادی برای سنجش رفاه اجتماعی، بررسی انواع شاخص های تبیین کننده این مفاهیم در دستورکار مدیران و سیا ستگذاران شهری قرار گرفته است. دستیابی به شناختی نسبتا جامع از رفاه ذهنی أکثر

در دهه های اخیر با ظهور آثار منفی رشد اقتصادی و پیدایش نظریه توسعه پایدار و نیز مطرح شدن مفاهیم غیر مادی برای سنجش رفاه اجتماعی، بررسی انواع شاخص های تبیین کننده این مفاهیم در دستورکار مدیران و سیا ستگذاران شهری قرار گرفته است. دستیابی به شناختی نسبتا جامع از رفاه ذهنی و ساخت ابزارسنجش و ابعاد مختلف اثرگذار برآن در کلانشهر تبریز هدف اصلی این پژوهش است. روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی - تحلیلی است. برای شناسایی عوامل موثر بر رفاه ذهنی شهروندان که درانگیزش آنها در توسعه امور شهری موثر است، نسبت به ساخت ابزارسنجش اقدام گردید. این ابزار شامل پرسشنامه ای با 110 گویه بود، مقدارآزمون KMO محاسبه شده 7/ و نتیجه آزمون بارتلت کوچکتر از01/ (000/0) بود و ضریب آلفای کرونباخ 941. ( Cronbach's Alpha=.941) است که نشان می دهد ابزار طراحی شده براساس اعتبار سازه ای(مبتنی برآزمون آماری پیشرفته تحلیل عاملی) و ضریب آلفای کرونباخ، برای سنجش رفاه ذهنی، دارای اعتبار- روایی و اعتماد – پایایی کافی می باشد. نتایج نشان می دهد تعداد 11 عامل بر رفاه اجتماعی شهروندان تبریز تاثیر گذار بوده است .در این تحقیق هردو بعد رفاه یعنی عینی و ذهنی مورد سنجش قرار گرفته ولیکن بعد ذهنی به عنوان حلقه مفقوده رفاه، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به نتایج تحقیق، عوامل تاثیر گذار بر رفاه ذهنی شهروندان تبریز: اعتماد اجتماعی، آنومی، مشارکت اجتماعی و... می باشد که لازمست در برنامه ریزی های مدیریت شهری تبریز مورد توجه مسئولان قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

794 - بررسی شاخص های اجتماعی طرح مسکن مهر در شهر بجنورد
مجتبی رفیعیان ابراهیم زحمتکش پروین ده ده زاده

مسکن از نیازهای اولیه انسان بشمار می آید و دولتها اقدامات و برنامه ریزی جامعی برای تامین مسکن طبقات کم درآمد انجام داده اند. در کشور ما، دولت سیاست احداث مسکن مهر را در پیش گرفته است. شاخص های اجتماعی مسکن از مهم ترین ابزارهای شناخت ابعاد مختلف مسکن است. هدف این پژوهش ب أکثر

مسکن از نیازهای اولیه انسان بشمار می آید و دولتها اقدامات و برنامه ریزی جامعی برای تامین مسکن طبقات کم درآمد انجام داده اند. در کشور ما، دولت سیاست احداث مسکن مهر را در پیش گرفته است. شاخص های اجتماعی مسکن از مهم ترین ابزارهای شناخت ابعاد مختلف مسکن است. هدف این پژوهش بررسی شاخص های اجتماعی طرح مسکن مهر در شهر بجنورد می باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و نوع تحقیق کاربردی است. جامعه آماری ساکنان مسکن مهر شهربجنورد به تعداد 383 خانوار و برای تجزیه و تحلیل از نرم افزار spss و شاخص رضایتمندی هال، ین وتن استفاده گردیده است. یافته های تحقیق نشان می دهد طرح مسکن مهر در بهبود شاخص های اجتماعی و تامین مسکن اقشار کم درآمد شهر بجنورد موفق نبودهاست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

795 - سنجش کیفیت زندگی مبتنی برشاخص های زیست محیطی (مطالعه موردی محله کوی سیاحی اهواز)
حمیدرضا صارمی نسترن نوروزی سیله محمد علی خانی زاده

امروزه باتوجه به پیچیدگی های زندگی شهری و گسترش شهرنشینی، توجه به کیفیت زندگی شهری ازنظر شاخص های زیست محیطی اهمیت فراوان یافته است. محله کوی سیاحی درکلان شهراهواز با وسعتی1161800مترمربع و جمعیتی بالغ بر10441 نفرو 420 خانوارکه اکثرآن هارا مهاجرین ازکشورعراق و شهرستان ها أکثر

امروزه باتوجه به پیچیدگی های زندگی شهری و گسترش شهرنشینی، توجه به کیفیت زندگی شهری ازنظر شاخص های زیست محیطی اهمیت فراوان یافته است. محله کوی سیاحی درکلان شهراهواز با وسعتی1161800مترمربع و جمعیتی بالغ بر10441 نفرو 420 خانوارکه اکثرآن هارا مهاجرین ازکشورعراق و شهرستان های مجاورتشکیل می دهند، با توجه به مشخصه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی محلات حاشیه نشین را می توان یکی از محلات حاشیه نشین شهراهواز مطرح نمود. دراین مطالعه به سنجش کیفیت زندگی با تأکید برشاخص های زیست محیطی محله کوی سیاحی کلان شهراهواز با بهره جستن از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی پرداخته شده است. داده ها و اطلاعات مورد نیاز در فرایند تحقیق ازمنابع آماری، مطالعات کتابخانه ای و روش پیمایشی، گرداوری داده ها شده و سرانجام با پرسشنامه خانوارشهری نقطه نظرات شهروندان تبیین شده و با استفاده ازمدل swot و روش های آماری مورد تجزیه و تحلیل و پردازش قرارگرفته است. نتایج حاصله از مطالعات نشان می دهد که محله کوی سیاحی با مسائل و مشکلاتی نظیر1- آلودگی صوتی 2- آلودگی هوا 3- آلودگی آب 4- دفع نامناسب پسماندهای صنعتی و خانگی 5- روباز بودن جوی های فاضلاب و روان بودن ان ها در سطح محله مواجه می باشد بنابراین کیفیت زندگی مبتنی بر شاخص های زیست محیطی در محله بسیار پایین است. نتایج به دست آمده نشان می دهند که برنامه ریزی های انجام گرفته توسط حکومت های محلی ازجمله شهرداری به ارتقای زندگی کیفی ساکنین این محله کمکی نکرده و رضایتمندی ازکیفیت زندگی شهری در بخش های زیست محیطی و سایر بخش های زندگی شهری وجود ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

796 - ارزیابی اقلیم آسایش گردشگری استان زنجان با استفاده از شاخص (TCI)وتکنیکGIS
محمد سلمانی مقدم محمد جعفری

درحال حاضر صنعت گردشگری یکی از منابع مهم تولید درآمد، اشتغال وایجاد زیر ساخت ها برای نیل به توسعه پایدار محسوب می شود. توجه به ویژگی‌های اقلیمی یک منطقه وتاثیری‌که این ویژگی‌ هادر‌شکل‌گیری توریسم می‌گذارند، اهمیت فراوانی دارد. شناخت محدودیت‌ها ومخاطرات تهدید کننده اقلیم أکثر

درحال حاضر صنعت گردشگری یکی از منابع مهم تولید درآمد، اشتغال وایجاد زیر ساخت ها برای نیل به توسعه پایدار محسوب می شود. توجه به ویژگی‌های اقلیمی یک منطقه وتاثیری‌که این ویژگی‌ هادر‌شکل‌گیری توریسم می‌گذارند، اهمیت فراوانی دارد. شناخت محدودیت‌ها ومخاطرات تهدید کننده اقلیمی ونیزآگاهی ازجاذبه ها وپتانسیل های نهفته درویژگی‌های اقلیمی برای هرگونه برنامه‌ریزی در سطوح مختلف ملی، استانی وشهری از‌جمله گردشگری از‌اهمیت بالایی برخوردار است. چرا که شناخت دقیق ویژگی‌های اقلیمی‌می‌تواند‌زمینه نیرومندی برای برنامه‌ریزی‌گردشگری‌فراهم می سازد. دراین پژوهش به منظور‌ارزیابی‌شرایط‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اقلیم‌گردشگری‌وجاذبه‌های اقلیمی استان‌زنجان‌از نقطه‌ نظر‌گردشگری، ازشاخص اقلیم گردشگری TCI وداده‌های اقلیمی4 ایستگاه سینوپتیک استان استفاده شده است. بدین منظور ابتدا آمار هفت پارامتر اقلیمی موردنیاز به صورت ماهانه‌از ایستگاه‌های سینوپتیک استان دربازه زمانی 14ساله (1997-2010)استخراج شد. پس از استخراج آمار، پایگاه اطلاعاتی مربوطه تشکیل وبرپردازش آن ها با استفاده از شاخص TCI اقدام گردید. سپس با بهره‌گیری از نرم افزار GIS درمیان یابی، تعمیم داده های نقطه ای به پهنه ای وترکیب نقشه ها زمان مساعد جهت حضور‌گردشگران‌دراستان‌زنجان‌مشخص‌شد. نتایج‌پژوهش‌نشان‌داد‌که‌ماه‌های می، ژوئن، ژوئیه، آگوست، سپتامبرواکتبر با رتبه عالی وایده‌آل بهترین شرایط رابرای حضور گردشگران دراستان دارا می باشد.‌درماه‌های نوامبر،دسامبر ،ژانویه فوریه ،مارس وآوریل به دلیل نفوذ وگسترش سیستم پرفشارغربی‌وکاهش‌دما، استان زنجان وضعیت مناسبی برای حضور گردشگران ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

797 - تحلیل مقایسه ای پایداری کالبدی مسکن روستایی در استان لرستان در دوره های زمانی 1387 و 1392
بهروز نصیری علیرضا غلامی

مسکن روستایی هم در مباحث گسترده سیاسی و هم در مباحث مربوط به مسائل روستایی، به علت اولویت بیشتر قائل شدن برای نیازهای مسکن شهری نسبت به مسکن روستایی، به صورت حاشیه ای در آمده است. توسعه و بهسازی سکونتگاه های انسانی و علی الخصوص سکونتگاه های روستایی و مسکن روستایی موضوعی أکثر

مسکن روستایی هم در مباحث گسترده سیاسی و هم در مباحث مربوط به مسائل روستایی، به علت اولویت بیشتر قائل شدن برای نیازهای مسکن شهری نسبت به مسکن روستایی، به صورت حاشیه ای در آمده است. توسعه و بهسازی سکونتگاه های انسانی و علی الخصوص سکونتگاه های روستایی و مسکن روستایی موضوعی کثیرالوجوه بوده که پایداری کالبدی یکی از این وجوه یه شمار می رود. در پژوهش حاضر به منظور سطح بندی و تحلیل وضعیت پایداری کالبدی شاخص های مسکن روستایی در استان لرستان در طی دو دوره زمانی 1387 و 1392 اقدام به بررسی وضعیت 14 شاخص کمی و کیفی مسکن در قالب بعد کالبدی مسکن روستایی در بین شهرستان های استان لرستان گردید.تحقیق حاضر از نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی – تحلیلی می باشد.اطلاعات مورد نیاز با استفاده از داده ها و اطلاعات مرکز آمار ایران1390 و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی (1387 و 1392) با استفاده از روش های کمی- تحلیلی - تکنیکی در محیط SPSS و EXLL، MATLAB و GIS مورد پردازش قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی پایداری کالبدی مسکن روستایی در دو دوره 1387 و 1392 در استان لرستان با استفاده از روش های مختلف مدل هایTOPSIS ، SAW و Vikor حاکی از وضعیت نامطلوب بیشتر شهرستان های استان در هر دو دوره می باشد. نتایج این مطالعه در زمینه پایداری کالبدی مسکن روستایی به نوعی مؤید رفتار مرکز–پیرامون در استان لرستان می باشد. به طوری که شهرستان های حوزه مرکزی استان دارای پایداری کالبدی بیشتری می باشند و هرچه به طرف پیرامون حرکت کنیم ناپایداری کالبدی در بین شهرستان های استان لرستان افزایش می یابد.به طور کلی پایداری کالبدی مسکن روستایی در استان لرستان در وضعیت مطلوبی به سر نمی برد اما تمرکز بیشتر سیاستگذاری های مرتبط با حوزه پایداری مسکن روستایی باید بیشتر حوزه ی پیرامونی استان تأکید داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

798 - سنجش و رتبه‌بندی شاخص‌های بهداشت و درمان در شهرستان‌های استان ایلام با استفاده از استراتژی‌های اولویت‌بندی
سعید امانپور علیرضا پرویزیان هاجر احمدی

برخورداری از استاندارد سلامتی یکی از حقوق بنیادی هر انسان بدون توجه به تفاوت های نژادی، مذهبی، اعتقاد سیاسی و وضعیت اقتصادی یا اجتماعی ذکر شده است. هدف اصلی این پژوهش سنجش و رتبه بندی شاخص های بهداشت و درمان در شهرستان های استان ایلام می باشد. بنابراین سوال مطالعه این ا أکثر

برخورداری از استاندارد سلامتی یکی از حقوق بنیادی هر انسان بدون توجه به تفاوت های نژادی، مذهبی، اعتقاد سیاسی و وضعیت اقتصادی یا اجتماعی ذکر شده است. هدف اصلی این پژوهش سنجش و رتبه بندی شاخص های بهداشت و درمان در شهرستان های استان ایلام می باشد. بنابراین سوال مطالعه این است که مهمترین شاخص های بهداشت و درمان در شهرستان های استان ایلام کدام اند. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی است. شاخص های منتخب از طریق مطالعه طرح های تحقیقاتی، آمارنامه ها، سازمان های مرتبط، مرکز آمار ایران و.. گردآوری شده است. پس از استخراج شاخص ها ابتدا به وسیله مدل تاپسیس، ویکور، وزن دهی ساده شاخص ها وزن بخشی شدند و رتبه نهایی با استفاده از استراتژی های اولویت بندی بدست آمده است، سپس با استفاده از نرم افزار GIS و با استفاده از مدل CoKrigingاز مجموع ابزارهای Geostatistical analyst تحلیل مکانی انجام خواهند شد. تحلیل یافته ها با استفاده از استراتژی های اولویت بندی نشان می دهد در بین گزینه های تحقیق؛ از نظر شاخص های بهداشت و درمان شهرستان ایلام بالاترین رتبه را دارد. بعد از آن به ترتیب شهرستان های مهران، ملکشاهی، سیروان، آبدانان، دره شهر، ایوان، دهلران اولویت های بعدی را به خودشان اختصاص داده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

799 - ارزیابی مناطق کلانشهر اهواز از منظر شاخص های رشد هوشمند شهری
مهیار سجادیان محمدعلی فیروزی احمد پوراحمد

رشد لجام گسیخته، پدیده ای است که بسیاری از شهرها، به ویژه کلانشهرها را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است. در این راستا، رشد هوشمند شهری، الگویی توانمند و جامع نگر می باشد که سعی اصلاح این وضعیت دارد. کلانشهر اهواز نیز دهه ها است که از عوارض رشد سریع و پرنوسان در عذاب بود أکثر

رشد لجام گسیخته، پدیده ای است که بسیاری از شهرها، به ویژه کلانشهرها را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است. در این راستا، رشد هوشمند شهری، الگویی توانمند و جامع نگر می باشد که سعی اصلاح این وضعیت دارد. کلانشهر اهواز نیز دهه ها است که از عوارض رشد سریع و پرنوسان در عذاب بوده و بنابراین مدتی است که با توجه به تجربۀ جهانی، حرکت در چارچوب الگوی رشد هوشمند شهری برای این کلانشهر توصیه می گردد. این پژوهش نیز با درک ضرورت و اهمیت پژوهش در این حوزه، با روشی توصیفی- تحلیلی به هدف تحلیلی بر شرایط موجود کلانشهر اهواز به لحاظ تناسب با شاخص های رشد هوشمند شهری به تحقیق پرداخت. جامعۀ آماری پژوهش مناطق 8 گانۀ کلانشهر اهواز می باشد؛ که داده های مربوط به شاخص های 81 گانۀ رشد هوشمند شهری در مقیاس این مناطق و در چهارچوب 4 معیار کالبدی- کاربری اراضی، اجتماعی- اقتصادی، دسترسی- حمل و نقل و زیست محیطی با استفاده از روش های وزن دهی آنتروپی، تاپسیس، کاکس باکس و آزمون های آماری شاپیرو- ویلک، کولموگروف- اسمیرنف، آنوا، دانکن، توکی و همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل گردیدند. ضمن این که برای نقشه سازی پهنه بندی از نرم افزار Arc GIS 10 استفاده گردید. بر اساس قسمتی از نتایج پژوهش، در کل کلانشهر اهواز از وضعیت مناسبی به لحاظ تناسب با شاخص های رشد هوشمند شهری برخوردار نبوده و تفاوتی معنی دار بدین لحاظ مابین مناطق این کلانشهر وجود دارد. از نتایج دیگر پژوهش آن که، از نظر شاخص تلفیقی رشد هوشمند شهری، به ترتیب مناطق 4، 3، 2، 1، 8، 5، 7و 6 رتبه بندی گردیدند، به طوری که منطقۀ 4 دارای بهترین وضعیت و منطقۀ 6 دارای بدترین وضعیت تشخیص داده شد. در انتها نیز، بر اساس یافته های پژوهش راهکارهایی پیشنهاد گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

800 - ارزیابی و رتبه ندی شهرستان های استان فارس از لحاظ دسترسی به شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه
کیوان باقری سودابه پاپی

در دهه های گذشته اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه در سطوح بین المللی، ملی و محلی به طور فزاینده ای افزایش یافته است و از کلیدی ترین مفاهیم در رشد و توسعه کشورهای جهان بشمار می آید. علاوه بر اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان ابزار توسعه، توزیع عادلانه ای أکثر

در دهه های گذشته اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه در سطوح بین المللی، ملی و محلی به طور فزاینده ای افزایش یافته است و از کلیدی ترین مفاهیم در رشد و توسعه کشورهای جهان بشمار می آید. علاوه بر اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان ابزار توسعه، توزیع عادلانه این ابزار جهت رفع شکاف دیجیتال و توسعه متوازن و متعادل مناطق مختلف حائز اهمیت می باشد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و رتبه بندی شهرستان های استان فارس از لحاظ دسترسی به شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات می-باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است.جامعه آماری پژوهش 29 شهرستان های استان فارس در سال 1390 و شاخص های مورد استفاده 23 شاخص بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات است. از روش آنتروپی شانون به منظور وزن دهی شاخص ها و روش های VIKOR، TOPSIS، SAW، MORRIS به منظور رتبه بندی شهرستانهای استان فارس به لحاظ برخورداری از شاخصهای فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای EXCEL، SPSS و GIS انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات در استان فارس به صورت متوازن توزیع نشده وتفاوتآ شکاریبین شهرستان ها انظردسترسی های شاخص ها ملاحظه می شود. نتیجه حاصل از رتبه بندی نهایی با استفاده از روش میانگین رتبه ها نشان می دهد که از لحاظ دسترسی به شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرستان ارسنجان در رتبه اول و شهرستان خرامه در رتبه بیست و نهم قرار گرفته اند. همچنین یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات متناسب با جمعیت در سطح استان توزیع نشده است. نهایتاً جهت توزیع متعادل شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات یک اولویت بندی میان شهرستان های استان جهت برنامه ریزی و تخصیص بودجه ارائه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

801 - سطح‌بندی مناطق شهر رشت براساس مؤلفه‌های شهر خلاق
معصومه میرغروی رسول صمدزاده محمد تقی معصومی

شهرها فضاهای ظرفیت هستند و همیشه چرخ های حرکت، تمرکز و هدایت انرژی خلاق بشر بوده اند. مفهوم شهر خلاق به تازگی در کشورها به عنوان یک ابزار برنامه ریزی شهری با پتانسیل کاهش مشکلات اجتماعی و اقتصادی مربوط به شهرها معرفی شده است. برای جذب سرمایه های انسانی و خلاق، شهرها و م أکثر

شهرها فضاهای ظرفیت هستند و همیشه چرخ های حرکت، تمرکز و هدایت انرژی خلاق بشر بوده اند. مفهوم شهر خلاق به تازگی در کشورها به عنوان یک ابزار برنامه ریزی شهری با پتانسیل کاهش مشکلات اجتماعی و اقتصادی مربوط به شهرها معرفی شده است. برای جذب سرمایه های انسانی و خلاق، شهرها و مناطق وابسته به آن باید ویژگی های خاص داشته باشند که بتوانند به شهر خلاق تبدیل شوند، غیر از بسترهای دانش، صنعت و به ویژه صنایع با فن آوری برتر، بسترهای اجتماعی و فرهنگی چون، تنوع اجتماعی، مطلوبیت محل زندگی، کیفیت زندگی و برابری اجتماعی جایگاه مهمی به خود اختصاص داده اند. بنابراین هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی و رتبه بندی مناطق پنج گانه شهر رشت از لحاظ شاخص های شهر خلاق است. در این راستا چهار شاخص زیرساخت های خلاق، فعالیت های خلاقانه، اجتماع خلاق و کیفیت زندگی انتخاب شد. اطلاعات پژوهش نیز با استفاده مدل آنتروپی شانون و مدل تاپسیس تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که براساس شاخص های زیرساخت خلاق، منطقه یک رتبه اول را دارد. از لحاظ شاخص های فعالیت های خلاقانه نتایج نشان داد که حاکی از آن است که منطقه چهار با امتیاز 585/0 بهترین وضعیت را دارد. همچنین منطقه یک از لحاظ شاخص های اجتماع خلاق با امتیاز 849/0 رتبه اول را دارد. براساس شاخص های کیفیت زندگی، مناطق چهار و یک به ترتیب با امتیازهای 6/0 و 593/0 در رتبه های اول و دوم قرار دارند. در نهایت براساس همپوشانی نقشه ها، منطقه یک از شهر رشت که از جمله مناطق تازه توسعه یافته این شهر است، با امتیاز 62/0 رتبه اول را به خود اختصاص داد. در رتبه دوم منطقه دو که منطقه تاریخی شهر رشت است، قرار گرفت. مناطق پنج و چهار به ترتیب با امتیازهای 49/0 و 47/0 در رتبه های سوم و چهارم قرار گرفتند. نهایتاً منطقه شماره سه در رتبه پنجم قرار گرفت. نتایج به طور کلی نشان داد که وضعیت مناطق شهر رشت از لحاظ شاخص های خلاقیت شهری با نمره میانگین 497/0 در حد متوسط قرار دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

802 - ارزیابی و سنجش وضعیت نابرابری توسعه در شهرستان‌های استان کرمانشاه با تأکید بر شاخص اقتصادی
فتح الله ویسی ناب

بهمنظورحلمسائلناشیازعدمتعادل هایمنطقه ای،گامنخست،شناختوسطح بندیمناطقازنظربرخورداریدرزمینۀهایمختلف،بهویژهاقتصادیاست. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی در پی آن است تا وضعیت شهرستان های استان کرمانشاه را به لحاظ شاخص اقتصادی مشخص و سطح بندی نماید. جامعه آماری پژ أکثر

بهمنظورحلمسائلناشیازعدمتعادل هایمنطقه ای،گامنخست،شناختوسطح بندیمناطقازنظربرخورداریدرزمینۀهایمختلف،بهویژهاقتصادیاست. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی در پی آن است تا وضعیت شهرستان های استان کرمانشاه را به لحاظ شاخص اقتصادی مشخص و سطح بندی نماید. جامعه آماری پژوهش 14 شهرستان استان کرمانشاه بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی – اداری می باشد. داده و اطلاعات مورد نیاز پژوهش که مشتمل بر 20 متغیر در زمینۀ شاخص اقتصادی می باشد از طریق سرشماری عمومی سال 1390 جمع آوری شده، سپس با استفاده از تکنیک تاپسیس مورد تجزیه و تحلیل قرا گرفته و در نهایت برای ترسیم فضایی بهتر وضعیت توسعه یافتگی شهرستان های منطقه از GISاستفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در سطح استان هیچ شهرستان توسعه یافت ه ای وجود ندارد و تفاوت آشکاری میان شهرستان های استان به لحاظ برخورداری از شاخص اقتصادی وجود دارد زیرا شهرستان کرمانشاه با مقدار ضریب توسعه 724/0 در رتبه نخست و به واقع برخوردارترین شهرستان و شهرستان ثلاث باباجانی با مقدار ضریب توسعه 265/0 در رتبه آخر و محروم ترین شهرستان را تشکیل می دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

803 - تعیین میزان برخورداری استان‌های ایران بر اساس شاخص‌های مسکن در مناطق شهری
کیوان باقری سودابه پاپی

مسکن به عنوان یکی از عناصر اصلی تعادل و پابرجایی اجتماع انسانی می باشد که سیستم زندگی اجتماعی در آن شکل می گیرد و وضعیت مطلوب آن در نواحی شهری و روستایی یکی از شاخص‌های توسعه اقتصادی اجتماعی در کشورهای جهان محسوب می‌شود. تدوین یک برنامه جامع در بخش مسکن به منظور دستیابی أکثر

مسکن به عنوان یکی از عناصر اصلی تعادل و پابرجایی اجتماع انسانی می باشد که سیستم زندگی اجتماعی در آن شکل می گیرد و وضعیت مطلوب آن در نواحی شهری و روستایی یکی از شاخص‌های توسعه اقتصادی اجتماعی در کشورهای جهان محسوب می‌شود. تدوین یک برنامه جامع در بخش مسکن به منظور دستیابی به وضعیت مطلوب مستلزم شناسایی و تجزیه و تحلیل ابعاد گسترده این بخش است. از راه‌های مهم آگاهی از وضعیت مسکن در فرایند برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای، استفاده از شاخص‌های مسکن است، این شاخص‌ها که نشان دهنده وضعیت کمی و کیفی مساکن در هر مقطع زمانی است راهنمایی موثر برای بهبود برنامه‌ریزی مسکن آینده است. هدف این مقاله بررسی میزان برخورداری استان های کشور به لحاظ شاخص های مسکن در نقاط شهری می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی و از نوع کاربردی می باشد. داده های مورد نیاز از سرشماری سال1390 گردآوری شده است. شاخص های مسکن در سه گروه تراکمی و رفاهی، زیربنایی و تسهیلات و استحکام سازه ای جمع آوری گردید، سپس وزن دهی به این شاخص ها با استفاده از روش AHP انجام شد و استان ها با استفاده از تکنیک TOPSIS رتبه بندی گردیدند. سطح بندی استان ها در گروه های همگن با استفاده از تکنیک تحلیل خوشه ای انجام شد و از ضریب همبستگی پیرسون جهت برسی رابطه میزان شهرنشینی با درجه برخورداری استان ها استفاده شد. یافته های تحقیق نشان می دهد بر اساس ترکیب شاخص‌های تراکمی و رفاهی، زیربنایی و تسهیلات و استحکام سازه‌ای 90/12 درصد استان ها بسیار برخوردار، 13/16 درصد استان ها برخوردار، 58/22 درصد استان ها نیمه برخوردار، 16/45 درصد استان ها محروم و 23/3 درصد استان ها بسیار محروم هستند. استان تهران در بهترین وضعیت و استان سیستان و بلوچستان در بدترین وضعیت مسکن در نقاط شهری قرار دارند. همچنین نتایج تحقیق بیانگر عدم تعادل در برخورداری از شاخص های مسکن در بین استان های کشور و تابعبت الگوی توسعه در این زمینه از الگوی مرکز – پیرامون می باشد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نیز حاکی از همبستگی بین میزان شهرنشینی استان ها با درجه برخورداری آنها می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

804 - مقایسه تطبیقی شاخص های کمی و کیفی مسکن مناطق 22گانه شهر تهران در سال 1395 و پیش بینی ابعاد اجتماعی مسکن در سال 1405
احمد پوراحمد شهلا عباسی

مقوله مسکن نه به عنوان سر پناه ,بلکه به عنوان هویت ,امنیت و منبع سرمایه در میان ساکنان یک شهر مطرح است همچنین شاخص های مسکن مهمترین و کلیدی ترین ابزار در برنامه ریزی مسکن محسوب می گردد که با بررسی انها می توان پارامترهای موثر در امر مسکن را شناخت و هر گونه برنامه ریزی و أکثر

مقوله مسکن نه به عنوان سر پناه ,بلکه به عنوان هویت ,امنیت و منبع سرمایه در میان ساکنان یک شهر مطرح است همچنین شاخص های مسکن مهمترین و کلیدی ترین ابزار در برنامه ریزی مسکن محسوب می گردد که با بررسی انها می توان پارامترهای موثر در امر مسکن را شناخت و هر گونه برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد مسکن را تسهیل نمود هدف تحقیق مقایسه تطبیقی شاخص های کمی وکیفی مسکن هر یک از این مناطق 22 گانه شهر تهران در سال1395وپیش بینی جمعیت وابعاد اجتماعی مسکن در سال 1405 است نوع تحقیق از نوع کاربردی بوده و روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیل بوده و نتایج حاکی ازان است که که منطقه 3 به لحاظ نفر در واحد مسکونی و شاخص مالکیت مسکن نسبت به سایرمناطق روندمطلوب تری داشته که نشانگر سرمایه گذاری افراد درمسکن و سطح اگاهی افراد میباشد و منطقه 7 نیز به لحاظ نفر در اتاق نسبت به سایر مناطق روندمطلوب تری داشته و منطقه17 به لحاظ نوسازی ساختمان هانسبت به سایرساختمان روندنامطلوبتری داشته ونیز منطقه 22 به لحاظ استحکام بنا تا حدودی نسبت به سایرمناطق روندنامطلوبتری داشته همچنین منطقه 13 و 14 به لحاظ استحکام بنا تا حدودی روند مطلوبتری داشته ودر سال1405 منطقه 4به لحاظ شاخص تراکم خانوار در واحدمسکونی ومنطقه 10 به لحاظ نفر در واحدمسکونی روندمطلوبتر خواهد داشت که علت ان را گرایش مردم به فرزند کمتر ,بحث تنظیم خانواده و اقتصادی فکر کردن خانواده ها می باشد . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

805 - نقش شهرداری تهران در ارتقاء شاخص های اجتماعی زندگی شهروندان (نمونه موردی، منطقه 6 کلانشهرتهران)
محمد تقی رضویان مصطفی هرائینی مهرداد بهرامی

هدف از این تحقیق ارزیابی نقش شهرداری تهران در ارتقاء شاخص های اجتماعی شهروندان می باشد. بر همین اساس روش تحقیق در این بررسی توصیفی- تحلیلی بوده که آمار و اطلاعات آن با استفاده از پرسشنامه بدست آمده است. جامعه آماری این پژوهش ساکنین منطقه 6 کلانشهر تهران می باشند که با ا أکثر

هدف از این تحقیق ارزیابی نقش شهرداری تهران در ارتقاء شاخص های اجتماعی شهروندان می باشد. بر همین اساس روش تحقیق در این بررسی توصیفی- تحلیلی بوده که آمار و اطلاعات آن با استفاده از پرسشنامه بدست آمده است. جامعه آماری این پژوهش ساکنین منطقه 6 کلانشهر تهران می باشند که با استفاده از فرمول کوکران، نمونه ای به حجم 285 نفر از بین آنها با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب گردیده و در تحلیل های کمی از نرم افزار SPSS22 و آزمون های پارامتریک و ناپارامتریک استفاده شده است. در این تحقیق دو گروه شاخص های ذهنی و عینی و دو بعد ارزیابی شخصی و کارکردی مورد استفاده قرار گرفته است. یافته های تحقیق نشان دهنده نقش فزاینده ی شهرداری در ارتقاء شاخص های ذهنی و فردی شهروندان می باشد. به گونه ای که در تمامی مؤلفه ها، رابطه معنادار به دست آمده و فقط در مورد گویه ی احساس بهزیستی شغلی این رابطه معنادار نیست. همچنین رابطه بین وضعیت اجتماعی – اقتصادی شهروندان و میزان رضایتمندی از عملکرد شهرداری، نشان دهنده ی رابطه ی معنا دار بین متغیرهای سن و درآمد و میزان رضایتمندی است. بدین صورت که با افزایش سن و میزان درآمد، سطح رضایت مندی از عملکرد اجتماعی شهرداری نیز افزایش می یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

806 - بررسی وضعیت شاخص های کمّی و کیفی اجتماعی و دسترسی مسکن در سطح محلات حاشیه نشین شهری (مطالعه موردی؛ محلات بان برز، بان بور و سبزی آباد شهر ایلام)
سعید ملکی مریم عسگری

فضاهای مسکونی نیز که که یکی از کاربری های مهم شهر هستند و در اکثر شهرها بیشترین مقدار کاربری را به خود اختصاص داده است با مشکلاتی همچون کمبود، فقدان استاندارهای مشخص ساختمانی، عدم رعایت شاخص های کمّی و کیفی مسکن، کمبود و گرانی قیمت زمین شهری و مصالح ساختمانی و عدم استقر أکثر

فضاهای مسکونی نیز که که یکی از کاربری های مهم شهر هستند و در اکثر شهرها بیشترین مقدار کاربری را به خود اختصاص داده است با مشکلاتی همچون کمبود، فقدان استاندارهای مشخص ساختمانی، عدم رعایت شاخص های کمّی و کیفی مسکن، کمبود و گرانی قیمت زمین شهری و مصالح ساختمانی و عدم استقرار در مکان های مطلوب و غیره روبه رو می باشند. لذا با توجه به مسایل و مشکلات مسکن شهری لازم بود در این خصوص به منظور برنامه ریزی صحیح جهت ارتقای کمّی و کیفی شرایط مسکن و جلوگیری از صدمات جبران ناپذیر آن از وضعیت موجود مسکن محلات مختلف شهر ایلام بررسی و ارزیابی شود. برای شناخت نارسایی های مختلف موجود در محلات لازم بود که اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه جمع آوری شده و سپس بوسیله ابزار SPSS و Excel و موردتجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از ارزیابی و تجزیه و تحلیل وضعیت مسکن محلات مختلف شهری مورد مطالعه نشان داد که این محلات از شاخص های کمّی و کیفی یکسانی برخوردار نبوده و همه محلات به طور برابر به امکانات و خدمات شهری دسترسی نداشته و سیمای کالبدی این محلات کاملاً با یکدیگر متفاوت است. به طوری که از 16 محله ای که مورد مطالعه قرار گرفت نواحی حاشیه نشین شهر ایلام که سه محله را در بر می گیرد از دسترسی به حداقل امکانات و استانداردهای مسکن محرومند و می توان گفت سایر محلات از شرایط بهتری برخوردارند وپیشنهاد می نماید که فراهم ساختن امکانات و تجهیزات شهری در محلاتی که از این نظر مشکل دارند و توانمند سازی و تشویق به مشارکت ساکنان محلات حاشیه نشین در ارتقای کیفیت مسکن خود می تواند موجب بهبود کیفیت مسکن و ساماندهی محلات حاشیه نشین گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

807 - بررسی روند سلسله مراتب شهری استان خوزستان
سعید ملکی فاطمه احمدیان دهاقانی لیلا قدیمی

رشد سریع جمعیت شهری در کشورهای در حال توسعه در سه دهه گذشته مشکلات متعددی از جمله ازدحام، آلودگی، بیکاری، کمبود مسکن، و خدمات شهری نامناسب را در بر داشته است. جمعیت شهری ایران هم که به سرعت در حال رشد است در چند شهر بزرگ متمرکز شده استشهرهای ایران نیز همگام با جریانات ت أکثر

رشد سریع جمعیت شهری در کشورهای در حال توسعه در سه دهه گذشته مشکلات متعددی از جمله ازدحام، آلودگی، بیکاری، کمبود مسکن، و خدمات شهری نامناسب را در بر داشته است. جمعیت شهری ایران هم که به سرعت در حال رشد است در چند شهر بزرگ متمرکز شده استشهرهای ایران نیز همگام با جریانات تاریخی ایران سیر پرفراز و نشیبی داشته اند. این سیر تکاملی بازتابش تا اوایل قرن حاضر در کالبد شهرهای ایران قابل مشاهده بود. مساله رشد و گسترش شهرها، در کشور ایران شاید حادتر از بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه باشد. این پدیده در دوران پس از انقلاب اسلامی پیچیده گردیده است. این رشد به گونه‌ای صورت پذیرفته است که متناسب با توان تجهیز فضاهای شهری و گسترش زیر‌ساخت‌ها نیست و توزیع فضایی شهرها و توزیع جمعیت کشور به صورت یک برنامه جامع ملی و هدایت شده صورت نگرفته است. نظام شهری کشور ایران از گذشته تا به حال و در طول تاریخ، تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است. در چند دهه اخیر شهرها با سرعت زیادی گسترش یافته و به شهرهای بزرگ تبدیل شده اند. افزایش جمعیت شهری و توسعه شهرنشینی باعث ایجاد نابرابری های شهری و منطقه ای و عدم تعادل در نظام شبکه شهری کشور شده است. که این عدم تعادل در سال های اخیر بیشتر شده است.طی این مدت شبکه شهری کشور به هم خورده و تمرکز جمعیت در شهرهای بزرگ و مراکز استانی از جمله استان خوزستان مهمترین ویژگی نظام شهری این دوره می‌باشد. بر این اساس این پژوهش با هدف مقایسه و تحلیل سلسله مراتب شهری استان خوزستان در دوره های قبل(1345 و 55) و بعد از انقلاب(65 و75) و دوره معاصر(85 و90) صورت گرفته است . روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و با استفاده از داده های جمعیتی و به کارگیری مدلهای کمی و الگوهای تمرکز شهری شامل، الگوی نخست شهری، روش حد اختلاف طبقه ای، مدل مرتبه – اندازه، و ضریب جینی است. نوع تحقیق کاربردی -توسعه ای و روش تحقیق ؛ اسنادی و توصیفی – تحلیلی میباشد. یافته های بدست آمده نشان میدهد که سلسله مراتب شهری و توزیع فضایی جمعیت در شهرهای استان خوزستان در سالهای قبل از انقلاب از نظم بیشتری برخوردار بوده است. و بعد از انقلاب و بدنبال آن بعد از جنگ تحمیلی از تعادل خارج شده و به سمت الگوی نخست شهری گرایش پیدا کرده است. در دوره معاصر هم همچنان شهر اهواز تسلط خود را بر سایر شهرها حفظ کرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

808 - ارزیابی شاخص های حکمروایی خوب در محلات شهری (مطالعه‌موردی: محله قصردشت شهر شیراز)
محمدرضا شهریاری پریسا مشک سار

هدف تئوریک و کلان سیستم مدیریت شهری تقویت فرآیند توسعه پایدار شهری است به نحوی که زمینه و محیط مناسب برای زندگی راحت، امن و کارآمد شهروندان به تناسب ویژگی های آنان فراهم شود. در حال حاضر حکمروایی خوب شهریرویکردی است که می تواند بسیار اثربخش بوده و کم هزینه ترین و پایدار أکثر

هدف تئوریک و کلان سیستم مدیریت شهری تقویت فرآیند توسعه پایدار شهری است به نحوی که زمینه و محیط مناسب برای زندگی راحت، امن و کارآمد شهروندان به تناسب ویژگی های آنان فراهم شود. در حال حاضر حکمروایی خوب شهریرویکردی است که می تواند بسیار اثربخش بوده و کم هزینه ترین و پایدارترین شیوة اعمال مدیریت شهری معرفی گردد. در این راستا هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی شاخص های حکمروایی خوب در محلات شهری در محله قصردشت واقع در منطقه یک شهر شیراز می‌باشد. این پژوهش از بعد هدف کاربردی و از بعد ماهیت خود توصیفی تحلیلی است. بدین منظور ابتدا شاخص‌های مؤثر در حکمروایی خوب شهری از منابع مختلف تهیه‌گردیده و سپس داده‌ها و اطلاعات موردنیاز به‌صورت پیمایشی وبا استفاده از ابزار پرسش نامه از محله جمع‌آوری‌شده است. جامعه آماری پژوهش افراد ساکن در محله قصردشت(7302نفر) در شهر شیراز است که بر اساس فرمول کوکران تعداد 379 پرسشنامه به‌عنوان حجم نمونه تعیین شده و به منظور تعیین روایی و پایایی پرسشنامه میزان آلفای کرونباخ مقدار 835/0 محاسبه شد . تحلیل پرسش نامه‌ها با روش‌های آزمون تی‌تک‌ نمونه‌ای، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون در نرم‌افزار SPSS انجام شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در بخش مربوط به شاخص‌های موردمطالعه در آزمون تی تک نمونه‌ای قانونمندی با میزان 68/3 در بالاترین سطح از میانگین و عدالت با مقدار24/2 در پایین سطح از میانگین قرارگرفته و در بین متغیّر‌های مستقل حکمروایی‌خوب شهری متغیر قانونمندی دارای بالاترین میزان همبستگی با مقدار729/0 بوده که نشان از همبستگی نسبتا قوی بوده و همچنین رابطه ی معنادار آماری در بین متغیر های مستقل وجود ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

809 - تحلیل سؤال‌های آزمون علوم تجربی پایه ی نهم استان کرمانشاه و هم ترازی آن‌ها با ابعاد طبقه بندی اندرسون و کراتول
فرامرز ملکیان سیدمحمدرضا مصطفایی فتانه خاکره زینب فرجی

هدف پژوهش حاضر تحلیل شاخص های روان سنجی و سطوح حیطه شناختی سؤال‌های امتحان علوم تجربی پایه نهم استان کرمانشاه در خرداد 1395 بر اساس طبقه‌بندی اندرسون و کراتول بود. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی، در گروه تحقیقات توصیفی و از نوع ارزشیابی بود. جامعه آماری شامل برگه های امتح أکثر

هدف پژوهش حاضر تحلیل شاخص های روان سنجی و سطوح حیطه شناختی سؤال‌های امتحان علوم تجربی پایه نهم استان کرمانشاه در خرداد 1395 بر اساس طبقه‌بندی اندرسون و کراتول بود. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی، در گروه تحقیقات توصیفی و از نوع ارزشیابی بود. جامعه آماری شامل برگه های امتحانی درس علوم تجربی پایه نهم مدارس پسرانه ناحیه 1 کرمانشاه بوده که تعداد آن‌ها 2007 برگه بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایی نسبی تعداد 323 برگه از آن‌ها به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری عبارت بود از فرمول های ضریب دشواری، ضریب تمیز، ضریب روایی محتوایی لاشه، ضریب پایایی کودر-ریچاردسون، ضریب آلفای کرانباخ و چک لیست اهداف شناختی طبقه بندی اندرسون و کراتول. یافته های پژوهش نشان داد سؤالات از ضریب دشواری مناسب و ضریب تمیز بالایی برخوردار بوده اند. ضریب روایی سؤالات و ضریب پایایی سؤالات عینی، پایین، اما ضریب پایایی سؤالات غیر عینی بالا بود. در مطابقت سؤالات با ابعاد فرایند شناختی و دانش طبقه بندی شناختی اندرسون و کراتول، بیشتر سؤالات در سطح به یادآوردن و در بعد دانش امور واقعی بوده و هیچ سؤالی در حیطه فرایندهای شناختی ارزشیابی کردن و آفریدن و بعد دانش فراشناختی طرح نشده بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

810 - مقایسه پریشانی هیجانی، خودکارآمدی خوردن، بامداد گرایی و سبک های مقابله ای افراد مبتلا و غیر مبتلا به اختلال پرخوری با کنترل شاخص توده بدنی
الهام فارسی مدان سودابه شیرانی بروجنی طیبه شریفی

هدف پژوهش حاضر مقایسه افراد مبتلا به اختلال پرخوری و افراد غیر مبتلا از لحاظ، سبک‌های مقابله‌ای، بامدادگرایی، خودکارآمدی در زمینه خوردن، استرس، اضطراب و افسردگی با کنترل شاخص توده بدنی بود. روش این پژوهش، توصیفی از نوع علی- مقایسه‌ای است. جامعه آماری را کلیه دانش آموزان أکثر

هدف پژوهش حاضر مقایسه افراد مبتلا به اختلال پرخوری و افراد غیر مبتلا از لحاظ، سبک‌های مقابله‌ای، بامدادگرایی، خودکارآمدی در زمینه خوردن، استرس، اضطراب و افسردگی با کنترل شاخص توده بدنی بود. روش این پژوهش، توصیفی از نوع علی- مقایسه‌ای است. جامعه آماری را کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه شهرستان اردبیل تشکیل می‌دادند که 53 نفر از افراد مبتلا به اختلال پرخوری با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه تشخیصی، مطابق با پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی به عنوان گروه بیمار و 61 نفر نیز به عنوان گروه غیر بیمار انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه‌های شاخص افسردگی اضطراب و استرس لویندا (1995) ، مقیاس بامدادگرایی اسمیت، ریلی و میدکیف (1989)، پرسشنامه پرخوری گورمالی و همکاران (1982)، مقیاس خودکارآمدی در کنترل وزن کلرک و همکاران (1991) و سبک‌های مقابله‌ای بیلینگنز و موس (1981) بود و داده‌ها با استفاده از روش تحلیل کواریانس چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بعد از کنترل شاخص توده بدنی، افراد مبتلا به اختلال پرخوری اضطراب و افسردگی بیشتر و خودکارآمدی کمتری در کنترل خوردن داشتند. آنها از سبک مقابله‌ای هیجان-مدارتری استفاده می‌کردند و تمایلات عصرگرایانه آنها نسبت به افراد غیر بیمار بالاتر بود. بنابراین توجه به پریشانی هیجانی، خود کارآمدی در مدیریت تغذیه، نوع شخصیت بامدادگرایی و سبک‌های مقابله‌ای می‌تواند نقش مهمی در مدیریت پرخوری این بیماران داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

811 - بررسی مؤلفه‌های برنامۀ درسی چندفرهنگی و تعیین ابعاد و شاخص‌های آن (مطالعۀ موردیِ دورۀ دوم متوسطه مدارس شهر تبریز)
رقیه باقرنژاد علیرضا عراقیه عیسی برقی امیرحسین مهدی زاده بتول فقیه آرام

10.30495/educ.2022.685592

هدف اصلی پژوهش حاضر این است که نخست وضعیت موجود مؤلفه‌های برنامۀ درسی چندفرهنگی برای دورۀ دوم متوسطه را بررسی‌کند و سپس، ابعاد مؤلفه‌ها و شاخص‌های آن را توصیف و تحلیل کند. این پژوهش ازنظر ماهیت داده‌ها از نوع آمیخته است و در دو بخش کیفی و کمی تنظیم شده است. در روش کیفی أکثر

هدف اصلی پژوهش حاضر این است که نخست وضعیت موجود مؤلفه‌های برنامۀ درسی چندفرهنگی برای دورۀ دوم متوسطه را بررسی‌کند و سپس، ابعاد مؤلفه‌ها و شاخص‌های آن را توصیف و تحلیل کند. این پژوهش ازنظر ماهیت داده‌ها از نوع آمیخته است و در دو بخش کیفی و کمی تنظیم شده است. در روش کیفی با 18 متخصص رشتۀ برنامه درسی مصاحبه تا حد اشباع انجام‌گرفت. برای استخراج نتایج حاصل از مصاحبه‌ها از روش کدگذاری دومرحله‌ای استفاده شده‌است. جامعۀ آماری در بخش کمی شامل معلمان نواحی پنج‌گانه تبریز بودند که در دورۀ دوم متوسطه در سال تحصیلی (98-99) تدریس‌می‌کردند. در تجزیه و تحلیل داده‌های کمی از روشهای آماری جهت اعتباریابی شاخصه‌های برنامۀ درسی چندفرهنگی (به دست آمده از مرحله اول) با استفاده از روشهای آلفا کرونباخ، محاسبه ضریب CVR و تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی استفاده شده‌است. یافته‌های ما چهار بُعد کلیِ اهداف، محتوا، روشها، و اصول آموزشی در تدوین برنامۀ درسی چندفرهنگی را شناسایی-کرد. هم‌چنین، یافته‌ها نشان‌داد که در مولفۀ اهداف چندفرهنگی در نظام فعلی آموزشی ایران، میانگین نمرۀ تجربی به طور معناداری بیشتر از میانگین نظری است. بدین ترتیب، مشخص‌شد وضعیت هدف‌گذاری در خصوص آموزشهای چندفرهنگی، نظام فعلی در وضعیت مطلوبی قراردارد اما در خصوص سه بُعد محتوا، روشها، و اصول برنامۀ درسی چندفرهنگی میانگین به‌دست‌آمده، در حدود میانگین نظری است. بنابراین، میزان توجه و اجرای سه بعُد مذکور در نظام آموزش فعلی در حال حاضر در وضعیت متوسط قرار دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

812 - ریشه های توسعه نیافتگی در نظام آموزش و پرورش استان و ارائه مدلی جهت توسعه آن
لیلا بخشی سورشجانی

روند جهانی شدن چالش های جدیدی را برای نظام آموزش و پرورش پدید آورده است که تغیر کارکرد آموزش و پرورش را طلب می کند مطالعات و بررسی ها نشان می دهد همگام با تغییرات شگرفت اجتماعی، اقتصادی، تکنولوژی، بویژه تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و جهانی شدن آموزش و پرورش، نظام آموزش و أکثر

روند جهانی شدن چالش های جدیدی را برای نظام آموزش و پرورش پدید آورده است که تغیر کارکرد آموزش و پرورش را طلب می کند مطالعات و بررسی ها نشان می دهد همگام با تغییرات شگرفت اجتماعی، اقتصادی، تکنولوژی، بویژه تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و جهانی شدن آموزش و پرورش، نظام آموزش و پرورش کشور توسعه را نشان داده و به عنوان راهنمایی برای اقدام قرار گیرد. از این رو، هدف تحقیق حاضر تعیین ریشه های توسعه نیافتگی نظام آموزش کشور و ارائه چنان چارچوب و مدلی است که در صورت اقدام به آن بتواند آموزش و پرورش کشور را در مسیری که لازمه توسعه است قرار دهد. برای این منظور بر اساس مبانی نظری و مطالعات مقایسه ای و بررسی های انجام شده شاخص های اصلی توسعه نیافتگی نظام آموزش و پرورش در هفت مؤلفه شامل توسعه برنامه ریزی و سیاستگذاری، توسعه جهانی، توسعه اقتصادی، کیفی، فرهنگی، اجتماعی و توسعه سیاسی شناسایی گردید. برای آزمون مؤلفه ها و پاسخگویی به سئوالات تحقیق، پرسشنامه ای حاوی 144 سؤال تهیه و پس از اطمینان از روایی و اعتبار آن برای اعضای نمونه شامل رؤسای آموزش و پرورش و رؤسای دانشگاه های آزاد و معاونان آنها (386 نفر) در کشور فرستاده شد و اطلاعات لازم از پرسشنامه عودت داده شده جمعآوری گردید. این داده ها با استفاده از روشهای آمار توصیفی و استنباطی چون تحلیل واریانس ،ANOVA و آزمون F و تحلیل عامل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد برنامه ریزی و سیاست گذاری در ارزشهای علمی، پژوهشی، تکنولوژی، آموزش و پرورش، گسترش ارتباطات جهانی و پذیرا بودن نوآوریها، سرمایه گذاری در ارزشهای علمی، پژوهشی ،تکنولوژی، آموزش و بهداشت و توجه به کیفیت آموزش، تمرکززدایی از نظام آموزش و پرورش و تولید فرهنگ و ارزشها متناسب با نیاز توسعه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

813 - بررسی امکان بکارگیری شیوه مدیریت بر مبنای هدف ( M. B. O ) در سازمان آموزش و پرورش استان مازندران
محمد صالحی اسحق علی عزیزی

هدف این تحقیق امکان بکارگیری شیوه مدیریت بر مبنای هدف در سازمان آموزش و پرورش استان مازندران بوده است. در واقع این که آیا وجود ساز و کار کنترل واقعی، بکارگیری منطقی و مستمر شیوه مدیریت، وجود شاخص‌های استاندارد و وجود نقشها و ماموریت‌های روشن و سنجیده مدیران و کارکنان ام أکثر

هدف این تحقیق امکان بکارگیری شیوه مدیریت بر مبنای هدف در سازمان آموزش و پرورش استان مازندران بوده است. در واقع این که آیا وجود ساز و کار کنترل واقعی، بکارگیری منطقی و مستمر شیوه مدیریت، وجود شاخص‌های استاندارد و وجود نقشها و ماموریت‌های روشن و سنجیده مدیران و کارکنان امکان بکارگیری شیوه مدیریت بر مبنای هدف را فراهم می‌کند. روش این تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی بوده است. جامعه آماری را کلیه کارکنان رسمی و پیمانی سازمان آموزش و پرورش استان مازندران به تعداد 335 نفر تشکیل داده‌اند که بر اساس جدول کرجسی مورگان 181 نفر از آنان به روش تصادفی طبقه‌ای انتخاب شده‌اند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه بسته پاسخ استفاده شده است. اطلاعات جمع‌آوری شده با استفاده از آمار توصیفی وآمار استنباطی آزمون (Z) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان داده است که امکان بکارگیری شیوه مدیریت بر مبنای هدف در سازمان آموزش و پرورش استان مازندران وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

814 - بررسی میزان استفاده از شاخص های روابط انسانی توسط معلمان
احمد ولی پور انسیه محموجانلو

هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان استفاده از شاخص های روابط انسانی توسط معلمان دبیرستان ازدیدگاه دانش آموزان دختر شهرستان می باشد. برای این منظور از میان جامعه آماری پژوهش که شامل434 نفر دانش آموز دختر اول تا سوم دبیرستان هستند تعداد 205 نفربا استفاده از روش نمونه گیری تصادفی أکثر

هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان استفاده از شاخص های روابط انسانی توسط معلمان دبیرستان ازدیدگاه دانش آموزان دختر شهرستان می باشد. برای این منظور از میان جامعه آماری پژوهش که شامل434 نفر دانش آموز دختر اول تا سوم دبیرستان هستند تعداد 205 نفربا استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش تحقیق این پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی (زمینه یابی) وابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته می باشد که شامل 4 بعد و 28 سوال می باشد. روایی آزمون از طریق اساتید صاحب نظر مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ برابر 867/0 محاسبه شد. در این پژوهش از دو روش آمار توصیفی وآمار استنباطی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. سوالات تحقیق از طریق آزمونt مورد بررسی قرار گرفته و نتایج به دست آمده، نشان داد که میانگین میزان استفاده معلمان از چهار شاخص توان برقراری ارتباط، درک نیازها و استعدادها، درک تفاوتهای فردی و تأمین بهداشت روانی بالاتر از میانگین نظری بوده وبه طور کلی می توان گفت استفاده از شاخص های روابط انسانی توسط معلمان در وضعیت مطلوب می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

815 - تبیین مدل ارزشیابی کارکنان مبتنی بر اصول و آموزهای دینی و ارزشیابی اسلامی
سیامک پزشکی فر یعقوب علوی متین مرتضی حضرتی

ارزشیابی عملکرد از مهمترین وظایف مدیریت منابع انسانی است[1] و ارزیابی دقیق و بازخوردها باعث بهبود عملکرد خواهد شد[2] چرا که عملکرد افراد می تواند به عنوان عنصری راهبردی در حفظ و توسعه سازمان نقش ایفا کند[3] در اسلام مقوله ارزیابى عملکرد مورد توجه بوده و ائمه معصومین برا أکثر

ارزشیابی عملکرد از مهمترین وظایف مدیریت منابع انسانی است[1] و ارزیابی دقیق و بازخوردها باعث بهبود عملکرد خواهد شد[2] چرا که عملکرد افراد می تواند به عنوان عنصری راهبردی در حفظ و توسعه سازمان نقش ایفا کند[3] در اسلام مقوله ارزیابى عملکرد مورد توجه بوده و ائمه معصومین براى آن ارزش زیادى قائل هستند[4]هدف تحقیق ارائه مدل ارزشیابی عملکرد مبتنی بر فرهنگ و ارزش های حاکم و مورد پذیرش جامعه اسلامی است که با توجه به ظرفیت های مکتب الهی اسلام می تواند اثربخش باشد . تحقیق پیش رو کیفی با ماهیت اکتشافی است که با تکیه بر ادبیات پژوهش در حوزه ارزیابی عملکرد و دریافت نظرات صاحبنظران و خبرگان، عوامل مرتبط شناسایی و با استفاده از رویکرد داده بنیاد در 3 بعد ، 36مولفه و 116گویه دسته بندی گردید. گروه نخبگان به تعداد 7 نفر و با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده و از روش پیمایشی برای دریافت دیدگاه‌ها، نظرات در خصوص عوامل شناسایی شده، استفاده شده و برای بررسی روابط علی بین متغیر های پژوهش از تکنیک حداقل مربعات جزئی بهره برده شده و برای اجرای این تکنیک از نرم افزار SPSS و Smart PLS استفاده شده است ،این تحقیق در اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین انجام شده و با توجه به جدول مورگان و تعداد190نفری جامعه آماری، حجم جامعه نمونه 123 نفر تعیین که به روش تصادفی انتخاب شده اند. نتایح بدست آمده حکایت از پذیرش و تائید مدل پیشنهادی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

816 - شناسایی شاخص‌های اصلی ارزیابی عملکرد کارکنان صف بیمارستان‌های دولتی استان گیلان
مژگان تقی‌زاده سید مهدی الوانی ناصر حمیدی

امروزه سازمان ها به فراخور فعالیت خود، نیازمند شاخص های متفاوت عملکردی هستند و وجود مرجعی که شاخص ها را ارائه نماید، امری ضروری بنظر می رسد. این تحقیق با هدف شناسایی شاخص های اصلی ارزیابی عملکرد کارکنان صف بیمارستان های دولتی استان گیلان و برای رسیدن به دو سوال اصلی که أکثر

امروزه سازمان ها به فراخور فعالیت خود، نیازمند شاخص های متفاوت عملکردی هستند و وجود مرجعی که شاخص ها را ارائه نماید، امری ضروری بنظر می رسد. این تحقیق با هدف شناسایی شاخص های اصلی ارزیابی عملکرد کارکنان صف بیمارستان های دولتی استان گیلان و برای رسیدن به دو سوال اصلی که این شاخص ها کدامند و چگونه اولویت بندی می شوند، انجام شده است . جامعه آماری این تحقیق کاربردی، تمام کارکنان صف بیمارستان های دولتی استان گیلان بوده و از دو نمونه گیری به روش های گلوله برفی با حجم نمونه۱۴و تصادفی ساده با حجم نمونه۶۰ استفاده شده است. روش گردآوری داده ها میدانی و ابزار گرد آوری، مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته می باشد. واکاوی داده ها با نرم افزار Smart-PLS و SPSS انجام شده و زمان مربوط به گردآوری داده ها سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶ می باشد. آموزش در زمینه امور بیمارستانی، رعایت قوانین مصوب توسط بیمارستان، رضایت شغلی، ابتکارو خلاقیت، مشارکت در انجام کارها و رعایت اخلاق و ارزش های اسلامی، شاخص های اصلی شناسایی شده در این تحقیق بوده که به ترتیب رتبه اول تا ششم را به خود اختصاص دادند. با اجرای این تحقیق میتوان با معرفی شاخص های اصلی، به مدیران بیمارستان های دولتی و مدیران ارشد وزارت بهداشت و درمان جهت برنامه ریزی و سیاست گذاری کمک کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

817 - ارزیابی عملکرد نیروی فروش بر اساس شاخص های کلیدی عملکرد با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها (DEA)
اسماعیل ملک اخلاق آرمان پورعیسی سید علی نبی زاده

اهمیت اندازه گیری عملکرد برای سازمان ها مشخص‌شده است و در بسیاری از آن ها نیز هم‌اکنون نقش مهمی ایفا می کند. اولویت سازمان های کنونی تضمین هرچه مطلوب تر شاخص های مورد ارزیابی برای بررسی عملکرد افراد است. در این میان عملکرد نیروی فروش شاخص حیاتی و نبض کلیدی عملکرد شرکت أکثر

اهمیت اندازه گیری عملکرد برای سازمان ها مشخص‌شده است و در بسیاری از آن ها نیز هم‌اکنون نقش مهمی ایفا می کند. اولویت سازمان های کنونی تضمین هرچه مطلوب تر شاخص های مورد ارزیابی برای بررسی عملکرد افراد است. در این میان عملکرد نیروی فروش شاخص حیاتی و نبض کلیدی عملکرد شرکت در بازار رقابتی است و ارزیابی آن بر اساس شاخص های کلیدی عملکرد حائز اهمیت است. یکی از مدل های ارزیابی عملکرد، تحلیل پوششی داده ها (DEA) است. هدف این مطالعه بررسی عملکرد نیروی فروش بر اساس شاخص های کلیدی عملکرد با رویکرد تحلیل پوششی داده هاست. جامعه آماری این پژوهش شرکت کاله آمل و نمونه ای به تعداد 20 نفر به روش تصادفی ساده از میان کارکنان واحد فروش این شرکت انتخاب گردید. از بین مدل های DEA مدل CCRورودی محور و نرم افزارهای WINGO SB و Excell استفاده گردید. نتایج نشان داد واحدهای 4،7،14،15،17،18 دارای کارایی لازم برای فروش می باشند. همچنین با استفاده از مدل اندرسون پیرسون کاراترین نیرو ها مشخص گردیدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

818 - شناسایی و اولویت بندی شاخص های تناسب شغل و شاغل در جذب نیروی انسانی متخصص
میرزا حسن حسینی زین العابدین رحمانی فتانه حبیبی

تامین نیروی انسانی یکی از وظایف اصلی مدیریت محسوب می شود و سایر وظایف مدیریت (برنامه ریزی و سازماندهی و...) وقتی در عمل تحقق پیدا می کند که نیروی انسانی مناسب و متخصص برای اجرای آن وجود داشته باشد. انتخاب صحیح کارکنان از اهمیت زیادی برخوردار است; زیرا انتخاب نامتناسب، ی أکثر

تامین نیروی انسانی یکی از وظایف اصلی مدیریت محسوب می شود و سایر وظایف مدیریت (برنامه ریزی و سازماندهی و...) وقتی در عمل تحقق پیدا می کند که نیروی انسانی مناسب و متخصص برای اجرای آن وجود داشته باشد. انتخاب صحیح کارکنان از اهمیت زیادی برخوردار است; زیرا انتخاب نامتناسب، یعنی انتخاب کسانی که توانایی و شایستگی انجام دادن کار را ندارند یا کسانی که بعد از مدتی سازمان را ترک می کنند، هزینه های سنگینی به سازمان تحمیل می کند. انتخاب و استخدام افراد یک مسئله تصمیم گیری چند معیاره است که شاخص های متعددی را در بر می گیرد. در این تحقیق نسبت به شناسایی شاخص ها و اولویت بندی آنها اقدام گردیده است. نمونه آماری تحقیق شامل مدیران ارشد و مدیران حوزه منابع انسانی، اعضای هیات علمی دانشگاه ها و مدیران آموزشی شاغل در ادارات و بخش های خصوصی قزوین می باشد. از نظر روش تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی- کاربردی می باشد که با استفاده از روش های ریاضی تصمیم گیری چند معیاره و تکنیک تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی گروهی (GAHP) رابطه بین شاخص ها و عوامل موثر بر تناسب شغلی با استفاده از محاسبه و مقایسات زوجی مورد بررسی قرار گرفت و تحلیل اولویت بندی عوامل نشان می دهد که تاثیرگذاری این عوامل در دو بخش عمومی و خصوصی متفاوت می باشند و چنانچه این عوامل در مرحله استخدام و انتخاب کنترل شوند می تواند تناسب شغلی را به حداکثر ممکن برساند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

819 - بــررسی شاخص¬های به کارگیــری سیستـم اطلاعات مدیـران ارشد بـا توجه بـه عوامل اثرگـذار بــر به کارگیری این سیستم در شرکت داروسازی البرز دارو (سهامی عام)
احمد سرداری نعیمه خوئینی

امروزه فن آوری اطلاعات و تحولات آن به یکی از مهم ترین عناصر استراتژیک سازمان ها تبدیل شده است. مدیران ارشد سازمان ها با تصمیمات خود نقش بسزایی در عملکرد سازمان ایفا می نمایند و سازمان ها نیازمند ابزارهای مختلفی برای تجهیز خود به اطلاعات می باشند. یکی از این ابزارها سیست أکثر

امروزه فن آوری اطلاعات و تحولات آن به یکی از مهم ترین عناصر استراتژیک سازمان ها تبدیل شده است. مدیران ارشد سازمان ها با تصمیمات خود نقش بسزایی در عملکرد سازمان ایفا می نمایند و سازمان ها نیازمند ابزارهای مختلفی برای تجهیز خود به اطلاعات می باشند. یکی از این ابزارها سیستم اطلاعات مدیران ارشد است که عوامل مختلفی در به کارگیری آن نقش دارند. هدف این مقاله، بررسی شاخص های به کارگیری سیستم اطلاعات مدیران ارشد، با توجه به عوامل مؤثر در به کارگیری این سیستم اطلاعاتی در سه گروه تکنولوژی، سازمانی و محیطی و رتبه بندی شاخص های مربوطه می باشد. جامعه آماری این تحقیق را مدیران ارشد، میانی، عملیاتی و کارشناسان واحد فن آوری اطلاعات شرکت داروسازی البرز دارو تشکیل می دهند. برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. نتایج تحقیق مبتنی بر معادلات ساختاری نشان می دهد که عوامل تکنولوژی در ابعاد پشتیبانی فنی، شایستگی توسعه دهندگان، ساختار سیستم و امکانات سیستم؛ عوامل سازمانی در ابعاد حمایت مدیریت ارشد، یکپارچگی عملیاتی، اندازه سازمان و حجم اطلاعات؛ و عوامل محیطی در ابعاد عدم قطعیت محیطی و فشارهای خارجی به ترتیب اهمیت در به کارگیری این سیستم نقش مؤثری دارند. این عوامل حدود 56% از عوامل مؤثر در به کارگیری سیستم اطلاعات مدیران ارشد را نشان می دهد بنابراین باید گفت عوامل کلیدی دیگری وجود دارند که در این پژوهش شناسایی نشده اند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

820 - بررسی میزان تأثیر شاخص های کلیدی عملکرد بر انتقال تکنولوژی در صنایع مبدل های حرارتی و برودتی
حامد رحمانی امید سدالهی کیامرث فتحی

فراگیری و انتقال گسترده تکنولوژی&zwnj;های مناسب و مدرن، کشورهای در حال توسعه را قادر می سازد تا بر بهره وری خود بیفزایند و در نتیجه به توسعه سریع صنعتی این کشورها منجر می شود. شاخص های کلیدی عملکرد1، سنجه هایی است که بر روی ابعادی که در موفقیت حال و آینده سازمان نقش حیا أکثر

فراگیری و انتقال گسترده تکنولوژی&zwnj;های مناسب و مدرن، کشورهای در حال توسعه را قادر می سازد تا بر بهره وری خود بیفزایند و در نتیجه به توسعه سریع صنعتی این کشورها منجر می شود. شاخص های کلیدی عملکرد1، سنجه هایی است که بر روی ابعادی که در موفقیت حال و آینده سازمان نقش حیاتی و مهم دارند، تأکید و تمرکز دارند. این پژوهش یک پژوهش کاربردی است و نحوه گردآوری و تحلیل داده ها با استفاده از روش پیمایش صورت گرفته است، لیکن شناسایی شاخص های کلیدی عملکرد در انتقال تکنولوژی2 در صنایع مبدل های حرارتی و برودتی، نوع ارتباط آن ها و میزان تأثیر یا شدت اثر هر یک از این شاخص ها بر روی هم، از اهمیت بالایی برخوردار است و نقش بسیار مهمی در میزان موفقیت انتقال تکنولوژی در این صنعت خواهد داشت. در این مقاله با استفاده از مدل ساختاری تفسیری3، ارتباط میان شاخص های کلیدی عملکرد مؤثر بر انتقال تکنولوژ ی در صنایع مبدل های حرارتی و برودتی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و با استفاده از تکنیک4 DEMATEL شدت اثر هر یک از این شاخص ها بر روی هم و بر روی انتقال تکنولوژی در این صنعت بررسی شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

821 - الگویی جهت ارزیابی و انتخاب طرح های استقرار واحدهای صنعتی با استفاده از روش TOPSIS فازی
علی خاتمی فیروزآبادی احمد جعفریان امیر حسن زاده

روش ها و الگوریتم های گوناگونی جهت استقرار واحدهای صنعتی توسط متخصصین و محققین تهیه و تنظیم گردیده اند، ولی نمی توان هیچ روشی را به طور قطع روش بهینه دانست. انتخاب روش یا الگوریتم مناسب در شرایط متفاوت کاری بس دشوار می باشد، زیرا معیارهای زیادی در این انتخاب اعم از کیفی أکثر

روش ها و الگوریتم های گوناگونی جهت استقرار واحدهای صنعتی توسط متخصصین و محققین تهیه و تنظیم گردیده اند، ولی نمی توان هیچ روشی را به طور قطع روش بهینه دانست. انتخاب روش یا الگوریتم مناسب در شرایط متفاوت کاری بس دشوار می باشد، زیرا معیارهای زیادی در این انتخاب اعم از کیفی و کمی دخیل می باشند که تصمیم گیری را دشوار می سازد. لذا این نوشتار به ارایه یک الگوی تصمیم گیری جهت انتخاب بهترین روش از بین روش ها و الگوریتم های دستی و کامپیوتری می پردازد. طرح های بهینه استقرار، ابتدا از بین طرح ها و روش هایی که به نظر متخصصین کارایی بیشتری در واحد صنعتی مربوطه دارند به دست می آید. همچنین معیارهایی که جهت انتخاب طرح بهینه در همان شرکت اهمیت بالاتری نسبت به دیگر معیارها دارند، به صورت متغیرهای زبانی، توسط آزمون فرض میانگین هر معیار به وسیله متخصصین همان واحد صنعتی انتخاب می گردند. در انتها توسط روش تصمیم گیری FTOPSIS، مناسب ترین روش با توجه به شرایط واحد صنعتی مورد نظر به دست می آید تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

822 - انتخاب استراتژیک تأمین کنندگان به کمک تحلیل عاملی تصحیح شده با رویکرد تحلیل پوششی داده ها
سیاوش حکمت مقصود امیری

در حال حاضر لزوم تخصّصی تر کردن کسب و کارها بر حسب اقتضای بازار و نیز گرایش مشتریان به کالاها و خدمات سفارشی شده، سازمان ها را ناگزیر از یافتن هم پیمان های استراتژیک و تشکیل زنجیره های تأمین متّحد نموده است. در این شرایط انتخاب تأمین کنندگان همسو با اهداف بلندمدّت و است أکثر

در حال حاضر لزوم تخصّصی تر کردن کسب و کارها بر حسب اقتضای بازار و نیز گرایش مشتریان به کالاها و خدمات سفارشی شده، سازمان ها را ناگزیر از یافتن هم پیمان های استراتژیک و تشکیل زنجیره های تأمین متّحد نموده است. در این شرایط انتخاب تأمین کنندگان همسو با اهداف بلندمدّت و استراتژی های سازمان نه تنها باعث افزایش کارایی می شود، بلکه با اثربخش کردن فعّالیت ها، در بهره ورتر شدن سازمان ها نیز مؤثّر واقع خواهد شد. در این پژوهش موضوع انتخاب استراتژیک تأمین کنندگان با لحاظ کردن وابستگی های داخلی داده ها مورد بحث واقع شده و ساختاری یکپارچه برای تعیین مناسب استراتژی های کسب و کار و ترجمۀ آن ها به شاخص هایی کاربردی برای ارزیابی تأمین کنندگان، ایجاد شده است. این ساختار در چارچوبی مبتنی بر تحلیل پوششی داده ها، ترکیب روشی تنظیم شده از تحلیل عاملی را با تکنیک های تصمیم گیری چندشاخصه برای ارزیابی گزینه های تصمیم به کار می گیرد، گزینه هایی که به دلیل کم تعداد بودن، مناسب ارزیابی با رویکردهای کلاسیک تحلیل پوششی داده ها نیستند. ساختار مورد بحث در مطالعه&zwnj;ای کاربردی در صنایع غذایی ایران پیاده سازی شده است و نتایج آن با استفاده از آزمون آماری ناپارامتری در مقایسه با مدلی گسترش یافته از تحلیل پوششی داده ها مورد اعتبارسنجی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

823 - استخراج شاخص‌ها و آسیب شناسی ارائه خدمات ارتباطی بر روی شبکه ملی اطلاعات
احمد اصلی زاده حسین زین الدینی بیدمشکی

یکی از دغدغه‌های سیاستگذاران شبکه ملی اطلاعات ارائه مطلوب و با کیفیت خدمات ارتباطی بر روی بستر شبکه ملی اطلاعات است و از مهمترین لازمه‌های ایجاد مطلوبیت، وجود شاخص‌هایی است که بر مبنای آن بتوان وضع موجود را ارزیابی و وضع مطلوب را متصور شد. در این پژوهش تلاش شده است تا د أکثر

یکی از دغدغه‌های سیاستگذاران شبکه ملی اطلاعات ارائه مطلوب و با کیفیت خدمات ارتباطی بر روی بستر شبکه ملی اطلاعات است و از مهمترین لازمه‌های ایجاد مطلوبیت، وجود شاخص‌هایی است که بر مبنای آن بتوان وضع موجود را ارزیابی و وضع مطلوب را متصور شد. در این پژوهش تلاش شده است تا در وهله اول شاخص‌هایی کلی برای ارائه خدمات ارتباطی استخراج شود که کلیه ملاک‌های بومی و ملی را نیز مدنظر داشته باشد و در وهله بعد، از همین شاخص‌ها جهت آسیب شناسی و تعیین وضعیت فعلی عملکرد در راستای ایجاد زیرساخت فنی و محتوایی ارائه خدمات ارتباطی بر روی بستر شبکه ملی اطلاعات استفاده شود. این پژوهش با استفاده از مطالعه کتابخانه ای، روش گراندد تئوری و روش دلفی انجام گرفته و نتایج به دست آمده از آن، نشان می‌دهد که در اکثر حوزه های مرتبط با شبکه ملی اطلاعات، به جز حوزه‌های مرتبط با مسئولیت پذیری و پاسخگویی، اطمینان و اعتبار مالی، هنوز مطالعات و تحقیقات کافی صورت نگرفته و ضروری است تا پیش از راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، این تلاش‌ها و مطالعات به ویژه در حوزه‌های مرتبط با مشتریان دریافت خدمات ارتباطی، تکمیل گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

824 - بررسی قدرت پیش بینی شاخص های بورس اوراق بهادار برای فعالیت های اقتصادی آینده در حوزه ی فرکانس
امیر محمدزاده پریسا کریم خانی

بازارهای مالی یکی از بازارهای تاثیر گذار در اقتصاد هر کشوری می باشد. رکود و رونق بازارِ بورسِ پاره ای از کشورها نه تنها اقتصاد ملی بلکه اقتصاد جهان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و یکی از موضوعات مورد توجه محققان و پژوهشگران اقتصادی و مالی، موضوع بررسی عملکرد بورس و شاخص أکثر

بازارهای مالی یکی از بازارهای تاثیر گذار در اقتصاد هر کشوری می باشد. رکود و رونق بازارِ بورسِ پاره ای از کشورها نه تنها اقتصاد ملی بلکه اقتصاد جهان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و یکی از موضوعات مورد توجه محققان و پژوهشگران اقتصادی و مالی، موضوع بررسی عملکرد بورس و شاخص قیمت سهام بر متغیرهای اقتصادی می‌باشد. تاکنون بررسی های زیادی در خصوص رابطه علیت شاخص های بورس اوراق بهادار و متغیرهای اقتصادی در کشورهای مختلف صورت گرفته است که در بعضی موارد وجود این روابط به اثبات رسیده اند و در برخی موارد نیز رد شده است. نوآوری این تحقیق بررسی علیت گرنجر در حوزه ی فرکانس می‌باشد که تاکنون مطالعه جامعی، بالاخص در ایران صورت نگرفته است. این پژوهش به بررسی رابطه علی متغیر تولید ناخالص داخلی با متغیرهای بورس اوراق بهادار اعم از شاخص کل قیمت سهام، شاخص مالی و شاخص صنعت در کشور ایران پرداخته است و این موضوع را بررسی می‌کند که آیا قدرت پیش بینی در فرکانس‌های پایین متمرکز است یا در فرکانس های بالا وجود دارد. هدف اصلی که از انجام این تحقیق دنبال می شود آن است که بتوان از شاخص های بورس، برای تهیه الگویی جهت پیش بینی تولید ناخالص داخلی استفاده نمود.نتایج بدست آمده از پژوهش نشان می‌دهد که در ایران هیچ رابطه علی بین تولید ناخالص داخلی و متغیرهای انتخابی بورس اوراق بهادار در حوزه فرکانس وجود ندارد و نمی توان از شاخص های بورس برای پیش بینی تولید ناخالص داخلی استفاده کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

825 - بررسی مولفه های کالبدی تکتونیک معماری موثر در زیبایی شناسی بناهای فرهنگی ایران (نمونه موردی:بناهای شاخص فرهنگی 20 سال اخیر شهر تهران)
ژامک میرهادی مزین دهباشی شریف داراب دیبا

10.22094/lsj.2024.1988968.1103

بناهای فرهنگی به‌عنوان مجموعه‌های نمادین و زیبای شهری، هویت یک شهر و یا منطقه را پدید می‌آورند که همواره متأثر از ساخت‌وسازهای گوناگون بوده است. ساخت‌وسازها بیش از هر چیز فرم و کالبد بنا را مورد تحول قرار می‌دهند که با عدم شناخت و تأثیرگذاری مؤلفه‌ها و میزان اثرات آن‌ها أکثر

بناهای فرهنگی به‌عنوان مجموعه‌های نمادین و زیبای شهری، هویت یک شهر و یا منطقه را پدید می‌آورند که همواره متأثر از ساخت‌وسازهای گوناگون بوده است. ساخت‌وسازها بیش از هر چیز فرم و کالبد بنا را مورد تحول قرار می‌دهند که با عدم شناخت و تأثیرگذاری مؤلفه‌ها و میزان اثرات آن‌ها بر یکدیگر باعث واگرایی در فرم و کالبد آن‌ها شده است. این امر در بناهای فرهنگی نوساز به‌صورت مشهود قابل‌رؤیت است. تکنولوژی در حوزه ساخت‌وساز، باعث پیدایش انواع مصالح ساختمانی و همچنین نحوه کاربست آن‌ها در حالات گوناگون شده است. مقاله حاضر بر آن است که با خوانش مؤلفه‌های ادراک تکتونیک در معماری به تبیین سهم عاملی هریک از مؤلفه‌ها در خلق زیبایی بناهای فرهنگی دوره حال و آینده بپردازد. روش تحقیق از نوع ترکیبی، لانه کردن و از نوع کیفی در کمی است؛ که با استفاده از بخش کیفی ابزار کمی تدوین می‌شود. برای تدوین سؤالات مرحله کیفی و انجام مصاحبه نیمه ساختار با متخصصین از مرور نظام‌مند ادبیات برای استخراج و مفاهیم در حوزه نظری استفاده می‌شود. سپس مصاحبه با 36 نفر از متخصصین که با سیستم گلوله برفی و همچنین برای آن‌ها معیار ورود به تحقیق لحاظ می‌شود، آغاز می‌گردد. نتایج از نفر 28 ام به بعد داری اشباع نظری بوده است تقلیل داده‌ای در حوزه کیفی با کدگذاری باز با رویکرد توصیف و تفسیر صورت، در نرم‌افزار ATLASTI صورت می‌گیرد. محدوده مطالعاتی بناهای فرهنگی معاصر دو دهه اخیر شهر تهران است. در بخش کمی برای اثرگذاری هریک از مؤلفه‌های ادراک تکتونیک، پرسشنامه با طیف لیکرت به ازای هر مؤلفه تدوین می‌گردد. در این مرحله برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار ORIGINPRO استفاده می‌شود. نتایج حاکی از این است که بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده از مدل رگرسیونی مشخص می‌شود بیشترین ضریب تعیین با مقدار(000/1) مربوط به مؤلفه فن ساخت و کمترین مربوط به مؤلفه تزئینات با مقدار(265/0) است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

826 - مطالعه تطبیقی توانمندسازی سیاسی زنان در کشورهای قفقاز جنوبی از سال 2021-2006 توسط یک شاخص جهانی جدید
محمد شهرتی فر نادر بهلولی مجتبی رمضانی حسین عماری

10.30495/jwsf.2023.1964873.1728

توانمندسازی سیاسی زنان یک فرآیند اجتماعی برای توسعه و پیشرفت جوامع است و‌‌‌ به طور فزاینده‌ای برای دولت‌‌های مدرن حیاتی شناخته می‌شود. محققان و دانشمندان به طور یکسان بین توانمندسازی سیاسی زنان و نتایج آن برای زنان، کودکان و همچنین برای کل جامعه، پیوندهای ناگسستنی می‌بی أکثر

توانمندسازی سیاسی زنان یک فرآیند اجتماعی برای توسعه و پیشرفت جوامع است و‌‌‌ به طور فزاینده‌ای برای دولت‌‌های مدرن حیاتی شناخته می‌شود. محققان و دانشمندان به طور یکسان بین توانمندسازی سیاسی زنان و نتایج آن برای زنان، کودکان و همچنین برای کل جامعه، پیوندهای ناگسستنی می‌بینند. در این مقاله از روش کیفی با رویکرد تطبیقی استفاده شده است. مطالعه تطبیقی با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی بوده و جمع آوری منابع به روش اسنادی است. گام نخست توصیف پدیده مورد مطالعه است که در مطالعات اسنادی بازنمایی شده است و در گام دوم فرآیند مقایسه و تطبیق و استخراج وجوه تفاوت و تشابه طی شده است. یافته ها نشان دهنده حرکت بدون افت و خیز جمهوری آذربایجان در زمینه توانمندسازی سیاسی زنان می‌باشد، این کشور وضعیت خود را از سال 2006 تا 2021 در این حوزه بدون تغییر حفظ کرده است هرچند رشد قابل توجهی نداشته اما کاهش چشمگیری نیز مشاهده نمی شود. کشور ارمنستان روند رو به رشد خود را از سال 2006 آغاز نموده و در سال 2020 توانسته است علی رغم بحران‌‌های سیاسی داخلی و شکست در جنگ قره باغ، گرجستان را پشت سر قرار دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

827 - بررسی تاثیر شاخص‌های زنان بر رشد اقتصادی کشورهای منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA)
رویا آل عمران سیدعلی آل عمران

در مباحثی که امروز در مورد توسعه مطرح می شود، نیروی انسانی و به خصوص اهمیت نقش زنان در برنامه های رشد و توسعه از جمله موضوعاتی است که توجه صاحب نظران کشورهای صنعتی را به خود جلب کرده است و این واقعیت بر کسی پوشیده نیست که بدون مشارکت زنان که نیمی از جمعیت جهان را تشکیل أکثر

در مباحثی که امروز در مورد توسعه مطرح می شود، نیروی انسانی و به خصوص اهمیت نقش زنان در برنامه های رشد و توسعه از جمله موضوعاتی است که توجه صاحب نظران کشورهای صنعتی را به خود جلب کرده است و این واقعیت بر کسی پوشیده نیست که بدون مشارکت زنان که نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می دهند؛ دستیابی به توسعه ی واقعی میسر نخواهد بود. از این رو با توجه به اهمیت نقش زنان در رشد و توسعه ی اقتصادی کشورها، پژوهش حاضر با استفاده از رهیافت پنل دیتا؛ به دنبال بررسی تاثیر شاخص های زنان اعم از شاخص آموزش، شاخص بهداشت، شاخص باروری و شاخص اشتغال زنان بر رشد اقتصادی کشورهای منطقه ی خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) در فاصله ی زمانی سال 2000 تا 2012 است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شاخص آموزش، شاخص بهداشت و شاخص اشتغال زنان تاثیر مثبت بر رشد اقتصادی کشورهای منطقه ی خاورمیانه و شمال آفریقا و شاخص باروری زنان تاثیر منفی بر رشد اقتصادی کشورهای منطقه ی خاورمیانه و شمال آفریقا دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

828 - اثر دوره های مختلف تداخل علف های هرز بر شاخص سطح برگ، عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت دانه ای
حجت شاهی بهرام میرشکاری علیرضا ولدآبادی عادل دباغ محمدی نسب

به منظور بررسی اثر دوره های مختلف تداخل علف های هرز بر شاخص سطح برگ، عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت دانه ای آزمایشی در سال زراعی 1386 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت فاکتوریل بر پایه ی طرح بلوک های کامل تصادفی در سه ت أکثر

به منظور بررسی اثر دوره های مختلف تداخل علف های هرز بر شاخص سطح برگ، عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت دانه ای آزمایشی در سال زراعی 1386 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت فاکتوریل بر پایه ی طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل دوره های تداخل علف های هرز در 5 سطح (تداخل تا مراحل 2-4 برگی، 4-6 برگی، 6-8 برگی، تداخل در تمام فصل علف هرز و شاهد عاری از علف هرز) و هیبریدهای ذرت در سه سطح (504، 604 و 704) بودند. نتایج نشان داد که صفات عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ و تعداد دانه در هر ردیف بلال تحت تأثیر تیمارهای تداخل علف های هرز و هیبریدهای ذرت قرار می گیرند. در حالی که عملکرد دانه و شاخص برداشت تحت تأثیر هیبریدهای ذرت قرار گرفت، ولی از تیمارهای تداخل علف های هرز متأثر نشد. عملکرد بیولوژیک و شاخص سطح برگ در تیمارهای تداخل تمام فصل نسبت به شاهد عاری از علف هرز به ترتیب 25% و 48% کاهش نشان داد. در این مطالعه، هیبرید 504 با 5.8 تن در هکتار عملکرد دانه، 11.6 تن در هکتار عملکرد بیولوژیک و 49% شاخص برداشت نسبت به هیبریدهای 704 و 604 برتری نشان داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

829 - پاسخ سیب‌زمینی رقم کایزر (‏Solanum tuberosum cv. Kaiser‏) به منابع ‏مختلف کودی
محمدرضا سعیدی مهراب &rlm; یادگاری

به ‌منظور بررسی تأثیر مصرف کودهای زیستی و شیمیایی بر صفات کمی و کیفی سیب‌زمینی رقم کایزر، آزمایشی در منطقه دشت لردگان به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 انجام شد. کودهای مورد استفاده شامل کودهای شیمیایی نیتروژن و فسفر، هر أکثر

به ‌منظور بررسی تأثیر مصرف کودهای زیستی و شیمیایی بر صفات کمی و کیفی سیب‌زمینی رقم کایزر، آزمایشی در منطقه دشت لردگان به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 انجام شد. کودهای مورد استفاده شامل کودهای شیمیایی نیتروژن و فسفر، هر یک در دو سطح عدم استفاده و مصرف طبق آزمون خاک (نیتروژن،150 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره و برای فسفر مصرف 130 کیلوگرم در هکتار از منبع سوپرفسفات تریپل) و کودهای زیستی ورمی کمپوست، نیتروکسین و فسفات بارور (هر کدام در دو سطح مصرف طبق توصیه کارخانه و عدم مصرف) بودند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که به طورکلی کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی دارای تأثیر معنی‌داری بر درصد نشاسته غده، طول بوته، تعداد ساقه اصلی در بوته، شاخص سطح برگ، وزن تر و خشک بوته، قطر بزرگ‌ترین و کوچک‌ترین غده، تعداد غده در بوته و عملکرد غده بودند. مقایسه میانگین ها همچنین نشان داد که تیمارهای ترکیبی کودهای زیستی ورمی کمپوست، نیتروکسین و فسفات بارور تأثیر بیشتری بر صفات مورد بررسی داشتند. بیشترین میزان عملکرد غده در تیمارهایی دیده شد که در آنها کودهای زیستی نیتروکسین، فسفات بارور و ورمی کمپوست با یکدیگر ترکیب شده بودند. به‌طورکلی، نتایج این تحقیق نشان داد که مصرف کودهای زیستی و شیمیایی بر بسیاری از صفات رشد رویشی، صفات مرتبط با کیفیت و شاخص‌های فیزیولوژیکی تأثیرگذار است. کاربرد کود شیمیایی نیتروژن به بهبود بیشتر صفات بسیار کمک نمود، درحالی‌که، مصرف توأم کود سوپر فسفات تریپل با کودهای زیستی بی تأثیر بود. حداکثر درصد نشاسته در ماده خشک غده (27/75 درصد)، تعداد ساقه در بوته (37/6 عدد)، قطر بزرگ‌ترین غده (75/185 میلی‌متر)، قطر کوچک‌ترین غده (08/58 میلی‌متر) و عملکرد غده (50/33317 کیلوگرم در هکتار) در اثر استفاده از کودهای زیستی ورمی کمپوست، نیتروکسین و فسفات بارور، حاصل شد. بیشترین میـزان غالب صفات در تیمارهای حاصل از ترکیب کودهای زیستی به‌دست آمـد. چنیـن به نظر می رسد که کودهای زیستی مورد استفاده، به دلیل اثرگذاری بهتر و بیشتر روی فعالیت های گیاهی، منجر به افزایش صفات مورد برآورد کمی و کیفی در سیب‌زمینی رقم کایزر شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

830 - بهبود عملکرد و روغن دانه آفتابگردان(Helianthus annuus L) با کاربرد کودهای آلی و شیمیایی
عبداله جوانمرد فریبرز شکاری

این پژوهش برای بررسی اثر سطوح مختلف کودهای شیمیایی و آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان روغنی هیبرید ایروفلور، به‌صورت فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار در سال زراعی 1393 در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا شد. فاکتور اول شامل کود أکثر

این پژوهش برای بررسی اثر سطوح مختلف کودهای شیمیایی و آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان روغنی هیبرید ایروفلور، به‌صورت فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار در سال زراعی 1393 در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا شد. فاکتور اول شامل کود شیمیایی در سه سطح، C0 (بدون مصرف کود شیمیایی)، C1 (مصرف 150 کیلوگرم در هکتار اوره)، ) C2مصرف 75 کیلوگرم در هکتار اوره+50 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل) و فاکتور دوم شامل کود آلی در چهار سطح، O0 (بدون مصرف کود آلی)، O1(کود گاوی به میزان 40 تن در هکتار)، O2 (کود مرغی به میزان 30 تن در هکتار)، O3 (مصرف 50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی) بود. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار شاخص کلروفیل برگ‌ها در ترکیب تیماری 50 درصد نیتروژن+ 50 درصد فسفر و کود مرغی و بعد از آن در ترکیب تیماری مصرف 150 کیلوگرم کود اوره+ کود مرغی حاصل شد. عملکرد دانه با کاربرد تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی (مصرف 50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی و 50 درصد نیتروژن+ 50 درصد فسفر) نسبت به مصرف 50 درصد نیتروژن+ 50 درصد فسفر، 02/42 درصد افزایش یافت. همچنین، بیشترین تعداد دانه در طبق در برهم کنش 150 کیلوگرم نیتروژن و 40 تن در هکتار کود گاوی به دست آمد. عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت با کاربرد 50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی به ترتیب 22.9 و 15.98 درصد نسبت به شاهد افزایش یافتند. بالاترین درصد روغن (52.45 درصد) در تیمار 50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی به دست آمد که نسبت به شاهد 30.13 درصد افزایش نشان داد. همچنین، بیشترین عملکرد روغن (1784.57 کیلوگرم در هکتار) به ترکیب تیماری 50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی با 75 کیلوگرم کود نیتروژنه+ 50 کیلوگرم کود فسفره تعلق داشت. بنابراین مصرف تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی (50 درصد کود مرغی+ 50 درصد کود گاوی با 75 کیلوگرم کود نیتروژنه+ 50 کیلوگرم کود فسفره) در بهبود صفات کمّی و کیفی آفتابگردان مؤثرتر از مصرف به‌تنهایی هر یک از آنها دیده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

831 - مطالعه خصوصیات زراعی و شاخص های فیزیولوژیک رشد در ارقام برنج با فواصل مختلف کاشت در غرب مازندران
صالح محمدی داود حبیبی علی کاشانی فرزاد پاک نژاد سعید بخشی پور محمدرضا اردکانی

یکی از عوامل مهم در تصمیم گیری های زراعی برای دست یابی به عملکردهای بالا همراه با کیفیت مناسب، تعیین تراکم مطلوب گیاهی برای کاشت می باشد. بنابراین به منظور تعیین مناسب ترین تراکم بوته ارقام برنج، آزمایشی در سال 1387 در ایستگاه تحقیقات برنج تنکابن اجرا گردید. آزمایش أکثر

یکی از عوامل مهم در تصمیم گیری های زراعی برای دست یابی به عملکردهای بالا همراه با کیفیت مناسب، تعیین تراکم مطلوب گیاهی برای کاشت می باشد. بنابراین به منظور تعیین مناسب ترین تراکم بوته ارقام برنج، آزمایشی در سال 1387 در ایستگاه تحقیقات برنج تنکابن اجرا گردید. آزمایش مورد استفاده کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار که فاصله کاشت با 4 سطح 12، 14، 16 و 18 سانتی متر روی ردیف به عنوان عامل اصلی و چهار رقم شیرودی، کادوس، هاشمی و دیلمانی به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. فاصله بین ردیف در کلیه تیمارها 30 سانتی متر بود. نتایج حاصل از تجزیه آماری نشان داد که تراکم های مختلف کاشت در هیچ یک از صفات به جز تعداد دانه پر و دانه کل اختلاف معنی داری از خود نشان ندادند. تفاوت ارقام بر صفات دانه پر و دانه کل در سطح احتمال 5 درصد و برای سایر صفات در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در فواصل بوته 18 سانتی متر به مقدار 5787 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بالاترین عملکرد نیز در رقم شیرودی با 7374 کیلوگرم در هکتار تولید شد. بررسی های انجام شده در رابطه با شاخص های رشد نیز نشان می دهد که بیشترینLAI در فاصله کاشت 12 سانتی متر و بیشترینCGR و RGR در فاصله کاشت 18 سانتی متر و رقم شیرودی بوده است. بنابراین، برای دست یابی به پتانسیل بالقوه رقم شیرودی استفاده از فاصله کاشت 18 سانتی متر مناسب خواهد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

832 - ارزیابی لاین های اینبرد نوترکیب گندم بهاره تحت تنش خشکی
مینا مقدس زاده اهرابی محمد مقدم واحد سعید اهری زاد سیدابوالقاسم محمدی

ایران جزو مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب می گردد و گندم به عنوان یک محصول استراتژیک در اکثر نقاط کشور با مشکل کمبود آب مواجه است. بنابراین، شناسایی ارقام متحمل به تنش خشکی یکی از اهداف اصلی در زراعت می باشد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله سنبله دهی، 72 لاین ا أکثر

ایران جزو مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب می گردد و گندم به عنوان یک محصول استراتژیک در اکثر نقاط کشور با مشکل کمبود آب مواجه است. بنابراین، شناسایی ارقام متحمل به تنش خشکی یکی از اهداف اصلی در زراعت می باشد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله سنبله دهی، 72 لاین اینبرد نوترکیب گندم بهاره حاصل از تلاقی رقم آمریکایی Yecora Rojo (پرمحصول، پاکوتاه و زودرس) به عنوان والد پدری و لاین ایرانی 49 .No (پابلند و دیررس) به عنوان والد مادری، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار در سال زراعی 1388 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز به اجرا درآمد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین لاین ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. اختلاف بین شرایط عادی و تنش خشکی نیز برای کلیه صفات به جز شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و تعداد روز تا ظهور سنبله معنی دار شد. اثر متقابل لاین × شرایط برای هیچ کدام از صفات معنی دار نشد. بنابراین، امکان مقایسه لاین ها در متوسط شرایط محیطی فراهم شد. از نظر عملکرد دانه، لاین های 96، 122، 123 و 155 به عنوان برترین لاین ها شناخته شدند. شاخص های MP، GMP و STI به عنوان مؤثرترین شاخص ها جهت شناسایی لاین های برتر و ضعیف شناخته شدند. با توجه به شاخص های مذکور لاین های 96، 122، 123، 138، 149 و 155 به عنوان لاین های برتر شناسایی شدند. براساس تجزیه رگرسیون گام به گام عملکرد دانه با سایر صفات، به ترتیب تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در مترمربع و وزن هزاردانه به عنوان متغیرهای تأثیرگذار بر عملکرد دانه وارد مدل نهایی شدند. با حضور این متغیرها ضریب تبیین مدل به 81.9 درصد رسید. نتایح حاصل از تجزیه علیت عملکرد دانه و صفات وابسته، نشان گر اثرات مستقیم مثبت و معنی دار تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه بر عملکرد دانه بود. در تجزیه خوشه ای بر اساس عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن، دو گروه ایجاد شد که لاین های برتر از نظر صفات مورد ارزیابی در یک گروه قرار گرفتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

833 - ارزیابی تحمل به تنش خشکی در لاین‌های پیشرفته گندم دوروم با استفاده از شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (SIIG)
سحر تعدیلی علی اصغری رحمت‌الله کریمی‌زاده امید سفالیان حمید‌رضا محمددوست چمن‌آباد

10.30495/jcep.2020.671640

به ‌منظور ارزیابی تحمل به تنش خشکی در 18 لاین پیشرفته گندم دوروم در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار تحت دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی طی سال زراعی 97-1396 در ایستگاه گچساران بررسی شد. در این مطالعه صفات روز تا سنبله‌دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوت أکثر

به ‌منظور ارزیابی تحمل به تنش خشکی در 18 لاین پیشرفته گندم دوروم در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار تحت دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی طی سال زراعی 97-1396 در ایستگاه گچساران بررسی شد. در این مطالعه صفات روز تا سنبله‌دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، نمره ‌زراعی، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در مترمربع، کاهش دمای کانوپی در دو مرحله سنبله‌دهی و پرشدن دانه، مقدار سبزینگی در دو مرحله سنبله‌دهی و پرشدن دانه اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین لاین‌های مورد مطالعه در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی از نظر صفات روز تا سنبله‌دهی، ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، نمره زراعی، تعداد دانه در سنبله، کاهش دمای کانوپی و مقدار سبزینگی در دو مرحله سنبله‌دهی و پرشدن دانه اختلاف معنی دار وجود داشت. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که لاین‌های 4، 9، 13، 15 ،16 و 17 در اکثر صفات از بقیه لاین ها بهتر بودند. ارزیابی لاین‌های حساس و متحمل با محاسبه شاخص تحمل (Ti) برای صفات اندازه گیری شد. لاین‌های 1، 2، 4، 6، 9، 15 و 17 که در اکثر صفات شاخص Ti بالایی داشتند، لاین‌های متحمل‌تری بودند. انتخاب لاین‌های برتر براساس شاخص انتخاب ژنوتیپ برتر (SIIG) انجام شد. لاین‌های 4، 5، 9 و 15 با داشتن بالاترین مقدار این شاخص، جزو متحمل‌ترین لاین‌ها و مناسب برای کشت در شرایط دیم بودند. لاین‌های 7، 8، 10 و 14 با داشتن پایین‌ترین مقدار این شاخص جزو حساس‌ترین لاین‌ها بودند. نتایج حاصل از این رتبه‌بندی با نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای برمبنای شاخص های Ti مطابقت زیادی داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

834 - اثر تیمار بذری سالیسیلیک اسید بر برخی ویژگی‌های گیاهچه‌ای گاوزبان اروپایی
هانیه خوشه کار فرید شکاری

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذور گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L) با سالیسیلیک اسید بر بهبود سبز کردن و رشد در مراحل اولیه آن آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار و در شرایط مزرعه‌ای انجام گرفت. تیمارها شامل بذر تیمار نشده به عنوان شاهد و 5 سطح پ أکثر

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذور گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L) با سالیسیلیک اسید بر بهبود سبز کردن و رشد در مراحل اولیه آن آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار و در شرایط مزرعه‌ای انجام گرفت. تیمارها شامل بذر تیمار نشده به عنوان شاهد و 5 سطح پرایمینگ با سالیسیلیک اسید (صفر یا هیدروپرایمینگ، 500، 1000، 1500، 2000 میکرومولار) بودند. نتایج نشان داد پرایمینگ با سالیسیلیک اسید بر میانگین تعداد روزهای سبز کردن، شاخص و درصد سبزکردن، وزن تر گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، سطح برگ، نسبت سطح برگ و وزن ویژه برگ اثر معنی‌داری داشت و موجب افزایش این صفات گردید، ولی بر نسبت وزن تر به وزن خشک گیاهچه تاثیر معنی‌داری نداشت. بیشترین شاخص سبز کردن، درصد سبز کردن، وزن تر و خشک گیاهچه، شاخص سطح برگ، وزن ویژه برگ و نیز کمترین میانگین تعداد روز سبز کردن (سرعت سبز کردن) و نسبت سطح برگ در گیاهان حاصل از بذرهای پرایم شده با غلظت 500 میکرومولار سالیسیلیک اسید مشاهده گردید. به نظر می‌رسد که اثر پرایمینگ با سالیسیلیک اسید در این گیاه بر افزایش وزن خشک گیاهچه بیشتر از اثر آن بر افزایش مقدار سطح برگ بود. از سوی دیگر، غلظت‌های بالای سالیسیلیک اسید اثر ممانعت کنندگی را نشان دادند. کمترین شاخص سبز کردن، درصد سبز کردن، وزن تر و خشک گیاهچه، شاخص سطح برگ و وزن ویژه برگ و نیز بیشترین میانگین تعداد روز سبزکردن و نسبت سطح برگ مربوط به گیاهان حاصل از بذرهای پرایم شده با 2000 میکرو مولار و پس از آن مربوط به تیمار شاهد و هیدروپرایم به دست آمد. نتایج نشان داد پرایمینگ با سالیسیلیک اسید در غلظت مناسب در افزایش و بهبود صفات گیاهچه ای بسیار موثرتر از تیمار هیدروپرایمینگ بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

835 - ارزیابی چرخه حیات و اثرات زیست محیطی تولید کلزا (Brassica napus L) در استان البرز
شهرام خسروی بمی محمدرضا اردکانی عبدالمجید مهدوی دامغانی امیرحسین شیرانی راد پریسا نجات خواه معنوی

10.30495/JCEP.2022.1912008.1723

در سال های اخیر، افزایش آگاهی در مورد مشکلات زیست محیطی، به ویژه گرم شدن کره زمین، نگرانی های مربوط به تأثیر انتشار گازهای گلخانه ای در جو جهانی را در جوامع مختلف علمی افزایش داده است. ارزیابی چرخه حیات بیشتر برای ارزیابی و مقایسه تأثیرات زیست محیطی تولید انرژی و جن أکثر

در سال های اخیر، افزایش آگاهی در مورد مشکلات زیست محیطی، به ویژه گرم شدن کره زمین، نگرانی های مربوط به تأثیر انتشار گازهای گلخانه ای در جو جهانی را در جوامع مختلف علمی افزایش داده است. ارزیابی چرخه حیات بیشتر برای ارزیابی و مقایسه تأثیرات زیست محیطی تولید انرژی و جنبه های اقتصادی تولید یک محصول در سراسر جهان استفاده می شود. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی و تحلیل اثرات زیست محیطی تولید کلزا از نظر ارزیابی چرخه حیات با استفاده از نرم افزار SimaPro انجام شده و هدف این تحقیق تمرکز بر اثرات زیست محیطی است. به منظور انجام آزمایش ها از یک تن کلزا به عنوان واحد عملیاتی استفاده شد. داده های مورد نیاز اجرای این آزمایش از 30 مزرعه در استان البرز جمع آوری شد. نتایج این تحقیق نشان داد که پتانسیل مسمومیت انسانی، مسمومیت خاک، مسمومیت آب‌های شیرین و مسمومیت آب‌های آزاد به ازای تولید هر تن دانه کلزا به‌ترتیب 881.63، 7.08، 288.67 و 618515.14 کیلوگرم معادل 1 و 4- دی کلرو بنزن و پتانسیل اکسیداسیون فتوشیمیایی 0.43 کیلوگرم معادل اتیلن بود. میزان نیتروژن، فسفات و پتاسیم مصرفی برای تولید هر تن دانه کلزا به‌ترتیب حدود 84، 63 و 63 کیلوگرم و میزان سوخت گازوئیل و انرژی الکتریسیته مصرفی نیز به‌ترتیب 133.5 لیتر و 586 کیلووات برآورد شد. میزان انتشار گازهای CO2، CO، N2O و NOX نیز به‌ترتیب حدود 361، 4.1، 11.5 و 4.8 کیلوگرم به ازای تولید هر تن دانه کلزا بود. همچنین، مشخص شد که کودهای شیمیایی بیشترین سهم را در بین ورودی های ارزیابی‌شده در چرخه زندگی کلزا داشتند. به طورکلی، این بررسی نشان داد که مدیریت مواد مغذی و سموم دفع آفات می‌تواند به عنوان یک نقطه قوت برای بهینه‌سازی تأثیرات زیست محیطی تولید کلزا در نظر گرفته شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

836 - تأثیر تراکم بوته، آرایش کاشت و علف کش نیکوسولفورون بر ترکیب، تنوع و تراکم علف های هرز ذرت سیلویی (Zea mays L)
مجتبی ظفریان رضا صدرآبادی حقیقی لیلا علیمرادی

به منظور بررسی اثر تراکم بوته، آرایش کاشت و علف کش نیکوسولفورون بر تنوع و ترکیب علف های هرز ذرت سیلویی (Zea mays L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-1389 در شهرستان چناران خراسان رضوی اجرا شد. تیمارها أکثر

به منظور بررسی اثر تراکم بوته، آرایش کاشت و علف کش نیکوسولفورون بر تنوع و ترکیب علف های هرز ذرت سیلویی (Zea mays L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-1389 در شهرستان چناران خراسان رضوی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تراکم بوته در سه سطح (120،100 و 140 هزار بوته در هکتار) و آرایش کاشت در دو سطح (یک ردیفه و دو ردیفه) و علف کش نیکوسولفورون در چهار دز (شامل 0، 1 ،1.5 و 2 لیتر در هکتار) بودند. نمونه برداری از جمعیت علف های هرز در پنج مرحله از 37 روز پس از سبزشدن ذرت آغاز و هر 20 روز یک بار انجام شد. نتایج حاکی از کاهش تراکم و ماده خشک علف هرز در مرحله اول بعد از تیمار علف کش بود. در طول دوره رشد ذرت اثر متقابل معنی داری بین تراکم با آرایش کاشت و بین آرایش کاشت با دز علف کش بر کاهش تراکم و وزن خشک علف های هرز مشاهده گردید. علف کش نیکوسولفورون کاهش تراکم علف های هـرز را در ابتــدای فصل رشد و آرایش کاشت دوردیفه کاهش تراکم علف های هرز را در ادامه در طول فصل رشد به دنبال داشت. ترکیب تیماری تراکم کاشت 140 هزار بوته در هکتار، آرایش کاشت دو ردیفه و دز 1.5 و 2 لیتر در هکتار علف کش نیکوسولفورون کمترین ضریب تشابه جاکارد (Sj) گونه های علف هرز را به دنبال داشت. همچنین، با افزایش سطوح تیمارهای تراکم و دز علف کش به خصوص در ترکیب با آرایش کاشت دو ردیفه بر اساس شاخص شانون- وینر جمعیت گونه های حساسی نظیر خرفه، بارهنگ، هفت بند، تاج ریزی و قیاق به تدریج در طول فصل رشد کاهش یافت. شاخص غالبیت سیمپسون نیز نشان داد که گونه های محدودی نظیر تاج خروس، سلمه و پیچک و خارلته با متحمل شدن تغییرات فنولوژیکی رشد تا انتهای فصل رشد، بقاء خود را در درون مزرعه حفظ و به رقابت با ذرت ادامه دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

837 - ارزیابی 20 ژنوتیپ جو در شرایط خشکی انتهای فصل
حمید تجلی سیدغلامرضا موسوی رضا برادران محمدحسین صابری الیاس آرزمجو

به منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ های امیدبخش جو به تنش خشکی انتهای فصل، تعداد 20 ژنوتیپ جو در دو محیط تنش دار و بدون تنش، طی یک آزمایش مزرعه ای در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در سال زراعی 87 أکثر

به منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ های امیدبخش جو به تنش خشکی انتهای فصل، تعداد 20 ژنوتیپ جو در دو محیط تنش دار و بدون تنش، طی یک آزمایش مزرعه ای در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در سال زراعی 87-86 مورد مقایسه قرار گرفتند. عوامل آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح شامل شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله 50 درصد ظهور سنبله، و 20 ژنوتیپ امیدبخش جو بودند. قطع آبیاری باعث کاهش عملکرد دانه به میزان 14.64 درصد و عملکرد بیولوژیک به میزان 8.12 درصد در مقایسه با تیمار آبیاری کامل گردید. صفات طول پدانکل، ارتفاع بوته و مساحت برگ پرچم به ترتیب به میزان 12.4، 7.65 و 24 درصد نسبت به آبیاری کامل کاهش پیدا کرد. همچنین، تنش خشکی منجر به افزایش شاخص کلروفیل، تراوایی غشای سلول و کاهش محتوی نسبی آب برگ پرچم گردید. بین ژنوتیپ های مورد بررسی تفاوت معنی داری از لحاظ عملکرد بیولوژیک مشاهده نشد ولی ژنوتیپ 18 از لحاظ عملکرد دانه، بیشترین (5997.2 کیلوگرم در هکتار) و ژنوتیپ 16 کمترین عملکرد دانه (3420.8 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص دادند. ژنوتیپ های 5 و 13 دارای بیشترین میزان کلروفیل و ژنوتیپ 8 نیز بیشترین مقدار محتوای نسبی آب برگ (80.7 درصد) را داشتند. بر اساس نتایج این آزمایش، ژنوتیپ های 18 و 20 در هر دو شرایط آبیاری و تنش خشکی عملکرد مطلوبی داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

838 - بررسی فتوسنتز، عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ (.Carthamus tinctorius L) در پاسخ به تنش توأم شوری و خشکی در مرحله رشد رویشی
مرضیه اسماعیل‌زاده حسین بابازاده هرمزد نقوی علی صارمی غلامحسین شیراسماعیلی

10.30495/jcep.2021.681008

این تحقیق به منظور بررسی پاسخ گلرنگ به تنش های شوری، خشکی و تنش همزمان شوری- خشکی و سهم هر یک در کاهش عملکرد، اجزای عملکرد و فتوسنتز گیاه انجام شد. بدین منظور آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در اراضی مرکز آموزش کشاورزی کبوترآباد أکثر

این تحقیق به منظور بررسی پاسخ گلرنگ به تنش های شوری، خشکی و تنش همزمان شوری- خشکی و سهم هر یک در کاهش عملکرد، اجزای عملکرد و فتوسنتز گیاه انجام شد. بدین منظور آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در اراضی مرکز آموزش کشاورزی کبوترآباد اصفهان در سال های 95-1394 و 96-1395 اجرا شد. در این مطالعه گلرنگ بهاره رقم صفه در واکنش به چهار سطح شوری آب آبیاری (5/2، 5، 10 و 15 دسی زیمنس بر متر) و چهار سطح آبیاری (100، 80، 60 و 40 درصد ظرفیت مزرعه ای) در مرحله رشد رویشی این گیاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح شوری و خشکی به طور معنی داری از میانگین اکثر صفات مورد بررسی کاسته شد، به طوری که شدیدترین تیمارهای خشکی (آبیاری بر اساس 40 درصد ظرفیت مزرعه) و شوری (15 دسی زیمنس بر متر) کمترین مقادیر صفات را به خود اختصاص دادند. با افزایش شوری، درصد روغن دانه کاهش یافت، لیکن این کاهش (4/7 درصد) فقط در بالاترین سطح شوری آب (15 دسی زیمنس بر متر) معنی دار بود. بالاترین سطح تنش همزمان خشکی و شوری موجب کاهش هر چه بیشتر عملکرد دانه (13/87 درصد کاهش) در مقایسه با بالاترین سطح هر یک از تنش های خشکی (40/71 درصد کاهش) و شوری (56/55 درصد کاهش) نسبت به تیمار شاهد (بدون تنش خشکی و شوری) شد و سهم تنش خشکی در مقایسه با تنش شوری در کاهش عملکرد (به ترتیب 40/71 و 56/55 درصد) به مراتب بیشتر بود. لذا، به طورکلی با در نظر گرفتن حداقل افت عملکرد دانه، آبیاری معادل 80 درصد ظرفیت مزرعه با شوری 5 دسی زیمنس بر متر در مرحله رشد رویشی تولید گلرنگ امکان پذیر می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

839 - اثر کاربرد باکتریایی محلول کننده ی فسفر و کود شیمیایی فسفات آمونیوم در زراعت کلزای پاییزه
حمید مدنی غلامرضا نادری بروجردی علیرضا پازکی

به منظور بررسی اثرات مصرف و نحوه ی کاربرد باکتری های محلول کننده ی فسفر و رابطه ی آن با میزان مصرف کود شیمیایی فسفات آمونیوم در زراعت کلزای پاییزه، این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک انجام گرفت. تیمارها به صورت فاکتوریل در ق أکثر

به منظور بررسی اثرات مصرف و نحوه ی کاربرد باکتری های محلول کننده ی فسفر و رابطه ی آن با میزان مصرف کود شیمیایی فسفات آمونیوم در زراعت کلزای پاییزه، این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک انجام گرفت. تیمارها به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار اعمال گردیدند. تیمار فسفر شیمیایی شامل عدم مصرف کود شیمیایی یا صفر، 50% نیاز کودی فسفر یا 125 کیلوگرم کود فسفات آمونیوم در هکتار و 100% نیاز کودی فسفر معادل 250 کیلوگرم فسفات آمونیوم در هکتار بود و تیمار فسفر بیولوژیک به عنوان محرک باکتریایی رشد و نمو که شامل باکتری های محلول کننده ی فسفر بودند در چهار سطح شامل بدون مصرف، مصرف یک مرحله ای همزمان با کاشت، مصرف یک مرحله ای در آغاز رشد مجدد بهاره و مصرف دو مرحله ای پایه و سرک بهاره بود. نتایج نشان داد عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و شاخص برداشت تغییرات معنی داری را در اثر مصرف مقادیر مختلف کود شیمیایی فسفات آمونیوم داشتند. همچنین، درصد روغن، عملکرد روغن و عملکرد بیولوژیک از نظر آماری در اثر مصرف کود بیولوژیک فسفر تفاوت های معنی داری را نشان دادند. اثـرات متقابل میان تیمارها برای عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته و شـاخص بـرداشت محصـول نیز تفاوت معنی داری را نشان داد. بر اساس نتایج این بررسی، در صورت استفاده از کود بیولوژیک فسفر در زراعت کلزا در شرایط خاک این آزمایش می توان میزان مصرف کودهای شیمیایی فسفره را از 250 کیلوگرم در هکتار به 125 کیلوگرم در هکتار بدون اینکه عملکرد دانه کاهش معنی داری پیدا کند رساند. اما هرگز نمی توان میزان مصرف کود فسفر شیمیایی را تنها به دلیل استفاده از کود فسفر بیولوژیک به صفر رساند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

840 - تعیین اثرات زیست محیطی تولید لوبیا با روش ارزیابی چرخه حیات در یاسوج (مقایسه روش آبیاری بارانی با غرقابی)
مدینه وهابی پور غلامرضا سبزقبائی سولماز دشتی

10.30495/JCEP.2022.1916810.1739

در جوامع امروزی صنعتی شدن باعث استفاده ی روز افزون از ماشین آلات کشاورزی و مصرف بی رویه‌ی کود و سموم شیمیایی در کشاورزی شده است. ارزیابی چرخه حیات، یکی از روش های ارزیابی زیست محیطی است که امروزه به عنوان یکی از روش های استاندارد و پرکاربرد در ارزیابی فرآیندهای محیط أکثر

در جوامع امروزی صنعتی شدن باعث استفاده ی روز افزون از ماشین آلات کشاورزی و مصرف بی رویه‌ی کود و سموم شیمیایی در کشاورزی شده است. ارزیابی چرخه حیات، یکی از روش های ارزیابی زیست محیطی است که امروزه به عنوان یکی از روش های استاندارد و پرکاربرد در ارزیابی فرآیندهای محیط زیستی، محصولات و خدمات مورد استفاده قرار می گیرد. در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از روش ارزیابی چرخه ی حیات برای ارزیابی اثرات زیست محیطی فرایند تولید لوبیا با دو روش آبیاری بارانی و غرقابی در سال زراعی 96-95 در قالب گروه های تاثیر گرمایش جهانی، اسیدی‌شدن، یوتروفیکاسیون خشکی، تخلیه منابع فسیلی، تخلیه منابع فسفات و تخلیه منابع آب در شهر یاسوج بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که شاخص نهایی سه گروه تاثیر ایجاد کننده اثرات زیست محیطی (گرمایش جهانی، اسیدی شدن و یوتروفیکاسیون خشکی) در کشت بارانی بیشتر از کشت غرقابی و شاخص نهایی سه گروه تاثیر تخلیه کننده منابع (تخلیه منابع فسیلی، تخلیه منابع فسفات و تخلیه منابع آب) در کشت غرقابی بیشتر از کشت بارانی بود. در هر دو کشت شاخص نهایی گروه تاثیر تخلیه‌ی منابع فسفات بیشترین مقدار را داشت. شاخص زیست محیطی برای روش آبیاری بارانی 0.634 و روش غرقابی 0.513 محاسبه شد و شاخص تخلیه منابع برای آبیاری بارانی 1.14 و برای آبیاری غرقابی 2.26 محاسبه گردید. حذف عملیات غیرضروری در مراحل کاشت و کاهش مصرف سوخت، آبیاری در ساعات پایانی و ابتدای روز که تبخیر کم است، استفاده از روش‌های بیولوژیک جهت حذف آفت‌ها و توجه به توصیه‌های عمومی مصرف کودهای شیمیایی می‌تواند در کاهش اثرات زیست‌محیطی موثر واقع شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

841 - ارزیابی میزان افزایش عملکرد سورگوم علوفه‌ای (.Sorghum bicolor L) در کشت مخلوط با لگوم های علوفه ای و کنترل علف هرز
سعید واعظی راد سیدعلیرضا ولدآبادی مجید پوریوسف سعید سیف زاده حمیدرضا ذاکرین

10.30495/jcep.2020.671643

این آزمایش به منظور ارزیابی کشت افزایشی سورگوم با لگوم های علوفه ای بر عملکرد علوفه و کنترل علف هرز به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام شد. نسبت های مختلف کشت مخلوط سورگوم با لگو أکثر

این آزمایش به منظور ارزیابی کشت افزایشی سورگوم با لگوم های علوفه ای بر عملکرد علوفه و کنترل علف هرز به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام شد. نسبت های مختلف کشت مخلوط سورگوم با لگوم های علوفه ای در 9 سطح شامل کشت خالص گیاهان سورگوم، خلر و ماشک، کشت مخلوط افزایشی سورگوم با نسبت های 33%، 66% و 100% تراکم مطلوب ماشک و خلر و مدیریت مختلف علف های هرز شامل کنترل کامل، یک بار وجین و عدم کنترل علف های هرز مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین عملکرد علوفه تر و خشک سورگوم به ترتیب در تیمار کشت مخلوط سورگوم با 33 درصد ماشک گل خوشه ای و 100 درصد خلر به دست آمدند. بیشترین شاخص محتوای کلروفیل و سطح برگ سورگوم در تیمار کشت خالص سورگوم و در شرایط کنترل کامل علف هرز مشاهده شد. بلندترین ارتفاع ساقه سورگوم و گیاه پوششی از تیمار کشت سورگوم با 100% خلر و در شرایط عدم کنترل علف هرز حاصل شد. از طرف دیگر در تیمار کشت خالص ماشک و خلر در شرایط کنترل کامل علف های هرز، گیاهان پوششی دارای بالاترین زیست توده بودند. یافته های این آزمایش نشان داد که بیشترین تراکم و زیست توده علف های هرز در شرایط کشت خالص ماشک و عدم وجین علف های هرز حاصل شد. به عنوان یک نتیجه کلی، اینکه با انتخاب مناسب نسبت های کشت مخلوط و لگوم های علوفه ای می توان علاوه بر بهبود عملکرد کمّی علوفه سورگوم، علف های هرز سورگوم را نیز تا حدود زیادی کنترل و مدیریت نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

842 - اثر سایه اندازی بر برخی صفات مهم فیزیولوژیک در عدس
فرشته دارابی علی حاتمی محمدجواد زارع رحیم ناصری

نور از عوامل محدود کننده رشد گیاهان زراعی در سیستم های کشت مخلوط وزراعت-جنگل محسوب می‌شود، به همین دلیل آزمایشی جهت تعیین تاثیر شدت های نوری مختلف در دو رقم عدس انجام گرفت. آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در سال زراعی 92-1391 به صورت فاکتوریل در أکثر

نور از عوامل محدود کننده رشد گیاهان زراعی در سیستم های کشت مخلوط وزراعت-جنگل محسوب می‌شود، به همین دلیل آزمایشی جهت تعیین تاثیر شدت های نوری مختلف در دو رقم عدس انجام گرفت. آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در سال زراعی 92-1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل سایه اندازی در پنج سطح بدون سایه (شاهد)، 25، 50، 75 و 100 درصد سایه و ارقام عدس (Lens culinaris Medic) شامل زیبا و ILL4400 بود. در این پژوهش صفـات فیـزیولوژیک تحت برهمکنش سایه اندازی × رقم اختلاف معنی داری از خود نشان دادند. با افزایش میزان سایه اندازی، رقم زیبا دارای بیشترین میزان کلروفیل a و b بود. میزان کارتنویید، محتوای آب نسبی و شاخص سطح برگ با افزایش سایه اندازی روندی صعودی داشتند. بیشترین میزان کارتنویید و محتوای آب نسبی در تیمار 100 درصد سایه اندازی و رقم ILL4400 و کمترین میزان کارتنویید در تیمار عدم تنش (نور کامل) و رقم زیبا مشاهده گردید. بیشترین میزان وزن مخصوص برگ در این پژوهش در تیمار شاهد (نور کامل) و رقم زیبا مشاهده شد و با افزایش سایه اندازی از وزن مخصوص برگ کاسته شد. با افزایش سایه اندازی از عملکرد دانه کاسته شد، بیشترین عملکرد دانه (2532 کیلوگرم در هکتار) در تیمار شاهد (نور کامل) و رقم زیبا و کمترین عملکرد دانه (1137 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 100 درصد سایه اندازی و رقم ILL4400 مشاهده گردید. بنابراین، نتـایج نشان داد که رقم زیبا در سطوح بالاتر سـایه از شـاخص سطح برگ، میزان نسبی آب برگ و میزان کلروفیل a بیشتری برخوردار بود، پس در شرایط کشت مخلوط و آگروفارستری که نور یک عامل محدودکننده می باشد، کشت عدس رقم زیبا می تواند موفقیت آمیز باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

843 - ارزیابی لاین های هاپلوئید مضاعف شده جو (Hordeum vulgare L) با استفاده از شاخص‌های تحمل به تنش کم‌آبی
سمیرا اقبالی سعید اهری زاد مهرداد یارنیا معروف خلیلی

به منظور شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش کم آبی، تعداد 45 ژنوتیپ شامل 40 لاین هاپلوئید مضاعف شده به همراه پنچ رقم جو در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری عادی و تنش کم آبی در سال زراعی 91-90 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی، شهرست أکثر

به منظور شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش کم آبی، تعداد 45 ژنوتیپ شامل 40 لاین هاپلوئید مضاعف شده به همراه پنچ رقم جو در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری عادی و تنش کم آبی در سال زراعی 91-90 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی، شهرستان میاندوآب مورد آزمایش قرار گرفتند. اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه مشاهده شد که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بالا در بین ژنوتیپ ها می باشد. ژنوتیپ‌های 35، 24، 21 و 3 در هر دو شرایط آبیاری دارای بیشترین عملکرد دانه بودند. در این مطالعه عملکرد ژنوتیپ‌‌‌‌‌‌‌ ها در شرایط آبیاری عادی و تنش کم آبی با استفاده از شاخص های تحمل از جمله میانگین بهره وری (MP)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، حساسیت به تنش (SSI) و تحمل تنش (STI)، ارزیابی شد. بر اساس مقادیر شاخص‌های SSI و TOL ژنوتیپ‌های 13، 16، 1، 19، 8 و 5 به عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به تنش کم آبی شناخته شدند. ژنوتیپ‌های 3، 24 و 35 بیشترین مقادیر شاخص‌های سه گانه STI، MP و GMP را داشتند. نتایج حاصل از بررسی همبستگی نشان داد که شاخص‌های STI، MP وGMP بهترین شاخص ها بـرای گزینش و تعیین ژنـوتیپ‌های متحمل به تنش کم آبی در بین ژنـوتیپ های مورد بررسـی می باشند. با بررسی شاخص ها و اینکه ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا در شرایط آبیاری عادی دارای حداقل کاهش عملکرد در شرایط تنش کم‌آبی باشند، ژنوتیپ‌های 3، 21، 24 و 35 به عنوان ژنوتیپ‌های برتر آزمایش معرفی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

844 - محاسبه و برآورد شاخص های 30‏EI، Lal، هادسون و Onchev در حوضه ی دریاچه نمک
زرین‌تاج علی پور محمدحسین مهدیان شاهرخ حکیم‌خانی مصطفی سعیدی

در این تحقیق شاخص‌های 30 EI، Lal، هادسون و Onchev برای16 ایستگاه ثبات بارندگی و سه ایستگاه نزدیک به حوضه ی دریاچه نمک با طول دوره ی آماری بین 16 تا 26 سال در حوضه دریاچه نمک محاسبه گردید. سپس خصوصیات سهل‌الوصول بارندگی نظیر شاخص فورنیه، شاخص فورنیه اصلاح شده، متوسط با أکثر

در این تحقیق شاخص‌های 30 EI، Lal، هادسون و Onchev برای16 ایستگاه ثبات بارندگی و سه ایستگاه نزدیک به حوضه ی دریاچه نمک با طول دوره ی آماری بین 16 تا 26 سال در حوضه دریاچه نمک محاسبه گردید. سپس خصوصیات سهل‌الوصول بارندگی نظیر شاخص فورنیه، شاخص فورنیه اصلاح شده، متوسط بارندگی سالانه و حداکثر بارش ماهانه به عنوان متغیر مستقل و شاخص‌های 30 EI، Lal، هادسون و Onchev به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده و رابطه رگرسیونی برقرار گردید. بر اساس ضریب تعیین و اشتباه استاندارد مدل های رگرسیونی مختلف، چهار مدل برای برآورد شاخص‌های 30 EI، Lal، هادسون و Onchev در ایستگاه های فاقد آمار شدت بارندگی انتخاب گردید و با استفاده از روابط رگرسیونی به دست آمده، شاخص‌های یاد شده در ایستگاه‌های باران‌سنجی فاقد آمار، شدت بارندگی برآورد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

845 - ‏ ارزیابی تنوع‌گونه‌ای و شاخص‌های جمعیتی علف‌های‌هرز مزارع دیم نخود (‏Cicer ‎arientinum L.‎‏) در استان کرمانشاه
ایرج نصرتی عادل دباغ محمدی نسب روح اله امینی محمدرضا شکیبا

شناسایی علف‌های هرز به عنوان اساسی‌ترین اقدام در مدیریت علف‌های هرز مزارع محسوب می‌شود. با اطلاع از وجود علف‌های هرز خاص در یک منطقه می‌توان در مورد روش‌های کنترل آنها تصمیم گرفت. به منظور ارزیابی تنوع گونه ای و شاخص های جمعیتی علف‌های هرز مزارع دیم نخود پاییزه تعداد 30 أکثر

شناسایی علف‌های هرز به عنوان اساسی‌ترین اقدام در مدیریت علف‌های هرز مزارع محسوب می‌شود. با اطلاع از وجود علف‌های هرز خاص در یک منطقه می‌توان در مورد روش‌های کنترل آنها تصمیم گرفت. به منظور ارزیابی تنوع گونه ای و شاخص های جمعیتی علف‌های هرز مزارع دیم نخود پاییزه تعداد 30 مزرعه در چهار شهرستان استان کرمانشاه در سال 1394 مورد بررسی قرار گرفتند. عملیات نمونه‌برداری بر اساس روش W در بیست نقطه هر مزرعه صورت گرفت. در هر کادر، کلیه ی علف‌های هرز شناسایی و به تفکیک جنس و گونه شمارش گردیدند. با استفاده از معادلات موجود تراکم، فراوانی، یکنواختی، شاخص غالبیت، تنوع نسبی و تراکم نسبی هرگونه محاسبه شدند. تعداد 44 گونه علف هرز متعلق به 22 تیره مختلف گیاهی شناسایی گردیدند که تیره های کاسنی (Asteraceae) با 18 درصد، لگومینوز (Fabaceae) با 13 درصد، شب بو (Brassicaceae) با 11 درصد و گرامینه (Poaceae) با 9 درصد بیشترین تعداد گونه علف هرز را به خود اختصاص دادند. از این تعداد، حدود 89 درصد آنها را علف‌های هرز دولپه‌ای و 11 درصد آنها را تک‌لپه‌ای‌ها تشکیل می‌دهند. پهن برگ های مزارع دیم نخـود پاییزه در شهرستان روانسر به ترتیب غالبیت شامل کاسنی (L. Cichorium intybus)، پیچک صحرایی (L. Convolvulus arvensis)، جغجغک (Fish.exDc.jaub.&Spach Vaccaria pyramidata) و بی تیراخ (Dandy Galium tricornatum) بودند. در شهرستان کرمانشاه علف های هرز پیچک صحرایی، کاسنی، بی تیراخ) و شنگ (Tragopogon major DC.) و در شهرستان دالاهو، کاسنی، بی تیراخ، جغجغک و شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L. var. glabra) به ترتیب دارای غالبیت بودند. در شهرستان اسلام آباد غرب این گونه ها شامل، کاسنی، پیچک صحرایی، خردل وحشی (L. Sinapis arvensis) و شنگ می باشند. بیش ترین میزان غالبیت درشهرستان های روانسر، کاسنی (94/149)، کرمانشاه، پیچک صحرایی (48/92)، دالاهو، کاسنی (24/145) و اسلام آباد غرب، کاسنی (8/116) مشاهده شد. در مجموع نتایج نشان می دهد که گونه های علف های هرز پهن برگ و باریک برگ در مزارع دیم نخود را می توان با یک برنامه جامع مدیریتی کنترل نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

846 - بررسی واکنش عملکرد ذرت دانه ای (SC 704) به تاریخ کاشت مناسب و کم آبیاری با روش آماری چند متغیره
بابک میرشکارنژاد فرزاد پاک نژاد محمد نبی ایلکایی

10.30495/JCEP.2022.1880528.1614

اقلیم خشک و نیمه خشک در اغلب نواحی ایران، اهمیت استفاده از روش های مدیریت زراعی را دوچندان کرده است. بر این اساس، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های زراعی 1395 و 1396 در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران اجرا شد. تی أکثر

اقلیم خشک و نیمه خشک در اغلب نواحی ایران، اهمیت استفاده از روش های مدیریت زراعی را دوچندان کرده است. بر این اساس، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های زراعی 1395 و 1396 در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت، (1 اردیبهشت، 21 اردیبهشت و 10 خرداد) و چهار رژیم آبیاری شامل I100: 100%ETc،I80: 80%ETc ،I60: 60%ETc و I40: 40%ETc مبتنی بر نیاز آبی گیاه ذرت طراحی شدند. بالاترین بهره وری اقتصادی مصرف آب به میزان 1/19 و 1/01 کیلوگرم بر متر مکعب به ترتیب در سال اول و دوم با تاریخ کاشت اول حاصل شد. تجزیه علیت نشان داد که متغیرهایی نظیر وزن بلال با تأثیر مثبت و مستقیم (1/27) و بهره وری بیولوژیکی مصرف آب با تأثیر مستقیم (0/937) از عوامل اصلی تأثیرگذار بر عملکرد دانه بودند. بر اساس آزمون تجزیه به مؤلفه های اصلی، صفات عملکرد دانه، وزن بلال، عملکرد بیولوژیک، تعداد کل دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت تحت عنوان صفات زراعی و صفات عملکرد اقتصادی مصرف آب و عملکرد بیولوژیکی مصرف آب به عنوان صفات فیزیولوژیکی ذرت در مجموع 70 درصد از کل تغییرات عملکرد را توجیه کردند. بنابراین، با توجه به معنی داری اثر متقابل تاریخ کاشت و آبیاری بر عملکرد دانه (p ≤ 0.01)، کاشت زودهنگام ذرت دانه ای و مدیریت کم آبیاری با تعدیل تنش های غیرزنده نقش عمده ای در کسب عملکرد بهینه و ارتقای بهره وری آب آبیاری خواهند داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

847 - بهبود شاخص‌های فیزیولوژیکی رشد و عملکرد سویا (Glycine max L.) از طریق جایگذاری بخشی از نیتروژن با فسفر تحت شرایط تنش رطوبتی
فراست صادقی محمدعلی ابوطالبیان

10.30495/jcep.2019.666246

به منظور مطالعه شاخص‌های فیزیولوژیک رشد و عملکرد سویا تحت تأثیر جایگذاری قسمتی از نیتروژن همراه با فسفر در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی در سال 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینای همدان به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با أکثر

به منظور مطالعه شاخص‌های فیزیولوژیک رشد و عملکرد سویا تحت تأثیر جایگذاری قسمتی از نیتروژن همراه با فسفر در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی در سال 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینای همدان به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول تنش رطوبتی شامل سه سطح آبیاری پس از 60، 90 و 120 میلی‌متر تبخیر از تشتک کلاس A بود که در کرت‌های اصلی قرار داده شد و در کرت‌های فرعی نیز دو عامل نیتروژن (در دو سطح جایگذاری بخشی از نیتروژن با فسفر و مصرف پخشی) و فسفر (در دو سطح جایگذاری و عدم مصرف) به‌صورت فاکتوریل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که جایگذاری همزمان نیتروژن و فسفر در تمامی سطوح آبیاری اثر معنی‌داری بر روند تغییرات شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و سرعت جذب خالص داشت و سبب افزایش آنها شد. تنش رطوبتی منجر به کاهش سرعت رشد محصول گردید. طبق نتایج مورد بررسی، سرعت رشد محصول، در بازه زمانی 35 تا 45 روز پس از کاشت، روند افزایشی خود را در پیش گرفته و 65 روز پس از کاشت به حداکثر میزان خود رسید. بعد از این مرحله سرعت رشد محصول کاهش یافت و در بازه زمانی 95 تا 100 روز پس از کاشت به سمت صفر میل نمود. بیشترین تجمع ماده خشک و سرعت رشد محصول از تیمار آبیاری پس از 60 میلی‌متر تبخیر و جایگذاری نیتروژن با فسفر به دست آمد. بر طبق نتایج، جایگذاری نیتروژن با فسفر، اثر منفی تنش رطوبتی را بر شاخص&lrm;های رشد سویا کاهش داد. جایگذاری نیتروژن با فسفر عملکرد دانه را نسبت به مصرف پخشی نیتروژن با فسفر 4/11 درصد افزایش داد و به 8/3855 کیلوگرم در هکتار رسانید. در این پژوهش جایگذاری نیتروژن با فسفر در آبیاری پس از 90 میلی&lrm;متر تبخیر مانع از کاهش معنی دار عملکرد روغن نسبت به آبیاری پس از 60 میلی&lrm;متر تبخیر گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

848 - بررسی عملکرد و شاخص های ارزیابی تنش در ژنوتیپ های پیشرفته جو تحت تنش خشکی انتهای فصل
حمید تجلی سید غلامرضا موسوی الیاس آرزمجو

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص های ارزیابی تنش در 20 ژنوتیپ پیشرفته جو، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بیرجند در سال زراعی 87-86 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش، شامل تن أکثر

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص های ارزیابی تنش در 20 ژنوتیپ پیشرفته جو، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بیرجند در سال زراعی 87-86 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش، شامل تنش خشکی در دو سطح شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله 50 درصد ظهور سنبله، و ژنوتیپ های جو شامل 20 ژنوتیپ در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که قطع آبیاری به ترتیب موجب کاهش 14.64 و 8.12 درصدی عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک جو نسبت به تیمار آبیاری کامل گردید. بر اساس شاخص SSI ژنوتیپ های شماره 2، 3، 7، 9، 10 و 15، از نظر شاخص STI و GMP ژنوتیپ های شماره 5، 8، 18 و 20، بر اساس شاخص MP ژنوتیپ های شماره 8، 18 و 20 و بر اساس TOL ژنوتیپ های شماره 2، 3، 7، 9 و 10 به عنوان ژنوتیپ های متحمل به خشکی آخر فصل انتخاب شدند. جمع بندی نتایج حاصل از بررسی همبستگی نشان می دهد که شاخص های MP، GMP و STI بهترین شاخص ها برای گزینش و تعیین ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی آخر فصل در بین ژنوتیپ های مورد بررسی جو می باشند. با بررسی کلیه شاخص ها و با توجه به این که بهترین ژنوتیپ ها، ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا در شرایط عادی و حداقل کاهش عملکرد در شرایط تنش است، ژنوتیپ های 26216/4/Arar و 5th EBYTM83-4 به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها انتخاب گردیدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

849 - اثر مقادیر بیوچار و اسیدهیومیک بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه ذرت (Zea mays L) هیبرید سینگل‌کراس 704 تحت تنش کمبود آب
ارمغان چرخاب مانی مجدم شهرام لک طیب ساکی نژاد محمدرضا دادنیا

10.30495/jcep.2021.683381

اثر کاربرد مقادیر مختلف بیوچار و اسید هیومیک بر خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه ذرت هیبرید سینگل کراس 704 تحت تنش کمبود آب طی آزمایشی به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های زراعی 97-1396 و 98-1397 در مزرعه ای واقع در شهر أکثر

اثر کاربرد مقادیر مختلف بیوچار و اسید هیومیک بر خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه ذرت هیبرید سینگل کراس 704 تحت تنش کمبود آب طی آزمایشی به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های زراعی 97-1396 و 98-1397 در مزرعه ای واقع در شهرستان اهواز ارزیابی شد. کرت اصلی شامل تنش کمبود آب با سه سطح آبیاری، پس از تخلیه 30، 40 و 50 درصد ظرفیت زراعی، به ترتیب به عنوان آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید، کرت فرعی شامل بیوچار با 2 سطح (شاهد، عدم کاربرد بیوچار) و کاربرد 4 تن در هکتار بیوچار و کرت فرعی فرعی شامل اسید هیومیک با 4 سطح (شاهد، عدم کاربرد اسید هیومیک)، کاربرد 2، 4 و 6 لیتر در هکتار اسید هیومیک بودند. نتایج نشان داد که اثرات برهمکنش تنش کمبود آب و بیوچار، همچنین تنش کمبود آب و اسید هیومیک بر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در بلال، شاخص کلروفیل فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز در سطح احتمال یک درصد معنی دار بودند. در شرایط تنش شدید، عملکرد دانه (36 درصد) تعداد دانه در بلال (22 درصد) و شاخص سطح برگ (36/30 درصد) کاهش و میزان فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (37 درصد) افزایش یافت. اسید هیومیک بر تمام صفات آزمایش اثر معنی داری داشت. بیشترین عملکرد دانه (18/8995 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار آبیاری پس از تخلیه 40 درصد ظرفیت زراعی و کاربرد 4 تن در هکتار بیوچار بود. در مجموع استفاده از 4 لیتر در هکتار اسید هیومیک در شرایط تنش رطوبتی متوسط به دلیل نقش مثبتی که بر رشد و افزایش 42 درصدی عملکرد نسبت به تیمار تنش شدید و عدم مصرف اسید هیومیک داشت می تواند در شرایط خشک و نیمه خشک برای صرفه جویی در مصرف آب و کاهش اثرات تنش کمبود آب قابل توصیه باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

850 - تجزیه رشد شش هیبرید ذرت در شرایط تنش خشکی
قدرت فلاحی علی حاتمی رحیم ناصری

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر هیبریدهای مختلف ذرت، آزمایشی در مزرعه تحقیقی کشاورزی شهرستان گیلان غرب، استان کرمانشاه به صورت کرت های خردشده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در بهار سال 1385 طراحی و به مورد اجرا گذاشته شد. آبیــاری در سه سطح (آبیاری نرما أکثر

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر هیبریدهای مختلف ذرت، آزمایشی در مزرعه تحقیقی کشاورزی شهرستان گیلان غرب، استان کرمانشاه به صورت کرت های خردشده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در بهار سال 1385 طراحی و به مورد اجرا گذاشته شد. آبیــاری در سه سطح (آبیاری نرمال (I1)، قطع آب قبل از ظهـور گل های تاجی (I2) و قطع آب بعداز گرده افشانی کامل و تشکیل رویان (I3) ) به عنـوان عامل اصلی و هیبرید های ذرت (500SC، 58SC، 647SC، 666SC، 700SC و 704SC) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تعداد 14 بار نمونه برداری از سطح مزرعه برای تعیین شاخص های رشد شامل شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و میزان جذب خالص انجام گردید. روند تغییرات شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول، جذب خالص گیاه و سرعت رشد نسبی، برای کلیه هیبریدها مشــابه بود، اما در سطوح مختلف آبیاری با همدیگر متفاوت بودند. به طوری که اعمال تنش خشکی موجب کاهش شــاخص های رشــد گردید. بیشترین و کمترین شاخص های رشد به ترتیب در تیمار آبیاری نرمال و قطع آب قبل از ظهور گل های تاجی به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

851 - اثر مدیـریت زراعی بر تغـذیه نیتروژنی و عملکرد کلزا (Brassica napus L) در گرگان
علیرضا بهدادیان افشین سلطانی ابراهیم زینلی حسین عجم نوروزی

اثرات مدیریت زراعی بر تغذیه نیتروژنی و عملکرد دانه در کلزا، در مزارع شهرستان گرگان، طی آزمایشی به صورت آشیانه ای و در قالب طرح کامل تصادفی در سال زراعی 1389- 1388 ارزیابی شد. در این آزمایش، 15 مزرعه که در سه سطح مدیریت خوب، متوسط و ضعیف طبقه بندی شدند، در چهار مرحله ن أکثر

اثرات مدیریت زراعی بر تغذیه نیتروژنی و عملکرد دانه در کلزا، در مزارع شهرستان گرگان، طی آزمایشی به صورت آشیانه ای و در قالب طرح کامل تصادفی در سال زراعی 1389- 1388 ارزیابی شد. در این آزمایش، 15 مزرعه که در سه سطح مدیریت خوب، متوسط و ضعیف طبقه بندی شدند، در چهار مرحله نموی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در طول سال آزمایش، با هدف کمّی سازی مدیریت زراعی، پرسش نامه هایی نیز با کمک کشاورزان تکمیل گردیدند. بر اساس نتایج به دست آمده، سطوح مدیریت مورد بررسی از نظر شاخص تغذیه نیتروژن، تراکم بوته، عملکرد ماده خشک، عملکرد دانه و شاخص برداشت دارای تفاوت معنی دار (P<0.01) بودند. با وجود آن که مقادیر شاخص تغذیه نیتروژن در مزارع با سطح مدیریت خوب بالاتر از دیگر سطوح مدیریت بود، اما در طول فصل رشد و در هر سه سطح مدیریت، میزان این شاخص کمتر از یک برآورد شد، که نشان دهنده محدودیت در رشد و عملکرد گیاه به دلیل کمبود نیتروژن است. البته این نتایج احتمالاً تنها عامل در اثر محدود کنندگی نیتروژن نبود و سایر عوامل مدیریتی همانند خاک ورزی، تاریخ کاشت، ارقام کشت شده، تراکم بوته، مبارزه با علف های هرز و آفات و در نهایت آبیاری در مرحله جوانه زرد اثرگذاری بیشتری داشتند. کنترل بهتر عوامل یاد شده در سطح مدیریت خوب، موجب افزایش 60 درصدی تولید دانه در این سطح نسبت به سطح مدیریت ضعیف شد. بنابراین، می توان با انجام تغییرات در روش های مدیریت زراعی، در آینده شاهد افزایش تولید داخلی و در نتیجه کاهش وابستگی کشور به واردات روغن شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

852 - تجزیه رشد ذرت سینگل‌کراس 604 با کاربرد کودهای مختلف
محمد یزدانی همت اله پیردشتی محمدعلی بهمنیار

به منظور بررسی اثرات کودهای زیستی حل‌کننده فسفات و باکتری‌های افزاینده رشد گیاه بر شاخص‌های رشد ذرت سینگل‌کراس 604، آزمایشی در سال زراعی 1387 در قالب کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به اجر أکثر

به منظور بررسی اثرات کودهای زیستی حل‌کننده فسفات و باکتری‌های افزاینده رشد گیاه بر شاخص‌های رشد ذرت سینگل‌کراس 604، آزمایشی در سال زراعی 1387 در قالب کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به اجرا درآمد. عامل اصلی شامل کود دامی گاوی (به میزان بیست تن در هکتار)، کود سبز جو (به میزان پانزده تن در هکتار)، و شاهد (بدون استفاده از کود آلی) و عامل فرعی در هشت سطح NPK؛ NPK+ (PSM) + (PGPR)؛ NP50%K-+PSM+PGPR؛ N50%PK +PSM+PGPR؛ N50%P50%K + PSM+PGPR؛ PK+PGPR؛ NK+PSM؛ و PSM+PGPR در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد بیشترین وزن خشک اندام‌های هوایی (13.2 گرم درمتر مربع)، شاخص سطح برگ (3.8) و سرعت رشد محصول (34.5 گرم درمتر مربع در روز) در کرت‌های کود دامی و در تیمار نهاده کافی (NPK) به همراه کود زیستی به دست آمد. مصرف کود سبز و نهاده کافی به همراه کود زیستی نسبت به تیمار عدم کاربرد کود زیستی، وزن خشک اندام های هوایی ذرت را 11 درصد افزایش داد. همچنین، میزان شاخص سطح برگ با مصرف کود دامی و کود سبز به ترتیب 17 و 10 درصد افزایش یافت. اما این صفت در تیمارهای مشابه در کرت‌های شاهد تحت تأثیر کود زیستی قرار نگرفت. کاربرد کود زیستی، نتوانست کاهش پنجاه درصدی کود نیتروژنه را جبران نماید. اما کاهش پنجاه درصدی کود فسفره و مصرف کود زیستی در کرت‌های کود سبز و شاهد (بدون کود آلی) در میزان تجمع ماده خشک، شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول تغییری نسبت به تیمار نهاده کافی ایجاد نکرد. بر اساس نتایج این تحقیق به نظر می‌رسد بتوان با کاربرد کودهای زیستی ضمن کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفره، شاخص‌های رشد در ذرت را بهبود بخشید که در نهایت افزایش عملکرد دانه را به دنبال خواهد داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

853 - تاثیر آبیاری تکمیلی و سوپرجاذب بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود دیم (.Cicer arietinum L)
سیده نساء شاهرخی احمد نادری پیام پزشکپور مانی مجدم عادل مدحج

10.30495/JCEP.2022.1902094.1693

کم آبی از جمله عواملی است که با ایجاد محدودیت در رشد، دست یابی به عملکرد بالا را دشوار می سازد و استفاده بهینه از آب نقش مهمی در حصول عملکرد مورد انتظار دارد. همچنین، توجه به نقش مدیریتی کاربرد برخی از مواد افزودنی نظیر سوپرجاذب ها به منظور استفاده بهینه از آب در کشاو أکثر

کم آبی از جمله عواملی است که با ایجاد محدودیت در رشد، دست یابی به عملکرد بالا را دشوار می سازد و استفاده بهینه از آب نقش مهمی در حصول عملکرد مورد انتظار دارد. همچنین، توجه به نقش مدیریتی کاربرد برخی از مواد افزودنی نظیر سوپرجاذب ها به منظور استفاده بهینه از آب در کشاورزی، در شرایط تنش کم آبی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بدین منظور آزمایشی به‌صورت کرت‌های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 94- 1393 در ایستگاه تحقیقاتی سراب چنگائی، خرم آباد به اجرا درآمد. تیمار آبیاری تکمیلی در سه سطح دیم، آبیاری تکمیلی در مرحله 50 درصد گل‌دهی و آبیاری تکمیلی در مرحله 50 درصد گل‌دهی + 50 درصد غلاف‌دهی) در کرت‌های اصلی، سوپرجاذب (مصرف 90 کیلوگرم در هکتار و عدم مصرف) در کرت های فرعی و ارقام نخود (آرمان، آزاد، هاشم، عادل و لاین ILC482) در کرت های فرعی-فرعی قرار داده شدند. بیشترین عملکرد دانه و پروتئین (به ترتیب 3890 و 870 کیلوگرم در هکتار)، در شرایط آبیاری تکمیلی در دو مرحله و مصرف سوپرجاذب به‌دست آمد که نسبت به شاهد دیم و عدم مصرف سوپرجاذب به‌ترتیب 24 و 21 درصد بیشتر بود. بیشترین شاخص سبزینگی برگ (39/22)، تعداد غلاف در بوته (22/1)، وزن صد دانه (52/4 گرم) و عملکرد زیستی (5431/5 کیلوگرم در هکتار) مربوط به آبیاری دو مرحله ای بود. همچنین بیشترین تعداد غلاف در بوته (27/7) در رقم هاشم و مصرف سوپرجاذب مشاهده شد که نسبت به عدم مصرف سوپرجاذب در همین رقم به‌ترتیب 34 درصد بیشتر بود. برهمکنش سوپرجاذب و رقم نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (4159 کیلوگرم در هکتار)، نیتروژن دانه (3/69 درصد) و عملکرد پروتئین (960 کیلوگرم در هکتار) در رقم عادل و در شرایط مصرف سوپرجاذب بود. در شرایط دیم، مصرف سوپرجاذب باعث افزایش عملکرد دانه و عملکرد پروتیئن ژنوتیپ های نخود شد. نتایج نشان داد که در تمام سطوح آبیاری تکمیلی، استفاده از پلیمرهای سوپرجاذب موجب بهبود شرایط رشدی گیاه و افزایش معنی دار کمیت دانه گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

854 - اثر باکتری های حل کننده فسفات و قارچ میکوریزا بر ویژگی های فنولوژیک و فیزیولوژیک گندم در شرایط دیم
رحیم ناصری مهرشاد براری محمدجواد زارع کاظم خاوازی زهرا طهماسبی آنیتا یاقوتی پور

این آزمایش مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سرابله (ایلام) در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمار های آزمایشی شامل دو رقم گندم (کراس سبلان و ساجی) و منابع کودی در هشت سطح شامل: 1- عدم مصرف أکثر

این آزمایش مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سرابله (ایلام) در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمار های آزمایشی شامل دو رقم گندم (کراس سبلان و ساجی) و منابع کودی در هشت سطح شامل: 1- عدم مصرف کود شیمیایی فسفر، 2- 100% کود شیمیایی فسفر، 3- باکتری سودوموناس پوتیدا (Pseudomonas putida)، 4- قارچ فانیلی فورمیس موسه (Funeliformis mosseae)، 5- باکتری سودوموناس پوتیدا + قارچ فانیلی فورمیس موسه، 6- باکتری سودوموناس پوتیدا + قارچ فانیلی فورمیس موسه +50% کود شیمیایی فسفر، 7- باکتری سودوموناس پوتیدا +50% کود شیمیایی فسفر و 8- قارچ فانیلی فورمیس موسه + 50% کود شیمیایی فسفر بودند. دراین پژوهش تعداد روز تا سبز شدن، ساقه دهی، گلدهی، گرده افشانی، رسیدگی وزنی و رسیدگی فیزیولوژیکی تحت تاثیر رقم و مخلوط کود شیمیایی و زیستی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که استفاده از کود زیستی در شرایط دیم موجب کاهش اثرات تنش خشکی از طریق بهبود ویژگی های فنولوژیک گردید. بیشترین شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، تجمع ماده خشک، سرعت رشد نسبی و سرعت جذب خالص در رقم ساجی و قارچ میکوریزا +50% کود شیمیایی فسفر حاصل گردید. در اواخر فصل رشد، شاخص سرعت رشد محصول، سرعت جذب خالص و ســرعت رشـد نسبی به دلیل سـایه اندازی و ریزش برگ ها منفی شـدند. رقم سـاجی با کاربـرد قــارچ فانیلی فورمیس موسه به دلیل دارا بودن شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و تجمع ماده خشک بالا از عملکرد دانه بیشتری در شرایط دیم برخوردار بود. با توجه به نتایج به دست آمده، ترکیب تیماری رقم ساجی × قارچ فانیلی فورمیس موسه می تواند سبب بهبود شاخص های رشد و در نهایت افزایش عملکرد دانه گندم در شرایط کشت دیم گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

855 - اثر کود نیتروژنه بر برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک و آنتی‌اکسیدانت گل همیشه بهار در رژیم‌های آبیاری
افسانه پیرمانی تورج میر محمودی سوران شرفی سامان یزدان ستا

10.30495/jcep.2020.676139

بررسی اثرات سطوح کود نیتروژنه بر برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیک و آنتی اکسیدانت گل همیشه بهار در دورهای مختلف آبیاری طی آزمایشی به‌صورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در دوسال زراعی 96-1395 در ایستگاه کشاورزی ساعتلوی ارومیه انجام شد. فاکتورهای أکثر

بررسی اثرات سطوح کود نیتروژنه بر برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیک و آنتی اکسیدانت گل همیشه بهار در دورهای مختلف آبیاری طی آزمایشی به‌صورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در دوسال زراعی 96-1395 در ایستگاه کشاورزی ساعتلوی ارومیه انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل دور آبیاری در چهار سطح (آبیاری بعد از 5، 10، 15 و 20 روز) و مصرف کود نیتروژنه در چهار سطح (صفر: شاهد، 80، 160 و 240 کیلوگرم در هکتار) بودند. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثر دور آبیاری بر کلیه صفات موردبررسی معنی‌دار بود. بین سطوح کود نیتروژنه از لحاظ اثر بر کلیه صفات به‌غیر از محتوی پرولین اختلاف معنی‌دار دیده شد. اثر متقابل دو تیمار نیز بر شاخص سطح برگ، ضریب هدایت روزنه ای، محتوی کلروفیل b، درصد و عملکرد اسانس معنی دار بود. در این تحقیق، با افزایش تعداد روزهای دور آبیاری از 5 به 20 روز محتوی آب نسبی برگ، کلروفیلa، کارتنوئید و عملکرد خشک گل به ترتیب 64/36، 27/35، 31/24 و 77/45 درصد کاهش و محتوی پرولین، فعالیت کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و مالون دی آلدهید به ترتیب 72/24، 04/33، 51/35 و 86/20 درصد افزایش نشان دادند. در بین سطوح کود نیتروژنه نیز استفاده از160 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با شاهد، محتوی آب نسبی برگ، کلروفیلa، کارتنوئید و عملکرد خشک گل را به ترتیب 18/16، 24/4 و 68/23 درصد افزایش و فعالیت کاتالاز، سوپراکسید دسموتاز و مالون دی آلدهید را به ترتیب 10/18، 23/21، 69/29 و 26/28درصد کاهش داد. بالاترین شاخص سطح برگ، ضریب هدایت روزنه ای، کلروفیل b به کاربرد 160 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه و دور آبیاری بعد از 5 روز و بالاترین درصد اسانس گل و عملکرد اسانس نیز به کاربرد 160 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه و دور آبیاری بعد از 10 روز اختصاص یافت. جهت دستیابی به حداکثر خصوصیات کیفی مناسب در گل همیشه بهار دور آبیاری 10 روزه و کاربرد 160 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه در شرایط اقلیمی مشابه این آزمایش می تواند مد نظر قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

856 - عملکرد و درصد روغن ارقام گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در کشت بهاره و تابستانه تحت تاثیر تنش خشکی
غلامحسین شیراسماعیلی علی اکبر مقصودی مود غلامرضا خواجویی نژاد روح اله عبدالشاهی

بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و درصد روغن گلرنگ طی آزمایشی به صورت کرت های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در کشت بهاره و تابستانه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد استان اصفهان در سال 1394 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل دو فصل کشت (بهاره و تاب أکثر

بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و درصد روغن گلرنگ طی آزمایشی به صورت کرت های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در کشت بهاره و تابستانه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد استان اصفهان در سال 1394 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل دو فصل کشت (بهاره و تابستانه)، فاکتور فرعی شامل سه تیمار آبیاری (شاهد، قطع آبیاری در مرحله شروع گلدهی و قطع آبیاری از دوره پر شدن دانه) و فاکتور فرعی فرعی شامل 10 رقم گلرنگ (صفه، گلدشت، سینا، فرامان، Mec27، Mec10،Mec11 ،Mec23 ، Mec26 ،Mec117) بودند. نتایج نشان داد که اثر ساده تیمار آبیاری بر شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب، وزن خشک بوته و عملکرد دانه اثر معنی دار داشت و باعث کاهش صفات مذکور گردید. تنش خشکی اثر معنی داری بر درصد روغن نداشت اما از طریق کاهش عملکرد دانه موجب کاهش عملکرد روغن گردید. رقم صفه در هر دو فصل کاشت بیشترین عملکرد روغن را تولید نمود. عملکرد روغن در تیمارهای قطع آبیاری در دوره پر شدن دانه و دوره گلدهی نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 26 و 46 درصد کاهش نشان دادند. نتایج به دست آمده همچنین نشان داد که کلیه ارقام مورد بررسی در کشت تابستانه به دلیل افزایش دما و کاهش فصل رشد، عملکرد دانه و روغن کمتری نسبت به کشت بهاره داشتند. اگرچه درصد روغن در کشت تابستانه حدود یک درصد بیشتر از کشت بهاره بود اما به دلیل عملکرد دانه کمتر، عملکرد روغن در کشت تابستانه 60 درصد کاهش یافت. ارقام صفه و Mec11 به ترتیب با 803 و 530 کیلوگرم در هکتار بیشترین و کمترین عملکرد روغن را تولید نمودند. همچنین، رقم صفه در هر دو فصل کاشت بیشترین عملکرد دانه را دارا بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

857 - تأثیر نوع کود فسفات و نحوه عرضه نیتروژن بر عملکرد غده و شاخص‌های رشد سه رقم سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.)
مسعود جلیلی هنرمند محمدعلی ابوطالبیان

10.30495/jcep.2020.676141

نیتروژن و فسفر به عنوان عناصر غذایی ضروری، در رشد و نمو گیاهان مطرح می&lrm;باشند. از طرفی نوع و نحوه مصرف کود، نقش مهمی در کارایی جذب عناصر و صرفه جویی در مصرف آن دارد. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه بهار همدان در سال 1396 اجرا أکثر

نیتروژن و فسفر به عنوان عناصر غذایی ضروری، در رشد و نمو گیاهان مطرح می&lrm;باشند. از طرفی نوع و نحوه مصرف کود، نقش مهمی در کارایی جذب عناصر و صرفه جویی در مصرف آن دارد. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه بهار همدان در سال 1396 اجرا گردید و در آن نوع کود فسفر در سه سطح (عدم مصرف، سوپر فسفات تریپل و دی‌آمونیوم فسفات)، کود نیتروژن در دو سطح (مصرف نواری و پخش سطحی) و رقم سیب زمینی در سه سطح (اگریا، بانبا و سانته) به صورت فاکتوریل در نظر گرفته شدند. بیشترین&lrm;های شاخص سطح برگ (27/5)، سرعت رشد (22/13 گرم بر متر مربع در روز) و ماده خشک کل (86/582 گرم بر متر مربع) از مصرف دی&lrm;آمونیوم فسفات به همراه جایگذاری نیتروژن در رقم آگریا به دست آمدند. نتایج نشان داد که در شرایط کمبود فسفر، شیوه مصرف نیتروژن بر شاخص&lrm;های سطح برگ، سرعت رشد و ماده خشک کل تاثیری نداشت، اما عملکرد غده رقم آگریا در کمبود فسفر با مصرف نواری نیتروژن افزایش نشان داد. در این تحقیق استفاده از دی&lrm;آمونیوم فسفات در مقایسه با سوپر فسفات تریپل سبب افزایش شاخص&lrm;های سطح برگ، سرعت رشد، سرعت رشد نسبی و ماده خشک کل گردید و تاثیر کاربرد نواری نیتروژن همراه سوپر فسفات تریپل بیشتر از دی&lrm;آمونیوم فسفات بود. شاخص کلروفیل در شرایط مصرف دی&lrm;آمونیوم فسفات تحت تاثیر شیوه مصرف نیتروژن قرار نگرفت در حالی&lrm; مصرف نواری نیتروژن با سوپر فسفات تریپل شاخص کلروفیل را 5/6 درصد افزایش داد. نتایج مربوط به عملکرد غده نشان داد، که اگر همراه با سوپر فسفات تریپل کود نیتروژن جایگذاری گردد، عملکرد بانبا 4/25 درصد افزایش می&lrm;یابد. بر اساس نتایج بدست آمده، بالاترین عملکرد غده در هر سه رقم، به ویژه در بانبا و آگریا با مصرف نواری نیتروژن همراه با دی&lrm;آمونیوم فسفات به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

858 - ارزیابی تحمل به کم آبی 10 رقم سیب زمینی (Solanum tuberosum L) بر اساس برخی صفات فیزیولوژیکی و عملکرد غده در منطقه اردبیل
علیرضا نوری احمد نظامی محمد کافی داود حسن پناه

این تحقیق به منظور بررسی صفات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد 10 رقم سیب زمینی تحت شرایط تنش آبی، طی دو سال (1392 و 1393) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل اجرا گردید. آزمایش به صورت اسپیلت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. کرت ا أکثر

این تحقیق به منظور بررسی صفات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد 10 رقم سیب زمینی تحت شرایط تنش آبی، طی دو سال (1392 و 1393) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل اجرا گردید. آزمایش به صورت اسپیلت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. کرت اصلی شامل سه سطح تنش آبی (تامین 100درصد ،80 درصد و 60 درصد نیاز آبی گیاه) و کرت فرعی شامل 10 رقم (خاوران، ساوالان، لوکا، ساتینا، سانته، مارفونا، کایزر، آگریا، آئولا و دراگا) از ارقام تجاری سیب زمینی معرفی شده در 30 سال گذشته بود. در طی دوره رشد، محتوای آب نسبی برگ، نشت الکترولیت ها و شاخص کلروفیل برگ در پنج مرحله رشدی سیب زمینی اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب محتوی آب نسبی برگ ها در مراحل مختلف رشد سیب زمینی نشان داد که اختلاف بین ارقام، سال ها، و اثرمتقابل رقم در تنش آبی در کلیه مراحل رشد، اثرمتقابل رقم در سال در مرحله چهارم رشد و اثرمتقابل رقم، تنش و سال در مراحل اول، دوم و سوم رشدی سیب زمینی معنی دار بودند. از لحاظ میزان نشت الکترولیت ها و شاخص کلروفیل بین سال، سطوح تنش آبی، ارقام و اثر متقابل رقم در تنش آبی در کلیه مراحل رشد اختلاف معنی داری وجود داشت. از نظر شاخص کلروفیل بین سطوح مختلف تنش آبی در مراحل اول، دوم، سوم و پنجم رشدی اختلاف معنی داری مشاهده شد. اختلاف عملکرد غده بین سال، سطوح تنش آبی، ارقام و اثرمتقابل تنش آبی در سـال، رقم در تنش آبی و سـال در رقم معنی دار گردید. براساس نتایج به دست آمده، در شرایط آبیاری عادی ارقام خاوران و ساتینا از محتوای آب نسبی بیشتر، نشت الکترولیت های کمتر، شاخص کلروفیل برگ بالاتر و عملکرد غده بیشتر برخوردار بودند. ارقام کایزر، دراگا و خاوران در شرایط تنش ملایم و ارقام آگریا و دراگا در شرایط تنش شدید میزان محتوی آب نسبی بیشتر و عملکرد غده بالاتر داشتند. ارقام ساوالان، لوکا، ساتینا و مارفونا در شرایط تنش شدید دارای میزان نشت الکترولیت های کمتر و عملکرد غده بیشتر و رقم ساوالان شاخص کلروفیل بالاتر و عملکرد غده بیشتر بودند و به عنوان ارقام متحمل به تنش کم آبی انتخاب شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

859 - اثر نانو ذرات اکسید روی در بهبود خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و اجزای عملکرد سویا (Glycine max L.) رقم ویلیامز تحت تنش شوری
سید فاضل فاضلی کاخکی مرتضی گلدانی

ارزیابی اثر نانواکسید روی بر خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و اجزای عملکرد سویا در شرایط شور طی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 بررسی شد. فاکتور اول چهار سطح شوری آب آبیاری أکثر

ارزیابی اثر نانواکسید روی بر خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و اجزای عملکرد سویا در شرایط شور طی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 بررسی شد. فاکتور اول چهار سطح شوری آب آبیاری (صفر، 4، 5/6 و 9 دسی زیمنس بر متر) و فاکتور دوم سه سطح نانو اکسید روی (ZnO) (صفر، 200 و 400 ppm) بودند. نتایج نشان داد ارتفاع بوته، تعداد برگ، وزن خشک بوته، در شوری 5/6 و 9 دسی زیمنس بر متر و اعمال غلظت ppm200 نانو اکسید روی نسبت به سطح صفر و ppm 400 آن مقدار بیشتری داشت. بیشترین هدایت روزنه ای (µMH2Om-2S-1 2/11)، محتوای نسبی آب برگ (6/83 درصد) و بیشترین شاخص پایداری غشاء (7/80 درصد) از اعمال تیمار ppm 200 نانو اکسید روی در سطح تنش 4 دسی زیمنس بر متر به دست آمد. استفاده از اسپری برگی ppm 200 نانواکسید روی در تمام سطوح تنش شاخص اسپد بیشتر از سایر سطوح صفر و ppm 400 نانو اکسید روی داشت. حداکثر تعداد دانه در بوته (4/11) و وزن دانه در بوته (24/2 گرم) نیز از محلول پاشی غلظت ppm 200 نانو اکسید روی و در شوری 4 دسی زیمنس بر متر حاصل شد. در تمامی سطوح تنش مقادیر صفات مورد بررسی از سطح صفر نانو اکسید روی به سطح ppm 200 افزایش یافت و با افزایش غلظت نانو اکسید روی به ppm 400 به علت ایجاد اثر سمی صفات مورد آزمایش کاهش یافت. به طورکلی، نتایج نشان داد که استفاده از غلظت ppm 200 نانو اکسید روی به صورت محلول پاشی سبب بهبود رشد سویا در شوری 9 و 6 دسی زیمنس بر متر گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

860 - ‌تغییرات عملکرد ذرت سینگل کراس 260 در رژیم‌های مختلف آبی و کود نیتروژن با استفاده از شاخص‌های رشد
مهتا حق جو عبداله بحرانی

به منظور بررسی تأثیر رژیم‌های مختلف آبیاری و کود نیتروژن بر تغییرات شاخص‌های رشد و عملکرد ذرت دانه ای رقم سینگل کراس 260 در استان فارس، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در دو سال زراعی 1390 و 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه أکثر

به منظور بررسی تأثیر رژیم‌های مختلف آبیاری و کود نیتروژن بر تغییرات شاخص‌های رشد و عملکرد ذرت دانه ای رقم سینگل کراس 260 در استان فارس، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در دو سال زراعی 1390 و 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز اجرا شد. کرت‌های اصلی شامل چهار سطح 20، 40، 60 و 80 درصد تخلیه رطوبتی خاک بعد از استقرار گیاه در مرحله 5 برگی، و کرت‌های فرعی شامل چهار سطح نیتروژن خالص 150، 200، 250 و300 کیلوگرم در هکتار بودند. بر اساس نتایج به‌دست آمده مشاهده شد که رابطه مستقیمی بین عملکرد و شـاخص‌های رشـد وجود دارد، به طوری که عملکرد ذرت در تیمار تخلیه رطوبتی 20% و میزان 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حداکثر بود (8877 کیلوگرم در هکتار) و شاخص‌های رشد از وضعیت بهتری نسبت به سایر تیمارها برخوردار بود. نتایج بررسی همچنین نشان داد که با افزایش کود نیتروژن شاخص‌های رشد LAI، NAR ,SLA و RGR در هر تیمار افزایش ولی با کاهش رطوبت، مقادیر آنها کاهش یافتند و کمترین مقادیر آنها در تیمار 80% تخلیه رطوبتی و بیشترین آنها در تیمار20% تخلیه رطوبتی مشاهده شد. در صفت سرعت رشد گیاه (CGR) کمترین میزان مربوط به تیمار 80% تخلیه رطوبتی در سطوح کودی 150 و 300 کیلوگرم در هکتار بود. با بررسی روند منحنی نسبت سطح برگ (LAR) مشخص گردید که این منحنی در ابتدا افزایش یافته و سپس روند کاهشی داشت، که با اعمال تنش آب، سرعت کاهش بیشتر شد. به طورکلی با توجه به نتایج این آزمایش می‌توان بیان کرد که مصرف کود نیتروژن تمام صفات را افزایش داد، هرچند بین تیمار کودی 250 و 300 کیلوگرم در هکتار تفاوت معنی داری از نظر آماری مشاهده نشد. مصرف کود نیتروژن باعث تخفیف اثر سوء کمبود آب گردید و سطح کودی 250 کیلوگرم نیتروژن در تمام سطوح تخلیه رطوبتی، بیشترین اثر را داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

861 - ارزیابی پایداری عملکرد دانه در لاین‌های امیدبخش ماش (Vigna radiata L. Wilczek var. radiata)
رضا سخاوت فرامرز سیدی مجید رخشنده رو

10.30495/JCEP.2023.1892489.1655

مطالعه دقیق ماهیت برهمکنش ژنوتیپ با محیط، امکان شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و سازگار را برای به‌نژادگرها فراهم می‌آورد و همواره یکی از موضوعات مهم در تولید و آزادسازی ارقام جدید پایدار و پرمحصول در طرح‌های به&lrm; نژادی بوده است. به‌منظور بررسی سازگاری عملکرد و اجزای عملک أکثر

مطالعه دقیق ماهیت برهمکنش ژنوتیپ با محیط، امکان شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و سازگار را برای به‌نژادگرها فراهم می‌آورد و همواره یکی از موضوعات مهم در تولید و آزادسازی ارقام جدید پایدار و پرمحصول در طرح‌های به&lrm; نژادی بوده است. به‌منظور بررسی سازگاری عملکرد و اجزای عملکرد هفت لاین امیدبخش ماش به‌همراه شاهد (رقم پرتو)، سه آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سه منطقه ازکشور یعنی خوزستان (مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد دزفول)، گلستان (ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد) و فارس (ایستگاه تحقیقات کشاورزی زرقان) در سال 1394-1393 به‌مدت دو سال اجرا شد. هر کرت آزمایشی شامل چهار خط 4 متری بود. صفات مورد بررسی عبارت بودند از: تعداد شاخه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، طول بوته و عملکرد دانه. تجزیه واریانس مرکب داده ها انجام و به دلیل معنی دار شدن اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و لذا پاسخ مختلف ژنوتیپ‌ها نسبت به محیط های مختلف، برای تعیین سازگاری و پایداری ژنوتیپ ها نسبت به محاسبه آماره &lrm;های پایداری اقدام شد. برای انجام این کار آماره های پایداری واریانس محیطی رومر، ضریب تغییرات محیطی فرانسیس و کاننبرگ، ضریب رگرسیون فینلی و ویلکینسون برای تعیین ژنوتیپ های پایدار محاسبه شدند. همچنین، تجزیه AMMI انجام شد. بر اساس ضریب تغییرات فرانسیس کاننبرگ ژنوتیپ های VC6368(46-40-4) و VC6371-94 و بر اساس ضریب رگرسیون فینلی و ویلکینسون VC6469 و VC3960-88 پایدار بودند. از نظر ضریب تغییرات درون مکانی نیز ژنوتیپ های VC3960-88 و VC6368(46-40-4) پایدار بودند. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه پایداری و در نظر گرفتن عملکرد دانه، وزن دانه و صفات مطلوب، ژنوتیپ های VC6371، VC6368(46-40-4) و VC3960-88 جهت بررسی های بیشتر انتخاب شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

862 - تاثیر کاربرد اوره و نیتراپایرین بر خصوصیات کمی و کیفی ارقام مختلف گندم (.Triticum aestivume L) در شرایط مختلف خاک ورزی
رضا نوذری اسماعیل حدیدی ماسوله اعظم برزویی سعید سیف زاده علی اسکندری

10.30495/JCEP.2022.1918381.1746

به منظور بررسی روش‌های مختلف خاک ورزی و کود اوره همراه با نیتراپایرین بر میزان کلروفیل، پروتئین دانه، عملکرد و اجزاء دو رقم گندم، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ أکثر

به منظور بررسی روش‌های مختلف خاک ورزی و کود اوره همراه با نیتراپایرین بر میزان کلروفیل، پروتئین دانه، عملکرد و اجزاء دو رقم گندم، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل خاک ورزی‌‌‌ (رایج و حداقل)‌‌‌‌‌، کود اوره در سه سطح‌‌‌‌‌ (صفر، 150 کیلو اوره در هکتار و 150 کیلو اوره در هکتار + نیتراپایرین) و ارقام گندم (ارگ و امیدبخش) بودند. نتایج نشان داد که سیستم های خاک ورزی بر صفات مورد بررسی تأثیرگذار بودند به طوری که بیشترین میزان کلروفیل (5/18 میلی گرم در گرم وزن تر) و شاخص سطح برگ (3/78) به ترتیب در خاک ورزی حداقل و رایج به دست آمد. بیشترین میزان پروتئین دانه (14/8 درصد)، عملکرد دانه (668/3 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (42/5 درصد) در خاک ورزی حداقل و تیمار کودی 150 کیلوگرم اوره در هکتار+ نیتراپایرین به دست آمد. کاربرد همزمان اوره و نیتراپایرین باعث افزایش پروتئین دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت شد. هر دو رقم ارگ و امیدبخش بیشترین ارتفاع (به ترتیب 102/16 و 104/66 سانتی متر) و شاخص سطح برگ (به ترتیب 3/8 و 3/9) را در تیمار کودی 150 کیلوگرم اوره در هکتار تولید کردند. اثر متقابل سه گانه خاک ورزی‌‌‌‌، کود و رقم نیز تأثیر معنی‌داری بر وزن خشک برگ، عملکرد دانه‌‌ و عملکرد زیستی داشت. در خاک ورزی حداقل، رقم امیدبخش در تیمار کودی 150 کیلوگرم اوره همراه با نیتراپایرین عملکرد دانه و عملکرد زیستی بهتری نسبت به سایر تیمارها نشان داد. با توجه به نتایج به دست آمده، در شرایط شخم حداقل، رقم امیدبخش و کاربرد اوره همراه با نیتروپایرین توصیه می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

863 - ارزیابی عملکرد دانه و شاخص‌های تحمل به خشکی در لاین‌های گندم تحت شرایط آبیاری مطلوب و محدود در مرحله پرشدن دانه
اسماعیل محمودی سلیمان محمدی جلال صبا

به‌منظور شناسایی لاین یا لاین‌های متحمل به تنش‌رطوبتی بر اساس شاخص‌های مختلف و شناسایی بهترین شاخص‌های تحمل به خشکی، 4 آزمایش در سال 86- 85 در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی میاندوآب، همدان، اردبیل و مشهد با 18 لاین امید‌بخش و دو رقم شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی أکثر

به‌منظور شناسایی لاین یا لاین‌های متحمل به تنش‌رطوبتی بر اساس شاخص‌های مختلف و شناسایی بهترین شاخص‌های تحمل به خشکی، 4 آزمایش در سال 86- 85 در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی میاندوآب، همدان، اردبیل و مشهد با 18 لاین امید‌بخش و دو رقم شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در دو شرایط آبیاری کامل و اعمال تنش ‌رطوبتی در مرحله پرشدن دانه انجـام شـد. نتایج نشان داد که لاین‌های شماره C-80-4)2) و Bkt/90-Zhong 87)8) نام‌گذاری شده به‌نام میهن با توجه به مقادیر بالای شاخص‌های تحمل به خشکی MP، GMP، STI، HARM، RDI و مقادیر کم شاخص‌های TOL و SSI، عملکرد دانه بالا در شرایط مطلوب و تنش رطوبتی در مرحله پرشدن دانه به‌عنوان لاین‌های متحمل به تنش‌ رطوبتی در مرحله پرشدن دانه شناسایی شدند. با توجه به ضرایب همبستگی مثبت و معنی‌دار بین شاخص‌ها با عملکرد دانه در هر دو شرایط آبیاری و بین شاخص‌ها، مشخص گردید که انتخاب بر اساس شاخص‌های GMP، MP، STI و HARM منجر به انتخاب ژنوتیپ‌هایی با عملکرد دانه بالا در هر دو شرایط آبیاری گردید. نتایج تجزیه به عامل‌ها نشان داد که 99.83 درصد از تغییرات کل توسط دو مؤلفه تبیین شدند. مؤلفه اول با توجیه 70.85 درصد از تغییرات، عملکرد بالقوه و تحمل به خشکی (شاخص‌های MP، GMP،STI، HARM، RDI) و مؤلفه دوم با توجیه 28.98 درصد از تغییرات به‌عنوان مؤلفه حساسیت به تنش (شاخص‌های TOL و SSI) نام‌گذاری شدند. تجزیه کلاستر نشان داد شاخص‌های STI، GMP، HARM و MP در یک خوشه و TOL و SSI در خوشه دیگر قرار گرفتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

864 - اثر محلـول پاشی اسید هیـومیک، آهن و روی بر برخی ویژگی های گیـاه روغنی دان سیاه (Guizotia abyssinica L )
علی تدین صدیقه بهشتی

یکی از نیازهای مهم در برنامه‌ریزی زراعی ارزیابی سیستم‌های مختلف تغذیه‌ای گیاه است. با اعمال روش صحیح تغذیه گیاه می‌توان ضمن حفظ محیط‌ زیست، کارایی نهاده‌ها را نیز افــزایش داد. به منظور بررسی اثر محلول پاشی کودهای آلی و ریز مغذی بر برخی خصوصیات گیاه روغنی دان سیاه، آز أکثر

یکی از نیازهای مهم در برنامه‌ریزی زراعی ارزیابی سیستم‌های مختلف تغذیه‌ای گیاه است. با اعمال روش صحیح تغذیه گیاه می‌توان ضمن حفظ محیط‌ زیست، کارایی نهاده‌ها را نیز افــزایش داد. به منظور بررسی اثر محلول پاشی کودهای آلی و ریز مغذی بر برخی خصوصیات گیاه روغنی دان سیاه، آزمایشی به صورت بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل شاهد (عدم مصرف کود)، سه سطح اسید هیومیک (1، 3 و 6 لیتر در هکتار)، آهن (4 در هزار) و روی (4 در هزار) بودند. در این آزمایش صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت و درصد و عملکرد روغن و پروتئین مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد محلول پاشی این مواد افزایش معنی دار کلیه صفات مورد بررسی را در پی داشت. عملکرد روغن با افزایش 63 و 53 درصدی به ترتیب با کاربرد 6 لیتر اسید هیومیک و روی نسبت به کاربرد 1 لیتر در هکتار مشاهده شد که برآیند افزایش عملکرد و افزایش درصد روغن می‌باشد. ضمناً بیشترین درصد پروتئین در تیمار ٦ لیتر در هکتار مشاهده گردید. بیشترین پاسخ صفات ابتدا به کاربرد 6 لیتر در هکتار اسید هیومیک و سپس با محلول پاشی روی حاصل شد که بیانگر محدودیت جذب و احتمالاً کمبود این عناصر در خاک مورد آزمایش است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

865 - ارزیابی ﮊنوتیپ های گندم نان تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی از نظر عملکرد دانه و اجزای آن در منطقه مراغه
الهام مقتدر مظفر روستایی علی فرامرزی جعفر جعفرزاده رقیه دست بری رسول اسلامی محمدباقر خورشیدی بنام

به منظور مطالعه عملکرد دانه و اجزای آن در ﮊنوتیپ های گندم تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی، این پژوهش با 16 لاین و رقم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان دا أکثر

به منظور مطالعه عملکرد دانه و اجزای آن در ﮊنوتیپ های گندم تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی، این پژوهش با 16 لاین و رقم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه در محیط آزمایشی از نظر صفات تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانکل، طول غلاف برگ پرچم، تعـداد سنبلچه بارور، تعـداد سنبلچه غیـر بارور، تعـداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، تعداد روز تا سنبله دهی، ویگـــور (قدرت رشــد) در مرحله ساقه دهی، شـاخص برداشت، و وزن هزار دانه اختلاف معنی داری وجود داشت. در شرایط دیم بیشترین میــزان عملکرد دانه مـــربوط به لاین‌های شماره 4(91-142a 61/3/F35.70/MO73//1D13.1/MLT) و رقم آذر2 با 1895 و 1878کیلوگرم درهکتار و با یک بار آبیاری در زمان کشت ‌لاین های‌ شماره 4و7 (YUMAI13/5/NAI60/3/14.53/ODIN//CI13441) به ترتیب با 2132 و 2285 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه بیشتری داشتند. تجزیه خوشه ای به روش ward، ژنوتیپ های مورد مطالعه را در محیط دیم و آبیاری تکمیلی به ترتیب در چهار و سه گروه متمایز نمود. نتـایج تجزیه علیت در شرایط دیم نشان داد که صفات ویگور در مرحله ساقه دهی، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله بیشترین اثر مستقیم مثبت را بر عملکرد داشتند. همچنین در شرایط آبیاری تکمیلی بیشترین اثر مستقیم مثبت روی عملکرد، مربوط به صفت شاخص برداشت و وزن هزار دانه بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

866 - روند رشد پیاز و اندام هوایی موسیر (.Allium altissimum Regel) در سطوح کود فسفره و تراکم
محمد خیرخواه فاطمه محمدخانی علیرضا دادخواه محمود قربانزاده نقاب

اهلی سازی، کاشت و تولید انبوه موسیر برای جلوگیری از کاهش ذخایر ژنتیکی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این آزمایش با هدف بررسی اثرات سطوح مختلف کود فسفره و تراکم‌های کاشت بر گیاه دارویی و صنعتی موسیر به صورت فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه دا أکثر

اهلی سازی، کاشت و تولید انبوه موسیر برای جلوگیری از کاهش ذخایر ژنتیکی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این آزمایش با هدف بررسی اثرات سطوح مختلف کود فسفره و تراکم‌های کاشت بر گیاه دارویی و صنعتی موسیر به صورت فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی مجتمع آموزش عالی شیروان انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح کود فسفره (صفر، 150، 250، 350 کیلو گرم در هکتار) از منبع سوپرفسفات تریپل و سه سطح تراکم (20، 30، 40 بوته در مترمربع) بودند. نتایج آزمایش نشان داد با افزایش سطوح مختلف کود فسفره وزن، قطر، عملکرد تر و خشک پیازهای مادری به طور معنی‌داری افزایش یافتند اما با بالا رفتن تراکم از وزن، قطر، عملکرد‌ تر و خشک پیازهای مادری کاسته شدند. همچنین، اثر متقابل فسفر و تراکم تاثیر معنی داری بر وزن، قطر، عملکرد تر و خشک پیازهای مادری و شاخص های رشدی مورد ارزیابی شامل شاخص سطح برگ، نسبت سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و بازده آسیمیلاسیون خالص داشتند. بر اساس نتایج این آزمایش می‌توان نتیجه گرفت که موسیر نسبت به استفاده از عناصر غذایی پرمصرف مانند فسفر عکس‌العمل نشان می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

867 - تعیین شاخص های تحمل به خشکی تعدادی از ژنوتیپ های منتخب برنج تحت تنش خشکی در مرحله گلدهی
زینب هروی زاده مرتضی سام دلیری مرتضی مبلغی امیرعباس موسوی مجتبی نشائی مقدم

10.30495/jcep.2020.679064

ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ چالش مهم در ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، معهذا ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و معرفی ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎی متحمل ﺑﻪ ﺗﻨﺶ خشکی ﯾﮑﯽ از راهﮐﺎرﻫﺎی ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳﺖ. ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎی ﻣﺘﺤﻤﻞ و ﺣﺴﺎس ﺑﺮﻧﺞ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ در مرحله گلدهی در شرایط مزرعه ای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺎﺧ أکثر

ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ چالش مهم در ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، معهذا ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و معرفی ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎی متحمل ﺑﻪ ﺗﻨﺶ خشکی ﯾﮑﯽ از راهﮐﺎرﻫﺎی ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳﺖ. ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎی ﻣﺘﺤﻤﻞ و ﺣﺴﺎس ﺑﺮﻧﺞ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ در مرحله گلدهی در شرایط مزرعه ای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺗﺤﻤﻞ و ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ، آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺑﺎ 15 ژﻧﻮﺗﯿﭗ ﺑﺮﻧﺞ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﺑﻠﻮکﻫﺎی ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﮑﺮار در دو ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺪون ﺗﻨﺶ (ﻏﺮﻗﺎب) و ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ در ﺳﺎل زراﻋﯽ 1397 در دو منطقه عباس آباد و کتالم اﺟﺮا ﮔﺮدﯾﺪ. برای ارزیابی میزان حساسیت یا تحمل ژنوتیپ ها به تنش خشکی، عملکرد ژنوتیپ ها در شرایط بدون تنش (Yp) و تنش خشکی (Ys) و میانگین عملکرد کلیه ژنوتیپ ها در شرایط بدون تنش () و تنش ()، شاخص های تحمل تنش، میانگین حسابی (MP)، میانگین هندسی (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، تحمل (TOL)، تحمل به تنش (STI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، شاخص عملکرد (YI) و حساسیت به تنش (SSI) مورد ارزیابی قرار گرفتند. از میان ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫـــﺎی مورد مطالعه ژنوتیپ های شصتک (62/54) و علی کاظمی (92/46) ﺑﻪﺗﺮﺗﯿــﺐ ﺑﯿﺸــﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘــﺪار را ﺑــﺮای شاخص HMﻧﺸﺎن دادﻧﺪ. ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺷــﺎﺧﺺ MP و GMP، ژنوتیپ های شصتک (04/61) و سنگ طارم (15/3) و بر ﻣﺒﻨﺎی شاخص STI ﺑه ترتیب ژنوتیپ های شصتک (54/1) و علی کاظمی (08/1) برتر بودند. ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺷﺎﺧﺺ حساسیت به تنش (SSI) و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار شاخص پایداری عملکرد (YSI) ﺑـــﺎ روﻧـــﺪ رﺗﺒـــﻪ ﻣﺸـــﺎﺑﻪ ﺑـــﻪﺗﺮﺗﯿـــﺐ ﺑـــﺮای ژنوتیپ های شیرودی (32/0) و خزر (76/0) ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ. ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺷــﺮاﯾﻂ ﺗــﻨﺶ (Ys) ارﺗﺒــﺎط ﻣﺜﺒــﺖ و ﻣﻌﻨﯽداری ﺑــﺎ ﻫﻤــﻪ ﺷــﺎﺧﺺﻫﺎی ﺗﻨﺶ به جز شاخص های تحمل (TOL) و میانگین هندسی (GMP) ﻧﺸﺎن داد. تجزیه کلاستر بر اساس 10 شاخص مورد مطالعه در شرایط تنش خشکی باعث تشکیل 2 گروه گردید. بر اساس نتایج تجزیه به مؤلفه های اصلی، دو مؤلفه اول بیش از 6/92 درصد از اطلاعات کل را شامل شدند. مؤلفه اول 76/58 درصد تغییرات کل را توجیه کرد. با توجه به شاخص تحمل خشکی ژنوتیپ های شصتک، علی کاظمی و سنگ طارم نظر به دارا بودن بیشترین میزان عملکرد در هر دو شرایط محیطی و داشتن شاخص تحمل به تنش بالا به عنوان ژنوتیپ های متحمل پیشنهاد می شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

868 - بررسی عملکرد و صفات فیزیولوژیکی و فنولوژیکی مرتبط با آن در ارقام مختلف کلزا (Brassica napus L.)
عباس فروغی عباس بیابانی علی راحمی قربانعلی رسام

خصوصیات فیزیولوژیکی و فنولوژیکی ارقام و لاین‌های مختلف کلزا و نیز ارتباط بین این صفات و عملکرد دانه در تعداد 20 رقم و لاین کلزا در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی 94-1393 و 95-1394 در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی شیروان واقع در خراسان شمال أکثر

خصوصیات فیزیولوژیکی و فنولوژیکی ارقام و لاین‌های مختلف کلزا و نیز ارتباط بین این صفات و عملکرد دانه در تعداد 20 رقم و لاین کلزا در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی 94-1393 و 95-1394 در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی شیروان واقع در خراسان شمالی مورد بررسی قرار گرفتند. در طول فصول زراعی علاوه بر ثبت صفات فنولوژیک، نمونه‌برداری‌های تخریبی برای محاسبه صفات فیزیولوژیک مانند شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک و اندازه‌گیری نور و ضریب خاموشی نور صورت گرفت. در پایان فصول زراعی عملکرد و اجزای عملکرد و صفات مورفولوژیک و درصد روغن ارقام اندازه‌گیری شدند. تجزیه به عامل‌ها جهت توصیف رابطه بین صفات مورد مطالعه با استفاده از میانگین 23 صفت و به روش تجزیه به مؤلفه‌های اصلی صورت گرفت. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد که چهار مؤلفه اول مجموعاً 99 درصد تنوع کل موجود در بین داده‌ها را توجیه کردند. سهم هر کدام از دو مؤلفه اول به‌ترتیب حدود 8/83، 1/13درصد در سال اول و 3/83، 6/11 درصد در سال دوم بودند. از آن‌جا که مجموع سهم مؤلفه سوم و چهارم از کل تغییرات هر دو سال آزمایش کمتر از چهار درصد است؛ بنابراین، از دو مؤلفه اول و دوم که بیش از 96 درصد تغییرات را توجیه می‌کنند برای انتخاب ترکیب برتر استفاده شد و دیاگرام‌های مربوطه ترسیم شدند. بر این اساس، ارقامی که با جهت مثبت محور اول مرتبط بودند ارقام پر محصول با عملکرد بیولوژیک بالا، تعداد خورجین زیاد، طول دوره گل‌دهی طولانی و عملکرد روغن در نظر گرفته شدند (گروه A). در این ارقام پر شدن دانه در زمان نسبتاً کوتاه‌تری انجام می‌گیرد. در مقابل، ارقام گروه Bدر نقطه مقابل ارقام گروه A قرار گرفته‌اند و در جهت منفی محور اول مرتبط می‌باشند. از طرف دیگر ارقام با وزن مثبت بیشتر بر روی محور دوم، ارقامی هستند با شاخص برداشت بالا، تعداد زیاد خورجین در بوته که روز تا شروع ساقه‌دهی آن‌ها طولانی‌تر ولی فاصله کاشت تا شروع رزت کوتاه‌تری دارند گروه C محسوب شدند. ارقام گروه D دارای وزن منفی بیشتر بر روی محور دوم می‌باشند. میانگین عملکردهای ارقام در سال اول 80/453 گرم در متر مربع و در سال دوم 84/401 گرم در متر مربع بودند. بخشی از کاهش عملکرد مرتبط با کاهش شاخص‌های رشد (عملکرد بیولوژیک) و بخشی دیگر مرتبط با کاهش شاخص برداشت می‌باشد که ناشی از کاهش معنی‌دار تشعشع بین دو سال است. در مجموع، سه رقم Bilbao، Traviata و Slm046 از بیشترین ارتباط مثبت با محور اول برخوردار بودند (گروه A). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

869 - ارزیابی ارقام کلزا در شرایط تنش خشکی
نعیم جمشیدی امیرحسین شیرانی راد فاطمه تخت چین پریسا ناظری مهدی غفاری

به منظور ارزیابی ارقام کلزا در شرایط تنش خشکی،آزمایشی در دو سال به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در منطقه کرج اجرا گردید. در این پژوهش، آبیاری به عنوان عامل اصلی در دو سطح شامل آبیاری معمول (80 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و تنش خشکی أکثر

به منظور ارزیابی ارقام کلزا در شرایط تنش خشکی،آزمایشی در دو سال به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در منطقه کرج اجرا گردید. در این پژوهش، آبیاری به عنوان عامل اصلی در دو سطح شامل آبیاری معمول (80 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و تنش خشکی به صورت قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی و ارقام به عنوان عامل فرعی در 12 سطح شامل ارقام Licord، Okapi، SLM046، RGS003، Hyola420، Option500، Orient، Opera، Hyola401، زرفام، طلایه و ساریگل بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی در بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، عملکرد دانه و عملکرد روغن و افزایش شاخص برداشت گردید، در حالی که تأثیر معنی داری بر درصد روغن دانه نداشت. ارقام مورد آزمون از نظر تمام صفات مورد ارزیابی تفاوت معنی داری با هم داشتند. ارقام زرفام و SLM046 در شرایط آبیاری معمول به ترتیب با 3771 و 3727 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش خشکی به ترتیب با میانگین 2705 و 2663 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد دانه را داشتند. ارقام مذکور از نظر عملکرد روغن نیز تحت هر دو تیمار آبیاری بالاترین میزان صفت یاد شده را به خود اختصاص دادند. بنابراین، می توان ارقام زرفام و SLM046 را به عنوان ارقامی با ثبات تولید قابل قبول در شرایط معمول و نیز شرایط تنش بعد از خورجین دهی معرفی نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

870 - تاثیر تنش گرمای انتهای فصل بر خصوصیات زراعی و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های کلزا (Brassica napus L) در رامهرمز
سحر کلاه‌کج مهرو مجتبایی زمانی

10.30495/JCEP.2022.1899432.1687

دما در دوره گلدهی و دانه&lrm;‌بندی شاخص بسیار با اهمیتی برای تخمین پتانسیل عملکرد دانه کلزا محسوب می‌شود. به منظور ارزیابی تاثیر مواجهه با تنش گرمای ناشی از تاخیر در کاشت بر خصوصیات زراعی ژنوتیپ‌های مختلف کلزا (شامل هایولا420، هایولا50، هایولا60، سان37، سان34 و دلگان)، أکثر

دما در دوره گلدهی و دانه&lrm;‌بندی شاخص بسیار با اهمیتی برای تخمین پتانسیل عملکرد دانه کلزا محسوب می‌شود. به منظور ارزیابی تاثیر مواجهه با تنش گرمای ناشی از تاخیر در کاشت بر خصوصیات زراعی ژنوتیپ‌های مختلف کلزا (شامل هایولا420، هایولا50، هایولا60، سان37، سان34 و دلگان)، دو آزمایش جداگانه در دو تاریخ کاشت متداول (21 آبان ماه) و تاخیری (26 آذر ماه)، هر کدام در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز اجرا شد. هر تاریخ کاشت به عنوان یک محیط در نظر گرفته شد و داده‌های حاصل در نهایت تجزیه مرکب شدند. نتایج نشان داد که با تاخیر در کاشت و وقوع تنش گرما در مرحله گلدهی و دانه بستن، تعداد گل باز شده روی ساقه اصلی، درصد گل‌های منتهی به خورجین، تعداد خورجین در بوته، تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، طول خورجین، ارتفاع بوته و طول دوره زایشی ژنوتیپ‌ها کاهش یافت و منجر به کاهش معنی‌دار عملکرد دانه شد. کاهش تعداد خورجین در بوته بیشترین سهم در کاهش عملکرد دانه را به خود اختصاص داد. در تاریخ کاشت متداول، عملکرد دانه در هایولا 420 و سان 34 بیشتر از سایر ژنوتیپ‌ها بود و در شرایط تنش گرمای ناشی از تاخیر در کاشت، هایولا50 و سپس سان 34 بیشترین و دلگان کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. کمترین درصد کاهش عملکرد ناشی از تاخیر در کاشت به هایولا50 تعلق داشت (55 درصد) و بر اساس شاخص حساسیت به تنش، ژنوتیپی نیمه متحمل به تنش گرمای انتهای فصل شناخته شد. در تاریخ کاشت متداول، ژنوتیپ‌هایی که سریع تر به مرحله‌گلدهی رسیدند ولی دوره گلدهی طولانی‌تری داشتند از عملکرد بالاتری برخوردار بودند، در مقابل، در تاریخ کاشت تاخیری همبستگی منفی و معنی‌داری بین طول دوره گلدهی با تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و عملکرد دانه مشاهده شد. ژنوتیپ سان34 در هر دو تاریخ کاشت متداول و تاخیری از عملکرد بالایی برخوردار بود و به عنوان ژنوتیپی مناسب برای دستیابی به عملکردی پایدار در منطقه رامهرمز می تواند مورد توجه قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

871 - اثر پرایمینگ بذر بر برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک، عملکرد و پروتئین دانه در سه رقم گندم (Triticum aestivum L) دیم
کیانوش صفری یوسف سهرابی عادل سی‌وسه مرده شهریار ساسانی

10.30495/jcep.2021.687067

بررسی اثر تیمارهای پرایمینگ بذر بر عملکرد سه رقم گندم نان ریژاو، سرداری و کریم طی مطالعه‌ای در مزرعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سال‌های 95-1394 و 96-1395 انجام شد. بیشترین میانگین درصد پوشش گی أکثر

بررسی اثر تیمارهای پرایمینگ بذر بر عملکرد سه رقم گندم نان ریژاو، سرداری و کریم طی مطالعه‌ای در مزرعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سال‌های 95-1394 و 96-1395 انجام شد. بیشترین میانگین درصد پوشش گیاهی در ابتدای فصل رشد با 9/39 درصد از رقم سرداری و تیمار اوره 4 گرم در لیتر به دست آمد. بیشترین شاخص پایداری غشای برگ پرچم با 6/71 درصد در رقم کریم با استفاده از سولفات روی آبدار 3/0 درصد مشاهده شد. کمترین میانگین سرعت از دست دادن آب برگ پرچم از رقم کریم و تیمار سولفات روی آبدار 3/0 درصد برابر با 6/30 درصد به دست آمد. همچنین، بیشترین عملکرد دانه از رقم ریژاو و تیمار پرایمینگ بذر با اوره 4 گرم در لیتر (4/2801 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. بیشترین میانگین درصد پروتئین دانه به روش NIR از رقم کریم و تیمارهای اوره با غلظت 4 گرم در لیتر (32/12 درصد)، اسید آسکوربیک (31/12 درصد) و جیبرلیک اسید (18/12 درصد) با غلظت 100 میلی‌گرم بر لیتر به دست آمد. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، تیمارهای پرایمینگ با اوره 4 گرم در لیتر، سولفات روی آبدار 3/0 درصد، اسید آسکوربیک 100 میلی‌گرم بر لیتر و کلرید پتاسیم 100 میلی‌مولار دارای بیشترین میانگین های عملکرد دانه بودند. بر اساس مجموع صفات اندازه&lrm;گیری شده در طول فصل رشد، مقادیر عملکرد و پروتئین دانه، تیمارهای اوره با غلظت 4 گرم در لیتر، سولفات روی با غلظت 3/0 درصد، اسید آسکوربیک با غلظت 100 میلی گرم بر لیتر و پتاسیم کلراید با غلظت 100 میلی گرم در لیتر به&lrm;عنوان تیمارهای مناسب و برتر پرایمینگ‌بذر در این تحقیق شناسایی و قابل توصیه هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

872 - اثر مقادیر مختلف پتاسیم بر عملکرد و شاخص های رشد سیب زمینی در شرایط آب و هوایی مشهد
علیرضا سبحانی حسن حمیدی

به منظور بررسى اثر مقادیر مختلف پتاسیم بر عملکرد غده و شاخص های رشد سیب زمینى آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزى و منابع طبیعی خراسان رضوی (مشهد) در سال زراعی 90-1389 انجام شد. در این تحقیق از اکسید پتاسیم (K2O) در سطوح 0، 90، 180 و 270 کیلوگرم در هکتار استفاده شد. با اف أکثر

به منظور بررسى اثر مقادیر مختلف پتاسیم بر عملکرد غده و شاخص های رشد سیب زمینى آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزى و منابع طبیعی خراسان رضوی (مشهد) در سال زراعی 90-1389 انجام شد. در این تحقیق از اکسید پتاسیم (K2O) در سطوح 0، 90، 180 و 270 کیلوگرم در هکتار استفاده شد. با افزایش میزان پتاسیم عملکرد غده سیب زمینی به طور معنی داری افزایش یافت. در تیمارهای مصرف 0، 90، 180 و 270 کیلوگرم اکسید پتاسیم در هکتار عملکرد غده به ترتیب 18.9 ،21.59، 22.26 و 24.94 تن در هکتار بود. افزایش مصرف پتاسیم باعث بالا رفتن وزن خشک کل (TDM)، وزن خشک ساقه، برگ، ریشه و غده، شاخص سطح برگ (LAI)، دوام سطح برگ (LAD)، سرعت رشد محصول (CGR) و سرعت جذب خالص (NAR) سیب زمینی شد. مصرف 270 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم، بیشترین ماده خشک گیاه معادل 835 گرم در مترمربع و عدم مصرف پتاسیم کمترین ماده خشک گیاهى معادل 778 گرم در مترمربع را تولید نمود. حداکثر ماده خشک ساقه در 1800 درجه روز رشد (GDD)، حداکثر ماده خشک ریشه درGDD 1600، حداکثر ماده خشک برگ درGDD 1500 و حداکثر ماده خشک غده در GDD 2300 به دست آمد. حداکثر وزن خشک ساقه 324.86 گرم در مترمربع، حداکثر وزن خشک برگ 171 گرم در متر مربع، حداکثر وزن خشک ریشه 26.1 گرم در مترمربع و حد اکثر وزن خشک غده 500 گرم در متر مربع در تیمار مصرف 270 کیلوگرم در هکتار پتاسیم به دست آمد. بیشترین مقدار LAD در تیمار 270 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم به میزان 309.37 متر مربع بر درجه روز رشد و در GDD1600 تولید شد. به طور کلی، نتایج نشان داد که مصرف اکسید پتاسیم باعث بهبود روند تغییرات کلیه شاخص های رشد در سیب زمینی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

873 - پاسخ شاخص های فیزیولوژیک ارقام گوجه فرنگی (Lycopersicon esculentum Mill) به مصرف کودهای دامی، شیمیایی و تلفیقی
سجاد نصیری سهراب محمودی محمدعلی بهدانی علیرضا صمدزاده

به منظور بررسی تاثیر مصرف کودهای دامی، شیمیایی و تلفیقی بر عملکرد و برخی شاخص های فیزیولوژیکی ارقام مختلف گوجه فرنگی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 1393 انجا أکثر

به منظور بررسی تاثیر مصرف کودهای دامی، شیمیایی و تلفیقی بر عملکرد و برخی شاخص های فیزیولوژیکی ارقام مختلف گوجه فرنگی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 1393 انجام شد. در این آزمایش از سه نوع کود دامی، شیمیایی و تلفیقی به عنوان عامل اصلی و سه رقم اوربانا، سوپر چیف و سوپر مجار به عنوان عامل فرعی استفاده شدند. شاخص های رشد مورد بررسی شامل شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و سرعت ماده سازی خالص بودند و نمونه ها پس از استقرار گیاه، هر 10روز یک بار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثرات کود و رقم بر این شاخص ها معنی دار شدند. بیشترین (3.56) و کمترین (3) شاخص سطح برگ به ترتیب به تیمار کود شیمیایی و کود دامی تعلق داشتند. همچنین، رقم اوربانا نیز با میزان LAI برابر (4) بیشترین و رقم سوپر چیف با LAI برابر (2.78) کمترین شاخص سطح برگ را به خود اختصاص دادند. در این آزمایش، بیشترین سرعت رشد محصول (CGR) در اثر استفاده از تیمارهای کود تلفیقی در رقم اوربانا و کمترین آن در اثر کود دامی در رقم سوپر چیف مشاهده شدند. همچنین، گیاهان تحت تیمار کود شیمیایی بالاترین سرعت رشد نسبی را تولید کردند و گیاهان با تیمارهای کود تلفیقی و کود دامی بعد از آن قرار گرفتند. در انتهای فصل رشد بیشترین عملکرد مربوط به مصرف کود شیمیایی و پس از آن تلفیقی بودند. این آزمایش می تواند در جهت نقش کودهای آلی در تولید مواد غذایی با کمیت و کیفیت مطلوب مورد استفاده کشاورزان این منطقه و سایر مناطق مشابه قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

874 - بررسی شاخص های جوانه زنی بذر و میـزان جذب سدیم، کلر، کلسیم و پتاسیم بخش های مختلف گیاهچه ذرت شیرین هیبرید (KSC 403 (Zea Mays L var. Saccharata تحت تنش شوری و پرایمینگ
مجید نصراله الحسینی آتنا رحمانی سعید خاوری خراسانی

به منظور مطالعه اثرات پرایمینگ بر شاخص های جوانه زنی و میزان عناصر در مراحل اولیه رشد ذرت شیرین رقم KSC 403 آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در سال 1389 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 6 سطح پرایمینگ (بذرها بدون پرایمینگ، پرایمینگ با آب مع أکثر

به منظور مطالعه اثرات پرایمینگ بر شاخص های جوانه زنی و میزان عناصر در مراحل اولیه رشد ذرت شیرین رقم KSC 403 آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در سال 1389 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 6 سطح پرایمینگ (بذرها بدون پرایمینگ، پرایمینگ با آب معمولی، پرایمینگ با آب مقطر، پرایمینگ باکلرید سدیم، کلرید پتاسیم، کلرید کلسیم آبدار) و پنج سطح تنش شوری (صفر، 4، 8، 12و 16 دسی زیمنس برمتر نمک کلرید سدیم) بود. صفات مورد بررسی شامل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن تازه و وزن خشک گیاهچه، نسبت ریشه چه به ساقه چه و تعیین میزان سدیم، کلر، کلسیم و پتاسیم در بخش های مختلف گیاهچه (ساقه، ریشه و بذر) بود. نتایج آزمایش بیانگر آن است که با افزایش سطح تنش شوری تمامی پارامترهای اندازه گیری شده، کاهش یافتند. در این بین تیمار با پرایمینگ کلرید کلسیم آبدار نسبت به سایر تیمارها به تنش شوری پاسخ بهتری داد. نتایج نشان دادکه با افزایش میزان نمک کلرید سدیم، میزان جذب سدیم افزایش و میزان جذب کلسیم و پتاسیم کاهش می یابد.کاربرد کلرید کلسیم آبدار به دلیل تحریک سلولی و در اختیار قرار دادن کلسیم بیشتر در محیط رشد حاوی نمک، منجر به بهبود پارامترهای رشد گیاهچه می شود. تیمارکلرید کلسیم آبدار در تمام صفات به جز میزان سدیم و پتاسیم، بالاترین میزان را به خود اختصاص داد و بیان گر بهبود کارایی بذور تحت تاثیر تنش شوری در مجاورت کلسیم است و می تواند جهت بهبود در جوانه زنی مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

875 - اثر تغییر اقلیم بر تبخیر و تعرق، شاخص سطح برگ و شاخص‌های رشدی نخود(Cicer arietinum L) در شرایط محیطی گنبد
علی راحمی کاریزکی نبی خلیلی اقدم کورش ثنائی

10.30495/JCEP.2022.1902577.1695

از مهم‌ترین مسایلی که طی دهه‌های اخیر در بخش کشاورزی نمود یافته و تولید محصولات زراعی را با محدودیت مواجه ساخته است، تغییرات اقلیم می‌باشد. در این مطالعه برای شبیه سازی اثر تغییر اقلیم بر تبخیر و تعرق، شاخص سطح برگ و شاخص‌های رشدی دانه نخود در شهرستان گنبد از مدل SSM-i أکثر

از مهم‌ترین مسایلی که طی دهه‌های اخیر در بخش کشاورزی نمود یافته و تولید محصولات زراعی را با محدودیت مواجه ساخته است، تغییرات اقلیم می‌باشد. در این مطالعه برای شبیه سازی اثر تغییر اقلیم بر تبخیر و تعرق، شاخص سطح برگ و شاخص‌های رشدی دانه نخود در شهرستان گنبد از مدل SSM-iLegum-Chickpea در بازه زمانی 1395-1371 استفاده شد. سناریوهای مورد بررسی شامل افزایش درجه حرارت به میزان دو، چهار و 6 درجه، افزایش غلظت CO2 به میزان دو برابر و کاهش بارندگی به میزان دو درصد و ترکیبی از حالات فوق که در کل 9 سناریو بودند. جهت سناریوهای افزایش دما، میزان تغییرات به درجه حرارت حداکثر و حداقل روزانه افزوده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در شرایط دیم و آبی اثر سناریوهای تاریخ کاشت و تغییر اقلیم بر روی تمام صفات اعم از طول دوره پرشدن دانه، سرعت پرشدن دانه، تبخیر و تعرق، شاخص سطح برگ و نیتروژن کل دانه به استثنای شاخص برداشت نیتروژن در شرایط دیم، در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار است. اما اثر متقابل تاریخ کاشت و تغییر اقلیم تنها بر روی صفات تبخیر و تعرق و شاخص سطح برگ در سطح احتمال یک درصد و شاخص برداشت نیتروژن در شرایط آبی در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار شد. اثر مستقیم دو برابر شدن CO2 نیز باعث افزایش 2/6 درصدی شاخص برداشت نیتروژن شد. همچنین، بهترین تاریخ کشت برای نخود در شرایط آب و هوایی شهر گنبد، ابتدای آذرماه به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

876 - تأثیر کاربرد قارچ میکوریزا و باکتری های حل کننده فسفات بر عملکرد ذرت (Zea mays L.) سینگل کراس 704 تحت رژیم های آبیاری
خوشناز پاینده مانی مجدم نازلی دروگر

10.30495/jcep.2019.669696

امروزه کاربرد قارچ های میکوریزی به منظور بهبود شرایط تغذیه ای گیاه و افزایش مقاومت آن در برابر تنش های محیطی از جمله کمبود آب قابل دسترس به طور گسترده ای در کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق بر اساس آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل أکثر

امروزه کاربرد قارچ های میکوریزی به منظور بهبود شرایط تغذیه ای گیاه و افزایش مقاومت آن در برابر تنش های محیطی از جمله کمبود آب قابل دسترس به طور گسترده ای در کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق بر اساس آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 97 در منطقه حمیدیه اجرا گردید. تیمار رژیم های آبیاری در سه سطح (60، 90 و 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) در کرت های اصلی و اثر توأم قارچ میکوریزا و باکتری های حل کننده فسفات در چهار سطح (عدم کاربرد میکوریزا و باکتری های حل کننده فسفات (شاهد)، کاربرد میکوریزا، کاربرد توأم میکوریزا و باکتری های حل کننده فسفات و کاربرد باکتری های حل کننده فسفات) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر رژیم های آبیاری و اثر توأم قارچ میکوریزا و کود زیستی فسفر بر شاخص سطح برگ، درصد همزیستی، تعداد دانه در ردیف بلال، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی دار بودند. مقایسه میانگین ها نشان داد که تیمار توأم قارچ میکوریزا و باکتری های حل کننده فسفات حداکثر تعداد دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف بلال، وزن هزار دانه و شاخص سطح برگ را به خود اختصاص داد. بیشترین عملکرد دانه (با میانگین 55/6400 کیلوگرم در هکتار) از تیمار 60 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر و کاربرد توأم میکوریزا و باکتری های حل کننده فسفات و کمترین عملکرد دانه از تیمار 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر و عدم کاربرد میکوریزا و باکتری های حل کننده فسفات به دست آمدند. در مجموع، جهت دست یابی به حداکثر عملکرد کمّی، کشت گیاه ذرت با کاربرد اثر توأم میکوریزا و باکتری های حل کننده فسفات در شرایط رطوبتی مناسب می تواند در شرایط منطقه تحت آزمایش مورد توجه باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

877 - ارزیابی تحمل به خشکی اکوتیپ های شبدر یک ساله با استفاده از شاخص‌های تحمل به خشکی
شیرین نیکو محمود پوریوسف میاندوآب عبداله حسن زاده قورت تپه

به منظور ارزیابی و شناسایی اکوتیپ‌های متحمل به خشکی شبدر یک ساله، تعداد هفده اکوتیپ از گونه‌های شبدر به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، تحت دو شرایط تنش خشکی (دیم) و بدون تنش (فاریاب) در مزرعه تحقیقاتی ساعتلوی ارومیه مورد آزمایش أکثر

به منظور ارزیابی و شناسایی اکوتیپ‌های متحمل به خشکی شبدر یک ساله، تعداد هفده اکوتیپ از گونه‌های شبدر به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، تحت دو شرایط تنش خشکی (دیم) و بدون تنش (فاریاب) در مزرعه تحقیقاتی ساعتلوی ارومیه مورد آزمایش قرار گرفتند. در این مطالعه عملکرد اکوتیپ ها در شرایط بدون تنش (Yp) و دارای تنش (Ys) با استفاده از شاخص های تحمل از جمله میانگین بهره وری (MP)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، حساسیت به تنش (SSI) و تحمل تنش (STI)، ارزیابی شدند. اختلاف معنی‌داری میان اکوتیپ‌ها از نظر عملکردهای آبی و دیم دیده شد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی و امکان انتخاب برای تحمل به خشکی و استفاده از آنها در مطالعات ژنتیکی و اصـلاحی بعدی می‌باشد. همبستگی بالاتر شاخص‌های MP، GMP، HM و STI با عملکرد اکوتیپ ها در شرایط تنش و بدون تنش می تواند به عنوان یک معیار ارزیابی تحمل به خشکی آنها به کار رود. در محیط دارای تنش و بدون تنش بیشترین عملکرد و بیشترین مقـادیر این شـاخص‌ها متعلق به اکوتیپ شماره 11 (Trifolium resupinatum L.) بــود. تجــزیه خوشــه ای اکوتیپ‌های مقــاوم شمــاره 11، 2 و 13 مــــربوط به (T. resupinatum L.) و 8 و 10 مربوط به(T. echinatum L.) را در یک گروه و بقیه اکوتیپ‌ها را در گروه دیگر به عنوان اکوتیپ‌های حساس قرار داد. با توجه به این چهار شاخص و عملکرد بالا در محیط تنش و بدون تنش و همچنین نمودار چند متغیره ی بای پلات، اکوتیپ شماره 11 (T. resupinatum L.) به عنوان بهترین اکوتیپ متحمل به خشکی تشخیص داده شد. بود تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

878 - تأثیر کود نیتروژن و باکتری محرک رشد بر شاخص‌های رشد چغندرقند (Beta vulgaris L) در کشت تأخیری
نصرت الله نصرت مرتضی گلدانی جواد رضایی

10.30495/jcep.2020.679069

درکشت تأخیری چغندرقند، استفاده از کود نیتروژن و باکتری محرک رشد، می‌توانند در تسریع رشد و جبران زمان از دست ‌رفته، اهمیت زیادی داشته باشند. برای بررسی این موضوع آزمایشی در سال 1397 به‌صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۳ تکرار در مزرعه تحقیقا أکثر

درکشت تأخیری چغندرقند، استفاده از کود نیتروژن و باکتری محرک رشد، می‌توانند در تسریع رشد و جبران زمان از دست ‌رفته، اهمیت زیادی داشته باشند. برای بررسی این موضوع آزمایشی در سال 1397 به‌صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۳ تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. عامل‌های مورد مطالعه شامل تاریخ کاشت با دو سطح (تاریخ کاشت معمول و تاریخ کاشت تأخیری) به‌عنوان عامل اصلی، کود نیتروژن با دو سطح مصرف کود نیتروژن بر اساس مقدار توصیه شده (300 کیلوگرم در هکتار) و ۲۵ درصد کمتر از مقدار توصیه شده (225 کیلوگرم در هکتار) به‌عنوان عامل فرعی و باکتری محرک رشد با دو سطح (مایه زنی با باکتری و بدون باکتری) به‌عنوان عامل فرعی فرعی درنظر گرفته شدند. صفات مورد مطالعه شامل شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک کل، سرعت رشد، سرعت رشد نسبی و سرعت فتوسنتز خالص بودند. بررسی این آزمایش نشان داد بیشترین شاخص سطح برگ (05/3)، ماده خشک (2898 گرم بر مترمربع در واحد حرارتی)، سرعت رشد، سرعت رشد نسبی و سرعت فتوسنتز خالص در هر دو تاریخ کاشت معمول و تأخیری، مربوط به تیمار کود نیتروژن براساس توصیه همراه با مایه زنی باکتری بودند. کمترین مقدار این صفات در هر دو تاریخ کاشت با کود نیتروژن ۲۵ درصد کمتر ازتوصیه با عدم مایه زنی باکتری محرک رشد به دست آمدند. عملکرد ریشه نیز در تیمار باکتری محرک رشد در دو تاریخ کاشت معمول و تأخیری نسبت به دیگر تیمارها به طور معنی داری 10 درصد برتری نشان داد. بر این اساس، به نظر می‌رسد در کشت تأخیری برای جبران زمان از دست ‌رفته در گیاه چغندرقند استفاده تلفیقی از کودهای شیمیایی و زیستی مؤثر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

879 - اثر رژیم آبیاری و سوپرجاذب بر خصوصیات کمّی و کیفی چغندرقند ( Beta vulgaris L.)
معروف خلیلی حمزه حمزه

10.30495/jcep.2019.669706

به منظور بررسی اثر اعمال رژیم آبیاری و سوپرجاذب بر خصوصیات کمّی و کیفی چغندر قند رقم رستار، آزمایشی در سال زراعی 1396 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشاورزی دانشگاه مهاباد اجرا گردید. رژیم آبیاری شامل سه سطح 60، 120 و 180 م أکثر

به منظور بررسی اثر اعمال رژیم آبیاری و سوپرجاذب بر خصوصیات کمّی و کیفی چغندر قند رقم رستار، آزمایشی در سال زراعی 1396 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشاورزی دانشگاه مهاباد اجرا گردید. رژیم آبیاری شامل سه سطح 60، 120 و 180 میلی‌متر تبخیر از تشتک کلاس A که به کرت‌های اصلی و پلیمر سوپرجاذب A200 در چهار سطح صفر، 50، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار به کرت‌های فرعی اختصاص یافتند. نتایج نشان داد اثر ساده رژیم آبیاری و سوپرجاذب بر کلیه صفات به غیر از ضریب استحصال قند معنی دار بود. اثر متقابل دو عامل بر وزن خشک اندام هوایی، عیار قند، عملکرد ریشه و عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند خالص معنی دار بود. مقایسه میانگین رژیم های آبیاری نشان داد که بالاترین شاخص سطح برگ، طول غده و محتوی آب نسبی برگ و کمترین درصد قند خالص به ترتیب به رژیم آبیاری، پس از 60 میلی متر تبخیر، اختصاص داشت. کاربرد سطوح 50 و 150 کیلوگرم در هکتار سوپر جاذب بیشترین شاخص سطح برگ، طول غده و محتوی آب نسبی برگ و کمترین درصد قند خالص را به خود اختصاص دادند. در این مطالعه بالاترین وزن خشک اندام هوایی، عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص و خالص و کمترین درصد عیار قند در رژیم آبیاری بعد از 60 میلی متر تبخیر و استفاده از 200 کیلوگرم در هکتار سوپر جاذب مشاهده شد. بررسی برهمکنش مقدار مصرف آب و سوپرجاذب نشان داد تیمار عدم کاربرد سوپرجاذب و آبیاری بعد از 60 میلی متر تبخیر و تیمارهای کاربرد 50، 150 و 200 کیلوگرم سوپرجاذب در هکتار در رژیم آبیاری بعد از 120 میلی متر تبخیر و همچنین تیمار کاربرد 150 و 200 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب در رژیم آبیاری بعد از 180 میلی متر تبخیر، اختلاف معنی دار از نظر عملکرد قند خالص نشان ندادند، بنابراین، کاربرد 150 کیلوگرم سوپرجاذب در هکتار در شرایط آبیاری بعد از 180 میلی متر تبخیر می تواند عملکرد قند خالص مشابه تیمار عدم کاربرد سوپرجاذب و آبیاری بعد از 60 میلی متر تبخیر در چغندرقند داشته و منجر به صرفه جویی 8650 مترمکعب آب در هکتار شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

880 - تاثیر پیش تیمارهای فیزیکی و هیدروپرایمینگ بذر بر برخی صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک همیشه بهار رقم کم پر (Calendula officinalis)
سحر باصرکوچه باغ فرهاد فرح وش بهرام میرشکاری فرخ رحیم زاده خویی حمداله کاظمی‌اربط

تأثیر تیمارهای مختلف بذر بر جوانه زنی همیشه بهار طی آزمایشی در سال 1391 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها شامل تیمار اولتراسونیک با حداکثر 3 وات بر سانتی متر مر أکثر

تأثیر تیمارهای مختلف بذر بر جوانه زنی همیشه بهار طی آزمایشی در سال 1391 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها شامل تیمار اولتراسونیک با حداکثر 3 وات بر سانتی متر مربع و تیمار اشعه گاما و بتا (با شدت ثابت2 میکروکوریل) به مدت 10دقیقه، تیمار لیزر (با طول موج 6328 آنگستروم) و میدان مغناطیسی (با شدت 40 میلی تسلا) در سه زمان 5 ،10 و 15 دقیقه بر بذرهای خیس شده، هیدروپرایمینگ به مدت 24 ساعت و شاهد بودند. نتایج نشان داد که وقتی بذور همیشه بهار بعد از تیمار با اشعه لیزر 15 دقیقه ای کاشته شدند، عملکرد گل آن (85/13 گرم) نسبت به تیمار شاهد (4.34 گرم) حدود 219 درصد افزایش نشان داد که اختلاف معنی داری با بقیه تیمارها داشت. بیشترین عملکرد بیولوژیک مربوط به تیمار میدان مغناطیسی 10 دقیقه (33.20 گرم در متر مربع) و کمترین آن به تیمار شاهد (7.89 گرم در متر مربع) اختصاص یافتند. بیشترین شاخص برداشت به تیمار اشعه گاما 10 دقیقه (69.07 درصد) بود و کمترین آن در تیمار لیزر 15 دقیقه (18.18 درصد) تعلق داشتند. بنابراین، اعمال تیمارهای تشعشعات فیزیکی (اشعه گاما، میدان مغناطیسی و اشعه لیزر) برای افزایش محصول در رقم کم پر گل همیشه بهار قابل استفاده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

881 - واکنش عملکرد دانه و برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی ماش (Vigna radiate L.) رقم گوهر به درجه روز رشد دریافتی و تراکم بوته در منطقه ایلام
عباس سلیمانی فرد رحیم ناصری

10.30495/jcep.2020.679071

به منظور بررسی اثر درجه روز رشد دریافتی و تراکم بوته بر برخی از خصوصیات زراعی، مورفوفیزیولوژیکی و کیفی ماش رقم گوهر،آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در تابستان 1395 در منطقه ایلام اجرا شد. عامل اول درجه روز رشد تا زمان برداشت شامل سه أکثر

به منظور بررسی اثر درجه روز رشد دریافتی و تراکم بوته بر برخی از خصوصیات زراعی، مورفوفیزیولوژیکی و کیفی ماش رقم گوهر،آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در تابستان 1395 در منطقه ایلام اجرا شد. عامل اول درجه روز رشد تا زمان برداشت شامل سه درجه روز رشد 1910، 1740 و 1485 (ناشی از تاریخ کاشت های 10، 25 تیر و 5 مرداد) و عامل دوم فاصله بوته روی ردیف های کاشت در چهـار سطح‌ شـامل 5، 10، 15 و 20 سـانتی متر با فاصله بین ردیف های 50 سانتی متر (به ترتیب تراکم‌های 40، 20، 3/13 و 10 بوته در متر‌مربع) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که میزان کلروفیل برگ، سطح برگ، محتوای نسبی آب، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف در مترمربع، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تاثیر برهمکنش فاصله بوته روی ردیف × درجه روز رشد قرار گرفتند. به طوری که بیشترین میزان کلروفیل (85/1 میلی گرم در هر گرم وزن تر)، تعداد غلاف در بوته (44 غلاف)، تعداد غلاف در مترمربع (507 غلاف)، عملکرد دانه (3149 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (2/50 درصد) در 1740 درجه روز رشد تا زمان برداشت و فاصله بوته روی ردیف 15 سانتی‌متر به دست آمد. با توجه به نتایج این آزمایش بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد دانه مربوط به درجه روز رشد 1740 (منطبق بر تاریخ کاشت 25 تیرماه) با فاصله بوته روی ردیف 15 سانتی‌متر (تراکم 3/13 بوته در مترمربع) بود که می تواند در شرایط منطقه ایلام مورد توجه قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

882 - تأثیر کاربرد گوگرد و ورمی‌کمپوست بر برخی صفات زراعی و عملکرد سویا (Glycine max L.) رقم هابیت
سمیه شهروسوند حمیدرضا عیسوند فرهاد نظریان فیروزآبادی محمد فیضیان

10.30495/jcep.2019.669715

به منظور بررسی تأثیر کاربرد گوگرد و ورمی‌کمپوست بر صفات زراعی رقم هابیت سویا پژوهشی به صورت اسپلیت پلات دو عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1396 در شهرستان الیگودرز استان لرستان اجرا شد. فاکتورها شامل ورمی کمپوست به عنوان فاکتور اصلی در سه أکثر

به منظور بررسی تأثیر کاربرد گوگرد و ورمی‌کمپوست بر صفات زراعی رقم هابیت سویا پژوهشی به صورت اسپلیت پلات دو عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1396 در شهرستان الیگودرز استان لرستان اجرا شد. فاکتورها شامل ورمی کمپوست به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (عدم مصرف، 4 و 8 تن در هکتار) و کود گوگردی به عنوان فاکتور فرعی در سه سطح (عدم مصرف، 250 و 500 کیلوگرم در هکتار) بودند. نتایج نشان داد اثرات ورمی کمپوست و گوگرد و همچنین اثرات متقابل این دو عامل بر ارتفاع بوته، تعداد ساقه در بوته، طول غلاف، تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه، عملکرد پروتئین، عملکرد روغن، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت سویا معنی داری بودند. بیشترین ارتفاع بوته (50/76 سانتی متر) از تیمار 4 تن در هکتار کود ورمی کمپوست و 250 کیلوگرم در هکتار کود گوگرد و کمترین آن (50/61 سانتی متر) از تیمار عدم کاربرد کودهای ورمی کمپوست و گوگرد (شاهد) به دست آمدند. بیشترین میزان وزن صد دانه (86/20 گرم)، عملکرد پروتئین (58/787 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد روغن (25/475 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (25/2250 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (13/34 درصد) از تیمار 8 تن در هکتار کود ورمی کمپوست و 250 کیلوگرم در هکتار کود گوگرد و کمترین آنها از شرایط عدم کاربرد کودهای ورمی کمپوست و گوگرد (شاهد)، به ترتیب (05/12 گرم، 26/443 کیلوگرم در هکتار، 66/243 کیلوگرم در هکتار، 11/1440 کیلوگرم در هکتار و 44/31 درصد) تولید شدند. در نهایت نتایج نشان داد که استفاده همزمان از کودهای ورمی‌کمپوست و گوگرد، به ترتیب در سطح 8 تن و 250 کیلوگرم در هکتار، بهترین تیمارها برای افزایش عملکرد سویا در اقلیم مورد مطالعه بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

883 - تجزیه رشد، عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم جو (Hordeum vulgare L) در تراکم های کاشت
پیام مرادحاجتی علیرضا شکوه فر

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف بذر بر مؤلفه های مهم تجزیه رشد، عملکرد و اجزای عملکرد سه ژنوتیپ جو در اهواز، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 اجرا گردید. کرت های اصلی شامل سه رقم جو (جنوب، نیم أکثر

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف بذر بر مؤلفه های مهم تجزیه رشد، عملکرد و اجزای عملکرد سه ژنوتیپ جو در اهواز، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 اجرا گردید. کرت های اصلی شامل سه رقم جو (جنوب، نیمروز و زهک) و کرت های فرعی چهار میزان بذر (250، 300، 350 و 400 بذر در متر مربع) بود. نتایج نشان داد افزایش میزان بذر در هر سه رقم باعث افزایش شاخص سطح برگ (LAI)، سرعت رشد محصول (CGR) و کاهش فتوسنتز خالص (NAR) شد. رقم جنوب دارای بیشترین مقادیر (LAI)، (CGR) و (NAR) بود. اختلاف بین ارقام از نظر تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله و عملکرد دانه در سطح احتمال 1 درصد و شاخص برداشت در سطح 5 درصد معنی دار بود. بین سطوح مختلف میزان بذر از نظر طول سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه در سطح احتمال 1 درصد و از نظر عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی داری مشاهده گردید. بیشترین عملکرد دانه به میزان 5561 کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم جو جنوب در میزان 350 بذر در متر مربع به دست آمد. بیشترین شاخص برداشت را رقم جنوب با میزان 350 بذر در متر مربع با 40 درصد به خود اختصاص داد. نتایج این بررسی نشان داد که رقم جنوب به دلیل بیشتر بودن شاخص های فیزیولوژیکی و اجزای عملکرد (طول سنبله، وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله) نسبت به سایر ارقام ذکر شده و همچنین با افزایش تراکم (350 و 400 بذر در متر مربع) در این رقم، تعداد سنبله در متر مربع افزایش یافته که باعث عملکرد بیشتر شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

884 - اثر همزیستی میکوریزایی همراه با ورمی کمپوست و چای کمپوست بر عملکرد نعناع آبی (Mentha aquatic L.)
مصطفی کوزه گر کالجی محمد رضا اردکانی ناصر خدابنده مجتبی علوی فاضل

به منظور بررسی اثر کودهای آلی و همزیستی میکوریزایی بر اجزای عملکرد و درصد اسانس نعناع آبی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 8 تیمار و 4 تکرار در سال 1393 در ساری اجرا شد. عوامل شامل کاربرد میکوریزا در دو سطح (صفر و 10درصد حجم گلدان)، ورمی کمپوست در دو أکثر

به منظور بررسی اثر کودهای آلی و همزیستی میکوریزایی بر اجزای عملکرد و درصد اسانس نعناع آبی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 8 تیمار و 4 تکرار در سال 1393 در ساری اجرا شد. عوامل شامل کاربرد میکوریزا در دو سطح (صفر و 10درصد حجم گلدان)، ورمی کمپوست در دو سطح (صفر و 10 درصد حجم گلدان) و چای کمپوست در دو سطح (صفر و 5/1 لیتر برای هر گلدان) در نظر گرفته شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که استفاده از کودهای آلی و همزیستی میکوریزایی به طور معنی دار باعث بهبود خصوصیات کمّی و کیفی نعناع آبی می شود. تیمارهای کود آلی تاثیر معنی دار بر اغلب صفات مورد بررسی داشته و منجر به افزایش کلیه صفات در مقایسه با شاهد شدند. به طوری که، بیشترین مقادیر ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد دانه در بوته، وزن خشک بوته، طول ریشه، قطر ریشه، شاخص سطح برگ، درصد و عملکرد اسانس تحت تاثیر تیمار همزیستی میکوریزایی، کاربرد چای کمپوست، ورمی کمپوست و کمترین آنها در تیمار شاهد حاصل گردیدند. به طورکلی، کاربرد کودهای آلی و بیولوژیک در مقایسه با عدم مصرف آنها منجر به حصول عملکرد بالا در گیاه نعناع آبی گردید. در واقع این افزایش عملکرد در اثر کودهای آلی و بیولوژیک از طریق بهبود فعالیت تنظیم کننده های رشد گیاه و کاهش آبشویی عناصر موجود در خاک و فراهمی بیشتر جذب عناصر غذایی منجر به افزایش رشد گیاه شده و در نتیجه سبب افزایش اجزای عملکرد و درصد اسانس نعناع آبی گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

885 - پاسخ آگروفیزیولوژیکی ارقام مختلف ارزن مرواریدی (Pennisetum glaucum L.) به کم‌آبی در شرایط آب و هوایی کرمان
سید نبیل الدین فاطمی علی اکبر مقصودی مود قاسم محمدی نژاد

10.30495/jcep.2021.679975

تعیین رقم مناسب یکی از عوامل مهم برای به دست آوردن حداکثر عملکرد، با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه می باشد. یکی از مهم ترین تنش های محیطی خشکی بوده که از طریق تاثیر منفی در طول دوره رشد گیاه، ساختار و فعالیت های گیاهی را با اختلال مواجه می سازد. به منظور بررسی واکنش آگر أکثر

تعیین رقم مناسب یکی از عوامل مهم برای به دست آوردن حداکثر عملکرد، با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه می باشد. یکی از مهم ترین تنش های محیطی خشکی بوده که از طریق تاثیر منفی در طول دوره رشد گیاه، ساختار و فعالیت های گیاهی را با اختلال مواجه می سازد. به منظور بررسی واکنش آگروفیزیولوژیک ارقام مختلف گیاه ارزن مرواریدی (Hybrid 1, Hybrid 2, IP13150, IP13151, IP22269, ICMV5222 و HHVBCTA) به دو سطح آبیاری (100 و 60 درصد ظرفیت مزرعه) آزمایشی به صورت کرت های خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در شرایط آب و هوایی کرمان انجام شد. نتایج نشان داد اثر ساده تیمار آبیاری برای همه صفات و اثر ساده رقم و نیز اثر متقابل آبیاری در رقم به جز در مورد محتوای رطوبت نسبی و شاخص کلروفیل برای سایر صفات مورد بررسی معنی دار بوده است. کاهش میزان آب آبیاری از 100 به 60 درصد حد ظرفیت مزرعه موجب کاهش معنی دار میانگین صفات شاخص کلروفیل (87/20 درصد) و محتوای رطوبت نسبی (06/29 درصد) شد. تنش خشکی موجب افزایش محتوای پرولین در ارقام مورد بررسی شد و بیشترین مقدار این صفت در شرایط تنش از رقم HHVBCTA به دست آمد. همچنین، نتایج نشان داد که بیشترین میانگین ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ و عملکرد علوفه تر و خشک در شرایط آبیاری نرمال و تنش به ترتیب مربوط به رقم Hybrid 1 و IP13151 بود. بر طبق نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل کمترین و بیشترین درصد کاهش عملکرد علوفه تر به واسطه اعمال تنش خشکی به ترتیب مربوط به ارقام IP13151 (16/13 درصد) و ICMV5222 (58/61 درصد) بود. به طورکلی، با توجه به نتایج به دست آمده ارقام Hybrid 1 و IP13151 به ترتیب جهت کاشت در شرایط آبیاری مطلوب و تنش در شرایط آب و هوایی کرمان مناسب به نظر می رسند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

886 - تأثیر قارچ تریکودرما هارزیانوم (Trichoderma harzianum) و کادمیوم بر شاخص تحمل و عملکرد جو (Hordeum vulgare L)
فاطمه تقوی قاسمخیلی همت اله پیردشتی محمدعلی بهمنیار محمدعلی تاجیک

به منظور بررسی توانایی قارچ تریکودرما هارزیانوم در کاهش اثرات زیان بار کادمیوم (Cd) بر رشد و عملکرد جو رقم صحرا (Hordeum vulgare L. variety ‘Sahra’)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به صورت گلدانی اجرا گردید. فاکتورهای آزمای أکثر

به منظور بررسی توانایی قارچ تریکودرما هارزیانوم در کاهش اثرات زیان بار کادمیوم (Cd) بر رشد و عملکرد جو رقم صحرا (Hordeum vulgare L. variety ‘Sahra’)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به صورت گلدانی اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل استفاده از قارچ تریکودرما هارزیانوم (حضور و عدم حضور قارچ) و نیترات کادمیوم (صفر، 50، 100 و 150 میلی گرم بر لیتر) بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش تریکودرما و سطوح مختلف نیترات کادمیوم بر عملکردهای بیولوژیک و کاه، شاخص برداشت، تعداد سنبله در بوته و تعداد دانه در سنبله معنی دار بودند. تریکودرما در تمامی سطوح آلودگی به نیترات کادمیوم تأثیر کاملاً معنی داری بر بهبود عملکردهای بیولوژیک و کاه گیاه جو داشتند. تریکودرما در دو سطح 50 و 100 میلی گرم بر لیتر نیترات کادمیوم توانست به طور معنی داری تعداد سنبله در بوته را افزایش دهد. افـزایش سطح آلـودگی به کادمیوم باعث کاهش معنی داری در عملکرد دانه (19 درصد)، وزن هزار دانه (18 درصد)، ضریب تسهیم (57 درصد) و شاخص تحمل (23 درصد) شد. همچنین، حضور تریکودرما در محیط رشد گیاه تأثیر معنی داری بر بهبود عملکرد دانه و شاخص تحمل گیاه داشت به طوری که این صفات در مقایسه با شاهد به ترتیب 17 و 22 درصد افزایش یافتند. در مجمـوع، به نظر می رسد در سطوح پایین و متوسط نیترات کادمیوم (50 و 100 میلی گرم بر لیتر) مصرف تریکودرما می تواند موجب بهبود رشد و عملکرد گیاه جو گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

887 - اثر محلول پاشی کیتوزان و سالیسیلیک اسید بر صفات مورفولوژیکی و کیفیت اسانس گیاه بادرنجبویه (.Melissa officinalis L)
نگین صفری کمال آبادی ناصر محبعلی پور مهدی اورعی حسن نورافکن اسد اسدی

10.30495/JCEP.2021.1927610.1791

بادرنجبویه گیاهی بوته ای معطر و چند ساله با خواص دارویی و بیولوژیکی است که پراکنش عمده آن مربوط به منطقه مدیترانه و آسیا می باشد. اثرات محلول پاشی در ابتدای دوره رشد با ترکیبات سالیسیلیک اسید (50، 100، 150 و 200 میلی گرم در لیتر) و کیتوزان (50، 100، 150 و 200 میلی أکثر

بادرنجبویه گیاهی بوته ای معطر و چند ساله با خواص دارویی و بیولوژیکی است که پراکنش عمده آن مربوط به منطقه مدیترانه و آسیا می باشد. اثرات محلول پاشی در ابتدای دوره رشد با ترکیبات سالیسیلیک اسید (50، 100، 150 و 200 میلی گرم در لیتر) و کیتوزان (50، 100، 150 و 200 میلی گرم در لیتر) بر صفات رویشی، درصد اسانس و ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه بادرنجبویه در دو مرحله مختلف برداشت (رویشی و گلدهی) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بالاترین مقدار شاخص کلروفیل از تیمارهای محلول پاشی 150 و 200 میلی گرم در لیتر کیتوزان به دست آمد. استفاده از کیتوزان در تمام غلظت ها به جز 50 میلی گرم در لیتر به طور قابل توجهی ارتفاع گیاه بادرنجبویه را در مقایسه با تیمار عدم محلول پاشی بهبود بخشید. وزن خشک برگ و وزن خشک اندام های هوایی بوته با افزایش غلظت های سالیسیلیک اسید و کیتوزان افزایش یافت. میزان ترکیبات اسانس بادرنجبویه (citronellal, caryophyllene, linalool, carvacrol, α-pinene, geraniol) در مرحله برداشت گلدهی، به طور قابل توجهی بالاتر از مرحله برداشت رویشی بود. همچنین، محلول پاشی کیتوزان نسبت به سالیسیلیک اسید در افزایش میزان ترکیبات اسانس بادرنجبویه مؤثرتر بود. محتوای اسانس در مرحله برداشت رویشی بین 0/07 و 0/09 درصد و در مرحله برداشت گلدهی بین 0/3 و 0/52 درصد متغیر بود. بیشترین مقدار اسانس (0/52 درصد) از مرحله برداشت گلدهی با محلول پاشی 200 میلی گرم در لیتر کیتوزان به دست آمد. یافته های مطالعه حاضر نشان داد که سالیسیلیک اسید و کیتوزان هر دو از پتانسیل بالایی در تولید زیست توده و افزایش ترکیبات شیمیایی اسانس در گیاه بادرنجبویه برخوردار می باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

888 - تجزیه و تحلیل رشد ارقام باقلا (Vicia faba L.) با استفاده از مدل رگرسیون غیرخطی لجستیک با انجام سرزنی
عارفه علی پور قاسم آباد سفلی علی راحمی کاریزکی علی نخ&lrm;زری مقدم عباس بیابانی

آنالیز رشد روش با ارزشی در بررسی کمّی رشد و نمو و تولید محصولات به شمار می رود. با توجه به این&lrm;که پارامترهای مدل های رگرسیونی غیر خطی از لحاظ فیزیولوژیکی پرمعنا می باشند، بنابراین، به&lrm;منظور بررسی تأثیر سرزنی و رقم بر روی شاخص&lrm;های رشد با استفاده از مدل رگرسیو أکثر

آنالیز رشد روش با ارزشی در بررسی کمّی رشد و نمو و تولید محصولات به شمار می رود. با توجه به این&lrm;که پارامترهای مدل های رگرسیونی غیر خطی از لحاظ فیزیولوژیکی پرمعنا می باشند، بنابراین، به&lrm;منظور بررسی تأثیر سرزنی و رقم بر روی شاخص&lrm;های رشد با استفاده از مدل رگرسیون غیر خطی لجستیک، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح&lrm; بلوک&lrm;&lrm;های کامل تصادفی در فصل زراعی 94-1393 در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه گنبد کاووس با سه تکرار اجرا گردید. عامل سرزنی در دو سطح شامل سرزنی و عدم سرزنی و عامل رقم در پنج سطح شامل زهره، شامی، شش&lrm;بند، سرازیری و برکت بودند. نتایج نشان داد که مدل رگرسیون غیر&lrm;خطی لجستیک به&lrm;خوبی روند تغییرات شاخص سطح برگ و تجمع ماده خشک را در برابر زمان توصیف می کند و از این مدل می&lrm;توان در آنالیزهای رشد استفاده کرد. نتایج استفاده از این مدل نشان داد که ارقام از نظر زمان رسیدن به حداکثر شاخص سطح برگ و مدت زمان رسیدن تجمع ماده خشک به 50 درصد حداکثر تفاوت معنی دار نداشتند. اثر رقم روی حداکثر شاخص سطح برگ در سطح پنج درصد معنی‌دار بود. ارقام برکت، زهره و سرازیری از شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک و سرعت رشد محصول بالاتری نسبت به ارقام شامی و شش بند برخوردار بودند که باعث عملکرد بالاتر این ارقام شد. شاخص سطح برگ باقلا در تمامی ارقام از نوع بحرانی بود. متوسط شاخص برگ بحرانی در ارقام باقلا 37/1 برآورد شد. حداکثر و حداقل سرعت رشد نسبی در ابتدای فصل رشد به ترتیب 066/0 و 055/0 گرم بر گرم در روز به ارقام سرازیری و برکت تعلق داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

889 - نقش آللوپاتیک اسانس برگ بو (Laurus nobilis L) بر جوانه زنی بذر و شاخص قدرت گیاهچه گاوپنبه (Abutilon theopharasti L) و پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis L)
بهرام میرشکاری

به منظور مطالعه نقش آللوپاتیک غلظت های مختلف صفر، 100، 200، 300 و 400 قسمت در میلیون اسانس گیاه دارویی برگ بو بر جوانه زنی و استقرار اولیه علف های هرز گاو پنبه و پیچک صحرایی آزمایشی در سال 1392 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. بر اساس یافته ها، میزان جوانه أکثر

به منظور مطالعه نقش آللوپاتیک غلظت های مختلف صفر، 100، 200، 300 و 400 قسمت در میلیون اسانس گیاه دارویی برگ بو بر جوانه زنی و استقرار اولیه علف های هرز گاو پنبه و پیچک صحرایی آزمایشی در سال 1392 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. بر اساس یافته ها، میزان جوانه زنی بذر در تیمار آب مقطر 73.3 درصد و در میانگین تیمارهای برخوردار از اسانس 64.7 درصد بودند. کمترین طول بوته در تیمار 400 قسمت در میلیون اسانس مشاهده شد. سطح برگ تک بوته علف هرز از حداکثر 13.5 سانتی متر مربع در تیمار شاهد تا حداقل 9.7 سانتی متر مربع در میانگین غلظت های 300 و 400 قسمت در میلیون اسانس تغییر کرد. وزن خشک علف هرز در صورت تیمار بذر با غلظت های 300 و 400 قسمت در میلیون اسانس برگ بو تا بیش از دو برابر تیمار شاهد کاهش یافت. گیاهچه های تحت تیمار با غلظت های 100 و 200 قسمت در میلیون اسانس و نیز شاهد (بدون تیمار) در مقایسه با میانگین دو تیمار حایز کمترین شاخص ویگور، به ترتیب از بنیه 1.5، 1.5 و 2.6 برابری برخوردار بودند. بر اساس تجزیه رگرسیون سه ﺻﻔﺖ درصد جوانه زنی، سطح برگ و وزن خشک تک بوته تأﺛﻴﺮ ﻣﻌﻨـﻲداری روی شاخص قدرت گیاهچه داﺷـﺘﻨﺪ. اسانس برگ بو از قابلیت بالایی در کنترل علف های هرز گاوپنبه و پیچک صحرایی، به ویژه در غلظت های بیشتر از 400 قسمت در میلیون برخوردار بود که می تواند به عنوان راهکاری در مسیر سنتز علف کش های بیولوژیک به منظور کنترل غیرشیمیایی این دو علف هرز در مزارع برخی از گیاهان زراعی مد نظر قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

890 - ارزیابی شاخص های تحمل به تنش کمبود آب در هیبریدهای ذرت
جمیله سیدزوار مجید نوروزی سعید اهری‌زاد

به منظور بررسی واکنش 14 هیبرید ذرت به سطوح مختلف تنش کمبود آب از نظر شاخص های تحمل به تنش، در سال زراعی 1389 آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد. کرت های اصلی أکثر

به منظور بررسی واکنش 14 هیبرید ذرت به سطوح مختلف تنش کمبود آب از نظر شاخص های تحمل به تنش، در سال زراعی 1389 آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد. کرت های اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری (شاهد، تنش ملایم و تنش شدید) و کرت های فرعی دربرگیرنده هیبریدهای مورد ارزیابی بود. پنج شاخص تحمل به تنش برای صفت عملکرد دانه محاسبه شدند. در شرایط تنش ملایم کمبود آب از نظر شاخص های تحمل (TOL) و حساسیت به تنش کمبود آب (SSI)، هیبریدهای SC702، SC500 و K3647×K18 و در شرایط تنش شدید از نظر همین شاخص ها، هیبرید SC500 به عنوان متحمل ترین هیبریدها شناخته شدند. از نظر شاخص های تحمل به تنش (STI)، میانگین هندسی عملکرد (GMP) و میانگین حسابی عملکرد (MP) در هر دو شرایط تنش ملایم و شدید کمبود آب، هیبریدهای K166×K18، SC500، K3647×K18 و SC400 بیشترین تحمل را به تنش کمبود آب نشان دادند. شاخص های GMP و STI که دارای بیشترین همبستگی مثبت با عملکرد در شرایط تنش و تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

891 - پیش تیمار بذر کنجد (Sesamum indicum L) با پرولیـن و اثربخشی آن بر جوانه زنی در دماهای متفاوت
نصیبه توکلی علی عبادی حوریه توکلی پیام تیزفهم

به منظور بررسی تاثیر پرولین و دما بر میزان اسمولیت ها، میــزان آنزیم های آنتی اکسیدان و شــاخص های جوانه زنی کنجد، آزمایشی در سال 1393 در آزمایشگاه دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای أکثر

به منظور بررسی تاثیر پرولین و دما بر میزان اسمولیت ها، میــزان آنزیم های آنتی اکسیدان و شــاخص های جوانه زنی کنجد، آزمایشی در سال 1393 در آزمایشگاه دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح پرولین (صفر، 5، 10 میلی مولار) و دماهای مختلف جوانه زنی (15، 25، 35 درجه سلسیوس) بودند. نتایج آزمایش نشان دهنده تاثیر مثبت پرولین بر شاخص های جوانه زنی، آنزیم های آنتی اکسیدان، پرولین، پروتئین و تحرک ذخایر غذایی بود. به طوری که، کاربرد خارجی (اگزوژنیک) پرولین منجر به افزایش میزان این اسمولیت در گیاهچه ها گردید. همچنین، دماهای 15 و 35 درجه سلسیوس نسبت به دمای 25 درجه سلسیوس منجر به تولید پرولین کمتری شدند. میزان آنزیم پراکسیداز نیز در دمای 25 درجه سلسیوس کمتر از دماهای 15 و 35 درجه سلسیوس برآورد شد و افزایش پرولین منجر به افزایش میزان این آنزیم در دماهای مـورد بررسی گردید. در دمای 25 درجه سلسیوس با کاربــرد 10 میلی مولار پرولین بیشترین میزان کاتالاز و پلی فنل اکسیداز مشاهده گردید. همچنین، میزان این آنزیم ها در دماهای 15 و 35 درجه سلسیوس نسبت به دمای 25 درجه سلسیوس کاهش نشان داد. با توجه به افزایش کارآیی ذخایر غذایی و شاخص قدرت بذر، درصد و سرعت جوانه زنی، میزان پرولین، پروتئین و آنزیم های آنتی اکسیدان در اثر کاربرد پرولین به نظر می رسد که پیش تیمار بذر با پرولین می تواند یکی از راهکارهای مناسب برای جوانه زنی بهتر آن تحت شرایط تغییرات دما باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

892 - ارزیابی عملکرد، شاخص برداشت و کارآیی مصرف آب گیاه دارویی چای ترش (.Hibiscus sabdariffa L) در تیمارهای مختلف آبیاری و تاریخ کاشت
آرامه زندسیلاخور حمید مدنی حسین حیدری شریف آباد مجتبی محمودی قربان نورمحمدی

10.30495/JCEP.2023.1935375.1818

به منظور بررسی تأثیر رژیم های آبیاری و تاریخ های کاشت بر عملکرد، شاخص برداشت و کارآیی مصرف آب گیاه چای‌ترش، آزمایشی در بهار سال ۱۳۹۶ در کرج به صـورت کرت های خـرد شـده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. تیمارها شامل آبیاری ۸، 10 و ۱۲ روز یک بار به عنوان فا أکثر

به منظور بررسی تأثیر رژیم های آبیاری و تاریخ های کاشت بر عملکرد، شاخص برداشت و کارآیی مصرف آب گیاه چای‌ترش، آزمایشی در بهار سال ۱۳۹۶ در کرج به صـورت کرت های خـرد شـده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. تیمارها شامل آبیاری ۸، 10 و ۱۲ روز یک بار به عنوان فاکتور اصلی و تاریخ کاشت 3/14 و 3/28 و 1396/4/11 به عنوان عامل فرعی بودند. بیشترین ارتفاع بـوته (181/2 سانتی متر)، قطر ساقه (2/91 سانتی متر) و عملکرد زیستی (14/6 تن در هکتار) در آبیاری 8 روز یک بار به دست آمد. بیشترین کارآیی مصرف آب کاسبرگ (0/18 گرم در لیتر)، کارآیی مصرف آب گل (0/034 گرم در لیتر) و شاخص برداشت کاسبرگ (11/12 درصد) در آبیاری 12 روز یک بار مشاهده شد. آبیاری 10 روز یک بار دارای بیشترین عملکرد کاسبرگ (1/59 تن در هکتار) و عملکرد گل (307/7 کیلوگرم در هکتار) بود. تأخیر در کاشت سبب کاهش 12، 16 و 7 درصدی به ترتیب در ارتفاع بوته، قطر ساقه و عملکرد زیستی و افزایش 22 و 20 درصدی کارآیی مصرف آب کاسبرگ و کارآیی مصرف آب گل نسبت به کاشت به موقع شد. بیشترین کارآیی مصرف آب عملکرد زیستی (2/41 گرم در لیتر)، در آبیاری 12 روز یک بار و تأخیر یک ماهه در کاشت به دست آمد. بر این اساس، آبیاری 10 روز یک بار برای حصول حداکثر عملکرد گل و کاسبرگ، افزایش کارآیی مصرف آب گل و شاخص برداشت کاسبرگ می تواند مورد توجه قرار بگیرد. همچنین، جهت کوتاه شدن طول دوره کشت و صرفه جویی در مصرف آب، تاریخ 28 خرداد برای کشت این گیاه در کرج مناسب تر می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

893 - واکنش شاخص های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ذرت دانه‌ای (.Zea mays L) به مصرف عناصر روی و آهن در شرایط قطع آبیاری
مجتبی افشاری احمد نادری مانی مجدم شهرام لک مجتبی علوی فاضل

10.30495/jcep.2022.689804

این آزمایش با هدف ارزیابی اثر عناصر ریزمغذی بر شاخص های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و عملکردی ذرت هیبرید SC704 در شرایط کمبود آب، در دو سال زراعی 1396-1395 و1397-1396 در مزرعه آزمایشی در شمال غرب اهواز اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های ک أکثر

این آزمایش با هدف ارزیابی اثر عناصر ریزمغذی بر شاخص های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و عملکردی ذرت هیبرید SC704 در شرایط کمبود آب، در دو سال زراعی 1396-1395 و1397-1396 در مزرعه آزمایشی در شمال غرب اهواز اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. کرت های اصلی شامل تنش کم &lrm;آبی در سه سطح آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری در مراحل رشد رویشی (14-12 برگی) و ابتدای رشد دانه، کرت های فرعی شامل محلول پاشی سولفات روی در سه غلظت (صفر، 5 و 10 گرم در یک لیتر آب) و کرت های فرعی فرعی شامل محلول پاشی سولفات آهن در سه غلظت (صفر، 3 و 6 گرم در یک لیتر آب) بودند. یافته های این تحقیق نشان داد که افزایش غلظت سولفات روی از صفر به ده در هزار و در مقادیر ثابت کاربرد سولفات آهن (غلظت 6 در هزار) منجر به افزایش شاخص سطح برگ در شرایط کمبود آب در مرحله رشد رویشی و ابتدای مرحله رشد دانه گردید و همچنین کمترین میزان فتوسنتز جاری در شرایط عدم محلول پاشی روی و آهن حاصل گردید. کمترین محتوای دی اکسیدکربن بین سلولی در شرایط قطع آبیاری در ابتدای مرحله رشد دانه به دست آمد که کاربرد سولفات روی و آهن سبب افزایش مقادیر این صفت و رفع محدودیت های فتوسنتزی شد. بیشترین عملکرد بلال در آبیاری کامل با محلول پاشی سولفات آهن با غلظت 6 در هزار (9135/66 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد که نسبت به عدم محلول پاشی در همین سطح آبیاری 25/1 درصد افزایش داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

894 - اثر توأم تنش سرما و خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف آب برخی از هیبریدهای ذرت (Zea mays L.)
محسن طریق الاسلامی محمد کافی احمد نظامی رضا ضرغامی

تنش های سرما و خشکی، از مهم ترین عوامل محدود کننده تولید گیـاهان زراعی محسـوب می شوند. به منظور بررسی اثر توأم تنش سرما و خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت، آزمایشی به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1393در گلخا أکثر

تنش های سرما و خشکی، از مهم ترین عوامل محدود کننده تولید گیـاهان زراعی محسـوب می شوند. به منظور بررسی اثر توأم تنش سرما و خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت، آزمایشی به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1393در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. در این آزمایش عامل اصلی تنش سرما در دو سطح (عدم تنش سرما و تنش سرما در مرحله چهار برگی)، عامل فرعی شامل سه سطح تنش خشکی (آبیاری معادل 100 درصد نیاز آبی گیاه، آبیاری معادل 75 درصد نیاز آبی و آبیاری معادل 50 درصد نیاز آبی گیاه) و عامل فرعی فرعی سه هیبرید ذرت (سینگل کراس 704، سینگل کراس 400 و سینگل کراس 260) بودند. نتایج نشان داد که اثر سطوح تنش خشکی و هیبریدها تفاوت معنی داری در صفات مورد آزمایش از خود نشان دادند، برهمکنش تنش سرما و خشکی و ارقام مختلف ذرت بر صفات مورد مطالعه (تعداد دانه در بلال، وزن ۱۰۰ دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت) معنی دار بودند. بیشترین عملکرد دانه با میزان 7887 کیلوگرم در هکتار و سینگل کراس 400 با عملکرد 6862 کیلوگرم در هکتار در تیمار 100 درصـد نیـاز آبی گیاه به دست آمدند. سینگل کراس 400 بالاترین میزان بهره وری آب را که همسو با عملکرد دانه بود و سینگل کراس 704 بالاترین کارآیی مصرف آب را دارا بودند و کارآیی مصرف آب برای تولید ماده خشک درشرایط محدودیت آبی افزایش یافت. در برهمکنش تنش سرمازدگی و خشکی بالاترین کارآیی مصرف آب به تیمار عدم تنش سرمازدگی با 100 درصد نیاز آبی گیاه تعلق داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

895 - اثر کاربرد منفرد و اختلاط علف‌کش‌های پروپیزامید و اتوفومزیت در کنترل علف‌هرزهای هرز سس (Cuscuta campestris)، نازک و پهن‌ برگ در چغندرقند (Beta vulgaris L)
سید مهدی حسینی حسین نجفی بهزاد ثانی حمید مظفری

10.30495/JCEP.2023.1932247.1806

جهت بررسی اثرات کاربرد منفرد و اختلاط علف‌کش‌های پروپیزامید و اتوفومزیت در کنترل علف‌‌های‌هرز انگلی سس، نازک و پهن‌برگ در چغندرقند، سه آزمایش گلخانه‌ای در سال 1396 در گلخانه‌ مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندر کرج اجرا شد. آزمایش‌های مذکور در قالب طرح کاملاً تصادفی و أکثر

جهت بررسی اثرات کاربرد منفرد و اختلاط علف‌کش‌های پروپیزامید و اتوفومزیت در کنترل علف‌‌های‌هرز انگلی سس، نازک و پهن‌برگ در چغندرقند، سه آزمایش گلخانه‌ای در سال 1396 در گلخانه‌ مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندر کرج اجرا شد. آزمایش‌های مذکور در قالب طرح کاملاً تصادفی و به‌ترتیب با 30، 10 و 9 تیمار و چهار تکرار انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد اثر اختلاط دزهای مختلف علف‌کش‌های پروپیزامید و اتوفومزیت و بوم گونه‌های سس استان‌های مختلف بر تمام صفات مورد مطالعه در سطح یک درصد معنی‌دار بود. درصد جوانه‌زنی نهایی (82/7 درصد)، سرعت جوانه‌زنی روزانه (0/18 روز) و درصد اتصال به میزبان بوم‌گونه سس استان اردبیل (82/7 درصد) بیشتر از استان‌های البرز و قم بود. بیشترین درصد اتصال علف‌هرز سس به میزبان چغندرقند نیز در فاصله کشت پنج سانتی‌متر مشاهده شد. کاربرد تیمارهای پروپیزامید 2/5 لیتر در هکتار و پروپیزامید 1/5 لیتر در هکتار از ماده تجاری + اتوفومزیت یک لیتر در هکتار از ماده تجاری در زمان اتصال سس به میزبان چغندرقند نسبت به علف‌کش اتوفومزیت ضمن کنترل مناسب‌تر علف‌هرز سس (100 درصد) و کاهش وزن‌های تر و خشک، تراکم و شاخص کلروفیل برگ علف‌های هرز نازک و پهن‌برگ، توانستند شاخص کلروفیل برگ و عملکرد اندام هوایی چغندرقند را در شرایط گلخانه افزایش دهند. بنابراین، کاربرد تیمارهای مذکور می‌تواند در کنترل علف‌های هرز انگلی سس، نازک و پهن‌برگ چغندرقند و کاربرد تیمار پروپیزامید 1/5 لیتر در هکتار از ماده تجاری + اتوفومزیت یک لیتر در هکتار از ماده تجاری در زمان اتصال سس به میزبان چغندرقند می‌تواند علاوه بر اثرات ذکر شده در کاهش اثرات زیست‌محیطی استفاده از علف‌کش‌های شیمیایی مدنظر باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

896 - اثر سالیسیلیک اسید بر برخی صفات مورفولوژیک و زراعی گوار (.Cyamopsis tetragonoloba L) تحت تنش خشکی
فرامرز چمنی عنایت الله توحیدی نژاد مهدی مهیجی

گوار گیاهی گرمسیری و متحمل به شوری و خشکی است. به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر صفات مورفولوژیک و زراعی آن در دورهای مختلف آبیاری، آزمایشی در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در شهرستان قلعه گنج استان کرمان در سال زراعی 1396 اجرا أکثر

گوار گیاهی گرمسیری و متحمل به شوری و خشکی است. به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر صفات مورفولوژیک و زراعی آن در دورهای مختلف آبیاری، آزمایشی در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در شهرستان قلعه گنج استان کرمان در سال زراعی 1396 اجرا شد. فواصل آبیاری شامل 6، 9 و 12 روز در کرت های اصلی و سطوح سالیسیلیک اسید شامل صفر، 0.5، 1 و 2 میلی مولار در کرت هاى فرعی قرار گرفتند. محلول پاشی سالیسیلیک اسید در سه مرحله پنج برگی، گلدهی و غلاف دهی گیاهان انجام گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش معنی دار صفات شاخص سطح برگ، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف شد. محلول پاشی سالیسیلیک اسید موجب افزایش معنی دار کلیه صفات مورد بررسی گردید. به طوری که، بیشترین تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف در غلظت 2 میلی مولار و بیشترین شاخص سطح برگ در غلظت 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید به دست آمدند. اثرات متقابل دورهای آبیاری و سالیسیلیک اسید بر وزن هزار دانه، پروتئین دانه و عملکرد دانه در هکتار در سطح احتمال یک درصد معنی دار شدند. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد دانه (1245.25 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار غلظت سالیسیلیک اسید 1 میلی مولار و دور آبیاری 6 روز بود. با توجه به نتایج این تحقیق، محلول پاشی سالیسیلیک اسید 1 میلی مولار به منظور افزایش مقاومت گیاه گوار و کاهش افت عملکرد دانه به هنگام وقوع تنش خشکی مناسب به نظر می رسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

897 - عملکرد و اجزای عملکرد کینوا (Chenopodium quinoa Willd) در واکنش به تراکم های مختلف کاشت
محمدرضا واحدی عنایت الله توحیدی نژاد امین پسندی پور

10.30495/jcep.2022.689808

تاثیر تراکم های مختلف کاشت بر عملکرد و برخی شاخص های رشد کینوا (رقم Titicaca)، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان در سال 1398 بررسی شد. دو فاصله کاشت بین ردیف (30 و أکثر

تاثیر تراکم های مختلف کاشت بر عملکرد و برخی شاخص های رشد کینوا (رقم Titicaca)، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان در سال 1398 بررسی شد. دو فاصله کاشت بین ردیف (30 و 50 سانتی متر) به عنوان فاکتور اول و چهار فاصله کاشت روی ردیف شامل 5، 10، 15 و 20 سانتی متر به عنوان فاکتور دوم مورد بررسی قرار گرفتند. افزایش فاصله روی ردیف بین ردیف کاشت منجر به کاهش معنی دار سرعت رشد محصول گردید. به گونه ای که، کمترین مقدار شاخص رشد محصول در هر دو فاصله بین ردیف و روی ردیف 20 سانتی متر به دست آمد. کمترین عملکرد دانه ( 225/76 گرم در متر مربع) مربوط به تیمار فاصله بین ردیف 50 سانتی متر و روی ردیف 20 سانتی متر حاصل شد و کاهش فاصله روی ردیف کاشت تا 10 سانتی متر منجر به افزایش معنی دار عملکرد دانه گردید. این در حالی بود که در فاصله بین ردیف 30 سانتی متر، بین فواصل روی ردیف کاشت از لحاظ عملکرد دانه اختلاف معنی داری وجود نداشت و بیشترین مقدار آن نیز از فاصله روی ردیف 20 سانتی متر با میانگین 386/36 گرم در متر مربع به دست آمد. به طورکلی، فاصله بین ردیف کاشت 30 سانتی متر با فاصله روی ردیف 15 و 20 سانتی متر برای دست یابی به بیشترین عملکرد دانه در واحد سطح و همچنین وزن هزار دانه بیشتر، برای کاشت کینوا در منطقه مورد این پژوهش مناسب به نظر می رسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

898 - روند تغییرات شاخص سطح برگ، عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا سبز (Phaseolous vulgaris L) با کاربرد سولفات روی و نیتروژن
شهرام لک مهرنوش کرمانشاهی حسن نوریانی

تغذیه صحیح گیاه یکی از عوامل مهم در بهبود عملکرد کمّی و کیفی محصول به شمار می آید. بر این اساس، اثر سطوح مختلف سولفات روی و نیتروژن بر شاخص سطح برگ، عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا سبز در تابستان سال 1391 به صورت کرت های خُرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تک أکثر

تغذیه صحیح گیاه یکی از عوامل مهم در بهبود عملکرد کمّی و کیفی محصول به شمار می آید. بر این اساس، اثر سطوح مختلف سولفات روی و نیتروژن بر شاخص سطح برگ، عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا سبز در تابستان سال 1391 به صورت کرت های خُرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان دزفول بررسی گردید. در این تحقیق کرت های اصلی، شامل چهار سطح مصرف نیتروژن (صفر، 30 ، 60 و90 کیلوگرم در هکتار) از منبع کود اوره و کرت های فرعی شامل چهار سطح مصرف سولفات روی (صفر، 10، 20 و 30 کیلوگرم در هکتار) بودند. نتایج نشان داد که مصرف 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، شاخص سطح برگ، ماده خشک کل گیاه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و میزان پروتئین را افزایش داد. مصرف سولفات روی در مقادیر 20 کیلوگرم در هکتار بیشترین مقدار عملکرد و اجزای آن را به خود اختصاص داد. بیشترین شاخص سطح برگ، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، شاخص برداشت و میزان پروتئین با کاربرد همزمان 90 کیلوگرم نیتروژن و 20 کیلوگرم سولفات روی در هکتار حاصل گردید. به نظر می رسد مصرف عنصر روی در غلظت های مناسب از طریق دخالت در فرآیندهای فیزیولوژیکی و متابولیسم نیتروژن در گیاه به عنوان یک عنصر ضروری، فرآیندهای رشد در لوبیا سبز را تسریع نموده و باعث افزایش عملکرد آن می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

899 - اثر سویه های میکوریز تحت تنش آبی بر عملکرد و اسانس دو توده بومی رازیانه (Foeniculum vulgare L)
بهرام میرشکاری

به منظور مطالعه واکنش عملکرد و میزان اسانس دو توده بومی رازیانه در برابر سویه های میکوریز تحت تاثیر تنش آبی، پژوهشی در سال 1393 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت اسپلیت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار روی دو توده بومی رازیانه اصفه أکثر

به منظور مطالعه واکنش عملکرد و میزان اسانس دو توده بومی رازیانه در برابر سویه های میکوریز تحت تاثیر تنش آبی، پژوهشی در سال 1393 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت اسپلیت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار روی دو توده بومی رازیانه اصفهان و ملایر به عنوان عامل اصلی، آبیاری در سه سطح 70، 100 و 130 میلی متر تبخیر از تشتک به عنوان عامل فرعی و سویه های قارچ میکوریز شامل Rhizophagus intraradicesو Funneliformis mosseaeو شاهد (بدون تلقیح) به عنوان عامل فرعی فرعی اجرا شد. بر اساس نتایج به دست آمده در بوته های حاصل از رشد بذور تلقیح شده با این سویه های قارچی، محتوای نسبی آب برگ افزایش یافت. شاخص کلروفیل برگ رازیانه در صورت تلقیح بذر با این سویه ها در مقایسه با عدم تلقیح حدود 39% افزایش یافت. در صورت آبیاری رازیانه بر اساس 100 میلی متر تبخیر از تشتک، اختلاف بین سویه ها با شاهد پدیدار شد و هر بوته 4.7 شاخه بیشتری نسبت به شاهد تولید کرد. بیشترین عملکرد اسانس در سطوح آبیاری 70 و 100 میلی متر تبخیر از تشتک به میزان 18.5 لیتر در هکتار و کمترین مقدار آن نیز از سطح 130 میلی متر تبخیر، معادل 11 لیتر در هکتار، حاصل شد. بدین ترتیب در شرایط آب و هوایی نیمه خشک تلقیح بذر با سویه های این قارچ می تواند اثر تنش آبی روی عملکرد رازیانه را تعدیل کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

900 - واکنش برخی شاخص‌های رشد و عملکرد شنبلیله (.Trigonella foenum-graecum L) به زئولیت و کود نیتروژن در شرایط تنش کم‌آبی
ابوالفضل باغبانی آرانی سید علی محمد مدرس ثانوی مسعود مشهدی اکبر بوجار علی مختصی بیدگلی

به‌منظور بررسی اثرات تنش کم‌آبی، کود نیتروژن و زئولیت بر شاخص‌های رشد و عملکرد بیولوژیک و دانه شنبلیله آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های 1393 و 1394 در مزرعه دانشگاه تربیت مدرس اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل پنج رژیم أکثر

به‌منظور بررسی اثرات تنش کم‌آبی، کود نیتروژن و زئولیت بر شاخص‌های رشد و عملکرد بیولوژیک و دانه شنبلیله آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های 1393 و 1394 در مزرعه دانشگاه تربیت مدرس اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل پنج رژیم آبیاری (بدون تنش؛ تنش خفیف در مراحل رویشی و زایشی؛ تنش شدید در مراحل رویشی و زایشی) به‌عنوان عامل اصلی و ترکیب فاکتوریلی از سه تیمار کودی بر اساس نیتروژن مورد نیاز گیاه (شاهد، ورمی‌کمپوست به میزان 7/2 تن در هکتار و اوره به میزان 11 کیلوگرم در هکتار) و دو مقدار زئولیت (صفر و نه تن در هکتار) به‌عنوان عامل فرعی بودند. در هر دو سال با افزایش شدت تنش کم‌آبی شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، ارتفاع گیاه، عملکرد بیولوژیک و دانه شنبلیله کاهش یافتند به‌گونه‌ای‌که تیمار تنش شدید کم‌آبی در مرحله زایشی بدون کود و زئولیت (با کمترین مقدار عملکرد بیولوژیک و دانه) در مقایسه با شاهد، به‌ترتیب در هر دو سال، کاهش 96/60 و 09/48 درصدی در عملکرد بیولوژیک و 18/80 و 62/75 درصدی در عملکرد دانه را نشان داد. با کاربرد کود نیتروژن، خصوصاً ورمی‌کمپوست، میزان شاخص سطح برگ، سرعت رشد گیاه در مراحل مختلف رشدی و به‌تبع آن عملکرد بیولوژیک و دانه شنبلیله، در رژیم‌های مختلف آبیاری افزایش یافتند. در رژیم‌های مختلف آبیاری تیمارهایی که ورمی‌کمپوست و یا زئولیت در آنها به‌کار رفته بودند توانستند شاخص سطح برگ و سرعت رشد بالاتری داشته باشند و در نهایت عملکرد بیشتری تولید نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

901 - نیاز غذایی اکوتیپ‌های حنا (Lowsonia inermis L.) بر مبنای شاخص‌های فتوسنتزی و رشدی در منطقه شهداد
امین پسندی‌پور حسن فرح بخش

تعیین نیاز غذایی گیاه از لحاظ عناصر پرمصرف نیتروژن، فسفر و پتاسیم از نظر بهبود رشد گیاه و کاهش آلودگی های زیست محیطی حایز اهمیت می باشد. به منظور تعیین نیاز غذایی گیاه دارویی- صنعتی حنا آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در بخش شهداد از شهرستان أکثر

تعیین نیاز غذایی گیاه از لحاظ عناصر پرمصرف نیتروژن، فسفر و پتاسیم از نظر بهبود رشد گیاه و کاهش آلودگی های زیست محیطی حایز اهمیت می باشد. به منظور تعیین نیاز غذایی گیاه دارویی- صنعتی حنا آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در بخش شهداد از شهرستان کرمان در سال 95-1394 اجرا شد. در این مطالعه سه اکوتیپ حنا (بم، شهداد و رودبار) در واکنش به چهار ترکیب کودی (300:200:150، 200:100:100، 100:50:50، 0:0:0،کیلوگرم در هکتار کودهای حاوی نیتروژن، فسفر و پتاسیم) از لحاظ برخی شاخص های رشد نظیر فتوسنتز خالص، سرعت تعرق و هدایت روزنه ای مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین میانگین پارامترهای سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، فتوسنتز خالص، سرعت تعرق، هدایت روزنه ای و عملکرد خشک کل مربوط به اکوتیپ شهداد بود. این در حالی بود که در مورد صفت عملکرد خشک برگ اختلاف بین اکوتیپ های شهداد و رودبار از لحاظ آماری معنی دار نبود. اثر تیمار کاربرد کودهای شیمیایی در مورد اکثر صفات اندازه گیری شده در سطح یک درصد معنی دار گردید. بیشترین میانگین صفات اندازه گیری شده مربوط به تیمار کاربرد کودهای شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم با ترکیب 300:200:150 کیلوگرم در هکتار بود که در مورد صفات عملکرد خشک برگ و سرعت رشد نسبی اختلاف معنی داری با ترکیب 200:100:100 نیتروژن، فسفر و پتاسیم نداشت. در این مطالعه اثر متقابل اکوتیپ در کاربرد کودهای شیمیایی برای هیچ یک از پارامترهای اندازه گیری شده معنی دار نگردید. بنابراین، با توجه به نتایج به دست آمده می توان نتیجه گرفت که اکوتیپ های شهداد و رودبار و ترکیب کودهای نیتروژن، فسفر و پتاسیم با نسبت 200:100:100 کیلوگرم در هکتار جهت کاشت در شرایط آب و هوایی شهداد مناسب می باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

902 - مقایسه عملکرد و شاخص‌های فیزیولوژیک رشد و نمو ارقام کنجد در شرایط استفاده از منابع کودهای شیمیایی و بیولوژیک پتاسیم
حمید مدنی بهزاد ثانی حمید قلی‌پور

این پژوهش به منظور مقایسه عملکرد دانه و شاخص های مختلف فیزیولوژیک رشد و نمو سه رقم کنجد بومی ایران در پاسخ به استفاده از منابع کود شیمیایی سولفات پتاسیم و کود بیولوژیک پتاس در ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قا أکثر

این پژوهش به منظور مقایسه عملکرد دانه و شاخص های مختلف فیزیولوژیک رشد و نمو سه رقم کنجد بومی ایران در پاسخ به استفاده از منابع کود شیمیایی سولفات پتاسیم و کود بیولوژیک پتاس در ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. فاکتور کود پتاسیم شامل چهار سطح کاربرد کود شیمیایی سولفات پتاسیم بر اساس آزمون خاک به عنوان شاهد، کاربرد کود بیولوژیک باکتریایی Bacillus circulans L.، باکتری Bacillus megatherium L. و ترکیب هر دو گونه باکتری و فاکتور ارقام کنجد شامل سه رقم اولتان، یکتا و دشتستان 2 بودند. نمونه برداری ها به صورت تخریبی از 30 روز تا 105روز پس از کاشت با فواصل هر 15روز یک بار انجام پذیرفت. محاسبه میزان شاخص سطح برگ و وزن خشک بوته نیز برای هر مرحله از نمونه برداری انجام و محاسبه میزان سرعت رشد گیاه، میزان جذب خالص و سرعت رشد نسبی گیاه تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که رقم یکتا با میانگین 62/18گرم در بوته بالاترین عملکرد دانه را تولید کرد و رقم اولتان از نظر سرعت رشد برتری نسبی خود را نشان داد. رقم اولتان نسبت به رقم یکتا عملکرد دانه کمتری تولید نمود. این رقم همچنین، از نظر روند رشد و نمو نسبت به دو رقم یکتا و دشتستان کاملاً متفاوت بود. از طرف دیگر واکنش ارقام کنجد نسبت به کاربرد باکتری های محلول کننده پتاسیم کاملاً مغایر بود به طوری که، باکتری Bacillus circulans L. بیشترین تغییرات را در تولید دانه نشان داد. در این بررسی استفاده از پتاسیم توانست تا 90 روز پس از کاشت سرعت رشد کنجد را تحریک کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

903 - پاسخ خصوصیات زراعی گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) به زمان، مقدار و روش مصرف نیتروژن
محمد میرزاخانی

جهت بررسی تأثیر واکنش خصوصیات زراعی گلرنگ پاییزه به زمان، مقدار و روش مصرف نیتروژن این آزمایش در سال زراعی 90-1389 در مزرعه آموزشی دانشگاه پیام نور استان مرکزی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار زمان مصرف کود اوره در سه سط أکثر

جهت بررسی تأثیر واکنش خصوصیات زراعی گلرنگ پاییزه به زمان، مقدار و روش مصرف نیتروژن این آزمایش در سال زراعی 90-1389 در مزرعه آموزشی دانشگاه پیام نور استان مرکزی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار زمان مصرف کود اوره در سه سطح شامل (مصرف نصف کود در زمان کاشت + مصرف نصف کود در مرحله روزت)، (مصرف نصف کود در مرحله روزت + مصرف نصف کود در زمان ساقه دهی)، (مصرف نصف کود در زمان ساقه دهی + مصرف نصف کود در زمان غوزه دهی)، تیمار مقدار مصرف کود اوره در دو سطح شامل (مصرف 150 و 300 کیلوگرم در هکتار) و تیمار روش مصرف کود اوره نیز در سه سطح (خاک مصرف، آب مصرف و روش محلول پاشی) بود. نتایج نشان داد که اثر تیمار زمان مصرف کود اوره بر صفات ارتفاع شاخه دهی، تعداد شاخه فرعی فرعی، تعداد دانه در متر مربع، تعداد دانه در گیاه، عملکرد بیولوژیکی غوزه، وزن دانه های غوزه و شاخص برداشت غوزه معنی دار بود. اثر تیمار مقدار مصرف نیتروژن نیز بر صفات ارتفاع شاخه دهی، تعداد شاخه فرعی فرعی، تعداد دانه در متر مربع، تعداد دانه در گیاه، عملکرد بیولوژیکی غوزه، شاخص برداشت غوزه و کارآیی مصرف نیتروژن معنی دار بود. همچنین، تأثیر روش مصرف کود اوره بر صفات ارتفاع شاخه دهی، تعداد شاخه فرعی فرعی، تعداد دانه در متر مربع، تعداد دانه در گیاه، عملکرد بیولوژیکی غوزه، عملکرد دانه غوزه ها و کارآیی مصرف نیتروژن معنی دار بود. تیمار محلول پاشی کود اوره با میانگین 27/63 کیلوگرم بر کیلوگرم و تیمار خاک مصرف کود اوره با میانگین 86/6 کیلوگرم بر کیلوگرم به ترتیب بیشترین و کمترین میزان کارآیی مصرف کود را داشتند. بنابراین، به نظر می رسد که کاربرد روش محلول پاشی کود اوره علاوه بر کاهش مصرف کود و کاهش آلودگی زیست محیطی، موجب افزایش کارایی مصرف کود اوره تا 27/63 کیلوگرم بر کیلوگرم می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

904 - ارزیابی لاین های اینبرد نوترکیب عدس با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی
محمد حسن رحیمی سعداله هوشمند محمود خدامباشی

به‌منظور تحمل به خشکی 168 لاین اینبرد نوترکیب عدس حاصل از تلاقی رقم هندی L3685 (پر محصول، با عادت رشدی ایستاده و زودرس) به‌عنوان والد مادری و رقم ایرانی قزوین (با عادت رشدی خوابیده و دیررس) به‌عنوان والد پدری، آزمایشی تحت دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی پایان دوره رشد در ق أکثر

به‌منظور تحمل به خشکی 168 لاین اینبرد نوترکیب عدس حاصل از تلاقی رقم هندی L3685 (پر محصول، با عادت رشدی ایستاده و زودرس) به‌عنوان والد مادری و رقم ایرانی قزوین (با عادت رشدی خوابیده و دیررس) به‌عنوان والد پدری، آزمایشی تحت دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی پایان دوره رشد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 92-1391 به اجرا درآمد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها در شرایط فوق نشان داد که بین شرایط و همچنین بین لاین‌های مورد بررسی از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی‌دار (P≤0.01) وجود دارند. معنی‌دار بودن اثر متقابل لاین × شرایط، بیانگر وجود اختلاف در لاین‌ها از نظر عملکرد دانه نسبت به تنش خشکی پایان دوره بود. لاین‌های 160، 125 و 129 در هر دو شرایط به‌عنوان متحمل ترین لاین‌ها به خشکی از لحاظ عملکرد دانه شناخته شدند. همبستگی مثبت و معنی‌دار بین شاخص‌های تحمل و عملکرد دانه در شرایط تنش و عدم تنش، بیـانگر برتـری شـاخص‌های STI، MP، HARM و GMP در شنـاسایی لاین‌های متحمل و حساس می باشند. بر اساس شاخص‌های فوق لاین‌های 160، 125، 48، 103 و 129 به‌عنوان لاین‌های متحمل شناخته شدند. با توجه به نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، مؤلفه اول و دوم در مجموع 97/8 درصد از تنوع موجود در میان لاین‌ها برای شاخص‌های مقاومت به خشکی را توجیه نمودند. توزیع لاین‌ها در فضای بای پلات وجود تنوع ژنتیکی بین آنها نسبت به تنش خشکی را نشان داد و بر این اساس لاین‌های 160، 125، 48، 129 و 103 به‌عنوان لاین‌های متحمل و با عملکرد بالا شناسایی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

905 - واکنش لاین های دابل هاپلوئید جو از نظر عملکرد دانه و صفات مورفولوژیکی به تنش خشکی
معروف خلیلی سعید اهری زاد علیرضا پورابوقداره

رابطه 40 لاین دابل هاپلوئید به همراه ژنوتیپ های والدینی و سه ژنوتیپ شاهد با عملکرد دانه و برخی از صفات مورفولوژیک جو با اجرای آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار تحت دو رژیم آبی (شرایط تنش و بدون تنش)، طی دو سال زراعی 92 و 1391 مورد بررسی قرار گرفت. أکثر

رابطه 40 لاین دابل هاپلوئید به همراه ژنوتیپ های والدینی و سه ژنوتیپ شاهد با عملکرد دانه و برخی از صفات مورفولوژیک جو با اجرای آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار تحت دو رژیم آبی (شرایط تنش و بدون تنش)، طی دو سال زراعی 92 و 1391 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب بیانگر اختلاف معنی داری بین سال، شرایط تنش، لاین ها و اثر متقابل لاین × سال برای اکثریت صفات اندازه گیری شده بود. مقایسه میانگین های گروهی بین شرایط تنش آبی و فاقد تنش نشان داد که لاین های دابل هاپلوئید از نظر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه، نسبت به ژنوتیپ های شاهد از درصد کاهش کمتری برخوردار بودند. ضرایب همبستگی بین صفات در شرایط تنش و فاقد تنش نشان داد که عملکرد دانه بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را با صفات عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه، وزن هکتولیتر و شاخص برداشت داشت. بر اساس نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام صفات طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و وزن هکتولیتر از جمله مهم ترین صفات مؤثر در افزایش عملکرد دانه بودند، به طوری که درتجزیه علیت نیز صفات فوق در هر دو شرایط تنش و فاقد تنش اثر مستقیم بالایی بر عملکرد دانه داشتند. به طورکلی، با توجه به مقایسه میانگین های صفات و همچنین بر اساس شاخص های STI و GMP لاین های شماره 11، 13، 14، 18، 24، 29، 30، 35 و 39 به عنوان لاین های مطلوب از نظر عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن و متحمل ترین لاین ها در پاسخ به تنش کم آبی شناسایی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

906 - نقش شاخص‌های اخلاق اسلامی از منظر جامعه شناسی دینی بر عملکرد سازمانی دانشگاهها با تکیۀ بر اندیشۀ امام خمینی(س)
سید جعفر حسینی رحیم وکیل زاده حسن موثقی

10.30495/jss.2022.1966595.1491

هدف از کارگزاری و مسئولیت در نظام مقدس جمهوری اسلامی، تلاش برای اجرای احکام الهی جهت رساندن بشر و عالم انسانیت به کمال و سعادت دنیوی و اخروی می‌باشد. بنابراین کارگزاران باید از میان شایسته‌ترین‌ها انتخاب شوند و به فضایل حسنۀ اخلاقی آراسته گردند تا بتوانند رسالت کارگزاری أکثر

هدف از کارگزاری و مسئولیت در نظام مقدس جمهوری اسلامی، تلاش برای اجرای احکام الهی جهت رساندن بشر و عالم انسانیت به کمال و سعادت دنیوی و اخروی می‌باشد. بنابراین کارگزاران باید از میان شایسته‌ترین‌ها انتخاب شوند و به فضایل حسنۀ اخلاقی آراسته گردند تا بتوانند رسالت کارگزاری را به نحو احسن به انجام رسانند. بر این اساس، هدف از انجام مطالعۀ حاضر، بررسی شاخص‌های اخلاقی از منظر جامعه شناسی دینی و تأثیر آن بر عملکرد کارگزاران دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز بوده است. بدین منظور جامعه پژوهش، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز انتخاب‌ شده است. بنا بر ماهیتِ تحقیق و داده‌های مورد نیاز، مدیران، اعضاء هیات‌ علمی و کارمندان واحد دانشگاهی مزبور به‌ عنوان جامعه آماری تحقیق انتخاب‌شده است. جمع‌آوری داده‌ها، از طریق پرسشنامه محقق ساخته انجام پذیرفته است که میزان روایی و پایایی آن به ترتیب با روش روایی محتوایی و سازگاری درونی (شاخص آلفای کرونباخ) بررسی و مورد تأیید قرارگرفته است. نتایج حاصل از تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها با آزمون رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که اخلاق اسلامی شامل زیر شاخص‌های: ایمان، تقوا، اخلاص، تواضع، توکل، برآورده کردن نیازهای مردم، خوشرویی و حسن خلق، عفو و گذشت، عدالت، انتقادپذیری، امانت‌داری، تعاون و مراقبت از بیت‌المال بر عملکرد کارکنان تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

907 - بررسی شاخص سلامت، سرمایه اجتماعی و کنش‌های مشارکت‌جویانه سالمندان در شهر اهواز
عبدالرحیم اسداللهی علی اسمعیلی لاله‌ فانی‌صابری

سرمایه اجتماعی و شاخص‌های آن مانند کنش‌های مشارکت‌جویانه و رفتاری داوطلبی می‌تواند در زمینه شاخص سلامت و رفتارشناسی سالم سالمندان حائز اهمیت باشد. با تکنیک پرسشنامه با استفاده از ساخت و مدل نظری استون(2001) به مطالعه کنش‌های مشارکت‌جویانه سالمندان در سال 1394 پرداخته که أکثر

سرمایه اجتماعی و شاخص‌های آن مانند کنش‌های مشارکت‌جویانه و رفتاری داوطلبی می‌تواند در زمینه شاخص سلامت و رفتارشناسی سالم سالمندان حائز اهمیت باشد. با تکنیک پرسشنامه با استفاده از ساخت و مدل نظری استون(2001) به مطالعه کنش‌های مشارکت‌جویانه سالمندان در سال 1394 پرداخته که تعداد 194 سالمند منطقه 7 شهرداری اهواز به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای در دو گروه آزمایشی (با سابقه کنش‌های داوطلبانه) و گروه گواه (بدون سابقه کنش‌های داوطلبانه) به تساوی انتخاب شدند. یافته‌های بررسی نشان داد بین دو حوزه مفهومی مشارکت از مولفه‌های اصلی سرمایه اجتماعی یعنی ساختار روابط (شبکه‌ها) و کیفیت روابط (هنجارها) با کنش‌های داوطلبانه سالمندان گروه آزمایش رابطه معنادار وجود داشته که این ارتباط با متغیرهای فرعی زمینه‌ای بررسی مثل جنسیت، جدایی از فرزندان، سن به ویژه باشاخص رفتار سالم اثرگذارتر بود. بی‌اعتمادی اجتماعی به نهادها، کاهش مشارکت اجتماعی و افت مولفه‌های سرمایه اجتماعی با کاهش شاخص رفتار سالم و آگاهی اجتماعی همراه بود. ولی در مجموع سرمایه‌گذاری درایجاد و تقویت متغیرهای امیدبخش سرمایه اجتماعی برای سالمندان در نگرش آن‌ها به پایانی اثربخش برای زندگی اجتماعی فردی خود و کسب اعتماد به نفس افزو ن تر و بازخورد مطلوب برای زندگی حتماً موثر خواهد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

908 - تحلیل‌محتوای مجلات خانوادگی ایران ازنظر فرزندسالاری بین سال‌های 91 و92
شهرام اسفندیارزاده ملکی سیروس فخرایی

این تحقیق با استفاده از روش تحلیل محتوی به بررسی جامعه شناختی"فرزندسالاری در داستان های مجلات خانوادگی ایران، طی سال های 91 و 92"می پردازد. هدف کلی ازانجام این تحقیق تحلیل محتوی مجلات خانوادگی از نظر فرزندسالاری بین سال های 91 و 92 و اهداف فرعی شامل بررسی رابطه بین نگرا أکثر

این تحقیق با استفاده از روش تحلیل محتوی به بررسی جامعه شناختی"فرزندسالاری در داستان های مجلات خانوادگی ایران، طی سال های 91 و 92"می پردازد. هدف کلی ازانجام این تحقیق تحلیل محتوی مجلات خانوادگی از نظر فرزندسالاری بین سال های 91 و 92 و اهداف فرعی شامل بررسی رابطه بین نگرانی والدین نسبت به آینده فرزندان، اختلافات والدین، نگرش ابزاری به والدین، چشمپوشی والدین از نیازهای خود، تفاوت ارزش های والدین و فرزندان؛ با فرزندسالاری بوده است. در این راستا با مراجعه به مبانی نظری: نگرانی والدین نسبت به آینده فرزندان ازنظریه کولی و استرایکر، اختلافات والدین از نظریه وبلن و نقش سنتی مادران از نظریه جیمز، نگرش ابزاری به والدین از نظریه استرایکر و وبلن؛ چشمپوشی والدین از نیازهای خود ازنظریه وبلن، تفاوت ارزش های والدین و فرزندان از نظریه گروه مرجع (مرتن) به صورت مستقیم یا غیرمستقیم اخذ یا استنباط شده اند. تحقیق حاضر دردو بخش نظری وعملی انجام شده است. در بخش نظری، اطلاعات لازم با استفاده از روش کتابخانه ای واسنادی و در بخش عملی، به شیوه تحلیل محتوا اطلاعات لازم ازطریق مقوله بندی و فیش برداری ازنمونه های آماری جمع آوری شده اند. طبق یافته های تحقیق در داستان های مجلات خانوادگی ایران، ابعاد فرزندسالاری، به صورت صریح یا ضمنی ترویج شده است. فرزندسالاری در این مجلات، معلول نگرانی والدین نسبت به آینده فرزندان، اختلافات والدین، نگرش ابزاری به والدین، چشمپوشی والدین از نیازهای خود، تفاوت ارزش های والدین و فرزندان است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

909 - بررسی فساد سیاسی و رابطه آن با توسعه سیاسی از منظر جامعه‌شناسی سیاسی
پرویز احدی محمد غفاریان‌گبلو عزیز جوان‌پور صمد نوجوان

جوزف نای، حفظ مشروعیت سیستم سیاسی در طول زمان را، توسعه سیاسی دانسته و شاخص های آن را حاکمیت قانون، پاسخگویی، شفافیت، کنترل، اعتماد سیاسی، رقابت سیاسی سالم، انتخابات آزاد و منصفانه همراه با نهادسازی می داند. عدم توانایی در کنترل و محدود کردن فساد، معمولاً دوران گذار به أکثر

جوزف نای، حفظ مشروعیت سیستم سیاسی در طول زمان را، توسعه سیاسی دانسته و شاخص های آن را حاکمیت قانون، پاسخگویی، شفافیت، کنترل، اعتماد سیاسی، رقابت سیاسی سالم، انتخابات آزاد و منصفانه همراه با نهادسازی می داند. عدم توانایی در کنترل و محدود کردن فساد، معمولاً دوران گذار به توسعه سیاسی را با مشکل روبرو خواهد ساخت. توسعه نیافتگی سیاسی به تقویت و افزایش فساد سیاسی به صورت هم افزایی منجر شده و رابطه این دو نیز به صورت یک چرخه در طول دوره های متعدد تکرار خواهد شد. در این بررسی منظور از فساد سیاسی، سوء استفاده از قدرت واگذار شده توسط کارگزاران سیاسی و دولتی در راستای تامین منافع شخصی با هدف افزایش قدرت یا ثروت است. در این مطالعه، فساد سیاسی و رابطه آن با توسعه سیاسی از منظر جامعه شناسی سیاسی، به روش اسنادی و کتابخانه ای مورد بررسی قرار گرفته است و نتیجه گرفته شده است که: فساد سیاسی، عدم توسعه و عدم توسعه، متقابلاً فساد سیاسی را به وجود می آورد. فساد سیاسی نقش منفی بر فرایند توسعه سیاسی داشته و چالش های اساسی برای سیستم سیاسی و شهروندان آن فراهم می سازد. هم چنین فساد سیاسی، اعتماد شهروندان نسبت به سیستم را کاهش و سیستم سیاسی را با کاهش مشروعیت روبرو خواهد کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

910 - بررسی تاثیر عوامل گسترش فساد اداری بر شاخص های اقتصادی و ارائه راهکارهای مقابله ای
عبدالمجید راه پیما حمید پیشگاه هادیان محمدعلی خسروی حسین تفضلی

فساد ادارای اشکال مختلف و تأثیرات گوناگون، هم بر اقتصاد و هم به طور کلی برجامعه دارد چرا که از رشد اقتصادی جلوگیری می کند و بر عملیات تجاری، اشتغال و سرمایه گذاری تأثیر می گذارد از این رو مقاله حاضر درصدد بررسی بررسی تاثیر عوامل گسترش فساد اداری بر شاخص‌های اقتصادی و ار أکثر

فساد ادارای اشکال مختلف و تأثیرات گوناگون، هم بر اقتصاد و هم به طور کلی برجامعه دارد چرا که از رشد اقتصادی جلوگیری می کند و بر عملیات تجاری، اشتغال و سرمایه گذاری تأثیر می گذارد از این رو مقاله حاضر درصدد بررسی بررسی تاثیر عوامل گسترش فساد اداری بر شاخص‌های اقتصادی و ارائه راهکارهای مقابله‌ای است از این منظر پس از بسط فضای مفهومی موضوع، به بررسی عوامل موثر بر گسترش فساد خواهد پرداخت. مطابق با مستندات موضوعی ارائه شده در این پژوهش، روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه‌ای می‌باشد. یافته‌های مقاله این است اولا، در بخش مهمترین عوامل موثر بر گسترش فساد می توان به محیط سیاسی و اقتصادی، عادات، آداب و رسوم، سنت و جمعیت شناسی، دین، فقدان دولت الکترونیک، دیوان‌سالاری و ساختار اداری و سیاسی ناکارآمد و مشارکت مدنی و ازادی رسانه‌ها اشاره نمود ثانیا، در حوزه تاثیر فساد بر شاخص‌های اقتصادی می‌توان تأثیر فساد بر مشاغل، تأثیر فساد بر سرمایه گذاری، تخصیص استعدادها و تأثیر فساد بر مالیات برشمرد و ثالثا، در بخش راهکارها نیز می توان به ترویج اخلاقیات در قالب فرهنگ عمومی جامعه، عمومی کردن فرهنگ مبارزه با فساد، تقویت سطح آگاهی عمومی، تقویت نگرش و باورهای دینی کارکنان و مدیران، قانون گرایی کارکنان و مدیران و نهادینه سازی فرهنگ نقد و نقادی اشاره نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

911 - ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﻣﯿﺎن ﻧﻮﺳﺎزی، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی و ﻣﯿﺰان ﺷﮑﺎف اﻗﺘﺼﺎدی در اﯾﺮان
عباس مصلی نژاد ملیحه سلیمی

راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻧﻮﺳﺎزی، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﺷﮑﺎف اﻗﺘﺼﺎدی در اﯾﺮان ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﻣﻮرد ﮐﻨﮑﺎش و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﺑﺮای ﺗﺒﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع، اﺑﺘﺪا ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﻮر ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب، ﺑﻪ ﻃﻮر اﺟﻤﺎﻟﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در اداﻣﻪ ﺷﮑﺎف ﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﺎری أکثر

راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻧﻮﺳﺎزی، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﺷﮑﺎف اﻗﺘﺼﺎدی در اﯾﺮان ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﻣﻮرد ﮐﻨﮑﺎش و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﺑﺮای ﺗﺒﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع، اﺑﺘﺪا ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﻮر ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب، ﺑﻪ ﻃﻮر اﺟﻤﺎﻟﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در اداﻣﻪ ﺷﮑﺎف ﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﺎری در ﺟﻮاﻣﻊ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن آﺛﺎر و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ .ﺑﺮای ﻧﯿﻞ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻟﻮﻧﯽ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻀﺎی ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺗﺒﯿﯿﻦ ﮔﺮدد .از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل، ﻣﻮﺿﻮع ﺷﮑﺎف درآﻣﺪی ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﺮﯾﺐ ﺟﯿﻨﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ .ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ روﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ از رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی و ﺗﻮﺳﻌﻪ در اﯾﺮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﻈﺎرات ارزﺷﯽ در اﯾﺮان، اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ دوﻟﺘﯽ و ﻧﯿﺰ رﺗﺒﻪ اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﺮان ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻮد .ﺗﺒﺪﯾﻞ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻣﺤﻮری ﻣﻨﻄﻘﻪ آﺳﯿﺎی ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﺳﺎزی ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺻﺮﻓﺎً در ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ،1404 ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺤﻮل اﺳﺎﺳﯽ در ﺟﺎﯾﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدی و ﻣﯿﺰان اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﺮان اﯾﺠﺎد ﺷﻮد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

912 - ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ ﺧﻮب در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان
فریبرز وفاجو مقصود رنجبر ماشاالله حیدر پور

حکمرانی خوب به عنوان یک نظریه مبتنی بر اهدافی چون کاهش فقر و فساد، بهبود کیفیت معاش، افزایش مشارکت شهروندان، ایجاد فرصت ها و امکان برابر برای شهروندان، ایجاد امنیت، برابری و پایداری در جامعه می باشد که در یک حکومت مطلوب مد نظر قرار می گیرد. در سنجش دستیابی به این اهداف، أکثر

حکمرانی خوب به عنوان یک نظریه مبتنی بر اهدافی چون کاهش فقر و فساد، بهبود کیفیت معاش، افزایش مشارکت شهروندان، ایجاد فرصت ها و امکان برابر برای شهروندان، ایجاد امنیت، برابری و پایداری در جامعه می باشد که در یک حکومت مطلوب مد نظر قرار می گیرد. در سنجش دستیابی به این اهداف، شاخص های همچون حاکمیت قانون، مسؤولیت پذیری، مشارکت مردمی، عدالت فراگیر و شفافیت مطرح بوده که بر اساس آن ها می توان تحقق یک حکمرانی خوب در جامعه چون ایران را مورد بررسی قرار داد. در قانون اساسی ج. ا. ایران به عنوان بالاترین مرجع حقوقی، اصول مختلفی وجود دارند که در هماهنگی با اهداف حکمرانی مطلوب قرار داشته و با شاخص های آن قابل انطباق می باشند که این مهم نشانگر وجود پایه های حقوقی مناسب آن است و لیکن در اجرا به جهت وجود برخی برداشت های خاص به خصوص در زمینه مشروعیت و نیز برخی اصول قانون اساسی در زمینه تطبیق عملی، چالش هایی وجود دارد که تحقق یک حکمرانی خوب به معنای کلاسیک آن در ایران آن چنانکه در این نوشتار توصیفی تحلیلی به رشته تحریر درآمده دچار مشکل می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

913 - پهنه بندی آلودگی رودخانه باهوش اهرم با استفاده از تنوع زیستی ماکروبنتوزها (استان بوشهر)
فرشاد قنبری عبدالرحیم پذیرا فاضل امیری سعید مغدانی محمد ساکی انتظامی

هدف از این مطالعه تعیین تنوع و تراکم ماکروبتوزهای رودخانه باهوش و ارزیابی وضعیت کیفیت آب توسط شاخص ولچ بود. نمونه‌برداری در دو فصل تابستان و زمستان طی سال 1392 انجام شد. در هر ایستگاه سه بار نمونه‌برداری از رسوبات کف انجام شد. نمونه های ماکروبنتوز توسط گرب وَن وین با س أکثر

هدف از این مطالعه تعیین تنوع و تراکم ماکروبتوزهای رودخانه باهوش و ارزیابی وضعیت کیفیت آب توسط شاخص ولچ بود. نمونه‌برداری در دو فصل تابستان و زمستان طی سال 1392 انجام شد. در هر ایستگاه سه بار نمونه‌برداری از رسوبات کف انجام شد. نمونه های ماکروبنتوز توسط گرب وَن وین با سطح مقطع 025/0 مترمربع جمع‌آوری و سپس توسط فرمالین 5 درصد فیکس و به آزمایشگاه منتقل و شناسایی و شمارش گردید. همچنین خصوصیات فیزیکوشیمیایی آب از قبیل دما، pH، اکسیژن محلول (DO) و شوری آب نیز در هر ایستگاه اندازه‌گیری شد. شاخص تنوع با استفاده از فرمول شانون- وینر، شاخص غالبیت با استفاده از فرمول سیمپسون، شاخص غنای گونه‌ای با استفاده از فرمول مارگالف و تعیین درجه کیفیت آب هر ایستگاه توسط شاخص ولچ مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌های شناسایی شده از 13 جنس، 10 خانواده و 3 رده بودند. بیشترین گونه های شناسایی شده در ایستگاه‌های مورد مطالعه از خانواده‌های Chironomidae، Lymnaeidae و Caenidae بودند. نتیجه مطالعه نشان داد که با توجه به گونه‌های شناسایی شده و همچنین شاخص استفاده شده جهت تعیین کیفیت آب (ولچ)، ایستگاه‌های مورد مطالعه در رودخانه باهوش دارای آبی با کیفیت متوسطی از آلودگی می‌باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

914 - تأثیر آفت‌کش دیازینون بر رفتار و برخی شاخص‌های خونی بچه‌ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss)
رضوان الله کاظمی

این تحقیق به‌منظور ارزیابی اثر آفت‌کش دیازینون بر برخی شاخص‌های خونی بچه‌ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان در مرکز علوم شیلاتی و فنون دریایی دکتر کیوان (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لاهیجان، بندر چمخاله) انجام شد. در مدت یک هفته 120 قطعه بچه‌ماهی قزل‌آلا در 3 گروه آزمایشی و 1 گرو أکثر

این تحقیق به‌منظور ارزیابی اثر آفت‌کش دیازینون بر برخی شاخص‌های خونی بچه‌ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان در مرکز علوم شیلاتی و فنون دریایی دکتر کیوان (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لاهیجان، بندر چمخاله) انجام شد. در مدت یک هفته 120 قطعه بچه‌ماهی قزل‌آلا در 3 گروه آزمایشی و 1 گروه شاهد با 3 تکرار که در هر تکرار 10 عدد ماهی با میانگین وزنی 5-3 گرم وجود داشت براساس روش O.E.C.D در معرض غلظت‌های 25، 50 و 75 درصد از LC50 دیازینون (که برابر 65/1 میلی‌گرم بر لیتر است) به‌صورت ساکن قرار گرفتند. در ماهیانی که در معرض قرار گرفتند، علایمی مانند فلج عصبی و از دست دادن تعادل، شنای نیم‌دایره‌ای، بی‌تابی شدید و رنگ‌پریدگی مشاهده شد. نتایج نشان داد که تعداد کل گلبول‌های سفید و قرمز، هماتوکریت و هموگلوبین با افزایش غلظت سم کاهش یافت. میزان MCH با افزایش غلظت سم افزایش یافت که این افزایش بین گروه 75 درصد با بقیه گروه‌ها معنی‌دار بود. میزان MCV با افزایش غلظت سم افزایش یافت که بین گروه‌های 25 و 50 درصد اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. ضمن این‌که میزان نوتروفیل تا گروه 50 درصد افزایش و سپس کاهش یافت. اما میزان لنفوسیت تا گروه 50 درصد کاهش و در گروه 75 درصد افزایش یافت. تغییرات به‌دست آمده در مقادیر اریتروسیت و لکوسیت پس از قرارگیری در معرض سم دیازینون ناشی از بروز اختلال در روند خون‌سازی و کاهش ایمنی غیراختصاصی ماهی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

915 - شاخص‌های بوم شناختی تنوع، غناء، غالبیت و یکنواختی جوامع زی شناوران جانوری استخرهای پرورش ماهیان گرم آبی شرق استان گلستان (شهر گنبدکاووس)
مهرداد کمالی سنزیقی امیر رحیمی افشین قلیچی

هدف از انجام این تحقیق بررسی شاخص های بوم شناختی تنوع، غناء، غالبیت و یکنواختی جوامع زئوپلانکتونی در استخرهای پرورش ماهیان گرم آبی شهر گنبد کاووس در شرق استان گلستان بود که به‌مدت یک دوره پرورش از خرداد تا آبان‌ماه 1390 صورت گرفت. طبق نتایج بدست آمده هیچ اختلاف معنی دار أکثر

هدف از انجام این تحقیق بررسی شاخص های بوم شناختی تنوع، غناء، غالبیت و یکنواختی جوامع زئوپلانکتونی در استخرهای پرورش ماهیان گرم آبی شهر گنبد کاووس در شرق استان گلستان بود که به‌مدت یک دوره پرورش از خرداد تا آبان‌ماه 1390 صورت گرفت. طبق نتایج بدست آمده هیچ اختلاف معنی داری بین شاخص‌های بوم شناختی تنوع، غالبیت و یکنواختی در 6 استخر مورد بررسی مشاهده نگردید (05/0<P) ولی بین شاخص غناء در استخرهای مختلف اختلاف معنی دار وجود داشت (05/0>P). دامنه شاخص های تنوع، غناء، غالبیت و یکنواختی به‌ترتیب معادل 77/0-43/0، 61/0-25/0، 72/0-54/0 و 73/0-36/0 بودند. همچنین بیشترین کمیت شاخص های تنوع، غناء، غالبیت و یکنواختی مربوط به استخرهای شماره 2، 1، 3 و 2 و کمترین کمیت مربوط به استخرهای 3، 6-4 به‌طور مشترک، 2 و 1 بود. بر اساس آنالیز ضریب همبستگی جوامع زئوپلانکتونی با فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب استخرها، تراکم نهایی جوامع زئوپلانکتونی با فاکتورهای نیترات، فسفات و فسفر- فسفات به میزان ترتیب 926/0-، 939/0 و 952/0 دارای همبستگی معنی دار بود ولی سایر شاخص‌های تنوع، غناء، غالبیت و یکنواختی با هیچ یک از فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب استخرها همبستگی معنی داری را نداشتند. بر اساس نتایج به‌دست آمده شاخص‌های بوم شناختی مختلف تنوع، غناء، غالبیت و یکنواختی جوامع زئوپلانکتونی تحت تأثیر مدیریت اکوسیستم، شرایط آب و هوایی و ماهیان پرورشی می‌باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

916 - شاخص‌های رشد ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhunchus mykiss) در استخرهای خاکی با استفاده از آب لب‌شور زیرزمینی
محمود قانعی تهرانی

چکیدهبه‌دلیل کمبود منابع آب شیرین در کشور ایران، استفاده از منابع آب‌های لب‌شور و شور برای تولید محصولات شیلاتی مورد توجه قرار گرفته است. ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان به‌دلیل توانایی سازگاری با آب لب‌شور بیشتر از سایر گونه‌های پرورشی مورد توجه می‌باشد. در این پژوهش شاخص‌های أکثر

چکیدهبه‌دلیل کمبود منابع آب شیرین در کشور ایران، استفاده از منابع آب‌های لب‌شور و شور برای تولید محصولات شیلاتی مورد توجه قرار گرفته است. ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان به‌دلیل توانایی سازگاری با آب لب‌شور بیشتر از سایر گونه‌های پرورشی مورد توجه می‌باشد. در این پژوهش شاخص‌های رشد ماهی قزل‌آلا در آب لب‌شور ppt 14 مستخرج از منابع آبی زیرزمینی در منطقه اسفراین (خراسان شمالی) در دو استخر خاکی به مساحت هر یک 3000 مترمربع با عمق مفید 8/1 متر در یک دوره پرورش 160 روزه (پاییز و زمستان) مورد بررسی قرار گرفت. ذخیره‌سازی اولیه بچه‌ماهیان در هر استخر 23000 عدد با میانگین وزنی 5/1±7/22 گرم بود. به‌دلیل تفاوت در نرخ بازماندگی ماهیان در استخر 1 (82 درصد) و 2 (88 درصد)، اختلاف در سایر پارامترها در پایان دوره پرورش معنی‌دار بود (05/0>P). به‌طوری‌که به‌ترتیب در استخرهای 1 و 2 بازدهی غذا 02/0±88/0 و 02/0±82/0، ضریب چاقی 01/0±42/1 و 03/0±29/1 و ضریب رشد ویژه 01/0±51/1 و 02/0±40/1 درصد در روز، نسبت کارآیی پروتئین 05/0±26/2 و 06/0±11/2 و ضریب تبدیل غذایی 02/0±18/1 و 04/0±25/1، میانگین وزن نهایی 7±390 و 7±340 گرم تعیین شد. نتایج نشان داد که بچه‌ماهیان در دو استخر بر خلاف اختلاف نسبی در شاخص‌های رشد، از وضعیت خوبی در پرورش با آب لب‌شور برخوردار بوده‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

917 - اثر پر بیوتیک ساف‌مانان بر عملکرد رشد، ترکیب لاشه و میزان بقاء ماهی کوی (Koi carp)
حسین ورشویی

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف پری بیوتیک ساف مانان در جیره بر عملکرد رشد بچه ماهی کوی (Koi carp) انجام شد. در این تحقیق تعداد 120 قطعه بچه ماهی با میانگین وزن اولیه ۲۰۰ گرم به‌مدت 8 هفته به 4 گروه و هرگروه دارای 3 تکرار بوده است. گروه‌های غذایی شامل گروه شاه أکثر

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف پری بیوتیک ساف مانان در جیره بر عملکرد رشد بچه ماهی کوی (Koi carp) انجام شد. در این تحقیق تعداد 120 قطعه بچه ماهی با میانگین وزن اولیه ۲۰۰ گرم به‌مدت 8 هفته به 4 گروه و هرگروه دارای 3 تکرار بوده است. گروه‌های غذایی شامل گروه شاهد، تیمار1 (05/0 درصد پربیوتیک ساف مانان در کیلوگرم غذا)، تیمار 2 (01/0 درصد پربیوتیک ساف مانان در کیلوگرم غذا)، تیمار 3 (15/0 درصد پربیوتیک ساف مانان در کیلوگرم غذا) بودند. شرایط پرورش در هر 12 استخر به صورت روزانه کنترل می‌شد. نتایج این مطالعه نشان داد افزودن سطوح مختلف پری بیوتیک ساف مانان به جیره ماهی کوی اثر معنی داری بر فاکتورهای رشد دارد. ماهیان تغذیه شده در تیمار 2 در انتهای آزمایش وزن بالاتر، افزایش وزن بیشتر و ضریب تبدیل غذایی کمتری نسبت به تیمار شاهد و سایر تیمارها داشتند. همچنین استفاده از پری بیوتیک ساف مانان در 3 تیمار منجر به افزایش بقاء در آنها در مقایسه با گروه شاهد نشده است. در ترکیب لاشه، پری بیوتیک ساف مانان هیچ تغییری در میزان پروتیین وچربی لاشه‌ها ایجاد نکردند و تنها باعث افزایش خاکستر لاشه وکاهش رطوبت لاشه ماهی کوی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

918 - اثرات پربیوتیک ایمونوژن در جیره غذایی بر برخی از شاخص‌های خونی و ایمنی فیل‌ماهیان جوان پرورشی (Huso huso Linnaeus, 1758)
مهدی مهاجر

امروزه مکمل‌های غذایی مانند پربیوتیک‌ها و محرک‌های ایمنی به‌عنوان یک جایگزین قوی برای آنتی‌بیوتیک‌ها برای ارتقای سلامت و ایجاد مقاومت در برابر بیماری‌ها در آبزی‌پروری به‌کار می‌روند. این بررسی برای ارزیابی کارایی پربیوتیک تجاری ایمونوژن، با ترکیب اصلی 30 درصد (1و3- 1و6) أکثر

امروزه مکمل‌های غذایی مانند پربیوتیک‌ها و محرک‌های ایمنی به‌عنوان یک جایگزین قوی برای آنتی‌بیوتیک‌ها برای ارتقای سلامت و ایجاد مقاومت در برابر بیماری‌ها در آبزی‌پروری به‌کار می‌روند. این بررسی برای ارزیابی کارایی پربیوتیک تجاری ایمونوژن، با ترکیب اصلی 30 درصد (1و3- 1و6) بتاگلوکان و 18 درصد مانان الیگوساکارید در جیره غذایی فیل‌ماهیان جوان (Huso huso) به‌مدت 8 هفته در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید مرجانی در تابستان 1388 انجام گرفت. شاخص‌های خونی و ایمنی فیل‌ماهیان جوان در 5 تیمار ایمونوژن درجیره غذایی (0، 5/0، 1، 2 و 4 درصد) از نظر آماری مقایسه شد. سه گروه وزنی از فیل‌ماهیان جوان با میانگین وزن 02/0±71/8 گرم، 01/0±15/25 گرم و 02/0±69/53 گرم در مخازن ذخیره‌سازی و روزانه در 6 وعده تغذیه شدند. نتایج نشان داد که تعداد نوتروفیل در ماهیانی که با جیره‌های غذایی شامل 5/0، 1 و 4 درصد ایمونوژن تغذیه شدند، به‌طور معنی‌داری (05/0P<) بالاتر از شاهد بود. میزان سطح ایمونوگلوبولین M در ماهیانی که با جیره غذایی حاوی 5/0 درصد ایمونوژن تغذیه شدند بالاتر از سایر تیمارهای تغذیه‌ای بود، که اختلاف معنی‌داری را با سطوح 2 و 4 درصد ایمونوژن داشت (05/0P<). هیچ اختلاف معنی‌داری در بین 3 تیمار وزنی و 5 تیمار ایمونوژن از نقطه نظر سایر شاخص‌های خونی مشاهده نگردید (05/0P>). به‌نظر می‌رسد ایمونوژن در غلظت 5/0 درصد می‌تواند به‌عنوان یک ماده غذایی مکمل در جیره غذایی فیل‌ماهیان جوان برای تحریک واکنش‌های ایمنی به‌کار رود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

919 - اثر سطوح مختلف پریمیکس ویتامین C بر شاخص‌های رشد، بقاء و مقاومت در برابر برخی از عوامل محیطی (دما، شوری) در بچه‌ماهی سفید (frisii kutum Rutilus)
زینب شلدهی

چکیدهاین پژوهش به‌منظور سنجش تأثیر سطوح متفاوت پریمیکس ویتامین C جیره بر برخی از شاخص‌های رشد، بقاء و مقاومت در برابر برخی از عوامل محیطی (دما و شوری) روی بچه‌ماهی سفیدfrisii kutum Rutilusاجرا شد. برای انجام این آزمایش، بچه‌ماهیان سفید 1 گرمی از مرکز تکثیر و پرورش ماهیا أکثر

چکیدهاین پژوهش به‌منظور سنجش تأثیر سطوح متفاوت پریمیکس ویتامین C جیره بر برخی از شاخص‌های رشد، بقاء و مقاومت در برابر برخی از عوامل محیطی (دما و شوری) روی بچه‌ماهی سفیدfrisii kutum Rutilusاجرا شد. برای انجام این آزمایش، بچه‌ماهیان سفید 1 گرمی از مرکز تکثیر و پرورش ماهیان استخوانی، واقع در سیجوال تهیه شدند. چهار جیره غذایی شامل؛ میزان‌های 0، 200، 500 و 1000 میلی‌گرم در کیلوگرم غذا پریمیکس ویتامین C در 3 تکرار و به‌مدت 8 هفته برای تغذیه بچه‌ماهیان سفید در نظر گرفته شدند. تعداد 480 نمونه بچه‌ماهی سفید با وزن متوسط 1 گرم به 12 عدد وان پلاستیکی (هر وان 40 عدد ماهی) معرفی گردیدند. ماهیان روزانه به‌میزان 4 درصد وزن بدن تغذیه شدند. در پایان، ماهیان هر یک از تیمارها تحت استرس‌های دمایی (31 درجه سانتی‌گراد) و شوری (ppt 14) قرار گرفتند و بازماندگی آن‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بالاترین متوسط (± انحراف استاندارد) وزن کسب شده در تیمار 1000 میلی‌گرم در کیلوگرم پریمیکس ویتامین C و کم‌ترین آن در تیمار شاهد (بدون پریمیکس ویتامین C) ملاحظه گردید که این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار نبود. بررسی شاخص‌های رشد نشان داد که درصد افزایش وزن (PBWI)، ضریب رشد ویژه (SGR)، ضریب تبدیل غذایی (FCR) و بقاء در ماهیان تغذیه شده با پریمیکس ویتامین C 1000 میلی‌گرم بر کیلوگرم جیره به‌طور معنی‌داری بالاتر از دیگر تیمارها بوده است (05/0P<). نتایج استرس دمایی و شوری نشان داد که ماهیان تغذیه شده با سطوح متفاوت پریمیکس ویتامینC بازماندگی بیشتری نسبت به ماهیان تغذیه شده بدون پریمیکس ویتامینC داشتند. براساس نتایج به‌دست آمده می‌توان بیان نمود که پریمیکس ویتامین C می‌تواند نقش مهمی را در افزایش عملکرد رشد و مقاومت در برابر عوامل محیطی (دما، شوری) در بچه‌ماهی سفید ایفا نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

920 - ارزیابی خطر سلامت میگوهای صید شده از سواحل شمالی دریای عمان به برخی عناصر سنگین سمی
امین غلامحسینی نیما شیری سیاوش سلطانیان محسن علی

آلودگی به عناصر سنگین یک مشکل جدی در بعد جهانی است و با توجه به افزایش سرانه مصرف غذاهای دریایی در ایران، اطمینان از سلامت این خوراک اهمیت زیادی برای مصرف کنندگان خواهد داشت. از این رو پژوهش حاضر، با هدف تعیین غلظت برخی فلزات سنگین سمی در گوشت میگوهای صید شده از سواحل ش أکثر

آلودگی به عناصر سنگین یک مشکل جدی در بعد جهانی است و با توجه به افزایش سرانه مصرف غذاهای دریایی در ایران، اطمینان از سلامت این خوراک اهمیت زیادی برای مصرف کنندگان خواهد داشت. از این رو پژوهش حاضر، با هدف تعیین غلظت برخی فلزات سنگین سمی در گوشت میگوهای صید شده از سواحل شمالی دریای عمان و ارزیابی خطر سلامت آن‌ها برای مصرف کنندگان صورت گرفت. بدین منظور، نمونه های میگو به تعداد 40 نمونه از هر ایستگاه (هرمز، جاسک و چابهار) در دو زمان تهیه شده و به آزمایشگاه منتقل شدند. آماده‌سازی بخش های خوراکی آن‌ها از طریق هضم مرطوب و سنجش فلزات سنگین (کروم، سرب، روی، کادمیوم و نیکل) از طریق طیف بینی نشر اتمی (AES) صورت گرفت. نتایج نشان داد که تفاوت آماری معنی داری بین غلظت کادمیوم در گوشت میگوهای صید شده از بندر جاسک (08/0 میکروگرم بر گرم) با میگوهای صید شده از تنگه هرمز (022/0 میکروگرم بر گرم) و خلیج چابهار (021/0 میکروگرم بر گرم) قابل مشاهده است (P<0.05). هم‌چنین میگوی سفید هندی به‌طور معنی داری دارای باقی‌مانده کادمیوم بیشتر (448/0 میکروگرم بر گرم) نسبت به میگوهای سرتیز، خنجری و موزی بوده اند (P<0.05). با توجه به این‌که کلیه فلزات سنگین مورد سنجش در تحقیق حاضر در محدوده مجاز رهنمودهای جهانی (WHO و FAO) قرار گرفته اند و هم‌چنین شاخص THQ کل برای گروه های سنی کودکان (258/0) و بزرگسالان (147/0) کم‌تر از 1 بوده است، با مصرف مداوم و حتی روزانه میگوهای صید شده از این منطقه خطری متوجه مصرف کنندگان نخواهد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

921 - ارزیابی آگاهی، نگرش و عملکرد کارکنان مراکز خدمات غذایی دانشگاه‌های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان به شاخص‌های ایمنی و بهداشتی مواد غذایی
حدیثه ابدالی مسعود سامی اکبر حسن زاده باقر احمدی زهرا اسفندیاری

10.30495/jfh.2020.1897827.1267

ارایه مواد غذایی ایمن و بهداشتی در مراکز ارایه دهنده خدمات غذایی نقش مهمی در راستای پیشگیری از بروز بیماری‌های غذازاد دارد. این بررسی با هدف ارزیابی آگاهی، نگرش و عملکرد با موضوع شاخص‌های ایمنی و بهداشتی مواد غذایی در پرسنل شاغل در مراکز خدمات غذایی انجام پذیرفت.این مطا أکثر

ارایه مواد غذایی ایمن و بهداشتی در مراکز ارایه دهنده خدمات غذایی نقش مهمی در راستای پیشگیری از بروز بیماری‌های غذازاد دارد. این بررسی با هدف ارزیابی آگاهی، نگرش و عملکرد با موضوع شاخص‌های ایمنی و بهداشتی مواد غذایی در پرسنل شاغل در مراکز خدمات غذایی انجام پذیرفت.این مطالعه توصیفی-مقطعی با استفاده از پرسشنامه ساختار یافته آگاهی، نگرش و عملکرد توسط 110 نفر از پرسنل شاغل در بخش‌های مختلف مراکز خدمات غذایی در دانشگاه‌های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان صورت گرفت.میانگین نمره آگاهی، نگرش و عملکرد پاسخ دهندگان به‌ترتیب مقادیر 9/19 ± 96/62، 8/9 ± 9/70 و 3/5 ± 6/88 بود. باتوجه به نتایج مشخص گردید پرسنل از آگاهی، نگرش و عملکرد خوبی برخوردار بودند. هم‌چنین همبستگی مثبت و معناداری بین آگاهی با نگرش و عملکرد مشاهده گردید. در حالی‌که همبستگی مثبت بین نگرش و عملکرد یافت نشد. این مطالعه حاکی از آن است که اگرچه سطح آگاهی، نگرش و عملکرد پرسنل مواد غذایی رضایت بخش است، اما در خصوص رعایت برخی از جنبه‌های بهداشتی مانند کنترل میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا و کنترل دماهای بحرانی در فرایند پخت، ضعف داشتند. به منظور پیشگیری از شیوع بیماری‌های غذازاد، آموزش‌های موثر عملیاتی با موضوع بهداشت و ایمنی مواد غذایی در مراکز خدمات غذایی پیشنهاد می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

922 - بررسی روند تغییرات شاخص‌های کیفی، اکسایشی و میکروبی گوشت چرخ شده و نشده گاو در زمان نگهداری به حالت انجماد
فیروز طیار احمد قره خانی امیر توکمه چی

10.30495/jfh.2022.1948818.1337

یکی از بهترین روش‌های نگهداری گوشت، روش انجماد می‌باشد که می‌تواند گوشت را به حالت طبیعی و بدون فساد قابل‌ملاحظه نگه دارد. در همین راستا این مطالعه باهدف بررسی تأثیر زمان نگهداری (1، 7، 14، 21 و 28 روز) در انجماد (دمای 18- درجه سلسیوس) بر خواص شیمیایی (رطوبت، خاکستر، چر أکثر

یکی از بهترین روش‌های نگهداری گوشت، روش انجماد می‌باشد که می‌تواند گوشت را به حالت طبیعی و بدون فساد قابل‌ملاحظه نگه دارد. در همین راستا این مطالعه باهدف بررسی تأثیر زمان نگهداری (1، 7، 14، 21 و 28 روز) در انجماد (دمای 18- درجه سلسیوس) بر خواص شیمیایی (رطوبت، خاکستر، چربی و پروتئین)، شاخص‌های اکسایشی (پراکسید، پیوند دوگانه مزدوج و تیوباربیتوریک اسید)، تعداد باکتری‌های سرمادوست و ساختار اسیدهای چرب گوشت چرخ شده و چرخ نشده گوساله صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که با افزایش زمان نگهداری میزان رطوبت و پروتئین کاهش ولی شاخص پراکسید، پیوند دوگانه مزدوج و تیوباربیتوریک اسید افزایش یافت و تغییر معنی‌داری در میزان چربی و خاکستر نمونه‌ها روی نداد. ولی میزان شاخص‌های اکسایشی پراکسید، پیوند دوگانه مزدوج و تیوباربیتوریک اسید در گوشت چرخ شده گوساله بیش از گوشت چرخ نشده بود. به‌طوری‌که بیشینه مقدار عدد پراکسید (2/1 میلی‌اکی والان اکسیژن بر کیلوگرم) مربوط به نمونه گوشت چرخ شده در طی 28 روز نگهداری در دمای انجماد بود. بر اساس یافته‌های کروماتوگرافی گازی ازنظر اسیدهای چرب زنجیر کوتاه C10 تا C20 بین گوشت چرخ شده و گوشت چرخ نشده اختلافی وجود ندارد و میزان اسیدهای چرب n-3 و n-6 در گوشت چرخ نشده نسبت به گوشت چرخ شده مقادیر بالاتری را به خود اختصاص دادند. نتایج شمارش باکتری‌ها ثابت کرد که در طی نگهداری گوشت در دمای انجماد تعداد باکتری های سرمادوست نمونه‌های گوشت افزایش نمی‌یابد. در پایان می‌توان گفت که نگهداری در حالت انجماد برای گوشت چرخ نشده مناسب‌تر از گوشت چرخ شده می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

923 - درون‌پوشانی جوانه گندم و باکتری پروبیوتیک باسیلوس لیکنیفورمیس توسط صمغ گوار و مالتودکسترین به روش خشک کردن انجمادی جهت افزایش عمر نگهداری جوانه گندم
مریم شریفی محمد گلی محدثه رمضانی

10.30495/jfh.2022.1967947.1376

جوانه گندم منبع غنی از اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب ضروری، مواد معدنی، ویتأمین ها، توکوفرول ها و فیتواسترول ها است که به‌عنوان محصول فرعی از صنعت آسیاب به‌دست می آید. وجود فعالیت های آنزیمی بالا همراه با محتوای بالای روغن غیراشباع، باعث کاهش ارزش غذایی جوانه گندم در طول أکثر

جوانه گندم منبع غنی از اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب ضروری، مواد معدنی، ویتأمین ها، توکوفرول ها و فیتواسترول ها است که به‌عنوان محصول فرعی از صنعت آسیاب به‌دست می آید. وجود فعالیت های آنزیمی بالا همراه با محتوای بالای روغن غیراشباع، باعث کاهش ارزش غذایی جوانه گندم در طول ذخیره‌سازی شده و در نتیجه ماندگاری محصول را به‌شدت محدود می کند. هدف از این پژوهش، درون‌پوشانی جوانه گندم و باکتری پروبیوتیک باسیلوس لیکنیفورمیس توسط صمغ گوار و مالتودکسترین به روش خشک کردن انجمادی جهت افزایش عمر نگهداری جوانه گندم است. در این راستا از سه نسبت مختلف مالتودکسترین به صمغ گوار شامل 1 به 3/0، 1 به 1/0 و 1 به 03/0 استفاده شد و ماندگاری جوانه‌گندم پروبیوتیک درون‌پوشانی شده طی 360 روز نگهداری مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمون ها در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد و میانگین ها با روش دانکن در سطح معنی داری پنج درصد مقایسه گردید. اثر زمان بر تغییرات شاخص های اکسایشی جوانه گندم درون‌پوشانی شده مثبت ارزیابی شد و تیمار درون‌پوشانی شده با مالتودکسترین و گوار در همه نسبت های مورد بررسی در طی زمان ۳۶۰ روز نگه داری، به‌طور معنی داری سبب کاهش مقادیر عدد اسیدی کل شد (05/0>P). افزودن باسیلوس لیکنیفورمیس به‌صورت معنی داری سبب کاهش مقادیر عدد اسیدی کل و شاخص تیوباربیتوریک اسید در مقایسه با تیمارهای بدون پروبیوتیک شد (05/0>P). با افزایش زمان نگهداری، مقادیر پراکسید، آنیزیدین، توتوکس، کپک و مخمر در تیمار پروبیوتیک بصورت معنی‌داری افزایش یافت (05/0>P). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

924 - پایداری اکسایشی روغن‌های سبوس برنج، ذرت، کانولا، آفتابگردان و سویا در فرآیند پخت و نگه‎داری نان
نجمه جهانی جمشید فرمانی

اکسیداسیون لیپیدهای نان طی فرایند پخت و نگه‌داری، ارزش تغذیه‌ای فرآورده را کاهش داده و باعث تشکیل طعم و بوی نامطلوب می‌شود. در این تحقیق پایداری اکسایشی روغن های سبوس برنج، ذرت، کانولا، آفتابگردان و سویا در شرایط پخت و نگه‌داری نان بروتشن بررسی شد. فرایند پخت نان باعث ا أکثر

اکسیداسیون لیپیدهای نان طی فرایند پخت و نگه‌داری، ارزش تغذیه‌ای فرآورده را کاهش داده و باعث تشکیل طعم و بوی نامطلوب می‌شود. در این تحقیق پایداری اکسایشی روغن های سبوس برنج، ذرت، کانولا، آفتابگردان و سویا در شرایط پخت و نگه‌داری نان بروتشن بررسی شد. فرایند پخت نان باعث افزایش معنی دار (05/0>p) در میزان شاخص های اکسایشی از قبیل عدد پراکسید، آنیزیدین، توتوکس و تیوباربیتوریک اسید و درصد اسیدهای چرب آزاد شد. با این حال، نگه‌داری نان ها به مدت شش روز در دمای محیط تأثیری بر میزان این شاخص ها نداشت. به‌طور کلی مقدار این شاخص ها در نان حاوی روغن سبوس برنج کمتر از سایر نان‌ها بود، که این به‌معنی پایداری اکسایشی بیشتر آن در فرایند پخت و نگه‌داری نان می‌باشد. روغن های خالص نگه‌داری شده در شرایط شبیه‌سازی پخت و نگه‌داری، کیفیت اکسایشی مشابه با آن‌چه در نان ها مشاهده شد، داشتند. این موضوع به معنی عدم تأثیر ترکیبات موجود در نان بر پایداری اکسایشی روغن های آن می‌باشد. نان حاوی روغن سبوس برنج از نظر ارزیابی حسی نیز امتیاز بیشتری کسب کرد که البته در تطابق با وضعیت بهتر شاخص های اکسایشی آن بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

925 - ارزیابی غلظت سرب، روی ، مس، نیکل و کروم در سبزیجات رشد یافته در اطراف شهر زنجان
علی افشاری حسین خادمی

این پژوهش با هدف ارزیابی پتانسیل خطر فلزات سنگین بر سلامت انسان از مصرف سبزیجات انجام گرفت. برای این منظور از سبزیجات رشدیافته در اطراف شهر و مراکز صنعتی زنجان به‌صورت تصادفی نمونه برداری صورت پذیرفت. نمونه های گیاهی با روش اسید کلریدریک 2 مولار هضم و غلظت عناصر (Pb، Zn أکثر

این پژوهش با هدف ارزیابی پتانسیل خطر فلزات سنگین بر سلامت انسان از مصرف سبزیجات انجام گرفت. برای این منظور از سبزیجات رشدیافته در اطراف شهر و مراکز صنعتی زنجان به‌صورت تصادفی نمونه برداری صورت پذیرفت. نمونه های گیاهی با روش اسید کلریدریک 2 مولار هضم و غلظت عناصر (Pb، Zn، Cu، Ni و Cr) توسط دستگاه جذب اتمی قرائت گردید. به‌صورت کلی میانگین فلزات سنگین در تمام سبزیجات (32=N) برای روی، سرب، مس، نیکل و کروم به‌ترتیب 8/97، 9/31، 3/19، 4/4 و 3/2 میلی گرم بر کیلوگرم تعیین شد. بالاترین مقدار شاخص آلودگی فلز در ریحان و پایین ترین آن در شاهی مشاهده شد (به‌ترتیب 46/16 و 88/4) مقدار جذب روزانه برای روی، مس و کروم در تمام گروه سنی پایین تر از مقدار جذب قابل تحمل روزانه عناصر است. این مقدار در کودکان، بزرگسالان و سالخوردگان برای نیکل به‌ترتیب 0/2، 6/1 و 3/1 درصد و برای سرب به‌ترتیب 1/28، 0/22 و 0/19 درصد بیشتر از مقدار PTDI به‌دست آمد. مقدار پتانسیل خطرپذیری در تمام گروه سنی به‌صورت Pb>Cu>Zn>Ni>Cr محاسبه شد. مقدار پتانسیل خطرپذیری برای کروم، نیکل و روی کمتر از یک و برای مس کمی بیشتر از یک و در سرب بسیار بالاتر از یک بود. مقدار شاخص خطرپذیری برای گروه سنی کودکان، بزرگسالان و سالخوردگان به‌ترتیب 33/31، 58/24 و 14/21 به‌دست آمد، که بیشترین سهم آن مربوط به سرب می باشد (7/89%) تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

926 - بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی کالباس امولسیونی تولیدشده با گوشت ترد شده توسط عصاره آبی گیاه کارده (Biarum carduchcorum)
محمد رئیسی سید شهرام شکرفروش محمود امین لاری حجت اله حجت اله گلکاری

جهت بهبود کیفیت گوشت و استفاده بهتر آن در صنایع غذایی و تولید محصولات گوشتی روش‌های مختلفی برای ترد کردن گوشت و افزایش حلالیت پروتئین‌ها، قدرت امولسیون کنندگی و افزایش ظرفیت نگهداری آب مورداستفاده قرارگرفته است. یکی از مؤثرترین روش‌های ترد کردن گوشت،‌ استفاده از آنزیم ه أکثر

جهت بهبود کیفیت گوشت و استفاده بهتر آن در صنایع غذایی و تولید محصولات گوشتی روش‌های مختلفی برای ترد کردن گوشت و افزایش حلالیت پروتئین‌ها، قدرت امولسیون کنندگی و افزایش ظرفیت نگهداری آب مورداستفاده قرارگرفته است. یکی از مؤثرترین روش‌های ترد کردن گوشت،‌ استفاده از آنزیم ها، مخصوصاً آنزیم‌های گیاهی می‌باشد. در این تحقیق با افزودن عصاره آبی گیاه کارده حاوی 100 و 150 واحد آنزیم به هر کیلو گرم گوشت ران گوساله، از آن کالباس امولسیونی تولید و شاخص حلالیت نیتروژن (NSI)، پایداری امولسیون خمیر کالباس، ویژگی‌های قوام بافت محصول و آزمایش‌های حسی فرآورده اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میزان NSI در گروه‌های تیمار شده با عصاره گیاه کارده به‌طور معنی داری بیشتر از گروه شاهد بود. همچنین این شاخص با افزایش میزان آنزیم و مدت‌زمان اثر دهی آن نیز به‌طور معنی داری افزایش یافت. پایداری امولسیون خمیر کالباس نمونه های تیمار شده به‌طور معنی داری بیشتر از نمونه شاهد بود. در تحقیق حاضر هرچند که عصاره آبی کارده موجب ترد شدن گوشت، افزایش قدرت امولسیون کنندگی و بهبود معنی دار شاخص‌های مربوطه گردید اما کاربرد گوشت ترد شده سبب بهبود قوام بافت کالباس های تولیدی نگردید و تأثیر معنی داری بر خصوصیات حسی آن‌ها نداشت. این تحقیق نشان داد که عصاره آبی کارده می تواند به‌عنوان یک ترد کننده مناسب در گوشت استفاده شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

927 - اندازه‌گیری میزان عناصر سمی موجود در مکمل‌های غذای نوزاد عرضه شده در ایران (مقاله کوتاه)
محمدامین مهرنیا آیگین باشتی فخرالدین صالحی

غذای نوزاد به‌دلیل شبیه‌سازی آن با شیر مادر به عنوان یک جایگزین نسبی یا کامل برای شیر مادر برای نوزادان 6 تا 12 ماه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این پژوهش پنج نمونه مکمل غذای نوزاد شامل سه مکمل غذایی از شرکت غنچه (برنجین با شیر، گندمین با شیر، و حریره بادام) و دو مکمل أکثر

غذای نوزاد به‌دلیل شبیه‌سازی آن با شیر مادر به عنوان یک جایگزین نسبی یا کامل برای شیر مادر برای نوزادان 6 تا 12 ماه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این پژوهش پنج نمونه مکمل غذای نوزاد شامل سه مکمل غذایی از شرکت غنچه (برنجین با شیر، گندمین با شیر، و حریره بادام) و دو مکمل غذایی از شرکت نستله (گندم و شیر، و موز و گندم با شیر) که در ایران مصرف زیادی دارند، تهیه شد. نمونه‌ها توسط اسید نیتریک هضم و سپس مقدار عناصر سمی شامل کادمیم، سرب، منگنز، مولیبدن و نیکل موجود در آن‌ها آنالیز و به‌طور کمی اندازه‌گیری شد. همچنین شاخص تخمین روزانه جذب (EDI) برای تمامی نمونه‌ها محاسبه و با شاخص جذب روزانه قابل تحمل (TDI) مقایسه گردید. کمترین و بیش‌ترین مقدار کادمیم به ترتیب متعلق به مکمل غذای کودک برنجین با شیر (3/40 میکروگرم بر کیلوگرم) و مکمل غذای کودک گندمین با شیر (0/58 میکروگرم بر کیلوگرم) شرکت غنچه بود. مقدار عناصر کادمیم، سرب، منگنز، مولیبدن و نیکل موجود در مکمل‌ها به ترتیب در محدوده ppb 0/58-3/40؛ ppb 85/31؛ ppm 9/4-3/2؛ ppb 8/518-9/417 و ppb 0/6415-1/4479 بدست آمد. در مجموع مقدار عناصر سمی موجود در مکمل‌های غذای نوزاد عرضه شده در ایران کمتر از مقدار مجاز گزارش اعلام شده به‌دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

928 - تأثیر مکمل‌سازی پودر آویشن شیرازی (Zataria multiflora) بر شاخص رشد و فاکتورهای سرمی ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio)
نسرین چوبکار شاپور کاکولکی محیا رضایی منش فروغ محمدی لیلا صفرخانلو

استفاده از گیاهان دارویی می‌تواند در افزایش رشد آبزیان و ارتقاء سطح ایمنی غیراختصاصی به‌منظور افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها در بخش آبزی پروری مؤثر باشد. گیاه آویشن شیرازی (Zataria multiflora) از خانواده نعناعیان یکی از این گیاهان است که بیشترین ترکیبات آن شامل تیمول أکثر

استفاده از گیاهان دارویی می‌تواند در افزایش رشد آبزیان و ارتقاء سطح ایمنی غیراختصاصی به‌منظور افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها در بخش آبزی پروری مؤثر باشد. گیاه آویشن شیرازی (Zataria multiflora) از خانواده نعناعیان یکی از این گیاهان است که بیشترین ترکیبات آن شامل تیمول و کارواکرول بوده و خواص ضد میکروبی و ضد قارچی آن به خوبی شناخته شده است. لذا هدف از انجام این مطالعه بررسی تأثیر دوزهای مختلف خوراکی پودر آویشن شیرازی بر شاخص‌های رشد و پارامترهای سرمی کپور معمولی (Cyprinus carpio) جوان بوده است. از این‌رو تعداد 240 قطعه ماهی کپور با وزن اولیه 13/27±5/20 گرم در 4 گروه برابر به طور تصادفی توزیع گردیدند و با مکمل سازی پودر آویشن شیرازی در قالب 4 فرمول غذایی با میزان 0 (کنترل یا گروه 1)، 50 ( گروه دوم)، 100 (گروه سوم) و نهایتاً 150 (گروه چهارم) در میلیون غذا، با اندازه 4-3 میلی‌متر و در 3 تا 4 نوبت در روز و به میزان 4-3 درصد وزن بدن به مدت 8 هفته غذادهی شدند. نرخ رشد ویژه و پارامترهای سرمیمشتمل بر پروتئین تام، آلبومین و گلوبولین مورد سنجش قرار گرفت و با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه اختلاف مقادیر متغیرهای مورد بررسی در تیمارهای مختلف مورد مقایسه واقع شد. میانگین وزنی در گروه 3 (37/4±11/57 گرم) به طور معنی‌داری) 05/0p<) از گروه شاهد (61/2±49/38 گرم) با کمینه میانگین وزنی و سایر گروه‌ها بیشتر بود. نرخ رشد ویژه نیز از این الگو تبعیت کرده و میانگین آن در گروه 3 (17/0±83/1 درصد) از سایر گروه‌ها از جمله گروه کنترل با کمینه مقدار میانگین نرخ رشد ویژه (14/0±08/1 درصد) به طور معنی‌داری (05/0p<) بیشتر بود. وجود اختلاف معنی‌دار در میزان فاکتورهای سرمی پروتئین تام(005/0=p) و گلوبولین(017/0=p) بین همه گروه ها محرز بود. بر اساس نتایج به دست آمده، پودر آویشن شیرازی نقش نسبتاً مؤثری در بهبود رشد و شاخص‌های سرمی کپور ماهی معمولی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

929 - بررسی استفاده از پروبیوتیک بر عملکرد و شاخص‌های سلامتی گوساله‌های هلشتاین
علی حسین خانی منیره دره زرشکی پور خسرو پارسائی مهر حبیب چراغی آرش جوانمرد

تاثیر مثبت پروبیوتیک ها بر عملکرد و سلامتی گوساله های شیرخوار از دیرباز مورد توجه بوده است. پروبیوتیک ها گروهی از میکروارگانیسم های زنده هستند که در تغذیه دام استفاده می شوند. این افزودنی ها نه تنها هیچ گونه زیانی برای موجودات زنده ندارند، بلکه آنزیم های مختلفی ترشح می أکثر

تاثیر مثبت پروبیوتیک ها بر عملکرد و سلامتی گوساله های شیرخوار از دیرباز مورد توجه بوده است. پروبیوتیک ها گروهی از میکروارگانیسم های زنده هستند که در تغذیه دام استفاده می شوند. این افزودنی ها نه تنها هیچ گونه زیانی برای موجودات زنده ندارند، بلکه آنزیم های مختلفی ترشح می کنند که باعث شکسته شدن زنجیره های کربنی آلی و تولید موادی چون قندهای ساده تر، الکل ها، ویتامین ها و سایر مواد مغذی می شوند. برای انجام این مطالعه از 24 رأس گوساله نر و ماده با میانگین وزنی 3±50 کیلوگرم و سن 3±40 روزه و به مدت 45 روز استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) گروه شاهد، 2) گروه دریافت کننده لاکتوباسیلوس کازئی و 3) گروه دریافت کننده لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس بودند. پروبیوتیک ها به همراه سرم فیزیولوژی به مصرف گوساله ها رسید. استفاده از لاکتوباسیل ها تاثیر معنی داری بر مصرف خوراک نداشته، اما استفاده از لاکتوباسیل ها باعث افزایش وزن گوساله ها در کل دوره شد (05/0p<). از طرفی تیمارهای حاوی پروبیوتیک باعث بهبود معنی دار بازده غذایی در دوره های از شیرگیری و در کل دوره پرورش گردید (05/0p<). همچنین افزودن پروبیوتیک ها در جیره گوساله ها، گلوکز خون را به طور معنی‌داری افزایش داده ولی نیتروژن اوره ای خون را کاهش داد (05/0p<)، اما تاثیر معنی داری بر میزان پروتئین کل، آلبومین، تری گلیسیرید و کلسترول خون نداشت. در کل، استفاده از مکمل های پروبیوتیکی باعث بهبود شاخص های سلامتی شد، اگرچه از لحاظ عددی معنی دار نبود. با توجه به نتایج می توان گفت که افزودن پروبیوتیک ها در جیره گوساله ها باعث بهبود عملکرد شده و تاثیر مثبتی بر برخی فراسنجه های خونی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

930 - ارزیابی شاخص‌های سرمی عملکرد کلیوی در اسب‌های مبتلا به پیروپلاسموزیس
پیمان جعفریان علی حسن پور

این مطالعه به منظور بررسی شاخص‌های سرمی عملکرد کلیوی در اسب‌های مبتلا به پیروپلاسموز و مقایسه آن با دام‌های سالم انجام گرفت. 17 رأس اسب مبتلا به پیروپلاسموزیس(شامل 14 رأس نر و 3 رأس ماده) در اسب‌داری های اطراف شهرستان تبریز، بر اساس نشانه‌های بالینی و یافته های آزمایشگا أکثر

این مطالعه به منظور بررسی شاخص‌های سرمی عملکرد کلیوی در اسب‌های مبتلا به پیروپلاسموز و مقایسه آن با دام‌های سالم انجام گرفت. 17 رأس اسب مبتلا به پیروپلاسموزیس(شامل 14 رأس نر و 3 رأس ماده) در اسب‌داری های اطراف شهرستان تبریز، بر اساس نشانه‌های بالینی و یافته های آزمایشگاهی شناسایی و نمونه خون از ورید وداج دا‌م‌های مذکور اخذ و سرم آن ها جداسازی شد. همچنین از 16 رأس اسب سالم (شامل 13 رأس نر و 3 رأس ماده) نیز با شرایط سنی، تغذیه ای و مدیریتی یکسان نمونه خون تهیه شد. ارزیابی عملکرد کلیوی دام های مورد آزمایش بر اساس سنجش میزان سطح سرمی نیتروژن آمونیاکی، کراتینین، پروتئین‌تام، آلبومین، سدیم و پتاسیم خون مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین سطح سرمی پروتئین تام و آلبومین در اسب‌های‌ مبتلا به پیروپلاسموزیس افزایش غیر معنی‌داری داشت ولی افزایش میانگین سطح سرمی کراتینین و نیتروژن آمونیاکی خون (BUN) در گروه بیمار معنی‌دار بود (به ترتیب 000/0 p= و 001/0 p=). همچنین تفاوت سطح سرمی سدیم و پتاسیم در بین دو گروه معنی‌دار نبود. اختلاف بین میانگین پروتئین‌تام و آلبومین سرمی در گروه بیمار در بین دو جنس نر و ماده معنی‌دار بود (به ترتیب 001/0p= و 012/0p=). همچنین در گروه شاهد، سن تاثیری در تغییرات سرمی پارامترهای مورد سنجش نداشت و در گروه بیمار نیز فقط با افزایش سن، میانگین پروتئین تام سرم افزایش داشت (033/0p=). این مطالعه نشان داد که در اسب‌های مبتلا به بیماری پیروپلاسموز عملکرد کلیه تحت تأثیر قرار می‌گیرد و در درمان بیماری مذکور باید به اصلاح عملکرد کلیه با روش هایی مثل مایع درمانی اهمیت داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

931 - بررسی اثر هم‌زمان‌سازی فحلی و استفاده از GnRH بر برخی شاخص‌های سرمی و میزان باروری گوسفندان نژاد ماکویی در فصل تولیدمثل
رسول بابازاده اقدم غلامعلی مقدم حسین دقیق کیا سیدعباس رافت آیتک بخشایش خیابانی سینا مقدم

یکی از مهم‌ترین مشکلات دامداری ها پایین بودن نرخ باروری است. بنابراین، می توان با استفاده از هورمون های صناعی فرآیند تولیدمثل را در دام ها کنترل و نرخ باروری آن ها را با استفاده از هم زمان سازی فحلی افزایش داد. هدف از انجام این مطالعه بررسی اثر هورمون GnRH(هورمون آزادکن أکثر

یکی از مهم‌ترین مشکلات دامداری ها پایین بودن نرخ باروری است. بنابراین، می توان با استفاده از هورمون های صناعی فرآیند تولیدمثل را در دام ها کنترل و نرخ باروری آن ها را با استفاده از هم زمان سازی فحلی افزایش داد. هدف از انجام این مطالعه بررسی اثر هورمون GnRH(هورمون آزادکننده گنادوتروپین) در روزهای 10، 11 و 12 بعد از تلقیح مصنوعی بر باروری میش بود. برای این منظور 226 رأس گوسفند ماکوئی با استفاده از سیدر همزمان سازی فحلی شدند. پس از درآوردن سیدر، تمامی میش ها PMSG(گنادوتروپین سرم مادیان آبستن) را به مقدار 400 واحد بین المللی دریافت کردند. دو روز بعد، میش های فحل شده با اسپرم تازه، تلقیح مصنوعی شده و به سه گروه تقسیم شدند. گروه شاهدهیچ هورمونی دریافت نکرد. گروه دوم به زیرگروه های D، E و Fتقسیم شدند که به ترتیب در روزهای 10، 11 و 12 بعد از تلقیح مقدار 20 میکروگرم GnRH(هورمون آزادکننده گنادوتروپین‌) به روش عضلانی دریافت کردند و گروه سوم (گروه G) نیز در روز 12 بعد از تلقیح مقدار 40 میکروگرم GnRH دریافت کرد. 5 میلی لیتر خون دو روز بعد از تزریق به وسیله لوله ونوجکت گرفته شد. غلظت گلوکز، فسفر، اوره، پروتئین تام و پروژسترون سرم خون اندازه گیری گردید. برای تجزیه متغیرهای وابسته و متغیرهای مستقل به ترتیب از رویه GLM(General Linear Model) و FREQ (frequencies) نرم افزار SASاستفاده شد. نتایج نشان داد که اثر GnRH بر میزان پروژسترون کاملاً معنی دار بود (01/0>p). همچنین بیشترین نرخ باروری متعلق به گروه سوم بوده و تفاوتی معنی دار در نرخ باروری بین گروه مذکور با سایر گروه ها مشاهده شد (01/0>p). به طور کلی می توان نتیجه گرفت که تزریق 5 میلی‌لیتر GnRH در روز 12 بعد از تلقیح، نرخ باروری میش را بهبود می‌بخشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

932 - ارزیابی شاخص قلبی به عنوان معیاری جهت خاتمه احیاء با مایع‌درمانی در سگ‌های دچار شوک هیپوولمیک
رضا آذرگون رضا آویزه علیرضا غدیری محمد راضی جلالی مهدی پورمهدی بروجنی هادی ایمانی راستابی

10.30495/jvcp.2020.1885116.1252

شاخص قلبی، که با تقسیم‌نمودن برون‌ده قلب بر سطح بدن به‌دست می‌آید، به عنوان پارامتری استاندارد جهت بررسی پرفیوژن بافتی شناخته می‌شود. هدف مطالعه حاضر، ارزیابی تغییرات شاخص فوق، به عنوان معیاری جدید جهت تخمین زمان خاتمه مایع‌درمانی در سگ‌های دچار شوک هیپوولمیک بود. به ای أکثر

شاخص قلبی، که با تقسیم‌نمودن برون‌ده قلب بر سطح بدن به‌دست می‌آید، به عنوان پارامتری استاندارد جهت بررسی پرفیوژن بافتی شناخته می‌شود. هدف مطالعه حاضر، ارزیابی تغییرات شاخص فوق، به عنوان معیاری جدید جهت تخمین زمان خاتمه مایع‌درمانی در سگ‌های دچار شوک هیپوولمیک بود. به این منظور 10 قلاده سگ نژاد مخلوط انتخاب و پس از تعیین سطح بدن، برون‌ده قلب بهوسیله اکوکاردیوگرافی داپلر طی هشت مرحله اندازه‌گیری شد. پس از القاء بیهوشی و ثبت علایم حیاتی، ارزیابی شاخص قلبی در مرحله کنترل انجام گردید. شوک هیپوولمیک با خون‌گیری تا رسیدن به فشار‌خون میانگینسرخرگی بین 40 تا 50 میلی‌متر جیوه در عرض 30 دقیقه ایجاد و سپس به مدت 30 دقیقه در شرایط هیپوولمی حفظ شد. سپس سگ‌ها به صورت تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند و هر گروه با محلول رینگر لاکتات (20 میلی‌لیتر بر کیلوگرم) یا هیدروکسی اتیل استارچ 6 درصد (5 میلی‌لیتر بر کیلوگرم) در چهار بازه زمانی 15 دقیقه‌ای احیاء شدند. تا یک ساعت پس از آخرین مرحله احیاء، سگ‌ها مورد پایش قرار گرفته و در پایان هر مرحله ارزیابی شاخص قلبی صورت پذیرفت. مشخص شد که شوک هیپوولمیک موجب کاهش معنی‌دار شاخص قلبی (1/0±3/2) نسبت به مرحله کنترل (6/0±8/4) گردیده است (05/0>p ). همچنین متعاقب احیاء، شاخص قلبی افزایش یافت و در هر دو گروه به مقادیر پیش از شوک بازگشت. بر اساس نتایج مطالعه حاضر، می‌توان اعلام کرد که ارزیابی اکوکاردیوگرافیک شاخص قلبی، معیاری ایده‌آل جهت تخمین زمان خاتمه احیاء در سگ‌های دچار شوک هیپوولمیک می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

933 - بررسی ارتباط محتوای کبالت، آهن، روی و منگنز خاک و علوفه با مقادیر سرمی کبالت، روی، ویتامین B12 و برخی شاخص‌های هماتولوژیک گوسفندان شهرستان رامهرمز
علی عباس نیکوند فاطمه راست منش محمد راضی جلالی الهام غلامی

10.30495/jvcp.2023.1962938.1373

وجود کبالت برای ساخت ویتامین B12 توسط میکروفلور شکمبه در نشخوارکنندگان ضروری است. لاغری و کم خونی از مهم ترین عواقب کمبود آن می باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین مقادیر کبالت، آهن، روی و منگنز خاک و علوفه با همدیگر و همچنین با سطوح سرمی کبالت، روی و ویتامین B12 أکثر

وجود کبالت برای ساخت ویتامین B12 توسط میکروفلور شکمبه در نشخوارکنندگان ضروری است. لاغری و کم خونی از مهم ترین عواقب کمبود آن می باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین مقادیر کبالت، آهن، روی و منگنز خاک و علوفه با همدیگر و همچنین با سطوح سرمی کبالت، روی و ویتامین B12 گوسفندان لاغر و طبیعی شهرستان رامهرمز انجام گرفت. بدین منظور تعداد ۸ نمونهء خاک و ۸ نمونهء علوفه از 4 منطقهء رامهرمز اخذ شد. آنالیز نمونه های خاک و علوفه انجام شد. در ادامه از گوسفندان مناطق با مقدار کبالت علوفه بیشتر و کم تر از 07/0 میکروگرم/کیلوگرم علوفه خشک، به ترتیب از 25 رأس (15 رأس لاغر و 10 رأس طبیعی) و 43 رأس (28 رأس لاغر و 15 رأس طبیعی) خون گیری شده و مقادیر سرمی کبالت، روی، ویتامین B12 و برخی شاخص های هماتولوژیک بررسی شد. نتایج نشان داد که مقدار کبالت علوفه در 2 منطقه پلیم (02/0±052/0 میلی گرم/کیلوگرم علوفه خشک) و لرکی آباد (00/0±054/0 میلی گرم/کیلوگرم علوفه خشک) از مقدار استاندارد آن پایین تر بود. همچنین بین مقادیر سرمی کبالت، روی و ویتامین B12 در گوسفندان لاغر و طبیعی، تفاوت آماری معنی داری مشاهده نشد. میانگین کلی آهن خاک رامهرمز (1333±15767 میلی گرم/کیلوگرم خاک) هم بالاتر از مقدار بحرانی بود. بالاترین مقادیر منگنز خاک نیز در مناطق لرکی‌آباد و پلیم، با کم ترین مقادیر کبالت علوفه همراه بود. ممکن است که مقادیر بالای منگنز و آهن خاک با اثرات شلاته کنندگی، سبب کاهش دسترسی زیستی کبالت علوفه از خاک شده باشد. همچنین وجود مقدار 05/0 میکروگرم کبالت در هر کیلوگرم علوفه ء خشک، می تواند مقادیر کافی سرمی از کبالت و ویتامین B12 برای گوسفندان منطقه را فراهم آورد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

934 - بررسی اثرات درمان مداوم و مقطعی با داکسی‌سایکلین بر فراسنجه‌های بیوشیمیایی سرم در طیور گوشتی مبتلا به کلی‌باسیلوزیس
عادل فیضی لقمان احمدزاده

باکتری اشریشیا کولای یکی از مهم ترین عوامل ایجاد عفونت در پرندگان می‌باشد. عوامل آنتی‌بیوتیکی به طور گسترده‌ای به‌منظور کاهش خسارات ناشی از باکتری اشریشیا کولای در صنعت طیور استفاده می‌شوند. هدف از مطالعه حاضر مقایسه دو روش تجویز مقطعی و ممتد داکسی‌‌سایکلین بر علائم بال أکثر

باکتری اشریشیا کولای یکی از مهم ترین عوامل ایجاد عفونت در پرندگان می‌باشد. عوامل آنتی‌بیوتیکی به طور گسترده‌ای به‌منظور کاهش خسارات ناشی از باکتری اشریشیا کولای در صنعت طیور استفاده می‌شوند. هدف از مطالعه حاضر مقایسه دو روش تجویز مقطعی و ممتد داکسی‌‌سایکلین بر علائم بالینی وجراحات ناشی از کلی‌باسیلوزیس و برخی فراسنجه‌های بیوشیمیایی سرم در طیور گوشتی بود. این مطالعه در یک فارم گوشتی که دارای دو سالن مشابه و مبتلا به کولی‌باسیلوزیس بود، انجام شد. در گروه اول داکسی‌‌سایکلین با روش ممتد به مدت 4 روز و در گروه دوم به روش تجویز مقطعی به مدت 4 روز و روزانه 8 ساعت استفاده شد. پس از درمان مذکور، از هر گروه تعداد 20 نمونه خونی اخذ و میزان آنزیم های آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آلکالین فسفاتاز (ALP)، پروتئین تام و کراتینین سرم اندازه‌گیری شد. همچنین، شمارش تفریقی گلبول‌های سفید انجام شد. جراحات کالبدگشایی و بالینی نیز ارزیابی گردید. برای مقایسه آماری داده ها، از آزمون T مستقل استفاده شد. بین دو روش تجویز دارو از نظر میزان AST سرم اختلاف آماری معنی‌داری وجود داشت (05/0p<). میزان ALT، ALP و کراتینین سرم در گروه تجویز ممتد دارو به طور غیرمعنی‌داری کمتر از گروه مقطعی تجویز دارو بود. همچنین، میزان گلبول‌های سفید و لنفوسیت خون در گروه درمانی ممتد کاهش معنی دار (05/0p<) ولی میزان هماتوکریت، هتروفیل و ائوزینوفیل افزایش معنی داری (05/0p<) را نشان داد. نتایج مطالعه نشان داد که استفاده مقطعی از داکسی‌سایکلین در درمان کلی‌باسیلوزیس طیور نتیجه بهتری از تجویز ممتد دارو دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

935 - بررسی برخی شاخص های بیومتریک در ماهی شاکولی تیگریس (Chalcalburnus mossulensis) مبتلا به انگل لیگولا اینتستینالیس (Ligula intestinalis)
علی پارسا سمیرا بهرامیان

ماهی شاکولی تیگریس (Chalcalburnus mossulensis) از خانواده کپورماهیان بوده و به شکل گسترده در منابع آبی کشور یافت می شود. لیگولا اینتستینالیس (Ligula intestinalis) از جمله انگل های این ماهی محسوب می گردد و بیشترین میزبان های این انگل در این خانواده از ماهیان قرار گرفته ا أکثر

ماهی شاکولی تیگریس (Chalcalburnus mossulensis) از خانواده کپورماهیان بوده و به شکل گسترده در منابع آبی کشور یافت می شود. لیگولا اینتستینالیس (Ligula intestinalis) از جمله انگل های این ماهی محسوب می گردد و بیشترین میزبان های این انگل در این خانواده از ماهیان قرار گرفته اند. این مطالعه به منظور ارزیابی تأثیرات انگل در برخی پارامترهای زیستی ماهی شاکولی مثل وزن، طول کل، ضریب چاقی و شاخص گنادوسوماتیک انجام گرفته است. نمونه گیریبه صورت تصادفی بوده و در مجموع 300 عدد ماهی ازگونه مورد نظر صید، شناسایی و تعیین سن گردید. نتایج بررسی ها نشان داد که میزان آلودگی 25 درصد بوده و در تمامی پارامترهای زیستی مورد سنجش یک کاهش کلی دیده می شود(05/0>p). بر این اساس شیوع این انگل در منابع آبی مختلف را باید از نظر حفظ ذخایر آبزیان مورد توجه قرار داد و اقدامات لازم جهت قطع چرخه انگل صورت گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

936 - تأثیر عصاره چای سبز بر آسیب‌شناسی بافتی و شاخص‌های سرمی آسیب بافت کبد در موش‌های صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین
علی اکبر ابوالفتحی علی رضایی غفور موسوی محمدرضا ولیلو بهبود جعفری

هدف از مطالعه حاضر ارزیابی آسیب کبد در دیابت ملیتوس و بررسی اثرات محافظتی عصاره چای سبز در موش های صحرایی دیابتی شده توسط استرپتوزوتوسین می باشد. برای این منظور، 40 سر مو ش صحرایی نر به 4 گروه 10 تایی تقسیم شدند: 1) گروه شاهد سالم، 2) گروه سالم تیمار با عصاره چای سبز، 3 أکثر

هدف از مطالعه حاضر ارزیابی آسیب کبد در دیابت ملیتوس و بررسی اثرات محافظتی عصاره چای سبز در موش های صحرایی دیابتی شده توسط استرپتوزوتوسین می باشد. برای این منظور، 40 سر مو ش صحرایی نر به 4 گروه 10 تایی تقسیم شدند: 1) گروه شاهد سالم، 2) گروه سالم تیمار با عصاره چای سبز، 3) گروه دیابتی و 4) گروه دیابتی تیمار با عصاره چای سبز. برای دیابتی کردن موش‌ها، استرپتوزوتوسین با تک دز mg/kg 65 به ‌صورت داخل صفاقی تزریق شد. از زمان شروع آزمایش، موش های تیمار با عصاره، عصاره چای سبز (w/v ،5/1%) را در آب آشامیدنی به مدت 8 هفته دریافت کردند. در انتهای آزمایش سطوح سرمی آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آسپارتات آمینوترانسفراز(AST)، آلکالین فسفاتاز (AP)، آلبومین و بیلی روبین تام اندازه گیری شدند. برای آسیب شناسی بافت کبد نیز برش هایی با رنگ آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین، طبق روش های معمول تهیه مقاطع هیستوپاتولوژی تهیه گردید. موش های صحرایی دیابتی افزایش معنی دار شاخص های سرمی آسیب بافت کبد را در مقایسه با گروه شاهد نشان دادند (05/0p<)، در حالی که در گروه دیابتی تیمار با عصاره چای سبز، این شاخص ها در مقایسه با گروه دیابتی به طور معنی داری کاهش نشان داد (05/0p<). یافته های آسیب شناسی بافت کبد در توافق با نتایج بیوشیمیایی سرم نشانگر بهبود ساختار بافت آسیب دیده کبد در موش های دیابتی بود. نتایجاینمطالعهنشانداد عصاره چای سبز دارایاثراتمحافظتاز بافت کبد در دیابت القاء شده با استرپتوزوتوسین می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

937 - تاثیر قرارگیری در معرض میدان‌های الکترومغناطیس (50 هرتز، 5/0 میلی تسلا) در طول دوره جنینی بر شاخص‌های هماتولوژیکی جوجه‌های تفریخ شده
علیرضا لطفی حبیب اقدم شهریار محمدرضا ولیلو

هدف از مطالعه حاضر، بررسی شاخص‌‌های نشانگر فعالیت خون سازی جنین مرغ در معرض میدان‌های الکترومغناطیس دارای فرکانس پایین بود. تخم‌مرغ‌های بارور به تعداد 450 عدد، متعاقب کندلینگ در قالب پنج گروه (هر گروه شامل سه تکرار و هر تکرار شامل 30 عدد تخم‌مرغ) تقسیم‌بندی شدند، گروه ی أکثر

هدف از مطالعه حاضر، بررسی شاخص‌‌های نشانگر فعالیت خون سازی جنین مرغ در معرض میدان‌های الکترومغناطیس دارای فرکانس پایین بود. تخم‌مرغ‌های بارور به تعداد 450 عدد، متعاقب کندلینگ در قالب پنج گروه (هر گروه شامل سه تکرار و هر تکرار شامل 30 عدد تخم‌مرغ) تقسیم‌بندی شدند، گروه یک یا گروه شاهد، که تحت شرایط معمول انکوباسیون و بدون نفوذ میدان جوجه‌کشی شدند، گروه دو، یا تخم‌مرغ هایی که در هفته اول جوجه کشی (روزهای 0 تا 7، دو ساعت در روز) در معرض میدان الکترومغناطیس بودند، گروه سه یا تخم‌مرغ هایی که در هفته دوم جوجه‌کشی (روزهای 8 تا 14، دو ساعت در روز) در معرض میدان الکترومغناطیس بودند، گروه چهار یا تخم‌مرغ هایی که در هفته سوم جوجه کشی (روزهای 15 تا 21، دو ساعت در روز) در معرض میدان الکترومغناطیس بودند و گروه پنجم یا تخم‌مرغ هایی که در طول دوره جوجه کشی (روزهای 0 تا 21، دو ساعت در روز) در معرض میدان الکترومغناطیس بودند. در زمان قرارگیری در معرض میدان، تخم‌مرغ‌های بارور به بخش تحتانی دارای مولد الکترومغناطیس منتقل شده و بعد از دوره زمانی دوساعته به ستر بازگردانده می شدند. در پایان دوره بیست و یک روزه جوجه‌کشی از جوجه‌های تفریخ شده به سرعت نمونه خون کامل گرفته شد و متعاقباً شمارش سلول‌های خونی انجام گرفت. قرارگیری در معرض میدان الکترومغناطیس با فرکانس کوتاه در مقاطع مختلف انکوباسیون (هفته‌های اول، دوم، سوم و در کل دوره) بر روی شاخص‌های تعداد اریتروسیت‌ها، هموگلوبین، نرخ هماتوکریت و فراسنجه‌های وابسته تاثیر معنی‌داری نداشت. در شمارش افتراقی لکوسیت‌ها نیز به استثنای کاهش جزئی در تعداد ائوزینوفیل‌ها در گروه سوم، تغییری در سایر گروه‌ها در مقایسه با گروه شاهد مشاهده نشد. در نتیجه، قرارگیری در معرض میدان الکترومغناطس با فرکانس کوتاه (50 هرتز) و شدت 5/0 تسلا در دوره جنینی تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر شاخص‌های هماتولوژیکی شامل تعداد اریتروسیت‌ها، نرخ هماتوکریت، هموگلوبین، تعداد کل لکوسیت‌ها و شمارش افتراقی آن (لمفوسیت‌ها، ائوزینوفیل‌ها، مونوسیت‌ها و هتروفیل‌ها) در جوجه‌های تفریخ شده نداشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

938 - تاثیر افزایش انرژی جیره و همزمان‌سازی فحلی بر هورمون‌های استروئیدی و شاخص‌های تولید مثلی در تلیسه‌های هلشتاین
اکبر پیرستانی امیر عباس امامی میبدی غلامرضا قلمکاری شاهین اقبال سعیدی ابواسحقی

تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر انرژی جیره و همزمان سازی فحلی بر هورمون‌های استروئیدی و باروری در تلیسه‌های هلشتاین انجام گرفت. در این تحقیق از 80 راس تلیسه تقریباً یک ساله هلشتاین با میانگین وزنی 20±320 کیلوگرم به‌صورت یک طرح کاملاً تصادفی با ۴ تیمار و 20 تکرار أکثر

تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر انرژی جیره و همزمان سازی فحلی بر هورمون‌های استروئیدی و باروری در تلیسه‌های هلشتاین انجام گرفت. در این تحقیق از 80 راس تلیسه تقریباً یک ساله هلشتاین با میانگین وزنی 20±320 کیلوگرم به‌صورت یک طرح کاملاً تصادفی با ۴ تیمار و 20 تکرار استفاده شد. تیمارها شامل گروه‌های: کنترل (A)، و گروه‌های آزمایشی افزایش انرژی جیره (B) (10% بالاتر از توصیه NRC)، همزمان‌سازی فحلی (C) و افزایش انرژی جیره به همراه همزمان‌سازی فحلی (D) بود. در این تحقیق گروه‌های B و D به مدت ٣٠ روز قبل از همزمان‌سازی با جیره‌ای با انرژی بالاتر تغذیه گردیدند و در گروه‌های C و D از روش پروژسترون- هیت سینگ استفاده شد. در طی آزمایش از گروه‌های A و B با مشاهده اولین فحلی و در گروه‌های C و D از روز آغاز همزمان‌سازی، نمونه خون در مراحل مختلف سیکل فحلی تهیه گردید و جهت اندازه‌گیری میزان هورمون‌های استروژن، پروژسترون و بتاهیدروکسی بوتیریک اسید (BHBA) مورد آنالیز قرار گرفت. همچنین شاخص‌های تولید مثلی شامل تعداد دفعات تلقیح به ازای آبستنی و فاصله بین اولین فحلی تا تلقیح منجر به آبستنی مورد ارزیابی قرار گرفت. طبق نتایج به دست آمده گروه C و D دارای افزایش معنی‌داری (05/0p<) در میزان هورمون استروژن در فاز استروس، نسبت به دیگر گروه‌ها بود. در رابطه با پروژسترون در فاز دای استروس، گروه B، C و D افزایش معنی‌داری (05/0p<) در میزان هورمون پروژسترون نسبت به گروه A از خود نشان دادند. بیشترین میزان BHBA در بین روزهای آزمایش، مربوط به فاز پرواستروس بود و در گروه D کاهش در میزان BHBA نسبت به دیگر گروه‌ها مشاهده گردید. همچنین کمترین تعداد دفعات تلقیح به ازای آبستنی و کمترین فاصله بین اولین فحلی تا تلقیح منجر به آبستنی به طور غیر معنی‌داری مربوط به گروه D بود. به طور کلی افزایش انرژی جیره به همراه همزمان‌سازی فحلی باعث بهبود عملکرد تولید مثلی، افزایش میزان هورمون‌های استروئیدی و کاهش میزان BHBAدر تلیسه‌های هلشتاین می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

939 - بررسی و مقایسه نیمرخ های شخصیتی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تبریز
مهدی آقاپور

هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه نیمرخ های شخصیتی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی در زندان تبریز می باشد. روش پژوهش از نوع توصیفی است. حجم نمونه در این تحقیق 40 نفر بزهکار و40 نفر عادی می باشد که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در این تحقیق جهت گرد آوری اطلاعات از أکثر

هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه نیمرخ های شخصیتی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی در زندان تبریز می باشد. روش پژوهش از نوع توصیفی است. حجم نمونه در این تحقیق 40 نفر بزهکار و40 نفر عادی می باشد که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در این تحقیق جهت گرد آوری اطلاعات از آزمونMMPI استفاده شده است. داده ها و اطلاعات بدست آمده از طریق آزمونt استودنت دو گروهی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشانگر این است که بینD، Hy، Pd، Pa و Pt و Sc نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود دارد. هم چنین نتایج تحقیق نشان داد بین Ma و Hs در دو گروه تفاوت معنادار وجود ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

940 - بررسی وضع موجود فضای فیزیکی و تجهیزات آموزشی متوسطه‌ی عمومی مدارس شهر تبریز با توجه به استانداردها و شاخص‌های برنامه توسعه کشوری در سال تحصیلی90-1389
سیّدداود حسینی‌نسب یوسف ادیب لیلا عمرانی

پژوهش حاضر به منظور بررسی وضعیت فضای فیزیکی و تجهیزات(آموزشی و پرورشی) و مقایسه آنها با استانداردها و شاخص‌های برنامه توسعه کشوری در مدارس دولتی و غیردولتی متوسطه عمومی در شهر تبریز در سال تحصیلی 1390-1389 انجام شده است. روش تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ نوع، توصی أکثر

پژوهش حاضر به منظور بررسی وضعیت فضای فیزیکی و تجهیزات(آموزشی و پرورشی) و مقایسه آنها با استانداردها و شاخص‌های برنامه توسعه کشوری در مدارس دولتی و غیردولتی متوسطه عمومی در شهر تبریز در سال تحصیلی 1390-1389 انجام شده است. روش تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ نوع، توصیفی پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه مدارس عمومی دولتی و غیردولتی به همراه مدیران مدارس، 321 می‌باشد. حجم نمونه‌ی آماری شامل 114 مدرسه متوسطه به همراه مدیران و 20 کارشناس آموزش متوسطه می‌باشد که به صورت تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. برای سنجش وضعیت فضا و تجهیزات از پرسشنامه و استانداردهای سازمان نوسازی مدارس و شاخص‌های برنامه توسعه کشوری استفاده شده است. نتایج مستخرج از SPSS وضعیت فضاهای آموزشی و ساختمان مدارس از نظر موقعیت مکانی(دور بودن از آلودگی هوا، صوتی، کارخانجات، ...) در حالت مطلوب و تجهیزات آموزشی و پرورشی در سطح متوسط و فضاهای پرورشی نامطلوب می‌باشند. میانگین سرانه فضاهای آموزشی و پرورشی به جز فضاهای پرورشی پایین‌تر از میانگین سرانه استاندارد نوسازی مدارس هستند. کلیه مدارس متوسطه نظری شهر تبریز به شاخص اوّل برنامه توسعه کشوری(شاخص تراکم دانش‌آموزی) رسیده‌اند و در حالت مطلوب می‌باشند و در سایر شاخص‌ها با سند توسعه کشوری فاصله دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

941 - شاخص‌های سنجش کیفیت آموزش عالی براساس مدل کانو در دانشگاه ارومیه
رضا هادی هادی یوسف رضاپور صدیقه سلمان‌پور

پژوهش حاضر، شاخص‌های سنجش کیفیت آموزش عالی را بر اساس مدل کانو در دانشگاه ارومیه بررسی می‌کند. روش تحقیق از نوع توصیفی _ پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیة‌ دانشجویان دانشگاه ارومیه که تعداد آنها برابر با 22500 نفر می باشد است. براساس‌ داده‌های مندرج در جد أکثر

پژوهش حاضر، شاخص‌های سنجش کیفیت آموزش عالی را بر اساس مدل کانو در دانشگاه ارومیه بررسی می‌کند. روش تحقیق از نوع توصیفی _ پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیة‌ دانشجویان دانشگاه ارومیه که تعداد آنها برابر با 22500 نفر می باشد است. براساس‌ داده‌های مندرج در جدول مورگان‌ حجم‌ نمونه‌ آماری‌ این‌ پژوهش‌ به‌ تعداد 378 نفر است. برای‌ انتخاب‌ واحدهای‌ مورد مطالعه‌ از روش‌ نمونه‌گیری طبقه ای استفاده‌ شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش، در چهارچوب روش میدانی دو پرسشنامه می باشد، پرسشنامه اول: مربوط به ادراکات و انتظارات دانشجویان از چهار بعد (محتوای دوره، ساختار دوره، ویژگی‌های استادان، امکانات دوره) می باشد، پرسشنامه دوم: به مدل کانو مربوط است که نیازهای الزامی، عملکردی و جذاب دانشجویان را می سنجد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد بین انتظارات دانشجویان ازمحتوا، ساختار و امکانات دوره های دانشگاه و ویژگی‌های استادان، با ادراک آنان تفاوت معناداری وجود دارد، به عبارت دیگر میزان ادراکات دانشجویان از چهار بعد (محتوای دوره، ساختار دوره، ویژگی‌های استادان، امکانات دوره) در دانشگاه ارومیه پایین تر از انتظارات آنان می باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

942 - سنجش و اندازه‌گیری بهره‌وری سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت ایران
میثم عظیمیان مهدی کرباسیان حامد رحیم پور شهرزاد فلاحی

درسازمان¬های ارائۀ دهندۀ خدمات سلامت، واحدهای زیرمجموعۀ متعددی وجود دارند که به صورت هم‌زمان درحال ارائۀ خدمات درمانی و پیشگیرانه به جمعیت تحت پوشش خاصی بوده و سنجش بهره¬وری از مهمترین چالش¬های پیش روی مدیران آن¬ها می¬باشد؛ لذا هدف ‌اين مطالعه، ارائۀ رویکردی تلفیقی از ت أکثر

درسازمان¬های ارائۀ دهندۀ خدمات سلامت، واحدهای زیرمجموعۀ متعددی وجود دارند که به صورت هم‌زمان درحال ارائۀ خدمات درمانی و پیشگیرانه به جمعیت تحت پوشش خاصی بوده و سنجش بهره¬وری از مهمترین چالش¬های پیش روی مدیران آن¬ها می¬باشد؛ لذا هدف ‌اين مطالعه، ارائۀ رویکردی تلفیقی از تحلیل پوششی داده¬ها و شاخص بهره¬وری مالم¬کوئیست، جهت پایش بهره¬وری سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت ایران -به عنوان یک سازمان ارائه دهندۀ خدمات سلامت- بوده¬است. دراين تحقيق، با استفاده از شاخص¬های مرتبط با کارایی و همچنین تعریف شاخص¬های اثربخشی تأثیرگذار بر عملکرد واحدهای زیرمجموعه سازمان، ميزان رشد عملکرد واحدهای زیرمجموعه با محاسبه چهار تابع مسافت و شاخص بهره¬وری مالم¬کوئیست تعیین شده¬است. براساس نتایج به‌دست آمده دراین پژوهش، تعداد 27 شاخص تخصصی درحوزه¬های درمان مستقیم، غیرمستقیم و بهداشت جهت پایش اثربخشی سازمان¬های ارائه دهندۀ خدمات سلامت پیشنهاد شده¬است. همچنین نرخ رشد بهره¬وری پانزده منطقۀ زیرمجموعۀ سازمان مورد مطالعه -در بازه زمانی 1398 تا -1400 مورد بررسی قرار گرفته¬است.¬ نوآوری مقالۀ حاضر، عبارت از تعریف شاخص¬های سنجش اثربخشی و ارائۀ یک چارچوب نظری جهت پایش نرخ رشد بهره¬وری در سازمان¬های ارائه دهندۀ خدمات سلامت می¬باشد. توسعۀ کاربردی این تحقیق در سازمان¬های مورداشاره می¬تواند برای ارتقای ظرفیت در حوزه¬های مختلف خدمات بهداشتی- درمانی و صرفه¬جویی در منابع مورداستفاده قرارگیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

943 - تعیین شاخص‌های بهره‌وری منابع انسانی در سازمان‌های علمی و فناورانه
نجف قراچورلو جاوید قهرمانی نهر

10.30495/qjopm.2021.1926283.3118

ساده‌ترین توصیف بهره‌وری انجام درست‌ کار است. بهره‌وری می‌تواند از ابعاد مختلف مثل بهره‌وری انرژی، سرمایه، نیروی انسانی، تجهیزات و... مورد بررسی قرار گیرد. بهره‌وری منابع انسانی یکی از مهم‌ترین ابعاد آن بوده و به‌کارگیری صحیح سایر منابع نیز درگرو بهره‌ور بودن آن است. شن أکثر

ساده‌ترین توصیف بهره‌وری انجام درست‌ کار است. بهره‌وری می‌تواند از ابعاد مختلف مثل بهره‌وری انرژی، سرمایه، نیروی انسانی، تجهیزات و... مورد بررسی قرار گیرد. بهره‌وری منابع انسانی یکی از مهم‌ترین ابعاد آن بوده و به‌کارگیری صحیح سایر منابع نیز درگرو بهره‌ور بودن آن است. شناسایی و توصیف شاخص‌های بهره‌وری در ابعاد مختلف از قدم‌های اساسی مدیریت بهره‌وری می‌باشد. این امر در سازمان‌های علمی و فناورانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جامعه آماری شامل مدیران، کارشناسان و خبرگان سازمان‌های علمی و فناورانه بوده که در این مقاله شاخص‌های مذکور با حجم نمونه 350 از طریق پرسش‌نامه با استفاده از روش‌های کیفی تحلیل محتوا و تحلیل مضمون و تحلیل عاملی تأییدی و با استفاده از نرم‌افزارهای MAXQDA، SPSS و AMOS مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از یافته‌ها و تحلیل ضرایب مسیر عاملی تأییدی نشان می‌دهد پنج شاخص کلی "برنامه‌ریزی اثربخش و کارا"، " عوامل مالی و فناورانه"، " انگیزه، تعهد و روحیه کار تیمی"، " رقابت‌پذیری و توسعه" و "دانش، مهارت و تفکر سیستمی" مهم‌ترین شاخص‌های بهره‌وری منابع انسانی در سازمان‌های علمی و فناورانه محسوب می‌شود به‌طوری‌که ضریب شاخص دانش، مهارت و تفکر سیستمی کمترین ضریب و شاخص برنامه‌‌ریزی اثربخش و کارا بیشترین ضریب را در مدل نهایی دارد. بر این اساس سازمان‌های علمی و فناورانه جهت افزایش بهره وری منابع انسانی خود، بایستی به مهارت‌های تیم سازی، توسعه فرایند تصمیم غیر متمرکز، تقویت روحیه مشارکت پذیری در کنار عواملی نظیر ارتقاء سطح کیفیت تجهیزات، فناوری‌ها و مسائل مالی توجه ویژه ای داشته باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

944 - تدوین شاخص های بهره وری نظام اداری دستگاه های اجرایی استان سمنان
سکینه جعفری

10.30495/qjopm.2022.1965319.3425

هدف پژوهش حاضر تدوین شاخص های بهره‌وری نظام اداری دستگاه‌های اجرایی استان سمنان بوده که با رویکرد کیفی و روش مطالعه موردی انجام‌ شده است. جامعه آماری، متخصصان و مدیران سطوح مختلف دستگاه‌های اجرایی استان در سال1400 بودند که 25نفر، طبق اصل اشباع نظری با روش نمونه گیری هدف أکثر

هدف پژوهش حاضر تدوین شاخص های بهره‌وری نظام اداری دستگاه‌های اجرایی استان سمنان بوده که با رویکرد کیفی و روش مطالعه موردی انجام‌ شده است. جامعه آماری، متخصصان و مدیران سطوح مختلف دستگاه‌های اجرایی استان در سال1400 بودند که 25نفر، طبق اصل اشباع نظری با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته و بررسی اسناد بالادستی در این زمینه بود. داده‌های به دست آمده با استفاده از روش بازخورد مشارکت‌کننده اعتباریابی شدند و روایی داده‌ها با استفاده از معیار کیفیت (مؤثق بودن) سنجیده و مورد تأیید قرار گرفت. داده‌ها با روش تحلیل مضمون، تحلیل شدند. نتیجۀ تحلیل داده‌ها منجر به 295 شاخص پایه، 55 شاخص فرعی یک و 14 شاخص فرعی دو در زمینه بهره‌وری دستگاه‌های اجرایی گردید. که در قالب 4 شاخص اصلی؛ عوامل فردی با سه شاخص فرعی (تناسب شغل و شاغل، نگرش و رضایت شغلی، انگیزش)؛ عوامل گروهی با سه شاخص فرعی تعهد نیروی انسانی (سازمانی، حرفه ای، اخلاقی)، تیم و شبکه ارتباطات (تیم سازی و شبکه ارتباطات)، مدیریت (سبک مدیریت، مهارت های مدیریت، مذاکره، پاداش شایسته، ارتباط مدیران و کارکنان، همکاری سازمانی و فراسازمانی، سیستم پیشنهادات)؛عوامل سازمانی با هشت شاخص فرعی؛ساختار سازمانی(کاهش رسمیت،کاهش پیچیدگی، توجه به زمینه، عدم تمرکز اداری)، فرهنگ سازمانی (سازگاری، رسالت، انعطاف پذیری، درگیر شدن در کار)، مدیریت منابع انسانی (جذب، آموزش، نگهداشت، کاربرد)، برنامه ریزی نیروی انسانی (نظام شایسته سالاری، بروزرسانی نظام اطلاعات نیروی انسانی، ساماندهی و متناسب سازی نیروی انسانی، اصلاح و بازنگری مشاغل، بهره گیری از توانمندی زنان، توانمندسازی کارکنان، تغییر و تحول سازمانی)، استقرار و توسعه سامانه های الکترونیک و فناوری های نوین (اتوماسیون اداری، زیرساخت)، هماهنگی درون و میان سازمانی (روابط و ارتباطات،تصمیم گیری همکارانه، یکپارچگی عملیات، نظارت و پایش)، مسئولیت پذیری و پاسخگویی (قانونی، سازمانی، اخلاقی، اجتماعی، زیست محیطی)، سلامت نظام اداری (صیانت از حقوق شهروندان، نظام رسیدگی به تخلفات اداری، قانون گرایی، شفافیت، انضباط اداری و مالی) و عوامل محیطی با دو شاخص فرعی (محیط فیزیکی، محیط رفتاری)طبقه بندی شدند. با استفاده از یافته های پژوهش، الگویی تحت عنوان شاخص های بهره‌وری در دستگاه‌های اجرایی استان سمنان ارائه گردید. امید می رود الگوی تدوین شده به بهبود بهره‌وری در دستگاه‌های اجرایی کمک کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

945 - بررسی شاخص‌های کلیدی ارزیابی نوآوری در سازمان‌های تولید محور
جاوید قهرمانی- نهر حامد نوذری علیرضا علی احمدی میثم جعفری اسکندری

10.30495/qjopm.2022.1956223.3347

نوآوری می‌تواند منبع مزیت رقابتی برای شرکت‌ها باشد. بنابراین شناخت و ارزیابی نوآوری در صنایع تولیدی و خدماتی، گامی مؤثر برای شروع سنجش نوآوری در این صنایع است. با توجه به اهمیت این موضوع، شناخت ابعاد و شاخص‌های کلیدی برای اندازه‌گیری این نوآوری‌ها، دارای اهمیت بالایی اس أکثر

نوآوری می‌تواند منبع مزیت رقابتی برای شرکت‌ها باشد. بنابراین شناخت و ارزیابی نوآوری در صنایع تولیدی و خدماتی، گامی مؤثر برای شروع سنجش نوآوری در این صنایع است. با توجه به اهمیت این موضوع، شناخت ابعاد و شاخص‌های کلیدی برای اندازه‌گیری این نوآوری‌ها، دارای اهمیت بالایی است. هدف این تحقیق پرداختن به هر یک از شاخص‌های اصلی نوآوری سازمانی است و مزایا و معایب ذاتی استقرار آنها را به‌طور جداگانه مورد بحث قرار می‌دهد. در این پژوهش با استفاده از بررسی پیشینة موضوع و نظرات 15 نفر از خبرگان دانشگاهی و خبرگان صنایع تولیدی، 10 شاخص به عنوان مهم‌ترین شاخص‌های کلیدی ارزیابی نوآوری در سه دسته کلی ورودی، میانجی و خروجی دسته‌بندی شده‌اند. به‌منظور ارزیابی و اولویت‌بندی مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی نوآوری از یک تحلیل کمی غیرخطی مبتنی بر تحلیل سلسله مراتبی (روش میخایلوف) در محیط فازی و برای تحلیل روابط علی و معلولی از روش دیمتل فازی استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که حضور افراد با دانش و رشد آموزش پراهمیت‌ترین شاخص در ارزیابی نوآوری است و بنابراین با تأکید و توجه ویژه بر این شاخص می‌توان رشد فزاینده ای را در زمینه نوآوری در سازمان شاهد بود. میزان تلاش برای ثبت پتنت و همین طور تعداد پتنت‌های ثبت‌شده نیز یکی از دیگر شاخص‌های پراهمیت در زمین ارزیابی نوآوری است که به‌منظور توسعه نوآوری در سازمان‌ها باید حمایت ویژه‌ای از آنها صورت پذیرد. همچنین حفاظت از نوآوری در حین دوره رشد می‌تواند اهمیت بالایی در ایجاد فضای امن و همین طور بالا رفتن آرامش افراد فناور در سازمان‌های نوآور داشته باشد. تحلیل روابط علی و معلولی با استفاده از روش دیمتل نیز نشان داد که توسعه سرمایه‌های دانشی و افراد تحصیل‌کرده دارای بالاترین تأثیر بر سایر عوامل است که تأییدکننده تحلیل سلسله مراتبی انجام‌شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

946 - تأثیر سرمایه انسانی بر بهره‌وری کل عوامل تولید در ایران
احمد اسدزاده پرویز محمدزاده اکرم اکبری سمیه عطاپور

بهبود بهره وری به عنوان یکی از کارآمدترین روش های افزایش نرخ رشد اقتصادی مورد توجه بیشتر برنامه ریزان و سیاست گذاران در کشورهای مختلف بوده است و در این خصوص سرمایه گذاری زیادی کرده اند. در مقاله حاضر، اثر سرمایه انسانی، درجه باز بودن تجاری و تورم روی بهره وری کل عوامل ت أکثر

بهبود بهره وری به عنوان یکی از کارآمدترین روش های افزایش نرخ رشد اقتصادی مورد توجه بیشتر برنامه ریزان و سیاست گذاران در کشورهای مختلف بوده است و در این خصوص سرمایه گذاری زیادی کرده اند. در مقاله حاضر، اثر سرمایه انسانی، درجه باز بودن تجاری و تورم روی بهره وری کل عوامل تولید در ایران طی سال های 1355-1391 بررسی شده است. ابتدا بهره وری کل عوامل تولید با استفاده از شاخص مالم کوئیست محاسبه شده، سپس اثر عوامل مؤثر بر بهره وری کل عوامل تولید با استفاده از روش هم انباشتگی جوهانسون-جوسیلیوس مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که سرمایه انسانی اثر مثبتی روی بهره وری دارد. همچنین نتایج حاکی است که درجه باز بودن تجاری اثر مثبت و تورم اثر منفی بر بهره وری دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

947 - اندازه گیری و تحلیل بهره وری عوامل تولید (مطالعه موردی:بخش صنعت استان کردستان)
صدیقه عطرکار روشن فاطمه رسولی

مدیریت بهره وری مستلزم شناخت اجزا و تحلیل تغییرات آن در پروسه توسعه است. در این پژوهش بهره وری کل عوامل تولید و همچنین به تفکیک گروه های صنعتی با استفاده از داده های ترکیبی، طی سالهای 90-1384 در بخش صنعت استان کردستان اندازه گیری، و روند آن مورد تحلیل قرار گرفته است. بر أکثر

مدیریت بهره وری مستلزم شناخت اجزا و تحلیل تغییرات آن در پروسه توسعه است. در این پژوهش بهره وری کل عوامل تولید و همچنین به تفکیک گروه های صنعتی با استفاده از داده های ترکیبی، طی سالهای 90-1384 در بخش صنعت استان کردستان اندازه گیری، و روند آن مورد تحلیل قرار گرفته است. بر این اساس ،صنایع استان بر حسب طبقه بندی بین المللی فعالیتهای صنعتی (ISIC,Rev,2) به 23 گروه صنعتی تقسیم، و پس از برآورد توابع تولید، و محاسبه کشش ها با استفاده از شاخص دیویژیا ، و به کمک داده های ترکیبی، بهره وری کل عوامل تولید اندازه گیری شد. با توجه به نبود داده های موجودی سرمایه در منابع آماری، آمارهای فوق نیز در این تحقیق مورد محاسبه قرار گرفت. نتایج ، نشان می دهد که شاخص بهره وری نیروی کار در کل بخش صنعت استان ، به طور متوسط سالانه 2 درصد کاهش داشته و بیشترین کاهش بهره وری نیروی کار متعلق به گروه تولید محصولات لاستیکی و پلاستیکی بوده است. در طول دوره مورد مطالعه، بهره وری کل عوامل در بخش صنعت استان 06/0 بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

948 - تدوین استراتژی پایش بهره‌وری صنایع تولیدی کوچک و متوسط با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری
رضا اسماعیل پور محمد تاخیره مریم اجاق زاده

در این مقاله تلاش شده تا مؤثرترین شاخصهای تأثیرگذار بر بهرهوری صنایع تولیدی کوچک و متوسط، در صنایع تولید قطعات مورد نیاز شرکت نفت شناسایی شود و با استفاده از رویکرد ساختاری تفسیری نسبت اهمیت هر یک در مقایسه با یکدیگر مشخص و در نهایت مدلی جهت پایش مستمر بهرهوری آنها أکثر

در این مقاله تلاش شده تا مؤثرترین شاخصهای تأثیرگذار بر بهرهوری صنایع تولیدی کوچک و متوسط، در صنایع تولید قطعات مورد نیاز شرکت نفت شناسایی شود و با استفاده از رویکرد ساختاری تفسیری نسبت اهمیت هر یک در مقایسه با یکدیگر مشخص و در نهایت مدلی جهت پایش مستمر بهرهوری آنها ارائه گردد. برای تشخیص شاخصهای مؤثر بر بهرهوری تولید قطعات مورد نیاز صنعت نفت و ارائه مدلی کاربردی جهت رسیدن به سطح مطلوبی از آن، چهار سازمان تولیدی کوچک و متوسط، با نیروی شاغل کمتر از 150 نفر مورد مطالعه قرار گرفته و در نتیجه با استفاده از مطالعات مرتبط با بهرهوری آن شرکتها و استفاده از نظرات خبرگان شاغل در آن، شانزده شاخص جهت افزایش بهرهوری تولید در پنج بعد شناسایی و بررسی گردید. روابط بین این شاخصها مبتنی بر مدل ساختاری تفسیری تعیین گردیده و مدلی نو، به شکل سیستماتیک، تدوین و ارائه شده است. نتیجه مقاله دلالت بر اهمیت قابل توجه اخذ گواهینامهها و استانداردهای مرتبط با صنعت معرفی شده و پایش دورهای آنها دارد و در مرتبه دوم اهمیت میتوان به آموزش پرسنل مؤثر آنها و نیز بهبود سیستم تهیه مواد اولیه مورد استفاده جهت تولید اشاره نمود تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

949 - بهره وری و رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه منتخب
پرویز محمدزاده حسین اکبری فرد اکرم اکبری سمیه عطاپور

در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها و شاخـص مالـم کـوئیـست بهره وری کشورهای در حال توسعه منتخب طی دوره 1998-2007 مورد اندازه گیری و تجزیه و تحلیل قرار گیرد، و سپس رابطه بهره وری و رشد اقتصادی در کشورهای با رشد بهره وری بالا بررسی شده است. ن أکثر

در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها و شاخـص مالـم کـوئیـست بهره وری کشورهای در حال توسعه منتخب طی دوره 1998-2007 مورد اندازه گیری و تجزیه و تحلیل قرار گیرد، و سپس رابطه بهره وری و رشد اقتصادی در کشورهای با رشد بهره وری بالا بررسی شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که تعداد 17 کشور دارای کارائی کمتر از 9/0 هستند و از نظر کارایی فنی، فقط کشور کویت روی تابع مرزی تولید قرار دارد. همچنین از نظر کارایی مدیریتی، کشورهای آذربایجان، بلغارستان، گرجستان، قزاقستان، کویت، قرقیزستان، لتونی، مغولستان، اوکراین و تونس بالاترین مقدار کارایی را به خود اختصاص داده‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

950 - ارائه یک روش تصمیم‌گیری چند شاخصه مبتنی بر محاسبه مساحت چند-ضلعی‌ها برای رتبه‌بندی مدلهای مختلف استقرار
مرتضی هنرمند عظیمی هوشنگ تقی زاده

مساله طراحی استقرار تسهیلات، نظیر استقرار ماشین آلات، بخش ها، ایستگاه های کاری و... در کنار هم، به نحوی است که تولیدکنندگان با در نظر گرفتن مجموعه اهداف، قیود و سایر شرایط بتوانند محصولات و خدمات را در حداکثر بهره وری و سودآوری عرضه کنند. مساله طراحی استقرار و چیدمان تس أکثر

مساله طراحی استقرار تسهیلات، نظیر استقرار ماشین آلات، بخش ها، ایستگاه های کاری و... در کنار هم، به نحوی است که تولیدکنندگان با در نظر گرفتن مجموعه اهداف، قیود و سایر شرایط بتوانند محصولات و خدمات را در حداکثر بهره وری و سودآوری عرضه کنند. مساله طراحی استقرار و چیدمان تسهیلات معمولاً یک مسأله چند شاخصه است که علاوه بر شاخص های کمی، شاخص های کیفی نیز بر آن تأثیرگذار هستند. در این مقاله یک رویکرد تصمیم گیری چند شاخصه مبتنی بر محاسبه مساحت چند ضلعی ها بر روی نمودار رادار، جهت رتبه بندی الگو های طراحی استقرار در حضور هر دو گروه شاخص، پیشنهاد می شود. به منظور نشان دادن جنبهء کاربردی این روش و اطمینان از نتایج به دست آمده، همبستگی رتبه ایی اسپیرمن بین رتبه های حاصل از روش با سایر روشهای پرکاربرد و مطرح تصمیم گیری چند شاخصه در یک مثال محاسبه شده است. نتایج به دست آمده از بررسی، نشان می دهد که: بین رتبه های حاصل از روش مساحت چندضلعی ها، جهت انتخاب چیدمان مناسب، با سایر روشهای پرکاربرد تصمیم گیری چند شاخصه همبستگی بالایی وجود دارد و می توان این روش تصمیم گیری چند شاخصه را برای انتخاب استقرار مناسب و سایر مسائل محیط های صنعتی پیشنهاد کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

951 - تبیین و انتخاب سیستم برنامه‌ریزی منابع سازمان و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر استقرار آن(مطالعه موردی: قطعات خودروسازی آذربایجان‌شرقی)
سلیمان ایرانزاده

انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع سازمان به دلیل هزینۀ سنگین خرید و اجرای آن و همچنین پیچیدگی های تطبیق فرآیندهای سازمان با سیستم جدید، از تصمیمات خطیر مدیریتی محسوب می شود. پژوهش حاضر با هدف تبیین و انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع سازمان و رتبه بندی عوامل مؤثر بر استقرار آ أکثر

انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع سازمان به دلیل هزینۀ سنگین خرید و اجرای آن و همچنین پیچیدگی های تطبیق فرآیندهای سازمان با سیستم جدید، از تصمیمات خطیر مدیریتی محسوب می شود. پژوهش حاضر با هدف تبیین و انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع سازمان و رتبه بندی عوامل مؤثر بر استقرار آن با استفاده از رویکرد تصمیم گیری چندشاخصه فازی انجام گرفت. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت مسأله و هدف، تحقیق کاربردی محسوب می‌شود. از نظر روش گردآوری داده‌ها، تحقیق میدانی به شمار می‌رود. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر مدیران و کارشناسان صنایع مربوط می باشد. طبق جدول استاندارد مورگان نمونه آماری پژوهش به صورت تصادفی ساده 226 نفر انتخاب گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی انجام گرفت. عوامل مؤثر بر انتخاب و استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان(زیرساخت، رشد اقتصادی، قدرت تولیدی، موفقیت منطقه ای و مقررات منطقه ای، فرهنگ رایانه ای، اندازه سازمانی، تعهد مدیران و مهندسی مجدد فرایند)شناسایی شدند. همچنین پس از بررسی نرم افزارها و سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان(7 نوع سیستم) که موجود و دارای عملکرد بهتر هستند ، انتخاب گردید، که براین اساس و با توجه به تجزیه و تحلیل های که انجام گرفت نتایج به دست آمده حاکی است که، سه سیستم اولویت دار برنامه ریزی منابع سازمان که دارای وزنهای نزدیک به هم نیز هستند، عبارتند از: سیستم Oracleبا بیشترین وزن(6960/0)، سیستم QAD (6101/0) و سیستم PeopleSoft(5978/0) سه نوع سیستم برنامه ریزی منابع سازمان می باشند که از نظر گروه کارشناسان پژوهش در اولویت قرار دارند، سیستم Lawson، سیستم J.D.Edwards، سیستم SAP، سیستم Bann در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

952 - سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان آذربایجان شرقی به روش ( HDI )
کرامت اله زیادی نوید سعیدی رضوانی لیلا بقال صالح پور

هدف اصلی این پژوهش سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان آذربایجانشرقی بر اساس پاره ای از شاخص های توسعه بمنظور دستیابی به میزان و علل نابرابری های منطقه ای همراه با ارائه راهکارهایی برای کاهش عدم توسعه یافتگی نواحی می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با استفاده از مدل أکثر

هدف اصلی این پژوهش سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان آذربایجانشرقی بر اساس پاره ای از شاخص های توسعه بمنظور دستیابی به میزان و علل نابرابری های منطقه ای همراه با ارائه راهکارهایی برای کاهش عدم توسعه یافتگی نواحی می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با استفاده از مدل (HDI) یا شاخص ترکیبی توسعه انسانی است که در آن از 31 شاخص تقلیل یافته به هفت عامل اقتصادی- اجتماعی، جمعیتی، تسهیلات مسکن، بهداشتی- درمانی، اشتغال، زیرساخت های طبیعی- اقتصادی، کشاورزی و عامل تلفیقی متشکل از هفت عامل در سه مقطع زمانی 1365 ، 1375 و 1385 استفاده شده است . پس از تجزیه تحلیل مدل نتایج بدست آمده بیانگر این است که میان شهرستان های استان به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه تفاوت اساسی وجود دارد و این شهرستان ها قابل رتبه بندی در سه گروه برخوردار ، نیمه برخوردار و محروم هستند که با گذشت زمان بر میزان برخورداری آنها افزوده شده است . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

953 - تحلیل تأثیر شاخص‌های اقتصاد دانش‌محور بر تولید ناخالص داخلی کشورها
کاظم امجدی غلامرضا رهبری بنائیان غلامرضا سلطانی فسقندیس

اهمیت روز افزون نقش دانش در اقتصاد به تفکر اقتصاد دانش محور منجر شده است. اقتصاد دانش محور را می‌توان نوعی از اقتصاد تصور کرد که در آن تولید و بهره‌برداری از دانش نقش عمده‌ای در ایجاد ثروت ایفا می‌کند. بر همین اساس نیز هدف اصلی این مقاله بررسی تأثیر شاخص های اقتصاد دانش أکثر

اهمیت روز افزون نقش دانش در اقتصاد به تفکر اقتصاد دانش محور منجر شده است. اقتصاد دانش محور را می‌توان نوعی از اقتصاد تصور کرد که در آن تولید و بهره‌برداری از دانش نقش عمده‌ای در ایجاد ثروت ایفا می‌کند. بر همین اساس نیز هدف اصلی این مقاله بررسی تأثیر شاخص های اقتصاد دانش محور بر تولید ناخالص داخلی کشورها می باشد. در راستای هدف اصلی مقاله پنج فرضیه مطرح شده است. این تحقیق بر اساس هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و توسعه ای و بر اساس ماهیّت انجام کار از نوع توصیفی می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کشورهایی می باشد که داده های مربوط به درجه اقتصاد دانش محور بودن آنها در پایگاه اطلاعاتی بانک جهانی موجود می باشد. تعداد این کشورها بر اساس داده های این پایگاه 148 کشور می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها در این تحقیق از آزمون های آماری کلموگروف- اسمیرنوف و آزمون رگرسیون استفاده شده است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که توسعه انسانی، رژیم اقتصادی و مشوق های اقتصادی، سیستم نوآوری و ابداع، آموزش و منابع انسانی و زیر ساخت های اطلاعاتی بر تولید ناخالص داخلی کشورها تأثیر دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

954 - بررسی مبانی و شاخصهای اقتصاد دانش محور در کشور های اسلامی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا
علیرضا بافنده غلامرضا سلطانی فسقندیس

اقتصاد دانش محور اقتصادی است که در آن تولید، توزیع و بکارگیری دانش به عنوان عامل اصلی رشد، تولید و اشتغال در یک اقتصاد کلان شناخته می شود. در این مقاله به بررسی وتعریف دانش و اقتصاد دانش محور، پایه های چارچوب اقتصاد دانش محور، شبکه های دانش و شاخص های اندازه گیری اقتصاد أکثر

اقتصاد دانش محور اقتصادی است که در آن تولید، توزیع و بکارگیری دانش به عنوان عامل اصلی رشد، تولید و اشتغال در یک اقتصاد کلان شناخته می شود. در این مقاله به بررسی وتعریف دانش و اقتصاد دانش محور، پایه های چارچوب اقتصاد دانش محور، شبکه های دانش و شاخص های اندازه گیری اقتصاد دانش محور پرداخته و درادامه وضعیّت شاخص اقتصاد دانش محور در کشورهای اسلامی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را با استفاده از داده های بانک جهانی و بوسیله آمارهای توصیفی (نمودار راداری و میانگین) مورد بررسی قرار می دهیم. نتیجه بررسی ها نشان می دهد کشورهای اسلامی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در زمینه اقتصاد دانش محور دروضعیّت پایینی نسبت به میانگین جهانی قرار دارند وتنها در سه مؤلفه شاخص، از میانگین جهانی بالاتر هستند . همچنین عدم توازن در شاخص اقتصاد دانش محور کشور های اسلامی منطقه به خوبی قابل مشاهده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

955 - بررسی ارتباط بین مسئولیت پذیری اجتماعی و عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
یونس بادآور نهندی رسول برادران حسن زاده ژیلا جلالی فر

هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین مسؤولیت پذیری اجتماعی و عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده بازار، ارزش شرکت (شاخص Q-Tobin)، محدودیت مالی (شاخص KZ)، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده دارائیها به عنوان شاخصهای ع أکثر

هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین مسؤولیت پذیری اجتماعی و عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده بازار، ارزش شرکت (شاخص Q-Tobin)، محدودیت مالی (شاخص KZ)، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده دارائیها به عنوان شاخصهای عملکرد در نظر گرفته شده اند. دوره زمانی مطالعه سالهای 1385 تا 1389 است. متغیر مسؤولیت پذیری اجتماعی شرکتها از طریق پرسشنامه امتیاز بندی شده است و اندازه نمونه 79 شرکت می باشد. آزمون فرضیات در دو مرحله انجام گشته است: مرحله اول، با استفاده از داده های سال 1389 و مرحله دوم، با استفاده از میانگین داده های سالهای 85-89. آزمون فرضیه با استفاده از روش تجزیه و تحلیل رگرسیون چند متغیره (OLS) و نرم افزار Eviews 7 اجرا شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که پس از کنترل اندازه شرکت، اهرم مالی و ریسک سیستماتیک، بین مسؤولیت پذیری اجتماعی و عملکرد شرکتها ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

956 - تحلیل موانع توسعه بهره‌وری در اداره کل واگن‌های راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران براساس تحلیل شاخص‌های بهره‌وری و ارائه راهکارهای مؤثر بر ارتقای آن
وحید برادران مظفر باراد مهیا محمدی

آنچه زمینه بقای سازمان ها را فراهم می آورد، توجه به جنبه‌های مختلف بهره‌وری شامل رعایت اصول و شیوه های صحیح انجام کارها (کارایی) و انجام کارهای صحیح (اثربخشی) است که سازمان ها در محیط رقابتی ملزم به تمرکز برآن و اجرای آن ها می باشند. شاید نتوان برای رسیدن به بهره وری می أکثر

آنچه زمینه بقای سازمان ها را فراهم می آورد، توجه به جنبه‌های مختلف بهره‌وری شامل رعایت اصول و شیوه های صحیح انجام کارها (کارایی) و انجام کارهای صحیح (اثربخشی) است که سازمان ها در محیط رقابتی ملزم به تمرکز برآن و اجرای آن ها می باشند. شاید نتوان برای رسیدن به بهره وری میزان و سقف مشخصی را در نظر گرفت. اما آنچه اهمیت دارد، رسیدن به نقطه بهینگی در انجام امور و وظایف سازمانی است. سؤال اساسی پژوهش این است که مهم ترین راهکارهای ارتقای بهره وری در اداره کل واگن های راه آهن جمهوری اسلامی ایران چیست؟ برای رسیدن به پاسخ مطلوب، شاخص های بهره وری نیروی انسانی، سرمایه، انرژی و کل عوامل تعریف، اندازه‌گیری و تحلیل و مشخص شدکه مقادیر این شاخص ها در سال 1393 نسبت به سال 1384 افزایش یافته است. این پژوهش برای شناسایی موانع توسعه بهره وری، از ابزار پرسش نامه، استفاده شده است. نتایج آن نشان می دهد که عوامل فقدان فضای مناسب برای جذب سرمایه گذاری خارجی و عدم توسعه آن، کمبود منابع مالی و اعتباری جهت اجرای پروژه ها، مبهم بودن اهداف و برنامه های بلندمدت، مستهلک و فرسوده بودن ماشین آلات و تجهیزات تعمیرات و پایین بودن کیفیت کاری آن ها و وجود قوانین و مقررات محدودکننده، به ترتیب مهمترین موانع توسعه بهره وری در اداره کل واگن های راه آهن به شمار می روند. سپس برای رفع این موانع و رسیدن به بهره وری بالاتر، راهکارهایی ارائه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

957 - به کارگیری امید ریاضی رشد صندوق های سرمایه گذاری در سنجش رشد خالص شاخص های بهره‌وری کل با رویکرد شاخص بهره‌وری مالم کوئیست
علی منصوری هما درودی نرگس سعادتی

سرمایه گذاری مطلوب نقش به‌سزایی در رشد و توسعه اقتصادی یک کشور ایفا می کند. از آنجایی که صندوق های سرمایه گذاری نقش کلیدی در هدایت سرمایه و سرمایه گذاری دارد، این پژوهش با هدف ارزیابی رشد خالص عملکرد صندقهای سرمایه گذاری شکل گرفت. روش توصیفی و پس رویدادی برای اجرای ای أکثر

سرمایه گذاری مطلوب نقش به‌سزایی در رشد و توسعه اقتصادی یک کشور ایفا می کند. از آنجایی که صندوق های سرمایه گذاری نقش کلیدی در هدایت سرمایه و سرمایه گذاری دارد، این پژوهش با هدف ارزیابی رشد خالص عملکرد صندقهای سرمایه گذاری شکل گرفت. روش توصیفی و پس رویدادی برای اجرای این تحقیق مورد استفاده قرار گرفت. و برای ارزیابی تغییرات بهره وری کل، شاخص بهره وری کل مالم کوئیست با توجه به قابلیت آن در سنجش رشد(پسرفت) بهره وری کل و اجزای آن به کار رفت. براساس تحقیقات پیشین و نظر خبرگان از ضریب بتای صندوق، هزینه و ارزش خالص دارایی ابتدای هر سال به عنوان متغیر ورودی و میانگین بازدهی سالانه از ابتدای تأسیس، بازده و ارزش خالص دارایی انتهای هر سال، به عنوان متغیر خروجی استفاده گردید. بر همین اساس شاخص بهره‌وری کل مالم کوئیست برای 19 صندوق سرمایه گذاری مشترک فعال در طی بازه زمانی 1391 تا 1393 مورد سنجش قرار گرفت. در این میان، امید ریاضی رشد صندوق های سرمایه گذاری با وضعیت رشد (پسرفت) هر صندوق سرمایه گذاری مقایسه گردید تا ضمن خنثی سازی تاثیر عوامل محیطی رشد عملکردی شاخص های بهره وری در مقایسه با همدیگر مورد سنجش قرار گیرد. نتایج حاصل از بررسی نشان داد که با در نظر گرفتن امید ریاضی رشد(پسرفت) صندوق های سرمایه گذاری، صندوق سرمایه گذاری مشترک یکم بانک کشاورزی با 314 درصد رشد عملکردی در تغییرات بهره وری کل، از بیشترین رشد و صندوق سرمایه گذاری مشترک امید سهم با 38 درصد پسرفت عملکردی در تغییرات بهره وری، از بیشترین افت را در طول دوره داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

958 - پیش بینی شاخص بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از شبکه های عصبی
بیتا دلنواز اصغری میر فیض فلاح شمس

اندازه و روند شاخص‌های قیمت سهام یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر تصمیمات سرمایه گذاران در بازارهای مالی می‌باشد. جهت پیش‌بینی بازار از تکنیکهای مختلفی استفاده شده است که معمول‌ترین آنها روشهای رگرسیون و مدل‌های 3ARIMA هستند اما این مدل‌ها در عمل جهت پیش‌بینی بعضی از س أکثر

اندازه و روند شاخص‌های قیمت سهام یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر تصمیمات سرمایه گذاران در بازارهای مالی می‌باشد. جهت پیش‌بینی بازار از تکنیکهای مختلفی استفاده شده است که معمول‌ترین آنها روشهای رگرسیون و مدل‌های 3ARIMA هستند اما این مدل‌ها در عمل جهت پیش‌بینی بعضی از سریها ناموفق بوده‌اند. در تحقیق حاضر برای پیش‌بینی شاخص کل بورس از مدل شبکه‌های عصبی پیش خور4 با قانون یادگیری پس انتشار خطا5 در سه ساختار شبکه با الگوهای متفاوت ورودی استفاده گردید و نتایج مدل با نتایج مدل‌های رگرسیون چند متغیره و مدل‌های ARIMA مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که روش شبکه‌های عصبی خطای RMSE به میزان قابل توجهی کمتر از RMSE روشهای دیگر است و در بازار بورس اوراق بهادارتهران پیش‌بینی کوتاه مدت با فاصله زمانی کمتر، مناسب‌تر از پیش‌بینی بلند مدت با فاصله زمانی طولانی تر است. 3. autoregressive integrated moving average 4. Feed Forward Neural network 5. back propagation تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

959 - ارائه مدلی جهت ارتقای خلاقیت و یادگیری سازمانی با استفاده از شاخصهای کلیدی موفقیت مدیریت دانش در صنایع خودرو و نیرو محرکه
محمد پاسبانی

هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی جهت ارتقای خلاقیت و یادگیری سازمانی با استفاده از شاخص های کلیدی موفقیت مدیریت دانش در صنایع خودرو و نیرو محرکه استان آذربایجان شرقی است، لذا از لحاظ ماهیت مسأله و هدف، تحقیق کاربردی محسوب می‌شود. ابزار گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسش نامه ا أکثر

هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی جهت ارتقای خلاقیت و یادگیری سازمانی با استفاده از شاخص های کلیدی موفقیت مدیریت دانش در صنایع خودرو و نیرو محرکه استان آذربایجان شرقی است، لذا از لحاظ ماهیت مسأله و هدف، تحقیق کاربردی محسوب می‌شود. ابزار گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسش نامه استاندارد صورت گرفته است. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش شامل مدیران صنایع خودرو و نیرو محرکه استان آذربایجان شرقی است که تعداد 500 واحد تعیین گردید، و طبق جدول استاندارد کرجسی و مورگان نمونه آماری تحقیق 217 واحد انتخاب شد. جهت تجزیه و تحلیل و بررسی نرمال بودن داده‌ها از آزمون کولموگروف ـ اسمیرنوف یک بعدی و برای آزمون فرضیات از روش مدلسازی معادلات ساختاری استفاده گردید. نتایج مدل رگرسیونی نشان داد که شاخص های کلیدی موفقیت مدیریت دانش، بر افزایش خلاقیت سازمان در صنایع خودرو و نیرو محرکه استان آذربایجان شرقی تأثیر دارد. در نتیجه فرضیه اصلی اول تأیید می شود و همچنین شاخص های کلیدی موفقیت مدیریت دانش، بر افزایش یادگیری سازمانی در صنایع خودرو و نیرو محرکه تأثیر مثبت معنا‌داری دارد، و در نتیجه فرضیه اصلی دوم تأیید می شود. نتایج فرضیات فرعی پژوهش نیز به تفصیل در این مقاله ارائه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

960 - ارتباط شاخص های حسابداری دادگاهی با کیفیت گزارشگری مالی
محمدرضا برنا رسول برادران حسن زاده علی رضا فضل زاده یونس بادآور نهندی

تقلب از عوامل موثر در کاهش اعتماد عمومی نسبت به گزارش‌ها و صورت‌های‌مالی تهیه شده شرکت‌ها محسوب می‌شود. به علت فقدان حسابرسی تقلب در شرایط محیطی ایران و عدم پذیرش مسئولیت این مهم توسط حسابرسان به عنوان ناظران اصلی اطلاعات مالی شرکت ها، همواره استفاده کنندگان با مشکلاتی أکثر

تقلب از عوامل موثر در کاهش اعتماد عمومی نسبت به گزارش‌ها و صورت‌های‌مالی تهیه شده شرکت‌ها محسوب می‌شود. به علت فقدان حسابرسی تقلب در شرایط محیطی ایران و عدم پذیرش مسئولیت این مهم توسط حسابرسان به عنوان ناظران اصلی اطلاعات مالی شرکت ها، همواره استفاده کنندگان با مشکلاتی در تایید اعتبار صورتهای مالی و کیفیت گزارشگری مالی همراه هستند. در این راستا پژوهش حاضر با هدف بررس ارتباط شاخص های حسابداری دادگاهی با کیفیت گزارشگری مالی در شرایط محیطی ایران انجام گردید. جامعه آماری پژوهش شامل 130 شرکت که از طریق نمونه گیری سیستماتیک طی سال های 1390 تا 1400 انتخاب گردید. کیفیت گزارشگری مالی به عنوان متغیر وابسته با استفاده از چهار مدل جونز، تعدیل شده جونز، کازنیک و کوتاری اندازه گیری گردید. شاخص های حسابداری دادگاهی به عنوان متغیر مستقل پژوهش بر اساس مدل پیش بینی تقلب برنا و همکاران(1401) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد؛ شاخص های حسابداری دادگاهی در مدل کازنیک به میزان 66 درصد توان تبیین کنندگی کیفیت گزارشگری مالی را دارد، در حالی که در مدل های جونز، کوتاری و تعدیل شده جونز به ترتیب برابر با 50، 56 و 30 درصد می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

961 - (بررسی تطبیقی شاخصه ها و مولفه های ساخت شناختی معماری بناهای دولتی ـ عمومی دوران پهلوی در شهر تهران)
یوسف گودرزی مهرداد متین وحید قبادیان

10.30495/jisaud.2022.694843

هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی شاخصه‌ها و مولفه‌های ساخت‌شناسی معماری بناهای دولتی-عمومی دوره پهلوی اول و پهلوی دوم در شهر تهران می‌باشد. از آن‌جا که ﭘﮋوﻫﺶهای مشابه اکثراً به توصیف، تاریخ‌نگاری و دسته‌بندی بناها بسنده کرده و کمتر به مولفه‌های سبک‌شناختی پرداخته‌اند. لذا أکثر

هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی شاخصه‌ها و مولفه‌های ساخت‌شناسی معماری بناهای دولتی-عمومی دوره پهلوی اول و پهلوی دوم در شهر تهران می‌باشد. از آن‌جا که ﭘﮋوﻫﺶهای مشابه اکثراً به توصیف، تاریخ‌نگاری و دسته‌بندی بناها بسنده کرده و کمتر به مولفه‌های سبک‌شناختی پرداخته‌اند. لذا این پژوهش به دنبال میزان تأثیر مولفه‌های ساخت‌شناختی در ایجاد شاخص‌ها (رویکردهای غالب نظری) در معماری بناهای دولتی-عمومی می‌باشد.‌ در این مجال مولفه‌های سبک‌شناختی تأﺛﯿﺮﮔﺬار در نظریات ﻣﻌﻤﺎری ﻣﻌﺎﺻﺮ اﯾﺮان ﻣﻮرد مطالعه و بررسی ﻗﺮار گرفت. روش ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻨﯿﺎدی-ﻧﻈﺮی ﺑﻮده و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ به‌دست ‌آمده از ﭘﮋوﻫﺶ ﻓﻮق ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧﺪ به‌عنوان راهبرد ﺟﻬﺖ بهبود وضع موجود معماری قرار گیرد بنابراین از نوع تحقیقات کاربردی نیز می‌باشد. همچنین ماهیت ﭘﮋوﻫﺶ به‌صورت تحلیلی-ﺗﺎرﯾﺨﯽ است زیرا ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺪﯾﺪه‌های ﺗﺎرﯾﺨﯽ و تأﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی ﻣﻌﻤﺎری معاصر ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ می‌شود و از ﻃﺮﻓﯽ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨ‌ﮑﻪ ﭘﺪﯾﺪه‌ﻫﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﮐﯿﻔﯽ دارﻧﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار گرفتند. در این راستا مولفه-های ساخت‌شناختی به‌عنوان زیرمجموعه‌های شاخصه‌های معماری دوران پهلوی استخراج شده امتیاز و وزن‌دهی در آن با نرم افزار Topsis صورت گرفت. با توجه به امتیازات کسب شده شاخصه‌های ملی و باستان‌گرا و غرب‌گرا با میانگین درصد 39.9 در جایگاه نخست شاخصه‌های پهلوی اول قرار گرفتند. همچنین مولفه‌ی کاربرد عناصر بومی و تاریخی همراه با موتیف‌های اسلامی که ذیل شاخصه‌ی سنت‌گرا می باشد، با مقدار Ci 0.459 رتبه نخست مولفه‌های ساخت‌شناختی دوره‌ی پهلوی اول را به خود اختصاص داده است. همچنین شاخصه مدرن با میانگین درصد 41.35 در جایگاه نخست شاخصه‌های پهلوی دوم قرار گرفت. مولفه‌ی استفاده از هندسه‌ی ایرانی-اسلامی نیز که ذیل شاخصه سنت‌گرا می‌باشد، با مقدار Ci 0.455 رتبه نخست مولفه‌های ساخت‌شناختی دوره‌ی پهلوی دوم را به خود اختصاص داده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

962 - تاثیر یک دوره تمرین هوازی موزون به همراه تمرینات پایداری تنه بر شاخص های گلایسمیک و آنتروپومتریک زنان دارای اضافه وزن
ناهید ونارجی عباس مهرانپور هومن انگورانی ساره حسنی

10.30495/varzesh.2021.1919276.1004

مقدمه و هدف: با توجه به شیوع بالای اضافه وزن و چاقی و لزوم دستیابی به راهکارهای موثر و عملی جهت کنترل آن ها، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر یک دوره تمرین هوازی موزون به همراه تمرینات پایداری تنه بر سطوح سرمی گلوکز، انسولین، مقاومت به انسولین و شاخص های آنتروپومتریک زنا أکثر

مقدمه و هدف: با توجه به شیوع بالای اضافه وزن و چاقی و لزوم دستیابی به راهکارهای موثر و عملی جهت کنترل آن ها، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر یک دوره تمرین هوازی موزون به همراه تمرینات پایداری تنه بر سطوح سرمی گلوکز، انسولین، مقاومت به انسولین و شاخص های آنتروپومتریک زنان دارای اضافه وزن انجام شد. مواد و روش ها: در این پژوهش نیمه تجربی80 زن با دامنه سنی 25 تا 45 سال و شاخص توده بدنی بالای 25 به صورت هدفمند انتخاب و و سپس بصورت تصادفی در دو گروه کنترل و تمرین قرار گرفتند. تمرینات به مدت 12هفته (سه جلسه در هفته هر جلسه یک ساعت با شدت 80 درصد حد اکثر ضربان قلب اجرا شدند. قبل از شروع تحقیق و در پایان دوره تحقیق متغیرهای مطالعه اندازه گیری شدند. جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از آزمون های اماری t مستقل و وابسته استفاده شد. یافته ها: یک دوره تمرین هوازی موزون به همراه تمرینات پایداری تنه اثر معنی داری بر کاهش محیط دورکمر، و درصد چربی بدن و مقاومت به انسولین زنان دارای اضافه وزن داشت (05/0>P) با این وجود اثر معنی داری بر سطوح سرمی گلوکزو انسولین زنان تداشت (05/0<P). بحث و نتیجه گیری: به نظر می رسد تمرینات پایداری تنه می تواند منجر به بهبود شاخص های آنتروپومتریک زنان دارای اضافه وزن گردد با این وجود در رابطه با اثرات آن بر شاخص های گلایسمیک نیاز به مطالعات بیشتری در این زمینه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

963 - تاثیر مصرف عسل آویشن بعد از یک جلسه تمرین مقاومتی دایره‌ای بر سطوح سرولوپلاسمین، نشانگرهای آسیب عضلانی، لاکتات و مقاومت انسولین
احمد عبدی جلال زمان اسیه عباسی

10.30495/varzesh.2021.1922065.1007

مقدمه و هدف: فعالیت عضلانی سنگین و مقاومتی منجر به افزایش التهاب و آسیب عضلانی می شود. با توجه به عوارض برخی مکمل‌های تجاری، استفاده از مکمل‌های طبیعی از قبیل عسل می‌تواند در کنترل این عوارض نقش داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر تاثیر مصرف عسل آویشن بعد از یک جلسه تمرین مقا أکثر

مقدمه و هدف: فعالیت عضلانی سنگین و مقاومتی منجر به افزایش التهاب و آسیب عضلانی می شود. با توجه به عوارض برخی مکمل‌های تجاری، استفاده از مکمل‌های طبیعی از قبیل عسل می‌تواند در کنترل این عوارض نقش داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر تاثیر مصرف عسل آویشن بعد از یک جلسه تمرین مقاومتی دایره ای بر سطوح سرولوپلاسمین، نشانگرهای آسیب عضلانی، لاکتات و مقاومت انسولین در مردان جوان دانشگاهی می باشد. مواد و روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، 21 نفر دانشجوی پسر به طور تصادفی در سه گروه کنترل- آب، کنترل- عسل و تمرین- عسل تقسیم شدند. آزمودنی های گروه های کنترل –عسل و تمرین - عسل ، عسل (1 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) را بلافاصله بعد از تمرین مصرف کردند. گروه تمرین- آب نیز در همان زمان 5 میلی لیتر آب مصرف می کرند. برنامه فعالیت مقاومتی دایره ای شامل 10 دقیقه گرم کردن سپس انجام 12 حرکت ایستگاهی به صورت دایره ای (35 درصد 1-RM) و پس از آن 5 دقیقه سرد کردن بود. نمونه‌گیری خون در 5 مرحله از آزمودنی‌ها گرفته شد. نتایج با استفاده از آزمون آنالیز واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی توکی در سطح p یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که تفاوت معنی داری در مقدار گلوکز (001/0=p)، انسولین (001/0=p) و مقاومت به انسولین (02/0=p) در اثر تمرین و خوردن عسل از مرحله قبل از تمرین با دیگر زمان‌ها وجود دارد. بیشترین اختلاف (افزایش) در میانگین های گروه ها در دقیقه 30 بعد از تمرین بین گروه‌ها بود (05/0p <). همچنین تفاوت معنی داری در مقدار سرولوپلاسمین، کراتین کیناز تام، کراتین کیناز قلبی، مغزی و لاکتات دهیدروژناز پلاسما مشاهده نشد (05/0p≥). بحث و نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، مصرف عسل نتوانست باعث مهار عوامل التهابی بعد از یک دوره تمرین مقاومتی شود و شاخص مقاومت به انسولین را افزایش داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

964 - تأثیر مکمل یاری ویتامین E بر شاخص های آتروژنیک و پراکسیداسیون لیپیدی ناشی از تمرین اینتروال در موش های چاق نر ویستار
فاطمه حسینی رضا رضایی شیرازی سعید قربانی ابوذر جوربنیان

10.30495/varzesh.2021.1940733.1023

مقدمه و هدف: چاقی از عوامل بروز بسیاری از اختلالات از جمله افزایش شاخص آتروژنیک است و یکی از راه‌کارهای کنترل آن، تمرینات بدنی است که این شرایط، خود نیز احتمال ایجاد پراکسیداسیون لیپیدی را افزایش می‌دهد. بنابراین پژوهش حاضر به منظور تأثیر مکمل‌یاری ویتامین E بر شاخص‌های أکثر

مقدمه و هدف: چاقی از عوامل بروز بسیاری از اختلالات از جمله افزایش شاخص آتروژنیک است و یکی از راه‌کارهای کنترل آن، تمرینات بدنی است که این شرایط، خود نیز احتمال ایجاد پراکسیداسیون لیپیدی را افزایش می‌دهد. بنابراین پژوهش حاضر به منظور تأثیر مکمل‌یاری ویتامین E بر شاخص‌های آتروژنیک و پراکسیداسیون لیپیدی ناشی از تمرین اینتروال در موش‌های چاق نر ویستار انجام شد.روش‌شناسی: مطالعه حاضر از نوع تجربی و روش آزمایشگاهی بود. بدین منظور، 30 سر رت نر چاق نژاد ویستار به روش تصادفی به 4 گروه‌ کنترل (N=8)، مکمل (N=8)، تمرین (N=7) و تمرین+ مکمل (N=7) تقسیم شدند. برنامه تمرینی اینتروال شامل 8 هفته و هفتهای 5 جلسه دویدن روی نوار گردان و مدت زمان هر جلسه 30 دقیقه بود. مکمل ویتامین E نیز روزانه 300 میلی‌گرم به ازای هر گرم از وزن بدن به همراه آب آشامیدنی در دسترس حیوانات گروه مکمل قرار می‌گرفت.یافته‌ها: در گروه‌ تمرین+مکمل متغیرهای (010/0=p) MDA، (001/0=p) AIP، (001/0=p) TC، (001/0=p) TG و (001/0=p) LDL-C نسبت به گروه کنترل کاهش معنی‌دار داشت. متغیر (001/0=p) MDA در گروه تمرین+مکمل نسبت به گروه‌های تمرین نیز کاهش معنی‌داری نشان داد. هم‌چنین در گروه تمرین نیز متغیرهای (031/0=p) AIP، (024/0=p) TC، (012/0=p) TG و (010/0=p) LDL-C نسبت به گروه کنترل کاهش داشت؛ در حالی‌که متغیر HDL-C در گروه‌های تمرین+مکمل (024/0=p) و تمرین (031/0=p) نسبت به گروه کنترل افزایش نشان داد (05/0>p).بحث و نتیجه‌گیری: مکمل ویتامین E می‌تواند باعث بهبود شاخص آتروژنیک شده و از طریق افزایش فعالیت سیستم آنتی‌اکسیدانی سبب کاهش پراکسیداسیون لیپیدی ناشی از تمرین بدنی در موش‌های صحرایی چاق نیز شود؛ در حالی‌که آثار مثبت بهبود ترکیب بدن و کنترل چاقی حاصل از تمرین نیز به دست می‌آید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

965 - اثر تمرین شنا همراه با عصاره گشنیز بر شاخص های قندی موش های صحرایی مبتلا به دیابت
زهرا آروین سید علی حسینی

10.30495/varzesh.2020.677909

مقدمه و هدف: فعالیت های ورزشی و رژیم غذایی سهم عمده ای در کاهش عوارض ناشی از دیابت از جمله چاقی، پر فشار خونی، هیپرلیپیدمی و هیپرانسولینمی دارند. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر تمرین شنا همراه با مصرف عصاره گشنیز بر شاخص های قندی موش های صحرایی مبتلا به دیابت بود. مواد و ر أکثر

مقدمه و هدف: فعالیت های ورزشی و رژیم غذایی سهم عمده ای در کاهش عوارض ناشی از دیابت از جمله چاقی، پر فشار خونی، هیپرلیپیدمی و هیپرانسولینمی دارند. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر تمرین شنا همراه با مصرف عصاره گشنیز بر شاخص های قندی موش های صحرایی مبتلا به دیابت بود. مواد و روش ها: در این پژوهش تجربی 32 سر موش صحرایی نژاد اسپراگودوالی انتخاب و یک هفته پس از القاء دیابت به چهار گروه 8 سری 1) تمرین شنا، 2) گشنیز، 3) تمرین شنا همراه با گشنیز، و 4) کنترل تقسیم شدند. گروه های 2 و 3 روزانه 100 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن عصاره گشنیز به صورت صفاقی دریافت کردند همچنین گروه های 1 و 3 به مدت چهار هفته و هر هفته پنج جلسه و هر جلسه به مدت 30 دقیقه شنا کردند. جهت تجزیه و تحلیل یافته ها، از آزمون های کالموگروف- اسمیرنوف، تحلیل واریانس یک راهه همراه با آزمون تعقیبی توکی استفاده شد (0/05 ≥P). یافته ها: تمرین شنا، مصرف گشنیز و تمرین شنا همراه با مصرف گشنیز اثر معنی داری بر کاهش گلوکز ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله داشت (0/05≥P)؛ مصرف گشنیز و تمرین شنا همراه با مصرف گشنیز اثر معنی داری بر کاهش مقاومت به انسولین داشت (0/05≥P)؛ مصرف گشنیز نسبت به تمرین شنا اثر بیشتری بر کاهش گلوکز ناشتا داشت (0/05≥P) و تمرین شنا، مصرف گشنیز و تمرین شنا همراه با مصرف گشنیز اثر معنی داری بر کاهش انسولین نداشت (0/05≤P). بحث و نتیجه گیری: به نظر می رسد بتوان جهت بهبود شاخص های قندی موش های صحرایی مبتلا به دیابت از چهار هفته تمرین شنا و مصرف عصاره گشنیز استفاده نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

966 - سنجش میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر (مطالعه ی موردی: مسکن مهر شهر رشت)
اصغر شکرگزار مریم سجودی ربابه محمدزاده احد شعبانپور فرهاد نظری

مسکن مهر به عنوان یکی از بزرگ ترین پروژه های ملی در راستای فراهم کردن مسکن برای اقشار متوسط و ضعیف جامعه می باشد.از آنجایی که رضایتمندی سکونتی یکی از موضوعات مهم است؛ تجربیات و بررسی های متعدد اثبات کرده اند که بخش مهمی از رضایت زندگی را نیز شامل می شود؛ به همین جهت هدف أکثر

مسکن مهر به عنوان یکی از بزرگ ترین پروژه های ملی در راستای فراهم کردن مسکن برای اقشار متوسط و ضعیف جامعه می باشد.از آنجایی که رضایتمندی سکونتی یکی از موضوعات مهم است؛ تجربیات و بررسی های متعدد اثبات کرده اند که بخش مهمی از رضایت زندگی را نیز شامل می شود؛ به همین جهت هدف این مقاله سنجش میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر شهر رشت می باشد. از نظر زمانی این پژوهش در بهار سال 1394 انجام شده است.روش پژوهش توصیفی _ تحلیلی و ابزار جمع آوری اطلاعات شامل مطالعات اسنادی و پیمایشی از طریق توزیع پرسشنامه در شاخص های کالبدی- فضایی، عملکردی- ساختاری، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و محیط مسکونی می باشد.جامعه آماری این پژوهش ساکنان مسکن مهر شهر رشت و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 381 نفر بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزارSPSS20 انجام شد.جهت تحلیل سوالات و بررسی فرضیات پژوهش که با استفاده از آزمون خی دو و آزمون T انجام شده است؛ مشاهده گردید که در بخش شاخص کالبدی- فضایی، افراد نمونه نسبت به فضاها و بناها، دسترسی و راه، فضای عمومی و فضای سبز رضایت چندانی نداشتند. همچنین در بخش شاخص عملکردی- ساختاری، ساکنان مسکن مهر از دسترسی های موجود در مسکن مهر رضایت ندارند. و بیش تر ساکنان مسکن مهر صرفا به دلایل مالی در آن ساکن شده اند. به طور کلی می توان بیان نمود که رضایت ساکنین مسکن مهر شهر رشت در مجموعه ی شاخص های مورد بررسی متوسط و ضعیف ارزیابی شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

967 - تحلیلی بر رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی شهری، مورد پژوهی: محله هفت چنار تهران
لطفعلی کوزگره کالجی مجید اسکندر پور عبدالباسط درزاده مهر

چکیده مفهوم کیفیت زندگی طی نیم قرن اخیر، مفهومی کلیدی و مهم در عرصه مباحث مطالعات شهری و مسائل انسانی تبدیل شده است. و با بهره گیری از روش پیمایش به جمع آوری داده های پژوهش پرداخته. در این راستا براساس فرمول کوکران تعداد 377 پرسشنامه در بین سرپرستان خانوار این محله توز أکثر

چکیده مفهوم کیفیت زندگی طی نیم قرن اخیر، مفهومی کلیدی و مهم در عرصه مباحث مطالعات شهری و مسائل انسانی تبدیل شده است. و با بهره گیری از روش پیمایش به جمع آوری داده های پژوهش پرداخته. در این راستا براساس فرمول کوکران تعداد 377 پرسشنامه در بین سرپرستان خانوار این محله توزیع گردیده است. جهت سنجش روایی پرشسنامه از روایی محتوای استفاده شده که میزان آن 42/. بوده است. جهت سنجش پایایی شاخص ها از ضریب آلفای کرونباخ که میزان ان 72/. بوده است. برای سنجش همبستگی و تاثیر گذاری شاخص های سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شده است. مطابق یافته ها در محله هفت چنار وضعیت شاخص های سرمایه اجتماعی، مشارکت اجتماعی (شبکه ها) با میانگین 24/3، بالاتر از دیگر ابعاد است همچنین از لحاظ شبکه های اجتماعی و حمایت اجتماعی (شبکه ها) با میانگی04/ 3در رتبه دوم قرار دارد. اما محله هفت چنار از لحاظ کیفیت زندگی شهری در بعد تسهیلات و دسترسی با میانگین 28/3، بالاتر از دیگر ابعاد است کیفیت زندگی از لحاظ ایمنی و امنیت و حمایت با میانگی82/2 در رتبه بعدی قرار دارد. میزان تاثیر مستقیم، غیر مستقیم و کل شاخص‌ها بر کیفیت زندگی بعد عمل متقابل و اعتماد520/0، جنبه های محلی262/0 نیز تاثیر مستقم بر کیفیت زندگی دارد و همچنین بعد مشارکت اجتماعی 032/0و مشارکت مدنی103/0 درصد به صورت غیر مستقیم بر کیفیت زندگی تاثیردارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

968 - نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله‌ای(مطالعه موردی شهر ایذه)
نفیسه مرصوصی نیلوفر آذربرزین

گسست در ساختار فضایی محلّه‌های شهری و از بین رفتن هویت کالبدی آن‌ها، سبب از بین رفتن ساختار اجتماعی پیوسته میان ساکنان و کاهش ارتباطات چهره به چهره و رودررو گشته و باعث جایگزینی روابط ثانویه به‌جای روابط گرم و صمیمی افراد شده است. هدف پژوهش بررسی نقش سرمایه اجتماعی در ت أکثر

گسست در ساختار فضایی محلّه‌های شهری و از بین رفتن هویت کالبدی آن‌ها، سبب از بین رفتن ساختار اجتماعی پیوسته میان ساکنان و کاهش ارتباطات چهره به چهره و رودررو گشته و باعث جایگزینی روابط ثانویه به‌جای روابط گرم و صمیمی افراد شده است. هدف پژوهش بررسی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله ای شهر ایذه می‌باشد. روش پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی بوده و ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه محقق ساخته می‌باشد جامعه آماری پژوهش شامل محلات 15 گانه شهر ایذه می‌باشد که طبق سرشماری سال 1390 جمعیتی بالغ‌بر 122013 نفر است. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 250 نفر به دست آمده است. داده‌های گردآوری‌شده توسط پرسشنامه با استفاده از آزمون T در قالب نرم‌افزارSPSS 20 مورد آزمون و تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. نتایج نشان می‌دهد وضعیت کلی سرمایه اجتماعی در سطح محلّه‌های شهر ایذه با سطح معناداری بالای 05/0 نشان دهنده ی وضعیت مطلوب می‌باشد.و ازنظر شهروندان دو شاخص کالبدی - زیست‌محیطی و بهداشتی - درمانی در وضعیت فرا پایداری قرارگرفته است و شهروندان از این دو سنجه رضایتمندی کافی رادارند ولی دو سنجه دیگر شاخص اجتماعی - فرهنگی و اقتصادی در سطح معنی‌داری قرار نگرفتند و در سطح ناپایداری قرار دارد. نتیجه کلی پژوهش حاکی از توجه بیشتر متخصصان و برنامه ریزان شهری و منطقه‌ای به شاخص‌های توسعه پایدار محلّه‌ای در سطح محلات 15 گانه شهر ایذه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

969 - ارزیابی وضعیت شاخص های سلامت در شهرستان های استان ایلام
سعید ملکی علیرضا پرویزیان مهدی علیزاده هاجر احمدی

برخورداری از استاندارد سلامتی یکی از حقوق بنیادی هر انسان بدون توجه به تفاوت‌های نژادی، مذهبی، اعتقاد سیاسی و وضعیت اقتصادی یا اجتماعی ذکر شده است. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که شهرستان‌های استان ایلام را تهدید می‌نماید، عدم دسترسی به استانداردهای جهانی و حتی ملی در زمینه أکثر

برخورداری از استاندارد سلامتی یکی از حقوق بنیادی هر انسان بدون توجه به تفاوت‌های نژادی، مذهبی، اعتقاد سیاسی و وضعیت اقتصادی یا اجتماعی ذکر شده است. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که شهرستان‌های استان ایلام را تهدید می‌نماید، عدم دسترسی به استانداردهای جهانی و حتی ملی در زمینه سلامتی می-باشد. در پژوهش حاضر که به شیوة توصیفی-تحلیلی به انجام رسیده، سعی شده نمای سلامتی با ارزیابی 30 شاخص فرعی در قالب3 شاخص‌های کلی؛ اجتماعی، زیست‌محیطی و درمانی در شهرستان‌های استان ایلام و در راستای هدف اصلی این پژوهش بررسی و نشان داده شود. داده‌های نظری پژوهش به روش کتابخانه‌ای، آمارنامه‌ها، کتب موجود و مقالات و شبکه بهداشت استان ایلام جمع‌آوری شدند. جهت تجزیه تحلیل داده‌ها ابتدا به وسیله مدل تاپسیس شاخص‌ها وزن‌بخشی شدند و رتبه‌بندی نهایی بدست آمده است، سپس با استفاده از نرم افزار GIS تحلیل مکانی انجام شد. تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد که شهرستان‌های ایلام و شیروان و چرداول از لحاظ برخورداری از شاخص‌های سلامتی در حال توسعه می‌باشند. شهرستان‌های دهلران، دره شهر و آبدانان در وضعیت نیمه برخوردار و شهرستان‌های ایوان، مهران و ملکشاهی در وضعیت محروم قرار گرفته‌اند؛ که این امر نشان از وضعیت نامناسب و دور از استانداردهای مطلوب سلامتی در سطح جهانی و ملی در محدوده مورد مطالعه می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

970 - ارزیابی وضعیت شاخص‌های اجتماعی مسکن مهر از نظر شهروندان (مطالعه مطالعه مسکن مهر شهرپرند)
محمدتقی رضویان مصطفی هرائینی مهرداد بهرامی پریا علیزاده

مسکن از دیرباز مهم‌ترین مسئله زندگی بوده است. داشتن سرپناهی مطمئن، ایمن و راحت از آرزوهای دیرینه هر انسانی می‌باشد که در این راه با توسل به انواع روش‌ها و تکنولوژی‌ها سعی در بهتر نمودن روند شکل‌گیری و توسعه این علم داشته است. شاخص‌های اجتماعی مسکن از مهم‌ترین ابزارهای ش أکثر

مسکن از دیرباز مهم‌ترین مسئله زندگی بوده است. داشتن سرپناهی مطمئن، ایمن و راحت از آرزوهای دیرینه هر انسانی می‌باشد که در این راه با توسل به انواع روش‌ها و تکنولوژی‌ها سعی در بهتر نمودن روند شکل‌گیری و توسعه این علم داشته است. شاخص‌های اجتماعی مسکن از مهم‌ترین ابزارهای شناخت ابعاد مختلف مسکن است. هدف از این پژوهش تحلیل و ارزیابی ابعاد شاخص‌های اجتماعی مسکن مهر پرند می‌باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده که آمار و اطلاعات آن با استفاده از پرسشنامه به‌دست آمده است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی خانوار ساکن در مسکن مهر پرند می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران، نمونه‌ای به حجم 385 نفر از بین آنها با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب گردید در تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آزمون‌های آماری توصیفی (میانگین گیری و درصد گیری) و استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و شاخص رضایتمندی هال ین و تن) در نرم افزار Spss استفاده شده است. بر اساس یافته‌های تحقیق، اکثریت ساکنان مسکن مهر پرند را اقشار کم درآمد جامعه تشکیل می‌دهند. اغلب آنان مالک هستند و تعداد خانوارهای ساکن در آن بیش از حدِاستاندارد است. مسکن مهر پرند، اغلب دارای 2 اتاق می‌باشد که با توجه به تعداد بالای خانوارها نامناسب می‌باشد. بر اساس یافته‌های کلی تحقیق طرح مسکن مهر پرند در بهبود شاخص‌های اجتماعی و تأمین مسکن اقشار کم درآمد موفق نبوده است و در نهایت می‌توان گفت، در تمامی متغیرهای رضایتمندی، نارضایتی افراد ساکن در مسکن مهر دیده می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

971 - تحلیل فضایی برخورداری شهرستان‌های استان فارس از شاخص‌های بهداشتی درمانی با استفاده از تکنیک‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای
حمیدرضا وارثی کیوان باقری کیهان زندی نعمت الله نادی پور

توسعه متعادل و متوازن فضاهای جغرافیایی، مستلزم بررسی دقیق و همه جانبه مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و شناخت بهتر نیازهای جامعه و بهبود آنهاست. بخش بهداشت و درمان به عنوان یکی از بخش‌های مهم اجتماعی کشور، نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت و تندرستی افراد جامعه دارد و دسترسی ع أکثر

توسعه متعادل و متوازن فضاهای جغرافیایی، مستلزم بررسی دقیق و همه جانبه مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و شناخت بهتر نیازهای جامعه و بهبود آنهاست. بخش بهداشت و درمان به عنوان یکی از بخش‌های مهم اجتماعی کشور، نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت و تندرستی افراد جامعه دارد و دسترسی عادلانه همه افراد به خدمات بهداشتی و درمانی پیش زمینه ایجاد عدالت در جامعه و موجب ارتقای سطح سلامت و ایجاد فرصت‌های برابر در جامعه خواهد شد. در همین راستا در پژوهش حاضر به بررسی و سنجش میزان برخورداری شهرستان‌های استان فارس از شاخص‌های بهداشتی و درمانی متناسب با جمعیت هر یک از شهرستان‌ها پرداخته شده است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی – تحلیلی است. پس از استخراج شاخص های بهداشتی و درمانی از سالنامه آماری 1390 استان فارس وزن دهی به شاخص ها با استفاده از روش آنتروپی صورت گرفته و سپس با استفاده از مدل های morris و topsis شهرستان های استان رتبه بندی شده و رتبه نهایی هر شهرستان از روش ادغامی میانگین رتبه‌ها به دست آمده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که اختلاف زیادی بین شهرستان‌های استان در برخورداری از شاخص‌های بهداشتی و درمانی مشاهده می‌شود به طوری که شهرستان‌های جهرم، فسا، پاسارگاد و شیراز با اختلاف زیاد نسبت به سایر شهرستان‌ها در رتبه‌های نخست و شهرستان‌های خرامه، کوار، کازرون و رستم در رتبه آخر قرار گرفته‌اند. میزان ضریب پراکندگی محاسبه شده حاکی از عدم توزیع متعادل شاخص‌های بهداشتی و درمانی در سطح استان است . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

972 - رتبه‌بندی توسعه منطقه‌ای با استفاده از کپ‌لند مطالعه موردی: بخش بهداشت و درمان شهرستان‌های استان ایلام
چنور محمدی مهسا حاجی

امروزه توجه به بهداشت و سلامت در سطح جامعه، توزیع مناسب تسهیلات بهداشتی و استفاده مؤثر از این امکانات یکی از اهداف اصلی برنامه‌ریزی در سطوح مختلف تلقی می‌گردد. برای سنجش وضعیت بهداشت و درمان یک جامعه از معیارهای مختلفی استفاده می‌شود. اندازه‌گیری شاخص‌ بهداشتی از مطلوب‌ أکثر

امروزه توجه به بهداشت و سلامت در سطح جامعه، توزیع مناسب تسهیلات بهداشتی و استفاده مؤثر از این امکانات یکی از اهداف اصلی برنامه‌ریزی در سطوح مختلف تلقی می‌گردد. برای سنجش وضعیت بهداشت و درمان یک جامعه از معیارهای مختلفی استفاده می‌شود. اندازه‌گیری شاخص‌ بهداشتی از مطلوب‌ترین و مناسب‌ترین راه‌های سنجش سطح بهداشت در جامعه است. به منظور برنامه‌ریزی توسعه در بخش بهداشت و درمان یک جامعه، ابتدا لازم است وضعیت آن جامعه از لحاظ میزان برخورداری از شاخص‌ بهداشتی و درمانی مورد بررسی قرار بگیرد. هدف پژوهش حاضر رتبه‌بندی شهرستان‌های استان ایلام از لحاظ شاخص‌ بهداشتی- درمانی می‌باشد روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و داده‌های مورد نیاز‌ از سالنامه‌ی آماری و سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 استان ایلام جمع‌آوری شد‌ه‌اند که با‌ آنتروپی شانون وزن‌دهی و با استفاده از مدل‌های الکتر، تاپسیس و saw مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند، در نهایت نتایج مدل‌ها با استفاده مدل کپ‌لند ادغام شده، نتایج این بررسی نشان می‌دهد سطح توسعه‌یافتگی از 7 تا 7- در نوسان است به طوری که شهرستان ایلام با 7 و شهرستان آبدانان با 5 امتیاز توسعه یافته، شهرستان‌های ، ایوان و مهران نسبتاً توسعه‌یافته، شهرستان‌های شیروان و چرداول، دهلران و ملکشاهی در حال توسعه و شهرستان دره شهر با 7- امتیاز توسعه‌نیافته می‌باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

973 - تحلیل الگوی ناموزن توسعه شهری در منطقه 4 تهران
حسین حاتمی نژاد ابراهیم فرهادی رامین قربانی

در تمام شهرهای جهان گسترش و توسعه ی شهر در جهات عمودی و افقی یکی از عوامل مورد توجه مدیران و برنامه ریزان شهری می باشد.این مبحث در ادبیات علمی قدمتی کمتر از صد سال دارد .به طور دقیق کاربرد اسپرال از اواسط قرن بیستم متداول شد وآن زمانی بود که استفاده ی بی رویه از اتومبیل أکثر

در تمام شهرهای جهان گسترش و توسعه ی شهر در جهات عمودی و افقی یکی از عوامل مورد توجه مدیران و برنامه ریزان شهری می باشد.این مبحث در ادبیات علمی قدمتی کمتر از صد سال دارد .به طور دقیق کاربرد اسپرال از اواسط قرن بیستم متداول شد وآن زمانی بود که استفاده ی بی رویه از اتومبیل متداول گشت و بخش اعظم اعتبارات شهری به سوی گسترش بزرگراه ها و بسط فضاهای شهری سوق یافت در این مقاله برای تحلیل الگوی ناموزن توسعه با روش توصیفی تحلیلی و به کمک آمار و مطالعات کتابخانه ایی به بررسی الگوی توسعه شهری در منطقه 4 پرداختیم و برای تجزیه تحلیل این اطلاعات از روش های کمی و آماری استفاده شده است.مدل آنتروپی شانون برای تجزیه و تحلیل و تعیین پدیده رشد بی قواره منطقه مورد نظر که نزدیک بودن مقدار آنتروپی به مقدار حداکثر نشان دهنده رشد پراکنده شهری در منطقه 4 شهر تهران است.برای سنجش نابرابری ناحیه ای در منطقه از شاخص ضریب تغییر پذیری استفاده گردید که مقدارCV بجز در مورد کاربری فضای سبز ، در سایر کاربریها مقادیر بالایی را نشان میدهد که نابرابری و ناموزونی در تقسیم و تخصیص کاربریها را در سطح منطقه به گونه ای آشکار نشان می دهد.روش هلدرن نشان داد که 4/55 درصد از رشد منطقه4 شهر تهران، مربوط به اسپرال و بد قوارگی است.الگوی گسترش تمرکز درون بافتی (فشرده) ،کنترل بیشتر بر محدوده های شهری از مهم ترین راهکارها برای جلوگیری از بی قوارگی و رشد پراکنده در این منطقه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

974 - بررسی سطح توسعه یافتگی بخش مسکن دردیدگاه توسعه منطقه-محور با استفاده از تکنیک Vicor-Toppsis (مطالعه موردی: شهرستان های استان مرکزی)
حمید رضا وارثی وحید گودرزی محسن شبستر شهاب الدین عیسی لو

مسکن به عنوان یکی از زیرساخت های اصلی توسعه و مقوله ای چند وجهی با ابعاد مختلف زیستی، اجتماعی و اقتصادی، نیازمند مطالعة دقیق و همه جانبه است. این مهم بواسطه با شاخص های مسکن صورت می گیرد که می توان وضعیت موجود را شناخت و با استفاده از تکنیک های موجود و رتبه بندی آنها می أکثر

مسکن به عنوان یکی از زیرساخت های اصلی توسعه و مقوله ای چند وجهی با ابعاد مختلف زیستی، اجتماعی و اقتصادی، نیازمند مطالعة دقیق و همه جانبه است. این مهم بواسطه با شاخص های مسکن صورت می گیرد که می توان وضعیت موجود را شناخت و با استفاده از تکنیک های موجود و رتبه بندی آنها میزان برخورداری و عدم برخورداری را در زمینه های مختلف همچون توسعه منطقه ای و میزان مطلوبیت شناسایی کرد پژوهش حاضر از نوع تحقیق توصیفی ـ تحلیلی می باشد و به روش کتابخانه ای و اسنادی داده های مورد نیاز جمع آوری شده است. و با هدف سنجش میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان مرکزی در بخش مسکن درصدد آن بوده است که با استفاده از تکنیک های تاپسیس و ویکور به رتبه بندی جهت تحلیل شاخص های مسکن در محدوده مورد مطالعه بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شهرستان های با جمعیت زیاد همچون اراک و ساوه در سطح پایینی از توسعه یافتگی در شاخص ها قرار دارند و برعکس شهرستان های با جمعیت کمتر همچون خنداب و فراهان در سطح قابل قبولی برخوردار بودند. همچنین آزمون اسپیرمن بیانگر رابطه عکس میان جمعیت و توسعه صنعتی با مطلوبیت در مسکن می باشد. در پایان نیز به پیش بینی مسکن مورد نیاز در سال های آتی پرداخته شده است. تا با در نظر گرفتن نیازهای آینده از مشکلات پیش رو جلوگیری شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

975 - ارزیابی تاثیر صنایع آلاینده بر میزان فلزات سنگین در خاکهای اطراف آن (مطالعه موردی: کارخانه سیمان ایلام)
بتول نوروزی نورالدین رستمی محسن توکلی محمود رستمی نیا

امروزه آلودگی محیط زیست با فلزات سنگین به مسئله ای جهانی تبدیل شده است. فلزات سنگین می توانند از طریق منابع انسانی و طبیعی وارد محیط زیست شوند. خاک می تواند آلودگی های زیست محیطی را در خود نگه دارد و از طریق آنالیز شیمیایی خاک می توان به این آلودگی ها پی برد. هدف از این أکثر

امروزه آلودگی محیط زیست با فلزات سنگین به مسئله ای جهانی تبدیل شده است. فلزات سنگین می توانند از طریق منابع انسانی و طبیعی وارد محیط زیست شوند. خاک می تواند آلودگی های زیست محیطی را در خود نگه دارد و از طریق آنالیز شیمیایی خاک می توان به این آلودگی ها پی برد. هدف از این تحقیق میدانی، بررسی میزان آلودگی خاکهای اطراف کارخانه سیمان ایلام به فلزات سنگین و سمی می باشد. در این راستا تعداد 20 نمونه خاک در جهات مختلف برداشت و غلظت عناصر روی، کبالت، منگنز، مولیبدن، کادمیوم، مس، سرب، کروم و نیکل در نمونه های خاک با استفاده از دستگاه جذب اتم اندازه گیری شد. به منظور درک بهتر چگونگی پراکنش فلزات مورد مطالعه از روش های زمین انباشت، فاکتور آلودگی، درجه آلودگی اصلاح شده و شاخص بار آلودگی استفاده شد. نتایج نشان داد که هرچند منطقه مورد مطالعه نسبت به همه فلزات سنگین غیر آلوده بوده است اما ضریب همبستگی عناصر در جهات مختلف نشان می دهد که بیشترین ضریب همبستگی برای عناصر به طرف شمال غرب منطقه و همسو با باد غالب منطقه می باشد. بنابراین جهت وزش باد در پراکنش عناصر مؤثر بوده و در اکثر نقاط با دور شدن از کارخانه غلظت عناصر کاهش یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

976 - ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی در شهر هرسین
علی شماعی مهناز حسینی سیاه گلی سعید حیدری نیا

کیفیت زندگی شهری دارای ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ،سیاسی، زیست محیطی است. ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی در پایش سیاست‌ها و مدیریت شهری بعنوان ابزاری کارآمد از اهمیت و ضرورت قابل توجهی برای تصمیم گیری مدیران شهری می باشد. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی شاخص های ک أکثر

کیفیت زندگی شهری دارای ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ،سیاسی، زیست محیطی است. ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی در پایش سیاست‌ها و مدیریت شهری بعنوان ابزاری کارآمد از اهمیت و ضرورت قابل توجهی برای تصمیم گیری مدیران شهری می باشد. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی در شهر هرسین به منظور ارتقا کیفیت زندگی ساکنین می باشد. در این راستا از 10 شاخص کلی و 46 زیر شاخص استفاده شده، همچنین روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی می باشد که با بهره گیری از آزمون‌های آماری میانگین پاسخ‌ها، T تک نمونه‌ای و ضریب همبستگی پیرسون در قالب نرم افزار SPSS انجام گرفته است. داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز به دو شیوه کتابخانه‌ای و پیمایشی جمع‌آوری گردیده و جامعه نمونه نیز 253 نفر از ساکنان شهر هرسین می باشد. نتایج پژوهش مشخص می سازد که شاخص درآمد وضعیت نامناسب تری نسبت به دیگر شاخص ها دارد و از نظر شهروندان شاخص امنیت بهترین وضعیت را دارا می باشد. همچنین تحلیل میزان ارتباط درونی شاخص های کیفیت زندگی با ضریب همبستگی پیرسون در شهر هرسین نشان می دهد غیر از ارتباط درونی بالای 5/0 شاخص بهداشت و مسکن بقیه متغیرها علی رغم معنادار بودن ارتباط درونی آنها ارتباط قوی درونی مابین خود دارا نیستند. بنابراین می توان گفت که بیشترین دغدغه ساکنین شهر هرسین در تامین نیاز های پایه ای و اساسی از جمله امید به آینده شغلی و تامین هزینه های پایه ای می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

977 - مقایسه عملکردی مدلسازی تکنیک CCR -AP در فضای پیوسته داده‌ای با رویکردهای متداول چندشاخصه(مورد پژوهشی: خدمات بهداشتی-درمانی آبادی‌های استان آذربایجان‌غربی)
فرهاد برندک حامد عبداللهی فردین قاسم زاده هادی کریمی

فنون و روش‌های ریاضی برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری اگر-چه جوابی بهینه را ارایه می‌دهند؛ اما تحت شرایط و مفروضات خاصی از این توانایی برخوردار هستند. علی‌رغم دامنه وسیع کاربرد تصمیم‌گیری‌های چند معیاره در دنیای واقعی، این رویکرد نیز محدودیت‌ها و چالش‌های خاص خود را دارد. رویه أکثر

فنون و روش‌های ریاضی برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری اگر-چه جوابی بهینه را ارایه می‌دهند؛ اما تحت شرایط و مفروضات خاصی از این توانایی برخوردار هستند. علی‌رغم دامنه وسیع کاربرد تصمیم‌گیری‌های چند معیاره در دنیای واقعی، این رویکرد نیز محدودیت‌ها و چالش‌های خاص خود را دارد. رویه هایی نیز برای انتخاب متدمناسب وجود دارد که البته بعضا این رویه‌ها ابزاری برای حذف تکنیک-ها تا انتخاب تکنیک مناسب می‌شوند. در روش شناسی پژوهش حاضر، تکنیک های چندشاخصه معمول که کاربرد متنوع و زیادی در تحقیقات داشته، با رویکرد بهینه DEA(CCR)-AP مورد مقایسه تطبیقی قرار گرفته است. برای استفاده از تکنیک DEA(CCR)/AP معرفی ورودی‌ها و خروجی‌ها ضروری است. در پژوهش حاضر، روش تحلیل پوششی داده‌ها در فضای پیوسته مدلسازی شده است. بدین ترتیب که تمامی شاخص‌های ماتریس تصمیم، به عنوان خروجی مدل تحلیل پوششی داده‌ها و هریک از گزینه‌های این ماتریس به عنوان یک واحد تصمیم گیرنده (DMU) در نظر گرفته شده است. نتایج کلی این آزمون نشان می‌دهد که مدلسازی تکنیک CCR-AP در فضای پیوسته داده‌ای با تکنیک‌های معمول چندشاخصه(تاپسیس، ویکور، پرومته و SAW) همبستگی معنادار مثبتی دارد. این همبستگی در بیشترین ارزش خود، در مقایسه با تکنیک تاپسیس ارزیابی شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

978 - تحلیل فضایی و سطح بندی شهرستان های استان گلستان بر اساس شاخص های اشتغال
حسین نظم فر فاطمه محمدی ابراهیم زاهدی کلاکی علی عشقی

اشتغال و بیکاری از مهمترین مسائلی هستند که برای ایجاد یک جامعه مرفه باید مورد توجه گیرند، زیرا مهم‌ترین شرط برای رشد و توسعه هر جامعه‌ای ایجاد اشتغال است. به همین منظور در برنامه‌های توسعه، کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال پایدار به عنوان یکی از محورهای اساسی مورد توجه قرار گ أکثر

اشتغال و بیکاری از مهمترین مسائلی هستند که برای ایجاد یک جامعه مرفه باید مورد توجه گیرند، زیرا مهم‌ترین شرط برای رشد و توسعه هر جامعه‌ای ایجاد اشتغال است. به همین منظور در برنامه‌های توسعه، کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال پایدار به عنوان یکی از محورهای اساسی مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی- تحلیلی است، با هدف تحلیل فضایی و تعیین جایگاه شهرستان‌های استان گلستان به لحاظ برخورداری از شاخص‌های اشتغال انجام گرفته است. در این تحقیق برای دستیابی به اهداف پژوهش از 21 شاخص در زمینه اشتغال استفاده شده است. داده های مورد استفاده از مرکز آمار ایران( سالنامه آماری استان گلستان) تهیه گردید. به منظور تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار آماری Spss ، سطح بندی شهرستان‌ها براساس مدل تصمیم گیری چند معیاره تایج نشان می‌دهد بین شهرستان‌های استان گلستان شکاف و نابرابری زیادی در برخورداری از شاخص های اشتعال وجود دارد و این شکاف و نابرابری از مرکز استان به سمت پیرامون بیشتر می‌شود. سطح بندی شهرستان ها استان گلستان براساس مدل تاپسیس حاکی از آن است که شهرستان‌های گرگان و بندرگز درسطح کاملاً برخوردار، آزادشهر، بندر ترکمن و کردکوی در سطح برخوردار، آق قلا، کلاله، علی آباد، گنبد کاووس، مینودشت و مراوه‌تپه در سطح نسبتاً برخوردار و گمیشان، رامیان وگالیکش در محرومترین سطح قرار گرفته اند. در نهایت جهت رفع نابرابری‌های موجود در زمینه اشتغال در راستای عدالت اجتماعی پیشنهادهایی ارائه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

979 - بررسی الگوی بهینه توسعه فیزیکی شهر بانه بر اساس شاخصهای توسعه میان افزا
هوشنگ سرور رحیم سرور مهدی توحیدی

رشد شتابان جمعیت شهرنشین، هجوم جمعیت مهاجر به شهرها و لزوم پاسخ گویی به نیازهای ساکنین شهرها ضرورت به کارگیری تمام توان و ظرفیتهای موجود شهر را ضروری می سازد. بدین منظور لازم است تا به جای توسعه و رشد بی رویه شهر به صورت افقی،از طریق پر کردن بافت موجود شهر، افزایش متعاد أکثر

رشد شتابان جمعیت شهرنشین، هجوم جمعیت مهاجر به شهرها و لزوم پاسخ گویی به نیازهای ساکنین شهرها ضرورت به کارگیری تمام توان و ظرفیتهای موجود شهر را ضروری می سازد. بدین منظور لازم است تا به جای توسعه و رشد بی رویه شهر به صورت افقی،از طریق پر کردن بافت موجود شهر، افزایش متعادل تراکم و تغییر کاربری بناهای قدیمی به رشد و توسعه پایدار شهر دست یافت. یکی از روشهای دستیابی به این مهم توسعه میان افزا است،که از سال 1995 میلادی مورد توجه قرار گرفته است. شهر بانه از دهه 80 به بعد با رونق گرفتن بازار تجاری رشد افقی بسیار چشمگیری داشته و بیش از هر زمانی دیگر نیازمند توسعه از درون می باشد. تحقیق حاضر از نظر ماهیت کاربردی و از لحاظ روش‌توصیفی تحلیلی است.در این پژوهش پس از شناخت شاخصهای توسعه میان افزا و بومی ساختن آنها با توجه به شرایط شهر بانه و نیزتولید لایه های GIS مرتبط با شاخصها و هم پوشانی آنها با منطق بولین نواحی مناسب برای توسعه میان افزا انتخاب شد.سپس با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) به رتبه بندی نواحی نهایی برای توسعه اقدام شد.نتایج نشان می دهد که در کل شهر پنج پهنه برای توسعه میان افزا مناسب می باشد.در میان پهنه ها سایت شماره 1 دارای بیشترین امتیاز برای توسعه میان افزا و به ترتیب سایت های شماره 2، 5، 4، 3 قرار دارند.بنابراین در مجموع توسعه میان افزا راه حل مناسبی برای توسعه شهر بانه و پاسخ به نیازهای مختلف آن می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

980 - تحلیل اقتصادی فرهنگ در محدوده فضایی شهرستان‌های گیلان
فرهاد برندک لیلی محمدی اصل اجیرلو

فرهنگ به عنوان یکی از مهمترین ارکان توسعه جامعه، اگر با تضمین‌های اقتصادی همراه شود، زمینه‌ساز تحول‌های مثبت تاثیرگذار در جامعه خواهد‌شد.. هدف مطالعه حاضر مقایسه کارایی(بهره وری) نسبی شهرستان های استان گیلان و شناسایی واحدهای کارآ به لحاظ بهره وری شاخص‌های فرهنگی است. ر أکثر

فرهنگ به عنوان یکی از مهمترین ارکان توسعه جامعه، اگر با تضمین‌های اقتصادی همراه شود، زمینه‌ساز تحول‌های مثبت تاثیرگذار در جامعه خواهد‌شد.. هدف مطالعه حاضر مقایسه کارایی(بهره وری) نسبی شهرستان های استان گیلان و شناسایی واحدهای کارآ به لحاظ بهره وری شاخص‌های فرهنگی است. روش تحقیق حاضر از نوع تحلیلی-کاربردی بوده و جامعه آماری تحقیق حاضر را 16 شهرستان استان گیلان تشکیل می‌دهد. روش تحلیل داده‌ها نیز مبتنی بر تکنیک تحلیل پوششی داد‌ها بوده و برای تعیین ضریب کارایی واحدهای مورد بررسی و مشخص کردن واحدهای کارآ و ناکارآ از مدل CCR و BCC ورودی محور و برای رتبه بندی شهرستان‌هایی که با مدل CCR ورودی محور کارا شدند، از روش اندرسون-پیترسون(AP) استفاده شده است. جهت محاسبه مدل‌ها و تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از 2 بسته نرم افزاریDEAP و LINGO استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که طبق مدل CCR-I، 8 شهرستان و در مدل BCC-I، 11 شهرستان کارآ هستند. در کارآیی برتر(AP) و رتبه‌بندی نهایی شهرستان‌ها، شهرستان‌های کارآ به صورت زیر رده‌بندی می‌شود:  رشت > لاهیجان > آستارا > املش > تالش > رضوانشهر> رودبار > بندرانزلی در نهایت، واحدهای مجازی به عنوان الگوهایی برای واحدهای ناکارآ معرفی و پیشنهاد شدند. واحدهای ناکارآ در صورت رسیدن به شرایط واحدهای مجازی متناظر با خود، کارآ می گردند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

981 - سنجش پایداری حمل و نقل درون شهری مطالعه موردی: (محله‌های ولنجک، تجریش)
زهره فنی سعید ضرغامی حسن محمدیان فاطمه ضرغامی

حمل‌ونقل پایدار درون شهری در واقع تحرک روان وسایل نقلیه٬ مردم و کالاهاست که ضمن برآوردن آسان نیازهای دسترسی و جابجایی به پایداری محیط و عدالت درون و بین نسلی نیز توجه دارد. پژوهش حاضر با انتخاب محله تجریش (با دسترسی بیشتر به حمل ونقل عمومی و فعالیت ها و کاربری های متنوع أکثر

حمل‌ونقل پایدار درون شهری در واقع تحرک روان وسایل نقلیه٬ مردم و کالاهاست که ضمن برآوردن آسان نیازهای دسترسی و جابجایی به پایداری محیط و عدالت درون و بین نسلی نیز توجه دارد. پژوهش حاضر با انتخاب محله تجریش (با دسترسی بیشتر به حمل ونقل عمومی و فعالیت ها و کاربری های متنوع) و محله ولنجک (با تسهیلات اندک شبکه حمل و نقل عمومی و توپوگرافی خاص) بر آن است تا با مطالعه ای تطبیقی، به سنجش میزان پایداری حمل و نقل درون شهری در این دو محله بپردازد. این پژوهش که بر اساس روش توصیفی – تحلیلی است در گام نخست، اقدام به تدوین و توسعۀ شاخص‌ها و زیر شاخص‌های حمل و نقل پایدار درون شهری در رخساره‌های اقتصادی، اجتماعی و محیطی نموده است. برای سنجش شاخص‌های پژوهش از نظر کارشناسان و ساکنان محلات استفاده شده است. مدل AHP جهت تحلیل نظرات کارشناسان و برای مطالعه میدانی از پرسشنامه بهره گرفته شده است. در نهایت، جهت تحلیل آن از آزمون‌های آماری آنالیز واریانس یکطرفه و جهت بررسی تطبیقی این شاخص‌ها در محلات از آزمون T-Test دو نمونه‌ای مستقل استفاده شده است. نتایج تحلیل شاخص ها در محلات نشان می دهد که در محله ولنجک شاخص محیطی حمل و نقل از وضعیت مطلوب تری و شاخص اجتماعی شرایط نامناسبی دارد. این در حالی است که میزان پایداری اجتماعی- اقتصادی حمل و نقل در محله تجریش بالاتر بوده ولیکن از لحاظ محیط زیستی در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

982 - شناسایی کارکرد بهینه شهری الشتر در راستای توسعه پایدار با تاکید بر ارتقاء شاخص‌های انسانی
مهتاب ساکی بیژن رحمانی مجید شمس

دستیابی به توسعه پایدار شهری به منظور بهره-برداری مناسب از منابع و ایجاد رابطه متعادل و متوازن میان انسان، اجتماع و طبیعت، هدف آرمانی برنامه‌ریزان و مدیران توسعه شهری می‌باشد. این پژوهش با هدف کارکرد بهینه شهری الشتر و توسعه پایدار با تاکید بر ارتقاء شاخص‌های انسانی است أکثر

دستیابی به توسعه پایدار شهری به منظور بهره-برداری مناسب از منابع و ایجاد رابطه متعادل و متوازن میان انسان، اجتماع و طبیعت، هدف آرمانی برنامه‌ریزان و مدیران توسعه شهری می‌باشد. این پژوهش با هدف کارکرد بهینه شهری الشتر و توسعه پایدار با تاکید بر ارتقاء شاخص‌های انسانی است، این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی است. شاخص‌های منتخب در دو مرحله از طریق مطالعه سوابق( طرح‌های تحقیقاتی، آمارنامه‌ها، کتب) و بهره‌گیری از آراء خبرگان( بهره‌گیری از تکنیک دلفی و استخراج نظر نظریه‌پردازان دانشگاهی و مدیران سازمان‌های مرتبط) گردآوری شده است با استفاده از روش دلفی ادغام گردیدند. پس از استخراج شاخص‌ها با استفاده از دو مدل TOPSIS و AHP- FUSSY وزن‌بخشی و تجزیه و تحلیل شدند، در انتها به وسیله نرم افزار GIS و استفاده از تحلیل semivariogram درون‌یابی گردیدند؛ نتایج تحقیق نشان می‌دهد؛ که شهر الشتر با داشتن توانایی نسبی در زمینه کشاورزی در توسعه منطقه‌ای خود می‌تواند نقش موثری را ایفا نماید همچنین نتایج بخشی برای بررسی وضعیت مناطق شهری الشتر از نظر دسترسی به شاخص‌های توسعه پایدار نشان می‌دهدکه در بین گزینه‌های تحقیق ارزش وزنی شاخص‌های توسعه پایدار نشان می‌دهد: منطقه 3 با ارزش وزنی 627/0 بالاترین رتبه را دارد، بعد از آن به ترتیب مناطق 2، 4 و 1 به ترتیب با ارزش وزنی 602/0، 578/0 و 541/0 اولویت‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

983 - بررسی تطبیقی شاخص های پایداری اجتماعی مسکن(مطالعه موردی؛ محلات اسکان غیررسمی اهواز)
فائقه سرحانی محمد حسن یزدانی سعید امانپور

در سال‌های اخیر توسعه پایدار و به تبع آن توسعه پایدار محله‌ای در مجامع علمی مطرح شده است. که ارتباط تنگاتنگی با آسیب‌های اجتماعی، زیست‌محیطی، امنیت، مشارکت، شکل بافت و مدیریت شهری دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تطبیقی شاخص‌های پایداری اجتماعی مسکن در محلات اسکان غیررسم أکثر

در سال‌های اخیر توسعه پایدار و به تبع آن توسعه پایدار محله‌ای در مجامع علمی مطرح شده است. که ارتباط تنگاتنگی با آسیب‌های اجتماعی، زیست‌محیطی، امنیت، مشارکت، شکل بافت و مدیریت شهری دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تطبیقی شاخص‌های پایداری اجتماعی مسکن در محلات اسکان غیررسمی اهواز می‌باشد. روش پژوهش به ‌صورت توصیفی-تحلیل و پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری خانوارهای ساکن محلات اسکان غیررسمی می‌باشد. حجم نمونه بر اساس مدل کوکران 381 نفر محاسبه شده است برای افزایش دقت کار تعداد 450 پرسشنامه توزیع گردید. در این پژوهش از میان 6 بافت مشخص در شهر، بافت حاشیه‌ای که شامل 18 محله می‌شد انتخاب شده و در هر محله با توزیع و تکمیل پرسشنامه و بهره‌گیری از مدل ویکور، تاپسیس، الکتر و مدل ادغامی‌کپلند اقدام به مقایسه تطبیقی محلات شهر و رتبه‌بندی آن‌ها بر اساس شاخص‌های پایداری اجتماعی مسکن گردید. بر اساس یافته‌های پژوهش میزان پایداری محلات بدین ترتیب اولویت‌بندی می‌شود: محلات زرگان، زویه 1، زویه 2 با امتیاز 5 دارای سطح پایدار، محلات منبع آب، علی‌آباد، حصیرآباد و کوی طاهر با امتیاز 4 دارای سطح نسبتاً پایدار، محلات آل صافی، ملاشیه، نهضت آباد و کریشان داری سطح نیمه پایدار و محلات گلدشت، چنیبه علیا، کوی علوی دارای سطح نسبتاً ناپایدار و محلات گلبهار، شهرک رزمندگان و کوی سیاحی دارای سطح ناپایدار می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

984 - بررسی تغییرات سطح پوشش برف و تعیین خط ذوب برف در مناطق کوهستانی با استفاده از تصاویر مودیس و شاخص NDSI (مطالعه موردی یخچال‌های زاگرس)
محمد ابراهیم عفیفی

با توجه به اینکه ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ مشکلات ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺮف ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮاره‌ﻫﺎی اﭘﺘﻴﻜﻲ، ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺑﺮ و ﺑﺮف ﻣﻲ‌ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ما در این تحقیق با استفاده از ویژگی متغیر بودن ابرها نسبت به برف و با استفاده از ویژگی رفتاری ابر در طول موج‌های مختلف، با تع أکثر

با توجه به اینکه ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ مشکلات ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺮف ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮاره‌ﻫﺎی اﭘﺘﻴﻜﻲ، ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺑﺮ و ﺑﺮف ﻣﻲ‌ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ما در این تحقیق با استفاده از ویژگی متغیر بودن ابرها نسبت به برف و با استفاده از ویژگی رفتاری ابر در طول موج‌های مختلف، با تعریف شاخص تفاضلی نرمال شده‌ی ابر در داده‌ﻫﺎی MODIS، ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و حذف ﺳﻄﻮح ابری از این تصاویر اقدام کردیم. سپس نقشه‌های برف یخچال‌های زاگرس، منطقه‌ی استان کهکیلویه و بویر احمد را با استفاده از تصاویر بازتابش روزانه MODIS در سال آبی 1392-1393 برای یک دوره‌ی زمانی پنج روزه بدست آوردیم و با استفاده از نتایج آن به تخمین پهنه‌ی ذوب برف در این دوره‌ی زمانی پرداختیم و در انتها برای نمایش بهتر پهنه‌ی دینامیک ذوب برف، اقدام به تلفیق نقشه‌ی پهنه‌ی بندی ذوب برف با مدل ارتفاع رقومی منطقه (SRTM)گردید. برای این کار با توجه به اینکه قدرت تفکیک تصویر SRTM، 100 متر می‌باشد. تصمیم گرفته شد قدرت تفکیک تصویر MODIS بوسیله‌ی روش Resampling به 100 متر تبدیل گردد و سپس با انجام همگام‌سازی بین تصاویر، لایه‌های اطلاعاتی را با هم تلفیق کرده و در محیط GIS با انجام طبقه‌بندی ارتفاعی بر روی لایه‌های اطلاعاتی به تصویری رسیدیم که همزمان علاوه بر نمایش دینامیک خط ذوب برف، توزیع ارتفاعی پهنه‌ی ذوب برف را نیز نمایش می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

985 - ارزیابی پایداری بوم‌شناختی در حوزه آبخیز توتلی، استان خراسان شمالی
امیررضا حیرانی مرتضی بهزادفر نازیلا علائی زینب حزباوی

ارزیابی پایداری بوم‌شناختی مبنایی برای تعیین نوع تعامل و برخورد انسـان با طبیعـت و خدمات بوم‌شناختی دریافتی از آن اسـت که بایستی به‌صورت پیوسته مورد پایش قرار گیرد. در حالی‌که مطالعات محدودی در داخل کشور صورت گرفته و تاکنون در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای و أکثر

ارزیابی پایداری بوم‌شناختی مبنایی برای تعیین نوع تعامل و برخورد انسـان با طبیعـت و خدمات بوم‌شناختی دریافتی از آن اسـت که بایستی به‌صورت پیوسته مورد پایش قرار گیرد. در حالی‌که مطالعات محدودی در داخل کشور صورت گرفته و تاکنون در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای و ملی به‌صورت کاربردی مورد توجه قرار نگرفته است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی پایداری بوم‌شناختی حوزه آبخیز توتلی واقع در شمال استان خراسان شمالی با استفاده از چارچوب مفهومی هیدرولوژی، محیط زیست، حیات و سیاست‌گذاری (HELP) و محاسبه شاخص پایداری آبخیز (WSI) صورت پذیرفت. در این فرآیند ارزیابی، 14 متغیر مورد استفاده قرار گرفت که بر اساس ماهیت هر کدام از آن‌ها در سه دسته شاخص فشار (P)، حالت (S) و پاسخ (R) و معیارهای چهارگانه HELP دسته‌بندی شدند. بر همین اساس میانگین امتیازات شاخص‌های P، S و R برای حوزه آبخیز توتلی به‌ترتیب ۶۵/۰، ۸۵/۰ و ۳۵/۰به‌دست آمد. هم‌چنین، میانگین امتیازات معیارهای هیدرولوژی (H) و محیط زیست (E) برابر با 58/0 و امتیازات معیارهای حیات (L) و سیاست‌گذاری (P) برابر با 66/0 محاسبه شد. نتایج حاصل از تلفیق کلیه معیارها و شاخص‌های مورد مطالعه نشان‌داد که امتیاز کلی WSI برابر ۶۲/۰ بوده و نشان‌دهنده سطح پایداری بوم‌شناختی متوسط است. نتایج پژوهش حاضر برای برنامه‌ریزی، حفاظت و شناسایی مناطق بحرانی و هدایت راهبردها و اقدامات مدیریتی کاربرد دارند. هم‌چنین توصیه می‌شود که با اتخاذ سیاست‌گذاری‌های مناسب و برنامه‌های حفاظتی مؤثر و با قابلیت اجرا در منطقه نسبت به ارتقاء وضعیت پایداری آبخیز از متوسط به خوب اقدام شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

986 - سنجش توسعه انسانی و کیفیت مسکن و شناخت نسبت آنها با استفاده از روش‌های آمار فضایی (محدوده مطالعاتی: استان‌های کشور)
قاسم محمدی

توسعه انسانی در دهه 1990 میلادی پس از شکست اندازه‌گیری‌های تک بعدی بر مبنای درآمد سرانه، معرفی شد. توسعه انسانی شاخصی چند بعدی است که بنابر تعریف برنامه توسعه سازمان ملل عبارت است از فرآیند بسط انتخاب‌های انسانی و افزایش سطح رفاه زندگی. این شاخص پیشرفت‌های انسانی را در أکثر

توسعه انسانی در دهه 1990 میلادی پس از شکست اندازه‌گیری‌های تک بعدی بر مبنای درآمد سرانه، معرفی شد. توسعه انسانی شاخصی چند بعدی است که بنابر تعریف برنامه توسعه سازمان ملل عبارت است از فرآیند بسط انتخاب‌های انسانی و افزایش سطح رفاه زندگی. این شاخص پیشرفت‌های انسانی را در سه بعد آموزشی، سلامت و استاندارد‌های زندگی می‌سنجد. با تکیه بر این رویکرد، استان‌های کشور مورد سنجش و سطح‌بندی قرار گرفت. روش مطالعاتی پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و بر اساس هدف از نوع کاربردی می‌باشد. شاخص‌های مسکن نیز متغیر دیگری است که در این تحقیق در سطح استان‌های کشور ارزیابی شد. با استفاده از مدل‌های موریس، تاپسیس، ویکور، کپلند و ضریب پراکندگی وضعیت توسعه یافتگی استان‌ها بررسی و تحلیل شد و در انتها با روش‌های آمار فضایی، خود همبستگی فضایی شاخص‌ها بر روی نقشه نشان داده شد. نتایج نشان دهنده تمرکز توسعه‌یافتگی (انسانی، مسکن) در نواحی مرکزی کشور و نواحی کم برخوردار منطبق با مناطق پیرامونی و مرزی کشور می‌باشد. در شاخص HDI سه استان تهران، البرز و یزد استان‌ها برتر و استان‌های سیستان و بلوچستان، کردستان و خراسان شمالی کمترین امتیاز را در این شاخص دارند. در شاخص‌های مسکن نیز تهران، البرز و قم بهترین وضعیت و استان‌های سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری و خراسان جنوبی پایین‌ترین سطح را دارند. همچنین آزمون همبستگی پیرسون با ضریب 70 درصد رابطه بین شاخص توسعه انسانی و شاخص مسکن را نشان داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

987 - پایش و پهنه‌بندی خشکسالی در البرز جنوبی
پوریا قاسمی مسعود کرباسی علیرضا زمانی نوری مهدی سرائی تبریزی

خشکسالی یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی است و اغلب زندگی تعداد زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث خسارات اقتصادی، آسیب‌های زیست محیطی و معضلات اجتماعی می‌شود. این مطالعه برای ارزیابی روند خشکسالی، شدت و مدت آن در طی سال‌های 1988–2019 نسبت به اقلیم‌های موجو أکثر

خشکسالی یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی است و اغلب زندگی تعداد زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث خسارات اقتصادی، آسیب‌های زیست محیطی و معضلات اجتماعی می‌شود. این مطالعه برای ارزیابی روند خشکسالی، شدت و مدت آن در طی سال‌های 1988–2019 نسبت به اقلیم‌های موجود در منطقه البرز جنوبی انجام شده است. برای توصیف خشکسالی‌ها در مقیاس‌های زمانی 3، 6، 12 و 24 ماهه، از دو شاخص خشکسالی، یعنی شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI) استفاده شد. در مورد محاسبه (SPEI)، تبخیر و تعرق عامل مهمی برای پایش و نظارت بر خشکسالی بود. بنابراین برای محاسبه تبخیر و تعرق از روش هارگریوز-سامانی (HS) استفاده شد. نقشه‌های شدت و مدت خشکسالی برای SPI و SPEI ارائه شدند. همبستگی SPI و SPEIنیز مورد بررسی قرار گرفت. که در نتایج حاضر بر خلاف اقلیم‌های مرطوب، SPI با SPEI در اقلیم‌های بیش از حد خشک و خشک همبستگی خوبی نداشته و نشان دهنده اهمیت تبخیر و تعرق مرجع (ET0) برای شناسایی خشکسالی در این مناطق می‌باشد و شاخص (SPEI) دارای نتایج پایش دقیق‌تری نسبت به شاخص (SPI) می‌باشد. علاوه بر این، نقشه‌های شدت خشکسالی برای (SPI) و (SPEI) نشان داده است که منطقه با شرایط بسیار خشک مواجه بوده است و منابع آب هم در کوتاه مدت و هم در میان مدت تحت تاثیر شدت خشکسالی قرار دارند. که خشکسالی کوتاه مدت در شرق منطقه (زنجان) و خشکسالی بلند مدت در مرکز و غرب منطقه (گرمسار، سمنان، کرج، تهران) بیشتر بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

988 - بررسی تغییرات سطح پوشش برف در ارتباط با خشکسالی در دهه‌های اخیر با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه‌ی موردی استان‌های آذربایجان غربی و شرقی)
فهیمه هوشمند محمد ابراهیم عفیفی

در پژوهش حاضر جهت بررسی تغییرات سطح پوشش برف در ارتباط با خشکسالی از داده‌های ماهواره‌ای به منظور تعیین سطح پوشش برف و داده‌های ایستگاه هواشناسی به منظور برآورد خشکسالی استفاده شده است. در این راستا داده‌های ماهواره‌ای سال‌های 1385 تا 1395 از سایت ناسا تهیه گردید و پس ا أکثر

در پژوهش حاضر جهت بررسی تغییرات سطح پوشش برف در ارتباط با خشکسالی از داده‌های ماهواره‌ای به منظور تعیین سطح پوشش برف و داده‌های ایستگاه هواشناسی به منظور برآورد خشکسالی استفاده شده است. در این راستا داده‌های ماهواره‌ای سال‌های 1385 تا 1395 از سایت ناسا تهیه گردید و پس از اعمال تصحیحات هندسی و اتمسفری بر اساس شاخص نرمال شده برف و استفاده از باندهای 4 و 6 جهت تعیین سطح پوشش برف مورد استفاده قرار گرفته است و با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده، نرخ خشکسالی برآورد گردیده است. مطالعات سطح پوشش برف نشان داده که از میزان سطح پوشش برف کاسته شده و این مساله متناسب با نرخ خشکسالی است و بطور غالب روند سطح پوشش برف و شاخص استاندارد شده بارش روند نزولی دارد. اما در سال‌هایی دیده شده که با وجود ترسالی و افزایش شاخص SPI از میزان سطح پوشش برف کاسته شده و یا برعکس. دلیل این امر را می‌توان در نوع بارش در طی این سالها جستجو نمود و احتمال داد که بیشتر بارش‌ها در سالهای ترسالی که سطح پوشش برف کم بوده، از نوع باران بوده و در سالهایی که خشکسالی بوده و پوشش برف افزایش داشته، نوع بارش بیشتر برف بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

989 - محاسبه شاخص‌های اقلیم گردشگری مدل RayMan در شهر یاسوج و بررسی روند آن‌ها
وجیهه قربان نیا خبیری الهه عظیمی محسن آرمین

در این تحقیق تقویم گردشگری شهر یاسوج با استفاده از شاخص‌های PET، SET و PMV حاصل از اجرای مدل RayMan به لحاظ قابلیت استفاده از پارامترهای مختلف اقلیمی، فرم محاسباتی مناسب و پشتیبانی توسط نرم‌افزار مربوطه در یک دوره زمانی 30 ساله (1988 تا 2018) تعیین شد و سپس روند این شاخ أکثر

در این تحقیق تقویم گردشگری شهر یاسوج با استفاده از شاخص‌های PET، SET و PMV حاصل از اجرای مدل RayMan به لحاظ قابلیت استفاده از پارامترهای مختلف اقلیمی، فرم محاسباتی مناسب و پشتیبانی توسط نرم‌افزار مربوطه در یک دوره زمانی 30 ساله (1988 تا 2018) تعیین شد و سپس روند این شاخص‌ها و پارامترهای هواشناسی مؤثر بر آنها با استفاده از آزمون ناپارامتری من – کندال مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس هر سه شاخص مورد بررسی شرایط آسایش و راحت بدون تنش گرمایی یا سرمایی برای گردشگران در شهر یاسوج، 6 تا 7 درصد از کل روزهای سال یعنی حدوداً معادل یک ماه است که این شرایط بر اساس شاخص PET، در ماه فروردین و بر اساس شاخص‌های PMV و SET در اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد است. بر اساس شاخص‌های PET و PMV شرایط اقلیم گردشگری در شهر یاسوج در یک سال عمدتاً سرد تا خیلی سرد با تنش سرمایی شدید تا بسیار شدید است. در صورتی که شرایط عمده اقلیم گردشگری بر اساس شاخص SET، خنک تا خیلی خنک است. در مقایسه با واقعیت‌های اقلیمی به نظر می‌آید که شاخص PMV نسبت به دو شاخص دیگر بهتر گویای تقویم گردشگری شهر یاسوج هم به لحاظ تعیین مناسب‌ترین زمان گردشگری هم به لحاظ شرایط عمده اقلیم گردشگری در طول سال است. در موضوع بررسی روند شاخص‌های اقلیم گردشگری و پارامترهای مؤثر بر آنها، نتایج به طور کلی نشان دهنده این است که پارامترهای دمای خشک و فشار بخار از ماه بهمن تا تیر دارای روند افزایشی و از ماه مرداد تا دی دارای روند کاهشی هستند. پارامترهای رطوبت، سرعت باد و میزان ابرناکی از ماه بهمن تا تیر بدون روند و از ماه مرداد تا دی دارای روند کاهشی هستند. شاخص‌های PET، SET و PMV در همه ماه‌های سال به جزء ماه جولای (معادل مرداد ماه) دارای روند هستند، به طوری که از ماه بهمن تا تیر دارای روند افزایشی و از ماه مرداد تا ماه دی دارای روند کاهشی هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

990 - ارزیابی نسبی جنبش‌های نوزمین‌ساخت فعال در طاقدیس کته‌پیفک؛ ایوان‌غرب، ایلام
رضا منصوری صمد فتوحی

تحلیل‌های ژئومورفیکی از جبهه‌های کوهستانی، طاقدیس‌ها و مناطق چین‌خورده می‌توانند درک درست و ارزش‌مندی در مورد تاریخ زمین‌ساختی هر منطقه‌ای ارائه دهند. بنابراین، چنین مطالعاتی غالباً در مقیاس منطقه‌ای و با استفاده از تحلیل‌های ریخت‌زمین‌ساختی برای تعیین مناطق دارای فعالی أکثر

تحلیل‌های ژئومورفیکی از جبهه‌های کوهستانی، طاقدیس‌ها و مناطق چین‌خورده می‌توانند درک درست و ارزش‌مندی در مورد تاریخ زمین‌ساختی هر منطقه‌ای ارائه دهند. بنابراین، چنین مطالعاتی غالباً در مقیاس منطقه‌ای و با استفاده از تحلیل‌های ریخت‌زمین‌ساختی برای تعیین مناطق دارای فعالیت‌های زمین‌ساختی بالا انجام می‌شوند. طاقدیس کته‌پیفک در شمال‌خاوری شهرستان ایوان‌غرب، شمال استان ایلام واقع‌شده و بخشی از زون زاگرس چین‌خورده به‌شمار می‌آید. در این پژوهش با هدف ارزیابی جنبش‌های نوزمین‌ساخت فعال در طاقدیس کته‌پیفک، از هفت شاخص ژئومورفیک ازجمله نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (VF)، درصد بخش‌های بریده‌نشده جبهه کوهستان (EU)، درصد بخش‌های بریده‌شده جبهه کوهستان (FD)، پیچ‌وخم جبهه چین (FFS)، تقارن چین (FSI)، نسبت جهت (AR) و شاخص فعالیت نسبی زمین‌ساخت (Iat) استفاده شده است. ویژگی‌های مورفومتری طاقدیس کته‌پیفک با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی، تصاویر ماهواره‌ای و بازدیدهای میدانی مشخص شد. همچنین، داده‌های ساختاری، زمین‌ساخت و سنگ‌شناسی موردنیاز با استفاده از نقشه زمین‌شناسی 1:100,000 برگ 5257 به‌دست آمدند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که مقادیر بالای شاخص‌های FFS, EU, AR و مقادیر پایین شاخص‌های FD, VF, FSI گویای جوان و نامتقارن بودن این طاقدیس، تداوم نیروهای نوزمین‌ساختی و فرسایش کم‌تر در آن است. همچنین، برپایه شاخص Iat مشخص شد که این طاقدیس در کلاس 3 قرار دارد. شواهد میدانی موجود در منطقه موردمطالعه همچون دره‌های باریک (V شکل)، پرتگاه‌های مستقیم، پرشیب و گسلی و نیز یال‌های نامتقارن تداوم فعالیت‌های زمین‌ساختی در این طاقدیس را تایید می‌نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

991 - ارزیابی و اعتبارسنجی شاخص‌های تعیین‌کننده میزان حیاتی بودن و اهمیت زیرساخت‌ها به روش بهترین-بدترین (BWM)
غلامرضا حسینعلی بیکی عباس اکبرپور نیک قلب رشتی سید عظیم حسینی حمید رضا عباسیان جهرمی

امروز رشد و توسعه جوامع در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، بهداشت عمومی و امنیتی به عملکرد زیرساخت‌های حیاتی وابسته است. مدیریت و راهبری زیرساخت برای اطمینان داشتن از عملکرد صحیح و پایداری آن‌ها در برابر ریسک‌های پیش‌رو، یکی از دغدغه‌های بسیار مهم در این حوزه محسوب می‌شو أکثر

امروز رشد و توسعه جوامع در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، بهداشت عمومی و امنیتی به عملکرد زیرساخت‌های حیاتی وابسته است. مدیریت و راهبری زیرساخت برای اطمینان داشتن از عملکرد صحیح و پایداری آن‌ها در برابر ریسک‌های پیش‌رو، یکی از دغدغه‌های بسیار مهم در این حوزه محسوب می‌شود. ایمن‌سازی و مراقبت از زیرساخت‌های حیاتی و دارایی‌های کلیدی در برابر تمامی ریسک‌ها، عوامل و شرایط نامطلوب با توجه به محدودیت منابع مالی، یکی از موضوعات چالش برانگیز برای دولت‌ها محسوب می‌شود. یکی از راه‌کارها رفع این محدودیت‌ها، اولویت‌بندی و طبقه‌بندی زیرساخت‌ها است. تعیین صحیح اولویت‌ها، با استفاده از شاخص‌های قابل سنجش علاوه بر تشخیص دارایی‌ها و زیرساخت‌های حیاتی از غیرحیاتی، باعث مدیریت بهینه منابع و افزایش اثربخشی اقدامات در حفاظت از زیرساخت‌ها حیاتی می‌گردد. هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی و اعتباریابی شاخص‌های حیاتی بودن زیرساخت‌های حیاتی و تعیین وزن هر کدام از شاخص‌ها به روش بهترین-بدترین می‌باشد. نتیجه مطالعات انجام شده بر روی 26 شاخص اولیه و بررسی روایی و پایایی شاخص‌ها، منجر به تأیید نهایی 24 شاخص گردید. وزن‌دهی شاخص‌ها بر اساس روش بهترین-بدترین (BWM) انجام گردید. بر اساس محاسبات انجام شده مبتنی بر نظرات خبرگان منتخب، شاخص تعداد جمعیت در معرض خطر با وزن 8.5 درصد، استقلال و تمامیت ارضی با وزن 7.8 درصد و توان دفاعی با وزن 7.8 درصد به ترتیب بیشترین وزن و اهمیت را بین شاخص‌ها به خود اختصاص داده‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

992 - توسعه شهری و ویژگی‌های خشک‌سالی هیدرولوژیک کوتاه و میان‌مدت در حوضه سامیان استان اردبیل
سعید راثی نظامی هادی ایزدی فرد رئوف مصطفی زاده حسن خاوریان

خشک‌سالی هیدرولوژیک از عوامل متعددی تاثیر می‌پذیرد و برای کمی‌نمودن آن از شاخص‌ SDI استتفاده می‌شود. هدف این پژوهش ارزیابی توسعه شهری با تصاویر ماهواره‌ای در فاصله سال‌های 1992 و 2016 و ارزیابی خشک‌سالی هیدرولوژیک در محدود حوزه سامیان اردبیل استفاده شده است. بررسی تصا أکثر

خشک‌سالی هیدرولوژیک از عوامل متعددی تاثیر می‌پذیرد و برای کمی‌نمودن آن از شاخص‌ SDI استتفاده می‌شود. هدف این پژوهش ارزیابی توسعه شهری با تصاویر ماهواره‌ای در فاصله سال‌های 1992 و 2016 و ارزیابی خشک‌سالی هیدرولوژیک در محدود حوزه سامیان اردبیل استفاده شده است. بررسی تصاویر ماهواره‌ای نشان داد که کاربری‌های اراضی کشاورزی و مسکونی افزایش یافته است. بررسی شاخص SDI یک‌ ماهه در همه ایستگاه‌ها نشان‌دهنده افزایش خشک‌سالی در دوره‌های مختلف است. بیش‌ترین تعداد ماه‌های خشک مربوط به دوره آخر (1387-1396) ایستگاه سامیان است. بیش‌ترین افزایش تعداد ماه‌های خشک مربوط به ایستگاه گیلانده است که از 1 ماه در دوره اول به 66 ماه در دوره آخر رسیده است. تعداد ماه‌های خشک ایستگاه سامیان در دوره اول مطالعاتی (1369-1378) از 19 ماه به 80 ماه در دوره مطالعاتی آخر افزایش یافته است. بررسی شاخص SDI سه ماهه در همه ایستگاه‌ها به‌جز ایستگاه‌ آتشگاه نشان‌دهنده افزایش خشک‌سالی هیدرولوژیک در دوره‌های مختلف است. بیش‌ترین افزایش تعداد سه ماه‌های خشک مربوط به ایستگاه گیلانده است که از صفر در دوره اول به 36 در دوره آخر رسیده است. به‌رغم افزایش مقدار بارندگی در طول دوره و وجود ماه‌های ترسالی اقلیمی هم‌چنین افزایش نسبی دمای در منطقه و با توجه به افزایش کاربری کشاورزی و مناطق مسکونی که باعث افزایش برداشت از آب‌های سطحی شده است، تعداد ماه‌های خشک در منطقه افزایش پیدا کرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

993 - تحلیل و الگویابی همدیدی-ترمودینامیکی بارش های سنگین بهاره در استان لرستان
فرزاد نوری زاده امیر گندمکار مرتضی خداقلی

بارش های سنگین یکی از مهمرین مخاطرات اقلیمی استان لرستان است که در طی دهه های اخیر در بستر تغییر اقلیم روند افزایشی پیدا کرده است. در این تحقیق هدف اساسی اولا آشکارسازی الگوهای همدیدی-ترمودینامیکی مولد بارش های سنگین بهاره در استان لرستان است. در این راستا از سه دسته دا أکثر

بارش های سنگین یکی از مهمرین مخاطرات اقلیمی استان لرستان است که در طی دهه های اخیر در بستر تغییر اقلیم روند افزایشی پیدا کرده است. در این تحقیق هدف اساسی اولا آشکارسازی الگوهای همدیدی-ترمودینامیکی مولد بارش های سنگین بهاره در استان لرستان است. در این راستا از سه دسته داده‌های بارش روزانه ایستگاه‌های لرستان، فاکتورهای همدید پایگاه اقلیمی NCEP/NCAR، و داده‌های جو بالای پایگاه دانشگاه وایومینگ استفاده شد. ابتدا با استفاده از روش صدک 95 اُم، بارش‌های سنگین ایستگاه‌های موردمطالعه طی دوره آماری 1995 تا 2020 در سطح استان لرستان مشخص شدند. با اجرای روش صدکها روی بارش های روزانه ایستگاه های همدید استان لرستان دو کیس بارش سنگین بهاره (14 آپریل 2016 ، 1 آپریل 2019) استخراج شد. نتایج حاصل از تحلیل همدیدی در تراز میانی و فوقانی اتمسفر، در نمونه های منتخب فصل بهار یک ناوه عمیق بر روی شرق دریای مدیترانه و بخش غربی ایران را نشان میداد که شرایط صعود و ورود سیستم‌های کم‌فشار را برای غرب کشور مهیا کرده است. در سطح زمین هم کم فشاری در غرب ایران حاکمیت داشته است مرکز واچرخندی بر روی دریای عمان و خلیج‌فارس تشکیل شده است که رطوبت را از دریای عمان و عرب به سمت جنوب و جنوب غربی ایران هدایت می‌کند. اما شاخص های ترمودینامیکی، تفاوت قابل توجهی را در شرایط جو بالای بارش های بهاره آشکار نکرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

994 - تحلیل کیفیت فضای سبز شهرستان کرج با استفاده از شاخص اکولوژیکی سنجش از دور (RSEI)
نارنین ناصری میلاد حسین زاده نیری رئوف مصطفی زاده

افزایش فعالیت‌های انسانی باعث ایجاد اختلال در اکوسیستم‌ها و محیط زیست انسان در مقیاس‌های مختلف شده است. تکنیک‌های سنجش از دور برای تعیین کمیت و تشخیص تغییرات اکولوژیکی موثر تشخیص داده شده اند و می‌تواند به‌عنوان یک جایگزین برای پایش تغییرات مکانی در شرایط اکولوژیکی محیط أکثر

افزایش فعالیت‌های انسانی باعث ایجاد اختلال در اکوسیستم‌ها و محیط زیست انسان در مقیاس‌های مختلف شده است. تکنیک‌های سنجش از دور برای تعیین کمیت و تشخیص تغییرات اکولوژیکی موثر تشخیص داده شده اند و می‌تواند به‌عنوان یک جایگزین برای پایش تغییرات مکانی در شرایط اکولوژیکی محیط مطرح باشد. امروزه استفاده از داد‌‌ه‌های سنجش از دور برای مطالعات مرتبط با کیفیت محیط زیست شهری نیز افزایش یافته است. در این پژوهش کیفیت اکولوژیکی محیط زیست شهرستان کرج با استفاده از تصاویر سری لندست در سال‌های 2010 و 2020 با استفاده از تحلیل مؤلفه‌های اصلی درجه سبز، رطوبت، خشکی و گرما برای تعیین چهار شاخص اکولوژیکی سنجش‌ازدور ارزیابی و تجزیه و تحلیل شد. شاخص‌های اکولوژیکی سنجش از دوری مورد استفاده در استخراج کیفیت محیط زیست شامل شامل LST، NDVI، NDBI و WET است. نتایج نشان داد که کیفیت محیط زیست شهرستان کرج از سال 2010 تا 2022 به طور کلی سیر نزولی داشته و میانگین RSEI از 59/0 25/0 کاهش یافته است که نشان از تخریب محیط زیست این شهرستان با‌توجه به گسترده شدن بخش های مسکونی آن دارد. تغییرات محیط زیست در منطقه مورد مطالعه ارتباط تنگاتنگی با فعالیت‌های انسانی در قالب گسترش مکانی مناطق مسکونی و توسعه دارد که ناشی از مهاجرپذیری منطقه مورد مطالعه و مجاورت آن با شهر تهران است. شاخص مورد استفاده در پژوهش حاضر می‌تواند به طور مناسبی تغییرات مکانی کیفیت محیط زیست را از ابعاد مختلف منعکس نماید و یک روش موثر برای ارزیابی جامع کیفیت محیط زیست و شرایط اکولوژیکی در محیطهای شهری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

995 - .فرامطالعه شاخص‌های محیطی–کالبدی شهر سالم در شهرهای ایران؛ در بازه زمانی سال‌های 1399- 1390
حمیده شعبانی رابری کوروش افضلی فاطمه خزاعی راوری

چکیده تبیین موضوع: به دنبال رشد و گسترش بی‌رویه شهرها، رویکردهای متعددی برای تأمین وضعیت مطلوب زندگی برای نسل‌های امروز و آینده مطرح شد که یکی از این رویکردهای مهم، رویکرد شهر سالم است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی شاخص‌های محیطی-کالبدی شهر سالم در شهرهای ایران می‌باشد. روش: أکثر

چکیده تبیین موضوع: به دنبال رشد و گسترش بی‌رویه شهرها، رویکردهای متعددی برای تأمین وضعیت مطلوب زندگی برای نسل‌های امروز و آینده مطرح شد که یکی از این رویکردهای مهم، رویکرد شهر سالم است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی شاخص‌های محیطی-کالبدی شهر سالم در شهرهای ایران می‌باشد. روش: پژوهش حاضر از منظر هدف، پژوهشی بنیادین، از نظر روش، از نوع کمی و از نظر ماهیت از نوع توصیفی-تحلیلی با روش فراتحلیل است. جهت انجام کار، از داده‌های ثانویه استفاده شده است و نوع مدل، مدل با اثرات تصادفی انتخاب شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از نرم‌افزارهای SPSS و CMA2 استفاده شده است. یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که در گروه مطالعات ذهنی، همة مطالعات معنی دار و برآورد تأثیر همة مطالعات نیز معنی‌دار بود. در خصوص مطالعات عینی، 4 مطالعه از 10 مطالعه، کاملاً بی‌معنی بود اما مجموع مطالعات معنی‌دار بود. در گروه شاخص‌ها نیز، 29 شاخص، ذهنی و 30 شاخص عینی بودند که از میان شاخص‌های ذهنی، 19 شاخص واجد آماره معنی‌داری شده و از میان شاخص‌های عینی، 18 شاخص بی‌معنی شناخته شد. نتایج: نتایج اصلی حاصل از متاآنالیز نشان داد که بیشترین ضریب تأثیر مربوط به شاخصکیفیت هوا بیشترین فاصله اطمینان مربوط به شاخص کیفیت سیستم جمع‌آوری زباله و بیشترین قدرت تحلیل در خصوص شهر سالم از آنِ مسیر ویژه دوچرخه‌سواری است. کلیدواژه‌ها: شهر سالم، شاخص‌های محیطی-کالبدی شهر سالم، فراتحلیل، شهرهای ایران. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

996 - تحلیل رابطه شاخص‌های جمعیتی با توسعه یافتگی استان‌های ایران
میرنجف موسوی علی اکبر تقیلو علی باقری کشکولی

برنامه ریزی جمعیت به عامل اساسی در توسعه یافتگی و عدم توسعه یافتگی مطرح شده است. پدیده شهرنشینی به عنوان یکی از مهمترین پیامدهای رشد جمعیت در قرن 21 منجر شده است بحران‌های شهری و آسیب‌های جدی در روند توسعه یافتگی مناطق و شهرها به وجود آید و استان‌های کشور به لحاظ میزان أکثر

برنامه ریزی جمعیت به عامل اساسی در توسعه یافتگی و عدم توسعه یافتگی مطرح شده است. پدیده شهرنشینی به عنوان یکی از مهمترین پیامدهای رشد جمعیت در قرن 21 منجر شده است بحران‌های شهری و آسیب‌های جدی در روند توسعه یافتگی مناطق و شهرها به وجود آید و استان‌های کشور به لحاظ میزان توسعه یافتگی نابرابری شدیدی باهم داشته باشند. با توجه به ماهیت موضوع و مؤلفه‌های مورد بررسی، رویکرد حاکم برای این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. شاخص‌های مورد بررسی حدود 7 شاخص جمعیتی و30 شاخص اقتصادی، فرهنگی، صنعتی و مسکن است که اطلاعات مورد نیاز از مرکز آمار ایران، سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن و سالنامه‌های آماری استان‌ها بر اساس آمار سال 1390 جمع‌آوری شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل Topsis و همچنین از آزمون‌های آماری ضریب همبستگی، رگرسیون، تحلیل واریانس و مدل تحلیل مسیر جهت سنجش ارتباط بین شاخص‌های جمعیتی و شاخص‌های توسعه و همچنین میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری استفاده شده است. برابر بررسی‌های صورت گرفته، استان تهران و البرز با میزان‌های توسعه به ترتیب 9861/0 و 9824/0 به عنوان توسعه یافته‌ترین استان‌ها و استان سیستان و بلوچیستان با میزان توسعه 0069/0 به عنوان محروم‌ترین استان شناخته شدند. همچنین ضریب همبستگی چندگانه با 901/0 رابطه بین شاخص‌های جمعیتی و میزان توسعه‌یافتگی استان‌های کشور را تایید می‌نماید. مقدار تبیین نشان می‌دهد که 5/76 درصد از تغییرات و توسعه‌یافتگی استان‌های کشور ناشی از شاخص‌های جمعیتی (تراکم جمعیت، میزان شهرنشینی، نرخ فعالیت، بارتکفل، میزان باسوادی، میزان مهاجرین وارد شده و نسبت جنسی است. همچنین مدل تحلیل مسیر نشان می‌دهد شاخص میزان باسوادی با ضریب 687/0 بیشترین تاثیر و میزان بارتکفل با ضریب 355/0- کمترین تاثیر به عبارتی دیگر تاثیر منفی بر روند توسعه یافتگی استان‌های کشور داشته است. در نهایت جهت رسیدن به توسعه یافتگی استان‌های محروم پیشنهاداتی ارایه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

997 - بررسی سلسله مراتب شهری با مدل‌های کمی (نمونه موردی استان آذربایجان غربی)
احمد خادم الحسینی محمدرضا عباسی

چکیده: شبکه شهرهای ایران دردهه 30 به دنبال دگرگونی شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران که ناشی از حاکمیت الگوی برون&zwnj;زا بوده است، دچار تغییرات اساسی گردیده است و موجب پیدایش کلان شهرها، گسیختگی یا انفصال درشبکه&zwnj;های شهری شده و به مرور زمان و رشد جمعیت و پیامدهای آن ا أکثر

چکیده: شبکه شهرهای ایران دردهه 30 به دنبال دگرگونی شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران که ناشی از حاکمیت الگوی برون&zwnj;زا بوده است، دچار تغییرات اساسی گردیده است و موجب پیدایش کلان شهرها، گسیختگی یا انفصال درشبکه&zwnj;های شهری شده و به مرور زمان و رشد جمعیت و پیامدهای آن ایجاد نخست شهری و افزایش تعداد شهرها بوده است. این گروه از شهرها، جایگاه یا مرتبه متناسب و کهکشانی خود در نظام سلسله مراتبی به زنجیره&zwnj;ای تغییر داده&zwnj;اند. این مقاله به استفاده از مدلهای کمی به بررسی سلسله مراتب شهری استان آذربایجان غربی می&zwnj;پردازد. روش پژوهش دراین مقاله کمی - تحلیلی می&zwnj;باشد و با استفاده از نرم&zwnj;افزار Excel و نمودارها برای بررسی و تحلیل اندازه و رشد شبکه شهری استان آذربایجان غربی ترسیم شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می&zwnj;دهد 1- نقاط شهری استان دارای روابط منظم و سیستماتیکی در مقایسه با الگوهای مورد انتظار نیستند.2- توزیع فضایی شهرها در سطح نظام شبکه شهری استان آذربایجان شرقی متعادل نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

998 - تحلیل شاخص‌های بهداشتی- درمانی استان آذربایجان شرقی به وسیله مدل تاکسنومی عددی
داود امینی رضا مختاری ملک آبادی

امروزه توجه به بهداشت و سلامت در سطح جامعه، توزیع مناسب تسهیلات بهداشتی و استفاده موثر از این امکانات یکی از اهداف اصلی برنامه‌ریزی در سطوح مختلف تلقی می‌گردد. به کارگیری مدل‌های کمی و تحلیلی به عنوان یکی از راه‌کارهای اصلی ارزیابی سطح کمی و کیفی ارائه خدمات بهداشتی-درم أکثر

امروزه توجه به بهداشت و سلامت در سطح جامعه، توزیع مناسب تسهیلات بهداشتی و استفاده موثر از این امکانات یکی از اهداف اصلی برنامه‌ریزی در سطوح مختلف تلقی می‌گردد. به کارگیری مدل‌های کمی و تحلیلی به عنوان یکی از راه‌کارهای اصلی ارزیابی سطح کمی و کیفی ارائه خدمات بهداشتی-درمانی و مقایسه تطبیقی میزان توسعه‌یافتگی منطقه‌ای محسوب می‌شود. در این تحقیق با استفاده از چهارده زیرشاخص بهداشتی- درمانی(خلاصه شده در چهار شاخص عمده) در قالب مدل تاکسنومی عددی و با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند Excel و Arcgis، با روش توصیفی- تحلیلی و مقطعی میزان توسعه یافتگی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی مورد سنجش قرار گرفت. پس از ورود داده‌ها و تجزیه و تحلیل صورت گرفته شهرستان‌های استان در چهار سطح توسعه‌ یافته درجه یک، دو، سه و توسعه نیافته رتبه‌بندی شدند. با رتبه‌بندی صورت گرفته میزان توزیع نابرابر و ناعادلانه امکانات بهداشتی- درمانی در سطح استان مشخص شد. در بین شهرستان‌ها تبریز به عنوان تنها قطب منطقه، توسعه یافته‌ترین شهرستان و در مقابل شهرستان چاراویماق به عنوان محروم‌ترین شهرستان شناخته شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

999 - سطح بندی شهرستان‌های استان فارس بر اساس شاخص‌های گردشگری
حسین خضری احمد خادم الحسینی صفر قائدرحمتی

در برنامه‌ریزی گردشگری، لازم است که برخوردی متفاوت و متناسب با قابلیت‌های مقصد‌های گردشگری صورت گیرد و برای تعیین این امر لازم است مقصد‌های گردشگری یک منطقه سطح‌بندی شوند. هدف این پژوهش رتبه‌بندی شهرستان‌های استان فارس بر اساس شاخص‌های گردشگری می‌باشد که با استفاده از آ أکثر

در برنامه‌ریزی گردشگری، لازم است که برخوردی متفاوت و متناسب با قابلیت‌های مقصد‌های گردشگری صورت گیرد و برای تعیین این امر لازم است مقصد‌های گردشگری یک منطقه سطح‌بندی شوند. هدف این پژوهش رتبه‌بندی شهرستان‌های استان فارس بر اساس شاخص‌های گردشگری می‌باشد که با استفاده از آخرین آمار و اطلاعات مربوط به سال1391، 67 شاخص در بخش‌های جاذبه‌‌های مذهبی، جاذبه‌های انسان ساخت، تاریخی، طبیعی و مناطق نمونه گردشگری (در چهار سطح محلی، استانی، ملی و بین المللی) در میان 29 شهرستان مورد مطالعه قرار گرفته و با استفاده از امتیازات عاملی رتبه بندی شده‌اند و در آخر با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشه مورد نیاز تهیه شده است. روش کار در این پژوهش توصیفی، تحلیلی و موردی می‌باشد. برخی از نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده‌ی عدم توزیع هم آهنگ امکانات و زیر ساخت‌های گردشگری در میان شهرستان‌های استان فارس می‌باشد به شکلی که از مجموع 29 شهرستان‌ مورد بررسی در استان فارس، شهرستان‌های شیراز، کازرون، و سپیدان به ترتیب در سطح یک تا سه از نظر دارا بودن جاذبه‌های گردشگری قرار دارند و شهرستان مهر در آخرین سطح جاذبه‌های گردشگری قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1000 - پهنه بندی و اولویت بندی حوزه آبریز دریاچه ارومیه به منظور مکان یابی محل دفن پسماندهای شهری با تاکید بر شاخص‌های زیست محیطی
فریدون بابایی اقدم جعفر آقایی شاهین علیزاده زنوزی بهمن قلیکی میلان

در جهان حاضر، توجه به محیط‌زیست یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه هر کشوری محسوب می‌شود و عدم توجه به محیط زیست و پس خوراند منفی آن میتواند اثرات مخربی را در زندگی طبیعی و انسانی بشر داشته باشد. دریاچه ارومیه به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه دائمی کشور با ویژگی‌های منحصر بفردی که دا أکثر

در جهان حاضر، توجه به محیط‌زیست یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه هر کشوری محسوب می‌شود و عدم توجه به محیط زیست و پس خوراند منفی آن میتواند اثرات مخربی را در زندگی طبیعی و انسانی بشر داشته باشد. دریاچه ارومیه به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه دائمی کشور با ویژگی‌های منحصر بفردی که دارا می‌باشد، در طی چند دهه اخیر دچار مشکلات فراوانی شده که محیط زیست این منطقه را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. یکی از مهم‌ترین معضلات و مشکلات این دریاچه، ورود زباله‌های شهری، جمعیت سه و نیم میلیونی 41 شهر کوچک و بزرگ این حوزه آبریز به دریاچه، از طریق رودخانه‌های دائمی و فصلی می‌باشد. در این پژوهش در راستای جلوگیری از پخش و ورود زباله‌های شهری به محیط زیست این دریاچه، با استفاده از 10 معیار طبیعی و زیست محیطی و با استفاده از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) به پهنه بندی حوزه آبریز دریاچه ارومیه به منظور مکان یابی پهنه‌های مناسب برای دفع زباله‌های شهری اقدام شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که 812400 هکتار از اراضی حوزه آبریز بیشترین مناسبت و 733768 هکتار از اراضی محدوده مورد مطالعه کم‌ترین قابلیت برای استقرار محل دفع پسماندهای شهری را دارا می‌باشد و در ادامه با استفاده از مدل الکتر به اولویت بندی پهنه هایی که بالای 200 هکتار بوده اند و برای مکانیابی بسیار مناسب بوده اند پرداخته شد که پهنه شماره 8 اولویت اول و پهنه شماره 4 و 5 اولویت آخر را دارند متولیان حفظ دریاچه ارومیه و همچنین شهرداری‌های شهرهای حوزه آبریز دریاچه ارومیه، بایستی در راستای یک برنامه مدون زباله های شهری خود را به مکانهای دفن پسماندهای شهری آماده سازی شده انتقال داده و نسبت به دفن مناسب این زباله ها اقدام نموده، تا از ورود زباله‌های شهری به محیط زیست دریاچه ارومیه جلوگیری به عمل آید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1001 - سنجش و ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی در طرح مسکن مهر (مطالعه موردی: شهر امیدیه)
محمدعلی فیروزی مرتضی نعمتی نادیا داری پور

بررسی کیفی مسکن نه تنها خود مسکن بلکه محیط مسکونی، جنبه‌های فنی مسکن همراه با استانداردهای زیست و آسایش را در برمی‌گیرد. هدف این پژوهش سنجش و ارزیابی شاخص‌های کیفی زندگی در سطح طرح مسکن مهر با استفاده از مدل PROMETHEE در شهر امیدیه می‌باشد. بر اساس نظر سنجی و مصاحبه با أکثر

بررسی کیفی مسکن نه تنها خود مسکن بلکه محیط مسکونی، جنبه‌های فنی مسکن همراه با استانداردهای زیست و آسایش را در برمی‌گیرد. هدف این پژوهش سنجش و ارزیابی شاخص‌های کیفی زندگی در سطح طرح مسکن مهر با استفاده از مدل PROMETHEE در شهر امیدیه می‌باشد. بر اساس نظر سنجی و مصاحبه با 10 کارشناس به تعیین توابع برتری و وزن‌دهی به شاخص‌ها و در نهایت رتبه‌بندی آن‌ها با استفاده از مدل VP صورت گرفته است. با توجه به رتبه‌بندی گزینه‌ها (گام چهارم و پنجم)، شاخص شغل با phi+=2827 به دلیل اشتغال ساکنان به مشاغل کاذب و کم درآمد، کیفیت مسکن با phi+=3121 به دلیل فراهم بودن تأسیسات و نمای ساختمان همچنین نوساز بودن واحدهای مسکونی طرح مسکن مهر شهر امیدیه و در نهایت وضعیت حمل و نقل با phi+=2600 به دلیل جریان روان ترافیک، کیفیت پیاده‌روها و وضعیت آسفالت با داشتن بیشترین میزان جریان خالص خروجی، در رتبه‌های اول ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی قرار دارند. اما شاخص‌های امینت با phi+=791 به دلیل وضعیت مکان‌یابی مسکن مهر شهر امیدیه و فاصله از شهر و مجاورت در کاربری‌های ناسازگار و مزاحم در تأمین امنیت فرهنگی – اخلاقی موفق نبوده است. از نظ دسترسی به خدمات با phi+=791 که با شرایط سخت و عدم رضایت‌مندی ساکنان آن همراه است، همچنین در شاخص آموزش با phi+=182 که با فقدان هر گونه امکانات آموزشی مواجه است. در شاخص تعلق مکانی که کمترین میزان phi+ را به خود اختصاص داده است، به علت اجبار در سکونت در طرح مسکن مهر شهر امیدیه که ناشی از وضعیت پایین درآمد ساکنان، بد مسکنی این واحدهای مسکونی است. این شاخص نشان دهنده‌ی سکونت موقت و ترک محیط در آینده می‌باشد. با توجه به یافته‌های پژوهش، راهکارهایی از قبیل ایجاد و تقویت زیرساخت‌ها و تجهیزات شهری به صورت متوازن در سطح طرح واحدهای مسکن مهر امیدیه پیشنهاد می‌شود . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1002 - سطح‌بندی محلات حاشیه‌نشین بر اساس شاخص‌های کالبدی – اقتصادی فقر شهری (نمونه موردی: حاشیه نشینان شمال شهر تبریز)
شاهرخ زادولی خواجه اکبر اصغری زمانی فاطمه زادولی

از ویژگی‌های شهرهای جهان سوم عدم تعادل و تمرکز شدید در شهرنشینی است. از اینرو در این شهرها همواره تعداد محدودی از محله‌ها در رفاه و آسایش بوده و در نقطه‌ی متقابل، پاره‌ای از ساکنین در مناطق شهری از رفاه و آسایش قابل قبولی برخوردار نیستند. محلات حاشیه‌نشین از جمله محلات أکثر

از ویژگی‌های شهرهای جهان سوم عدم تعادل و تمرکز شدید در شهرنشینی است. از اینرو در این شهرها همواره تعداد محدودی از محله‌ها در رفاه و آسایش بوده و در نقطه‌ی متقابل، پاره‌ای از ساکنین در مناطق شهری از رفاه و آسایش قابل قبولی برخوردار نیستند. محلات حاشیه‌نشین از جمله محلات فقیرنشین جامعه محسوب می‌شوند. هدف این تحقیق بررسی شاخص‌های کالبدی- اقتصادی فقر شهری و همچنین سطح‌بندی فقر در محلات حاشیه نشین شمال شهر تبریز می‌باشد. روش تحقیق کاربردی از نوع توصیفی- تحلیلی و تطبیقی است. در این تحقیق ابتدا شاخص‌های کالبدی و اقتصادی انتخاب شده بر اساس رویکرد تحلیلی سلسه مراتبی (AHP) وزندهی شده است. بر اساس مدل AHP بیشترین وزن برای بیکاری 0.2 و کمترین وزن به بعد خانوار 0.09 اختصاص داده شده است. همچنین برای رتبه‌بندی محلات حاشیه نشین از نظر فقر شهری از دو ابزار تصمیم‌گیری چند معیاری؛ VIKOR و TOPSIS استفاده گردیده است. یافته‌های پژوهش بر اساس مدل Vikor نشان می‌دهد که محله‌ی سیلاب با مقدار ویکور 0 در رتبه‌ی 1 قرار دارد، یعنی فقر در این محله نسبت به محلات دیگر مورد مطالعه قرار گرفته بیشتر است. همچنین در این رتبه‌بندی کوی بهشتی در رتبه ی 4 قرار دارد، یعنی نسبت به سایر محلات مورد مطالعه قرار گرفته دارای وضعیت مطلوبتری از نظر فقر می‌باشد. مقدار ویکور برای این محله برابر 1 می‌باشد. مدل TOPSIS هم نتایجی شبیه مدل ویکور نشان می‌دهد. مقدار تاپسیس برای محله‌ی سیلاب برابر با 0.0954 و برای کوی بهشتی برابر با 0.0018 می‌باشد. نتایج همچنین نشان می‌دهد که اکثر بلوک‌های این محلات (در حدود دو سوم آنها) در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1003 - بررسی و تحلیل سطح دسترسی محلات به خدمات شهری ( نمونه موردی: محلّات شهر مهریز )
صفر قائدرحمتی مهین حاضری

نحوه‌ی توزیع خدمات شهری و برقراری عدالت در توزیع خدمات شهری در سطح محلّات نقش بسیار مهمی در گام برداشتن به سوی توسعه‌ی پایدار دارد. توزیع مناسب خدمات شهری سبب می‌گردد تا از مهاجرت‌های درون شهری، خالی شدن بعضی از محلّات، رشد بی‌قواره‌ی شهر و تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری أکثر

نحوه‌ی توزیع خدمات شهری و برقراری عدالت در توزیع خدمات شهری در سطح محلّات نقش بسیار مهمی در گام برداشتن به سوی توسعه‌ی پایدار دارد. توزیع مناسب خدمات شهری سبب می‌گردد تا از مهاجرت‌های درون شهری، خالی شدن بعضی از محلّات، رشد بی‌قواره‌ی شهر و تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری به عمل آید. در این پژوهش به صورت موردی، محلات 12 گانه شهر مهریز در ارتباط با 14 نوع خدمات شهری (مهدکودک، دبستان، راهنمایی، متوسطه، کتابخانه‌ها، مراکزبهداشت، داروخانه، اورژانس، پارک‌های محلّه‌ای، آتش‌نشانی، آرامستان، فضاهای ورزشی، کاربری‌های اداری- انتظامی و مراکز مذهبی محلّه‌ای) مورد بررسی قرار گرفته است. اهداف این مقاله شامل مشخص نمودن سطح عملکردی خدمات شهری در سطح محلّات شهر مهریز، بررسی تعادل فضایی جمعیّت در یک دوره 17 ساله و تعیین رابطه‌ی شاخص مرکزیّت با میزان جمعّیت در محلّات مختلف شهر می‌باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد توزیع خدمات در سطح محلّات بر اساس شعاع عملکردی آن به صورت مناسب صورت نگرفته است و دسترسی مناسبی به اکثر خدمات به ویژه خدمات حیاتی مانند پایگاه‌های اورژانس و آتش نشانی وجود ندارد که این کمبود حتی می تواند جان شهروندان را در معرض تهدید قرار دهد. همچنین میزان ضریب شاخص مرکزیت از 2.6 برای محلّه سرحوض تا 562.78 برای محلّه بغداداباد می‌باشدکه خود نشان از توزیع نامناسب خدمات دارد. در ضمن تعادل فضایی جمعّیت در یک دوره 17 ساله تقریباً ثابت بوده و رابطه معناداری بین شاخص مرکزیّت و میزان جمعیّت در محلّات مختلف شهر وجود دارد و با افزایش ضریب شاخص مرکزیّت، میزان جمعیّت محلّات نیز افزایش می‌یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1004 - بررسی نقش عوامل طبیعی در توزیع جغرافیایی جمعیت و سکونتگاه‌های شهری با استفاده از GIS و Geoda(مطالعه موردی: استان آذربایحان‌غربی)
میرنجف موسوی حسین نظم فر احمد آفتاب

اصولا استقرار و پیدایش یک شهر بیش از هر چیز تابع شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی است. از این رو پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از نرم افزار GIS و مدل موران در قالب نرم‌افزار Geoda نحوه توزیع فضایی جمعیت و سکونتگاه‌های شهری استان آذربایجان‌غربی را نسبت به متغییرهای طب أکثر

اصولا استقرار و پیدایش یک شهر بیش از هر چیز تابع شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی است. از این رو پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از نرم افزار GIS و مدل موران در قالب نرم‌افزار Geoda نحوه توزیع فضایی جمعیت و سکونتگاه‌های شهری استان آذربایجان‌غربی را نسبت به متغییرهای طبیعی بررسی کند. نوع تحقق کاربردی بوده روش بررسی آن توصیفی‌ـ‌تحلیلی و همبستگی می‌باشد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که آب و هوا، دسترسی به منابع آب بیشترین تاثیر را در پراکندگی جمعیت شهری استان داشته‌اند بطوریکه میزان ضریب موران برای عوامل ذکر شده به‌ترتیب بیش از 5/0 و 3/0 می‌باشد در این میان میزان این ضریب برای سایر عوامل طبیعی مورد مطالعه، نشان دهنده رابطه مثبت و نه‌چندان قوی است به‌عبارت دیگر می‌توان گفت که بیشتر جمعیت شهری استان، در طبقات ارتفاعی 1400 – 1000 متر پراکنده هستند که بیانگر استقرار جمعیت در مخروطه افکنه‌های دشت‌های آبرفتی در ارتباط با منابع آبی حوضه آبریز دریاچه ارومیه می‌باشد این شرایط با وجود شیب کمتر از 5 درصد و شرایط اقلیمی نیمه‌مرطوب محیط مناسبی را برای فعالیت‌های کشاورزی فراهم می‌کند بطور کلی نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که توزیع جمعیت، بیش از توزیع سکونتگاه‌ها از عوامل طبیعی تبعیت می‌کنند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1005 - سنجش امنیت در محلات شهری (مطالعة موردی محلات مرداویج و مفت‌آباد شهر اصفهان)
نیلوفر یوسفی

امنیت یکی از نیاز‌های اساسی انسان و بستر اصلی رشد و تکامل بشری است که با گسترش روند شهرنشینی و تبعات ناشی از آن اهمیت روزافرون می‌یابد. با توجه به مفهوم چند بعدی و گستردة امنیت، شاخص‌های مربوطه از طیف وسیعی برخوردار می‌باشند. هدف پژوهش حاضر سنجش امنیت در دو محلة شهر اصف أکثر

امنیت یکی از نیاز‌های اساسی انسان و بستر اصلی رشد و تکامل بشری است که با گسترش روند شهرنشینی و تبعات ناشی از آن اهمیت روزافرون می‌یابد. با توجه به مفهوم چند بعدی و گستردة امنیت، شاخص‌های مربوطه از طیف وسیعی برخوردار می‌باشند. هدف پژوهش حاضر سنجش امنیت در دو محلة شهر اصفهان (مرداویج و مفت‌آباد) است که با فرض رابطة معنادار بین کاهش امنیت با افزایش سطح محرومیت محله‌های مورد‌مطالعه و عدم تعادل شدید شاخص‌های امنیت در‌ محدوده مورد مطالعه انجام گرفته ‌است.به منظور دستیابی به هدف پژوهش،با بررسی تعاریف مختلف امنیت برای بیان‌ شاخص‌هایی که ابعاد امنیت را پوشش دهد دو مؤلفة امنیت اجتماعی و اعتماد اجتماعی در نظر گرفته‌ شده است که هریک دارای معیارهایی می‌باشند که تدوین پرسشنامه در سطح معیارها طراحی شده است.در این پژوهش از تکنیک دلفی و فرآیند تحلیل شبکه‌ایANP‌ با استفاده از نرم افزارهای رایانه‌ای نظیر Matlab، Excel وExpert Choice ،به منظور دستیابی به هدف تحقیق استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش نیز مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی و مورد‌کاوی می‌باشد. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که از بین چهار زیر معیار امنیت، بعد‌ذهنی‌امنیت بیشترین وزن را دارا می‌باشد (0.284=SS). بعد عینی امنیت (0.232=OS) و اعتماد بین‌فردی (0.186= IT) و اعتماد مدنی یا نهادی(0.151=CT )نیز به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند و در نتیجه محلة مرداویج از لحاظ شاخص‌های امنیت از ‌سطح بالاتری نسبت به محلة مفت‌آباد برخوردار می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1006 - بررسی صفات جوانه‌زنی بذر‌های دو گونه Agropyron desertroum وAgropyron pectiniform با پیش‌تیمار اسید آسکوربیک، تحت تنش خشکی
هادی کرمی قاسمعلی دیانتی تیلکی امید اسماعیا زاده

هدف از پژوهش حاضر بررسی صفات جوانه‌زنی بذرهای گونه Agropyron desertroum وAgropyron pectiniforme با پیش‌تیمار اسید آسکوربیک تحت تنش خشکی در شرایط آزمایشگاهی در ژرمیناتور بود. تنش‌های محیطی به ویژه تنش خشکی از عوامل بازدارنده رشد و نمو گیاهان محسوب می-شوند. کمبود آب در مر أکثر

هدف از پژوهش حاضر بررسی صفات جوانه‌زنی بذرهای گونه Agropyron desertroum وAgropyron pectiniforme با پیش‌تیمار اسید آسکوربیک تحت تنش خشکی در شرایط آزمایشگاهی در ژرمیناتور بود. تنش‌های محیطی به ویژه تنش خشکی از عوامل بازدارنده رشد و نمو گیاهان محسوب می-شوند. کمبود آب در مرحله جوانه‌زنی، بسته به شدت و طول مدت تنش موجب عدم جوانه‌زنی می‌شود. تحقیق حاضر بر روی دو گونه مهم مرتعی A. desertroum وA. pectiniforme که از با ارزش‌ترین گونه‌های علوفه-ای برای بازسازی مراتع هستند انجام شد. تنش خشکی ایجاد شده توسط پلی‌اتیلن‌گلایکول در چهار سطح (صفر، 4-، 8- و 16- بار) و پرایمینگ با اسید آسکوربیک در چهار سطح (صفر، 3/0، 5/0 و 8/0 میلی‌مولار) به مدت 24 ساعت در چهار تکرار و 50 عدد بذر در هر تکرار بود. نتایج نشان داد بیشتر صفات مورد بررسی (درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ساقه‌چه، ریشه‌چه و شاخص بنیه) در هر دو گونه به جز میانگین زمان جوانه‌زنی با افزایش غلظت اسید آسکوربیک و سطح تنش خشکی به طور معنی‌داری کاهش یافتند. این پژوهش نشان داد که آستانه تحمل در گونهA. pectiniforme پرایمینگ صفر میلی‌مولار (شاهد) در تنش خشکی صفر و 4- بار بالاترین میزان درصد جوانه‌زنی، شاخص بنیه و ارزش جوانه‌زنی دارد که تفاوت معنی‌داری بین دو سطح تنش خشکی وجود نداشت که با توجه به این نتایج می‌توان گفت آستانه تحمل به خشکی گونهA. pectiniforme ، 4- بار بود و نسبت به گونه A. desertroum تحمل بیشتری نسبت به تنش خشکی داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1007 - اثر تنش خشکی آخر فصل بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بوته‌های تنش دیده پنج ژنوتیپ گندم دوروم
هادی درزی رامندی خدیجه احمدی محمدحسین فتوکیان

این تحقیق به ‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی آخر فصل بر ویژگی‌های جوانه‌زنی و پارامترهای رشد بذور مادری پنج ژنوتیپ گندم دوروم، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1395 انجام شد. فاکتورهای أکثر

این تحقیق به ‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی آخر فصل بر ویژگی‌های جوانه‌زنی و پارامترهای رشد بذور مادری پنج ژنوتیپ گندم دوروم، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1395 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل رژیم آبیاری در دو سطح بذور تولید شده در شرایط آبیاری مطلوب و اعمال تنش خشکی آخر فصل بر گیاه مادری ژنوتیپ‌های گندم دوروم شامل پنج ژنوتیپ رباط اراک (بومی)، آریا (تجاری)، کرخه (تجاری)، یاواروس (تجاری) و دنا (تجاری) بود. نتایج حاکی از تأثیر معنی‌دار تنش خشکی بر صفات مورد مطالعه‌ بود. درصد جوانه‌زنی بذرهای ژنوتیپ تجاری آریا تولیدشده در شرایط تنش خشکی 100 درصد بود، درحالی که در دیگر ژنوتیپ‌ها این شاخص کاهش یافت. مقایسه میانگین اثر متقابل خشکی و ژنوتیپ بر شاخص طولی و وزنی بنیه گیاهچه نشان داد که بذرهای ژنوتیپ تجاری آریا تولید شده در شرایط آبیاری مطلوب با 83/432 و بذور ژنوتیپ بومی رباط اراک تولید شده در شرایط تنش خشکی با 15/328 بیش‌ترین شاخص طولی بنیه گیاهچه را داشتند. ژنوتیپ‌های بومی رباط اراک با میانگین (23/7) و تجاری آریا با میانگین (33/7) به ترتیب دارای بیش‌ترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه بودند. ژنوتیپ تجاری دنا در هر دو شرایط دارای کم‌ترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه بود. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که اعمال تنش خشکی بر گیاه مادری ژنوتیپ‌های بررسی شده سبب کاهش خصوصیات جوانه‌زنی، رشد گیاهچه و کیفیت بذر حاصل گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1008 - ارزیابی تأثیر تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول 6000 بر شاخص‌های جوانه‌زنی لاین‌های جو (Hordeum vulgare L.)
صفورا علی احمد نفیسه مهدی نژاد براتعلی فاخری هژیر بهشتی زاده

به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول بر شاخص‌های جوانه‌زنی لاین‌های جو، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در آزمایشگاه پژوهش و زیست فناوری (بیوسنتر) دانشگاه زابل انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح ( أکثر

به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول بر شاخص‌های جوانه‌زنی لاین‌های جو، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در آزمایشگاه پژوهش و زیست فناوری (بیوسنتر) دانشگاه زابل انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح (صفر (شاهد)، 25 و 50 درصد) که با استفاده از محلول پلی اتیلن گلایکول (PEG) 6000 اعمال شده بود و 10 لاین هاپلوئید مضاعف جو حاصل از دو واریته Nure وTremois بود. شاخص-های درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، وزن خشک ریشه‌چه و ساقه‌چه، شاخص طولی و شاخص وزنی قدرت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس بیانگر اثر معنی‌دار سطوح تنش خشکی و لاین‌ها و برهم‌کنش آنها بر تمامی مؤلفه‌های جوانه‌زنی (درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، وزن خشک ریشه‌چه و ساقه‌چه و شاخص طولی و وزنی قدرت) بود. نتایج نشان داد درصد و سرعت جوانه‌زنی با افزایش غلظت پلی اتیلن گلایکول به‌طور معنی‌داری کاهش یافت و بیشترین درصد (100 درصد) و سرعت جوانه‌زنی (38/32 جوانه در روز) از لاین شماره 2 و عدم تنش خشکی حاصل گردید. همچنین به منظور گروه‌بندی لاین‌ها براساس شاخص‌های جوانه‌زنی، از تجزیه خوشه‌ای به روش s Ward̕ استفاده گردید که لاین‌ها در 2 گروه مجزا قرار گرفتند. به‌طور کلی لاین شماره 2 با داشتن بالاترین درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی و شاخص طولی قدرت نسبت به سایر لاین‌های مورد بررسی متحمل‌ترین لاین بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1009 - اثر پیش تیمار اسمزی بر شاخصهای جوانه زنی گیاه دارویی انیسون تحت تنش شوری
شهناز فتحی مسعود حسنپور

چکیده مرحله جوانه زنی و استقرار گیاهچه از جمله مراحل حساس رشد گیاهان است که به شدت تحت تاثیر شوری محیط قرار می‌گیرد. پیش تیمار اسمزی به عنوان یک راهکار مناسب در شرایط تنش برای برخی گیاهان معرفی شده است. در این تحقیق اثر پیش تیمار اسمزی بر شاخص‌های جوانه زنی بذر گیاه دار أکثر

چکیده مرحله جوانه زنی و استقرار گیاهچه از جمله مراحل حساس رشد گیاهان است که به شدت تحت تاثیر شوری محیط قرار می‌گیرد. پیش تیمار اسمزی به عنوان یک راهکار مناسب در شرایط تنش برای برخی گیاهان معرفی شده است. در این تحقیق اثر پیش تیمار اسمزی بر شاخص‌های جوانه زنی بذر گیاه دارویی انیسون تحت تنش شوری به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه گیاهان دارویی مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب بررسی شد. فاکتور پیش تیمار شامل سه سطح شاهد، کلرید کلسیم و کلرید پتاسیم با غلظت 5/1 درصد و فاکتور شوری شامل 4سطح از غلظت های 0، 50، 100 و 150 میلی مولار کلرید سدیم بود. تنش شوری باعث کاهش شاخص‌های جوانی زنی و رویش اولیه گیاه و درنتیجه کاهش ارتفاع، وزن تر و خشک گیاهچه گردید. در نمونه های پیش تیمار شده تاثیر منفی تنش شوری به مقدار قابل توجهی کاسته شد. پیش تیمار کلرید کلسیم در تمامی موارد به استثنای شاخص بنیه بذر تاثیر بیشتری نسبت به کلرید پتاسیم در مقابله با پیامد های تنش شوری داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1010 - برهم کنش عصاره جلبک دریایی (Ascophyllum nodosum) و تنش خشکی بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاه گوجه‌فرنگی(Lycopersicon sculentum L.)
راهله احمدپور فرنوش محمدی نظام آرمند

جوانه‌زنی از مهمترین فرآیندهای مهم در زندگی گیاهان است و گزارش های متعددی نشان می دهند که چنانچه مرحله جوانه زنی یک بذر در شرایط تنش با موفقیت همراه باشد، در مراحل بعدی رشد و نمو، گیاهچه هایی با بنیه بهتر و سیستم ریشه ای قوی‌تر تولید خواهند کرد. در این راستا به منظور بر أکثر

جوانه‌زنی از مهمترین فرآیندهای مهم در زندگی گیاهان است و گزارش های متعددی نشان می دهند که چنانچه مرحله جوانه زنی یک بذر در شرایط تنش با موفقیت همراه باشد، در مراحل بعدی رشد و نمو، گیاهچه هایی با بنیه بهتر و سیستم ریشه ای قوی‌تر تولید خواهند کرد. در این راستا به منظور بررسی اثر سطوح مختلف عصاره جلبک دریایی و تنش خشکی بر شاخص-های جوانه‌زنی و رشدی گوجه‌فرنگی (رقم موبیل) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجراء درآمد. عوامل مورد بررسی شامل: عصاره جلبکی در 4 سطح (0، 1، 2 و 3 درصد) و تنش خشکی در چهار سطح (0، 3/0- ، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال) بود. نتایج نشان داد که عصاره جلبک دریایی در تمامی سطوح موجب افزایش معنی‌دار درصد جوانه‌زنی، آندوسپرم مصرفی، طول ریشه‌چه، وزن خشک ریشه‌چه و طول گیاهچه شد. در بررسی اثرات متقابل عصاره و تنش مشاهده شد که تنش خشکی در تمامی سطوح (3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال) موجب کاهش معنی‌دار کلیه صفات مورد بررسی در مقایسه با شرایط بدون تنش شد اما کاربرد عصاره جلبکی به‌ویژه در سطوح 2 و 3 درصد حجمی منجر به افزایش سرعت جوانه‌زنی، قدرت جوانه‌زنی، میانگین مدت زمان جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، طول ساقه‌چه و وزن خشک ساقه‌چه شد. با توجه به نتایج این پژوهش استفاده از عصاره جلبک دریایی آسکوفیلوم نودوسوم در خاک می‌تواند در بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی، خصوصیات رشدی و استقرار مناسب گیاهچه نقش مهمی ایفا کند و باعث افزایش عملکرد این گیاه در شرایط تنش خشکی گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1011 - تأثیر تنش شوری بر ویژگی‌های جوانه زنی و رشد اولیه سه توده طالبی
کریم عرب سلمانی امیرهوشنگ جلالی پیمان جعفری

به‌منظور بررسی ویژگی های جوانه‌زنی و رشد گیاه چه سه توده طالبی (سمسوری ورامین، تیل سبز مشهد و مگسی نیشابور) در سطوح مختلف شوری (3، 5، 7، 9 و 11 دسی زیمنس بر متر) پژوهشی در سال 1391 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ورامین انجام شد. در هر دو مرحله (جوانه‌زنی و رشد گی أکثر

به‌منظور بررسی ویژگی های جوانه‌زنی و رشد گیاه چه سه توده طالبی (سمسوری ورامین، تیل سبز مشهد و مگسی نیشابور) در سطوح مختلف شوری (3، 5، 7، 9 و 11 دسی زیمنس بر متر) پژوهشی در سال 1391 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ورامین انجام شد. در هر دو مرحله (جوانه‌زنی و رشد گیاه چه) از آزمایش فاکتوریل بر اساس طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. سه توده طالبی ازنظر ویژگی‌های جوانه‌زنی (طول ریشه‌چه و ساقه چه، سرعت جوانه‌زنی و وزن‌تر اولیه) و همچنین رشد گیاه چه (ارتفاع گیاه، سطح برگ و وزن‌تر) تفاوت معنی‌داری داشتند. تأثیر تیمارهای شوری بر ویژگی‌های جوانه‌زنی و رشد گیاه چه معنی‌دار بود اما برهمکنش تیمار شوری و توده طالبی بر صفات آزمایشی معنی‌دار نبود. در مرحله جوانه‌زنی، سمسوری ورامین با شاخص تحمل به شوری 86 درصد نسبت به دو توده دیگر برتری معنی‌دار داشت. با افزایش هر واحد شوری از 3 تا 11 دسی زیمنس بر متر وزن‌تر گیاه چه اولیه (در مرحله جوانه‌زنی) 7 درصد کاهش یافت. در هر سه مرحله اندازه‌گیری سطح برگ در مرحله رشد اولیه، با افزایش سطوح شوری سطح برک گیاه چه به‌طور خطی کاهش یافت. با توجه به نتایج افزایش شوری بیش از 3 دسی زیمنس بر متر موجب کاهش سرعت جوانه‌زنی و وزن گیاه چه طالبی شده و بنابراین برای داشتن استقرار اولیه و فاصله زمانی مناسب سبز شدن نبایست شوری‌های آب آبیاری بیش از 3 دسی زیمنس بر متر باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1012 - اثرات پیش تیمار بذر شوید با سالیسیلیک‌اسید در شرایط تنش فلزات سرب و کادمیم
سمیه سلطانزاده حسن ملکی لجایر بهروز اسماعیل پور اسماعیل چمنی موسی ترابی گیگلو یونش پوربیرامی هیر

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر سالیسیلیک‌اسید در رفع تنش فلزات سرب و کادمیم در گیاهچه‌های گیاه شوید بود. دو آزمایش مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. بذور با غلظت‌های صفر، 5/0، 1 و 2 میلی مولار سالیسیلیک‌اسید پیش تیمار شده، سپس در شرایط آلودگی با غلظت‌ه أکثر

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر سالیسیلیک‌اسید در رفع تنش فلزات سرب و کادمیم در گیاهچه‌های گیاه شوید بود. دو آزمایش مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. بذور با غلظت‌های صفر، 5/0، 1 و 2 میلی مولار سالیسیلیک‌اسید پیش تیمار شده، سپس در شرایط آلودگی با غلظت‌های صفر، 2، 4، 6 و 8 میلی‌گرم در لیتر فلز سرب و غلظت‌های صفر، 10، 20، 30 و 40 میلی‌گرم در لیتر فلز کادمیم کشت شدند. نتایج نشان داد بیشترین درصد جوانه‌زنی (5/75 درصد)، بیشترین مقدار سرعت جوانه‌زنی (1/44)، بیشترین وزن خشک گیاه (55 میلی‌گرم)، بیشترین میزان شاخص وزنی (5/3303)، بیشترین میزان پرولین (2/21میکروگرم برگرم وزن تازه) و فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و کاتالاز در نمونه-های پیش‌تیمار شده با بیشترین غلظت سالیسیلیک‌اسید (2 میلی مولار) حاصل شدند. همچنین با افزایش میزان تنش و پیش-تیمار با سالیسیلیک‌اسید، محتوی پرولین و فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و کاتالاز افزایش یافتند. نتایج این پژوهش نشان داد که پیش‌تیمار سالیسیلیک‌اسید ممکن است با بهبود سیستم آنتی‌اکسیدانی در گیاهان تحت تنش فلزات سنگین باعث افزایش تحمل گیاه نسبت به سمیت این فلزات شده است. به نظر می‌رسد پیش تیمار بذور قیل از کشت با موادی مانند سالیسیلیک-اسید می‌تواند در بهبود جوانه‌زنی و رشد اولیه گیاهچه موثر باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1013 - بهبود رفتار جوانه‌زنی و ویژگی‌های گیاهچه دو ژنوتیپ کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) تحت تأثیر اسید سالیسیلیک و تنش شوری
راضیه کرمی فاطمه ابراهیمی حمیدرضا بلوچی محمد جواد بابایی

کینوا گیاهی بسیار ارزشمند با خاصیت دارویی و غذایی بالا است. به منظور بررسی سطوح مختلف شوری و پرایمینگ بذر بر جوانه‌زنی بذور کینوا آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه یاسوج اجرا شد. تیمار‌های آزمایش شامل دو أکثر

کینوا گیاهی بسیار ارزشمند با خاصیت دارویی و غذایی بالا است. به منظور بررسی سطوح مختلف شوری و پرایمینگ بذر بر جوانه‌زنی بذور کینوا آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه یاسوج اجرا شد. تیمار‌های آزمایش شامل دو ژنوتیپ کینوا (Titicaca و Giza 1)، سه غلظت پرایمینگ بذور با اسید سالیسیلیک (صفر، 5/0 و 1 میلی‌مولار) و چهار سطح تنش شوری (صفر، 150، 300 و 450 میلی‌مولار NaCl) بود. صفات مورد ارزیابی در این آزمایش شامل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه‌زنی، یکنواختی جوانه‌زنی، مدت زمان برای 50 درصد جوانه‌زنی، طول گیاهچه، وزن گیاهچه، شاخص بنیه طولی و شاخص بنیه بذری گیاهچه بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش شوری، پرایمینگ اسید سالیسلیک، ژنوتیپ و کلیه اثرات دوگانه و سه‌گاته بین تیمارهای آزمایش روی تمام صفات آزمایش معنی‌داری بود (p <0.01). نتایج نشان داد که تا شوری 150 میلی‌مولار NaCl کاهش معنی‌داری در جوانه‌زنی هر دو ژنویپ کینوا مشاهده نشد، اما برای ژنوتیپ Giza 1 جوانه‌زنی بذور در تمام سطوح پرایمینگ اسید سالیسیلیک در شوری 450 میلی‌مولار NaCl به صفر رسید. پرایمینگ بذور با غلظت 5/0 میلی‌مولار اسید سالیسلیک در شوری 450 میلی‌مولار NaCl باعث 60 درصد جوانه‌زنی در ژنوتیپ Titicaca شد. به طور کلی نتایج نشان داد که پرایمینگ بذور با غلظت 5/0 میلی‌مولار اسید سالیسیلیک، در شوری‌های پایین بهتر از سطوح بالای شوری سرعت و درصد جوانه‌زنی هر دو ژنوتیپ کینوا را بهبود می‌بخشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1014 - تاثیر تسریع کننده‌ها و تنش شوری بر ویژگی‌های جوانه‌زنی چغندرقند (Beta vulgaris L.)
طیبه سنجری مزاج طاهره کریمی جلیله وندی

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمارهای مختلف بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهچه چغندرقند (رقم فرناندو) تحت تنش شوری، پژوهشی در سال 1395 به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد اجرا گردید أکثر

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمارهای مختلف بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهچه چغندرقند (رقم فرناندو) تحت تنش شوری، پژوهشی در سال 1395 به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد اجرا گردید. عوامل آزمایش شامل پیش تیمار سالسلیک اسید (3/0 و 6/0 میلی‌مولار)، هیدروپرایم (24 و 48 ساعت) و تنش شوری (0، 3-، 6- و 9- دسی ‌زیمنس بر متر) بود. نتایج تجزیه واریانس اثر تسریع کننده‌ها بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر چغندرقند نشان داد که اثر تسریع کننده‌ها بر صفات درصد جوانه‌-زنی کل، طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، محتوی رطوبت نسبی، ضریب جوانه‌زنی و شاخص وزنی بنیه بذر در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. هم‌چنین اثر تنش شوری و نیز اثر توام پیش تیمار و تنش شوری بر تمامی صفات مذکور در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیش‌ترین درصد جوانه‌زنی (9/12 درصد) مربوط به پیش تیمار هیدروپرایم 48 ساعت و تنش شوری 3- دسی ‌زیمنس بر متر و کم‌ترین درصد جوانه‌زنی (75/6 درصد) مربوط به پیش تیمار سالسیلیک اسید 3/0 میلی‌مولار و تنش شوری 9- دسی ‌زیمنس بر متر بود. بیش‌ترین و کم-ترین شاخص وزنی بنیه بذر به ترتیب مربوط به تیمار سالسیلیک اسید 6/0 میلی‌مولار و تنش شوری 9- دسی ‌زیمنس بر متر (1/9850) و شاهد و تنش شوری 9- دسی ‌زیمنس بر متر (730) بود. به طور کلی پیش تیمار سالسیلیک اسید 6/0 میلی‌مولار جهت افزایش بنیه بذر گیاه چغندرقند توصیه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1015 - ارزیابی اثر هیدروپرایمینگ و کود آگروتین بر صفات جوانه‌زنی، مورفولوژیکی و عملکرد دانه ارقام گندم
مهرداد کریمی راد افسانه جمشیدزاده

10.30495/jsr.2022.1959336.1233

به‌منظور اثر هیدروپرایمینگ و کود آلی آگروتین بر جوانه‌زنی بذر، شاخص‌های رشد و عملکرد دانه سه رقم گندم دیم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1395-96 در شهرستان دلفان از توابع استان لرستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کو أکثر

به‌منظور اثر هیدروپرایمینگ و کود آلی آگروتین بر جوانه‌زنی بذر، شاخص‌های رشد و عملکرد دانه سه رقم گندم دیم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1395-96 در شهرستان دلفان از توابع استان لرستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود آلی آگروتین در دو سطح (مصرف و عدم مصرف)، هیدرو پرایمینگ بذر در دو سطح (پرایم و عدم پرایم) و ارقام گندم دیم (باران، اوحدی و آذر2) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که صفات میانگین مدت زمان و ضریب سرعت جوانه‌زنی، تعداد پنجه در بوته، سرعت رشد محصول، وزن صد دانه، شاخص سطح برگ، شاخص کلروفیل و عملکرد دانه تحت تأثیر هر سه فاکتور آزمایش (آگروتین، هیدروپرایمینگ و رقم) و صفات درصد جوانه‌زنی و سرعت جوانه‌زنی تنها تحت تأثیر تیمارهای اصلی آگروتین و پرایمینگ قرار گرفتند. اثر متقابل بین کاربرد آگروتین و کاربرد پرایمینگ بر صفات سرعت جوانه‌زنی و تعداد پنجه در بوته معنی‌دار شد، به طوری که مصرف آگروتین موجب افزایش کارایی استفاده از پرایم بذور گندم شد. بیشترین عملکرد دانه با کاربرد آگروتین و پرایمینگ (2504 کیلوگرم در هکتار) و کم‌ترین آن (1755 کیلوگرم در هکتار) در شرایط عدم استفاده از آن‌ها به دست آمد. رقم اوحدی (با عملکرد 1944 کیلوگرم در هکتار) نسبت به دو رقم دیگر عملکرد دانه بیشتری داشت. به‌نظر می‌رسد کاربرد کود آلی آگروتین و هیدروپرایمینگ راهکاری مناسب برای قابلیت دسترسی بیشتر مواد مغذی و در نتیجه روند افزایشی در بهبود رشد گندم باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1016 - تاثیر پیش تیمار اسمزی بذور کرفس بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه تحت تنش شوری
شهناز فتحی اعظم سیدی

10.30495/jsr.2022.1939549.1219

: شوری یکی از اصلی‌ترین تنش‌های غیر‌زیستی است که رشد و تولید گیاهان را از طریق تغییر در تعادل یونی و اسمزی محدود می‌کند. این تحقیق به منظور بررسی تأثیر پیش‌تیمار اسمزی بذور کرفس بر شاخص‌های جوانه‌زنی کرفس تحت تنش شوری به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در أکثر

: شوری یکی از اصلی‌ترین تنش‌های غیر‌زیستی است که رشد و تولید گیاهان را از طریق تغییر در تعادل یونی و اسمزی محدود می‌کند. این تحقیق به منظور بررسی تأثیر پیش‌تیمار اسمزی بذور کرفس بر شاخص‌های جوانه‌زنی کرفس تحت تنش شوری به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور پیش‌تیمار اسمزی شامل، نیترات پتاسیم، کلریدپتاسیم‌، کلرید کلسیم و سولفات کلسیم یک درصد و شاهد (بدون پیش تیمار) و فاکتور شوری در چهار سطح شامل غلظت-های صفر، 50، 100 و 150 میلی‌مولار کلرید سدیم در نظر گرفته شد. در پایان آزمایش، برخی از شاخص‌های جوانه‌زنی مانند: سرعت و درصد جوانه‌زنی بذر، طول ریشه‌چه و ساقه‌‌چه، وزن خشک ریشه و ساقه‌‌چه، ضریب کوتوسکی، شاخص تحمل شوری، ضریب آلومتری و شاخص بنیه بذر اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد در شرایط بدون تنش، پیش تیمار اسمزی تأثیر مثبتی روی صفات درصد و سرعت جوانه زنی نداشت. با افزایش تنش شوری شاخص‌های جوانه‌زنی به طور معنی‌داری کاهش یافت به طوریکه هیچگونه جوانه‌زنی در تیمار 150 میلی‌مولار شوری مشاهده نشد. تاثیر مثبت پیش‌تیمارهای اسمزی روی شاخص‌های جوانه‌زنی بذر کاملا مشهود و معنی‌دار بود. در شرایط بدون تنش تیمار کلرید کلسیم شاخص مهم مقاومت به شوری را صد درصد و در تنش 50 میلی مولار صدو پنجاه درصد افزایش داد ولی در شوری 100 میلی‌مولار نیترات پتاسیم تاثیر بهتری نسبت به سایر تیمارها بر شاخص مقاومت به شوری داشت و آن پنجاه درصد را نسبت به شاهد افزایش داد. در بین تمام شاخص‌های جوانه‌زنی همبستگی معنی داری وجود داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1017 - ارزیابی مهمترین پارامترهای جوانه زنی بذر نخود (رقم آزاد) تحت تاثیر عصاره ورمی کمپوست و تنش خشکی
راهله احمدپور محمد وهاب نژاد

10.30495/jsr.2022.1934527.1215

به منظور ارزیابی برهم‌کنش عصاره ورمی‌کمپوست و تنش خشکی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه نخود، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه صنعتی خاتم‌الانبیاء بهبهان به اجراء درآمد. تیمارهای مطالعه عبارت بود از: عصاره ورمی‌کمپوست با سطوح صفر، 10، أکثر

به منظور ارزیابی برهم‌کنش عصاره ورمی‌کمپوست و تنش خشکی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه نخود، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه صنعتی خاتم‌الانبیاء بهبهان به اجراء درآمد. تیمارهای مطالعه عبارت بود از: عصاره ورمی‌کمپوست با سطوح صفر، 10، 15 و 20 درصد حجمی و تنش خشکی با تیمارهای 0، 3/0- ، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال. در شرایط بدون تنش خشکی و تنش 3/0- مگاپاسکال، کاربرد عصاره ورمی‌کمپوست در سطوح 10 و 15 درصد حجمی موجب افزایش معنی‌دار کلیه شاخص‌های مورد بررسی نظیر درصد، سرعت و قدرت جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، آندوسپرم مصرفی، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه، طول گیاهچه، وزن خشک ساقه‌چه و ریشه‌چه شد. نتایج در شرایط تنش 6/0- مگاپاسکال نشان داد که کاربرد سطوح 10، 15 و 20 درصد حجمی توانست اثر مثبت و معنی‌داری بر درصد، سرعت و قدرت جوانه‌زنی، طول گیاهچه و طول ساقه‌چه در مقایسه با تیمار شاهد داشته باشد. در این شرایط سطوح 10 و 15 درصد حجمی از عصاره موجب بهبود معنی‌دار وزن خشک ریشه‌چه، طول ریشه‌چه و شاخص بنیه بذر نسبت به تیمار شاهد شد. تحت تنش 9/0- مگاپاسکال، استفاده از عصاره ورمی‌کمپوست در تمامی سطوح موجب افزایش معنی‌دار درصد، سرعت و قدرت جوانه‌زنی در مقابیه با شاهد شد. به صورت کلی نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از عصاره ورمی‌کمپوست (به ویژه سطوح 10 و 15 درصد حجمی) توانست در شرایط 3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال، مهمترین شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه نخود در مقایسه با تیمار شاهد (بدون استفاده از عصاره ورمی‌کمپوست) افزایش دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1018 - اثر تنش ماندابی در مرحله گیاهچه‌ای بر صفات ریشه و صفات فیزیولوژیک ارقام گندم
نبی خلیلی اقدم سارا پیر دهقان علی راحمی ابراهیم پورعلمداری حسین صبوری

10.30495/jsr.2022.1941979.1223

اولین اثر منفی تنش غرقاب برای گیاه کمبود اکسیژن در خاک می‌باشد. کاهش اکسیژن قابل دسترس باعث کاهش توسعه ریشه و بخش‌های هوایی گیاه می‌شود. به منظور ارزیابی ارقام گندم استان گلستان تحت شرایط محدودیت اکسیژن آزمایشی درآذرماه سال زراعی 1395 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه گ أکثر

اولین اثر منفی تنش غرقاب برای گیاه کمبود اکسیژن در خاک می‌باشد. کاهش اکسیژن قابل دسترس باعث کاهش توسعه ریشه و بخش‌های هوایی گیاه می‌شود. به منظور ارزیابی ارقام گندم استان گلستان تحت شرایط محدودیت اکسیژن آزمایشی درآذرماه سال زراعی 1395 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس به‌صورت گلدانی و با هدف بررسی اثر مدت‌های غرقابی بر صفات ریشه‌ای و شاخص‌های فیزیولوژیک گیاهچه‌های ارقام گندم به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 سطح غرقاب (صفر، 10 و 20 روز) و 10 رقم گندم (آفتاب، آذر، کریم، کوهدشت، لاین 17، سرداری، قابوس، گنبد مروارید و زاگرس) در 4 تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که اثر طول دوره غرقاب، رقم و اثر متقابل رقم در غرقاب بر تمامی صفات مربوط به ریشه در سطح یک درصد و اثر تنش غرقابی بر کلروفیل a و کلروفیل کل در سطح احتمال پنج درصد و پرولین در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بودند و بر کاروتنوئید معنی‌دار نبود، هم‌چنین اثر رقم تنها بر صفت کلروفیل b در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود و بر باقی صفات اثر معنی‌داری را نشان نداد. برهم‌کنش رقم در غرقاب بر کلروفیل b و کاروتنوئید و پرولین در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بودند. هم‌چنین رقم کریم در صفات حجم ریشه، سطح ریشه و قطر ریشه به نسبت سایر ازقام برتر بود. بهتر است از ارقام آذر و لاین 17 در شرایط غرقابی در مراحل اولیه رشد و هم‌چنین از ارقام آفتاب در تنش ضعیف و زاگرس در تنش شدیدتر استفاده نگردد. ا تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1019 - اثر کاربرد نانو کود پتاسیم روی گیاه مادری بر مولفه‌های جوانه‌زنی بذر و رشد اولیه گیاهچه کینوا (Chenopodium quinoa Willd) تحت تنش آبی
محمد میرطیبی امین بستانی مرجان دیانت امیر ازادی

10.30495/jsr.2022.1942613.1224

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و پیش تیمار با نانو کود پتاسیم بر مولفه‌های جوانه‌زنی بذر کینوا (Chenopodium quinoa Willd) آزمایشی با دو فاکتور تنش خشکی در چهار سطح (شاهد آب مقطر و 3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال) با استفاده از پلی-اتیلن گلایکول و دو نوع بذر حاصل از آزمایش مزرع أکثر

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و پیش تیمار با نانو کود پتاسیم بر مولفه‌های جوانه‌زنی بذر کینوا (Chenopodium quinoa Willd) آزمایشی با دو فاکتور تنش خشکی در چهار سطح (شاهد آب مقطر و 3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال) با استفاده از پلی-اتیلن گلایکول و دو نوع بذر حاصل از آزمایش مزرعه‌ای (پیش تیمار شده) در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در پتری-دیش اجرا گردید. بدین منظور از دو تیمار آزمایش مزرعه‌ای (1- برای بذور کرت مزرعه‌ای نانو کود پتاسیم دریافت کرده و 2- بذور مزرعه‌ای بدون دریافت نانو کود پتاسیم) نمونه‌ای بذر جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش، از درصد جوانه‌زنی بطور معنی‌داری کاسته شد و از 0/91 درصد در تیمار شاهد به 1/77 درصد در شرایط تنش شدید رسید. با افزایش شدت تنش، از ارزش جوانه‌زنی نیز به‌طور معنی‌داری کاسته شد و از 1184در تیمار شاهد به 784 در شرایط تنش شدید رسید. شاخص طولی بنیه گیاهچه نیز از 1411 در تیمار شاهد به 1032 در شرایط تنش شدید رسید. شاخص طولی بنیه گیاهچه در بذر تیمار شده (1204) نسبت به بذر تیمار نشده (1175) برتری معنی‌دار داشت. تفاوت معنی‌داری بین متوسط جوانه‌زنی روزانه بذر تیمار شده (6/11 روز بر بذر) با بذر تیمار نشده (5/10 روز بر بذر) وجود داشت. به این ترتیب پیش تیمار بذر با نانوکود پتاسیم مولفه‌های جوانه‌زنی بذر کینوا و رشد اولیه گیاهچه آن را بهبود بخشید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1020 - اثر پیش تیمار زیستی بر خصوصیات جوانه‌زنی عدس (Lens culinaris Medik) در دماهای مختلف
راهله احمدپور پرتو نصیری سعید رضا حسین زاده نظام آرمند

10.30495/jsr.2022.1945811.1227

در این پژوهش برهم‌کنش عصاره جلبک دریایی آسکوفیوم نودوسوم و تغییرات دمایی بر پارامترهای جوانه‌زنی و رشدی گیاه عدس (رقم گچساران) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه خاتم الانبیاء بهبهان مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای مورد بررسی شامل: عصاره ج أکثر

در این پژوهش برهم‌کنش عصاره جلبک دریایی آسکوفیوم نودوسوم و تغییرات دمایی بر پارامترهای جوانه‌زنی و رشدی گیاه عدس (رقم گچساران) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه خاتم الانبیاء بهبهان مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای مورد بررسی شامل: عصاره جلبک دریایی در سطوح صفر، 5/1، 5/2، 5/3 و 5/4 درصد حجمی و دما در 3 سطح 20، 25 و 30 درجه سانتی‌گراد در نظر گرفته شد. تیمارهای دمایی مشابه با شرایط طبیعی فصل پاییز در استان خوزستان انتخاب شد. نتایج این مطالعه نشان داد که دماهای 20 و 30 درجه سانتی‌گراد در مقایسه با دمای 25 درجه سانتی‌گراد موجب کاهش معنی‌دار تمامی صفات مورد بررسی شد. عصاره جلبک دریایی در تیمار 5/2 درصد حجمی در کلیه تیمارهای دمایی (20، 25 و 30 درجه سانتی‌گراد) در مقایسه با شاهد موجب افزایش معنی‌دار قدرت جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، آندوسپرم مصرفی، طول ساقه‌چه و گیاهچه، وزن خشک ساقه‌چه و ریشه‌چه شد. سطوح بالای عصاره جلبکی (سطح 5/4 درصد حجمی) در مقایسه با سطح شاهد اثرات منفی معنی‌داری بر درصد و سرعت جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، طول گیاهچه، وزن خشک ساقه‌چه، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه داشت. با توجه به کشت پاییزه عدس و نوسانات دمایی در این فصل (محدوده دمایی 20 تا 30 درجه سانتی‌گراد) کاربرد عصاره جلبک دریایی آسکوفیلوم نودوسوم به عنوان یک کود زیستی قابل دسترس و ارزان قیمت جهت بهبود پارامترهای جوانه‌زنی و رشدی بذر عدس و نیز استقرار مناسب گیاهچه در محدوده دمایی فوق توصیه می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1021 - تأثیر عصاره سان همپ (Cortalaria juncea) فرموله شده با نانوذره کیتوزان بر جوانه زنی برخی از علف های هرز
فاطمه احمدنیا علی عبادی مسعود هاشمی اکبر قویدل محمدتقی آل ابراهیم

10.30495/jsr.2023.1988281.1257

سان‌همپ (Crotalaria juncea) یک گیاه پوششی دگرآسیب مورد استفاده به منظور کنترل فیزیکی علف‌های‌هرز است. به منظور بررسی تأثیر عصاره فرموله شده سان‌همپ با نانوذره کیتوزان بر جوانه‌زنی برخی از علف‌های‌هرز، آزمایشی در سال 1400 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق ارد أکثر

سان‌همپ (Crotalaria juncea) یک گیاه پوششی دگرآسیب مورد استفاده به منظور کنترل فیزیکی علف‌های‌هرز است. به منظور بررسی تأثیر عصاره فرموله شده سان‌همپ با نانوذره کیتوزان بر جوانه‌زنی برخی از علف‌های‌هرز، آزمایشی در سال 1400 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل گونه علف‌های‌هرز خردل وحشی (Sinapis arvensis L.) و تاج خروس (Amaranthus retroflexus) و غلظت‌های صفر (آب مقطر)، 150 و 200 گرم در لیتر بود. نتایج نشان داد که عصاره سان‌همپ فرموله شده با نانوذره کیتوزان درصد جوانه‌زنی و مؤلفه‌های وابسته به آن را در بذر علف‌های‌هرز تحت تأثیر قرار داد. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش غلظت (به‌ترتیب غلظت‌های 150 و 200 گرم در لیتر) درصد جوانه‌زنی بذرهای خردل وحشی (به‌ترتیب 20 و 44 درصد) و تاج خروس (به-ترتیب 6 و 12 درصد) در مقایسه با غلظت صفر کاهش یافت. نتایج نشان داد که جوانه‌زنی بذر خردل وحشی در مقایسه با بذر تاج خروس بیشتر تحت تأثیر قرار گرفت. تجزیه و تحلیل پیرسون تأثیر منفی و معنی‌دار جوانه‌زنی بر زمان تا 25، 50 و 75 درصد، میانگین زمان جوانه‌زنی و شاخص جوانه‌زنی را نشان داد. همچنین تأثیر مثبت و معنی‌دار جوانه‌زنی بر ضریب سرعت جوانه‌زنی بذر، حداکثر مقدار جوانه‌زنی و ارزش جوانه‌زنی را نشان داد. نتایج بر تأثیر عصاره سان‌همپ فرموله شده با کیتوزان در غلظت 200 گرم در لیتر بر کاهش جوانه‌زنی و مؤلفه‌های وابسته به آن را در بذر خردل وحشی تأیید نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1022 - اثر جیبرلیک اسید بر روند تغییرات مصرف مواد ذخیره‌ای و جوانه‌زنی بذر تریتیکاله تحت تنش شوری
ابوالفضل رشیدی رضا آباد سمانه مهرآفرید خداداد شعبانی امید انصاری

10.30495/jsr.2023.1991722.1261

استفاده از تیمارهای مختلف بذری امروزه به‌عنوان یکی از عوامل افزایش جوانه‌زنی و استقرار گیاهچه و بوته تحت شرایط نامساعد محیطی به‌خصوص شوری معرفی شده است. ازاینرو، در این پژوهش تاثیر پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید بر جوانه‌زنی و مصرف مواد ذخیره‌ای بذر تریتیکاله در شرایط تنش أکثر

استفاده از تیمارهای مختلف بذری امروزه به‌عنوان یکی از عوامل افزایش جوانه‌زنی و استقرار گیاهچه و بوته تحت شرایط نامساعد محیطی به‌خصوص شوری معرفی شده است. ازاینرو، در این پژوهش تاثیر پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید بر جوانه‌زنی و مصرف مواد ذخیره‌ای بذر تریتیکاله در شرایط تنش شوری بررسی شد. تیمارهای آزمایشی در این پژوهش 5 سطح تنش شوری (صفر، 40، 80، 120 و 160 میلی‌مولار) و 4 سطح پرایمینگ بذر (جیبرلیک اسید صفر، 25 و 50 پی‌پی‌ام و بذر شاهد بدون پرایم) با 3 تکرار بودند. نتایج نشان داد که بیشترین درصد جوانه‌زنی با میانگین 33/95 درصد، شاخص جوانه‌زنی با میانگین 65/41 بذر در روز، طول گیاهچه با میانگین 27/19 سانتی‌متر و درصد گیاهچه طبیعی با میانگین 33/95 درصد به‌ترتیب مربوط به تیمارهای پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید 50 پی‌پی‌ام بود. همچنین، بیشترین بنیه بذر با میانگین 73/1836 مربوط به تیمار پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید 50 پی‌پی‌ام بود. در تمام سطوح شوری اعمال شده بالاترین وزن مواد مصرف شده بذر از پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید 50 پی‌پی‌ام به‌دست آمد. بیشترین بازده استفاده از مواد ذخیره‌ای بذر از بذر‌های شاهد در پتانسیل 160 میلی‌مولار و بیشترین وزن خشک گیاهچه و درصد کاهش مواد ذخیره‌ای بذر در شرایط بدون تنش از پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید 25 و 50 پی‌پی‌ام به‌دست آمد. به‌طور کلی پرایمینگ بذر سبب بهبود مولفه‌های جوانه‌زنی تریتیکاله در شرایط تنش شوری می‌شود و تحمل گیاه به شوری را در مقابل تنش شوری در مرحله جوانه‌زنی افزایش می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1023 - ارزیابی شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه Drimia maritima L. تحت تنش شوری و دما
فاطمه برنا مختار حیدری

10.30495/jsr.2022.1962102.1236

جوانه زنی بذر یک مرحله مهم در سیکل زندگی گیاهان عالی است. جوانه زنی بذر تحت تاثیر تنش های محیطی مختلف مانند شوری، درجه حرارت بالا و خشکی قرار می گیرد. استفاده از بذر یکی از روش های تکثیر گیاه دارویی عنصل (Drimia maritima) است که در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. در أکثر

جوانه زنی بذر یک مرحله مهم در سیکل زندگی گیاهان عالی است. جوانه زنی بذر تحت تاثیر تنش های محیطی مختلف مانند شوری، درجه حرارت بالا و خشکی قرار می گیرد. استفاده از بذر یکی از روش های تکثیر گیاه دارویی عنصل (Drimia maritima) است که در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. در مورد اثر تنش های محیطی بر جوانه زنی بذر این گیاه اطلاعاتی وجود ندارد. در این پژوهش اثر تیمارهای دمایی(15، 20 و 25 درجه سلیسیوس) و سطوح مختلف شوری (0، 50، 100، 150، 200 و 250 میلی مولار) بر شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه های عنصل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تیمارهای دمایی و شوری اثر معنی داری بر شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه دارد. در هر سه درجه حرارت 15، 20 و 25 درجه سلسیوس، شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه تحت تاثیر تنش شوری کاهش یافت و در تیمارهای 200 و 250 میلی مولار کلرید سدیم کمترین جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه حاصل شد. در هرسه درجه حرارت، تنش شوری بر شاخص های رشد گیاهچه مانند طول بخش های مختلف گیاهچه و وزن تر و خشک گیاهچه و هم چنین قدرت رشد گیاهچه عنصل اثر بازدارنده داشت. نتایج آزمایش حاضر نشان داد گیاه عنصل در مرحله جوانه زنی حساس به شوری است و دمای 20 درجه سلیسیوس دمای مناسب برای جوانه زنی بذر عنصل می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1024 - ارزیابی اثرات پیش‌تیمارهای حشره کش در دماهای مختلف بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه بذرهای کرک‌دار و بدون کرک دو رقم پنبه در شرایط آزمایشگاه
احمد هراتی محمد رضا رمضانی مقدم صادق باغبان خلیل آباد مجید طاهریان

10.30495/jsr.2022.1967760.1238

به منظور ارزیابی اثرات پیش‌تیمارهای حشره کش در دماهای مختلف بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه بذرهای دو رقم پنبه در شرایط آزمایشگاه، آزمایش فاکتوریل در پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر موسسه جهاد دانشگاهی کاشمر در سال 98-1399 انجام شد. عام أکثر

به منظور ارزیابی اثرات پیش‌تیمارهای حشره کش در دماهای مختلف بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه بذرهای دو رقم پنبه در شرایط آزمایشگاه، آزمایش فاکتوریل در پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر موسسه جهاد دانشگاهی کاشمر در سال 98-1399 انجام شد. عامل اول شامل دو نوع بذر (کرک‌دار (شاهد) و بذر بدون کرک) و عامل دوم نوع رقم (رقم ورامین و خورشید)، عامل سوم دما در چهار سطح (18، 20، 22 و 24) و عامل چهارم اعمال حشره کش در سه سطح (شاهد، گائوچو و کروز) بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد بیش‌ترین طول گیاهچه (74/16سانتی‌متر) مربوط به تیمار رقم بدون کرک ورامین توام با گائوچو است. هم‌چنین کم‌ترین این صفت (44/12سانتی‌متر) مربوط به رقم بدون کرک خورشید بدون کاربرد حشره کش بود. هم‌چنین بیش‌ترین درصد جوانه‌زنی (81/95 درصد) مربوط به تیمار بدون کرک رقم خورشید و کاربرد گائوچو بود. هم‌چنین کم‌ترین این صفت (3/83 گرم) مربوط به رقم کرک‌دار خورشید و عدم مصرف حشره کش بود. به طور کلی برای تولید بذوری با درصد جوانه‌زنی بالا بذور بدون کرک رقم خورشید و مصرف گائوچو و برای شاخص طولی بنیه بالاتر بذر دلنیته شده رقم ورامین با مصرف گائوچو توصیه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1025 - بررسی رشد گیاهچه و شاخص های جوانه زنی ژنوتیپ های کینوا Chenopodium quinoa Willd)
نسیم امرایی حشمت امیدی

10.30495/jsr.2022.1967836.1239

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر کینوا Chenopodium quinoa Willd)) بر رشد گیاهچه و ویژگی‌های جوانه‌زنی دو ژنوتیپ‌ کینوا Giza1) و Titicaca) بر مقاومت بر شوری، این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه أکثر

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر کینوا Chenopodium quinoa Willd)) بر رشد گیاهچه و ویژگی‌های جوانه‌زنی دو ژنوتیپ‌ کینوا Giza1) و Titicaca) بر مقاومت بر شوری، این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1398 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل عامل اول ((شاهد (عدم پرایمینگ)، هیدروپرایمینگ، نیترات پتاسیم (02/0 درصد)، اسید سالیسیلیک (6/0 میلیمولار)، کلرید کلسیم (20 و 40 میلیمولار ) و عامل دوم شامل دو ژنوتیپ کینوا (Titicaca و Giza 1) بود. بهترین سطح پرایمینگ برای کلرید کلسیم 40 میلیمولار در هر دو ژنوتیپ مورد بررسی بود؛ نتایج نشان داد که اثر پرایمینگ بر درصد جوانهزنی در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. هم‌چنین اثر پرایمینگ، ژنوتیپ و بر هم‌کنش این دو بر صفات درصد گیاهچه نرمال، طول گیاهچه، ضریب آلومتریک و شاخص طولی بنیه بذر در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. بیش‌ترین درصد جوانهزنی در پیش‌ تیمار کلرید کلسیم 20 میلی‌مولار (100 درصد) و 4۰ میلی‌مولار (100 درصد) در هر دو ژنوتیپ Titicaca و Giza 1 بدست آمد. افزایش تنش شوری سبب افزایش صفات مذکور شد که میتواند دلیلی بر مقاومت گیاه کینوا نسبت به شوری باشد. به طور کلی کلرید کلسیم 40 میلیمولار جهت حصول بیش‌ترین درصد جوانهزنی در هر دو ژنوتیپ Titicaca و Giza 1 کینوا توصیه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1026 - ارزیابی اثر فلزات سنگین بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر گیاه کتان (Linum usitatissimum)
فرشته آزادبخت عبدالمجید سهیل‌نژاد زهرا مرادیان خدیجه احمدی رحیم بازمکانی طاهره کریمی سمیرا علیپور

به‌منظور بررسی تأثیر فلزات نیکل و سرب بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه کتان، آزمایشی به صورت طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل مصرف فلزات سنگین سرب ( شاهد، 250، 500 و 750 میکرومولار) و ف أکثر

به‌منظور بررسی تأثیر فلزات نیکل و سرب بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه کتان، آزمایشی به صورت طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل مصرف فلزات سنگین سرب ( شاهد، 250، 500 و 750 میکرومولار) و فلز نیکل (200، 400 و 600 میکرومولار) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر فلزات سنگین بر صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، ساقه چه و گیاهچه، وزن تر و خشک گیاهچه، شاخص طولی بنیه گیاهچه و محتوای نسبی آب در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. نتایج نشان داد که بیش ترین درصد جوانه زنی (66/98 درصد) و سرعت جوانه زنی (86/11 یک/ روز) در تیمار شاهد بدست آمد. هم چنین مصرف سرب شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه کتان را نسبت به شاهد کاهش داد. اما سرب دارای اثر بازدارندگی کم تری بر شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه کتان نسبت به همه غلظت های نیکل داشت. با افزایش غلظت فلز نیکل اثر کاهنده آن افزایش یافت به‌طوری‌که کم ترین شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه کتان در غلظت 600 میکرومولار فلز نیکل مشاهده شد. به طور کلی نتایج نشان داد که فلزات نیکل و سرب منجر به کاهش جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه کتان شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1027 - ارزیابی تحمل به تنش آبی ارقام و لاین‌های سورگوم بر اساس شاخص های جوانه‌زنی
افشین زمانی یحیی امام احسان شاکری

تنش آبی یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد اختلال در مراحل رشدی گیاه به‌ویژه مرحله جوانه‌زنی است. به منظور ارزیابی اثر تنش آبی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهچه سورگوم، آزمایشی در سال 1394 در آزمایشگاه غلات دانشکده‌ کشاورزی دانشگاه شیراز، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی أکثر

تنش آبی یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد اختلال در مراحل رشدی گیاه به‌ویژه مرحله جوانه‌زنی است. به منظور ارزیابی اثر تنش آبی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهچه سورگوم، آزمایشی در سال 1394 در آزمایشگاه غلات دانشکده‌ کشاورزی دانشگاه شیراز، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح تنش آبی (0، 08/1- بار و 32/4- بار) و 43 رقم و لاین سورگوم بودند. نتایج نشان داد اثر رقم، تنش آبی و اثر متقابل دو عامل بر کلیه شاخص‌های مورد بررسی معنی‌دار بود. همچنین نتایج بیانگر تنوع گسترده‌ ارقام و لاین‌ها از نظر بنیه بذر بود. ارزیابی تحمل به تنش نشان داد شاخص STIدارای همبستگی مثبت و معنی‌داری با شاخص بنیه بذر در شرایط عدم تنش و تنش شدید بود. بر اساس تجزیه به مؤلفه‌های اصلی سورگوم شیرین، قلمی هرات، اسپیدفید مغان، اسپیدفید و پگاه و لاین شماره 19 (KDFGS19) به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل شناخته شدند. از ویژگی‌های این ژنوتیپ‌ها داشتن بنیه برتر بود.به‌نظر می‌رسد روش تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و کاربرد شاخص‌های تحمل نیز بتواند در شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل در مرحله جوانه‌زنی مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1028 - اثر تسریع کننده‌ها بر خصوصیات جوانه‌زنی بذر سرخارگل تحت تنش شوری
آرزو پراور حشمت امیدی نسرین سادات عیسی نژاد

شوری یکی از اصلی ترین تنش های محیطی است که جوانه زنی و استقرار گیاهچه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این پژوهش به‌منظور تعیین اثر پیش تیمار با تسریع کنند ها بر بهبود جوانه زنی بذرهای سرخارگل در شرایط تنش شوری به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگا أکثر

شوری یکی از اصلی ترین تنش های محیطی است که جوانه زنی و استقرار گیاهچه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این پژوهش به‌منظور تعیین اثر پیش تیمار با تسریع کنند ها بر بهبود جوانه زنی بذرهای سرخارگل در شرایط تنش شوری به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد انجام شد. پیش تیمار بذر با جیبرلیک اسید 500 قسمت در میلیون به‌مدت 48 ساعت، نیترات پتاسیم 2/0 درصد به‌مدت 72 ساعت و پیش‌تیمار آبی به‌مدت 24 ساعت بر جوانه زنی و مصرف مواد ذخیره ای بذر سرخارگل در شرایط تنش شوری انجام شد. چهار سطح تنش شوری صفر، 3، 6 و 9 دسی‌زیمنس بر متر اعمال شد. اثر متقابل پیش تیمار و تنش شوری بر درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و شاخص بنیه بذر معنی دار بود. میزان شاخص جوانه زنی با افزایش تنش شوری کاهش یافت به‌طوری که در نه دسی زیمنس بر متر به صفر رسید. اما با پیش تیمار جیبرلیک اسید 500 قسمت در میلیون تحت شرایط تنش شوری سه دسی زیمنس بر متر همراه با افزایش جذب آب در گیاه از اثرات منفی تنش شوری کاسته، در نتیجه موجب بهبود درصد جوانه زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، و وزن خشک ریشه و ساقه و شاخص بنیه بذر میگردد به طور کلی اعمال پیش تیمار نیترات پتاسیم و جیبرلیک اسید جهت حصول بالاترین ویژگی های جوانه زنی و حداکثر عملکرد ماده خشک در شرایط شوری بذر سرخارگل توصیه می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1029 - ارزیابی اثر سطوح مختلف پرایمینگ بر خصوصیات جوانه‌زنی، بنیه بذر و برخی صفات فیزیولوژی گیاه دارویی شنبلیله تحت تنش شوری
زینب ولیپور دهنو مجید امینی دهقی خدیجه احمدی

به‌منظور بررسی پیش تیمار بر ویژگی های جوانه زنی، رشد و فیزیولوژیکی توده اصفهانی شنبلیله تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شام أکثر

به‌منظور بررسی پیش تیمار بر ویژگی های جوانه زنی، رشد و فیزیولوژیکی توده اصفهانی شنبلیله تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح پرایمینگ (شاهد (آب مقطر)، هیدروپرایمینگ آب مقطر به مدت 24 ساعت، هیدروپرایمینگ آب مقطر به مدت 48 ساعت، نیترات پتاسیم 3% و سالیسیلیک اسید 5%) و تنش شوری در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 میلی مولار) بود. نتایج تجزیه واریانس حاکی از تأثیر معنی‌دار ترکیب تیماری پرایمینگ و تنش شوری بر صفات جوانه زنی، شاخص های رشد، رنگیزه های فتوسنتزی و محتوای پرولین بود. نتایج مقایسه میانگین اثر برهمکنش نشان داد که درصد جوانه زنی در سطوح هیدروپرایمینگ با تنش 150 میلی مولار 100 درصد بود. با توجه به نتایج مقایسه میانگین هیدروپرایمینگ 24 ساعت در صفاتی مانند سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه، بنیه طولی گیاهچه، محتوای رنگیزه های فتوسنتزی و محتوای کارتنوئید نسبت به سطوح دیگر پرایمینگ دارای برتری نسبی بود. به نظر می رسد گیاه شنبلیله گیاهی مقاوم به تنش می باشد و کاربرد هیدروپرایمینگ نسبت به سطوح دیگر اثر بهبود بخشی بر صفات مورد بررسی داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1030 - تغییرات فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت، غلظت مالون‌دی‌آلدئید و شاخص‌های جوانه‌زنی سه هیبرید ذرت در برابر تنش شوری
مریم گودرزیان الهه قاسمی سیروس منصوری فر محسن سعیدی

شوری یکی از مهمترین تنش‌های محیطی در کشاورزی سراسر جهان است که رشد و متابولیسم گیاه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این آزمایش به‌منظور بررسی اثرات پتانسیل‌های اسمزی مختلف (صفر، 40، 80 و 120 میلی‌مولار NaCl) بر جوانه‌زنی، فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانت، غلظت مالون‌دی‌آلدئید و أکثر

شوری یکی از مهمترین تنش‌های محیطی در کشاورزی سراسر جهان است که رشد و متابولیسم گیاه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این آزمایش به‌منظور بررسی اثرات پتانسیل‌های اسمزی مختلف (صفر، 40، 80 و 120 میلی‌مولار NaCl) بر جوانه‌زنی، فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانت، غلظت مالون‌دی‌آلدئید و رشد گیاهچه سه هیبرید ذرت (704SC، 647SC و 260SC) انجام گردید. هدف از اجرای آزمایش مقایسه شاخص‌های جوانه‌زنی هیبریدهای ذرت در سطوح متفاوت تنش‌ شوری بود. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً&zwj; تصادفی و با چهار تکرار در محیط ژرمیناتور (1 25 درجه سانتی‌گراد) اجرا شد. تجزیه واریانش نشان داد که اثر سطوح پتانسیل اسمزی بر شاخص جوانه ‌زنی، درصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانت جنین و غلظت مالون‌دی‌آلدئید معنی‌دار بود. با کاهش پتانسیل اسمزی رشد اولیه گیاهچه و سرعت جوانه‌زنی کاهش یافت، البته تنش شوری درصد جوانه‌زنی را بیشتر از مولفه‌های دیگر کاهش داد. بین هیبریدهای 647SC و260SC از نظر نحوه‌ پاسخ‌دهی در برابر سطوح مختلف تنش شوری اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1031 - تأثیر پرایمینگ نیترات پتاسیم بر ویژگی‌های جوانه‌زنی گل سازویی (Scrophularia striata) تحت تنش شوری
حسین شریفی مقدم خدیجه احمدی

به منظور بررسی تأثیر تنش شوری و نیترات پتاسیم بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه گیاه دارویی گل سازویی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار در شهرستان دره شهر در سال 1394 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل نیترات پتاسیم در سه سطح (0، 3 و 5 درص أکثر

به منظور بررسی تأثیر تنش شوری و نیترات پتاسیم بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه گیاه دارویی گل سازویی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار در شهرستان دره شهر در سال 1394 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل نیترات پتاسیم در سه سطح (0، 3 و 5 درصد) و تنش شوری با غلظت های کلرید سدیم در چهار سطح (0 (آب مقطر)، 5/2، 5 و 5/7 دسی زیمنس بر متر) بود. با توجه به نتایج تجزیه واریانس، ترکیب تیماری نیترات پتاسیم و تنش شوری تأثیر معنی داری بر صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه گیاهچه نشان داد. همچنین نتایج مقایسه میانگین اثر برهمکنش پرایمینگ و تنش شوری نشان داد که بیش ترین درصد و سرعت جوانه زنی بذر گیاه در عدم تنش شوری و کاربرد نیترات پتاسیم سه درصد به ترتیب با میانگین های (33/73 درصد) و (44/6 بذر در روز) بدست آمد. کاربرد نیترات پتاسیم سه درصد نیز باعث افزایش شاخص بنیه گیاهچه شد، به طوری که در عدم تنش با میانگین 93/97 دارای بیش ترین میزان شاخص طولی بنیه گیاهچه را داشت. افزون بر این بیش ترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه نیز در عدم تنش با کاربرد نیترات پتاسیم سه درصد مشاهده شد. در کل می توان چنین استنباط کرد که کاربرد سطوح نیترات پتاسیم باعث بهبود صفات جوانه زنی و پارامترهای رشد گیاه گل سازویی در شرایط تنش شوری شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1032 - تاثیر کاربرد بنتونیت بر خصوصیات جوانه‌زنی بذور کاهو تحت شرایط تنش خشکی ناشی از پلی‌اتیلن گلایکول
اکرم ولی‌زاده قلعه‌بیگ سیدحسین نعمتی علی تهرانی‌فر حجت امامی

به‌منظور بررسی تأثیر خشکی و بنتونیت بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر کاهو آزمایش فاکتوریل بر پایه‌ی طرح کاملا تصادفی، با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 5 سطح خشکی حاصل از پلی اتیلن گلایکول (صفر، 5/0-، 1-، 5- و 10- بار) به عنوان فاکتور اول و 4 سط أکثر

به‌منظور بررسی تأثیر خشکی و بنتونیت بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر کاهو آزمایش فاکتوریل بر پایه‌ی طرح کاملا تصادفی، با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 5 سطح خشکی حاصل از پلی اتیلن گلایکول (صفر، 5/0-، 1-، 5- و 10- بار) به عنوان فاکتور اول و 4 سطح بنتونیت (صفر، 50، 100 و 150 میلی‌مولار) به‌عنوان فاکتور دوم انتخاب شدند. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی کلیه شاخص‌های جوانه‌زنی شامل درصد و سرعت جوانه‌زنی، شاخص جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، وزن تر و خشک گیاهچه، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه و انرژی جوانه‌زنی کاهش و میانگین زمان جوانه‌زنی افزایش یافت. درصد و سرعت جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، وزن تر و خشک گیاهچه، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه در سطح 100 میلی‌مولار بنتونیت دارای بیشترین مقدار بودند. بیشترین و کمترین میانگین زمان جوانه‌زنی به ترتیب در خشکی 10- ، بنتونیت صفر (45/4 روز) و خشکی صفر، بنتونیت 100 میلی‌مولار (32/1 روز) مشاهده شد. بیشترین طول ساقه‌چه و ریشه‌چه به ترتیب (20/62 و 85/66 میلی‌متر) در خشکی صفر و بنتونیت 100 میلی‌مولار به دست آمد. وزن تر گیاهچه از تیمار خشکی صفر و بنتونیت 100 میلی‌مولار به خشکی 10- بار و بنتونیت صفر کاهش 26/85 درصدی را نشان داد. در غلظت 150 میلی‌مولار بنتونیت، بین بنتونیت و بذر در جذب آّب رقابت ایجاد شده که بنتونیت بر بذر غلبه کرده و نتوانسته در بهبود صفات موثر باشد. براساس نتایج به‌دست آمده، غلظت 100 میلی‌مولار بنتونیت جهت بهبود جوانه‌زنی بذور کاهو پیشنهاد می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1033 - اثر شوری بر خصوصیات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه گیاهان دارویی هوفاریقون و قدومه شیرازی
شیوا اکبری شهرام رضوان‌بیدختی

به‌منظور بررسی خصوصیات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه دو گیاه دارویی قدومه و هوفاریقون تحت تنش شوری، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با فاکتور شوری (کلرید سدیم) در 6 سطح (0، 2، 4، 6، 8 و 10 دسی‌زیمنس بر متر) و چهار تکرار، در آزمایشگاه علوم زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان أکثر

به‌منظور بررسی خصوصیات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه دو گیاه دارویی قدومه و هوفاریقون تحت تنش شوری، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با فاکتور شوری (کلرید سدیم) در 6 سطح (0، 2، 4، 6، 8 و 10 دسی‌زیمنس بر متر) و چهار تکرار، در آزمایشگاه علوم زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان در سال 1391 انجام گرفت. تنش شوری اثر معنی‌داری بر کلیه صفات مورد مطالعه داشت. در هر دو گیاه، تحت تأثیر تنش شوری، درصد و سرعت جوانه‌زنی، وزن تر و خشک ریشه‌چه و ساقه‌چه، نسبت وزن خشک ریشه‌چه به ساقه‌چه، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، بنیه بذر، شاخص تحمل به شوری به‌طور معنی‌داری کاهش و میانگین زمان جوانه‌زنی افزایش یافت. اکثر پارامترهای اندازه‌گیری شده، در هوفاریقون در سطوح پایین‌تر شوری، بهطور معنی‌داری دچار کاهش شدند. اما در قدومه، برخی از صفات مانند طول ساقه‌چه و وزن تر و خشک ریشه‌چه و وزن تر و خشک ساقه‌چه در سطوح اولیه شوری تفاوت معنی‌داری نسبت به شاهد نشان ندادند ولی در شوری‌های شدیدتر دچار کاهش معنی‌داری گردیدند. شاخص تحمل به شوری در هوفاریقون در مقایسه با قدومه، در سطح شوری پایین‌تر در مقایسه با شاهد دچار کاهش معنی‌داری شد و می‌توان نتیجه گرفت، هوفاریقون نسبت به شوری حساس‌تر می‌باشد ولی قدومه تحمل نسبتا خوبی در برابر تنش شوری به خصوص سطوح پایین‌تر و ضعیف‌تر شوری دارا می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1034 - تأثیر پیش تیمار بذر با باکترهای محرک رشد بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه دارویی ریحان تحت تنش شوری
مهدی عقیقی شاهوردی بهنام ممیوند حجت عطایی سماق

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمار بر جوانه‌زنی بذر گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) در شرایط تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در‌ 3 تکرار در آزمایشگاه بذر دانشگاه شاهد در سال 1393 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل تنش شوری در پنج سطح، صفر أکثر

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمار بر جوانه‌زنی بذر گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) در شرایط تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در‌ 3 تکرار در آزمایشگاه بذر دانشگاه شاهد در سال 1393 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل تنش شوری در پنج سطح، صفر به عنوان شاهد، 5/2، 5، 5/7 و 10‌ دسی‌زیمنس بر متر و پیش تیمار با باکتری‌های محرک رشد در پنج سطح، عدم پیش تیمار به عنوان شاهد، ازتوباکتر (سویه Azeto-5)، سدوموناس فلوروسنس (سویه P-169)، سدوموناس پوتیدا (سویه P-168) و کود زیستی فسفر بارور 2 بود. اثر شوری و پیش تیمار با باکتری‌های محرک رشد بر صفات درصد و سرعت‌ جوانه‌زنی، متوسط جوانه‌زنی روزانه، شاخص طولی قدرت گیاهچه، طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و گیاهچه و نسبت طول ریشه‌چه به ساقه‌چه معنی‌دار بود. بیشترین درصد جوانه‌زنی (66/86 درصد) در شوری 5 دسی‌زیمنس و پیش تیمار با ازتوباکتر و بیشترین سرعت جوانه‌زنی (36/10 بذر در روز) در شوری 5/2 دسی زیمنس بر متر و پیش تیمار با فسفر بارور2 بدست آمد. پیش تیمار بذر با ازتو‌باکتر و فسفر بارور 2، در سطوح شوری 5/2، 5 و 5/7 دسی‌زیمنس بر متر باعث کاهش اثرات منفی شوری بر درصد و سرعت جوانه‌زنی بذر ریحان گردید. نسبت طول ریشه‌چه به ساقه‌چه در شوری 5/7 دسی‌زیمنس بر متر در پیش تیمار با فسفر بارور 2 بیشترین مقدار شد. درصد و سرعت جوانه‌زنی بذر با صفات طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و گیاهچه، شاخص طولی و وزنی قدرت گیاهچه همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1035 - ارزیابی تأثیر پرایمینگ بذر با استیل سالسیلیک اسید (ASA) بر خصوصیات جوانه‌زنی گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgaer L.) در سطوح مختلف شوری
مهدی عقیقی شاهوردی حشمت امیدی سعید راستی

پرایمینگ بذر به‌عنوان یک راهکار جهت افزایش استقرار گیاهچه به ویژه در شرایط نامطلوب مطرح است. به منظور بررسی عکس‌العمل بذرهای پرایم شده گیاه دارویی رازیانه نسبت به شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال أکثر

پرایمینگ بذر به‌عنوان یک راهکار جهت افزایش استقرار گیاهچه به ویژه در شرایط نامطلوب مطرح است. به منظور بررسی عکس‌العمل بذرهای پرایم شده گیاه دارویی رازیانه نسبت به شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1393 انجام گرفت. بذرها در این آزمایش در سه سطح صفر، 3/0 و 6/0 میلی‌مولار اسید سالسیلیک پرایم شدند و سپس با آب تهیه شده از چاه‌های مختلف، چهار سطح شوری صفر، 5/2، 5 و 5/7 دسی‌زیمنس بر متر آماده گردید و مورد آزمایش قرار گرفتند. با توجه به نتایج تجزیه واریانس، سالسیلیک اسید و تنش شوری و برهمکنش این دو عامل تأثیر معنی‌داری (P<0.01) بر درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه بذر نشان دادند. به طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که شوری می‌تواند بر شاخص‌های جوانه‌زنی رازیانه اثر بگذارند. به عبارت دیگر غلظت بالای شوری آب توانسته محیطی نامناسب را برای جوانه‌زنی بذور فراهم آورد به‌طوری‌که با افزایش شوری صفات جوانه‌زنی کاهش نشان دادند. کاهش درصد و سرعت جوانه‌زنی بذور در محیط شور اغلب می‌تواند ناشی از کاهش جذب آب و افزایش سمیت ویژه آنها در اطراف پوسته بذور به علت غلظت بالای نمک باشد. شوری با کاهش قابلیت دسترسی به آب یا تداخل با برخی موازنه مواد تنظیم کننده رشد از جوانه‌زنی بذرها جلوگیری می‌کند. اگرچه غلظت‌های بالای اکسین مانع جوانه‌زنی می‌شود، اما غلظت‌های پایین معمولاً محرک است. براساس نتایج حاصل از تحقیق حاضر، به نظر می‌رسد افزایش اکسین در نتیجه تأثیر سالسیلیک اسید در حدی است که افزایش جوانه‌زنی را در پی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1036 - تأثیر تنش خشکی بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذور 15 ژنوتیپ پایه مادری گندم نان (Triticum aestivum L.)
طیبه سنجری مزاج مجید امینی‌دهقی خدیجه احمدی هادی درزی رامندی

خشکی از عمده ترین خطرات برای تولید موفق محصولات زراعی است. به منظور ارزیابی خصوصیات جوانه زنی بذرهای پایه مادری 15 لاین بومی گندم نان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد در سال 1395 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررس أکثر

خشکی از عمده ترین خطرات برای تولید موفق محصولات زراعی است. به منظور ارزیابی خصوصیات جوانه زنی بذرهای پایه مادری 15 لاین بومی گندم نان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد در سال 1395 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل بذرهای تولید شده در دو سطح (بدون تنش یا آبیاری نرمال) و اعمال تنش خشکی آخر فصل (قطع آبیاری در مرحله سنبله دهی) بر گیاه مادری و 15 لاین بومی گندم نان (کشه فراهان، کوره ساوه 26، کوره ساوه 27، مال میر اهواز 66، مال میر اهواز 67، محت علیا اراک بروجرد، مشهد 7، مشهد 8، مشهد 14، مشهد 18، مشهد 22، مغان، مل آباد ساوه، ملاوی، نهاوند) بود. صفات مورد بررسی شامل درصد و سرعت جوانه زنی، میانگین مدت زمان جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، تعداد ریشه های فرعی، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه گیاهچه بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش خشکی، ژنوتیپ و اثر متقابل آن ها تأثیر معنی داری بر صفات مورد پژوهش داشت. بذرهای تولید شده ژنوتیپ مشهد14 در هر دو شرایط نوسان کم تری را نشان داد. این ژنوتیپ دارای بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی، تعداد ریشه های فرعی، وزن خشک گیاهچه و شاخص وزنی بنیه گیاهچه بود. ژنوتیپ مشهد14 در شرایط تنش خشکی دارای بیش ترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه بود و بیش ترین شاخص طولی بنیه گیاهچه در ژنوتیپ نهاوند مشاهده شد. با توجه به اینکه شاخص قدرت بذر در بیش تر بذور ژنوتیپ های تولید شده در شرایط تنش خشکی کاهش یافت، برای مناطق خشک و نیمه خشک نمی توان آن ها را توصیه کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1037 - بررسی تعدادی از ژنوتیپ‌های برنج در مقابل تنش سرمایی در مرحله جوانه‌زنی
پیمان شریفی

هجده ژنوتیپ برنج از نظر مقاومت به سرما در مرحله جوانه‌زنی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. ژنوتیپ‌های برنج به‌عنوان فاکتور اول و دماهای 13، 17، 21 و C°25 به‌عنوان فاکتور دوم بودند. بذور ژنوتیپ‌ها در چهار دمای فو أکثر

هجده ژنوتیپ برنج از نظر مقاومت به سرما در مرحله جوانه‌زنی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. ژنوتیپ‌های برنج به‌عنوان فاکتور اول و دماهای 13، 17، 21 و C°25 به‌عنوان فاکتور دوم بودند. بذور ژنوتیپ‌ها در چهار دمای فوق قرار داده شدند و نسبت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه در گیاهچه‌های حاصله اندازه‌گیری شد. تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ، درجه حرارت و اثر متقابل دو فاکتور بر صفات فوق معنی‌دار بود. مقادیر نسبت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه تحت تأثیر هر سه درجه حرارت پایین (13، 17 و 21 درجه سانتی‌گراد) نسبت به دمای 25 درجه سانتی‌گراد کاهش یافتند. با عنایت به تجزیه خوشه‌ای تنوع قابل ملاحظه‌ای بین ژنوتیپ‌ها در هر سه شرایط دمای پایین وجود داشت. ژنوتیپ‌های تایچونگ و صدری بیشترین نسبت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه و کمترین میزان کاهش این صفات را داشتند و در دماهای 13 و 17 درجه سانتی‌گراد در یک کلاستر و در دمای 21 درجه سانتی‌گراد در دو کلاستر نزدیک به هم قرار داشتند. بنابراین این ژنوتیپ‌ها می‌توانند به‌عنوان والد در تلاقی با ژنوتیپ‌های حساسی مانند دولار، IR36 و حسن‌سرایی به کار گرفته شوند تا از نتاج حاصل از تلاقی‌ آن‌ها برای برنامه‌های اصلاحی مانند ایجاد نسل‌های تفکیک در پروسه‌های انتخاب برای دست‌یابی به ژنوتیپ‌های متحمل به سرما استفاده شود. از آنجا که بیشترین میزان وراثت‌پذیری عمومی (82/0) مربوط به طول ساقه‌چه بود، با استفاده از آن می‌توان اقدام به انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به سرما در نسل‌های اولیه حاصل از تلاقی‌ها نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1038 - تأثیر پیش‌تیمار بذر با سالیسیلیک اسید بر ویژگی‌های گیاهچه و قابلیت جوانه‌زنی بذرهای پیر شده شنبلیله (Trigonellafoenum-graecum)
سینا سیاوش‌مقدم امیر رحیمی سیدعلی نورحسینی امید محمدی ویدا قاسمی

به‌‌منظور بررسی اثرپیش‌تیماربذرباسالیسیلیکاسیدبرخصوصیاتگیاهچهوقابلیتجوانه‌زنیبذرهایپیرشدهشنبلیله، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه زراعت و تکنولوژی بذر دانشگاه ارومیه در سال 1394 انجام گرفت. تیمارها شامل سطوح مختلف پیری أکثر

به‌‌منظور بررسی اثرپیش‌تیماربذرباسالیسیلیکاسیدبرخصوصیاتگیاهچهوقابلیتجوانه‌زنیبذرهایپیرشدهشنبلیله، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه زراعت و تکنولوژی بذر دانشگاه ارومیه در سال 1394 انجام گرفت. تیمارها شامل سطوح مختلف پیری تسریع شده (بدون پیری، 24 و 48 ساعت) در رطوبت نسبی 95 درصد و دمای 45 درجه سانتی‌گراد و پرایمینگ با هورمون سالیسیلیک اسید (شاهد، 1700 و 2800 میکرومولار) بودند. نتایج نشان داد تیمار 48 ساعت پیری در شرایط بدون پرایمینگ باعث کاهش معنی دار شاخص‌های درصدجوانه‌زنی، بنیهطولی گیاهچه، بنیهوزنیگیاهچه، سرعتجوانه‌زنی، ضریبسرعتجوانه‌زنی، متوسطجوانه‌زنیروزانه، ضریبیکنواختیجوانه‌زنی، انرژیجوانه‌زنی، حداکثرمیانگینجوانه‌زنیروزانه و ارزشجوانه‌زنی گردید. زمانی که بذرهای پیر شده در شرایط پرایمینگ سالیسیلیک اسید 2800 میکرومولار قرار قرار داده شد، این شاخص‌ها به طور معنی‌داری افزایش پیدا کرد، به طوری که درصد جوانه‌زنی از 41 درصد به 100 درصد رسید. در این مطالعه پرایمینگ با سالیسیلیک اسید 2800 میکرومولار درصدآببافتگیاهچه را در شرایط 48 ساعت پیری به 48/94 درصد رساند. پیری تسریع شده به مدت 48 ساعت به طور معنی‌داری باعث کاهش صفات طولی و وزنی گیاهچه گردید. بیشترین میانگین صفات طولگیاهچه، وزن خشک ساقه‌چه و گیاهچه در بذرهای تیمار شده با سالیسیلیک اسید 2800 میکرومولار مشاهده شد. به طورکلی توصیه می‌شود برای افزایش کیفیت بذر شنبلیله، بایستی بذر در شرایط مطلوب (دما و رطوبت مناسب) نگهداری گردد. پرایمینگ با سالیسیلیک اسید نیز می‌تواند کیفت بذر را بهبود بخشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1039 - اثر پرایمینگ با اسید سالیسیلیک بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه نخود تحت شرایط آللوپاتی گیاه تاتوره (Datura stramonium L.)
متین جامی معینی نویدرضا برهانی محمد آرمین

تاتوره یکی از مهم‌ترین علف‌‌های هرز مشکل‌آفرین مزارع گیاهان صنعتی و حبوبات محسوب می‌شود. فعالیت آللوپاتی تاتوره با آلکالوئیدهای سمی آزادشده از پوسته بذر یا گیاهچه‌های آن در ارتباط است. بررسی و شناسایی ترکیباتی که قادر به کاهش حساسیت محصولات زراعی نسبت به تنش باشند، از ا أکثر

تاتوره یکی از مهم‌ترین علف‌‌های هرز مشکل‌آفرین مزارع گیاهان صنعتی و حبوبات محسوب می‌شود. فعالیت آللوپاتی تاتوره با آلکالوئیدهای سمی آزادشده از پوسته بذر یا گیاهچه‌های آن در ارتباط است. بررسی و شناسایی ترکیباتی که قادر به کاهش حساسیت محصولات زراعی نسبت به تنش باشند، از اهمیت بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر پیش‌تیمار اسید سالیسیلیک بر خصوصیات جوانه‌زنی و رشد اولیه گیاهچه‌های نخود تحت شرایط آللوپاتی تاتوره، در آزمایشگاه تحقیقات گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجراء گردید. پس از پیش‌تیمار بذور نخود در محلول‌های اسید سالیسیلیک 25/0، 5/0 و 75/0 میلی‌مولار، جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌ها در غلظت‌های مختلف عصاره آللوپاتیک تاتوره (صفر، 25، 50 و 75 درصد) مورد ارزیابی قرار گرفت. درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، شاخص قدرت گیاهچه، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه نخود در سطوح مختلف آللوپاتی تاتوره به طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافت. پیش‌تیمار بذور با اسید سالیسیلیک تأثیری بر درصد جوانه‌زنی نداشت، اما در غلظت 5/0 و 75/0 میلی‌مولار باعث افزایش سرعت جوانه‌زنی، طول ساقه‌چه و شاخص قدرت گیاهچه در بالاترین غلظت عصاره آللوپاتیک تاتوره (75 درصد) گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1040 - تأثیر سالیسیلیک اسید بر پارامترهای جوانه‌زنی گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.) تحت تنش شوری
علی بابایی قاقلستانی محمد تقی آل ابراهیم رویا راثی زاده مهدی نوکانی

شوری یک عامل محیطی است که تمام مراحل رشد و نمو گیاه از جوانه زنی تا تولید میوه و دانه را کم و بیش تحت تأثیر قرار میدهد. جوانه زنی یکی از بحرانی ترین مراحل رشد گیاه در شرایط تنش شوری می باشد. به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر جوانه زنی و خصوصیات رشدی گیاهچه های گیاه د أکثر

شوری یک عامل محیطی است که تمام مراحل رشد و نمو گیاه از جوانه زنی تا تولید میوه و دانه را کم و بیش تحت تأثیر قرار میدهد. جوانه زنی یکی از بحرانی ترین مراحل رشد گیاه در شرایط تنش شوری می باشد. به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر جوانه زنی و خصوصیات رشدی گیاهچه های گیاه دارویی شنبلیله تحت تنش شوری، آزمایشی در آزمایشگاه زراعت و تکنولوژی بذر دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1396 انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل غلظت های (صفر، 5/0 و 1 میلی مولار) سالیسیلیکاسید و سطوح شوری شامل صفر (شاهد)، 50، 100 و 200 میلی مولار کلرید سدیم بود. نتایج نشان داد که با افزایش شوری درصد و سرعت جوانه زنی، طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه و بنیه وزنی شنبلیله کاهش یافت. کاهش درصد جوانه زنی (50 درصد)، سرعت جوانه زنی (35 درصد)، طول گیاهچه (40 درصد) و وزن خشک گیاهچه (45 درصد) در سطح شوری 200 میلی مولار نسبت به شاهد (بدون شوری) بدست آمد. کاربرد 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید توانست صفات مورد بررسی را نسبت به شاهد به طور معنی داری بهبود بخشید. نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از سالیسیلیک اسید می تواند در شرایط تنش گیاه دارویی شنبلیله را تا حدود زیادی متحمل کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1041 - اثر پیش تیمار بذر با آب و اشعه فرابنفش بر برخی از خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی گیاه نخود فرنگی (Pisum sativum L.)
بهنوش رسایی سعید جلالی هنرمند علی رسایی مجید عبدلی

به منظور بررسی اثر پیش تیمار بذر به صورت هیدروپرایمینگ و اشعه فرابنفش (UV) بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نخود فرنگی رقم دورین (cv. Dorian)، آزمایشی طی سال 1393 در آزمایشگاه هیدروپونیک پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در قالب طرح کاملاً تصادفی با أکثر

به منظور بررسی اثر پیش تیمار بذر به صورت هیدروپرایمینگ و اشعه فرابنفش (UV) بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نخود فرنگی رقم دورین (cv. Dorian)، آزمایشی طی سال 1393 در آزمایشگاه هیدروپونیک پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای اعمال شده بر روی بذر شامل: (1) بذر خشک (شاهد)، (2) هیدروپرایمینگ به مدت 14 ساعت، (3) هیدروپرایمینگ + UV-A، (4) هیدروپرایمینگ + UV-AB و (5) هیدروپرایمینگ + UV-C بودند. نحوه اجرای تیمارهای 3، 4 و 5 بدین صورت بود که بذرها پس از قرارگیری در آب به مدت 12 ساعت (هیدروپرایم)، به ترتیب تحت تابش پرتوهای فرابنفش UV-A، UV-AB و UV-C به مدت 2 ساعت قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمارهای پرایمینگ بر وزن تر، طول گیاه و میزان پراکسید هیدروژن در سطح یک درصد و بر شاخص سبزینگی و محتوای آب نسبی برگ در سطح پنج درصد معنی دار و بر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II غیرمعنی‌دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشانگر این مطلب بود که تیمارهای هیدروپرایمینگ و هیدروپرایمینگ + UV-A سبب بیشترین افزایش وزن تر، طول گیاه و شاخص سبزینگی برگ نخود فرنگی نسبت به شاهد (عدم پرایمینگ) شد. تیمار هیدروپرایمینگ + UV-AB سبب کاهش صفات فوق شد. به طور کلی می توان بیان کرد که پیش تیمار بذور با آب (هیدروپرایم) و هیدروپرایمینگ + اشعه UV-A تأثیر مثبتی بر خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی نخود فرنگی داشت ولی کاربرد توأم آن ها به خصوص اشعه UV-AB کارایی چندانی ندارد و برای این گیاه مفید نبود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1042 - تاثیر پس‌رسی و برخی خصوصیات گیاه مادری بر جوانه‌زنی و قدرت بذر ماریتیغال(Silybum marianum)
قاسم پرمون علی عبادی حوریه توکلی

به‌منظور مطالعه تأثیرات پس‌رسی و برخی ویژگی‌های جوانه‌زنی بذرها ماریتیغال، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1392 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل مدت زمان پس‌رسی در 5 سطح (شاهد، 30، 60، 90 و 120 روز پس‌رسی در دما أکثر

به‌منظور مطالعه تأثیرات پس‌رسی و برخی ویژگی‌های جوانه‌زنی بذرها ماریتیغال، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1392 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل مدت زمان پس‌رسی در 5 سطح (شاهد، 30، 60، 90 و 120 روز پس‌رسی در دمای 35 درجه سانتی‌گراد). اندازه گل‌آذین گیاه مادری در 2 سطح (بزرگ و کوچک) و رنگ بذر در 2 سطح (روشن و تیره) بود. صفات اندازه‌گیری شده شامل درصد جوانه‌زنی، متوسط زمان جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، شاخص وزنی و طولی قدرت بود. نتایج نشان داد پس‌رسی موجب افزایش جوانه‌زنی بذرها شده و همچنین بذرها روشن و بذرها بدست آمده از گل آذین بزرگ جوانه‌زنی بهتری دارند. در بین تیمارها 90 روز بیشترین جوانه‌زنی را نشان داد در حالی که بیشترین سرعت جوانه‌زنی و همچنین کمترین متوسط زمان جوانه‌زنی از 30 روز پس‌رسی مشاهده شد. بر خلاف جوانه‌زنی سرعت جوانه‌زنی در بذرها تیره بیشتر از بذرها روشن بود. افزایش مدت‌زمان پس‌رسی موجب افزایش شاخص‌های قدرت گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1043 - بررسی دگرآسیبی زعفران زراعی (Crocus sativus L.) روی شاخص‌های جوانه‌زنی بذور زیره ‌سبز، زنیان و رازیانه
فاطمه آگاه مژده خیاط مقدم رضا صدرآبادی حقیقی

در ارزیابی امکان کشت مخلوط سه گیاه دارویی زیره‌سبز (Cuminum cyminum)، رازیانه (Foeniculum vulgare)، زنیان (Carum capticum) در مزارع زعفران و به‌منظور ارزیابی اثرات دگرآسیبی زعفران بر روی جوانه‌زنی و سبز شدن این سه گیاه، پژوهشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد به اجرا در أکثر

در ارزیابی امکان کشت مخلوط سه گیاه دارویی زیره‌سبز (Cuminum cyminum)، رازیانه (Foeniculum vulgare)، زنیان (Carum capticum) در مزارع زعفران و به‌منظور ارزیابی اثرات دگرآسیبی زعفران بر روی جوانه‌زنی و سبز شدن این سه گیاه، پژوهشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد به اجرا در‌آمد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بود. فاکتور اول آزمایش شامل گونه‌های گیاهی در سه سطح (زیره‌سبز، زنیان و رازیانه) و فاکتور دوم عصاره‌ آبی پیاز زعفران در پنج سطح (0، 25، 50، 75 و 100 درصد) بود. صفات مورد بررسی، شاخص‌های جوانه‌زنی بذر شامل درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، شاخص قدرت گیاهچه، ضریب سرعت جوانه زنی، متوسط زمان لازم برای جوانه‌زنی و متوسط جوانه‌زنی روزانه بود. نتایج پژوهش نشان داد که بین گونه‌های گیاهی مورد بررسی و همچنین بین سطوح مختلف غلظت عصاره آبی پیاز زعفران، از نظر همه شاخص‌ها تفاوت معنی‌دار وجود دارد. اثر متقابل گونه گیاهی و غلظت عصاره آبی پیاز زعفران، از نظر همه صفات به استثنای طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه معنی‌دار بود. اثر متقابل گونه گیاهی و غلظت عصاره آبی پیاز زعفران نشان داد که در تیمار شاهد زنیان، همه شاخص‌های جوانه‌زنی به استثناء زمان لازم برای جوانه‌زنی، بیشترین مقدار را دارا بوده و با افزایش غلظت عصاره آبی پیاز زعفران مقدار این شاخص‌ها در هر سه گونه کاهش یافت و در تیمار 100 درصد عصاره آبی پیاز زعفران در زیره‌سبز به کمترین مقدار خود رسید. رازیانه در تیمار شاهد بیشترین زمان را برای جوانه‌زنی نیاز داشت. نتایج این تحقیق حاکی از وجود موادی در پیاز زعفران است که در مقادیر بالا اثر ممانعت‌کنندگی روی شاخص‌های مرتبط با جوانه‌زنی و بنیه بذر داشته و می تواند روی استقرار و رشد اولیه گیاهچه تاثیر بگذارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1044 - بررسی اثرات تنش اسمزی بر برخی از خصوصیات رشد گیاهچه‌ای در مرحله جوانه‌زنی برنج
صدیقه رمضانی شهرستانی پیمان شریفی علی اکبر عبادی

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله جوانه‌‌زنی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1395 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور در رشت انجام گرفت. عامل‌‌های مورد مطالعه شامل تنش خشکی ناشی از پلی‌اتیلن گلیکول 6000 (0، 5- و 15– بار) و أکثر

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله جوانه‌‌زنی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1395 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور در رشت انجام گرفت. عامل‌‌های مورد مطالعه شامل تنش خشکی ناشی از پلی‌اتیلن گلیکول 6000 (0، 5- و 15– بار) و سه رقم برنج هاشمی، طارم و خزر و 14 لاین موتانت حاصل از آنها بودند. صفات اندازه‌گیری ‌شده شامل طول و وزن خشک ریشه‌چه‌ و ساقه‌چه بود. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی، ژنوتیپ و اثر متقابل تنش در ژنوتیپ بر تمام صفات معنی‌دار بود. با افزایش تنش، میانگین کلیه صفات کاهش یافت. درصد کاهش طول ریشه‌چه (به‌ترتیب 45 و 25 درصد) و طول ساقه‌چه (به‌ترتیب 36 و 21 درصد) تحت هر دو شرایط تنش 5- و 15– بار، نسبت به سایر صفات بیشتر بود، که نشان‌ می‌دهد از آنها می‌توان به‌عنوان معیارهایی برای ارزیابی تحمل به خشکی استفاده کرد. در شرایط عدم تنش و تنش (5- و 15- بار)، ژنوتیپ 5 (TM6-B-7-1) با مقادیر 13/15، 00/14 و 38/12 سانتی‌متر دارای بیشترین طول ساقه‌چه بود. بیشترین میزان وزن خشک ریشه‌چه (به‌ترتیب برابر با 0119/0، 0107/0 و 0089/0 گرم) در شاهد و سطوح تنش‌ 5- و 15- بار مربوط به ژنوتیپ 12 (HM5-300-3-1) بود. از نظر شاخص تنش نیز ژنوتیپ‌های 5 و 6 (TM6-B-19-2) متحمل به خشکی بودند. در مجموع، لاین‌های موتانت 5 و 12 (HM5-300-3-1) متحمل به خشکی و ارقام خزر، هاشمی و طارم حساس به آن بودند. بنابراین لاین‌های‌ موتانت 5 و 12، ژنوتیپ‌هایی مناسب برای معرفی به‌عنوان رقم متحمل و یا برای استفاده در تحقیقات تحمل به خشکی بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1045 - کاربرد سلنیوم در کاهش خسارات ناشی از تنش همزمان کادمیوم، نیکل و سرب بر جوانه‌زنی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاهچه خیار (Cucumis sativus L.)
لیلا شکاری حسین آروئی امین میرشکاری حسین نعمتی

سلنیوم عنصری سودمند با خواص آنتی اکسیدانی و آنتی ویروسی که باعث تقویت سیستم دفاعی و افزایش سازگاری گیاهان در شرایط تنش های محیطی می شود. در این پژوهش تأثیر کاربرد سلنیوم در شرایط تنش ناشی از حضور همزمان سه عنصر سنگین کادمیوم، نیکل و سرب در محیط کشت گیاه خیار (Cucumis s أکثر

سلنیوم عنصری سودمند با خواص آنتی اکسیدانی و آنتی ویروسی که باعث تقویت سیستم دفاعی و افزایش سازگاری گیاهان در شرایط تنش های محیطی می شود. در این پژوهش تأثیر کاربرد سلنیوم در شرایط تنش ناشی از حضور همزمان سه عنصر سنگین کادمیوم، نیکل و سرب در محیط کشت گیاه خیار (Cucumis sativus L. cv Super Dominus) مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور پژوهشی در دو مرحله آزمایش جوانه زنی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام پذیرفت. آزمایش اول با هدف تعیین سطح بهینه تأثیر سلنیوم و سطوح آستانه سمیت فلزات سنگین در گیاهچه خیار با سطوح تیمار سلنیوم (صفر، 4، 6، 8، 10 میلی گرم بر لیتر از منبع سلنات سدیم) کادمیوم (صفر، 10، 15، 20، 25 میکرومولار از منبع کلرید کادمیوم) نیکل (صفر، 50، 100، 150، 200 میکرومولار از منبع کلرید نیکل) و سرب (صفر، 20، 40، 60، 100 میکرومولار از منبع کلرید سرب) صورت پذیرفت. تیمارها در آزمایش دوم شامل سلنیوم (صفر و 8 میلی گرم بر لیتر)، کادمیوم (صفر و 25 میکرومولار)، نیکل ( صفر و 200 میکرومولار) و سرب (صفر و 100 میکرومولار) بودند. نتایج نشان داد که حضور عناصر سنگین در محیط کشت باعث کاهش معنی دار شاخص های جوانه زنی بذر خیار گردید و با افزایش تعداد عناصر سنگین در محیط کشت، کاهش در این شاخص ها مشهودتر بود ولی کاربرد سلنیوم باعث بهبود در سرعت و در صد جوانه زنی، افزایش طول ساقه چه و ریشه چه و وزن تر و خشک گیاهچه در تمامی تیمار های آزمایشی شد. حضور عناصر سنگین (به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر) باعث کاهش معنی دار پایداری غشاء سلولی (EL) و افزایش میزان شاخص مالون‌دی آلدئید (MDA) گردید و سلنیوم در کاهش آسیب های غشاء سلولی در شرایط تنش تأثیر قابل توجهی داشت. همچنین تیمار با سلنیوم در شرایط سمیت فلزات سنگین باعث بهبود چشمگیر فعالیت آنتی اکسیدانی و افزایش میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز (CAT)، گایاکول پراکسیداز (GPX) و آسکوربات پراکسیداز (APX) در برگ گردید ولی بیشترین تاثیر این عنصر در تیمار عناصر سنگین به تنهایی و بدون ترکیب با یکدیگر مشاهده شد. در کل نتایج نشان داد که سلنیوم از طریق بهبود شاخص های جوانه زنی و فعالیت آنتی اکسیدانی باعث کاهش خسارات ناشی حضور همزمان عناصر سنگین (Cd، Ni، Pb به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر) در گیاهچه خیار می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1046 - اثر سرمادهی مرطوب بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه تودههای اسفناج بومی ایران
مختار حیدری محمدرضا زارع بوانی سید عبدالله افتخاری

به‌منظور مطالعه اثر سرمادهی مرطوب بر شاخص های جوانه زنی هفت توده اسفناج، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه گروه علوم باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1395 انجام شد. تیمارها در این مطال أکثر

به‌منظور مطالعه اثر سرمادهی مرطوب بر شاخص های جوانه زنی هفت توده اسفناج، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه گروه علوم باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1395 انجام شد. تیمارها در این مطالعه شامل چهار سطح سرمادهی مرطوب (0، 3، 6 و 9 روز) و توده های اسفناج (کوهبان، شیروان، قوچان، قم، ورامین-2، ورامین-3 و کرج) بودند. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری در شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه وجود داشت. بهترین زمان سرمادهی در توده های قم، شیروان و ارومیه در 9 روز سرمادهی وجود داشت. بیشترین سرعت جوانه زنی در بذور، کرج، ورامین-3، ورامین-2، شیروان، قوچان و قم پس از 9 روز سرمادهی و در بذور کوهبان پس از شش روز سرمادهی وجود داشت. سرمادهی بذور اسفناج موجب تغییرات معنی دار در جوانه‌زنی بذر گردید و مشخص گردید دوره سرمادهی کوتاه (تا 9 روز) در بهبود جوانه‌زنی بذر اسفناج مؤثر می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1047 - تأثیر کاربرد اسید سالیسلیک بر جوانه‌زنی گندم بهاره (Triticum aestivum L.) تحت تنش خشکی
اصغر گنجه علی عبادی سدابه جهانبخش قاسم پرمون

به‌منظور ارزیابی پرایمینگ با اسید سالیسلیک بر جوانه زنی گندم بهاره تحت تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در دانشگاه محقق اردبیلی انجام گردید. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی (صفر، 3-، 6- و 9- بار) و پیش تیمار در با اسید أکثر

به‌منظور ارزیابی پرایمینگ با اسید سالیسلیک بر جوانه زنی گندم بهاره تحت تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در دانشگاه محقق اردبیلی انجام گردید. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی (صفر، 3-، 6- و 9- بار) و پیش تیمار در با اسید سالیسلیک (صفر، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلی‌مولار) بود. بر اساس نتایج مشخص گردید که اثرات متقابل تنش خشکی و اسید سالیسلیک بر صفات وزن خشک ریشه چه، سرعت جوانه زنی و متوسط زمان لازم برای 50 درصد جوانه زنی تأثیر معنی داری داشتند و بقیه صفات مورد آزمایش تحت تأثیر اثرات اصلی تنش و محلول پرایمینگ در سطح احتمال یک درصد قرار گرفتند. تنش خشکی موجب کاهش درصد جوانه زنی و یکنواختی جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ساقه چه و شاخص های وزنی قدرت بذر شد به‌طوری که تغییرات آن ها با افزایش شدت تنش به‌صورت خطی تغییر یافت. با توجه به معادلات رگرسیونی مشاهده شد به ازای افزایش یک بار در تنش خشکی درصد جوانه‌زنی 64/0 درصد و یکنواختی جوانه زنی 097/0 واحد کاهش یافت. همچنین مقایسه میانگین سرعت، متوسط زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی و وزن خشک ریشه‌چه نیز نشان داد، کاربرد اسید سالیسلیک موجب کاهش تأثیرات منفی تنش خشکی بر این صفات شد. کاربرد اسید سالیسلیک 2 میلی مولار بالاترین سرعت جوانه زنی و کمترین متوسط زمان لازم برای رسیدن به 50 درصد جوانه زنی را به خود اختصاص داد. به طور کلی بیشترین شاخص های جوانه زنی بذر گندم در غلظت 2 میلی مولار اسید سالیسلیک به‌دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1048 - بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی بذور پرایم شده چاودار کوهی (Secale montanum) تحت شرایط کاهش تدریجی رطوبت و پیری تسریع شده
امید انصاری فرزاد شریف زاده

پرایمینگ بذور سبب بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی می‌شود. یکی از مشکلات عمدۀ پرایم بذور، کاهش سریع‌تر قدرت این بذرها نسبت به بذور خشک است. به همین منظور برای بررسی اثر کاهش تدریجی رطوبت بر جوانه‌زنی و برخی شاخص‌های مرتبط با ویگور بذور پرایم شده چاودار کوهی (Secale montanum) تح أکثر

پرایمینگ بذور سبب بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی می‌شود. یکی از مشکلات عمدۀ پرایم بذور، کاهش سریع‌تر قدرت این بذرها نسبت به بذور خشک است. به همین منظور برای بررسی اثر کاهش تدریجی رطوبت بر جوانه‌زنی و برخی شاخص‌های مرتبط با ویگور بذور پرایم شده چاودار کوهی (Secale montanum) تحت شرایط پیری تسریع شده آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی شامل دوره پیری (صفر، 1، 2 و 3 روز)، تیمار پرایمینگ (سالیسیلیک، جیبرلین و آسکوربیک) و کاهش رطوبت (کاهش تدریجی رطوبت و خشک کردن معمولی بذور بعد از پرایمینگ) بود. نتایج نشان داد که اثرات سه گانه دوره پیری، تیمار پرایمینگ و کاهش رطوبت برای همه صفات به جز درصد گیاهچه‌های نرمال در سطح یک درصد معنی‌دار بود اما برای درصد گیاهچه نرمال در سطح 5 درصد معنی‌دار بود. با افزایش دوره پیری صفات اندازه‌گیری شده به طور معنی‌داری کاهش یافتند و تیمار کاهش تدریجی رطوبت به بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی در طی پیری کمک کرد. بالاترین درصد جوانه‌زنی مربوط به بذور پرایم شده با سالیسیلیک و جیبرلین بدون تیمار پیری بود (96 درصد). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1049 - بررسی اثر اسموپرایمینگ بر صفات جوانه‌زنی بذر برنج رقم ندا
رضا رضایی سوخت‌آبندانی مهدی رمضانی

به منظور بررسی اثرات فیزیولوژیک ناشی از اسموپرایمینگ بر جوانه‌زنی بذر برنج (Oryza Sativa L.) رقم ندا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد قائم‌شهر در سال 1390 اجراء گردید. تیمارهای آزمایش ش أکثر

به منظور بررسی اثرات فیزیولوژیک ناشی از اسموپرایمینگ بر جوانه‌زنی بذر برنج (Oryza Sativa L.) رقم ندا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد قائم‌شهر در سال 1390 اجراء گردید. تیمارهای آزمایش شامل پلی‌ اتیلن گلایکول (6000 PEG) با غلظت‌های 5 و 10 درصد، نیترات پتاسیم (KNO3) با غلظت‌های 1 و 2 درصد و کلرید پتاسیم (KCl) با غلظت‌های 2 و 4 درصد و زمان‌های 4، 8 و 12 ساعت بود. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که حداکثر سرعت جوانه‌زنی تحت تیمارهای زمان و پرایمینگ به ترتیب با پیش تیمار کلرید پتاسیم با غلظت‌های 2 و 4 درصد و مدت زمان 12 ساعت بدست آمد. بیشترین و کمترین درصد جوانه‌زنی طی مدت زمان‌های 4 و 8 ساعت نتیجه شد. بیشترین شاخص طولی ویگور در مدت زمان 8 ساعت برابر (7/818) حاصل شد، در حالی که حداقل شاخص وزنی ویگور تحت تیمارهای زمان و پرایمینگ به ترتیب با پیش تیمار کلرید پتاسیم با غلظت‌های 4 درصد و مدت زمان 12 ساعت حاصل گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1050 - تأثیر تنش شوری بر قابلیت جوانه‌زنی و خصوصیات رشدی گیاهچه دو گونه گیاه علوفه‌ای
مجید عبدلی عزت‌اله اسفندیاری فریبا عزتی

شوری خاک و آب، رشد و عملکرد محصولات کشاورزی را کاهش می‌دهد و با توجه به روند افزایشی اراضی شور و کاهش اراضی زراعی مطلوب، استفاده از گونه‌های گیاهی مقاوم به شوری اهمیت زیادی دارد. به منظور بررسی تأثیر تنش شوری بر ویژگی‌های جوانه‌زنی دو گونه گیاه علوفه‌ای خلر و گاودانه ای أکثر

شوری خاک و آب، رشد و عملکرد محصولات کشاورزی را کاهش می‌دهد و با توجه به روند افزایشی اراضی شور و کاهش اراضی زراعی مطلوب، استفاده از گونه‌های گیاهی مقاوم به شوری اهمیت زیادی دارد. به منظور بررسی تأثیر تنش شوری بر ویژگی‌های جوانه‌زنی دو گونه گیاه علوفه‌ای خلر و گاودانه این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار طی سال 1392 در دانشگاه مراغه انجام شد. فاکتور اول تیمار تنش شوری (کلرید سدیم) شامل سطوح صفر (شاهد)، 50، 100 و 150 میلی‌مولار و فاکتور دوم شامل دو گونه گیاه علوفه‌ای خلر و گاودانه بود. نتایج حاصل حاکی از کاهش طول ساقه‌چه، طول ریشه‌چه، طول گیاهچه، وزن تر و خشک گیاهچه، سرعت جوانه‌زنی و شاخص بنیه بذر گیاهان با افزایش غلظت‌های شوری بود، به طوری که صفات فوق در تنش شوری با 150 میلی‌مولار به‌ترتیب 8/82، 5/92، 6/88، 8/84، 3/71، 70 و 8/89 درصد کاهش یافتند. در گیاهان مورد مطالعه روند کاهش متفاوت بود به طوری که صفات فوق، در گیاه گاودانه تحت تنش شوری با شدت کمتری کاهش یافت و به‌طورکلی نتایج نشان داد که در مرحله گیاهچه‌ای، گاودانه نسبت به خلر تحمل بالاتری به تنش شوری داد. با توجه به نتایج این آزمایش، گیاه گاودانه جهت کشت در مناطقی که با تنش شوری مواجه هستند مناسب‌تر از خلر می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1051 - تأثیر نانوذرات نقره بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر گونه (Taverniera cuneifolia) تحت تنش شوری
مهدی خیریان پور قاسم دیانتی تیلکی فاطمه الوانی

به منظور بررسى اثر ذرات نانو نقره بر میزان تحمل به شورى گیاه Taverniera cuneifolia با بررسى ویژگی‌های رشد اولیه، طى تابستان سال 1393 آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفى در محیط آزمایشگاه (ژرمیناتور) به‌ اجرا درآمد. تیمار هاى نانو ذرات نقره با چهار سطح شامل صفر (شا أکثر

به منظور بررسى اثر ذرات نانو نقره بر میزان تحمل به شورى گیاه Taverniera cuneifolia با بررسى ویژگی‌های رشد اولیه، طى تابستان سال 1393 آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفى در محیط آزمایشگاه (ژرمیناتور) به‌ اجرا درآمد. تیمار هاى نانو ذرات نقره با چهار سطح شامل صفر (شاهد)،30 ،80 و 120 میلی گرم در لیتر و تیمار هاى شورى شامل صفر، 50، 100 و 200 مولار نمک NaClدر نظر گرفته شدند. بذور جوانه زده روزانه به مدت 30 روز شمارش گردید. سپس طول ریشه چه، طول ساقه چه، طول گیاهچه، شاخص بنیه، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، وزن ترریشه چه، وزن خشک ریشه چه، وزن تر ساقه چه، وزن خشک ساقه چه گیاه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اثرات سطوح مختلف نانو پرایمینگ سبب ایجاد تفاوت معنی‌دار معنی دار در همه ویژگی‌های مورد بررسی در سطح یک درصد و وزن تر ساقه چه و ریشه چه در سطح پنج درصد شد. همچنین تیمار کلرید سدیم (شوری) نیز سبب ایجاد تفاوت معنی‌دار معنی دار برای همه صفات مورد بررسی به جزء سرعت جوانه زنی و میانگین مدت زمان جوانه زنی در سطح احتمال یک درصد شد. اثر متقابل تیمار نانو پرایمینگ و کلرید سدیم نیز سبب ایجاد اختلاف معنی دار بر درصد جوانه زنی، شاخص بنیه، طول ساقه چه و ریشه چه و وزن خشک ریشه چه در سطح یک درصد شد. نتیجه کلی آن است که غلظت های 30 و 80 میلی گرم در لیتر نانو نقره بر اکثر صفات جوانه زنی بذرTaverniera cuneifolia در سطوح مختلف شوری اثر مثبت داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1052 - اثر نانو ذرات کیتوزان و اکسید آهن بر جوانه‌زنی و شاخص‌های رشد اولیه گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در شرایط تنش شوری
علی منصوری احمد احمدی حشمت امیدی

شوری یکی از محدودیت های محیطی است که 20 درصد از مزارع آبی جهان را تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور بررسی اثر پرایمینگ با نانوذرات کیتوزان و نانواکسید آهن، بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه گلرنگ در شرایط تنش شوری، دو آزمایش مجزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصا أکثر

شوری یکی از محدودیت های محیطی است که 20 درصد از مزارع آبی جهان را تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور بررسی اثر پرایمینگ با نانوذرات کیتوزان و نانواکسید آهن، بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه گلرنگ در شرایط تنش شوری، دو آزمایش مجزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه فرآوری بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد تهران در سال 1396 اجرا شد. در آزمایش اول اثر سطوح کیتوزان (صفر، هیدروپرایم، 2/0 و 4/0 درصد وزنی-حجمی) در شرایط تنش شوری (سطوح صفر، 5/2، 5 و 5/7 دسی زیمنس بر متر) بر درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه زنی، میانگین مدت جوانه زنی، طول گیاهچه، طول ریشه چه، وزن تر گیاهچه و شاخص طولی بنیه بذر در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود ولی بر وزن خشک گیاهچه اثر معنی‌داری نداشت. بهترین سطح کیتوزان برای بدست آمدن بهترین شرایط سطح 2/0 درصد بود. در آزمایش دوم اثر سطوح نانو اکسید آهن (صفر، هیدروپرایم، 200 و 400 میلی گرم بر لیتر) در شرایط تنش شوری (سطوح ذکر شده) بر تمامی صفات ذکر شده به جز طول گیاهچه، در سطح 1درصد معنی‌دار بود. طبق نتایج بدست آمده بهترین سطح نانو اکسید آهن سطح 200 میلی گرم بود. تنش شوری نیز بر تمامی صفات به جز وزن خشک گیاهچه در سطح 1درصد اثر منفی و معنی دار داشت. سطوح 4/0 درصد کیتوزان و400 میلی گرم نانو اکسید آهن نسبت به سطوح 2/0 درصد و 200 میلی گرم اثر ضعیف تری نشان دادند که احتمالاً به خاطر اثر سمیت این غلظت ها می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1053 - ارزیابی اثر سالیسیلیک اسید و اکسین بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه مرزه (Satureja hortensis L.) تحت تنش خشکی و شوری
طیبه سنجری مزاج خدیجه احمدی حشمت امیدی

این پژوهش به‌منظور بررسی اثر پیش تیمار بذر با سالیسیلیک اسید و اکسین در شرایط تنش خشکی و شوری بر جوانه‌زنی و خصوصیات رشد گیاه مرزه، در سال 1394 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد به صورت دو آزمایش مجزا با پیش تیمارهای سالیسیلیک اسید تحت تنش شوری و اکسین تحت تنش خشکی أکثر

این پژوهش به‌منظور بررسی اثر پیش تیمار بذر با سالیسیلیک اسید و اکسین در شرایط تنش خشکی و شوری بر جوانه‌زنی و خصوصیات رشد گیاه مرزه، در سال 1394 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد به صورت دو آزمایش مجزا با پیش تیمارهای سالیسیلیک اسید تحت تنش شوری و اکسین تحت تنش خشکی انجام شد. هر دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایش اول شامل سه سطح اسید سالیسیلیک (0، 3/0 و 6/0 میلی‌مولار) و شوری در چهار سطح (0، 3، 6 و 9 دسی زیمنس بر متر) و تیمارهای آزمایش دوم نیز شامل اکسین (ایندول استیک اسید) در سه سطح (0، 2/0 و 5/0 میلی‌گرم بر لیتر) و چهار سطح خشکی شامل (0، 3-، 6- و 9- بار) بود. نتایج آزمایش اول نشان داد که اثرمتقابل سالیسیلیک اسید و شوری بر صفات درصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و نسبت آن‌ها، طول و وزن خشک گیاهچه معنی‌دار بود. با توجه به نتایج آزمایش دوم اثرمتقابل فاکتورها بر صفات مورد مطالعه به جز ضریب سرعت جوانه‌زنی تأثیر معنی‌داری داشت. بیش‌ترین درصد جوانه‌زنی مربوط به پیش تیمار سالیسیلیک اسید با غلطت 6/0 میلی‌مولار و اکسین با غلظت 5/0 میلی‌گرم بر لیتر بود. تنش خشکی و شوری باعث کاهش ویژگی‌های جوانه‌زنی و پارامترهای رشد گیاه مرزه شد. نتایج نشان داد که پیش تیمار بذر با هورمون‌های اکسین و سالیسیلک اسید در شرایط تنش خشکی و شوری باعث افزایش جوانه‌زنی بذرهای گیاه دارویی مرزه شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1054 - اثر خشکسالی بر کیفیت منابع آب‌های سطحی استان گلستان جهت اهداف آبیاری، مطالعه موردی: رودخانه گرگانرود
نادر جندقی علی حشمت پور مجتبی قره محمودلو سعیده پسند

در این مطالعه، قسمتی از حوزه آبخیز گرگانرود برای ارزیابی اثر خشکسالی بر روی 13 پارامتر فیزیکوشیمیایی آب انتخاب شد. پس از جمع‌آوری آمار ایستگاه‌های هواشناسی و هیدرومتری در یک دوره 43 ساله (1393-1350)، با استفاده از روش شاخص بارندگی استاندارد و میانگین متحرک، دوره خشکسالی أکثر

در این مطالعه، قسمتی از حوزه آبخیز گرگانرود برای ارزیابی اثر خشکسالی بر روی 13 پارامتر فیزیکوشیمیایی آب انتخاب شد. پس از جمع‌آوری آمار ایستگاه‌های هواشناسی و هیدرومتری در یک دوره 43 ساله (1393-1350)، با استفاده از روش شاخص بارندگی استاندارد و میانگین متحرک، دوره خشکسالی شاخص 5 ساله تعیین شد. سپس با استفاده از آمار ایستگاه‌های هیدرومتری موجود، پارامترهای کیفی آب برای یک دوره طولانی‌مدت و یک دوره خشکسالی شاخص تهیه شد. میانگین غلظت اکثر آنیون‌ها و کاتیون‌ها، هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم از بالادست به پایین‌دست رودخانه روند افزایشی داشته‌ به طوریکه این افزایش در ایستگاه انتهایی گرگانرود حدود 7 برابر سرشاخه‌های آن در دوره خشکسالی است. میانگین اکثر آنیون‌ها، کاتیون‌ها، هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم در دوره خشکسالی نسبت به دوره طولانی‌مدت افزایش یافته است. بر اساس دیاگرام ویلکوکس، کیفیت آب کشاورزی در جهت جریان آّب رودخانه کاهش یافته به طوریکه رده آّب از C2S1 (مناسب برای کشاورزی) در بالادست جریان به C4S3 (مضر برای کشاورزی) در پایین‌دست تغییر یافته است. از این‌رو می‌توان نتیجه گرفت که وقوع دوره‌های خشکسالی تاثیر بسزایی بر روی فاکتورهای کیفی آب در مقایسه با دوره طولانی‌مدت دارد بطوریکه با کاهش میزان بارندگی و دبی رودخانه در دوره خشکسالی، کیفیت آب در بخش کشاورزی به شدت کاهش یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1055 - ارزیابی پایداری زیست محیطی با تأکید بر خشکسالی و منابع آب با استفاده از فن چند معیاره شبکه عصبی مصنوعی( مطالعه موردی شهر بابک )
محمد ابراهیم عفیفی احمد منگلی میدوک علی وخشوری

در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعه پژوهش اقدام به شناسایی معیارها و زیرمعیارهای که در جهت پایداری زیست محیطی موثر است شد. پس از پایان مراحل دلفی ، معیارهای منابع و خدمات محیط ، سلامت محیط و انرژی به عنوان مهمترین معیارهای ارزیابی پایداری زیست محیطی در شهر بابک انتخاب گرد أکثر

در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعه پژوهش اقدام به شناسایی معیارها و زیرمعیارهای که در جهت پایداری زیست محیطی موثر است شد. پس از پایان مراحل دلفی ، معیارهای منابع و خدمات محیط ، سلامت محیط و انرژی به عنوان مهمترین معیارهای ارزیابی پایداری زیست محیطی در شهر بابک انتخاب گردیدند سپس با استفاده از مدل شبکه عصبی به تحلیل و ارزیابی پایداری زیست محیطی شهر بابک پرداخته شد. در این مطالعه خشکسالی در شهر بابک را طی یک دوره آماری سی و دو ساله 1361 - 1392 با شاخص SPI خشکسالی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این شاخص به طور خاص برای سری‌های زمانی شش؛ دوازده و چهل و هشت ماهه محاسبه شد. که شهر بابک طی دوره آماری سی و دوساله و بویژه هفت ساله اخیر مواجه با خشکسالی بوده که در مقیاس سالانه شش ماهه بیشتر خشکسالی‌های آن از نوع خشکسالی‌های ضعیف تا متوسط است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1056 - بررسی تغییرات فضایی دماهای حدی در سطح ایران
اعظم تاجیک آزاده اربابی سبزواری

تحقیق حاضر با هدف بررسی فراوانی رخدادهای فرین دمایی ایران و شناسایی تغییرات مکانی و زمانی آن‌ها انجام شده است. داده‌های مورد استفاده شامل داده‌های روزانه حداقل دما و حداکثر دما روزانه طی دوره 2017-1985 برای 77 ایستگاه سینوپتیک ایران است. برای محاسبه شاخص‌های فرین دمایی أکثر

تحقیق حاضر با هدف بررسی فراوانی رخدادهای فرین دمایی ایران و شناسایی تغییرات مکانی و زمانی آن‌ها انجام شده است. داده‌های مورد استفاده شامل داده‌های روزانه حداقل دما و حداکثر دما روزانه طی دوره 2017-1985 برای 77 ایستگاه سینوپتیک ایران است. برای محاسبه شاخص‌های فرین دمایی ایران از 16 شاخص توصیه‌شده توسط گروه کارشناسی CCL/CLIVAR استفاده شد. محاسبه شاخص‌ها در محیط نرم‌افزار R و با استفاده از نرم‌افزار جانبی RclimDex انجام شد. نتایج محاسبه شاخص‌های فرین گرم و سرد نشان داد که در حالت کلی فراوانی رخداد و تغییرات مکانی فرین‌های دمایی ایران تابع موقعیت جغرافیایی، شرایط توپوگرافی و محیطی نقاط مختلف کشور ایران است؛ چراکه به جزء سواحل شمالی، در مناطق با ارتفاعات زیاد و عرض جغرافیایی بالا فراوانی شاخص‌های حدی سرد از بیشینه مقدار و شاخص‌های فرین گرم از کمینه مقدار و در مناطق پست و کم ارتفاع جنوبی با عرض جغرافیایی پایین شاخص‌های گرم از بیشینه رخداد و شاخص‌های فرین سرد از کمینه رخداد برخوردارند. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که طی دوره 2017-1985 شاخص‌های فرین گرم نسبت به شاخص‌های فرین سرد از فراوانی رخداد و گستردگی مکانی بیشتری برخوردار هستند. علاوه بر این شاخص‌های فرین گرم تداوم زمانی بیشتری نیز دارند و به همین دلیل فراوانی رخداد شاخص WSDI در سطح کشور تا 10 دوره می‌رسد درحالی‌که فراوانی شاخص CSDI حداکثر به شش دوره می‌رسد. این نتایج بیانگر گرم‌تر شدن شرایط دمایی ایران و افزایش رخدادهای گرمایی بیشتر طی دوره مورد مطالعه است که می‌تواند در آینده نیز ادامه پیدا کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1057 - بررسی و مقایسه عملکرد شاخص‌های استخراج عوارض آبی و پوشش برف/یخ (SCG)
صیاد اصغری سراسکانرود الهام ملانوری شیوا صفری احسان قلعه

با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش عنصر بارش به عنوان یکی از اجزای اصلی آن، به‌ویژه در مناطق کوهستانی شمال غرب ایران، مطالعه و بررسی دقیق پدیده مهم آب و همچنین برف به‌دلیل اهمیت ذخیره‌گاه‌های برفی در تغذیه ذخائر آبی حائز اهمیت می‌باشد. با توجه به اهمیت شاخص‌های طیفی در سن أکثر

با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش عنصر بارش به عنوان یکی از اجزای اصلی آن، به‌ویژه در مناطق کوهستانی شمال غرب ایران، مطالعه و بررسی دقیق پدیده مهم آب و همچنین برف به‌دلیل اهمیت ذخیره‌گاه‌های برفی در تغذیه ذخائر آبی حائز اهمیت می‌باشد. با توجه به اهمیت شاخص‌های طیفی در سنجش‌ازدور و شباهت طیفی دو پدیده برف و آب، در مطالعه حاضر از شاخص‌های تفاضلی نرمال شده آب و برف و همچنین شاخص‌های تفاضلی نرمال شده، بدون پس زمینه برف/یخ و آب و روش آستانه گذاری Otsuبر روی تصویر لندست 8 با انتخاب قسمتی از کوهستان سبلان و دریای خزر به ‌عنوان منطقه مورد مطالعه، استفاده ‌شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد، با توجه به هیستوگرام و واریانس باندها، شاخص‌های نرمال شده تفاضلی آب بدون برف و برف بدون آب، به ترتیب با صحت کلی ۱۰۰ درصد و ۹۷ درصد دقت بالایی در استخراج و تفکیک پدیده‌های آب و پوشش برفی نشان دادند. نتایج حاصل از اجرای الگوریتم باینری Otsu نیز این موضوع را تایید کرده و توانایی بالای شاخص های مورد نظر را در استخراج پدیده های برف و آب نشان داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1058 - پایش تغییرات پوشش گیاهی در اثر خشکسالی در حوضه آبریز درودزن با استفاده از تصاویر MODIS
مرضیه موغلی

یکی از رروش‌های مطالعۀپایش و پهنه‌بندی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های هواشناسی و تکنیک‌های سنجش از راه دور می‌باشد. به منظور تعیین تأثیر خشکسالی‌ها بر تغییرات پوشش گیاهی ابتدا شدت‌های خشکسالی با استفاده از شاخص های خشکسالی SPI سالانه توسط داده‌های بارندگی ایستگاه‌های هو أکثر

یکی از رروش‌های مطالعۀپایش و پهنه‌بندی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های هواشناسی و تکنیک‌های سنجش از راه دور می‌باشد. به منظور تعیین تأثیر خشکسالی‌ها بر تغییرات پوشش گیاهی ابتدا شدت‌های خشکسالی با استفاده از شاخص های خشکسالی SPI سالانه توسط داده‌های بارندگی ایستگاه‌های هواشناسی تعیین شد . در این تحقیق شاخص خشک‌سالی SPI در دوره‌های کوتاه‌مدت یک و سه ماهه و دوره سالانه برای سه ایستگاه شیراز ، اقلید و درودزن بررسی شد که با توجه به نتایج حاصل شده از محاسبات در تمامی ایستگاههای موجود در سالهای 2001 ، 2003 ، 2005 ، 2007 و 2013 خشک‌سالی از ضعیف تا شدید رخ‌داده است همچنین در سالهای 2009 و 2014 دوره ترسال در منطقه اتفاق افتاده است . در ابتدا، شاخص( SPI ) برای سه ایستگاه هواشناسی طی سالهای 2015 – 2001 محاسبه گردید و در مرحله بعد بر اساس تصاویر گرفته شده از MODIS در ماههای اکتبر ، اگوست ، سپتامبر شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی NDVI محاسبه شد سپس همبستگس بین شاخص های هواشناسی و پوشش گیاهی در طی دوره آماری برای سال‌های خشک و تر گرفته شد با دقت به نتایج آماری شاخصNDVI به تغییرات خشکسالی و اقلیمی بیشترین همبستگی را در ایستگاه ‌درودزن داشته است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1059 - مدل‌سازی منطقه‌ای روابط بین رسوب‌دهی و پوشش گیاهی در حوضه‌های آبخیز کوهستان سبلان
صیاد اصغری سراسکانرود مهدی جدیدالاسلامی قلعه نو

شناخت روابط مکانی پوشش گیاهی با رسوبدهی حوضه‌ها جهت کنترل و مدیریت بهینه منابع آب و خاک ضرورتی اساسی دارد. تحقیق حاضر با هدف تشخیص و تعیین کم و کیف روابط بین پوشش گیاهی و رسوبدهی سالانه حوضه‌های آبخیز سبلان واقع در شمال غرب کشور انجام گرفت. در این راستا امکان ارائه مدل‌ أکثر

شناخت روابط مکانی پوشش گیاهی با رسوبدهی حوضه‌ها جهت کنترل و مدیریت بهینه منابع آب و خاک ضرورتی اساسی دارد. تحقیق حاضر با هدف تشخیص و تعیین کم و کیف روابط بین پوشش گیاهی و رسوبدهی سالانه حوضه‌های آبخیز سبلان واقع در شمال غرب کشور انجام گرفت. در این راستا امکان ارائه مدل‌های برآورد منطقه‌ای رسوبدهی بر اساس تحلیل‌های آماری همسبتگی و رگرسیون مدنظر قرار گرفت. متغیرهای مستقل شامل مقادیر متوسط، کمینه و بیشینه شاخص گیاهی NDVI بود که از طریق پردازش تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 در محیط نرم‌افزاری Envi استخراج گردید. متغیر وابسته نیز که عبارت از رسوبدهی سالانه بود، از طریق محاسبات روی داده‌های بار رسوبی 10 ایستگاه هیدرومتری نمونه به دست آمد. نتایج اجرای آزمون همسبتگی نشان داد که رابطه قوی و معناداری بین متوسط شاخص گیاهی و میزان رسوبدهی سالانه حوضه‌ها (r = -0/758) وجود داشت. این رابطه معکوس به اهمیت و نقش آشکار پوشش گیاهی در کاهش تولید رسوب و انتقال آن در منطقه تاکید دارد. گذشته از این، نتایج آزمون‌های رگرسیونی نشان داد که امکان ارائه مدل‌های برآورد منطقه‌ای از رسوبدهی سالانه حوضه‌ها از طریق برازش توابع رگرسیونی خطی، درجه 2 و توانی وجود دارد. در این راستا، مدل درجه دو از بالاترین کارایی برخوردار بوده و توانست 75 درصد از واریانس رسوبدهی سالانه را توضیح دهد. رابطه خطی نیز قادر به توضیح 57 درصد واریانس رسوبدهی سالانه بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1060 - واکاوی خشکسالی‌های نهان درآب و هوای فراخشک ایران (مطالعه موردی: مرکز، جنوب و شرق ایران)
مجید گزل خو رضا برنا حسین محمدی فریده اسدیان

خشکسالی از جمله مخاطرات اقلیمی می‌باشد که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از مشکلات مطالعات خشکسالی بارش‌های بیش از نرمال در کنار یک دوره خشکی به نسبت طولانی است. این موضوع باعث به انحراف کشیده شدن شاخص پرکاربردی نظیر SPI می-شود؛ تا جایی که گاه با وجود رخداد خشکسالی، أکثر

خشکسالی از جمله مخاطرات اقلیمی می‌باشد که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از مشکلات مطالعات خشکسالی بارش‌های بیش از نرمال در کنار یک دوره خشکی به نسبت طولانی است. این موضوع باعث به انحراف کشیده شدن شاخص پرکاربردی نظیر SPI می-شود؛ تا جایی که گاه با وجود رخداد خشکسالی، شاخص به غلط آن دوره را نرمال و یا حتی ترسال نشان می‌دهد و باعث تصمیم‌گیری نادرست در برنامه‌ریزی‌های مقابله با خشکسالی می‌شود. در این مطالعه شاخص خشکسالی SPI در سطح 8 استان با تعداد 27 ایستگاه سینوپتیک واقع در مرکز، جنوب و شرق ایران با اقلیم فراخشک به روش دومارتن گسترش یافته در بازه زمانی 34 ساله (1398-1364) برای بازه دوازده ماهه محاسبه و مورد واکاوی قرار گرفت. در این پژوهش برای اولین بار شاخص اصلاحی EP-SPI ارائه شده است که در آن داده‌های بارش موثر به عنوان ورودی برنامه مورد استفاده قرار گرفت. بدین ترتیب اثر بارش‌های قدیمی‌تر کاهش یافته و شاخص، برآورد بهتری از خشکسالی ارائه نموده است. نتایج تحلیل آماری مقادیرEP-SPI مقابل SPI نظیر نشان از همبستگی معنی دار در سطح 5٪ دارد.83 درصد وقایع با اختلاف بیش از یک در ماه‌های مهر تا اسفند دیده شده و بیشترین اختلاف دو روش معادل چهار سطح جابه‌جایی شاخص خشکسالی از ترسال شدید به خشکسال متوسط بوده است. در این پژوهش مشخص شد که 3/9 درصد از وقایع خشکسالی دوازده ماهه از دید شاخص SPI پنهان مانده است. از این رو می‌توان گفت کارایی روش EP-SPI جهت آشکار سازی خشکسالی‌های نهان در بازه دوازده ماهه، مورد تایید است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1061 - بارزسازی و تشخیص جزایر گرمایی کلانشهر تهران در ماه های سرد سال با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای
صادق کریمی حسین غضنفرپور مصطفی چالشتری خبازی اصغر حیدری مهلا شجاعی اناری

در برخی کلانشهرهای ایران پدیدۀ جزایر گرمایی تا حدودی قابل تعمیم و مشاهده است. وجود ساختمان‌های بلند، ترافیک، فشردگی جمعیت در مراکز گرهگاهی و به خصوص محدودۀ مرکزی شهر باعث ایجاد جزیرۀ گرمایی در شهر می‌شود. در این پژوهش به شناسایی زمانی- مکانی جزایر گرمایی دورۀ سرد سال طی أکثر

در برخی کلانشهرهای ایران پدیدۀ جزایر گرمایی تا حدودی قابل تعمیم و مشاهده است. وجود ساختمان‌های بلند، ترافیک، فشردگی جمعیت در مراکز گرهگاهی و به خصوص محدودۀ مرکزی شهر باعث ایجاد جزیرۀ گرمایی در شهر می‌شود. در این پژوهش به شناسایی زمانی- مکانی جزایر گرمایی دورۀ سرد سال طی سال های 1984 تا 2019 و تحلیل زمینه‌های مؤثر در شکل‌گیری آن‌ها با تأکید بر تغییرات کاربری اراضی، بافت، بلندمرتبه سازی، پوشش زمین و متغیّرهای اقلیمی در شهر تهران پرداخته شد. پژوهش حاضر که مبتنی بر استخراج تصاویر ماهواره ای لندست صورت گرفته، با استفاده از شاخص های NDVI ، LSE، ISA و LST به تولید نقشه های شاخص های مذکور پرداخته که مبنای تجزیه و تحلیل ها قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مقادیر بالای LST در مناطقی از سطح شهر تهران گسترش یافته که شاخص NDVI در آنجا نسبتاً پایین و شاخص ISA بالا بوده است. لذا اگرچه تشکیل جزایر گرمایی در زمستان کمی دور از انتظار است، اما بخش های کوچکی از نواحی شمال، شمال غرب، جنوب و جنوب غرب شهر در مناطق 1، 5 و 18 که عموماً در معرض دائمی جزایر گرمایی است که با کاربری های متراکم و نقاط عاری از پوشش گیاهی همگام است. لکه های گرم پراکنده در نواحی مذکور با پوشش دمایی بالاتر از 20 درجۀ سانتیگراد در میان متوسط دمای شهر که پایین‌تر از 17 درجۀ سانتگیراد در طول دورۀ سرد سال می باشد، گویای این واقعیت است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1062 - ارزیابی شاخص خشکی گیاه مبتنی بر تصاویر ماهواره‌ای در استان سیستان و بلوچستان
کمال امیدوار معصومه نبوی زاده حمیدرضا غفاریان مالمیری احمد مزیدی

کاهش بارندگی و افزایش دما باعث وقایع آب و هوایی شدید مثل خشکسالی شده است که بـه شـدت در زمینه کشـاورزی تأثیرگذار است. اطلاعات درباره زمان، شدت و وسعت خشکسالی می‌تواند به برنامه‌ریزی و تصمیم-گیری کمک کند. شاخص‌های خشکسالی حاصل از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی قدرت تفکیک أکثر

کاهش بارندگی و افزایش دما باعث وقایع آب و هوایی شدید مثل خشکسالی شده است که بـه شـدت در زمینه کشـاورزی تأثیرگذار است. اطلاعات درباره زمان، شدت و وسعت خشکسالی می‌تواند به برنامه‌ریزی و تصمیم-گیری کمک کند. شاخص‌های خشکسالی حاصل از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی قدرت تفکیک زمانی و مکانی بالایی دارند بنابراین تعیین شرایط خشکسالی در زمان واقعی با استفاده از آنها برای مناطق وسیع بسیار سخت است به همین دلیل، امروزه شاخص‌های خشکسالی سنجش از دوری به طور گسترده جهت پایش خشکسالی استفاده می-شود. در این پژوهش به ارزیابی کارآیی شاخص خشکی گیاه VDI در محدوده استان سیستان و بلوچستان پرداخته شد. برای انجام تحقیق از تصاویر طیف‌سنجی مادیس با وضوح متوسط ( MOD02HKM وMOD11A1) ، شاخص بارش استاندارد (SPI) و داده‌های بارش ماهانه GLDAS از 2000 تا 2018 استفاده شده است. جهت ارزیابی دقت نقشه‌های توزیع مکانی شاخص VDI در برآورد خشکسالی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج معیار ارزیابی، نشان دهنده میزان همبستگی بالا در منطقه مورد مطالعه بود. از این رو شاخص خشکسالی VDI مبتنی بر داده‌های سنجش از دوری به خوبی می‌تواند در سیستم‌های هشدار سریع خشکسالی استفاده شود تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1063 - تحلیل اثرپذیری ناهنجاری‌های بارش در زمان وقوع ترسالی‌های شدید در جنوب ایران در سه سیکل خورشیدی اخیر
فرناز مشایخ حسن لشکری سید جمال الدین دریاباری محسن رنجبر

در این پژوهش به بررسی اثرپذیری ناهنجاری‌های بارش در زمان وقوع ترسالی‌های شدید و فوق‌العاده شدید درجنوب ایران پرداخته شده است. این تحقیق در گام‌های زیر انجام شده است. 1- داده‌های بارش روزانه و سالانه ایستگاه‌های سینوپتیک منطقه مطالعاتی از داده‌های سازمان هواشناسی استخراج أکثر

در این پژوهش به بررسی اثرپذیری ناهنجاری‌های بارش در زمان وقوع ترسالی‌های شدید و فوق‌العاده شدید درجنوب ایران پرداخته شده است. این تحقیق در گام‌های زیر انجام شده است. 1- داده‌های بارش روزانه و سالانه ایستگاه‌های سینوپتیک منطقه مطالعاتی از داده‌های سازمان هواشناسی استخراج گردید. 2- پایه آماری برای انطباق با سیکل‌های خورشیدی یک دوره 33 ساله منطبق با سال‌های 1986 -2019 انتخاب گردیده است. 3-تعداد 19 ایستگاه سینوپتیک که دارای این شرایط بودند انتخاب شدند. 4-ترسالی‌ها بر اساس شاخص‌های استانداردبارش(SPI)، Z چینی(CZI)، نمره. (ZSI)Z مشخص گردید. 5-برای بررسی ناهنجاری بارش از شاخص RAI استفاده شده است. 6- براساس شاخص‌های اعلام شده، با معیار 30 درصد تکرار در ایستگاه‌های انتخابی 6 ترسالی شدید و بر اساس 50 درصد تکرار در ایستگاه‌های انتخابی سه ترسالی شدید در دوره آماری 33 ساله رخ داده است. 7- در این تحقیق دو ترسالی 1993-1992 و 1996-1995 از لحاظ شاخص‌های ناهنجاری و سایر ویژگی‌های بارشی مورد بررسی قرار گرفته است. در ترسالی‌های شدید و فوق‌العاده شدید در تعداد زیادی از ایستگاه‌ها بارش سالانه بیش از دو و گاه سه برابر میانگین بارش طولانی مدت بوده است. از لحاظ تعدادروزهای بارشی در ترسالی 1993-1992 در 10 ایستگاه و در ترسالی 1996-1995 در 17 ایستگاه روزهای بارشی بالای 30 روز ثبت شده است. با این همه تعداد، تعداد روز‌های بارشی در هر دو ترسالی، هماهنگی با شدت بارش‌ها نشان نمی‌دهند. به عبارت دیگر با وجود این که در ترسالی‌های شدید مقادیر بارش سالانه و 24 ساعته افزایش چشمگیری را نشان می‌دهند، ولی بدلیل ماهیت سامانه‌های بارشی مؤثر بر بارش‌های منطقه تعداد روز‌های بارشی افزایش نشان نمی‌دهند بلکه بر شدت بارش‌ها افزوده شده است. همچنین مطالعه نشان داد که بیشترین و شدیدترین بارش‌ها در ماه دسامبر رخ می‌دهد و در این میان ماه فوریه حتی در ترسالی‌های شدید نیز نسبت به سایر ماه‌های دوره بارشی، روند کاهشی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1064 - تحلیل اثر پدیده خشکسالی بر رخدادهای گردوغبار مناطق مختلف استان قزوین
سمیرا زندی فر محمد خسروشاهی زهره ابراهیمی خوسفی

این مطالعه باهدف بررسی تأثیر خشک‌سالی بر رخدادهای گردوغبار شهرستان‌های مختلف استان قزوین انجام شد. از داده‌های بارندگی و دما به‌منظور محاسبه شاخص بارش و تبخیر- تعرق استاندارد شده (SPEI) و از داده‌های سه‌ساعتۀ رخدادهای گردوغبار برای محاسبۀ تعداد روزهای غبارآلود در ایستگا أکثر

این مطالعه باهدف بررسی تأثیر خشک‌سالی بر رخدادهای گردوغبار شهرستان‌های مختلف استان قزوین انجام شد. از داده‌های بارندگی و دما به‌منظور محاسبه شاخص بارش و تبخیر- تعرق استاندارد شده (SPEI) و از داده‌های سه‌ساعتۀ رخدادهای گردوغبار برای محاسبۀ تعداد روزهای غبارآلود در ایستگاه‌های مطالعاتی استفاده گردید. بر اساس ضریب همبستگی اسپیرمن، میزان اثرپذیری رخدادهای گردوغبار از پدیده خشک‌سالی با در نظر گرفتن تأخیرهای زمانی مختلف مورد بررسی قرار گرفت. حداکثر میزان همبستگی بین SPEI و تعداد روزهای غبارآلود در شهرستان قزوین بدون در نظر گرفتن تأخیر زمانی برابر با 38/0- و در سطح اطمینان 99%، معنی‌دار نشان داده شد که بیانگر اثرپذیری هم‌زمان رخدادهای گردوغبار از پدیده خشک‌سالی در مرکز استان است. نتایج همچنین نشان داد که زمان پاسخگویی رخدادهای گردوغبار به خشک‌سالی هواشناسی با تأخیر یک‌ساله در شهرستان معلم کلایه در سطح اطمینان 90% معنی‌دار است (52/0-=r). این در حالی است که در سایر شهرستان‌های استان قزوین، ارتباط معنی‌داری بین دو پدیدۀ رخداد گردوغبار و خشک‌سالی هواشناسی مشاهده نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1065 - تحلیل شواهد تغییراقلیم در سواحل جنوبی دریای خزر
علیرضا صادقی نیا مهدی صداقت سمیه رفعتی

در این پژوهش به منظور شناسایی مهمترین شواهد تغییر اقلیم در سواحل جنوبی دریای خزر، تغییرات دما و بارش با استفاده از 20 شاخص طی دوره 1968-2017 بررسی شد. نتایج نشان داد که شدت بارش ها روند افزایشی معنادار، اما فراوانی بارش ها روند کاهشی معنادار داشته است. علیرغم افزایش شدت أکثر

در این پژوهش به منظور شناسایی مهمترین شواهد تغییر اقلیم در سواحل جنوبی دریای خزر، تغییرات دما و بارش با استفاده از 20 شاخص طی دوره 1968-2017 بررسی شد. نتایج نشان داد که شدت بارش ها روند افزایشی معنادار، اما فراوانی بارش ها روند کاهشی معنادار داشته است. علیرغم افزایش شدت بارش ها، به دلیل کاهش شدید تعداد روزهای بارش، کاهش طول دوره های مرطوب و افزایش طول دوره های خشک، مجموع بارش سالانه کاهش یافته است. از نظر فصلی، بهار خشک تر و تابستان مرطوب تر شده است. بررسی تغییرات دما نشان داد که همه شاخص های فرین دما تغییر معنادار داشته اند. به طور متوسط، کمینه و بیشینه دمای سالانه به ترتیب در هر دهه 51/0 و 31/0 درجه سانتیگراد افزایش یافته است. فروانی روزها و شب های گرم به ترتیب در هر دهه %5/1 و %7/2 افزایش و برعکس فروانی روزها و شب های سرد در هر دهه %1/1 و %3/1 کاهش یافته است. در مجموع روند گرمایشی شب ها قوی تر از روزها بوده است. همچنین فراوانی دوره های گرم در هر دهه 6/2 مورد افزایش و فروانی دوره های سرد 8/2 مورد کاهش یافته است. مقایسه نتایج این پژوهش با یافته های مطالعات جهانی نشان داد که روند افزایشی دما در سواحل جنوبی خزر با روندهای مشاهده شده در مطالعات جهانی هماهنگ است، اما رخداد روند کاهشی بارش در ناحیه خزری بر خلاف مطالعات انجام گرفته در مقیاس جهانی است که افزایش بارش را به واسطه افزایش دما نشان می دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1066 - تعیین تقویم مناسب طبیعت گردی در غرب کشور با استفاده از شاخص PET
علی حنفی

آب و هوا به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل شکل دهنده گردشگری قلمداد می‌گردد و مراکز گردشگری، موجودیت و ارزش‌های خود را مدیون عوامل متعدد به ویژه شرایط آب و هوایی مناسب می‌دانند. در این تحقیق به منظور ارزیابی و پهنه‌بندی تقویم اکوتوریسم در استان‌های کردستان، کرمانشاه و همدا أکثر

آب و هوا به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل شکل دهنده گردشگری قلمداد می‌گردد و مراکز گردشگری، موجودیت و ارزش‌های خود را مدیون عوامل متعدد به ویژه شرایط آب و هوایی مناسب می‌دانند. در این تحقیق به منظور ارزیابی و پهنه‌بندی تقویم اکوتوریسم در استان‌های کردستان، کرمانشاه و همدان از مدل ریمن و شاخص دمای معادل فیزیولوژیک ( PET) استفاده گردیده است. بدین منظور از بین ایستگاههای سینوپتیک موجود در منطقه، 19 ایستگاه که دارای طول دوره آماری بالای 30 سال (2020- 1990) بودند، انتخاب گردید. سپس داده‌های مربوط به پارامترهای اقلیمی شامل دمای هوای خشک، رطوبت نسبی، سرعت باد، ابرناکی و فشار بخار اشباع در دوره روزانه و ساعتی از سازمان هواشناسی دریافت گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در بیشتر بخش‌های منطقه غرب کشور مانند شهرهای سنندج، همدان و کرمانشاه، زمان آسایش اقلیمی برای فعالیت‌های گردشگری در دو دوره مجزا به وقوع می‌پیوندد. دوره اول آسایش اقلیمی در این مناطق، از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد به مدت 60 روز و دوره دوم آسایش اقلیمی گردشگری از اواسط شهریور تا اوایل آبان به مدت حدود 45 روز اتفاق می افتد. در نهایت نقشه‌های اقلیم گردشگری منطقه غرب کشور براساس تغییرات ارتفاعی و با لحاظ کردن ارتباط بین شاخص دمای فیزیولوژیک و ارتفاع تهیه گردید که با تحلیل این نقشه‌ها زمان‌های مناسب برای فعالیت‌هایی مانند کوهنوردی در ارتفاعات مهم منطقه مانند الوند، چهل چشمه، پرو و شاهو را شناسایی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1067 - تحلیل فضایی خشکسالی با استفاده از تکنیک سنجش از دور (مطالعه موردی: حوضه مهارلو بختگان)
مرضیه موغلی

خشکسالی یکی از مخربترین پدیده‌های اقلیمی است که تأثیر آن در مقیاس منطقه‌ای اهمیت بیشتری دارد. اهمیت پدیده خشکسالی در حوضه‌ای همچون مهارلو بختگان به دلیل شرایط استراتژیک منطقه، وسعت اراضی کشاورزی و وجود دریاچه‌های مهارلو بختگان بارزتر می باشد. بر این اساس این پژوهش با هد أکثر

خشکسالی یکی از مخربترین پدیده‌های اقلیمی است که تأثیر آن در مقیاس منطقه‌ای اهمیت بیشتری دارد. اهمیت پدیده خشکسالی در حوضه‌ای همچون مهارلو بختگان به دلیل شرایط استراتژیک منطقه، وسعت اراضی کشاورزی و وجود دریاچه‌های مهارلو بختگان بارزتر می باشد. بر این اساس این پژوهش با هدف ارزیابی خشکسالی با استفاده از سنجش از دور، آمار فضایی در حوضه مهارلو بختگان تهیه شده است. در این پژوهش، به منظور بررسی اثر خشکسالی روی پوشش گیاهی از تصاویر مادیس برای محاسبه شاخص نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI) استفاده شد و سپس تغییرات مساحت پوشش گیاهی بررسی گردید. نتایج نشان داد که در سالهای مورد مطالعه مساحت پوشش گیاهی در منطقه کاهش یافته است. از دلایـل ایـن تغییرات میتـوان بـه کـاهش بارنـدگی هـای زمسـتانه، تغییـرات کاربری اراضی، افزایش چرای خارج از فصل و بیرویـه اشـاره کرد. در واقع نتایج بیانگر وجود خشکسالی در منطقه می باشد. همچنین برای بررسی خشکسالی در حوضه مهارلو بختگان، از داده های هواشناسی برای برآورد شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و تحلیل آمار فضایی، از آمار 6 ایستگاه منتخب سینوپتیک(شیراز، زرقان، سد درودزن، اقلید، نی ریز و آباده) طی سالهای 2000 تا 2020 استفاده شد. نتایج شاخص موران در مورد خشکسالی نشان داد که مقادیر مربوط به سال‌های مختلف در طول دوره آماری دارای ضریب مثبت و نزدیک به یک می باشند که نشان دهنده‌ی این است که داده‌های شاخص خشکسالی SPI دارای الگوی خوشه‌ای می باشد. همچنین نتایج حاصل از مقادیر امتیاز استاندارد Z و مقدار P-Value، خوشه‌ای بودن توزیع فضایی خشکسالی را مورد تأیید قرارداد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1068 - تلفیق مدل‌های تصمیم‌گیری بر پایه بهینه‌سازی، نسبت فاصله و وزن‌‌دهی تجمعی در تعیین الگوی اقلیمی
لاله پرویز ندا عزیزی خدیجه خانی زنگبار

شاخص‌های اقلیمی با آشکارسازی تنوع اقلیمی منطقه منجر به توسعه سیاست‌های مدیریتی در بخش کشاورزی، منابع آب و محیط زیست شده‌اند. عملکرد شاخص‌های دومارتن، ایوانف، باران موثر، ضریب بری، دمایی، درصد نرمال بارش، ناهنجاری بارندگی، پوشش گیاهی، خشکی و سیلیانینوف با استفاده از داده أکثر

شاخص‌های اقلیمی با آشکارسازی تنوع اقلیمی منطقه منجر به توسعه سیاست‌های مدیریتی در بخش کشاورزی، منابع آب و محیط زیست شده‌اند. عملکرد شاخص‌های دومارتن، ایوانف، باران موثر، ضریب بری، دمایی، درصد نرمال بارش، ناهنجاری بارندگی، پوشش گیاهی، خشکی و سیلیانینوف با استفاده از داده‌های 15 ایستگاه هواشناسی بررسی شد. تعیین شاخص اقلیمی موثر با استفاده از روش وزن‌دهی تجمعی ساده (SAW)‌،TOPSIS و ارزیابی همزمان معیارها و گزینه‌ها (SECA) انجام گرفت. تحلیل حساسیت روش SECA نسبت به ضریب β در نتایج تاثیر قابل توجهی داشت. براساس نتایج رتبه‌بندی سه روش تصمیم‌گیری چند معیاره، شاخص ایوانف در وضعیت اقلیمی حاد (با مقادیر حدی بالا و پایین) دارای عملکرد خوبی است و در سایر شرایط اقلیمی بهتر است همراه با شاخص اقلیمی دیگری استفاده شود. مقدار عددی شاخص درصد نرمال بارش در بیشتر ایستگاه‌‌ها حالت بیش برآوردی داشت. شاخص ناهنجاری بارندگی نیز وضعیت اقلیمی بیشتر ایستگاه‌ها را نزدیک به نرمال توصیف کرد. در تعیین شاخص اقلیمی موثر تعداد داده‌های هواشناسی، نوع ارتباط ریاضی آنها و چگونگی مرز بندی اقلیمی دارای اهمیت ویژه‌ای است. بیشترین مقدار شدت و درصد تغییرات در مورد روشSAW و SECA، TOPSIS و SECA بود. بیشترین تعداد رتبه‌های یک در سه روش تصمیم‌گیری چندمعیاره مربوط به شاخص‌های دومارتن، خشکی، پوشش گیاهی و سپس شاخص باران موثر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1069 - پهنه بندی اقلیم نظامی استان خراسان رضوی با مدل ترموهیگرومتریک
حسن رضایی محمد معتمدی راد محسن رضائی عارفی

عملیات نظامی همانند سایر فعالیتهای انسان تحت تأثیر شرایط آب و هوایی می باشد، هرگونه عملیات نظامی بدون هماهنگی با شرایط آب و هوایی نتایج زیانباری را به دنبال خواهد داشت. بنابراین فرماندهان این نیروها نیازمند شناخت درست عناصر اقلیمی و محیطی هستند. شاخص های رقومی متعددی بر أکثر

عملیات نظامی همانند سایر فعالیتهای انسان تحت تأثیر شرایط آب و هوایی می باشد، هرگونه عملیات نظامی بدون هماهنگی با شرایط آب و هوایی نتایج زیانباری را به دنبال خواهد داشت. بنابراین فرماندهان این نیروها نیازمند شناخت درست عناصر اقلیمی و محیطی هستند. شاخص های رقومی متعددی برای مطالعه فیزیولوژیکی و زیست اقلیم شناسی از طرف دانشمندان پیشنهاد شده است که امروزه در مطالعات اقلیم نظامی نیز مورد استفاده قرار میگیرد و همچنین ارزیابی شرایط زیست اقلیمی به عنوان ابزار مناسب جهت توسعه فعالیت نظامی به حساب می آید و شناخت مناطق مساعد جهت توسعه فعالیت نظامی در رابطه با اقلیم آسایش بسیار مهم است. شناخت توان آسایش زیست اقلیمی در مناطق مختلف جغرافیایی ، می تواند به شناسایی نقاط بحرانی جهت هدایت فعالیت های توسعه ای به مناطق کم خطر ، ارزش افزوده سرمایه گذاری ها را در مناسب ترین حالت ممکن در حوزه های مختلف تضمین سازند. در این پژوهش سعی شده است که با استفاده از شاخص ترمو هیگرومتریک و همچنین با استفاده از نرم افزارArcGIS در میان یابی، تقسیم داده های نقطه ای به پهنه ای و ترکیب نقشه ها، زمان ها و مکان های مناسب جهت توسعه فعالیت نظامی در استان خراسان رضوی طی دوره آماری 20 ساله (2022-2002) مشخص شده است. نتایج حاصل از این مقاله نشان می دهد که ماه‌های می، ژوئن و سپتامبر در این استان بهترین شرایط مطلوب را برای توسعه فعلیت نظامی دارد و ماه های فصل زمستان هم بدترین ماه جهت اقلیم نظامی نظر اقلیمی می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1070 - برآورد دبی وتراز سیلاب ها ی گذشته ی رودخانه سیروان، با استفاده از شواهد ژئومورفولوژیکی و سیلابی
محمد حسین رضایی مقدم محمد رضا نیکجو داود مختاری سید رضا حسین زاده حسام ملکی

وقوع سیلاب های شدید یکی از مهم ترین مخاطرات هیدرو-ژئومورفیک حوضه آبریز رودخانه سیروان است. رودخانة سیروان به عنوان یکی از شاخص‌ترینرودخانه‌هایواقع در غربایران است. طی نیم قرن اخیر خصوصاً در بهاربه شدت سیلابی شده و بسیاری از کارشناسان محلی علت وقوع سیلاب های آن راتشدید ذ أکثر

وقوع سیلاب های شدید یکی از مهم ترین مخاطرات هیدرو-ژئومورفیک حوضه آبریز رودخانه سیروان است. رودخانة سیروان به عنوان یکی از شاخص‌ترینرودخانه‌هایواقع در غربایران است. طی نیم قرن اخیر خصوصاً در بهاربه شدت سیلابی شده و بسیاری از کارشناسان محلی علت وقوع سیلاب های آن راتشدید ذوب برفها و بارش ها نسبت می دهند. برای بررسی بهتر موضوع داده های طولانی تر سیلاب مورد نیاز است که در این مقاله با استفاده از داده های ژئومورفولوژیکی و سیلابی به باز سازی سیلاب ها پرداخته شده است.برای نیل به اهداف این مقاله با استفاده تصاویر ماهواره اییسایت های احتمالی رسوبات آب راکد و شواهد ژئومورفولوژیک سیلاب شناسایی گردید. رودخانه به سه بازه تقسیم شد و با بازدیدهای میدانی دقیق سایت های رسوبات آب راکد به تحلیل های چینه شناسی بر روی رسوباتپرداخته شد. باعملیات نقشه برداری،نقشه 1:1000 مسیرمورد مطالعه تهیهگردیدو جمعاً 48 مقطعدرسه بازه، ترسیم گردید ودبی سیلاب ها دردوره‌های مختلف باز سازیشد. از نرم‌افزار HEC-RAS،GIS جهتترسیمنقشه‌هاوتحلیل‌های هیدرولیکی بهره گرفته شد. نتایج نشان دادحداکثر دبی سیلابی برای دورة 2 ساله،66/103 و برای دورة 1000 ساله 78/4785 مترمکعب بر ثانیه برآوردگردید. در بازه اول پالنگان، تراز آب در دورة 2 ساله، 989.57 متر و برای دورة 1000 ساله1005.36مترودر بازه دوم دله مرز، برای دورة 2 ساله،868.42متر و برای دورة 1000 ساله 885.91متر،در بازه سوم رودبار،تراز آب در دورة 2 ساله، 790.17متر و برای دورة 1000 ساله830.42 متر به دست آمد.برآوردحداکثر دبی لحظه‌ایسیلاب های دیرین رودخانهنشان داد که وقوع سیلاب‌های بزرگ دور از انتظار نیست.نتایج نشان داد که با استفاده از شاخص دیرینه تراز PSI، می‌توان سیلاب‌های بزرگ (حداکثر دبی) را در کانال رودخانه با استفاده از مدل هیدرولیکیHEC-RASو نرم افزار الحاقیHEC-GEORAS برآورد و تشریح نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1071 - ارزیابی حرکتهای تکتونیکی در دامنه ی شمال شرقی کوه کرکس با استفاده از شاخص های ژئومورفیک
معصومه رجبی سمیه خسروی

دامنه یشمال شرقیکوهکرکسبهعنوانبخشیازتوده یکوهستانیکرکسبهشمارمی رود کهدرجنوب غربشهرستاننطنزواقعشدهاستودرجهتشمال غربی–جنوب شرقیامتداد یافتهاست.منطقه یموردمطالعهدرپهنه یآتشفشانیارومیه ،دختر(تبریز،بزمان)واقعاست. شروواشتوکلین (نقلازپروهان،1380) اینپهنهرایکمحورشکستهوفعّ أکثر

دامنه یشمال شرقیکوهکرکسبهعنوانبخشیازتوده یکوهستانیکرکسبهشمارمی رود کهدرجنوب غربشهرستاننطنزواقعشدهاستودرجهتشمال غربی–جنوب شرقیامتداد یافتهاست.منطقه یموردمطالعهدرپهنه یآتشفشانیارومیه ،دختر(تبریز،بزمان)واقعاست. شروواشتوکلین (نقلازپروهان،1380) اینپهنهرایکمحورشکستهوفعّالازنظر ولکانیسم(کرتاسه یفوقانی- ائوسن) وازلحاظپلوتونیسیم(الیووسینومیوسین) بهشمار می آورند. گسلاصلیمنطقهبخشیازگسلقم–زفرهاستکهدریککیلومتریجنوب غرب نطنزشروعوتازفرهادامهدارد. اینگسلیکگسلامتدادلغزراست گردمی باشدوموجیبریدگیآبرفت هایکواترنردرشمالنطنزشدهاست. جابجاییآبراهه هااکثرابهصورت راست برمی باشدوجوانترینفعّالیتگسل،درحرکتراست برمخروطافکنه هایجواندر ارتفاع هایجنوب غربکاشاندیدهمی شود. برایشناساییفعّالیت هایزمینساختیدر منطقه یموردمطالعهازشاخص هایژئومورفیکمختلفیازجملهشاخصتضاریسجبهه یکوهستان، گرادیان طولی رودخانه، نسبت پهنای کف درّه به ارتفاع آن و مورفومتری مخروط افکنه ها استفاده شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که دامنه های شمال شرقی کوه کرکس از نظر تکتونیک همچنان فعّال می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1072 - ارزیابی پتانسیلهای اقلیمی گردشگری در استان کرمان
بهلول علیجانی سعیده زابلی

در این پژوهش با استفاده از دادههای هواشناسی ساعتی نه ایستگاه سینوپتیک استان کرمان دردورههای آماری موجود و با استفاده از شاخص راحتی دمای معادل فیزیولوژیکی) PET ( در نرمافزار RAY MAN وضعیت آسایش در ساعات و ماههای مختلف سال تعیین و به منظور تحلیلفضایی آسایش نقشههای آغاز، پ أکثر

در این پژوهش با استفاده از دادههای هواشناسی ساعتی نه ایستگاه سینوپتیک استان کرمان دردورههای آماری موجود و با استفاده از شاخص راحتی دمای معادل فیزیولوژیکی) PET ( در نرمافزار RAY MAN وضعیت آسایش در ساعات و ماههای مختلف سال تعیین و به منظور تحلیلفضایی آسایش نقشههای آغاز، پایان و مدت آسایش تهیه شد. نتایج پژوهش نشان میدهد درجنوب و شرق استان ماه ژانویه آغاز گر دوره آسایش میباشد. شهرستان انار در شمال استان بایک ماه تأخیر از ماه فوریه و سایر نقاط از ماه مارس دورهی آسایش خود را آغاز میکنند. اما درمنطقه کوهستانی بافت از ماه آوریل این دوره شروع میشود. همچنین سیرجان، شهر بابک وبافت در ماه نوامبر و سایر نقاط در ماه دسامبر دوره ی آسایشی خود را به پایان میبرند. مدتآسایش در جنوب استان هفت ماه، سیرجان و بافت 8 ماه، انار، رفسنجان و شهر بابک، نه ماه وبم و کرمان، ده ماه محاسبه شد. زمان مناسب برای گردشگری در استان کرمان در ماههای اکتبر،نوامبر، دسامبر، ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، می و سپتامبر میباشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1073 - کاربرد شاخص‌های مورفومتری تکتونیکی جنبا در برآورد وضعیت تکتونیکی گسل‌های مکران در محدوده حوضه های آبریز تبرکن و گز
داود مختاری محمدحسین رضایی مقدم شبنم محمودی عباس مرادی

شاخصژئومورفیکابزاریبرایتحلیل هایمورفوتکتونیکیوپایه ایبرایتشخیصتغییرشکل هایتکتونیکیوتخمینناپایدارینسبیفعالیت هایتکتونیکیاست. اینتحقیقی،توصیفیتحلیلی،باهدفبررسی میزانفعالیت هاینوساختیحوضه هایآبریز است.این حوضه ها، از رودخانه گز شروع وبه رودخانه تبرکن ختم می شوند واززیر حوض أکثر

شاخصژئومورفیکابزاریبرایتحلیل هایمورفوتکتونیکیوپایه ایبرایتشخیصتغییرشکل هایتکتونیکیوتخمینناپایدارینسبیفعالیت هایتکتونیکیاست. اینتحقیقی،توصیفیتحلیلی،باهدفبررسی میزانفعالیت هاینوساختیحوضه هایآبریز است.این حوضه ها، از رودخانه گز شروع وبه رودخانه تبرکن ختم می شوند واززیر حوضه هایآبریزسیریک و جاسک در منطقه مکران، واقع در شرق هرمزگانهستند.هم اکنونطرح های توسعه درمکراندر حال اجرا ستلذاارزیابی فعالیت هاینئوتکتونیکیمی تواند در برآورد محدودیت هایژئومورفیکمنطقه موثرباشد زیرااجرای زیرساخت ها بدون ارزیابی خطرات موجود هزینه های سنگینی در پیدارد.دراینپژوهشازشاخص های،(Smf)، (T)، (VF)، (SL)،(Af)ومنحنیهیپسومتریاستفادهشد. برای ارزیابی شاخص هایمذکورازنقشه هایتوپوگرافی،داده هایسطوحارتفاعی(DEM) وتصاویرگوگل ارثونرمافزارArc GISاستفادهشد.نتایجنشانمی دهداگرچه همه حوضه ها از نظر تکتونیکی فعالند، حوضه هایتبرکن و گزبه ترتیب بالاترین و کمترین میزان فعالیت تکتونیکی را دارند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1074 - بررسی فعالیت‌های نوزمین ساخت حوضه آبخیزکرج از طریق شاخص های ژئومورفیک
مجتبی یمانی شهناز علیزاده

شبکه های زهکشی به اشکال مختلف نسبت به وقوع تغییرات در بستر جریان عکس العمل نشان می دهند . منطقه مورد مطالعه در استان البرز و در بالادست مهرشهر کرج واقع شده است. به دلیل قرار گیری حوضه مورد مطالعه بر روی گسل های لرزه خیز و همچنین وجود شهرهای بزرگ و پرجمعیت در این ناحیه، أکثر

شبکه های زهکشی به اشکال مختلف نسبت به وقوع تغییرات در بستر جریان عکس العمل نشان می دهند . منطقه مورد مطالعه در استان البرز و در بالادست مهرشهر کرج واقع شده است. به دلیل قرار گیری حوضه مورد مطالعه بر روی گسل های لرزه خیز و همچنین وجود شهرهای بزرگ و پرجمعیت در این ناحیه، مطالعه وضعیت فعالیت های تکتونیکی در این منطقه را ضروری می کند. در این پژوهش سعی شده است تا با استفاده از شاخص های AF، SL، S، BR، P، T، Smf و Hi ، نوزمین ساخت و اثر آن بر دره ها و مسیر رودخانه ها بررسی شود. تکنیک کار به روش تحلیلی – مقایسه ای است. برای تجزیه و تحلیل، نرم افزارهای WMS و Arc GIS به کار گرفته شدند. برای بررسی دقیق تر، حوضه مورد مطالعه به چهار زیر حوضه رجایی شهر، کمال شهر، الهیه و چهاردانگه تقسیم شده است. نتایج پژوهش حاکی از فعال بودن تکتونیک در بخش های مختلف حوضه می باشد و همچنین در زیر حوضه غربی منطقه (زیر حوضه چهادانگه) که از نظر پنج شاخص ژئومورفیک دارای فعالیت کم تکتونیکی بوده است نشان از تعادل نسبی و گذر از مرحله بلوغ فرسایشی در این قسمت از حوضه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1075 - تحلیل اثر تغییر اقلیم بر کیفیت زیستگاههای طبیعی (مطالعه موردی: کوهستان سهند)
علی اصغر آزاد منوچهر فرج زاده اصل رضا برنا

بانک جهانی شاخص‌های توسعه جهان را در مورد برخی از شاخص‌های کلا‌ن محیط‌زیستی منتشر می‌‌کند که تحولا‌ت این شاخص‌ها ملا‌ک تحولا‌ت و روند‌‌های محیط‌زیستی در خصوص حفاظت از محیط زیست قرار می‌‌گیرد. این شاخص‌ها شامل مساحت مراتع، درصد اراضی کشاورزی، میزان افت سالانه آبهای شیرین أکثر

بانک جهانی شاخص‌های توسعه جهان را در مورد برخی از شاخص‌های کلا‌ن محیط‌زیستی منتشر می‌‌کند که تحولا‌ت این شاخص‌ها ملا‌ک تحولا‌ت و روند‌‌های محیط‌زیستی در خصوص حفاظت از محیط زیست قرار می‌‌گیرد. این شاخص‌ها شامل مساحت مراتع، درصد اراضی کشاورزی، میزان افت سالانه آبهای شیرین، بهبود منابع آب، بهبود سیستم‌های بهداشتی دفع فاضلاب در نواحی شهری، سرانه استفاده از انرژی، سرانه انتشار دی‌اکسیدکربن و سرانه مصرف انرژی الکتریکی بوده و شاخص پایداری محیط‌زیست (ESI) توانایی کشورها برای حفاظت از محیط‌زیست طی چند دهه آینده را می‌‌سنجد. اهداف اصلی این مطالعه شناخت وضعیت موجود محیط زیست از جمله ویژگی های اقلیمی، تنوع زیستی بود تا با سناریوسازی و مقایسه وضعیت محیط زیست، اثرات تغییرات اقلیمی بر محیط زیست با استفاده از تکنولوژی نوین از جمله بهره گیری از توان تکنولوژی علم سنجش از دور، GIS و نرم افزار INVEST مورد بررسی قرار گیرد. برای انجام این مطالعه از داده های ایستگاه های سینوپتیک و تصاویر ماهواره ای لندست 7 استفاده گردید. نتایج این مطالعه نشان می دهد که منطقه حفاظت شده کوهستان سهند به عنوان یک زیستگاه خشکی کوهستانی به دلیل نوع سنگ شناسی، توپوگرافیکی، اقلیم و پوشش گیاهی، دارای ویزگی های خاص اکولوژیکی است که نظر به دامنه تغییرات عوامل اقلیمی در طول سنوات مورد بررسی و همچنین در طول فصول، سالها و ماهها اثرهای متفاوتی بر رشد پوشش گیاهی، تغذیه آبهای زیر زمینی و تنظیم جریان آبهای سطحی و همچنین کاربری اراضی داشته است لذا تغییر اقلیم و افزایش دما نه تنها در میزان بارندگی، نوع بارندگی، میزان نفوذ آب سطحی به آبهای سطحی و افزایش سیل خیزی منطقه و فرسایش تاثیر منفی گذاشته، بلکه زمینه را برای تخریب بیشتر توسط عوامل انسانی فراهم نموده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1076 - گردشگری و تعیین محدوده آسایش اقلیمی آن در استان کهگیلویه و بویر احمد با استفاده از شاخص دمای موثر
حسن لشکری منوچهر فرج زاده سید احمد عبدل پور

امروزه آب و هوا و اقلیم هر منطقهای نقش به سزایی در توسعه گردشگری آن ایفا مینماید بهطوری که احساس رضایت از هر نوع فعالیت گردشگری منوط به فراهم بودن شرایط مناسباقلیمی به هنگام بازدید خواهد بود. آسایش توریسم چه از لحاظ انتخاب زمان و مکان سفر وچه از جنبه فیزیولوژیک بدن انسا أکثر

امروزه آب و هوا و اقلیم هر منطقهای نقش به سزایی در توسعه گردشگری آن ایفا مینماید بهطوری که احساس رضایت از هر نوع فعالیت گردشگری منوط به فراهم بودن شرایط مناسباقلیمی به هنگام بازدید خواهد بود. آسایش توریسم چه از لحاظ انتخاب زمان و مکان سفر وچه از جنبه فیزیولوژیک بدن انسان اهمیّت فراوانی دارد لذا به منظور توسعه گردشگری دراستان کهگیلویه و بویراحمد لازم است زمانها و مکانهای مناسب جهت آسایش اقلیمیگردشگری مشخص شود. که برای اینکار و تعیین محدوده آسایش اقلیمی استان از شاخصدمای مؤثر استفاده شده است و برای استفاده از این شاخص از دادههای ساعتی دما و رطوبتنسبی ایستگاههای یاسوج و گچساران برای یک دوره آماری 91 ساله) 5002 9191 (بهره -گرفته شده است. بر اساس نتایج حاصل از محاسبهها و نمودارهای شاخصهای دمای مؤثر،مشخص شد که در ایستگاه یاسوج در هیچ یک از ساعات شبانه روز ماههای ژانویه، فوریه،مارس، نوامبر و دسامبر شرایط مناسب آسایش اقلیمی وجود ندارد و در طول 1 ماه از سالساعتهای از ماههای آوریل، می، ژوئن، جولای، اوت، سپتامبر و اکتبر در مناطق آسایش وتقریباً آسایش قراردارد دارند که از این 1 ماه، 4 ماه آن را به ترتیب ماههای می، اکتبر، سپتامبرو ژوئن از لحاظ زمانی بیشترین زمان آسایش اقلیمی گردشگری را دارا میباشد. اما درایستگاه گچساران، آسایش اقلیمی برای ماههای مختلف سال به این ترتیب میباشد کهشرایط در طول 1 ماه از ماههای سال یعنی ماه ژانویه و فوریه، می، ژوئن، جولای، اوت، سپتامبرمناسب گردشگری نمیباشد و در بقیه ماهها از جمله مارس، آوریل، اکتبر، نوامبر و دسامبر درمناطق آسایش و تقریباً آسایش قرار دارند که بهترین شرایط زمانی مطلوب برای گردشگری رادارا میباشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1077 - تحلیل تداوم الگوهای فضایی (مکانی) گردوغبار در استان کرمانشاه
محمد پروین حسن لشکری رضا برنا مصطفی کرم پور

پدیده گردوغبار، امروزه به یکی از مخاطرات طبیعی در کشور تبدیل شده است؛ پدیده‌ای که با آثار زیان‌بار خود از جوانب مختلف شرایط طبیعی و انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. لذا در این پژوهش به بررسی و تحلیل تداوم الگوهای فضایی گردوغبار در کرمانشاه پرداخته شد. بدین منظور آمار گر أکثر

پدیده گردوغبار، امروزه به یکی از مخاطرات طبیعی در کشور تبدیل شده است؛ پدیده‌ای که با آثار زیان‌بار خود از جوانب مختلف شرایط طبیعی و انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. لذا در این پژوهش به بررسی و تحلیل تداوم الگوهای فضایی گردوغبار در کرمانشاه پرداخته شد. بدین منظور آمار گردوغبار 12 ایستگاه سینوپتیک استان طی دوره آماری 1987 تا 2017 از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید و پس از تشکیل پایگاه داده‌ای به‌منظور شناسایی الگوهای مکانی گردوغبارهای استان از شاخص فضایی موران (I) بهره گرفته شد. همچنین به‌منظور بررسی روند تغییرات از تحلیل روند خطی رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان داد بیشینه رخداد گردوغبارهای استان بیشتر محدود به نیمه غربی و کمینه رخداد آن‌ها بیشتر مربوط به نیمه شرقی استان است. همچنین بیشتر تداوم رخداد گردوغبارهای استان در مناطق هم‌جوار با مرزهای عراق مشاهده شده است که حاکی از فرامحلی بودن گردوغبارهای استان می‌باشد. نتایج الگوهای خودهمبستگی فضایی نیز نشان داد که رخداد تداوم دو و ده‌روزه در نیمه غربی استان یعنی مناطق قصر شیرین و سرپل ذهاب تشکیل الگوی خوشه‌ای بالا (مثبت) و در نیمه شرقی استان یعنی مناطق سنقر و هرسین تشکیل الگوی خوشه‌ای پایین (منفی) را داده است. همچنین الگوهای فضایی در مقیاس ماهانه وضعیتی مشابه با الگوهای فضایی تداوم‌های دو تا ده‌روزه را تجربه کرده است. بررسی روند تغییرات نیز نشان داد که در مقیاس ماهانه به‌جز ماه‌های نوامبر و دسامبر در سایر ماه‌ها روند افزایشی معنی‌دار در سطح اطمینان 95 درصد مشاهده می‌شود. همچنین از نظر فصلی شدیدترین روند افزایشی رخدادهای گردوغبار مربوط به فصل‌های بهار و تابستان است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1078 - تحلیل فعّالیّت نئوتکتونیکی در حوضه آبریز قلعه‌چای
معصومه رجبی فریبا کرمی مریم انصاری

زمین سیستمی پویاست که تغییر و تحول از جمله ویژگی های آن است. نیروهای درونی زمین در قالب فرآیندهای نئوتکتونیک موجب تشکیل ناهمواری می شوند و لندفرم های اصلی را فراهم می آورند، به همین جهت ارزیابی و بررسی فرآیندهای تکتونیکی فعّال و اثرات ناشی از آ ن ها از اهمیت بالایی برخو أکثر

زمین سیستمی پویاست که تغییر و تحول از جمله ویژگی های آن است. نیروهای درونی زمین در قالب فرآیندهای نئوتکتونیک موجب تشکیل ناهمواری می شوند و لندفرم های اصلی را فراهم می آورند، به همین جهت ارزیابی و بررسی فرآیندهای تکتونیکی فعّال و اثرات ناشی از آ ن ها از اهمیت بالایی برخوردار است. پدیده هایی که درنئوتکتونیک مطالعه می شود شامل تمام عوامل، فرایندها و عملکردهای ناشی از فعّالیّت های جدید زمین و اشکال ایجاد شده توسط این فعّالیّت ها است. پژوهش حاضر، بررسی فعّالیّت نئوتکتونیکی در حوضه آبریز قلعه چای است که شامل بخشی از ارتفاعات غربی کوه سهند می باشد. برای دستیابی به اهداف تحقیق، از شاخص های مورفومتری استفاده شده است که شامل: نسبت شکل حوضه زهکشی(BS) ، شاخص عدم تقارن حوضه زهکشی(Af)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf) و تراکم زهکشی(D)، می باشد که بر اساس محاسبات صورت گرفته BS 20/3 ، AF 27/39، D میزان بالای تراکم وVF فعّالیّت زمین ساختی از نوع فعال را نشان می دهند که می توان حوضه ی قلعه چای را با فعالیت های تکتونیکی نسبتا فعال در نظر گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1079 - نقش موقعیت و شدت مراکز پرارتفاع در وقوع دوره‏ های خشک و مرطوب سواحل جنوبی دریای خزر
مهناز جعفری شهریار خالدی

در این پژوهش با بهره گیری از داده های ایستگاهی و شبکه بندی شده و با استفاده از شاخص استاندارد شده Z (ZSI)، دوره های خشک و مرطوب سواحل جنوبی دریای خزر شناساییشد. سپس موقعیت هسته های مرکزیپرارتفاعبرایدوره های منتخب در ترازهای زیرین جو استخراج،و نقشه پراکنش آن ترسیم شد. نت أکثر

در این پژوهش با بهره گیری از داده های ایستگاهی و شبکه بندی شده و با استفاده از شاخص استاندارد شده Z (ZSI)، دوره های خشک و مرطوب سواحل جنوبی دریای خزر شناساییشد. سپس موقعیت هسته های مرکزیپرارتفاعبرایدوره های منتخب در ترازهای زیرین جو استخراج،و نقشه پراکنش آن ترسیم شد. نتایج نشان داد در دوره خشک، موقعیت هسته ها در عرض های جغرافیایی پایین در محدوده بین 35 تا 55 درجه شمالی است. قوی ترین هسته ها در اطراف دریای خزر، نزدیک به منطقه مطالعاتیاست. در دوره مرطوب، استقرارآنهادر تمامی ترازها، در دو بخش است، یکی شمال غرب دریای خزر (جنوب غربی روسیه) و دیگری تاحدودی اطراف منطقهبا بیشینه تمرکز در محدوده 50 تا 60 درجه شمالی، است. قوی ترین هسته ها،با فاصله از منطقه،در شمال غرب دریاقرار دارند. روند فشار و هسته مرکزی پرارتفاع در دوره مرطوب افزایشی است. همچنین مقادیر نم ویژه در سواحل، بویژه در تراز 850 هکتوپاسکال افزایش داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1080 - شناسایی و تحلیل الگوهای همدید موجد کولاک فراگیر برف در شمال غرب ایران
جواد خوشحال دستجردی اصغر کامیار

کولاک برف مخاطره ای جوّی است که رخداد آننظمسامانه های حمل و نقل وانتقال انرژی را برهم می زند. از اینرو هدف این پژوهش شناسایی الگوهای همدید و بررسی کمیّت های پویایی و گرماپویایی مؤثر در رخداد کولاک فراگیر برف در شمال غرب ایران، که از مناطق مستعد رخداد این پدیده است، می ب أکثر

کولاک برف مخاطره ای جوّی است که رخداد آننظمسامانه های حمل و نقل وانتقال انرژی را برهم می زند. از اینرو هدف این پژوهش شناسایی الگوهای همدید و بررسی کمیّت های پویایی و گرماپویایی مؤثر در رخداد کولاک فراگیر برف در شمال غرب ایران، که از مناطق مستعد رخداد این پدیده است، می باشد.ابتدا روز نمونه با کولاک فراگیر روزیدر نظر گرفته شد که در آن بیش از 50 درصد ایستگاه های همدید منطقه کدهای هوای حاضر بین 36 تا 39 را در آن روز ثبت کرده باشند.در ادامه پس از شناسایی روزهای رخداد این پدیده طی دوره زمانی 2009-1987، جهت تحلیل همدید داده های 4 بار در روز فشار، دما، اُمگا، رطوبت ویژه، مؤلفه های مداری و نصف النهاری در تراز دریا، 1000، 850 و 500 هکتوپاسکال از پایگاه هایNCEP/NCARدریافت و نقشه های آن با نرم افزار GrADSترسیم گردید. نتایج بررسی چشمی 11 مورد کولاک فراگیر،دو الگوی متفاوت را نشان داد. در ترازهای زیرین جو شیو فشار بین پرفشار شمال اروپا و کم فشار مدیترانه سبب ایجاد ناپایداری می گردید و در ترازهای بالایی جو گسترش ناوه شمال روسیهشرایط واگرایی بالایی را فراهم می کرد.در پایانبررسیشاخص های ناپایداری در سه ایستگاه جو بالای منطقه(ایروان، تبریز و کرمانشاه)نشان داد کهشاخصTTشرایط ناپایداری را بهتر از سایر شاخص ها آشکار می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1081 - تغییرپذیری سطح کشت محصولات کشاورزی (گندم و جو) در شرایط اقلیمی گذشته و آینده (مطالعه موردی: شهرستان ایذه)
قاسم کیخسروی نعمت الله حسینی نیا

یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در جهان امروز بحث در خصوص تغییرات آب‌وهوایی و پیامدهای ناشی از این پدیده است. در این تحقیق جهت بررسی سطح کشت گندم و جو در شرایط اقلیمی گذشته و آینده، ابتدا داده‌های بارش، متوسط دما، دمای کمینه و بیشینه در دوره آماری (2018-1998) از سازمان هواشنا أکثر

یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در جهان امروز بحث در خصوص تغییرات آب‌وهوایی و پیامدهای ناشی از این پدیده است. در این تحقیق جهت بررسی سطح کشت گندم و جو در شرایط اقلیمی گذشته و آینده، ابتدا داده‌های بارش، متوسط دما، دمای کمینه و بیشینه در دوره آماری (2018-1998) از سازمان هواشناسی دریافت گردید. جهت بررسی روند تغییرات عناصر هواشناسی از آزمون من کندال استفاده شد بعد از آن تقویم کشت به کمک شاخص NDVI از تصاویر لندست 8 استخراج و سپس با استفاده تصاویر سنجنده Tm، Etm، Oli و Sentinel-1 در محیط سامانه گوگل ارث انجین با محاسبه شاخص NDVI ماهانه و انجام فرایند طبقه‌بندیSVM مساحت سطح کشت محصولات در سال‌های مختلف برآورد گردید. در نهایت به منظور اعمال شبیه‌سازی و پیش‌بینی عناصر هواشناسی تا سال 2040 از مدل SDSM و سناریوهای انتشار استفاده گردید. نتیجه‌گیری: بر اساس تقویم کشت گندم و جو، کشت این محصولات در شهرستان ایذه از دی‌ماه شروع و در ماه فروردین به اوج سبزینگی و رشد خود می‌رسند و در نهایت از خردادماه محصول از سطح زمین‌های زراعی برداشت می‌گردد. در شهرستان ایذه بین بارش و سطح کشت تقریباً رابطه مستقیمی وجود دارد با افزایش بارش سطح زیر کشت افزایش پیدا می‌کند. با افزایش دماها از میزان سطح کشت تا حدودی کاسته می‌شود. در شرایط اقلیم آینده هر سه سناریو افزایش دمای کمینه و بیشینه را تا سال 2040 به میزان0.7درجه سانتیگراد پیش‌بینی کرده‌اند. در شرایط بارشی اقلیم گذشته در دو دهه مساحت سطح کشت حدود7.4 کیلومتر مربع و در شرایط اقلیم آینده حدود11.4تا15 کیلومتر مربع کاهش می‌یابد. یعنی سطح زیر کشت 8 کیلومتر مربع در هر دهه کاهش‌یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1082 - پیش بینی و تحلیل امواج گرمایی شهر زنجان با استفاده از ریزگردان لارس دبلیو جی و شاخص بالدی
برومند صلاحی زینب قدرتی

موج های گرمایی یکی از مهم‌ترین بلایای آب و هوایی است که پیامدهای زیست‌محیطی را بر طبیعت بر جای می گذارند. هدف اصلی پژوهش، پیش بینی امواج گرمایی شهرستان زنجان در دو بازه ی زمانی 1390-1409 و 1425-1444 توسط نرم‌افزار LARS-WG با دو مدل HadCM3 و BCM2 و با سناریوی A1B است. پس أکثر

موج های گرمایی یکی از مهم‌ترین بلایای آب و هوایی است که پیامدهای زیست‌محیطی را بر طبیعت بر جای می گذارند. هدف اصلی پژوهش، پیش بینی امواج گرمایی شهرستان زنجان در دو بازه ی زمانی 1390-1409 و 1425-1444 توسط نرم‌افزار LARS-WG با دو مدل HadCM3 و BCM2 و با سناریوی A1B است. پس از آماده‌سازی و کنترل کیفی، داده ها به‌صورت روزانه وارد نرم‌افزار LARS-WG شدند و خروجی مدل پس از صحت سنجی توسط روش های آماری، برای تحلیل موج گرمایی با استفاده از شاخص بالدی آماده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بر اساس مقادیر R2، RMSE، MAE و آزمون کولموگروف اسمیرنوف، شبیه سازی های صورت گرفته در ایستگاه مورد مطالعه از دقت قابل قبولی برخوردارند. نتایج پژوهش همچنین نشان داد که در شهر زنجان بر اساس دو مدلBCM2 و HadCM3، موج کوتاه گرمایی در هر دو بازه روند افزایشی داشته است. بیشترین فراوانی موج کوتاه گرمایی در بازه زمانی اول در ماه‌های خرداد و تیر قرار دارد و در بازه زمانی دوم، فراوانیامواجکوتاهگرماییدر ماه‌هایفروردینواردیبهشتبیشتر شدهودرنتیجهباتوجهبهپیش‌بینیانجامگرفتهدرهردومدل،برتعدادروزهایگرمافزودهمی‌شود.براساسپیش‌بینیانجامشدهبراساسمدل BCM2،طولدورهگرمدرایستگاهموردمطالعهدرحالافزایشاستوماه هایخنکفصلبهاربه‌تدریجبهسمتگرم‌ترشدنپیشمی‌روند. با توجه به پیش بینی انجامشدهبراساسمدل BCM2، احتمال جابه جایی فصول در این ایستگاه در سال‌های آینده وجود دارد و به‌تدریج فصل بهار به لحاظ ویژگی های اقلیمی به فصل تابستان شباهت زیادی پیدا خواهد کرد. با توجه به پیش بینی انجامشدهبراساسمدل HadCM3، موج کوتاه گرمایی در بازه زمانی اول روند افزایشی تندتری نسبت به بازه ی زمانی دوم دارد و دردورهزمانیدوم،تغییراتفراوانیامواجگرماییکوتاهبیشتراستودرکل،روندافزایشیدمایایستگاهسینوپتیکزنجانراتأییدمی‌کند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1083 - مطالعه روند تغییرات شاخصهای حدی اقلیمی دما و بارش در جنوبغرب ایران (مطالعه موردی: استان بوشهر)
رضا برنا آیگین جهان

مطالعه تغییرپذیری و تغییر رفتار رویدادهای حدی اقلیمی مهم میباشد. برای بررسیرویدادهای حدی، شاخصهای اقلیمی حدی برای دادههای سطح زمین به وسیله گروه کاریآشکارسازی تغییر اقلیم سازمان هواشناسی جهانی و کمیته اقلیم شناسی و برنامه پژوهشیتغییر پذیری اقلیم و قابلیّت پیش بینی معرفی أکثر

مطالعه تغییرپذیری و تغییر رفتار رویدادهای حدی اقلیمی مهم میباشد. برای بررسیرویدادهای حدی، شاخصهای اقلیمی حدی برای دادههای سطح زمین به وسیله گروه کاریآشکارسازی تغییر اقلیم سازمان هواشناسی جهانی و کمیته اقلیم شناسی و برنامه پژوهشیتغییر پذیری اقلیم و قابلیّت پیش بینی معرفی شده است. در این مقاله روند تغییرات دما وبارش در 6 ایستگاه هواشناسی استان بوشهر طی دوره آماری 4924 4944 با استفاده از -شاخصهای آستانهای، و از آزمون ناپارامتریک من کندال برای بررسی وجود روند خطی -استفاده شده است. نتایج نشان میدهد؛ استان بوشهر به شدّت در معرض افزایش میانگیندما، فراوانی نمایههای حدی گرمایش و کاهش نمایههای سرمایش است. کاهش شاخصشبهای سرد و افزایش شبهای گرم به دیگر آستانهها روند آنها چشمگیر بوده است. روندافزایشی روزهای تابستان طولانی شدن دوره گرما را در طول دهههای اخیر به خوبی نشانمیدهد. کاهش شاخص DTR در ایستگاههای منطقه، افزایش شبهای حارّهای و شبهایگرم در طول دوره آماری ایستگاهها به چشم میخورد. همچنین یافتههای پژوهش نشان دادکه: در طول دوره مطالعاتی، روند منفی برای سریهای حداکثر بارش یک روزه (Rx1day) ،حداکثر بارش 5 روزه )Rx5day( و روند ساده شدّت روزانه )SDII( در استان مشاهده میشود.میزان نمایه R10 در ایستگاههای مطالعاتی دارای روند مثبت است. بررسی روند نمایه R20و R25 ، نشان میدهد که در طول دوره مورد مطالعه، ایستگاههای مطالعاتی دارای روند منفیدر سال برای شیب خطی میباشند. در شاخص CDD تعداد روزهای خشک متوالی درسالهای اخیر هماهنگ با کاهش بارش نیز افزایش یافته است. بررسی شاخص CWD نشان داد که هماهنگ با کاهش بارش در منطقه در سالهای اخیر تعداد روزهای متوالی تر(CWD) به شدّت کاهش یافته است. سری نمایههای R95 p و R99 p در ایستگاههای استانگویای نوسانهای شدید و کاهش آن در سالهای آخر دوره مورد مطالعه می اشد. بررسیروند نمایه PRCPTOT در استان بوشهر نشان میدهد که میانگین بارش در این منطقه کماست، در نتیجه روند کاهشی با نوسانهای زیاد توأم میباشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1084 - ارزیابی و تحلیل پارامترهای شیمیایی در شاخص کیفت آب زیرزمینی (WQI) مطالعه موردی: جلگه ساحلی شهرستان نور، استان مازندران
رضا اسماعیلی محمدمهدی حسین‌زاده

آب زیرزمینی از مهم‌ترین منابع آبی در بسیاری از کشورهاست. کیفیت آب زیرزمینی یک عامل ضروری برای مطلوبیت آب در مصارف متعدد است. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق، قسمت جلگه‌ای شهرستان نور است که در استان مازندران واقع شده است. منطقه عمدتاً تحت کاربری کشاورزی (برنج کاری) قرار أکثر

آب زیرزمینی از مهم‌ترین منابع آبی در بسیاری از کشورهاست. کیفیت آب زیرزمینی یک عامل ضروری برای مطلوبیت آب در مصارف متعدد است. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق، قسمت جلگه‌ای شهرستان نور است که در استان مازندران واقع شده است. منطقه عمدتاً تحت کاربری کشاورزی (برنج کاری) قرار دارد. در این تحقیق، از 50 چاه نمونه‌برداری شد. نقشه‌های توزیع فضایی پارامترهای مهم کیفیت آب با استفاده از تکنیک‌های زمین‌ آماری در نرم‌افزار ARC GIS تهیه گردید. شاخص کیفیت آب زیرزمینی (WQI) با توجه به پارامترهای کیفیت آب شامل کل مواد جامد محلول (TDS)، هدایت الکتریکی (EC)، PH، کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، کلر، سولفات، بی‌کربنات، نیترات، نیتریت و آمونیوم برای مصرف شرب مورد بررسی قرارگرفتند. با وزن‌دهی به هریک از پارامترها و محاسبه نسبت هر پارامتر به مقدار استاندارد سازمان بهداشت جهانی(2011)، شاخص کیفیت نمونه‌های آب زیرزمینی بدست آمد. سپس نقشه شاخص کیفیت آب زیرزمینی در نرم افزار ARC GIS تهیه گردید. شاخص کیفیت آب زیرزمینی منطقه در سه گروه بسیار خوب، خوب و ضعیف طبقه‌بندی شدند که 98 درصد نمونه‌ها در گروههای بسیارخوب و خوب قرار گرفتند. تحلیل آماری با استفاده از رگرسیون چندگانه نشان می‌دهد که پارامتر EC، TDS و آمونیوم(NH3) سه پارامتر غالب برای پایش کیفیت آب منطقه هستند. در منطقه مورد مطالعه 16 درصد نمونه‌های آب زیرزمینی مقدار آمونیاک بیش از 5/1 میلی‌گرم در لیتر داشتند که نشان دهنده‌ی آلودگی انسانی است. دیاگرام گیبس، غلبه فرایند هوازدگی سنگ را در کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی منطقه نشان می‌دهد. شاخص اشباع کانی‌ها، نشان می‌دهد که همه‌ی نمونه‌ها نسبت به آهک، دولومیت و آراگونیت در حالت اشباع هستند از این رو 98 درصد نمونه‌های آب زیرزمینی منطقه سختی بسیار زیاد دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1085 - بررسی ارتباط بین پارامترهای مورفومتری و کاربری اراضی حوضه آبخیز سرداب و بیدسبحان- استان فارس
سعید نگهبان مرضیه مکرم

ویژگیهای مورفومتری حوضه های آبخیز تاثیرات بسیار زیادی بر روی کاربری اراضی آن دارد، بدین صورت که ناهمواری ها و شیب علاوه بر اینکه تا حدودی تعیین کننده ویژگیهای میکرواقلیم حوضه می باشند، بر روی نوع کاربری، پوشش گیاهی و عمق خاک نیز تاثیرگذار هستند. این پژوهش سعی دارد که به أکثر

ویژگیهای مورفومتری حوضه های آبخیز تاثیرات بسیار زیادی بر روی کاربری اراضی آن دارد، بدین صورت که ناهمواری ها و شیب علاوه بر اینکه تا حدودی تعیین کننده ویژگیهای میکرواقلیم حوضه می باشند، بر روی نوع کاربری، پوشش گیاهی و عمق خاک نیز تاثیرگذار هستند. این پژوهش سعی دارد که به بررسی ارتباط بین ویژگی های کاربری اراضی و پارامترهای مورفومتری حوضه آبخیز سرداب و بید سبحان در شمال شرقی شهرستان اقلید استان فارس بپردازد. پارامترهای مورفومتری مانند شیب، ارتفاع، لندفرم و همچنین شاخص پوشش گیاهی NDVI در منطقه مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند. از تصاویر ماهواره ای لندست 8، سنجنده ETM+ (2015) به منظور استخراج شاخص پوشش گیاهی NDVI استفاده شد. همچنین به منظور تعیین ارتفاع، لندفرم و شیب از مدل رقومی ارتفاع (DEM) سنجنده استر استفاده شد. بعد از تهیه نقشه شیب و ارتفاع و لندفرم های منطقه با استفاده از شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI)، ارتباط بین هر یک از پارامترهای مورفومتری و واحدهای کاربری اراضی حوضه مورد مطالعه تعیین شد. نتایج نشان داد که بیشترین واحدهای کپه کاری و بذر پاشی، قرق میان مدت و کشاورزی در کلاس 1، منطقه حفاظتی و باغ به ترتیب در کلاس 10 و 9 قرار گرفته است. در حالیکه کمترین میزان لندفرم ها در واحدهای کپه کاری و بذر پاشی و منطقه حفاظتی در کلاس 6، واحدهای کپه کاری و قرق میان مدت در کلاس 2 و واحدهای کشاورزی و باغ به ترتیب در کلاس های 4 و 9 قرار گرفته است. حداکثر مقادیر شیب در واحد منطقه حفاظتی (24/45) و کمترین آن در واحد کپه کاری و بذرپاشی (375/0) است. همچنین نتایج نشان داد که حداکثر مقادیر DEM در واحد قرق میان مدت (3853 متر) و کمترین آن در واحد کپه کاری و بذرپاشی (2539 متر) است. حداقل و حداکثر مقادیر NDVI در واحد کپه کاری از بقیه واحدها بیشتر است که نشان دهنده پوشش گیاهی بیشتر در منطقه مورد مطالعه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1086 - نگرشی بر ارزیابی آسایش انسانی در شهرستان میناب دهستان تیاب با توجه به شاخصهای زیست اقلیمی
احمد انصاری لاری هاجر زارعی کلوئی

ارزیابی شرایط زیست اقلیمی امروزه به عنوان ابزاری کارآمد در دست برنامه ریزان در مناطقمختلف به حساب میآید. راحتی و سلامت انسان در محیط طبیعی، رابطه مستقیمی با موقعیتاقلیمی از قبیل درجه حرارت، رطوبت، تابش خورشید و ساعت آفتابی دارد. دما و رطوبت نسبییک منطقه شاخصی برای بررسی أکثر

ارزیابی شرایط زیست اقلیمی امروزه به عنوان ابزاری کارآمد در دست برنامه ریزان در مناطقمختلف به حساب میآید. راحتی و سلامت انسان در محیط طبیعی، رابطه مستقیمی با موقعیتاقلیمی از قبیل درجه حرارت، رطوبت، تابش خورشید و ساعت آفتابی دارد. دما و رطوبت نسبییک منطقه شاخصی برای بررسی آسایش و راحتی انسان معرفی شده است. در این پژوهشآسایش یا عدم آسایش انسان براساس مدلها و شاخصهای زیست اقلیمی بیکر، ترجونگ، وترموهیگرومتریک با استفاده از اطلاعات آماری ایستگاه سینوپتیک شهرستان میناب جهتدهستان تیاب طی سالهای 9631 تا 9611 ارزیابی و تعیین شده است. نتایج حاصل از اینپژوهش نشان میدهد که منطقه تیاب در طول سال از نظر بیو کلیمایی، از شرایط فوق العادهداغ تا بسیار خنک در ماههای مختلف برخوردار است. با توجه به بررسی شرایط اقلیمی اینمنطقه، میتوان در بسیاری از برنامه ریزیهای عمرانی و گردشگری این منطقه مراحل رشد وشکوفایی منطقه را با سرعت بیشتری طی کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1087 - تحلیل مقایسه ای تحول فعالیت‏های تکتونیکی در حوضه‏ های حبله رود، حاجی عرب و جاجرود با استفاده از روش‏های مورفومتری
زهرا سربازی محمد رضا ثروتی مهران مقصودی فاطمه سبک خیز

مطالعه تکتونیک فعال از نظر ارزیابی خطر زمین لرزه در نقاط مختلف اهمیت دارد، مخصوصا در نواحی ای که میزان فعالیت تکتونیکی در هولوسن و پلئیستوسن نسبتا زیاد بوده است. هدف پژوهش حاضر، مقایسه فعالیت های تکتونیکی حوضه های حبله رود، جاجرود و حاجی عرب از طریق تحلیل های مورفومتری أکثر

مطالعه تکتونیک فعال از نظر ارزیابی خطر زمین لرزه در نقاط مختلف اهمیت دارد، مخصوصا در نواحی ای که میزان فعالیت تکتونیکی در هولوسن و پلئیستوسن نسبتا زیاد بوده است. هدف پژوهش حاضر، مقایسه فعالیت های تکتونیکی حوضه های حبله رود، جاجرود و حاجی عرب از طریق تحلیل های مورفومتری می باشد. شاخص های مورد استفاده در این پژوهش، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن Vf سینوزیته جبهه کوهستان S، شیب طولی رودخانه sl، شاخص نسبت شکل حوضه زهکشی Bs،شاخص تقارن توپوگرافی معکوس حوضه T، شاخص تقارن حوضه ی زهکشی یا شاخص قرینگی حوضه Afمی باشند. نتایج حاصل از این ارزیابی بصورت شاخص نسبی فعالیت های تکتونیکی (Iat) ارائه گردیده است. این شاخص ها فعالیت زمین ساختی یک منطقه را در چهار طبقه فعالیت کم، متوسط، زیاد و بسار زیاد نشان می دهد. برای برآورد تکتونیک فعال از نقشه های توپوگرافی (1:250000 و 1:50000) و نقشه های زمین شناسی (1:20000 و 1:25000) و DEM ده متر مناطق مورد مطالعه استفاده شده.برای تشکیل حوضه ها بر روی منطقه مورد مطالعه از نرم افزار Arc Gis بر پایه داده های حاصل از مدل رقومی ارتفاعی استفاده شده است. پدیده هایی مانند پرتگاه های گسلی، مخروط افکنه های چند نسلی، دره های خطی، از جمله شواهد مورفوتکتونیکی هستند که به وفور در حوضه های با فعالیت زیاد و متوسط تکتونیکی در سه حوضه مورد مطالعه مشاهده می شود. نتایج مطالعه نشان می دهد که در حوضه های مورد مطالعه حوضه جاجرود نسبت به دو حوضه دیگر بیشتر تحت تاثیر فعالیت های تکتونیکی قرار گرفته است و این به دلیل تاثیر گسل پیشوا و شهرری بر روی این حوضه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1088 - تحلیل ارتباط الگوهای پیوند از دور با خشک‌سالی حوضه قره‌قوم با استفاده از مدل شبکه عصبی
مونا فلاح‌زاده پرویز رضایی سعید اسلامیان علیرضا عباسی

در این پژوهش نقش الگوهای پیوند از دور در رخداد خشک‌سالی‌های حوضه قره‌قوم مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا داده‌های بارش 30 ایستگاه باران‌سنجی و سینوپتیک و نیز داده‌های مربوط به 32 نمایه عددی پیوند از دور از سایت نوآ طی دوره آماری 1987-2013 اخذ گردید. در ابتدا داد أکثر

در این پژوهش نقش الگوهای پیوند از دور در رخداد خشک‌سالی‌های حوضه قره‌قوم مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا داده‌های بارش 30 ایستگاه باران‌سنجی و سینوپتیک و نیز داده‌های مربوط به 32 نمایه عددی پیوند از دور از سایت نوآ طی دوره آماری 1987-2013 اخذ گردید. در ابتدا داده‌های شاخص بارش استاندارده شده با روش تحلیل عاملی طبقه‌بندی، سپس رابطه میانگین شاخص خشک‌سالی هر پهنه با تک تک الگوهای پیوند از دور ارزیابی شد. همچنین مقادیر شاخص خشک‌سالی با شاخص‌های از دور به روش شبکه عصبی مصنوعی شبیه‌سازی گردید. نتایج نشان داد 5 شاخص پیوند از دور نوسان دهه‌ای اقیانوس آرام، نینو4، چند متغیره انسو، دو قطبی اقیانوس هند و نوسان مادن جولیان در منطقه 1 اقیانوس آرام با پهنه اول (عامل اول) در مقیاس زمانی 6 ماهه در ارتباط بوده و بهترین نتایج را با کمترین خطا و بیشترین ضریب همبستگی ارائه داده‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1089 - تحلیل و پهنه بندی اثرات اقلیم در توسعه گردشگری روستایی شهرستان جهرم با استفاده از شاخص TCI
احمدعلی خرم بخت

گردشگری روستایی نقش مؤثری در زمینه سازی توسعه روستایی دارد، و وسیله ای برای تحریک رشد اقتصاد ملی از طریق غلبه بر انگاره‌های توسعه نیافتگی و بهبود استانداردهای زندگی در نواحی روستایی به حساب می‌آید. نظر به اینکه بهره برداری از پتانسیل های گردشگری هر منطقه می تواند زمینه أکثر

گردشگری روستایی نقش مؤثری در زمینه سازی توسعه روستایی دارد، و وسیله ای برای تحریک رشد اقتصاد ملی از طریق غلبه بر انگاره‌های توسعه نیافتگی و بهبود استانداردهای زندگی در نواحی روستایی به حساب می‌آید. نظر به اینکه بهره برداری از پتانسیل های گردشگری هر منطقه می تواند زمینه اشتغال زایی و توسعه آن منطقه را فراهم نماید، آگاهی از مزیت ها و محدودیت های برخاسته از محیط طبیعی، و از جمله اقلیم مناطق و اثرات آن بر توسعه گردشگری اهمیت بسیار دارد. در این تحقیق شرایط اقلیم گردشگری شهرستان جهرم بررسی شده است. در این راستا از پارامترهای میانگین بارش ماهانه، میانگین دمای خشک، میانگین رطوبت نسبی ، میانگین حداکثر دما، میانگین حداقل رطوبت نسبی، میانگین ساعات آفتابی و سرعت باد ایستگاه سینوپتیک جهرم استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، داده های موردنظر که در دوره آماری 24 ساله(2010-1987) گردآوری شده اند، در محیطExell بررسی و پردازش شده، و شاخص اقلیم گردشگری TCI به تفکیک ماههای سال محاسبه گردید، به گونه ای که بتواند تأثیر آسایش اقلیمی در جذب توریست را مشخص نماید. سپس با استفاده از روش های درون یابی در محیط نرم افزار ArcMAP نقشه پهنه بندی TCI به تفکیک برای همه ماههای سال ترسیم گردید. نتایج این بررسی نشان داد که بهترین ماهها از نظر دارا بودن شرایط آسایشی برای گردشگران ماههای فروردین، اردیبهشت، آبان و آذر با مقادیر TCI به ترتیب 85، 78، 88 و 86 با دو کلاس عالی و خیلی خوب می باشد که بهترین شرایط را از نظر آسایش به خود اختصاص داده اند. در مقابل ماههای تیر، مرداد و شهریور با مقادیر TCI به ترتیب 43، 41 و 50 با دو کلاس قابل قبول و حد بحرانی از بدترین شرایط آسایشی و بیوکلیمایی برخوردارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1090 - ارزیابی شرایط اقلیم گردشگری شهرشیراز با استفاده از شاخصهای دمای معادل فیزیولوژی ( PET ) و متوسط نظرسنجی پیش بینی شده ( PMV)
عباسعلی آروین کبری شجاعی زاده

آب و هوا به عنوان یکی از عوامل محیط طبیعی نقش مهمّی را در فعالیّتهای انسان به ویژهگردشگری ایفا میکند. در این پژوهش به منظور ارزیابی شرایط اقلیم گردشگری شهر شیراز- از دادههای هواشناسی ایستگاه سینوپتیک شیراز در یک دوره آماری 61 ساله ) 50026990 ( استفاده شده است. روش مورد أکثر

آب و هوا به عنوان یکی از عوامل محیط طبیعی نقش مهمّی را در فعالیّتهای انسان به ویژهگردشگری ایفا میکند. در این پژوهش به منظور ارزیابی شرایط اقلیم گردشگری شهر شیراز- از دادههای هواشناسی ایستگاه سینوپتیک شیراز در یک دوره آماری 61 ساله ) 50026990 ( استفاده شده است. روش مورد استفاده برای ارزیابی شرایط اقلیم آسایشی، شاخصدمای معادل فیزیولوژیک و متوسط نظرسنجی پیش بینی شده میباشد. نتایج این پژوهشنشان میدهد که بالاترین شرایط اقلیمی برای گذران اوقات فراغت و فعالیتهای گردشگریدر این شهر به صورت دو دوره مجزا در اواسط فصل بهار)ماه می( و ابتدای فصل پاییز )ماهاکتبر(واقع شده است. تداوم تنش گرمایی متوسط از ماه ژوئن تا اوت و تنش سرمایی با درجههای مختلف از ماه نوامبر تا پایان فصل زمستان عاملی برای محدودیت گردشگری طی اینماهها میباشد. سایر ماهها با شرایط حرارتی کمی گرم و کمی خنک از نظر دمایی و رطوبتیشرایط نسبتا" مناسبی برای گردشگری دارا هستند. بنابراین در شهر شیراز حدود 2 ماه ازسال برای گردشگری و بازدید شرایط مطلوبی برقرار میباشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1091 - بررسی خشکی هیدرولوژیکی حوضه‌های داخلی ایران
غلام حسن جعفری مینا آوجی

چاله‌های داخلی ایران پس از کوهزایی پاسادنین به‌صورت سطح پایه آب‌های روان درآمده است. بررسی تفاوت های مکانی این چاله ها هدف اصلی این پژوهش است. ازآنجایی‌که اختلافات مکانی و توپوگرافیکی در طبیعت به‌صورت تفاوت‌های اقلیمی منعکس می‌شوند؛ با استفاده از شاخص‌های خشکی متأثر از أکثر

چاله‌های داخلی ایران پس از کوهزایی پاسادنین به‌صورت سطح پایه آب‌های روان درآمده است. بررسی تفاوت های مکانی این چاله ها هدف اصلی این پژوهش است. ازآنجایی‌که اختلافات مکانی و توپوگرافیکی در طبیعت به‌صورت تفاوت‌های اقلیمی منعکس می‌شوند؛ با استفاده از شاخص‌های خشکی متأثر از دما و بارش، تفاوت‌های مکانی سالانه و ماهانه حوضه‌های ارومیه، مهارلو، میقان، قم، ابرکوه، اردستان، سیرجان، قطروئیه، یزد، جازموریان، لوت و بافق ازنظر مدت آبگیری بررسی شدند. با بررسی خشکی هیدرولوژیکی ماهانه، تعداد ماه‌های مرطوبی که هر حوضه قادر به تأمین آب دریاچه است، مشخص ‌شد. بر این اساس حوضه‌های میقان، گاوخونی، مهارلو و ارومیه با بیلان مثبت آب و 6 ماه مرطوب، به‌عنوان دریاچه‌های دائمی شناخته می‌شوند. ابرکوه، بافق، قم و سیرجان بین 20% تا 26% و حوضه‌های درانجیر، قطروئیه و یزد بین 15% تا 20% از ایام سال امکان احیا کردن دریاچه را دارند و سرانجام لوت، اردستان و جازموریان باقابلیت آبگیری کمتر از 5% از سال کاملاً به‌صورت پلایا و کویری هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1092 - مقایسه شاخص های خشکسالی اقلیمی در ایستگاه های بارشی ایران
علی وخشوری زین العابدین جعفرپور پرویز کردوانی

خشکسالی ها از جمله مهم ترین بلایای طبیعی هستند که علی رغم تلفات انسانی کم، از خسارت های اقتصادی و تبعات اجتماعی فراوانی برخوردار هستند. خشکسالی ها به سه شکل اقلیمی، هیدرولوژی و کشاورزی دیده می شوند؛ که نوع اول آن در وقوع و خاتمه انواع دیگر از تقدم و اولویت برخوردار است. أکثر

خشکسالی ها از جمله مهم ترین بلایای طبیعی هستند که علی رغم تلفات انسانی کم، از خسارت های اقتصادی و تبعات اجتماعی فراوانی برخوردار هستند. خشکسالی ها به سه شکل اقلیمی، هیدرولوژی و کشاورزی دیده می شوند؛ که نوع اول آن در وقوع و خاتمه انواع دیگر از تقدم و اولویت برخوردار است. تحقیق حاضر خشکسالی اقلیمی را مد نظر قرار داده و تاثیر بارندگی را بر شاخص های این نوع از خشکسالی ارزیابی کرده است. بدین نحو که ابتدا آمار بارندگی تمامی ایستگاه ها مورد توجه واقع شد و از بین تمامی ایستگاه های موجود، 36 ایستگاه که دارای آمار هواشناسی کامل تر و معتبرتری نسبت به بقیه ایستگاه ها بودند، انتخاب شدند. سپس از بین شاخص های خشکسالی اقلیمی شش شاخص RAI,SIAP,PNPI,DI,Z و SPI را برگزیده و خشکسالی هر کدام از ایستگاه های انتخابی به وسیله این شاخص ها تعیین گردید. در نهایت رابطه تغییرات بارندگی با نتایج هر یک از شاخص ها به وسیله سه روش مورد سنجش قرار گرفت. روش اول تاثیرات مستقیم بارندگی بر شاخص ها، روش دوم سنجش شاخص های خشکسالی با روش TOPSIS و روش سوم پهنه بندی ضرایب همبستگی شاخص ها با بارندگی در سطح ایران. در پایان مشخص گردید شاخص DI بیشترین رابطه را با بارندگی داشته و در تمامی پهنه ایران این رابطه با ضریب همبستگی بالا و به یکسان مشاهده می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1093 - بررسی ویژگیهای نو زمین ساخت، فرسایش و رسوب در حوضه آبخیز کر چمریز – با استفاده از شاخصهای کمی
سعید نگهبان اعظم حیدری

فرسایش خاک یکی از مهمترین عواملی است که سالانه بخش وسیعی از اراضی کشور ایرانرا تهدید میکند و کیفیت زمینهای کشاورزی و مراتع را کاهش داده یا از بین میبرد، هم چنیندر مناطقی که حرکتهای تکتونیکی جوان فعالیت دارند، تغییر شکلهای ناشی از تکتونیکفعال در منطقه باعث بروز پاسخ شبکه أکثر

فرسایش خاک یکی از مهمترین عواملی است که سالانه بخش وسیعی از اراضی کشور ایرانرا تهدید میکند و کیفیت زمینهای کشاورزی و مراتع را کاهش داده یا از بین میبرد، هم چنیندر مناطقی که حرکتهای تکتونیکی جوان فعالیت دارند، تغییر شکلهای ناشی از تکتونیکفعال در منطقه باعث بروز پاسخ شبکه زهکشی منطقه به این تغییرات خواهد شد. این پژوهشسعی دارد به بررسی استعداد فرسایش و رسوبدهی خاک و فعالیت نو زمین ساخت در حوضهکر چمریز واقع در شمالغرب استان فارس بپردازد. روش پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی - -مبتنی بر روشهای میدانی، کتابخانهای و آماری میباشد. به این صورت که با استفاده ازمدلهای مختلف به بررسی ویژگیهای فرسایشی و تکتونیکی منطقه پرداخته شده است. نتایجنشان میدهد که گسترش سازندهای زمین شناسی حساس به فرسایش از جمله سازندهایآهکی و تأثیر فعالیتهای نو زمین ساختی با مقادیر vf 2 ( و / 2/11 و 02 ( SB 2/42 ( در (سیستم آبراهه به شدت موجب فرسایش و رسوبدهی در حوضه میشود. متوسط3101 تن در هکتار برآورد شده و نشان / فرسایشزایی باران در حوضه به طور سالانه، 0423 از نظر زراعی / دهندهی بالا بودن فرسایش خاک است. میانگین اسیدیته خاکهای حوضه 23برای رویش گیاهان مطلوب میباشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1094 - گردشگری پایدار در اکوسیستم تالاب ها ,مطالعه موردی: تالاب های شهرستان نقده
حسن اسماعیل زاده شمسی صالح پور یعقوب اسماعیل زاده

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی گردشگری پایدار در اکوسیستم تالابها انجام شده است. بنابراین در راستای استفاده خردمندانه از تالابها لازم است به تعادل و توازنی رسید تا علاوه بر بهبود اقتصادی، موجودیت تالابها در گستره وسیع فعالیت های انسانی که از حفاظت مطلق تا دخالت مؤثر متفاوت ا أکثر

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی گردشگری پایدار در اکوسیستم تالابها انجام شده است. بنابراین در راستای استفاده خردمندانه از تالابها لازم است به تعادل و توازنی رسید تا علاوه بر بهبود اقتصادی، موجودیت تالابها در گستره وسیع فعالیت های انسانی که از حفاظت مطلق تا دخالت مؤثر متفاوت است، تضمین شود. بر این اساس این تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی، به روش پیمایشی با تهیه پرسشنامه از دیدگاه دو جامعه اجتماعات محلی و مسئولان مرتبط با گردشگری، سعی در ارزیابی گردشگری پایدار در اکوسیستم های تالابی را داشته است. برای این منظور، 230 نفر به روش کوکران، به عنوان حجم نمونه مردم محلی و تعداد 15 نفر از مسئولان تعیین و مورد پرسشگری قرار گرفته اند. در این پژوهش پس از تکمیل پرسشنامه اعتبار پایایی آنها با آلفای کرونباخ برای خانوارهای محلی برابر با 0.70و برای مسئولان 0.982محاسبه شده است. داده های جمع آوری شده با بهره گیری از نرم افزار SPSS و با استفاده از روشهای آماری همبستگی پیرسون، گاما، کندالb ، و c مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. بر اساس یافته های تحقیق، از مجموع 43 متغیر ابعاد اقتصادی ـ نهادی، اجتماعی ـ فرهنگی و اکولوژیکی ـ زیست محیطی مورد مطالعه گردشگری پایدار در اکوسیستم های تالابی، 38 متغیر از دیدگاه مردم و هر 43 متغیر، از دیدگاه مسئولان مورد تائید قرار گرفته اند. در عین حال با تحلیل نظرات دو دیدگاه، همگرایی(همسانی) در 38 متغیر و واگرایی(ناهمسانی) در 5 متغیر مشاهده شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1095 - آزمون مدلهای ارزیابی خشکسالی و ترسالی برای ایستگاههای اندیمشک و ماهشهر خوزستان
فریده عظیمی غلامعلی فرهادوند منیژه ظهوریان پردل

در پژوهش حاضر،پدیده خشکسالی وترسالی در دو منطقه اندیمشک و ماهشهر دراستان خوزستان ،بر اساس داده های ایستگاه های هواشناسی در یک دوره زماانی 08 سااله 5138 5113 (، ماورد -بررسی قرار گرفت. در این مطالعه از شاخصهای استاندارد شده بارش (SPI) ، درصد از نرماا (PN) ،روش نیچه (NITZ أکثر

در پژوهش حاضر،پدیده خشکسالی وترسالی در دو منطقه اندیمشک و ماهشهر دراستان خوزستان ،بر اساس داده های ایستگاه های هواشناسی در یک دوره زماانی 08 سااله 5138 5113 (، ماورد -بررسی قرار گرفت. در این مطالعه از شاخصهای استاندارد شده بارش (SPI) ، درصد از نرماا (PN) ،روش نیچه (NITZCHE) ، Z نرما و شاخص دهکها بارای سانشش میااان شاد و تاداو دورهخشکسالی وترسالی استفاده شد. نتایج این بررسی نشان داد که در تمامی شاخصها، سا هاای باابارش نرما از توالی و تدوا بیشتری نسبت به سا های خشاک و مرواوب برخاوردار بودناد. باهگونهای که براساس شاخص SPI ، ایستگاه اندیمشک دارای 51 ساا باارش تقریباار نرماا اساتوایستگاه ماهشهر نیا دارای 51 سا بارشی تقریبار نرما بود، بر اساس شااخص PN ، در ساا 31در هر دو ایستگاه ماهشهر و اندیمشک خشکسالی شدید واقع شده است. بر اساس روش نیچاه درایستگاه اندیمشک 51 سا نرما و در ایستگاه ماهشهر 51 سا بارش نرما اتفاق افتااده اسات.بر اساس شاخص Z نرما ، در ایستگاه اندیمشک دو سا 5113 و 5115 ( و در ایستگاه ماهشاهریک سا 5113 ( به عنوان سا بارش دارای خشکسالی شدید مکتوب گردیاده اسات. بار اسااسشاخص دهک، خشک ترین سا بارشی هر دو ایستگاه اندیمشک و ماهشاهر ساا هاای 13 و 31است که در دهک او واقع شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1096 - سنجش رابطه میان وقوع خشک‌سالی و تغییرات پهنه آبی تالاب انزلی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست
کیوان اسدی پرویز رضائی بهمن رمضانی گورابی

تغییر اقلیم یکی از بزرگ‌ترین خطرات پیش روی بشر در حال حاضر و نیز در نسل‌های آینده است. پدیده تغییر اقلیم موجب تغییرات زیادی در الگوهای مکانی بارندگی شده و افزایش پدیده‌های حدی همچون خشک‌سالی را به دنبال دارد. همچنین پیش‌بینی شده است که تغییر اقلیم بر فراوانی، شدت و مدت أکثر

تغییر اقلیم یکی از بزرگ‌ترین خطرات پیش روی بشر در حال حاضر و نیز در نسل‌های آینده است. پدیده تغییر اقلیم موجب تغییرات زیادی در الگوهای مکانی بارندگی شده و افزایش پدیده‌های حدی همچون خشک‌سالی را به دنبال دارد. همچنین پیش‌بینی شده است که تغییر اقلیم بر فراوانی، شدت و مدت خشک‌سالی تأثیر خواهد داشت. خشک‌سالی در تمامی اقلیم‌ها، حتی در اقلیم‌های مرطوب و نیمه مرطوب به وقوع می‌پیوندد از این جهت تالاب‌ها نیز که از مهم‌ترین زیست‌بوم‌های کره زمین می‌باشند، مستثنا نیستند. در این پژوهش به بررسی رخدادهای خشک‌سالی در تالاب انزلی و ارتباط آن با تغییرات پهنه تالاب در طول دوره آماری 1975-2016 پرداخته شده است. به‌منظور بررسی خشک‌سالی از دو شاخص SPI و RDI استفاده شده است. جهت تعیین پهنه آبی، تصاویر ماهواره‌های لندست مورد استفاده قرار گرفت. بررسی شاخص‌های خشک‌سالی در حوزه تالاب انزلی نشان می‌دهد که مقادیر به دست آمده توسط شاخص RDI نسبت به مقادیر به دست آمده توسط شاخص SPI، خشک‌سالی را با شدت کمتری برآورد می‌کند. همچنین نتایج نشان داد که مساحت پهنه آبی تالاب انزلی در طول سال‌های مورد بررسی روند کاهشی دارد که با روند افزایشی پدیده خشک‌سالی از لحاظ دفعات وقوع و شدت کاملاً همسو است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1097 - ارزیابی میزان آسیب پذیری سکونتگاهای روستایی از پدیده خشکسالی با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چندشاخصه کوپراس مطالعه موردی : شهرستان دلفان
ناصر شفیعی ثابت بهزاد دوستی معصومه قربانی

تعیین نقاط حادثه خیز و مستعد از نظر مخاطرات محیطی، برنامه ریزان را قادر می‌سازد در کوتاه‌ترین زمان به بهترین شکل تصمیم‌گیری کنند. این تحقیق برای ارزیابی و رتبه بندی سکونتگاههای روستایی شهرستان دلفان از نظر حساسیت به پدیده خشکسالی با استفاده از مدل تصمیم گیری چندشاخصه کو أکثر

تعیین نقاط حادثه خیز و مستعد از نظر مخاطرات محیطی، برنامه ریزان را قادر می‌سازد در کوتاه‌ترین زمان به بهترین شکل تصمیم‌گیری کنند. این تحقیق برای ارزیابی و رتبه بندی سکونتگاههای روستایی شهرستان دلفان از نظر حساسیت به پدیده خشکسالی با استفاده از مدل تصمیم گیری چندشاخصه کوپراس انجام شد. در این مطالعه توصیفی – تحلیلی، 21 شاخص آسیب پذیری در سه بعد فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی بررسی شد. گردآوری اطلاعات برای شاخص های مورد نظر در 24 روستای نمونه تصادفی از طریق دهیاران صورت گرفت. پس از وزن دهی به شاخص‌ها به روش آنتروپی شانون، روستاها با استفاده از مدل کوپراس رتبه بندی شدند. نتایج نشان داد با توجه به متنوع بودن شاخص‌های آسیب پذیری، مدل کوپراس در رتبه بندی سکونتگاه‌ها در مقابل خشکسالی قابلیت دارد. مطابق محاسبات، روستاهای گلام بهری وکفراج بیشترین آسیب پذیری و روستاهای ظفرآباد و گرمه خانی کم ترین آسیب پذیری را از پدیده خشکسالی دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1098 - ارزیابی فعالیت های تکتونیکی در حوضه آبریز دالکی با استفاده از شاخص های ژئومورفیک
زهرا دزفولی کلونی مریم ایلانلو

زمین سیستمی پویاست که تغییر و تحول از جمله ویژگیهای آن است. شبکه های زهکشی و چشم اندازهای رودخانه ای به صور گوناگون نسبت به وقوع تغییرات در بستر جریان عکس العمل نشان میدهند. هدف از این پژوهش، ارزیابی اثر تکتونیک بر شبکه زهکشی حوضه آبریز دالکی است. در این پژوهش از برخی ا أکثر

زمین سیستمی پویاست که تغییر و تحول از جمله ویژگیهای آن است. شبکه های زهکشی و چشم اندازهای رودخانه ای به صور گوناگون نسبت به وقوع تغییرات در بستر جریان عکس العمل نشان میدهند. هدف از این پژوهش، ارزیابی اثر تکتونیک بر شبکه زهکشی حوضه آبریز دالکی است. در این پژوهش از برخی از شاخصهای کمی ژئومورفیک از قبیل نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره (VF) ،عدم تقارن حوضه ها(AF) ، گرادیان طول رودخانه(SL) و شاخص سینوسی جبهه کوهستان(Smf) استفاده شده است. نتایج تحلیل شاخصهای ژئومورفیک و داده های ژئومورفولوژی حاصل از تجزیه و تحلیلها، نشان میدهد که: که در حوضه دالکی، بریدگی نسبتاً زیاد جبهه کوهستانی، موجب سینوسی زیاد آن شده است. شکل حوضه نیمه کشیده و از نظر تقارن توپوگرافی، نیمه متقارن است، ولی بی نظمیهای موجود در نیمرخ طولی رودخانه به دلیل واحدهای لیتولوژی مختلف و ساختارهای گسلی متعدد، زیاد است. به این ترتیب، مجموع داده ها و شواهد زمینی در حوضه آبریز دالکی نیمه فعال بودن آن را از نظر دینامیک نیروهای درونی زمین نشان میدهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1099 - ارزیابی توانایی پیش بینی مدل های آماری و لجستیک برای تهیه نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش (مطالعه موردی: حوضه ونک)
علیرضا عرب عامری کورش شیرانی امیرحسین حلبیان

هدف از این پژوهش تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش با استفاده از مدل های آماری بر اساس سیستم اطلاعات جغرافیایی در جنوب غرب استان اصفهان، حوضه ونک می باشد. نخست، موقعیت زمین لغزش ها در منطقه مطالعاتی با استفاده از تفسیر عکس های هوایی و پیمایشات میدانی متعدد تعیین گردید. از ۲۰۰ أکثر

هدف از این پژوهش تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش با استفاده از مدل های آماری بر اساس سیستم اطلاعات جغرافیایی در جنوب غرب استان اصفهان، حوضه ونک می باشد. نخست، موقعیت زمین لغزش ها در منطقه مطالعاتی با استفاده از تفسیر عکس های هوایی و پیمایشات میدانی متعدد تعیین گردید. از ۲۰۰ زمین لغزش شناسایی شده ۱۴۰ مورد (۷۰٪) به صورت تصادفی برای اجرای مدل و ۶۰ مورد (۳۰٪) برای صحت سنجی مدل مورد استفاده قرار گرفت. عوامل موثر در زمین لغزش شامل شیب، جهت شیب، ارتفاع، لیتولوژی، بارندگی، فاصله از گسل، تراکم آبراهه، فاصله از جاده و کاربری اراضی از پایگاه داده های مکانی استخراج گردید. با استفاده از این فاکتورها، حساسیت زمین لغزش و وزن هر فاکتور بوسیله روش های رگرسیون لجستیک، تراکم سطح و فاکتور اطمینان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج ارزیابی مدل ها با استفاده از روش جمع کیفی نشان داد مدل تراکم سطح بالاترین میزان جمع کیفی (35/0) و بعد از آن مدل های فاکتور اطمینان و رگرسیون لجستیک به ترتیب با مقادیر جمع کیفی 29/0 و 11/0 در رده های بعدی قرار گرفتند. تفسیر نقشه های زمین لغزش نشان داد که پارامترهای طبقات ارتفاعی، بارندگی و جهت شیب نقش اصلی را در وقوع زمین لغزش ها در منطقه مورد مطالعه بازی می کنند. این نقشه های حساسیتزمین لغزش می تواند به منظور برنامه ریزی کاربری اراضی، ساخت جاده در آینده و کاهش خطرات مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1100 - بررسی وضعیت تکتونیک فعال طاقدیس بانکول (در زاگرس چین‌خورده) با به‌کارگیری شاخص‌های مورفوتکتونیکی و شواهد ژئومورفولوژیکی
رضا منصوری زهرا سربازی

در این پژوهش از شاخص‌های مورفوتکتونیک استفاده شده است، زیرا استفاده از این‌گونه شاخص‌ها در بررسی‌های مربوط به تکتونیک‌های فعال ابزار مفید و کارآمدی هستند، به‌طوری‌که با استفاده از آنها می‌توان مناطقی را که تحت تاثیر حرکات نسبتا سریع یا حتی آهسته تکتونیکی قرار دارند را م أکثر

در این پژوهش از شاخص‌های مورفوتکتونیک استفاده شده است، زیرا استفاده از این‌گونه شاخص‌ها در بررسی‌های مربوط به تکتونیک‌های فعال ابزار مفید و کارآمدی هستند، به‌طوری‌که با استفاده از آنها می‌توان مناطقی را که تحت تاثیر حرکات نسبتا سریع یا حتی آهسته تکتونیکی قرار دارند را مشخص نمود. استفاده از این شاخص‌ها پیش‌تر به‌عنوان ابزاری گران‌بها و سودمند در مناطق فعال تکتونیکی در نواحی گوناگون آزمایش‌شده و کارایی آنها به اثبات رسیده است. طاقدیس بانکول با مساحت 02/496 کیلومتر مربع در راستای عرض جغرافیایی ´´10 ´41 °33 تا ´´48 ´07 °34 و در راستای طول جغرافیایی ´´08 ´56 °45 تا ´´56 ´29 °46 در شمال‌شرقی شهرستان ایوان‌غرب واقع شده است. سازندهای اصلی تشکیل‌دهنده این طاقدیس شامل سازند: آسماری، پابده، گورپی، بختیاری و گچساران می‌باشند. هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان فعالیت تکتونیک فعال طاقدیس بانکول با استفاده از شاخص‌های مورفوتکتونیکی (SMF, FMF, AR, FFS, FSI, FD, EU) می‌باشد. ابزارهای‌ فیزیکی و مفهومی مورد استفاده در این‌ پژوهش شامل نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی منطقه مورد مطالعه، تصاویر ماهواره‌ای، سامانه اطلاعات جغرافیایی و نیز چندین بار بازدید میدانی می‌باشند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که طاقدیس بانکول دارای وضعیت تکتونیکی فعالی است؛ به‌طوری‌که این طاقدیس برپایه مقادیر شاخص‌های SMF, FMF, AR, FFS, FSI, FD, EU در کلاس یک فعالیت قرار می‌گیرد. همچنین، این یافته‌ها گویای تداوم حرکات نئوتکتونیک و بالاآمدگی در طاقدیس بانکول می‌باشند که با شواهد ژئومورفولوژیکی موجود در منطقه مورد پژوهش همچون وجود پرتگاه‌های گسلی خطی و مستقیم، اشکال مثلثی شکل، دره‌های ژرف و V شکل، بریدگی کم جبهه طاقدیس و عدم تشکیل کوهپایه مطابقت می‌کنند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1101 - بررسی شاخص بنیه بذر سه گیاه افسنطین Artemisia absinthium L.) )، باباآدمL.) Arcitum lappa) و کاسنی (Cichorium intybus L.) در شرایط تنش شوری
منصوره قوام حسین اذرنیوند

تنش های محیطی خشکی و شوری مهمترین عوامل کاهنده عملکرد گیاهان در جهان می باشند. شوری بر جنبه های مختلف رشد اثر گذاشته و موجب کاهش و به تاخیر افتادن جوانه زنی، کاهش بنیه بذر، کاهش رشد اندامهای هوایی و کاهش تولید ماده خشک می گردد. بررسی قدرت حیاتی بذرگیاهان دارویی در برابر أکثر

تنش های محیطی خشکی و شوری مهمترین عوامل کاهنده عملکرد گیاهان در جهان می باشند. شوری بر جنبه های مختلف رشد اثر گذاشته و موجب کاهش و به تاخیر افتادن جوانه زنی، کاهش بنیه بذر، کاهش رشد اندامهای هوایی و کاهش تولید ماده خشک می گردد. بررسی قدرت حیاتی بذرگیاهان دارویی در برابر تنش های مختلف از جمله تنش شوری از عوامل اساسی در موفقیت زراعت انبوه این گیاهان است. در این مطالعه شاخص بنیه بذر سه گیاه دارویی L Arcitum lappa (باباآدم)، L. Artemisia absinthium (افسنطین( و L. Cichorium intybus (کاسنی) تحت تیمارهای شوری 0، 100، 200، 300 و 400 NaCl میلی مولار با چهار تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت.. نتایج بدست آمده گویای آن است که بالاترین میزان شاخص بنیه بذر در تیمار 0 میلی مولار مربوط به گونه L. Cichorium intybus و برابر با85.84درصد است. اما این صفت از تیمار 300 میلی مولار به بعد روند ثابتی یافته است و تقریبا شاخص بنیه بذر به صفر رسیده است. به طورکلی می توان گونه های مورد مطالعه را از لحاظ شاخص بنیه بذر در شرایط شوری به ترتیب زیر ذکر کرد: Cichorium intybus L. > L. Artemisia absinthium >. L Arcitum lappa در واقع گونه. L Cichorium intybus قوی بنیه ترین گونه نسبت به بقیه است و گونه Arcitum lappa کم بنیه ترین گونه در شرایط تنش شوری و دارای کمترین قوه نامیه برای جوانه زنی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1102 - تحلیل وابستگی جوامع محلی به گیاهان دارویی و خوراکی در ناحیه عرفی سردشت شهرستان لردگان
بیت الله محمودی فاطمه اسحاقی میلاسی

فراورده های گیاهی از دیرباز از نظر خوراکی، دارویی و اقتصادی مورد استفاده بشر بوده است. خانوارهای روستایی بخشی از نیازهای درمانی، خوراکی و معیشتی خود را از طریق بهره برداری از گیاهان مرتفع می کنند. در این مطالعه نوع و میزان برداشت گیاهان دارویی و خوراکی در ناحیه عرفی سرد أکثر

فراورده های گیاهی از دیرباز از نظر خوراکی، دارویی و اقتصادی مورد استفاده بشر بوده است. خانوارهای روستایی بخشی از نیازهای درمانی، خوراکی و معیشتی خود را از طریق بهره برداری از گیاهان مرتفع می کنند. در این مطالعه نوع و میزان برداشت گیاهان دارویی و خوراکی در ناحیه عرفی سردشت شهرستان لردگان در استان چهارمحال وبختیاری مورد تحلیل قرار گرفته است. رویکرد مورد استفاده در این پژوهش، توصیف و تحلیل کمی با بهره‌گیری از مصاحبه نیمه ساختار یافته بوده است. در این خصوص از ابزار پرسش‌نامه با گویه‌هایی که در برگیرنده میزان برداشت، مصرف، فروش و میزان درآمد حاصل از برداشت گیاهان دارویی و خوراکی است، استفاده گردید. نتایج این بررسی نشان داد 21 نوع گونه گیاهی که 7 نوع از آن‌ جهت مصارف دارویی و 14 نوع دیگر برای مصارف خوراکی، مورد استفاده روستائیان این منطقه قرار می‌گیرد. بر این اساس برداشت سالیانه گیاهان دارویی و خوراکی برابر 50/48 کیلوگرم برای هر خانوار می‌باشد. که از این مقدار 32/12 کیلوگرم به فروش می‌رسد و سالانه درآمد 4025881 ریالی برای هر خانوار فراهم می‌کند. همچنین مطابق نتایج بدست آمده همبستگی معنی داری بین میزان برداشت این گیاهان با شاخص‌های اقتصادی- اجتماعی چون سن، تحصیلات، شغل، طایفه، بعد خانوار، وضعیت سکونت، درآمد، هزینه‌، میزان زراعت و تعداد دام وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1103 - بررسی تغییرات پوشش گیاهی در فصول مختلف رویش با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و ارتباط آن با تغییرات دما (منطقه مورد مطالعه: شمال شهرستان داراب)
مرضیه مکرم ملیحه مزین محمد فرجی کتایون موسوی

این مطالعه با هدف بررسی تغییرات تاج پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و ارتباط آن با شاخص‌های پوشش گیاهی NDVI)، VIN، SS و RVI) و اطلاعات اقلیمی در مکان‌های مختلف مرتعی در شمال شهرستان داراب واقع در استان فارس انجام شد. برای این منظور از تصاویر ماهواره لندست 8 E أکثر

این مطالعه با هدف بررسی تغییرات تاج پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و ارتباط آن با شاخص‌های پوشش گیاهی NDVI)، VIN، SS و RVI) و اطلاعات اقلیمی در مکان‌های مختلف مرتعی در شمال شهرستان داراب واقع در استان فارس انجام شد. برای این منظور از تصاویر ماهواره لندست 8 ETM + (2015) و ASTER (2005) استفاده شد. ابتدا جهت پیش پردازش، تصحیحات هندسی و اتمسفری بر روی تصاویر اعمال گردید. سپس با توجه به شاخص‌های پوشش گیاهی استخراج شده از تصاویر لندست، میزان همبستگی پوشش گیاهی با شاخص‌های گیاهی بررسی گردید. برای این منظور از 39 نقطه از منطقه به طور تصادفی نمونه برداری شد. در این مطالعه با استفاده از تکنیک سنجش از دور و تصاویر ماهواره‌ای وضعیت پوشش گیاهی و میزان دما در منطقه بررسی شد. به منظور بررسی پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه از شاخص‌های پوشش گیاهی (NDVI، RVI، SS و VIN) استفاده شد. همچنین به منظور بررسی ارتباط بین شاخص‌های پوشش گیاهی و دما از آنالیز رگرسیون استفاده شد. نتایج حاصل از همبستگی و رگرسیون خطی نشان داد که در اغلب موارد (بیش از 90 درصد) ارتباط معناداری بین شاخص‌های پوشش گیاهی و میزان دما در منطقه مورد مطالعه وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1104 - تأثیر آتش‌سوزی بر شاخص اهمیت نسبی (SIV) و مدل‌های توزیع فراوانی گونه‌های گیاهی در جنگل‌های زاگرس
سعیده کریمی حسن پوربابائی یحیی خداکرمی

این تحقیق با هدف بررسی شاخص اهمیت نسبی گونه‌های گیاهی در منطقه جنگلی تنگه بزازخانه در شمال شرق کرمانشاه انجام گرفت. بدین منظور تعداد 80 قطعه نمونه 1000 (در هر یک از مناطق 40 قطعه نمونه) متر‌مربعی به شکل دایره با استفاده از ابعاد شبکه 100× 100 متر به روش تصادفی- سی أکثر

این تحقیق با هدف بررسی شاخص اهمیت نسبی گونه‌های گیاهی در منطقه جنگلی تنگه بزازخانه در شمال شرق کرمانشاه انجام گرفت. بدین منظور تعداد 80 قطعه نمونه 1000 (در هر یک از مناطق 40 قطعه نمونه) متر‌مربعی به شکل دایره با استفاده از ابعاد شبکه 100× 100 متر به روش تصادفی- سیستماتیک در منطقه جنگلی پیاده شد. در داخل هر قطعه نمونه، نوع و تعداد گونه‌های درختی، درختچه‌ای و زادآوری ثبت و برای گونه‌های علفی پس از تعیین مساحت قطعات نمونه به روش سطح حداقل در هریک از مناطق آتش‌سوزی شده و شاهد (آتش‌سوزی نشده) 40 قطعه نمونه به ابعاد 4×2 متر برداشت شد. نتایج نشان داد که در هر دو منطقه، مدل فراوانی گونه‌ها برای لایه‌های درختی و زادآوری به صورت توزیع هندسی و برای لایه درختچه‌ای در منطقه آتش‌سوزی شده به صورت توزیع هندسی و در منطقه شاهد به صورت عصای شکسته است. برای لایه علفی نیز در هر دو منطقه توزیع گونه‌ها به صورت نرمال لگاریتمی بدست آمد. در لایه درختی و زادآوری بیشترین مقدار SIV متعلق به گونه برودار و در لایه درختچه‌ای به ترتیب در منطقه آتش‌سوزی شده و شاهد به گونه‌های زالزالک و راناس تعلق دارد و در لایه‌های علفی گونه‌ Avena Factua در هر دو منطقه بیشترین مقدار اهمیت نسبی را نسبت به سایر گونه‌ها به خود اختصاص داده‌ است. از نتایج فوق چنین استنباط می شود که رویشگاه از لحاظ تنوع گونه های چوبی از وضعیت مناسبی برخوردار نیست، بنابراین اقدامات حفاظتی برای پیشگیری از وقوع آتش-سوزی در این منطقه ضروری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1105 - تاثیر برش تک‌گزینی بر تنوع زادآوری گونه‌های درختی (مطالعه موردی: جنگل ناو اسالم، غرب گیلان، ایران)
زهرا مرادی علی صالحی حسن پوربابایی جمشید اسلام دوست

در این مطالعه اثر مساحت، شیب و جهت روشنه بر تنوع زادآوری گونه‌های درختی در راشستان آمیخته، سری دو از جنگل‌های ناو اسالم استان گیلان مورد بررسی قرار گرفت. بدین‌منظور 15روشنه با سه اندازه روشنه کوچک (200-100 مترمربع)، متوسط (300-200 مترمربع) و بزرگ (400-300 مترمربع) هرکدا أکثر

در این مطالعه اثر مساحت، شیب و جهت روشنه بر تنوع زادآوری گونه‌های درختی در راشستان آمیخته، سری دو از جنگل‌های ناو اسالم استان گیلان مورد بررسی قرار گرفت. بدین‌منظور 15روشنه با سه اندازه روشنه کوچک (200-100 مترمربع)، متوسط (300-200 مترمربع) و بزرگ (400-300 مترمربع) هرکدام با پنج تکرار انتخاب شد. نقاط شاهدی نیز با همین اندازه زیر تاج پوشش بسته در نظر گرفته شد. شیب در چهار کلاسه (30-20، 40-31، 50-41 و 50 درصد به بالا) طبقه‌بندی شد. سپس درصد زادآوری گونه‌های چوبی آن‌ها براساس مقیاس دومین در ریز قطعه نمونه‌های 4 متر مربعی ثبت شد. نتایج نشان داد که شاخص‌های سیمپسون، شانون- وینر و غنا با افزایش اندازه روشنه افزایش معنی‌داری پیدا می‌کنند در حالی ‌که سطوح نقاط شاهد مجاور روشنه-ها بر شاخص‌های تنوع تأثیر معنی‌داری نداشت. در بین جهت‌های جغرافیایی و شیب‌های مورد بررسی بالاترین مقدار شاخص‌های تنوع به شاخص‌ شانون- وینر اختصاص داشته است. بر این اساس بیشترین مقدار شاخص شانون- وینر (203/2) و غنا (5) به جهت شما‌ل شرق و به شیب 50-41 درصد (18/2 و 5) اختصاص داشت. در حالی که بیشترین مقدار شاخص یکنواختی به شاخص کامارگو در جهت شرق (88/0) و به شیب 40-31 درصد (86/0) اختصاص داشته است. بر اساس نتیجه تجزیه واریانس، اختلاف معنی‌داری در بین شاخص‌های مذکور در جهت‌های مختلف جغرافیایی و شیب‌های مختلف مشاهده نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1106 - شناسایی و اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌های خدمات چندگانه اکوسیستمی با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره آنتروپی و تاپسیس در حوزه آبخیز دارابکلا
مریم پیری کیا اصغر فلاح حمید امیرنژاد جهانگیر محمدی

شناسایی و اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌ها نقش مهمی در ارزیابی خدمات اکوسیستمی دارد. در پژوهش حاضر از پرسشنامه دلفی به منظور شناسایی معیارها و شاخص‌های حایز اهمیت خدمات تولیدی‌(تولید آب و تولید چوب) و خدمات تنظیمی‌(حفاظت خاک و ذخیره و ترسیب کربن) و از تکنیک آنتروپی شانون ب أکثر

شناسایی و اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌ها نقش مهمی در ارزیابی خدمات اکوسیستمی دارد. در پژوهش حاضر از پرسشنامه دلفی به منظور شناسایی معیارها و شاخص‌های حایز اهمیت خدمات تولیدی‌(تولید آب و تولید چوب) و خدمات تنظیمی‌(حفاظت خاک و ذخیره و ترسیب کربن) و از تکنیک آنتروپی شانون به منظور محاسبه وزن آنها استفاده شده است و در ادامه از تکنیک تاپسیس برای اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌های خدمات چندگانه اکوسیستمی استفاده گردید. ابتدا شاخص‌های مهم و تاثیر‌گذار از طریق پرسشنامه دلفی به وسیله کارشناسان مربوطه نمرده‌دهی شدند که از میان آن‌ها 19 شاخص برای تولید آب، 23 شاخص برای تولید چوب، 25 شاخص برای حفاظت از خاک و 22 شاخص برای ذخیره و ترسیب کربن در خاک جهت ارزیابی خدمات چندگانه اکوسیستمی بومی‌سازی شد. نتایج اولویت‌بندی شاخص‌ها و معیارها از طریق تکنیک تاپسیس نشان داد که شاخص‌های بارندگی و ماندگاری برف و معیارهای خاک و اقلیم برای تولید آب، شاخص‌های تیپ گونه های درختی و درصد جنگل و معیارهای منابع جنگلی و اقلیم برای تولید چوب، شاخص‌های پوشش گیاهی و درصد تاج پوشش و معیارهای پوشش گیاهی و خاک برای حفاظت از خاک، شاخص‌های کاربری زمین و پوشش گیاهی و معیارهای پوشش گیاهی و اقلیم برای ذخیره و ترسیب کربن در خاک به ترتیب بالاترین اولویت‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین اولویت-بندی خدمات اکوسیستم در حوزه آبخیز دارابکلا به ترتیب شامل خدمت تولید چوب، ذخیره و ترسیب کربن، تولید آب و حفاظت از خاک می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1107 - پایش یخچال‌های اشترانکوه حوضه آبریز دریاچه گهر لرستان و ارتباط آن با کاهش پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر MODIS و شاخص NDSI بین سال‌های 1380 تا 1395
محمد ابراهیم عفیفی وحید سهرابی

در اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ، از ﺗﺼـﺎوﯾﺮ ماهواره‌های ﺳﻨﺠﻨﺪه MODIS ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ سال‌های 2001 تا 2015 ﻣﯿﻼدی، ﺑﺮای ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮف در اﺳﺘﺎن لرستان منطقه اشترانکوه اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳﺖ. هدف اصلی تحقیق عبارت از بررسی ارتباط یخچال‌های طبیعی با پوشش گیاهیبوده است. روش مورداستفاده در اﯾ أکثر

در اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ، از ﺗﺼـﺎوﯾﺮ ماهواره‌های ﺳﻨﺠﻨﺪه MODIS ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ سال‌های 2001 تا 2015 ﻣﯿﻼدی، ﺑﺮای ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮف در اﺳﺘﺎن لرستان منطقه اشترانکوه اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳﺖ. هدف اصلی تحقیق عبارت از بررسی ارتباط یخچال‌های طبیعی با پوشش گیاهیبوده است. روش مورداستفاده در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﺧﺺ NDSI بوده استکه در واقع تفاضل نرمال شده دو باند طیفی (باند مرئی و باند مادون‌قرمز نزدیک یا مادون‌قرمز طول موج‌کوتاه) می‌باشد که برای استخراج سطوح پوشیده از برف به کار می‌رود. برای خوشه‌بندی از الگوریتم k-means استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده از تغییرات پهنه‌های یخچالی نشان ازروندی کاهشی داشته است. به طوریکهمساحت پوشیده شده به‌وسیلهیخچال‌ها درسال 2001 حدود 7500 متر مربع ودر سال 2015 این مقدار تقریباً 5000 متر مربع تخمین زده شده است. نوسان در تغییرات هر سال نسبت به سال بعدی به دلیل وسیع بودن سلول تصویر مودیس بسیار کم بوده ولی در درازمدت روند کاهشی سطوح یخچالی کاملاً واضح می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1108 - ارزیابی ورتبه بندی شاخص های پایداری محیط شهری منطقه 22کلانشهرتهران درراستای حفظ اکوسیستم طبیعی
امیرحسین حکمتی حمیدرضا جودکی یوسفعلی زیاری

طبق گزارش سازمان ملل درسال1900تنها10%ازجمعیت جهان درشهرها زندگی می کردند اما در سال 2007 جمعیت شهری جهان به 50% رسید. شهرها به عنوان عامل اصلی ایجادکننده ناپایداری در جهان به شمار می روند و در واقع پایداری شهری و پایداری جهانی هر دو مفهومی واحد هستند. از این‌رو توجه به أکثر

طبق گزارش سازمان ملل درسال1900تنها10%ازجمعیت جهان درشهرها زندگی می کردند اما در سال 2007 جمعیت شهری جهان به 50% رسید. شهرها به عنوان عامل اصلی ایجادکننده ناپایداری در جهان به شمار می روند و در واقع پایداری شهری و پایداری جهانی هر دو مفهومی واحد هستند. از این‌رو توجه به پایداری به یکی از مباحث مهم در ادبیات شهرسازی در جهان بدل گشته است. هدف این تحقیق بررسی معیارها و زیر معیارهای شاخص‌های پایداری شهری در منطقه 22کلانشهر تهران می باشد. روش تحقیق توصیفی -تحلیلی بوده و با استفاده از مبانی تحقیق و پرسشنامه پنج لیکرت معیارها و زیرمعیارها تعیین شدند و سپس با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی الویت‌بندی زیرمعیارها انجام شد و نتایج نشان دادکه در بین زیرمعیارهای محیط زیست زیرمعیار "پوشش چشم انداز و پوشش گیاهی"در بین زیر معیارهای انرژی زیرمعیار"بهره‌وری انرژی"دربین زیرمعیارهای استفاده از زمین زیر معیار"سبز بودن درمقابل مناطق ساخته شده"دربین زیرمعیارهای حمل ونقل وزیرساخت زیرمعیار"خیابان ایمن" در بین زیرمعیارهای ایمنی زیرمعیار"ایمنی اماکن عمومی"و در بین زیرمعیارهای سلامتی زیر معیار پتانسیل تهویه و در بین زیر معیارهای مسکن زیر معیارهای"طرح مسکونی"و در بین زیر معیار اقتصاد زیر معیار تشویق برای سرمایه گذاری‌های جدید در اولویت قراردارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1109 - بررسی هیدروژئوشیمی آب های زیرزمینی دشت شیرامین با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی
رضا نوروزی سمیه امامی حامد شیر علی زاده

آب‌های زیرزمینی از منابع مهم بهره‌برداری از آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشند. افزایش مصرف آب ناشی از افزایش جمعیت، باعث کاهش کیفی و کمی آبهای قابل استحصال شده است. هدف از این پژوهش ارزیابی دقت روش شبکه عصبی مصنوعی پرسپستون چندلایه بر کیفیت منابع آب زیرزمینی در دشت شی أکثر

آب‌های زیرزمینی از منابع مهم بهره‌برداری از آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشند. افزایش مصرف آب ناشی از افزایش جمعیت، باعث کاهش کیفی و کمی آبهای قابل استحصال شده است. هدف از این پژوهش ارزیابی دقت روش شبکه عصبی مصنوعی پرسپستون چندلایه بر کیفیت منابع آب زیرزمینی در دشت شیرامین استان آذربایجان‌شرقی می‌باشد. در مطالعه‌ی حاضر، کیفیت هیدروژئوشیمیایی منابع آب زیرزمینی در دشت شیرامین استان آذربایجان‌شرقی از نظر شرب، کشاورزی و صنعت با استانداردهای ویلکاکس و شولر مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه مدل سازی پارامترهای کیفی (TDS)، (EC) و (SAR) آب زیرزمینی با استفاده از شبکه‌های عصبی مصنوعی انجام شد. با توجه به شاخص‌های کیفی Willcox و Schueller آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی در حد متوسط بوده و از نظر شرب نامطبوع و غیر قابل شرب می‌باشند. اکثر نمونه‌ها در کلاس c3s1 و در رده آب‌های متوسط قرار می-گیرند. نتایج حاصل حاکی از توانمندی قابل قبول و نتایج رضایت‌بخش مدل شبکه عصبی در پیش‌بینی کیفیت آب-های زیرزمینی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1110 - ارزیابی شاخص فقرآب در قسمتی از حوضه آبریز رودخانه کارون
محمدرضا گودرزی فائزه منکاوی

پژوهش حاضر با هدف بررسی تنش آبی در قسمت بالا دست حوضه آبریز رودخانه کارون بزرگ برای تحلیل وضعیت آبی منطقه انجام گرفته است. به این منظور، بعد از جمع آوری داده ها مقدار شاخص فقر آب با توجه به معیارهای منابع، دسترسی، مصارف، محیط زیست و ظرفیت اجتماعی- اقتصادی برای قسمت بالا أکثر

پژوهش حاضر با هدف بررسی تنش آبی در قسمت بالا دست حوضه آبریز رودخانه کارون بزرگ برای تحلیل وضعیت آبی منطقه انجام گرفته است. به این منظور، بعد از جمع آوری داده ها مقدار شاخص فقر آب با توجه به معیارهای منابع، دسترسی، مصارف، محیط زیست و ظرفیت اجتماعی- اقتصادی برای قسمت بالا دست حوضه آبریز رودخانه کارون بزرگ محاسبه شد. پس از محاسبه هر یک از معیارهای شاخص فقر آب می‌توان بیان کرد که محدوده تغییرات معیارهای شاخص فقر آب در حوضه مورد مطالعه بین6/6 تا 2/18 می-باشد که کمترین امتیاز 6/6 مربوط به محیط زیست و بیشترین امتیاز 2/18 مربوط به دسترسی است، هرچه امتیاز کسب شده از هر یک از معیارها بیشتر باشد بیان کننده وضعیت بهتر آن معیار است که در نتیجه باعث افزایش مقدار شاخص فقر آب شده و نهایتاً نشان دهنده این است که فقر آب در آن حوضه کمتر می-باشد. به طور کلی مقدار شاخص فقر آب برای حوضه آبریز مورد مطالعه 65/67 به دست آمد که بر اساس طبقه‌بندی مرکز اکولوژیکی و هیدرولوژیکی والینگفورد از لحاظ فقر آبی در محدوده فقر آبی کم تا متوسط می‌باشد. با توجه به بررسی‌های انجام گرفته شاخص فقر آب را می‌توان به عنوان یک ابزار موثر در مدیریت منابع آب و برنامه جامع استفاده از آب برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار استفاده کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1111 - دانش بومی گیاهان دارویی در جوامع محلی شهرستانهای شمالی استان فارس
روجا صفاییان الهه نیک نام سیمکانی

گیاهان دارویی، درصد بسیار بالایی از گونه های گیاهی ایران را تشکیل میدهند. در بسیاری از مناطق این مرز و بوم همچنان گونه های دارویی ناشناخته ای وجود دارند که از سالیان گذشته تاکنون برای درمان و تسکین آلام و بیمارهای اهالی بومی مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به بالا أکثر

گیاهان دارویی، درصد بسیار بالایی از گونه های گیاهی ایران را تشکیل میدهند. در بسیاری از مناطق این مرز و بوم همچنان گونه های دارویی ناشناخته ای وجود دارند که از سالیان گذشته تاکنون برای درمان و تسکین آلام و بیمارهای اهالی بومی مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به بالا رفتن تقاضا برای گیاه درمانی و تمایل به استفاده از گیاهان دارویی به جای داروهای شیمیایی، نیاز به تحقیق و بررسی در زمینه شناسایی و نحوه استفاده از گیاهان دارویی توسط ساکنین محلی مناطق مختلف ضروری است. در این راستا شهرستانهای آباده، خرمبید، بوانات و پاسارگاد مورد بررسی قرار گرفتند. پرسشنامه هایی شامل نام محلی گیاه، نام فارسی گیاه، محل جمع‌آوری شده، اندام مورد استفاده، کاربرد دارویی، منع مصرف، نحوه آماده‌سازی و مصرف گیاه آماده گردید. پس از آن با مراجعه به40 عطاری اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری و ثبت گردید. به منظور کمی‌سازی داده‌ها اطلاعات، با شاخص های کمی اتنوبوتانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد گیاهان موجود در این عطاریها به 32 تیره و83 جنس تعلق دارند که بیشترین تعداد به ترتیب به تیره های نعنائیان (7/20%)، کاسنیان (11%) و چتریان (8/9%) تعلق می گیرد. همچنین بیشترین کاربرد گیاهان دارویی برای تسکین و التیام بیماری های گوارشی می باشد. در این راستا اندام هوایی گیاهان به صورت دمنوش بیشترین کاربرد را داشتند. توجه به ماحصل این نتایج میزان اهمیت مطالعات اتنوبوتانی در زندگی امروز بشر و نیاز او به طبیعت، مراتع و محصولاتش را به منظور التیام و تسکین آلام روحی و جسمی نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1112 - تحلیلی بر آلودگی هوای ناشی از شهرک صنعتی رجه با استفاده از روش ماتریس (مطالعه موردی منطقه رجه بابل)
محمد معتمدی احمد آراییان

امروزه بحث آلودگی ناشی از شهرک‌های صنعتی، موضوع بسیار مهمی در مطالعات زیست‌محیطی است که تأثیر بسزایی در اکوسیستم منطقه‌ای که شهرک‌های صنعتی در آنجا احداث می‌شوند، دارند. در این پژوهش تأثیر آلودگی ناشی از کارخانه‌های شهرک صنعتی رجه بابل بر هوای شهرک بررسی می‌شود و سعی می أکثر

امروزه بحث آلودگی ناشی از شهرک‌های صنعتی، موضوع بسیار مهمی در مطالعات زیست‌محیطی است که تأثیر بسزایی در اکوسیستم منطقه‌ای که شهرک‌های صنعتی در آنجا احداث می‌شوند، دارند. در این پژوهش تأثیر آلودگی ناشی از کارخانه‌های شهرک صنعتی رجه بابل بر هوای شهرک بررسی می‌شود و سعی می‌شود با ارائه سناریوهای مناسب به راه‌حل‌هایی برای مقابله با آن برسیم. ابتدا مطالعات مشابه داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفتند. شاخص‌های SPI و AQI معرفی شده و محدود ه‌های آنها و طبقه بندی مربوطه تعیین شد. در نهایت با استفاده از مفهوم ماتریس لئوپولد سناریوهای ممکن برای به‌حداقل‌رساندن آلاینده ها در شهرک صنعتی رجه معرفی شدند. نتایج نشان می‌دهد که با اعمال کنترل بر کیفیت دود خروجی از کارخانه‌های صنعتی - تولیدی و گسترش فضای سبز می‌توان اثرات مخرب ذرات معلق و آلاینده‌ها را به طرز چشمگیری کاهش داد. شاخص استانداردهای آلایندگی، اطلاعات مربوط به غلظت آلاینده ازن در سطح زمین، ذرات معلق، مونوکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد و دی‌اکسید نیتروژن را فراهم می‌کند. نتایج پرسش‌نامه نشان می‌دهد که بدترین سناریوی ممکن جابه‌جایی واحد صنعتی - تولیدی است و بهترین سناریو استفاده از پوشش گیاهی و فضای سبز در نواحی شهرک صنعتی است. سناریوی مناسب دیگر اعمال کنترل بر دود خروجی از کارخانه‌ها از طریق بهینه‌سازی مصرف سوخت و استفاده از فیلترهای مناسب است. نتایج نشان می‌دهد که با اعمال کنترل بر کیفیت دود خروجی از کارخانجات صنعتی-تولیدی و گسترش فضای سبز می‌توان اثرات مخرب ذرت معلق و آلاینده‌ها را به طرز چشمگیری کاهش داد.شاخص استانداردهای آلایندگی ،اطلاعات مربوط به غلظت آلاینده ازن در سطح زمین، ذرات معلق، مونواکسیدکربن، دی اکسید گوگرد و دی اکسید نیتروژن را فراهم می کند. نتایج پرسشنامه نشان می‌دهد که بدترین سناریوی ممکن جابجایی واحد صنعتی-تولیدی است و بهترین سناریو استفاده از پوشش گیاهی و فضای سبز در نواحی شهرک صنعتی است. سناریوی مناسب دیگر اعمال کنترل بر دود خروجی از کارخانه‌ها از طریق بهینه‌سازی مصرف سوخت و استفاده از فیلترهای مناسب است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1113 - بررسی غلظت فلزات سنگین و شاخص‌های آلودگی خاک در منطقه غرب تهران
فتانه ولی نژاد تبریزی آزاده اربابی رضا برنا

گسترش شهر نشینی و توسعه شهرها به همراه افزایش شتابان جمعیت، توسعه فعالیت‌ های صنعتی و مصرف بی‌ رویه سوخت‌ های فسیلی به ‌شدت آلودگی ‌ها را افزایش داده و این مسئله را به ‌عنوان یکی از مباحث مطرح زیست ‌محیطی، در طی دهه های اخیر تبدیل کرده است. کلان‌شهر تهران یکی از شهرهای أکثر

گسترش شهر نشینی و توسعه شهرها به همراه افزایش شتابان جمعیت، توسعه فعالیت‌ های صنعتی و مصرف بی‌ رویه سوخت‌ های فسیلی به ‌شدت آلودگی ‌ها را افزایش داده و این مسئله را به ‌عنوان یکی از مباحث مطرح زیست ‌محیطی، در طی دهه های اخیر تبدیل کرده است. کلان‌شهر تهران یکی از شهرهای دارای آلودگی هوای بالا است که در درازمدت می تواند در خاک رسوب کرده و مشاهده شود. در این تحقیق، جهت ارزیابی غلظت عناصر سنگین از خاک نواحی سه گانه منطقه 21 شهرداری تهران، 10 نمونه با سه تکرار و در مجموع 90 نمونه تهیه شد. نمونه برداری از عمق 20-0 سانتی متری و با سه تکرار انجام شد. برای ارزیابی آلودگی از اندازه گیری سه عنصر سرب، کروم و کادمیوم و همچنین از درجه آلودگی، شاخص بار آلودگی و شاخص ریسک اکولوژیک استفاده شد. مقایسه غلظت عناصر سنگین و روند تغییرات آنها نشان داد که تجمعی از این عناصر در خاک سطحی ایجاد شده است. بر اساس میانگین، میزان غلظت عناصر مورد بررسی در ناحیه دو و سه بیشتر از ناحیه یک بود (05/0 P-value <). همچنین، بالاتر بودن شاخص آلودگی از عدد یک، بیانگر غلظت بالای عناصر سنگین نسبت به غلظت زمینه در منطقه مورد بررسی است. نتایج این تحقیق نشان داد که با توجه به توسعه روزافزون مناطق شهری و صنعتی غرب تهران، خاک این منطقه شدیداً در معرض ورود عناصر سنگین قرار دارد. بنابراین پایش منظم خاک منطقه از لحاظ عناصر سنگین و بررسی دقیق منشا آنها ضروری به نظر می رسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1114 - طبقه‌بندی آسایش سکونتی و گردشگری با استفاده از شاخص‌های اقلیمی(منطقه مورد مطالعه استان ایلام)
علی عارفی محسن رنجبر رضا برنا

شناسایی مناطق مستعد آسایش سکونتی و گردشگری بر مبنای پارامترهای اقلیمی یکی از موضوعات پر کاربرد پژوهشگران اقلیم، جغرافیا و گردشگری است. به منظور شناسایی مناطق مستعد آسایش سکونتی و گردشگری باید مشخص شود که هر منطقه بر اساس تغییرات اقلیمی در چه طبقه ای از آسایش قرار می گیر أکثر

شناسایی مناطق مستعد آسایش سکونتی و گردشگری بر مبنای پارامترهای اقلیمی یکی از موضوعات پر کاربرد پژوهشگران اقلیم، جغرافیا و گردشگری است. به منظور شناسایی مناطق مستعد آسایش سکونتی و گردشگری باید مشخص شود که هر منطقه بر اساس تغییرات اقلیمی در چه طبقه ای از آسایش قرار می گیرد. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از تحقیق حاضر طبقه بندی آسایش سکونتی و گردشگری با استفاده از شاخص های اقلیمی در استان ایلام است. ابتدا با استفاده از داده های اقلیمی بارش، دما، رطوبت نسبی و سرعت از شش ایستگاه سینوپتیک، به تحلیل شاخص های آماری توصیفی پرداخته شد. سپس با استفاده از شاخص های اقلیمی بیکر، دمای موثر و توزیع احتمالاتی، برای هر ماه درجه آسایش اقلیمی مشخص شد. این تحقیق از نظر قلمرو جغرافیایی به تحلیل پیامدهای تغییرات دما و بارش بر آسایش اقلیمی در استان ایلام می‌پردازد. نتایج برآیند شاخص های اقلیمی بیکر، دمای موثر و توزیع احتمالاتی نشان داد که ماه های فروردین، اردیبهشت، مهر، آبان و اسفند مستعد آسایش اقلیمی هستند. طبق نتایج، شهرهای دره شهر و لومار در ماه‌های گذار از گرما به سرما (مهر و آبان) و سرما به گرما (فروردین و اردیبهشت) بیشترین پتانسیل آسایش اقلیمی را داشته باشند. به طور کلی در فصل بهار و پاییز شهرهای شمالی و شرقی استان ایلام از آسایش اقلیمی بالاتری برخوردارند؛ در عوض در فصل زمستان شهرهای جنوبی و مرزی (مهران و دهلران) از آسایش اقلیمی مناسبی برخوردارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1115 - بررسی ارتباط بین شاخص سطح برگ و میزان ترسیب کربن در خاک توده‌های جنگلی خالص و آمیخته دست‌کاشت بلندمازو (مطالعه موردی: جنگلهای جلگه‌ای چمستان)
عین اله روحی مقدم

چکیده این تحقیق به منظور بررسی وجود رابطه میان شاخص سطح برگ با مقدار ترسیب کربن در خاک در ایستگاه تحقیقات جنگل و مرتع چمستان در قالب یک طرح کاملاً تصادفی صورت گرفته است که در آن گونه بلند مازو به صورت خالص و آمیخته با هر یک از گونه‌های آزاد، پلت، داغداغان و ممرز در سال أکثر

چکیده این تحقیق به منظور بررسی وجود رابطه میان شاخص سطح برگ با مقدار ترسیب کربن در خاک در ایستگاه تحقیقات جنگل و مرتع چمستان در قالب یک طرح کاملاً تصادفی صورت گرفته است که در آن گونه بلند مازو به صورت خالص و آمیخته با هر یک از گونه‌های آزاد، پلت، داغداغان و ممرز در سال 1373 جنگل‌کاری شده است. برای نمونه‌برداری برگ‌ها شش درخت از هر گونه در هر تیمار انتخاب گردید. میزان شاخص سطح برگ به روش مستقیم وزنی محاسبه شد. میزان اثربخشی هر یک از توده‌های جنگلی بر میزان ترسیب کربن خاک در دو عمق 20-0 سانتی متر و 60-21 سانتی متر مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که توده آمیخته بلندمازو و افرا با 96/5 و توده آمیخته بلندمازو و آزاد با 63/3 به ترتیب بیشترین و کمترین شاخص سطح برگ را داشته‌اند. درختان بلوط در حالت آمیخته با افرا کمترین شاخص سطح برگ را دارا می‌باشند. در عمق اول خاک میزان ترسیب کربن در خاک در توده خالص بلوط به مقدار 8/92 تن در هکتار برآورد گردید و توده آمیخته بلوط ممرز بیشترین (16/120 تن در هکتار) و تیمار شاهد بدون جنگل‌کاری شده کمترین (0/75 تن در هکتار) ترسیب کربن در خاک را به خود اختصاص داده‌اند. در عمق 40 سانتی متری دوم این میزان از 56/96 تا 86/145 تن در هکتار متغیر بوده و توده‌های مختلف اختلاف معنی‌داری از این نظر نداشته‌اند. ضریب پیرسون همبستگی معنی‌داری میان شاخص سطح برگ با میزان ترسیب کربن در خاک را تا به این سن از جنگل‌کاری‌ها نشان نداده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1116 - بررسی کارکردهای ساختار گیاهی درمراتع ییلاقی آذربایجان غربی با استفاده از LFA
آزاده عالم زاده گرجی غلامعلی حشمتی

اکوسیستم مرتعی از قطعات متنوعی تشکیل شده است که میزان عملکرد هر یک از آنها به یکدیگر تفاوت می کند. شناخت کارکرد یک اکوسیستم طبیعی نیاز به آگاهی از مشخصه ها و معرف های خاکی و گیاهی دارد که بتوان به توانمندی و پتانسیل آن اکوسیستم پی برد. بررسی روابط بین پوشش گیاهی و خاک أکثر

اکوسیستم مرتعی از قطعات متنوعی تشکیل شده است که میزان عملکرد هر یک از آنها به یکدیگر تفاوت می کند. شناخت کارکرد یک اکوسیستم طبیعی نیاز به آگاهی از مشخصه ها و معرف های خاکی و گیاهی دارد که بتوان به توانمندی و پتانسیل آن اکوسیستم پی برد. بررسی روابط بین پوشش گیاهی و خاک کمک شایانی به شناخت پتانسیل ها و عملکرد مراتع خواهد داشت. این بررسی، با استفاده از روش تجزیه و تحلیل کارکرد اکوسیستم طبیعی (LFA) پتانسیل و توانمندی بالقوه اراضی مرتعی چشم اندازهای شمالی و جنوبی که معرف مراتع ییلاقی آذربایجان غربی میباشد را مورد مطالعه قرار داد. در این راستا طول و عرض قطعات اکولوژیک شامل فرم‌های رویشی بوته، بوته-گراس، بوته-فورب و درختچه، تعداد آن و پارامترهای 11 گانه سطح خاک بر روی سه ترانسکت 50 متری در امتداد شیب دو دامنه شمالی و جنوبی ثبت شد. تجزیه تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار spss و آزمون t مستقل انجام می‌شود. نتایج آزمون t مستقل نشان داد، دامنه شمالی از لحاظ پارامترهای مورد مطالعه به طور معنی داری از دامنه جنوبی بیشتر بود. فرم رویشی بوته به عنوان معرف اکولوژیک هر دو دامنه در منطقه قلمداد می‌شود. این فرم رویشی در ترکیب با فورب و گندمی‌ها گونه‌هایی مناسب در جهت عملیات اصلاحی در این مراتع می‌باشند. از سوی دیگر لزوم گسترش درختچه scoparia Amigdalus به دلیل تاثیر غیر قابل انکاری که علارغم تراکم پایین در منطقه، بر روی فاکتورهای نفوذ پذیری، پایداری خاک و چرخه مواد غذایی داشته است، از لحاظ مدیریتی توصیه می‌شود. شاخص نظام یافتگی چشم انداز در دامنه شمالی بیشتر از دامنه جنوبی می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1117 - پهنه بندی خطر زمین لغزش های کم عمق با استفاده از روش های آماری دو متغیره و GIS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گلندرود
علی گیلانی پور صدرالدین متولی

امروزه زمین لغزشها بعنوان یک تهدید برای اکوسیستم های خشکی و ساکنان موجود در آن مبدل شده است که در منطقه مورد مطالعه بطور محسوسی مشاهده می شود. هدف از تحقیق حاضر دستیابی به مهمترین علل وقوع زمین لغزش های کم عمق در ارتفاعات شمالی البرز (شهرستان نور) است. ابتدا نقاط لغزشی أکثر

امروزه زمین لغزشها بعنوان یک تهدید برای اکوسیستم های خشکی و ساکنان موجود در آن مبدل شده است که در منطقه مورد مطالعه بطور محسوسی مشاهده می شود. هدف از تحقیق حاضر دستیابی به مهمترین علل وقوع زمین لغزش های کم عمق در ارتفاعات شمالی البرز (شهرستان نور) است. ابتدا نقاط لغزشی با استفاده بازدیدهای میدانی مشخص و متعاقب آن نقشه پراکنش زمین لغزش منطقه تهیه گردید. سپس هر یک از عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه در 15 لایه اطلاعاتی شامل عوامل ژئومورفولوژیک و عوامل خاکی در محیط نرم افزار Arc GIS9.3 رقومی گردید. جهت تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش از 3 مدل شاخص لغزش، نسبت فراوانی و فاکتور اطمینان استفاده گردید. به منظور ارزیابی مدل از روش منحنی ROC استفاده شد. نتایج بررسی عوامل ایجاد لغزش های کم عمق در این منطقه نشان داد عوامل مربوط به هیدرولوژی خاک نظیر رطوبت خاک، نفوذپذیری خاک و بافت خاک، بیشترین ارتباط را در وقوع این نوع لغزش ها دارند. نتایج ارزیابی مدل نشان داد که نقشه پهنه بندی زمین لغزش با مدل نسبت فراوانی دارای بیشترین دقت و صحت در منطقه مورد مطالعه بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1118 - شاخص‌های کمی و محتوای رنگدانه‌ای برگ راش‌های (Fagus orientalis Lipsky) کهنسال در دو توده خالص و آمیخته (مطالعه موردی: جنگل‌های ناو اسالم گیلان)
میر مظفر فلاح چای مهدی سیمایی نیلوفر محمدزاده

راش (Fagus orientalis Lipsky) از گونه‌های نخبه و بسیار با‌ارزش جنگل‌های شمال ایران است که بررسی شاخص‌های کمی آن در دو توده خالص و آمیخته می‌تواند مشخص‌کننده روند بهبود یا تخریب یک توده جنگلی تلقی‌شود. بدین منظور پس‌از جنگل‌گردشی و مطالعه میدانی از جنگل‌های ناو اسالم، دو أکثر

راش (Fagus orientalis Lipsky) از گونه‌های نخبه و بسیار با‌ارزش جنگل‌های شمال ایران است که بررسی شاخص‌های کمی آن در دو توده خالص و آمیخته می‌تواند مشخص‌کننده روند بهبود یا تخریب یک توده جنگلی تلقی‌شود. بدین منظور پس‌از جنگل‌گردشی و مطالعه میدانی از جنگل‌های ناو اسالم، دو توده خالص و آمیخته از پارسل 319 به مساحت 54 هکتار که دارای شرایط رویشگاهی و جنگل‌شناسی تقریبا مشابهی هستند مدنظر قرارگرفتند. سپس تعداد 30 اصله از درختان راش کهنسال قطورتر از یک‌متر در آنها به‌صورت تصادفی انتخاب و برخی مشخصه‌های کمی و کیفی آنها مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد اختلاف معنی‌دار بین راش‌های دو توده از نظر قطر‌ برابر‌ سینه، ارتفاع کل، طول تنه و درصد طول تنه بدون شاخه وجود نداشت. همچنین متغیرهای کیفی تقارن ‌تاجی در دو نوع متقارن و نامتقارن، پیچیدگی ‌تنه در سه حالت فاقد ‌پیچیدگی، پیچیدگی ‌محسوس به سمت‌ راست، پیچیدگی ‌نامحسوس به سمت ‌چپ و وضعیت شاخه‌دوانی روی تنه‌ی درخت راش با تقسیم‌بندی‌های فاقد‌ شاخه، کم‌شاخه و پرشاخه در سطح احتمال 95 درصد دارای اختلاف معنی‌دار بود. علاوه ‌براین عملکرد دگرآسیبی ناشی از انواع گونه‌های درختی مجاور گونه راش در توده آمیخته منجر به کاهش معنی‌دار محتوای رنگدانه‌های فتوسنتزی کلروفیل a، کلروفیل کل و کاروتنوئیدها شد. در‌حالی‌که غلظت رنگدانه‌های فلاوونوئیدی گونه راش در توده آمیخته افزایش قابل‌ ملاحظه‌ای نسبت به توده خالص نشان داد. نتایج این تحقیق همچنین بیان نمود که درصد تقارن‌ تاج ‌درختان در توده ‌خالص بیشتر شد اما بالا‌بودن میانگین ارتفاع ‌درخت و تاج ‌نامتقارن در توده‌ آمیخته می‌تواند به‌علت وجود گونه‌های دیگر و رقابت برای کسب‌ نور باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1119 - ارزیابی تحمل به خشکی در اینبرد لاین‌ها و ارقام مصنوعی آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در اقلیم معتدل کرمانشاه
سید مهدی صفوی

در این پژوهش اثر تنش خشکی بر برخی ویژگی&lrm;های آگروفیزیولوژیک 15 ژنوتیپ آفتابگردان شامل سه رقم شاهد، هشت لاین اینبرد و چهار رقم مصنوعی در مزرعه تحقیقاتی معاونت مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود، کرمانشاه) در قالب طرح بلوک&lrm;های کامل تصادفی، در سه تکرار و دو محیط (بدو أکثر

در این پژوهش اثر تنش خشکی بر برخی ویژگی&lrm;های آگروفیزیولوژیک 15 ژنوتیپ آفتابگردان شامل سه رقم شاهد، هشت لاین اینبرد و چهار رقم مصنوعی در مزرعه تحقیقاتی معاونت مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود، کرمانشاه) در قالب طرح بلوک&lrm;های کامل تصادفی، در سه تکرار و دو محیط (بدون تنش و تنش خشکی) طی سال زراعی 93-1392 بررسی شد. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها در شرایط بدون تنش 715 و در شرایط تنش 579 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که نشان&lrm;دهنده کاهش 02/19 درصدی در اثر تنش خشکی می&lrm;باشد. رقم شاهد Zaria و لاین Sil-292 با بیش از 30 درصد، بیشترین درصد کاهش عملکرد را داشتند. ارقام مصنوعی Sil-94، Sil-54 و Sil-96 با کمتر از 5 درصد، کمترین درصد کاهش را به خود اختصاص دادند. دامنه میزان روغن دانه در شرایط بدون تنش از 5/45 تا 7/51 درصد و در شرایط تنش خشکی از 4/35 تا 9/49 درصد متغیر بود. تنش خشکی سبب کاهش حدود 10 درصدی روغن دانه ژنوتیپ ها گردید. در مجموع، اعمال تنش خشکی منجر به زودگلدهی و زودرس شدن، ‌کاهش صفات زراعی و مورفولوژیک و محتوای روغن دانه و افزایش نشت یونی و میزان آب نسبی از دست رفته برگ‌ها گردید. با استفاده از روش مجموع رتبه و بررسی پارامترهای آن، ژنوتیپ&lrm;های SIL-54، SIL-42، SIL-140 و SIL-237 به&lrm;عنوان متحمل&lrm;ترین ژنوتیپ&lrm;ها شناخته شدند. این ژنوتیپ&lrm;ها بر اساس دیاگرام بای&lrm;پلات نیز به عنوان برترین ژنوتیپ&lrm;ها تحت هر دو شرایط معرفی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1120 - بررسی اثر نانوذره اکسیدروی بر رشد، رنگیزه‌های فتوسنتزی و اسمولیت‌های محلول گیاه نوروزک (Salvia leiifolia Benth.) تحت شرایط تنش شوری
مهدی آخوندی مریم نیاکان هما محمودزاده مجید دشتی

تنش شوری یکی از اصلی‌ترین عوامل محدودکننده رشد و تولید گیاهان می‌باشد. عنصر روی ازجمله عناصر ضروری در رشد و فرایندهای متابولیسمی می‌باشد که مصرف آن سبب مقاومت گیاهان به تنش‌های محیطی می‌شود. از سوی دیگر کاربرد عناصر در شکل نانو به‌علت سهولت جذب عناصر امروزه مورد توجه قر أکثر

تنش شوری یکی از اصلی‌ترین عوامل محدودکننده رشد و تولید گیاهان می‌باشد. عنصر روی ازجمله عناصر ضروری در رشد و فرایندهای متابولیسمی می‌باشد که مصرف آن سبب مقاومت گیاهان به تنش‌های محیطی می‌شود. از سوی دیگر کاربرد عناصر در شکل نانو به‌علت سهولت جذب عناصر امروزه مورد توجه قرارگرفته است. به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی نانواکسیدروی در شرایط تنش شوری، آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل دو سطح نانواکسیدروی (2 و 4 میلی‌گرم بر لیتر) و 5 سطح شوری (صفر، 50، 100، 150 و 200 میلی‌مولار) نمک کلرید سدیم در کنار شاهد بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که طول ساقه، وزن‌تر گیاه، تعداد برگ، سطح برگ و میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی و همچنین میزان کربوهیدرات‌های محلول در سطو مختلف شوری کاهش معنی‌داری یافت. از سوی دیگر تیمار 4 میلی‌گرم در لیتر نانواکسیدروی با تأثیر مثبتی بر پارامترهایی رشد، شاخص پایداری کلروفیل، میزان کلروفیل و کاروتنوئیدها، پرولین و قندهای محلول برگ و ریشه داشت. همچنین بررسی اثر‌ متقابل داده‌ها نشان داد که بیشترین میزان طول ریشه‌ و وزن‌تر کل در سطح 50 میلی‌مولار کلرید سدیم و نیز میزان پرولین وکلروفیل مربوط به سطح 100 میلی‌مولار کلرید سدیم همراه با محلول‌پاشی نانواکسیدروی با غلظت 4 میلی‌گرم در لیتر بود. به‌طورکلی در این تحقیق مشخص شد مصرف نانواکسیدروی با غلظت 4 میلی‌گرم در لیتر توانست سبب بهبود رشد گیاه و اسمولیت‌های سازگار و در نتیجه بهبود پاسخ گیاه نوروزک به تنش شوری گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1121 - ارزیابی ژنتیکی برخی جمعیت‌های گیاه دارویی زیره‌ سیاه (Carum carvi)با استفاده از نشانگرهای RAPD و ISSR
لیلا فهمیده لیلا جانی پور بهمن فاضل نسب

در این تحقیق به‌منظور، تعیین رابطه خویشاوندی و فاصله ژنتیکی بین جمعیت‌های زیره ی سیاه از نشانگرهای RAPD و ISSR استفاده شد. با استفاده از نشانگر RAPD در مجموع 126 آلل تکثیر شد که آغازگر TIBMBC08 و TIBMBA02 با 7 آلل کمترین تعداد و آغازگر TIBMBC05با 22 آلل بیشترین تعداد دا أکثر

در این تحقیق به‌منظور، تعیین رابطه خویشاوندی و فاصله ژنتیکی بین جمعیت‌های زیره ی سیاه از نشانگرهای RAPD و ISSR استفاده شد. با استفاده از نشانگر RAPD در مجموع 126 آلل تکثیر شد که آغازگر TIBMBC08 و TIBMBA02 با 7 آلل کمترین تعداد و آغازگر TIBMBC05با 22 آلل بیشترین تعداد داشتند. در نشانگر ISSR در مجموع 79 الل شناسایی که آغازگر UBC112 با 1 الل کمترین تعداد و آغازگر UBC809 با 15 آلل بیشترین تعداد داشتند. در نشانگر RAPD، بیشترین میزان شاخص چند شکلی با میزان 94/0 مربوط به آغازگر TIBMBC05و کمترین میزان شاخص چندشکلی با میزان 8/0 مربوط به آغازگر TIBMBA02 و میزان شاخص تنوع شانن (57/0) و شاخص تنوع نی (38/0) مشاهده گردید. همچنین در نشانگر ISSR، بیشترین میزان شاخص چندشکلی با میزان 92/0 مربوط به آغازگرهای UBC809 و کمترین میزان شاخص چندشکلی مربوط به آغازگر UBC112با میزان صفر و میزان شاخص تنوع شانن (57/0) و شاخص تنوع نی (39/0) مشاهده گردید. بر اساس اطلاعات RAPD و ISSR به‌صورت توأم بیشترین میزان تشابه مربوط به زیره ی سیاه کرمان و زیره ی سیاه جندق (48/0) و کمترین میزان تشابه مربوط به ژنوتیپ های زیره ی سیاه کرمان و زیره ی سیاه نیشابور (115/0) با میانگین 315/0 می باشد. تجزیه خوشه‌ای جمعیت‌های زیره ی سیاه را بر اساس اطلاعات توأم هر دو نشانگر RAPD و ISSR در سه گروه مختلف که تا حدودی با موقعیت جغرافیایی آنها مطابفت داشت، طبقه بندی و از همدیگر تفکیک نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1122 - اثر سطوح مختلف کود آلی ورمی‌کمپوست و آزومیت بر فاکتورهای رشدی، بیوشیمیایی و جذب عناصر غذایی مرزه تابستانه (Satureja hortensis L.)
رسول نریمانی محمد مقدم حسن ابراهیمی دانیال شکوهی

ورمی‌کمپوست به‌عنوان کود زیستی، از طریق بهبود خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک و افزایش جذب عناصر غذایی توسط گیاه و آزومیت با داشتن طیف کاملی از عناصر مفید، سبب افزایش عملکرد و بهبود صفات رشدی گیاهان می‌شوند. به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف ورمی‌کمپوست و آزومیت بر عملکرد و برخ أکثر

ورمی‌کمپوست به‌عنوان کود زیستی، از طریق بهبود خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک و افزایش جذب عناصر غذایی توسط گیاه و آزومیت با داشتن طیف کاملی از عناصر مفید، سبب افزایش عملکرد و بهبود صفات رشدی گیاهان می‌شوند. به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف ورمی‌کمپوست و آزومیت بر عملکرد و برخی ویژگی‌های کیفی و جذب عناصر معدنی در مرزه تابستانه آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با دو فاکتور شامل کود آلی ورمی‌کمپوست و آزومیت به‌ترتیب در چهار سطح (0، 5، 10 و 15 درصد) و (0، 3، 6 و 9 گرم در کیلوگرم خاک) و در سه تکرار انجام شد. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع گیاه، وزن‌تر و خشک بوته، تعداد شاخه‌فرعی، محتوای رطوبت نسبی، رنگیزه‌های فتوسنتزی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، میزان فنل کل و کربوهیدرات محلول و همچنین جذب عناصر غذایی بودند. نتایج نشان داد که استفاده توأم ورمی‌کمپوست و آزومیت به‌ویژه سطوح 10 و 15 درصد ورمی‌کمپوست به همراه کاربرد 3 گرم آزومیت در کیلوگرم خاک سبب افزایش معنی‌دار صفات رشدی گیاه از قبیل وزن‌تر و خشک برگ و ساقه، طول میانگره و قطر ساقه و صفات بیوشیمیایی نظیر محتوای رطوبت نسبی، میزان قند محلول و رنگیزه‌های فتوسنتزی نسبت به گیاهان شاهد (عدم کاربرد ورمی‌کمپوست و آزومیت) گردید. برهمکنش بین ورمی‌کمپوست و آزومیت بر غلظت نیتروژن، فسفر، سدیم، آهن، روی و منگنز برگ مرزه تأثیر معنی‌داری داشت؛ به‌طوری‌که استفاده از ورمی‌کمپوست (سطوح 10 و 15 درصد) همراه با آزومیت (در هر سه سطح) سبب افزایش قابل‌توجه غلظت این عناصر نسبت به شاهد گردید. همچنین مشاهده گردید که استفاده از ورمی‌کمپوست به‌تنهایی سبب افزایش معنی‌دار میزان پتاسیم و منیزیم در گیاه نسبت به تیمار بدون کود گشت. درمجموع نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که استفاده از کود ورمی‌کمپوست و خاک معدنی آزومیت می‌تواند باعث بهبود صفات کمی و کیفی و جذب عناصر غذایی در گیاه مرزه تابستانه شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1123 - بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی علف‌هرز کاهوی وحشی Lactuca serriola L. (مطالعه موردی مزارع روستای وامنان شهرستان آزاد شهر)
ابراهیم غلامعلی پور علمداری مارال ایری جواد بیات کوهسار زینب اورسجی

آزمایشی با هدف تجزیه برخی از ترکیبات اولیه و ثانویه در اندام‌های مختلف کاهوی وحشی (Lactuca serriola L.) در مرحله فنولوژیکی رویشی انجام شد. پس از جمع‌آوری اندام‌های هوایی کاهوی وحشی از سطح مزارع روستای وامنان از توابع شهرستان آزاد شهر، اندام‌های محتلف نظیر ریشه، ساقه و ب أکثر

آزمایشی با هدف تجزیه برخی از ترکیبات اولیه و ثانویه در اندام‌های مختلف کاهوی وحشی (Lactuca serriola L.) در مرحله فنولوژیکی رویشی انجام شد. پس از جمع‌آوری اندام‌های هوایی کاهوی وحشی از سطح مزارع روستای وامنان از توابع شهرستان آزاد شهر، اندام‌های محتلف نظیر ریشه، ساقه و برگ به‌تفکیک از یکدیگر جدا، خشک و پودر گردید. هم‌چنین مخلوطی از اندام‌ها به‌عنوان تیمار دیگر برای مقایسه با سایر اندام‌ها در نظر گرفته شد. سپس اندام‌های مختلف کاهوی وحشی و مخلوطی از آن‌ها از لحاظ برخی از ترکیبات اولیه نظیر میزان ماده آلی، خاکستر خام، پروتئین، آمینو اسید پرولین، نشاسته، قندهای محلول به‌علاوه از لحاظ شاخص پایداری غشای سلولی و ترکیبات ثانویه فنل کل و آنتوسیانین‌ نیز مورد تجزیه کمی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اندام‌های مختلف کاهوی وحشی از مقادیر مختلف متابولیت‌های اولیه و ثانویه و به‌علاوه شاخص پایداری غشای سلولی برخوردار بودند. براساس نتایج، اندام برگ کاهوی وحشی به‌ترتیب از بیشترین و کمترین میزان ماده آلی و خاکستر خام برخوردار بود. هم‌چنین بیشترین میزان ترکیبات پروتئین، نشاسته و اسمولیت‌های سازگار کننده قندهای محلول و پرولین مربوط به اندام برگ بود. بیشترین میزان فنل کل و آنتوسیانین به اندام برگ اختصاص داشت که همبستگی مثبت و معنی‌داری را با شاخص پایداری غشای سلولی نشان دادند. با توجه به زیست توده بالای کاهوی وحشی، پیشنهاد به تجزیه سایر ترکیبات شیمیایی موجود در آن می‌باشد. جهت استفاده از ترکیبات آن‌ها برای تهیه علف‌کش‌های زیستی نیاز به آزمایشات تکمیلی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1124 - اثر قارچ میکوریزا بر خصوصیات مورفولوژیک، مقدار ترکیبات فنلی و فلورسانس کلروفیل گیاه دارویی گاوزبان (Borago officinails L.) تحت خشکی
علی رحیمی شاهرخ جهانبین امین صالحی هوشنگ فرجی

خشکی یکی از عوامل اثر گذار بر گیاهان دارویی است و از سویی، نقش قارچ میکوریزا در بهبود عملکرد برخی گیاهان دارویی مواجه با تنش خشکی مؤثر بوده است. لذا به بدین منظور، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه بویراحمد و در سال‌ها أکثر

خشکی یکی از عوامل اثر گذار بر گیاهان دارویی است و از سویی، نقش قارچ میکوریزا در بهبود عملکرد برخی گیاهان دارویی مواجه با تنش خشکی مؤثر بوده است. لذا به بدین منظور، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه بویراحمد و در سال‌های‌ 1394 و 1395 اجرا ‌گردید. عامل‌های آزمایش شامل سطوح آبیاری (عامل اصلی) به صورت آبیاری پس از 30، 60، 90، 120 و 150 میلی‌متر تبخیر آب از تشتک تبخیر کلاس Aو قارچ میکوریزا (عامل فرعی) در سطوح عدم کاربرد، کاربرد Glomus mosseaeو کاربرد Glomus intraradices لحاظ ‌شد. نتایج نشان داد که اثر سال بر صفات مورد مطالعه گاوزبان معنی‌دار نبود. اثر تنش خشکی بر شاخص سطح برگ گاوزبان معنی‌دار و در آبیاری پس از 30 و 60 میلی‌متر تبخیر بالاترین شاخص سطح برگ بدست آمد. کاربرد قارچ‌های میکوریزا Glomus mosseaeو Glomus intraradices مقدار فنل گاوزبان را نسبت به شرایط عدم کاربرد قارچ به ترتیب 13 و 9 درصد افزایش دادند. با افزایش شدت تنش خشکی از 30 میلی‌متر به 150 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر، ارتفاع، تعداد شاخه‌های فرعی و فلورسانس کلروفیل کاهش یافتند، اما کاربرد قارچ میکوریزا توانست صفات مورد مطالعه گاوزبان را در شرایط تنش خشکی در این بررسی افزایش دهد و از میزان اثرات منفی تنش خشکی بکاهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1125 - بررسی روش‌های کاربرد نیتروکسین و نیتروژن بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی ذرت دانه‌ای (L. zea mays) رقم سینگل کراس 704
سهی طالعی مانی مجدم

به‌منظور بررسی روش های کاربرد نیتروکسین و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه ای رقم سینگل کراس 704، آزمایشی در سال زراعی 94-1393در شهرستان اهواز به‌صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجراء گردید. تیــمارهای مورد مطالعه در آزمایش شام أکثر

به‌منظور بررسی روش های کاربرد نیتروکسین و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه ای رقم سینگل کراس 704، آزمایشی در سال زراعی 94-1393در شهرستان اهواز به‌صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجراء گردید. تیــمارهای مورد مطالعه در آزمایش شامل، کود نیتروژن خالص در چهار سطح (100 درصد: N1، 75 درصد: N2، 50 درصد: N3، 25 درصد: N4) 100 درصد نیتروژن خالص (معادل 180 کیلوگرم در هکتار)به‌عنوان فاکتور اصلی و روش کاربرد نیتروکسین در دو سطح (بذر مال: B1 و همراه با آب آبیاری: B2)به‌عنوان فاکتور فرعی بود. نتایج نشان داد که تیمار کود نیتروژن باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه و صفات فیزیولوژیکی گردید. بیشترین عملکرد دانه از تیمار 75 درصد کود نیتروژن و کمترین از تیمار 25 درصد کود نیتروژن بدست آمد. همچنین اثر روش کاربرد نیتروکسین تأثیر معنی‌داری بر عملکرد، کلروفیل a وb و کارایی مصرف و کارایی زراعی نیتروژن نشان نداد. بیشترین عملکرد دانه از تیمار B1بذر مال به‌دست آمد. در این تحقیق روش کاربرد کود زیستی نیتروکسین تأثیر معنی‌داری بر صفات آزمایش نشان نداد اما مصرف این کود زیستی در کنار کودهای شیمیایی نیتروژن، توانست علاوه بر تولید محصول کافی و بهبود کارایی جذب نیتروژن، مصرف کود شیمیایی نیتروژن را به میزان 25 درصد کاهش دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1126 - اثر تراکم بوته بر برخی پاسخ‌های رشدی، فیزیولوژیکی و فعالیت‌ آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی گیاه نخود (Cicer arietinum L.) تحت سطوح مختلف آبیاری
محمد برزعلی محمد نصری مازیار کریمی فر

به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و تراکم بوته بر برخی پاسخ‌های مورفوفیزیولوژیکی و فعالیت‌ آنزیم‌های آنتی اکسیدانی رقم نخود‌هاشم، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در منطقه گنبدکاووس در سال زراعی92-1391 اجراء شد. عامل اصلی أکثر

به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و تراکم بوته بر برخی پاسخ‌های مورفوفیزیولوژیکی و فعالیت‌ آنزیم‌های آنتی اکسیدانی رقم نخود‌هاشم، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در منطقه گنبدکاووس در سال زراعی92-1391 اجراء شد. عامل اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری (شرایط دیم بدون آبیاری، آبیاری در مرحله گلدهی و آبیاری در زمان پر شدن نیام‌ها) و عامل فرعی شامل تراکم‌های مختلف 20، 30، 50 و 70 بوته در متر مربع بود. نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف آبیاری بر تمامی صفات به‌جز تعداد روز تا 50 درصد گلدهی و ارتفاع بوته معنی‌دار بود اما تراکم تنها بر خصوصیات تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص کلروفیل برگ اثر معنی‌دار داشت. در این آزمایش آبیاری موجب افزایش معنی‌دار محتوی رطوبت نسبی و شاخص کلروفیل برگ نسبت به شرایط دیم گشت اما باعث کاهش معنی‌دار در میزان پروتئین دانه، فعالیت آنزیم‌های سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز شد. بالاترین درصد پروتئین دانه در کشت بدون آبیاری مشاهده شد. همچنین بیشترین و کمترین عملکرد دانه به‌ترتیب در سطوح آبیاری در مرحله گلدهی و شرایط دیم به‌ترتیب با مقادیر 1602 و 1014 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در سطوح فاکتور تراکم نیز بالاترین عملکرد دانه توسط تراکم 70 بوته در متر مربع و کمترین عملکرد دانه در تراکم 20 بوته در متر مربع مشاهده گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1127 - اثر پتاسیم بر عملکرد دانه و غلظت برخی عناصر غذایی کم‌مصرف در لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata L.) در شرایط تنش خشکی
سید مرتضی زاهدی فرزاد رسولی غلامرضا گوهری

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کاربرد پتاسیم بر عملکرد دانه، برخی صفات بیوشیمایی و غلظت عناصر غذایی مس، روی و منگنز در گیاه لوبیا چشم بلبلی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه، در سال 1395 انجام گردید. د أکثر

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کاربرد پتاسیم بر عملکرد دانه، برخی صفات بیوشیمایی و غلظت عناصر غذایی مس، روی و منگنز در گیاه لوبیا چشم بلبلی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه، در سال 1395 انجام گردید. در این آزمایش تیمارها شامل دو سطح آبیاری (نرمال یا 100 و 50 درصد ظرفیت مزرعه‌ای) و پتاسیم در پنج سطح (صفر، 30، 60، 90 و 120 میلی‌گرم در کیلوگرم از منبع سولفات پتاسیم) بود. نتایج آزمایش حاضر نشان داد که تنش خشکی منجر به کاهش شاخص های رشد و غلظت عناصر در گیاهان گردید اما در مقابل کاربرد سطوح مختلف پتاسیم با تعدیل اثرهای تنش خشکی منجر به افزایش وزن خشک بخش هوایی، عملکرد دانه و کربوهیدرات گشت. علاوه بر این کاربرد پتاسیم با غلظت 120 میلی‌گرم باعث افزایش معنی‌دار غلظت عناصر غذایی همچون روی، مس و منگنز در گیاهان تحت تنش خشکی شد. بر اساس نتایج به‌دست آمده در این آزمایش، به نظر می‌رسد پتاسیم با کاهش اثرات سو تنش موجب بهبود شاخص‌های رشد گیاهان گردید. لذا با توجه به معضل کم آبی در کشور می‌توان کود سولفات پتاسیم را به‌عنوان راهکاری جهت کاهش اثرهای تنش خشکی در کشت لوبیا چشم بلبلی توصیه نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1128 - ارزیابی فعالیت آنتی‌اکسیدانی و خصوصیات بیوشیمیایی گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.) در واکنش به سولفات آهن و بیوپتاس تحت تنش خشکی
محمد حسین امینی فرد حمیرا قادری زه حسن بیات علیرضا صمدزاده

به‌منظور ارزیابی فعالیت آنتی‌اکسیدانی و خصوصیات بیوشیمیایی شنبلیله در واکنش به سولفات آهن و بیوپتاس تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی، به صورت صورت کرت های خرد شده در قالب فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی انجام شد. تیمارها شامل: تنش خشکی (شامل آبیاری نرمال به عنوان عدم ت أکثر

به‌منظور ارزیابی فعالیت آنتی‌اکسیدانی و خصوصیات بیوشیمیایی شنبلیله در واکنش به سولفات آهن و بیوپتاس تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی، به صورت صورت کرت های خرد شده در قالب فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی انجام شد. تیمارها شامل: تنش خشکی (شامل آبیاری نرمال به عنوان عدم تنش و قطع آبیاری در اوایل گلدهی و میوه‌دهی به‌مدت 14 روز به عنوان تنش خشکی) به‌عنوان عامل اصلی و تیمار‌های کودی بیوپتاس (0 و 5 کیلوگرم در هکتار) و سولفات آهن (0 و 5/1 در هزار) به عنوان عوامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی، بیوپتاس و سولفات آهن و برهمکنش آنها بر میزان صفات آنتوسیانین، ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی معنی‌دار گردید، بطوریکه بالاترین میزان آنتوسیانین شنبلیله از تیمار‌های 5 کیلوگرم بیوپتاس و 5/1 در هزار سولفات آهن در شرایط تنش خشکی و کمترین میزان آنها در شاهد و تحت شرایط تنش بدست آمد. همچنین در شرایط تنش خشکی، ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی شنبلیله افزایش یافت، بطوری‌که بیشترین میزان ترکیبات فلاونوییدی شنبلیله در شرایط تنش خشکی و از تیمار‌های 5 کیلوگرم بیوپتاس و 5/1 در هزار سولفات آهن حاصل گردید. اثر متقابل تنش خشکی و سولفات آهن هم بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاه معنی‌دار شد، بطوری‌که بیشترین میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی با میزان 8/62 درصد در شرایط تنش خشکی و تیمار سولفات آهن 5/1درهزار مشاهده گردید. همچنین بیشترین مقدار قندهای محلول شنبلیله در تنش خشکی و در تیمار 5 کیلوگرم بیوپتاس و کمترین مقدار این صفت در شرایط عدم تنش بدست آمد. نتایج نیز نشان داد که بیشترین میزان کلروفیل کل شنبلیله در شرایط عدم تنش خشکی و درتیمارهای کودی 5 کیلوگرم بیوپتاس و سولفات آهن 5/1 درهزار بدست آمد. بر اساس نتایج این آزمایش، استفاده از تنش خشکی، نقش موثری در افزایش محتوی فنلی، فلاونییدها، آنتوسیانین و قند‌های محلول شنبلیله داشت و همچنین کاربرد کود زیستی بیوپتاس و سولفات آهن، صفات بیوشیمیایی شنبلیله را بهبود بخشید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1129 - اثر بسترهای مختلف کشت بر برخی صفات فیزیکوشیمیایی گیاه همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) تحت تنش خشکی
مهسا بهرام پور مریم دهستانی اردکانی مصطفی شیرمردی جلال غلام نژاد

خشکی یکی از مهم‌ترین تنش‌های محیطی است که موجب کاهش تولید و عملکرد گیاه خصوصا در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌گردد. هدف از پژوهش حاضر کاربرد برخی مواد آلی اصلاحی در خاک جهت افزایش مقاومت گیاه همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) به تنش خشکی بود. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در ق أکثر

خشکی یکی از مهم‌ترین تنش‌های محیطی است که موجب کاهش تولید و عملکرد گیاه خصوصا در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌گردد. هدف از پژوهش حاضر کاربرد برخی مواد آلی اصلاحی در خاک جهت افزایش مقاومت گیاه همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) به تنش خشکی بود. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. تیمار‌ها شامل شش ماده اصلاحی (شاهد (فقط خاک)، یک و دو گرم نانو کود پتاسیم به ازای یک کیلوگرم خاک، 30 درصد حجمی گلدان کوکوپیت، پالم پیت و بقایای گیاه روناس) در سه سطح خشکی (40، 60 و 80% ظرفیت مزرعه) بودند. بر اساس نتایج به‌دست‌ آمده با افزایش سطح تنش خشکی وزن تر و خشک گل و ریشه به طور معنی‌داری کاهش یافت. در حالی‌که فعالیت آنزیم پراکسیداز به طور معنی‌داری افزایش یافت. بیشترین میزان وزن تر و خشک گل و ریشه در گیاهان تیمار شده با بقایای روناس حاصل شد. همچنین کم‌ترین وزن تر و خشک ریشه و گل در تمام سطوح خشکی در گیاهان تیمار شده با پالم پیت به‌دست آمد. گیاهانی که با پالم پیت تیمار شده بودند در هر سه سطح تنش خشکی وارد فاز زایشی و تولید گل نشدند. وزن تر گل با وزن خشک گل، وزن تر و خشک ریشه و جذب فسفر همبستگی معنی‌دار نشان داد. به‌طورکلی، نتایج به دست آمده نشان داد که بقایای گیاه روناس در مقایسه با سایر تیمارها، به خوبی توانست مقاومت گیاه همیشه‌بهار را به تنش خشکی افزایش دهد و می-تواند به عنوان بستر کشت جدید معرفی شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1130 - ارزیابی برخی شاخص‌های کمی و کیفی ارقام محلی برنج (Oryza sativa L.) در نظام‌های کاشت شالیزاری در شمال ایران
نادر معینی محمدرضا داداشی سلمان دستان ابولفضل فرجی

این آزمایش با هدف ارزیابی نظام‌های کاشت ارقام محلی برنج در مزرعه‌های پژوهشی واقع در شهرستان‌های نکا، ساری و بابل طی سال‌های 1396 و 1397 اجرا شد. آنالیز داده‌ها بر اساس آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با دو عامل انجام شد که در آن نظام‌های کاشت پرنها أکثر

این آزمایش با هدف ارزیابی نظام‌های کاشت ارقام محلی برنج در مزرعه‌های پژوهشی واقع در شهرستان‌های نکا، ساری و بابل طی سال‌های 1396 و 1397 اجرا شد. آنالیز داده‌ها بر اساس آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با دو عامل انجام شد که در آن نظام‌های کاشت پرنهاده، رایج منطقه، در حال گذار به ارگانیک، ارگانیک و کم‌نهاده به‌عنوان عامل اول و ارقام سنگ طارم، طارم محلی و طارم هاشمی برنج به‌عنوان عامل دوم بودند. نتایج نشان داد بیشترین میانگین تعداد خوشه برنج در متر مربع در هر دو سال متعلق به نظام کاشت پرنهاده بود. بالاترین شاخص خوابیدگی میانگره چهارم در تیمار نظام کاشت پرنهاده و رایج برای رقم سنگ طارم حاصل گردید. بیشترین عملکرد شلتوک در هر دو سال در نظام‌های کاشت پرنهاده و رایج تولید شد. حداکثر میزان جذب فسفر دانه، شاخص برداشت نیتروژن، شاخص برداشت پتاسیم و قوام ژل در نظام‌های کاشت پرنهاده و رایج بدست آمد. بیشترین کارایی تبدیل دانه در سال اول متعلق به نظام کاشت رایج (83/72 درصد) و در سال دوم متعلق به نظام کاشت در حال گذار به ارگانیک (75 درصد) بود. مقدار دمای ژلاتینه شدن دانه‌های برنج در هر دو سال در نظام کاشت رایج حداکثر و در نظام‌های کاشت کم‌نهاده و ارگانیک حداقل بود. با توجه به یافته‌ها، می‌توان بیان کرد نظام‌های کاشت پرنهاده و رایج منجر به افزایش عملکرد کمی و نظام‌های کاشت در حال گذار و ارگانیک منجر به افزایش جذب عناصر و بهبود صفات مرتبط با پخت دانه ارقام برنج شدند که رقم سنگ طارم نسبت به دو رقم دیگر برتر بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1131 - اثر تنظیم کننده پیکس بر پارامترهای رشد آنزیم‌های آنتی اکسیدانی و شاخص‌های اکسیدانی دانه رست دو رقم ساحل و شایان گیاه رست پنبه (Gossypium spp.) در سطوح مختلف خشکی
شهربانو غفوری مریم نیاکان عمران عالیشاه محمدرضا زنگی

مپی کوات کلرید (پیکس) به عنوان یک ابزار مهم مدیریتی برای کاهش آسیب تنش در گیاه پنبه در مرحله جوانه‌زنی می‌باشد. در این تحقیق، اثر سطوح مختلف خشکی و میزان مپی کوات کلراید (پیکس) بر شاخص‌های رشد و آنزیم‌های آنتی اکسیدانی و نیز میزان مالون دی آلدهید و پراکسید هیدروژن دانه أکثر

مپی کوات کلرید (پیکس) به عنوان یک ابزار مهم مدیریتی برای کاهش آسیب تنش در گیاه پنبه در مرحله جوانه‌زنی می‌باشد. در این تحقیق، اثر سطوح مختلف خشکی و میزان مپی کوات کلراید (پیکس) بر شاخص‌های رشد و آنزیم‌های آنتی اکسیدانی و نیز میزان مالون دی آلدهید و پراکسید هیدروژن دانه رست دو رقم پنبه تحت شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. این تحقیق در یک طرح کاملاً تصادفی با استفاده از غلظت‌های 0 ، 5 و 10 گرم بر لیتر پیکس و نیز اعمال سطوح خشکی با کاربرد پلی اتیلن گلیکول6000 در مقادیر 0، 4- و 8- بار در ظروف پتری بر دو رقم ساحل (حساس به خشکی) و شایان (مقاومت به خشکی) گیاه پنبه انجام شد. شاخص‌های جوانه زنی و نیز پارامترهای فیزیولوژیکی دانه رست‌های تحت تیمار خشکی و پیکس پس از 4 روز اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که استفاده از پیکس باعث افزایش درصد جوانه زنی ، طول ریشه‌چـه، وزن خشک و تردانه رست و فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و کاتالاز ارقام پنبه در شرایط تنش خشکی شد در حالیکه اعمال تنش خشکی به تنهایی موجب کاهش پارامترهای ذکر شده گشت. همچنین اعمال خشکی موجب افزایش شاخص‌های اکسیدانی یعنی مالون دی آلدهید و پراکسید هیدروژن در دانه رست‌های دو رقم ساحل و شایان شد در حالی که کاربرد پیکس شاخص‌های نامبرده را کاهش داد. به‌طورکلی نتایج این تحقیق نشان داد کاربرد پیکس سبب بهبود پاسخ‌های رشدی و سیستم آنتی‌اکسیدانی دو رقم پنبه گشت که در این بین پاسخ رقم شایان مناسب‌تر از رقم ساحل بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1132 - مدیریت تنش خشکی با استفاده از تنظیم کننده‌های رشد و عنصر روی بر عملکرد ذرت (Zea Mays L.) 704 در استان اصفهان
مرتضی سام دلیری مرتضی مبلغی ساناز سلیمان پور امیر عباس موسوی میرکلائی

10.30495/iper.2021.679534

به‌منظور بررسی صفات مورفولوژیک و عملکرد ذرت رقم 704 سینگل‌کراس تحت تاثیر محلول‌پاشی مواد تنظیم کننده‌های رشد و تنش خشکی در استان اصفهان آزمایشی در دو سال زراعی به صورت مجزا در قالب اسپلیت پلات با 3 تکرار به اجرا درآمد. تیمار اصلی شامل تنش خشکی در 3 سطح شاهد، تنش ملایم و أکثر

به‌منظور بررسی صفات مورفولوژیک و عملکرد ذرت رقم 704 سینگل‌کراس تحت تاثیر محلول‌پاشی مواد تنظیم کننده‌های رشد و تنش خشکی در استان اصفهان آزمایشی در دو سال زراعی به صورت مجزا در قالب اسپلیت پلات با 3 تکرار به اجرا درآمد. تیمار اصلی شامل تنش خشکی در 3 سطح شاهد، تنش ملایم و تنش شدید (به‌ترتیب آبیاری بر اساس 100، 85 و 70 درصد نیاز آبی ذرت)، و تیمار فرعی محلول‌پاشی شامل تیمار محلول‌پاشی آب مقطر به عنوان شاهد، کود نانو روی (دو گرم در یک لیتر آب)، سالیسیلیک‌اسید (5 میلی‌مولار)، آبسزیک‌اسید (100 میکرومولار)، جیبرلین (100 پی‌پی‌ام) بود. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد اثر سال بر عملکرد بیولوژیک، پروتئین‌خام و عملکردعلوفه‌تر معنی‌دار شد. تیمارهای تنش‌های خشکی و تیمارهای محلول‌پاشی بر صفات شاخص سطح برگ، شاخص کلروفیل، عملکرد بیولوژیک، پروتئین‌خام و عملکرد علوفه‌تر معنی‌دار گردید. بیشترین عملکرد علوفه‌تر با 44/90 تن در هکتار در تیمار آبیاری کامل با سالیسیلیک‌ اسید حاصل شد. تیمار سالیسیلیک ‌اسید منجر به افزایش عملکرد علوفه‌تر تحت شرایط آبیاری کامل گردید، همچنین تیمار سالیسیلیک‌اسید به‌ترتیب باعث کاهش خسارت 27 و 9 درصدی در تیمارهای تنش ملایم و تنش شدید گشت. با توجه به نتایج آزمایش و بررسی روند رشد محصول استفاده از تیمار سالیسیلیک ‌اسید طی سه دوره محلول‌پاشی در سه مرحله هشت برگی، غلاف دوگانه و در قبل از ظهور تاسل، توانست میزان خسارت تنش خشکی به عملکرد علوفه‌تر را کاهش داده و برای شرایط مشابه با آزمایش حاضر قابل توصیه می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1133 - تأثیر هورمون جیبرلین بر عملکرد، شاخص‌های رشدی و صفات بیوشیمیایی ذرت (Zea mays L.) تحت تنش خشکی
عباس ملکی امین فتحی صادق بهامین

به‌منظور بررسی تأثیر هورمون جیبرلین و تنش خشکی بر ذرت آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی عبارتند از سطوح تنش رطوبتی در سه سطح آبیاری نرمال (60I0=)، تنش متوسط (90I1=) و تنش شدید (120I2=) میلی‌متر تب أکثر

به‌منظور بررسی تأثیر هورمون جیبرلین و تنش خشکی بر ذرت آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی عبارتند از سطوح تنش رطوبتی در سه سطح آبیاری نرمال (60I0=)، تنش متوسط (90I1=) و تنش شدید (120I2=) میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A به‌عنوان فاکتور اصلی و فاکتور فرعی شامل محلول‌پاشی هورمون جیبرلین در چهار سطح عدم مصرف (0G0=)، (ppm15G1=)، (ppm20G2=) و (ppm25G3=) می‌باشد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در تیمار 60 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر به همراه مصرف 20 پی پی ام جیبرلیک اسید و 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر بدون مصرف جیبرلیک اسید به میزان 2/9658 و 3/5797 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. همچنین در تمامی سطوح تنش مصرف جیبرلیک اسید موجب افزایش عملکرد دانه ذرت شد. اثر متقابل هورمون و آبیاری تأثیر معنی‌داری بر نشاسته، پرولین، آلفا آمیلاز، بتاآمیلاز، پروتئاز دارد. با اعمال تنش خشکی غلظت پرولین در برگ ذرت افزایش یافت. هورمون جیبرلین در شرایط عدم تنش خشکی تأثیر معنی‌داری بر غلظت پرولین برگ ذرت نداشت اما در شرایط تنش خشکی باعث افزایش غلظت پرولین گردید. کاربرد 20 و 25 پی پی ام جیبرلین در شرایط تنش کم آبی متوسط (90 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) غلظت پرولین برگ در مقایسه با شاهد (عدم مصرف جیبرلین) به ترتیب به میزان 36 و 50 درصد افزایش داد. در شرایط تنش خشکی شدید (120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) غلظت پرولین با کاربرد 20 و 25 پی پی ام جیبرلین به ترتیب 32 و 21 درصد بیشتر از عدم مصرف جیبرلین بود. به‌طور کلی نتایج نشان داد که اسید جیبرلیک از طریق تأثیر مثبت بر افزایش و بهبود اجزاء عملکرد در نهایت می تواند عملکرد دانه ذرت را افزایش دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1134 - بررسی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیکی و عملکرد گیاه گندم (Triticm aestivum L.) با استفاده از منابع تامین نیتروژن و روی و برهمکنش این عناصر
محمدعلی رضایی حسین عجم نوروزی مهرعلی محمود جانلو حسن مدرس زاده

10.30495/iper.2021.679522

بررسی کاربرد مغذی‌ها و توازن مطلوب میان عناصر و غلظت ترکیبات قابل جذب مورد توجه پژوهشگران علوم زیستی و کشاورزی قرار دارد. در این پژوهش اثر منابع تامین نیتروژن در چهار سطح شامل: 100 درصد اوره، نانوکود کلات ازت، کود بیولوژیک پانارومیکس و 50 درصد اوره + 50 درصد کود بیولوژی أکثر

بررسی کاربرد مغذی‌ها و توازن مطلوب میان عناصر و غلظت ترکیبات قابل جذب مورد توجه پژوهشگران علوم زیستی و کشاورزی قرار دارد. در این پژوهش اثر منابع تامین نیتروژن در چهار سطح شامل: 100 درصد اوره، نانوکود کلات ازت، کود بیولوژیک پانارومیکس و 50 درصد اوره + 50 درصد کود بیولوژیک پانارومیکس و منابع تامین روی در 3 سطح: عدم مصرف روی، سولفات روی و نانوکود کلات روی و اثرات متقابل منابع تامین این دو عنصر بر فیزیولوژی و عملکرد گیاه گندم (Triticum aestivum L.) بررسی شد. این تحقیق با روش اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار و 12 تیمار در مزرعه شخصی واقع در شمال شهر جلین واقع در 3 کیلومتری شرق گرگان، در سال زراعی 97-96 انجام شد. نتایج نشان داد صفات مورد بررسی تحت تاثیر منابع تامین نیتروژن و اثر متقابل منابع تامین این دو عنصر قرار گرفت، اما از نظر منابع تامین روی اختلاف معنی‌داری نداشتند. در تیمارهای منابع تامین نیتروژن، بیشترین میزان سطح و تعداد برگ، ارتفاع گیاه، کلروفیل b و مجموع کلروفیل (a+b)، نیترات ردوکتاز و عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه مربوط به تیمارهای 100 درصد اوره و 50 درصد اوره +50 درصد کود بیولوژیک بود. در تیمارهای اثر متقابل، بیشترین میزان پرولین در تیمار 100 درصد کود بیولوژیک + نانوکلات روی مشاهده شد و در تیمارهایی که با افزایش میزان پرولین همراه بود، افزایشی در میزان قندهای محلول و گلایسین بتائین صورت نگرفت. بالاترین میزان فعالیت نیترات ردوکتاز و مقدار کلروفیل a و کلروفیل (a+b) و نیز بالاترین میزان عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در تیمار 100 درصد اوره + سولفات روی مشاهده گردید. نتایج نشان داد عملکرد بالای گندم در این تیمار تابعی از رفتار فیزیولوژیکی گیاه بوده و نشان دهنده برهم‌کنش مثبت بین عنصر نیتروژن و روی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1135 - بررسی برخی صفات فیزیومورفولوژیکی توده‌های مختلف خرفه ( Portulaca oleracea L) تحت شرایط تنش خشکی
الهام عزیزی یونس رضاپور جغال منصوره کرمانی علی معصومی

10.30495/iper.2021.679527

گیاه خرفه (Portulaca Oleracea L.) از گیاهان دارویی ارزشمند مناطق گرم و خشک است. با توجه به این که تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده تولید محصولات کشاورزی در این مناطق است، تحقیقی با هدف ارزیابی تحمل توده‌های مختلف گیاه دارویی خرفه به تنش خشکی، در بهار سال 1395 در أکثر

گیاه خرفه (Portulaca Oleracea L.) از گیاهان دارویی ارزشمند مناطق گرم و خشک است. با توجه به این که تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده تولید محصولات کشاورزی در این مناطق است، تحقیقی با هدف ارزیابی تحمل توده‌های مختلف گیاه دارویی خرفه به تنش خشکی، در بهار سال 1395 در گلخانه دانشگاه پیام نور شهرستان درگز اجرا شد. این آزمایش، بصورت فاکتوریل درقالب طرح کاملاً تصادفی، با چهار سطح تنش خشکی (حد ظرفیت زراعی، 75 درصد ظرفیت زراعی، 50 درصد ظرفیت زراعی و 25 درصد ظرفیت زراعی) و 5 توده بومی خرفه (قم، کلات، سبزوار، یزد، گچساران) با سه تکرارانجام شد. صفات مورد بررسی شامل محتوای آب نسبی برگ، ضریب ثبات غشاء، میزان رنگدانه‌های فتوسنتزی، ضریب ثبات کلروفیل (سنجش میزان کلروفیل‌ها وکاروتنوئیدها)، میزان پرولین، میزان کربوهیدرات محلول برگی، وزن تروخشک به تفکیک اندام‌های ریشه، برگ، ساقه، قطرتاج خرفه، تعداد برگ، تعداد انشعابات و ارتفاع بوته در دو مرحله رشد رویشی و زایشی بودند. نتایج آزمایش نشان داد که افزایش تنش خشکی سبب کاهش مقدار نسبی آب گیاه، شاخص پایداری غشاء سلول و افزایش معنی داری در شاخص کلروفیل برگ، مقدارکاروتنوئیدها، پرولین و کربوهیدرات‌های توده‌های مختلف خرفه گردید. ارقام گچساران و یزد تحت شرایط تنش رطوبتی از شاخص پایداری غشاء بالاتر، محتوای آب نسبی برگ کمتر و عدد کلروفیل متر پائین تری برخوردار بودند. همچنین در بین توده‌های مورد بررسی، توده‌های قم و کلات برتری معنی داری نسبت به توده‌های سبزوار، یزد و گچساران از نظر انباشت پرولین و کربوهیدرات‌های محلول نشان دادند. با افزایش تنش خشکی، وزن تر و خشک ریشه، برگ و ساقه در مراحل رویشی و زایشی کاهش یافت، به‌طوری که بیشترین مقدار این صفات، به‌ترتیب درسطوح 100 و 75 درصد ظرفیت زراعی و کمترین مقدار این پارامترها در آبیاری تحت شرایط 25 درصد ظرفیت زراعی حاصل گردید. بنابراین طبق نتایج به‌دست آمده از این پژوهش، بترتیب دو توده قم وکلات در مقایسه با سایرتوده‌ها ازحساسیت کمتری نسبت به تنش خشـکی برخوردار بودند و بـه‌عنوان توده‌های متحمل به خشکی انتخـاب شـدند. تـوده‌های گچساران، یزد و سبزوار نیز به‌دلیل داشتن عکس العمل نسبتاً ضعیف در برابر تنش خشکی در بیشتر صفات اندازه گیری شده، به‌عنوان توده‌های حسـاس به تنش خشکی ارزیابی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1136 - اثر محلول‌پاشی اسیدسالیسیلیک‌ و کودهای زیستی بر عملکرد و برخی صفات بیوشیمیای ریحان(Ocimum basilicum L.) در شرایط تنش کم‌آبی
احمد افکاری

10.30495/iper.2022.690259

به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید و کودهای زیستی بر عملکرد و برخی صفات بیوشیمیای ریحان در شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1398 در شهرستان هوراند از توابع استان آذربایجان‌شرقی انجام شد. تیمار أکثر

به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید و کودهای زیستی بر عملکرد و برخی صفات بیوشیمیای ریحان در شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1398 در شهرستان هوراند از توابع استان آذربایجان‌شرقی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح تنش خشکی (70، 140 و 210 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A) فاکتور دوم شامل تلقیح بذر با باکتری‌ها در 5 سطح (عدم تلقیح به‌عنوان شاهد، تلقیح با ازوتوباکتر، سودوموناس، آزوسپریلیوم و کاربرد همزمان ازوتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلیوم) و فاکتور سوم شامل محلول‌پاشی با سالیسیلیک‌اسید در چهار سطح (عدم مصرف، 5/0، 1 و 5/1 میلی‌مولار) بود. نتایج نشان داد که اثرات اصلی تنش خشکی، کودهای زیستی و محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید بر کلیه صفات مورد مطالعه معنی‌دار بود. فعالیت آنزیم‌های سوپر‌اکسید دیسموتاز، کاتالاز و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II تحت تأثیر ترکیب تیماری تنش خشکی در کودهای زیستی، تنش خشکی در سالیسیلیک‌اسید در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار شد. با اعمال تنش کم‌آبی، پایداری غشای سلولی، حداکثر کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II و عملکرد دانه‌ در گیاه ریحان کاهش یافت و میزان تجمع کربوهیدرات، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی، محتوای مالون دی‌آلدئید‌ و درصد اسانس افزایش یافت. نتایج مقایسه میانگین برهمکنش تنش خشکی و کودهای زیستی نشان داد که بیش‌ترین مقدار عملکرد دانه (11/917 کیلوگرم در هکتار) و حداکثر کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II (713/0) از تیمار 70 میلی‌متر تبخیر و کاربرد همزمان ازوتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلیوم حاصل شد. محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید به‌ترتیب منجر به افزایش 33/41، 17/54، 43/24 و 98/38 درصدی فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز، کربوهیدرات محلول برگ، شاخص پایداری غشاء و درصد اسانس و کاهش 72/54 محتوای مالون دی‌آلدئید شد. طبق نتایج به‌دست آمده، محلول‌پاشی با سالیسیلیک‌اسید و کاربرد توأم باکتری‌ها (ازوتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلیوم) توانست تا حدی اثرات منفی تنش خشکی را بر طرف و منجر به بهبود عملکرد و کیفیت گیاه ریحان گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1137 - تاثیر میکوریزا و نانواکسید آهن و روی بر گره‌زایی و عملکرد کمی و کیفی عدس (Lens culinaris Medik) دیم
روانبخش آگاهی رئوف سید شریفی حامد نریمانی

10.30495/iper.2022.690263

به منظور بررسی تاثیر قارچ میکوریزا و محلول پاشی نانواکسید آهن و روی بر گره زایی و برخی صفات کمی و کیفی عدس تحت شرایط دیم، آزمایشی در سال 97-1396 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای در روستای زردالو اردبیل اجرا شد. تیمارها شامل أکثر

به منظور بررسی تاثیر قارچ میکوریزا و محلول پاشی نانواکسید آهن و روی بر گره زایی و برخی صفات کمی و کیفی عدس تحت شرایط دیم، آزمایشی در سال 97-1396 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای در روستای زردالو اردبیل اجرا شد. تیمارها شامل محلول پاشی با نانواکسید آهن و روی در چهار سطح (محلول پاشی با آب به‌عنوان شاهد، محلول پاشی 6/0 گرم در لیتر با نانواکسید آهن، 6/0 گرم در لیتر نانواکسید روی، محلول پاشی توام نانواکسید آهن و روی هر کدام 3/0 گرم در لیتر) و کاربرد میکوریزا در چهار سطح (عدم کاربرد میکوریزا به عنوان شاهد، کاربرد میکوریزا موسه آ، میکوریزا اینترا و کاربرد توام میکوریزا موسه آ و اینترا) بودند. مقایسه میانگین ها نشان داد که محلول پاشی نانواکسید آهن و روی و کاربرد توام قارچ میکوریزا موسه آ با اینترا، تعداد گره های فعال در بوته، درصد گره های فعال در بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه را (به ترتیب 2/173، 08/93، 58/36 و 34/58 درصد) نسبت به شرایط عدم محلول پاشی و عدم کاربرد میکوریزا افزایش داد. همچنین، محلول پاشی توام نانواکسید آهن و روی و کاربرد میکوریزا موسه آ با اینترا به ترتیب 14/42، 17/95، 120، 2/58 و 55/47 درصد تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، وزن خشک ریشه، محتوای روی دانه و میزان پروتئین دانه نسبت به شرایط عدم محلول پاشی و عدم کاربرد میکوریزا افزایش داد. به نظر می رسد محلول پاشی نانواکسید آهن و روی و کاربرد میکوریزا به واسطه بهبود برخی صفات مورفوفیزیولوژیک، می تواند به عنوان یک روش مناسب برای افزایش عملکرد کمی و کیفی و کاهش اثرات محدودیت آبی تحت شرایط دیم باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1138 - غربال ژنوتیپهای مختلف نیشکر (Saccharum ssp L.) مقاوم به سرما با استفاده از شاخص‌های مورفولوژی و بیوشیمیایی
محمود فولادوند آسا ابراهیمی مهدی رهایی وحید شریعتی جونی

10.30495/iper.2021.686565

نیشکر گیاهی است که تا مدار حدود 32 درجه شمالی و جنوبی در نقاط مختلف جهان کشت می گردد. مقاومت این گیاه نسبت به سرما پایین است. با توجه به حساسیت نیشکر به سرما، به منظور شناسایی مسیرها و ژنهای دارای بیان افتراقی در ارقام نیشکر در هنگام تنش سرما و استفاده از آنها در برنامه أکثر

نیشکر گیاهی است که تا مدار حدود 32 درجه شمالی و جنوبی در نقاط مختلف جهان کشت می گردد. مقاومت این گیاه نسبت به سرما پایین است. با توجه به حساسیت نیشکر به سرما، به منظور شناسایی مسیرها و ژنهای دارای بیان افتراقی در ارقام نیشکر در هنگام تنش سرما و استفاده از آنها در برنامه اصلاح نبات نیشکر، پس از وقوع سرمای ᴏC2/1 زیر صفر در دیماه 1394، تعداد 454 رقم نیشکر با استفاده از شاخص های مورفولوژیکی و بیوشیمیایی، در یکی از مزارع تحقیقاتی موسسه تحقیقات نیشکر خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله اول با استفاده از شاخص های مورفولوژی، ارقام متحمل و حساس در برابر سرما انتخاب شدند. در مرحله دوم در سال 1395، پس از تنش سرما، شاخصهای بیوشیمیایی از قبیل پرولین( Prolin) و مالون دی آلدئید (MDA )، در ارقام متحمل(منتخب مرحله اول)، افزایش بیشتری پیدا کرد و بر اساس نتایج دو مرحله، دو رقم BR00-01 وTUC66-107 به‌ترتیب به‌عنوان متحمل ترین و حساسترین رقم نسبت به سرما شناسایی شدند. نتایج بررسی واکنش مورفولوژی و بیوشیمیایی ارقام نیشکر به تنش سرما نشان داد که ارقامی که طبق شاخص های مورفولوژیکی، میزان تحمل بیشتری به تنش سرما دارند، همین ارقام در مرحله بررسی بیوشیمیایی نیز از نظر میزان پرولین (Prolin) و مالون دی آلدئید (MDA) در سطح بالاتری نسبت به ارقام حساس قرار دارند. همچنین همبستگی بالایی بین صفات مورفولوژیکی و شاخص های بیوشیمیایی از نظر میزان تحمل و مقاومت به سرما وجود داشت. بنابراین، با استفاده از اندازه گیری شاخص های مورفولوژیکی و بیوشیمیایی، می توان پیش از انجام بررسی مولکولی و بدون صرف هزینه های زیاد، نوع واکنش ارقام نیشکر به تنش سرما را بررسی نمود و در هنگام غربال کلون های نیشکر در مراحل مختلف اصلاحی، با اندازه گیری مقدار شاخص های مورفولوژی و بیوشیمیایی نیشکر در هنگام تنش سرما، نسبت به غربال و انتخاب کلون های برتر اقدام نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1139 - تاثیر فلاوباکتریوم، ورمی‌کمپوست و هیومیک‌اسید بر فتوسنتز جاری، انتقال ماده خشک و سهم آن‌ها در عملکرد دانه تریتیکاله (Triticosecale Wittma L.) تحت شرایط تنش شوری
سارا محمدی کله سرلو رئوف سید شریفی حامد نریمانی ژیلا نظری

10.30495/iper.2022.690242

آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1398 بر روی گیاه Triticosecale Wittma L. اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سطوح شوری (عدم اعمال شوری به عنوان شاهد، شو أکثر

آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1398 بر روی گیاه Triticosecale Wittma L. اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سطوح شوری (عدم اعمال شوری به عنوان شاهد، شوری 50 و 100 میلی مولار با NaCl) و کاربرد کودهای زیستی (عدم کاربرد کودهای زیستی به عنوان شاهد، کاربرد ورمی کمپوست، فلاوباکتریوم، کاربرد توام ورمی کمپوست و فلاوباکتریوم) و محلول پاشی هیومیک اسید (محلول پاشی با آب به عنوان شاهد و محلول پاشی دو گرم درلیتر هیومیک اسید) بود. نتایج نشان داد بیش ترین شاخص سطح برگ، وزن و حجم ریشه، پروتئین برگ در کاربرد توام ورمی کمپوست، فلاوباکتریوم و محلول پاشی هیومیک اسید تحت شرایط عدم اعمال شوری مشاهده شد. همچنین، کاربرد توام ورمی کمپوست، فلاوباکتریوم و محلول پاشی هیومیک اسید تحت شرایط عدم اعمال شوری درصد انتقال ماده خشک از ساقه و اندام هوایی و سهم این فرآیند در عملکرد دانه را به ترتیب 97/31، 8/40 و 84/138 درصد کاهش داد ولی عملکرد دانه، فتوسنتز جاری، سهم فتوسنتز جاری در عملکرد دانه را به ترتیب 56/69، 44/151 و 3/48 درصد نسبت به عدم کاربرد کودهای زیستی و هیومیک اسید تحت شرایط شوری 100 میلی مولار خاک افزایش داد. بر اساس نتایج این بررسی، به نظر می رسد کاربرد کودهای زیستی و هیومیک اسید می تواند با بهبود شاخص سطح برگ، وزن و حجم ریشه موجب افزایش فتوسنتز جاری و سهم این فرآیند در عملکرد دانه تریتیکاله در شرایط شوری خاک شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1140 - اثر محلول‌پاشی محرک‌های زیستی فسنوترن و هیومی‌فورته بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک و فیتوشیمیایی آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) تحت تنش کم‌آبی
الهام دانائی وحید عبدوسی

10.30495/iper.2022.1941421.1731

تنش کمبود آب، یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. محرک‌های زیستی، مواد بیولوژیکی هستند که موجب تحریک متابولیسم و فرآیندهای متابولیکی در جهت افزایش کارآیی گیاهان می‌شوند. به منظور بررسی اثر تنش کم‌آبی و محرک أکثر

تنش کمبود آب، یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. محرک‌های زیستی، مواد بیولوژیکی هستند که موجب تحریک متابولیسم و فرآیندهای متابولیکی در جهت افزایش کارآیی گیاهان می‌شوند. به منظور بررسی اثر تنش کم‌آبی و محرک‌های زیستی فسنوترن و هیومی‌فورته بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک و فیتوشیمیایی آویشن باغی (.Thymus vulgaris L)، آزمایشی بصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار در سال 1399 و در شرایط گلخانه انجام شد. بدین ترتیب که نشاهای حاصل از کشت بذر پس از گذشت دو هفته از انتقال به گلدان در معرض تیمارهای تنش کم‌آبی (25، 50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) قرارگرفتند. محلول‌پاشی گیاهان با فسنوترن و هیومی‌فورته (5 میلی‌لیتر) نیز سه مرتبه و هر 15 روز یکبار انجام شد. صفات مورد نظر 15 روز پس از اعمال آخرین تیمارها ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که افزایش سطوح تنش کم‌آبی (25 و 50 درصد ظرفیت زراعی) موجب کاهش معنی‌‌دار شاخص‌های رشد، محتوای کلروفیل، درصد آنتی‌اکسیدان کل و اسانس و افزایش میزان پرولین اندام هوایی گردید. برهمکنش خشکی و محرک‌های زیستی فسنوترن و هیومی‌فورته با کاهش معنی‌‌دار تنش اکسیداتیو حاصل از کم‌آبی موجب بهبود صفات مورد ارزیابی بجز میزان پرولین گردید. بیشترین درصد اسانس (%34/2) در محلول‌پاشی با هیومی‌فورته و در ظرفیت زراعی 75 درصد بدست آمد. در مجموع محلول‌پاشی فسنوترن و هیومی‌فورته موجب کاهش اثرات منفی تنش کم‌آبی در گیاه آویشن باغی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1141 - تاثیر کود بیوچار و محلول‌پاشی هیومیک اسید بر خصوصیات کمی و کیفی چای ترش (Hibiscus sabdariffa)
سیده فاخته سجادی حمید مدنی نورعلی ساجدی سعید چاوشی شهاب خاقانی

10.30495/iper.2022.1947526.1757

به منظور بررسی تاثیر کود بیوچار و محلول‌پاشی هیومیک اسید بر خصوصیات کمی و کیفی چای ترش، آزمایشی در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک در سال 1396-1397 و 1397-1398 بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل بیوچ أکثر

به منظور بررسی تاثیر کود بیوچار و محلول‌پاشی هیومیک اسید بر خصوصیات کمی و کیفی چای ترش، آزمایشی در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک در سال 1396-1397 و 1397-1398 بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل بیوچار در 3 سطح عدم مصرف (شاهد)، 4 تن در هکتار و 8 تن در هکتار و فاکتور دوم محلولپاشی با هیومیک اسید 82 درصد در 4 سطح عدم مصرف (شاهد)، 100، 200 و 300 میلیگرم در لیتر بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل بیوچار و هیومک اسید بر عملکرد میوه معنیدار بود. در تیمار مصرف 8 تن در هکتار بیوچار و مصرف 200 میلیگرم در لیتر هیومیک اسید وزن تر اندام هوایی بهمقدار 1/465 گرم در بوته بهدست آمد که نسبت به عدم مصرف هر نوع کود 32 درصد افزایش نشان داد. در سطوح مختلف هیومیک اسید، مصرف 8 تن در هکتار موجب افزایش عملکرد میوه نسبت به تیمار عدم مصرف بیوچار و مصرف 4 تن در هکتار شد. اثر متقابل بیوچار و هیومک اسید بر شدت رنگ معنیدار بود. در تیمار مصرف 8 تن در هکتار بیوچار و مصرف 100 میلیگرم در لیتر هیومیک اسید شاخص قرمزی بهمقدار 67/14 بهدست آمد. در سطوح مختلف هیومیک اسید، مصرف 8 تن در هکتار موجب افزایش شاخص قرمزی شد. با توجه به اینکه در چای ترش شدت رنگ قرمز بیانگر میزان کیفیت محصول تولیدی میباشد و مصرف هیومیک اسید به مقدار 300 میلیگرم بر لییتر و بیوچار بهمقدار 8 تن در هکتار موجب افزایش این صفت و همچنین صفات عملکردی شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1142 - بررسی تاثیر فاضلاب تصفیه شده شهری بر رشد و فیزیولوژی گیاه ختمی (Althaea officinalis)
احمد مهتدی فروزان قاسمی اطهرالسادات جوانمرد شکوفه حاجی هاشمی

10.30495/iper.2022.1968854.1825

استفاده از فاضلاب تصفیه‌شده جهت آبیاری گیاهان در مناطق خشک و نیمه‌خشک از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. ختمی (Althaea officinalis) گیاه دارویی از تیره پنیرکیان است و دارای ترکیبات لعاب‌دار و موسیلاژ فراوانی می‌باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر فاضلاب بر رشد و برخی از خصوصی أکثر

استفاده از فاضلاب تصفیه‌شده جهت آبیاری گیاهان در مناطق خشک و نیمه‌خشک از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. ختمی (Althaea officinalis) گیاه دارویی از تیره پنیرکیان است و دارای ترکیبات لعاب‌دار و موسیلاژ فراوانی می‌باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر فاضلاب بر رشد و برخی از خصوصیات فیزیولوژیک گیاه ختمی صورت گرفت. بدین منظور بذر گیاهان ختمی در گلدان‌های حاوی پرلیت کشت شدند. گیاهان در مرحله چهار برگی با غلظت‌های مختلف فاضلاب تصفیه‌شده شهری یاسوج (صفر، 25 ،50،75 و 100 درصد) در سه تکرار آبیاری شدند. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. برداشت گیاهان سه هفته پس از اولین آبیاری با سطوح مختلف فاضلاب انجام شد و برخی از صفات رویشی و فیزیولوژیکی مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تیمار فاضلاب سبب افزایش طول گیاه، وزن تر و خشک اندام هوایی و سطح برگ گیاهان شد. بیشترین میزان رشد در تیمار گیاهان با فاضلاب رقیق‌ نشده بدست آمد. در پاسخ به تیمار فاضلاب، میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی از قبیل کلروفیل‌های a، b و کلروفیل کل و کاروتنوئیدها افزایش معنی‌دار یافت و بیشترین میزان افزایش در تیمار 100 درصد فاضلاب مشاهده شد. آنتوسیانین‌ها و فلاونوئیدها در پاسخ به فاضلاب افزایش یافتند درحالیکه میزان پروتئین ها کاهش یافت. در پاسخ به آبیاری فاضلاب، عناصر سرب و کادمیوم در ریشه و برگ گیاهان یافت نشد. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان‌دهنده واکنش مثبت گیاه ختمی، به آبیاری با فاضلاب تصفیه‌شده شهری بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1143 - بررسی واکنش به نور برخی از گونه‌های آویشن در مرحله جوانه‌زنی
بهاره الهوردی ممقانی ابراهیم شریفی عاشور آبادی مریم ملکی زاده تفتی جمال حسنی محمد بختیاری رمضانی

به منظور بررسی اثرات نور مداوم (h 24)، تناوب نور/تاریکی (h16/h8) و تاریکی مداوم (h 24) بر جوانه‌زنی و تعیین نیاز نوری جوانه‌زنی شش گونه آویشن متعلق به دو اکوتیپ دماوند و کردستان، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1390، در موسسه تحقی أکثر

به منظور بررسی اثرات نور مداوم (h 24)، تناوب نور/تاریکی (h16/h8) و تاریکی مداوم (h 24) بر جوانه‌زنی و تعیین نیاز نوری جوانه‌زنی شش گونه آویشن متعلق به دو اکوتیپ دماوند و کردستان، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1390، در موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور اجرا گردید. نتایج نشان داد تأثیر تیماsر نوری، گونه و اکوتیپ بر بسیاری از فاکتور‌های جوانه‌زنی معنی‌دار بود. از نظر درصد جوانه‌زنی تفاوت معنی‌داری بین تیمار‌های آزمایش شامل نور مداوم، تناوب نور/تاریکی و تاریکی مداوم مشاهده نشد. درصد جوانه‌زنی بذر‌ها بسته به گونه و اکوتیپ از 57 تا 93 درصد در اکوتیپ دماوند و از 26 تا 92 درصد در اکوتیپ کردستان متغیر بود. بالاترین درصد جوانه‌زنی و شاخص بنیه بذر متعلق به گونه Thymus daenensis و بالاترین شاخص بنیه بذر در تیمار نور مداوم ثبت گردید. بالاترین سرعت جوانه‌زنی در گونه Th.pubescence و از اکوتیپ کردستان و در شرایط تناوب نور/تاریکی مشاهده شد. در اکوتیپ دماوند، سرعت جوانه‌زنی در تیمارهای تناوب نور/تاریکی و نور مداوم یکسان بود. بالاترین نسبت طول ریشه چه به ساقه‌چه در تیمار نور مداوم و در گونه Th.pubescence مشاهده گردید. بیشترین وزن خشک و وزن تر گیاهچه در تیمار تناوب نور/تاریکی و در گونه Th.daenensis به دست آمد. نور مدام منجر به بهبود برخی از پارامتر‌های جوانه‌زنی گردید که بسته به گونه و اکوتیپ متغیر بود. بذر‌های آویشن در تاریکی جوانه‌ زدند، هرچند ویژگی‌های دانه‌رست‌های بیرنگ را نشان دادند. در نهایت می‌توان گفت که پارامتر‌های جوانه‌زنی در اکوتیپ‌های گونه‌های آویشن متغیر می‌باشد که باید در مطالعات آزمایشگاهی و برنامه‌های کشت آویشن مورد توجه قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1144 - اثر تراکم و تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و گل همیشه بهار (Calendula officinalis)
محمدجواد ثقه‌الاسلامی سیدغلامرضا موسوی

گیاهان دارویی سالهاست که برای درمان بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرند و به ویژه در طی 10 تا 20 سال اخیر اهمیت زیادی پیدا کرده اند. همیشه بهار یکی از گیاهان دارویی است که گل های آن در درمان زخم ها کاربرد دارد. به منظور تعیین تراکم و تاریخ کاشت مناسب این گیاه آزمایشی د أکثر

گیاهان دارویی سالهاست که برای درمان بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرند و به ویژه در طی 10 تا 20 سال اخیر اهمیت زیادی پیدا کرده اند. همیشه بهار یکی از گیاهان دارویی است که گل های آن در درمان زخم ها کاربرد دارد. به منظور تعیین تراکم و تاریخ کاشت مناسب این گیاه آزمایشی در سال 1384 در مزرعه آموزشی تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. طرح آزمایشی از نوع اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. سه سطح تاریخ کاشت (10 فروردین، 25 فروردین و 10 اردیبهشت) به عنوان کرت اصلی و سه سطح تراکم (فواصل بوته روی ردیف 10، 20 و 30 سانتیمتر) به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. در این آزمایش تاریخ کاشت و تراکم اثر معنی داری روی عملکرد گل خشک و عملکرد دانه داشت. در تاریخ کاشت های 10 و 25 فروردین عملکرد گل خشک بیشتری از تاریخ کاشت 10 اردیبهشت حاصل شد. همچنین تاریخ کاشت 10 فروردین بیشترین عملکرد دانه را داشت. در بین تراکم های کاشت نیز تراکم 25 بوته در متر مربع بیشترین عملکرد گل خشک و دانه را داشت. در این آزمایش با تاخیر در کاشت، شاخص برداشت گل و دانه افزایش معنی داری نشان داد. شاخص برداشت گل در بوته به طور معنی داری تحت تاثیر تراکم قرار نگرفت، اما شاخص برداشت دانه در بوته با افزایش تراکم کاهش معنی‌داری نشان داد. در این آزمایش علاوه بر صفات مربوط به عملکرد، تعداد و قطر گل نیز در تیمارهای مختلف مقایسه گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1145 - بررسی اثرات برهم کنش شوری کلرید سدیم و اسید آسکوربیک بر برخی شاخص‌های رشد، میزان پرولین و تغییرات یون‌های سدیم و پتاسیم در دو رقم کلزا (RGS & Hayola 401)
حسین لاری یزدی رضوان لک ‌ مسعود گودرزی

در این بررسی پاسخ‌های فیزیولوژیکی دو رقم RGS و Hayola 401 از گیاه کلزا (Brassica napus L.) به تنش شوری مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش ها بر روی گیاهان 20 روزه در محیط کشت هیدروپونیک (هوگلند) و با سه تکرار در شرایط یکسان آزمایشگاهی انجام گردید. در این بررسی میزان محتوای نس أکثر

در این بررسی پاسخ‌های فیزیولوژیکی دو رقم RGS و Hayola 401 از گیاه کلزا (Brassica napus L.) به تنش شوری مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش ها بر روی گیاهان 20 روزه در محیط کشت هیدروپونیک (هوگلند) و با سه تکرار در شرایط یکسان آزمایشگاهی انجام گردید. در این بررسی میزان محتوای نسبی آب (RWC)، سرعت رشد نسبی (RGR)، سرعت ماده سازی خالص (NAR) و نسبت سطح برگ (LAR) در گیاهان با افزایش شوری کاهش یافت. همچنین تنش شوری، میزان انباشتگی پرولین و سدیم را درون بخش های مختلف گیاه افزایش داد، در حالی که میزان پتاسیم آنها به شدت کاهش یافت. افزودن آسکوربات 2/0 میلی مولار به غلظت های مختلف نمک توانست اثرات مخرب شوری را تعدیل کند، به طوری که با افزایش میزان فاکتورهای رشد توانست از انباشتگی پرولین و سدیم درون گیاهان کاسته و میزان پتاسیم را افزایش دهد. در بررسی ها نشان داده شد که رقم Hayola 401 نسبت به رقم RGS، مقاومت بیشتری در برابر شوری دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1146 - انتخاب ژنوتیپ‌های برتر گندم نان (L. Triticum aestivum) تحت تنش شوری
عباسعلی نوری نیا

گندم (L. Triticum aestivum) که یکی از گیاهان خانواده Poaceae است نسبت به تنش شوری نیمه متحمل می‌باشد. امروز یکی از راه‌های بهره‌برداری از اراضی شور، کاشت ارقامی است که از تحمل بیشتری نسبت به تنش شوری برخوردار باشند. بدین منظور تحقیق حاضر، طی سال زراعی 83-1382 در مرکز تح أکثر

گندم (L. Triticum aestivum) که یکی از گیاهان خانواده Poaceae است نسبت به تنش شوری نیمه متحمل می‌باشد. امروز یکی از راه‌های بهره‌برداری از اراضی شور، کاشت ارقامی است که از تحمل بیشتری نسبت به تنش شوری برخوردار باشند. بدین منظور تحقیق حاضر، طی سال زراعی 83-1382 در مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان اجرا گردید که در طی آن تحمل 25 ژنوتیپ گندم نان در دو مرحله رشد و در دو محیط، بدون تنش وتنش شوری مورد ارزیابی قرار گرفت. در مرحله اول با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی (RCBD) واکنش ژنوتیپ‌ها به تنش شوری در محیط‌های غیرشور (آب مقطر) و تنش شوری (استفاده از محلول NaCl با هدایت الکتریکی dS/m10 معادل 5/6 گرم در لیتر) در سه تکرار بررسی شد. در این مرحله صفات مختلفی از جمله، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، وزن خشک ریشه‌چه و ساقه‌چه، یکنواختی، سرعت و درصد جوانه‌زنی اندازه‌گیری و محاسبه شد. آزمایشات مزرعه‌ای نیز در دو محیط بدون تنش و دارای تنش با استفاده از طرح بلوک‌های کامل تصادفی (RCBD) در سه تکرار انجام گردید. در این مرحله مقدار عناصر سدیم، پتاسیم و کلر اندازه‌گیری شد و شاخص‌های تحمل (STI)، حساسیت به تنش (SSI) و مقاومت (TOL) نیز بر اساس عملکرد دانه هر ژنوتیپ محاسبه شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها از نظر شاخص‌های تحمل (STI)، حساسیت به تنش (SSI)، مقاومت (TOL)، درصد جوانه‌زنی در شرایط غیرشور (Gc) و شور (GS)، سرعت جوانه‌زنی در شرایط تنش ) ERS) و غیرشور (ERc) تفاوت معنی‌داری (P<0.05) وجود داشت. نتایج محاسبه همبستگی صفات مشخص ساخت که بین شاخص‌های STI با YS و YP در سطح یک درصد همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود دارد. از مجموع نتایج به دست آمده با استفاده از نمودار سه طرفه فرناندز مشخص گردید که از نظر شاخص‌های STI، YS و YP ژنوتیپ‌های IAS58/4/KAL/BB//CJ71/3/ALD/5/CNR/6/ BAU/7/BAU/8/BR23/PF, TNMU/SKAUZ and SITE/ORL-9127 PRINIA//LIRA/TAN, OPATA85//VEE#5"S"/SARA, TAJAN نسبت به تنش شوری نسبت به ارقام مورد مطالعه دیگر متحمل‌تر هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1147 - بررسی تاثیر کلرور آلومینیوم و ایندول استیک اسید بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه گوجه فرنگی (Lycopersicon esculentum L.)
رمضانعلی خاوری نژاد فرزانه نجفی فرزانه آسمانی

در این تحقیق اثر متقابل کلرور آلومینیوم (٠، ١٠٠، ١۵٠ و ٢٠٠ میکرومولار) وایندول استیک اسید (٠، ٢۵ و ۵٠ میکرومولار) برروی برخی پارامترهای فیزیولوژیکی گیاه گوجه‌فرنگی مورد بررسی قرار گرفت. گیاهک‌های شش روزه به گلدان‌های حاوی پرلیت در شرایط کنترل شده (۱۶ساعت روشنایی/ ٨ ساعت أکثر

در این تحقیق اثر متقابل کلرور آلومینیوم (٠، ١٠٠، ١۵٠ و ٢٠٠ میکرومولار) وایندول استیک اسید (٠، ٢۵ و ۵٠ میکرومولار) برروی برخی پارامترهای فیزیولوژیکی گیاه گوجه‌فرنگی مورد بررسی قرار گرفت. گیاهک‌های شش روزه به گلدان‌های حاوی پرلیت در شرایط کنترل شده (۱۶ساعت روشنایی/ ٨ ساعت تاریکی و دمای ٢۵ درجه سانتی‌گراد در روز و ۱٨ درجه سانتی‌گراد در شب) انتقال یافتند. گیاهان پانزده روزه با غلظت‌های مختلف کلرور آلومینیوم وایندول استیک اسید به‌ مدت ٢٠ روز تیمار شدند. گیاهان در شرایط کنترل شده رشد کرده و بعد از بیست روز تیماردهی جهت سنجش‌های فیزیولوژیکی برداشت شدند. نتایج بدست آمده نشان داد که گیاه گوجه ‌فرنگی مقاومت کمی به تنش کلرور آلومینیوم داشت. کلرور آلومینیوم باعث کاهش شاخص‌های رشد از جمله ماده سازی خالص، میزان رشد نسبی، میزان رشد نسبی برگ و میزان آب در واحد سطح برگ شد اما میزان سطح ویژه برگی افزایش معنی‌داری را نشان داد. افزایش کلرور آلومینیوم و ایندول استیک ‌اسید موجب کاهش میزان کلروفیل‌ و کاروتنوئیدها در گیاه گوجه فرنگی شد. همچنین با اضافه شدن ایندول استیک اسید به محیط کشت تحت تیمار آلومینیوم، میزان کلروفیل برگ‌ها نسبت به تیمار کلرور آلومینیوم به تنهایی افزایش یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1148 - بررسی اثرات دگرآسیبی برگ‌های اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis) بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌های گندم (L. Triticum aestivum)
آناهیتا شریعت محبوبه سخایی محمدحسن عصاره غلامرضا بخشی خانیکی

در پژوهش حاضر توانایی دگرآسیبی عصاره متانولی برگ‌های camaldulensis E. بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گندم (رقم پیشتاز) بررسی شد. اثر شش تیمار عصاره متانولی برگ‌های اکالیپتوس شامل غلظت‌های صفر (شاهد)، 5/1، 3، 6، 9 و 18 گرم در لیتر در قالب طرح کاملاً تصادفی با أکثر

در پژوهش حاضر توانایی دگرآسیبی عصاره متانولی برگ‌های camaldulensis E. بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گندم (رقم پیشتاز) بررسی شد. اثر شش تیمار عصاره متانولی برگ‌های اکالیپتوس شامل غلظت‌های صفر (شاهد)، 5/1، 3، 6، 9 و 18 گرم در لیتر در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در اتاقک رشد آزمایشگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور انجام شد. اختلاف بین تیمارها در واکنش به غلظت‌های مختلف عصاره با مطالعه صفاتی چون درصد، سرعت و شاخص جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، طول ریشه چه، طول ساقه چه، وزن تر و خشک ریشه‌چه و ساقه چه، میزان پرولین و قندهای محلول ریشه‌چه و ساقه چه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که فعالیت آللوپاتی عصاره اکالیپتوس در بین تیمارها بر کلیه صفات تفاوت معنی‌داری داشت و با افزایش غلظت عصاره، درصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه چه و وزن تر و خشک به صورت معنی‌داری کاهش و میزان پرولین و قند‌های محلول افزایش یافت. نتایج حاصل از اثرات منفی عصاره الکلی برگ اکالیپتوس بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه گندم دلالت بر عدم توانایی استفاده از این عصاره در مزارع گندم جهت کنترل علف‌های هرز دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1149 - اثر کود نانو پتاسیم بر فاکتورهای رشد، سیستم فتوسنتزی و میزان پروتئین گیاه گندم (Triticum aestivum L.) رقم 8019N
طاهره توان مریم نیاکان عباسعلی نوری نیا

استفاده از نانو کودها به‌منظور کنترل دقیق آزادسازی عناصر غذایی می‌تواند گامی موثر در جهت دستیابی به کشاورزی پایدار و سازگار با محیط زیست باشد. در این تحقیق اثر کود نانو پتاسیم بر پارامترهای رشد شامل تعداد برگ و گره، وزن‌تر، وزن خشک و طول ریشه و اندام هوایی و پارامترهای أکثر

استفاده از نانو کودها به‌منظور کنترل دقیق آزادسازی عناصر غذایی می‌تواند گامی موثر در جهت دستیابی به کشاورزی پایدار و سازگار با محیط زیست باشد. در این تحقیق اثر کود نانو پتاسیم بر پارامترهای رشد شامل تعداد برگ و گره، وزن‌تر، وزن خشک و طول ریشه و اندام هوایی و پارامترهای فیزیولوژیکی شامل کلروفیل a,b، قندهای محلول و پروتئین در ریشه و برگ گیاه گندم رقم 8019N مورد بررسی قرار گرفت. جهت نیل به این هدف رقم مورد نظر تحت شرایط مزرعه‌ای بر اساس طرح بلوک‌های تصادفی کشت و در اوایل فاز زایشی در سه مرحله با کود نانو پتاسیم در سه غلظت شامل 15/0، 3/0 و 6/0 درصد و نیز صفر (شاهد) بر اندام‌های هوایی گیاه محلول‌ پاشی شد. طبق نتایج بدست آمده تعداد برگ در محلول پاشی با کود نانو پتاسیم در غلظت 3/0 درصد و طول ریشه و اندام‌هوایی در غلظت 15/0 درصد افزایش معنی‌داری را در مقایسه با سایر تیمارها و نیز شاهد نشان داد در حالی که محلول پاشی با کود مورد نظر اختلاف معنی‌داری در تعداد گره و وزن خشک ریشه حاصل ننمود. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد کاربرد غلظت‌های مختلف کود نانو پتاسیم موجب افزایش معنی دار محتوای کلروفیل a,b، قندهای محلول و پروتئین در برگ و ریشه گیاه گندم رقم 8019N نسبت به شاهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1150 - گیاه پالایی، دست آوردی سبز برای پالایش سیاهی
مژگان فرزامی سپهر عباس هانی

این بررسی به وضعیت فنآوری گیاه پالایی با تاکید خاص بر استخراج گیاهی از خاک آلوده به فلزات سنگین می‌پردازد. برخلاف ترکیبات آلی خاک، فلزات سنگین قابل تجزیه نمی‌باشند و پاکسازی آنها معمولا با جداسازی آنها انجام می‌گیرد. بسیاری از فن آوری‌های رایج، پرهزینه و محدودکننده حاصل أکثر

این بررسی به وضعیت فنآوری گیاه پالایی با تاکید خاص بر استخراج گیاهی از خاک آلوده به فلزات سنگین می‌پردازد. برخلاف ترکیبات آلی خاک، فلزات سنگین قابل تجزیه نمی‌باشند و پاکسازی آنها معمولا با جداسازی آنها انجام می‌گیرد. بسیاری از فن آوری‌های رایج، پرهزینه و محدودکننده حاصلخیزی خاک می‌باشند، بنابراین، این عمل باعث ایجاد اثرات منفی بر اکوسیستم می‌گردد. گیاه پالایی یک روش مقرون به صرفه، سازگار با محیط زیست، با رویکردی زیبا و دل انگیز، مناسب برای کشورهای در حال توسعه است. با وجود این پتانسیل، گیاه پالایی، تکنولوژی تجاری در دسترس در ایران است. این مقاله در مورد متحرک بودن، فراهمی زیستی و پاسخ گیاه به حضور فلزات سنگین خاک می‌پردازد. طبقه‌بندی گیاهان با توجه به مکانیسم استخراج گیاهی و در مسیر فلز در گیاهان انجام می‌شود. به تکنیک‌های مختلف به‌منظور افزایش استخراج گیاهی و استفاده از محصولات بعدی گیاه پالایی، پرداخته شده است. از آنجا که مقدار زیادی زیتوده در طول این فرایند گیاه پالایی تولید می‌گردد، دفع زیتوده نیز نیاز به مدیریت مناسب دارد. گیاهان با زیتوده بالا برای محدود کردن عبور آلاینده به زنجیره غذایی انتخاب می‌گردند که غیر خوراکی، مقاوم به بیماری باشند و بتواند انرژی‌های تجدیدپذیر ارائه کنند. بنابراین روش استخراج گیاهی برای استفاده در موقعیت فعلی کشورمان مناسب‌تر از سایر روش‌ها خواهد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1151 - بررسی اثر تنش شوری بر برخی پاسخ‌های مورفولوژیکی، بیوشمیایی و آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی Securigera securidaca L.
فاطمه میروکیلی اصغر مصلح آرانی محمدرضا سرافراز اردکانی حمید سودائی زاده

در این تحقیق به منظور بررسی اثر تنش‌های مختلف شوری بر برخی شاخص‌های مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی عدس‌الملک (Securigera securidaca L.) در قالب طرح کاملاً تصادفی، بذرهای گیاه در مهرماه سال 1394 از موسسه پاکان بذر اصفهان تهیه و مراحل کاشت و رشد گیاه أکثر

در این تحقیق به منظور بررسی اثر تنش‌های مختلف شوری بر برخی شاخص‌های مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی عدس‌الملک (Securigera securidaca L.) در قالب طرح کاملاً تصادفی، بذرهای گیاه در مهرماه سال 1394 از موسسه پاکان بذر اصفهان تهیه و مراحل کاشت و رشد گیاه در اتاق رشد در دانشگاه یزد انجام گردید. ارزیابی و مقایسه تغییرات شاخص‌های مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و عملکرد آنتی‌اکسیدانی به روش اسپکتروفتومتری اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت شوری برخی شاخص‌های مورفولوژیکی به‌صورت معنی‌داری کاهش یافتند. مقدار رنگیزه‌ها در تیمارهای مختلف شوری نسبت به تیمار کنترل تغییر معنی‌داری نشان نداد. مقدار پرولین، قندهای محلول کل، فلاونوئیدها و آنتوسیانین در بالاترین سطح شوری (12 دسی‌زیمنس بر متر) نسبت به تیمار کنترل و سایر تیمارهای شوری به‌صورت معنی‌داری افزایش قابل توجهی یافتند. مقدار مالون‌دی‌آلدهید در شوری 12 دسی‌زیمنس بر متر افزایش معنی‌داری نشان داد در حالی که بیشترین مقدار فعالیت جاروب رادیکالدى‌فنیل‌پیکریل‌هیدرازیل (DPPH) و فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، پراکسیداز و کاتالاز در شوری 8 دسی‌ریمنس بر متر مشاهده شد. یافته‌های فوق نشان داد که با توجه به عدم تغییرات معنی‌دار شاخص‌های موفولوژیکی، بیوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی بویژه در شوری‌های پایین (4 دسی‌زیمنس بر متر)، احتمالاً بتوان رقم عدس‌الملک مورد مطالعه را به‌عنوان یک گونه نیمه‌حساس (با تحمل متوسط) به شوری پیشنهاد کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1152 - مستندسازی علمی و بررسی اتنوبوتانیکی گیاهان دارویی منطقه مانه و سملقان خراسان شمالی
پویا آروین رعنا فیروزه

10.30495/ejmp.2022.1946949.1668

اتنوبوتانی یا قوم گیاه‌شناسی، دانشی مبنی بر مستندسازی اطلاعات غیرمکتوب سنتی به‌منظور بهره‌برداری بهینه از منابع و حفاظت مؤثر از تنوع زیستی و اطلاعات فرهنگی می‌باشد. با توجه به تنوع پوشش گیاهی و تجربیات کهن استفاده های دارویی آن در استان خراسان شمالی، در سال 1399 مطالعه‌ أکثر

اتنوبوتانی یا قوم گیاه‌شناسی، دانشی مبنی بر مستندسازی اطلاعات غیرمکتوب سنتی به‌منظور بهره‌برداری بهینه از منابع و حفاظت مؤثر از تنوع زیستی و اطلاعات فرهنگی می‌باشد. با توجه به تنوع پوشش گیاهی و تجربیات کهن استفاده های دارویی آن در استان خراسان شمالی، در سال 1399 مطالعه‌ای جهت اتنوبوتانی گیاهان دارویی منطقه مانه و سملقان انجام گرفت. اطلاعات مربوط به جنبه های مختلف گیاهان از قبیل خواص دارویی و مصارف سنتی، نحوه استفاده و زمان جمع آوری نمونه‌های گیاهی از افراد بومی منطقه، با تهیه پرسشنامه و در قالب مصاحبه حضوری و مشاهده مشارکتی گردآوری شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد، از تعداد 106 گونه گیاه دارویی، 18 گونه به تیره نعنائیان (Lamiaceae) تعلق داشته و پس ‌از آن تیره‌های آفتابگردان (Asteraceae) با 17 گونه و تیره چتریان (Apiaceae) با 12 گونه در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. گونه دارویی‌ شیرین‌بیان[1] با 385 گزارش جهت رفع مشکلات گوارشی و تنفسی، گیاه کاسنی[2] با 366 گزارش به منظور درمان بیماری های گوارشی و پوستی و گیاه پنیرک[3] با 358 گزارش با هدف درمان بیماری های عمومی و تنفسی به‌ترتیب بالاترین میزان شاخص گزارش استفاده (UR[4]) را نشان دادند. همچنین گیاه‌ شیرین‌بیان با 98/0، کاسنی با 95/0 و آویشن با 93/0 به‌ترتیب بیشترین میزان شاخص فراوانی نسبی ثبت (RFC[5]) را نیز به خود اختصاص دادند. ازنظر فرم زیستی 48 گونه همی کریپتوفیت، 21 گونه فانروفیت، 17 گونه تروفیت، 12 گونه کامفیت و 8 گونه ژئوفیت در منطقه شناسایی شد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که اطلاعات اتنوبوتانیکی مردم این منطقه می تواند زمینه مناسبی برای شناسایی اثرات درمانی جدید گیاهان، استفاده بهتر از گیاهان دارویی و فرآورده های آن ها را فراهم آورد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1153 - مطالعه مردم گیاه‌شناسی در برخی از روستاهای شهرستان سمنان
عاطفه امیراحمدی فهیمه قمری رضا نادری

10.30495/ejmp.2023.1992186.1736

علم اتنوبوتانی یا مردم‌ گیاه‌شناسی به بررسی دانش افراد بومی در مناطق مختلف و اطلاعات آن‌ها در مورد کاربرد گیاهان می‌پردازد. هدف از انجام این پژوهش، مطالعه اتنوبوتانی روستاهای جنوب و شرق شهرستان سمنان شامل 7 روستای آبخوری، احمدآباد (شمال)، احمد آباد (جنوب)، خیرآباد، دلاز أکثر

علم اتنوبوتانی یا مردم‌ گیاه‌شناسی به بررسی دانش افراد بومی در مناطق مختلف و اطلاعات آن‌ها در مورد کاربرد گیاهان می‌پردازد. هدف از انجام این پژوهش، مطالعه اتنوبوتانی روستاهای جنوب و شرق شهرستان سمنان شامل 7 روستای آبخوری، احمدآباد (شمال)، احمد آباد (جنوب)، خیرآباد، دلازیان، رکن آباد و علاء می‌باشد. پس از بررسی و آشنایی با منطقه مورد مطالعه، جهت کسب اطلاعات مورد نیاز، به مناطق مراجعه و مصاحبه حضوری به صورت تصادفی در سال 1400 انجام شد. اطلاعات در قالب پرسشنامه و از افراد مسن مطلع به کاربرد گیاهان دارویی جمع‌آوری گردید. در این پژوهش 47 گونه متعلق به ۴۸ جنس و ۲۴ تیره گیاهی توسط افراد بومی معرفی شدند. غنی‌ترین تیره‌های گیاهی به ترتیب نعنائیان (Lamiaceae) با ۱۰ گونه، چتریان (Apiaceae) با ۶ گونه، کاسنیان (Asteraceae) با ۴ گونه و باقلائیان (Fabaceae) با 3 گونه بودند. بالاترین مقدار شاخص فراوانی نسبی ثبت (RFC) به ترتیب به گونه نعنا با 73/0، آویشن با 65/0، زیره سیاه با 63/0، زیره سبز با 57/0، پونه با 53/0، شوید با 48/0، بومادران با 38/0، کاسنی با 32/0، بابونه با 19/0 و خارشتر با 09/0 اختصاص داشت. طبق این پژوهش بیشترین کاربرد گیاهان در روستاهای شهرستان سمنان مربوط به رفع اختلالات گوارشی و سلامت عمومی بدن و کمترین کاربرد برای درمان دیابت و رفع مشکلات کلیه بود. همچنین فراگیرترین شیوه استفاده گیاهان دارویی در منطقه مورد مطالعه به صورت جوشانده و بیشترین اندام گیاهی مورد استفاده برگ گزارش شد. مطالعه اتنوبوتانی و بهره‌گیری از آن در زمینه‌های مختلف، قبل از فراموشی این دانش و از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی شهرستان سمنان اهمیت بالایی دارد. بنابراین این مطالعه می‌تواند زمینه‌ای برای تحقیقات در آینده فراهم نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1154 - ارزیابی زمانی و مکانی آسایش آب و هوایی استان همدان با استفاده از شاخصهای دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و فشار عصبی
محمدقاسم ترکاشوند

چکیده شرایط آب و هوایی ، یکی از عوامل مهم و اثرگذار بر جنبه‌های مختلف زندگی، بویژه سلامت و آسایش انسان است. در این پژوهش با استفاده از دو شاخص بیوکلیمایی و توریسم یعنی؛ دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و فشار عصبی به ارزیابی آسایش آب و هوایی استان همدان پرداخته شده است. برای أکثر

چکیده شرایط آب و هوایی ، یکی از عوامل مهم و اثرگذار بر جنبه‌های مختلف زندگی، بویژه سلامت و آسایش انسان است. در این پژوهش با استفاده از دو شاخص بیوکلیمایی و توریسم یعنی؛ دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و فشار عصبی به ارزیابی آسایش آب و هوایی استان همدان پرداخته شده است. برای هر کدام از شاخص‌ها از پارامترهای آب و هوایی مربوط به 9 ایستگاه هواشناسی استان همدان در دوره آماری 14 ساله (2014- 2001) بهره برداری شده است. سپس مناطق مختلف استان از نظر شاخصهای بیوکلیمایی فوق مورد ارزیابی قرار گرفته اند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد؛ پهنه های مختلف استان همدان دارای تنوع زیادی از نظر آسایش آب و هوایی در طی سال می‌باشد. بر اساس شاخص PET، در ماه می (ایستگاههای ملایر، نهاوند، تویسرکان، رزن، قهاوند و فامنین)، در سپتامبر (ایستگاه همدان) و اکتبر (اسدآباد، فامنین و قهاوند) در شرایط بهینه آب و هوایی و بدون تنش می‌باشند. بر اساس شاخص فشار عصبی نیز ماههای ژوئن در ایستگاههای همدان و فامنین، در جولای همه ایستگاهها در وضعیت گرم همراه با آسایش؛ در آگوست ایستگاههای همدان، ملایر، نهاوند و رزن در آسایش و مابقی ایستگاهها در شرایط گرم با آسایش و در ماه سپتامبر نیز همه ایستگاهها در وضعیت خنک قرار دارند. به طور کلی با توجه به شاخص‌های مورد ارزیابی فوق از نگاه شرایط آسایش آب و هوایی، مناسب‌ترین زمان در استان همدان، ماههای می، سپتامبر و اکتبر می باشند. این در حالی است که بر اساس شاخص عصبی، تنها در ماه آگوست شرایط آسایش فراهم است. در این مدت علاوه بر شرایط بهینه آسایش آب و هوایی، زیبایی های طبیعی در سراسر استان همدان نیز بسیار مطلوب است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1155 - تحلیل فضایی و رتبه بندی شهرهای استان آذربایجان غربی بر اساس شاخص های فقر شهری
پخشان خضرنژاد اصغر عابدینی میرستار صدرموسوی

یکی از مهم ترین هدف های هر جامعه ای برقراری عدالت اجتماعی و رفاه اجتماعی است که توزیع عادلانه امکانات و به دنبال آن کاهش فقر یک بعد مهم آن را شامل می‌شود. برای دستیابی به اهداف فوق در هر جامعه ای نیاز به شناخت میزان رفاه اجتماعی و نابرابری میان نواحی مختلف می باشد. پژوه أکثر

یکی از مهم ترین هدف های هر جامعه ای برقراری عدالت اجتماعی و رفاه اجتماعی است که توزیع عادلانه امکانات و به دنبال آن کاهش فقر یک بعد مهم آن را شامل می‌شود. برای دستیابی به اهداف فوق در هر جامعه ای نیاز به شناخت میزان رفاه اجتماعی و نابرابری میان نواحی مختلف می باشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های کاربردی- توسعه‌ای و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است و در آن ارزیابی فقر در شهرهای استان آذربایجان غربی به وسیله 17 شاخص انجام شده است. تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش با استفاده از مدل TOPSIS و مدل ضریب پراکندگی(CV) صورت گرفته و برای آزمون فرضیات از نرم افزار SPSS استفاده شده است. تعیین وزن شاخص‌ها بر اساس نظرات 20 نفر از کارشناسان حوزه شهری و منطقه‌ای صورت گرفت. بر این اساس هر یک از نقاط شهری استان از نظر شاخص های مورد نظر رتبه بندی و سطح بندی شده اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در مجموع شهر‌های آذربایجان غربی از نظر فقر شهری با سطح توسعه‌یافتگی فاصله دارند و از نظر توسعه‌یافتگی میان آن‌ها عدم تعادل و ناهمگونی و به عبارت دیگر شکاف طبقاتی وجود دارد. همچنین، توسعه‌یافتگی شهرستان‌های آذربایجان غربی، با میزان جمعیت و به خصوص جمعیت شهری آن‌ها ارتباط بالایی دارد. به منظور حذف و یا کاهش شکاف طبقاتی و فقر و نابرابری شهری و همچنین ایجاد تعادل در زمینة توسعه در درازمدت، شهرستان‌های آذربایجان غربی رتبه بندی شده‌اند که در خاتمه پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت موجود ارایه شده است که نیازمند توجه جدی مدیران و برنامه ریزان شهری و منطقه‌ای است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1156 - بررسی و تحلیل سطح توسعه یافتگی نواحی روستایی با روش تحلیل عاملی (مطالعه موردی: دهستان وکیل آباد استان کرمان)
محمد صادق علیایی سمیه عزیزی

مناطق روستایی به عنوان کوچک ترین واحد جغرافیایی و تفاوت های موجود در آن ها، با وجود همگنی ها برای توسعه روستایی قابل مطالعه و بررسی است. توسعه روستایی جزئی از برنامه های توسعه هر کشور است، یکی از ارکان توسعه جامعیت و یکپارچه بودن آن در رفع عدم تعادل های اقتصادی و اجتماع أکثر

مناطق روستایی به عنوان کوچک ترین واحد جغرافیایی و تفاوت های موجود در آن ها، با وجود همگنی ها برای توسعه روستایی قابل مطالعه و بررسی است. توسعه روستایی جزئی از برنامه های توسعه هر کشور است، یکی از ارکان توسعه جامعیت و یکپارچه بودن آن در رفع عدم تعادل های اقتصادی و اجتماعی مناطق است و به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل های منطقه ای، گام نخست شناخت و سطح بندی مناطق از نظر توسعه در زمینه های مختلف است. با عنایت به مباحث مطرح شده، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی در پی بررسی و تحلیل سطح توسعه یافتگی روستاهای دهستان وکیل آباد با استفاده از روش تحلیل عاملی می باشد. 44 شاخص مورد استفاده در این پژوهش در سه بعد محیطی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی که با استفاده از روش تحلیل عاملی به 12 عامل معنی دار تقلیل یافته، طوری انتخاب شده اند که بر تمام جنبه های توسعة روستاهای دهستان وکیل آباد تأکید دارند. روش کار به صورت کمی بوده و حجم نمونه مورد مطالعه از طریق فرمول کوکران310 نفرتعیین شده است. برای تحلیل از نرم افزارهای Excel ،Spss و برای ترسیم نقشه ها از ArcGis استفاده شده است. ﭘﺲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن روستاهای دهستان وکیل آباد، ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﻮﺳﻌﻪ یافتگی ﺗﻔﺎوت اﺳﺎﺳﻲ معنی داری وﺟﻮد دارد و اﻳﻦ روستاها قابل رﺗﺒﻪ بندی در سه گروه ﻫﺎ سطح توسعه یافتگی بالا، سطح توسعه یافتگی متوسط و سطح توسعه یافتگی پایین ﻫﺴﺘﻨﺪ. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1157 - بررسی میزان برخورداری نواحی سه گانه شهرداری سمنان از زیرساختها و شاخص های فاوا به منظور تحقق شهرهوشمند
راحله خدادادی یوسفعلی زیاری ابراهیم رومینا مسعود مهدوی حاجیلویی

چکیده فضای پیچیده شهر، انسانهای اندیشمند را برای رهایی از مشکلات و نارسایی ها دررسیدن به حد متعالی زندگی به فکر اصلاح و ایجاد ساختارهای جدید شهری وادار نموده است . امروزه نقش کلیدی فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات در عرصه های اقتصادی ، اجتماعی، سیاسی نمی توان نادیده گرفت أکثر

چکیده فضای پیچیده شهر، انسانهای اندیشمند را برای رهایی از مشکلات و نارسایی ها دررسیدن به حد متعالی زندگی به فکر اصلاح و ایجاد ساختارهای جدید شهری وادار نموده است . امروزه نقش کلیدی فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات در عرصه های اقتصادی ، اجتماعی، سیاسی نمی توان نادیده گرفت .نوآوری و هوشمندی دارای بعد و ماهیت مشترک می باشند که می توان آنرا تولید، فرآوری و پردازش اطلاعات دانست. امروزه شهر هوشمند به عنوان راهکار بی بدیل حل معضلات شهری مورد توجه شهرسازان و مدیران شهری واقع شده است. برای دستیابی به شهر هوشمند باید نیازسنجی های محلی و منطقه ای مورد بررسی قرار گیرد. هدف از این پژوهش بررسی و ارزیابی نواحی سه گانه شهرداری سمنان از نظر توزیع فضایی زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا)** به منظور تحقق شهر هوشمند می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی ، از لحاظ ماهیت و روش کمی- تحلیلی می باشد .که برای رتبه بندی ، سطح برخورداری و تعیین میزان پراکندگی شاخص ها از مدلهای آماری مک گراناهان و ضریب اختلاف استفاده شده است. نتایج بررسی پژوهش نشان می دهد که نواحی شهرداری ها از نظر برخورداری از این شاخص یکسان نبوده است و نواحی به سه گروه به صورت برخوردار، نسبتاً برخوردار و کمتر برخوردار تقسیم می شوند و همچنین ضرایب پراکندگی نشان از تا حدی پراکندگی در نوع و نحوه توزیع این شاخص ها در سطح سه ناحیه دارد. واژگان کلیدی: شاخص های فاوا ، تحلیل فضایی ، مک گراناهان ، ضریب اختلاف ، سه ناحیه شهرداری سمنان تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1158 - تحلیل و بررسی تغییرات الگوهای فضایی جزایر دمایی استان اصفهان
مهدی اسدی محمد باعقیده

این پژوهش با هدف شناسایی تغییرات مکانی و زمانی خودهمبستگی فضایی جزایر دمایی استان اصفهان انجام ‌شده است. بدین منظور، ابتدا اقدام به تشکیل پایگاه داده‌های شبکه‌ای دمای بیشینه و کمینه استان اصفهان شده است. سپس از داده‌های پایگاه مزبور یک دوره آماری 35 ساله، در بازه زمانی أکثر

این پژوهش با هدف شناسایی تغییرات مکانی و زمانی خودهمبستگی فضایی جزایر دمایی استان اصفهان انجام ‌شده است. بدین منظور، ابتدا اقدام به تشکیل پایگاه داده‌های شبکه‌ای دمای بیشینه و کمینه استان اصفهان شده است. سپس از داده‌های پایگاه مزبور یک دوره آماری 35 ساله، در بازه زمانی روزانه از 1/01/1980 تا 31/12/2014 میلادی را مبنای مطالعه حاضر قرار داده و یاخته‌ای به ابعاد 18×18 کیلومتر بر منطقه مورد مطالعه گسترانیده شده است. به‌منظور دست‌یابی به تغییرات درون سالی جزایر دمایی استان اصفهان از روش‌های نوین آمار فضایی از قبیل خودهمبستگی فضایی موران جهانی، شاخص انسلین محلی موران و لکه‌های داغ در محیط بهره برده شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تغییرات زمانی و مکانی جزایر دمایی استان اصفهان دارای الگوی خوشه‌ای بالا می باشد. در این ‌بین بر اساس شاخص موران محلی و لکه داغ، جزایر دمایی در شرق و شمال شرق استان دارای الگوی خودهمبستگی فضایی مثبت (جزایر دمایی گرم) و بخش‌های غرب و جنوب غرب دارای خودهمبستگی فضایی منفی (جزایر دمایی سرد) بوده است. در طی دوره مطالعه حدود 45/41 درصد از کل مساحت استان هیچ‌گونه الگوی معنا‌داری یا خودهمبستگی فضایی نداشته است. همچنین مشخص گردید که جزایر دمایی تحت تأثیر دو سیستم ایجاد و کنترل می‌شوند؛ که عبارت‌اند از: عوامل محلی کنترل‌کننده مکان (آرایش جغرافیایی جزایر دمایی)، و عوامل بیرونی کنترل‌کننده زمان (رژیم جزایر دمایی). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1159 - به‌کارگیری تحلیل سلسله مراتبی در جهت تدوین و اولویت‌بندی شاخص‌های تأثیرگذار در مکان‌یابی پایتخت
وحید کشت کار صفا خزایی سمانه قدیری

از ابتدای قرن بیستم، کشورهای متعددی پایتخت‌های خود را تغییر داده اند. پایتخت‌ها قلب تپنده هر نظام سیاسی هستند که تهدید شدن آن می‌تواند برابر با اضمحلال موجودیت نظام سیاسی حاکم بر کشور باشد. به همین خاطر در هر کشور مکان‌یابی پایتخت، به‌عنوان کانون اقتدار و بقای ساختار سی أکثر

از ابتدای قرن بیستم، کشورهای متعددی پایتخت‌های خود را تغییر داده اند. پایتخت‌ها قلب تپنده هر نظام سیاسی هستند که تهدید شدن آن می‌تواند برابر با اضمحلال موجودیت نظام سیاسی حاکم بر کشور باشد. به همین خاطر در هر کشور مکان‌یابی پایتخت، به‌عنوان کانون اقتدار و بقای ساختار سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف اصلی این نوشتار شناسایی و اولویت‌بندی معیارها و عوامل تأثیرگذار در انتقال پایتخت سیاسی کشور می‌باشد. نوع مقاله توصیفی-تحلیلی است و تلاش خواهد شد با احصای معیارها و شاخص‌های مؤثر، میزان اهمیت هر یک با استفاده از نظر خبرگان مشخص شود. ازاین‌رو، هجده معیار اصلی مؤثر بر مکان‌یابی، ذیل چهار گروه معیارهای زیست‌محیطی-طبیعی، اجتماعی-فرهنگی، امنیتی-دفاعی، اقتصادی شناسایی شد. سپس با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و مقایسه دودویی ماتریس توماس ال ساعتی، به تعیین ضرایب اهمیت شاخص‌ها و معیارها، جهت اولویت‌بندی اقدام شد. نتایج تحقیق نشان داد از میان معیارهای اصلی، معیارهای زیست‌محیطی-طبیعی (با وزنِ 0.423) نسبت به معیارهای امنیتی-دفاعی، اجتماعی و اقتصادی از اهمیت بیشتری برخوردار است. در میان معیارهای فرعی، چهار شاخص عدم قرارگیری در پهنه زلزله و گسل (0.179)، دسترسی مناسب به آب های سطحی و زیرزمینی (0.123)، دوری از مراکز هسته ای (0.120) و نرخ جرائم و بزه های اجتماعی (0.080) بیشترین ضریب اهمیت را در فرآیند گزینش مکانی مناسب برای پایتخت از منظر متخصصان به خود اختصاص می‌دهند. در ضمن بر پایه‌ی یافته‌های پژوهش پیشِ رو می‌توان بیان کرد که انتخاب یا مکان‌یابی پایتخت، بیش از 50 درصد به این چهار عامل وابسته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1160 - پهنه‌بندی کیفیت هوای مناطق 22 گانه شهر تهران با استفاده از GIS و روش‌های زمین آمار
فریبا سلیمانی عباس ملک حسینی

آلودگی هوا، به عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات زیست محیطی شهرها نمودی از باز خورد فعالیت‌های ناپایدار انسانی در سیستم‌های شهری محسوب می‌شود. تشخیص مشکلات ناشی از اثرات آلودگی در شهرها، ناکارآمدی برنامه‌های شهری مبتنی بر رهیافت‌های سنتی در مواجهه با اثرات آن و پیش‌بینی دقیق أکثر

آلودگی هوا، به عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات زیست محیطی شهرها نمودی از باز خورد فعالیت‌های ناپایدار انسانی در سیستم‌های شهری محسوب می‌شود. تشخیص مشکلات ناشی از اثرات آلودگی در شهرها، ناکارآمدی برنامه‌های شهری مبتنی بر رهیافت‌های سنتی در مواجهه با اثرات آن و پیش‌بینی دقیق مناطق آلوده به عنوان بخشی از گام‌های مناسب می‌تواند اطلاعات مفیدی را برای برنامه‌ریزان جهت مقابله با این مسئله ارائه نماید. در این مقاله، با توجه به معضل آلودگی هوا برای شناسایی دقیق‌تر وضعیت مناطق 22 گانه شهر تهران و روند آلودگی، اقدام به ارائه نقشه‌های پهنه‌بندی مناسب درطی سال‌های (1390-1395) شده است. هدف حرکت از تصورات ذهنی و خیالی به واقع‌گرایی است. روش تحقیق مطالعه "توصیفی- مقطعی" بوده و در آن به تحلیل فضایی میانگین (AQI) سالانه، ارائه شده توسط ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در شهر تهران پرداخته شده است. ابتدااز آمارهای روزانه آلودگی هوا بر اساس شاخص (AQI) طی سال‌های مزبور در شهر تهران میانگین گرفته و سپس در محیط (GIS) با استفاده از روش درون‌یابی (IDW) نقشه‌های پهنه‌بندی آلودگی هوا بدست آمد. همچنین با مدل آماری ضریب همبستگی اسپیرمن رابطه میان دو متغیر تصادفی ارتفاعات و آلودگی هوا بررسی شد. سپس با تحلیل نقشه‌های مزبور آلوده‌ترین مناطق شهری و دلایل آن بیان گردید. نتایج نشان داد که بیشترین پهنه آلودگی هوای تهران طی سال‌های مزبور"مناطق مرکزی و جنوب غربی" شهر تهران می‌باشد، رابطه معنی دار بین عامل ارتفاع و آلودگی هوای تهران وجود ندارد. بدین ترتیب با استفاده از شناسایی و تعمیم‌پذیری نظریه این پژوهش در خصوص آلودگی میسر شد و در نهایت با توجه به مناطق بیشتر آلوده شهر تهران، راه حل‌های سیستماتیک کارا ارائه گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1161 - تحلیل و ارزیابی شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در شهرستان‌های استان اصفهان
سهیلا رضایی آدریانی حسن احمدی

امروزه مسکن به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای انسان بعد از خوراک و پوشاک مطرح است و به دلیل ماهیت اقتصادی آن یکی از مقوله های اصلی جامعه شهری و روستایی به حساب می آید. با افزایش روزافزون جمعیت و توسعه زندگی شهری نیاز به مسکن نیز افزایش یافته و لزوم برنامه ریزی در این أکثر

امروزه مسکن به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای انسان بعد از خوراک و پوشاک مطرح است و به دلیل ماهیت اقتصادی آن یکی از مقوله های اصلی جامعه شهری و روستایی به حساب می آید. با افزایش روزافزون جمعیت و توسعه زندگی شهری نیاز به مسکن نیز افزایش یافته و لزوم برنامه ریزی در این حوزه بارزتر شده است. یکی از ابزارهای کارآمد به منظور سنجش وضعیت، تصمیم گیری و برنامه‌ریزی در زمینه مسکن شاخص های کمی و کیفی مسکن است. در این پژوهش با استفاده از این شاخص ها به بررسی وضعیت مسکن در شهرستان های استان اصفهان و مقایسه ی این شهرستان ها با یکدیگر پرداخته ایم. اطلاعات مورد نیاز از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 استان اصفهان و اطلاعات مندرج در سایت مرکز آمار استخراج شده است. در نهایت با بهره گیری از تکنیک تاپسیس شهرستان ها از نظر سطح توسعه یافتگی در حوزه مسکن رتبه بندی شده اند و نتایج با بهره گیری از نرم‌افزار GIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. براساس مطالعات صورت گرفته شهرستان اصفهان در رتبه نخست به عنوان توسعه یافته ترین شهرستان و شهرستان فریدونشهر به عنوان محروم‌ترین شهرستان شناخته شده و سایر شهرستان ها در طیفی مابین این دو قرار گرفته اند، سپس با بهره گیری از تکنیک swot به شناسایی عوامل داخلی و خارجی تأثیرگذار پرداخته و راهکارهایی جهت استفاده از فرصت ها برای غلبه بر نقاط ضعف پیشنهاد گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1162 - تحلیل و ارزیابی ارتباط زیست‌پذیری محیطی روستاهای ناحیه بلوچستان با میزان برخورداری از امکانات زیرساختی (دهستان دامن؛ شهرستان ایرانشهر)
ساجده آذر جواد بذرافشان ابوذر پایدار

ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻓﺎرغ از اﯾﻨﮑﻪ در ﺷﻬﺮ ﯾـﺎ روﺳـﺘﺎ زﻧـﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ، در ﭘﯽ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻄﻠﻮب و رﺿـﺎﯾﺖ ﺑﺨـﺶ اﺳﺖ و ﻃﺒﯿﻌﺘـﺎً ﺑـﺮای داﺷـﺘﻦ زﻧـﺪﮔﯽ ﻣﻄﻠـﻮب، رﺿـﺎﯾﺖ ﺑﺨﺶ و باﻣﻌﻨﯽ، زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ و ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﮐـﻪ اﻧﺴـﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ آن آﺳﺎﯾﺶ و رﻓﺎه درازﻣﺪﺗﯽ را ﺑﺮای ﺧـﻮد و اﺟﺘﻤﺎع خود ﻓﺮاﻫﻢ أکثر

ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻓﺎرغ از اﯾﻨﮑﻪ در ﺷﻬﺮ ﯾـﺎ روﺳـﺘﺎ زﻧـﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ، در ﭘﯽ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻄﻠﻮب و رﺿـﺎﯾﺖ ﺑﺨـﺶ اﺳﺖ و ﻃﺒﯿﻌﺘـﺎً ﺑـﺮای داﺷـﺘﻦ زﻧـﺪﮔﯽ ﻣﻄﻠـﻮب، رﺿـﺎﯾﺖ ﺑﺨﺶ و باﻣﻌﻨﯽ، زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ و ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﮐـﻪ اﻧﺴـﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ آن آﺳﺎﯾﺶ و رﻓﺎه درازﻣﺪﺗﯽ را ﺑﺮای ﺧـﻮد و اﺟﺘﻤﺎع خود ﻓﺮاﻫﻢ کند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی ارتباط میزان برخورداری از امکانات و خدمات با سطح زیست‌پذیری روستاهای دهستان دامن شهرستان ایرانشهر در بعد زیست محیطی می باشد. روش تحقیق با توجه به ماهیت موضوع، توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. داده های موردنیاز از طریق منابع کتابخانه ای مراکز علمی و بررسی های میدانی و پرسشنامه ای، مصاحبه با مردم و مسئولین محلی گردآوری شد. جامعه آماری پژوهش، روستاهای بالای 20 خانوار دهستان دامن از توابع شهرستان ایرانشهر متشکل از 17روستا می باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 287 نفر از مردم عادی تعیین شد و 17 دهیار و بهورز روستاهای انتخاب شده نیز به صورت تمام شماری برای گردآوری داده ها نظرسنجی شد. به منظور رتبه بندی روستاها به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات از مدل شاخص مرکزیت وزنی و جهت رتبه بندی روستاها به لحاظ وضعیت شاخص های زیست محیطی از مدل ویکور استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد بین برخورداری خدماتی و بالارفتن سطح زیست پذیری محیطی در روستاهای ایرانشهر رابطه معناداری وجود ندارد. روستاهای پرجمعیتی که طبق نتایج مدل مرکزیت وزنی؛ از نظر خدمات و امکانات سطح برخورداری بالاتری دارند طبق نتایج مدل ویکور در سطح پایینی از زیست پذیری در بعد محیطی قرار داشتند. بنابراین نمی توان گفت صرفاً با برخوردارکردن روستاها به لحاظ امکانات و خدمات زیرساختی می توان جذابیت محیطی، سازگاری و سلامتی روستاها را تأمین نمود. نتایج به دست آمده دقیقاً در مقابل نقطه نظرات اثبات گراست که معتقدند با برخوردار نمودن و افزایش سطوح خدماتی، می توان ناهنجاری ها و مشکلات محیطی و زیستی موجود در روستاها را حل نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1163 - تحلیل فضایی پایداری شاخص‌های کمی مسکن در نواحی شهری با استفاده از مدل تودیم (مطالعه موردی: شهر زنجان)
محسن احدنژاد حسین طهماسبی مقدم اصغر تیموری

در جهانی که به‌سرعت در حال شهری شدن و تغییر است، تهیه مسکن سالم و قابل استطاعت به‌عنوان اولویتی کلیدی برای تمام حکومت‌ها مطرح است. درهرحال، برای توجه مؤثرتر و بیشتر بر مسائل جدی مرتبط با جلوگیری ناپایداری مسکن نیازمند درک و تعبیر جدیدی است. امروزه مفهوم مسکن صرفاً به‌ أکثر

در جهانی که به‌سرعت در حال شهری شدن و تغییر است، تهیه مسکن سالم و قابل استطاعت به‌عنوان اولویتی کلیدی برای تمام حکومت‌ها مطرح است. درهرحال، برای توجه مؤثرتر و بیشتر بر مسائل جدی مرتبط با جلوگیری ناپایداری مسکن نیازمند درک و تعبیر جدیدی است. امروزه مفهوم مسکن صرفاً به‌عنوان یک سرپناه نیست، بلکه نقش حیاتی در دست‌یابی به توسعه پایدار دارد. دسترسی به مسکن پایدار در اغلب کشورهای درحال‌توسعه به‌واسطۀ مشکلات فراوان مالی، مدیریتی و ظرفیتی به دلیل رشد شتابان شهرنشینی با مسائل بسیاری همراه است؛ به‌گونه‌ای که باعث شکل‌گیری مساکنی باکیفیت و تراکم پایین، گسترش زاغه‌ها و جدایی گزینی شهری شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر به تحلیل شاخص‌های کمی مسکن با رویکرد پایداری در نواحی شهری زنجان می‌پردازد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و با به‌کارگیری تکنیک تودیم در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی به تحلیل پایداری شاخص‌های کمی مسکن در نواحی شهری پرداخته است. اطلاعات موردنیاز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای از قبیل بلوک آماری مسکن 1390، اسناد و مدارک گردآوری‌شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مساکن واقع در نواحی شهری زنجان از لحاظ اصول مسکن پایدار با مشکلاتی چون افزایش تراکم نفر در اتاق، تراکم خانوار در واحد مسکونی و عدم امنیت سکونتی، تراکم اتاق در واحدهای مسکونی مواجه است این ناپایداری شاخص‌های مسکن بر اساس نتایج حاصل تکنیک تودیم در نواحی 1-3(محله اسلام‌آباد، سعدیه)، 1-2(محلات درمانگاه، شهدا، فاطمیه)،2-5(محلات بیسیم، ترانس، بنیاد) از وضعیت ناپایداری بیشتری برخوردارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1164 - سنجش و سطح‌بندی توسعه یافتگی شهرستان‌های استان همدان از لحاظ شاخص‌های بهداشت و درمانی با استفاده از تاپسیس فازی (FTOPSIS) و Arc GIS
حسین غضنفرپور حسین موسی زاده مهدی خداداد

در جریان هرگونه تصمیم گیری اعم از برنامه ریزی، مدیریت، ارزیابی و یا کنترل چنانچه در طلب و جستجوی شرایطی مطلوب هستیم، باید در راستای ایجاد تعادلی منطقی و واقع بینانه بین مناطق به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات حرکت کنیم. گام اول در جهت چنین حرکتی شناخت وضع موجود و امک أکثر

در جریان هرگونه تصمیم گیری اعم از برنامه ریزی، مدیریت، ارزیابی و یا کنترل چنانچه در طلب و جستجوی شرایطی مطلوب هستیم، باید در راستای ایجاد تعادلی منطقی و واقع بینانه بین مناطق به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات حرکت کنیم. گام اول در جهت چنین حرکتی شناخت وضع موجود و امکانات و محدودیت های آن است. مسأله اساسی تحقیق این است که توزیع متعادلی از نظر امکانات بهداشتی و درمانی در سطح استان همدان برقرار نیست. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و رویکرد حاکم بر آن کاربردی است. داده های مورد نیاز با بهره گیری از آمار مربوط به سالنامه آماری استان همدان در سال 1392 استخراج گردیده و جهت ارزیابی شهرستان های استان از لحاظ برخورداری از خدمات بهداشتی– درمانی از 14 شاخص استفاده گردیده است. تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون و تاپسیس فازی (FTOPSIS) و با استفاده از نرم افزار SPSS صورت پذیرفته و به منظور ترسیم نقشه ها از نرم افزار Arc GIS استفاده گردیده است. یافته های تحقیق حاکی از آن بود که پراکنش شاخص های بهداشتی درمانی در پهنه استان همدان به صورت قطبی و ناموزون است و رابطه ای منطقی بین سطح جمعیت و سطح توسعه بهداشتی درمانی برقرار نیست به گونه ای که شهر همدان مرکز سیاسی اداری استان برخوردارترین شهر بوده و بقیه شهرستان های استان در شرایط متوسط بالا و پایین و محروم قرار دارند. نتایج پژوهش ضرورت نگاهی عدالت محور در عرصه برنامه ریزی و توزیع خدمات به منظور ارائه خدمات با مطلوبیت بهتر و اقتصادی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1165 - ارزیابی و سطح‌بندی مناطق شهری از لحاظ توسعه‌یافتگی فرهنگی با تلفیق عملگر فازی GIS و Spss (نمونه موردی: مناطق چهارگانه شهر ارومیه)
سعید ملکی عظیم علی شائی قاسم فرهمند

یکی از بحث‌انگیزترین مباحث به‌ویژه در جوامع درحال‌توسعه، موضوع فرهنگ و توسعه آن است. توسعه به ‌عنوان فرایندی چند بعدی، تلاشی برای بهبود زندگی مادی و معنوی انسانی، و فرهنگ، به‌منزله بنیان زندگی فکری و معرفتی جامعه محسوب می‌شود. ارتباط متقابل این دو امکان رشد توانایی‌های أکثر

یکی از بحث‌انگیزترین مباحث به‌ویژه در جوامع درحال‌توسعه، موضوع فرهنگ و توسعه آن است. توسعه به ‌عنوان فرایندی چند بعدی، تلاشی برای بهبود زندگی مادی و معنوی انسانی، و فرهنگ، به‌منزله بنیان زندگی فکری و معرفتی جامعه محسوب می‌شود. ارتباط متقابل این دو امکان رشد توانایی‌های انسان را فراهم می‌آورند. توسعه فرهنگی زیربنای توسعه پایدار شمرده می‌شود. لذا توسعه شهری زمانی پویا خواهد بود که در ارتباط نزدیک با توسعه فرهنگی و درواقع بخشی جدایی‌ناپذیر از آن باشد. در این راستا هدف از این مقاله بررسی چگونگی یا نحوه برخورداری مناطق چهارگانه شهر ارومیه از لحاظ شاخص فرهنگی، به‌منظور دستیابی به میزان نابرابری‌های ناحیه‌ای می‌باشد. با توجه به مؤلفه‌های موردبررسی، رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی _ کمی و تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، مناطق چهارگانه شهر ارومیه را شامل می‌شود که برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش آزمون‌های (ANOVA, Independent- samples T test, Tukey HSD) در نرم‌افزار SPSS، و همچنین عملگر (Gama Fuzzy) در نرم‌افزار Arc GIS استفاده‌شده است. نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن است که منطقه 3و 4 شهر ارومیه با میانگین (38/24 و 08/24) به‌عنوان گزینه برخوردار، از اولویت بهتر توسعه نسبت به دو منطقه دیگر برخوردار هستند، و مناطق 1و2 به ترتیب با میانگین (46/21 و 74/22). به‌عنوان مناطق محروم از لحاظ توسعه فرهنگی شناخته می‌شوند. البته این امر در عملگر(7/0Gama ) با جزئیات دقیق‌تری نشان داده‌ شده است که همگی مبین وجود نابرابری‌های ناحیه‌ای موجود در شهر ارومیه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1166 - ساخت واحدهای پایه مطالعاتی شهری بر مبنای MAUP (مطالعه موردی: منطقه‌بندی دموگرافیک شهر زنجان)
حسنعلی فرجی سبکبار مرضیه صداقت کیش علیرضا رحمتی

در هر گونه از تحلیل داده های جغرافیایی تعریف واحد پایه برای مطالعه اثرات مستقیم بر نتایج دارد. مسئله اساسی در مطالعات فضایی، ارائه تعریف دقیق از واحدهای فضایی تحت مطالعه می باشد. ضرورت تعریف واحدهای پایه مطالعه از این جهت است که اگر برای مثال رابطه سطح درآمد و میزان ا أکثر

در هر گونه از تحلیل داده های جغرافیایی تعریف واحد پایه برای مطالعه اثرات مستقیم بر نتایج دارد. مسئله اساسی در مطالعات فضایی، ارائه تعریف دقیق از واحدهای فضایی تحت مطالعه می باشد. ضرورت تعریف واحدهای پایه مطالعه از این جهت است که اگر برای مثال رابطه سطح درآمد و میزان ارتکاب به جرم را یک بار در سطح واحدهای همسایگی و بار دیگر در سطح مناطق شهری مورد بررسی قرار دهیم نتایج متفاوتی حاصل خواهد شد. این مشکل از این جهت به وجود می آید که داده های اولیه (برای مثال سرشماری) در سطح بلوک های آماری منتشر می شوند و ما مجبور به ترکیب این داده ها در مقیاس واحد همسایگی یا مناطق شهری یا هر الگوی پایه دیگر برای مطالعه هستیم. از آنجایی که انتخاب این واحدهای پایه قاعده خاصی ندارد و اختیاری است نتایج متفاوتی به دست می آید. در واقع نتایج تحلیل های آماری مستقل از مقیاس واحد پایه مطالعاتی نمی باشد. این مسئله اولین بار توسط جلک و بیل[1] تحت عنوان مسئله واحدهای فضایی متغیر شناسایی شد. هدف از این پژوهش شناسایی واحد پایه فضایی است که پس از ترکیب داده ها در آن واحد، کمترین انحراف نسبت به داده های اولیه داشته باشد. روش تحقیق مقایسه ای تطبیقی می باشد و از لایه های رقومی بلوک های آماری برای انجام تحلیل آماری بهره برداری شده است. در این پژوهش سه واحد پایه بر مبنای شبکه معابر، محلات شهری و الگوی راست گوشه انتخاب و با استفاده از 20 شاخص جمعیتی و پارامترهای مرکزی و پراکندگی و همبستگی تأثیر مسئله واحدهای فضایی متغیر (MAUP) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج گویای این است که واحد پایه راست گوشه کمتر تحت تأثیر MAUP قرار می گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1167 - ارزیابی شاخص‎های کیفیت منظر عمومی شهری
سعدی فرجی احمد حامی فرزین امامی

منظر شهری به عنوان بخشی از سیمای شهر، نقش کلیدی را در ارتقای کیفیت زندگی شهری ایفا می‌کند و در صورت برخورداری از کیفیت مطلوب، می‌تواند سهم خود را در شکل‌دهی به پایداری اجتماعی و همبستگی‌های شهری ‌به خوبی ایفا نماید. امـروزه عدم رعایت شاخص‌های کیفـی در این گونه فضاها لزو أکثر

منظر شهری به عنوان بخشی از سیمای شهر، نقش کلیدی را در ارتقای کیفیت زندگی شهری ایفا می‌کند و در صورت برخورداری از کیفیت مطلوب، می‌تواند سهم خود را در شکل‌دهی به پایداری اجتماعی و همبستگی‌های شهری ‌به خوبی ایفا نماید. امـروزه عدم رعایت شاخص‌های کیفـی در این گونه فضاها لزوم توجه بیش از پیش در این زمینه را به وضوح مشخص می‌سازد. پژوهش مورد نظر بر آن است تا با ارزیابی کیفی پارک&lrm;های منطقه‌ای تبریز، مشکلات و کاستی&lrm;های موجود را شناسایی نموده و راهکارهای مناسب و کاربردی را در جهت بهینه سازی آن در اختیار مدیران و طراحان شهری قرار دهد. روش گردآوری داده&lrm;ها براسـاس پرسشنامه‌ و توزیع آن بین ۳۰۰ نفر از بازدیدکنندگان پارکها بود. پس از تکمیل پرسشنامه، از روش&lrm;های توصیفی، تحلیلی، و هم‌چنین مقایسه میانگین&lrm;ها از طریق آزمون چندنمونه‌ای با استفاده از نرم‌افزار SPSS19 برای بررسی سؤالات تحقیق استفاده شد. نتایج نشان داد میزان کیفیت مؤلفه&lrm;ها و زیر مؤلفه&lrm;های پارک&lrm;های منطقه‌ای در حالت کلی متفاوت می‌باشد. بر اساس نتایج، دسترسی(07/3=میانگین، 907/۰=انحراف معیار)، و جامعه پذیری (05/3=میانگین، 697/۰=انحراف معیار)، بالاترین اولویت را در کیفیت پارکهای منطقه‌ای داشتند و فعالیت&lrm;ها، آسایش و منظر پس از آنها به ترتیب در رتبه&lrm;های بعدی قرار داشتند. در زیر مؤلفه&lrm;ها نیز محیط زیست واجد بالاترین کیفیت بود و گروه&lrm;های اجتماعی، دسترسی به پارک، امنیت، دیدارگاه بودن، انواع فعالیت&lrm;های اجتماعی، مبلمان و امکانات به ترتیب دارای رتبه&lrm;های بعدی بودند. پارک گلستان بهترین دسترسی و جامعه‌پذیری را دارا بود و در عین حال از نظر فعالیت&lrm;ها و کیفیت برنامه‌ریزی پارک شمس بالاترین اولویت را داشت. در نظر گرفتن دسترسی و جامعه پذیری می‌تواند باعث افزایش کیفیت پارکهای منطقه‌ای گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1168 - ارزیابی شاخص‌های شهر دوستدار سالمند مطالعه موردی: شهر ساری
عطا غفاری گیلانده چنور محمدی سیده الهام داوری

شهر دوستدار سالمند، شهری است که باعث ترویج پیری فعال و شامل آن دسته از فضاهای شهری هستند که توزیع خدمات عمومی در آن ها به گونه ای است که حداکثر تناسب را با نیازها و محدودیت های افراد سالمند دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت شهر ساری از لحاظ فضای شهر برای زندگی سالمندان أکثر

شهر دوستدار سالمند، شهری است که باعث ترویج پیری فعال و شامل آن دسته از فضاهای شهری هستند که توزیع خدمات عمومی در آن ها به گونه ای است که حداکثر تناسب را با نیازها و محدودیت های افراد سالمند دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت شهر ساری از لحاظ فضای شهر برای زندگی سالمندان با تأکید بر هشت شاخص که با توجه به استانداردهای سازمان بهداشت جهانی که شامل (بناها و فضاهای باز، حمل و نقل، مسکن، مشارکت اجتماعی، تکریم سالمندان و اجتماع‌پذیری اجتماعی، مشارکت شهروندی و اشتغال، اطلاعات و ارتباطات و حمایت اجتماعی و خدمات سلامت) می باشد پرداخته شد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی می‌باشد. جمع آوری داده‌ها و اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) صورت گرفته است. جامعه آماری آن تمامی ساکنان 60 به بالا شهر ساری هستند، که با استفاده از فرمول کوکران، 383 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند، برای تحلیل پرسشنامه از نرم‌افزار SPSS (آزمون t تک نمونه ای[1]) استفاده شده است. نتایج بیانگر آن است از دیدگاه سالمندان، شاخص های (بناها و فضاهای باز، حمل و نقل، مسکن، مشارکت اجتماعی، تکریم سالمندان و اجتماع‌پذیری اجتماعی، مشارکت شهروندی و اشتغال، اطلاعات و ارتباطات و حمایت اجتماعی و خدمات سلامت) وضعیت مطلوبی برای سالمندان ندارد و حتی در حد رفع نیازهای اولیه آن ها نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1169 - توسعه و ابعاد مختلف آن در استان اردبیل
فرهاد برندک سیدعلی حسینی

تدوین استراتژی‌های توسعه، شناسایی توانایی‌ها و کاستی‌ها و تعیین سطح توسعه بر اساس سنجه‌های مناسب، جهت برنامه‌ریزی منطقه‌ای مؤثر، لازم است. هدف پژوهش حاضر، بهره‌گیری از رویکرد کمی‌گرایانه در ارزیابی توسعه‌مندی شهرستان‌های استان اردبیل متناسب با ابعاد مختلف، می‌باشد. پژوه أکثر

تدوین استراتژی‌های توسعه، شناسایی توانایی‌ها و کاستی‌ها و تعیین سطح توسعه بر اساس سنجه‌های مناسب، جهت برنامه‌ریزی منطقه‌ای مؤثر، لازم است. هدف پژوهش حاضر، بهره‌گیری از رویکرد کمی‌گرایانه در ارزیابی توسعه‌مندی شهرستان‌های استان اردبیل متناسب با ابعاد مختلف، می‌باشد. پژوهش حاضر، با استفاده از ۶۰ شاخص (در بخش‌های بهداشتی-درمانی، زیرساختی، فرهنگی و اقتصادی) به سنجش وضعیت توسعه‌یافتگی و مقایسه تطبیقی پارامترهای توسعه‌یافتگی در بخش‌های مختلف در شهرستان‌های استان اردبیل، می‌پردازد. روش تحقیق به‌صورت توصیفی‌– تحلیلی بوده که برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تکنیک چندشاخصه استفاده شده است. مطابق با نتایج کلی حاصل شده، وضعیت توسعه‌مندی شهرستان‌های استان اردبیل، نامتعادل است و این وضعیت در بخش‌های مختلف توسعه (بهداشتی- درمانی، زیرساختی، فرهنگی و اقتصادی) نیز، مشهود می‌باشد. مطابق با نتایج حاصل شده از بررسی پارامترهای توسعه‌یافتگی در بخش‌های مختلف بهداشتی- درمانی، زیرساختی، فرهنگی و اقتصادی توسعه، بیشترین میزان متوسط توسعه‌مندی شهرستان‌های استان اردبیل، در بخش مؤلفه‌های بهداشتی-درمانی می‌باشد که حاکی از پیشرو بودن این بخش از توسعه در استان اردبیل می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1170 - تحلیل شاخص های کمی و کیفی و برنامه ریزی مسکن شهر زنجان
احمد پوراحمد کرامت الله زیاری رشید یوسفی مهدی حاجیلو

در کشور ما مسأله مسکن در چند دهه گذشته به یکی از چالش های اصلی در برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی بدل شده است، که در این میان لزوم توجه به مسکن و برنامه ریزی آن در راستای توسعه ی پایدار شهری در چهارچوب برنامه ریزی های ملّی، منطقه ای و شهری، بیش از پیش احساس می شود، ت أکثر

در کشور ما مسأله مسکن در چند دهه گذشته به یکی از چالش های اصلی در برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی بدل شده است، که در این میان لزوم توجه به مسکن و برنامه ریزی آن در راستای توسعه ی پایدار شهری در چهارچوب برنامه ریزی های ملّی، منطقه ای و شهری، بیش از پیش احساس می شود، تا بهره گیری از دانش و تکنیک های برنامه ریزی، مشکلات شهروندان را برطرف کرده و در نتیجه، محیطی آرام و سرسبز، همراه با امنیت و آسایش و رفاه، برای آنان فراهم شود .بدین منظور این مقاله به بررسی شاخص های جمعیتی (تعداد جمعیت،تعدادخانوار،بعد خانوار، نرخ رشد جمیت شهری) و شاخص های کمی و کیفی مسکن شهر زنجان برای شناخت وضعیت مسکن این شهر می پردازد. و در ادامه پس از پیش بینی جمعیت شهر زنجان تا سال 1410 نیاز های مسکن براساس آمار و مطالعات موجود و پیروی از روند گذشته احداث مسکن وتقاضا برای آن (با مدل لجستیک) در افق 20 ساله مشخص شد. این پژوهش از نوع کاربردی- توسعه ای و روش پژوهش "توصیفی-تحلیلی "است. با توجه به آمارهای موجود، به ویژه پژوهش میدانی، اقدام به بررسی و شناخت وضعیت مسکن شهر زنجان، به لحاظ شاخص های کمی و کیفی در دوره های گذشته و حال شده است.نتایج این پژوهش ، بیانگر روندرو به رشد وضعیت شاخص های کمی وکیفی در شهر زنجان به ویژه پیشرفت به نسبت مناسب شاخص های کمی و کیفی در دهه ی 1390- 1375 است ، و در ادامه با پیش بینی جمعیت و کاهش بعد خانوار در دوره 1390- 1410 ، 60091 واحد مسکونی پیش بینی می شود.که با برآورد ساخت مسکن در این دروه ( باتوجه به روند گذشته احداث مسکن ) حدود 48905 واحد مسکونی ساخته خواهد شد،که این تعداد واحد مسکونی پاسخگوی حدود 81.38 درصد تقاضا برای واحد مسکونی خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1171 - ادراک ساکنان در سکونتگاه های غیر رسمی و ارزیابی شاخص های کمی و کیفی آن (نمونه موردی: حصار امام خمینی(ره) شهر همدان)
سمیه افشاری آزاد آرش عثمانی سعید پیری بهمن خسروبیگی

مسأله مسکن و حاشیه نشینی از موضوعات شایع در علوم معماری و شهرسازی می باشد، اسکان غیر رسمی را می توان فرزند ناخلف این پدیده فراگیر دانست که ابعاد آن در جوامع امروز به سرعت در حال گسترش است. با توجه به اهمیت به تمام جنبه های وجودی شهر و مطرح شدن آن اعم از زیست محیطی، اقتص أکثر

مسأله مسکن و حاشیه نشینی از موضوعات شایع در علوم معماری و شهرسازی می باشد، اسکان غیر رسمی را می توان فرزند ناخلف این پدیده فراگیر دانست که ابعاد آن در جوامع امروز به سرعت در حال گسترش است. با توجه به اهمیت به تمام جنبه های وجودی شهر و مطرح شدن آن اعم از زیست محیطی، اقتصادی و فرهنگی، به عنوان پایه های گسترش و رشد شهری، مشکل سکونتگاه های غیر رسمی وارد فاز مطالعاتی جدیدی شده است و محققان علوم انسانی- اجتماعی- شهرسازی و معماری و برنامه ریزی شهری با دیدی کلی و نگاهی جغرافیایی، پدیدۀ اسکان غیر رسمی در شهرها را مورد مطالعه قرار می دهند. لذا این مقاله در صدد است تا با تدوین شاخص های اسکان غیر رسمی، زیر بنای ضوابط طراحی را فرا روی طراحان قرار دهد. روش این تحقیق توصیفی - تحلیلی و میدانی است و از طریق طرح پرسشنامه و توزیع آن در بین ساکنان محله که 35 نفر به صورت تصادفی انتخاب گردیدند و پس از بررسی پاسخنامه ها و تحلیل های آماری به تدوین شاخص های اسکان غیر رسمی پرداخته شد. نتیجه این پژوهش آن بود که محله حصار امام خمینی (ره) در همدان سکونتگاهی غیر رسمی است که درصد بالایی از ساکنین از نوع مهاجرین روستا به شهر هستند که با برنامه های بهسازی و نوسازی شهری، واگذاری تسهیلات کم سود یا بلا عوض و تسهیل ثبتی کردن این زمین ها و... می توان به بهبود این شاخص کمک کرد و رضایت هر چه بیش تر ساکنان این محله را ایجاد نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1172 - سنجش کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: منطقه دو شهر اردبیل )
حسین نظم فر چنور محمدی

مفهوم کیفیت زندگی را می‌توان از جمله مفاهیم گسترده ای دانست که اهمیت آن به طور روز افزونی در بسیاری از عرصه های مطالعاتی رشته های مختلف علمی و دانشگاهی در حال گسترش است. امروزه کیفیت زندگی شهری به عنوان کلیدی ترین مفهوم در برنامه‌ریزی شهری است. هر جامعه زمانی از پویایی أکثر

مفهوم کیفیت زندگی را می‌توان از جمله مفاهیم گسترده ای دانست که اهمیت آن به طور روز افزونی در بسیاری از عرصه های مطالعاتی رشته های مختلف علمی و دانشگاهی در حال گسترش است. امروزه کیفیت زندگی شهری به عنوان کلیدی ترین مفهوم در برنامه‌ریزی شهری است. هر جامعه زمانی از پویایی و نشاط لازم برخوردار خواهد بود که شهروندان آن از کیفیت زندگی کافی و مطلوب برخوردار باشند. ﻃﻲ برنامه‌های اﺧﻴﺮ اکثر برنامه‌ریزان ﺑـﺮ اﻳﺠﺎد رﻓـﺎه اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﺑﻬﺒـﻮد اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی زﻧـﺪگی ﭘﺎﻓﺸﺎری می‌کنند، و بهبود کیفیت زندگی، هدف اصلی تمام برنامه‌ریزی‌هایی است که از سوی برنامه‌ریزان و دولت‌مردان ارائه می‌شود. هدف پژوهش حاضر، سنجش کیفیت زندگی منطقه دو شهر اردبیل می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. روش جمع آوری داده ها و اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه ای) و روش مطالعه و بررسی با توجه به اهداف مورد نظر، موضوع و ماهیت پژوهش توصیفی-تحلیلی می باشد. جامعه آماری مورد نظر محلات یازده گانه منطقه دو شهر اردبیل می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران، 385 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. شاخص های پژوهش شامل رضایت از محله، روابط اجتماعی، بهزیستی فردی و رفاه اجتماعی، ارتباطات (حمل و نقل)، اقتصاد، دسترسی، امنیت، محیط زیست و مسکن می باشند . میزان پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 88/0 بدست آمده است، برای تحلیل پرسشنامه از نرم افزار SPSS (آزمون کروسکال- والیس) استفاده شده است که نتایج حاکی از تفاوت معنادار بین محلات از لحاظ شاخص‌های کیفیت زندگی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1173 - ارزیابی میزان توسعه‌ یافتگی شهرستان ‌های استان کرمانشاه از لحاظ برخورداری از شاخص‌ های خدمات شهری
سعید امانپور هادی علیزاده صفیه دامن باغ

پژوهش حاضر با روش شناسی توصیفی – تحلیلی با هدف ارزیابی میزان توسعه یافتگی 14 شهرستان استان کرمانشاه از لحاظ برخورداری از شاخص های خدمات شهری به انجام رسیده است. در این راستا 8 شاخص خدمات شهری تحت عنوان ایستگاه های آتش نشانی، تعداد کتابخانه های عمومی، تعداد پارک ها أکثر

پژوهش حاضر با روش شناسی توصیفی – تحلیلی با هدف ارزیابی میزان توسعه یافتگی 14 شهرستان استان کرمانشاه از لحاظ برخورداری از شاخص های خدمات شهری به انجام رسیده است. در این راستا 8 شاخص خدمات شهری تحت عنوان ایستگاه های آتش نشانی، تعداد کتابخانه های عمومی، تعداد پارک های عمومی، تعداد بیمارستان های عمومی، تعداد جایگاه های سوخت رسانی، تعداد دانشگاه ها، تعداد پایانه های مسافربری و تعداد دفاتر خدمات ارتباطی با توجه به داده های مندرج در آمارنامه کلی استان کرمانشاه به سال 1391 انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدل های ضریب ویژگی، حل اختلاف طبقه ای، ضریب آنتروپی شانون، مدل TOPSIS و ضریب تغییرات استفاده شده است. یافته های بدست آمده نشان می دهد که اختلاف فاحشی بین شهرستان کرمانشاه به عنوان مرکز استان با دیگر شهرستان های استان از لحاظ برخورداری از شاخص های خدمات شهری وجود دارد. چرا که بر اساس نتایج مدل ضریب ویژگی شهرستان کرمانشاه با میزان ضریب ویژگی بالای 28/1170 دارای اختلاف فاحشی با دیگر شهرستان های استان و به صورت ملموس با شهرستان دوم استان از لحاظ برخورداری از شاخص های خدمات شهری یعنی شهرستان هرسین با میزان ضریب ویژگی 51/21 می باشد. تلفیق نتایج حاصل از مدل ضریب ویژگی برای طبقه گذاری شهرستان های استان در مدل حل اختلاف طبقه ای نیز فقط شهرستان کرمانشاه را در طبقه اول توسعه و 13 شهرستان دیگر استان را در طبقه محروم یعنی طبقه پنجم قرار می دهد. نتایج حاصل از مدل TOPSIS نیز مانند نتایج مدل ضریب ویژگی و حل اختلاف طبقه ای شهرستان کرمانشاه را با فاصله فاحشی از دیگر شهرستان های استان با میزان نزدیکی به ایده آل مثبت 1 در رتبه اول قرار داده است و شهرستان های ثلاث بابا جانی، جوانرود، دالاهو، روانسر و قصرشیرین نیز شهرستان های محروم استان می باشند. نتایج حاصل از محاسبه ضریب تغییرات جهت تحلیل پراکنش شاخص های هشت گانه نیز نشان می دهد که شاخص برخورداری از خدمات ارتباطی با میزان 49/3 دارای پراکنش نابرابری بین شهرستان های استان است که این مسأله در محاسبه ضریب آنتروپی شانون نیز با کسب بیش ترین وزن از سوی این شاخص تأیید شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1174 - تحلیل شاخص های کیفیت زندگی شهری مورد: محله وردآورد منطقه 21 شهر تهران
پروانه شاه حسینی هانیه توکلی

کیفیت زندگی محصول تاریخی نظام های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و نمی توان آن را مجزا از ساختارهای فوق تبیین کرد. بنابراین مفهوم کیفیت زندگی یک متغیر مرکب می باشد و وضعیت آن به سطح توسعه یافتگی جوامع بستگی دارد و می توان آن را با طراحی و تدوین شاخص هایی، تعریف و أکثر

کیفیت زندگی محصول تاریخی نظام های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و نمی توان آن را مجزا از ساختارهای فوق تبیین کرد. بنابراین مفهوم کیفیت زندگی یک متغیر مرکب می باشد و وضعیت آن به سطح توسعه یافتگی جوامع بستگی دارد و می توان آن را با طراحی و تدوین شاخص هایی، تعریف و اجرا کرد. در این مقاله وضعیت و سطح کیفیت زندگی شهروندان محله وردآورد منطقه 21 شهر تهران، بر اساس شاخص های تاثیر گذار بررسی شده است. از آنجا که شاخص های کیفیت زندگی متعدداند، برای این محله شاخص های مناسبی در چند عنوان کلی که هر کدام دارای زیر مجموعه هایی هستند مانند سرزندگی و هویت محل، آموزش، زیست محیطی، مسکن، حمل ونقل، دسترسی به خدمات، امنیت و اقتصاد طراحی و براساس آن پرسشنامه مورد نظر تهیه شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران200 نفرتعیین شد و با استفاده از نرم افزار spss,Excel,Minitab (برای آزمون هایی چون میانگین وزنی ساده، تی تست و همبستگی)کیفیت زندگی در محله وردآورد تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که سطح رضایت از شاخص کلی کیفیت زندگی شهری و همچنین تمامی شاخص های 9گانه آن بین کم و متوسط می باشد و در نهایت ضریب همبستگی نشان می دهد که میان شاخص های کیفیت زندگی همبستگی وجود دارد و با بهبود وضعیت مسکن و دسترسی به خدمات می توان به ارتقاء سطح کیفیت زندگی در محله وردآورد شهر تهران کمک کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1175 - بازدهی و تلاطم بین قیمت جهانی نفت و شاخص بازار سهام در کشورهای عضو اوپک
اسمعیل ابونوری حامد ضیاءالدین

10.30495/eco.2020.674198

هدف این مقاله بررسی هم‌بستگی بین بازده بازار سهام و بازدهی قیمت نفت در قالب یک مدل گارچ چند متغیره است. بدین منظور، هم‌بستگی بین این دو متغیر و میزان سرریز(سرایت)، میانگین شرطی (بازده) و تلاطم آن بین قیمت نفت و شاخص بازارهای سهام ده کشور عضو اوپک (الجزایر، ایران، عراق، أکثر

هدف این مقاله بررسی هم‌بستگی بین بازده بازار سهام و بازدهی قیمت نفت در قالب یک مدل گارچ چند متغیره است. بدین منظور، هم‌بستگی بین این دو متغیر و میزان سرریز(سرایت)، میانگین شرطی (بازده) و تلاطم آن بین قیمت نفت و شاخص بازارهای سهام ده کشور عضو اوپک (الجزایر، ایران، عراق، کویت، نیجریه، قطر، ونزوئلا، عربستان سعودی، امارات متحده عربی واکوادور) به صورت سری‌های زمانی ماهیانه طی دوره زمانی 2014 - 2019 ارزیابی شده است. نتایج نشان داد تغییرات قیمت نفت با بازدهی بازار سهام در کشورهای عضو اوپک هم‌بستگی مثبت دارد. هم‌چنین میزان هم‌بستگی نوسان‌های قیمت نفت با بازدهی سهام کشورهایی که درآمد نفت، سهم بالاتری در تولید ناخالص داخلی (GDP) آن ها دارد، بیش‌تر و تلاطم ناشی از تغییرات قیمت نفت به تلاطم بازدهی‌های سهام سرریز می‌شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1176 - رابطه قیمت‌ نفت و شاخص بازار سهام ایران (تاکید بر نااطمینانی سیاسی و پاندمی کرونا)
نسیم امین خرازیان رویا آل عمران رسول برادران حسن زاده امیرعلی فرهنگ

10.30495/eco.2022.1964414.2676

هدف مقاله بررسی میزان هم‌بستگی قیمت های نفت خام و شاخص بازار سهام ایران با استفاده از رویکرد هم‌دوسی موجک مبتنی‌بر تبدیل موجک پیوسته طی دوره زمانی 1388:6 - 1399:9 است. بدین‌منظور، وابستگی بین جفت سری بازده قیمت نفت خام برنت و شاخص کل بورس؛ قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمی أکثر

هدف مقاله بررسی میزان هم‌بستگی قیمت های نفت خام و شاخص بازار سهام ایران با استفاده از رویکرد هم‌دوسی موجک مبتنی‌بر تبدیل موجک پیوسته طی دوره زمانی 1388:6 - 1399:9 است. بدین‌منظور، وابستگی بین جفت سری بازده قیمت نفت خام برنت و شاخص کل بورس؛ قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمیدیت و شاخص کل بورس؛ قیمت نفت اوپک و شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران بررسی شد. نتایج نشان داد که شدت هم‌بستگی بین جفت سری های زمانی یادشده با افزایش شرایط نااطمینانی مانند افزایش تحریم ها، خروج آمریکا از برجام و پاندمی کرونا در میان‌مدت و بلندمدت افزایش می‌یابد. براساس نتایج، سرمایه گذاران براساس شرایط حاکم بر کشور و اهداف سرمایه گذاری خود می‌توانند در بلندمدت و میان‌مدت سبد سرمایه گذاری خود را تنظیم کنند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1177 - تحلیل رفاه اقتصادی با تاکید بر ابعاد جهانی ‌شدن
احمد جعفری صمیمی شهریار زروکی سیده رقیه ساداتی امیری

چکیده هدف این مقاله بررسی اثر ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جهانی‌شدن بر رفاه اقتصادی برای 50 کشور منتخب در سه طبقه درآمدی طی دوره زمانی 2005 - 2015 می باشد. برای این منظور، رفاه اقتصادی با استفاده از شاخص ترکیبی جهانی شدن ( (IEWBمحاسبه شده است. نتایج برآورد الگو در أکثر

چکیده هدف این مقاله بررسی اثر ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جهانی‌شدن بر رفاه اقتصادی برای 50 کشور منتخب در سه طبقه درآمدی طی دوره زمانی 2005 - 2015 می باشد. برای این منظور، رفاه اقتصادی با استفاده از شاخص ترکیبی جهانی شدن ( (IEWBمحاسبه شده است. نتایج برآورد الگو در چهار قالب با روش داده های تابلویی نشان داد در کشورهای با درآمد بالا بعد اقتصادی و اجتماعی جهانی شدن بر رفاه اقتصادی اثر مثبت داشته و بعد سیاسی اثر معناداری ندارد. این در حالی است که در کشورهای با درآمد متوسط، تنها بعد اقتصادی جهانی شدن بر رفاه اقتصادی اثرگذار (مثبت) است. همچنین در کشورهای با درآمد پایین، رفاه اقتصادی به طور معکوس از جهانی‌شدن اقتصادی و اجتماعی اثر می پذیرد و جهانی شدن سیاسی بر رفاه، اثر معناداری ندارد. درآمد سرانه با اثر مثبت همراه است و تورم اثر معناداری بر رفاه اقتصادی ندارد. بر اساس نتایج، افزایش روابط اقتصادی در کشورهای با درآمد بالا و متوسط پیشنهاد می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1178 - بررسی تأثیر ساختارهای نهادی بر رشد اقتصادی با روش GMM داده‌های تابلویی پویا
محمد ندیری تیمور محمدی

در این مقاله موضوع تأثیرگذاری نهادها بر رشد اقتصادی با روش GMM داده‌های تابلوییپویا بررسی شده است. این شیوه از جمله کارآمدترین شیوه‌ها برای برآورد تأثیرگذاری نهادهاست زیرا این روش، درون‌زا بودن شاخص‌های نهادی و تاثیرپذیری آن‌ها از روند توسعه را حل می‌کند. در مقاله از می أکثر

در این مقاله موضوع تأثیرگذاری نهادها بر رشد اقتصادی با روش GMM داده‌های تابلوییپویا بررسی شده است. این شیوه از جمله کارآمدترین شیوه‌ها برای برآورد تأثیرگذاری نهادهاست زیرا این روش، درون‌زا بودن شاخص‌های نهادی و تاثیرپذیری آن‌ها از روند توسعه را حل می‌کند. در مقاله از میانگین ساده هفت شاخص از شاخص‌های ICRG در دوره 2009-1983 و نیز میانگین شش شاخص حکمرانی خوب در دوره 2009-1996 به عنوان شاخص‌های نهادی برای بررسی در سطح جهانی و نمونه کشورهای مختلف استفاده شده است. نتایج مقاله حاکی از تأثیرگذاری نهادها بر رشد اقتصادی کشورها در سطح جهانی و در بین نمونه کشورهای مختلف مورد آزمون به غیر از گروه کشورهای نفتی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1179 - رابطه بلند مدت بین بی ثباتی نرخ موثر واقعی ارز و شاخص بازدهی صنعت در بازار سهام تهران (رهیافت گارچ چند متغیره)
اسمعیل ابونوری امیرمنصور طهرانچیان مصطفی حمزه

این مقاله رابطه بین نرخ ارز واقعی موثر و شاخص صنعتبازار سهام تهرانرا با استفاده از مدل های خودرگرسیون برداری(VAR) وخودرگرسیون ناهمسان واریانس شرطی چندمتغیره(MGARCH) در دوره زمانی مهر 1380 تا شهریور 1390به صورت تجربی تحلیل می کند.نتایج نشان می دهد هیچ رابطه بلندمدت معناد أکثر

این مقاله رابطه بین نرخ ارز واقعی موثر و شاخص صنعتبازار سهام تهرانرا با استفاده از مدل های خودرگرسیون برداری(VAR) وخودرگرسیون ناهمسان واریانس شرطی چندمتغیره(MGARCH) در دوره زمانی مهر 1380 تا شهریور 1390به صورت تجربی تحلیل می کند.نتایج نشان می دهد هیچ رابطه بلندمدت معناداری بین نرخ ارز واقعی موثر و شاخص صنعتوجود ندارد. همچنین اثرات میانگینی بین بازارهای ارز خارجی و سهام وجود ندارد.علاوه بر این، در این پژوهش سرایت نوسانات بین بازار ارز و بازار سهام آزمون شده است. اثر نوسانات خارجیبین دو بازار وجود دارد که اشاره دارد به اینکه نوسانات گذشته در بازار سهام بر نوسانات در بازار ارز خارجی اثر دارد و برعکس. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1180 - برآورد فقر و شاخص‌های فقر در مناطق شهری و روستایی
علی اکبر خسروی نژاد

در این مقاله فقر نسبی مورد توجه قرار گرفته و خط فقر بر اساس رویکرد رفتار مصرفی و مطلوبیت گرایی در قالب سیستم مخارج خطی با استفاده از داده های خام بودجه خانوار که در طبقات پنج گانه گروه بندی شده اند، برای جوامع شهری و روستایی طی دوره 86-1380 برآورد شده است. سپس شاخص های أکثر

در این مقاله فقر نسبی مورد توجه قرار گرفته و خط فقر بر اساس رویکرد رفتار مصرفی و مطلوبیت گرایی در قالب سیستم مخارج خطی با استفاده از داده های خام بودجه خانوار که در طبقات پنج گانه گروه بندی شده اند، برای جوامع شهری و روستایی طی دوره 86-1380 برآورد شده است. سپس شاخص های فقر سرشمار، شکاف فقر و شاخص فوستر،گریر و توربک(FGT) محاسبه و تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که در نیمه اول دوره مطالعه شاخص های فقر روند تقریباً نزولی را طی کرده اند، این در حالی است که نیمه دوم، تصویری از صعودی بودن شاخص های فقر را ارائه می کند. از این رو، توجه هرچه بیشتر به پدیده فقر، پایش مستمر آن، و تلاش بیشتر برای فقرزدایی را یادآور می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1181 - شناسایی چرخش رژیم در بازده بازاراوراق بهادار ایران
سید یحیی ابطحی حامد نیک فطرت

گرایش بازارهای مالی به تغییر وضعیت ناگهانی که در نتیجه تغییر در رفتار سرمایه‌گذاران ایجاد می‌شود، می‌تواند منجر به پیدایش رژیم‌های مختلف قیمت و بازده در این بازارها شود. در این مقاله با استفاده از مدل چرخش رژیم مارکوف، رفتار چرخش رژیم‌های مختلف بازار اوراق بهادار با است أکثر

گرایش بازارهای مالی به تغییر وضعیت ناگهانی که در نتیجه تغییر در رفتار سرمایه‌گذاران ایجاد می‌شود، می‌تواند منجر به پیدایش رژیم‌های مختلف قیمت و بازده در این بازارها شود. در این مقاله با استفاده از مدل چرخش رژیم مارکوف، رفتار چرخش رژیم‌های مختلف بازار اوراق بهادار با استفاده از داده‌های روزانه شاخص قیمت و بازده نقدی طی دوره 90-1385 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده، وجود سه وضعیت یا رژیم را برای این بازار ارایه می‌دهد: یک رژیم با میانگین بازدهی منفی و دو رژیم با میانگین بازدهی مثبت. هم‌چنین، پایداری رژیم با میانگین بازدهی مثبت اما اندک و انتقال سایر رژیم‌ها به این رژیم در این بازار از احتمال بالایی برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1182 - اندازه‌گیری قدرت انحصاری صنایع تولیدی در ایران: رویکرد توابع تصادفی مرزی
فرهاد خداداد کاشی جعفر عبادی سید ضیاء الدین کیاالحسینی خلیل حیدری

چکیده هدف این مقاله معرفی یک روش جدید برای تخمین قدرت انحصاری و به‌کارگیری آن برای 136 صنعت کارخانه‌ای با کدهای ISIC چهاررقمی طی سال‌های 1374 - 1392 است. روش مورد استفاده رویکرد توابع تصادفی مرزی است. نتایج نشان می‌دهد حدود 98 درصد صنایع ایران مارک‌آپی بین 10 تا 40 درص أکثر

چکیده هدف این مقاله معرفی یک روش جدید برای تخمین قدرت انحصاری و به‌کارگیری آن برای 136 صنعت کارخانه‌ای با کدهای ISIC چهاررقمی طی سال‌های 1374 - 1392 است. روش مورد استفاده رویکرد توابع تصادفی مرزی است. نتایج نشان می‌دهد حدود 98 درصد صنایع ایران مارک‌آپی بین 10 تا 40 درصد و رفتاری غیررقابتی داشته‌اند. همچنین متوسط مارک‌آپ صنایع در ایران طی زمان روندی صعودی داشته و متوسط بازدهی نسبت به مقیاس آن‌ها کاهنده است. بر اساس نتایج، لغو امتیازات خاص داده شده به برخی از صنایع، کاهش تعرفه برای افزایش رقابت خارجی همراه با استانداردهای لازم برای تولید و واردات محصولات صنعتی و گسترش فعالیت‌های صنعتی در قالب تعاونی‌ها توصیه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1183 - تاثیر آزادی اقتصادی بر توسعه بخش بانکی ایران
ابوالفضل شاه آبادی راضیه داوری کیش

چکیده از مهم‌ترین ابعاد توسعه مالی، بخش بانکی است که تاثیر به سزایی در فرآیند تجهیز پس‌اندازها، شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و متنوع‌سازی ریسک دارد. آزادی اقتصادی عامل تعیین‌کننده در جهت توسعه بخش بانکی است که افزایش درجه آزادی اقتصادی زمینه را برای تجهیز منابع مالی، أکثر

چکیده از مهم‌ترین ابعاد توسعه مالی، بخش بانکی است که تاثیر به سزایی در فرآیند تجهیز پس‌اندازها، شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و متنوع‌سازی ریسک دارد. آزادی اقتصادی عامل تعیین‌کننده در جهت توسعه بخش بانکی است که افزایش درجه آزادی اقتصادی زمینه را برای تجهیز منابع مالی، تقویت حس سپرده‌گذاری بانکی در عموم افراد جامعه هدایت سرمایه‌های اندک آنان به سمت فعالیت‌های تولیدی فراهم می‌نماید. از این‌رو، در این مطالعه به بررسی تاثیر شاخص آزادی اقتصادی بر توسعه بخش بانکی ایران طی دوره زمانی 1390-1359 پرداخته می‌شود. نتایج مطالعه نشان می‌دهد آزادی اقتصادی رابطه مثبت و معناداری با توسعه بخش بانکی دارد. هم‌چنین براساس نتایج تخمین تاثیر دارایی‌های خارجی بانک مرکزی به پایه پولی و نرخ سود واقعی بر توسعه بخش بانکی مثبت و معنادار است. تاثیر بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی به پایه پولی نیز منفی و معنادار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1184 - برآورد تغییرات رفاهی مصرف‏ کنندگان در ایران با استفاده از شاخص درست هزینه زندگی
علی خسروی نژاد ابراهیم صیامی عراقی

هدف این مقاله معرفی نظریه شاخص‌های عددی با تاکید بر رویکرد اقتصادی و کاربرد آن در اقتصاد رفاه از بعد مصرف کننده می‌باشد. در این راستا شاخص درست هزینه زندگی با استفاده از سیستم معادلات تقاضای تقریباً ایده آل خطی برای خانوار شهری و روستایی در ایران مورد محاسبه قرارگرفت. ن أکثر

هدف این مقاله معرفی نظریه شاخص‌های عددی با تاکید بر رویکرد اقتصادی و کاربرد آن در اقتصاد رفاه از بعد مصرف کننده می‌باشد. در این راستا شاخص درست هزینه زندگی با استفاده از سیستم معادلات تقاضای تقریباً ایده آل خطی برای خانوار شهری و روستایی در ایران مورد محاسبه قرارگرفت. نتایج نشان می‌دهد شاخص درست هزینه زندگی طی دوره 86-1376 برای خانوار متوسط شهری کوچک تر از خانوار متوسط روستایی و در واقع خانوار روستایی طی سال های مورد بررسی رفاه بیشتری به دلیل افزایش هزینه های زندگی نسبت به خانوار شهری از دست داده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1185 - محاسبه پارامتریک شاخص لرنر و ارزیابی درجه رقابت و انحصار صنایع ایران
محمد نبی شهیکی تاش علی نوروزی

در این مقاله با بهره‌گیری از مدل غیرساختاری[1] و شاخص لرنر[2]، وضعیت درجه رقابت و انحصار صنایع کارخانه‌ای در دوره 87-1375 با رویکرد پارامتریک مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس یافته‌های تحقیق، اکثر مقادیر شاخص لرنر صنایع در دامنه 30/0 تا 50/0 قرار دارد، که دلالت بر و أکثر

در این مقاله با بهره‌گیری از مدل غیرساختاری[1] و شاخص لرنر[2]، وضعیت درجه رقابت و انحصار صنایع کارخانه‌ای در دوره 87-1375 با رویکرد پارامتریک مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس یافته‌های تحقیق، اکثر مقادیر شاخص لرنر صنایع در دامنه 30/0 تا 50/0 قرار دارد، که دلالت بر وجود ساختار انحصار موثر و شکاف میان قیمت محصول و هزینه نهایی دارد و "صنعت تولید ذغال کک" و "صنعت تولید وسایل نقلیه و موتوری" با شاخص لرنر 62/0 و 25/0، به ترتیب بیش‌ترین و کم‌ترین میزان شاخص لرنر را دارا هستند. ارزیابی روند شاخص لرنر صنعت، حاکی از بهبود اندک شرایط رقابتی در طی دوره مورد بررسی دارد و این در حالی است که، شکاف میان قیمت و هزینه نهایی هم‌چنان در سطح نسبتا بالایی قرار دارد. [1] Non-Structural [2] Lerner Index تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1186 - محاسبه کارایی زنجیره تامین پایدار در صنعت سیمان (کاربرد مدل تحلیل پوششی داده‌های شبکه‌ای)
محمد حسین درویش متولی فرهاد حسین زاده لطفی نقی شجاع امیر غلام ابری

هدف این مقاله ارائه مدل مناسب مبتنی بر تحلیل پوششی داده‌ها با ساختار شبکه‌ای برای ارزیابی کارایی زنجیره تامین پایدار شرکت‌های سیمان حاضر در بورس ایران طی دوره زمانی 1393-95 و تعیین میزان بهره وری آن ها بر اساس شاخص مالم‌کوئیست می باشد. این مدل می‌کوشد با در نظر گرفتن م أکثر

هدف این مقاله ارائه مدل مناسب مبتنی بر تحلیل پوششی داده‌ها با ساختار شبکه‌ای برای ارزیابی کارایی زنجیره تامین پایدار شرکت‌های سیمان حاضر در بورس ایران طی دوره زمانی 1393-95 و تعیین میزان بهره وری آن ها بر اساس شاخص مالم‌کوئیست می باشد. این مدل می‌کوشد با در نظر گرفتن محدودیت‌های کمّی و کیفی و نیز خروجی های نامطلوب، معیارهای پایداری در شبکه تامین معرفی نماید و از طریق سنجه آنها بر زنجیره تامین، نتایج سازگارتری با واقعیت حاصل نماید. به طور کلی، نتایج حاکی از کاهش بهره‌وری کل شرکت‌های یاد شده است؛ در این میان، تنها 7 شرکت کارایی خود را حفظ کرده و سایر شرکت‌ها نوسان عملکرد داشته‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1187 - مقایسه مزیت نسبی صادرات گیاهان دارویی ایران با سایر کشورهای صادرکننده (مطالعه موردی: رازیانه، بادیان، انیسون و گشنیز)
شهریار نصابیان طاهره غلامحسینی فرخنده جبل عاملی

در این مقاله مزیت ‌نسبی صادرات گیاهان ‌دارویی رازیانه، بادیان، انیسون و گشنیز ایران و یازده کشور‌ عمده صادرکننده با شاخص RSCA در دوره زمانی 2008-1995 بررسی شد. شاخص مزبور طبق آمار سایت خوار و بار جهانی (فائو) محاسبه گردید. طبق نتایج، کشورهای سوریه، ایران، هند، ترکیه، سن أکثر

در این مقاله مزیت ‌نسبی صادرات گیاهان ‌دارویی رازیانه، بادیان، انیسون و گشنیز ایران و یازده کشور‌ عمده صادرکننده با شاخص RSCA در دوره زمانی 2008-1995 بررسی شد. شاخص مزبور طبق آمار سایت خوار و بار جهانی (فائو) محاسبه گردید. طبق نتایج، کشورهای سوریه، ایران، هند، ترکیه، سنگاپور، مصر، مراکش، بلغارستان و ویتنام دارای مزیت نسبی و کشورهای کانادا و آلمان فاقد مزیت نسبی صادراتی است. هم‌چنین کشور چین در برخی سال‌ها دارای مزیت نسبی صادراتی است. کشور ایران هر چند در صادرات گیاهان دارویی منتخب دارای مزیت نسبی است، ولی قدرت رقابت صادراتی آن دارای روند نوسانی و نزولی است. از سوی دیگر تحلیل جایگاه رقابتی ایران در مزیت نسبی صادرات این گیاهان دارویی در مقایسه با سایر کشورهای عمده صادرکننده بیانگر تنزل جایگاه از رتبه سوم به ششم جهانی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1188 - بررسی فشار بازار ارز و اندازه‌گیری درجه دخالت دولت در این بازار با استفاده از روش هم‌جمعی: مطالعه موردی ایران
محمود باغجری ابراهیم حسینی نسب رضا نجارزاده

چکیده شاخص فشار بازار ارز شاخص مهمی برای بررسی تغییرات هم‌زمان دو متغیر نرخ ارز و ذخایر ارزی است. در این مطالعه شاخص فشار بازار ارز بر مبنای رویکرد وی‌مارک (1995) برای فصل اول سال‌های 1368 تا فصل چهارم 1391 محاسبه شده است. تکنیک استفاده شده جهت برآورد فشار بازار ارز، ت أکثر

چکیده شاخص فشار بازار ارز شاخص مهمی برای بررسی تغییرات هم‌زمان دو متغیر نرخ ارز و ذخایر ارزی است. در این مطالعه شاخص فشار بازار ارز بر مبنای رویکرد وی‌مارک (1995) برای فصل اول سال‌های 1368 تا فصل چهارم 1391 محاسبه شده است. تکنیک استفاده شده جهت برآورد فشار بازار ارز، تکنیک هم‌جمعی با استفاده از روش‌ جوهانسن – جوسیلیوس می‌باشد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که طی سال‌های مورد بررسی، فشار بر نرخ ارز جهت کاهش ارزش پول داخلی وجود داشته است. طی این سال‌ها ذخایر ارز خارجی حدود 44 درصد از فشار وارد بر بازار ارز را جذب کرده است و 56 درصد مابقی از طریق تغییرات در نرخ ارز جذب شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1189 - عوامل تعیین‌کننده یارانه‌های سوخت در کشورهای منتخب صادرکننده نفت (مطالعه موردی: یارانه بنزین)
حسین توکلیان علی فریدزاد جلال دهنوی ندا محمدی

چکیده هدف این مقاله بررسی عوامل موثر بر پرداخت یارانه سوخت فسیلی در کشورهای صادرکننده نفت است. بدین منظور، عوامل تعیین کننده یارانه های سوخت فسیلی در کشورهای منتخب صادرکننده به سه بخش عوامل اقتصادی، سیاسی و نهادی تقسیم بندی شده و با روش گشتاورهای تعمیم‌یافته داده های تا أکثر

چکیده هدف این مقاله بررسی عوامل موثر بر پرداخت یارانه سوخت فسیلی در کشورهای صادرکننده نفت است. بدین منظور، عوامل تعیین کننده یارانه های سوخت فسیلی در کشورهای منتخب صادرکننده به سه بخش عوامل اقتصادی، سیاسی و نهادی تقسیم بندی شده و با روش گشتاورهای تعمیم‌یافته داده های تابلویی پویا طی دوره 2003- 2015 بررسی شده اند. نتایج نشان داد متغیرهای انتشار کربن و هزینه‌های بهداشتی در پرداخت یارانه بنزین موثر است. همچنین شاخص‌های راهنمای بین‌المللی ریسک کشوری نیز نشان از تاثیر عوامل نهادی و سیاسی در پرداخت یارانه دارد. بر اساس نتایج، سازمان‌‌های بین‌‌المللی و یا دستگا‌‌ه‌‌های مدیریتی باید سرمایه‌‌گذاری هدفمند و دقیقی در حوزه بهبود ظرفیت و توان نهادی و سازمانی کشورها داشته باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1190 - همگرایی شاخص قیمت در استان‌های ایران
کیومرث شهبازی فیروز فلاحی امیر غلامی

کم‌تر بودن موانع تجاری و غیرتجاری در بین مناطق یک کشور، امکان برقراری نظریه برابری قدرت خرید و قانون قیمت واحد را در داخل یک کشور مطرح می‌کند. البته، به دلیل شرایط جغرافیایی، اقتصادی و... ممکن است قیمت‌ها تحت تاثیر شوک‌های محلی نیز قرار گیرند. لذا پرسش این است که آیا شا أکثر

کم‌تر بودن موانع تجاری و غیرتجاری در بین مناطق یک کشور، امکان برقراری نظریه برابری قدرت خرید و قانون قیمت واحد را در داخل یک کشور مطرح می‌کند. البته، به دلیل شرایط جغرافیایی، اقتصادی و... ممکن است قیمت‌ها تحت تاثیر شوک‌های محلی نیز قرار گیرند. لذا پرسش این است که آیا شاخص‌های قیمت‌ در استان‌های کشور همگرا می‌باشند؟ در صورت وجود شوک‌های محلی، شاخص‌های قیمت استان‌ها با چه سرعتی به سمت روند مشترک تعدیل خواهند شد؟ این مقاله با به کارگیری آزمون‌های ریشه واحد پانلی و با استفاده از داده‌های ماهانه‌ی استان‌های کشور طی دوره زمانی 89-1381 به بررسی همگرایی شاخص قیمت مصرف‌کننده در ایران می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد که همگرایی شاخص‌های قیمت‌ در استان‌های کشور به انتخاب استان پایه بستگی دارد و با پیدایش انحراف از قانون قیمت واحد در اثر یک شوک محلی، نیمه عمر همگرایی در حدود 5/1 سال خواهد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1191 - تاثیر شاخص فلاکت بر هزینه های سلامت در ایران
ابوالفضل شاه آبادی مهیا قربانی گلپرور

سلامت یکی از شاخص‌های سرمایه انسانی است که بر بهره‌وری نیروی کار و افزایش رشد اقتصادی موثر است؛ به طوری که هزینه‌های آن، یک نوع سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی معرفی می‌شود. یکی از چالش‌های اساسی حوزه سلامت شناسایی عوامل تعیین‌کننده مقدار منابعی است که کشور برای مراقبت‌ها أکثر

سلامت یکی از شاخص‌های سرمایه انسانی است که بر بهره‌وری نیروی کار و افزایش رشد اقتصادی موثر است؛ به طوری که هزینه‌های آن، یک نوع سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی معرفی می‌شود. یکی از چالش‌های اساسی حوزه سلامت شناسایی عوامل تعیین‌کننده مقدار منابعی است که کشور برای مراقبت‌های سلامت اختصاص می‌دهد که شاخص فلاکت یکی از این عوامل اثرگذار است. بنابراین هدف مطالعه حاضر ارزیابی نقش شاخص فلاکت بر هزینه‌های سلامت ایران در طی دوره 1350 - 1390 است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد بین شاخص فلاکت و هزینه‌های سلامت رابطه منفی و معناداری وجود دارد. هم چنین براساس نتایج تخمین، ضریب تخمینی اندازه دولت، نرخ شهرنشینی و درآمد سرانه اثر مثبت و معنادار و ضریب تخمینی متغیر آموزش و نابرابری درآمد، اثر منفی و معناداری بر هزینه‌های سلامت در ایران دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1192 - مقایسه سطح فعالیت بدنی، شاخص توده بدن و رضایت مندی از تصویر بدن دختران نوجوان قبل و پس از گذشت یک سال از قرنطینه کرونا
زهرا عبداللهیان صومعه سرائی محمد رضا فدائی چافی

20.1001.1.27834603.1400.1.1.10.3

پژوهش حاضر با هدف مقایسۀ سطح فعالیت بدنی، شاخص تودۀ بدن و رضایت‌مندی از تصویر بدن دختران نوجوان قبل و پس از گذشت یک سال از قرنطینۀ کرونا انجام گرفت. روش پژوهش حاضر توصیفی – مقایسه‌ای است. جامعۀ آماری پژوهش، شامل کلیۀ دانش‌آموزان دختر نوجوان 13 تا 15 سالۀ شهر صومعه أکثر

پژوهش حاضر با هدف مقایسۀ سطح فعالیت بدنی، شاخص تودۀ بدن و رضایت‌مندی از تصویر بدن دختران نوجوان قبل و پس از گذشت یک سال از قرنطینۀ کرونا انجام گرفت. روش پژوهش حاضر توصیفی – مقایسه‌ای است. جامعۀ آماری پژوهش، شامل کلیۀ دانش‌آموزان دختر نوجوان 13 تا 15 سالۀ شهر صومعه‌سرا به تعداد 800 نفر بود. نمونۀ آماری از طریق روش غیر تصادفی در دسترس تعداد 192 نفر به دست آمد. برای گردآوری داده‌ها، از دو پرسش‌نامۀ استاندارد فعالیت بدنی کودکان و نوجوانان و روابط چند بُعدی بدن – خود به صورت آنلاین استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها شامل آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون کلموگروف- اسمیرنوف و آزمون تی زوجی) و با استفاده از نرم افزار spss-23 انجام گرفت. یافته-های مطالعۀ حاضر نشان داد، بین میانگین سطح فعالیت بدنی دختران نوجوان قبل از کرونا و یک سال بعد از قرنطینۀ کرونا تفاوت معنی‌داری وجود دارد (044/0=p)؛ اما بین میانگین شاخص تودۀ بدن (073/0=p) و میانگین رضایت‌مندی از تصویر بدن قبل از کرونا و یک سال بعد از قرنطینۀ کرونا تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد (9/0=p). بنابراین بر خلاف انتظار، دختران نوجوان، رده‌ی وزنی و تصویر بدن خود را در دورۀ کرونا حفظ کردند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1193 - تعیین ارتباط بین سطح فعالیت بدنی و برخی عوامل روانی با پراکسیداسیون لیپیدی و شاخص آنتی اکسیدانی زنان میانسال
طاهره عباسی

20.1001.1.27834603.1400.1.1.11.4

چکیدههدف تحقیق حاضر بررسی تعیین ارتباط بین سطح فعالیت بدنی و برخی عوامل روانی بر پراکسیداسیون لیپیدی و شاخص آنتی اکسیدانی زنان میانسال بود. روش تحقیق پژوهـش حاضر از نـوع همبسـتگی می-باشد. نمونه آماری این پژوهش شامل 30 نفر از کارکنان زن میانسال دانشگاه آزاد اسلامی واحد گ أکثر

چکیدههدف تحقیق حاضر بررسی تعیین ارتباط بین سطح فعالیت بدنی و برخی عوامل روانی بر پراکسیداسیون لیپیدی و شاخص آنتی اکسیدانی زنان میانسال بود. روش تحقیق پژوهـش حاضر از نـوع همبسـتگی می-باشد. نمونه آماری این پژوهش شامل 30 نفر از کارکنان زن میانسال دانشگاه آزاد اسلامی واحد گـرگان بود که به شیوه تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده‌ها تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته تعیین سطح فعالیت جسمانی و پرسشنامه استاندارد استرس، اضطراب و افسردگی لاویبوند (1995) استفاده گردید. جهت تجزیه و تحیلی داده‌ها از روش آزمون همبستگی پیرسون استفاده گردیـد. یافتـه‌های پژوهش حاضر حاکی از آن بود که بین سطح فعالیت بدنی با پراکسیداسیون لیپیدی و شاخص آنتی اکسیدانی تام زنان میانسال ارتباط معنی‌دار وجود دارد. همچنین بین برخی عوامل روانی (استرس، اضطراب و افسردگی) با پراکسیداسیون لیپیدی زنان میانسال ارتباط معنی‌دار وجود دارد. در حالی که مشاهده شد که با شاخص آنتی اکسیدانی تام زنان میانسال ارتباط معنی‌دار وجود ندارد. یافته‌ها حاکی از آن است که سطح آنزیم‌های اکسایشی با فعالیت بدنی و نیز عوامل روانی (استرس، اضطراب و افسردگی) ارتباط معناداری وجود دارد، لذا توجه به انجام فعالیت بدنی و نیز تعدیل سطح عوامل روانی برای سلامتی اهمیت دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1194 - تأثیر ترتیب اجرای تمرینات موازی بر برخی عوامل آمادگی جسمانی، شاخص خستگی و اجرای مهارت اسپک در دختران والیبالیست
شهرزاد معصومی حمید اراضی زهرا ذرئیه

زمینه و هدف: هدف از این تحقیق، مطالعۀ تأثیر ترتیب اجرای تمرینات موازی بر برخی عوامل آمادگی جسمانی، شاخص خستگی و اجرای مهارت اسپک در دختران والیبالیست بود.مواد و روش ها: 36 زن والیبالیست (میانگین سن 53/1 ± 63/27 سال، شاخص توده بدن 73/1 ± 07/20 کیلوگرم بر مت أکثر

زمینه و هدف: هدف از این تحقیق، مطالعۀ تأثیر ترتیب اجرای تمرینات موازی بر برخی عوامل آمادگی جسمانی، شاخص خستگی و اجرای مهارت اسپک در دختران والیبالیست بود.مواد و روش ها: 36 زن والیبالیست (میانگین سن 53/1 ± 63/27 سال، شاخص توده بدن 73/1 ± 07/20 کیلوگرم بر متر مربع) در 3 گروه 12 نفری شامل گروه قدرتی استقامتی، گروه استقامتی قدرتی و گروه شاهد مورد مطالعه قرار گرفتند. در تحقیق حاضر هر دو گروه تجربی، به مدت هشت هفته برنامه های تمرینی خود را سه جلسه در هفته اجرا نمودند. برای مقایسه نتایج از آزمون آماری t همبسته، آزمون ANOVA و آزمون تعقیبی توکی در سطح معنی‌داری 05/0P< استفاده شد. نتایج: یافته‌های تحقیق تفاوت معنی‌داری در شاخص‌های آمادگی هوازی، استقامت عضلانی، قدرت عضلانی، توان اندام تحتانی، چابکی، شاخص خستگی و مهارت اسپک پرشی هر دو گروه تجربی در پس‌آزمون نسبت به پیش‌آزمون نشان می دهد(001/0>p). تفاوت معنی داری در بین دو گروه تجربی در متغیرهای تحقیق مشاهده نشد(05/0P<).نتیجه گیری: بدین ترتیب نتیجه گرفته می‌شود که ترتیب اجرای تمرینات موازی در والیبالیست‌ها باعث بروز تفاوت معنی‌دار در شاخص‌های اندازه‌گیری شده بین دو گروه تجربی نشد هرچند که تمامی متغیرها با بهبودی معنی‌داری همراه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1195 - بررسی تاثیر رقابت در بازار محصول با استفاده از شاخص هرفیندال- هیرشمن بر کارایی سرمایه گذاری در منابع انسانی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
حمیدرضا محمدی عاطفه عباسی

در عصر حاضر، منابع انسانی دانشگر به عنوان مهمترین قابلیت سازمان در کسب مزیت رقابتی و همچنین عمده ترین دارایی نامشهود قلمداد شده، و اعتقاد سازمانی بر آن است که باید کارکنان را پایه و اساس بهبود کیفیت و بهره وری کلیه فرآیندهای سازمانی دانست.هدف این پژوهش بررسی تأثیر رقابت أکثر

در عصر حاضر، منابع انسانی دانشگر به عنوان مهمترین قابلیت سازمان در کسب مزیت رقابتی و همچنین عمده ترین دارایی نامشهود قلمداد شده، و اعتقاد سازمانی بر آن است که باید کارکنان را پایه و اساس بهبود کیفیت و بهره وری کلیه فرآیندهای سازمانی دانست.هدف این پژوهش بررسی تأثیر رقابت دربازار محصول با استفاده از شاخص هرفیندال- هیرشمن بر کارایی سرمایه گذاری در منابع انسانی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. داده های پژوهش با استفاده روش کتابخانه ای – اسنادکاوی تهیه شده است و جامعه آماری این پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی بازه زمانی 1393 تا 1398 می باشد. نمونه گیری به روش حذف سیستماتیک انجام گرفته و تعداد 124 شرکت به عنوان نمونه انتخاب گردیده است.این پژوهش ازنوع تصادفی،همبستگی و پس رویدادی است.برای آزمون فرضیه ها از تکنیک رگرسیون چند متغیره به روش داده های تابلویی استفاده شده است.یافته‌های پژوهش نشان داد بین رقابت در بازار محصول با استفاده از شاخص هرفیندال- هیرشمن و کارایی سرمایه گذاری در منابع انسانی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1196 - تأثیر استرس مالی بر پیش‌بینی شاخص‌های کلان اقتصادی (شواهدی از اقتصاد ایران)
مرضیه ابراهیمی شقاقی حسین اسلامی مفیدآبادی

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تبیین تأثیر استرس مالی بر پیش‌بینی شاخص‌های کلان اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در قالب پنج مرحله انجام شده است. در مرحله اول تأثیر متغیرهای مالی بر استرس مالی مطابق مبانی نظری پژوهش با استفاده از روش پنل دیتا و اثرات تصادفی سنجش شده است؛ و در ادا أکثر

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تبیین تأثیر استرس مالی بر پیش‌بینی شاخص‌های کلان اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در قالب پنج مرحله انجام شده است. در مرحله اول تأثیر متغیرهای مالی بر استرس مالی مطابق مبانی نظری پژوهش با استفاده از روش پنل دیتا و اثرات تصادفی سنجش شده است؛ و در ادامه نیز با ساخت یک شاخص ترکیبی نااطمینانی استرس مالی با به‌کارگیری مدل آرچ و گارچ، امکان بررسی رابطه میان رشد اقتصادی وشاخص نااطمینانی استرس مالی فراهم شد. سپس، در ادامه نیز مطابق نتایج بررسی تأثیر استرس مالی برروی رونق و رکود اقتصادی به‌روش پرسپترون چند لایه، احتمال رکود اقتصادی از سال1397 تا فصل اول 1399 برآورد گردید؛ و با شروع فصل دوم 1399 نیز انتظار رونق اقتصادی پیش‌بینی گردید. با توجه به نتایج به‌دست آمده می توان گفت که استرس مالی در تشخیص رکود و رونق اقتصادی نقش به‌سزایی دارد. همچنین، پژوهش نتایج نشان می‌دهد که استرس مالی بر رونق اقتصادی تأثیر منفی ومعنی‌داری دارد. در نهایت یک تابع تولید تعریف شده و تأثیر استرس مالی در کنار سایر متغیرهای تابع تولید بر روی رشد اقتصادی به روش خطی وغیرخطی سنجیده شده است. در نهایت، این‌که بر اساس نتایج به دست آمده شاخص استرس مالی در مدل‌های بلندمدت وکوتاه‌مدت اثر منفی و معنی‌داری بر رشد اقتصادی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1197 - بهینه سازی سبد سهام با استفاده ازالگوریم‌های جستجوی ممنوعه و فروشنده دوره گرد
فاطمه صمدی فاطمه خسروی حسین اسلامی مفیدآبادی

تلاش در جهت بهبود روش‌های تجزیه و تحلیل سهام،به ویژه در بازارهایی که شمار سهام درآنها بسیار بالاست، منجر به پدید آمدن روش‌های نوینی گردیده که در کنار روش‌های گذشته درصدد یافتن پاسخی برای میل به حداکثر سازی سود فرد در بازارهای مالی می‌باشند. در این پژوهش به منظور بهینه س أکثر

تلاش در جهت بهبود روش‌های تجزیه و تحلیل سهام،به ویژه در بازارهایی که شمار سهام درآنها بسیار بالاست، منجر به پدید آمدن روش‌های نوینی گردیده که در کنار روش‌های گذشته درصدد یافتن پاسخی برای میل به حداکثر سازی سود فرد در بازارهای مالی می‌باشند. در این پژوهش به منظور بهینه سازی سبد سهام از شاخص بورس تهران و ارزش فروش - حقیقی - بورس (میلیارد ریال) از فروردین سال ۱۳۸۷ تا فروردین سال ۱۳۹۷ استفاده شده است. به منظور بهینه سازی سبد سهام از الگوریتم جستجوی ممنوعه و فروشنده دوره گرد استفاده شده است. برای شاخص بورس در سناریو اول تکرار ۱۰۰ و طول ۰.۵ بهترین جواب را ارائه می‌دهد. برای ارزش فروش - حقیقی - بورس در سناریو اول تکرار ۱۰۰ و طول ۰.۵ بهترین جواب را ارائه می‌دهد. با توجه به جستجو محور بودن الگوریتم‌های مورد بررسی تعداد تکرارهای بیشتر در سناریوهای مختلف بهترین جواب را ارائه می‌دهد که طول جستجو تاثیر چندانی در بهترین جواب نداشته و معیار تعداد تکرار برتری بیشتری دارد. براساس نتایج مشخص است که در اوایل سال‌های بررسی با سیر صعودی شاخص تعداد نقاط سود دهی دارای تراکم بیشتر و فشرده تر است ولی با گذشت زمان سیر نزولی شاخص و افزایش فروش میزان سود دهی با تراکم‌های کمتر پیشنهاد شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1198 - بهبود بهره‌وری سیستم توزیع با استفاده از بهینه‌سازی چندهدفه انواع منابع تولید پراکنده و جبران ساز استاتیک توزیع
مسعود علیلو سجاد سعدی سعید زمانیان جواد غلامی شهاب مشاری

جایابی و ظرفیت یابی بهینه واحدهای تولید پراکنده و جبران سازهای مدرن تاثیر مستقیمی بر روی کارایی این ادوات در سیستم توزیع دارد. به همین دلیل، در این مقاله، بهینه سازی همزمان مکان و اندازه انواع منابع تولید پراکنده و جبران ساز استاتیک سنکرون در سیستم های توزیع مورد مطال أکثر

جایابی و ظرفیت یابی بهینه واحدهای تولید پراکنده و جبران سازهای مدرن تاثیر مستقیمی بر روی کارایی این ادوات در سیستم توزیع دارد. به همین دلیل، در این مقاله، بهینه سازی همزمان مکان و اندازه انواع منابع تولید پراکنده و جبران ساز استاتیک سنکرون در سیستم های توزیع مورد مطالعه قرار گرفته است. جهت نزدیک تر کردن نتایج به شرایط واقعی تر بهره برداری، از یک مدل بار غیرخطی که ترکیبی از الگوری مصرف روزانه و بار متغیر به ولتاژ و فرکانس است، استفاده می شود. میکروتوربین، توربین بادی، پنل فتوولتائیک و پیل سوختی به عنوان منابع تولید پراکنده در نظر گرفته می شوند. توابع هدف مسئله ترکیبی از شاخص های فنی و زیست محیطی هستند. از الگوریتم بهینه سازی چندهدفه وال برای بهینه سازی توابع هدف و تشکیل صفحه بهینه پارتو استفاده می شود. پس از اجرای الگوریتم چندهدفه، از روش تحلیل سلسله مراتبی برای انتخاب بهترین ذره از صفحه پارتو که معادل با بهینه ترین مکان و اندازه ادوات است، استفاده می شود. در نهایت، روش پیشنهادی در سیستم های توزیع استاندارد 69 شینه IEEE و واقعی 101 شینه خوی- ایران مورد ارزیابی قرار می گیرد. نتایج شبیه سازی نشان دهنده کارایی مناسب روش پیشنهادی در جایابی و ظرفیت یابی بهینه ادوات و بهبود شاخص های سیستم توزیع هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1199 - مدیریت انرژی شبکه‌های توزیع در حضور خانه‌های هوشمند، منابع انرژی تجدیدپذیر و برنامه‌های پاسخگویی بار با در نظر گرفتن عدم قطعیت‌ها
سید علیرضا علوی متین پوریا رادمهر امیر احمری نژاد سید امیر منصوری

در این مقاله، یک مدل مدیریت انرژی جامع به منظور بهره‌برداری از یک سیستم توزیع 33 شینه شعاعی اصلاح شده، با در نظر گرفتن خانه‌های هوشمند ارائه شده است. در مدل پیشنهادی مشترکین خانه‌‌های هوشمند قادر به مشارکت در یک برنامه پاسخ گویی بار (DR) بوده و شاخص رفاه مشترکین به عن أکثر

در این مقاله، یک مدل مدیریت انرژی جامع به منظور بهره‌برداری از یک سیستم توزیع 33 شینه شعاعی اصلاح شده، با در نظر گرفتن خانه‌های هوشمند ارائه شده است. در مدل پیشنهادی مشترکین خانه‌‌های هوشمند قادر به مشارکت در یک برنامه پاسخ گویی بار (DR) بوده و شاخص رفاه مشترکین به عنوان یک قید اصلی در نظر گرفته شده است. همچنین در مدل مذکور عدم قطعیت‌های میزان تقاضای بار، میزان تولید منابع تجدیدپذیر و همچنین قیمت برق در نظر گرفته شده‌اند. جهت تولید سناریوها از روش شبیه‌سازی مونت کارلو و جهت کاهش تعداد آنها نیز از الگوریتم ScenRed استفاده شده است. به منظور نزدیکی شرایط شبیه‌سازی به شرایط بهره‌برداری واقعی، در مدل تغییرات تقاضا و تولید فصلی در نظر گرفته شده و مسئله بهره‌برداری به صورت چهار فصل حل می‌‌شود. همچنین از یک برنامه پخش بار AC خطی شده در این مدل، استفاده شده است. مسئله نهایی به صورت یک مسئله برنامه‌ریزی عدد صحیح مختلط مدل شده و توسط حل‌کننده CPLEX در نرم‌افزار گمز حل شده است. نتایج شبیه‌سازی نشان می‌دهند که مدل پیشنهادی، یک مدل جامع برای بهره‌‌برداری از سیستم‌‌های توزیع در حضور خانه‌‌های هوشمند است، که نه تنها منجر به کاهش هزینه‌‌های بهره‌‌برداری می‌‌شود، بلکه شاخص رفاه مشترکین را نیز افزایش می‌‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1200 - ارائه یک مدل بهینه‌سازی چندهدفه مبتنی بر الگوریتم ژنتیک برای مدیریت ولتاژ شبکه‌های توزیع شعاعی مناطق گرمسیری جنوب ایران با تکیه بر خازن‌های ثابت و رگولاتورهای ولتاژ
علی عسکری زاده الهه مشهور محسن صنیعی

در این مقاله یک مدل بهینه‌سازی چندهدفه جهت جایابی بهینه خازن‌های ثابت و رگولاتورهای ولتاژ برای مدیریت ولتاژ شبکه‌‌های توزیع شعاعی ارائه می‌شود که در آن واقعیت‌های شبکه‌ توزیع شهرستان اهواز (به نمایندگی از مناطق گرمسیری جنوب ایران) در نظر گرفته می‌شود. توابع هدف شامل کمی أکثر

در این مقاله یک مدل بهینه‌سازی چندهدفه جهت جایابی بهینه خازن‌های ثابت و رگولاتورهای ولتاژ برای مدیریت ولتاژ شبکه‌‌های توزیع شعاعی ارائه می‌شود که در آن واقعیت‌های شبکه‌ توزیع شهرستان اهواز (به نمایندگی از مناطق گرمسیری جنوب ایران) در نظر گرفته می‌شود. توابع هدف شامل کمینه‌سازی هزینه سرمایه‌گذاری، کمینه‌سازی مجموع قدرمطلق انحراف ولتاژ گره‌ها از یک پریونیت و کمینه‌سازی هزینه‌ تلفات انرژی در افق برنامه‌ریزی است. مدل بهینه‌سازی با در نظر گرفتن دو الگوی باری متفاوت مطابق با الگوهای باری دوره‌های گرم و معتدل سال در شهرستان اهواز فرمول بندی می‌شود، بارهای شبکه به صورت ترکیبی از مؤلفه‌های توان ثابت و امپدانس ثابت مدل می‌شوند و سهم هر مؤلفه در دوره‌های گرم و معتدل سال متناسب با شرایط واقعی شبکه توزیع برق اهواز در نظر گرفته می‌شود. محاسبه‌ هزینه تلفات انرژی و همچنین سود نهایی طرح بر اساس قواعد جاری بازار برای توان‌های اکتیو و راکتیو صورت می‌گیرد. مسأله بهینه‌سازی با استفاده از الگوریتم ژنتیک رتبه‌بندی نامغلوب (NSGA-II) حل می‌شود و به منظور انتخاب بهترین پاسخ، در میان پاسخ‌های نامغلوب پارتو، یک شاخص انتخاب معرفی می‌شود. مدل پیشنهادی در یک سیستم تست 33 شینه و یک فیدر 123 شینه 33 کیلوولت از شرکت توزیع اهواز پیاده‌سازی و نتایج تحلیل می‌شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1201 - شاخص گردشگری TCI و کاربرد آن در گردشگری استان سیستان و بلوچستان
مهدی اسدی مختار کرمی

در جهان امروز گردشگری به یک صنعت پردرآمد به نام صنعت توریسم تبدیل گشته است و در حال حاضر اکثر کشورها درآمد بالای را از آن به دست می‌آورند. لذا با توجه به موقعیت منطقه مورد مطالعه از نظر گردشگری در این پژوهش سعی شده تا با استفاده از شاخص گردشگری TCI ماههای مناسب استان سی أکثر

در جهان امروز گردشگری به یک صنعت پردرآمد به نام صنعت توریسم تبدیل گشته است و در حال حاضر اکثر کشورها درآمد بالای را از آن به دست می‌آورند. لذا با توجه به موقعیت منطقه مورد مطالعه از نظر گردشگری در این پژوهش سعی شده تا با استفاده از شاخص گردشگری TCI ماههای مناسب استان سیستان و بلوچستان برای گردشگری مشخص نماییم. برای این منظور از داده‌های ماهانه ایستگاه‌های هواشناسی استان سیستان و بلوچستان برای یک دوره 20 ساله از سال 1990 تا 2010 استفاده شد و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها شاخص گردشگری TCI مورد استفاده قرار گرفت. نتایج بدست آمده به وضوح نشان دادند که استان مذکور در طول فصول تابستان از نظر شرایط گردشگری در شرایط چندان مناسبی نمی‌باشند اما در فصول سرد سال مانند فصل زمستان و پاییز که شامل ماههای ژانویه، فوریه، مارس، اکتبر، نوامبر و دسامبر می‌باشد از نظر گردشگری به دلایل موقعیت نسبی و ریاضی خاص آن، در شرایط مناسب می‌باشد البته در برخی موارد، برخی از شهرستان‌های استان (چابهار) به دلیل شرایط خاص آن مانند نزدیکی به دریا در فصل تابستان نیز از شرایط مناسب و حتی در مواقعی عالی (نمره TCI بین 70 تا 100) نیز برای گردشگری برخوردار می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1202 - ارزیابی و تحلیل شاخص اقلیم آسایش گردشگری استان آدربایجان شرقی با استفاده از شاخص‌های اقلیم گردشگری و دمای معادل فیزیولوژیک در GIS
سکینه سجودی فیروز آقازاده فهیمه نقی زاده لیلا اخوان

در این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (TCI) و شاخص دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و داده‌های اقلیمی 13 ایستگاه سینوپتیک استان، شرایط آسایش استان در تمام طول سال تبیین گشته است. بدین صورت، ابتدا داده‌های اقلیمی مربوط به ایستگاه‌های مورد مطالعه از سازمان هواشناسی است أکثر

در این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (TCI) و شاخص دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و داده‌های اقلیمی 13 ایستگاه سینوپتیک استان، شرایط آسایش استان در تمام طول سال تبیین گشته است. بدین صورت، ابتدا داده‌های اقلیمی مربوط به ایستگاه‌های مورد مطالعه از سازمان هواشناسی استان دریافت گردید، بعد از تجزیه و تحلیل و پردازش در محیط Excel و تهیه بانک اطلاعاتی برای هر یک از شاخص‌ها به تفکیک ماه‌های سال برای هر یک از ایستگاه‌ها محاسبه شد. سپس برای پیدا کردن شاخص TCI اطلاعات مربوط به این شاخص به نرم افزار TCI Calculator و شاخص PET به نرم افزار RayMan انتقال یافت، پس از آن با استفاده از تکنیک GIS نقشه‌های شاخص‌های مورد مطالعه برای هر یک از ماه‌های سال برای تمامی ایستگاه‌ها تهیه و ترسیم شد. نتایج حاصل از بررسی این شاخص‌ها نشان داد که شرایط آسایش گردشگری تمامی ایستگاه‌های مورد مطالعه در طول سال بر اساس شاخص TCI در ماههای ژانویه، فوریه، آوریل، ژوئیه، اوت، مارس، مه، اکتبر، نوامبر و دسامبر (با سه کلاسه ناچیز حاشیه‌ای، قابل قبول و خوب) بدترین شرایط را از نظر آسایشی به خود اختصاص دادند، بقیه ماه‌ها نیز (با سه کلاسه خیلی خوب، عالی و ایده آل) بهترین شرایط را از نظر آسایشی گردشگری به خود اختصاص دادند. بر اساس شاخص PET نیز ماه‌های ژوئن، ژوئیه، اوت، مه و سپتامبر دارای شرایط آسایش بهتری برای گردشگران انتخاب شدند، بقیه ماه‌های سال دارای بدترین شرایط آسایش برای گردشگران انتخاب شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1203 - ارزیابی اثرات حکمروایی بر توسعه گردشگری روستایی، مطالعه موردی: شهرستان نیر
وکیل حیدری ساربان علی ارشد شراره صائب مینا زیارتی

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اثرات حکمروایی بر توسعه گردشگری روستایی شهرستان نیر انجام شده است. ماهیت این تحقیق کاربردی، روش اجرای آن توصیفی- تحلیلی؛ و نوع آن، پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق را ساکنان روستاهای کورعباسلو و سقزچی (دارای گردشگر) و روستاهای رضاقلی قشلاقی و أکثر

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اثرات حکمروایی بر توسعه گردشگری روستایی شهرستان نیر انجام شده است. ماهیت این تحقیق کاربردی، روش اجرای آن توصیفی- تحلیلی؛ و نوع آن، پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق را ساکنان روستاهای کورعباسلو و سقزچی (دارای گردشگر) و روستاهای رضاقلی قشلاقی و شیرین بلاغ (فاقدگردشگر) تشکیل می دهند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و به تعداد 250 نفر (250 پرسشنامه در روستاهای دارای گردشگر و 250 پرسشنامه در روستاهای فاقدگردشگر) تعیین شده است. روایی صوری پرسش‌نامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسش‌نامه صورت گرفت و با داده‌های کسب شده و استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا در نرم افزار SPSS، کرونباخ برای بخش‌های مختلف پرسش‌نامه 85/0 الی93/0 محاسبه شد. آزمون آماری مورد استفاده آزمون T مستقل می باشد. هم چنین با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ پایایی پرسشنامه 922/0 محاسبه شده است. نتایج تحلیل آزمون T مستقل نشان گر وجود ارتباط بین شاخص های حکمروایی و توسعه گردشگری روستایی با سطح معنی داری 000/0 می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1204 - تحلیل زمانی آسایش زیست اقلیمی تالاب هشیلان بر اساس مدلهای بیوکلیمایی
مهدی مهدی نسب

یکی از راهبردهایی که اخیرآ در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته، توسعه توریسم در نواحی محروم و دارای پتانسیل های لازم برای گسترش گردشگری می باشد. اگر اکوتوریسم و طبیعت گردی به نحوه ی مناسب برنامه ریزی و مدیریت شود، می تواند خالق یا محرک یک فرایند توسعه یافته برای ح أکثر

یکی از راهبردهایی که اخیرآ در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته، توسعه توریسم در نواحی محروم و دارای پتانسیل های لازم برای گسترش گردشگری می باشد. اگر اکوتوریسم و طبیعت گردی به نحوه ی مناسب برنامه ریزی و مدیریت شود، می تواند خالق یا محرک یک فرایند توسعه یافته برای حصول به پایداری توسعه در نواحی کم توسعه یافته شود. تالاب هشیلان به لحاظ برخورداری از تنوع زیست محیطی ، جاذبه های متعدد توریستی ، زیست بوم های جانوری و گیاهی و برخی از جاذبه ها و پدیده های طبیعی از جایگاه مهمی در غرب کشور برخوردار است. شرایط آسایش انسانی، مجموعه شرایطی است که از نظر گرمایی حداقل برای 80 درصد مردم جامعه مناسب باشد، تحت چنین شرایطی است که ارگانسیم انسانی می تواند بیلان حرارتی خود را در بهترین شکل موجود حفظ نماید، بدون اینکه دچار کمبود یا مازاد انرژی شود. در این پژوهش از میان عوامل محیطی تاثیر گذار بر آسایش انسان، از داده های میانگین روزانه پیراسنجه های دمای هوا به سلسیوس، میانگین سرعت باد غالب به متر در ثانیه و رطوبت نسبی به درصد ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه در طی دوره آماری 1395- 1360 استفاده شده است. نتایج ارزیابی آسایش حرارتی در تالاب هشیلان بر اساس مدلهای The psychological pressure Index ،Baker, wind chill index نشان می دهد که در 4 ماه آذر تا فروردین به دلیل سرمای هوا، شرایط عدم آسایش اقلیمی در تالاب هشیلان وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1205 - عوامل موثر بر توسعه گردشگری، کاربردی از تکنیک کارت امتیازی متوازن (مطالعه موردی استان چهارمحال و بختیاری)
محمود بخشی نژاد

فعالیتهای گردشگری به دلیل تأکید بر مشارکت جامعه محلی، توجه به مسائل اجتماعی و فرهنگی و مسائل زیست محیطی، پیوند عمیقی با توسعه پایدار داشته و توسعه منطقه ای از جمله نقش های اثربخش این نوع فعالیت است، در این راستا هدف این پژوهش تبیین عوامل موثر بر توسعه گردشگری با استفاده أکثر

فعالیتهای گردشگری به دلیل تأکید بر مشارکت جامعه محلی، توجه به مسائل اجتماعی و فرهنگی و مسائل زیست محیطی، پیوند عمیقی با توسعه پایدار داشته و توسعه منطقه ای از جمله نقش های اثربخش این نوع فعالیت است، در این راستا هدف این پژوهش تبیین عوامل موثر بر توسعه گردشگری با استفاده از تکنیک کارت امتیازی متوازن است، جامعه آماری این پژوهش اعضاء هیات مدیره، سهامدارن، کارکنان و مشتریان واحدهای گردشگردی در استان چهارمحال و بختیاری شامل واحدهای گردشگری کوهرنگ، بهشت آباد، سرداب رستم آباد، تلفن خانه شهرکرد می باشند و روش نمونه گیری تمام شماری است و داده ها با استفاده از دو پرسشنامه پژوهشگر ساخته در سالجاری جمع آوری شده است، برای تبیین عوامل موثر بر توسعه گردشگری در استان چهارمحال و بختیاری از تکنیک کارت امتیازی متوازن استفاه شده است، این تکنیک از ابزارهای نسبتا جدید است و جایگزین ارزشمندی برای روشهای قبلی در تجزیه و تحلیل گردشگری است و بر اساس چهار مولفه مالی ، مشتریان ، فرآیندهای داخلی، یادگیری و رشد به اندازه گیری عوامل موثر بر گردشگری می پردازد نتایج پژوهش با استفاده از نرم افزار PLS Smart تجزیه و تحلیل شده است و حاکی از وجود رابطه معنادار بین شاخص های مالی، مشتریان، فرآیندهای داخلی، یادگیری و رشد گردشگری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1206 - بررسی ارتباط بین ناکارآمدی ساختار اجتماعی با تخریب بیشتر مولفه‌های کالبدی با رویکرد توسعة پایدار در بافت فرسودة تبریز (مطالعه موردی محلات سیلاب قوشخانه، احمد آباد، ملازینال و خلیل آباد)
فرشته بابااوغلی میرسعید موسوی علیرضا سلطانی

شهر به عنوان محیط زیست ‌بشر در معرض تهدیدهای جدی است و این مسئله به دلیل اهمیت روزافزون مطالعات توسعة پایدار در پایش سیاست های عمومی است. در این مقاله نیز هدف، شناسایی مولفه های کلیدی و تاثیرگذار و سپس ارائه راهبرد در فرایند تدوین الگوی پایدار شهری و توسعة شهری می باشد. أکثر

شهر به عنوان محیط زیست ‌بشر در معرض تهدیدهای جدی است و این مسئله به دلیل اهمیت روزافزون مطالعات توسعة پایدار در پایش سیاست های عمومی است. در این مقاله نیز هدف، شناسایی مولفه های کلیدی و تاثیرگذار و سپس ارائه راهبرد در فرایند تدوین الگوی پایدار شهری و توسعة شهری می باشد. بنابراین در محلات هدف تحلیلی به منظور استخراج شاخص‌های مناسب برای سنجش و ارزیابی پایداری و کیفیت محیط شهری با استفاده از پرسشنامه و بعد برای حجم نمونه نیز از تکنیک کوکران استفاده شده و در نهایت تحلیل آماری توصیفی انجام گرفته و داده های اجتماعی-اقتصادی و کالبدی به وسیله نرم افزار SPSS وتکنیک SWOT مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و در آخر این نتیجه حاصل شد که شاخص‌های کالبدی بیشترین تاثیر فنی را دارند اما شاخص‌های اجتماعی در سطح قابل‌قبول و گاها رضایتمند هستند این موضوع را می‌توان اینگونه بیان کرد که مشکلات کالبدی از جمله فرسوده بودن ابنیه، عدم رعایت ضوابط در ساخت و سازها همگی باعث تاثیر منفی از این شاخص شده و در مقابل وجود روابط خانوادگی بین ساکنان، وجود ریشه های قومی و ارتباطات و خاطرات مربوط به نسل‌های قبلی که در آن محدوده ساکن بوده اند معمولا نوعی حس دلبستگی مکانی ایجاد می کند که مطلوب بودن شاخص‌های اجتماعی را توجیه می‌کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1207 - شناسایی و تحلیل ابعاد و شاخص‌های توسعه پایدار گردشگری شهری (مطالعه موردی: مناطق 1، 3 و 5 شهر اصفهان)
مهشاد گل آمیز لیلا سلطانی

توسعه گردشگری شهری به عنوان یکی از نیروهای توسعه اقتصادی –اجتماعی بسیار مهم به شمار می‌آید که نمی‌توان انکار کرد که یک نیروی فوق العاده برای تغییر است و در بسیاری از کشورها به عنوان یکی از مهم‌ترین راه‌های کسب درآمد فراوان محسوب می‌شود. روش تحقیق حاضر با توجه به ه أکثر

توسعه گردشگری شهری به عنوان یکی از نیروهای توسعه اقتصادی –اجتماعی بسیار مهم به شمار می‌آید که نمی‌توان انکار کرد که یک نیروی فوق العاده برای تغییر است و در بسیاری از کشورها به عنوان یکی از مهم‌ترین راه‌های کسب درآمد فراوان محسوب می‌شود. روش تحقیق حاضر با توجه به هدف کاربردی و با توجه به روش کیفی می باشد. در این پژوهش از روش تحلیل مضمون برای شناخت، تحلیل و گزارش الگوهای موجود استفاده شده است. بر اساس نظر متخصصین در زمینه شناسایی شاخص‌های توسعه پایدار گردشگری شهری در شهر اصفهان، در کل 5 بعد و 112 شاخص شناسایی شد که به ترتیب برای بعد اقتصادی 35 شاخص، برای بعد فرهنگی- اجتماعی 29 شاخص، برای بعد زیست‌محیطی (اکولوژی) 22 شاخص، برای بعد زیرساختی (کالبدی) 16 شاخص و برای بعد مدیریتی (نهادی) 10 شاخص مورد شناسایی و ارزیابی قرار گرفت. به منظور اولویت‌بندی مناطق سه گانه شهر بر اساس ابعاد توسعه پایدار گردشگری شهری، نظر کارشناسان در خصوص اهمیت هر یک از 5 بعد تایید شده در مصاحبه، اخذ شد و بر اساس میانگین این نظرات، مقایسه زوجی بین 5 بعد در نرم‌افزار Expert Choice صورت پذیرفت و وزن هرکدام از معیارها محاسبه شد. سپس با انجام معادلات مربوط به مدل ویکور منطقه 3 شهر اصفهان با وزن یک رتبه اول، منطقه پنج شهر اصفهان با وزن 76/0 رتبه دوم و منطقه یک شهر اصفهان با وزن صفر رتبه سوم را به خوداختصاص داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1208 - بررسی نقش ژئو دایورسیتی در توسعه گردشگری شهرستان فیروزآباد
نجمه شفیعی ابوذر نصیری سمیرا نوروزی مهسا شاه پسندی

تنوع زمین‌شناختی یک ویژگی چشم‌انداز مربوط به ناهمگونی خواص فیزیکی سطح زمین است. همان‌گونه که در میان موجودات زنده (گیاه و جانور) گوناگونی و تنوع (بیودایورسیتی) به چشم می‌خورد، در پدیده‌ها و عوارض زمین‌شناختی نیز گوناگونی و تنوع (ژئودایورسیتی) فراوانی وجود دارد. تنوع زمی أکثر

تنوع زمین‌شناختی یک ویژگی چشم‌انداز مربوط به ناهمگونی خواص فیزیکی سطح زمین است. همان‌گونه که در میان موجودات زنده (گیاه و جانور) گوناگونی و تنوع (بیودایورسیتی) به چشم می‌خورد، در پدیده‌ها و عوارض زمین‌شناختی نیز گوناگونی و تنوع (ژئودایورسیتی) فراوانی وجود دارد. تنوع زمین‌شناختی و لزوم حفاظت و استفاده پایدار، یکی از عوامل مؤثر در توسعه توریسم و گردشگری می‌باشد. با این هدف در این پژوهش به بررسی تحلیل تنوع زمین‌شناختی چهار حوضه در زیر حوضه‌های فیروزآباد، دهرم، مهکویه، میمند پرداخته شد. روش پژوهش مبتنی بر روش‌های تحلیلی و توصیفی می‌باشد و از تهیه لایه‌های لیتولوژی و تی پی‌ای برای محاسبه شاخص پنج گانه ژئودایورسیتی که شامل تراکم ناهمواری هر قطعه، ضریب ناهمواری سیمپسون، ضریب ناهمواری شانون، ضریب دایورسیتی شانون، ضریب دایورسیتی سیمپسون و تراکم ناهمواری‌ها آماده شد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص‌ها نشان داد که بیش‌ترین میزان ضریب ژئودایورسیتی از جمله همواری و تنوع سیمسون و شانون را حوضه فیروزآباد دارد در مقایسه با سایر حوضه‌های شهرستان پتانسیل گردشگری بالایی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1209 - نقش جاذبه های ژئوتوریستی در جذب گردشگر به نواحی روستایی (مطالعه موردی استان گلستان)
هاجر مزیدی محمدباقر مسعودی آسیه پورخدر

روش شناسی پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و از نوع هدف کاربردی است. درگردآوری اطلاعات از روش اسنادی(کتابخانه‌ای) و پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری 400نفر از گردشگرانی هستند که از جاذبه‌های ژئو توریسمی در استان گلستان به ویژه گل فشان‌های نفتلیچه، قارنیاریق تپه، اینچه برون أکثر

روش شناسی پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و از نوع هدف کاربردی است. درگردآوری اطلاعات از روش اسنادی(کتابخانه‌ای) و پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری 400نفر از گردشگرانی هستند که از جاذبه‌های ژئو توریسمی در استان گلستان به ویژه گل فشان‌های نفتلیچه، قارنیاریق تپه، اینچه برون شهرستان گمیشان در استان گلستان در سال 1401 بازدید کرده بودند. حجم نمونه این پژوهش که براساس محاسبه فرمول کوکران 197 نفرمحاسبه شده است. روش نمونه‌گیری در این تحقیق نمونه‌گیری تصادفی از نوع خوشه‌ای بوده است. برای جمع آوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های استنباطی مرتبط با اهداف پژوهش آزمون T دو جمله ای، تحلیل رگرسیونی چند متغیره استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که تأثیر ژئوتوریسم بر شاخص‌های گردشگری پایدار در ابعاد مختلف (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تکنولوژیکی و اکولوژیکی(و همچنین جذب گردشگر در نواحی روستایی دراستان گلستان می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1210 - واکاوی تغییر شاخص قیمت سالانه از منظر فقه امامیه
سید رحمت اله دانش میر کهن

10.30495/jcld.2022.693615

ماده ی 522 قانون آیین دادرسی مدنی، ملاک پرداخت دیون را تغییر شاخص قیمت سالانه می داند که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می کند این ملاک، کلی است و از این رو، افزایش ارزش پول را نیز در بر می گیرد. با توجه به لزوم رعایت حق واقعی هر یک از داین و مدین، این پرسش، پ أکثر

ماده ی 522 قانون آیین دادرسی مدنی، ملاک پرداخت دیون را تغییر شاخص قیمت سالانه می داند که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می کند این ملاک، کلی است و از این رو، افزایش ارزش پول را نیز در بر می گیرد. با توجه به لزوم رعایت حق واقعی هر یک از داین و مدین، این پرسش، پیش روی قرار می گیرد که از منظر فقه امامیه، مدین، در فرض افزایش ارزش پول، به پرداخت چه مبلغی متعهد است؟ نوشتار حاضر، به استناد مبانی و منابع فقه امامیه و بررسی آراء فقهی فقیهان شیعه، بر اثبات این فرضیه، اهتمام دارد که در فرض افزایش ارزش پول، قدرت خرید پول در دین، معیار ادای حق است؛ چه اینکه اگر به هنگام سر رسید تعهد، ارزش پول، افزایش شدید یابد و تغییر شاخص سالانه، برای پرداخت دین، لحاظ گردد، در صورت عدم تمکن، مدین، متحمل ضرر است و در صورت تمکن مالی مدین و استنکاف وی از پرداخت، داین، متحمل ضرر است و هر دو صورت، با پرداخت عادلانه ی مورد نظر فقه، منافات دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1211 - شاخص‌های جهاد‌‌ تبیین با تحلیل سخنرانی های حضرت زینب(سلام الله علیها) درمعرفی قیام عاشورا
حسین برزگر

بهره‌گیری از قیام عاشورا و روشنگری‌های امام سجاد و حضرت زینب، به منظور دستیابی به یک الگوی موثر برای جهاد تبیین در عرصه‌های دینی یکی از دغدغه‌ها و مسائل مهم در جنگ شناختی در مقابل جریان تحریف برای پاسداران سنگر معارف الهی است. نوشتار حاضر، با هدف شناسایی و معرفی شاخص‌ أکثر

بهره‌گیری از قیام عاشورا و روشنگری‌های امام سجاد و حضرت زینب، به منظور دستیابی به یک الگوی موثر برای جهاد تبیین در عرصه‌های دینی یکی از دغدغه‌ها و مسائل مهم در جنگ شناختی در مقابل جریان تحریف برای پاسداران سنگر معارف الهی است. نوشتار حاضر، با هدف شناسایی و معرفی شاخص‌های محوری، نقش و رابطه هریک را در جهاد تبیین حضرت زینب  با شیوه تحلیلی و توصیفی مورد بررسی قرار داده است. به این منظور، در ابتدا معنای جهاد تبین از منابع اسلامی‌ و تعاریف امامین انقلاب مورد بررسی قرارگرفته و سپس به توصیف شاخص‌ها و تحلیل منطقی رابطه هر یک از شاخص‌ها با جهاد‌تبین پرداخته شده ‌است. با بررسی‌ها مشخص می‌شود، حضرت زینب درآگاه‌سازی و تبیین علاوه بر راهبرد معین، دارای شاخص‌های اصیل دینی همچون اعتقادی، اخلاقی و روش شناختی است که تبلور آن در سخنرانی‌های ایشان در قالب، خدامحوری، معادباوری، صبر و ایستادگی، موقعیت‌شناسی، مخاطب‌شناسی، رعایت حدود الهی به ویژه حیا و عفت، جریان سازی و حماسه‌آفرینی نمایان می‌باشد. نتیجه اینکه بی‌گمان بازخوانی این شاخص‌ها و شناخت نقش شاخص‌ها در عرصه جهاد تبیین می‌تواند برای هر قشری از مردان و زنان مومن در هر عصری و در شرایط مختلف الگویی علمی و عملی ارائه نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1212 - بررسی شاخص خسارت در ساختمان‌های بتنی مسلح دارای دیوار برشی با شکل‌پذیری متوسط
مصطفی شکری سامان یغمائی سابق حامد ترابی

چکیده با توجه به لرزه‌خیزی کشور ایران و آسیب‌های وارده بر ساختمان‌های مختلف در زلزله‌های گذشته لزوم توجه به آسیب‌پذیری ساختمان‌ها با توجه به پیشرفت‌های صورت گرفته در مهندسی زلزله امری حیاتی است. نظربه استفاده روز افزون از ساختمان‌های بتن‌آرمه در ایران، در این مقاله سه أکثر

چکیده با توجه به لرزه‌خیزی کشور ایران و آسیب‌های وارده بر ساختمان‌های مختلف در زلزله‌های گذشته لزوم توجه به آسیب‌پذیری ساختمان‌ها با توجه به پیشرفت‌های صورت گرفته در مهندسی زلزله امری حیاتی است. نظربه استفاده روز افزون از ساختمان‌های بتن‌آرمه در ایران، در این مقاله سه قاب 6 و 12 و 18 طبقه با سیستم قاب خمشی بتنی با دیوار برشی انتخاب و پس از طراحی براساس مقررات ملی مبحث نهم واستاندارد 2800 ایران، توسط نرم‌افزار IDARC با قابلیت انجام تحلیل دینامیکی غیر‌خطی مدل‌سازی شده است. سپس با انتخاب شتاب نگاشت‌های سازگار با شرایط تکتونیک ایران سعی شده است تا خسارت‌پذیری این سازه‌ها با انجام تحلیل‌های دینامیکی غیر‌خطی مورد بررسی قرار گیرد. لازم بذکر است در این مقاله شاخص خسارت انگ- پارک بعنوان یک شاخص معتبر در بررسی خسارت‌پذیری سیستم‌های بتن‌آرمه مورد استفاده قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1213 - بررسی نقش دیوار برشی فولادی در امکان رخداد خرابی پیش‌رونده در قاب‌های خمشی فولادی
کوروش مهدی زاده سیده وحیده هاشمی عباسعلی صادقی

خرابی پیش‌رونده پدیده‌ای است که با خرابی موضعی اولیه در اثر بارگذاری غیرعادی یا خطای طراحی و ساخت، آغاز شده و با فروپاشی بخش وسیعی و یا کل سازه پایان می‌پذیرد. البته پدیده‌ی خرابی پیش‌رونده در طول عمر مفید سازه به ندرت اتفاق خواهد افتاد. با این‌حال این مسئله می‌تواند خس أکثر

خرابی پیش‌رونده پدیده‌ای است که با خرابی موضعی اولیه در اثر بارگذاری غیرعادی یا خطای طراحی و ساخت، آغاز شده و با فروپاشی بخش وسیعی و یا کل سازه پایان می‌پذیرد. البته پدیده‌ی خرابی پیش‌رونده در طول عمر مفید سازه به ندرت اتفاق خواهد افتاد. با این‌حال این مسئله می‌تواند خسارات مالی و جانی زیادی به بار آورد، از این‌رو به چالشی مهم در مهندسی سازه تبدیل ‌شده است. در این تحقیق، مدل‌های سازه‌ای با سیستم‌های دیوار برشی فولادی با پیکربندی متفاوت و قاب خمشی با تعداد طبقات 5، 10 و 15 به‌صورت دو بعدی در نرم‌افزار SAP2000 V.19 بر اساس ضوابط آیین‌نامه‌ای طراحی و سپس در نرم‌افزار اجزا محدودی ABAQUS مورد تحلیل دینامیکی غیرخطی قرار گرفتند. در این ارزیابی از روش مسیر باربری جایگزین (AMP)، بر اساس راهنمای UFC4-023-03 که اقتصادی‌ترین و منطقی‌ترین روش است، استفاده‌ شده است. با توجه به مقادیر جابجایی و دوران اعضا در اثر حذف ستون‌ها و شاخص‌های خسارت شکل‌پذیری و گسیختگی قاب‌ها، مهم‌ترین نتایج حاصله حاکی از آن است که احتمال وقوع خرابی پیش‌رونده در اثر حذف ستون گوشه‌ی قاب خمشی 5 طبقه نسبت به سایر قاب‌ها بحرانی‌تر بوده است و همچنین عملکرد مناسب و مشابهی در اثر حذف ستون گوشه در قاب‌هایی با دیوار برشی فولادی با پیکربندی‌های مورد بررسی مشاهده گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1214 - تحلیل عددی اتصالات خمشی فولادی پس‌کشیده همراه بانبشی‌های فوقانی و تحتانی
روح الله احمدی جزنی پیمان شادمان حیدری مهدی امری

به منظور کاهش یا حذف تغییرشکل های باقی مانده ایجاد شده در اعضای اصلی سازه پس از باربرداری زلزله، می توان از سیستم‌های خودمرکز استفاده نمود. یکی از روش های ایجاد خاصیت خودمرکزی در سازه ها، استفاده از اتصالات پس کشیده فولادی می باشد.در این تحقیق با استفاده از تحلیل عددی ب أکثر

به منظور کاهش یا حذف تغییرشکل های باقی مانده ایجاد شده در اعضای اصلی سازه پس از باربرداری زلزله، می توان از سیستم‌های خودمرکز استفاده نمود. یکی از روش های ایجاد خاصیت خودمرکزی در سازه ها، استفاده از اتصالات پس کشیده فولادی می باشد.در این تحقیق با استفاده از تحلیل عددی به روش اجزا محدود، به مطالعه رفتار اتصال پس کشیده فولادی همراه با نبشی‌های فوقانی و تحتانی پیچ شده به بال تیر و بال ستون، تحت بارگذاری چرخه‌ای پرداخته و با استفاده از مقایسه مقادیر شاخص های خسارت گوناگون، نقش عوامل مختلف در عملکرد این اتصال بررسی شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد، با استفاده از روش پس کشیدگی، توان باربری اتصال افزایش قابل توجهی یافته درحالیکه تغییر شکل های باقی مانده در اعضای اصلی اتصال ناچیز می باشد. در یک اتصال پس کشیده ناحیه ماکزیمم تنش ایجاد شده در تیر بر روی بال تیر بوده و استفاده از ورق تقویت با طول بزرگتر سبب کاهش مقادیر تنش های ایجاد شده در تیر و کاهش شاخص های خسارت و درنتیجه کاهش احتمال وقوع گسیختگی ترد در نبشی های کششی اتصال می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1215 - بررسی صفات جوانه‌زنی بذر‌های دو گونه Agropyron desertroum وAgropyron pectiniform با پیش‌تیمار اسید آسکوربیک، تحت تنش خشکی
هادی کرمی قاسمعلی دیانتی تیلکی امید اسماعیا زاده

هدف از پژوهش حاضر بررسی صفات جوانه‌زنی بذرهای گونه Agropyron desertroum وAgropyron pectiniforme با پیش‌تیمار اسید آسکوربیک تحت تنش خشکی در شرایط آزمایشگاهی در ژرمیناتور بود. تنش‌های محیطی به ویژه تنش خشکی از عوامل بازدارنده رشد و نمو گیاهان محسوب می-شوند. کمبود آب در مر أکثر

هدف از پژوهش حاضر بررسی صفات جوانه‌زنی بذرهای گونه Agropyron desertroum وAgropyron pectiniforme با پیش‌تیمار اسید آسکوربیک تحت تنش خشکی در شرایط آزمایشگاهی در ژرمیناتور بود. تنش‌های محیطی به ویژه تنش خشکی از عوامل بازدارنده رشد و نمو گیاهان محسوب می-شوند. کمبود آب در مرحله جوانه‌زنی، بسته به شدت و طول مدت تنش موجب عدم جوانه‌زنی می‌شود. تحقیق حاضر بر روی دو گونه مهم مرتعی A. desertroum وA. pectiniforme که از با ارزش‌ترین گونه‌های علوفه-ای برای بازسازی مراتع هستند انجام شد. تنش خشکی ایجاد شده توسط پلی‌اتیلن‌گلایکول در چهار سطح (صفر، 4-، 8- و 16- بار) و پرایمینگ با اسید آسکوربیک در چهار سطح (صفر، 3/0، 5/0 و 8/0 میلی‌مولار) به مدت 24 ساعت در چهار تکرار و 50 عدد بذر در هر تکرار بود. نتایج نشان داد بیشتر صفات مورد بررسی (درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ساقه‌چه، ریشه‌چه و شاخص بنیه) در هر دو گونه به جز میانگین زمان جوانه‌زنی با افزایش غلظت اسید آسکوربیک و سطح تنش خشکی به طور معنی‌داری کاهش یافتند. این پژوهش نشان داد که آستانه تحمل در گونهA. pectiniforme پرایمینگ صفر میلی‌مولار (شاهد) در تنش خشکی صفر و 4- بار بالاترین میزان درصد جوانه‌زنی، شاخص بنیه و ارزش جوانه‌زنی دارد که تفاوت معنی‌داری بین دو سطح تنش خشکی وجود نداشت که با توجه به این نتایج می‌توان گفت آستانه تحمل به خشکی گونهA. pectiniforme ، 4- بار بود و نسبت به گونه A. desertroum تحمل بیشتری نسبت به تنش خشکی داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1216 - اثر تنش خشکی آخر فصل بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بوته‌های تنش دیده پنج ژنوتیپ گندم دوروم
هادی درزی رامندی خدیجه احمدی محمدحسین فتوکیان

این تحقیق به ‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی آخر فصل بر ویژگی‌های جوانه‌زنی و پارامترهای رشد بذور مادری پنج ژنوتیپ گندم دوروم، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1395 انجام شد. فاکتورهای أکثر

این تحقیق به ‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی آخر فصل بر ویژگی‌های جوانه‌زنی و پارامترهای رشد بذور مادری پنج ژنوتیپ گندم دوروم، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1395 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل رژیم آبیاری در دو سطح بذور تولید شده در شرایط آبیاری مطلوب و اعمال تنش خشکی آخر فصل بر گیاه مادری ژنوتیپ‌های گندم دوروم شامل پنج ژنوتیپ رباط اراک (بومی)، آریا (تجاری)، کرخه (تجاری)، یاواروس (تجاری) و دنا (تجاری) بود. نتایج حاکی از تأثیر معنی‌دار تنش خشکی بر صفات مورد مطالعه‌ بود. درصد جوانه‌زنی بذرهای ژنوتیپ تجاری آریا تولیدشده در شرایط تنش خشکی 100 درصد بود، درحالی که در دیگر ژنوتیپ‌ها این شاخص کاهش یافت. مقایسه میانگین اثر متقابل خشکی و ژنوتیپ بر شاخص طولی و وزنی بنیه گیاهچه نشان داد که بذرهای ژنوتیپ تجاری آریا تولید شده در شرایط آبیاری مطلوب با 83/432 و بذور ژنوتیپ بومی رباط اراک تولید شده در شرایط تنش خشکی با 15/328 بیش‌ترین شاخص طولی بنیه گیاهچه را داشتند. ژنوتیپ‌های بومی رباط اراک با میانگین (23/7) و تجاری آریا با میانگین (33/7) به ترتیب دارای بیش‌ترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه بودند. ژنوتیپ تجاری دنا در هر دو شرایط دارای کم‌ترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه بود. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که اعمال تنش خشکی بر گیاه مادری ژنوتیپ‌های بررسی شده سبب کاهش خصوصیات جوانه‌زنی، رشد گیاهچه و کیفیت بذر حاصل گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1217 - ارزیابی تأثیر تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول 6000 بر شاخص‌های جوانه‌زنی لاین‌های جو (Hordeum vulgare L.)
صفورا علی احمد نفیسه مهدی نژاد براتعلی فاخری هژیر بهشتی زاده

به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول بر شاخص‌های جوانه‌زنی لاین‌های جو، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در آزمایشگاه پژوهش و زیست فناوری (بیوسنتر) دانشگاه زابل انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح ( أکثر

به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول بر شاخص‌های جوانه‌زنی لاین‌های جو، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در آزمایشگاه پژوهش و زیست فناوری (بیوسنتر) دانشگاه زابل انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح (صفر (شاهد)، 25 و 50 درصد) که با استفاده از محلول پلی اتیلن گلایکول (PEG) 6000 اعمال شده بود و 10 لاین هاپلوئید مضاعف جو حاصل از دو واریته Nure وTremois بود. شاخص-های درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، وزن خشک ریشه‌چه و ساقه‌چه، شاخص طولی و شاخص وزنی قدرت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس بیانگر اثر معنی‌دار سطوح تنش خشکی و لاین‌ها و برهم‌کنش آنها بر تمامی مؤلفه‌های جوانه‌زنی (درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، وزن خشک ریشه‌چه و ساقه‌چه و شاخص طولی و وزنی قدرت) بود. نتایج نشان داد درصد و سرعت جوانه‌زنی با افزایش غلظت پلی اتیلن گلایکول به‌طور معنی‌داری کاهش یافت و بیشترین درصد (100 درصد) و سرعت جوانه‌زنی (38/32 جوانه در روز) از لاین شماره 2 و عدم تنش خشکی حاصل گردید. همچنین به منظور گروه‌بندی لاین‌ها براساس شاخص‌های جوانه‌زنی، از تجزیه خوشه‌ای به روش s Ward̕ استفاده گردید که لاین‌ها در 2 گروه مجزا قرار گرفتند. به‌طور کلی لاین شماره 2 با داشتن بالاترین درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی و شاخص طولی قدرت نسبت به سایر لاین‌های مورد بررسی متحمل‌ترین لاین بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1218 - اثر پیش تیمار اسمزی بر شاخصهای جوانه زنی گیاه دارویی انیسون تحت تنش شوری
شهناز فتحی مسعود حسنپور

چکیده مرحله جوانه زنی و استقرار گیاهچه از جمله مراحل حساس رشد گیاهان است که به شدت تحت تاثیر شوری محیط قرار می‌گیرد. پیش تیمار اسمزی به عنوان یک راهکار مناسب در شرایط تنش برای برخی گیاهان معرفی شده است. در این تحقیق اثر پیش تیمار اسمزی بر شاخص‌های جوانه زنی بذر گیاه دار أکثر

چکیده مرحله جوانه زنی و استقرار گیاهچه از جمله مراحل حساس رشد گیاهان است که به شدت تحت تاثیر شوری محیط قرار می‌گیرد. پیش تیمار اسمزی به عنوان یک راهکار مناسب در شرایط تنش برای برخی گیاهان معرفی شده است. در این تحقیق اثر پیش تیمار اسمزی بر شاخص‌های جوانه زنی بذر گیاه دارویی انیسون تحت تنش شوری به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه گیاهان دارویی مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب بررسی شد. فاکتور پیش تیمار شامل سه سطح شاهد، کلرید کلسیم و کلرید پتاسیم با غلظت 5/1 درصد و فاکتور شوری شامل 4سطح از غلظت های 0، 50، 100 و 150 میلی مولار کلرید سدیم بود. تنش شوری باعث کاهش شاخص‌های جوانی زنی و رویش اولیه گیاه و درنتیجه کاهش ارتفاع، وزن تر و خشک گیاهچه گردید. در نمونه های پیش تیمار شده تاثیر منفی تنش شوری به مقدار قابل توجهی کاسته شد. پیش تیمار کلرید کلسیم در تمامی موارد به استثنای شاخص بنیه بذر تاثیر بیشتری نسبت به کلرید پتاسیم در مقابله با پیامد های تنش شوری داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1219 - برهم کنش عصاره جلبک دریایی (Ascophyllum nodosum) و تنش خشکی بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاه گوجه‌فرنگی(Lycopersicon sculentum L.)
راهله احمدپور فرنوش محمدی نظام آرمند

جوانه‌زنی از مهمترین فرآیندهای مهم در زندگی گیاهان است و گزارش های متعددی نشان می دهند که چنانچه مرحله جوانه زنی یک بذر در شرایط تنش با موفقیت همراه باشد، در مراحل بعدی رشد و نمو، گیاهچه هایی با بنیه بهتر و سیستم ریشه ای قوی‌تر تولید خواهند کرد. در این راستا به منظور بر أکثر

جوانه‌زنی از مهمترین فرآیندهای مهم در زندگی گیاهان است و گزارش های متعددی نشان می دهند که چنانچه مرحله جوانه زنی یک بذر در شرایط تنش با موفقیت همراه باشد، در مراحل بعدی رشد و نمو، گیاهچه هایی با بنیه بهتر و سیستم ریشه ای قوی‌تر تولید خواهند کرد. در این راستا به منظور بررسی اثر سطوح مختلف عصاره جلبک دریایی و تنش خشکی بر شاخص-های جوانه‌زنی و رشدی گوجه‌فرنگی (رقم موبیل) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجراء درآمد. عوامل مورد بررسی شامل: عصاره جلبکی در 4 سطح (0، 1، 2 و 3 درصد) و تنش خشکی در چهار سطح (0، 3/0- ، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال) بود. نتایج نشان داد که عصاره جلبک دریایی در تمامی سطوح موجب افزایش معنی‌دار درصد جوانه‌زنی، آندوسپرم مصرفی، طول ریشه‌چه، وزن خشک ریشه‌چه و طول گیاهچه شد. در بررسی اثرات متقابل عصاره و تنش مشاهده شد که تنش خشکی در تمامی سطوح (3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال) موجب کاهش معنی‌دار کلیه صفات مورد بررسی در مقایسه با شرایط بدون تنش شد اما کاربرد عصاره جلبکی به‌ویژه در سطوح 2 و 3 درصد حجمی منجر به افزایش سرعت جوانه‌زنی، قدرت جوانه‌زنی، میانگین مدت زمان جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، طول ساقه‌چه و وزن خشک ساقه‌چه شد. با توجه به نتایج این پژوهش استفاده از عصاره جلبک دریایی آسکوفیلوم نودوسوم در خاک می‌تواند در بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی، خصوصیات رشدی و استقرار مناسب گیاهچه نقش مهمی ایفا کند و باعث افزایش عملکرد این گیاه در شرایط تنش خشکی گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1220 - تأثیر تنش شوری بر ویژگی‌های جوانه زنی و رشد اولیه سه توده طالبی
کریم عرب سلمانی امیرهوشنگ جلالی پیمان جعفری

به‌منظور بررسی ویژگی های جوانه‌زنی و رشد گیاه چه سه توده طالبی (سمسوری ورامین، تیل سبز مشهد و مگسی نیشابور) در سطوح مختلف شوری (3، 5، 7، 9 و 11 دسی زیمنس بر متر) پژوهشی در سال 1391 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ورامین انجام شد. در هر دو مرحله (جوانه‌زنی و رشد گی أکثر

به‌منظور بررسی ویژگی های جوانه‌زنی و رشد گیاه چه سه توده طالبی (سمسوری ورامین، تیل سبز مشهد و مگسی نیشابور) در سطوح مختلف شوری (3، 5، 7، 9 و 11 دسی زیمنس بر متر) پژوهشی در سال 1391 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ورامین انجام شد. در هر دو مرحله (جوانه‌زنی و رشد گیاه چه) از آزمایش فاکتوریل بر اساس طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. سه توده طالبی ازنظر ویژگی‌های جوانه‌زنی (طول ریشه‌چه و ساقه چه، سرعت جوانه‌زنی و وزن‌تر اولیه) و همچنین رشد گیاه چه (ارتفاع گیاه، سطح برگ و وزن‌تر) تفاوت معنی‌داری داشتند. تأثیر تیمارهای شوری بر ویژگی‌های جوانه‌زنی و رشد گیاه چه معنی‌دار بود اما برهمکنش تیمار شوری و توده طالبی بر صفات آزمایشی معنی‌دار نبود. در مرحله جوانه‌زنی، سمسوری ورامین با شاخص تحمل به شوری 86 درصد نسبت به دو توده دیگر برتری معنی‌دار داشت. با افزایش هر واحد شوری از 3 تا 11 دسی زیمنس بر متر وزن‌تر گیاه چه اولیه (در مرحله جوانه‌زنی) 7 درصد کاهش یافت. در هر سه مرحله اندازه‌گیری سطح برگ در مرحله رشد اولیه، با افزایش سطوح شوری سطح برک گیاه چه به‌طور خطی کاهش یافت. با توجه به نتایج افزایش شوری بیش از 3 دسی زیمنس بر متر موجب کاهش سرعت جوانه‌زنی و وزن گیاه چه طالبی شده و بنابراین برای داشتن استقرار اولیه و فاصله زمانی مناسب سبز شدن نبایست شوری‌های آب آبیاری بیش از 3 دسی زیمنس بر متر باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1221 - اثرات پیش تیمار بذر شوید با سالیسیلیک‌اسید در شرایط تنش فلزات سرب و کادمیم
سمیه سلطانزاده حسن ملکی لجایر بهروز اسماعیل پور اسماعیل چمنی موسی ترابی گیگلو یونش پوربیرامی هیر

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر سالیسیلیک‌اسید در رفع تنش فلزات سرب و کادمیم در گیاهچه‌های گیاه شوید بود. دو آزمایش مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. بذور با غلظت‌های صفر، 5/0، 1 و 2 میلی مولار سالیسیلیک‌اسید پیش تیمار شده، سپس در شرایط آلودگی با غلظت‌ه أکثر

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر سالیسیلیک‌اسید در رفع تنش فلزات سرب و کادمیم در گیاهچه‌های گیاه شوید بود. دو آزمایش مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. بذور با غلظت‌های صفر، 5/0، 1 و 2 میلی مولار سالیسیلیک‌اسید پیش تیمار شده، سپس در شرایط آلودگی با غلظت‌های صفر، 2، 4، 6 و 8 میلی‌گرم در لیتر فلز سرب و غلظت‌های صفر، 10، 20، 30 و 40 میلی‌گرم در لیتر فلز کادمیم کشت شدند. نتایج نشان داد بیشترین درصد جوانه‌زنی (5/75 درصد)، بیشترین مقدار سرعت جوانه‌زنی (1/44)، بیشترین وزن خشک گیاه (55 میلی‌گرم)، بیشترین میزان شاخص وزنی (5/3303)، بیشترین میزان پرولین (2/21میکروگرم برگرم وزن تازه) و فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و کاتالاز در نمونه-های پیش‌تیمار شده با بیشترین غلظت سالیسیلیک‌اسید (2 میلی مولار) حاصل شدند. همچنین با افزایش میزان تنش و پیش-تیمار با سالیسیلیک‌اسید، محتوی پرولین و فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و کاتالاز افزایش یافتند. نتایج این پژوهش نشان داد که پیش‌تیمار سالیسیلیک‌اسید ممکن است با بهبود سیستم آنتی‌اکسیدانی در گیاهان تحت تنش فلزات سنگین باعث افزایش تحمل گیاه نسبت به سمیت این فلزات شده است. به نظر می‌رسد پیش تیمار بذور قیل از کشت با موادی مانند سالیسیلیک-اسید می‌تواند در بهبود جوانه‌زنی و رشد اولیه گیاهچه موثر باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1222 - بهبود رفتار جوانه‌زنی و ویژگی‌های گیاهچه دو ژنوتیپ کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) تحت تأثیر اسید سالیسیلیک و تنش شوری
راضیه کرمی فاطمه ابراهیمی حمیدرضا بلوچی محمد جواد بابایی

کینوا گیاهی بسیار ارزشمند با خاصیت دارویی و غذایی بالا است. به منظور بررسی سطوح مختلف شوری و پرایمینگ بذر بر جوانه‌زنی بذور کینوا آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه یاسوج اجرا شد. تیمار‌های آزمایش شامل دو أکثر

کینوا گیاهی بسیار ارزشمند با خاصیت دارویی و غذایی بالا است. به منظور بررسی سطوح مختلف شوری و پرایمینگ بذر بر جوانه‌زنی بذور کینوا آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه یاسوج اجرا شد. تیمار‌های آزمایش شامل دو ژنوتیپ کینوا (Titicaca و Giza 1)، سه غلظت پرایمینگ بذور با اسید سالیسیلیک (صفر، 5/0 و 1 میلی‌مولار) و چهار سطح تنش شوری (صفر، 150، 300 و 450 میلی‌مولار NaCl) بود. صفات مورد ارزیابی در این آزمایش شامل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه‌زنی، یکنواختی جوانه‌زنی، مدت زمان برای 50 درصد جوانه‌زنی، طول گیاهچه، وزن گیاهچه، شاخص بنیه طولی و شاخص بنیه بذری گیاهچه بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش شوری، پرایمینگ اسید سالیسلیک، ژنوتیپ و کلیه اثرات دوگانه و سه‌گاته بین تیمارهای آزمایش روی تمام صفات آزمایش معنی‌داری بود (p <0.01). نتایج نشان داد که تا شوری 150 میلی‌مولار NaCl کاهش معنی‌داری در جوانه‌زنی هر دو ژنویپ کینوا مشاهده نشد، اما برای ژنوتیپ Giza 1 جوانه‌زنی بذور در تمام سطوح پرایمینگ اسید سالیسیلیک در شوری 450 میلی‌مولار NaCl به صفر رسید. پرایمینگ بذور با غلظت 5/0 میلی‌مولار اسید سالیسلیک در شوری 450 میلی‌مولار NaCl باعث 60 درصد جوانه‌زنی در ژنوتیپ Titicaca شد. به طور کلی نتایج نشان داد که پرایمینگ بذور با غلظت 5/0 میلی‌مولار اسید سالیسیلیک، در شوری‌های پایین بهتر از سطوح بالای شوری سرعت و درصد جوانه‌زنی هر دو ژنوتیپ کینوا را بهبود می‌بخشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1223 - تاثیر تسریع کننده‌ها و تنش شوری بر ویژگی‌های جوانه‌زنی چغندرقند (Beta vulgaris L.)
طیبه سنجری مزاج طاهره کریمی جلیله وندی

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمارهای مختلف بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهچه چغندرقند (رقم فرناندو) تحت تنش شوری، پژوهشی در سال 1395 به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد اجرا گردید أکثر

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمارهای مختلف بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهچه چغندرقند (رقم فرناندو) تحت تنش شوری، پژوهشی در سال 1395 به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد اجرا گردید. عوامل آزمایش شامل پیش تیمار سالسلیک اسید (3/0 و 6/0 میلی‌مولار)، هیدروپرایم (24 و 48 ساعت) و تنش شوری (0، 3-، 6- و 9- دسی ‌زیمنس بر متر) بود. نتایج تجزیه واریانس اثر تسریع کننده‌ها بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر چغندرقند نشان داد که اثر تسریع کننده‌ها بر صفات درصد جوانه‌-زنی کل، طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، محتوی رطوبت نسبی، ضریب جوانه‌زنی و شاخص وزنی بنیه بذر در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. هم‌چنین اثر تنش شوری و نیز اثر توام پیش تیمار و تنش شوری بر تمامی صفات مذکور در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیش‌ترین درصد جوانه‌زنی (9/12 درصد) مربوط به پیش تیمار هیدروپرایم 48 ساعت و تنش شوری 3- دسی ‌زیمنس بر متر و کم‌ترین درصد جوانه‌زنی (75/6 درصد) مربوط به پیش تیمار سالسیلیک اسید 3/0 میلی‌مولار و تنش شوری 9- دسی ‌زیمنس بر متر بود. بیش‌ترین و کم-ترین شاخص وزنی بنیه بذر به ترتیب مربوط به تیمار سالسیلیک اسید 6/0 میلی‌مولار و تنش شوری 9- دسی ‌زیمنس بر متر (1/9850) و شاهد و تنش شوری 9- دسی ‌زیمنس بر متر (730) بود. به طور کلی پیش تیمار سالسیلیک اسید 6/0 میلی‌مولار جهت افزایش بنیه بذر گیاه چغندرقند توصیه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1224 - ارزیابی اثر هیدروپرایمینگ و کود آگروتین بر صفات جوانه‌زنی، مورفولوژیکی و عملکرد دانه ارقام گندم
مهرداد کریمی راد افسانه جمشیدزاده

10.30495/jsr.2022.1959336.1233

به‌منظور اثر هیدروپرایمینگ و کود آلی آگروتین بر جوانه‌زنی بذر، شاخص‌های رشد و عملکرد دانه سه رقم گندم دیم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1395-96 در شهرستان دلفان از توابع استان لرستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کو أکثر

به‌منظور اثر هیدروپرایمینگ و کود آلی آگروتین بر جوانه‌زنی بذر، شاخص‌های رشد و عملکرد دانه سه رقم گندم دیم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1395-96 در شهرستان دلفان از توابع استان لرستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود آلی آگروتین در دو سطح (مصرف و عدم مصرف)، هیدرو پرایمینگ بذر در دو سطح (پرایم و عدم پرایم) و ارقام گندم دیم (باران، اوحدی و آذر2) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که صفات میانگین مدت زمان و ضریب سرعت جوانه‌زنی، تعداد پنجه در بوته، سرعت رشد محصول، وزن صد دانه، شاخص سطح برگ، شاخص کلروفیل و عملکرد دانه تحت تأثیر هر سه فاکتور آزمایش (آگروتین، هیدروپرایمینگ و رقم) و صفات درصد جوانه‌زنی و سرعت جوانه‌زنی تنها تحت تأثیر تیمارهای اصلی آگروتین و پرایمینگ قرار گرفتند. اثر متقابل بین کاربرد آگروتین و کاربرد پرایمینگ بر صفات سرعت جوانه‌زنی و تعداد پنجه در بوته معنی‌دار شد، به طوری که مصرف آگروتین موجب افزایش کارایی استفاده از پرایم بذور گندم شد. بیشترین عملکرد دانه با کاربرد آگروتین و پرایمینگ (2504 کیلوگرم در هکتار) و کم‌ترین آن (1755 کیلوگرم در هکتار) در شرایط عدم استفاده از آن‌ها به دست آمد. رقم اوحدی (با عملکرد 1944 کیلوگرم در هکتار) نسبت به دو رقم دیگر عملکرد دانه بیشتری داشت. به‌نظر می‌رسد کاربرد کود آلی آگروتین و هیدروپرایمینگ راهکاری مناسب برای قابلیت دسترسی بیشتر مواد مغذی و در نتیجه روند افزایشی در بهبود رشد گندم باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1225 - تاثیر پیش تیمار اسمزی بذور کرفس بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه تحت تنش شوری
شهناز فتحی اعظم سیدی

10.30495/jsr.2022.1939549.1219

: شوری یکی از اصلی‌ترین تنش‌های غیر‌زیستی است که رشد و تولید گیاهان را از طریق تغییر در تعادل یونی و اسمزی محدود می‌کند. این تحقیق به منظور بررسی تأثیر پیش‌تیمار اسمزی بذور کرفس بر شاخص‌های جوانه‌زنی کرفس تحت تنش شوری به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در أکثر

: شوری یکی از اصلی‌ترین تنش‌های غیر‌زیستی است که رشد و تولید گیاهان را از طریق تغییر در تعادل یونی و اسمزی محدود می‌کند. این تحقیق به منظور بررسی تأثیر پیش‌تیمار اسمزی بذور کرفس بر شاخص‌های جوانه‌زنی کرفس تحت تنش شوری به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور پیش‌تیمار اسمزی شامل، نیترات پتاسیم، کلریدپتاسیم‌، کلرید کلسیم و سولفات کلسیم یک درصد و شاهد (بدون پیش تیمار) و فاکتور شوری در چهار سطح شامل غلظت-های صفر، 50، 100 و 150 میلی‌مولار کلرید سدیم در نظر گرفته شد. در پایان آزمایش، برخی از شاخص‌های جوانه‌زنی مانند: سرعت و درصد جوانه‌زنی بذر، طول ریشه‌چه و ساقه‌‌چه، وزن خشک ریشه و ساقه‌‌چه، ضریب کوتوسکی، شاخص تحمل شوری، ضریب آلومتری و شاخص بنیه بذر اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد در شرایط بدون تنش، پیش تیمار اسمزی تأثیر مثبتی روی صفات درصد و سرعت جوانه زنی نداشت. با افزایش تنش شوری شاخص‌های جوانه‌زنی به طور معنی‌داری کاهش یافت به طوریکه هیچگونه جوانه‌زنی در تیمار 150 میلی‌مولار شوری مشاهده نشد. تاثیر مثبت پیش‌تیمارهای اسمزی روی شاخص‌های جوانه‌زنی بذر کاملا مشهود و معنی‌دار بود. در شرایط بدون تنش تیمار کلرید کلسیم شاخص مهم مقاومت به شوری را صد درصد و در تنش 50 میلی مولار صدو پنجاه درصد افزایش داد ولی در شوری 100 میلی‌مولار نیترات پتاسیم تاثیر بهتری نسبت به سایر تیمارها بر شاخص مقاومت به شوری داشت و آن پنجاه درصد را نسبت به شاهد افزایش داد. در بین تمام شاخص‌های جوانه‌زنی همبستگی معنی داری وجود داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1226 - ارزیابی مهمترین پارامترهای جوانه زنی بذر نخود (رقم آزاد) تحت تاثیر عصاره ورمی کمپوست و تنش خشکی
راهله احمدپور محمد وهاب نژاد

10.30495/jsr.2022.1934527.1215

به منظور ارزیابی برهم‌کنش عصاره ورمی‌کمپوست و تنش خشکی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه نخود، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه صنعتی خاتم‌الانبیاء بهبهان به اجراء درآمد. تیمارهای مطالعه عبارت بود از: عصاره ورمی‌کمپوست با سطوح صفر، 10، أکثر

به منظور ارزیابی برهم‌کنش عصاره ورمی‌کمپوست و تنش خشکی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه نخود، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه صنعتی خاتم‌الانبیاء بهبهان به اجراء درآمد. تیمارهای مطالعه عبارت بود از: عصاره ورمی‌کمپوست با سطوح صفر، 10، 15 و 20 درصد حجمی و تنش خشکی با تیمارهای 0، 3/0- ، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال. در شرایط بدون تنش خشکی و تنش 3/0- مگاپاسکال، کاربرد عصاره ورمی‌کمپوست در سطوح 10 و 15 درصد حجمی موجب افزایش معنی‌دار کلیه شاخص‌های مورد بررسی نظیر درصد، سرعت و قدرت جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، آندوسپرم مصرفی، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه، طول گیاهچه، وزن خشک ساقه‌چه و ریشه‌چه شد. نتایج در شرایط تنش 6/0- مگاپاسکال نشان داد که کاربرد سطوح 10، 15 و 20 درصد حجمی توانست اثر مثبت و معنی‌داری بر درصد، سرعت و قدرت جوانه‌زنی، طول گیاهچه و طول ساقه‌چه در مقایسه با تیمار شاهد داشته باشد. در این شرایط سطوح 10 و 15 درصد حجمی از عصاره موجب بهبود معنی‌دار وزن خشک ریشه‌چه، طول ریشه‌چه و شاخص بنیه بذر نسبت به تیمار شاهد شد. تحت تنش 9/0- مگاپاسکال، استفاده از عصاره ورمی‌کمپوست در تمامی سطوح موجب افزایش معنی‌دار درصد، سرعت و قدرت جوانه‌زنی در مقابیه با شاهد شد. به صورت کلی نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از عصاره ورمی‌کمپوست (به ویژه سطوح 10 و 15 درصد حجمی) توانست در شرایط 3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال، مهمترین شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه نخود در مقایسه با تیمار شاهد (بدون استفاده از عصاره ورمی‌کمپوست) افزایش دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1227 - اثر تنش ماندابی در مرحله گیاهچه‌ای بر صفات ریشه و صفات فیزیولوژیک ارقام گندم
نبی خلیلی اقدم سارا پیر دهقان علی راحمی ابراهیم پورعلمداری حسین صبوری

10.30495/jsr.2022.1941979.1223

اولین اثر منفی تنش غرقاب برای گیاه کمبود اکسیژن در خاک می‌باشد. کاهش اکسیژن قابل دسترس باعث کاهش توسعه ریشه و بخش‌های هوایی گیاه می‌شود. به منظور ارزیابی ارقام گندم استان گلستان تحت شرایط محدودیت اکسیژن آزمایشی درآذرماه سال زراعی 1395 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه گ أکثر

اولین اثر منفی تنش غرقاب برای گیاه کمبود اکسیژن در خاک می‌باشد. کاهش اکسیژن قابل دسترس باعث کاهش توسعه ریشه و بخش‌های هوایی گیاه می‌شود. به منظور ارزیابی ارقام گندم استان گلستان تحت شرایط محدودیت اکسیژن آزمایشی درآذرماه سال زراعی 1395 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس به‌صورت گلدانی و با هدف بررسی اثر مدت‌های غرقابی بر صفات ریشه‌ای و شاخص‌های فیزیولوژیک گیاهچه‌های ارقام گندم به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 سطح غرقاب (صفر، 10 و 20 روز) و 10 رقم گندم (آفتاب، آذر، کریم، کوهدشت، لاین 17، سرداری، قابوس، گنبد مروارید و زاگرس) در 4 تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که اثر طول دوره غرقاب، رقم و اثر متقابل رقم در غرقاب بر تمامی صفات مربوط به ریشه در سطح یک درصد و اثر تنش غرقابی بر کلروفیل a و کلروفیل کل در سطح احتمال پنج درصد و پرولین در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بودند و بر کاروتنوئید معنی‌دار نبود، هم‌چنین اثر رقم تنها بر صفت کلروفیل b در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود و بر باقی صفات اثر معنی‌داری را نشان نداد. برهم‌کنش رقم در غرقاب بر کلروفیل b و کاروتنوئید و پرولین در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بودند. هم‌چنین رقم کریم در صفات حجم ریشه، سطح ریشه و قطر ریشه به نسبت سایر ازقام برتر بود. بهتر است از ارقام آذر و لاین 17 در شرایط غرقابی در مراحل اولیه رشد و هم‌چنین از ارقام آفتاب در تنش ضعیف و زاگرس در تنش شدیدتر استفاده نگردد. ا تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1228 - اثر کاربرد نانو کود پتاسیم روی گیاه مادری بر مولفه‌های جوانه‌زنی بذر و رشد اولیه گیاهچه کینوا (Chenopodium quinoa Willd) تحت تنش آبی
محمد میرطیبی امین بستانی مرجان دیانت امیر ازادی

10.30495/jsr.2022.1942613.1224

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و پیش تیمار با نانو کود پتاسیم بر مولفه‌های جوانه‌زنی بذر کینوا (Chenopodium quinoa Willd) آزمایشی با دو فاکتور تنش خشکی در چهار سطح (شاهد آب مقطر و 3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال) با استفاده از پلی-اتیلن گلایکول و دو نوع بذر حاصل از آزمایش مزرع أکثر

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و پیش تیمار با نانو کود پتاسیم بر مولفه‌های جوانه‌زنی بذر کینوا (Chenopodium quinoa Willd) آزمایشی با دو فاکتور تنش خشکی در چهار سطح (شاهد آب مقطر و 3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال) با استفاده از پلی-اتیلن گلایکول و دو نوع بذر حاصل از آزمایش مزرعه‌ای (پیش تیمار شده) در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در پتری-دیش اجرا گردید. بدین منظور از دو تیمار آزمایش مزرعه‌ای (1- برای بذور کرت مزرعه‌ای نانو کود پتاسیم دریافت کرده و 2- بذور مزرعه‌ای بدون دریافت نانو کود پتاسیم) نمونه‌ای بذر جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش، از درصد جوانه‌زنی بطور معنی‌داری کاسته شد و از 0/91 درصد در تیمار شاهد به 1/77 درصد در شرایط تنش شدید رسید. با افزایش شدت تنش، از ارزش جوانه‌زنی نیز به‌طور معنی‌داری کاسته شد و از 1184در تیمار شاهد به 784 در شرایط تنش شدید رسید. شاخص طولی بنیه گیاهچه نیز از 1411 در تیمار شاهد به 1032 در شرایط تنش شدید رسید. شاخص طولی بنیه گیاهچه در بذر تیمار شده (1204) نسبت به بذر تیمار نشده (1175) برتری معنی‌دار داشت. تفاوت معنی‌داری بین متوسط جوانه‌زنی روزانه بذر تیمار شده (6/11 روز بر بذر) با بذر تیمار نشده (5/10 روز بر بذر) وجود داشت. به این ترتیب پیش تیمار بذر با نانوکود پتاسیم مولفه‌های جوانه‌زنی بذر کینوا و رشد اولیه گیاهچه آن را بهبود بخشید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1229 - اثر پیش تیمار زیستی بر خصوصیات جوانه‌زنی عدس (Lens culinaris Medik) در دماهای مختلف
راهله احمدپور پرتو نصیری سعید رضا حسین زاده نظام آرمند

10.30495/jsr.2022.1945811.1227

در این پژوهش برهم‌کنش عصاره جلبک دریایی آسکوفیوم نودوسوم و تغییرات دمایی بر پارامترهای جوانه‌زنی و رشدی گیاه عدس (رقم گچساران) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه خاتم الانبیاء بهبهان مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای مورد بررسی شامل: عصاره ج أکثر

در این پژوهش برهم‌کنش عصاره جلبک دریایی آسکوفیوم نودوسوم و تغییرات دمایی بر پارامترهای جوانه‌زنی و رشدی گیاه عدس (رقم گچساران) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه خاتم الانبیاء بهبهان مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای مورد بررسی شامل: عصاره جلبک دریایی در سطوح صفر، 5/1، 5/2، 5/3 و 5/4 درصد حجمی و دما در 3 سطح 20، 25 و 30 درجه سانتی‌گراد در نظر گرفته شد. تیمارهای دمایی مشابه با شرایط طبیعی فصل پاییز در استان خوزستان انتخاب شد. نتایج این مطالعه نشان داد که دماهای 20 و 30 درجه سانتی‌گراد در مقایسه با دمای 25 درجه سانتی‌گراد موجب کاهش معنی‌دار تمامی صفات مورد بررسی شد. عصاره جلبک دریایی در تیمار 5/2 درصد حجمی در کلیه تیمارهای دمایی (20، 25 و 30 درجه سانتی‌گراد) در مقایسه با شاهد موجب افزایش معنی‌دار قدرت جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، آندوسپرم مصرفی، طول ساقه‌چه و گیاهچه، وزن خشک ساقه‌چه و ریشه‌چه شد. سطوح بالای عصاره جلبکی (سطح 5/4 درصد حجمی) در مقایسه با سطح شاهد اثرات منفی معنی‌داری بر درصد و سرعت جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، طول گیاهچه، وزن خشک ساقه‌چه، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه داشت. با توجه به کشت پاییزه عدس و نوسانات دمایی در این فصل (محدوده دمایی 20 تا 30 درجه سانتی‌گراد) کاربرد عصاره جلبک دریایی آسکوفیلوم نودوسوم به عنوان یک کود زیستی قابل دسترس و ارزان قیمت جهت بهبود پارامترهای جوانه‌زنی و رشدی بذر عدس و نیز استقرار مناسب گیاهچه در محدوده دمایی فوق توصیه می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1230 - تأثیر عصاره سان همپ (Cortalaria juncea) فرموله شده با نانوذره کیتوزان بر جوانه زنی برخی از علف های هرز
فاطمه احمدنیا علی عبادی مسعود هاشمی اکبر قویدل محمدتقی آل ابراهیم

10.30495/jsr.2023.1988281.1257

سان‌همپ (Crotalaria juncea) یک گیاه پوششی دگرآسیب مورد استفاده به منظور کنترل فیزیکی علف‌های‌هرز است. به منظور بررسی تأثیر عصاره فرموله شده سان‌همپ با نانوذره کیتوزان بر جوانه‌زنی برخی از علف‌های‌هرز، آزمایشی در سال 1400 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق ارد أکثر

سان‌همپ (Crotalaria juncea) یک گیاه پوششی دگرآسیب مورد استفاده به منظور کنترل فیزیکی علف‌های‌هرز است. به منظور بررسی تأثیر عصاره فرموله شده سان‌همپ با نانوذره کیتوزان بر جوانه‌زنی برخی از علف‌های‌هرز، آزمایشی در سال 1400 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل گونه علف‌های‌هرز خردل وحشی (Sinapis arvensis L.) و تاج خروس (Amaranthus retroflexus) و غلظت‌های صفر (آب مقطر)، 150 و 200 گرم در لیتر بود. نتایج نشان داد که عصاره سان‌همپ فرموله شده با نانوذره کیتوزان درصد جوانه‌زنی و مؤلفه‌های وابسته به آن را در بذر علف‌های‌هرز تحت تأثیر قرار داد. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش غلظت (به‌ترتیب غلظت‌های 150 و 200 گرم در لیتر) درصد جوانه‌زنی بذرهای خردل وحشی (به‌ترتیب 20 و 44 درصد) و تاج خروس (به-ترتیب 6 و 12 درصد) در مقایسه با غلظت صفر کاهش یافت. نتایج نشان داد که جوانه‌زنی بذر خردل وحشی در مقایسه با بذر تاج خروس بیشتر تحت تأثیر قرار گرفت. تجزیه و تحلیل پیرسون تأثیر منفی و معنی‌دار جوانه‌زنی بر زمان تا 25، 50 و 75 درصد، میانگین زمان جوانه‌زنی و شاخص جوانه‌زنی را نشان داد. همچنین تأثیر مثبت و معنی‌دار جوانه‌زنی بر ضریب سرعت جوانه‌زنی بذر، حداکثر مقدار جوانه‌زنی و ارزش جوانه‌زنی را نشان داد. نتایج بر تأثیر عصاره سان‌همپ فرموله شده با کیتوزان در غلظت 200 گرم در لیتر بر کاهش جوانه‌زنی و مؤلفه‌های وابسته به آن را در بذر خردل وحشی تأیید نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1231 - اثر جیبرلیک اسید بر روند تغییرات مصرف مواد ذخیره‌ای و جوانه‌زنی بذر تریتیکاله تحت تنش شوری
ابوالفضل رشیدی رضا آباد سمانه مهرآفرید خداداد شعبانی امید انصاری

10.30495/jsr.2023.1991722.1261

استفاده از تیمارهای مختلف بذری امروزه به‌عنوان یکی از عوامل افزایش جوانه‌زنی و استقرار گیاهچه و بوته تحت شرایط نامساعد محیطی به‌خصوص شوری معرفی شده است. ازاینرو، در این پژوهش تاثیر پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید بر جوانه‌زنی و مصرف مواد ذخیره‌ای بذر تریتیکاله در شرایط تنش أکثر

استفاده از تیمارهای مختلف بذری امروزه به‌عنوان یکی از عوامل افزایش جوانه‌زنی و استقرار گیاهچه و بوته تحت شرایط نامساعد محیطی به‌خصوص شوری معرفی شده است. ازاینرو، در این پژوهش تاثیر پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید بر جوانه‌زنی و مصرف مواد ذخیره‌ای بذر تریتیکاله در شرایط تنش شوری بررسی شد. تیمارهای آزمایشی در این پژوهش 5 سطح تنش شوری (صفر، 40، 80، 120 و 160 میلی‌مولار) و 4 سطح پرایمینگ بذر (جیبرلیک اسید صفر، 25 و 50 پی‌پی‌ام و بذر شاهد بدون پرایم) با 3 تکرار بودند. نتایج نشان داد که بیشترین درصد جوانه‌زنی با میانگین 33/95 درصد، شاخص جوانه‌زنی با میانگین 65/41 بذر در روز، طول گیاهچه با میانگین 27/19 سانتی‌متر و درصد گیاهچه طبیعی با میانگین 33/95 درصد به‌ترتیب مربوط به تیمارهای پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید 50 پی‌پی‌ام بود. همچنین، بیشترین بنیه بذر با میانگین 73/1836 مربوط به تیمار پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید 50 پی‌پی‌ام بود. در تمام سطوح شوری اعمال شده بالاترین وزن مواد مصرف شده بذر از پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید 50 پی‌پی‌ام به‌دست آمد. بیشترین بازده استفاده از مواد ذخیره‌ای بذر از بذر‌های شاهد در پتانسیل 160 میلی‌مولار و بیشترین وزن خشک گیاهچه و درصد کاهش مواد ذخیره‌ای بذر در شرایط بدون تنش از پرایمینگ بذر با جیبرلیک اسید 25 و 50 پی‌پی‌ام به‌دست آمد. به‌طور کلی پرایمینگ بذر سبب بهبود مولفه‌های جوانه‌زنی تریتیکاله در شرایط تنش شوری می‌شود و تحمل گیاه به شوری را در مقابل تنش شوری در مرحله جوانه‌زنی افزایش می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1232 - ارزیابی شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه Drimia maritima L. تحت تنش شوری و دما
فاطمه برنا مختار حیدری

10.30495/jsr.2022.1962102.1236

جوانه زنی بذر یک مرحله مهم در سیکل زندگی گیاهان عالی است. جوانه زنی بذر تحت تاثیر تنش های محیطی مختلف مانند شوری، درجه حرارت بالا و خشکی قرار می گیرد. استفاده از بذر یکی از روش های تکثیر گیاه دارویی عنصل (Drimia maritima) است که در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. در أکثر

جوانه زنی بذر یک مرحله مهم در سیکل زندگی گیاهان عالی است. جوانه زنی بذر تحت تاثیر تنش های محیطی مختلف مانند شوری، درجه حرارت بالا و خشکی قرار می گیرد. استفاده از بذر یکی از روش های تکثیر گیاه دارویی عنصل (Drimia maritima) است که در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. در مورد اثر تنش های محیطی بر جوانه زنی بذر این گیاه اطلاعاتی وجود ندارد. در این پژوهش اثر تیمارهای دمایی(15، 20 و 25 درجه سلیسیوس) و سطوح مختلف شوری (0، 50، 100، 150، 200 و 250 میلی مولار) بر شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه های عنصل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تیمارهای دمایی و شوری اثر معنی داری بر شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه دارد. در هر سه درجه حرارت 15، 20 و 25 درجه سلسیوس، شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه تحت تاثیر تنش شوری کاهش یافت و در تیمارهای 200 و 250 میلی مولار کلرید سدیم کمترین جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه حاصل شد. در هرسه درجه حرارت، تنش شوری بر شاخص های رشد گیاهچه مانند طول بخش های مختلف گیاهچه و وزن تر و خشک گیاهچه و هم چنین قدرت رشد گیاهچه عنصل اثر بازدارنده داشت. نتایج آزمایش حاضر نشان داد گیاه عنصل در مرحله جوانه زنی حساس به شوری است و دمای 20 درجه سلیسیوس دمای مناسب برای جوانه زنی بذر عنصل می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1233 - ارزیابی اثرات پیش‌تیمارهای حشره کش در دماهای مختلف بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه بذرهای کرک‌دار و بدون کرک دو رقم پنبه در شرایط آزمایشگاه
احمد هراتی محمد رضا رمضانی مقدم صادق باغبان خلیل آباد مجید طاهریان

10.30495/jsr.2022.1967760.1238

به منظور ارزیابی اثرات پیش‌تیمارهای حشره کش در دماهای مختلف بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه بذرهای دو رقم پنبه در شرایط آزمایشگاه، آزمایش فاکتوریل در پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر موسسه جهاد دانشگاهی کاشمر در سال 98-1399 انجام شد. عام أکثر

به منظور ارزیابی اثرات پیش‌تیمارهای حشره کش در دماهای مختلف بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه بذرهای دو رقم پنبه در شرایط آزمایشگاه، آزمایش فاکتوریل در پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر موسسه جهاد دانشگاهی کاشمر در سال 98-1399 انجام شد. عامل اول شامل دو نوع بذر (کرک‌دار (شاهد) و بذر بدون کرک) و عامل دوم نوع رقم (رقم ورامین و خورشید)، عامل سوم دما در چهار سطح (18، 20، 22 و 24) و عامل چهارم اعمال حشره کش در سه سطح (شاهد، گائوچو و کروز) بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد بیش‌ترین طول گیاهچه (74/16سانتی‌متر) مربوط به تیمار رقم بدون کرک ورامین توام با گائوچو است. هم‌چنین کم‌ترین این صفت (44/12سانتی‌متر) مربوط به رقم بدون کرک خورشید بدون کاربرد حشره کش بود. هم‌چنین بیش‌ترین درصد جوانه‌زنی (81/95 درصد) مربوط به تیمار بدون کرک رقم خورشید و کاربرد گائوچو بود. هم‌چنین کم‌ترین این صفت (3/83 گرم) مربوط به رقم کرک‌دار خورشید و عدم مصرف حشره کش بود. به طور کلی برای تولید بذوری با درصد جوانه‌زنی بالا بذور بدون کرک رقم خورشید و مصرف گائوچو و برای شاخص طولی بنیه بالاتر بذر دلنیته شده رقم ورامین با مصرف گائوچو توصیه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1234 - بررسی رشد گیاهچه و شاخص های جوانه زنی ژنوتیپ های کینوا Chenopodium quinoa Willd)
نسیم امرایی حشمت امیدی

10.30495/jsr.2022.1967836.1239

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر کینوا Chenopodium quinoa Willd)) بر رشد گیاهچه و ویژگی‌های جوانه‌زنی دو ژنوتیپ‌ کینوا Giza1) و Titicaca) بر مقاومت بر شوری، این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه أکثر

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر کینوا Chenopodium quinoa Willd)) بر رشد گیاهچه و ویژگی‌های جوانه‌زنی دو ژنوتیپ‌ کینوا Giza1) و Titicaca) بر مقاومت بر شوری، این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1398 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل عامل اول ((شاهد (عدم پرایمینگ)، هیدروپرایمینگ، نیترات پتاسیم (02/0 درصد)، اسید سالیسیلیک (6/0 میلیمولار)، کلرید کلسیم (20 و 40 میلیمولار ) و عامل دوم شامل دو ژنوتیپ کینوا (Titicaca و Giza 1) بود. بهترین سطح پرایمینگ برای کلرید کلسیم 40 میلیمولار در هر دو ژنوتیپ مورد بررسی بود؛ نتایج نشان داد که اثر پرایمینگ بر درصد جوانهزنی در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. هم‌چنین اثر پرایمینگ، ژنوتیپ و بر هم‌کنش این دو بر صفات درصد گیاهچه نرمال، طول گیاهچه، ضریب آلومتریک و شاخص طولی بنیه بذر در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. بیش‌ترین درصد جوانهزنی در پیش‌ تیمار کلرید کلسیم 20 میلی‌مولار (100 درصد) و 4۰ میلی‌مولار (100 درصد) در هر دو ژنوتیپ Titicaca و Giza 1 بدست آمد. افزایش تنش شوری سبب افزایش صفات مذکور شد که میتواند دلیلی بر مقاومت گیاه کینوا نسبت به شوری باشد. به طور کلی کلرید کلسیم 40 میلیمولار جهت حصول بیش‌ترین درصد جوانهزنی در هر دو ژنوتیپ Titicaca و Giza 1 کینوا توصیه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1235 - ارزیابی اثر فلزات سنگین بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر گیاه کتان (Linum usitatissimum)
فرشته آزادبخت عبدالمجید سهیل‌نژاد زهرا مرادیان خدیجه احمدی رحیم بازمکانی طاهره کریمی سمیرا علیپور

به‌منظور بررسی تأثیر فلزات نیکل و سرب بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه کتان، آزمایشی به صورت طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل مصرف فلزات سنگین سرب ( شاهد، 250، 500 و 750 میکرومولار) و ف أکثر

به‌منظور بررسی تأثیر فلزات نیکل و سرب بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه کتان، آزمایشی به صورت طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل مصرف فلزات سنگین سرب ( شاهد، 250، 500 و 750 میکرومولار) و فلز نیکل (200، 400 و 600 میکرومولار) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر فلزات سنگین بر صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، ساقه چه و گیاهچه، وزن تر و خشک گیاهچه، شاخص طولی بنیه گیاهچه و محتوای نسبی آب در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. نتایج نشان داد که بیش ترین درصد جوانه زنی (66/98 درصد) و سرعت جوانه زنی (86/11 یک/ روز) در تیمار شاهد بدست آمد. هم چنین مصرف سرب شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه کتان را نسبت به شاهد کاهش داد. اما سرب دارای اثر بازدارندگی کم تری بر شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه کتان نسبت به همه غلظت های نیکل داشت. با افزایش غلظت فلز نیکل اثر کاهنده آن افزایش یافت به‌طوری‌که کم ترین شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه کتان در غلظت 600 میکرومولار فلز نیکل مشاهده شد. به طور کلی نتایج نشان داد که فلزات نیکل و سرب منجر به کاهش جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه کتان شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1236 - ارزیابی تحمل به تنش آبی ارقام و لاین‌های سورگوم بر اساس شاخص های جوانه‌زنی
افشین زمانی یحیی امام احسان شاکری

تنش آبی یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد اختلال در مراحل رشدی گیاه به‌ویژه مرحله جوانه‌زنی است. به منظور ارزیابی اثر تنش آبی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهچه سورگوم، آزمایشی در سال 1394 در آزمایشگاه غلات دانشکده‌ کشاورزی دانشگاه شیراز، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی أکثر

تنش آبی یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد اختلال در مراحل رشدی گیاه به‌ویژه مرحله جوانه‌زنی است. به منظور ارزیابی اثر تنش آبی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهچه سورگوم، آزمایشی در سال 1394 در آزمایشگاه غلات دانشکده‌ کشاورزی دانشگاه شیراز، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح تنش آبی (0، 08/1- بار و 32/4- بار) و 43 رقم و لاین سورگوم بودند. نتایج نشان داد اثر رقم، تنش آبی و اثر متقابل دو عامل بر کلیه شاخص‌های مورد بررسی معنی‌دار بود. همچنین نتایج بیانگر تنوع گسترده‌ ارقام و لاین‌ها از نظر بنیه بذر بود. ارزیابی تحمل به تنش نشان داد شاخص STIدارای همبستگی مثبت و معنی‌داری با شاخص بنیه بذر در شرایط عدم تنش و تنش شدید بود. بر اساس تجزیه به مؤلفه‌های اصلی سورگوم شیرین، قلمی هرات، اسپیدفید مغان، اسپیدفید و پگاه و لاین شماره 19 (KDFGS19) به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل شناخته شدند. از ویژگی‌های این ژنوتیپ‌ها داشتن بنیه برتر بود.به‌نظر می‌رسد روش تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و کاربرد شاخص‌های تحمل نیز بتواند در شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل در مرحله جوانه‌زنی مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1237 - اثر تسریع کننده‌ها بر خصوصیات جوانه‌زنی بذر سرخارگل تحت تنش شوری
آرزو پراور حشمت امیدی نسرین سادات عیسی نژاد

شوری یکی از اصلی ترین تنش های محیطی است که جوانه زنی و استقرار گیاهچه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این پژوهش به‌منظور تعیین اثر پیش تیمار با تسریع کنند ها بر بهبود جوانه زنی بذرهای سرخارگل در شرایط تنش شوری به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگا أکثر

شوری یکی از اصلی ترین تنش های محیطی است که جوانه زنی و استقرار گیاهچه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این پژوهش به‌منظور تعیین اثر پیش تیمار با تسریع کنند ها بر بهبود جوانه زنی بذرهای سرخارگل در شرایط تنش شوری به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد انجام شد. پیش تیمار بذر با جیبرلیک اسید 500 قسمت در میلیون به‌مدت 48 ساعت، نیترات پتاسیم 2/0 درصد به‌مدت 72 ساعت و پیش‌تیمار آبی به‌مدت 24 ساعت بر جوانه زنی و مصرف مواد ذخیره ای بذر سرخارگل در شرایط تنش شوری انجام شد. چهار سطح تنش شوری صفر، 3، 6 و 9 دسی‌زیمنس بر متر اعمال شد. اثر متقابل پیش تیمار و تنش شوری بر درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و شاخص بنیه بذر معنی دار بود. میزان شاخص جوانه زنی با افزایش تنش شوری کاهش یافت به‌طوری که در نه دسی زیمنس بر متر به صفر رسید. اما با پیش تیمار جیبرلیک اسید 500 قسمت در میلیون تحت شرایط تنش شوری سه دسی زیمنس بر متر همراه با افزایش جذب آب در گیاه از اثرات منفی تنش شوری کاسته، در نتیجه موجب بهبود درصد جوانه زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، و وزن خشک ریشه و ساقه و شاخص بنیه بذر میگردد به طور کلی اعمال پیش تیمار نیترات پتاسیم و جیبرلیک اسید جهت حصول بالاترین ویژگی های جوانه زنی و حداکثر عملکرد ماده خشک در شرایط شوری بذر سرخارگل توصیه می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1238 - ارزیابی اثر سطوح مختلف پرایمینگ بر خصوصیات جوانه‌زنی، بنیه بذر و برخی صفات فیزیولوژی گیاه دارویی شنبلیله تحت تنش شوری
زینب ولیپور دهنو مجید امینی دهقی خدیجه احمدی

به‌منظور بررسی پیش تیمار بر ویژگی های جوانه زنی، رشد و فیزیولوژیکی توده اصفهانی شنبلیله تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شام أکثر

به‌منظور بررسی پیش تیمار بر ویژگی های جوانه زنی، رشد و فیزیولوژیکی توده اصفهانی شنبلیله تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح پرایمینگ (شاهد (آب مقطر)، هیدروپرایمینگ آب مقطر به مدت 24 ساعت، هیدروپرایمینگ آب مقطر به مدت 48 ساعت، نیترات پتاسیم 3% و سالیسیلیک اسید 5%) و تنش شوری در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 میلی مولار) بود. نتایج تجزیه واریانس حاکی از تأثیر معنی‌دار ترکیب تیماری پرایمینگ و تنش شوری بر صفات جوانه زنی، شاخص های رشد، رنگیزه های فتوسنتزی و محتوای پرولین بود. نتایج مقایسه میانگین اثر برهمکنش نشان داد که درصد جوانه زنی در سطوح هیدروپرایمینگ با تنش 150 میلی مولار 100 درصد بود. با توجه به نتایج مقایسه میانگین هیدروپرایمینگ 24 ساعت در صفاتی مانند سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه، بنیه طولی گیاهچه، محتوای رنگیزه های فتوسنتزی و محتوای کارتنوئید نسبت به سطوح دیگر پرایمینگ دارای برتری نسبی بود. به نظر می رسد گیاه شنبلیله گیاهی مقاوم به تنش می باشد و کاربرد هیدروپرایمینگ نسبت به سطوح دیگر اثر بهبود بخشی بر صفات مورد بررسی داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1239 - تغییرات فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت، غلظت مالون‌دی‌آلدئید و شاخص‌های جوانه‌زنی سه هیبرید ذرت در برابر تنش شوری
مریم گودرزیان الهه قاسمی سیروس منصوری فر محسن سعیدی

شوری یکی از مهمترین تنش‌های محیطی در کشاورزی سراسر جهان است که رشد و متابولیسم گیاه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این آزمایش به‌منظور بررسی اثرات پتانسیل‌های اسمزی مختلف (صفر، 40، 80 و 120 میلی‌مولار NaCl) بر جوانه‌زنی، فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانت، غلظت مالون‌دی‌آلدئید و أکثر

شوری یکی از مهمترین تنش‌های محیطی در کشاورزی سراسر جهان است که رشد و متابولیسم گیاه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این آزمایش به‌منظور بررسی اثرات پتانسیل‌های اسمزی مختلف (صفر، 40، 80 و 120 میلی‌مولار NaCl) بر جوانه‌زنی، فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانت، غلظت مالون‌دی‌آلدئید و رشد گیاهچه سه هیبرید ذرت (704SC، 647SC و 260SC) انجام گردید. هدف از اجرای آزمایش مقایسه شاخص‌های جوانه‌زنی هیبریدهای ذرت در سطوح متفاوت تنش‌ شوری بود. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً&zwj; تصادفی و با چهار تکرار در محیط ژرمیناتور (1 25 درجه سانتی‌گراد) اجرا شد. تجزیه واریانش نشان داد که اثر سطوح پتانسیل اسمزی بر شاخص جوانه ‌زنی، درصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانت جنین و غلظت مالون‌دی‌آلدئید معنی‌دار بود. با کاهش پتانسیل اسمزی رشد اولیه گیاهچه و سرعت جوانه‌زنی کاهش یافت، البته تنش شوری درصد جوانه‌زنی را بیشتر از مولفه‌های دیگر کاهش داد. بین هیبریدهای 647SC و260SC از نظر نحوه‌ پاسخ‌دهی در برابر سطوح مختلف تنش شوری اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1240 - تأثیر پرایمینگ نیترات پتاسیم بر ویژگی‌های جوانه‌زنی گل سازویی (Scrophularia striata) تحت تنش شوری
حسین شریفی مقدم خدیجه احمدی

به منظور بررسی تأثیر تنش شوری و نیترات پتاسیم بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه گیاه دارویی گل سازویی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار در شهرستان دره شهر در سال 1394 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل نیترات پتاسیم در سه سطح (0، 3 و 5 درص أکثر

به منظور بررسی تأثیر تنش شوری و نیترات پتاسیم بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه گیاه دارویی گل سازویی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار در شهرستان دره شهر در سال 1394 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل نیترات پتاسیم در سه سطح (0، 3 و 5 درصد) و تنش شوری با غلظت های کلرید سدیم در چهار سطح (0 (آب مقطر)، 5/2، 5 و 5/7 دسی زیمنس بر متر) بود. با توجه به نتایج تجزیه واریانس، ترکیب تیماری نیترات پتاسیم و تنش شوری تأثیر معنی داری بر صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه گیاهچه نشان داد. همچنین نتایج مقایسه میانگین اثر برهمکنش پرایمینگ و تنش شوری نشان داد که بیش ترین درصد و سرعت جوانه زنی بذر گیاه در عدم تنش شوری و کاربرد نیترات پتاسیم سه درصد به ترتیب با میانگین های (33/73 درصد) و (44/6 بذر در روز) بدست آمد. کاربرد نیترات پتاسیم سه درصد نیز باعث افزایش شاخص بنیه گیاهچه شد، به طوری که در عدم تنش با میانگین 93/97 دارای بیش ترین میزان شاخص طولی بنیه گیاهچه را داشت. افزون بر این بیش ترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه نیز در عدم تنش با کاربرد نیترات پتاسیم سه درصد مشاهده شد. در کل می توان چنین استنباط کرد که کاربرد سطوح نیترات پتاسیم باعث بهبود صفات جوانه زنی و پارامترهای رشد گیاه گل سازویی در شرایط تنش شوری شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1241 - تاثیر کاربرد بنتونیت بر خصوصیات جوانه‌زنی بذور کاهو تحت شرایط تنش خشکی ناشی از پلی‌اتیلن گلایکول
اکرم ولی‌زاده قلعه‌بیگ سیدحسین نعمتی علی تهرانی‌فر حجت امامی

به‌منظور بررسی تأثیر خشکی و بنتونیت بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر کاهو آزمایش فاکتوریل بر پایه‌ی طرح کاملا تصادفی، با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 5 سطح خشکی حاصل از پلی اتیلن گلایکول (صفر، 5/0-، 1-، 5- و 10- بار) به عنوان فاکتور اول و 4 سط أکثر

به‌منظور بررسی تأثیر خشکی و بنتونیت بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر کاهو آزمایش فاکتوریل بر پایه‌ی طرح کاملا تصادفی، با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 5 سطح خشکی حاصل از پلی اتیلن گلایکول (صفر، 5/0-، 1-، 5- و 10- بار) به عنوان فاکتور اول و 4 سطح بنتونیت (صفر، 50، 100 و 150 میلی‌مولار) به‌عنوان فاکتور دوم انتخاب شدند. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی کلیه شاخص‌های جوانه‌زنی شامل درصد و سرعت جوانه‌زنی، شاخص جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، وزن تر و خشک گیاهچه، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه و انرژی جوانه‌زنی کاهش و میانگین زمان جوانه‌زنی افزایش یافت. درصد و سرعت جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، وزن تر و خشک گیاهچه، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه در سطح 100 میلی‌مولار بنتونیت دارای بیشترین مقدار بودند. بیشترین و کمترین میانگین زمان جوانه‌زنی به ترتیب در خشکی 10- ، بنتونیت صفر (45/4 روز) و خشکی صفر، بنتونیت 100 میلی‌مولار (32/1 روز) مشاهده شد. بیشترین طول ساقه‌چه و ریشه‌چه به ترتیب (20/62 و 85/66 میلی‌متر) در خشکی صفر و بنتونیت 100 میلی‌مولار به دست آمد. وزن تر گیاهچه از تیمار خشکی صفر و بنتونیت 100 میلی‌مولار به خشکی 10- بار و بنتونیت صفر کاهش 26/85 درصدی را نشان داد. در غلظت 150 میلی‌مولار بنتونیت، بین بنتونیت و بذر در جذب آّب رقابت ایجاد شده که بنتونیت بر بذر غلبه کرده و نتوانسته در بهبود صفات موثر باشد. براساس نتایج به‌دست آمده، غلظت 100 میلی‌مولار بنتونیت جهت بهبود جوانه‌زنی بذور کاهو پیشنهاد می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1242 - اثر شوری بر خصوصیات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه گیاهان دارویی هوفاریقون و قدومه شیرازی
شیوا اکبری شهرام رضوان‌بیدختی

به‌منظور بررسی خصوصیات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه دو گیاه دارویی قدومه و هوفاریقون تحت تنش شوری، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با فاکتور شوری (کلرید سدیم) در 6 سطح (0، 2، 4، 6، 8 و 10 دسی‌زیمنس بر متر) و چهار تکرار، در آزمایشگاه علوم زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان أکثر

به‌منظور بررسی خصوصیات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه دو گیاه دارویی قدومه و هوفاریقون تحت تنش شوری، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با فاکتور شوری (کلرید سدیم) در 6 سطح (0، 2، 4، 6، 8 و 10 دسی‌زیمنس بر متر) و چهار تکرار، در آزمایشگاه علوم زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان در سال 1391 انجام گرفت. تنش شوری اثر معنی‌داری بر کلیه صفات مورد مطالعه داشت. در هر دو گیاه، تحت تأثیر تنش شوری، درصد و سرعت جوانه‌زنی، وزن تر و خشک ریشه‌چه و ساقه‌چه، نسبت وزن خشک ریشه‌چه به ساقه‌چه، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، بنیه بذر، شاخص تحمل به شوری به‌طور معنی‌داری کاهش و میانگین زمان جوانه‌زنی افزایش یافت. اکثر پارامترهای اندازه‌گیری شده، در هوفاریقون در سطوح پایین‌تر شوری، بهطور معنی‌داری دچار کاهش شدند. اما در قدومه، برخی از صفات مانند طول ساقه‌چه و وزن تر و خشک ریشه‌چه و وزن تر و خشک ساقه‌چه در سطوح اولیه شوری تفاوت معنی‌داری نسبت به شاهد نشان ندادند ولی در شوری‌های شدیدتر دچار کاهش معنی‌داری گردیدند. شاخص تحمل به شوری در هوفاریقون در مقایسه با قدومه، در سطح شوری پایین‌تر در مقایسه با شاهد دچار کاهش معنی‌داری شد و می‌توان نتیجه گرفت، هوفاریقون نسبت به شوری حساس‌تر می‌باشد ولی قدومه تحمل نسبتا خوبی در برابر تنش شوری به خصوص سطوح پایین‌تر و ضعیف‌تر شوری دارا می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1243 - تأثیر پیش تیمار بذر با باکترهای محرک رشد بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه دارویی ریحان تحت تنش شوری
مهدی عقیقی شاهوردی بهنام ممیوند حجت عطایی سماق

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمار بر جوانه‌زنی بذر گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) در شرایط تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در‌ 3 تکرار در آزمایشگاه بذر دانشگاه شاهد در سال 1393 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل تنش شوری در پنج سطح، صفر أکثر

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمار بر جوانه‌زنی بذر گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) در شرایط تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در‌ 3 تکرار در آزمایشگاه بذر دانشگاه شاهد در سال 1393 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل تنش شوری در پنج سطح، صفر به عنوان شاهد، 5/2، 5، 5/7 و 10‌ دسی‌زیمنس بر متر و پیش تیمار با باکتری‌های محرک رشد در پنج سطح، عدم پیش تیمار به عنوان شاهد، ازتوباکتر (سویه Azeto-5)، سدوموناس فلوروسنس (سویه P-169)، سدوموناس پوتیدا (سویه P-168) و کود زیستی فسفر بارور 2 بود. اثر شوری و پیش تیمار با باکتری‌های محرک رشد بر صفات درصد و سرعت‌ جوانه‌زنی، متوسط جوانه‌زنی روزانه، شاخص طولی قدرت گیاهچه، طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و گیاهچه و نسبت طول ریشه‌چه به ساقه‌چه معنی‌دار بود. بیشترین درصد جوانه‌زنی (66/86 درصد) در شوری 5 دسی‌زیمنس و پیش تیمار با ازتوباکتر و بیشترین سرعت جوانه‌زنی (36/10 بذر در روز) در شوری 5/2 دسی زیمنس بر متر و پیش تیمار با فسفر بارور2 بدست آمد. پیش تیمار بذر با ازتو‌باکتر و فسفر بارور 2، در سطوح شوری 5/2، 5 و 5/7 دسی‌زیمنس بر متر باعث کاهش اثرات منفی شوری بر درصد و سرعت جوانه‌زنی بذر ریحان گردید. نسبت طول ریشه‌چه به ساقه‌چه در شوری 5/7 دسی‌زیمنس بر متر در پیش تیمار با فسفر بارور 2 بیشترین مقدار شد. درصد و سرعت جوانه‌زنی بذر با صفات طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و گیاهچه، شاخص طولی و وزنی قدرت گیاهچه همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1244 - ارزیابی تأثیر پرایمینگ بذر با استیل سالسیلیک اسید (ASA) بر خصوصیات جوانه‌زنی گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgaer L.) در سطوح مختلف شوری
مهدی عقیقی شاهوردی حشمت امیدی سعید راستی

پرایمینگ بذر به‌عنوان یک راهکار جهت افزایش استقرار گیاهچه به ویژه در شرایط نامطلوب مطرح است. به منظور بررسی عکس‌العمل بذرهای پرایم شده گیاه دارویی رازیانه نسبت به شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال أکثر

پرایمینگ بذر به‌عنوان یک راهکار جهت افزایش استقرار گیاهچه به ویژه در شرایط نامطلوب مطرح است. به منظور بررسی عکس‌العمل بذرهای پرایم شده گیاه دارویی رازیانه نسبت به شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1393 انجام گرفت. بذرها در این آزمایش در سه سطح صفر، 3/0 و 6/0 میلی‌مولار اسید سالسیلیک پرایم شدند و سپس با آب تهیه شده از چاه‌های مختلف، چهار سطح شوری صفر، 5/2، 5 و 5/7 دسی‌زیمنس بر متر آماده گردید و مورد آزمایش قرار گرفتند. با توجه به نتایج تجزیه واریانس، سالسیلیک اسید و تنش شوری و برهمکنش این دو عامل تأثیر معنی‌داری (P<0.01) بر درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه بذر نشان دادند. به طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که شوری می‌تواند بر شاخص‌های جوانه‌زنی رازیانه اثر بگذارند. به عبارت دیگر غلظت بالای شوری آب توانسته محیطی نامناسب را برای جوانه‌زنی بذور فراهم آورد به‌طوری‌که با افزایش شوری صفات جوانه‌زنی کاهش نشان دادند. کاهش درصد و سرعت جوانه‌زنی بذور در محیط شور اغلب می‌تواند ناشی از کاهش جذب آب و افزایش سمیت ویژه آنها در اطراف پوسته بذور به علت غلظت بالای نمک باشد. شوری با کاهش قابلیت دسترسی به آب یا تداخل با برخی موازنه مواد تنظیم کننده رشد از جوانه‌زنی بذرها جلوگیری می‌کند. اگرچه غلظت‌های بالای اکسین مانع جوانه‌زنی می‌شود، اما غلظت‌های پایین معمولاً محرک است. براساس نتایج حاصل از تحقیق حاضر، به نظر می‌رسد افزایش اکسین در نتیجه تأثیر سالسیلیک اسید در حدی است که افزایش جوانه‌زنی را در پی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1245 - تأثیر تنش خشکی بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذور 15 ژنوتیپ پایه مادری گندم نان (Triticum aestivum L.)
طیبه سنجری مزاج مجید امینی‌دهقی خدیجه احمدی هادی درزی رامندی

خشکی از عمده ترین خطرات برای تولید موفق محصولات زراعی است. به منظور ارزیابی خصوصیات جوانه زنی بذرهای پایه مادری 15 لاین بومی گندم نان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد در سال 1395 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررس أکثر

خشکی از عمده ترین خطرات برای تولید موفق محصولات زراعی است. به منظور ارزیابی خصوصیات جوانه زنی بذرهای پایه مادری 15 لاین بومی گندم نان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد در سال 1395 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل بذرهای تولید شده در دو سطح (بدون تنش یا آبیاری نرمال) و اعمال تنش خشکی آخر فصل (قطع آبیاری در مرحله سنبله دهی) بر گیاه مادری و 15 لاین بومی گندم نان (کشه فراهان، کوره ساوه 26، کوره ساوه 27، مال میر اهواز 66، مال میر اهواز 67، محت علیا اراک بروجرد، مشهد 7، مشهد 8، مشهد 14، مشهد 18، مشهد 22، مغان، مل آباد ساوه، ملاوی، نهاوند) بود. صفات مورد بررسی شامل درصد و سرعت جوانه زنی، میانگین مدت زمان جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، تعداد ریشه های فرعی، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه گیاهچه بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش خشکی، ژنوتیپ و اثر متقابل آن ها تأثیر معنی داری بر صفات مورد پژوهش داشت. بذرهای تولید شده ژنوتیپ مشهد14 در هر دو شرایط نوسان کم تری را نشان داد. این ژنوتیپ دارای بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی، تعداد ریشه های فرعی، وزن خشک گیاهچه و شاخص وزنی بنیه گیاهچه بود. ژنوتیپ مشهد14 در شرایط تنش خشکی دارای بیش ترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه بود و بیش ترین شاخص طولی بنیه گیاهچه در ژنوتیپ نهاوند مشاهده شد. با توجه به اینکه شاخص قدرت بذر در بیش تر بذور ژنوتیپ های تولید شده در شرایط تنش خشکی کاهش یافت، برای مناطق خشک و نیمه خشک نمی توان آن ها را توصیه کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1246 - بررسی تعدادی از ژنوتیپ‌های برنج در مقابل تنش سرمایی در مرحله جوانه‌زنی
پیمان شریفی

هجده ژنوتیپ برنج از نظر مقاومت به سرما در مرحله جوانه‌زنی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. ژنوتیپ‌های برنج به‌عنوان فاکتور اول و دماهای 13، 17، 21 و C°25 به‌عنوان فاکتور دوم بودند. بذور ژنوتیپ‌ها در چهار دمای فو أکثر

هجده ژنوتیپ برنج از نظر مقاومت به سرما در مرحله جوانه‌زنی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. ژنوتیپ‌های برنج به‌عنوان فاکتور اول و دماهای 13، 17، 21 و C°25 به‌عنوان فاکتور دوم بودند. بذور ژنوتیپ‌ها در چهار دمای فوق قرار داده شدند و نسبت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه در گیاهچه‌های حاصله اندازه‌گیری شد. تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ، درجه حرارت و اثر متقابل دو فاکتور بر صفات فوق معنی‌دار بود. مقادیر نسبت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه تحت تأثیر هر سه درجه حرارت پایین (13، 17 و 21 درجه سانتی‌گراد) نسبت به دمای 25 درجه سانتی‌گراد کاهش یافتند. با عنایت به تجزیه خوشه‌ای تنوع قابل ملاحظه‌ای بین ژنوتیپ‌ها در هر سه شرایط دمای پایین وجود داشت. ژنوتیپ‌های تایچونگ و صدری بیشترین نسبت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه و کمترین میزان کاهش این صفات را داشتند و در دماهای 13 و 17 درجه سانتی‌گراد در یک کلاستر و در دمای 21 درجه سانتی‌گراد در دو کلاستر نزدیک به هم قرار داشتند. بنابراین این ژنوتیپ‌ها می‌توانند به‌عنوان والد در تلاقی با ژنوتیپ‌های حساسی مانند دولار، IR36 و حسن‌سرایی به کار گرفته شوند تا از نتاج حاصل از تلاقی‌ آن‌ها برای برنامه‌های اصلاحی مانند ایجاد نسل‌های تفکیک در پروسه‌های انتخاب برای دست‌یابی به ژنوتیپ‌های متحمل به سرما استفاده شود. از آنجا که بیشترین میزان وراثت‌پذیری عمومی (82/0) مربوط به طول ساقه‌چه بود، با استفاده از آن می‌توان اقدام به انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به سرما در نسل‌های اولیه حاصل از تلاقی‌ها نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1247 - تأثیر پیش‌تیمار بذر با سالیسیلیک اسید بر ویژگی‌های گیاهچه و قابلیت جوانه‌زنی بذرهای پیر شده شنبلیله (Trigonellafoenum-graecum)
سینا سیاوش‌مقدم امیر رحیمی سیدعلی نورحسینی امید محمدی ویدا قاسمی

به‌‌منظور بررسی اثرپیش‌تیماربذرباسالیسیلیکاسیدبرخصوصیاتگیاهچهوقابلیتجوانه‌زنیبذرهایپیرشدهشنبلیله، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه زراعت و تکنولوژی بذر دانشگاه ارومیه در سال 1394 انجام گرفت. تیمارها شامل سطوح مختلف پیری أکثر

به‌‌منظور بررسی اثرپیش‌تیماربذرباسالیسیلیکاسیدبرخصوصیاتگیاهچهوقابلیتجوانه‌زنیبذرهایپیرشدهشنبلیله، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه زراعت و تکنولوژی بذر دانشگاه ارومیه در سال 1394 انجام گرفت. تیمارها شامل سطوح مختلف پیری تسریع شده (بدون پیری، 24 و 48 ساعت) در رطوبت نسبی 95 درصد و دمای 45 درجه سانتی‌گراد و پرایمینگ با هورمون سالیسیلیک اسید (شاهد، 1700 و 2800 میکرومولار) بودند. نتایج نشان داد تیمار 48 ساعت پیری در شرایط بدون پرایمینگ باعث کاهش معنی دار شاخص‌های درصدجوانه‌زنی، بنیهطولی گیاهچه، بنیهوزنیگیاهچه، سرعتجوانه‌زنی، ضریبسرعتجوانه‌زنی، متوسطجوانه‌زنیروزانه، ضریبیکنواختیجوانه‌زنی، انرژیجوانه‌زنی، حداکثرمیانگینجوانه‌زنیروزانه و ارزشجوانه‌زنی گردید. زمانی که بذرهای پیر شده در شرایط پرایمینگ سالیسیلیک اسید 2800 میکرومولار قرار قرار داده شد، این شاخص‌ها به طور معنی‌داری افزایش پیدا کرد، به طوری که درصد جوانه‌زنی از 41 درصد به 100 درصد رسید. در این مطالعه پرایمینگ با سالیسیلیک اسید 2800 میکرومولار درصدآببافتگیاهچه را در شرایط 48 ساعت پیری به 48/94 درصد رساند. پیری تسریع شده به مدت 48 ساعت به طور معنی‌داری باعث کاهش صفات طولی و وزنی گیاهچه گردید. بیشترین میانگین صفات طولگیاهچه، وزن خشک ساقه‌چه و گیاهچه در بذرهای تیمار شده با سالیسیلیک اسید 2800 میکرومولار مشاهده شد. به طورکلی توصیه می‌شود برای افزایش کیفیت بذر شنبلیله، بایستی بذر در شرایط مطلوب (دما و رطوبت مناسب) نگهداری گردد. پرایمینگ با سالیسیلیک اسید نیز می‌تواند کیفت بذر را بهبود بخشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1248 - اثر پرایمینگ با اسید سالیسیلیک بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه نخود تحت شرایط آللوپاتی گیاه تاتوره (Datura stramonium L.)
متین جامی معینی نویدرضا برهانی محمد آرمین

تاتوره یکی از مهم‌ترین علف‌‌های هرز مشکل‌آفرین مزارع گیاهان صنعتی و حبوبات محسوب می‌شود. فعالیت آللوپاتی تاتوره با آلکالوئیدهای سمی آزادشده از پوسته بذر یا گیاهچه‌های آن در ارتباط است. بررسی و شناسایی ترکیباتی که قادر به کاهش حساسیت محصولات زراعی نسبت به تنش باشند، از ا أکثر

تاتوره یکی از مهم‌ترین علف‌‌های هرز مشکل‌آفرین مزارع گیاهان صنعتی و حبوبات محسوب می‌شود. فعالیت آللوپاتی تاتوره با آلکالوئیدهای سمی آزادشده از پوسته بذر یا گیاهچه‌های آن در ارتباط است. بررسی و شناسایی ترکیباتی که قادر به کاهش حساسیت محصولات زراعی نسبت به تنش باشند، از اهمیت بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر پیش‌تیمار اسید سالیسیلیک بر خصوصیات جوانه‌زنی و رشد اولیه گیاهچه‌های نخود تحت شرایط آللوپاتی تاتوره، در آزمایشگاه تحقیقات گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجراء گردید. پس از پیش‌تیمار بذور نخود در محلول‌های اسید سالیسیلیک 25/0، 5/0 و 75/0 میلی‌مولار، جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌ها در غلظت‌های مختلف عصاره آللوپاتیک تاتوره (صفر، 25، 50 و 75 درصد) مورد ارزیابی قرار گرفت. درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، شاخص قدرت گیاهچه، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه نخود در سطوح مختلف آللوپاتی تاتوره به طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافت. پیش‌تیمار بذور با اسید سالیسیلیک تأثیری بر درصد جوانه‌زنی نداشت، اما در غلظت 5/0 و 75/0 میلی‌مولار باعث افزایش سرعت جوانه‌زنی، طول ساقه‌چه و شاخص قدرت گیاهچه در بالاترین غلظت عصاره آللوپاتیک تاتوره (75 درصد) گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1249 - تأثیر سالیسیلیک اسید بر پارامترهای جوانه‌زنی گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.) تحت تنش شوری
علی بابایی قاقلستانی محمد تقی آل ابراهیم رویا راثی زاده مهدی نوکانی

شوری یک عامل محیطی است که تمام مراحل رشد و نمو گیاه از جوانه زنی تا تولید میوه و دانه را کم و بیش تحت تأثیر قرار میدهد. جوانه زنی یکی از بحرانی ترین مراحل رشد گیاه در شرایط تنش شوری می باشد. به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر جوانه زنی و خصوصیات رشدی گیاهچه های گیاه د أکثر

شوری یک عامل محیطی است که تمام مراحل رشد و نمو گیاه از جوانه زنی تا تولید میوه و دانه را کم و بیش تحت تأثیر قرار میدهد. جوانه زنی یکی از بحرانی ترین مراحل رشد گیاه در شرایط تنش شوری می باشد. به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر جوانه زنی و خصوصیات رشدی گیاهچه های گیاه دارویی شنبلیله تحت تنش شوری، آزمایشی در آزمایشگاه زراعت و تکنولوژی بذر دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1396 انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل غلظت های (صفر، 5/0 و 1 میلی مولار) سالیسیلیکاسید و سطوح شوری شامل صفر (شاهد)، 50، 100 و 200 میلی مولار کلرید سدیم بود. نتایج نشان داد که با افزایش شوری درصد و سرعت جوانه زنی، طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه و بنیه وزنی شنبلیله کاهش یافت. کاهش درصد جوانه زنی (50 درصد)، سرعت جوانه زنی (35 درصد)، طول گیاهچه (40 درصد) و وزن خشک گیاهچه (45 درصد) در سطح شوری 200 میلی مولار نسبت به شاهد (بدون شوری) بدست آمد. کاربرد 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید توانست صفات مورد بررسی را نسبت به شاهد به طور معنی داری بهبود بخشید. نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از سالیسیلیک اسید می تواند در شرایط تنش گیاه دارویی شنبلیله را تا حدود زیادی متحمل کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1250 - اثر پیش تیمار بذر با آب و اشعه فرابنفش بر برخی از خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی گیاه نخود فرنگی (Pisum sativum L.)
بهنوش رسایی سعید جلالی هنرمند علی رسایی مجید عبدلی

به منظور بررسی اثر پیش تیمار بذر به صورت هیدروپرایمینگ و اشعه فرابنفش (UV) بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نخود فرنگی رقم دورین (cv. Dorian)، آزمایشی طی سال 1393 در آزمایشگاه هیدروپونیک پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در قالب طرح کاملاً تصادفی با أکثر

به منظور بررسی اثر پیش تیمار بذر به صورت هیدروپرایمینگ و اشعه فرابنفش (UV) بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نخود فرنگی رقم دورین (cv. Dorian)، آزمایشی طی سال 1393 در آزمایشگاه هیدروپونیک پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای اعمال شده بر روی بذر شامل: (1) بذر خشک (شاهد)، (2) هیدروپرایمینگ به مدت 14 ساعت، (3) هیدروپرایمینگ + UV-A، (4) هیدروپرایمینگ + UV-AB و (5) هیدروپرایمینگ + UV-C بودند. نحوه اجرای تیمارهای 3، 4 و 5 بدین صورت بود که بذرها پس از قرارگیری در آب به مدت 12 ساعت (هیدروپرایم)، به ترتیب تحت تابش پرتوهای فرابنفش UV-A، UV-AB و UV-C به مدت 2 ساعت قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمارهای پرایمینگ بر وزن تر، طول گیاه و میزان پراکسید هیدروژن در سطح یک درصد و بر شاخص سبزینگی و محتوای آب نسبی برگ در سطح پنج درصد معنی دار و بر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II غیرمعنی‌دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشانگر این مطلب بود که تیمارهای هیدروپرایمینگ و هیدروپرایمینگ + UV-A سبب بیشترین افزایش وزن تر، طول گیاه و شاخص سبزینگی برگ نخود فرنگی نسبت به شاهد (عدم پرایمینگ) شد. تیمار هیدروپرایمینگ + UV-AB سبب کاهش صفات فوق شد. به طور کلی می توان بیان کرد که پیش تیمار بذور با آب (هیدروپرایم) و هیدروپرایمینگ + اشعه UV-A تأثیر مثبتی بر خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی نخود فرنگی داشت ولی کاربرد توأم آن ها به خصوص اشعه UV-AB کارایی چندانی ندارد و برای این گیاه مفید نبود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1251 - تاثیر پس‌رسی و برخی خصوصیات گیاه مادری بر جوانه‌زنی و قدرت بذر ماریتیغال(Silybum marianum)
قاسم پرمون علی عبادی حوریه توکلی

به‌منظور مطالعه تأثیرات پس‌رسی و برخی ویژگی‌های جوانه‌زنی بذرها ماریتیغال، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1392 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل مدت زمان پس‌رسی در 5 سطح (شاهد، 30، 60، 90 و 120 روز پس‌رسی در دما أکثر

به‌منظور مطالعه تأثیرات پس‌رسی و برخی ویژگی‌های جوانه‌زنی بذرها ماریتیغال، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1392 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل مدت زمان پس‌رسی در 5 سطح (شاهد، 30، 60، 90 و 120 روز پس‌رسی در دمای 35 درجه سانتی‌گراد). اندازه گل‌آذین گیاه مادری در 2 سطح (بزرگ و کوچک) و رنگ بذر در 2 سطح (روشن و تیره) بود. صفات اندازه‌گیری شده شامل درصد جوانه‌زنی، متوسط زمان جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، شاخص وزنی و طولی قدرت بود. نتایج نشان داد پس‌رسی موجب افزایش جوانه‌زنی بذرها شده و همچنین بذرها روشن و بذرها بدست آمده از گل آذین بزرگ جوانه‌زنی بهتری دارند. در بین تیمارها 90 روز بیشترین جوانه‌زنی را نشان داد در حالی که بیشترین سرعت جوانه‌زنی و همچنین کمترین متوسط زمان جوانه‌زنی از 30 روز پس‌رسی مشاهده شد. بر خلاف جوانه‌زنی سرعت جوانه‌زنی در بذرها تیره بیشتر از بذرها روشن بود. افزایش مدت‌زمان پس‌رسی موجب افزایش شاخص‌های قدرت گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1252 - بررسی دگرآسیبی زعفران زراعی (Crocus sativus L.) روی شاخص‌های جوانه‌زنی بذور زیره ‌سبز، زنیان و رازیانه
فاطمه آگاه مژده خیاط مقدم رضا صدرآبادی حقیقی

در ارزیابی امکان کشت مخلوط سه گیاه دارویی زیره‌سبز (Cuminum cyminum)، رازیانه (Foeniculum vulgare)، زنیان (Carum capticum) در مزارع زعفران و به‌منظور ارزیابی اثرات دگرآسیبی زعفران بر روی جوانه‌زنی و سبز شدن این سه گیاه، پژوهشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد به اجرا در أکثر

در ارزیابی امکان کشت مخلوط سه گیاه دارویی زیره‌سبز (Cuminum cyminum)، رازیانه (Foeniculum vulgare)، زنیان (Carum capticum) در مزارع زعفران و به‌منظور ارزیابی اثرات دگرآسیبی زعفران بر روی جوانه‌زنی و سبز شدن این سه گیاه، پژوهشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد به اجرا در‌آمد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بود. فاکتور اول آزمایش شامل گونه‌های گیاهی در سه سطح (زیره‌سبز، زنیان و رازیانه) و فاکتور دوم عصاره‌ آبی پیاز زعفران در پنج سطح (0، 25، 50، 75 و 100 درصد) بود. صفات مورد بررسی، شاخص‌های جوانه‌زنی بذر شامل درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، شاخص قدرت گیاهچه، ضریب سرعت جوانه زنی، متوسط زمان لازم برای جوانه‌زنی و متوسط جوانه‌زنی روزانه بود. نتایج پژوهش نشان داد که بین گونه‌های گیاهی مورد بررسی و همچنین بین سطوح مختلف غلظت عصاره آبی پیاز زعفران، از نظر همه شاخص‌ها تفاوت معنی‌دار وجود دارد. اثر متقابل گونه گیاهی و غلظت عصاره آبی پیاز زعفران، از نظر همه صفات به استثنای طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه معنی‌دار بود. اثر متقابل گونه گیاهی و غلظت عصاره آبی پیاز زعفران نشان داد که در تیمار شاهد زنیان، همه شاخص‌های جوانه‌زنی به استثناء زمان لازم برای جوانه‌زنی، بیشترین مقدار را دارا بوده و با افزایش غلظت عصاره آبی پیاز زعفران مقدار این شاخص‌ها در هر سه گونه کاهش یافت و در تیمار 100 درصد عصاره آبی پیاز زعفران در زیره‌سبز به کمترین مقدار خود رسید. رازیانه در تیمار شاهد بیشترین زمان را برای جوانه‌زنی نیاز داشت. نتایج این تحقیق حاکی از وجود موادی در پیاز زعفران است که در مقادیر بالا اثر ممانعت‌کنندگی روی شاخص‌های مرتبط با جوانه‌زنی و بنیه بذر داشته و می تواند روی استقرار و رشد اولیه گیاهچه تاثیر بگذارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1253 - بررسی اثرات تنش اسمزی بر برخی از خصوصیات رشد گیاهچه‌ای در مرحله جوانه‌زنی برنج
صدیقه رمضانی شهرستانی پیمان شریفی علی اکبر عبادی

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله جوانه‌‌زنی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1395 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور در رشت انجام گرفت. عامل‌‌های مورد مطالعه شامل تنش خشکی ناشی از پلی‌اتیلن گلیکول 6000 (0، 5- و 15– بار) و أکثر

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله جوانه‌‌زنی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1395 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور در رشت انجام گرفت. عامل‌‌های مورد مطالعه شامل تنش خشکی ناشی از پلی‌اتیلن گلیکول 6000 (0، 5- و 15– بار) و سه رقم برنج هاشمی، طارم و خزر و 14 لاین موتانت حاصل از آنها بودند. صفات اندازه‌گیری ‌شده شامل طول و وزن خشک ریشه‌چه‌ و ساقه‌چه بود. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی، ژنوتیپ و اثر متقابل تنش در ژنوتیپ بر تمام صفات معنی‌دار بود. با افزایش تنش، میانگین کلیه صفات کاهش یافت. درصد کاهش طول ریشه‌چه (به‌ترتیب 45 و 25 درصد) و طول ساقه‌چه (به‌ترتیب 36 و 21 درصد) تحت هر دو شرایط تنش 5- و 15– بار، نسبت به سایر صفات بیشتر بود، که نشان‌ می‌دهد از آنها می‌توان به‌عنوان معیارهایی برای ارزیابی تحمل به خشکی استفاده کرد. در شرایط عدم تنش و تنش (5- و 15- بار)، ژنوتیپ 5 (TM6-B-7-1) با مقادیر 13/15، 00/14 و 38/12 سانتی‌متر دارای بیشترین طول ساقه‌چه بود. بیشترین میزان وزن خشک ریشه‌چه (به‌ترتیب برابر با 0119/0، 0107/0 و 0089/0 گرم) در شاهد و سطوح تنش‌ 5- و 15- بار مربوط به ژنوتیپ 12 (HM5-300-3-1) بود. از نظر شاخص تنش نیز ژنوتیپ‌های 5 و 6 (TM6-B-19-2) متحمل به خشکی بودند. در مجموع، لاین‌های موتانت 5 و 12 (HM5-300-3-1) متحمل به خشکی و ارقام خزر، هاشمی و طارم حساس به آن بودند. بنابراین لاین‌های‌ موتانت 5 و 12، ژنوتیپ‌هایی مناسب برای معرفی به‌عنوان رقم متحمل و یا برای استفاده در تحقیقات تحمل به خشکی بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1254 - کاربرد سلنیوم در کاهش خسارات ناشی از تنش همزمان کادمیوم، نیکل و سرب بر جوانه‌زنی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاهچه خیار (Cucumis sativus L.)
لیلا شکاری حسین آروئی امین میرشکاری حسین نعمتی

سلنیوم عنصری سودمند با خواص آنتی اکسیدانی و آنتی ویروسی که باعث تقویت سیستم دفاعی و افزایش سازگاری گیاهان در شرایط تنش های محیطی می شود. در این پژوهش تأثیر کاربرد سلنیوم در شرایط تنش ناشی از حضور همزمان سه عنصر سنگین کادمیوم، نیکل و سرب در محیط کشت گیاه خیار (Cucumis s أکثر

سلنیوم عنصری سودمند با خواص آنتی اکسیدانی و آنتی ویروسی که باعث تقویت سیستم دفاعی و افزایش سازگاری گیاهان در شرایط تنش های محیطی می شود. در این پژوهش تأثیر کاربرد سلنیوم در شرایط تنش ناشی از حضور همزمان سه عنصر سنگین کادمیوم، نیکل و سرب در محیط کشت گیاه خیار (Cucumis sativus L. cv Super Dominus) مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور پژوهشی در دو مرحله آزمایش جوانه زنی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام پذیرفت. آزمایش اول با هدف تعیین سطح بهینه تأثیر سلنیوم و سطوح آستانه سمیت فلزات سنگین در گیاهچه خیار با سطوح تیمار سلنیوم (صفر، 4، 6، 8، 10 میلی گرم بر لیتر از منبع سلنات سدیم) کادمیوم (صفر، 10، 15، 20، 25 میکرومولار از منبع کلرید کادمیوم) نیکل (صفر، 50، 100، 150، 200 میکرومولار از منبع کلرید نیکل) و سرب (صفر، 20، 40، 60، 100 میکرومولار از منبع کلرید سرب) صورت پذیرفت. تیمارها در آزمایش دوم شامل سلنیوم (صفر و 8 میلی گرم بر لیتر)، کادمیوم (صفر و 25 میکرومولار)، نیکل ( صفر و 200 میکرومولار) و سرب (صفر و 100 میکرومولار) بودند. نتایج نشان داد که حضور عناصر سنگین در محیط کشت باعث کاهش معنی دار شاخص های جوانه زنی بذر خیار گردید و با افزایش تعداد عناصر سنگین در محیط کشت، کاهش در این شاخص ها مشهودتر بود ولی کاربرد سلنیوم باعث بهبود در سرعت و در صد جوانه زنی، افزایش طول ساقه چه و ریشه چه و وزن تر و خشک گیاهچه در تمامی تیمار های آزمایشی شد. حضور عناصر سنگین (به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر) باعث کاهش معنی دار پایداری غشاء سلولی (EL) و افزایش میزان شاخص مالون‌دی آلدئید (MDA) گردید و سلنیوم در کاهش آسیب های غشاء سلولی در شرایط تنش تأثیر قابل توجهی داشت. همچنین تیمار با سلنیوم در شرایط سمیت فلزات سنگین باعث بهبود چشمگیر فعالیت آنتی اکسیدانی و افزایش میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز (CAT)، گایاکول پراکسیداز (GPX) و آسکوربات پراکسیداز (APX) در برگ گردید ولی بیشترین تاثیر این عنصر در تیمار عناصر سنگین به تنهایی و بدون ترکیب با یکدیگر مشاهده شد. در کل نتایج نشان داد که سلنیوم از طریق بهبود شاخص های جوانه زنی و فعالیت آنتی اکسیدانی باعث کاهش خسارات ناشی حضور همزمان عناصر سنگین (Cd، Ni، Pb به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر) در گیاهچه خیار می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1255 - اثر سرمادهی مرطوب بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه تودههای اسفناج بومی ایران
مختار حیدری محمدرضا زارع بوانی سید عبدالله افتخاری

به‌منظور مطالعه اثر سرمادهی مرطوب بر شاخص های جوانه زنی هفت توده اسفناج، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه گروه علوم باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1395 انجام شد. تیمارها در این مطال أکثر

به‌منظور مطالعه اثر سرمادهی مرطوب بر شاخص های جوانه زنی هفت توده اسفناج، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه گروه علوم باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1395 انجام شد. تیمارها در این مطالعه شامل چهار سطح سرمادهی مرطوب (0، 3، 6 و 9 روز) و توده های اسفناج (کوهبان، شیروان، قوچان، قم، ورامین-2، ورامین-3 و کرج) بودند. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری در شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه وجود داشت. بهترین زمان سرمادهی در توده های قم، شیروان و ارومیه در 9 روز سرمادهی وجود داشت. بیشترین سرعت جوانه زنی در بذور، کرج، ورامین-3، ورامین-2، شیروان، قوچان و قم پس از 9 روز سرمادهی و در بذور کوهبان پس از شش روز سرمادهی وجود داشت. سرمادهی بذور اسفناج موجب تغییرات معنی دار در جوانه‌زنی بذر گردید و مشخص گردید دوره سرمادهی کوتاه (تا 9 روز) در بهبود جوانه‌زنی بذر اسفناج مؤثر می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1256 - تأثیر کاربرد اسید سالیسلیک بر جوانه‌زنی گندم بهاره (Triticum aestivum L.) تحت تنش خشکی
اصغر گنجه علی عبادی سدابه جهانبخش قاسم پرمون

به‌منظور ارزیابی پرایمینگ با اسید سالیسلیک بر جوانه زنی گندم بهاره تحت تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در دانشگاه محقق اردبیلی انجام گردید. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی (صفر، 3-، 6- و 9- بار) و پیش تیمار در با اسید أکثر

به‌منظور ارزیابی پرایمینگ با اسید سالیسلیک بر جوانه زنی گندم بهاره تحت تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در دانشگاه محقق اردبیلی انجام گردید. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی (صفر، 3-، 6- و 9- بار) و پیش تیمار در با اسید سالیسلیک (صفر، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلی‌مولار) بود. بر اساس نتایج مشخص گردید که اثرات متقابل تنش خشکی و اسید سالیسلیک بر صفات وزن خشک ریشه چه، سرعت جوانه زنی و متوسط زمان لازم برای 50 درصد جوانه زنی تأثیر معنی داری داشتند و بقیه صفات مورد آزمایش تحت تأثیر اثرات اصلی تنش و محلول پرایمینگ در سطح احتمال یک درصد قرار گرفتند. تنش خشکی موجب کاهش درصد جوانه زنی و یکنواختی جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ساقه چه و شاخص های وزنی قدرت بذر شد به‌طوری که تغییرات آن ها با افزایش شدت تنش به‌صورت خطی تغییر یافت. با توجه به معادلات رگرسیونی مشاهده شد به ازای افزایش یک بار در تنش خشکی درصد جوانه‌زنی 64/0 درصد و یکنواختی جوانه زنی 097/0 واحد کاهش یافت. همچنین مقایسه میانگین سرعت، متوسط زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی و وزن خشک ریشه‌چه نیز نشان داد، کاربرد اسید سالیسلیک موجب کاهش تأثیرات منفی تنش خشکی بر این صفات شد. کاربرد اسید سالیسلیک 2 میلی مولار بالاترین سرعت جوانه زنی و کمترین متوسط زمان لازم برای رسیدن به 50 درصد جوانه زنی را به خود اختصاص داد. به طور کلی بیشترین شاخص های جوانه زنی بذر گندم در غلظت 2 میلی مولار اسید سالیسلیک به‌دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1257 - بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی بذور پرایم شده چاودار کوهی (Secale montanum) تحت شرایط کاهش تدریجی رطوبت و پیری تسریع شده
امید انصاری فرزاد شریف زاده

پرایمینگ بذور سبب بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی می‌شود. یکی از مشکلات عمدۀ پرایم بذور، کاهش سریع‌تر قدرت این بذرها نسبت به بذور خشک است. به همین منظور برای بررسی اثر کاهش تدریجی رطوبت بر جوانه‌زنی و برخی شاخص‌های مرتبط با ویگور بذور پرایم شده چاودار کوهی (Secale montanum) تح أکثر

پرایمینگ بذور سبب بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی می‌شود. یکی از مشکلات عمدۀ پرایم بذور، کاهش سریع‌تر قدرت این بذرها نسبت به بذور خشک است. به همین منظور برای بررسی اثر کاهش تدریجی رطوبت بر جوانه‌زنی و برخی شاخص‌های مرتبط با ویگور بذور پرایم شده چاودار کوهی (Secale montanum) تحت شرایط پیری تسریع شده آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی شامل دوره پیری (صفر، 1، 2 و 3 روز)، تیمار پرایمینگ (سالیسیلیک، جیبرلین و آسکوربیک) و کاهش رطوبت (کاهش تدریجی رطوبت و خشک کردن معمولی بذور بعد از پرایمینگ) بود. نتایج نشان داد که اثرات سه گانه دوره پیری، تیمار پرایمینگ و کاهش رطوبت برای همه صفات به جز درصد گیاهچه‌های نرمال در سطح یک درصد معنی‌دار بود اما برای درصد گیاهچه نرمال در سطح 5 درصد معنی‌دار بود. با افزایش دوره پیری صفات اندازه‌گیری شده به طور معنی‌داری کاهش یافتند و تیمار کاهش تدریجی رطوبت به بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی در طی پیری کمک کرد. بالاترین درصد جوانه‌زنی مربوط به بذور پرایم شده با سالیسیلیک و جیبرلین بدون تیمار پیری بود (96 درصد). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1258 - بررسی اثر اسموپرایمینگ بر صفات جوانه‌زنی بذر برنج رقم ندا
رضا رضایی سوخت‌آبندانی مهدی رمضانی

به منظور بررسی اثرات فیزیولوژیک ناشی از اسموپرایمینگ بر جوانه‌زنی بذر برنج (Oryza Sativa L.) رقم ندا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد قائم‌شهر در سال 1390 اجراء گردید. تیمارهای آزمایش ش أکثر

به منظور بررسی اثرات فیزیولوژیک ناشی از اسموپرایمینگ بر جوانه‌زنی بذر برنج (Oryza Sativa L.) رقم ندا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد قائم‌شهر در سال 1390 اجراء گردید. تیمارهای آزمایش شامل پلی‌ اتیلن گلایکول (6000 PEG) با غلظت‌های 5 و 10 درصد، نیترات پتاسیم (KNO3) با غلظت‌های 1 و 2 درصد و کلرید پتاسیم (KCl) با غلظت‌های 2 و 4 درصد و زمان‌های 4، 8 و 12 ساعت بود. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که حداکثر سرعت جوانه‌زنی تحت تیمارهای زمان و پرایمینگ به ترتیب با پیش تیمار کلرید پتاسیم با غلظت‌های 2 و 4 درصد و مدت زمان 12 ساعت بدست آمد. بیشترین و کمترین درصد جوانه‌زنی طی مدت زمان‌های 4 و 8 ساعت نتیجه شد. بیشترین شاخص طولی ویگور در مدت زمان 8 ساعت برابر (7/818) حاصل شد، در حالی که حداقل شاخص وزنی ویگور تحت تیمارهای زمان و پرایمینگ به ترتیب با پیش تیمار کلرید پتاسیم با غلظت‌های 4 درصد و مدت زمان 12 ساعت حاصل گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1259 - تأثیر تنش شوری بر قابلیت جوانه‌زنی و خصوصیات رشدی گیاهچه دو گونه گیاه علوفه‌ای
مجید عبدلی عزت‌اله اسفندیاری فریبا عزتی

شوری خاک و آب، رشد و عملکرد محصولات کشاورزی را کاهش می‌دهد و با توجه به روند افزایشی اراضی شور و کاهش اراضی زراعی مطلوب، استفاده از گونه‌های گیاهی مقاوم به شوری اهمیت زیادی دارد. به منظور بررسی تأثیر تنش شوری بر ویژگی‌های جوانه‌زنی دو گونه گیاه علوفه‌ای خلر و گاودانه ای أکثر

شوری خاک و آب، رشد و عملکرد محصولات کشاورزی را کاهش می‌دهد و با توجه به روند افزایشی اراضی شور و کاهش اراضی زراعی مطلوب، استفاده از گونه‌های گیاهی مقاوم به شوری اهمیت زیادی دارد. به منظور بررسی تأثیر تنش شوری بر ویژگی‌های جوانه‌زنی دو گونه گیاه علوفه‌ای خلر و گاودانه این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار طی سال 1392 در دانشگاه مراغه انجام شد. فاکتور اول تیمار تنش شوری (کلرید سدیم) شامل سطوح صفر (شاهد)، 50، 100 و 150 میلی‌مولار و فاکتور دوم شامل دو گونه گیاه علوفه‌ای خلر و گاودانه بود. نتایج حاصل حاکی از کاهش طول ساقه‌چه، طول ریشه‌چه، طول گیاهچه، وزن تر و خشک گیاهچه، سرعت جوانه‌زنی و شاخص بنیه بذر گیاهان با افزایش غلظت‌های شوری بود، به طوری که صفات فوق در تنش شوری با 150 میلی‌مولار به‌ترتیب 8/82، 5/92، 6/88، 8/84، 3/71، 70 و 8/89 درصد کاهش یافتند. در گیاهان مورد مطالعه روند کاهش متفاوت بود به طوری که صفات فوق، در گیاه گاودانه تحت تنش شوری با شدت کمتری کاهش یافت و به‌طورکلی نتایج نشان داد که در مرحله گیاهچه‌ای، گاودانه نسبت به خلر تحمل بالاتری به تنش شوری داد. با توجه به نتایج این آزمایش، گیاه گاودانه جهت کشت در مناطقی که با تنش شوری مواجه هستند مناسب‌تر از خلر می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1260 - تأثیر نانوذرات نقره بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر گونه (Taverniera cuneifolia) تحت تنش شوری
مهدی خیریان پور قاسم دیانتی تیلکی فاطمه الوانی

به منظور بررسى اثر ذرات نانو نقره بر میزان تحمل به شورى گیاه Taverniera cuneifolia با بررسى ویژگی‌های رشد اولیه، طى تابستان سال 1393 آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفى در محیط آزمایشگاه (ژرمیناتور) به‌ اجرا درآمد. تیمار هاى نانو ذرات نقره با چهار سطح شامل صفر (شا أکثر

به منظور بررسى اثر ذرات نانو نقره بر میزان تحمل به شورى گیاه Taverniera cuneifolia با بررسى ویژگی‌های رشد اولیه، طى تابستان سال 1393 آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفى در محیط آزمایشگاه (ژرمیناتور) به‌ اجرا درآمد. تیمار هاى نانو ذرات نقره با چهار سطح شامل صفر (شاهد)،30 ،80 و 120 میلی گرم در لیتر و تیمار هاى شورى شامل صفر، 50، 100 و 200 مولار نمک NaClدر نظر گرفته شدند. بذور جوانه زده روزانه به مدت 30 روز شمارش گردید. سپس طول ریشه چه، طول ساقه چه، طول گیاهچه، شاخص بنیه، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، وزن ترریشه چه، وزن خشک ریشه چه، وزن تر ساقه چه، وزن خشک ساقه چه گیاه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اثرات سطوح مختلف نانو پرایمینگ سبب ایجاد تفاوت معنی‌دار معنی دار در همه ویژگی‌های مورد بررسی در سطح یک درصد و وزن تر ساقه چه و ریشه چه در سطح پنج درصد شد. همچنین تیمار کلرید سدیم (شوری) نیز سبب ایجاد تفاوت معنی‌دار معنی دار برای همه صفات مورد بررسی به جزء سرعت جوانه زنی و میانگین مدت زمان جوانه زنی در سطح احتمال یک درصد شد. اثر متقابل تیمار نانو پرایمینگ و کلرید سدیم نیز سبب ایجاد اختلاف معنی دار بر درصد جوانه زنی، شاخص بنیه، طول ساقه چه و ریشه چه و وزن خشک ریشه چه در سطح یک درصد شد. نتیجه کلی آن است که غلظت های 30 و 80 میلی گرم در لیتر نانو نقره بر اکثر صفات جوانه زنی بذرTaverniera cuneifolia در سطوح مختلف شوری اثر مثبت داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1261 - اثر نانو ذرات کیتوزان و اکسید آهن بر جوانه‌زنی و شاخص‌های رشد اولیه گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در شرایط تنش شوری
علی منصوری احمد احمدی حشمت امیدی

شوری یکی از محدودیت های محیطی است که 20 درصد از مزارع آبی جهان را تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور بررسی اثر پرایمینگ با نانوذرات کیتوزان و نانواکسید آهن، بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه گلرنگ در شرایط تنش شوری، دو آزمایش مجزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصا أکثر

شوری یکی از محدودیت های محیطی است که 20 درصد از مزارع آبی جهان را تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور بررسی اثر پرایمینگ با نانوذرات کیتوزان و نانواکسید آهن، بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه گلرنگ در شرایط تنش شوری، دو آزمایش مجزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه فرآوری بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد تهران در سال 1396 اجرا شد. در آزمایش اول اثر سطوح کیتوزان (صفر، هیدروپرایم، 2/0 و 4/0 درصد وزنی-حجمی) در شرایط تنش شوری (سطوح صفر، 5/2، 5 و 5/7 دسی زیمنس بر متر) بر درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه زنی، میانگین مدت جوانه زنی، طول گیاهچه، طول ریشه چه، وزن تر گیاهچه و شاخص طولی بنیه بذر در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود ولی بر وزن خشک گیاهچه اثر معنی‌داری نداشت. بهترین سطح کیتوزان برای بدست آمدن بهترین شرایط سطح 2/0 درصد بود. در آزمایش دوم اثر سطوح نانو اکسید آهن (صفر، هیدروپرایم، 200 و 400 میلی گرم بر لیتر) در شرایط تنش شوری (سطوح ذکر شده) بر تمامی صفات ذکر شده به جز طول گیاهچه، در سطح 1درصد معنی‌دار بود. طبق نتایج بدست آمده بهترین سطح نانو اکسید آهن سطح 200 میلی گرم بود. تنش شوری نیز بر تمامی صفات به جز وزن خشک گیاهچه در سطح 1درصد اثر منفی و معنی دار داشت. سطوح 4/0 درصد کیتوزان و400 میلی گرم نانو اکسید آهن نسبت به سطوح 2/0 درصد و 200 میلی گرم اثر ضعیف تری نشان دادند که احتمالاً به خاطر اثر سمیت این غلظت ها می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1262 - ارزیابی اثر سالیسیلیک اسید و اکسین بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه مرزه (Satureja hortensis L.) تحت تنش خشکی و شوری
طیبه سنجری مزاج خدیجه احمدی حشمت امیدی

این پژوهش به‌منظور بررسی اثر پیش تیمار بذر با سالیسیلیک اسید و اکسین در شرایط تنش خشکی و شوری بر جوانه‌زنی و خصوصیات رشد گیاه مرزه، در سال 1394 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد به صورت دو آزمایش مجزا با پیش تیمارهای سالیسیلیک اسید تحت تنش شوری و اکسین تحت تنش خشکی أکثر

این پژوهش به‌منظور بررسی اثر پیش تیمار بذر با سالیسیلیک اسید و اکسین در شرایط تنش خشکی و شوری بر جوانه‌زنی و خصوصیات رشد گیاه مرزه، در سال 1394 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد به صورت دو آزمایش مجزا با پیش تیمارهای سالیسیلیک اسید تحت تنش شوری و اکسین تحت تنش خشکی انجام شد. هر دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایش اول شامل سه سطح اسید سالیسیلیک (0، 3/0 و 6/0 میلی‌مولار) و شوری در چهار سطح (0، 3، 6 و 9 دسی زیمنس بر متر) و تیمارهای آزمایش دوم نیز شامل اکسین (ایندول استیک اسید) در سه سطح (0، 2/0 و 5/0 میلی‌گرم بر لیتر) و چهار سطح خشکی شامل (0، 3-، 6- و 9- بار) بود. نتایج آزمایش اول نشان داد که اثرمتقابل سالیسیلیک اسید و شوری بر صفات درصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و نسبت آن‌ها، طول و وزن خشک گیاهچه معنی‌دار بود. با توجه به نتایج آزمایش دوم اثرمتقابل فاکتورها بر صفات مورد مطالعه به جز ضریب سرعت جوانه‌زنی تأثیر معنی‌داری داشت. بیش‌ترین درصد جوانه‌زنی مربوط به پیش تیمار سالیسیلیک اسید با غلطت 6/0 میلی‌مولار و اکسین با غلظت 5/0 میلی‌گرم بر لیتر بود. تنش خشکی و شوری باعث کاهش ویژگی‌های جوانه‌زنی و پارامترهای رشد گیاه مرزه شد. نتایج نشان داد که پیش تیمار بذر با هورمون‌های اکسین و سالیسیلک اسید در شرایط تنش خشکی و شوری باعث افزایش جوانه‌زنی بذرهای گیاه دارویی مرزه شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1263 - تاثیر ژل آلوئه‌ورا و اسانس پوست لیمو (Citrus aurantifolia) بر ویژگی‌های کیفی میوه زردآلو‌(Prunus armeniaca) در طی‌دوره انبارداری
فاطمه شهدادی اعظم سیدی شهناز فتحی

10.30495/jfst.2021.1941584.1759

با توجه به محدودیت‌های موجود در استفاده از ترکیبات شیمیایی، یکی از روش‌های جایگزین استفاده از ترکیبات طبیعی در نگهداری محصولات است. بنابراین، در تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر ژل آلوئه‌ورا (در غلظت 100 درصد) و سطوح مختلف اسانس پوست لیمو (0، 100 و 150 میکرولیتر بر لیتر) ب أکثر

با توجه به محدودیت‌های موجود در استفاده از ترکیبات شیمیایی، یکی از روش‌های جایگزین استفاده از ترکیبات طبیعی در نگهداری محصولات است. بنابراین، در تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر ژل آلوئه‌ورا (در غلظت 100 درصد) و سطوح مختلف اسانس پوست لیمو (0، 100 و 150 میکرولیتر بر لیتر) بر برخی ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و کیفی میوه زردآلو (رقم نوری) طی سه دوره انبارداری (1، 10 و 20 روز) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در هر دوره درصد کاهش وزن، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، شاخص طعم، ویتامین ث، pH، درصد ماندگاری میوه و شمارش کلی کپک و مخمر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیشترین میزان کاهش وزن مربوط به ترکیب تیمار شاهد (بدون پوشش ژل آلوئه ورا و بدون اسانس) در روز بیستم بود. بیشترین شاخص طعم مربوط به ترکیب تیماری پوشش ژل آلوئه ورا در روز دهم بود و بالاترین میزان ویتامین ث مربوط به ترکیب تیماری پوشش ژل آلوئه ورا و غلظتµl/l 100 اسانس پوست لیمو در روز دهم بود. بیشترین شمارش کلنی کپک و مخمر در تیمار شاهد و کمترین میزان رشد در تیمار ژل آلوئه‌ورا به همراه 100 میکرولیتر بر لیتر اسانس پوست لیمو مشاهده شد. به طور کلی، استفاده از ژل آلوئه‌ورا به همراه µl/l 100 اسانس پوست لیمو به عنوان یک ترکیب طبیعی با افزایش کیفیت میوه از نظر افزایش مواد جامد محلول و ویتامین ث، کاهش درصد وزن و کاهش رشد میکروارگانیسم‌ها نسیت به شاهد باعث حفظ خصوصیات کیفی میوه زردآلو رقم نوری طی 10 روز انبارداری گردید. بنابراین این ترکیبات می‌توانند به عنوان روش مناسبی در تکنولوژی پس از برداشت این میوه معرفی شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1264 - بهینه سازی ویژگی های فیزیکوشیمیایی و حسی فیله ماهی قزل آلا حاوی عصاره ضایعات انار
مهسا سادات سجادی ژاله خوشخو

10.30495/jfst.2021.680647

در این تحقیق اثر ضد اکسیداسیونی ضایعات انار در سطوح صفر، 5/1 و 3 درصد بر ویژگی های حسی و پروفایل اسیدهای چرب ماهی قزل‌آلا رنگین‌کمان Oncorhynchus mykiss ) ) طی نگهداری در دمای یخچال مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی شاخص‌های حسی ( بو،رنگ ، طعم مزه و بافت) شیمیایی و تعیین پر أکثر

در این تحقیق اثر ضد اکسیداسیونی ضایعات انار در سطوح صفر، 5/1 و 3 درصد بر ویژگی های حسی و پروفایل اسیدهای چرب ماهی قزل‌آلا رنگین‌کمان Oncorhynchus mykiss ) ) طی نگهداری در دمای یخچال مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی شاخص‌های حسی ( بو،رنگ ، طعم مزه و بافت) شیمیایی و تعیین پروفایل اسیدهای چرب شامل تیوباربیتوریک اسید و pH در یک دوره 15 روزه طی روزهای(0، 5 ، 10و 15) انجام گردید. اکسیداسیون ، در ماهی قزل آلای رنگین کمان تیمار شده با عصاره‌ ضایعات انار به تعویق افتاد و کمترین میزان اکسیداسیون در تیمار 3 درصد از عصاره ضایعات انار مشاهده شد و طی مدت نگهداری با تیمار شاهد اختلاف معنی‌دار بود(05/0 p <). طبق نتایج حاصل از ارزیابی‌های شیمیایی ماهی تیمار شده با عصاره ضایعات انار نسبت به تیمار شاهد تا انتهای دوره نگهداری قابل استفاده بود. آنالیز تقریبی نمونه‌ها نشان داد در هر سه تیمار مورد مطالعه پالمتیک اسید(C16:0) و اولئیک اسید(C18:1 ω-9cis) و لینولئیک اسید(C18:2n 6c) به ترتیب فرآوانترین اسید چرب اشباع و تک غیر اشباع و چند غیر اشباع بودند.در این تحقیق میزان اسیدهای چرب در تیمارهای مختلف از نسبت PUFA>MUFA>SFA تبعیت کرده است. بطوریکه میانگین هر کدام از گروه اسیدهای چرب در تیمارهای مورد آزمایش، نشان‌دهنده غنی ‌بودن از نظر اسیدهای چرب چند غیراشباع بوده است؛ لیکن در هیچکدام از اسیدهای چرب اندازه‌گیری شده روند کاهش یا افزایش معنی‌داری مشاهده نگردیده و تغییرات اکسیداسیون در طول نگهداری بر روی اسیدهای چرب به حداقل رسیده است .نتایج نهایی نشان داد در تیمارهایی که از عصاره ضایعات انار استفاده گردیده بود از نظر ماندگاری بهتر از تیمار شاهد بوده است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1265 - استفاده از شاخص جذب در ناحیه فرابنفش – مرئی به منظور تعیین نقطه دور ریز روغن سرخ کردنی
علیرضا حسن پور زهرا پیراوی ونک سیمین اسداللهی

روغن های مورد استفاده در سرخ کردن، بعد از گذراندن شرایط زمانی و دمایی به مرحله ای به نام نقطه دور ریزی می رسند که از فاکتورهایی همچون اندیس پراکسید، میزان ترکیبات قطبی، عدد کربونیل، میزان تری آسیل گلیسرول های الیگومر و میزان اسید های چرب آزاد به منظور تشخیص نقطه دورریز أکثر

روغن های مورد استفاده در سرخ کردن، بعد از گذراندن شرایط زمانی و دمایی به مرحله ای به نام نقطه دور ریزی می رسند که از فاکتورهایی همچون اندیس پراکسید، میزان ترکیبات قطبی، عدد کربونیل، میزان تری آسیل گلیسرول های الیگومر و میزان اسید های چرب آزاد به منظور تشخیص نقطه دورریز استفاده می گردد. در این پژوهش عمل سرخ کردن به مدت 24 ساعت در بازه های زمانی 0، 8، 16، 24 ساعت به مدت 3 روز پی در پی و 6 نوع روغن شامل روغن های پالم - سوپر اولئین تصفیه شده (پ)، زیتون تصفیه شده (ز)، 25% ز+ 75% پ، 50% ز+ 50% پ ، 75% ز+ 25% پ و روغن سرخ کردنی انجام گرفت. در این پژوهش عمل اسکن به عنوان یک روش سریع توسط دستگاه اسپکتروفتومتر بر روی نمونه های روغن انجام گرفت و طول موج شاخص ترکیبات قطبی تعیین گردید. بین شدت جذب های بدست آمده در طول موج nm380 و درصد ترکیبات قطبی هر نوع روغن همبستگی بالایی به طور میانگین 9865/0=r2 بدست آمد. با تعیین طول موج شاخص، از طریق رگرسیون در هر نوع نمونه روغن مشخص گردید زمانی که میزان ترکیبات قطبی به 25% می رسد هر نوع روغن شدت جذب مخصوص به خود را در نقطه دور ریز دارد. به طوری که شدت جذب در نقطه دور ریز در روغن پالم سوپر اولئین تصفیه شده 397/21، در روغن زیتون تصفیه شده 76/2، 25%ز+ 75%پ 692/6، 50%ز+ 50%پ 114/5، 75%ز+ 25%پ 215/4 و در روغن سرخ کردنی 807/7 بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1266 - بررسی رابطه میان شاخص قهوه ای شدن و میزان تشکیل هیدروکسی متیل فورفورال در انجیر نیمه مرطوب
سارا انصاری ابراهیم حسینی ندا مفتون آزاد عسگر فرحناکی غلامحسن اسدی

5-هیدروکسی متیل فورفورال به عنوان یک ترکیب حدواسط در واکنش میلارد است که می تواند به عنوان شاخص کیفیت در محصولات غذایی حاوی کربوهیدرات (نظیر آبمیوه، عسل، شیر، قهوه و میوه های خشک) معرفی شود. تشکیل این ترکیب آلدهیدی در غذا بسته به شرایط فرایند و نگهداری متغیر است. در این أکثر

5-هیدروکسی متیل فورفورال به عنوان یک ترکیب حدواسط در واکنش میلارد است که می تواند به عنوان شاخص کیفیت در محصولات غذایی حاوی کربوهیدرات (نظیر آبمیوه، عسل، شیر، قهوه و میوه های خشک) معرفی شود. تشکیل این ترکیب آلدهیدی در غذا بسته به شرایط فرایند و نگهداری متغیر است. در این پژوهش تاثیر دما و زمان نگهداری بر شاخص قهوه ای شدن و تشکیل HMF در انجیر نیمه مرطوب تیمار یافته با کلرید کلسیم 5/1%، متا بی سولفیت ppm 500 ، اسید سیتریک 1% و شاهد نگهداری شده در دماهای 4، 15، 25 و 35 درجه سانتی گراد مطالعه و رابطه میان شاخص قهوه ای شدن و میزان HMF تعیین گردید. میزان شاخص قهوه ای شدن با اندازه گیری میزان جذب نمونه نمونه در 420 نانومتر و هیدروکسی متیل فورفورال با روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا تعیین گردید. نتایج حاکی از آن است که تشکیل HMF و شاخص قهوه ای شدن در کلیه نمونه ها از سینتیک درجه یک تبعیت می کند. در تمامی نمونه ها با افزایش دما سرعت دو فاکتور فوق افزایش یافته و یک رابطه لگاریتمی بین آنها برقرار است. نهایتا برازش بسیار خوبی بین شاخص قهوه ای شدن و تشکیل HMF انجیر کنترل و تیمار یافته در تمامی دماهای مورد بررسی تبیین گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1267 - تاثیر آماده سازی اولیه و زمان نگهداری در فریزر روی پارامترهای کیفی ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio)
بهاره شعبانپور معظمه کردجزی سیدمهدی اجاق افسانه ندیمی

در این پژوهش، به بررسی اثر فیله و شکم خالی کردن ماهی کپور معمولی، بر شاخص های حسی (طعم، بو و ...) و فیزیکو شیمیایی (رطوبت، اسید چرب آزاد و ...) آن طی چهار ماه نگهداری در شرایط انجماد (20 – درجه سانتیگراد) پرداخته شد. نتایج حاصل از اندازه گیری ها نشان داد که آماده أکثر

در این پژوهش، به بررسی اثر فیله و شکم خالی کردن ماهی کپور معمولی، بر شاخص های حسی (طعم، بو و ...) و فیزیکو شیمیایی (رطوبت، اسید چرب آزاد و ...) آن طی چهار ماه نگهداری در شرایط انجماد (20 – درجه سانتیگراد) پرداخته شد. نتایج حاصل از اندازه گیری ها نشان داد که آماده سازی ماهی به شکل فیله (91/0) و شکم خالی (74/0) منجر به افزایش میزان اکسیداسیون گردیده، در حالی که ماهی آماده سازی شده به شکل کامل (70/0) نسبت به دو شکل فیله و شکم خالی از شرایط بهتری در دوره نگهداری برخوردار بود. اگر چه اختلاف معنی داری (05/0<p) بین مقادیر شاخص‌های تیوباربیتوریک اسید و اسید چرب آزاد بین دو شکل کامل و شکم خالی در ابتدای دوره نگهداری مشاهده نشد، اما در ماه چهارم نگهداری، ماهی کامل به طور معنی‌داری میزان اسید چرب آزاد کمتری نشان داد (05/0>p). نمونه فیله شده به طور معنی‌داری رطوبت تحت فشار بیشتری نسبت به سایر تیمارها داشت و میزان رطوبت در همه تیمار‌ها تغییرات معنی‌داری نداشت. بنابراین با توجه به نتایج این تحقیق مشخص گردید که نگهداری دراز مدت کپور پرورشی در فریزر خانگی (20- درجه سانتیگراد) به شکل کامل بهتر از نگهداری آن به شکل فیله شده و شکم خالی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1268 - بررسی روابط مابین مؤلفه های به کارگیری فن آوری اطلاعات و ارتباطات در دانشگاه ها با رویکرد دیماتل (مطالعه موردی)
هوشنگ تقی زاده مصطفی ضیائی حاجی پیرلو

هدف این مطالعه، بررسی روابط مابین مؤلفه‌های به&zwnj;کارگیری فن&zwnj;آوری اطلاعات در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی می‌باشد. شاخص‌های به&zwnj;کارگیری مؤثر فن&zwnj;آوری اطلاعات و ارتباطات در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی که در تحقیقات قبل شناسایی شده‌اند، به&zwnj;عنوان أکثر

هدف این مطالعه، بررسی روابط مابین مؤلفه‌های به&zwnj;کارگیری فن&zwnj;آوری اطلاعات در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی می‌باشد. شاخص‌های به&zwnj;کارگیری مؤثر فن&zwnj;آوری اطلاعات و ارتباطات در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی که در تحقیقات قبل شناسایی شده‌اند، به&zwnj;عنوان متغیرهای این تحقیق می باشند. در این مطالعه، چگونگی روابط شاخص‌های به‌کارگیری فاوا در جامعه مورد مطالعه (دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز) بررسی شده‌است. جمع&zwnj;آوری داده‌ها، توسط دو پرسش&zwnj;نامه محقق&zwnj;ساخته انجام پذیرفته که روایی و پایایی آنها به&zwnj;ترتیب با روایی محتوایی و آزمون مجدد مورد بررسی قرار گرفته شده است. تجزیه و تحلیل نهایی داده&zwnj;ها توسط نرم&zwnj;افزار MATLAB انجام شده است. نتایج نهایی، حاکی از اهمیت نقش شاخص خلاقیت در به&zwnj;کارگیری فاوا در جامعه مورد مطالعه می&zwnj;باشد و شاخص مذکور با میزان اثرپذیری بالا شناسایی‌شده است. هم&zwnj;&zwnj;چنین، مشخص گردید که دو شاخص: خلاقیت و سبک مشارکتی، دارای بیشترین میزان اثرپذیری مستقیم و غیرمستقیم از سایر مؤلفه‌های مورد بررسی می‌باشند. هم&zwnj;&zwnj;چنین، مؤلفه‌های سازمانی و فنی نیز با بیشترین میزان اثرگذاری شناسایی شده‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1269 - بررسی شاخص‌های شیمیایی، میکروبی و تعیین زمان ماندگاری برگر تلفیقی (کپور نقره‌ای- گوشت مرغ) در طول مدت نگهداری در شرایط انجماد
لاله رومیانی شیوا علیزاده

این تحقیق با هدف بررسی شاخص‌های شیمیایی فساد و تعیین ماندگاری برگر تلفیقی (کپور نقره‌ای ـ گوشت مرغ) در دمای انجماد به مدت 6 ماه انجام شد. برای این هدف نمونه های ماهی و مرغ با 5 تیمار (تیمار 1: 75 درصد ماهی و بدون مرغ، تیمار 2: بدون ماهی و 75 درصد مرغ، تیمار 3: 25/56 درص أکثر

این تحقیق با هدف بررسی شاخص‌های شیمیایی فساد و تعیین ماندگاری برگر تلفیقی (کپور نقره‌ای ـ گوشت مرغ) در دمای انجماد به مدت 6 ماه انجام شد. برای این هدف نمونه های ماهی و مرغ با 5 تیمار (تیمار 1: 75 درصد ماهی و بدون مرغ، تیمار 2: بدون ماهی و 75 درصد مرغ، تیمار 3: 25/56 درصد ماهی و 75/18 درصد مرغ، تیمار 4: 75/18 درصد ماهی و 25/56 درصد مرغ، تیمار 5: 5/37 درصد ماهی و 5/37 درصد مرغ) و 3 تکرار تهیه شدند. نتایج نشان داد که شاخص های کیفی فساد در طول دوره نگهداری روند افزایشی داشتند. بالاترین میزان پراکسید، بازهای نیتروژنی فرار، تیوباربیتیوریک اسید و اسیدهای چرب آزاد به ترتیب 01/0±08/4 میلی اکی والان در کیلوگرم، 92/0±26/20 میلی گرم در 100 گرم، 06/0±63/3 میلی گرم مالون در آلدئید در کیلوگرم و 03/0±94/3 درصد در ماه ششم در تیمار 1 به دست آمد. در مقایسه با ماه اول، رشد باکتری های سرمادوست و کل باکتری های زنده در ماه ششم در تیمارهای چهارم و پنجم به تاخیر افتاد. انعکاس رشد باکتری های برگرهای تلفیقی منجمدشده در دمای 18- درجه سانتی گراد نشانه کیفیت خیلی خوبی آنها بود. با توجه به نتایج به دست آمده بهترین زمان ماندگاری برگر تلفیقی (کپور نقره‌ای ـ گوشت مرغ) طی شش ماه نگهداری در دمای انجماد 4 ماه و مربوط به تیمار 2 بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1270 - Genetic improvement of essence percent and dry flower yield using indirect selection in German chamomile (Matricaria chamomilla L.)
احمدرضا گل‌پرور عبداله قاسمی پیربلوطی

Background & Aim: German chamomile is one of the most important medicinal plants. So, assessment of genetic diversity and relationship among the traits are very essential in chamomile breeding programs. Determination of the best indirect selection criteria for genet أکثر

Background & Aim: German chamomile is one of the most important medicinal plants. So, assessment of genetic diversity and relationship among the traits are very essential in chamomile breeding programs. Determination of the best indirect selection criteria for genetic improvement of essence percent and dry flower yield of German chamomile (Matricaria chamomilla L.) populations was investigated using some morphological, agronomical and phonological characteristics. Experimental: In this experiment, statistical design of RCBD with three replications was used. Number of flower plant-1, fresh flower yield plant-1, days to budding, days to 50 and 100% of flowering, number of flowering stem, plant height, number of tiller plant-1, dry flower yield plant-1 and essence percent were measured. Results & Discussion: Analysis of variance showed highly significant differences among chamomile populations for all the studied traits. This assigns genetic diversity for mentioned traits and possibility of genetic improvement of these via selection. Assessment of correlation coefficients revealed positive and significant relationship of the majority of traits with dry flower yield as well as some traits with essence percent. Path analysis indicated applicability of indirect selection through the traits days to 50% flowering, No. flower plant-1, fresh flower yield plant-1 and days to budding for genetic improvement of dry flower yield specifically in early breeding generations. Industrial and practical recommendations: The traits 50% flowering and No. flower plant-1 also were introduced as the best indirect selection criteria for improvement of essence percent based on path analysis results. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1271 - Genetic improvement of quantity/quality yield of black cumin (Nigella sativa L.) ecotypes cultivated in Iran climatic conditions
سعید صالحی اسد رخ زدی قربان نورمحمدی سید محمدجواد میرهادی احمدرضا گلپرور

Background & Aim: Black seed or black cumin (Nigella sativa L.) belongs the family Ranunculaceae. Black seed is one of these species, which is naturally distributed in different parts of the country. It is extensively cultivated in various regions of Iran. Experime أکثر

Background & Aim: Black seed or black cumin (Nigella sativa L.) belongs the family Ranunculaceae. Black seed is one of these species, which is naturally distributed in different parts of the country. It is extensively cultivated in various regions of Iran. Experimental: The experiment was achieved using randomized complete block design with three replications in the research field of Islamic Azad University of Isfahan Branch during 2013. Seed of ten ecotypes namely; Semirom, Zawareh, Golpayegan, Fereydan, Meymeh, Kashan, Khansar, Daran, Ardestan and Isfahan were cultivated in the plots comprising four rows. The essential oil was extracted by a Clevenger type apparatus andanalyzed by using GC/MS. Results & Discussion: Statistical analysis indicated that there was significant difference among all traits. The results of regression and path analysis indicated that the number of branches, grain filling rate and days to blooming traits were the best indirect selection criteria to improve yield in black cumin. According to the results of this research, Fereydan and Daran ecotypes showed the optimum amount of essential oil content andmorphological traits. Furthermore, cross between these ecotypes has suitable advantage to increase seed and oil yield in black cumin breeding programs. Industrial and practical recommendations: There are few researches about breeding of black cumin. The results of present study could be applied in research centers as well by farmers to cultivate commercially and production black cumin especially for seed. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1272 - دولت توسعه گرای لولا داسیلوا (2003-2011)و شاخص توسعه انسانی در برزیل
عبدالرضا سیفی احمد ساعی

10.30495/pir.2020.680005

برزیل به عنوان بزرگترین کشور امریکای لاتین و پنجمین کشور وسیع جهان،کمتر از نیمی از وسعت امریکای جنوبی را به خود اختصاص داده است. اقتصاد برزیل در سال های اخیر با رشد و توسعه قابل توجهی مواجه بوده و در سال 2017 به هشتمین اقتصاد برتر جهان تبدیل شده است.اگر چه پس از جنگ جها أکثر

برزیل به عنوان بزرگترین کشور امریکای لاتین و پنجمین کشور وسیع جهان،کمتر از نیمی از وسعت امریکای جنوبی را به خود اختصاص داده است. اقتصاد برزیل در سال های اخیر با رشد و توسعه قابل توجهی مواجه بوده و در سال 2017 به هشتمین اقتصاد برتر جهان تبدیل شده است.اگر چه پس از جنگ جهانی دوم و طی حضور دولت های مختلف روند نسبی توسعه در برزیل وجود داشته اما در سالهای اخیر و پس از روی کار آمدن لولا داسیلوا، توسعه در این کشور با تحولی اساسی مواجه شده و این کشور توانسته است بر بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه خود مانند فقر،سطح پایین سواد،شکاف طبقاتی،بیکاری و...فائق آید. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی بدنبال پاسخ به این سوال است که دولت توسعه گرای لولا داسیلوا چه تاثیری بر شاخص توسعه انسانی در برزیل داشته است؟ در این مقاله با استفاده از داده ها مختلف آماری مشخص می گردد که لولا داسیلوا با ایجاد یک دولت توسعه گرا و اتخاذ سیاست های راهبردی مانند برنامه کمک هزینه خانواده،برنامه مبارزه با گرسنگی،برنامه رشد پرشتاب توانست در دوران ریاست جمهوری هشت ساله خود شاخص توسعه انسانی در برزیل را به میزان مشهودی ارتقا دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1273 - شاخص‌های اقتصادی و امنیت ملی ایران
زریر نگین‌تاجی هومان حسینی آذین کیانی

با پایان جنگ سرد و طرح مسایل مربوط به جهانی شدن در نظام اقتصاد سیاسی جهان، منابع نرم افزاری سیاست‌های امنیتی، با وجود تداوم اهمیت ابعاد سخت افزاری امنیت، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. در این دوران امنیت به شکل بسیط، مطرح و بیش از پیش مسائل اقتصادی و توسعه اقتصادی مبنای أکثر

با پایان جنگ سرد و طرح مسایل مربوط به جهانی شدن در نظام اقتصاد سیاسی جهان، منابع نرم افزاری سیاست‌های امنیتی، با وجود تداوم اهمیت ابعاد سخت افزاری امنیت، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. در این دوران امنیت به شکل بسیط، مطرح و بیش از پیش مسائل اقتصادی و توسعه اقتصادی مبنای اقتدار دولت‌‌ها قرار گرفت و امنیت ملی در این راستا مفهوم‌سازی شد. یعنی امنیت علاوه بر بعد نظامی آن، در جنبه‌های اقتصادی، محیط زیستی، فرهنگی و غیره نیز تبلور یافته است. در این پژوهش سعی شده است امنیت از نگاهی موسع بررسی و جنبه های اقتصادی امنیت و تاثیر شاخص های اقتصادی بر روی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مورد بحث و بررسی قرار گیرد. به همین منظور از مکتب کپنهاک که امنیت را از جنبه‌های گوناگون مورد مطالعه قرار می دهد و نگاهی موسع و ایجابی به امنیت دارد، استفاده شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1274 - تحلیل جامعه شناختی سیاست انبوه سازی مسکن مهر و نقش آن بر کاهش محرومیت های اجتماعی مورد مطالعه (مسکن مهر فاز جدید هشتگرد و شهرلاهیجان در استان گیلان)
فروزان نحاس مصطفی ازکیا مهرداد نوابخش

مسکن پدیده ای اجتماعی است و انتظام و نوع فضاها و همچنین فرم ظاهری آن از عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تاثیر می پذیرد. هدف از مطالعه حاضر تحلیل جامعه شناختی سیاست انبوه سازی مسکن مهر و نقش آن بر کاهش محرومیت های اجتماعی مورد مطالعه (مسکن مهر فاز جدید هشتگرد و شهرلاهیجا أکثر

مسکن پدیده ای اجتماعی است و انتظام و نوع فضاها و همچنین فرم ظاهری آن از عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تاثیر می پذیرد. هدف از مطالعه حاضر تحلیل جامعه شناختی سیاست انبوه سازی مسکن مهر و نقش آن بر کاهش محرومیت های اجتماعی مورد مطالعه (مسکن مهر فاز جدید هشتگرد و شهرلاهیجان در استان گیلان) بود. روش تحقیق، گراندد تئوری (نظریه داده بنیاد) و جامعه مورد مطالعه، شامل کلیة شهروندان به همراه خانواده ساکن مسکن مهر شهر هشتگرد و شهر لاهیجان در استان گیلان بوده است. در این پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند، گلوله برفی و شاخص اشباع نظری نسبت به نمونه گیری از جامعه پژوهش اقدام شد. در پژوهش حاضر با 16 خانوار،ساکن مسکن مهر مصاحبه انجام شد. اطلاعات در این پژوهش به واسطه ی مصاحبه های نیمه ساختاریافته جمع آوری شده اند. داده های جمع آوری شده، کدبندی، مفهوم سازی و مقوله بندی شدند. یافته های تحقیق براساس مدل پارادیمی پژوهش در پنج محور(شرایط علی، شرایط مداخله‌گر و شرایط زمینه ای، راهبردها و پیامدها) قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد مشکلات کمی کیفی مسکن مهر، ضعف مکان یابی، مشکلات امنیتی اقتصادی، مشکلات زیست محیطی رفاهی و مشکلات نهادی مهمترین مشکلات مسکن مهر در محدوده مطالعاتی هستند که جملگی ریشه در مدیریت ضعیف مراحل مختلف اجرای پروژه مسکن مهر دارند و در صورت بی توجهی به مشکلات شناسایی شده در آینده نه چندان دور این مساکن اجتماعی، با چالش های پیچیده تر و بحرانی تر مواجه خواهند شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1275 - ارزیابی مؤلفه‌های زیبایی‌شناسی نما در بناهای شاخص اداری شهر تهران در سال‌های 1340-1390از نگاه طراحان و مردم عادی
شهرام ماهان فر محمدرضا پورزرگر مزین دهباشی شریف

موضوع ‌نما و‌ مؤلفه‌های ‌زیبایی‌شناسی به‌ جهت ‌‌‌رابطه‌ تنگاتنگ ‌طراحی معماری ‌با‌ ادراک مخاطبان،‌ واجد ابعاد گسترده و پراهمیتی است و به عنوان محرکی برای شناخت سلیقه مردم از مولفه های بصری معماری شناخته می شود. هدف این پژوهش تبیین الگوهای زیبایی‌شناسی به‌ کار رفته در طر أکثر

موضوع ‌نما و‌ مؤلفه‌های ‌زیبایی‌شناسی به‌ جهت ‌‌‌رابطه‌ تنگاتنگ ‌طراحی معماری ‌با‌ ادراک مخاطبان،‌ واجد ابعاد گسترده و پراهمیتی است و به عنوان محرکی برای شناخت سلیقه مردم از مولفه های بصری معماری شناخته می شود. هدف این پژوهش تبیین الگوهای زیبایی‌شناسی به‌ کار رفته در طرح نماهای ساختمان‌های ‌شاخص ‌اداری ‌شهر تهران بین سال‌های 1340 تا 1390 است. نوآوری پژوهش در پر کردن خلأ‌ موجود در زمینه‌شناسایی مولفه‌های زیبایی شناسی نماهای بناهای اداری و نیز تحولات پیش‌آمده در نماهای معماری اداری از 50 سال گذشته تاکنون می‌باشد. روش تحقیق این پژوهش ازل حاظ هدف‌، از نوع کاربردی و توسعه‌ای و‌ روش انجام پژوهش، توصیفی تحلیلی است و بر اساس ماهیت داده‌ها از نوع کمی-‌کیفی است. نمونه های این پژوهش بر اساس 9 ساختمان اداری پیش ازانقلاب و 10 ساختمان اداری پس ازانقلاب انتخاب شده‌اند. نماها بر اساس سه بعد فرهنگی، اقتصادی و فناوری مورد تحلیل محتوای کیفی قرار گرفتند. همچنین معیارها بر اساس ابعاد کمی، کیفی شناسایی شدند و بر اساس مصاحبه نیمه ساختاریافته مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج نشان ‌دهنده آن است ک متغیر بعد فرهنگی با (329/0=Beta) با ضریب معنی‌داری (036/0=sig) قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده مقوله زیبایی‌شناختی ابنیه‌ها می‌باشد و متغیر بعد اقتصادی‌(271/0=Beta) با ضریب معنی‌داری (000/0=sig) و در رتبه دوم، قدرت پیش‌بینی را در مدل دارا است و در رتبه سوم، متغیر بعد فناوری (149/0=Beta) با ضریب معنی‌داری (000/0=sig) می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1276 - بررسی ویژگی های شهر پاک برگرفته از فرهنگ و شاخصه های شهر اسلامی در شهر تهران ...
فاطمه طهرانی مجید ولی. شریعت پناهی. فریده اسدیان

یکی از مظاهر اسلام را می توان در شکل گیری شهرها در دوران مختلف تاریخی برشمرد. در این تحقیق سعی بر آن شده است که احکام مرتبط با شکل گیری شهرها بصورت موردی و از نگاه سنت ، سیره و جریانات فرهنگی و اجتماعی در شهر تهران بررسی گردد، از این رو برای رسیدن به این هدف دو پرسش مطر أکثر

یکی از مظاهر اسلام را می توان در شکل گیری شهرها در دوران مختلف تاریخی برشمرد. در این تحقیق سعی بر آن شده است که احکام مرتبط با شکل گیری شهرها بصورت موردی و از نگاه سنت ، سیره و جریانات فرهنگی و اجتماعی در شهر تهران بررسی گردد، از این رو برای رسیدن به این هدف دو پرسش مطرح می گردد:1-شهر تهران از نظر شاخصه های علمی فرهنگی و هویتی ،مطرح شده در چهارچوب نظری شهر اسلامی در چه وضعیتی قرار دارد؟2-کدامیک از شاخصه های برنامه ریزی شهر اسلامی در تهران معاصر نقش موثرتری را ایفا می نماید؟روش تحقیق در پژوهش حاضر در بخش نخست عمدتا از نوع توصیفی – تحلیلی است که در آن با مطالعه ی ویژگی ها و شاخصه ها ی شهر اسلامی ، شاخصه ها و مبانی فرهنگی و هویتی استخراج شده است. در گام دوم مطالعات عمدتا بصورت میدانی می باشدکه از طریق تدوین پرسشنامه هایی که از مطالعات مبانی نظری و ادبیات موضوع تدوین شده است ، از طریق کارشناسان مرتبط با این حوزه مورد ارزیابی قرار میگیرد. در مرحله آخر نتایج حاصل از پرسشنامه ها تحلیل شده و در گام بعدی به بررسی کیفی اصول و مبانی شهر پاک ، مستخرج از شاخصه های شهر اسلامی پرداخته می شود . جهت تدقیق تحقیق مکان مورد مطالعه شهر تهران در نظر گرفته شده است . نتایج حاصل از تحقیق نمایانگر فاصله معنادار وضعیت موجود شهر تهران با شاخصه های شهر اسلامی می باشد . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1277 - ارزیابی بناهای بلندمرتبه مسکونی ایرانی از منظرمعماری الگوگرا در معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی
فرهام مقدم راد منصور سپهری مقدم

معماری ایرانی با ورود اسلام باورهای اعتقادی و اصولی را به ظهور رسانید که معماری ایرانی – اسلامی را در زمره معماری‌های الگوگرا جای داد. الگوهایی که در سیر تاریخی این معماری تکامل پیدا کردند و تبدیل به ویژگی‌های شاخص و بعضاً منحصر به فرد معماری ایرانی – اسلامی أکثر

معماری ایرانی با ورود اسلام باورهای اعتقادی و اصولی را به ظهور رسانید که معماری ایرانی – اسلامی را در زمره معماری‌های الگوگرا جای داد. الگوهایی که در سیر تاریخی این معماری تکامل پیدا کردند و تبدیل به ویژگی‌های شاخص و بعضاً منحصر به فرد معماری ایرانی – اسلامی گشتند. معماری الگوگرای ایرانی – اسلامی در دهه‌های اخیر و در برخورد با معماری غربی مورد غفلت قرار گرفته و ارزش‌های برگرفته از هویت و فرهنگ ایرانی – اسلامی آن نادیده انگاشته شده‌اند. پارادایم پژوهش حاضر آزاد پژوهی و ترکیبی از شیوه‌های تحلیلی، استفاده از پرسشنامه، دلفی و آزمون همبستگی می‌باشد، به این منظور 40 نمونه ساختمان بلندمرتبه مسکونی ایرانی در معرض سنجش و ارزیابی‌(کمی با استفاده از طبق لیکرت) خبرگان از شاخص‌های برگزیده معماری ایرانی - اسلامی قرار می‌گیرند و نتایج به دست آمده توسط نرم‌افزار SPSS به منظور بررسی میزان همبستگی شاخص‌ها مورد تحلیل قرار می-گیرند. یافته‌های تحلیل همبستگی پیرسون نشان دهنده ارتباط معنادار مستقیم و رو به بالای معماری الگوگرا با معیارهای بینش نمادین، معماری مفهومی، سلسله مراتب فضایی، انطباق محیطی، انطباق فرهنگی، خوانایی، نشانه گرایی، مقبولیت عمومی و معماری ایرانی – اسلامی می‌باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که برای بازگشت به الگوهای ایرانی - اسلامی در طراحی ساختمان‌های بلندمرتبه مسکونی امروزی 2 گروه از شاخص‌ها که در قالب بحث اخلاق مداری‌(شاخص‌های ذهنی) و انسان محوری (شاخص‌های کالبدی) مطرح می‌شوند، بیش از سایر عوامل و شاخص‌ها بر مبنای الگوهای معماری ایرانی - اسلامی تأثیرگذار و مطلوب نظر هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1278 - طراحی وتبیین الگوی توسعه کارآفرینی روستایی با ارائه یک راهبرد جدید بر اساس گردشگری کشاورزی:رویکرد داده بنیاد مطالعه موردی(روستاهای شاخص استان یزد)
مجید فتوحی غلامحسین حسینی نیا سید مجتبی سجادی

امروزه توسعه کارآفرینی از سازنده ترین راهکارهای توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی مناطق محروم و روستاها به حساب می آید و به دلیل تسلط بخش کشاورزی در اغلب مناطق روستایی،تاکید عمده بر کارآفرینی روستایی است..در این راستا،گردشگری کشاورزی(آگروتوریسم)تجربه بسیار مناسبی را برای ب أکثر

امروزه توسعه کارآفرینی از سازنده ترین راهکارهای توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی مناطق محروم و روستاها به حساب می آید و به دلیل تسلط بخش کشاورزی در اغلب مناطق روستایی،تاکید عمده بر کارآفرینی روستایی است..در این راستا،گردشگری کشاورزی(آگروتوریسم)تجربه بسیار مناسبی را برای بازدید کنندگان که به دنبال کار در مزرعه،باغ،دسترسی به طبیعت،گشت و گذار و تجارب فرهنگی هستندفراهم و از طرف دیگر به کشاورزان کمک می کند تا پویایی و دوام کشاورزی را حفظ و اقتصاد خود را تنوع ببخشند. پژوهش حاضر در پی طراحی الگوی توسعه کارآفرینی روستایی مبتنی برگردشگری کشاورزی می باشد.این پژوهش در چار چوب رویکرد کیفی و با به کار گیری روش تحقیق داده بنیاد انجام وابزار جمع آوری داده ها،مصاحبه های نیمه ساختار یافته بوده وبه منظور گردآوری اطلاعات ،با به کار گیری روش نمونه گیری هدفمند با 30 نفر از خبرگان آشنا به مباحث گردشگری روستایی،کارآفرینی روستایی،مسئولان محلی وصاحب نظران فرا محلی مصاحبه انجام گرفته است نتایج در قالب مدل پارادایمی ،شامل گردشگری کشاورزی به عنوان مقوله محوری و شرایط علی(ارکان و کالبد محیطی وزیست بومهای طبیعی)،عوامل زمینه ای(اثرات زیست محیطی،آموزش پایه،صنایع دستی وروستایی و زیر ساخت های ملموس)،شرایط مداخله گر(اثرات انگیزشی،زیر ساخت های ناملموس وفرهنگ وآئین ها)،راهبردها (توسعه وتحول،شاخص ها،آموزشهای کاربردی و ایجاد کارگاههای مشارکتی)وپیامد های آن (رشد اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی،توسعه فرهنگ کارآفرینی)قرار گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1279 - تحلیل ناهمگونی فضایی شاخص های توسعه و رتبه بندی استانهای کشور با تکنیک های آماره فضایی و تصمیم گیری های چند منظوره
بهنام باقری محمدتقی معصومی حسین نظم فر رسول صمدزاده

چکیدهدر این پژوهش به بررسی جایگاه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور پرداخته شده است. به همین منظور برای بررسی توسعه‌یافتگی از71 شاخص در 6 حوزه استفاده شده که این آمار از سالنامه های آماری سال1395 استخراج گردیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر کاربردی بوده و هدف آن بررسی جایگاه ت أکثر

چکیدهدر این پژوهش به بررسی جایگاه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور پرداخته شده است. به همین منظور برای بررسی توسعه‌یافتگی از71 شاخص در 6 حوزه استفاده شده که این آمار از سالنامه های آماری سال1395 استخراج گردیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر کاربردی بوده و هدف آن بررسی جایگاه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور است. در این تحقیق از روش آنتروپی شانون برای وزن‌دهی و برای محاسبات توسعه یافتگی از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه الکتر و ویکور استفاده شده است. برای یکسان سازی نتایج نیز تکنیک کپلند بکارگرفته شده، برای تهیه نقشه خوشه و ناخوشه و تحلیل فضایی نابرابری ها از تکنیک های آمار فضایی و روش لکه های داغ و خوشه و ناخوشه در تحلیل ها استفاده شده است، نتایج بدست آمده از روش‌ها نشان می‌دهد استان سمنان به تنهایی در وضعیت بسیار برخوردار قرار داشته و استانهایی مانند اصفهان، یزد و اردبیل و چهارمحال و بختیاری در وضعیت برخوردار قرار دارد. نتایج تحلیل های آمار فضایی با استفاده از تحلیل لکه های داغ بر مبنای امتیاز کپلند نشان می دهد که استانهای سمنان و مازندران به احتمال 95% و استانهای گلستان، تهران و اصفهان به احتمال 90% جزو لکه های داغ و استانهای سیستان و بلوچستان و هرمزگان به احتمال 90% لکه های سرد می باشند. تحلیل خوشه و ناخوشه بر مبنای امتیاز حاصل از مدل کپلند نیز حاکی است استان سمنان یک خوشه با مقادیر بالا ( HH ) و استان البرز یک ناخوشه می باشد که توسط مقادیر بالا محاصره شده است ( LH ) تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1280 - واکاوی شاخص‌های تراکم در محلات شهری جهت مهار پراکنده رویی (مطالعه موردی: منطقه 2 تهران)
محمد مولائی قلیچی هادی جوادزاداقدم رضا جهان بین نصراله کاردگر

امروزه با توجه به این که برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شهر، به عنوان یک ضرورت اساسی در برنامه‌های توسعه شهری محسوب می‌شود، پراکنده‌رویی شهری به عنوان یکی از محوری ترین بحث‌ها در سراسر جهان مطرح است. این پدیده در اثر برهم کنش عوامل متعددی ظاهر می‌گردد و یکی از راهکارهای مدیری أکثر

امروزه با توجه به این که برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شهر، به عنوان یک ضرورت اساسی در برنامه‌های توسعه شهری محسوب می‌شود، پراکنده‌رویی شهری به عنوان یکی از محوری ترین بحث‌ها در سراسر جهان مطرح است. این پدیده در اثر برهم کنش عوامل متعددی ظاهر می‌گردد و یکی از راهکارهای مدیریت، کنترل و کاهش اثرات منفی آن، شناسایی همین عوامل اثرگذار در بروز پدیده پراکنده رویی در شهرهاست. از این رو شناخت عوامل موثر در شکل‌گیری و گسترش شهرها می‌تواند در اتخاذ تصمیم‌های مناسب برای آینده آن‌ها کمک نماید. شهر تهران به عنوان پایتخت کشور طی سال‌های گذشته از نظر فیزیکی روند رو به رشد فزاینده‌ای را تجربه کرده است. به دلیل رانت‌های حاصل از رشد پراکنده و دست‌اندازی به اراضی اطراف که منجر به بروز ناهنجاری‌هایی در فرآیند رشد فیزیکی آن شده ، درک مکانیزم روند گسترش فیزیکی این شهر، از اهم اهداف تحقیق حاضر است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی می‌باشد. در این راستا با تجزیه و تحلیل داده‌های تراکمی رشد هوشمند، شامل متوسط طبقات، ضریب تراکم، متوسط سطح اشغال مسکونی، تراکم خالص مسکونی (نفر در هر هکتار)، متوسط سطح مسکونی (مترمربع)، مساحت زمین مسکونی (هزار مترمربع)، تراکم ناخالص جمعیتی (نفر در هر هکتار)، تعداد قطعه مسکونی در محلات 14 گانه منطقه2 شهرداری تهران با استفاده از مدل تحلیلی الکتر و آنتروپی به بررسی موضوع پرداخته شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1281 - بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی: تحلیلی بین کشوری
اسفندیار حیدری پور بیژن خلیل مقدم مهدی راست قلم احمدرضا مولائی

چکیده علاوه بر سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی و انسانی، مفهوم نو‌ظهور دیگری تحت عنوان سرمایه اجتماعی در مباحث توسعه مطرح شده است. سرمایه اجتماعی به مجموعه‌ای از عناصر فردی و گروهی، رسمی و غیررسمی در اجتماع به همراه روابط واقعی و انتزاعی درون و بین آن عناصر، اشاره دارد که أکثر

چکیده علاوه بر سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی و انسانی، مفهوم نو‌ظهور دیگری تحت عنوان سرمایه اجتماعی در مباحث توسعه مطرح شده است. سرمایه اجتماعی به مجموعه‌ای از عناصر فردی و گروهی، رسمی و غیررسمی در اجتماع به همراه روابط واقعی و انتزاعی درون و بین آن عناصر، اشاره دارد که با خلق مشارکت اجتماعی[1]، انسجام اجتماعی[2] و اعتماد اجتماعی، موجب زایش اثراتی هم افزا[3] شده و در نهایت بر کلیه ابعاد توسعه تأثیر می‌گذارد. رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی از جنبه‌های مطرح در خصوص مطالعات مربوط به سرمایه اجتماعی است که دارای ابهامات فراوانی است. مقاله حاضر با استفاده از داده های 164 کشور در زمینه شاخص‌های درصد زنان شاغل در سطوح وزارتخانه‌ای و درصد کرسی‌های اشغال شده توسط زنان در مجلس به عنوان شاخصهای سرمایه اجتماعی و داده‌های سرانه تولید ناخالص داخلی[4] به عنوان شاخص توسعه اقتصادی و با بهره‌گیری از تحلیل همبستگی پیرسون[5]، به بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی پرداخته است. نتایج بررسی رابطه بین سرانه تولید ناخالص داخلی با شاخص درصد زنان در سطح وزارتخانه ها، در بین کشورهای با توسعه انسانی بالا، متوسط و پائین؛ حاکی از آن است که تنها در کشورهای با توسعه انسانی بالا رابطه معنی دار و مثبتی بین شاخص توسعه اقتصادی و سرمایه اجتماعی، وجود دارد. واژگان کلیدی: سرمایه اجتماعی، توسعه اقتصادی، شاخص‌ درصد زنان شاغل ، سرانه تولید ناخالص داخلی. [1] . Social Participation [2] . Social Cohesion 4. Synergic: منظور از هم‌افزا بودن اثرات مجموعه عناصر تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی این است که اثرات ناشی از روابط متقابل بین عناصر، متفاوت (بیشتر و یا کمتر) با جمع جبری اثرات تک تک آن عناصر در حالتی که هیچگونه رابطه‌ای با یکدیگر ندارند، می‌باشد. [4] . GDP per capita [5] . Pearson Correlation تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1282 - توان‌مندی‌های اقلیم آسایش، راهبردی مناسب جهت توسعه گردشگری (مطالعه موردی:خراسان رضوی)
محمد حسن هجرتی رضا اسماعیلی اکرم صابر حقیقت

چکیده در این تحقیق سعی شده تا با استفاده از شاخص دما-فیزیولوژیکPET به ارزیابی و شناسایی محدوده‌های آسایش اقلیمی در سطح خراسان رضوی پرداخته شود. بدین منظور در یک دوره آماری22ساله، چهار شهر مشهد، قوچان، سبزوار و گناباد در مقیاس روزانه مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. نتایج أکثر

چکیده در این تحقیق سعی شده تا با استفاده از شاخص دما-فیزیولوژیکPET به ارزیابی و شناسایی محدوده‌های آسایش اقلیمی در سطح خراسان رضوی پرداخته شود. بدین منظور در یک دوره آماری22ساله، چهار شهر مشهد، قوچان، سبزوار و گناباد در مقیاس روزانه مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. نتایج حاصل نشان می‌دهد دوره بدون تنش فیزیولوژیکی یا آسایش اقلیم، کوتاه بوده و برای شهر مشهد37، سبزوار42، گناباد36و قوچان51روز از سال می‌باشد. نتایج تحلیل ماهانه که بر اساس کیفیت اقلیم آسایشی صورت گرفته نشان می‌دهد مناسب‌ترین زمان سفر به شهر مشهد اردیبهشت و مهر ماه است. شهر سبزوار فقط اردیبهشت ماه و گناباد در طی آبانماه جهت فعالیت‌های گردشگری مناسب هستند. طبق نتایج حاصله بهترین شرایط اقلیم آسایشی قوچان در خرداد و مهرماه به وقوع می‌پیوندد. به نظر می‌رسد جهت مقصد گزینی سفرهای تابستانی، شهر مشهد و به‌خصوص قوچان(نواحی شمالی استان)از شرایط بهتری برخوردارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1283 - شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های موثر بر سطح رضایت گردشگران نوروزی در شهر اصفهان
مسعود تقوایی محسن مصلحی

چکیده صنعت گردشگری از مهمترین منابع کسب درآمد کشورهای جهان است و در قرن 21 به تدریج به عنوان دومین صنعت مهم دنیا برشمرده می‌شود. گردشگری فعالیتی چند وجهی است و یکی از پیچیده ترین کسب و کارهای بشری با توجه به موقعیت جغرافیایی است. به همین دلیل برای دستیابی به سهم بیشتر أکثر

چکیده صنعت گردشگری از مهمترین منابع کسب درآمد کشورهای جهان است و در قرن 21 به تدریج به عنوان دومین صنعت مهم دنیا برشمرده می‌شود. گردشگری فعالیتی چند وجهی است و یکی از پیچیده ترین کسب و کارهای بشری با توجه به موقعیت جغرافیایی است. به همین دلیل برای دستیابی به سهم بیشتری در بازار جهانی باید به دنبال راه کارهایی منطقی و ایجاد یک برنامه منظم بود تا از این طریق و با دستیابی به اهداف دراز مدت این صنعت، تأثیر آن بر بهبود وضعیت اقتصادی متجلی گردد. برنامه ریزی و مدیریت گردشگری، با شناسایی عوامل مؤثر بر توسعة آن و با پاسخ دهی مناسب به تأمین نیازهای گردشگری در مقیاس محلی، ملی و فراملی آغاز می‌شود. چنانچه مؤلفه‌های مؤثر بر سطح رضایت گردشگران، با توجه به عوامل اقتصادی، اجتماعی و... به خوبی شناسایی و دسته بندی شوند می‌توان از آثار بسیار زیاد و مثبت توسعة گردشگری سود جست. بدین منظور تحقیق حاضر سعی دارد تا با شناسایی و رتبه بندی مؤلفه‌های مؤثر بر رضایت گردشگران، راهکارهایی را جهت بهبود و توسعة برنامه ریزی افزایش رضایتمندی گردشگران در جهت شکوفایی صنعت گردشگری ارائه نماید. جهت دستیابی به این هدف 27 متغیر مؤثر بر رضایت گردشگران، مشخص گردیدند. این پژوهش به شیوه پیمایشی انجام شده و داده‌ها به وسیله پرسشنامه از یک نمونه 320 نفری از گردشگران نوروزی شهر اصفهان جمع آوری شده است. نتایج به کارگیری تکنیک‌های تحلیل عاملی و تصمیم گیری چندشاخصه نشان داد که از میان این عوامل، ایجاد امنیت اجتماعی، آسایش و آرامش عمومی، دفاتر یا کیوسک اطلاع رسانی و قیمت اماکن اقامتی در رأس عواملی هستند که رضایت گردشگران در شهر اصفهان را فراهم می‌آورند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1284 - طراحی تقویم زیست‌اقلیمی کار کارگران پالایشگاه گاز پارسیان شهرستان مهر
منوچهر فرج زاده مرتضی محمدپور زهرا پربار بهنام مغانی بابک اجتماعی

چکیده شاخص‌های رقومی متعددی برای مطالعه زیست هواشناسی و زیست‌اقلیم‌شناسی از طرف دانشمندان پیشنهاد شده است که امروزه در مطالعات آب و هواشناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آن میان شاخص‌های ترکیبی دما – فیزیولوژی که مبتنی بر بیلان انرژی بدن انسان هستند از اعتبار بی أکثر

چکیده شاخص‌های رقومی متعددی برای مطالعه زیست هواشناسی و زیست‌اقلیم‌شناسی از طرف دانشمندان پیشنهاد شده است که امروزه در مطالعات آب و هواشناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آن میان شاخص‌های ترکیبی دما – فیزیولوژی که مبتنی بر بیلان انرژی بدن انسان هستند از اعتبار بیشتری برخوردار هستند. در این تحقیق با استفاده از شاخص دما - رطوبت تام (THI) و همچنین شاخص‌های دمای معادل فیزیولوژی (PET)، متوسط نظرسنجی پیش بینی شده (PMV) و شاخص دمای مؤثر استاندارد (SET) بهترین و مناسب‌ترین ساعات کاری در طول روزهای سال و با استفاده از داد‌ه‌های اقلیمی شامل دمای هوای خشک، فشار سطح زمین، رطوبت نسبی، سرعت باد و میزان ابرناکی آسمان به تفکیک سری‌های زمانی ساعات 6، 9، 12 و 15 در طول دوره آماری (1389-1373) مربوط به ایستگاه هواشناسی سینوپتیک لامرد برای کارگرانی که در محیط‌های باز در پالایشگاه گاز پارسیان واقع در شهرستان مهر مشغول به کارند، تعیین شده است. نتیجه حاصل از شاخص‌ تام و همچنین سه شاخص اخیر که از طریق مدل Ray Man انجام گرفته است، نشان می‌دهد که دوره آسایش اقلیمی در محدوده مورد مطالعه بسیار محدود بوده و عمدتاً منطبق بر ماه‌های سرد سال است. نتیجه حاصل از این مدل‌ها و شاخص‌ها، شرایط اقلیمی منطقه را در طول سال از لحاظ بیوکلیمایی نشان می‌دهد و رهنمودها و ارزیابی لازم از نظر آسایش یا عدم آسایش انسان و مناسب با ویژگی‌ها و خصوصیات اقلیمی منطقه ارائه می‌نماید که می‌تواند پایه و اساس بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1285 - تحلیل و ارزیابی راهبرد رشد هوشمند شهری در مناطق چهارگانه شهر کرمان
رضا رضایی بزنجانی مهری اذانی حمید صابری مهدی مؤمنی

چکیده راهبرد رشد هوشمند، مدیریت پویا و انعطاف پذیر رشد شهری بوده که دو هدف کارایی و کیفیت محیطی فضای شهری را مدنظر قرار دارد و به عنوان روشی اصلاحی برای رشد پراکندگی شهری در جهت رفع مشکلات شهری عمل می کند. بر همین اساس، پژوهش حاضر باهدف تحلیل و ارزیابی راهبرد رشد هوشمن أکثر

چکیده راهبرد رشد هوشمند، مدیریت پویا و انعطاف پذیر رشد شهری بوده که دو هدف کارایی و کیفیت محیطی فضای شهری را مدنظر قرار دارد و به عنوان روشی اصلاحی برای رشد پراکندگی شهری در جهت رفع مشکلات شهری عمل می کند. بر همین اساس، پژوهش حاضر باهدف تحلیل و ارزیابی راهبرد رشد هوشمند شهری در مناطق چهارگانه شهر کرمان به نگارش درآمده است. این پژوهش برحسب هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها به صورت پیمایشی (پرسشنامه) و جامعه آماری، شامل دو گروه شهروندان و مسئولین ـ نخبگان بوده که به روش نمونه گیری تصادفی داده ها جمع آوری شده است. جهت تجزیه ‌و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار SPSSو جهت تصویرسازی نتایج از نرم افزار ArcGISاستفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تمامی شاخص‌های مورد بررسی از سطح معنی داریِ مناسبی برخوردار هستند. میانگین کلی گروه مسئولین ـ نخبگان در رابطه با شاخص‌های رشد هوشمند در کرمان 45/3 و گروه شهروندان 96/2 است و گروه مسئولین ـ نخبگان تمامی شاخص ها را در سطحی متوسط به بالا ارزیابی کرده اند اما شهروندان تنها دو شاخص مسکن (25/3) و اجتماعی/هویت (3) را در سطحی متوسط دانسته اند و این امر نشان از وضعیت بهتر شهر کرمان از دید مسئولین ـ نخبگان دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز با سطح معناداری 023/0 و میزان آلفای کمتر از 05/0 حاکی از اثرگذاری متغیر مستقل بر وابسته و رابطه معنادار بین آن‌ها است. در نهایت بر پایه آزمون کروسکال والیس، منطقه 2 با بیشترین ارزش عددی (8/13) در رتبه اول قرار دارد و بنابراین، این‌گونه استنباط می شود که ساکنان مناطق چهارگانه کرمان در رابطه با وضعیت شاخص‌های رشد هوشمند شهری در این شهر، دیدگاه متفاوتی داشته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1286 - تحلیلی بر توزیع فضایی خدمات گردشگری (مطالعه موردی: شهر اصفهان)
مسعود تقوایی ملیحه ایزدی

چکیده شهرها دارای جاذبه‌های گردشگری فراوان می‌باشند و همواره گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌نمایند. لذا بررسی و تحلیل فضایی امکانات گردشگری موجود در سطح مناطق شهری اصفهان باعث می‌شود تا عدم تعادل در توزیع امکانات گردشگری بهتر مشخص شود و برنامه‌ریزی جهت توزیع عادل أکثر

چکیده شهرها دارای جاذبه‌های گردشگری فراوان می‌باشند و همواره گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌نمایند. لذا بررسی و تحلیل فضایی امکانات گردشگری موجود در سطح مناطق شهری اصفهان باعث می‌شود تا عدم تعادل در توزیع امکانات گردشگری بهتر مشخص شود و برنامه‌ریزی جهت توزیع عادلانه ی آن‌ها و دسترسی تمام افراد جامعه به خدمات مورد نظر، به نحو مطلوبی محقق گردد. هدف اصلی پژوهش، بررسی نحوة توزیع فضایی خدمات گردشگری در مناطق شهری می‌باشد. جامعه‌ی آماری پژوهش را، مناطق چهارده‌گانه‌ی شهر اصفهان تشکیل می‌دهد. این پژوهش از نوع توسعه‌ای-کاربردی و روش آن توصیفی-کمی‌و تحلیلی می‌باشد. در این پژوهش 39 شاخص با روش تحلیل عاملی خلاصه شده و به 8 عامل تقلیل یافته و سپس میزان اثرات هر یک از عامل‌ها در توسعه‌ی خدمات گردشگری مناطق مشخص و در نهایت جهت سطح بندی مناطق با استفاده از مدل موریس مناطق در پنج گروه (بسیار برخوردار، برخوردار، متوسط، محروم، بسیار محروم)سطح‌بندی شده‌اند. از طریق ایجاد رابطه‌ی رگرسیونی بین عوامل تأثیر گذار و درجه برخورداری، عامل‌هایی که در افزایش سطوح توسعه‌ی خدمات گردشگری مناطق مؤثرند مشخص گردید. نتایج نشان می‌دهد که، توزیع امکانات گردشگری در مناطق شهری اصفهان متعادل نیست و حاکی از تمرکز این خدمات در برخی از مناطق شهری است. به طوری که از مجموع 14 منطقه شهری، منطقه 6 با درجه 99/0 در سطح بسیار برخوردار و مناطق 8 و 14 به ترتیب با درجه 23/0 و 18/0 در سطح بسیار محروم قرار گرفته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1287 - بررسی و پیش‌بینی وضعیت اقلیم آسایش گردشگری و تاثیر آن در سرمایه‌گذاری بخش گردشگری تا سال 2050 میلادی (نمونه موردی: استان فارس)
علی شکور فرهاد ملایی

چکیده اقلیم بخش مهمی از ظرفیت گردشگری یک منطقه را به خود اختصاص می‌دهد. در حقیقت آب و هوا و تنوع آن به عنوان یک منبع گردشگری مطرح است و اغلب گردشگران در انتخاب محل و مدت اقامت به آن توجه دارند. اقلیم معمولا به عنوان یک منبع طبیعی خاص مورد نظر بوده است؛ منبعی که قابل ت أکثر

چکیده اقلیم بخش مهمی از ظرفیت گردشگری یک منطقه را به خود اختصاص می‌دهد. در حقیقت آب و هوا و تنوع آن به عنوان یک منبع گردشگری مطرح است و اغلب گردشگران در انتخاب محل و مدت اقامت به آن توجه دارند. اقلیم معمولا به عنوان یک منبع طبیعی خاص مورد نظر بوده است؛ منبعی که قابل تجدید است. بدین جهت اقلیم با دیگر منابع متفاوت است و مکان‌های گردشگری و حتی اقتصاد ناحیه‌ای و محلی را در مقیاس وسیعی تحت الشعاع قرار می‌دهد. در این پژوهش با استفاده از شاخص Tci و همچنین آزمون من-کندال روند تغییرات اقلیمی استان فارس و همچنین تاثیر این تغییرات در وضعیت اقلیم آسایش گردشگری در سال‌های آینده مورد بررسی قرار گرفته است. روش این پژوهش بصورت همبستگی می‌باشد. نتایج حاکی از آن است که ماه‌های فوریه (بهمن)، مارس (اسفند)، ژوئن (خرداد)، دسامبر (آذر)، و همچنین میانگین سالانه دارای روند مثبت و معنا دار بوده و رو به بهبودی هستند و بقیه ماه‌ها نیز روند ثابت دارند. همچنین بهترین ماه برای گردشگری در استان نیز ماه اکتبر(مهر) و بدترین ماه نیز ماه ژانویه (دی) می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1288 - بررسی و تعیین شاخص‌های توسعه انسانی-آموزش در استان‌های کشور (در سا‌ل‌های 1387 و 1388)
رضا زینل زاده صمد برزویان علیرضا قجری

چکیده مطالعه و بررسی وضعیت توسعه انسانی، به ویژه در سطح استان های کشور در یک فاصله زمانی بیش از یک دهه از مهم ترین اقداماتی است که می بایست در عصر دانش و فناوری اطلاعات، اقتصاد دانش بنیان برنامه پنجم توسعه کشور در مسیر تحقق اهداف سند چشم انداز کشور انجام پذیرد. پژوهش أکثر

چکیده مطالعه و بررسی وضعیت توسعه انسانی، به ویژه در سطح استان های کشور در یک فاصله زمانی بیش از یک دهه از مهم ترین اقداماتی است که می بایست در عصر دانش و فناوری اطلاعات، اقتصاد دانش بنیان برنامه پنجم توسعه کشور در مسیر تحقق اهداف سند چشم انداز کشور انجام پذیرد. پژوهش حاضر با توجه به این مهم، انجام گرفته است. در این مقاله ضمن معرفی شاخص های سه گانه مستقیم، غیرمستقیم و مالی برای رفع انتقاد های وارده به روش شاخص توسعه انسانی در ترکیب شاخص ها، از تلفیق روش‌های آماری چند متغیره استفاده شده است. لذا161 شاخص در دو مقطع زمانی1375 و 1388 به کمک تکنیک های تاکسونومی عددی و تجزیه به مولفه های اصلی با هم تلفیق شده و در نهایت ضریب توسعه نیافتگی هر یک از استان ها،در مقایسه با سایر استان ها محاسبه شده است. نتایج نشان می‌دهد که در متوسط ضریب عدم برخورداری بین استان‌ها حدود 2/22 درصد بهبود به وجود آمده است،اما شدت نابرابری بین آن‌ها افزایش یافته است. هم در سال 1375 و هم در سال 1388 از نظر ترکیب شاخص های اصلی توسعه انسانی، استان تهران در رتبه اول و استان سیستان و بلو چستان در رتبه آخر قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1289 - (اصلاحات انجام شده با رنگ قرمز و under line مشخص گردیده است) ارزیابی ظرفیت تحمل گردشگری از بعد اجتماعی (مطالعه موردی: محله درکه)
سیدموسی پورموسوی مریم مدیرروستا سمیه خسروی منصوره صادقی

چکیده گردشگری به‌عنوان یکی از اشکال با اهمیت از فعالیت‌های انسانی، اثرات مهمی درپی دارد و این اثرات در منطقه مقصد، مکانی که گردشگران با محیط، اقتصاد، فرهنگ و جامعه میزبان تعامل دارند، بسیار مشهود است. چنان‌چه گردشگری مدیریت نشود، تبعات ناخوشایندی به‌همراه خواهد داشت.. أکثر

چکیده گردشگری به‌عنوان یکی از اشکال با اهمیت از فعالیت‌های انسانی، اثرات مهمی درپی دارد و این اثرات در منطقه مقصد، مکانی که گردشگران با محیط، اقتصاد، فرهنگ و جامعه میزبان تعامل دارند، بسیار مشهود است. چنان‌چه گردشگری مدیریت نشود، تبعات ناخوشایندی به‌همراه خواهد داشت.. به‌منظور مدیریت توسعه گردشگری جنبه‌های مختلفی مورد توجه قرار می‌گیرد، که یکی از آن‌ها ظرفیت تحمل است. در واقع هدف این پژوهش، ارزیابی ظرفیت تحمل گردشگری درکه از بعد اجتماعی است تا با شناسایی اثرات اجتماعی آن، بتوان از منابع محله حفاظت و نگهداری کرده و امکان استفاده مناسب از آن فراهم شود. روش تحقیق اسنادی، پیمایشی و توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر پرسش‌نامه و مصاحبه می‌باشد که جامعه آماری مرکب از50 درصد دارندگان مشاغل و50 درصد ساکنان است. برای نمونه‌گیری از جامعه محلی از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده شده است. حجم نمونه آماری382 نفر از 6355 نفر جمعیت جامعه محلی در نظر گرفته شده است که با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه362 نفر می‌باشد. اطلاعات و داده‌های جمع‌آوری شده از طریق پرسش‌نامه با استفاده از نرم‌افزار spss تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش نمایانگر این است که جامعه میزبان از حضور گردشگران خشنود نیست و با توجه به شاخص داسکی، گردشگری در درکه به اشباع نزدیک شده است و مردم محلی نسبت به آن دچار دودلی و بدگمانی شده‌اند. این وضعیت برای افرادی که به نوعی از حضور گردشگران امرار معاش می‌کنند، کمی متفاوت است، به‌طوری که این افراد با توجه به شاخص رنجش داسکی در مرحله بی‌تفاوتی هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1290 - تدوین شاخص های روستاهای هدف گردشگری ایران وارزیابی آنها؛ مطالعه موردی:روستاهای نمونه استان سمنان
محمدعلی شادی دکترمسعود مهدوی حاجیلویی عزت اله عزتی

چکیده توسعه روستایی را می توان فرایند توانمند سازی و تقویت قابلیت زندگی در بستر کیفیت زندگی و محیط زیست، کارایی و خودبسندگی اقتصادی و نگهداشت و بهبود کیفیت زیست بوم در نواحی روستایی قلمداد کرد(Zmanipoor, 1994)..رهیافت هایی هستند که گردشگری را به عنوان یک راهبرد برای نو أکثر

چکیده توسعه روستایی را می توان فرایند توانمند سازی و تقویت قابلیت زندگی در بستر کیفیت زندگی و محیط زیست، کارایی و خودبسندگی اقتصادی و نگهداشت و بهبود کیفیت زیست بوم در نواحی روستایی قلمداد کرد(Zmanipoor, 1994)..رهیافت هایی هستند که گردشگری را به عنوان یک راهبرد برای نواحی روستایی به کار می گیرند.این رهیافت ها با توجه به روند روزافزون تخریب روستاها و افول کشاورزی سعی در ارائه راهبردهای جدیدی برای احیای نواحی روستایی از طریق ایجاد فعالیت های مکمل و یا متحول کردن این نواحی با توجه به منابع طبیعی و انسانی آنها دارند و تنها راه احیا مجدد این روستاها را ارائه برنامه ها و استراتژی های جزئی می دانند که بتوانند هم از منابع انسانی و طبیعی آنها بهره ببرند و هم بتوانند باعث ایجاد درآمد و افزایش رفاه زندگی ساکنان نواحی روستایی بشوند (Holland & Dixey,2003,7). از دهه 70 قرن بیستم،فعالیت‌های توریستی درمناطق روستایی به طورچشمگیری درهمه نقاط کشورهای توسعه یافته درسرتاسردنیاافزایش یافته‌اند که این امرنقشی اساسی درتوسعه مناطق روستایی که ازلحاظ اجتماعی و اقتصادی عقب مانده بودندایفا نمود(Perales, 2002). لذا متخصصین این صنعت،اذعان دارند که توسعه گردشگری روستایی ،بدون سازماندهی مجدد وگسترده مناطق روستایی براساس برنامه ریزی های علمی و مدون میسر نخواهد بود. در این تحقیق سعی براین است تا با بررسی وضعیت گردشگری روستایی و مشخص کردن شاخصهای موثر در تعیین روستاهای هدف گردشگری نسبت به ارزش گذاری این شاخصها با بهره گیری از مدل تحلیل سلسله مراتبی AHP اقدام نموده ونقش آن را درتوسعه روستاها نشان دهد، به منظور آزمون این شاخصها، روستاهای هدف گردشگری استان سمنان را مورد ارزیابی قرارداده و اولویت بندی نمائیم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1291 - بررسی آسایش حرارتی در فضای آزاد جهت برنامه‌ریزی گردشگری شهرهای استان سمنان با تاکید بر شهرستان مهدی شهر
سعید کامیابی قاسم ترحمی

چکیده جوهر برنامه‌یزی و مدیریت گردشگری شهریشناسایی منابع و عوامل موثر در توسعه ی گردشگری و استفاده بهینه و پایدار از آنها است، که در راستای تامین نیازهای فراغتی عامه شهروندان و بازدید کنندگان در مقیاس محلی، ملی و فراملی به کار می رود. یکی از مهمترین عوامل مذکور شرایط أکثر

چکیده جوهر برنامه‌یزی و مدیریت گردشگری شهریشناسایی منابع و عوامل موثر در توسعه ی گردشگری و استفاده بهینه و پایدار از آنها است، که در راستای تامین نیازهای فراغتی عامه شهروندان و بازدید کنندگان در مقیاس محلی، ملی و فراملی به کار می رود. یکی از مهمترین عوامل مذکور شرایط آسایش اقلیمی جهت گردشگری در فضای باز شهری می‌باشد. لذا با توجه به اهمیت آن جهت گردشگران و برنامه‌ریزان گردشگری با کمک پهنه آسایش بیوکلیمایی به پهنه بندی شهرستان‌های استان سمنان،همچون سمنان، شاهرود،دامغان،گرمسار و مهدی شهر پرداخته شد که درمیان شهرستان‌های استان،شهرستان مهدی شهر به دلیل ویژگی‌های جاذبه‌های طبیعی گردشگری خاص خود و همچنین به دلیل مطالعه کمتر در مورد آن بعنوان پایلوت و تاکید این مقاله انتخاب شد.هدف از این مقاله بررسی شرایط اقلیمی شهر مهدی شهر از لحاظ آسایش حرارتی جهت توسعه گردشگری در ماه‌ها و فصول مختلف سال از منظر اکوتوریسم است. در این مطالعه با استفاده از پارامترهای مهم اقلیمی (دما،رطوبت نسبی،باد،تابش، ساعات آفتابی و...) مستخرج از سالنامه آماری ایستگاه هواشناسی مهدی شهر(1389-1375)(سازمان هواشناسی کشور1390) و شاخص‌های زیست اقلیمی بیکر، ماهانی و ترجونگ و اولگی شرایط آسایش حرارتی منطقه در ماه‌ها و فصول مختلف سال در فضای آزاد استان سمنان در قالب نقشه با کمک نرم افزار‌های سیستم اطلاعات جغرافییای تهیه و تحلیل شد. نتایج شاخص‌های مورد استفاده نشان داد که در مهدی شهر از ماه فروردین لغایت آبان ماه (8 ماه از سال) دارای شرایط بهینه برای گردشگری در طبیعت و فضای آزاد از نظر آسایش حرارتی در ساعات شب و روز می‌باشد. هر چند که دو ماه تیر و مرداد به علت افزایش نسبی درجه حرارت این شهر دارای روزهای گرم می‌باشند اما وزش نسیم محلی کوه به دشت در طول ساعات شب و دشت به کوه در طول روز این وضعیت را به حد آسایش و قابل تحمل تبدیل می‌کند.همچنین در فروردین ماه و آبان ماه شرایط آسایشی در فضای آزاد بسیار خنک بوده که با پوشش لباس‌های مناسب فصول مذکور این شرایط تعدیل می‌یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1292 - مقایسه تطبیقی شهر سبز در نظام برنامه‌ریزی شهری آلمان و ایران (مورد مطالعه – کلانشهرهای برلین و تهران)
مهدی جیررودی رحیم سرور مهرداد نوابخش

چکیده امروزه شهرها بعنوان عامل اصلی ناپایداری در جهان، به موازات مجموعه تحولات تکنولوژیک و به تبع آن توسعه شهری، تراکم بیش از حد جمعیت و تمرکز فعالیت‌های اقتصادی در شهرها، پیامدهای زیست محیطی متعددی را که با کیفیت زندگی و رفاه مردم در مناطق شهری رابطه‌ای تنگاتنگ دارد، أکثر

چکیده امروزه شهرها بعنوان عامل اصلی ناپایداری در جهان، به موازات مجموعه تحولات تکنولوژیک و به تبع آن توسعه شهری، تراکم بیش از حد جمعیت و تمرکز فعالیت‌های اقتصادی در شهرها، پیامدهای زیست محیطی متعددی را که با کیفیت زندگی و رفاه مردم در مناطق شهری رابطه‌ای تنگاتنگ دارد، متحمل می‌شوند. ازاینرو بکارگیری رویکردهای جدید زیست محیطی نظیر شهر سبز، در برنامه‌ریزی و توسعه شهری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و مسیر دستیابی به توسعه پایدار شهری را هموار می‌سازد. کشور آلمان بعنوان یکی از کشورهای موفق جهان در زمینه رویکرد شهر سبز مطرح است. بمنظور دستیابی به نتیجه مطلوب، ارزیابی معیارها و شاخص‌های کمی و کیفی شهر سبز در آلمان، ضروریست و می‌تواند راهگشای مناسبی برای فعالیتهای مشابه در مناطق کلانشهری ایران؛ منجمله کلانشهر تهران باشد. هدف اصلی مقاله تبیین واقعیت‌های کلان جهت برنامه‌ریزی و مدیریت منطقه کلانشهری تهران می‌باشد. روش مورد استفاده در این پژوهش مقایسه تطبیقی در بررسی نمونه موردی است. این پژوهش با استراتژی کیفی به لحاظ هدف، توصیفی و به لحاظ روش، کتابخانه‌ای و مبتنی بر تحلیل اسناد و مدارک و با رویکرد تحقیقات توسعه‌ای انجام شده است. در یک مقایسه تطبیقی علل ناکامی این رویکرد در ایران بیان می‌شود و در خاتمه، این مقاله از پیشنهاداتی که جهت بهبود وضعیت زیست محیطی کلانشهر تهران و ایجاد پایداری بیشتر ارائه می‌شود، نتیجه‌گیری می‌کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1293 - بررسی تطبیقی چارچوب تنظیمی سفر و گردشگری در کشورهای حاشیه خلیج فارس، با تاکید بر جمهوری اسلامی ایران
رسول افضلی سیدعباس احمدی محمود واثق منوچهر جهانیان

چکیده گردشگری گسترده ترین صنعت خدماتی دنیاست. این صنعت متنوع به عنوان منبع اصلی اشتغال زایی، درآمد، شکوفایی اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها در بسیاری از کشورهای جهان به شمار می آید و از اینرو، اکثر کشورها امروزه در رقابتی تنگاتنگ در پی بهره گیری از مزایای حاصل از توسعه این أکثر

چکیده گردشگری گسترده ترین صنعت خدماتی دنیاست. این صنعت متنوع به عنوان منبع اصلی اشتغال زایی، درآمد، شکوفایی اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها در بسیاری از کشورهای جهان به شمار می آید و از اینرو، اکثر کشورها امروزه در رقابتی تنگاتنگ در پی بهره گیری از مزایای حاصل از توسعه این صنعت می باشند. از سوی دیگر، توجهبهمقرراتحقوقیامروزه یکیازعواملاساسیدرتوسعهصنعتگردشگریاست که در کنار امنیت از نقش بی بدیلی در این زمینه برخوردار می باشد.قانونمداریمبتنیبرتدوینقوانینومقرراتیاستکهوظایفوحقوقدوسویهگردشگرانوجامعهمیزبانراروشنمی نمایدوهدفآنسامان بخشیبهفعالیتهایعرضهگردشگریدرجهتیپایداراست. نظر به اهمیت منطقه ی خلیج فارس از نقطه نظر ژئوپلیتیکی، بحث امنیت و قانونمندی در این منطقه نه تنها برای توسعه ی صنعت گردشگری، بلکه در تمامی جنبه ها و در راستای دستیابی کشورهای منطقه به ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، حیاتی است. بنابراین توجه به مسائل امنیتی، زیست محیطی و قوانین و مقررات ناظر بر سفر و گردشگری در کشورهای حاشیه نشین خلیج فارس ، می تواند زمینه ساز دستیابی به توسعه پایدار گردشگری در منطقه باشد. در مقالهحاضر، چارچوب‌های تنظیمی گردشگری در کشورهای حاشیه ی خلیج فارس با تاکید بر جمهوری اسلامی ایران، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. روشانجام اینپژوهشتوصیفی- تحلیلیو مبتنیمطالعاتاسنادیوکتابخانه ای است. در این مقاله از داده های مربوط به گزارش مجمع جهانی اقتصاد، پیرامون شاخص جهانی رقابت پذیری سفر و گردشگری در سال 2013 استفاده شده است. از یافته هایتحقیق چنین بر می آید که به زعم گزارش منتشر شده، ایران در مجموع از نظر چارچوبهای تنظیمی سفر و گردشگری، در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس، از جایگاهی آنچنان که می بایست برخوردار نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1294 - منطقه‌بندی توسعه کشاورزی در استان فارس
غلامحسین عبدالله‌زاده خلیل کلانتری علی اسدی علیرضا خواجه شاهکوهی ابوالقاسم شریف‌زاده

چکیده هدف اصلی این تحقیق منطقه بندی توسعه کشاورزی در استان فارس به منظور شناسایی الگو های فضایی توسعه و تبیین عوامل ایجادکننده تفاوت های منطقه ای توسعه کشاورزی است. بر این اساس مجموعه ای از 87 شاخص توسعه کشاورزی مبتنی بر پنج بعد؛ 1) اجتماعی- فرهنگی، 2) ساختاری- اجرای أکثر

چکیده هدف اصلی این تحقیق منطقه بندی توسعه کشاورزی در استان فارس به منظور شناسایی الگو های فضایی توسعه و تبیین عوامل ایجادکننده تفاوت های منطقه ای توسعه کشاورزی است. بر این اساس مجموعه ای از 87 شاخص توسعه کشاورزی مبتنی بر پنج بعد؛ 1) اجتماعی- فرهنگی، 2) ساختاری- اجرایی، 3) فنی- مدیریتی، 4) اقتصادی- مالی و 5) زیرساختی- خدماتی، در سطح شهرستان تدوین و انتخاب شد. داده‌های تحقیق از منابع آماری استان از قبیل؛ سرشماری عمومی کشاورزی 1382 و همچنین نتایج سالنامه های آماری استان در سال های 1383 تا 1386، گردآوری شد. سپس با بکارگیری رهیافت شاخص ترکیبی، و تکنیک های منطقه بندی GIS الگوهای فضایی توسعه کشاورزی شهرستان ها به تفکیک ابعاد پنجگانه و همچنین بر اساس شاخص ترکیبی کل ترسیم شد. نتایج کلی نشان داد که کل استان به سه منطقه کلان قابل تقسیم می باشند که با توجه به ویژگی های کلیدی و مشترک شهرستان های آن و عوامل ایجاد کننده توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی آنها به این شرح نامگذاری شدند؛ سطح اول منطقه توسعه یافته شامل دو شهرستان است به عنوان ناحیه توسعه کشاورزی مبتنی بر بازارها، خدمات و صنایع شهری، سطح دوم منطقه متوسط شامل پنج شهرستان به عنوان ناحیه پیرامونی کشاورزی و سطح سوم نیز شامل 15 شهرستان است و به عنوان ناحیه پیرامونی غیرکشاورزی نامگذاری شده است که هر منطقه می تواند راهنمایی برای دستیابی به سطح بالاتر توسعه برای مناطق سطح پایین تر از خود باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1295 - معیارهای کالبدی و تأثیر آن بر فرهنگ جرم زا در محلات مرفه و غیرمرفه شهر بابلسر
رضا لحمیان

چکیده: احساس امنیت در فضاهای شهری یکی از شاخص های کیفیت فضا محسوب می شود. با گسترش شهرنشینی و افزایش رفتارهای ناهنجار شهری به ویژه جرایم، این موضوع اهمیت زیادی یافته است. هدف از انجام این بررسی شناخت تأثیرات معیارهای کالبدی بر روی شکل گیری فرهنگ جرم زا در محله های مرفه أکثر

چکیده: احساس امنیت در فضاهای شهری یکی از شاخص های کیفیت فضا محسوب می شود. با گسترش شهرنشینی و افزایش رفتارهای ناهنجار شهری به ویژه جرایم، این موضوع اهمیت زیادی یافته است. هدف از انجام این بررسی شناخت تأثیرات معیارهای کالبدی بر روی شکل گیری فرهنگ جرم زا در محله های مرفه و غیر مرفه شهر بابلسر می باشد. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. به منظور مطالعه و شناخت وضعیت ساختارهای کالبدی محیطی محله های مرفه و غیر مرفه شهر بابلسر از روش میدانی بهره جسته ایم. ابزار جمع آوری اطلاعات مصاحبه، فیش برداری و پرسشنامه می باشد. نتایج نشان دهنده این است که در محله های مرفه، همه مؤلفه های معیار کالبدی، بالاتر از حد متوسط (3 = Mean) ولی در محله های غیر مرفه همه مؤلفه ها پایین تر از حد متوسط قرار دارند و همچنین بین مؤلفه های معیار کالبدی و شکل گیری فرهنگ جرم زا در دو نوع محله رابطه معناداری وجود دارد. نتایج نشان داده اند که هرچه مولفه های پاکیزگی محیط محله ای، فضای کالبدی و میزان روشنایی در محلات مورد مطالعه ارتقاء یابد به همان نسبت کاهش شکل گیری فرهنگ جرم زای بیشتری حاصل می شود. یکی از راهکارهایی که در این زمینه می توان پیشنهاد داد این است که ساخت و سازهای کالبدی و نور پردازی معابر و کوچه های محله های غیر مرفه شهر بابلسر بهسازی و ساماندهی گردند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1296 - بررسی و تحلیل مؤلفه‌های مؤثر در توسعه شهرستان‌های استان فارس و سطح‌بندی آنها در سال 1385
علی زنگی آبادی علی اکبر رنجبر

چکیده هدف از تحلیل عاملی، شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های مؤثر توسعه یافتگی و میزان تأثیر آنها و سطح بندی شهرستان‌هاست. و هدف تحلیل خوشه ای، ناحیه بندی مناطق جغرافیایی استان یا به عبارت دیگر شناسایی مناطق و نواحی همگن و تحقق استعدادهای ذاتی ناحیه ای در جهت اعمال برنامه‌ریزی أکثر

چکیده هدف از تحلیل عاملی، شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های مؤثر توسعه یافتگی و میزان تأثیر آنها و سطح بندی شهرستان‌هاست. و هدف تحلیل خوشه ای، ناحیه بندی مناطق جغرافیایی استان یا به عبارت دیگر شناسایی مناطق و نواحی همگن و تحقق استعدادهای ذاتی ناحیه ای در جهت اعمال برنامه‌ریزی ناحیه ای شهرستان های استان فارس می باشد. نوع پژوهش کاربردی- توسعه ای و روش مطالعه " توصیفی ـ تحلیلی" است که از مدل های کمی نظیر تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای استفاده شده است. یافته های پژوهش با تحلیل عاملی نشان می دهد که، توسعه یافتگی شهرستان های استان فارس در راستای برنامه‌ریزی ناحیه ای توسعه پایدار نبوده به طوری که در زمینه شاخص های تلفیقی (در 5 عامل: بهداشتی- آموزشی، اجتماعی – کشاورزی، صنعتی – زیربنایی، اشتغال و کشاورزی)، از مجموع 24 شهرستان در سال 85، شهرستان های شیراز و آباده، برخوردار؛ شهرستان‌های جهرم، لار، فسا، لامرد، نی ریز، ارسنجان و مرودشت نسبتاً برخوردار؛ و شهرستان های اقلید، خرمبید، بوانات، پاسارگاد، نورآباد ممسنی، کازرون، فیروزآباد، قیرکارزین، خنج، داراب و استهبان محروم؛ و شهرستان های زرین دشت، مهر، فراشبند و سپیدان بسیار محروم شناخته شده اند. عامل بهداشتی ـ آموزشی بیشترین میزان تأثیر و عامل کشاورزی کمترین میزان تأثیر را در عوامل 5 گانه داشته اند. شهرستان های استان با تحلیل خوشه ای در 5 سطح در جهت برنامه ریزی ناحیه ای دسته بندی شده اند. رهیافت فوق نشان می دهد هیچ گونه برنامه ریزی برای نواحی همگن دیده نشده است. سطح بندی توسعه یافتگی شهرستان ها، نشان دهندۀ رابطه معنی دار و همبستگی بالا بین توسعه نیافتگی و توزیع نامتناسب عامل های بهداشتی ـ آموزشی، اقتصادی و زیربنایی است. شهرستان های نزدیک به مرکز استان نسبت به شهرستان‌های دورتر، کمتر توسعه یافته تر می باشند که این بازتاب و برآیند نظام برنامه ریزی و قطب رشد می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1297 - راهبردهای افزایش مشارکت مردمی در ارتقاء شاخص‌های زیست محیطی نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان‌های بخش مرکزی ملارد)
سیمین ارمغان

چکیده معضلات و چالش های زیست‌محیطی موجود در روستاهای کشور ضرورت و اهمیت ارتقاء شاخص‌های زیست‌محیطی قبل از هر گونه برنامه ریزی را بسیار ضروری ساخته است. با توجه به اهمیت مشارکت مردمی در ارتقاء شاخص‌های توسعه به ویژه بعد زیست‌محیطی ( طبیعی ) در مناطق روستایی، تحقیق حاضر أکثر

چکیده معضلات و چالش های زیست‌محیطی موجود در روستاهای کشور ضرورت و اهمیت ارتقاء شاخص‌های زیست‌محیطی قبل از هر گونه برنامه ریزی را بسیار ضروری ساخته است. با توجه به اهمیت مشارکت مردمی در ارتقاء شاخص‌های توسعه به ویژه بعد زیست‌محیطی ( طبیعی ) در مناطق روستایی، تحقیق حاضر سعی دارد راهبردهای مشارکت ساکنین را برای ارتقاء شاخص‌های زیست‌محیطی روستا در دهستان‌های بخش مرکزی ملارد شناسایی و به اولویت‌بندی آن‌ها بپردازد. سؤال اصلی مقاله این است که چگونه می توان زمینه مشارکت ساکنین نواحی روستایی دهستان‌های بخش مرکزی ملارد را برای بهبود شاخص‌های زیست‌محیطی فراهم نمود؟ و اینکه راهبردهای اولویت‌دار برای افزایش مشارکت مردمی در بهبود محیط‌زیست نواحی روستایی دهستان‌های بخش مرکزی ملارد کدامند؟ تحقیق حاضر کاربردی است و به روش توصیفی - پیمایشی انجام شده است. روش گردآوری داده‌ها، میدانی و با استفاده از پرسشنامه است و با مدل SWOT و آزمون T به سؤالات پاسخ داده شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بیشترین تمرکز صنایع فعال در دهستان‌های بخش مرکزی ملارد بوده که 92/25 درصد از کل واحدها را به خود اختصاص داده است، علاوه بر این مشکلات زیست‌محیطی ناشی از تولید زباله‌های خانگی، فضولات حیوانی مانند دیگر روستاهای کشور گریبان گیر این دهستان است. در بین عوامل درونی و بیرونی مؤثر، عامل O6 (آموزش و اطلاع‌رسانی به روستائیان) با مجموع امتیاز نهایی 2658/0 در اولویت اول قرار دارد. این در حالی است که عامل T7 (تغییر الگوی مصرف) با مجموع امتیاز نهایی 0169/0 کمترین میزان تأثیر را در افزایش مشارکت مردمی دهستان‌های بخش مرکزی ملارد در راستای ارتقای زیست‌محیطی به خود اختصاص داده است. موقعیت قرار‌گیری عوامل درونی و بیرونی در ماتریس 9 خانه ای نشان می دهد که باید برای ارتقای وضعیت زیست‌محیطی راهبردهای تهاجمی را مورد توجه و در اولویت اول قرار داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1298 - بررسی و تحلیل نابرابری فضایی شهرستان‌‌های استان همدان بر اساس شاخص‌‌های بهداشتی- درمانی
داود شیخی معصومه پازکی مختار یوردخانی

چکیده: در هر جامعه ای، بهبود وضعیت بهداشت و سلامتی شهروندان یکی از نـشانه هـای ارتقا و توسعة انسانی است. با توجه به اهمیت و نقش توسعه و توزیع مطلوب امکانات و شاخص های بهداشتی درمانی در بهبود کیفیت زندگی و توسعة پایدار مناطق، در پـژوهش حاضر توزیع و توسعة این شاخص ها در س أکثر

چکیده: در هر جامعه ای، بهبود وضعیت بهداشت و سلامتی شهروندان یکی از نـشانه هـای ارتقا و توسعة انسانی است. با توجه به اهمیت و نقش توسعه و توزیع مطلوب امکانات و شاخص های بهداشتی درمانی در بهبود کیفیت زندگی و توسعة پایدار مناطق، در پـژوهش حاضر توزیع و توسعة این شاخص ها در سطح شهرسـتان هـای اسـتان همدان ارزیابی مقایسه ای شده است. در این تحقیق، روش مطالعه توصیفی تحلیلی بوده و از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای استفاده شده است . یافته های پژوهش حاکی از این است که محرومیتی نسبی در سطح کل استان از نظر برخورداری از شاخص های بهداشتی و درمانی حاکم است و توزیع امکانات موجود نیز چندان متناسب با تـوان و نیـاز جمعیتـی شهرستان ها انجام نشده است. شهرستان همدان، به عنوان مرکـز اداری سیاسـی و اقتـصادی اسـتان، در رتبه دوم برخـوردارترین شهرستان از نظر توسعة شاخص های بهداشتی درمانی بوده و اختلاف نسبتاً چشمگیری بـا رتبه اول شهرستان ها که تویسرکان می باشد دارد. شهرستان های رزن، ملایر، نهاوند، بهار، کبودرآهنگ و اسدآباد بـه ترتیـب در رتبه های بعدی قرار گرفته و فامنین نیز محروم ترین شهرستان شناخته شده است و با مدل تحلیل خوشه ای نیز 3 سطح مشخص شد که سطح یک که برخوردارترین شهرستان است فقط تویسرکان را شامل شد و سطح 2 که شامل 4 شهرستان نیمه برخوردار همدان، رزن، ملایر و نهاوند بودند و سطح 3 که 4 شهرستان دیگر استان را شامل شد که محروم شناخته شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1299 - تحلیل آسیب‌پذیری شهرهای کشور از شاخص‌های حدی بارشی در دوره (2010-1981)
حمیده دالایی منوچهر فرج زاده امیر گندم کار محمد حسن نامی

چکیده: شهرها به دلیل تغییر گسترده در شرایط هیدرولوژیکی حوزه هایی که در آن واقع شده اند و وجود زیرساخت های حیاتی وسیع، به طور فزاینده ای نسبت به تغییر در الگوهای رویدادهای بارش ناشی از تغییرات اقلیمی و سیلاب های منتج از آن آسیب پذیر هستند. در این مقاله نیز با استفاده از أکثر

چکیده: شهرها به دلیل تغییر گسترده در شرایط هیدرولوژیکی حوزه هایی که در آن واقع شده اند و وجود زیرساخت های حیاتی وسیع، به طور فزاینده ای نسبت به تغییر در الگوهای رویدادهای بارش ناشی از تغییرات اقلیمی و سیلاب های منتج از آن آسیب پذیر هستند. در این مقاله نیز با استفاده از شاخص های بارشی پیشنهادی کمیسیون اقلیم شناسی هواشناسی جهانی(CCL) به استخراج داده ها و محاسبه شاخص ها در محیط RCLIMEX و پهنه بندی و وزن دهی سلسله مراتبی(AHP) در سیستم اطلاعات جغرافیایی(Arc GIS) پرداخته و درنهایت مناطق آسیب پذیر ایران از بارش های حدی در 5 طبقه پهنه بندی شد .نتایج نشان داد که فراوانی شاخص های بارش کاهش و روند شدت رخداد آنها در مناطق سواحل خزر، شمالغرب و غرب ایران در دوره مورد مطالعه افزایش داشته است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1300 - بررسی تحولات ساختار اشتغال با بهره‌گیری از تکنیک‌های تحلیل اقتصادی؛ مورد پژوهی: استان سیستان و بلوچستان
زهرا سادات (سعیده) زرآبادی مهدیه توفیقی محمدی

چکیده استان سیستان و بلوچستان با وجود دارا بودن قابلیت های فراوان بویژه در زمینه شیلات، معدن و گردشگری از مشکل بیکاری رنج می برد؛ که افزایش جمعیت، وجود مشکلات آب وهوایی و امنیتی و دور بودن استان از مرکز، از جمله عوامل آن هستند. هدف از این نوشتار، بررسی تحولات ساختار اش أکثر

چکیده استان سیستان و بلوچستان با وجود دارا بودن قابلیت های فراوان بویژه در زمینه شیلات، معدن و گردشگری از مشکل بیکاری رنج می برد؛ که افزایش جمعیت، وجود مشکلات آب وهوایی و امنیتی و دور بودن استان از مرکز، از جمله عوامل آن هستند. هدف از این نوشتار، بررسی تحولات ساختار اشتغال در استان سیستان و بلوچستان در دو دهه اخیر است. از این رو با بکارگیری مدل های اقتصاد منطقه ای و ارزیابی نتایج آن ها میزان شکاف توسعه یافتگی این استان در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات مورد بررسی قرار می گیرد. روش پژوهش، ‌توصیفی-تحلیلی است و از مدل های اقتصاد منطقه ای شامل مدل تغییر سهم، ضریب مکانی، اقتصاد پایه، ترکیب و تسهیم، ‌شاخص تغییر ساختاری و همچنین سالنامه آماری سال های 75، 85 و 90 مرکز آمار ایران استفاده شده است. در استان سیستان و بلوچستان در سال 1390 بخش کشاورزی و صنعت و در سال 1385، ‌بخش های صنعت و خدمات، بخش های پایه بوده اند. در این استان،‌ در بازه زمانی 85-75 بخش های کشاورزی،‌ ساختمان، بهداشت و مددکاری اجتماعی بخش های بازنده بودند و در فاصله سال های 90-85 زیربخش های عمده‌فروشی،خرده‌فروشی، حمل و نقل انبارداری و ارتباطات، واسطه‌گری‌های مالی، آموزش، بهداشت و مددکارئ اجتماعی و تأمین برق، گاز و آب، بازنده و بازنده مختلط بودند. رشد اشتغال استان در بخش خدمات، طی این سال ها کم تر از متوسط کشوری بوده و اشتغال دربخش صنعت آن، افزایش ناچیزی داشته است. بین سال های 85 تا 90 رشد کشاورزی استان به میزان چشمگیری از رشد کشور بیشتر بوده است. ساختار اقتصادی سیستان و بلوچستان بین سال های 75 تا 85 تغییر داشته است و از بخش کشاورزی و خدمات کاسته شده و به صنعت کمی افزوده شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1301 - شاخص ها و عوامل مکانی و جغرافیایی در عملکرد پارک های علم و فناوری ایران
علی حاجی شمسایی فاطمه نوشین فرد فهیمه باب الحوائجی

چکیده تحقیق حاضر برگرفته از بخشی از پایان نامه دکتری بوده که به شاخص ها و عوامل مکانی و جغرافیایی در توسعه پارک‌های علم و فناوری ایران پرداخته است. در این تحقیق با استفاده از روش پژوهش پیمایشی توصیفی و همچنین بررسی اکتشافی، ابتدا وضعیت مکانی و جغرافیایی موجود پارک های أکثر

چکیده تحقیق حاضر برگرفته از بخشی از پایان نامه دکتری بوده که به شاخص ها و عوامل مکانی و جغرافیایی در توسعه پارک‌های علم و فناوری ایران پرداخته است. در این تحقیق با استفاده از روش پژوهش پیمایشی توصیفی و همچنین بررسی اکتشافی، ابتدا وضعیت مکانی و جغرافیایی موجود پارک های علم و فناوری مورد مطالعه قرار گرفته و سپس با توجه به وضعیت موجود، میزان رضایت شرکت های دانش بنیان از محل استقرار فعلی پارک های علم و فناوری مورد سنجش قرار گرفته است. علاوه بر آن در بررسی اکتشافی سعی شده است تا مهمترین عوامل و شاخص های مکانی و جغرافیایی در عملکرد پارک های علم و فناوری ایران از دیدگاه صاحبان شرکت های فناور تعیین و معرفی شوند. نتایج تحقیق در بخش توصیفی نشان داد که : محل استقرار بیش از نیمی از پارک های علم و فناوری در خارج از دانشگاه ها و همچنین خارج از شهر مستقر بوده اند علاوه برآن فاصله زیادی با مراکز صنعتی نیز داشته اند که با توجه به این، شرکت های دانش بنیان میزان رضایت خود از محل استقرار پارک های علم و فناوری در رابطه با نزدیکی و دوری از مراکز دانشگاهی و علمی و همچنین مراکز صنعتی، 50 نفر با 6/15 درصد گزینه نظری ندارم، 61 نفر با 1/19 درصد گزینه بسیار کم، 48 نفر با 15 درصد گزینه کم، 54 نفر با 9/16 درصد گزینه متوسط، 63 نفر با 7/19 نفر گزینه زیاد و 44 نفر با 8/13 درصد گزینه بسیار زیاد را انتخاب کرده اند. علاوه بر آن، نتایج تحقیق در بخش بررسی اکتشافی نشان داد که: مهمترین عوامل و شاخص های جغرافیایی در توسعه و موفقیت پارک های علم و فناوری از دیدگاه شرکت های دانش بنیان 1- همجواری دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در منطقه و ارتباط با پارک (مهمترین عامل)؛ 2- وجود فعالیت‌های R&D و high-tech مرتبط با پارک در منطقه (عامل مهم دوم)؛ 3- حضور شرکت‌های قوی در پارک (عامل مهم سوم)؛ 4- نزدیکی و دسترسی به امکانات حمل و نقل مناسب؛ 5- وجود نیروی کار در منطقه؛ 6- نزدیکی به بازار مصرف داخلی؛ 7- دسترسی به مراکز و تاسیسات شهری؛ 8- همجواری مراکز صنعتی و ارتباط با آنها؛ بوده است. همچنین نتایج نشان داد در مورد فرضیه های پژوهش نشان داد که : 1- بین مکان جغرافیایی استقرار پارک های علم و فناوری و میزان تولیدات علمی 2- بین توسعه پارک های علم و فناوری و رشد دانش بومی و منطقه ای رابطه معناداری وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1302 - بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی: تحلیلی بین کشوری
بیژن خلیل مقدم اسفندیار حیدری پور مهدی راست قلم احمدرضا مولائی

چکیده علاوه بر سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی و انسانی، مفهوم نو‌ظهور دیگری تحت عنوان سرمایه اجتماعی در مباحث توسعه مطرح شده است. سرمایه اجتماعی به مجموعه‌ای از عناصر فردی و گروهی، رسمی و غیررسمی در اجتماع به همراه روابط واقعی و انتزاعی درون و بین آن عناصر، اشاره دارد که أکثر

چکیده علاوه بر سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی و انسانی، مفهوم نو‌ظهور دیگری تحت عنوان سرمایه اجتماعی در مباحث توسعه مطرح شده است. سرمایه اجتماعی به مجموعه‌ای از عناصر فردی و گروهی، رسمی و غیررسمی در اجتماع به همراه روابط واقعی و انتزاعی درون و بین آن عناصر، اشاره دارد که با خلق مشارکت اجتماعی[1]، انسجام اجتماعی[2] و اعتماد اجتماعی، موجب زایش اثراتی هم افزا[3] شده و در نهایت بر کلیه ابعاد توسعه تأثیر می‌گذارد. رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی از جنبه‌های مطرح در خصوص مطالعات مربوط به سرمایه اجتماعی است که دارای ابهامات فراوانی است. مقاله حاضر با استفاده از داده های 164 کشور در زمینه شاخص‌های "درصد زنان شاغل در سطوح وزارتخانه‌ای" و "درصد کرسی‌های اشغال شده توسط زنان در مجلس" به عنوان شاخصهای سرمایه اجتماعی و داده‌های سرانه تولید ناخالص داخلی[4] به عنوان شاخص توسعه اقتصادی و با بهره‌گیری از تحلیل همبستگی پیرسون[5]، به بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی پرداخته است. نتایج بررسی رابطه بین سرانه تولید ناخالص داخلی با شاخص درصد زنان در سطح وزارتخانه ها، در بین کشورهای با توسعه انسانی بالا، متوسط و پائین؛ حاکی از آن است که تنها در کشورهای با توسعه انسانی بالا رابطه معنی دار و مثبتی بین شاخص توسعه اقتصادی و سرمایه اجتماعی، وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1303 - تحلیل و بررسی تاثیر نوسانات اقلیمی بر کوچ عشایر فارس (مطالعه موردی طایفه عمله)
حسن لشکری محمد ابراهیم عفیفی زهرا پربار

چکیده آب و هوا یکی از عوامل اساسی تاثیرگذار در زیست انسان و همه جانوران و شکل دهنده چهره طبیعت است. همه فعالیت‌های روزانه ما انسان‌ها از عناصر سازنده جو تاثیر پذیرفته و متقابلا فعالیت‌های ما بر آب و هوای اطراف ما اثر می‌گذارد. غلبه و تاثیر عوامل و عناصر جوی به گونه‌ای أکثر

چکیده آب و هوا یکی از عوامل اساسی تاثیرگذار در زیست انسان و همه جانوران و شکل دهنده چهره طبیعت است. همه فعالیت‌های روزانه ما انسان‌ها از عناصر سازنده جو تاثیر پذیرفته و متقابلا فعالیت‌های ما بر آب و هوای اطراف ما اثر می‌گذارد. غلبه و تاثیر عوامل و عناصر جوی به گونه‌ای بوده است که بشر از ابتدای پیدایش در تلاش سازگاری خود با این پدیده مهم طبیعی بوده است. در این میان جانوران و گیاهان بدلیل عدم برخورداری از قوه تعقل آسیب‌پذیرتر از انسان‌ها می‌باشند. در نتیجه مجبور هستند از تا سرحد امکان، خود را با شرایط اقلیمی محیط اطراف خود سازگار نمایند. به همین دلیل جانوران و حیات وحش در طول سال در انطباق با تغییرات فصلی و دوره‌ای آب و هوا دست به مهاجرت زده‌اند. انسانها نیز که اقدام به نگهداری وپرورش جانوارن اقدام نموده برای جلوگیری از آسیب دام‌هایی خود و از طرفی بهره‌برداری مناسب از شرایط اقلیمی همراه دام خود در طول سال اقدام به کوچ نموده‌اند. حرکت بین ییلاق و قشلاق در واکنش طبیعی انسان و دام به شرایط اقلمی محیط است. در این تحقیق جهت بررسی نقش اقلیم در زمان‌بندی حرکت عشایر طایفه عمله بین ییلاق و قشلاق در نوسانات اقلیمی، با استفاده از شاخص SPI یک نمونه از خشکسالی شدید (2001) و‌تر سالی شدید (2004) در یک دوره آماری پانزده ساله انتخاب و تحلیل شده است. ملاحظه شد که در خشکسالی‌های شدید عشایر یک ماه تا 45 روز زودتر از قشلاق حرکت کرده و روزانه 40 کیلومتر و مسافت 900 کیلومتری بین قشلاق و ییلاق را در مدت زمان 20 روز طی کرده است. در حالی که در ترسالی‌های شدید مسیر فوق را در 45 تا 50 روز طی کرده و به طور متوسط روزانه 18 تا 20 کیلومتر حرکت کرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1304 - مطالعه شاخص‌های CP،ET و TCI بر ارزیابی آسایش انسان (مطالعه موردی: استان خوزستان)
رضا برنا فریده اسدیان

چکیده آسایشاقلیمییکیازمهمترینعواملمؤثردرزندگیانساناستوشناختشرایطزمانیومکانیاینمسئلهنقشاثرگذاریدربرنامه‌ریزی برایرفاهوپیشرفتجامعهانسانیدارد.هدفازاینمطالعهبررسیشاخص‌هایزیستاقلیمیبرارزیابیآسایشانساندراستانخوزستانمی‌باشد.پژوهشحاضرازنظرروشتحقیقتوصیفی-تحلیلیوازنظرهدفکاربردیا أکثر

چکیده آسایشاقلیمییکیازمهمترینعواملمؤثردرزندگیانساناستوشناختشرایطزمانیومکانیاینمسئلهنقشاثرگذاریدربرنامه‌ریزی برایرفاهوپیشرفتجامعهانسانیدارد.هدفازاینمطالعهبررسیشاخص‌هایزیستاقلیمیبرارزیابیآسایشانساندراستانخوزستانمی‌باشد.پژوهشحاضرازنظرروشتحقیقتوصیفی-تحلیلیوازنظرهدفکاربردیاست.دراینتحقیق،بهمنظورارزیابیشرایطاقلیمآسایشبااستفادهازشاخص‌هایبیوکلیماییبیکر(CP)،دمایمؤثر(ET)واقلیمگردشگری(TCI)وداده‌هایاقلیمیطیدورهآماری20ساله(1392-1372)شرایطآسایشیدرمناطقمختلفاستانخوزستانتجزیهوتحلیلگردید.درنهایتپسازمحاسبهضرایبشاخص‌هایزیستاقلیمی،براینشاندادنبهترتغییراتضریبآسایشحرارتیدراستانخوزستانپهنهبندیهریکازشاخص‌هابهوسیلهنرمافزارGISصورتگرفت.بررسیشاخص‌هایزیستاقلیمینشاندادکهاستانخوزستاندرطولسالباداشتنتنوعبیوکلیمایی،ازشرایطبسیارگرمتابسیارخنکبرخورداراست.اواخربهاروطولتابستانازمحدودهآسایشبیوکلیماییخارجاست،ولیدرفصولپاییز،زمستانونیمهاولفروردینماهباتوجهبهبرودتهوا،شرایطآسایشبهتریبراستانحاکماست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1305 - سطح‌بندی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان ساوه از نظر میزان محرومیت و درجه توسعه‌یافتگی با استفاده از شاخص ناموزون موریس
مجتبی رسولی علیرضا استعلاجی مجید ولی شریعت پناهی

چکیده با وجود سابقه برنامه‌ریزی توسعه در ایران، نابرابری‌های منطقه‌ای در روستاهای کشور مشهود است. بحث نابرابری توسعه در میان روستاها از موضوعاتی است که اخیراً در فرهنگ برنامه‌ریزی منطقه‌ای مطرح شده است و هنوز در کشور ما جایگاه چندان مشخصی ندارد. بررسی جنبه‌های مختلف اق أکثر

چکیده با وجود سابقه برنامه‌ریزی توسعه در ایران، نابرابری‌های منطقه‌ای در روستاهای کشور مشهود است. بحث نابرابری توسعه در میان روستاها از موضوعاتی است که اخیراً در فرهنگ برنامه‌ریزی منطقه‌ای مطرح شده است و هنوز در کشور ما جایگاه چندان مشخصی ندارد. بررسی جنبه‌های مختلف اقتصادی - اجتماعی، محیطی و ... مناطق و تحلیل آنها به صورت نسبی بیانگر میزان برخورداری، سطح رفاه و توسعه یافتگی آن‌ها می‌باشد. نابرابری‌های توسعه‌ای که به دلایل متعددی نظیر دلایل تاریخی، طبیعی، دموگرافیکی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و ... ایجاد می‌شوند رشد ناهمگون و نامتعادل میان نواحی را سبب خواهند شد. تعیین و اندازه‌گیری سطح توسعه‌یافتگی سکونتگاه‌های روستایی می‌تواند، موقعیت‌ها و نارسایی‌های موجود را مشخص کند. همچنین، پرداختن به علل عقب ماندگی و شناخت بخش‌های توسعه نیافته‌ی برخی مناطق باعث می‌شود، برنامه ریزان در تخصیص بهینه اعتبارات و حرکت به سوی عدالت اجتماعی که از جمله هدف‌های برنامه برای برطرف کردن ناهماهنگی‌های توسعه بین روستاها می‌باشد، توفیق یابند. از طرف دیگر، شناخت وضعیت برخورداری روستاها، مسئولان برنامه‌ریزی ناحیه‌ای را قادر می‌سازد تا در سیاست‌گذاری‌ها اصلاحات لازم را به عمل آورند. هدف از این تحقیق شناسایی میزان برخورداری و محرومیت دهستان‌های شهرستان ساوه با استفاده از مدل موریس می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات از روش مطالعه کتابخانه‌ای و اسنادی و تحلیل داده‌های آماری بوده که نهایتاً منجر به سطح بندگی سکونتگاه‌های روستایی از نظر میزان محرومیت و درجه توسعه‌یافتگی می‌باشد. بر اساس نتایج حاصل از تحقیق سطح توسعه‌یافتگی دهستان‌های شهرستان ساوه در بخش‌های مختلف متفاوت می‌باشد. اما در بیشتر بخش‌ها توسعه یافته ترین دهستان طراز ناهید و توسعه نیافته ترین دهستان شاهسونکندی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1306 - تحلیل پراکنش فضایی کاربری‌های خدمات عمومی شهری با استفاده از روش شاخص ویلیامسون (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)
روشن کوشانه بختیار عزت پناه میرنجف موسوی

چکیده وجود نابرابری در توزیع خدمات و امکانات در مناطق یک شهر پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست و این نابرابری و عدم تعادل در شهرها یک امری طبیعی است و می توان آن را به حداقل ممکن رساند. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت پراکنش فضایی کاربری های خدمات عمومی و ارائه أکثر

چکیده وجود نابرابری در توزیع خدمات و امکانات در مناطق یک شهر پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست و این نابرابری و عدم تعادل در شهرها یک امری طبیعی است و می توان آن را به حداقل ممکن رساند. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت پراکنش فضایی کاربری های خدمات عمومی و ارائه راهکارهای لازم جهت کاهش این نابرابری در شهر تبریز می باشد. نوع روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش مناطق ده گانه شهرداری تبریز است. نتایج نشان می دهد که وضعیت تحقق پذیری طرح های توسعه شهری به لحاظ توزیع فضایی کاربری های خدمات عمومی با مشکلات زیربنایی مواجه بوده و براساس پراکندگی جمعیت نبوده و این امر در مناطق محروم به ویژه مناطق سه، چهار، هشت و نه تبریز قابل توجه می باشد و در جهت کاهش این نابرابری و نحوه توزیع خدمات پیشنهاد می شود با بازبینی های دقیق و کارشناسانه و اجرای صحیح طرح های توسعه شهری در راستای حل مشکلات شهروندان گام برداشته شود تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1307 - تحلیل شاخص‌های تاب‌آوری سکونتگاه‌های غیررسمی در برابر زلزله با رویکرد اجتماعی (نمونه موردی: محله فرحزاد تهران)
شیدا حیدریان محمود رحیمی ثریا فتح الهی سیروان غفوری

چکیده امروزه جوامع در تلاش برای دست یابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آنها را به وضعیت پیش از بحران (اولیه یا عادی) فراهم سازد. از این رو در سال‌های اخیر به تاب آوری به جای آسیب پذیری تأکید خاصی می‌شود. افزایش آسیب پذیری شهرها باعث خسارات و تلفات أکثر

چکیده امروزه جوامع در تلاش برای دست یابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آنها را به وضعیت پیش از بحران (اولیه یا عادی) فراهم سازد. از این رو در سال‌های اخیر به تاب آوری به جای آسیب پذیری تأکید خاصی می‌شود. افزایش آسیب پذیری شهرها باعث خسارات و تلفات جانی و مالی زیادی می شود این موضوع در سکونتگاه‌های غیررسمی از اهمیت بیشتری برخوردار است با توجه به ویژگی های ساخت و شکل گیری این سکونتگاه‌ها و نبود زیر ساخت‌های مناسب شهری در خود، لذا این نوع با فت ها از درجه و شدت آسیب پذیری بیشتری برخوردار هستند.. هدف این مقاله تحلیل شاخص‌های تاب آوری سکونتگاه‌های غیررسمی در برابر زلزله با رویکرد اجتماعی می‌باشد و محله فرحزاد به عنوان نمونه موردی بررسی می گردد. روش به کار رفته روش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی می‌باشد و ابزار گردآوری داده‌ها اسنادی و کتابخانه ای و پیمایشی می باشد. با توجه به فرمول کوکران تعداد 384 پرسشنامه میان ساکنین محدوده توزیع شد. و شاخص های اجتماعی با استفاده از نتایج مطالعات و تکنیک دلفی استخراج گردید و وزن نهایی آنها با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی AHP تعیین گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد تاب آوری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی-محیطی و مدیریتی- نهادی در محدوده فرحزاد وضعیت مناسبی ندارند واز لحاظ اهمیت شاخص‌های اجتماعی تاب آوری، شاخص آگاهی و دانش با وزن نهایی w1=0.4472 دارای بیشترین تأثیر و شاخص وابستگی اجتماعی با وزن نهایی w5=0.0292 دارای کمترین تأثیر در تاب آوری محله فرحزاد تهران را دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1308 - ارزیابی وضعیت شاخص‌های اجتماعی مسکن در نواحی روستایی استان گیلان
محمدرضا پورغفار مغفرتی عیسی پوررمضان

چکیده شاخص‌های مسکن مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ابزار برنامه‌ریزی مسکن می باشند. بررسی شاخص‌های اجتماعی مسکن یکی از وسایل و شیوه‌های شناخت ویژگی‌های مسکن به شمار می‌رود که می‌توان به کمک آن پارامترهای مؤثر در امر مسکن را شناخت و هرگونه برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری را آسان نمود. أکثر

چکیده شاخص‌های مسکن مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ابزار برنامه‌ریزی مسکن می باشند. بررسی شاخص‌های اجتماعی مسکن یکی از وسایل و شیوه‌های شناخت ویژگی‌های مسکن به شمار می‌رود که می‌توان به کمک آن پارامترهای مؤثر در امر مسکن را شناخت و هرگونه برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری را آسان نمود. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی وضعیت شاخص‌های کمی و کیفی اجتماعی مسکن مناطق روستایی استان گیلان و مقایسه تطبیقی آن با مساکن شهری می باشد. از این‌رو پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و ماهیت روش آن توصیفی- تحلیلی است که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق منابع اسنادی حاصل از نتایج سرشماری استان در سال 1390 به‌دست‌آمده است. نتایج بررسی و مقایسه شاخص‌های اجتماعی مسکن در مناطق روستایی استان گیلان در سال 1390 نشان می دهد که از نظر شاخص‌های اجتماعی کمی مسکن (تراکم خانوار در واحد مسکونی، تراکم نفر در واحد مسکونی و توزیع واحدهای مسکونی برحسب تعداد اتاق و خانوار)، در وضعیت مناسب‌ و مطلوبی قرار دارد و هم چنین از نظر شاخص‌های اجتماعی کیفی (میانگین سطح زیربنای واحد مسکونی، دوام مصالح ساختمانی، مالکیت و نحوه تصرف و امکانات زیرساختی و تسهیلات)، واحدهای مسکونی در شرایطی به نسبت مناسب هستند اما در مقایسه با شاخص های کمی و کیفی مناطق شهری استان، گواه این استه که کماکان مشکلات و کاستی‌هایی نیز وجود دارد و با وضعیت مناسب و مطلوب فاصله دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1309 - بررسی شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار و سطح برخورداری آن در کلان‌شهرهای ایران
سید امیرحسین منجم زاده کرامت الله زیاری حمیدرضا ماجدی

چکیده محیط زیست شهری، محصول تلاقی سه مؤلفه محیط طبیعی، محیط انسان‌ساخت و محیط اقتصادی و اجتماعی است. یکی از موضوعات مهم در توسعه کلان‌شهرهای ایران عدم توجه کافی به مؤلفه‌های توسعه پایدار از جمله مؤلفه زیست‌محیطی است که این امر منجر به پیدایش خطرات و معضلات شهری پیچید أکثر

چکیده محیط زیست شهری، محصول تلاقی سه مؤلفه محیط طبیعی، محیط انسان‌ساخت و محیط اقتصادی و اجتماعی است. یکی از موضوعات مهم در توسعه کلان‌شهرهای ایران عدم توجه کافی به مؤلفه‌های توسعه پایدار از جمله مؤلفه زیست‌محیطی است که این امر منجر به پیدایش خطرات و معضلات شهری پیچیده و ناپایداری مانند آلودگی منابع آبی، آلودگی هوا، ناسالم بودن آب آشامیدنی، نبود سیستم کا‌رآمد جهت جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب، آلوده ‌شدن خاک به مواد شیمیائی، انباشته شدن مواد زائد جامد، فرسایش خاک و ... شده است. هدف این مقاله بررسی سطح برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار است. سؤال اصلی مقاله این است که برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار در چه سطحی است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح شده است از جمله اینکه شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار کدام اند؟ و یا اینکه کدام شهرهای ایران در گروه شهرهای میلیونی قرار می‌گیرند؟ شهرهای میلیونی کشور بر اساس سرشماری سال 1395 عبارت اند از: تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، اهواز، قم، کرمانشاه و ارومیه. نتایج این مقاله نشان می‌دهد که نگاه ما به شهرها می‌بایستی به عنوان موجودی ارگانیک باشد و از نگاه مهندسی صرف به شهرها پرهیز شود و این که شهر به همان میزان که به کالبد نیاز دارد، به همان میزان به پایداری شهری در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و سیاسی و مهم‌تر از همه زیست‌محیطی نیاز دارد. نتایج این مقاله نشان می دهد که اهواز، شیراز و ارومیه برخوردارترین شهرها از نظر توسعه پایدار محسوب می‌شوند. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی-توسعه‌ای است که اطلاعات مورد نظر از طریق مرکز آمار ایران و سالنامه‌های آماری جمع‌آوری گردیده است. روش انجام مطالعه تحلیل عاملی است و نتایج به دست آمده بیانگر تفاوت معنی‌دار شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار در شهرهای میلیونی کشور است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1310 - ارزیابی شهرستان‌های استان لرستان از نظر شاخص‌های توسعه گردشگری
محمد صادق علیائی کاظم خزایی

چکیده استان لرستان با وجود پتانسیل‌های فراوانی که در زمینه گردشگری دارد، تا به حال نتوانسته است سهم مناسبی در بازار گردشگری به دست آورد؛ با این اوصاف پژوهش حاضر با هدف تحلیل سطح بهره مندی شهرستان‌های استان لرستان، از نظر شاخص‌های توسعه گردشگری که شامل 10 شاخص برای 9 شه أکثر

چکیده استان لرستان با وجود پتانسیل‌های فراوانی که در زمینه گردشگری دارد، تا به حال نتوانسته است سهم مناسبی در بازار گردشگری به دست آورد؛ با این اوصاف پژوهش حاضر با هدف تحلیل سطح بهره مندی شهرستان‌های استان لرستان، از نظر شاخص‌های توسعه گردشگری که شامل 10 شاخص برای 9 شهرستان استان می‌باشند پرداخته است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی است و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل تحلیل مکانی تاکسونومی عددی استفاده شده است، سپس با استفاده از map Arc نقشه توزیع فضایی شاخص‌های توسعه گردشگری در سطح شهرستان‌های استان ترسیم و به تحلیل توزیع فضایی و سطح بهره مندی زیرساخت‌های گردشگری در استان پرداخته شده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که شهرستان‌های خرم آباد و بروجرد برخوردارترین و شهرستان‌های الیگودرز، کوهدشت، دورود، پلدختر، دلفان، ازنا و سلسله از نظر شاخص‌های توسعه گردشکری، به ترتیب در رتبه‌های سوم تا نهم قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1311 - ارزیابی ریسک فضاهای ورزشی روباز شمیرانات تهران در ارتباط با آلودگی هوا و ارائه راهکارهای مدیریت حفظ محیط‌زیست
افسانه روحانی سید مصطفی طیبی ثانی هومن بهمن‌پور باقر مرسل

چکیده: هدف از این مقاله، ارزیابی ریسک زیست محیطی فضاهای ورزشی روباز در ارتباط با پهنه‌بندی آلاینده های هوا با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS می‌باشد. این تحقیق به لحاظ زمان اجرا، از نوع مقطعی و به لحاظ خروجی‌ها، از نوع کاربردی می‌باشد. جامعه آماری فضاهای ورزشی ر أکثر

چکیده: هدف از این مقاله، ارزیابی ریسک زیست محیطی فضاهای ورزشی روباز در ارتباط با پهنه‌بندی آلاینده های هوا با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS می‌باشد. این تحقیق به لحاظ زمان اجرا، از نوع مقطعی و به لحاظ خروجی‌ها، از نوع کاربردی می‌باشد. جامعه آماری فضاهای ورزشی روباز شمیرانات تهران و نمونه آماری ۱۶ مجموعه ورزشی روباز در منطقه مطالعاتی با مقیاس متوسط تا بزرگ است. داده‌های ایستگاههای سنجش آلودگی در پیرامون منطقه، به روش کریجینگ، برای بازه زمانی ۵ ساله درون‌یابی شدند. از شاخص کیفیت هوا (AQI) به عنوان استاندارد، جهت تطبیق داده‌ها استفاده گردید. رویهم‌گذاری لایه‌ها با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS, 9.2 انجام شد. مدل ویلیام فاین نیز به عنوان ابزار ارزیابی ریسک مورد استفاده قرار گرفت. کیفیت هوا در شش ماهه دوم بازه زمانی مورد نظر، اندکی نسبت به شش ماهه اول پایین‌تر بوده است. رتبه ریسک ۲۵۰ بوده که نشانگر وضعیت اضطراری و سطح ریسک متوسط است و لازم است تا توجهات لازم در اسرع وقت صورت گیرد.بخش زیادی از مجموعه‌های ورزشی روباز در شمیرانات تهران، در معرض آلاینده‌های هوا قرار دارند و با توجه به آسیب‌پذیری ورزشکاران در شرایط آلودگی شدید هوا، لازم است تا با اتخاذ راهکارهای مدیریتی به ارتقای کیفیت این نوع از کاربری‌های شهری همت گماشت. Abstract The purpose of this research is to assessment the environmental risk of outdoor sports spaces in relation to the zoning of air pollution using the GIS. This research is of a practical type in terms of the type of cross-sectional and in terms of outcomes. The statistical population of the study is the sports spaces of Shemiranat in Tehran, and a sample of 16 open-field sports complexes in a medium to large scale study area. Data from 6 air pollutants (carbon monoxide, sulfur dioxide, nitrogen dioxide, ozone and suspended particulates) were extracted from raw materials from the Air Pollution Monitoring Center and Tehran Air Quality Control Company. Unification integration, transformation and summarization of data. The data of pollution sensing stations around the region, by Kriging method, were interpolated for a time interval of 5 years. The air quality index (AQI) was used as the standard for data alignment. Layering overlay was performed using ArcGIS 9.2 software. The William Fine model was also used as a risk assessment tool.The air quality in the second six months was slightly lower than the first six months. The risk rating is 250, indicating the state of emergency and the "average risk level", and it is necessary to take the necessary attention as soon as possible. A large part of outdoor sports complexes in Shemiranat, Tehran, are exposed to air pollutants and due to the vulnerability of athletes in the case of severe air pollution, it is necessary to adopt quality management solutions to improve the quality of these types of urban applications. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1312 - Malmquist Productivity Index Using Two-stage DEA Model in Heart Hospitals
علی رضا علینژاد میرپویا میرمظفری

Abstract Heart patients displays several symptoms and it is hard to point them. Data envelopment analysis (DEA) provides a comparative efficiency degree for each decision-making units (DMUs) with several inputs and outputs. Evaluating of hospitals is one of the major ap أکثر

Abstract Heart patients displays several symptoms and it is hard to point them. Data envelopment analysis (DEA) provides a comparative efficiency degree for each decision-making units (DMUs) with several inputs and outputs. Evaluating of hospitals is one of the major applications in DEA. In this study, a comparison of additive model with standard input oriented and output oriented Malmquist productivity index (MPI) are used. The MPI is calculated to measure productivity growth relative to a reference technology. Two primary subjects are addressed in computation of MPI growth. What are generally referred to as a “catching-up” effect or technical efficiency change (TEC) and a “frontier shift” effect or technological change (TC). The data covers a six-year span from 2011 to 2016 for 15 local heart hospitals. Two inputs, one intermediate element and two outputs are chosen in two-stage model and these factors reflect the main function of hospitals. Conversion of two-stage to single-stage model is introduced. This model is proposed to fix the efficiency of a two-stage process, and avoid the dependence to various weights. Finally, the results indicated that geometry average of MPI in input oriented pure technical efficiency (PTE) in the tenth Hospital (2.1517) is introduced as the highest performance hospital with highest productivity growth. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1313 - An Analysis of the COVID-19 Contagion Growth in European Countries
هادی شیرویه زاد جاوید جوزدانی مزدک خدادادی کریموند

The COVID-19 pandemic has affected many people around the globe. Europe, as one of the most seriously affected continents, has been struggling with the novel coronavirus for several months. Obviously, outbreak response management plays a critical role in the impact of t أکثر

The COVID-19 pandemic has affected many people around the globe. Europe, as one of the most seriously affected continents, has been struggling with the novel coronavirus for several months. Obviously, outbreak response management plays a critical role in the impact of the disease. Therefore, in this paper, Malmquist Productivity Index is used to evaluate the performance of the most severely affected European countries based on the average contagion rate. The results rank the countries and provides insight for the future. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1314 - How to Target Balanced Scorecard Indicators in a DEA-BSC Integrated Model
محمد فلاح اسماعیل نجفی

Performance measurement is always one of the most important tasks of managers, so knowledge management is measurement knowledge, and if we can measure something, we can no doubt control it, and therefore we cannot manage it. In this paper, according to the Malmquist pro أکثر

Performance measurement is always one of the most important tasks of managers, so knowledge management is measurement knowledge, and if we can measure something, we can no doubt control it, and therefore we cannot manage it. In this paper, according to the Malmquist productivity index, an index is used to determine the progress and regress of a unit. This index is defined by the boundary changes resulting from the inputs of the units and their efficiency changes, which we call the Malmquist Productivity Index. After calculating the Malmquist changes, we were able to determine the rate of increase or decrease in the indicators for the following period. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1315 - تحلیلی نو در طبقه‌بندی شخصیت‌های داستان گشتاسپ بر مبنای الگوی شاخص و وضعیت رحیم‌خانی سامانی
شکوه فورجانی زاده محبوبه خراسانی مرتضی رشیدی

شخصیت محوری ترین عنصر هر داستان به شمار می آید و یکی از راههای درک صحیح داستان شناخت درست شخصیت است. شاهنامه فردوسی، بزرگ ترین اثر حماسی ادب فارسی نگاهی ژرف و عمیق به رویدادها و شخصیت های گوناگون دارد و با توجه به زمان و مکان نامحدود، حوادث و رویدادهای فراوانی را ترسیم أکثر

شخصیت محوری ترین عنصر هر داستان به شمار می آید و یکی از راههای درک صحیح داستان شناخت درست شخصیت است. شاهنامه فردوسی، بزرگ ترین اثر حماسی ادب فارسی نگاهی ژرف و عمیق به رویدادها و شخصیت های گوناگون دارد و با توجه به زمان و مکان نامحدود، حوادث و رویدادهای فراوانی را ترسیم کرده است. این پژوهش بر آن است، از دیدگاهی متفاوت با استفاده از الگوی شاخص و وضعیت الگوی نویافته و ابداعی رحیم‌خانی سامانی در رساله دکتری خویش به راهنمایی محمد حکیم آذر به بررسی شخصیت های داستان گشتاسپ بر مبنای توصیف دقیق و استقرای تام شخصیت بدون توجه به روایت و ساختار داستان بپردازد. نتایج حاصل از یک سو کارآیی و سنجش الگوی شاخص و وضعیت را مشخص نموده است و از سویی دیگر، پژوهشی متفاوت در زمینه شخصیت شناسی شاهنامه فردوسی در ساختار شاخص های نام، بوم، نوع، جنس، سن، طبقه، باور، خُلق و فرجام با وضعیت های متفاوت به جامعه ادبی ارائه می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1316 - Delayed Ovarian Cyclicity Does not Reflect Blood Metabolites Irregularity in Postpartum Holstein Cows
م. الشابراوی قانم

An experiment was conducted to investigate the effect of different types of ovarian cycles on reproductive indices and blood metabolites in 61 Holstein cows. Blood samples were taken from each cow between day 12 and day 50 postpartum (PP). Serum progesterone concentrati أکثر

An experiment was conducted to investigate the effect of different types of ovarian cycles on reproductive indices and blood metabolites in 61 Holstein cows. Blood samples were taken from each cow between day 12 and day 50 postpartum (PP). Serum progesterone concentrations were measured to determine the onset of luteal function and different types of luteal dysfunctions in cows. Serum glucose, cholesterol and blood urea nitrogen concentrations were measured in the cows with normal and abnormal ovarian cyclicity. In this study, 29 (47.5%) cows showed normal ovarian cyclicity with first luteal activity detected before day 50 days PP, whereas 32 (52.5%) cows showed abnormal cyclicity. Of the 32 cows with abnormal patterns, 13 (21.3%) had prolonged luteal phase (PLP), 7 (11.5%) had short luteal phase (SLP) and 12 (19.7%) had delayed first ovulation (delayed ovulation).Progesterone concentration at different times was considerably varied from day to another day (P≤0.01), while the main effect of the group on the progesterone concentration was significant (P≤0.01). Cows that had normal cyclicity showed earlier luteal activity (P≤0.01) and shorter interval to first ovulation (P≤0.01) compared to cows with abnormal cyclicity. There were no significant differences in different blood metabolites between cows with normal or abnormal cyclicity. In conclusion, a high percentage (52.5%) of the postpartum cows had abnormal ovarian cycles. The abnormal ovarian cycles reduced the reproductive performance of dairy cows, including the onset of luteal activity and interval to first ovulation. Blood metabolites were not associated with postpartum abnormal cycles in cows. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1317 - Genetic Variability in Growth Hormone Gene and Association between Restriction Fragment Length Polymorphisms (RFLP) Patterns and Quantitative Variation of Live Weight, Carcass, Behaviour, Heterophil and Lymphocyte Traits in Japanese Quails
ا. نصیری‌فر م. طالبی ع. اسمعیلی زاده ن. عسکری س.س. سهرابی ح. مرادیان

Growth hormone gene plays a critical role in regulating growth and metabolism which leads to potential correlations between the polymorphisms of this gene and economic trait. A 776 bp fragment within the intron 1 region of the growth hormone gene from 346 individuals of أکثر

Growth hormone gene plays a critical role in regulating growth and metabolism which leads to potential correlations between the polymorphisms of this gene and economic trait. A 776 bp fragment within the intron 1 region of the growth hormone gene from 346 individuals of an F2 population of Japanese quail was amplified. The polymerase chain reaction (PCR) product was digested using MspI restriction enzyme. restriction fragment length polymorphisms (RFLP) analysis revealed three restriction sites, which led to four different restriction fragments. Four distinctive alleles (A, B, C, and D) and four different genotypes (AA, AB, AC, and AD) were identified in this population. The results indicated that the population deviated from the Hardy-Weinberg equilibrium (P<0.005). The observed heterozygosity and Shannon's information indexes were 0.720 and 0.560, respectively, which demonstrated high diversity in this population. There was a significant association between RFLP patterns and live weight at four and five weeks of age, carcass weight, breast weight and proportion of the internal organs. Carcass weight of the AB birds was less than that of other genotypes (P<0.05). These results suggested that growth hormone gene can be used as a candidate gene for marker-assisted selection to improve performance in Japanese quails. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1318 - Effect of Dietary Betaine and Folic Acid Supplementation on Performance, Egg Folate Content and Egg Production of Japanese Quail
ر. صادقی مجرد پ. فرهومند م. دانشیار

A study was conducted to investigate the effects of different betaine (BET) (0.0, 0.5 or 1.0 g/kg) and folic acid (FA) (0.0, 4.0 or 8.0 mg/kg) levels on performance, egg FA concentration and egg production of laying quails using 288 forty-two day-old Japanese quail in a أکثر

A study was conducted to investigate the effects of different betaine (BET) (0.0, 0.5 or 1.0 g/kg) and folic acid (FA) (0.0, 4.0 or 8.0 mg/kg) levels on performance, egg FA concentration and egg production of laying quails using 288 forty-two day-old Japanese quail in a 3 × 3 factorial arrangement of treatment based on randomized complete design. The results showed that none of the performance traits, except feed intake, was affected by dietary treatments. No effect of FA and BET supplementation was observed for egg specific gravity but egg shape index was affected throughout the experiment. No significant differences were observed for egg white, pH, weight and ratio, but Haugh unit (HU) was affected significantly by FA supplementation (P<0.01). High levels of FA supplementation (8 mg/kg) decreased the HU (P<0.01). Moreover there was a significant interaction between the FA and BET for HU (P<0.05) and increasing the BET level did not changed the HU at the low and medium levels of betaine, while decreased the HU at the highest level of FA (8 mg/kg). No effects of FA or BET were observed for egg yolk pH, egg yolk index and egg yolk percentage, but egg yolk FA content (EYFC) and egg yolk color was affected significantly by FA supplementation (P<0.01). EYFC increased from a low of 843.87 µg/kg for birds consuming the basal diet with no added FA, up to a high of 1456.25 µg/kg for birds consuming diets with 8 mg/kg of FA. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1319 - Comparison of Ordinary and Restricted Selection Indices on Genetic Gain of Body Weight in Iranian Moghani Sheep
ح. قیاسی م. خالداری ر. طاهر خانی

The effect of ordinary and restricted selection indices on body weight at different ages changes in birth weight of Iranian Moghani sheep was studied. Traits in the aggregate genotype were birth weight (BW), body weights at 3 (BW3) and 12 months of age (BW12). Two ordin أکثر

The effect of ordinary and restricted selection indices on body weight at different ages changes in birth weight of Iranian Moghani sheep was studied. Traits in the aggregate genotype were birth weight (BW), body weights at 3 (BW3) and 12 months of age (BW12). Two ordinary selection indices (I1 and I2) and two restricted selection indices (R1 and R2) were constructed. BW and BW3 were included in I1 and R1 and BW, BW3 and BW6 were included in I2 and R2. The ranges of expected genetic gains in I1 and I2 for BW, BW3 and BW12 per generation were 0.080 to 0.068, 0.210 to 0.177 and 0.546 to 0.662 kg, respectively. Increasing BW may cause a disorder in the future of breeding goal due to dystocia. Restricted selection indices were constructed to increase BW3 and BW12 while keeping genetic gain in BW to zero. Under selection by indices of R1 and R2 the amount of genetic gain in BW was zero, while considerable genetic gains were obtained for BW3 (0.094 to 0.062) and BW12 (0.39 to 0.60). Ordinary and restricted selection indices were then evaluated in a simulated population. Predicted genetic gains for BW, BW3 and BW12 from ordinary and restricted selection indices were similar to the predicted genetic gains. For both restricted selection indices (R1 and R2) predicted genetic gains for BW3 and BW12 in the simulated population increased over the generations whereas BW decreased slightly over the generations. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1320 - Simple and Constrained Selection Indices with and without Calving Interval Included in Selection Goal Function for Holstein Cows of Iran
ا. دارنگ ع.ا. شادپرور م. گلشنی

Two selection goals of inclusion or exclusion of calving interval (CI) in the selection goal function for Holstein cows in Iran, besides milk yield, milk fat percentage, and milk protein percentage, were studied. Four selection indices were composed of using the informa أکثر

Two selection goals of inclusion or exclusion of calving interval (CI) in the selection goal function for Holstein cows in Iran, besides milk yield, milk fat percentage, and milk protein percentage, were studied. Four selection indices were composed of using the information on production traits, CI and / or days from calving to first insemination (DFI). The results of the predicted genetic growth in selection goals showed that the index composed of all production and reproduction traits generated the greatest genetic growth. Although CI had a negative coefficient in the selection goal, it is genetic mean increased in any case. However, the magnitude of this undesirable increase was lower in the CI included selection goal. This implies that the inclusion of CI in the selection goal is necessary to control the undesirable growth of this trait. The comparison of indices in this goal reflected that the inclusion of CI along with the production traits resulted in a smaller undesirable change in this trait. Constraining the genetic change in CI in the selection goal impaired the selection efficiency. So, this constraint is not recommended for breeding programs. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1321 - Morphometric Traits and Correlation between Body Weight and Body Size Traits in Isa Brown and IlorinEcotype Chickens
T.R. Fayeye J.K. Hagan A.R. Obadare

Data collected in 2012 on 400 chickens were subjected to two-way analyses of variance to estimatebody weight, morphometric traits as well as the correlationbetween body weight and morphometric traitsin Isa Brown and Ilorin ecotypechickens. The studied morphometric trait أکثر

Data collected in 2012 on 400 chickens were subjected to two-way analyses of variance to estimatebody weight, morphometric traits as well as the correlationbetween body weight and morphometric traitsin Isa Brown and Ilorin ecotypechickens. The studied morphometric traits were comb length, beak length,head length, neck length, body length, wing length, shank length, thigh length, toe length, breast length, and breast breadth. The results showed that genotype, sex and genotype × sex interaction significantly (P<0.05) affect body weight and morphometric trait measurements. Isa Brown chicken had a significantly higher (P<0.05) matured body weight than Ilorin ecotype birds. Isa Brown birdshadhigher (P<0.05) morphometric traitsthan Ilorin ecotype birds except for toe length. Male birdshad higher body weight (P<0.05) and were also higher in most of the morphometric trait measurements than female birds.Interactionsbetween genotype and sex weresignificant (P<0.05) for body weight and morphometric traits,except for breast length and breast breadth. Morphometric traits measured inyoung birds were significantly (P<0.05) correlated with body weight (0.68-0.95) except for wing lengthin Isa Brown and breast length in Ilorin ecotype chicken. Correlations between body weight and morphometric traits in adult Isa Brown birds were higher (0.27-0.95) than correlations between body weight and morphometric traits in Ilorin ecotype chicken (0.02-0.91). A significant negative correlation was obtained between body weight and beak length (-0.72) in Isa Brown and between body weight and wing length (-0.35) in Ilorin ecotype chicken. Morphometric traits measured on male birds were more highly correlated with body weight (0.68-0.95) than in female chickens,except for breast breadth. The present study showed that the two genotypes could be adequately characterised using morphometric indices. The study further revealed that morphometric indices like body length and comb length can be adequately usedto predict body weight of birds in the two genotypes.However, the negative correlation obtained between body weight and wing length in Ilorin ecotype chicken requiresfurther investigation to determine its basis for chicken adaptation. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1322 - Breeding Objectives and Desired-Gain Selection Index for Rayeni Cashmere Goat in Pasture System
ن. کارگر برزی ا. آیت‌اللهی مهرجردی م.ع. عباسی

The aim of this study was to define breeding goals and determine the suitable selection index in Rayeni cashmere goat using simulated data. To select animals for increased quantity of meat, milk and cashmere produced, body weight of the doe (BWD), milk weight (MW), cash أکثر

The aim of this study was to define breeding goals and determine the suitable selection index in Rayeni cashmere goat using simulated data. To select animals for increased quantity of meat, milk and cashmere produced, body weight of the doe (BWD), milk weight (MW), cashmere weight (CW), weight of kids for sale (WK) and number of kids for sale per doe (NK) was used as selection criteria. Four selection indices were proposed (I1–I4) to compare genetic gain for all traits included in indices based on selection index. Maximum of genetic gain was calculated for 0.04 buck ratio with the full selection index (I1). So, the most suitable selection index for this breed is index 1 which included BWD, MW, CW, WK and NK. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1323 - Estimation of Economic Values for Fertility, Stillbirth and Milk Production Traits in Iranian Holstein Dairy Cows
ح. قیاسی ع. پاکدل ا. نجاتی جوارمی ا. گنزالس-رسیو م. خسوس کارابانو ر. آلندا ع. صادقی سفید مزگی

The objective of present study was to derive the economic values for number of inseminations to conception, calving interval, milk yield and stillbirth, using economic data of 10 Iranian Holstein herds. The economic values were derived by using the profit function metho أکثر

The objective of present study was to derive the economic values for number of inseminations to conception, calving interval, milk yield and stillbirth, using economic data of 10 Iranian Holstein herds. The economic values were derived by using the profit function methods and differentiating a profit equation with respect to the traits of interest. The cow fertility costs herd amortization or replacement cost and cow feed cost were included in the profit function. The average of feed cost per cow per day was 8.65 USD. The total feed cost comprised 61 percent of milk production, 23 percent of maintenance, 12 percent of pregnancy and 4 percent of growth. In calculation of cow feed cost, the estimated cost for each Mcal and per g protein of feed were 0.0006 and 0.165 USD, respectively. The replacement cost of each heifer per cow herd was 1719 USD. The average cost of each insemination was 30 USD. The estimated economic values for the number of insemination, calving interval, milk yield and one percent unit of stillbirth, were -82, -2.08, 0.193 and -1.27 USD per cow/per year, respectively. The results of the current study suggested that improving the number of inseminations, calving interval, milk yield and stillbirth will have a positive effect on the profitability of Iranian Holstein cows. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1324 - Evaluation of Laying Performance and Egg Qualitative Characteristics of Indigenous Hens Reared in Rural Areas of Isfahan Province
ع.ع قیصری ق. مقصودی نژاد ع. آذربایجانی

This study was carried out to investigate the egg production performance and egg quality characteristics of the indigenous &lrm;chickens reared in rural areas of two different climates of Isfahan province. Totally, 2160 indigenous chickens were studied in &lrm;this rese أکثر

This study was carried out to investigate the egg production performance and egg quality characteristics of the indigenous &lrm;chickens reared in rural areas of two different climates of Isfahan province. Totally, 2160 indigenous chickens were studied in &lrm;this research. Two dominant climatic regions (cold and &lrm;hot) were determined for Isfahan province. In each climate, two towns and three villages in each town were chosen. Chadegan and Khansar were considered as cold and Kashan as well as Varzane were considered as towns in hot climate. Furthermore, six families were determined as experimental units in each village (a total of 72 families). Primarily, thirty-six chicks and four &lrm;roosters of 45 day-old ages were delivered to each family. Laying performance of the chicks was &lrm;recorded during the laying period (21-72 weeks of age). The egg quality characteristics were recorded once every two &lrm;months. The results showed that although climate affected egg production across 25-32 and 57-64 weeks of ages (P<0.05), it did not influence the average egg production during the entire laying period. The &lrm;least egg production observed in Chadegan (25.9%) which was significantly lower than Varzane and Khansar &lrm;&lrm;(35.9% and 37.5%, respectively; P<0.05). Moreover, shell qualitative index in cold climate was statistically better than that in hot &lrm;climate (P<0.05). Chadegan had the highest egg shell thickness and shell to egg weight ratio among four towns &lrm;&lrm;(P<0.05). Furthermore, yolk color index in hot climate was significantly improved compared to cold climate (P<0.05). &lrm;In conclusion, the egg qualitative characteristics were affected by climate conditions&lrm;. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1325 - بررسی تغییرات زمانی و مکانی خطر خشکسالی استان خوزستان با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش(SPI )
فاطمه ظهرابزاده حسین اسلامی

خشکسالی یکی از بلایای طبیعی است که ماهیتی اقلیمی داشته و عمدتاٌ از ناهنجاریها و بی نظمی های ایجاد شده در بارش بوجود می آید. در این مقاله به بررسی پدیده خشکسالی و تغییرات زمانی مکانی آن در استان خوزستان پرداخته شده است. در راستای تعیین درجه شدت های خشکسالی از شاخص استاند أکثر

خشکسالی یکی از بلایای طبیعی است که ماهیتی اقلیمی داشته و عمدتاٌ از ناهنجاریها و بی نظمی های ایجاد شده در بارش بوجود می آید. در این مقاله به بررسی پدیده خشکسالی و تغییرات زمانی مکانی آن در استان خوزستان پرداخته شده است. در راستای تعیین درجه شدت های خشکسالی از شاخص استاندارد شده بارش(SPI ) به دلیل مزایایی که در تحلیل مکانی و ایجاد ارتباط زمانی بین رخدادهای خشکسالی دارد، استفاده شده است. در پژوهش حاضر از آمار بارندگی 48 ایستگاه باران سنجی و سینوپتیک استان خوزستان در سال های (1393-1361) استفاده شده است. نقشه های پهنه بندی شاخص SPI ایستگاه ها با استفاده از روش میان یابی کریجینگ طی دوره آماری مورد مطالعه ترسیم گردید و خشک ترین و ترترین سال مشخص شد. بر این اساس سال های 1378 و 1387 شدیدترین خشکسالی ها و سال 1371 ترسالی شدید رخ داده است. طبق نتایج به دست آمده سال های 78، 86 و 87 سالهای با بیشترین درصد مساحت خشکسالی و سالهای 70، 71 ، 76 و 80 سالهای با بیشترین درصد مساحت ترسالی هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1326 - بررسی شاخص‌های PN, SIAP,RAI در خشک‌سالی‌های استان خوزستان با تأکید بر ایستگاه‌های اهواز، آبادان، دزفول و امیدیه
موسی ملایی پیمان گراوند

چکیده در این مقاله خشکسالی هواشناسی چهار ایستگاه منتخب در خوزستان بر اساس شاخص معیار بارش سالانه (SIAP)، درصد نرمال بارش (PNPI) و ناهنجاری بارش (RAI) در یک دوره آماری 32 ساله (20014-1983) مورد بررسی قرار گرفت. ضرایب شاخص های خشکسالی محاسبه و فراوانی و شدت خشکسالی بر اسا أکثر

چکیده در این مقاله خشکسالی هواشناسی چهار ایستگاه منتخب در خوزستان بر اساس شاخص معیار بارش سالانه (SIAP)، درصد نرمال بارش (PNPI) و ناهنجاری بارش (RAI) در یک دوره آماری 32 ساله (20014-1983) مورد بررسی قرار گرفت. ضرایب شاخص های خشکسالی محاسبه و فراوانی و شدت خشکسالی بر اساس هریک از شاخص ها تعیین گردید و هر یک از شاخص ها در ایستگاههای مورد نظر محاسبه شد. نتایج نشان داد که فراوانی و توالی (دوره تداوم) خشک‌سالی‌ها با درجات مختلف بر اساس شاخص SIAP در دزفول در دوره آماری موردنظر بیشتر بود. در بررسی شاخص PNPI فراوانی خشک‌سالی‌های آبادان بیشتر از ایستگاه‌های دیگر بوده است؛ شدیدترین خشکسالی براساس این شاخص در اهواز بوقوع پیوست. ازنظر شاخص RAI فراوانی خشک‌سالی در دزفول بیشتر و ازنظر شدت خشک‌سالی در امیدیه بیشترین شدت خشک‌سالی به وقوع پیوست. در نهایت دربین سه شاخص مورد مطالعه، بیشترین تداوم خشکسالی مربوط به شاخص PNPI می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1327 - ارزیابی تغییرات زمانی مکانی شاخص فرسایندگی باران با استفاده از روش کوکریجینگ در استان خوزستان
حسین اسلامی

فرسایندگی باران توانایی باران برای جداسازی ذرات خاک است و همبستگی بالایی با فرسایش خاک دارد. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی زمانی فرسایندگی باران با استفاده از شاخص EI30 است. در این تحقیق شاخص EI30 برای ماهها و فصول مختلف در 9 ایستگاه باران نگاری استان خوزستان محا أکثر

فرسایندگی باران توانایی باران برای جداسازی ذرات خاک است و همبستگی بالایی با فرسایش خاک دارد. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی زمانی فرسایندگی باران با استفاده از شاخص EI30 است. در این تحقیق شاخص EI30 برای ماهها و فصول مختلف در 9 ایستگاه باران نگاری استان خوزستان محاسبه گردید. سپس با استفاده از روابط رگرسیونی بین شاخص EI30 و سایر شاخص ها و خصوصیات سهل الوصول بارندگی در ایستگاه های باران نگاری، مقادیر شاخص EI30 برای 65 ایستگاه باران سنجی برآورد گردید. به منظور تهیه نقشه فرسایندگی باران ماهانه و فصلی، اطلاعات نقطه ای شاخص EI30 در 74 ایستگاه باران نگاری و باران سنجی با استفاده از روش زمین آماری کوکریجینگ میان یابی گردید. بر اساس نقشه های تهیه شده بیشترین مقادیر فرسایندگی باران ماهانه و فصلی در شرق و شمال خوزستان و کمترین مقادیر فرسایندگی در جنوب و غرب استان خوزستان وجود دارد. بطور متوسط بیشترین شاخص فرسایندگی باران ماهانه در ماه آذر با مقدار 292 مگاژول میلی متر بر هکتار در ساعت و بیشترین مقدار شاخص فرسایندگی باران فصلی در فصل زمستان با مقدار 576 مگاژول میلی متر بر هکتار در ساعت اتفاق می افتد و مقدار این شاخص برای تابستان صفر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1328 - بررسی خشکسالی هواشناسی اسلام‌آباد‌ غرب با استفاده از شاخص‌های خشکسالی
رسول باقرآبادی

خشکسالی از مهم‌ترین پدیده های اقلیمی است که ناشی از ناهنجاری اقلیمی است که به طور دوره ای در اثر کمبود رطوبت ناشی از کاهش میزان بارندگی به وقوع می پیوندد. مدت زمان ماندگاری خشکسالی ممکن است از ماه تا چند سال متغییر باشد. از این رو با پایش و ارزیابی خشکسالی می‌توان خسارا أکثر

خشکسالی از مهم‌ترین پدیده های اقلیمی است که ناشی از ناهنجاری اقلیمی است که به طور دوره ای در اثر کمبود رطوبت ناشی از کاهش میزان بارندگی به وقوع می پیوندد. مدت زمان ماندگاری خشکسالی ممکن است از ماه تا چند سال متغییر باشد. از این رو با پایش و ارزیابی خشکسالی می‌توان خسارات ناشی از آن را کاهش داد. خشکسالی یکی از مهمترین و مخربترین پدیده هایی است که در سال‌های اخیر اثرات اقتصادی و اجتماعی زیادی در شهر اسلام‌ آ‌‌باد ‌غرب بجا گذاشته است. از این رو در این پژوهش، به بررسی وضعیت خشکسالی اسلام آباد غرب با استفاده از داده‌های بارندگی در 30 ساله (1370 تا 1399) با استفاده از نرم افزار DIP به صورت سالانه براساس شاخص‌های PNI، SPI، ZSI، CZI به عنوان سنجه هایی جهت پایش خشکسالی هواشناسی پرداخته شد. نتایج حاصل نشان داد که این شاخص‌ها با یکدیگر همخوانی داشته به گونه‌ای که براساس شاخص‌های نامبرده نتایج نشان می‌دهد که اسلام آباد غرب در سال 1378 و 1393 شدیدترین خشکسالی در دوره آماری مورد نظر اتفاق افتاده است. سال‌های 1384 و 1387 نیز خشکسالی متوسط اتقاق افتاده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1329 - مدیریت بهره برداری از منابع آب در شرایط خشکسالی با به‌کارگیری چند شاخص خشکسالی پرکاربرد (مطالعه موردی ایستگاه سد شهید عباسپور)
عباس صفائی مسعود چرامین کیمیا کرکنی

خشکسالی یکی از بلایای طبیعی است که خسارات زیادی به زندگی انسان و اکوسیستم های طبیعی وارد می آورد و با دیگر حوادث طبیعی تفاوت هایی دارد. عمده این تفاوت ها در تأثیر تدریجی خشکسالی طی یک دوره نسبتاً طولانی، عدم امکان تعیین دقیق زمان شروع و خاتمه و وسعت جغرافیایی تأثیر آن م أکثر

خشکسالی یکی از بلایای طبیعی است که خسارات زیادی به زندگی انسان و اکوسیستم های طبیعی وارد می آورد و با دیگر حوادث طبیعی تفاوت هایی دارد. عمده این تفاوت ها در تأثیر تدریجی خشکسالی طی یک دوره نسبتاً طولانی، عدم امکان تعیین دقیق زمان شروع و خاتمه و وسعت جغرافیایی تأثیر آن می باشد. از طرف دیگر نبود تعریف دقیق و قابل قبول جهانی از خشکسالی به پیچیدگی و سردرگمی این پدیده افزوده است.در این مقاله به منظور بررسی وضیت خشکسالی در ایستگاه سد شهید عباسپور آنالیز آماری بر روی داده های در یک دوره آماری 45 ساله (1390-1345) انجام گرفته است و شدت خشکسالی ها بر اساس شاخص های خشکسالی ZSI،PNPI،SPI مشخص و توصیف گردید. این شاخص ها با یکدیگر همخوانی داشته به گونه ای که بر اساس شاخص های نامبرده نتایج نشان می دهد که در سد شهید عباسپور در سال های آبی (87-1386) شدید ترین خشکسالی در دوره آماری مورد نظر به وقوع پیوسته.شاخصSPI دوره های خشکسالی بیشتری را نشان می دهد، لذا شاخص حساس تری نسبت به دو شاخص ZSI و PNPI می باشد و از حساسیت بالاتر و طبقه بندی کامل تر در بررسی دوره های خشک برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1330 - توسعه مدل هیبریدی موجکی در برآورد خشکسالی‌های منطقه‌ای حوضه آبریز سیمینه رود
عرفان رستم زاده علیرضا پرویشی

در مطالعه حاضر خشکسالی حوضه آبریز سیمنه‌رود به وسیله مدلهای هوشمند ماشین بردار پشتیبان (SVM)، شبکه عصبی مصنوعی (ANN) و تئوری موجک (W) مورد بررسی قرار گرفت. از دادههای شش ایستگاه باران‌سنجی در منطقه استفاده و شاخص خشکسالی در چهار مقیاس زمانی محاسبه گردید. همچنین خود همبس أکثر

در مطالعه حاضر خشکسالی حوضه آبریز سیمنه‌رود به وسیله مدلهای هوشمند ماشین بردار پشتیبان (SVM)، شبکه عصبی مصنوعی (ANN) و تئوری موجک (W) مورد بررسی قرار گرفت. از دادههای شش ایستگاه باران‌سنجی در منطقه استفاده و شاخص خشکسالی در چهار مقیاس زمانی محاسبه گردید. همچنین خود همبستگی مرتبه اول به عنوان تاخیر بهینه انتخاب شد. سپس ساختار مناسب شبکه عصبی مصنوعی با استفاده از روش آزمون و خطا تعیین و ضرایب سه‌گانه مدل SVM نیز مشخص و مدلسازی انجام شد. نتایج ارزیابی مدلهای منفرد نشان داد که تفاوت معنی داری بین دو روش در پیش‌بینی خشکسالیها وجود ندارد. در ادامه مدلهای هیبریدی WANN و WSVMتهیه شدند. نتایج نشان داد کاربست تئوری موجک عملکرد مدلهای منفرد را بسیار بهبود داده و مقدار شاخصهای RMSE و MAE به ترتیب 19٪ و 21٪ کاهش و ضریب همبستگی 30٪ افزایش داشته و مدل W(L2)SVM برای پیشبینی خشکسالی‌های حوضه آبریز سیمینه‌رود پیشنهاد گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1331 - بررسی شاخص‌های تنش خشکی و روابط بین اجزاءِ عملکرد ارقام گندم نان (در منطقه قزوین)
رضا سعیدی

در این پژوهش ارقام گندم نان با هدف تعیین رقم بهینه کشت، از نظر شاخص‌های تنش خشکی بررسی شد. تیمارهای اصلی شامل کشت دیم و آبی و تیمارهای فرعی شامل ارقام سرخ تخم (E1)، بک‌کراس روشن (E2)، بم (E3)، آذر 2 (E4) و کویر (E5) بود. آزمایش در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی و با أکثر

در این پژوهش ارقام گندم نان با هدف تعیین رقم بهینه کشت، از نظر شاخص‌های تنش خشکی بررسی شد. تیمارهای اصلی شامل کشت دیم و آبی و تیمارهای فرعی شامل ارقام سرخ تخم (E1)، بک‌کراس روشن (E2)، بم (E3)، آذر 2 (E4) و کویر (E5) بود. آزمایش در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار اجرا شد. مقدار اجزاءِ عملکرد گندم (میانگین کشت دیم و آبی) برای ارقام سرخ تخم، بک‌کراس روشن، بم، آذر 2 و کویر به‌ترتیب برابر با 5322، 6702، 6122، 4621 و 4259 کیلوگرم بر هکتار (عملکرد دانه) و 4790، 6402، 5411، 4299 و 4013 کیلوگرم بر هکتار (عملکرد کاه) اندازه‌گیری شد. از کشت دیم تا کشت آبی، میزان عملکرد به‌ترتیب برابر با 57%، 100%، 82%، 41% و %36 (عملکرد کل)، %40، %93، %60، %30 و %29 (عملکرد کاه) و %75، %106، %105، %53 و %43 (عملکرد دانه) افزایش یافت. در این پژوهش بین عملکرد دانه (X) و کاه (Y)، در کشت آبی رابطه Y=0.867X و در کشت دیم رابطه Y=1.017X برازش داده شد. برای بررسی میزان حساسیت ارقام به تنش خشکی، از شاخص‌های MP، GMP، TOL، SSI و STI برای اجزاءِ دانه و کاه گندم استفاده شد. نتیجه کلی این‌که برای انتخاب رقم بهینه کشت (در منطقه قزوین)، اولویت به‌ترتیب به ارقام بک‌کراس روشن، بم، سرخ تخم، آذر 2 و کویر داده شد. درصورت تأمین آب برای آبیاری، می‌توان در کشت رقم بک‌کراس روشن، میزان عملکرد دانه را به بیش از دو برابر و عملکرد کاه را نزدیک به دو برابر افزایش داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1332 - ارائه الگویی برای سنجش اجرای گزارشگری مالی تحت وب
سارا مکوندی بهاره بنی طالبی دهکردی حمیدرضا جعفری

10.30495/jmemiau.2024.708482

در دنیای پر رقابت امروز، گزارشگری مالی تحت وب، نقش مهمی در ایجاد راهکارهای ساده جهت شناسایی و مقایسه عملکرد تجاری شرکت‌های تجاری با یکدیگر بر عهده دارد. هدف این پژوهش، ارائه الگوی جامع برای اجرای گزارشگری مالی تحت وب، با درنظر گرفتن شاخص های متفاوت‌، به کمک روش ریاضی اس أکثر

در دنیای پر رقابت امروز، گزارشگری مالی تحت وب، نقش مهمی در ایجاد راهکارهای ساده جهت شناسایی و مقایسه عملکرد تجاری شرکت‌های تجاری با یکدیگر بر عهده دارد. هدف این پژوهش، ارائه الگوی جامع برای اجرای گزارشگری مالی تحت وب، با درنظر گرفتن شاخص های متفاوت‌، به کمک روش ریاضی است. این پژوهش از لحاظ هدف‌، کاربردی و از نظر نوع استراتژی اجرا، توصیفی پیمایشی و جامعه آماری مورد نظر خبرگان مالی و حسابداری هستند که به روش قضاوتی انتخاب گردیده است. در این مطالعه، با اتخاذ روش دلفی فازی، جهت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مدل گزارشگری مبتنی بر وب پیشنهاد و شاخص‌ها و عامل‌های مؤثر در جهت گزارشگری مبتنی بر وب شناسایی و رتبه‌بندی شدند. ابزار مورد استفاده پژوهش، پرسشنامه‌ و به کمک مدل تصمیم‌گیری چند معیاره (آنتروپی شانون) همچنین تحلیل عاملی تأییدی، اجزای مدل شناسایی و تأیید شدند. یافته‌ها نشان می دهد که الگوی پیشنهادی برای اجرای گزارشگری مالی تحت وب که بر اساس هشت شاخص سازمانی، مالی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، انسانی، تکنولوژی و فرهنگی به عنوان شاخص‌های اصلی با 62 عامل طراحی شده، مناسب و از چولگی کمتری نسبت به تک‌تک معیارها برخوردار است. نتایج نشان می‌دهد ارائه یک مدل خوب برای گزارشگری مالی تحت وب در شرکت ها، کارایی، به موقع بودن و ارائه صادقانه اطلاعات مالی را بهبود بخشیده و تجزیه و تحلیل داده ها را تسهیل می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1333 - عملکرد تاثیرگذاری عرضه های اولیه سهام بر افزایش شاخص بورس اوراق بهادار تهران بین تاریخهای 16/09/1387– 16/09/1392
اسماعیل حسن پور قروقچی مرتضی غزنده

هدف این پژوهش، بررسی عملکرد تاثیرگذاری سهام عرضه های اولیه ([1]IPO) بر رشد شاخص بورس اوراق بهادار در مقایسه با سایر سهام موجود در بورس ([2]OSD) در بازه زمانی تحقیق می‌باشد تا از این طریق فرصتها و یا تهدیدهای سرمایه‌گذاری بر روی این سهام تازه وارد به بورس در دوره‌های مخت أکثر

هدف این پژوهش، بررسی عملکرد تاثیرگذاری سهام عرضه های اولیه ([1]IPO) بر رشد شاخص بورس اوراق بهادار در مقایسه با سایر سهام موجود در بورس ([2]OSD) در بازه زمانی تحقیق می‌باشد تا از این طریق فرصتها و یا تهدیدهای سرمایه‌گذاری بر روی این سهام تازه وارد به بورس در دوره‌های مختلف بعد از ورودشان به این بازار شناسایی گردد. این تحقیق از نظر هدف یک تحقیق توصیفی علی، از نظر نتیجه یک تحقیق کاربردی، از نظر نوع داده‌ها یک تحقیق کمی و از نظر محل اجرا یک تحقیق کتابخانه‌ای می‌باشد. بازه زمانی پژوهش، یک بازه زمانی پنج ساله بعد از تاریخ تغییر فرمول محاسبه شاخص بورس[3] بوده و جامعه آماری نیز شامل 22 شرکت از شرکتهایی است که سهام شان در بازه زمانی تحقیق برای اولین بار در بازار بورس اوراق بهادار تهران عرضه و مورد معامله قرار گرفته اند. در راستای تحقق اهداف پژوهش، یک فرضیه اصلی و دو فرضیه فرعی جهت بررسی موضوع در کل بازار و همچنین در هر گروه صنعت، تدوین شد. داده‌های آماری تحقیق (داده‌های مربوط به معاملات سهام هر شرکت) بوسیله نرم افزار ره آورد نوین 3 از آرشیو اطلاعات سازمان بورس اوراق بهادار استخراج و بعد از ترکیب دادها با یکدیگر، جهت آزمون فرضیه‌ها با توجه به اطلاعات بدست آمده، از روش آزمون t دو نمونه‌ای در محیط نرم افزار SPSS استفاده شد که نتایج حاصل، بیانگر وجود اختلاف معنادار مثبت بین عملکرد تاثیرگذاری سهام عرضه اولیه بر شاخص کل قیمت، با سایر سهام موجود در بورس و همچنین وجود اختلاف معنادار مثبت بین عملکرد تاثیرگذاری سهام عرضه اولیه بر شاخص کل قیمت با سایر سهام موجود در گروه صنعت، در بازه‌های زمانی شش ماه و کمتر، می باشد ولی در بازه های زمانی نه ماه و بیشتر، عدم اختلاف معنادار مثبت مشاهده گردید. بنابراین به نظر می‌رسد سهام عرضه های اولیه موقعیت سرمایه گذاری مناسب‌تری نسبت به دیگر سهام را در کوتاه‌مدت[4] دارا می‌باشند و همچنین می‌توان گفت که سهام IPO در مقایسه با دیگر سهام موجود در بورس، در تغییرات شاخص بورس سهم بیشتری داشته‌اند و هر چه سرمایه شرکت IPO بیشتر باشد این اختلاف معنادار بیشتر به چشم می‌آید. [1] initial public offerring [2]مخفف عبارت Other Stocks drawn و به معنی سایر سهام موجود (بجز سهام IPO) می‌باشد [3] شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار [4] کمتر از 6 ماه تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1334 - بررسی رابطه بین درصد سهام شناورآزاد با تعداد خریداران، تعداد دفعات معامله و نسبت گردش سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
سید نیما ولی نیا

سهام شناورآزاد،شامل آن بخش از سهام است که سرمایه گذاران در صورت وجود قیمت مناسب حاضر به فروش آن می باشند. هدف اصلی از این تحقیق بررسی ارتباط بین سهام شناور آزاد شرکت ها با قدرت نقد شوندگی سهام می باشد تا بتوان از این طریق ابزاری مناسب جهت تصمیم گیری مدیران و سرمایه گذار أکثر

سهام شناورآزاد،شامل آن بخش از سهام است که سرمایه گذاران در صورت وجود قیمت مناسب حاضر به فروش آن می باشند. هدف اصلی از این تحقیق بررسی ارتباط بین سهام شناور آزاد شرکت ها با قدرت نقد شوندگی سهام می باشد تا بتوان از این طریق ابزاری مناسب جهت تصمیم گیری مدیران و سرمایه گذاران فراهم آورد . اما اهداف دیگر تحقیق می تواند شامل اهداف زیر باشد : 1- تعیین رابطه بین میزان سهام شناورآزاد با تعداد خریداران سهام شرکتها . 2- تعیین رابطه بین میزان سهام شناورآزاد شرکتها بادفعات انجام معامله سهام این شرکتها. 3- تعیین رابطه بین میزان سهام شناورآزاد شرکتها بانسبت گردش سهام که نسبت گردش سهام ازطریق تقسیم حجم معاملات به ارزش بازارآنها بدست می آید. نمونه آماری شامل 273 شرکت است. فرضیات تحقیق شامل یک فرضیه اصلی و سه فرضیه فرعی می باشد. برای انجام این تحقیق جامعه آماری شامل405 شرکت است. بااستفاده ازروشهای آماری شامل: رگرسیون،تحلیل واریانس،وضریب همبستگی پیرسون فرضیات تحقیق مورد آزمون قرارگرفت.درپایان نتایجی که ازاین فرضیات بدست آمد، نشان دهنده رابطه مستقیم بین سهام شناورآزاد وتعداد خریداران،تعداد دفعات معامله ونسبت گردش سهام بود که این خود نشان دهنده رابطه مستقیم سهام شناورآزاد باقدرت نقدشوندگی می باشد یعنی هرچه میزان سهام شناورآزاد شرکت ها بیشترباشد قدرت نقدشوندگی آنها نیزبیشترمیشود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1335 - بررسی و ارزیابی شاخص‌های رشد هوشمند شهری درشهرها (مطالعه موردی: شهرسراوان)
عبدالسلام سپاهیان سیما فیروزی راد

10.30495/uf.2022.1956286.1032

رویکرد رشد هوشمند به عنوان دومین موج از برنامه های مدیریت رشد که به وسیله هواداران زیادی مورد حمایت قرار گرفت، می باشد و به عنوان مجموعه ای از اهداف و استانداردها در برنامه ریزی کاربری زمین محلی است. هدف تحقیق پیش رو، بررسی و ارزیابی شاخص های رشد هوشمند شهری در شهر أکثر

رویکرد رشد هوشمند به عنوان دومین موج از برنامه های مدیریت رشد که به وسیله هواداران زیادی مورد حمایت قرار گرفت، می باشد و به عنوان مجموعه ای از اهداف و استانداردها در برنامه ریزی کاربری زمین محلی است. هدف تحقیق پیش رو، بررسی و ارزیابی شاخص های رشد هوشمند شهری در شهر سراوان است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی است و از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می شود. جمع آوری داده های موردنیاز در این پژوهش، از طریق مطالعات کتابخانه ای و پیمایش های میدانی صورت پذیرفته است. حجم جامعه آماری 60014 نفر و حجم نمونه براساس فرمول کوکران 355 نفر تعیین شد. همچنین، تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS (آزمون T تک نمونه ای و رگرسیون چندمتغیره) صورت گرفته است. یافته ها بیانگر این بود که ابعاد کالبدی، اجتماعی - اقتصادی و دسترسی در وضعیتی پایین تر از سطح نرمال یا نامطلوب قرار داشته و بعد زیست - محیطی در وضعیت نسبتاً نرمال قرار دارد. نتایج نشان داد که بعد اجتماعی – اقتصادی دارای بیشترین بار عاملی در رشد هوشمند در شهر سراوان دارد، میزان بار عاملی یا ضریب بتا برای بعد مذکور برابر 0/76 در سطح معناداری 0/000 به دست آمد. پس از آن، بعد کالبدی (0/69=β) و (0/000 =P)، بعد زیست محیطی (0/66=β) و (0/000 =P) و بعد دسترسی با ضریب بتا 0/47 و سطح معناداری 0/000 دارای تاثیر مستقیم و معنادار در رشد هوشمند شهری در شهر سراوان بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1336 - سبک شناسی معماریِ دوره پهلوی دوم با رویکرد ارزیابی رفتار کالبدی آثار در هر سبک
مازیار سرداری لیلا زارع آویده طلایی وحید قبادیان

10.30495/uf.2023.1984061.1117

سبک شناسی معماری به عنوان رویکردی در مطالعهتاریخ معماریکارکردهای مختلفی دارد. یکی از مهمترین کارکردهای آن، به عنوان روشی برای طبقه بندی درتاریخ معماریاست. از سوی دیگر در پژوهش های اخیر، همواره ضرورت دستیابی به سبکها در سیر تحولات معماریِ ایران، با مراجعه به کالبد آثار ش أکثر

سبک شناسی معماری به عنوان رویکردی در مطالعهتاریخ معماریکارکردهای مختلفی دارد. یکی از مهمترین کارکردهای آن، به عنوان روشی برای طبقه بندی درتاریخ معماریاست. از سوی دیگر در پژوهش های اخیر، همواره ضرورت دستیابی به سبکها در سیر تحولات معماریِ ایران، با مراجعه به کالبد آثار شاخص، مطرح شده است. از این رو، ارزیابی این کالبدها و به تبع، معماری آنها، که به نوبه خود معرف این کالبدها هستند، بهترین راه برای شناخت سبکها خواهد بود. موضوعسبک شناسی معماری ایران، همواره جزء بحثهای چالش برانگیز در مجامع علمی بوده است که به دلیل گستردگی و تنوع در تعاریف و کارکردهای آن، اتفاق نظری مشخص بین پژوهشگران برسر آن وجود ندارد. سبک شناسیِ دوره پهلوی دوم از حیث نگاه به معماری گذشته از یک سو و از سوی دیگر به دلیل ورود معماری مدرنِ متعالی و متاخر در این برهه، همواره بسیار حائز اهمیت بوده و نقطه عطفی در تاریخ معماری و سبک شناسی این سرزمین است. از همین رو، این مقاله سعی دارد تا با روشی کیفی و رویکردی تفسیری-تاریخی، با مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و مشاهدات میدانیِ گسترده، در ابتدا سبک های معماری در بازه زمانی پهلوی دوم را استخراج و در نهایت با بررسی دقیق کالبدِ برخی از آثارِ شاخصِ متصاعد از این سبک ها؛ ویژگی های هر سبک را ارزیابی و آنها را طبقه بندی کند. نتایج پژوهش نشان میدهد که پنج سبکِ؛ معماری سنتی و سنت گرایی، معـماری مـدرن متعالی و متـاخر، معماری ارگانیک، معماری نوگرای ایرانی و معماری های -تکنولوژی، سبکهای موجود در بازه زمانی 1332 تا 1357 شمسی هستند که هر کدام به اقتضای نظریه های خود، شاخصه های تاریخی و یا مدرن را با شمایلی متفاوت در کالبد هر اثر به نمایش میگذارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1337 - ارزیابی کیفیت شاخص های کالبدی منطقه یک تبریز (مطالعه موردی: محله ملازینال)
نسرین دین پرور

10.30495/uf.2023.1973913.1066

توجه به کیفیت شاخص های کالبدی هدفی در جهت بررسی کیفیت زندگی در سطح محلات و شهرها برای شهروندان می باشد. سنجش کیفیت شاخص های کالبدی در یک منطقه مستلزم بررسی عوامل بسیاری است که در تحقیق فوق به پاره ای از آنها پرداختیم. روش تحقیق این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بوده که ا أکثر

توجه به کیفیت شاخص های کالبدی هدفی در جهت بررسی کیفیت زندگی در سطح محلات و شهرها برای شهروندان می باشد. سنجش کیفیت شاخص های کالبدی در یک منطقه مستلزم بررسی عوامل بسیاری است که در تحقیق فوق به پاره ای از آنها پرداختیم. روش تحقیق این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بوده که از منابع کتابخانه ای -اسنادی، پرسشنامه و پیمایش های میدانی جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز استفاده گردیده است. جامعه آماری پژوهش حاضر مشتمل بر جوانان و میانسالی هستند که در سطح محله ملازینال تبریز سکونت دارند. حجم جامعه آماری 220 نفرمی باشد. مقاله حاضر سعی دارد با تلفیق دو رویکرد توسعه پایدار و احیای فضاهای شهری، این شاخص ها در محله ملازینال ارزیابی شده است. در این پژوهش شاخص های کالبدی فضاهای محله ای پایدار از طریق مشاهدات میدانی و پرسش نامه در محله ملازینال مورد بررسی قرار گرفته است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کمی و کیفی به طور مکمل استفاده شده است و در جهت تحلیل نتایج در محیط نرم افزار نتایج حاصل ازپرسش نامه ها مورد ارزیابی قرار گرفته است که بیان می کند محله ملازینال تبریز از نظر کیفیت شاخص های کالبدی از وضعیت مناسبی برخوردار نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1338 - بررسی شاخص های طراحی بر مصرف انرژی در خانه های سنتی ایرانی ( نمونه موردی : خانه های شهر شیراز )
تارا حیدری ارجلو افشین قربانی پارام فرامرز حسن پور

10.30495/uf.2023.1973381.1060

امروزه با گسترش شهرها و رشد جمعیت و به تبع آن ساخت وساز، نیاز و بحران مصرف انرژی، آلودگی زیست محیطی و هزینه های اقتصادی باالی آن، بهره گیری از راهکارهای اقلیمی و انرژی خورشید جهت کاهش مصرف انرژی به اهمیت جداییناپذیر از مبحث انرژی تبدیل شده است . پژوهش حاضر باهدف بررسی ش أکثر

امروزه با گسترش شهرها و رشد جمعیت و به تبع آن ساخت وساز، نیاز و بحران مصرف انرژی، آلودگی زیست محیطی و هزینه های اقتصادی باالی آن، بهره گیری از راهکارهای اقلیمی و انرژی خورشید جهت کاهش مصرف انرژی به اهمیت جداییناپذیر از مبحث انرژی تبدیل شده است . پژوهش حاضر باهدف بررسی شاخص های طراحی بر مصرف انرژی در خانه های سنتی انجام شدخ است. این پژوهش ازلحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است؛ و گردآوری اطالعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی تحقق یافت. جامعه آماری پژوهش را 17089 نفر از اعضای گروه معماری سازمان نظام مهندسی استان فارس ساکن شهر شیراز تشکیل دادهاند. که از این تعداد با استفاده از جدول مورگان تعداد 384 نفر انتخاب شد. اطالعات با استفاده از پرسش نامه گردآوری شد. تمامی تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار Spss استفاده شد. پس از بررسی شاخص های معماری خانه های سنتی)استفاده از آب، بهره گیر حداکثری باد، استفاده از نور، تأمین خنکی با سایه، استفاده از فضای سبز ، تناسبات و ترکیب بندی عناصر معماری ، مصالح ، طراح ی معماری پایدار فضاها، جهت گیری بنا و سازمان ده ی فضاها ( و راهکارهای معماری اقلیمی و انرژی فعال) جهت گیری و فرم بهینه، ظرفیت هدایت حرارتی جدارها، سایه بان و جدارهای نور گذر و... نتایج حاکی از آن است که میتوان با الگو برداری از شاخص های خانه های سنتی ، مسکن همساز با اقلیم را طراحی نمود که بتواند، حداکثر آسایش حرارتی را برای ساکنان فراهم نماید و مصرف انرژی را کاهش دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1339 - تدوین پیش‌نویس شاخص‌های سالنامه‌های آماری کلان‌شهرها و مراکز استان‌ها (مطالعه موردی: سالنامه آماری 31 مرکز استان کشور ایران)
محمدرضا اقبال حسن رضاپور میرصالح

در هزاره سوم میلادی، اندیشمندان و شهرشناسان به‌منظور شناخت پیچیدگی‌های فضای شهرها، به دنبال ابزارهایی برای درک آن هستند. در این میان داده و اطلاعات به‌عنوان زبان شناخت و فهم رفتار فضایی شهرها و ابزار مسلط برای تحلیل پیچیدگی‌های موجود مورد توجه قرارگرفته است؛ بنابراین در أکثر

در هزاره سوم میلادی، اندیشمندان و شهرشناسان به‌منظور شناخت پیچیدگی‌های فضای شهرها، به دنبال ابزارهایی برای درک آن هستند. در این میان داده و اطلاعات به‌عنوان زبان شناخت و فهم رفتار فضایی شهرها و ابزار مسلط برای تحلیل پیچیدگی‌های موجود مورد توجه قرارگرفته است؛ بنابراین در پژوهش حاضر سعی شده است منابع آماری شهرها از جمله آمارنامه‌ها برای تحلیل مسائل شهری موردتوجه قرار گیرد. روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و استنباطی بوده است. روش جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت اسنادی و نوع داده‌ها نیز متون آماری منتشرشده شهرداری‌ها برای آخرین سال منتشرشده بوده است. جامعه آماری و محدوده مکانی در این پژوهش وجود نداشته است؛ اما محدوده موضوعی پژوهش سالنامه‌ی آماری شهرداری‌ها و محدوده سازمانی نیز شهرداری‌های شهرهای مراکز استان‌های کشور بوده است. روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، با استفاده از روش تحلیل محتوا و روش‌های آماری کمی ساده بوده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مغایرت‌های محتوایی و شکلی در آمارنامه‌های شهری و همچنین عدم نظام آماری جامع و یکپارچه در آمارنامه‌های شهری مشاهده می‌شود. در مراحل بعدی مشخص شد که نایکنواختی در تهیه و تدوین آمارنامه‌های شهری در چارچوب زمان، مکان و اصول استانداردهای آماری وجود دارد. در مراحل دیگر از یافته‌های پژوهش مشخص شد که بسیاری از داده و اطلاعات آماری منتشرشده در آمارنامه‌های شهرها و شهرداری‌ها، شاخص‌های رقابت شهری، شاخص‌های سنجش پیشرفت، توسعه و برنامه‌ریزی شهری به کار نرفته است. برای رسیدن به آمارنامه شهری یکپارچه و جامع، پیشنهاد می‌شود که شهرهای کشور در چارچوب معرفی‌شده که دارای 22 فصل است، آمارها و اطلاعات خود را هر سال به‌روزرسانی کرده و منتشر کنند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1340 - شاخص‌های محتوایی و صوری ادبیات تعلیمی
رحمان مشتاق مهر سردار بافکر

ادبیات تعلیمی مهم‌ترین و اصلی‌ترین گونۀ ادبی است که نیکبختی انسان را در بهبود منش اخلاقی او می‌داند و همّ خود را متوجه آموزش و تعلیم اندیشه‌های پسندیده دینی، عرفانی، فلسفی، مسائل اخلاقی، علوم و فنون؛ تهذیب نفس، تذکیه ذهن، پروش قوای روحی و تعالی و کمال انسان می‌کند. ادبی أکثر

ادبیات تعلیمی مهم‌ترین و اصلی‌ترین گونۀ ادبی است که نیکبختی انسان را در بهبود منش اخلاقی او می‌داند و همّ خود را متوجه آموزش و تعلیم اندیشه‌های پسندیده دینی، عرفانی، فلسفی، مسائل اخلاقی، علوم و فنون؛ تهذیب نفس، تذکیه ذهن، پروش قوای روحی و تعالی و کمال انسان می‌کند. ادبیات تعلیمی شاخص‌های محتوایی و صوری خاصی دارد که حدّ و مرز و وجوه تفارق آن را با انواع دیگر کاملاً معین و مشخص می‌کند. برخی از آنها، شرط اصلی، لازم و کافی برای ادبیات تعلیمی هستند که فقدان آنها تعلیمی بودن متن ادبی را منتفی می‌کند و بعضی از آنها فرعی‌اند. هدف این مقاله کشف ارتباطات تازه میان محتوا، زبان، صور خیال، موسیقی شعر، مباحث دستوری، صنایع ادبی و... با ادبیات تعلیمی است. برای هر یک از این شاخص‌ها، نمونه‌هایی از مثنوی، رباعی، قصیده، غزل، نثر و... آورده شده است و نقاط ضعف و قوّت آنها مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. آشنایی با این شاخص‌ها، در تشخیص متن تعلیمی از غیر آن، نگاه علمی به ادبیات و شناخت بهتر بسیاری از آثار ادبی تعلیمی کمک می‌کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1341 - سنجش رضایتمندی شهروندان از کیفیت زندگی در شهر گرمی
اصغر پاشازاده حمید جلالیان

در پی توجه به ابعاد کیفی زندگی انسان، مفهومی با عنوان کیفیت زندگی مورد توجه قرار گرفته و سنجش رضایت از زندگی بهتمامیاقشارانسانیودرشکل&lrm;هایمختلفتسرییافتهاست. امروزهکیفیتزندگیدر شهرها و رضایت از آن موضوعی است که درمدیریت وبرنامه&lrm;ریزیشهرینیز بدان پرداخته می&lrm;شود. أکثر

در پی توجه به ابعاد کیفی زندگی انسان، مفهومی با عنوان کیفیت زندگی مورد توجه قرار گرفته و سنجش رضایت از زندگی بهتمامیاقشارانسانیودرشکل&lrm;هایمختلفتسرییافتهاست. امروزهکیفیتزندگیدر شهرها و رضایت از آن موضوعی است که درمدیریت وبرنامه&lrm;ریزیشهرینیز بدان پرداخته می&lrm;شود. در همین زمینه،هدفمطالعهحاضر،سنجشرضایت از کیفیت زندگیدرشهرگرمی و مطالعه تطبیقی محلات هشتگانه این شهر بوده است که بااستفادهاز62شاخصذهنیدر قالب هشتمتغیرِطبقه&lrm;بندیشدهصورت پذیرفته است.اینتحقیقبهلحاظروشازنوع پیمایشی و از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی قرار دارد. جامعه آماری تحقیق را شهروندان شهر گرمی تشکیل می&lrm;دهند که از میان آنها به تعداد 378 پرسشنامه - با استفاده از فرمول کوکران- به صورت طبقه&lrm;بندی شده، توزیع شد. پایایی پرسشنامه از طریق آزمون آلفای کرونباخ سنجیده شده که ضریب آلفای 82/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده&lrm;های جمع&lrm;آوری شده از آزمون&lrm;های t تک نمونه&lrm;ای، واریانس یکطرفه، کروسکال- والیس و فریدمن، حسب مورد استفاده شده است.نتایجنشانمی&lrm;دهدکیفیت زندگی در شهر گرمی در سطحی نامطلوب از سوی شهروندان ارزیابی شده و در کل میزان رضایت شهروندان از مجموع شاخص&lrm;های مورد بررسی کمتر از میانه (میانه نظری = 3) است. نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه نشان می‌دهد که بین ویژگی&lrm;های فردی پاسخگویان با برداشت آنها از کیفیت زندگی شهری تفاوت وجود دارد. همچنین، از نظر کیفیت زندگی در بین محلات هشتگانه شهر تفاوت وجود دارد، بطوری که سطح کیفیت زندگی محله&lrm;های شهر گرمی را می&lrm;توان در چهار گروه قرار داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1342 - ارزیابی سطوح توسعه یافتگی خدمات بهداشتی-درمانی با مدل تصمیم گیری چند معیاره (مطالعه موردی : شهرستان‌های استان خراسان رضوی)
میر نجف موسوی ابوالفضل مشکینی محمد ویسیان معصومه حسینی

خدمات بهداشتی-درمانی در سطح شهرستان‌ها با سلامت بهداشت و روان شهروندان ارتباط مستقیم دارد. بهبود وضعیت خدمات بهداشتی-درمانی شهروندان یکی از نشانه‌های ارتقاء و توسعه انسانی است. ارزیابی سطوح توسعه یافتگی با استفاده از روش‌های کمی از سوی منجر به شناخت میزان نابرابری بین م أکثر

خدمات بهداشتی-درمانی در سطح شهرستان‌ها با سلامت بهداشت و روان شهروندان ارتباط مستقیم دارد. بهبود وضعیت خدمات بهداشتی-درمانی شهروندان یکی از نشانه‌های ارتقاء و توسعه انسانی است. ارزیابی سطوح توسعه یافتگی با استفاده از روش‌های کمی از سوی منجر به شناخت میزان نابرابری بین مناطق می‌گردد و از سوی دیگر تلاشی در زمینه کاهش و رفع نابرابری‌های موجود می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف بهره‌گیری از شاخص‌های مدنظر، به دنبال سنجش وضع توزیع و توسعة خدمات بهداشتی -درمانی در شهرستان‌های این استان و مشخص کردن میزان اختلاف توسعه در بین آنها و نیز متوجه ساختن مسئولان به توجه بیشتر به شهرستان‌های محروم و توسعه نیافته است. روش تحقیق، توصیفی– تحلیلی و نوع تحقیق کاربردی است داده‌های تحقیق شامل 15شاخص خدمات بهداشتی-درمانی از آخرین سرشماری(1390) اخذ گردید. در این پژوهش با استفاده از مدل Topsis و Vikor به الویت‌بندی شهرستان‌های استان خراسان رضوی بر اساس شاخص‌های توسعه خدمات-بهداشتی در چهار سطح (فرابرخوردار، برخوردار، نیمه برخوردار، فروبرخوردا) پرداخته‌ شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که شهرستان مشهد به عنوان مرکز اداری سیاسی و اقتصادی استان، برخوردارترین شهرستان از لحاظ شاخص‌های توسعه یافتگی خدمات بهداشتی-درمانی بوده و اختلاف چشمگیری با سایر شهرستانهای استان دارد. در سطح دوم توسعه یافتگی شهرستانهای نیشابور و سبزوار قرار دارند و بقیه شهرستانها در سطح نیمه برخوردار و فروبرخوردار جای دارند. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که محرومیت کلی در سطح کل استان از نظر برخورداری از شاخص‌های خدمات بهداشتی-درمانی حاکم است و توزیع خدمات بهداشتی-درمانی موجود نیز چندان متناسب با نیازهای جمعیتی شهرستان‌ها انجام نشده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1343 - سنجش وضعیت توسعه‌یافتگی شاخص بهداشتی-درمانی با استفاده ازتکنیک‌های برنامه‌ریزی و ارایه مدل تلفیقی (مطالعه موردی: استان‌های منطقه زاگرس)
نادر شوهانی برهان ویسی ناب سارا خدایی سهراب امیریان

توزیععادلانهامکاناتوتسهیلاتبهداشتی - درمانی یکیازاصلی ترینپیش‌نیازهایافزایشسطحبرخورداریجامعهازخدماتو مراقبت هایسلامتمی باشد. هدف از این پژوهش ضمن سنجش و رتبه بندی درجه توسعه‌یافتگی استان های منطقه زاگرس از نظر شاخص بهداشتی – درمانی با استفاده از مدل های برنامه ریز أکثر

توزیععادلانهامکاناتوتسهیلاتبهداشتی - درمانی یکیازاصلی ترینپیش‌نیازهایافزایشسطحبرخورداریجامعهازخدماتو مراقبت هایسلامتمی باشد. هدف از این پژوهش ضمن سنجش و رتبه بندی درجه توسعه‌یافتگی استان های منطقه زاگرس از نظر شاخص بهداشتی – درمانی با استفاده از مدل های برنامه ریزی (وایکور، تاپسیس و تاکسونومی اصلاحی)، ارایه مدل تلفیقی با توجه به نتایج این سه مدل بر اساس تکنیک ادغام می باشد. داده ها و اطلاعات مورد نیاز که مشتمل بر 35 متغیر بوده، از طریق مراجعه به سازمان های مربوطه (بهداشت و درمان و...) و سایت سازمان آمار جمع آوری شده است (مربوط به سال 90). روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بوده و از نرم‌افزارهای آماری Excel و SPSSبرای تجزیه و تحلیل داده ها و از نرم افزار Arc GIS برای ترسیم نقشه ها و نشان دادن وضعیت بهتر فضایی توسعه در سطح استان های منطقه استفاده شده است. نتایجپژوهشنشانمی دهدکهاختلافوشکافزیادیازنظربهره مندیازشاخص بهداشتی-درمانیبیناستان های منطقه وجود دارد؛ زیرا تنها استان های همدان و کردستان به لحاظ برخورداری از این شاخص در وضعیت مطلوبی قرار دارند و استان های کرمانشاه، ایلام و لرستان در سطح پایین برخورداری از شاخص مورد بررسی قرار دارند. در نهایت استفاده از معادله شدت تغییر نشان داد که مدل تاکسونومی اصلاحی روش مناسب تری نسبت به سایر مدل ها (وایکور و تاپسیس) جهت سنجش وضعیت توسعه یافتگی مناطق است زیرا نتایج حاصل از این مدل دارای درصدوشدتتغییراتکمتریاست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1344 - سنجش عوامل مؤثر بر رشد شهری با تاکید بر تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک (مطالعه موردی: شهر تبریز)
رحیم سرور رسول یزدانی علی عشقی چهاربرج

گسترش افقی و بی‌برنامه شهرها متأثر از رشد جمعیت و مهاجرت، منجر به، کمبود زمین، تغییر اراضی مجاور به ساخت‌وسازهای شهری و ایجاد زاغه هایی در مکان‌های نامساعد طبیعی گشته است. شهر تبریز طی دهه های اخیر رشد و گسترش کالبدی سریعیرا تجربه نموده است. رشد بی رویه شهری باعث تخریب أکثر

گسترش افقی و بی‌برنامه شهرها متأثر از رشد جمعیت و مهاجرت، منجر به، کمبود زمین، تغییر اراضی مجاور به ساخت‌وسازهای شهری و ایجاد زاغه هایی در مکان‌های نامساعد طبیعی گشته است. شهر تبریز طی دهه های اخیر رشد و گسترش کالبدی سریعیرا تجربه نموده است. رشد بی رویه شهری باعث تخریب اراضی باغی مرغوب اطراف شهرها، ایجاد زاغه هایی در نواحی پرشیب و بر روی گسل تبریز، ترافیک و انواع آلودگی ها شده است. برای مدیریت و برنامه ریزی رشد شهر و کاهش اثرات نامطلوب آن شناخت عوامل مؤثر بر تغییرات کاربری زمین و رشد شهری ضروری می باشد. در پژوهش حاضر مدل رگرسیون لجستیک به عنوان یک مدل اطلاعات محور توانایی بالایی در دخیل کردن متغیرهای زیاد دارد جهت تحلیل الگوهای گسترش شهر و روابط بین رشد شهری و عوامل محرکه آن مورد استفاده قرارگرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. در این تحقیق، ابتدا با استفاده از طبقه بندی تصاویر ماهواره ای طی دوره 22 ساله (1390-1368) با استفاده از روش حداکثر احتمال تغییرات پوشش/کاربری زمین شهر تبریز و اراضی اطراف کشف و تحلیل شد. سپس 14 متغیر مستقل یا عوامل محرکه رشد شهری و متغیر وابسته یا رشد شهری صورت گرفته طی 22 سال اخیر مورد آزمون قرار گرفتند. مدلسازی برای دو دوره 1390 و 1412 صورت گرفت. ابتدا با استفاده از داده های سال 1368رشد شهری برای سال 1390 مدلسازی شد مطابقت بالای نقشه خروجی سال 1390 با نقشه کاربری زمین واقعی سال 1390 صحت مدلسازی را مورد تأیید قرارداد. در نهایت رشد و گسترش شهر برای سال 1412 مدلسازی شد نتایج نشان می‌دهد که احتمال گسترش شهر به سمت جنوب شرق یا جاده تهران و شمال غرب (بطرف مرند و مرز بازرگان) و جنوب غرب (بطرف آذرشهر) بیشتر از نواحی دیگر می باشد. جهت اعتبارسنجی مدلسازی و شناخت میزان تأثیرگذاری عوامل مؤثر در رشد شهری از روش ROCاستفاده گردید نتایج نشان‌دهنده تأثیر بالای فاصله از باغات و اراضی شهری و در مرحله بعد متغیرهای اراضی بایر و باغات در رشد شهر طی 22 سال اخیر می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1345 - سطوح توسعه‌یافتگی دهستان‌های شهرستان اردبیل با بهره گیری از مدل‌های تصمیم گیری چند معیاره
بهرام ایمانی

شناخت و بررسی امکانات و توانایی ها و به دنبال آن تعیین سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی گام نخست در فرآیند برنامه ریزی و توسعه به شمار می رود. از این رو پژوهش حاضر با هدف سنجش سطوح توسعه یافتگی دهستان های شهرستان اردبیل بر اساس تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه انجام شده اس أکثر

شناخت و بررسی امکانات و توانایی ها و به دنبال آن تعیین سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی گام نخست در فرآیند برنامه ریزی و توسعه به شمار می رود. از این رو پژوهش حاضر با هدف سنجش سطوح توسعه یافتگی دهستان های شهرستان اردبیل بر اساس تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه انجام شده است. این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری شامل 10 دهستان شهرستان اردبیل است. اطلاعات مورد نیاز شامل 76 متغیر در قالب 7 شاخص از طریق سرشماری عمومی نفوس و مسکن و سالنامه آماری 1390 فراهم گردید. برای سنجش میزان توسعه یافتگی از تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه ویکور، الکتر و تاکسونومی بهره گرفته شده است و با استفاده از آزمون همبستگی تاوکندال در محیط spss به آزمون فرضیات اقدام گردید. نتایج حاصل از تکنیک های تصمیم گیری بر اساس میانگین رتبه ها بیانگر این موضوع است که دهستان های شهرستان از لحاظ شاخص های توسعه در وضعیت متعادل قرار ندارند، به گونه ای که از بین 10 دهستان شهرستان اردبیل، 6 دهستان برخوردار از توسعه، 2 دهستان نیمه برخوردار و 4 دهستان محروم از توسعه بودند. همچنین نتایج حاصل از آزمون تاوکندال نشان داد که بین دو متغیر جمعیت و نزدیکی مرکز هر دهستان به مرکز شهرستان و میانگین رتبه ای بدست آمده ارتباط معنی داری وجود ندارد و این دو مؤلفه تأثیری در توسعه یافتگی دهستان ها ندارند؛ ولی بین متغیر اشتغال و میانگین رتبه های هر دهستان رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد و درصد اشتغال بر سطح توسعه یافتگی تأثیر مثبت دارد. در نهایت راهکارهایی جهت تهیه و اجرای برنامه ها به منظور توسعه یکپارچه و متوازن روستایی در سطح شهرستان ارائه گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1346 - ارزیابی وضعیت شاخص‌های اجتماعی مسکن (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان رشت)
محمدرضا پورغفار مغفرتی عیسی پوررمضان

شاخص‌های مسکن مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ابزار برنامه‌ریزی مسکن می‌باشد. بررسی شاخص‌های اجتماعی مسکن یکی از شیوه‌های شناخت ویژگی‌های مسکن به شمار می‌رود که می‌توان به کمک آن پارامترهای مؤثر در امر مسکن را شناخت و هرگونه برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری را آسان نمود. هدف این پژوهش بر أکثر

شاخص‌های مسکن مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ابزار برنامه‌ریزی مسکن می‌باشد. بررسی شاخص‌های اجتماعی مسکن یکی از شیوه‌های شناخت ویژگی‌های مسکن به شمار می‌رود که می‌توان به کمک آن پارامترهای مؤثر در امر مسکن را شناخت و هرگونه برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری را آسان نمود. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی وضعیت شاخص‌های کمی و کیفی اجتماعی مسکن مناطق روستایی شهرستان رشت می‌باشد. از این‌رو پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و ماهیت روش آن توصیفی- تحلیلی است که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق منابع اسنادی حاصل از نتایج شش دوره سرشماری در طی سال‌های 1345 تا 1390 به‌دست‌آمده است. نتایج بررسی و مقایسه شاخص‌های اجتماعی مسکن در مناطق روستایی شهرستان رشت طی سال‌های 1345 الی1390 نشان می‌دهد که از نظر شاخص‌های اجتماعی کمی مسکن (تراکم خانوار در واحد مسکونی، تراکم نفر در اتاق، تراکم نفر در واحد مسکونی و توزیع واحدهای مسکونی برحسب تعداد اتاق و خانوار)، در وضعیت مناسب‌تر و مطلوب‌تری نسبت به گذشته قرار دارد و هم چنین از نظر شاخص‌های اجتماعی کیفی (میانگین سطح زیربنای واحد مسکونی، دوام مصالح ساختمانی، مالکیت و نحوه تصرف و امکانات زیرساختی و تسهیلات)، واحدهای مسکونی روند رو به رشدی را شاهد بوده و بهبود نسبی داشته‌اند اما کماکان مشکلات و کاستی‌هایی نیز وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1347 - مدل یابی چشم انداز تغییر عادت های رفتاری کاربران وسایط نقلیه شخصی در استفاده از حمل و نقل عمومی(مطالعه موردی کلانشهر تبریز)
مهدی عبداللهی محمدرضا پورمحمدی رسول قربانی

درک پیشینه مدل کنونی سفر، یک موضوع کلیدی در توسعه کارآمد برنامه‌ریزی حمل‌ونقل شهری می‌باشد چراکه شناخت شیوه و عوامل انتخاب سفر به دلیل تسهیل در تغییر رفتار حائز اهمیت است. در اکثر موارد واقعیت‌های حمل‌ونقل با رهیافت‌های رفتاری نسبت به مدل‌های منطقی بهتر تبیین می‌شوند. ه أکثر

درک پیشینه مدل کنونی سفر، یک موضوع کلیدی در توسعه کارآمد برنامه‌ریزی حمل‌ونقل شهری می‌باشد چراکه شناخت شیوه و عوامل انتخاب سفر به دلیل تسهیل در تغییر رفتار حائز اهمیت است. در اکثر موارد واقعیت‌های حمل‌ونقل با رهیافت‌های رفتاری نسبت به مدل‌های منطقی بهتر تبیین می‌شوند. هدف این مقاله تجزیه‌وتحلیل تأثیر عوامل مختلف در انتخاب شیوه سفر کاربران وسایط نقلیه شخصی و عمومی می‌باشد. بر این اساس مدل مفهومی عادت‌های سفر با ترکیب محدودیت‌های انتخاب رفتار ادراکی و نگرش برنامه‌ریزی‌شده طراحی‌شده است. روش‌شناسی مقاله با توجه به هدف از نوع تحقیقات کاربردی _ توسعه‌ای و ازنظر ماهیت و روش از نوع توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. جمع‌آوری داده‌ها در قالب پرسشنامه و اخذ نظرات در حوزه جابجایی عمومی در سطح شهر تبریز صورت گرفت. برآورد نمونه‌ها با استفاده از فرمول کوکران برابر با 1100 نفر برای 166 ناحیه ترافیکی تبریز تعیین گردید. نتایج حاصل از مدل یابی معادلات ساختاری الگوی سفر نشان‌دهنده واریانس بیش از ۱۷ درصدی در کاربران وسایط نقلیه خصوصی و واریانس بیش از ۱۴ درصدی در کاربران حمل‌ونقل عمومی بود. سایر مؤلفه‌ها از آن جمله محدودیت‌های نگرشی و انتخابی دارای اهمیت چندانی نبودند. برخلاف نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری، باورهای نگرشی امکان پیش‌بینی را فراهم می‌سازند. بر همین اساس با انجام رگرسیون لجستیک دوحالته، تمایل مسافران در استفاده از حمل‌ونقل عمومی موردبررسی قرار گرفت که حاکی از تأثیر منفی قابل‌توجه و چشمگیر عادات رانندگی بر احتمال انتخاب حمل‌ونقل عمومی است. بر اساس یافته‌های این تحقیق پیشنهادهای راهبردی باهدف شکستن عادت‌های ناپایدار رانندگی و تشکیل عادت‌های جدید پایدار ارائه‌شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1348 - تبیین تاثیر توسعه ژئوتوریسم و ایجاد ژئوپارک با تاکید بر شاخص های گردشگری پایدار (مطالعه موردی: منطقه درفک و دیلمان استان گیلان)
طاهره صبوری محمدرضا ثروتی جمشید جداری عیوضی

ژئوتوریسم از جمله مفاهیم جدید در ادبیات جغرافیایی و گردشگری است که بر تعیین مکان های ویژه ی گردشگری ازمنظر زمین شناسی و ژئومورفولوژی تأکید می‌کند. محوریت مطالعاتی در این شاخه ی علمی، تعیین مکان های ویژه ی گردشگری و ترکیب نمودن آن با مواریث فرهنگی، تاریخی و اکولوژیکی به أکثر

ژئوتوریسم از جمله مفاهیم جدید در ادبیات جغرافیایی و گردشگری است که بر تعیین مکان های ویژه ی گردشگری ازمنظر زمین شناسی و ژئومورفولوژی تأکید می‌کند. محوریت مطالعاتی در این شاخه ی علمی، تعیین مکان های ویژه ی گردشگری و ترکیب نمودن آن با مواریث فرهنگی، تاریخی و اکولوژیکی به منظور دست یابی به توسعه پایدار گردشگری است. در این میان طرح ایجاد ژئوپارکها از سوی سازمان یونسکو با هدف حفاظت از میراث های زمین شناختی، با برنامه های مدیریتی خاص خود از بعد علمی ارائه شد. بنابراین می‌توان چنین عنوان نمود که رویکرد توسعه پایدار و نظام گرا، یکی از ضرورت های مدیریت موثر در عصر حاضر برای توسعه صنعت گردشگری در سطح جهان است. در این راستا هدف اصلی تحقیق بررسی تاثیر توسعه ژئوتوریسم و ایجاد ژئوپارک بر شاخص های گردشگری پایدار بود. روش پژوهش همبستگی و همچنین روش نمونه گیری در این تحقیق از نوع روش نمونه گیری قضاوتی هدفنمند و تعداد نمونه مورد مطالعه شامل 66 نفر از کارشناسان ارشد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در استان گیلان بودند. پس از جمع آوری داده ها به وسیله پرسشنامه های استاندارد، جهت ارزیابی روابط بین متغیرها از تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده شد و به طور کلی کلیه تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزارهای SPSS و PLS انجام شد. نتیجه فرضیه های تحقیق حاکی از تاثیر ژئوتوریسم و ژئوپارک بر شاخص های گردشگری پایدار در ابعاد مختلف )اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تکنولوژیکی و اکولوژیکی) داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1349 - تحلیل شاخص های توسعه فرهنگی (مطالعه موردی: شهرستان های استان فارس)
حسن بیک محمدی فضل اله کریمی قطب آبادی شاپور شکوهی

چکیده فرهنگ پایه رفتارهای انسانی به شمار می رود و بخش قابل توجهی از رفتارهای اقتصادی نیز بر این بنیان است. در بیشتر کشورهای در حال توسعه، علاوه برنابرابری های ناحیه ای، نوعی هماهنگی اجتماعی نیز مشاهده می شود. این نابرابری ها با شدت و ضعف در نواحی مختلف این کشورها وجود د أکثر

چکیده فرهنگ پایه رفتارهای انسانی به شمار می رود و بخش قابل توجهی از رفتارهای اقتصادی نیز بر این بنیان است. در بیشتر کشورهای در حال توسعه، علاوه برنابرابری های ناحیه ای، نوعی هماهنگی اجتماعی نیز مشاهده می شود. این نابرابری ها با شدت و ضعف در نواحی مختلف این کشورها وجود دارد. در این مقاله کوشش شده است که با استفاده از 15 شاخص فرهنگی و مدل TOPSIS ، بیست و نه شهرستان استان فارس مورد ارزیابی قرار گیرند. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی با رویکرد توسعه ای است و اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه ای گردآوری شده است. از مهمترین نتایج این تحقیق به نابرابری و اختلاف بسیار زیاد شاخص های مورد نظر در سطح شهرستان های استان فارس می توان اشاره نمود، به طوری که شهرستان شیراز با امتیاز اولویت 9542/0 در سطح فرابرخوردار قرار دارد و بیست و هشت شهرستان دیگر استان فارس با فا صله بسیار زیاد نسبت به شهرستان مذکور قرار گرفته اند؛ لذا توجه به برنامه ریزی فضایی و ارایه راهبردهای صحیح و اجرایی در راستای نیل به توسعه و پیشرفت متعادل منطقه ای، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1350 - ارزیابی اثرگذاری شاخص ها و زمینه های مساعد کارآفرینی در توسعه بهینه کارآفرینی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان اردبیل)
بهرام ایمانی علی ناصری منش ابراهیم آرامی

در جهان پیچیده و متحول امروز تحولات اساسی وقوع یافته در قالب انقلاب کارآفرینی، تاثیر عمده ای در میزان توسعه کشورها داشته است تا آنجا که در حال حاضر توسعه کارآفرینی هسته برنامه توسعه بسیاری از کشورها می باشد. ایجاد کسب و کار و خود اشتغالی در روستاها یکی از موضوع های مهم أکثر

در جهان پیچیده و متحول امروز تحولات اساسی وقوع یافته در قالب انقلاب کارآفرینی، تاثیر عمده ای در میزان توسعه کشورها داشته است تا آنجا که در حال حاضر توسعه کارآفرینی هسته برنامه توسعه بسیاری از کشورها می باشد. ایجاد کسب و کار و خود اشتغالی در روستاها یکی از موضوع های مهم در کشور بوده و توجه به کارآفرینی روستایی با نگرشی به مشکلات موجود در این نواحی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در این راستا شناسایی عوامل تاثیرگذار بر بهبود شرایط کارآفرینی و زمینه های مساعد کارآفرینی روستایی در مناطق روستایی امری ضروری می باشد. شیوه جمع آوری اطلاعات در پژوهش حاضر از نوع کتابخانه ای و میدانی و نوع تحقیق توصیفی - تحلیلی بوده است. برای تعیین تعداد نمونه آماری مورد بررسی از مدل کوکران استفاده شد و 400 نمونه (سرپرست خانوار)، برای نمونه از جمعیت روستایی شهرستان اردبیل (جمعیت 79212 نفر (20890 خانوار)) انتخاب شده است. در پژوهش حاضر با استفاده از مدل رگرسیون چندگانه و ضریب Beta به بررسی عوامل موثر بر کارآفرینی روستایی (عوامل اقتصادی، اجتماعی، زیرساختی و فردی) و میزان تاثیر گذاری آن بر کارآفرینی روستایی و شناسایی زمینه های مساعد کارآفرینی روستایی (آزمون فریدمن و مدل Rank) در محدوده روستاهای شهرستان اردبیل اقدام شد. نتایج بدست آمده از پژوهش نشان می دهد متغیرهای اقتصادی با ضریب رگرسیونی (489/0)، زیرساختی با ضریب (397/0)، اجتماعی با ضریب (310/0) و متغیر فردی با ضریب (294/0) به ترتیب بالاترین تاثیر رگرسیونی را روی متغیر توسعه کارآفرینی روستایی داشته‌اند؛ یعنی به ازای افزایش یک انحراف استاندارد در متغیر اقتصادی میزان توسعه کارآفرینی روستایی در شهرستان اردبیل به میزان 489/0 انحراف استاندارد افزایش خواهد یافت. نتایج مدل فریدمن (مدل Rank) برای ارزیابی زمینه های مساعد کارآفرینی روستایی نشان می دهد که زمینه کشاورزی با میانگین (73/3) مساعدترین زمینه توسعه کارآفرینی روستایی و زمینه گردشگری با میانگین (67/1) کمترین مساعدت برای توسعه کارآفرینی روستایی را در محدوده مورد مطالعه نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1351 - پهنه‌بندی و تحلیل فضایی مناطق شهری به لحاظ ناهنجاری‌های اجتماعی و شناسایی کانون‌های جرم‌خیز شهری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز)
سیامک محمدی امناب کریم حسین زاده دلیر پرویز نوروزی ثانی

این پژوهش با هدف شناسایی و ارائه‌ی تصویری از کانون‌های جرم‌خیز و ناهنجاری‌های اجتماعی در سطح مناطق شهر تبریز ارائه گردیده است. در این پژوهش ترکیبی از روش‌های توصیفی، تحلیلی و تطبیقی به کار گرفته شده است و به منظور تحلیل الگوهای فضایی جرائم در سطح مناطق شهر تبریز با استف أکثر

این پژوهش با هدف شناسایی و ارائه‌ی تصویری از کانون‌های جرم‌خیز و ناهنجاری‌های اجتماعی در سطح مناطق شهر تبریز ارائه گردیده است. در این پژوهش ترکیبی از روش‌های توصیفی، تحلیلی و تطبیقی به کار گرفته شده است و به منظور تحلیل الگوهای فضایی جرائم در سطح مناطق شهر تبریز با استفاده از نر‌م‌افزارهای اختصاصی تحلیل فضایی بزهکاری در محیط سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی، روش های آماری تحلیل واریانس و آزومون توکی، آزمون خوشه‌بندی (شاخص نزدیک‌ترین همسایه) و روش درون‌یابی به کار گرفته شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که مهم‌ترین کانون‌هاجرم‌خیزشهری تبریزدرمناطق 10 و 4 و 6 واقع شده است که جزء محدوده‌ هایپرازدحام و متراکم شهر که دارای ساختار کالبدی نامناسب با امکان کنترل کم‌تر می‌باشد، شکل گرفته است. با توجه به مقایسه میانگین‌ها و ترتیب آن ها، مناطق 2 و 9 به ترتیب کمترین نمره را به لحاظ ناهنجاری اجتماعی دریافت کرده‌اند. جهت نشان دادن الگوی توزیع متغیرهای مورد مطالعه از مدل نزدیکترین همسایه استفاده شد که در تمامی متغیرها با توجه به مدل، الگوی توزیع کاملاً پراکنده است. در ادامه جهت پهنه‌بندی متغیرهای مورد مطالعه در سطح مناطق شهر تبریز با توجه به نتایج مطالعه میدانی از مدل درون‌یابی استفاده شد که پهنه‌بندی متغیر شرارت در شهر تبریز، در سطح مناطق 10 و 4 و 6 بیشترین تراکم را دارند و مناطق 2 و 1 و 8 کمترین تراکم این متغیر را دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1352 - سطح‌بندی و بررسی تطبیقی سطوح توسعۀ‌یافتگی با استفاده از تکنیک‌های برنامه‌ریزی (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان کرمانشاه)
برهان ویسی ناب مهدی نیک سرشت امید ابراهیمی مهدی سبزی

در برنامه‌ریزی‌های توسعۀ در سطح منطقه‌ای، شناخت و درک تفاوت موجود میان مناطق از حیث برخورداری آن‌ها از امکانات و زیرساخت‌های اجتماعی و اقتصادی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. با عنایت به مبحث مطرح شده، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی در پی آن است تا ضمن مشخص کردن أکثر

در برنامه‌ریزی‌های توسعۀ در سطح منطقه‌ای، شناخت و درک تفاوت موجود میان مناطق از حیث برخورداری آن‌ها از امکانات و زیرساخت‌های اجتماعی و اقتصادی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. با عنایت به مبحث مطرح شده، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی در پی آن است تا ضمن مشخص کردن وضعیت توسعۀ‌یافتگی شهرستان‌های استان کرمانشاه به لحاظ شاخص‌های مختلف توسعۀ با استفاده از دو شاخص HDI و موریس نتایج این دو شاخص را با هم مقایسه نماید و در نهایت به بررسی تحلیل جمعیتی توسعۀ‌یافتگی در سطح استان با استفاده از آزمون پیرسون بپردازد. در این پژوهش برای نشان دادن بهتر وضعیت فضایی توسعۀ‌ی شهرستان‌ها در دو شاخص HDI و موریس، نقشه‌های مربوطه با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS ترسیم شده‌اند. جامعه آماری پژوهش شامل 14 واحد اداری (شهرستان) استان کرمانشاه می‌باشد. 55 متغیر مورد استفاده در این پژوهش، طوری انتخاب شده‌اند که بر تمام جنبه‌های توسعۀ شهرستان‌ها تأکید دارند. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که شهرستان‌های استان به لحاظ توسعۀ در وضعیت مناسبی به سر نمی‌برند، زیرا در سطح استان هیچ شهرستانی در خوشه اول و دوم (توسعۀ‌یافتگی بسیار بالا و بالا قرار ندارد)، همچنین مقایسه دو شاخص پژوهش بیانگر آن است که شاخص موریس وضعیت توسعۀ‌یافتگی شهرستان‌ها را بهتر نشان می‌دهد؛ بنابراین نسبت به شاخص HDI برتری دارد و در نهایت تحلیل وضعیت جمعیتی توسعۀ‌یافتگی بیانگر همبستگی مثبت بین درصد شهرنشینی و وضعیت توسعۀ‌یافتگی شهرستان‌ها می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1353 - تحلیل عوامل موثربر تاب‌آوری در محلات ناکارامد شهری با تاکید برمعیارهای کالبدی (مطالعه موردی: محله فرحزاد تهران)
محمود رحیمی امیر ایازی مهدی روانشادنیا

چکیدهتاب‌آوری در برابر زلزله یکی از مفاهیم بسیار مهم نظری وکاربردی در مدیریت بحران می‌باشد. طی چند دهه گذشته رشد شتابان شهری (بویژه در کشورهای در حال توسعه) موجب شده که آسیب پذیری آن ها در برابر بحران‌ها با منشاء انسانی و طبیعی بیش از پیش گردد. لذا تاب‌آور نمودن جوامع ش أکثر

چکیدهتاب‌آوری در برابر زلزله یکی از مفاهیم بسیار مهم نظری وکاربردی در مدیریت بحران می‌باشد. طی چند دهه گذشته رشد شتابان شهری (بویژه در کشورهای در حال توسعه) موجب شده که آسیب پذیری آن ها در برابر بحران‌ها با منشاء انسانی و طبیعی بیش از پیش گردد. لذا تاب‌آور نمودن جوامع شهری دارای اهمیت خاصی می‌باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزیابی تاب آوری محله فرحزاد در چهار بعد کالبدی - محیطی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریت -نهادی است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. جهت سنجش میزان آسیب‌پذیری بخش مرکزی از لحاظ کالبدی از نظر 14 کارشناسان براساس مدل سلسله مراتبی AHP استفاده شده است. نتایج پژوهش گویای آن است که آسیب‌پذیری بالای کالبدی محله فرحزاد است؛ به طوری که حدود 53 درصد بناها در رده آسیب-پذیری زیاد و 10 درصد در رده آسیب‌پذیری خیلی زیاد قرار گرفته‌اند. همچنین تحلیل پرسشنامه گویای سطح پایین‌ تاب‌آوری در محله مورد پژوهش است. نتایج رگرسیون نشان می‌دهد که در محله فرحزاد شاخص‌های مدیریت – نهادی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی به ترتیب بر تاب‌آوری موثر می‌باشند. نتایج تحقیق نشان می دهد که برای افزایش تاب آوری در محله فرحزاد بایستی در اولویت نسبت به ارتقای شاخص های کالبدی اقدام گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1354 - تحلیل وضعیت شاخص‌های ضروری سکونتگاهی (مطالعه موردی: دهستان‌های شهرستان دزفول )
انیس کاکادزفولی مسعود صفایی پور محمد علی فیروزی

روستا کهن‌ترین شکل سکونتگاه‌های بشری و روستانشینی یکی از قدیمی‌ترین شیوه های زندگی اجتماعی بشر است. کیفیت توسعه و زیرساخت‌های آن در اثر برنامه‌ریزی‌های نامطلوب و متمرکز گذشته مسایل عمده‌ای را در روند توسعه روستاهای کشور ایجاد کرده است. ابعاد گوناگون و پیچیدگی ساختاری ای أکثر

روستا کهن‌ترین شکل سکونتگاه‌های بشری و روستانشینی یکی از قدیمی‌ترین شیوه های زندگی اجتماعی بشر است. کیفیت توسعه و زیرساخت‌های آن در اثر برنامه‌ریزی‌های نامطلوب و متمرکز گذشته مسایل عمده‌ای را در روند توسعه روستاهای کشور ایجاد کرده است. ابعاد گوناگون و پیچیدگی ساختاری این موضوع یکی از تنگناهای اساسی درعرضه مدل مناسب برای توزیع اعتبارات به شمارمی آید. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل‌های منطقه‌ای، گام نخست شناخت و سطح بندی روستاها از نظر برخورداری در زمینه های مختلف است. هدف از انجام این پژوهش بررسی درجه پیشرفت نواحی روستایی (دهستان‌ها) شهرستان دزفول می‌باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است. روش گرد آوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای که بر گرفته از سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 می‌باشد. جامعه آماری دهستان‌های شهرستان دزفول می باشد. شاخص‌های مورد استفاده در سه بخش بهداشتی- درمانی، رفاهی زیر بنایی و فرهنگی- مذهبی در نظر گرفته شده و با استفاده از سه مدل SAW ، TOPSIS و VIKOR مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که عامل توپوگرافی و عامل دسترسی به مرکز شهرستان در میزان پیشرفت دهستان‌ها تاثیر دارد به گونه‌ای که دهستان‌هایی که اکثر آبادی‌های آن در مناطق دشتی واقع شده‌اند و همچنین به مرکز شهرستان دسترسی بیشتری دارند از میزان پیشرفت بیشتری برخوردار هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1355 - مروری بر مفهوم شهرخلاق با تأکید بر سنجش وضعیت خلاقیت شهری (نمونه موردی: مناطق 3 گانه قزوین)
خضر شمسی زینب کرکه آبادی سعید کامیابی

ریچارد فلوریدا نظریه‌پرداز شهرخلاق معتقد است شهرها ظرف بروز خلاقیت بوده و همیشه چرخ‌های حرکت، تمرکز و هدایت انرژی خلاق بشر بوده‌اند؛ بنابراین پژوهش حاضر سعی بر آن داشته که بـا اسـتفاده از روش توصیفی- تحلیلی وضعیت خلاقیت شهر قزوین را موردسنجش قرار دهد، که جهت انجام آن با أکثر

ریچارد فلوریدا نظریه‌پرداز شهرخلاق معتقد است شهرها ظرف بروز خلاقیت بوده و همیشه چرخ‌های حرکت، تمرکز و هدایت انرژی خلاق بشر بوده‌اند؛ بنابراین پژوهش حاضر سعی بر آن داشته که بـا اسـتفاده از روش توصیفی- تحلیلی وضعیت خلاقیت شهر قزوین را موردسنجش قرار دهد، که جهت انجام آن با بهره‌گیری از داده‌های ثانویه و تهیه پرسش نامه از شهروندان به جمع‌آوری اطلاعات پرداخته و در امتداد آن با استفاده از مدل‌های Topsis، AHP و نرم‌افزارSPSSسعی شده است شاخص‌های شهرخلاق را در مناطق3 گانه شهر قزوین با سه فرضیه مـوردتحلیل قرار گیرد. در آخر فرضیه سوم، مبنی بر اینکه شهر قزوین طی چند سال گذشته به سمت انطباق بیشتر با معیارهای شهرخلاق حرکت نموده است. با استفاده از نتایج به‌دست‌آمده توسط تکنیک تاپسیس معنی‌داری فرضیه سوم رد گردید. درنهایت از 3 فرضیه مطرح‌شده 2 فرضیه تأیید و 1 فرضیه رد شد. بنابراین می‌توان گفت: شهر قزوین پتانسیل لازم جهت حرکت به سمت شهرخلاق را داراست هرچند که این روند از سال 1392 دچار رکود گشته است اما با توجه به ظرفیت‌های خلاقیت شهر قزوین، پیشنهاد می‌گردد که؛ نسبت به تقویت زمینه‌ای که اقبال جهانی بیشتر در آن وجود دارد اقدام گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1356 - سنجش میزان پایداری اجتماعی در نواحی روستایی (مطالعة موردی: دهستان پایین‌ولایت شهرستان کاشمر)
الیاس چهرازی علی منظم اسماعیل پور مهدی قانعی زارع

مفهوم توسعه پایدار را می‌توان حالتی از تعادل و توازن میان ابعاد مختلف توسعه دانست که هدف آن برآورده کردن احتیاجات و بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسان است. از این روی دستیابی به توسعه پایدار، به منظور بهره‌برداری مناسب از منابع و ایجاد رابطه متعادل و متوازن میان انس أکثر

مفهوم توسعه پایدار را می‌توان حالتی از تعادل و توازن میان ابعاد مختلف توسعه دانست که هدف آن برآورده کردن احتیاجات و بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسان است. از این روی دستیابی به توسعه پایدار، به منظور بهره‌برداری مناسب از منابع و ایجاد رابطه متعادل و متوازن میان انسان، اجتماع و طبیعت، هدف آرمانی برنامه‌ریزان و مدیران توسعه و به ویژه توسعه روستایی تلقی می‌شود. جامعة روستایی ما تحت تأثیر روندها و سیاست‌های دهه‌های اخیر دچار تحولات گسترده‌ای شده است، اما شواهد به گونه‌ای است که نشان از حرکت روستاها به سمت ناپایداری و به ویژه ناپایداری اجتماعی دارد. بر این اساس با بررسی نظری نوشتارهای توسعة پایدار و پایداری اجتماعی، اقدام به طراحی پرسشنامه ای جهت سنجش شاخص‌های ذهنی پایداری اجتماعی نواحی روستایی گردید که شاخص‌های آن با استفاده از روش دلفی فازی ارزش‌گذاری شده که با بکارگیری تکنیک تاپسیس فازی در سطح روستاهای بالای 1000 نفر ساکن و 384 نفر نمونه در دهستان پایین ولایت شهرستان کاشمر تحلیل شد، لذا روش شناسی تحقیق توصیفی و تحلیلی می‌باشد. در واقع در این مطالعه به دنبال یافتن بهترین روش برای تحلیل داده‌های ذهنی می‌باشد که یکی از سوالات اساسی پژوهش نیز می‌باشد. نتایج نشان می‌دهد که وضعیت مجموع شاخص‌های ذهنی پایداری اجتماعی روستاهای کسرینه و زنده‌جان در خوشة پایدار واقع شده‌اند و روستای عشرت‌آباد، خوشة مربوط به پایین ترین سطح پایداری اجتماعی را شکل می‌دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1357 - تحلیل فضایی توسعه یافتگی مناطق روستایی با تأکید بر نقش آفرینی اشتغال زنان روستایی در شهرستان رامسر
مصطفی طالشی سید یاسر حکیم دوست

ییکی از ویژگیهای نظام سکونتگاهی در کشورهای درحال توسعه ، تمرکز شدید و عدم تعادل فضایی است، که این ویژگی در برخی از مواقع معلول نتایج سیاست های رشد قطبی به شمار می آید. روش تحقیق در این پژوهش از نوع کاربردی و رویکرد حاکم بر آن توصیفی و تحلیلی است.در این پژوهش بمنظور سطح أکثر

ییکی از ویژگیهای نظام سکونتگاهی در کشورهای درحال توسعه ، تمرکز شدید و عدم تعادل فضایی است، که این ویژگی در برخی از مواقع معلول نتایج سیاست های رشد قطبی به شمار می آید. روش تحقیق در این پژوهش از نوع کاربردی و رویکرد حاکم بر آن توصیفی و تحلیلی است.در این پژوهش بمنظور سطح بندی روستاهای منطقه از تحلیل عاملی بواسط بهره گیری از 38 شاخص استفاده گردید. نتایج حاصل از کاربرد شاخص موران در خصوص توزیع فضایی توسعه، مثبت و برابر 237/0است و با توجه به اینکه مقدار Z- Score برابر با 38/16 محاسبه شده در سطح اطمینان 1 درصد بزرگتر از مقدار مورد انتظار(EI=2.58) می باشد ، درنتیجه خوشه ای بودن توزیع فضایی توسعه مناطق روستایی مورد تأیید قرار گرفت.همچنین مقدار آماره‌ی عمومی G برابر 25/0 و امتیاز Z برابر 96/3 می باشد که در سطح 01/0 معنی دار است و بیانگر این است که با روش تلفیقی تحلیل عاملی و تحلیل فضایی ، سطح بندی توسعه نواحی روستایی از نوع خوشه ای در شهرستان رامسر با واقعیت عینی بیشتری در انطباق شرایط اجتماعی اقتصادی همراه است. از سوی دیگر نتایج نشان می دهد معیار توسعه روستایی در 63 سکونتگاه روستایی در شهرستان رامسر به طور مستقیم وابسته به اشتغال زنان روستایی است که این تحلیل با آزمون موران دو متغیره به اثبات رسیده است و نتایج دال بر تأثیر مستقیم نقش زنان روستایی در توسعه روستایی در 33درصد مناطق روستایی در شهرستان رامسر قابل توجه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1358 - تبیین عوامل موثر بر جاذبه های گردشگری شهرستان صومعه سرا با استفاده از مدل تحلیلی سلسله مراتبی
عفت ضیا علیرضا استعلاجی نصراله فلاح تبار مجید ولی شریعت پناهی

امروزه صنعت گردشگری به عنوان سیستم پویا و فراگیر،همه ارکان وجودی یک جامعه وسیستم جهانی را در بر گرفته است.توریسم از بزرگترین صنایع دنیا و وابسته به بخش عمده ای از اقتصاد جهانی ،پدیده ای است که از تحرک بالایی در تغییرات اقتصادی،سیاسی،اجتماعی ومحیطی برخوردار است که با اثر أکثر

امروزه صنعت گردشگری به عنوان سیستم پویا و فراگیر،همه ارکان وجودی یک جامعه وسیستم جهانی را در بر گرفته است.توریسم از بزرگترین صنایع دنیا و وابسته به بخش عمده ای از اقتصاد جهانی ،پدیده ای است که از تحرک بالایی در تغییرات اقتصادی،سیاسی،اجتماعی ومحیطی برخوردار است که با اثر گذاری بربنیانهای اقتصادی، اجتماعی، ومحیطی ، اثرات و پیامدهای گوناگونی را در پی دارد.از مسائل و مشکلات بخش گردشگری در ایران نبود جایگاه بخش گردشگردی در نظام برنامه ریزی کشور، برنامه ریزی و ضعف مدیریتی، فقدان برنامه و راهبرد مدون برای گردشگری، ضعف در امکانات زیربنایی و خدمات گردشگری،فقدان فرهنگ پذیرش گردشگر، ضعف آموزش وتبلیغات در زمینه گردشگری می باشد،که تحولات این بخش را با چالش روبرو کرده است. محدوده مورد مطالعه این پژوهش شهرستان صومعه سرا می باشد.این شهرستان با داشتن پتانسیلهای طبیعی و انسانی می‌تواند به یکی از قطب ههای گردشگری تبدیل گردد و یکی از محورهای مهم گردشگری باشد. مقاله حاضر با تبیین و رتبه بندی شاخص های موثر برتوسعه پایدار گردشگری می باشد.که روش تحقیق به صورت توصیفی ـ تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای و پرسشنامه بوده و بر این فرض استوار است که چه شاخصهایی در توسعه گردشگری شهرستان موثر بوده.نتایج نشان می دهد که این منطقه یکی از زیباترین و با استعداد ترین مناطق در سطح استان است.و یکی از قطب های گردشگری می باشد.وباتوجه به قابلیتها وپتانسیلهای محدوده مورد مطالعه باتحول در امکانات زیربنایی وخدمات گردشگری به لحاظ کمی و کیفی می توان گامهای در زمینه تحولات گردشگری در این محدوه برداشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1359 - تحلیل عوامل موثر بر کیفیت زندگی شهری (نمونه موردی : محلات اسلام آباد و کارمندان شهر زنجان)
محسن احدنژاد سعید نجفی حجت محمدی ترکمانی

پیدایش شهر به عنوان دومین انقلاب عظیم در فرهنگ انسان، پدیده اجتماعی برجسته ای است که موجب دگرگونی در روابط متقابل انسان ها با یکدیگر شد. کیفیت زندگی یک مفهوم پیچیده، چند بعدی، نسبی متاثر از زمان و مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است که با اهداف متفاوتی در تحقیقات مختلف ب أکثر

پیدایش شهر به عنوان دومین انقلاب عظیم در فرهنگ انسان، پدیده اجتماعی برجسته ای است که موجب دگرگونی در روابط متقابل انسان ها با یکدیگر شد. کیفیت زندگی یک مفهوم پیچیده، چند بعدی، نسبی متاثر از زمان و مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است که با اهداف متفاوتی در تحقیقات مختلف به کار برده می شود. هدف اصلی پژوهش تحلیل عوامل موثر بر کیفیت زندگی در محلات شهر زنجان(محلات کارمندان و اسلام آباد) است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی استفاده از منابع کتابخانه ای و داده های پیمایشی است. داده‌های جمع‌آوری شده وارد نرم‌افزارSpss شده و سپس جهت تحلیل عوامل موثر از مدل تصمیم گیری Topsis و AHP و آزمون‌ تی مستقل و تاثیرات چشمگیر معیارها از تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که اولاً عوامل اجتماعی، فرهنگی و مذهبی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی بر کیفیت زندگی ساکنین محلات موثر بوده و ثانیاً شاخص کالبدی بیشترین میزان تاثیر را در بهبود کیفیت زندگی محلات داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1360 - تبیین اقلیم گردشگری شرق استان گیلان و طبقه بندی مکانی آن به روش آماری چند متغیره
ناصر خوشدل پرویز رضائی صدرالدین متولی غلامرضا جانباز قبادی

در این پژوهش، اقلیم گردشگری شرق استان گیلان در طی دوره آماری 1996 تا 2015 (20 سال) به دو روش PET و TCI مورد بررسی و به روش کریجینگ میانیابی شد. همچنین با استفاده از تحلیل عاملی به روش مولفه مبنا (PCA) و تحلیل خوشه ای اقدام به گروهبندی مقادیر آنها از بعد مکانی گردید. تحل أکثر

در این پژوهش، اقلیم گردشگری شرق استان گیلان در طی دوره آماری 1996 تا 2015 (20 سال) به دو روش PET و TCI مورد بررسی و به روش کریجینگ میانیابی شد. همچنین با استفاده از تحلیل عاملی به روش مولفه مبنا (PCA) و تحلیل خوشه ای اقدام به گروهبندی مقادیر آنها از بعد مکانی گردید. تحلیل عاملی مقادیر PET از بعد مکانی نشان داد که مقدار PET این ناحیه به دو گروه طبقه بندی و به ترتیب 49/52 و 87/46 درصد واریانس داده‌ها را در حالت دورانی تبیین می‌کنند، بطوریکه مولفه اول ایستگاه‌های رودسر، کیاشهر، لاهیجان، رامسر، ماسوله، انزلی و رشت و مولفه دوم ایستگاه‌های منجیل، دیلمان، جیرنده و معلم کلایه را در بر می‌گیرد. همچنین تحلیل خوشه‌ای مقدار PET، ایستگاه‌های شرق گیلان را در 2 گروه تقسیم کرد، که ایستگاه‌های کیاشهر، رودسر، لاهیجان، رامسر، رشت و انزلی در گروه اول و ایستگاه‌های ماسوله، منجیل، دیلمان، معلم‌کلایه و جیرنده در گروه دوم قرار می‌گیرند. در همین راستا تعداد عاملهای شناسایی شده مقدار TCI از بعد مکانی نشان داد دو مولفه به ترتیب 50/56 و 54/37 درصد واریانس داده‌ها را در حالت دورانی تبیین می‌کنند که مولفه اول ایستگاه‌های رامسر، انزلی، رشت، کیاشهر، لاهیجان، رودسر و منجیل و مولفه دوم ایستگاه‌های ماسوله، دیلمان، جیرنده و معلم‌کلایه را شامل می‌شود. همچنین با استفاده از تحلیل خوشه‌ای(CL) دو گروه مستقل براساس میزان شباهت مقادیر TCI شناسایی گردید، گروه اول ایستگاه‌های جیرنده، دیلمان، معلم کلایه، ماسوله و منجیل و گروه دوم شامل ایستگاه‌های کیاشهر، رامسر، انزلی، لاهیجان، رشت و رودسر را در بر می‌گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1361 - ارزیابی زیست پذیری شهری در کلان‌شهر مشهد با تاکید بر شاخص حمل و نقل
محمد قنبری محمد اجزاء شکوهی محمد رحیم رهنما امید علی خوارزمی

امروزه عوامل متعددی در زیست پذیری یک مکان تأثیر دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به حمل ونقل، حضور مردم، اختلاط کاربری، مسکن، ایمنی و امنیت، حس تعلق، کارایی و پاکیزگی محیطی و... اشاره کرد. موضوع حمل و نقل به طور بالقوه بازتابی از اهمیتی است که حمل و نقل در زندگی روزمره ای أکثر

امروزه عوامل متعددی در زیست پذیری یک مکان تأثیر دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به حمل ونقل، حضور مردم، اختلاط کاربری، مسکن، ایمنی و امنیت، حس تعلق، کارایی و پاکیزگی محیطی و... اشاره کرد. موضوع حمل و نقل به طور بالقوه بازتابی از اهمیتی است که حمل و نقل در زندگی روزمره ایفا می‌کند. حمل و نقل برای یک جامعه عملگرا لازم است از آنجایی که مردم را قادر می‌سازد به اشتغال، تحصیلات، مواد غذایی، بهداشت و خدمات اجتماعی و دیدار با خانواده و دوستان دسترسی داشته باشند. هدف اصلی این پژوهش تحلیل زیست پذیری شهری کلانشهر مشهد با تاکید بر شاخص حمل و نقل می‌باشد. روش تحقیق این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی می‌باشد. با استفاده از نرم افزار GIS نقشه‌های مربوط به وضعیت هر کدام از زیر شاخص‌های عینی براساس محدوده مناطق کلان‌شهر مشهد ترسیم گردیده است. برای شاخص ذهنی که دارای 6 گویه است، از پرسشنامه استفاده گردید. حجم نمونه در کل مناطق شهر مشهد برابر با 402 نفر بوده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که منطقه 11 کلان‌شهر مشهد، بهترین منطقه از نظر شاخص حمل و نقل می‌باشد. پس از منطقه 11، مناطق 1 و 8 به لحاظ حمل و نقل دارای بهترین شرایط می‌باشند. بدترین منطقه هم به لحاظ حمل و نقل، به ترتیب مناطق 6، 5 و 2 می‌باشند. حدود 54 درصد مناطق شهر مشهد در سطح بسیار نامطلوب حمل و نقل به لحاظ زیست پذیری شهری قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1362 - تحلیل شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در شهر ارومیه
اسماعیل صفرعلی زاده

امروزه مسکن نه تنها به عنوان سرپناه نیازهای سکونتی انسان را تأمین می‌کند بلکه به عنوان محلی است که بخش عمده‌ای از نیازهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جمعیت در واحدهای مسکونی شکل گرفته و تأمین می‌شود. اما دستیابی به مسکن مناسب با توجه به رشد سریع جمعیت و افزایش هزینه‌های أکثر

امروزه مسکن نه تنها به عنوان سرپناه نیازهای سکونتی انسان را تأمین می‌کند بلکه به عنوان محلی است که بخش عمده‌ای از نیازهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جمعیت در واحدهای مسکونی شکل گرفته و تأمین می‌شود. اما دستیابی به مسکن مناسب با توجه به رشد سریع جمعیت و افزایش هزینه‌های خانوار یکی از مهمترین مسائل جوامع امروزی است به طوری که با رشد روزافزون شهرهای بزرگ، اسکان غیررسمی و مساکن نامناسب در اغلب مناطق شهری چشم‌انداز غیرقابل انکاری را به وجود آورده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، مطالعه شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در سطح بلوک‌های آماری است. پژوهش از نوع کاربردی است و اطلاعات مورد نیاز از سرشماری عمومی نفوس و مسکن در محدوده بلوک‌های آماری(7096 بلوک) برای سال های 1390 تهیه شده و تعداد 17 شاخص انتخاب و با تکنیک تحلیل عاملی ارزیابی که نتیجه آن 4 عامل تأثیرگذار بود. نتایج تحلیل داده‌ها، به نرم افزار Arc GIS10.3 انتقال یافته و برای بررسی وضعیت بلوک‌های آماری به لحاظ برخورداری از شاخص‌های مسکن از تحلیل لکه‌های داغ و برای شناسایی الگوی توزیع شاخص‌ها، از تکنیک خود همبستگی فضایی استفاده شده است. نتایج عامل ترکیبی نشان می‌دهد که 31درصد بلوک‌ها خیلی ضعیف، 30 درصد متوسط، 28 درصد در وضعیت خیلی خوب قرار گرفته‌اند. بر اساس تحلیل خودهمبستگی آماره موران، الگوی توزیع شاخص‌های مسکن شهری ارومیه به صورت خوشه‌ای تصادفی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1363 - کاربست مدل‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه در ارزیابی نابرابری‌های فضایی توسعه‌‌یافتگی در حوزه بهداشت و درمان (مطالعه موردی: استان اردبیل)
بهنام باقری محمدتقی معصومی حسین نظم فر رسول صمدزاده

توزیع متناسب امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی متخصص در حوزه بهداشت و درمان که به‌طور مستقیم با سلامت جامعه درگیر هستند اهمیت بسیار بالایی دارد. این پژوهش که از لحاظ هدف کاربردی و رویکرد حاکم بر آن توصیفی – تحلیلی می باشد. با هدف بررسی و رتبه بندی شهرستانهای استان ا أکثر

توزیع متناسب امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی متخصص در حوزه بهداشت و درمان که به‌طور مستقیم با سلامت جامعه درگیر هستند اهمیت بسیار بالایی دارد. این پژوهش که از لحاظ هدف کاربردی و رویکرد حاکم بر آن توصیفی – تحلیلی می باشد. با هدف بررسی و رتبه بندی شهرستانهای استان اردبیل برمبنای شاخص های توسعه در حوزه بهداشتی و درمانی انجام شده است برهمین اساس با بهره گیری از 26 شاخص در حوزه بهداشتی و درمانی و مد ل های تصمیم گیری TOPSIS و VIKOR و یکسان سازی نتایج، باتکنیک های کپلند، میانگین رتبه، بردا و ادغام، میزان برخورداری و نحوه توزیع امکانات بهداشتی و درمانی تعیین گردید. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که شکاف و نابرابری به لحاظ برخورداری از امکانات بهداشتی و درمانی در بین شهرستانهای استان اردبیل کاملاً مشهود بوده و تفاوت فاحش در مقام برخورداری از امکانات و زیرساختها وجود دارد بطوریکه براساس نتایج حاصل از روش ادغام، از مجموع شهرستان های استان، فقط شهرستان اردبیل به عنوان مرکز استان در وضعیت بسیار برخوردار قرار دارد، شهرستانهای خلخال و مشگین شهر نیز در وضعیت برخوردار قرار گرفته اند، شهرستان سرعین نیز در وضعیت بسیار محروم می باشد، بقیه شهرستانها هم در وضعیت نیمه محروم و محروم طبقه بندی شده اند. براساس یافته های پژوهش می توان با تمرکزدایی امکانات از مرکز استان و توزیع مناسب امکانات و تجهیزات با رویکرد عدالت محور و توزیع تجهیزات بهداشتی و درمانی به نسبت جمعیت شهرستان می توان نابرابری های فضایی توسعه یافتگی را به سمت رشد متوازن تغییر داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1364 - بررسی عوامل مؤثر بر رونق بازارهای سنتی با رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری (مطالعه موردی: بازار سنتی کلان‌شهر رشت)
ابوذر مطیع دوست حسین نظم فر کرامت اله زیاری عطا غفاری گیلانده

هرچند بازارهای سنتی از دیرباز به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های هویت‌بخش شهرهای ایرانی ایفاء نقش می‌کنند، اما امروزه به دلایل مختلف نقش بازارهای سنتی در بسیاری از شهرها و به‌ویژه کلان‌شهرهای ایران کاهش‌یافته است که در صورت عدم برنامه‌ریزی صحیح، احتمال زوال و یا حتی نابودی برخی أکثر

هرچند بازارهای سنتی از دیرباز به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های هویت‌بخش شهرهای ایرانی ایفاء نقش می‌کنند، اما امروزه به دلایل مختلف نقش بازارهای سنتی در بسیاری از شهرها و به‌ویژه کلان‌شهرهای ایران کاهش‌یافته است که در صورت عدم برنامه‌ریزی صحیح، احتمال زوال و یا حتی نابودی برخی از بازارهای سنتی نیز قوت خواهد گرفت. این تحقیق در پی آن است که عوامل مؤثر بر رونق بازارهای سنتی را موردمطالعه قرار دهد. این پژوهش بر مبنای طرح تحقیق از نوع پیمایشی و بر اساس هدف تحقیق، از نوع کاربردی هست. جامعه آماری این پژوهش برابر با ۶۷۹۹۹۵ نفر و حجم جامعه نمونه نیز برابر با 384 نفر می‌باشد. برای تحلیل داده‌ها از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری که یکی از اصلی‌ترین روش‌های تجزیه‌وتحلیل چندمتغیره است، با به کار گرفتن نرم‌افزارهای SPSS و Mplus استفاده شده و بدین منظور ابتدا از تحلیل عاملی اکتشافی و سپس از روش تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم و درنهایت از شاخص‌های برازش به‌منظور ارزیابی برازش مدل نهایی استفاده گردیده است. بر اساس نتایج این تحقیق درمجموع، حدود 82 درصد از واریانس کل متغیرها توسط این عوامل تحت پوشش قرارگرفته‌اند. همچنین برآیند شاخص‌های برازندگی در این تحقیق حاکی از آن است که مدل ساختاری پیشنهادی، برازش خوب و قطعا قابل قبولی را داراست. برازش خوب مدل نهایی درواقع مهر تاییدی بر چند بعدی بودن و به بیان دقیق تر پنج بعدی بودن سازه رونق بازارهای سنتی است که این ابعاد عبارت اند از: جاذبه‌های فروشندگان، جاذبه‌های کالبدی، جاذبه‌های اقتصادی، جاذبه‌های رفاهی و جاذبه‌های اجتماعی. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1365 - تحلیلی بر اولویت بندی شاخص‌های مسکن (نمونه موردی: شهرستان‌های استان آذربایجان‌غربی)
مهناز حسینی سیاه گلی سعید ملکی محمدرئوف حیدری فر اسماعیل سلیمانی راد

مقدمه: مسکن نیازی است که در محیط‌های طبیعی و انسان‌ساخت پاسخ‌های متفاوتی داشته است و هر جامعه به فراخور نیازها و امکانات و محدودیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش بدان شکل خاصی بخشیده است.هدف پژوهش: این پژوهش با هدف تحلیلی بر اولویت بندی شاخص‌های مسکن درشهرستان‌های ا أکثر

مقدمه: مسکن نیازی است که در محیط‌های طبیعی و انسان‌ساخت پاسخ‌های متفاوتی داشته است و هر جامعه به فراخور نیازها و امکانات و محدودیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش بدان شکل خاصی بخشیده است.هدف پژوهش: این پژوهش با هدف تحلیلی بر اولویت بندی شاخص‌های مسکن درشهرستان‌های استان آذربایجان‌غربی است.روش‌شناسی پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی محسوب می‌شود که با استفاده از روشاسنادی – پیمایشی انجام شده‌است که سعی گردیده است مؤلفه‌های مهم و تأثیر‌گذار در این حوزه مورد ارزیابی و واکاوی قرار گیرد. برای گردآوری داده‌های پژوهش از مرکز سالنامه مرکز آمار سال 1395 استان آذربایجان غربی و جهت تحلیل داده‌های پژوهش از مدل تحلیل عاملی و آزمون KMO در قالب نرم افزار Spss استفاده شده است.یافته‌ها و بحث: نتایج پژوهش نشان می‌دهد . نتیجه بکارگیری تحلیل عاملی تقسیم بندی شهرستانها در 4 سطح برخوردار، نسبتاً برخوردار، محروم و بسیار محروم است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که شهرستان ارومیه رتبه 1 با امتیاز 47/3 و شهرستان چالدران رتبه 17 با امتیاز 25/3- در بین 17 شهرستان استان آذربایجان‌غربی را به خود کسب کرده، که 52/23 درصد شهرستانها در سطح برخوردار، 3/26 درصد برخوردار، 29/35 درصد نسبتاً برخوردار، 52/ 23 درصد محروم و 64/17 درصد در سطح بسیار محروم قرار گرفتند و در نهایت با استفاده از تحلیل خوشه‌ای و ترسیم نمودار دندروگرام، شهرستانها به گروه‌های همگن طبقه بندی شده‌اند. نتایج: در مجموع یافته‌ها، نشان از تفاوت و نابرابری شهرستانها در برخورداری از شاخص‌های مسکن است. این تفاوت‌ها نشان دهنده تغییر جایگاه شهرستانها از نظر کمی و کیفی مسکن با تاثیرپذیری از عوامل طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1366 - ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان پشته زیلایی ، کهگیلویه و بویراحمد)
سروش سنایی مقدم بیژن رحمانی پگاه مریدسادات

امروزه بهبود کیفیت زندگی، یکی از اهداف اصلی برنامه‌ریزی‌ها در هر کشور است. برای این منظور در درجه اول باید شناخت دقیق و همه‌جانبه‌ای از وضعیت موجود کیفیت زندگی به عمل آید ازاین‌رو، هدف پژوهش حاضر، بررسی و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی در نواحی روستایی دهستان پشته زیلایی است أکثر

امروزه بهبود کیفیت زندگی، یکی از اهداف اصلی برنامه‌ریزی‌ها در هر کشور است. برای این منظور در درجه اول باید شناخت دقیق و همه‌جانبه‌ای از وضعیت موجود کیفیت زندگی به عمل آید ازاین‌رو، هدف پژوهش حاضر، بررسی و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی در نواحی روستایی دهستان پشته زیلایی است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و ازنظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای روستایی دهستان پشته زیلایی شهرستان دهدشت بوده است. این دهستان با توجه به سرشماری سال 1395، دارای 7 روستایی دارای سکنه و 3450 نفر جمعیت مشتمل بر 690 خانوار می‌باشد. تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسش‌نامه با استفاده از فرمول کوکران 220 خانوار به‌دست‌آمده است. روش گردآوری اطلاعات به‌صورت کتاب‌خانه‌ای و میدانی (پرسشنامه) بوده است. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون تحلیل واریانس، T تک نمونه‌ای و Tukey) استفاده‌شده است. نتایج نشان داد که وضعیت روستاهای موردمطالعه ازنظر کیفیت زندگی درمجموع نامناسب بوده است و غالب مؤلفه‌ها وضعیت مناسبی را نشان نمی‌دهند که می‌توان ناشی از عوامل مختلف مانند عدم برخورداری از سطوح خدماتی مطلوب، عدم وجود منابع درآمدی و ... در سطح منطقه باشد. همچنین از میان روستاهای موردبررسی روستای مندان با میانگین (75/4) در سطح خوبی قرار دارد و روستای سواری با میانگین (10/3) در سطح متوسط قرار دارد. و دو روستایی گوشه و آب ماهی به ترتیب با میانگین (56/2) و 46/2 در سطح ضعیف و روستای دلگرگ با میانگین (10/2) در سطح بسیار ضعیفی نسبت به روستاهای دهستان قرارگرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1367 - تحلیل شاخص ها و ظرفیت های توسعه کارآفرینی در سکونتگاه های روستایی شهرستان بویراحمد
محمد اسکندری احمد تقدیسی یوسف قنبری

بی‌شک تلاش برای کاهش مسائل و مشکلات نواحی روستایی و استقرار مناسب آن‌ها در چرخه توسعه، مستلزم توجه‌ای ویژه است. امروزه توجه به توسعه کارآفرینی در این نواحی با توجه به شرایط موجود، از مهم‌ترین راهکارهای توسعه روستایی محسوب می‌شود. بر این اساس بررسی شاخص ها و ظرفیت های تو أکثر

بی‌شک تلاش برای کاهش مسائل و مشکلات نواحی روستایی و استقرار مناسب آن‌ها در چرخه توسعه، مستلزم توجه‌ای ویژه است. امروزه توجه به توسعه کارآفرینی در این نواحی با توجه به شرایط موجود، از مهم‌ترین راهکارهای توسعه روستایی محسوب می‌شود. بر این اساس بررسی شاخص ها و ظرفیت های توسعه کارآفرینی در سکونتگاه های روستایی در راستای توسعه این نوع نگرش اقتصادی از اقدامات اولیه محسوب می‌شود. هدف این مقاله بررسی شاخص های کارآفرینی و همچنین ظرفیت های موجود در شهرستان بویراحمد در توسعه کارآفرینی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و بر مبنای هدف کاربردی است. جامعه آماری تحقیق، سرپرستان خانوارهای روستایی بالای 20 خانوار، بالغ بر 26483 نفر هستند که در 218 روستا استقرار داشته اند. حجم نمونه با استفاده از جدول بارتلت، 220 نفر محاسبه و از ابزار پرسش نامه برای گردآوری داده ها در 29 روستای نمونه استفاده شد. نتایج نشان داد که که شاخص های کارآفرینی در سکونتگاه های روستایی با میانگین 80/2 در وضعیت نامناسبی قرار دارند. کشت گیاهان داروئی، پرورش آبزیان، توسعه منابع آب معدنی و گردشگری از مهمترین ظرفیت های توسعه کارآفرینی در منطقه شناخته شد. همچنین مدل ساختاری تحقیق نشان داد که میزان اثرگذاری و تببین شاخص های کارآفرینی بر ظرفیت های موجود 69/0 است. همچنین اثرات دو متغیر شاخص ها و ظرفیت ها بر توسعه کارآفرینی روستایی، به ترتیب با میزان تبیین و اثرگذاری 52/0 و 46/0 تایید شدند. بنابراین شاخص ها بر ظرفیت ها اثرگذار بوده و این دو نیز بستر توسعه کارآفرینی را توامان به وجود می آورند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1368 - تحلیل و ارزیابی شاخص های کالبدی موثر بر سرزندگی (مطالعه موردی: مجتمع های مسکونی شهر رشت)
مهسا مولایی هشجین امیررضا کریمی آذری باقر کریمی جمال الدین مهدی نژاد

مقدمه : توجه به فضاهای بازونیمه باز درمجتمع‌های مسکونی ونیازهای روانی ساکنین درمجتمع ها یکی ازمسائل مهم دردنیای امروزمی باشد.سرزندگی و نشاط ازکیفیت های مطلوب زندگی مردم قلمداد می شود که در سلامت جسمی و روانی شهروندان نقش به سزایی دارد. فضاهای باز، بستری برای بیان فرهنگ أکثر

مقدمه : توجه به فضاهای بازونیمه باز درمجتمع‌های مسکونی ونیازهای روانی ساکنین درمجتمع ها یکی ازمسائل مهم دردنیای امروزمی باشد.سرزندگی و نشاط ازکیفیت های مطلوب زندگی مردم قلمداد می شود که در سلامت جسمی و روانی شهروندان نقش به سزایی دارد. فضاهای باز، بستری برای بیان فرهنگ عمومی و توسعۀ زندگی اجتماعی بوده و اعتقادات شخصی و ارزش های عمومی کاربران را انعکاس می دهد، به همین جهت مطالعه درخصوص محیط های بیرونی در محیط های مسکونی، برای توسعه کیفیت زندگی اجتماعی در جوامع امروزی اهمیت زیادی دارد.هدف پژوهش : هدف پژوهش حاضر بررسی و شناخت شاخص های کالبدی موثر بر سرزندگی و میزان اثر هر یک از این شاخص ها در فضاهای باز و نیمه باز و ارائه راهبردهای طراحی بر مبنای شاخص های کالبدی مجتمع های مسکونی شهر رشت می باشد.روش شناسی تحقیق : روش تحقیق از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت کمی-کیفی و از نطر روش گردآوری اطلاعات توصیفی- تحلیلی می باشد. بدین جهت با استخراج شاخص ها و مولفه های کالبدی از طریق مطالعات کتابخانه ای و انتخاب مولفه ها با استفاده از روش دلفی از متخصصین معماری و تهیه جدول هدف محتوی(کیفی) و تبدیل داده های کیفی به کمی با استفاده از طیف لیکرت به پرسشنامه بسته پاسخ محقق ساخت، نظرسنجی در میان ساکنین سه مجتمع مسکونی کاکتوس، پردیسان و لاکانشهر رشت انجام شد. قلمروجغرافیایی پژوهش : محدوده مورد مطالعه استان گیلان، شهر رشت می باشد. موضوع مورد مطالعه مجتمع های مسکونی شهر می باشد.یافته ها و بحث : یافته ها حاکی از آن است که عاملتنوع کالبدیبا بالاترین میانگین 3.5بیشترین تاثیررا در میزان حس سرزندگی ساکنین گذاشته است.نتایج : با توجه به نتایج تحقیق، شش عاملتنوع کالبدی، جذابیت بصری،بهره گیری از عناصر طبیعی،چشم انداز مطلوب،ایمنی ونورپردازی مناسبازمهمترین عوامل کالبدی موثربرسرزندگی هستند که همه دررتبه بالاترازحدمیانگین درمیزان احساس سرزندگی ساکنین تاثیرداشته‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1369 - تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی با تأکید خشکسالی و سنجش ظرفیت سازگاری (مطالعه موردی :سکونتگاههای روستایی، شهرستان رزن، استان همدان)
فاطمه احمدی مرتضی اسماعیل نژاد محمود فال سلیمان

استان همدان از جمله کانون هایی است که دارای تنوع و فراوانی مخاطرات طبیعی است؛ بنابراین، واکاوی و پایش آنها از جمله خشکسالی که مستقیم با معیشت کشاورزان سرکار دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی با تأکید بر خشک‌سالی و سنجش ظرفیت ساز أکثر

استان همدان از جمله کانون هایی است که دارای تنوع و فراوانی مخاطرات طبیعی است؛ بنابراین، واکاوی و پایش آنها از جمله خشکسالی که مستقیم با معیشت کشاورزان سرکار دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی با تأکید بر خشک‌سالی و سنجش ظرفیت سازگاری روستاهای شهرستان رزن می باشد. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی و با با استفاده از ابزار پرسشنامه و پیمایش میدانی به ارزیابی و سنجش ظرفیت سازگاری کشاورزان با خشکسالی پرداخته است. در گام نخست با استفاده از شاخص های مختلف رفتار خشکسالی در منطقه شناسایی و در مرحله دوم استراتژی های سازگاری با خشکسالی توسط کشاورزان تدوین گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که شاخص SPI از نظر جداسازی سال های خشک و تفکیک دوره های خشکسالی نسبت به سایر شاخص ها روش مناسب‌تری در پهنه بندی سرزمینی خشکسالی به شمار می رود و بررسی استراتژی‌های سازگاری کشاورزان در سکونت گاههای روستایی شهرستان رزن بیانگر این بود که میزان استفاده جامعه محلی از روش های سنتی یا بومی جهت سازگاری با شرایط خشکسالی زیاد می باشد. میزان استفاده از روش‌های سنتی یا بومی و روش‌های نوین و مدرن جهت سازگاری با شرایط خشک‌سالی با استفاده از آزمون دوجمله‌ای مورد آزمون و سنجش قرار داده شده است و نتایج حاصل از آمار استنباطی حاکی از آن است که به‌طور کلی میزان استفاده از روش‌های سنتی یا بومی جهت سازگاری با شرایط خشک‌سالی زیاد می‌باشد همچنین میزان استفاده از روش‌های نوین و مدرن جهت سازگاری با شرایط خشک‌سالی متوسط می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1370 - رتبه‌بندی شاخص‌های تعیین محدوده بافت‌های ناکارآمد میانی شهری (مطالعه موردی: شهر رشت)
محمد صفری محمود محمدی امیرحسین شبانی زهرا فنایی

بر اساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (1384)، فرسودگی در نواحی شهری "کاهش کارایی" یک بافت نسبت به سایر بافت‌های شهر معرفی گردید و در مصوبه سال 1385، تنها به سه شاخص ناپایداری، نفوذناپذیری و ریزدانگی اکتفا شد. اما بررسی‌ها، نقاط ضعف کمی و کیفی در تعیین این شاخص أکثر

بر اساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (1384)، فرسودگی در نواحی شهری "کاهش کارایی" یک بافت نسبت به سایر بافت‌های شهر معرفی گردید و در مصوبه سال 1385، تنها به سه شاخص ناپایداری، نفوذناپذیری و ریزدانگی اکتفا شد. اما بررسی‌ها، نقاط ضعف کمی و کیفی در تعیین این شاخص‌ها را شناسایی نموده‌اند. پژوهش حاضر با هدف اصلی رتبهبندی شاخصهای تعیین محدوده بافتهای ناکارامد میانی شهرها، با مطالعه موردی بر روی شهر رشت انجام گرفته است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به روش اسنادی است. پس از مطالعات اسنادی و مرور بر ادبیات موضوع، شاخص‌ها شناسایی و رتبهبندی شدند و بدین‌منظور با اعمال نظر 8 تن از متخصصان، از دو تکنیک فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی و اولویت‌بندی ترجیحی بر اساس تشابه به پاسخ‌های ایده‌آل ‌استفاده گردید. پس از فرایند شاخص‌سازی، 22 شاخص در ارتباط با شناسایی بافت‌های ناکارآمد میانی شهرها تبیین شد و با لحاظ شرایط محیطی، اقتصادی و اجتماعی شهر رشت و اعمال نظر کارشناسان، در نهایت 12 شاخص واجد شرایط رتبهبندی شدند. نتایج نشان میدهد که ناکارآمدی بافت‌های میانی شهرها را می‌توان به ترتیب در پنج بعد کالبدی، اجتماعی، کارکردی، اقتصادی و زیستمحیطی تعیین نمود. علاوه بر سه شاخص همیشگیِ ریزدانگی، ناپایداری و نفوذناپذیری، شاخص‌های شناسایی شده‌ قابل‌توجهی چون فقر و محرومیت؛ سطح بالای بیکاری، وضعیت نامناسب آموشی، تراکم بالای جمعیتی، قدمت ابنیه، مشخص نبودن مالکیت، و کمبود فضای باز و سبز نشانگر ابعاد فراکالبدی تعیین بافت‌های ناکارامد میانی شهری است که می‌تواند در بازشناسی آن‌ها در کلانشهرهای کشور نیز مورد مداقه قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1371 - ارزیابی و سنجش شاخص‌های اجتماعی و فرهنگی شهر نوآور (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)
هادی رشتبر حسین نظم فر رسول صمدزاده

مقدمه: شهر نوآور ازجمله مباحث جدید در حوزه مطالعات شهری توسط جغرافیدانان ، اقتصاد دانان و جامعه شناسان در رسیدن به جامعه دانایی و توسعه دانایی محور مورد تأکید قرار گرفته است. در این راستا شهر به‌عنوان محل شکل گیری خلاقیت ، دانایی ، صنایع خلاق و نوآور و اقتصاد دانایی در أکثر

مقدمه: شهر نوآور ازجمله مباحث جدید در حوزه مطالعات شهری توسط جغرافیدانان ، اقتصاد دانان و جامعه شناسان در رسیدن به جامعه دانایی و توسعه دانایی محور مورد تأکید قرار گرفته است. در این راستا شهر به‌عنوان محل شکل گیری خلاقیت ، دانایی ، صنایع خلاق و نوآور و اقتصاد دانایی در یک رویکرد ترکیبی در نظر گرفته‌شده است . بنابراین محیط های شهری باید از شرایطی برخوردار باشند که بتوانند سرمایه های انسانی خلاق و نوآور را جذب کرده و حفظ نمایند. روش شناسی تحقیق: با توجه به اهمیت موضوع هدف این پژوهش ارزیابی و سنجش شاخص های اجتماعی و فرهنگی شهر نوآور در مناطق کلان شهر تبریز است.این پژوهش بر اساس هدف از نوع تحقیقات کاربردی و بر اساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات مقایسه ای است. در این پژوهش برای وزن دهی به شاخص ها از روش آنتروپی شانون و جهت رتبه بندی مناطق کلان‌شهر تبریز از تکنیک تاپسیس استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهر تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی در سال 1395 به 1558693 نفر افزایش‌یافته و ششمین کلان شهر کشور محسوب می شود. کلان شهر تبریز دارای ده منطقه شهرداری است که منطقه 9 به دلیل خالی از سکنه بودن در این پژوهش لحاظ نشده است.یافته ها و بحث: یافته های پژوهش نشان می دهد که منطقه 8 در رتبه اول و منطقه 10 در رتبه آخر در میزان برخورداری از شاخص های شهر نوآور با تأکید بر شاخص های اجتماعی و فرهنگی قرار دارند. نتیجه این پژوهش نشان‌دهنده این است که شاخص های اجتماعی و فرهنگی به‌صورت عادلانه توزیع نشده و تمرکز فضایی در نحوه توزیع شاخص ها وجود دارد.نتایج: همچنین یافته های پژوهش بیانگر عدم انطباق توزیع شاخص های اجتماعی و فرهنگی با توزیع جمعیت در شهر است . با توجه به این موضوع که نوآوری کلید پیشرفت و توسعه شهرها و توزیع عادلانه و منطقی خدمات و امکانات لازمه توسعه و پیشرفت است، لذا توزیع عادلانه شاخص های اجتماعی و فرهنگی جهت تحقق شهر نوآور ضروری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1372 - سطح بندی روستاها بر اساس شاخص های زیست پذیری (مطالعه موردی: سکونتگاههای روستایی شهرستان صومعه سرا)
نسرین نیکدل رفعت شهماری اردجانی سیده صدیقه حسنی مهر حسین اصغری

مقدمه: امروزه بهبود زیست پذیری در روستاها و شهرها، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزان در هر کشور است.برای این منظور در درجه اول باید شناخت دقیق و همه جانبه ای از زیست پذیری و شاخص های آن به عمل آید تا بتوان بر اساس آن روستاها را سطح بندی و پس از آن جهت ارتقاء آنها برنامه ری أکثر

مقدمه: امروزه بهبود زیست پذیری در روستاها و شهرها، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزان در هر کشور است.برای این منظور در درجه اول باید شناخت دقیق و همه جانبه ای از زیست پذیری و شاخص های آن به عمل آید تا بتوان بر اساس آن روستاها را سطح بندی و پس از آن جهت ارتقاء آنها برنامه ریزی نمود. هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر سطح بندی روستاهای شهرستان صومعه سرا بر اساس شاخص های زیست پذیری است.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق 22790 خانوار روستاهای شهرستان صومعه سرا است. برای دستیابی به هدف پژوهش، از منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی مبتنی بر توزیع پرسش‌نامه و مصاحبه با 377 نفر از سرپرستان خانوارهای ساکن در روستاهای نمونه(20 روستای منتخب به روش نمونه گیری طبقه ای و به طور تصادفی ساده) بهره گرفته شد. برای تحلیل اطلاعات از روش آماری Tو تحلیل رگرسیون و روش تصمیم گیری کوپراس استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش، سکونتگاههای روستایی شهرستان صومعه سرا است. یافته ها و بحث: یافته های حاصل از آزمون T تک نمونه ای نشان می دهد که از میان 24 شاخص مورد بررسی تعداد 8 شاخص بالاتر از حد میانه نظری 3 است که نشان دهنده وضعیت زیست پذیری بالاتر از متوسط در این شاخص ها می باشد. بر اساس یافته های رگرسیون اگرچه فاصله از مرکز شهر صومعه سرا نمی تواند زیست پذیری روستاهای شهرستان صومعه سرا را تبیین نماید اما فاصله از مرکز استان(شهر رشت) به میزان 534/0- تغییرات در میزان زیست پذیری روستاهای شهرستان صومعه سرا را تبیین می نماید. همچنین نتایج کوپراس نشان می دهد که سطح بندی روستاهای مورد مطالعه از قاعده مشخصی پیروی نمی نماید به طوری که روستای هندخاله (با فاصله 19) و روستای چکور (با فاصله 5/13)کیلومتر از مرکز شهر صومعه سرا به ترتیب در سطوح خیلی مطلوب و خیلی نامطلوب از نظر زیست پذیری قرار دارند.نتایج: نتایج پژوهش نشان می دهد که زیست پذیری روستاهای شهرستان صومعه سرا بر اساس شاخص های مورد بررسی در یک سطح قرار ندارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1373 - بررسی سطح برخورداری شهرستان‌های استان گلستان از شاخص‌های مسکن
محمدرضا سلیمی سبحان

مقدمه: وضعیت مطلوب بخش مسکن یکی از شاخص های مهم توسعه اجتماعی و اقتصادی محسوب می شود برنامه‌ریزی در بخش مسکن به‌منظور دستیابی به وضعیت مطلوب مستلزم شناسایی و تجزیه‌وتحلیل ابعاد گسترده این بخش است. یکی از گام های مهم در جهت برنامه‌ریزی مسکن آگاهی و بررسی وضع موجود مسکن ا أکثر

مقدمه: وضعیت مطلوب بخش مسکن یکی از شاخص های مهم توسعه اجتماعی و اقتصادی محسوب می شود برنامه‌ریزی در بخش مسکن به‌منظور دستیابی به وضعیت مطلوب مستلزم شناسایی و تجزیه‌وتحلیل ابعاد گسترده این بخش است. یکی از گام های مهم در جهت برنامه‌ریزی مسکن آگاهی و بررسی وضع موجود مسکن است. از راه‌های مهم آگاهی از وضع موجود مسکن در جهت برنامه‌ریزی مسکن، استفاده از شاخص های مسکن است. این شاخص ها از یک‌سو بیانگر وضعیت کمی و کیفی مساکن در هر مقطع زمانی بوده و از سوی دیگر راهنمای مؤثر جهت بهبود بخشی برنامه‌ریزی مسکن برای آینده (ابزار کلیدی برای ترسیم چشم‌انداز آینده مسکن) است.هدف پژوهش: پژوهش حاضر رتبه‌بندی و سطح‌بندی شهرستان های استان با استفاده از شاخص های مسکن است.روش شناسی تحقیق: رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر کاربردی و روش تحقیق به کار گرفته‌شده، توصیفی- تحلیلی است. در جهت جمع‌آوری اطلاعات از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده ‌شده و اطلاعات موردنیاز شاخص های بخش مسکن، از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 استان گلستان استخراج‌شده است. به‌منظور تحلیل داده ها از تکنیک تاپسیس و تحلیل خوشه‌ای و به‌منظور نمایش فضایی سطوح برخورداری شهرستان های موردمطالعه از نرم‌افزار Arc Gis استفاده‌شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر شهرستان های استان گلستان که در برگیرنده 14 شهرستان گرگان، گنبد، آق قلا، بندرترکمن، مینودشت، کلاله، آزادشهر، رامیان، علی آباد، کردکوی، بندرگز، گمیشان، گالیکش و مراوه تپه است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد، از بین شهرستان های استان، شهرستان های گرگان، رامیان، علی‌آباد و گنبد جزء برخوردارترین و مراوه‌تپه، گالیکش، مینودشت و ترکمن جزء شهرستان های محروم استان ازنظر شاخص های مسکن می باشند.نتایج: نتیجه گیری کلی این پژوهش حاکی از آن است که توزیع شاخص های مسکن در استان به صورت نابرابر می باشد و شهرستان های که از مرکز استان فاصله دارند از نابرابری بیشتری برخوردار هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1374 - سطح بندی مطلوبیت به لحاظ شاخص های تراکمی در روند ارزیابی دامنه های ایمنی در فرآیند رشد کالبدی شهر مطالعه موردی محلات منطقه (4) شهر رشت
سید مسعود موسوی کرامت الله زیاری حسین سلطان زاده

با توجه به پیچیدگی روابط بین سطوح اثرگذار بر کیفیت محیط مسکونی، رفتارشناسی علل تغییر کیفیت محیط را براساس رویکرد سیستمی میتوان توضیح داد. در این پژوهش با کمک مدل سازی سیستمی در برنامه های رایانه ای و تحلیل منابع، مکان منابع، فعالیت ها و همچنین استخراج پارامترهای تاثیرگذ أکثر

با توجه به پیچیدگی روابط بین سطوح اثرگذار بر کیفیت محیط مسکونی، رفتارشناسی علل تغییر کیفیت محیط را براساس رویکرد سیستمی میتوان توضیح داد. در این پژوهش با کمک مدل سازی سیستمی در برنامه های رایانه ای و تحلیل منابع، مکان منابع، فعالیت ها و همچنین استخراج پارامترهای تاثیرگذار بر ایمنی شهری در فرایند رشد کالبدی شهر با استفاده از روش برنامه ریزی منابع مکانی مورد تحلیل قرار می گیرد و در این راستا مکان منابع و فعالیت ها در برنامه ریزی محوریت پیدا می کند. در این روش برنامه ریزی که مبتنی بر دنیای واقعی است؛ اطلاعات جمع آوری و با استفاده از نقشه های پایه ای بروز شده، کلیه اطلاعات به مکان اشیاء دنیای واقعی منظم می گردند و تحلیل داده ها با مدل هایی صورت میگیرد که اساسا درآنها بعد مکانی بعنوان یکی از ابعاد مهم در مدل تلقی می شود و براساس بعد مکانی یا محل استقرار عوارض، اشیاء، فعالیت های انسانی و سایر اطلاعات مورد نظر، مدل تحلیل و برنامه ریزی شکل میگیرد. اساس برنامه ریزی منابع مکانی، مشاهدات صحیح و بروز و مدل های تحلیلی و منطقی قابل محاسبه می باشد که جهت بررسی فرضیه ها نخست با جمع آوری اطلاعات از طریق متون و منابع کتابخانه ای و در ادامه از طریق کار میدانی با برداشت کالبدی فعالیت های موجود در منطقه 4 شهر رشت به تفکیک محلات ، به بستر مناسبی جهت شناخت و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده در سطح بندی مطلوبیت در محلات منطقه (4) شهر رشت دست یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1375 - بررسی تحلیلی معماری بومی در راستای ارائه شاخص های زیست پذیری (محدوده مورد مطالعه: شهر املش)
علیرضا پاداشی املشی هما ایرانی بهبهانی مژگان خاکپور علیرضا بندرآباد

هدف: توجه به کیفیت زندگی، شرایط، امکانات و نیازهای ساکنان شهرها، مسئله ای حیاتی است. نظر به مشکلات متعدد شهرها، رویکردهای مختلفی برای ارتقا و بهبود شرایط زندگی در آنها پیشنهاد و مطرح شده است که زیست پذیری شهری یکی از آنها است. پژوهش حاضر با هدف ارائه شاخص های زیست پذیری أکثر

هدف: توجه به کیفیت زندگی، شرایط، امکانات و نیازهای ساکنان شهرها، مسئله ای حیاتی است. نظر به مشکلات متعدد شهرها، رویکردهای مختلفی برای ارتقا و بهبود شرایط زندگی در آنها پیشنهاد و مطرح شده است که زیست پذیری شهری یکی از آنها است. پژوهش حاضر با هدف ارائه شاخص های زیست پذیری مسکن با مطالعه تحلیلی معماری بومی شهر املش صورت گرفته است. روش تحقیق: روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی و از نوع تحقیقات کیفی می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق عبارت است از ساکنین شهر املش که جمعیت این منطقه براساس سرشماری سال 1395 ایران، 15444 نفر می باشد. روش نمونه گیری تصادفی و برای برآورد حجم نمونه از فرمول کوکران و 374 نمونه است. جهت تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون های تی تک نمونه ای و آزبمون برازش رگرسیونی در نرم افزار spss بهره گرفته شد. برای تحلیل نتایج به دست آمده از پرسشنامه، از آزمون آماری T استفاده شد. نتایج: نتایج آزمون نشان می دهد از نظر شهروندان املش، بعد زیست محیطی با توجه به اختلاف از میانگین بسیار پایین و منفی 06002/0 و همچنین مقدار ویژه به دست آمده برای آن به میزان 2/5 که بیشتر از بقیه ابعاد است، دارای الویت بیشتری برای بسترسازی زیست پذیری مسکن با الگوهای معماری بومی شهر املش است. ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی با توجه به میزان ضرایب بتا و معناداری به دست آمده بر زیست پذیری مسکن شهری با الگوهای شکلی معماری بومی شهر املش تاثیر مستقیم دارند، در این میان، بعد کالبدی و مدیریتی در قسمت ارزیابی تاثیر مستقیم به علت ضرایب بتای منفی و عدم معناداری فاقد اثر بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1376 - تحلیل شاخص های اثرگذار رسانه ملی از دیدگاه ساکنان نواحی روستایی (مطالعه موردی:روستاهای شهرستان رودسر)
محمدباقر باقرزاده صدیقه حسنی مهر رفعت شهماری اردجانی حسین اصغری

از میان ابعاد و زمینه‌های متعدد توسعه، توسعه روستایی به دلیل نقش محوری روستاها در تعادل زیستی و جمعیتی جوامع بخش قابل‌توجهی از مطالعات و طرح‌های توسعه را به خود اختصاص داده و محققان بسیاری ثابت نموده اند نواحی روستایی یکی از بهترین عرصه ها برای استفاده موثر از فن آوری ا أکثر

از میان ابعاد و زمینه‌های متعدد توسعه، توسعه روستایی به دلیل نقش محوری روستاها در تعادل زیستی و جمعیتی جوامع بخش قابل‌توجهی از مطالعات و طرح‌های توسعه را به خود اختصاص داده و محققان بسیاری ثابت نموده اند نواحی روستایی یکی از بهترین عرصه ها برای استفاده موثر از فن آوری ارتباطات می باشد. به همین دلیل پژوهش حاضر بر آن است در روستاهای رودسر شاخص های موثر رسانه ملی را بر اساس دیدگاه ساکنان این محدوده کشف و بررسی نماید و با ارائه راهکارهای مناسب این ارتباط را تقویت نماید. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. پس از مطالعات اسنادی، استفاده از تکنیک طوفان مغزی و در نهایت بومی سازی 4 مولفه( میزان آگاهی، تغییرات سبک زندگی، علاقه به تحصیل و آموزش و کارآفرینی) شناسایی و برای هر کدام تعدادی متغیر در نظرگرفته شد. سپس اطلاعات مورد نیاز به کمک ابزارپرسشنامه و خانوارهای روستایی(382 نفر) جمع آوری و مراحل شاخص سازی طی شد. با در نظر گرفتن رویکرد روستاییان مشخص شد متغیرهای انتخابی تاثیر مثبتی بر رسانه ملی داشته اند. پس از طی مراحل شخص سازی و به کمک آزمون تی تک نمونه رابطه 27 شاخص یافت شده و رسانه ملی سنجیده و مشخص شد یک ارتباط دوسویه بین رسانه ملی و شاخص ها وجود دارد. در نهایت می توان ادعا نمود مدیران محترم با استفاده از شاخص های اثرگذار رسانه ملی می توانند کاستی های موجود در این رسانه را کمرنگ و بر مزیتهای آن بیافزایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1377 - تحلیل شرایط اقلیمی در جهت توسعه پایدار گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر بندر چابهار، ایران)
آزاده اربابی سبزواری

این پژوهش با هدف ارزیابی و سنجش شرایط و عوامل اقلیمی در فرایندهای گردشگری با تاکید بر رضایتمندی گردشگران، در کنار داده های اقلیمی و شاخص های اقلیم گردشگری، تدوین شده است تا ارزیابی نتایج این شاخص ها، به دلیل وجود تفاوتهای طبیعی و انسانی بین مقاصد گردشگری و ویژگی های خاص أکثر

این پژوهش با هدف ارزیابی و سنجش شرایط و عوامل اقلیمی در فرایندهای گردشگری با تاکید بر رضایتمندی گردشگران، در کنار داده های اقلیمی و شاخص های اقلیم گردشگری، تدوین شده است تا ارزیابی نتایج این شاخص ها، به دلیل وجود تفاوتهای طبیعی و انسانی بین مقاصد گردشگری و ویژگی های خاص گردشگران، تغییراتی را در روند ارزیابی شرایط اقلیمی برای گردشگران، اعمال و نتایج جدیدی را ارائه نماید. برای این منظور، شهر بندرچابهار در کشور ایران به عنوان مطالعه موردی جهت این ارزیابی، انتخاب شد. بندرچابهار به دلیل موقعیت مهم سیاسی، اقتصادی و گردشگری و شرایط خاص اقلیمی، مورد توجه گردشگران داخلی و بین المللی است. برای نیل به این هدف، شاخص های اقلیم آسایش یا اقلیم گردشگری TCI، PMV و CIT جهت ارزیابی ترکیبی در بازه زمانی 30 ساله (1985-2014) انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان دهنده این مسئله بود که بر اساس شاخص CIT، کلیه ماه ها و مقاطع زمانی در یک شبانه روز بندرچابهار، برای گردشگران، مطلوب یا قابل قبول است که این مسئله کمی با واقعیت موجود فاصله داشت.در ارزیابی شرایط اقلیمی، این پژوهش، با اعمال تغییراتی جزئی در شاخص CIT و ترکیب نتایج شاخص PMV با میزان رضایتمندی گردشگران از شرایط احساس حرارتی مختلف، به نتایج متفاوتی دست یافت که نشان از تاثیرگذاری بیشتر داده های میدانی در نظرات کارشناسانه بود. با توجه به روحیات متفاوت گردشگران نسبت به ساکنان مقاصد و تمایل آنها به کسب تجربه های خاص گردشگری، مطلوبیت اقلیم برای گردشگران ممکن است الزاما با نتایج علمی و کارشناسانه سازگاری نداشته باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1378 - تحلیلی بر ارزیابی شاخص‌های فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) بر ساختار کالبدی – فضایی شهر کرمانشاه با رویکرد شهر خلاق
نسا هاشمی پژمان ناجی ضیایی

مقدمه: شهرها مظهر و تجلی‌گاه هر نوع فناوری و تکنولوژی جدید هستند. در عصر حاضر که عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات است، اثرات این فناوری نوین در شهرها و به‌خصوص ساختار کالبدی- فضایی شهر قابل توجه می‌باشند. شهر کرمانشاه از لحاظ زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای مسائل و أکثر

مقدمه: شهرها مظهر و تجلی‌گاه هر نوع فناوری و تکنولوژی جدید هستند. در عصر حاضر که عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات است، اثرات این فناوری نوین در شهرها و به‌خصوص ساختار کالبدی- فضایی شهر قابل توجه می‌باشند. شهر کرمانشاه از لحاظ زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای مسائل و مشکلاتی زیادی است که بر شهرها اثرات مثبت و منفی می‌گذاردهدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر شاخص‌های فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) بر ساختار کالبدی - فضایی با رویکرد شهر خلاق در شهر کرمانشاه است.روش‌شناسی تحقیق: روش انجام پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه ای و از طریق تکمیل پرسشنامه جمع آوری گردیده است و جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) و آزمون تحلیل عاملی تأییدی دو عاملی مرتبه اول استفاده شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه شهر کرمانشاه است.یافته ها و بحث: نتایج پژوهش نشان داد که از بین شاخص های موردسنجش، فناوری اطلاعات با امتیاز 79/0 و گویه های (کاهش استفاده از وسایل حمل ونقل شهری (ICT 4)، افـزایـش نـفـوذپـذیـری در فعالیت های شهری به صورت مجازی (ICT 8)، و متغیر تأمین اطلاعات از طریق فناوری های نوین (ICT 9)، از بین شاخص های مورد سنجش شهر خلاق به امتیاز 64/0 گویه های افزایش فعالیت های خلاق (KH1) و میزان استقبال و پذیرش مدیریت شهری کرمانشاه از ایده های خلاق (KH4) و از بین شاخص های موردسنجش، ساختار کالبدی - فضایی با امتیاز 73/0 گویه های (تأثیرپذیری فضاهای شهری از داده های بصری (p.s3)، تحول در مفهوم فضا و فضای شهری (p.s8)، تبدیل فضاهای شهری به فضاهای ملاقات (p.s9)، غلبه فعالیت های شهری بر کالبد وفضای فیزیکی آن (p.s11)، تبدیل خیابان ها به قلمرو پیاده (p.s14)) اهمیت بیشتری دارند.نتایج: رابطه معنی داری بین شاخص های فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT)، شهر خلاق و ساختار کالبدی- فضایی شهر کرمانشاه وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1379 - واکاوی نقش پوشش گیاهی و کاربری اراضی در رخداد جزیره گرمایی (مطالعه موردی: شهر اصفهان)
زهره گلستانی رضا برنا حسین محمدی فریده اسدیان

مقدمه: نقش اقلیم در مطالعات محیط های شهری از لحاظ تاثیری که بر تغییرات اقلیمی در محیط های شهری دارد حائز اهمیت است. جزیره گرمایی از جمله مخاطراتی است که اخیرا به دلیل توسعه شهرها شرایط زیست محیطی شهرها را تحت تأثیر قرار داده است.هدف پژوهش: هدف از این پژوهش بررسی نقش پوش أکثر

مقدمه: نقش اقلیم در مطالعات محیط های شهری از لحاظ تاثیری که بر تغییرات اقلیمی در محیط های شهری دارد حائز اهمیت است. جزیره گرمایی از جمله مخاطراتی است که اخیرا به دلیل توسعه شهرها شرایط زیست محیطی شهرها را تحت تأثیر قرار داده است.هدف پژوهش: هدف از این پژوهش بررسی نقش پوشش گیاهی و کاربری اراضی در جزیره گرمایی شهر اصفهان می باشد.روش شناسی تحقیق: بدین منظور از تصاویر ماهواره ای Landsat ETM طی دوره 1990-2019 استفاده شد. در این راستا از شاخص های LST و NDVI، پوشش شهری و کاربری اراضی استفاده شد.قلمروجغرافیایی پژوهش: شهر اصفهان در این مطالعه مدنظر قرار گرفته شده است.یافته ها و بحث: نتایج بدست آمده نشان داد که دمای بالا بیشتر در هسته مرکزی شهر اصفهان قرار دارد و اطراف شهر توسط طبقه دمایی متوسط پوشش داده می شود. بیشترین طبقه دمایی پایین را نیز کاربری زراعی به دلیل رطوبت بالا، در بر می گیرد. پارکها و فضای سبز در شهر به دلیل تأثیر گرفتن از مناطق با دمای بالا و بسیار بالای اطراف خود جزء طبقات دمایی متوسط قرار می گیرند.نتایج: در مجموع می توان بیان کرد که در هر سه دوره گذشته بیشترین مساحت مربوط به دمای متوسط بوده است و این روند طی سالهای آینده نیز ادامه خواهد داشت. با توجه به کاهش مساحت کاربری زراعی و گسترش فیزیکی شهر، مساحت جزایر گرمایی در دامنه بالا افزایش داشته است. از دلایل افزایش دمای بالا از طرفی می توان به افزایش جمعیت، افزایش صنایع و تعداد خودروها در شهر و چند برابر شدن حجم تردد راههای ارتباطی و افزایش سطوح آسفالت و معابر شهری و بین شهری و از طرف دیگر به افزایش وسعت اراضی بایر به دلیل چرای بی رویه دام و آسیب به مراتع و نیز پاکسازی اراضی سبز و جنگل زدایی اشاره کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1380 - تحلیل مکانی پراکنده رویی شهری و اثرات آن بر برابری دسترسی به بیمارستان ها در کلانشهر تهران
طاهره قائمی راد عباس علیمحمدی

رشد شهرنشینی به خصوص در کشورهای در حال توسعه منجر به ایجاد پراکنده رویی شهری شده است. پراکنده رویی شهری در تهران منجر به ایجاد چالش های متعددی در تحقق توسعه پایدار گردیده است. در این پژوهش، پراکنده رویی شهری در زون های ترافیکی (TAZ) شهر تهران در یک دوره بیست ساله (2020- أکثر

رشد شهرنشینی به خصوص در کشورهای در حال توسعه منجر به ایجاد پراکنده رویی شهری شده است. پراکنده رویی شهری در تهران منجر به ایجاد چالش های متعددی در تحقق توسعه پایدار گردیده است. در این پژوهش، پراکنده رویی شهری در زون های ترافیکی (TAZ) شهر تهران در یک دوره بیست ساله (2020-2001) با استفاده از شاخص گسترش وزندار شهری (WUP ) به صورت مکانی بررسی شده است. سپس، کمترین فاصله دسترسی هر TAZ تا مراکز بیمارستانی با استفاده از تحلیل شبکه محاسبه و رابطه میان پراکنده رویی و دسترسی بررسی شده است. نهایتا، منحنی لورنز و ضریب جینی جهت تعیین میزان برابری شهروندان در دسترسی به بیمارستان ها محاسبه شده اند. نتایج نشان می دهند که پراکنده رویی طی دو دهه گذشته در تهران کاهش قابل توجهی داشته است. لذا به دلیل رابطه مستقیم میان پراکندگی و فاصله دسترسی، بیشترین فاصله تا نزدیکترین بیمارستان ها نیز حدود 3 کیلومتر کاهش یافته است. با این وجود، ضریب جینی دسترسی به بیمارستان ها در سال 2020 افزایش 10% را نشان می دهد. به طوریکه در سال 2001، %90 از فرصت های بیمارستانی در میان %29 از شهروندان توزیع شده بود که این میزان در سال 2020 به %7 رسیده است. نتایج نشان می دهند کاهش پراکنده رویی شهری می تواند منجر به ارتقاء استانداردها و کاهش نابرابری دسترسی به سرویس ها شود. با این وجود، کاهش نابرابری در دسترسی علاوه بر کاهش پراکنده رویی شهری به توجه ویژه به متغیرهای اجتماعی-اقتصادی و مدیریت صحیح شهر نیز بستگی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1381 - تعیین سطح توسعه یافتگی روستاهای ناحیه ساحلی غرب استان گیلان با استفاده از شاخص توسعه روستایی (RDI)
معصومه حسن زاده دوگوری صدیقه حسنی مهر رفعت شهماری اردجانی حسین اصغری

امروزه توسعه به عنوان یک فرآیند، مهم‌ترین بحث کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه است، مهمترین هدف توسعه پایدار بر طرف کردن احتیاجات و بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسانی می‌باشد. تحقیق حاضر بر آن است تا سطح توسعه‌یافتگی شاخصهای بهداشتی و آموزشی روستاهای ناحیه ساحلی أکثر

امروزه توسعه به عنوان یک فرآیند، مهم‌ترین بحث کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه است، مهمترین هدف توسعه پایدار بر طرف کردن احتیاجات و بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسانی می‌باشد. تحقیق حاضر بر آن است تا سطح توسعه‌یافتگی شاخصهای بهداشتی و آموزشی روستاهای ناحیه ساحلی غرب گیلان را مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور اطلاعات مربوط به 4 شاخص بهداشتی و 6 شاخص آموزشی برای سه دوره سرشماری 1385، 1390 و 1398 از سایت استانداری استان گیلان دریافت گردید. سپس با استفاده از شاخص توسعه روستایی (RDI)، شاخص ترکیبی نتایج (CRI) و آماره t جفتی اقدام به تعیین میزان توسعه‌یافتگی شاخصهای بهداشتی و آموزشی در 8 بخش ناحیه ساحلی در طی زمان گردید. نتایج بدست آمده نشان داد میزان RDI محاسبه شده براساس فراوانی شاخصها و همچنین نسبت فراوانی به تعداد روستای هر بخش، از تفاوت مکانی برخوردار است. اما رتبه‌بندی شاخص CRI با وجود تغییرات جزئی در مقدار آن، تغییرات سطح توسعه را طی سه دوره نشان نمی‌دهد. این موضوع در شاخص CRI حاصل از نسبت فراوانی به تعداد روستا هم مصداق دارد. معنی‌داری تفاوت شاخصها در طی سه دوره سرشماری برای دو حالت مورد بررسی، تغییرات معنی‌داری که نشان از ارتقاء سطح توسعه باشد نشان نمی‌دهد، و بین نتایج شاخص CRI سالهای 1390 و 1398 تفاوت معنی‌داری در سطح α=0.05 مشاهده نگردید. نتایج نشان داد رتبه توسعه در این ناحیه نیز Dو C است که بیانگر پایین بودن سطح توسعه‌یافتگی ناحیه ساحلی غرب استان گیلان در راستای شاخصهای بهداشتی و آموزشی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1382 - ارزیابی شاخص‌های عینی کیفیت زندگی در روستاهای هدف گردشگری تاریخی- فرهنگی شهرستان مرودشت
آیت اله کرمی ندا علی یاری

هدف نهایی بسیاری از پروژه‌ها و برنامه‌های صورت پذیرفته در مناطق روستایی، بهبود کیفیت زندگی ساکنان است. با توجه به محدودیت منابع، سیاست‌گذاران باید کارآترین راه را برای توزیع منابع کمیاب در مسیر نیازها و اولویت‌های مردم قرار دهند. این امر می‌تواند با استفاده از نتایج حاص أکثر

هدف نهایی بسیاری از پروژه‌ها و برنامه‌های صورت پذیرفته در مناطق روستایی، بهبود کیفیت زندگی ساکنان است. با توجه به محدودیت منابع، سیاست‌گذاران باید کارآترین راه را برای توزیع منابع کمیاب در مسیر نیازها و اولویت‌های مردم قرار دهند. این امر می‌تواند با استفاده از نتایج حاصل از تحقیقات مرتبط به عنوان ورودی فرایند تصمیم‌گیری حاصل گردد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نوع اکتشافی است و با روش توصیفی- تطبیقی انجام شده است. جامعة آماری را تمامی سرپرستان خانوار ساکن در روستاهای هدف گردشگری تاریخی- فرهنگی (بالای 30 خانوار) شهرستان مرودشت تشکیل دادند (2269 سرپرست خانوار). حجم نمونه با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده و بر اساس فرمول کوکران تعداد 170 نفر تعیین شد. از سویی برای مقایسه 170 نفر از سرپرستان خانوار روستاهای غیرهدف گردشگری به‌عنوان گروه شاهد انتخاب شدند. رتبه‌بندی شاخص-ها با توجه به مدل موریس (ضریب D.I) و میزان پراکندگی شاخص‌های مورد مطالعه با استفاده از ضریب تغییرات (C.V.) صورت پذیرفت. نتایج حاصل از D.I نشان داد کیفیت زندگی عینی روستاهای هدف گردشگری با ضریب (49/0) در وضعیت نسبتاً مناسب و روستاهای غیرهدف گردشگری با ضریب (39/0) در وضعیت نامناسب قرار دارند. مقایسه‌ی (C.V.) نشان داد گردشگری موجب افزایش کیفیت زندگی ساکنان شده است به گونه‌ای که بیشترین اثر را در شاخص‌های کالبدی، معیشت محلی و پایداری محیط و بعد زیست محیطی داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1383 - تحلیل زیست‌پذیری شهری در کلان شهر اصفهان با تأکید بر شاخص‌های اجتماعی – فرهنگی
امیر زاهدی یگانه مجید شمس احمد خادم الحسینی

امروزه کلان‌شهرها با مشکلات بسیاری در زمینه اجتماعی – فرهنگی و کمرنگ‌تر شدن اهمیت زیست‌پذیری در بعد اجتماعی در ساختار زندگی شهری مواجه هستند. بنابراین ضرورت و اهمیت توجه به لزوم پاسخگویی به این نیازها در کلان‌شهری همچون اصفهان را دوچندان می‌کند. کلان‌شهر اصفهان، م أکثر

امروزه کلان‌شهرها با مشکلات بسیاری در زمینه اجتماعی – فرهنگی و کمرنگ‌تر شدن اهمیت زیست‌پذیری در بعد اجتماعی در ساختار زندگی شهری مواجه هستند. بنابراین ضرورت و اهمیت توجه به لزوم پاسخگویی به این نیازها در کلان‌شهری همچون اصفهان را دوچندان می‌کند. کلان‌شهر اصفهان، متشکل از 15 منطقه شهری با جمعیت بالا و اثرات مخرب آن مواجه می‌باشد. برخی از این مناطق شکوفا و پر رونق و برخی دیگر روبه‌زوال و کم توجه که در نتیجه باعث پایین آمدن رضایت از زیست‌پذیری در مناطق پانزده‌گانه شده است. بنابراین مقاله حاضر در پی آن است که با هدف شناخت پایه‌ای از وضعیت شاخص‌های اجتماعی و فرهنگی زیست‌پذیری در مناطق 15 گانه کلان‌شهر اصفهان بپردازد. روش تحقیق این پژوهش به صورت توصیفی - تحلیلی می‌باشد، اطلاعات و داده‌های پژوهش با استفاده از پرسش‌نامه محقق ساخته و تنظیم پرسش‌نامه با استفاده از طیف پنج گزینه‌ای لیکرت صورت پذیرفته است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و همچنین با توجه به تفاوت جمعیت مناطق 683 نفر مشخص شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های استنباطی؛ آزمون آماری تی تست، آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر و همچنین آنووا با نرم‌افزار Spss و ترسیم نقشه‌ها با استفاده از نرم‌افزار ArcGis انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد که زیست‌پذیری اجتماعی –فرهنگی کلان‌شهر اصفهان در حد مطلوبی قرار ندارد و فقط منطقه یک شهرداری اصفهان از سطح متوسط بالاتر و بهترین منطقه از نظر زیست‌پذیری اجتماعی – فرهنگی می‌باشد. علت این نتیجه به خاطر بالا بودن سطح خدمات و فرهنگ در این منطقه می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1384 - تحلیل عملکرد زیست محیطی کلانشهر تهران براساس شاخص های رویکرد شهر سبز (مطالعه موردی: مناطق مرکزی و جنوبی)
مهدی جیرودی رحیم سرور مهرداد نوابخش

شهرهای امروزی متاثر از وقوع انقلاب صنعتی، دچار تاثیرات عمیقی در روند توسعه شده اند، بطوریکه امروزه بعنوان عاملان اصلی ناپایداری در جهان شناخته می شوند و هرگونه تمهیدات پایداری جهان، در گرو پایداری شهری است. کلانشهر تهران در دهه های اخیر شاهد دگرگونی های متعددی بویژه در أکثر

شهرهای امروزی متاثر از وقوع انقلاب صنعتی، دچار تاثیرات عمیقی در روند توسعه شده اند، بطوریکه امروزه بعنوان عاملان اصلی ناپایداری در جهان شناخته می شوند و هرگونه تمهیدات پایداری جهان، در گرو پایداری شهری است. کلانشهر تهران در دهه های اخیر شاهد دگرگونی های متعددی بویژه در عرصه زیست محیطی بوده است. ازاینرو جهت برون رفت از پیامدهای مخرب الگوها و رویکردهای سنتی و متفاوت توسعه در کلانشهر تهران، بکارگیری رهیافت های سازگار با محیط زیست همچون رویکرد شهر سبز در روند توسعه این کلانشهر و دستیابی به توسعه پایدار شهری، اهمیت بسزایی دارد. پژوهش حاضر از حیث نوع، نظری – کابردی، از لحاظ روش مطالعه، توصیفی – تحلیلی و از نظر شیوه جمع آوری اطلاعات، پیمایشی– کتابخانه ای و از طریق پرسشنامه براساس طیف لیکرت می باشد. هدف از این پژوهش تعیین وضعیت زیست محیطی مناطق مرکزی و جنوبی کلانشهر تهران براساس شاخص های رویکرد شهر سبز است. ازاینرو ابتدا، با بهره گیری از روش آنتروپی به وزندهی32 شاخص کمی در قالب 7 معیار، پرداخته و سپس با استفاده از تکنیک تاپسیس در نرم افزار Excell، مقایسه مناطق مرکزی و جنوبی کلانشهر تهران جهت دستیابی به هدف پژوهش انجام گرفت. نتایج حاکی از تطابق بیشتر مناطق جنوبی تهران با شاخص های رویکرد شهر سبز می باشد و بر این اساس، مناطق 12و 16در بهترین و مناطق 10 و 17 در بدترین وضعیت زیست محیطی قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1385 - پهنه بندی و ارزیابی شاخص های کالبدی تاب آوری شهری (شهر ملایر- استان همدان)
حسین شیرمحمدی مجید شمس عباس ملک حسینی

مقدمه : آسیب پذیری کالبدی، اجتماعی، اقتصادی ، زیرساختی و نهادی در شهرها ضرورت توجه به مدیریت و برنامه ریزی شهری را افزایش داده است. مفهوم تاب آوری جهت شناخت و ارائه راه کار بر اساس این نیاز طی ده های اخیر مطرح گردیده است. واژه تاب آوری در علوم مختلف تعاریف گوناگون دارد. أکثر

مقدمه : آسیب پذیری کالبدی، اجتماعی، اقتصادی ، زیرساختی و نهادی در شهرها ضرورت توجه به مدیریت و برنامه ریزی شهری را افزایش داده است. مفهوم تاب آوری جهت شناخت و ارائه راه کار بر اساس این نیاز طی ده های اخیر مطرح گردیده است. واژه تاب آوری در علوم مختلف تعاریف گوناگون دارد. بیشتر صاحبنظران در مطالعات تاب آوری مولفه های کالبدی، اجتماعی ، اقتصادی ، زیرساختی ، محیطی و نهادی مورد سنجش قرار می دهند.هدف پژوهش: شناخت ، پهنه بندی و رتبه بندی شاخص های کالبدی تاب آوری در شهر ملایرروش شناسی تحقیق : این پژوهش از نظر هدف تحقیق کاربردی، از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده ها نیز به صورت اسنادی و میدانی است. روش تحلیل داده ها تبدیل اطلاعات آماری به نقشه با استفاده از قابلیتهای نرم افزار ( GIS) و با استفاده از منطق فازی بوده است. همچنین جهت رتبه بندی شاخص ها از روش نرمال سازی آماری بهره گرفته شده است.قلمرو پژوهش: شهر ملایر بعنوان دومین شهر استان همدان با 170237 نفر جمعیت ، 1422 بلوک مسکونی با مساحت 40/824 هکتار قلمرو تحقیق بوده است.نتیجه گیری: نتایج و تلفیق لایه های مختلف نشان دادکه در شهر ملایر از نظر شاخص های کالبدی از کل جمعیت 36/53 درصد در پهنه با تاب آوری متوسط ،83/27 درصد در پهنه با تاب آوری کم و 81/18 درصد در پهنه با تاب اوری زیاد توزیع شده اند. علاوه بر این با توجه به نمرات استاندارد شده شاخص های نفوذ پذیری ، استحکام واحدهای مسکونی و تراکم خانوار در واحد مسکونی با بالاترین نمره دارای رتبه بالا ، شاخص بستر طبیعی زمین با تاکید بر سیلاب های شهری در تاب آوری متوسط و شاخص های ریزدانگی ، تراکم واحد مسکونی در هکتار و تراکم نفر در هکتار دارای پایین ترین رتبه تاب آوری و در نتیجه تاب آوری کم قرار گرفتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1386 - سنجش و ارزیابی شاخص‌های شهر هوشمند در کلانشهر ارومیه
صابر محمدپور محمد شالی سجاد نکویی بهروز محمد رضا پور

مقدمه: امروزه، گسترش و توسعه سریع شهرنشینی همراه افزایش انواع آلودگی‌های محیطی و تخریب محیط‌زیست، استفاده نادرست از زمین و ایجاد ساختارهای نامناسب در عرصه‌های مختلف زندگی موجب شده است تا توجه به شهر هوشمند به عنوان راهکاری بی‌بدیل در جهت حل معضلات شهری مورد توجه ویژه مد أکثر

مقدمه: امروزه، گسترش و توسعه سریع شهرنشینی همراه افزایش انواع آلودگی‌های محیطی و تخریب محیط‌زیست، استفاده نادرست از زمین و ایجاد ساختارهای نامناسب در عرصه‌های مختلف زندگی موجب شده است تا توجه به شهر هوشمند به عنوان راهکاری بی‌بدیل در جهت حل معضلات شهری مورد توجه ویژه مدیران و برنامه‌ریزان قرار گیرد.هدف پژوهش: ارزیابی و رتبه‌بندی مناطق شهر ارومیه بر اساس شاخص‌های شهر هوشمند هدف اصلی این پژوهش می‌باشد.روش شناسی تحقیق: به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی است. شاخص‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل جابجایی هوشمند، اقتصاد هوشمند، محیط هوشمند، حکمروایی هوشمند، زندگی هوشمند و شهروند هوشمند با استفاده از مطالعات کتابخانه ای شناسایی و تعریف عملیاتی شد. از طریق روش میدانی و ابزار پرسشنامه به‌صورت الکترونیکی تحت وب با جامعه آماری 410 نفر تکمیل گردید. ضریب پایایی پرسشنامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 917/0 محاسبه گردید. وضعیت و اولویت هریک از شاخص‌های شهر هوشمند بر اساس آزمون‌های آماری فریدمن و T تک‌نمونه‌ای و مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره ویکور تجزیه‌ و تحلیل شد.قلمروجغرافیایی پژوهش: مناطق 5 گانه کلانشهر ارومیه قلمرو جغرافیایی این پژوهش می‌باشد.یافته ها و بحث: یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که به ترتیب شاخص‌های شهروند هوشمند، اقتصاد هوشمند، زندگی هوشمند، حکمرانی هوشمند و جابجایی هوشمند بالاتر از میانگین و شاخص محیط هوشمند پایین‌تر از میانگین هستند. همچنین تفاوت آشکاری بین مناطق شهر ارومیه از لحاظ برخورداری از شاخص‌های شهر هوشمند وجود دارد، در این بین مناطق 5 و 1 از وضعیت مطلوب‌تر و منطقه 2 وضعیت نامطلوب‌تری را دارا می‌باشند.نتایج: با توجه به ضرورت امر و یافته‌های تحقیق حاضر، باید در کلیة مناطق شهر ارومیه بویژه در منطقه 2 زمینه‌های زیرساختی برای ایجاد و گسترش شبکه‌های ارتباطی و تکنولوژیکی فراهم شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1387 - تحلیل فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: دهستان بلوران، استان لرستان)
مجتبی قدیری معصوم هادی قراگزلو سجاد احمدی اکبر لرستانی

کیفیت زندگی مفهومی چند بعدی و بعنوان جانشینی برای رفاه مادی، در مقابل رویکرد صرف اقتصادی به توسعه شکل گرفته است. کیفیت زندگی اغلب با استفاده از شاخص ه ای عینی یا شاخص های ذهنی و به ندرت با استفاده از هر دو نوع شاخص ه ا اندازه گیری می شود. بر این اساس در مقاله حاضر تلاش أکثر

کیفیت زندگی مفهومی چند بعدی و بعنوان جانشینی برای رفاه مادی، در مقابل رویکرد صرف اقتصادی به توسعه شکل گرفته است. کیفیت زندگی اغلب با استفاده از شاخص ه ای عینی یا شاخص های ذهنی و به ندرت با استفاده از هر دو نوع شاخص ه ا اندازه گیری می شود. بر این اساس در مقاله حاضر تلاش شده با استفاده از ترکیبی از شاخص های عینی و ذهنی، سطوح کیفیت زندگی در 10 سکونتگاه روستایی دهستان بلوران تعیین شود و ارتباط آن با میزان جمعیت روستاها مشخص گردد. تحقیق حاضر بر مبنای روش توصیفی - تحلیلی و بر اساس هدف از نوع مطالعات کاربردی است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل روستاهای دارای بیش از بیست خانوار دهستان بلوران در استان لرستان می باشد. تعداد نمونه ها با بهر ه گیری از فرمول کوکران، تعداد 140 خانوار به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. شاخص ها و گویه های مورد بررسی با توجه به سؤالات، اهداف تحقیق و مطالعات مشابهی که در ایران صورت گرفته است در چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل داد ه های بدست آمده از پرسش نامه به وسیله نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمونTو تحلیل واریانس صورت گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از نامناسب بودن وضعیت شاخص های کیفیت زندگی در روستاهای دهستان بلوران دارد. همچنین بین میزان جمعیت و کیفیت زندگی رابطه مستقیم معنادار آماری در سطح آلفا 0/50 دارد، به طوری که با افزایش جمعیت، شاخص کیفیت زندگی نیز افزایش می یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1388 - بررسی توزیع سلسله مراتبی و فضایی شهری در مکان های شهری استان مازندران
مسعود صفایی پور سمانه شکری

الگوی توسعه برونزا در ایران نظام سنتی روابط میان شهرها را تضعیف نمود. رشد بالای شهری به ظهور پدیده نخست شهری منجر شد و به مرکز کشور تهران برتری ویژه ای داد. یکی از تبعات مهم آن از هم پاشی نظام شبکه شهری بوده است. شواهد نشان می دهند که استان مازندران تحولات جمعیتی معنادا أکثر

الگوی توسعه برونزا در ایران نظام سنتی روابط میان شهرها را تضعیف نمود. رشد بالای شهری به ظهور پدیده نخست شهری منجر شد و به مرکز کشور تهران برتری ویژه ای داد. یکی از تبعات مهم آن از هم پاشی نظام شبکه شهری بوده است. شواهد نشان می دهند که استان مازندران تحولات جمعیتی معناداری را تجربه کرده است و مراکز شهری بزرگتر با خوشه شدن در بخش میانی استان تسلط منطقه ای خود را بر نظام شبکه شهری استان اعمال نموده اند. روش تحقیق حاضر بر مدل های توصیفی- تحلیلی استوار بوده و از قانون رتبه- اندازه، کریستالر و شاخص نخست شهری جهت تعیین الگوی سلسله مراتبی شهری بکار گرفته است. نتایج نشان داد که شبکه منظم شهری استان در حال تبدیل شدن شبکه نامنظم است. هرچند تعادل شبکه شهری استان از تعادل بیشتری در مقایسه با نواحی خشک و نیمه خشک برخوردار است، اما شهرهای کوچک و متوسط منطقه اهمیت خود را به سود مراکز شهری بزرگتر از دست می دهند. می توان گفت که با توجه به نقش تعادلی شهرهای کوچک این کاملاً منطقی است که نقش های جدیدی برای سکونتگاه های کوچکتر شهری تعریف شود تا فرصت های برابر اقتصادی اجتماعی جهت توزیع مناسب تر نظام شبکه شهری استان فراهم شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1389 - ارزیابی نقش سیاست تبدیل سکونتگاه های روستایی به شهر در کیفیت زندگی ساکنان محلی (مورد شناسی: شهرهای بُردِخون و بَنَک، استان بوشهر)
نصراله مولایی هشجین مریم کریمیان عثمان بلوچی الهه مغدانی

سیاست ارتقای روستاها به شهر، از جمله سیاست های نوینی است که اغلب کشورهای در حال توسعه آن را به منظور بهبود کیفیت زندگی ساکنان نواحی روستایی به کار می گیرند. در این راستا کشور ایران طی سه دهۀ اخیر این سیاست را با هدف ارتقای کیفیت زندگی و جلوگیری از ورود مهاجران روستایی أکثر

سیاست ارتقای روستاها به شهر، از جمله سیاست های نوینی است که اغلب کشورهای در حال توسعه آن را به منظور بهبود کیفیت زندگی ساکنان نواحی روستایی به کار می گیرند. در این راستا کشور ایران طی سه دهۀ اخیر این سیاست را با هدف ارتقای کیفیت زندگی و جلوگیری از ورود مهاجران روستایی به شهرهای بزرگ، دنبال کرده است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی نقش سیاست تبدیل روستاها به شهر در کیفیت زندگی ساکنان محلی، از طریق مطالعه شاخص های عینی است. محدوده انجام تحقیق، شهرهای بُردِخون و بَنَک در استان بوشهر می باشد. روش تحقیق؛ توصیفی- تحلیلی است و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسش نامه از 278 سرپرست خانوار بدست آمده است. تحلیل داده ها نیز از طریق نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج به دست آمده بر اساس T-test در دو زمان قبل و بعد از شهر شدن نشان می دهد که سیاست ارتقای روستا به شهر باعث بهبود چشمگیر کیفیت زندگی در هر دو شهر بُردِخون و بَنَک شده است. طبق نتایج روش آماری تحلیل مسیر، در هر دو شهر مؤلفه امکانات خدماتی بیشترین تأثیر را برکیفیت زندگی داشته است. اما کمترین تأثیرگذاری در شهر بردخون به مؤلفه اطلاعات و ارتباطات و در شهر بنک به مؤلفه امکانات فراغتی تعلق گرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1390 - بررسی شاخص های اجتماعی- اقتصادی و تأثیر آن بر کیفیت مساکن محلات حاشیه نشین(مطالعه موردی: محلة حاشیه نشین شیخ آبادِ شهر قم)
مهدی قرخلو علی مهدی معصومه مهدیان

مقوله مسکن از مهم ترین بخش های توسعه در یک جامعه است که با ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی خود اثرات گسترده ای در ارائه سلامت و سیمای جامعه دارد. در این میان آنچه که بر کیفیت و کمیت مسکن تأثیر مستقیمی دارد، ویژگی های اقتصادی- اجتماعی می باشد که بازتاب ح أکثر

مقوله مسکن از مهم ترین بخش های توسعه در یک جامعه است که با ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی خود اثرات گسترده ای در ارائه سلامت و سیمای جامعه دارد. در این میان آنچه که بر کیفیت و کمیت مسکن تأثیر مستقیمی دارد، ویژگی های اقتصادی- اجتماعی می باشد که بازتاب حقیقی کیفیت و رفاه زندگی افراد خواهد بود. اما امروزه با رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی، مشکلات عدیده ای از جمله ظهور محلات حاشیه نشین که عمده ترین نماد جهانی در شناخت آن سیما و مساکن نامطالوب است، دامن گیر بسیاری از شهرها به ویژه در کشورهای درحال توسعه شده است. نارسایی های عمده ای که امروزه این محلات در زمینه های مختلف اجتماعی، کالبدی، بهداشتی و به ویژه اقتصادی، با آن مواجه اند، موجب شده تا مسکن ساکنین این محلات که مأمن، پناهگاه، حریم خصوصی و مکانی برای آرامش انسان تلقی می شود، در شرایط مناسبی نباشد.از این رو نگارندگان مقاله حاضر با علم به به اهمیت مقوله حاشیه نشینی، کیفیت مسکن، سلامت زیست و... و با مطالعه مبانی نظری مرتبط با موضوع پژوهش و مطالعات میدانی جامع، به بررسی ویژگی های اجتماعی- اقتصادی و تأثیر آن بر کیفیت مسکن محله شیخ آباد شهر قم به عنوان یکی از شهرهای میلیونی و مهاجرپذیر ایران که با مشکل حاشیه نشینی مواجه اند، پرداخته اند. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات نیز بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و میدانی(توزیع380پرسش نامه در میان ساکنین با استفاده از روش کوکران) بوده است. هم چنین جهت تحلیل داده های اخذ شده از مطالعات میدانی، از نرم افزار spssو جهت بررسی و اثبات وجود رابطه و همبستگی بین متغیرها از آزمون (Chi-Square) و من- ویتنی(Man- Wietny) استفاده شده است. نتیجه مقاله حاضر نشان می دهد که مساکن موجود در محله از کیفیت بسیار نامناسبی، به جهت ساختارهای ضعیف اجتماعی- فرهنگی، به ویژه اقتصادی ساکنین، برخوردار است که در نهایت منجر به نزول سطح زندگی، رفاه و امنیت ساکنین، در محله شیخ آباد شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1391 - پایش و پهنه بندی خشکسالی در گیلان
مرضیه تاتینا محمود روشنی آتوسا بیگدلی

پژوهش حاضر جهت پایش خشکسالی و همچنین بررسی ویژگی‌های پدیده فوق در سطح استان گیلان انجام شده است. بدین منظور ابتدا داده‌های مورد نیاز برای انجام کار از سازمان آب منطقه ای استان به مدت 30 سال(سال آبی1357 تا شهریور1387) اخذ گردید. برای آنالیز داده‌های بارش از روش شاخص استا أکثر

پژوهش حاضر جهت پایش خشکسالی و همچنین بررسی ویژگی‌های پدیده فوق در سطح استان گیلان انجام شده است. بدین منظور ابتدا داده‌های مورد نیاز برای انجام کار از سازمان آب منطقه ای استان به مدت 30 سال(سال آبی1357 تا شهریور1387) اخذ گردید. برای آنالیز داده‌های بارش از روش شاخص استاندارد شده بارش(SPI) استفاده شده است. باتوجه به قابلیت این روش در پایش خشکسالی و آنالیز شدت، مدت، فراوانی و سطح درگیر این پدیده، نتایج نشان داد که خشکسالی به طور متناوت و با سیکل‌های نسبتاً منظم در منطقه اتفاق می‌افتد فراوانی وقوع خشکسالی در ایستگاه‌های مرطوب و خشک با هم متفاوت بوده و فراوانی وقوع خشکسالی در شدت های متوسط و شدید نسبت به ایستگاه های مرطوب بیشتر رخ می‌دهد. رابطه مدت – فراوانی حاکی از وجود همبستگی معکوس بین دو ویژگی خشکسالی بوده و از تابع لگاریتمی نیز پیروی می‌نماید. همبستگی مقادیر SPI در 19 ایستگاه مورد مطالعه نشان دهنده هم زمانی وقوع خشکسالی در ایستگاه‌های مجاور هم است و با افزایش فاصله، میزان آن کاهش می‌یابد همچنین عدم هم زمانی وقوع خشکسالی بین ایستگاه‌های مناطق خشک با مرطوب از ضریب همبستگی بسیار پایین آن کاملاً مشهود است. همچنین الگوی مکانی- زمانی خشکسالی بعد از پایش، حاکی از وقوع خشکسالی‌های پیوسته و ناپیوسته در محدوده مورد مطالعه است که شرایط بحرانی برای منابع طبیعی و انسانی ایجاد می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1392 - سطح‌بندی شهرستان‌های استان کرمانشاه بر اساس شاخص توسعه انسانی (HDI)
مسلم رستمی جواد دامن باغ سجاد نقدی چقاگنوجی

شاخص محرومیت و توسعه انسانی ضمن نمایش نقاط قوت و ضعف مناطق مورد مطالعه، می تواند مبنای مناسبی برای کاهش اختلافات منطقه ای قلمداد شود و آگاهی از میزان نابابری موجود بین مناطق مهمترین گام در ارایه راهبردهای متناسب و افزایش ضریب موفقیت روش های توسعه و برنامه ریزی درون و بر أکثر

شاخص محرومیت و توسعه انسانی ضمن نمایش نقاط قوت و ضعف مناطق مورد مطالعه، می تواند مبنای مناسبی برای کاهش اختلافات منطقه ای قلمداد شود و آگاهی از میزان نابابری موجود بین مناطق مهمترین گام در ارایه راهبردهای متناسب و افزایش ضریب موفقیت روش های توسعه و برنامه ریزی درون و برون منطقه ای است. در نوشته حاضر سعی می شود با محاسبه شاخص توسعه انسانی شهرستان های استان کرمانشاه، میزان محرومیت و توسعه مناطق یادشده مورد ارزیابی قرار گیرد و پس از طبقه بندی به نمایش گذاشته شود. در این راستا 33 متغیر انتخاب و بر اساس مدل توسعه انسانی HDI مورد مطالعه قرار گرفتند. داده های مورد نیاز به دو روش کتابخانه ای و نیز مراجعه به ارگان های ذیربط گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد؛ شهرستان های ثلاث باباجانی با شاخص 0.23 ، دالاهو 0.41، جوانرود 0.48 و قصرشیرین با 0.49 با توجه به مقادیر HDI از نظر شاخص توسعه انسانی شهرستان های محروم استان می باشند. در مقابل شهرستان کرمانشاه با شاخص 0.634، اسلام آبادغرب با 0.628 و کنگاور با شاخص 0.58 از این لحاظ در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. در یک جمع بندی کلی ، طبقه بندی HDI نشان می دهد که از مجموع چهارده شهرستان ، پنج شهرستان توسعه نیافته و نه شهرستان دیگر، از این لحاظ در سطح متوسط هستند. در استان کرمانشاه، شهرستان توسعه یافته بر اساس مجموع شاخص های مورد مطالعه وجود ندارد که این موضوع، اولویت توسعه و ضرورت توجه بیشتر به این استان را در برنامه های توسعه در راستای توسعه یکپارچه و پایدار این نواحی مشخص می سازد و ضروری است که مسئولین جهت ارتقای سطح توسعه استان برنامه ریزی دقیق تر و منسجمی داشته باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1393 - تحلیل کمی و کیفی مسکن در شهر برازجان بعد از انقلاب اسلامی
مجید شمس علی صفاری راد احمد قاسمی

شاخص های مسکن ابزار مناسبی جهت سنجش معیارها و ضوابط سیاستهای مسکن است. به کمک شاخص ها می توان تصویر ملموسی از شرایط مسکن را به دست داد و کم و کاستی ها را در تحقق اهداف و برنامه ریزی آن مشخص نمود. پژوهش حاضر در محدوده ی شهر برازجان واقع در استان بوشهر انجام گرفته است. رو أکثر

شاخص های مسکن ابزار مناسبی جهت سنجش معیارها و ضوابط سیاستهای مسکن است. به کمک شاخص ها می توان تصویر ملموسی از شرایط مسکن را به دست داد و کم و کاستی ها را در تحقق اهداف و برنامه ریزی آن مشخص نمود. پژوهش حاضر در محدوده ی شهر برازجان واقع در استان بوشهر انجام گرفته است. روش تحقیق به کار رفته توصیفی - تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات روش کتابخانه ای بوده است. در مقاله حاضر ابتدا با بررسی شاخص های کمی و کیفی مسکن در شهر برازجان و مقایسه آن با مناطق شهری استان و کشور، وضعیت مسکن در شهر مورد مطالعه، مشخص می شود، سپس به پیش بینی جمعیت و تعداد واحدهای مسکونی مورد نیاز تا افق 1405پرداخته می شود. نتایج بررسی نشان می دهد که طی دوره ی 90- 1365 وضعیت شاخص های کمی و کیفی مسکن این شهر روندی رو به بهبود داشته است، از نظر کمی در مقایسه با مناطق شهری استان دارای شرایط بهتری است، اما نسبت به مناطق شهری کشور در مرتبه ی پایین تری قرار دارد. ولی از نظر شاخص های کیفی نسبت به مناطق شهری استان و کشور در سطح پایین تری است. پس از پیش بینی جمعیت شهر برازجان نیازهای مسکن تا سال 1405 تعیین و مشخص شد که به 10964 واحد مسکونی جدید نیاز است. در صورتی که تقاضا برای مسکن در این دوره تنها 8105 واحد مسکونی خواهد بود که 9/73 درصد نیازها را پوشش می دهد. در پایان با توجه به توان موجود در گستره ی شهری برازجان (گسستگی بافت و مساکن مخروبه) مشخص می شود که در صورت استفاده حداکثر از آنها و اتخاذ برنامه توسعه مسکونی مناسب می توان 68.7 درصد نیازهای آینده شهر را در داخل شهر تأمین نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1394 - سنجش و تحلیل کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان مهبان، شهرستان نیک شهر)
فرامرز پریمانی مهدی جعفری عثمان بلوچی

نواحی روستایی درکشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته به ویژه در مناطق جغرافیایی خشک و دارای محدودیت طبیعی با چالش های عدیده ای در زمینه های منابع تولیدی و کسب درآمد، دستیابی به فرصت های مناسب شغلی، مسکن پایدار، برخورداری از بسیاری از امکانات اساسی و تسهیلات رفاهی أکثر

نواحی روستایی درکشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته به ویژه در مناطق جغرافیایی خشک و دارای محدودیت طبیعی با چالش های عدیده ای در زمینه های منابع تولیدی و کسب درآمد، دستیابی به فرصت های مناسب شغلی، مسکن پایدار، برخورداری از بسیاری از امکانات اساسی و تسهیلات رفاهی و همچنین خدمات تفریحی و فراغتی مواجه هستند و از آنجایی که امروزه هدف نهایی برنامه ریزی ها و انواع توسعه، بهبود کیفیت زندگی است، مطالعه و سنجش آن در کلیه اجتماعات انسانی خصوصاً در سکونتگاه های روستایی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و جزو ضرورت های اساسی در فرآیند توسعه پایدار روستایی به حساب می آید. هدف اصلی این تحقیق سنجش کیفیت زندگی(عینی) روستاییان در ابعاد اقتصادی و اجتماعی در دهستان مهبان، شهرستان نیک شهر واقع در جنوب استان سیستان و بلوچستان می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر تکمیل پرسش نامه بوده و برای تحلیل داده ها از نرم افزارSPSSاستفاده شده است. داده های تحقیق از 273 نفر سرپرست خانوار نمونه در روستاهای بالای 20 خانوار بدست آمده است. نتایج بدست آمده نشان می دهند،کیفیت زندگی روستاییان مهبان در ابعاد اقتصادی و اجتماعی از حد متوسط پایین تر است. منابع و امکانات اقتصادی(مالکیت زمین کشاورزی، مالکیت دام، خدمات بیمه کشاورزی و دام، میزان تولیدات کشاورزی، دامی و صنایع دستی)بیشترین تأثیر(1/076) و امکانات و خدمات اساسی(آب شرب لوله کشی،راه دسترسی،مسکن)، کمترین تأثیر(0/538) را بر کیفیت زندگی دارند. همچنین میزان جمعیت روستایی عاملی بسیار تأثیرگذار(1/751)برسطح کیفیت زندگی درمحدوده موردمطالعه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1395 - تحلیل فضایی شاخص های شهر سالم در مرکز شهرستان های استان ایلام
فاطمه پیری سعید امان پور مریم عباس پور

شهر نماد فرهنگ اجتماعی، مهم ترین عنصر مصرف کننده منابع طبیعی و تولیدکننده بیشترین حجم آلودگی و پسماندهایی است که بر زندگی انسان، طبیعت و هم چنین ساختار فضاها اثر می گذارد. روند روز افزون شهرنشینی و به دنبال آن بروز پیامدهای زیست محیطی، اجتماعی و جمعیتی، واکنش های گسترده أکثر

شهر نماد فرهنگ اجتماعی، مهم ترین عنصر مصرف کننده منابع طبیعی و تولیدکننده بیشترین حجم آلودگی و پسماندهایی است که بر زندگی انسان، طبیعت و هم چنین ساختار فضاها اثر می گذارد. روند روز افزون شهرنشینی و به دنبال آن بروز پیامدهای زیست محیطی، اجتماعی و جمعیتی، واکنش های گسترده طرفداران زندگی سالم به دور از آلودگی و با حاکمیت بهداشت، سلامت جامعه انسانی و محیط را باعث گردیده است. در اواسط دهه 1980 میلادی رویکرد شهر سالم به عنوان راهی برای دست یابی به شرایط مطلوب زندگی فردی و اجتماعی مطرح شد. شهر سالم امکانات لازم برای پرورش اندام های سالم و مولد را به وجود می آورد که می تواند فضاهای سالم را توسعه داده و بهداشت و سلامتی جامعه را ارتقاء دهند و بستری برای توسعه روابط، تعاملات انسانی و بهبود وضعیت زیست محیطی شهر فراهم نمایند. هدف اصلی این تحقیق تحلیل فضایی وضعیت برخی از شاخص های شهر سالم در مرکز شهرستان های استان ایلام است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر داده های رسمی ثانویه است که به منظور رتبه بندی نقاط شهری این استان، از مدل سطح بندی تاپسیس استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بین نقاط شهری استان ایلام از نظر برخورداری از شاخص های شهر سالم تفاوت معناداری وجود دارد. در این خصوص مرکز شهرستان ایلام از وضعیت مطلوب تری برخوردار بوده و دارای رتبه اول و مرکز شهرستان آبدانان رتبه آخر را دارد. بعد از مرکز شهرستان ایلام، مرکز شهرستان های ملکشاهی و ایوان به ترتیب رتبه های دوم و سوم سطح بندی را به خود اختصاص داده اند و در آخر جدول نیز مرکز شهرستان های دره شهر و شیروان به ترتیب قبل از آبدانان در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1396 - بررسی روند تحقق عدالت اجتماعی با استفاده از شاخص‌های توسعه انسانی در ایران طی دو دهه اخیر
رحمت اله بهرامی

یکی از بحران های اساسی که انسان ها با آن رو برو هستند، بحران فقر و بی عدالتی است. بسیاری از حکومت ها مهمترین شعار خود را تحقق عدالت اجتماعی و دسترسی یکسان ساکنین کشور به تمامی امکانات و تسهیلات لازم برای یک زندگی سالم و شرافتمندانه قرار داده اند. اما آیا روند برنامه ریز أکثر

یکی از بحران های اساسی که انسان ها با آن رو برو هستند، بحران فقر و بی عدالتی است. بسیاری از حکومت ها مهمترین شعار خود را تحقق عدالت اجتماعی و دسترسی یکسان ساکنین کشور به تمامی امکانات و تسهیلات لازم برای یک زندگی سالم و شرافتمندانه قرار داده اند. اما آیا روند برنامه ریزی و اجرا به تحقق این هدف منجر شده است؟ آیا واقعاً اثرات توسعه به همه انسان ها می رسد؟ آیا همان طور که در تمامی برنامه های توسعه اعلام می شود، بیشترین اثرات توسعه به کسانی می رسد که به آن نیاز دارند یا برعکس منافع عمدتاً به سمتی سوق پیدا می کند که از امکانات بیشتری برخوردارند؟ برای پاسخ گویی به این سوالات، این نوشته در نظر دارد روند ارتقاء شاخص های توسعه انسانی را در سطح استان های کشور، مورد بحث و بررسی قرار دهد. یافته های به دست آمده نشان می دهد که با وجود پیشرفت های نسبتاً مناسبی که در سطوح کلی معیارهای توسعه انسانی حاصل شده است، این پیشرفت ها عمدتاً در بخش هایی باقی مانده است که از قبل نیز شرایط و امکانات مناسبی در اختیار داشته و افراد فقیر و نیازمند، کمترین بهره را به دست آورده اند. روش این پژوهش مروری، با رویکرد توصیفی - تحلیلی و یافتن مفاهیم نظری توسعه انسانی و کاربرد شاخص های توسعه انسانی و روند آن در ایران بوده است. در تحلیل نهایی از نرم افزار GIS در تعیین درجه توسعه یافتگی استان های کشور استفاده شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1397 - پژوهشی در علل و مسائل تخریب آسفالت خیابانهای شهر اردبیل و ارائه راهکارهای مناسب
موسی عابدینی

شهر اردبیل در سطح دشت انباشتی در منطقه سردسیر کوهستانی شمال غرب کشور ایران واقع شده است. تخریب سریع آسفالت خیابانهای اردبیل یکی از مسائل مهم آن است. مهمترین علل تخریب آسفالت خیابانهای اردبیل علاوه بر مسائل فنی آسفالت، رو سازی، زیرساخت ها،کندن های ناهماهنگ، عمدتاً مربوط أکثر

شهر اردبیل در سطح دشت انباشتی در منطقه سردسیر کوهستانی شمال غرب کشور ایران واقع شده است. تخریب سریع آسفالت خیابانهای اردبیل یکی از مسائل مهم آن است. مهمترین علل تخریب آسفالت خیابانهای اردبیل علاوه بر مسائل فنی آسفالت، رو سازی، زیرساخت ها،کندن های ناهماهنگ، عمدتاً مربوط به بافت و ویژگی های سازندها و نفوذ آبهای ناشی از نزولات و فرایند ژلیفراکسیون(یخبندان و ذوب یخ متوالی) می باشد. از طریق نمونه برداری های میدانی از سازندهای سطحی (خاک های5 نقطه از اعماق 5/. تا 1 متری) و انجام آزمایشات فیزیک خاک از طریق دستگاه گرانولومتری(دانه سنجی توسط شیکر) بافت آنها تعین شد. نتایج گرانولومتری نشان داد که درصد سازند های ریز دانه رسی و سیلتی نسبت به شن و ماسه در اغلب نمونه ها زیاد است. هم چنین نتایج آزمایشگاهی نشان داد که حد یا روانی( Liquid Limit) و شاخص خمیرائی( Plasticity Index) سازند های بستر شهر نیز در ارتباط با سازندهای ریز دانه بالا می باشد. در نتیجه در مواقع جذب آب و نیز یخبندان در بدلیل تنش های فیزیکی در تخریب آسفالت خیابانها نقش مهمی دارند. این سازندها در برابر فرایند ژلیفراکسیون و آبگیری و تنش های انبساطی و انقباضی واکنش های فیریکی خاصی بروز می دهند که منجر به تخریب سطح آسفالت خیابانهای اردبیل می شود. در زمان بروز زمین لرزه های مخرب نیز اغلب سازندهای منطقه مستعد وقوع پدیده تیکسوتروپی(روانگرا شدن سازند ها بواسطه تکان های زمین لرزه که در اثر فشردگی و آب پس دادن رخ می دهد) می باشند. در مجموع راهکارهای متناسب جهت افزایش داوم و پایداری آسفالت خیابانهای شهر اردبیل در ارتباط با علل تخریب و مسائل آنها، ارائه شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1398 - تحلیل روند تغییرات دمایی شهرستان اهواز بر اساس شاخص های حدی
علیرضا شکیبا عین اله خلیلی آمنه دشت بزرگی

در مطالعه حاضر بررسی و تحلیل روند تغییرات دمایی شهرستان اهواز(1964-2003) با استفاده از شش شاخص آستانه ای دما انجام گرفته است. این شاخص ها شامل شبهای سرد، روزهای سرد، شبهای گرم، روزهای گرم، روزهای تابستان و میزان اختلاف درجه حرارت می باشند. نتایج بدست آمده در این تحقیق ن أکثر

در مطالعه حاضر بررسی و تحلیل روند تغییرات دمایی شهرستان اهواز(1964-2003) با استفاده از شش شاخص آستانه ای دما انجام گرفته است. این شاخص ها شامل شبهای سرد، روزهای سرد، شبهای گرم، روزهای گرم، روزهای تابستان و میزان اختلاف درجه حرارت می باشند. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان می دهد شرایط اقلیمی اهواز نسبت به گذشته گرمتر شده است. تغییرات شاخص های شبهای سرد و روزهای سرد روند کاهشی چشمگیری را نشان می دهد. شاخص های روزهای گرم، شبهای گرم و روزهای تابستان روند افزایشی داشته اند. شاخص اختلاف میزان درجه حرارت در طول دوره آماری40 ساله روند کاهشی شدیدی داشته است. در محاسبه پیش بینی مقادیر 10 سال آینده بر اساس مدلهای ARIMA ادامه روند گرمایشی اهواز مشاهده شده است. به طور کلی شرایط دما اهواز نسبت به گذشته دوره های گرمتری را تجربه کرده است این روند در مقادیر 10 سال آینده نیز قابل مشاهده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1399 - تحلیل و سنجش سطح برخورداری مناطق روستایی از خدمات کشاورزی و تعیین دهستان مرکزی برای خدمات رسانی کشاورزی در شهرستان ایذه
صادق الهیاری سیاوش مولایی پارده

بخش کشاورزی به دلیل توانمندی در ایجاد ارزش افزوده و اشتغال زایی از یک سو و تأمین امنیت غذایی و حیات اقتصادی اجتماعی کشور از سوی دیگر، از اهمیت بسیار بالایی در رشد و شکوفایی اقتصاد ملی برخوردار است. از این روتأسیس نظام خدماتی مؤثر برای کشاورزان در توسعه یافتگی جوامع أکثر

بخش کشاورزی به دلیل توانمندی در ایجاد ارزش افزوده و اشتغال زایی از یک سو و تأمین امنیت غذایی و حیات اقتصادی اجتماعی کشور از سوی دیگر، از اهمیت بسیار بالایی در رشد و شکوفایی اقتصاد ملی برخوردار است. از این روتأسیس نظام خدماتی مؤثر برای کشاورزان در توسعه یافتگی جوامع روستایی نقشی بسزای خواهد داشت. هدف پژوهش حاضر سنجش سطح برخورداری دهستان های شهرستان ایذه از خدمات کشاورزی بر اساس 25 شاخص کشاورزی و تعیین دهستان مرکزی بر اساس تعداد خدمات کشاورزی موجود در آن ها می باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و آمار و اطلاعات از نتایج سرشماری نفوس و مسکن 1385 و همچنین از گزارشات مراکز ترویج خدمات کشاورزی دهستان هاگردآوری و تنظیم گردید. تحلیل دادها و ترسیم نقشه ها با استفاده از نرم افزارهایSPSS وArc GIS انجام گرفت و در همین راستا از فنون برنامه ریزی شاخص مرکزیت و شاخص ناموزون موریس استفاده شد. نتایج پژوهش با استفاده از هر دو روش نشان می دهد که در بین دهستان های مختلف شهرستان به لحاظ برخورداری از شاخص های کشاورزی، اختلاف بسیار بالایی وجود دارد به گونه ای که اختلاف بین برخوردارترین دهستان (دهستان حومه شرقی) نسبت به محروم ترین دهستان (دهستان سوسن شرقی)تقریباً پنج برابر بوده است. در پایان نیز با مشخص شدن تفاوت و اختلاف در سطوح برخورداری این دهستان ها، پیشنهاداتی برای برنامه ریزان و متولیان توسعه روستایی برای از بین بردن این نوع نابرابری ها توصیه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1400 - تحلیل راهبردی شاخص‌های گردشگری (مطالعه موردی: شهر چابکسر، استان گیلان)
سید علی حسینی فاطمه مبرهن قاسم آبادی مژگان خوشدلان آزاده مهری

نبود مدیریت یکپارچه توسعه گردشگری، عدم آموزش و کمبود دانش تخصصی و نگاه سنتی به مقوله گردشگری، کمبود امکانات گردشگری و ... از مسائل گردشگری شهری است. توسعه گردشگری شهری نیاز به داشتن آگاهی از توان‌ها و قابلیت‌های موجود در فضای شهری و استفاده‌ منطقی از آن دارد. بنابراین ا أکثر

نبود مدیریت یکپارچه توسعه گردشگری، عدم آموزش و کمبود دانش تخصصی و نگاه سنتی به مقوله گردشگری، کمبود امکانات گردشگری و ... از مسائل گردشگری شهری است. توسعه گردشگری شهری نیاز به داشتن آگاهی از توان‌ها و قابلیت‌های موجود در فضای شهری و استفاده‌ منطقی از آن دارد. بنابراین ارزیابی راهبردی پتانسیل‌‌ها و محدودیت‌های گردشگری شهر و ارائه راهبرد در بهینه‌سازی وضع موجود و توسعه گردشگری شهر ضروری است. این امر باید با توان‌های اقتصادی، محیطی، تاریخی، فرهنگی و هویتی فضاهای جغرافیایی متناسب باشد و بر اساس شناسایی علمی توان‌ها و خواسته‌های منطقی گردشگران انجام گیرد.شهر چابکسر به دلیل برخورداری از مواهب طبیعی (دریا و جنگل) و زیبایی منحصر به فرد، قرارگیری در مسیر اصلی جاده‌ای کشور، در موقعیت راهبردی قرار گرفته است به طوری که نیازمند نگاه راهبردی برای برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری است. هدف تحقیق شناسایی نقاط قوت و ضعف شهر در امر گردشگری و بررسی فرصت‌ها و محدودیت‌های پیش رو، رفع موانع و ارائه راهبرد محوری برای رسیدن به توسعه گردشگری شهر می‌باشد. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی، نوع تحقیق کاربردی و شیوه اجرای آن پیمایشی است. در این راستا پرسش نامه‌ای با جامعه آماری 365 نفر از شهروندان و20 نفر از کارشناسان انتخاب و تکمیل شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که عوامل درونی و بیرونی گردشگری شهر چابکسر علی‌رغم دارا بودن ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه گردشگری، به علت تعدد و عمق میزان ضعف‌ها و تهدیدها و عدم بهره‌گیری درخور از فرصت‌های ایجاد شده، فاصله‌ی زیادی با شرایط مطلوب یک منطقه‌ی گردشگری دارد. از این رو پیاده‌سازی راهبرد تدافعی در مقطع کنونی مناسب‌ترین راهبرد برای حرکت به سوی توسعه راهبردی گردشگری چابکسر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1401 - صنایع روستایی عاملی تأثیرگذار بر فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی « نمونه :روستاهای بومهن»
اسماعیل نصیری

استراتژی ورود صنایع به نواحی روستایی به‌عنوان راهکاری جهت توسعـه اقتصادی و اجتماعی کشورهای در حال توسعه تلقی می‌شود. مسلم است که نواحی صنعتی روستایی باعث جذب صنایع کوچک در روستاها موجب تقویت اقتصاد روستایی، افزایش ارزش افزوده مواد تولیدی، ایجاد مشاغل، صرفه‌جویی در مصرف أکثر

استراتژی ورود صنایع به نواحی روستایی به‌عنوان راهکاری جهت توسعـه اقتصادی و اجتماعی کشورهای در حال توسعه تلقی می‌شود. مسلم است که نواحی صنعتی روستایی باعث جذب صنایع کوچک در روستاها موجب تقویت اقتصاد روستایی، افزایش ارزش افزوده مواد تولیدی، ایجاد مشاغل، صرفه‌جویی در مصرف سرمایه‌ها می‌شود. در این تحقیق به منظور ارزیابی تأثیر نواحی صنعتی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی ، ده روستا که (که در این بین پنج روستا دارای صنایع و پنج روستا فاقد صنایع هستند) در پیرامون شهر بومهن که در 40 کیلومتری کلانشهر تهران واقع شده است به‌عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. نتایج به‌دست آمده از این تحقیق که با استفاده از روش‌های آماری (پارامتری و ناپارامتری) و مطالعات میدانی در سال 1386 به‌دست آمده، بیانگر آن است که در دو جامعه نمونه از ده شاخص برگزیده (خوراک، پوشاک، کیفیت مسکن، رضایت و ثبات شغلی و عدم مهاجرت و انگیزه ماندگاری و ...) در روستاهای مورد مطالعه تفاوت معناداری را نشان می‌دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1402 - Investigation of Humic Acid Application on Some Morphological and Physiological Characteristics of China Rose
Parvin Talebi Zohreh Jabbarzadeh

In recent years, excessive use of chemical fertilizers and lack of organic fertilizers caused to reduce the rate of soil organic matter in Iran. The increased use of chemical fertilizers in agriculture causes environmental problems such as soil physical degradation and أکثر

In recent years, excessive use of chemical fertilizers and lack of organic fertilizers caused to reduce the rate of soil organic matter in Iran. The increased use of chemical fertilizers in agriculture causes environmental problems such as soil physical degradation and soil nutrient imbalances. This study was conducted to investigate the effects of foliar and soil applications of humic acid on some morphological and physiological characteristics of Rosa chinensis ‘Baby Masquerade’ in the completely randomized design with two factors; four concentrations of humic acid (0, 500, 1,000 and 2000 mg/L) and two application methods (soil and foliar application) for 8 times (every 15 days) with three replications and two observations per replication under controlled greenhouse conditions. The results showed that humic acid had additive effects on anthocyanin and total soluble solids content. It should be noted that increasing of the content of total soluble solids cause to increase anthocyanin. Foliar application of 500 mg/Lhumic acid significantly increased chlorophyll content and photosynthetic rate. Also, foliar application of 1000 mg/Lhumic acid increased the total soluble solid content more than the other treatments. Humic acid had significant effects on leaf area index and shoot and root fresh and dry weight. Generally, it seems that humic acid can improve morphological and physiological characteristics of Rosa chinensis var. ‘Minima’. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1403 - An Assessment of Management Indicators in Ornamental Plant Greenhouses
Yousef Rouhi Jafar Azizi

Greenhouse culture plays a significant role in driving the agricultural development process by providing artificial conditions for production and/or neutralizing environmental variables. Obviously, planning for developing this production system requires understanding ef أکثر

Greenhouse culture plays a significant role in driving the agricultural development process by providing artificial conditions for production and/or neutralizing environmental variables. Obviously, planning for developing this production system requires understanding effective and limiting variables. Accordingly, the present study was conducted in 2018 in order to evaluate management indicators of ornamental plant greenhouses in Guilan province, Iran. The research was an applied study in a survey design in which data were collected with a questionnaire. The statistical population was composed of 107 selected greenhouses of which 84 greenhouses were taken by simple randomization technique using Cochran’s formula. Data were statistically analyzed by mean, standard deviation, linear regression, the Kolmogorov-Smirnov test, and one sample t-test in the SPSS.21 software package. The results of t-test revealed a significant positive relationship of individual skill and knowledge with optimum management of the selected greenhouses. Also, a significant positive relationship was observed between individual attitude to sustainable development and optimum management of the selected greenhouses and between management technical and professional indices and the optimum performance of the selected greenhouses. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1404 - Morphological and Biochemical Responses of Gerbera (Gerbera Jamesonii L.) to Application of Silica Nanoparticles and Calcium Chelate under Hydroponic State
Tahereh Tofighi Alikhani Seyed Jalal Tabatabaei Ali Mohammadi Torkashvand Ahmad Khalighi Daryush Talei

The purpose of this study was to investigate the response of physicochemical properties of gerbera (Gerbera Jamesonii L.) to silica nanoparticles (Nanoparticle-SiO2) and calcium chelate (Ca-Chelate) in nutrient solutions. A factorial experiment based on completely rando أکثر

The purpose of this study was to investigate the response of physicochemical properties of gerbera (Gerbera Jamesonii L.) to silica nanoparticles (Nanoparticle-SiO2) and calcium chelate (Ca-Chelate) in nutrient solutions. A factorial experiment based on completely randomized design with two factors was conducted in four replicates. The first factor the concentration of Nanoparticle-SiO2 in nutrient solutions with four levels (0, 20, 40, 80 mg L-1), and the second factor was the concentration of Ca-Chelate in the nutrient solution with four levels (0, 60, 120 and 240 mg L-1). Flower diameter, peduncle length, leaf area, fresh and dry weights of root, leaf and flower, stem bending, leaf ionic leakage, chlorophyllindex, maximum efficiency of Photosystem II (Fv/Fm), percentages of cellulose, hemicellulose, and holocellulose in stem, and phenylalanine ammonia-lyase activity in leaves were measured. According to the results, in comparison to the control, application of 240 mg L-1 Ca-Chelate together with 80 mg L-1 Nanoparticle-SiO2, resulted in 1.5 times less stem bending and decreased leaf ionic leakage by 28%. The highest activity of phenylalanine ammonia-lyase in leaves was observed in the treatment with 60 mg L-1 Ca-Chelate (2.91 unit mg fresh leaves-1). The best treatment in terms of the chlorophyllindex, leaf area, percentages of cellulose and the maximum efficiency of Photosystem II (Fv/Fm) was the treatment with 120 mg L-1 Ca-Chelate and 80 mg L-1 Nanoparticle-SiO2. Therefore, application of 40 mg L-1 Nanoparticle-SiO2 and 60 mg L-1 Ca-Chelate in the hydroponic nutrition solution can be suggested for gerbera plants. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1405 - The Effect of Colored Shade Nets on Nutrition and Growth of Dieffenbachia amoena "Starlight"
Ali Mahboub Khomami Mohammad Naghi Padasht Marzieh Alidoost Tahereh Radfar Reza Alipoor

In order to control the sunlight in the open air and greenhouses in Iran, shade nets are essential. Using shade nets can reduce the air temperature in the covered area. The selection of shade nets with the right color has been shown to have an important role in the grow أکثر

In order to control the sunlight in the open air and greenhouses in Iran, shade nets are essential. Using shade nets can reduce the air temperature in the covered area. The selection of shade nets with the right color has been shown to have an important role in the growth of ornamental plants under similar conditions. In order to accomplish this objective, an experiment was conducted to examine the impact of shade netting in the shades of blue, white, and green (at a shade level of 50%) on the growth of Dieffenbachia amoena ornamental foliage plants. The basic design of the experiment consisted of randomized complete blocks. During the five-month economic growing period under greenhouse conditions, plant height, diameter, and chlorophyll index were measured every two weeks. At the end of growth, the leaf fresh and dry weight, stem fresh and dry weight, plant growth index, and leaf nutrients were measured. The results indicated that Dieffenbachia grown under blue shade nets had higher height, growth index, root dry weight, and iron than those grown under white and green shade nets. Since most Iranian greenhouses produce this ornamental plant under green shade nets, and consi-dering that these two colored shade nets have similar prices, it is recommended that Dieffenbachia be produced under blue shade nets. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1406 - Effects of Nano-Zinc Oxide, Salicylic Acid, and Sodium Nitroprusside on Physiological and Enzymetic Traits of Sweet Violets Under Different Water Regims
Hamide Bagheri Davood Hashemabadi Bahman Pasban Eslam Shahram Sedaghathoor

The effects of Nano-zinc oxide (ZnO), salicylic acid (SA), and sodium nitroprusside (SNP) were studied on sweet violets under different irrigation water regimes in a factorial experiment. The factors were drought stress at three levels including irrigation at 85 (contro أکثر

The effects of Nano-zinc oxide (ZnO), salicylic acid (SA), and sodium nitroprusside (SNP) were studied on sweet violets under different irrigation water regimes in a factorial experiment. The factors were drought stress at three levels including irrigation at 85 (control), 65 (moderate stress) and 55 (severity stress) percent of field capacity (FC) soil water depletion and foliar application of ZnO, SA, SNP, and distilled water as a control. Means comparison showed that the best resutls was obtained from interaction 200 mgL-1 SA, with irrigation and 85 % FC, the treatment that influenced most traits positively. Also, 300 mgL-1 SA and both SNP rates significantly outperformed the control and Nano-ZnO. The lowest stomatal conductance was related to the 200 µM SNP at 55% FC. The lowest malondialdehyde (MDA) content was observed in 200 mgL-1 SA and 85 % FC treatment. The highest relative water content (RWC) was associated with the application of 1500 mgL-1, Nano-ZnO at 85% FC. The control plants at 55% FC recorded the highest proline (46.62 μgg-1 FW). The highest peroxidase (POD) enzyme activity was related to the treatment of 1000 mgL-1 Nano-ZnO and the highest ascorbate peroxidase (APX) to the treatment of 1500 mgL-1 Nano-ZnO at 55% FC. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1407 - بررسی تأثیر سطوح مختلف کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی گل داوودی (رقم برنا)
محمد علی خلج سید محمد بنی جمالی محمد رضا شفیعی الهام فراهانی مصطفی جوان پگاه صیادامین

گل داوودی یکی از پنج گل اصلی شاخه بریده در ایران است. دانش در مورد محدوده بهینه مواد غذایی پرمصرف به ویژه نیتروژن (N) برای بهترین ویژگی های کمی و کیفی ارقام اصلاح شده گل داوودی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این تحقیق طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. پنج أکثر

گل داوودی یکی از پنج گل اصلی شاخه بریده در ایران است. دانش در مورد محدوده بهینه مواد غذایی پرمصرف به ویژه نیتروژن (N) برای بهترین ویژگی های کمی و کیفی ارقام اصلاح شده گل داوودی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این تحقیق طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. پنج سطح نیتروژن شامل 0، 75، 150، 225 و 300 کیلوگرم در هکتار (نیترات آمونیوم) بر روی گل داوودی، رقم برنا، در شهرستان محلات اعمال شد. ویژگی های اندازه‌گیری شده در این پژوهش حداکثر ارتفاع گیاه، قطر گل، قطر تاج، قطر ساقه، طول عمر گل، نمره کیفی، شاخص کلروفیل، وزن تر و خشک اندام هوایی گیاه، تعداد شاخه در بوته و تعداد روز تا گلدهی بود. نتایج نشان داد که حداکثر ارتفاع گیاه، قطر گل، قطر تاج، قطر ساقه، طول عمر گل، نمره کیفی، شاخص کلروفیل، وزن تر و خشک اندام هوایی گیاه، تعداد شاخه در بوته و تعداد روز تا گلدهی در سطح 150 کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد به دست آمد. همچنین بیشترین جذب کل عناصر پرمصرف (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) و کم مصرف (آهن، منگنز، روی و مس) در سطح کود 150 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. بر اساس نتایج، کاربرد نیتروژن در سطح 150 کیلوگرم در هکتار برای داشتن بهترین شرایط رشد برای گل داوودی رقم برنا توصیه می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1408 - ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L.) تحت شرایط تنش کم آبی
مهدی ضیائی نسب علی رحمتی منصور آباد

10.2./jpps.2023.698775

به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L.)، تحت تنش کم آبی، آزمایشی در سال 1396 در شهرستان دماوند در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. بطوریکه تنش کم آبی (A)، بعنوان عامل اصلی، شامل سه سطح أکثر

به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L.)، تحت تنش کم آبی، آزمایشی در سال 1396 در شهرستان دماوند در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. بطوریکه تنش کم آبی (A)، بعنوان عامل اصلی، شامل سه سطح: شاهد، تنش ملایم و تنش شدید و رقم (B)، بعنوان عامل فرعی، شامل 6 رقم لوبیا چیتی (غفار، F16 پایه بلند، Ks21492،Ks21495، Ks21558 وKs22102) در نظر گرفته شد. صفات تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، تعداد دانه در غلاف، وزن صددانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه در بوته و شاخص برداشت اندازه گیری شد و شاخص های تحمل تنش کم آبی محاسبه گردید. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس، اثر تنش کم آبی روی همه صفات مورد مطالعه به استثناء صفات وزن صددانه و عملکرد بیولوژیک معنی دار بود. همچنین بین ارقام مورد بررسی از لحاظ کلیه صفات مورد مطالعه، اختلاف معنی دار در سطح احتمال 1 درصد وجود داشت. نتایج مقایسه میانگین تیمار ها نشان داد، رقم Ks 21495 با داشتن بیشترین مقادیر از صفات تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف، از بیشترین عملکرد دانه برخوردار بود. بر اساس نتایج بدست آمده، شاخص های تحمل تنش (STI)، میانگین هارمونیک (HARM)، میانگین هندسی بهره وری (GMP) و شاخص بهره وری متوسط (MP) بعنوان مناسب ترین شاخص ها، برای غربال ارقام متحمل به تنش بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1409 - برهمکنش تاریخ کاشت و رقم بر صفات زراعی و وقوع بیماری بلاست در کشت مجدد برنج (Oryza sativa L.)
الهیار فلاح1 علیرضا نبی‌پور2 عبدالرضا رنجبر3

طی سال‌های اخیر، سیستم دوبارکشت برنج در سال، یا اصطلاحا کشت مجدد، در حوضه آبریز هراز گسترش یافته است. جهت تعیین اثر برهمکنش رقم و تاریخ کاشت بر شاخص&lrm;های رشد، عملکرد، اجزای عملکرد و درصد بیماری بلاست در ارقام برنج طارم محلی، بینام و کوهسار در کشت مجدد، یک آزمایش مزرع أکثر

طی سال‌های اخیر، سیستم دوبارکشت برنج در سال، یا اصطلاحا کشت مجدد، در حوضه آبریز هراز گسترش یافته است. جهت تعیین اثر برهمکنش رقم و تاریخ کاشت بر شاخص&lrm;های رشد، عملکرد، اجزای عملکرد و درصد بیماری بلاست در ارقام برنج طارم محلی، بینام و کوهسار در کشت مجدد، یک آزمایش مزرعه&lrm;ای در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران (آمل) در سال&lrm;های زراعی 1394 و 1396 اجرا شد. در این آزمایش که به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد، تاریخ نشاکاری در سه سطح دو، 12 و 22 مرداد ماه به عنوان پلات اصلی و ارقام طارم محلی، بینام و کوهسار به عنوان پلات فرعی بودند. ابعاد کرت‌ها سه×چهار متر، فاصله کاشت 20×20 سانتی&lrm;متر و در هر کپه دو الی سه گیاهچه نشا گردید. صفات زراعی در سه مرحله رشدی حداکثر پنجه‌زنی، گلدهی و رسیدن فیزیولوژیکی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته متاثر از تاریخ کاشت نبود، ولی تعداد خوشه در کپه در تاریخ کاشت سوم بیشتر بود. قرائت کلروفیل&lrm;متر متاثر از رقم بود و رقم کوهسار بیشترین مقدار را در هر سه تاریخ کاشت داشت. بیشترین سرعت رشد محصول و جذب خالص در تاریخ کاشت سوم برای رقم کوهسار در مرحله گلدهی حاصل شد. بیشترین عملکرد در تاریخ کاشت دوم و برای ارقام بینام و کوهسار حاصل شد. افزایش عملکرد رقم کوهسار ناشی از وزن هزار دانه بالاتر و شاخص برداشت بیشتر نسبت به رقم طارم محلی بود. بنابراین بهترین تاریخ کاشت برای کشت مجدد برنج در حوضه آبریز هراز، دو تا 12 مرداد ماه پیشنهاد می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1410 - اثر سویه‌های قارچ مایکوریزا و کود فسفره ﺑﺮ صفات رشدی و ﻋﻤﻠﻜﺮد دانه گندم (Triticum aestivum L.)
حسین حمیدی1و2 سیدکیوان مرعشی2

به منظور بررسی اثر سویه های قارچ مایکوریزا و کود فسفره بر صفات رشدی و عملکرد دانه گندم، این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1395-1394 انجام گرفت. فاکتور اول شامل کاربرد سویه‌های قارچ مایکوریزا بصورت عدم استفاده از قارچ ( شاهد)، أکثر

به منظور بررسی اثر سویه های قارچ مایکوریزا و کود فسفره بر صفات رشدی و عملکرد دانه گندم، این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1395-1394 انجام گرفت. فاکتور اول شامل کاربرد سویه‌های قارچ مایکوریزا بصورت عدم استفاده از قارچ ( شاهد)، استفاده از قارچ گلوموس اینترارادیز، گلوموس موسه و گلوموس فاسی کولاتوم و فاکتور دوم شامل مقادیر کود فسفره بصورت عدم مصرف کود (شاهد) و مصرف 40 ، 80 و 120 کیلوگرم در هکتار بود.نتایج نشان داد که اثر قارچ، کود فسفره و برهمکنش قارچ و کود فسفره بر شاخص سطح برگ، ماده خشک کل، ماده خشک ریشه و عملکرد دانه معنی‌دار بود. در تمامی تیمارهای قارچ مایکوریزا با کاربرد کود فسفره، شاخص سطح برگ، ماده خشک کل، ماده خشک ریشه و عملکرد دانه افزایش یافت. بیشترین مقدار در صفات مورد بررسی در شرایط کاربرد دو سویه قارچ گلوموس اینترارادیز و گلوموس موسه مشاهده شد. نتایج نشان داد که در دو سویه گلوموس موسه و اینترارادیز در سطح کودی 80 کیلوگرم بیشترین مقدار از نظر کلیه صفات مورد بررسی بود، ولی در مورد قارچ گلوموس فاسی‌کولاتوم سطح کودی 120 کیلوگرم در هکتار برای رسیدن به حداکثر صفات مورد نیاز است. نتایج کلی آزمایش نشان داد که با کاربرد دو سویه گلوموس موسه و اینترارادیز می‌توان مصرف کودهای شیمیائی فسفره را کاهش داد و این می‌تواند دریچه‌ای در جهت رسیدن به کشاورزی پایدار باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1411 - پاسخ خصوصیات زراعی ذرت علوفه‌ای به چند کشتی همزمان با لگومها، کود نیتروژن و کاربرد کولتیواتور
محمد میرزاخانی فرزاد عامری طرقی

10.2./jpps.2023.698793

به منظور بررسی پاسخ خصوصیات زراعی ذرت علوفه‌ای رقم 704 به چند کشتی همزمان با لگومها، کود نیتروژن و کاربرد کولتیواتور، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 در منطقه ورزنه استان اصفهان انجام شد. فاکتور اول شامل سه سطح کود اور أکثر

به منظور بررسی پاسخ خصوصیات زراعی ذرت علوفه‌ای رقم 704 به چند کشتی همزمان با لگومها، کود نیتروژن و کاربرد کولتیواتور، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 در منطقه ورزنه استان اصفهان انجام شد. فاکتور اول شامل سه سطح کود اوره (صفر، 150 و300 کیلوگرم در هکتار) و فاکتور دوم شامل پنج سطح از تیمارهای ترکیبی کاربرد کولتیواتور و چند کشتی همزمان ذرت با لگوم های مختلف (ذرت خالص، ذرت خالص + کولتیواتور زدن، ذرت + سویا + کولتیواتور زدن، ذرت + لوبیا چشم بلبلی + کولتیواتور زدن، ذرت + یونجه + کولتیواتور زدن) در نظر گرفته شد. با بررسی جدول تجزیه واریانس مشخص شد که اثر متقابل سطوح کود اوره و چند کشتی همزمان + کاربرد کولتیواتور بر صفات ارتفاع بلال دهی از سطح زمین، قطر ساقه، وزن تر بلال، وزن تر ساقه و برگ، وزن خشک کل، تعداد دانه در متر مربع و شاخص برداشت بوته معنی دار شد. به طوری که بیشترین مقدار عملکرد زیستی ذرت با میانگین 13/18 تن در هکتار مربوط به تیمار کشت ذرت + کشت لوبیا چشم بلبلی + کاربرد کولتیواتور + مصرف 150 کیلوگرم در هکتار اوره و کمترین مقدار آن با میانگین 60/9 تن در هکتار مربوط به تیمار عدم مصرف کود اوره + کشت ذرت + کشت لوبیا چشم بلبلی + کاربرد کولتیواتور + بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1412 - اثر استفاده از سیلیسیم بر ویژگی‌های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و عملکرد آفتابگردان (.Helianthus.annuus L) در شرایط مختلف رطوبتی
زهره نبی پور غلامرضا زمانی

آب قابل‌دسترسی، عامل اصلی محدودکننده رشد و تولید محصول در مناطق خشک است. در این راستا به‌منظور بررسی اثر کاربرد سیلیسیم بر ویژگی های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و عملکرد آفتابگردان در شرایط مختلف رطوبتی، این آزمایش در سال زراعی 1397-1398 در شهر گناباد انجام شد. این پژوهش ب أکثر

آب قابل‌دسترسی، عامل اصلی محدودکننده رشد و تولید محصول در مناطق خشک است. در این راستا به‌منظور بررسی اثر کاربرد سیلیسیم بر ویژگی های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و عملکرد آفتابگردان در شرایط مختلف رطوبتی، این آزمایش در سال زراعی 1397-1398 در شهر گناباد انجام شد. این پژوهش به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی آبیاری با سطوح مختلف رطوبتی بر اساس نیاز آبیشامل چهار سطح (سطح رطوبتی 100 درصد نیاز آبی، سطح رطوبتی 80 درصد نیاز آبی، سطح رطوبتی 60 درصد نیاز آبی و سطح رطوبتی 40 درصد نیاز آبی) و عاملفرعیزمان مصرف سیلیسیمدر چهارسطح (بدون کاربرد (شاهد)، کاربرد در مرحله رویشی، کاربرد در مرحله زایشی، کاربرد در مرحله رویشی و زایشی)بود.نتایج آزمایش نشان داد که کاهش سطح رطوبتی از 100 درصد به 40 درصد نیاز آبی موجب کاهش صفات کمی موردبررسی شد؛ به طوری که کمترین مقدار عملکرد دانه (8/1730 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (41/583 کیلوگرم در هکتار) در تیمار سطح رطوبتی 40 درصد نیاز آبی به دست آمد. همچنین کاربرد سیلیسیم در شرایط کم رطوبت بر اساس نیاز آبی باعث بهبود اثرات کاهش سطوح رطوبتی در همه صفات مورد ارزیابی و عملکرد دانه شد. بیشترین عملکرد دانه (96/7572 کیلوگرم در هکتار) در تیمار سطح رطوبتی 80 درصد نیاز آبی و کاربرد سیلیسیوم در مرحله رویشی و زایشی به دست آمد و کمترین مقدار (54/1193 کیلوگرم در هکتار) در تیمار سطح رطوبتی 40 درصد نیاز آبی و بدون کاربرد سیلیسیوم ثبت گردید. همچنین کاربرد سیلیسیوم در مرحله رویشی و زایشی نسبت به تیمار عدم کاربرد (شاهد) به ترتیب باعث افزایش 5/2، 5/1 و 5/2 برابری عملکرد روغن در سطوح مختلف آبیاری شامل 80، 60 و 40 درصد نیاز آبی شد. به‌طورکلی نتایج نشان داد استفاده از سیلیسیم در مرحله رویشی و زایشی در سطح رطوبتی 80 درصد نیاز آبی باعث جبران اثرات سوء کاهش سطح رطوبتی در صفات موردبررسی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1413 - بررسی اثر سطوح مختلف تنش خشکی و مدیریت وجین علف‌های هرز بر برخی شاخص‌های کیفی وکمی ذرت هیبرید KS260 و سورگوم
منصوره خدادادی علی قنبری علی قنبری قربانعلی اسدی مهدی راستگو

10.2./jpps.2023.705329

لازم است میزان اثر تنش خشکی و وجود یا عدم وجود علف‌های هرز بر میزان رشد و عملکرد گیاهان زراعی مهم از جمله ذرت و سورگوم مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور مطالعه مزرعه‌ای در سال زراعی 1393 در مزرعه آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت دو آزمایش مجزا برای دو گیاه ذرت علوفه‌ای أکثر

لازم است میزان اثر تنش خشکی و وجود یا عدم وجود علف‌های هرز بر میزان رشد و عملکرد گیاهان زراعی مهم از جمله ذرت و سورگوم مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور مطالعه مزرعه‌ای در سال زراعی 1393 در مزرعه آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت دو آزمایش مجزا برای دو گیاه ذرت علوفه‌ای هیبرید KS260 و سورگوم علوفه‌ای رقم اسپیدفید به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار اول سطوح آبیاری 65%، 75%، 85% و 100% (%ET0) و تیمار دوم مدیریت علف هرز (وجین و عدم وجین علف‌های هرز ) بود. میزان کمترین عملکرد علوفه تر و خشک در ذرت و سورگوم در شرایط کم آبی شدید (تنش 65% ظرفیت زراعی) مشاهده شد. وجین علف‌های هرز مزارع ذرت و سورگوم باعث افزایش حدود 35درصدی وزن تر و خشک علوفه ذرت و افزایش 25 درصدی وزن تر علوفه و 100 درصدی وزن خشک علوفه سورگوم شد. وجین علف‌های هرز در تمامی شرایط باعث کاهش رقابت این گونه‌ها با گیاه زراعی و افزایش شاخص‌های رشدی علوفه از جمله دوام سطح برگ ( 49 درصدی در ذرت و 11 درصدی در سورگوم)، سرعت رشد نسبی ( 9 درصدی در ذرت و 22 درصدی در سورگوم)، سرعت رشد خالص (23 درصد ذرت و 25 درصد در سورگوم) و ارتفاع (12درصدی در ذرت و 15 درصدی در سورگوم) شد و به نظر می‌رسد مقاومت به خشکی سورگوم و ذرت در شرایط آب و هوایی مشهد تقریبا یکسان است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1414 - ارزیابی تغییرات عملکرد و اجزا عملکرد گندم (.Triticum aestivum L) در شرایط تغییر مقدار بیوچار و میکوریزا
سید محمد امین سبحانی مجتبی علوی فاضل محمد رضا اردکانی عادل مدحج شهرام لک

10.2./jpps.2021.684939

همزیستی قارچی با افزایش جذب مواد معدنی و استفاده از بیوچار می‌تواند به عنوان یک اصلاح کننده خاک که سبب بهبود شرایط فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک شده و برای رشد و تغذیه گیاه مفید باشد. این پژوهش به‌منظور بررسی اثر مقادیر بیوچار و میکوریزا بر عملکرد و برخی صفات مورفوفیز أکثر

همزیستی قارچی با افزایش جذب مواد معدنی و استفاده از بیوچار می‌تواند به عنوان یک اصلاح کننده خاک که سبب بهبود شرایط فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک شده و برای رشد و تغذیه گیاه مفید باشد. این پژوهش به‌منظور بررسی اثر مقادیر بیوچار و میکوریزا بر عملکرد و برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی گندم طی سال‌های زراعی 96-1395 و 97-1396 در شهرستان زهره در جنوب غربی ایران انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل قارچ میکوریزا در دو سطح شامل عدم استفاده (شاهد) و استفاده از گونه Glomus intradiaces و مقادیر بیوچار حاصل از زیست توده گیاهی و ضایعات کشاورزی به عنوان اصلاح‌کننده خاک در سه سطح عدم کاربرد (شاهد) و کاربرد چهار و هشت تن در هکتار بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر میکوریزا و بیوچار بر عملکرد زیستی، عملکرد دانه، شاخص برداشت و برخی اجزای عملکرد دانه از جمله تعداد سنبله در متر مربع و دانه در متر مربع معنی‌دار نبود. برهم‌کنش مقادیر متفاوت بیوچار و میکوریزا بر وزن هزار دانه، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبلچه و درصد پروتین دانه در سطح یک درصد معنی‌دار شد. میزان پروتین دانه (هشت درصد) تعداد سنبلچه در سنبله (11 درصد) و وزن هزار دانه (16 درصد) نسبت به گیاهان شاهد افزایش معنی‌دار نشان داد. در این تحقیق کاربرد چهار تن در هکتار بیوچار در گیاهان تلقیح شده با قارچ میکوریزا بیشترین میزان عملکرد (23 درصد ) را در مقایسه با شاهد داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1415 - اثر دور آبیاری، کود دامی و ورمی‏کمپوست بر ویژگی‏های رویشی و عملکرد به‏لیمو (Lippia citriodora L.)
زهرا شادکام1 فرهاد مهاجری2*

برای مطالعه برهمکنش دور آبیاری با کودهای دامی و ورمی کمپوست و اثر آن بر ویژگی های رویشی و عملکرد به لیمو، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه ی کاملاٌ تصادفی با سه تکرار در سال 1396-1395 انجام گردید. فاکتور اول شامل دور آبیاری در چهار سطح (آبیاری پس ازدو روز، چها أکثر

برای مطالعه برهمکنش دور آبیاری با کودهای دامی و ورمی کمپوست و اثر آن بر ویژگی های رویشی و عملکرد به لیمو، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه ی کاملاٌ تصادفی با سه تکرار در سال 1396-1395 انجام گردید. فاکتور اول شامل دور آبیاری در چهار سطح (آبیاری پس ازدو روز، چهار روز، شش روز و هشت روز) و فاکتور دوم استفاده از ترکیبات کود دامی و ورمی کمپوست در چهار سطح (پنج درصد وزنی خاک گلدان کود دامی، دو و نیم درصد وزنی خاک گلدان کود دامی + دو و نیم درصد وزنی خاک گلدان کود ورمی کمپوست، پنج درصد وزنی خاک گلدان کود ورمی کمپوست و شاهد) بودند. نتایج نشان دادند کهبیشترین ارتفاع، تعداد برگ، وزن تر و خشک به لیمو در تلفیق کود دامی + کود ورمی کمپوست بود، هرچند که بین سطوح مختلف ترکیبات کود آلی اختلاف معنی داری مشاهده نگردید.افزایش دور آبیاری سبب کاهش محتوای نسبی آب برگ و شاخص کلروفیل در گیاه به لیمو گردید.کمترین نشت یونی برگ در تیمار کود ورمی کمپوست و دامی وبیشترین میزان مالون‌دی‌آلدهید در تیمار شاهد به دست آمد.نتایج این پژوهش نشان داد که با افزایش دور آبیاری، بر گیاه به لیمو تأثیر منفی وارد می شود که در نهایت باعث کاهش تولید عملکرد بیولوژیک گردید. هم چنین استفاده از کود ورمی کمپوست و کود دامی چه به صورت تلفیقی و چه به صورت تکی سبب افزایش رشد و بهبود خصوصیات رویشی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1416 - بررسی اثر تاریخ‌های مختلف کاشت بر روند تغییرات شاخص‌های فیزیولوژیکی و عملکرد ارقام برنج در شمال خوزستان
عبدالعلی گیلانی سید عطاءاله سیادت سامی جلالی کاوه لیموچی

10.2./jpps.2018.541927

این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات شاخص های فیزیولوژیکی و عملکرد برخی ارقام رایج برنج در سال های 1385 و 1386 در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور استان خوزستان اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. تاریخ کاش أکثر

این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات شاخص های فیزیولوژیکی و عملکرد برخی ارقام رایج برنج در سال های 1385 و 1386 در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور استان خوزستان اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی و ارقام برنج به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. تاریخ های 15 اردیبهشت، 5 خرداد، 25 خرداد در کرت های اصلی و ارقام شامل هویزه و حمر (متحمل) عنبوری قرمز و چمپا (حساس) و رقم پرمحصول دانیال (نیمه متحمل) در کرت های فرعی قرارگرفتند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد بیشترین عملکرد دانه مربوط به تاریخ کاشت مطلوب (5 خرداد) بود که نسبت به کشت زود هنگام (15 اردیبهشت) 5/62 درصد افزایش تولید داشت. برتری شاخص‌های فیزیولوژیکی به‌خصوص در زمان خوشه‌دهی، دوام سطح برگ در طی دوره رسیدگی و هم‌چنین ظرفیت تجمع ماده خشک بیشتر (گنجایش دانه×تعداد دانه در مترمربع) از جمله دلایل این افزایش محسوب می‌شوند. در میان ارقام، عملکرد دانه رقم هویزه بر سایر ارقام برتری داشت و نسبت به دو رقم حساس به گرمای عنبوری قرمز و چمپا به ترتیب از 9/50 و 3/36 درصد عملکرد بیشتری برخوردار بود. ارقام حساس به گرما علی‌رغم داشتن شاخص سطح برگ حداکثر بیشتر به دلیل سرعت رشد محصول، بازدهی فتوسنتزی و سرعت رشد نسبی پایین‌تر، از عملکرد دانه کمتری برخوردار بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1417 - مقایسه واکنش عملکرد کمی و کیفی ژنوتیپ‌های مختلف چغندرقند تحت شرایط تنش خشکی
بهنام احمدی حسین حیدری شریف آباد محمد عبداللهیان نوقابی علی مختصی بیدگلی رحیم محمدیان

10.2./jpps.2023.698920

تنش خشکی از عمده دلایل کاهش عملکرد کمی و کیفی در زراعت چغندرقند می‌باشد، از‌ طرفی کاهش روز افزون آب در‌ دسترس، بویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک باعث تشدید این وضع شده است. در این شرایط استفاده از ارقام مقاوم به خشکی روشی مؤثر برای کاهش ریسک تولید می‌باشند. برای این منظور آ أکثر

تنش خشکی از عمده دلایل کاهش عملکرد کمی و کیفی در زراعت چغندرقند می‌باشد، از‌ طرفی کاهش روز افزون آب در‌ دسترس، بویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک باعث تشدید این وضع شده است. در این شرایط استفاده از ارقام مقاوم به خشکی روشی مؤثر برای کاهش ریسک تولید می‌باشند. برای این منظور آزمایشاتی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با فاکتور اصلی آبیاری (90 و 180 میلی‌متر) و فرعی ژنوتیپ (۱۶ هیبرید و چهار رقم شاهد ژنوتیپ) در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ در موسسه تحقیقات چغندرقند کرج انجام شد. نتایج نشان داد که روند کاهشی میانگین عملکرد ریشه و عملکرد قند خالص در دو سال به ترتیب در شرایط تنش 5/28 و 5/10 درصد نسبت به شرایط نرمال آبیاری وجود دارد. با این حال، در شرایط تنش محتوای قند ناخالص و خالص روندی افزایشی و مقادیر ناخالصی ریشه (سدیم و نیتروژن) روندی کاهشی داشت که همراه با بیشترین مقادیر ضریب استحصال قند شد. همچنین کاهش مصرف آب در شرایط تنش منجر افزایش کارایی آب آبیاری در شرایط تنش نسبت به نرمال شد. در بررسی ژنوتیپ‌ها بر اساس دو شاخص تحمل و مقاومت به تنش خشکی و شاخص عملکرد، ژنوتیپ‌های شماره ۱، ۳، ۹، ۱۲ و ۱۶ به عنوان ژنوتیپ‌های امیدبخش شناسایی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1418 - تاثیر کاربرد گوگرد و تیوباسیلیوس در بهبود خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی گندم (Triticum aestivum L.) در اراضی خوزستان
فاطمه موسوی سید کیوان مرعشی2* تیمور بابایی نژاد

به منظور بررسی اثر اصلاح کننده‌های اسیدی در اراضی با pH بالا بر بهبود خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی گندم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل مقادیر سولفات گوگرد در سه سطح به صورت (صفر، 250 و 500 کیلوگرم در أکثر

به منظور بررسی اثر اصلاح کننده‌های اسیدی در اراضی با pH بالا بر بهبود خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی گندم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل مقادیر سولفات گوگرد در سه سطح به صورت (صفر، 250 و 500 کیلوگرم در هکتار) و مقادیر کود زیستی تیوباسیلوس در سه سطح (صفر، پنج و 10 کیلوگرم در هکتار) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر مقادیر کود گوگردی و باکتری تیوباسیلوس بر وزن خشک کل، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت فتوسنتز خالص و ارتفاع بوته در سطح احتمال یک‌ درصد معنی‌دار بود. اثر متقابل کاربرد کود گوگردی و تیوباسیلوس بر وزن خشکل کل در سطح احتمال یک درصد و بر ارتفاع بوته در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار و بر سایر صفات معنی‌دار نبود. بیشترین سرعت رشد محصول با 5/12 و 6/11 گرم در متر مربع در روز به ترتیب در شرایط مصرف 500 کیلوگرم در هکتار کود گوگردی و 10کیلوگرم در هکتار تیوباسیوس و کمترین آن به ترتیب با 7/9 و 6/10در عدم کاربرد کود گوگردی و عدم کاربرد تیوباسیلیوس حاصل شد. بیشترین ارتفاع بوته با 3/94 سانتی‌متر در شرایط کاربرد 500 و 10 کیلوگرم در هکتار کود گوگردی و تیوباسیلوس و کمترین آن با 6/74 در عدم کاربرد کود گوگردی و تیوباسیلوس مشاهده شد. نتایج کلی آزمایش نشان داد که کاربرد کود گوگردی و تیوباسیلوس در اراضی کشاورزی در اراضی با pH بالا باعث بهبود ویژگی‌های فیزیولوژیکی و مرفولوژیکی گندم شد که می‌تواند مورد توجه محققین و زارعین قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1419 - ارزیابی تأثیر توأم کودهای زیستی و شیمیایی فسفره و عناصر ریزمغذی بر صفات مرفوفیزیولوژیکی و عملکرد دانه جو (Hordeum vulgare L.)
منا یوسفی پور شهرام لک خوشناز پاینده

در کشاورزی پایدار کاربرد کودهای زیستی نقش ویژه‌ای در افزایش تولید محصول و حفظ حاصل‌خیزی پایدار خاک دارد. به همین منظور جهت بررسی تأثیر توأم کودهای زیستی و شیمیایی فسفره و عناصر ریزمغذی بر خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی مرتبط با عملکرد جو این تحقیق بر اساس آزمایش کرت‌های خرد شد أکثر

در کشاورزی پایدار کاربرد کودهای زیستی نقش ویژه‌ای در افزایش تولید محصول و حفظ حاصل‌خیزی پایدار خاک دارد. به همین منظور جهت بررسی تأثیر توأم کودهای زیستی و شیمیایی فسفره و عناصر ریزمغذی بر خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی مرتبط با عملکرد جو این تحقیق بر اساس آزمایش کرت‌های خرد شده در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در رامهرمز در سال زراعی 96-1395 اجرا گردید. تیمار کودهای زیستی و شیمیایی فسفر در چهار سطح (عدم کاربرد کود فسفر، کود زیستی بارور2، کود زیستی بارور2+150 کیلوگرم در هکتار کود سوپرفسفات‌تریپل و 200 کیلوگرم در هکتار کود سوپرفسفات‌تریپل) در کرت‌های اصلی و تیمار محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی (روی، آهن و منگنز) در سه سطح عدم محلول‌پاشی، محلول‌پاشی دو در هزار، محلول‌پاشی چهار در هزار به کرت‌های فرعی تعلق گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تأثیر تیمارهای کاربرد توأم کودهای زیستی و شیمیایی فسفره و عناصر ریزمغذی بر صفات اندازه‌گیری شده معنی&lrm;دار بود. نتایج نشان داد تیمار بارور2+150 کیلوگرم سوپر فسفات تریپل حداکثر مقدار طول پدانکل (46/9 سانتی‌متر)، طول ریشک (95/11 سانتی‌متر)، شاخص سطح برگ (5/4)، شاخص کلروفیل (26/40) و روز تا رسیدگی (185 روز) را به خود اختصاص داد، همچنین مقایسه میانگین محلول پاشی عناصر ریزمغذی نشان داد غلظت چهار در هزار بیشترین مقدار صفات نامبرده را کسب کرد. طبق نتایج مقایسه میانگین برهمکنش تیمار&lrm;ها، بیشترین عملکرد دانه (1/400 گرم در مترمربع) و وزن سنبله اصلی (89/2 گرم) به تیمار کود زیستی بارور2 + 150 کیلوگرم در هکتار کود سوپرفسفات‌تریپل و محلول پاشی عناصر ریز مغذی با غلظت چهار در هزار تعلق داشت، لذا تیمار فوق قابل توصیه به کشاورزان می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1420 - بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص‌های رشد در برخی ارقام و لاین‌های جو در منطقه خوزستان
میلاد مجدمی عبدالله بحرانی

10.2./jpps.2021.685090

به منظور تعیین مناسب‌ترین ارقام و لاین‌های جو در تاریخ‌های مختلف کاشت، این آزمایش در سال زراعی 99-1398 در منطقه غیزانیه اهواز به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت (10 آبان ، 25 آبان و 10 آذر ) و فاکتور أکثر

به منظور تعیین مناسب‌ترین ارقام و لاین‌های جو در تاریخ‌های مختلف کاشت، این آزمایش در سال زراعی 99-1398 در منطقه غیزانیه اهواز به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت (10 آبان ، 25 آبان و 10 آذر ) و فاکتور فرعی نیز شامل شش رقم و لاین جو ( اکسین، نوروز، نیمروز، WB-95-3 ، WB-95-9 و WB-95-19 ) بود. صفات مورد بررسی عبارت از طول ساقه، طول سنبله، طول دانه، تعداد دانه پوک، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد نیتروژن دانه، درصد پروتئین دانه و نیز شاخص‌های فیزیولوژیکی رشد بودند. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله و تعداد دانه پوک در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. تاریخ کاشت 10 آبان با افزایش تعداد دانه پوک و تاریخ کاشت 10 آذر با کاهش تعداد دانه در سنبله باعث کاهش عملکرد گردیدند. در اغلب صفات مورد بررسی بین ارقام و لاین‌های جو مورد استفاده در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی دار وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه را رقم اکسین با میانگین 7710 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 25 آبان و لاین WB-9519 نیز در همین تاریخ کاشت با میانگین 7226 کیلوگرم در هکتار تولید کردند. تاریخ کاشت 25 آبان که بیشترین تعدا دانه در سنبله و عملکرد دانه را داشت، بیشترین سطح برگ و سرعت جذب خالص را نیز ایجاد کرد. بیشترین میزان نیتروژن دانه در تاریخ کاشت‌های زود هنگام در لاین WB-95-3 مشاهده شد، و در تاریخ کاشت دیر هنگام، نیتروژن دانه کاهش یافت. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که کاشت زود هنگام جو، عملکرد دانه را کاهش داد و همچنین کاشت رقم اکسین در 25 آبان در منطقه غیزانیه بهترین عملکرد دانه را به همراه داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1421 - تاثیر هیومیک اسید بر عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک گندم در شرایط کم‌آبیاری
فاطمه طرفی علیرضا شکوه‌فر2*

به منظور بررسی تاثیر هیومیک اسید بر عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک گندم در شرایط کم‌آبیاری تحقیقی به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. کرت‌های اصلی شامل آبیاری کامل، عدم آبیاری در ابتدای ساقه رفتن و عدم آبیاری د أکثر

به منظور بررسی تاثیر هیومیک اسید بر عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک گندم در شرایط کم‌آبیاری تحقیقی به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. کرت‌های اصلی شامل آبیاری کامل، عدم آبیاری در ابتدای ساقه رفتن و عدم آبیاری در مرحله گرده‌افشانی و کرت‌های فرعی شامل سطوح مختلف کود اسید هیومیک (صفر، 100، 200 و 300 میلی‌گرم بر لیتر) بود. نتایج نشان داد که اثر متقابل آبیاری و اسید هیومیک بر تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه در سطح یک درصد و تعداد سنبله در واحد سطح و شاخص برداشت در سطح پنج درصد معنی‌دار بود. عملکرد دانه تحت اثر کم آبیاری و اسید هیومیک در سطح یک درصد معنی‌دار شد. بیشترین شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول تحت تاثیر آبیاری کامل و محلول‌پاشی 300 میلی‌گرم در لیتر هیومیک اسید قرار گرفت و کمترین آنها در شرایط تنش کم آبیاری در دوره‌های مختلف و عدم محلول‌پاشی هیومیک اسید بدست آمد. بیشترین عملکرد دانه با آبیاری کامل (5035 کیلوگرم در هکتار) و محلول‌پاشی با 300 میلی‌گرم در لیتر ( 4462 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد در حالیکه کمترین عملکرد دانه در عدم آبیاری در مرحله گرده‌افشانی (2355 کیلوگرم در هکتار) و در عدم کاربرد هیومیک اسید ( 2667 کیلوگرم در هکتار) بود. در نتیجه، محلول‌پاشی 300 میلی‌گرم در لیتر هیومیک اسید در دوره‌های مختلف تنش کم آبیاری باعث بهبود شاخص‌های فیزیولوژیکی و افزایش مولفه‌های تولیدی در مقایسه با شاهد (عدم محلول‌پاشی) شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1422 - بررسی اثر مقادیر کودهای نیتروژن و فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد سورگوم شیرین (Sorghum bicolor L.)
یحیی سلیمانی عادل مدحج

10.2./jpps.2023.700626

به منظور بررسی اثر مقادیر کودهای نیتروژن و فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سورگوم شیرین، این پژوهشدر مرکز تحقیقات نیشکر و صنایع جانبی بصورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل مقادیر50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نی أکثر

به منظور بررسی اثر مقادیر کودهای نیتروژن و فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سورگوم شیرین، این پژوهشدر مرکز تحقیقات نیشکر و صنایع جانبی بصورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل مقادیر50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و عامل فرعی شامل مقادیر 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار فسفر بود. نتایج نشان داد که اثر برهمکنش مصرف فسفر و نیتروژن بر عملکرد دانه سورگوم شیرین معنی دار نبود. اثر تیمارهای کود نیتروژن و فسفر بر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، وزن هزاردانه و تعداد دانه در خوشه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد. بیشترین عملکرد دانه با 2500 کیلوگرم در هکتار به تیمار نیتروژن 150 کیلوگرم در هکتار اختصاص یافت و کمترین عملکرد دانه با 1900 کیلوگرم در هکتار مربوط در تیمار نیتروژن 50 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه در تیمار فسفر به ترتیب به مقادیر 120 (2300 کیلوگرم در هکتار) و 60 (2000 کیلوگرم در هکتار) فسفر خالص در هکتار اختصاص داشت. بطور کلی، بیشترین عملکرد دانه در تیمار کودی 150 کیلوگرم نیتروژن و 120 کیلوگرم فسفر مشاهده شد که تفاوت این تیمار با ترکیب کودی 150 کیلوگرم نیتروژن و 90 کیلوگرم فسفر معنی‌دار نبود. بنابراین، ترکیب کودی دوم جهت دستیابی به عملکرد مطلوب توصیه شد، اگرچه تحقیقات بیشتر در این خصوص مورد نیاز است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1423 - بررسی عملکرد، برخی خصوصیات فیزیولوژیک و ارزیابی تحمل به خشکی ارقام جو زراعی ( Hordeum vulgare L.) در استان خوزستان
محمد معتمدی عبدالکریم بنی سعیدی

10.2./jpps.2023.702374

به منظور ارزیابی تاثیر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، برخی خصوصیات فیزیولوژیک و ارزیابی شاخص های تحمل به تنش ارقام جو ( Hordeum vulgare L.)، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آبیاری در کرت اصلی شامل أکثر

به منظور ارزیابی تاثیر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، برخی خصوصیات فیزیولوژیک و ارزیابی شاخص های تحمل به تنش ارقام جو ( Hordeum vulgare L.)، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آبیاری در کرت اصلی شامل آبیاری نرمال مزرعه و قطع آبیاری در زمان گرده افشانی بود و ارقام نصرت، والفجر، ترکمن، جنوب، یوسف و کارون در کرت فرعی گنجانده شدند. نتایج نشان داد در شرایط تنش خشکی بیشترین عملکرد دانه در ارقام نصرت و یوسف به میزان 1/513 و 8/513 گرم در متر مربع و کمترین عملکرد دانه در رقم کارون به میزان 5/201 گرم در متر مربع مشاهده شد. میزان کاهش وزن هزار دانه ارقام نصرت، یوسف، ترکمن، جنوب، والفجر و کارون تحت تاثیر تنش خشکی در مقایسه با شاهد به ترتیب 8/12، 3/11، 6/13، 2/17، 5/16 و 6/29 درصد بود. تنش خشکی طول دوره پرشدن دانه را در تمام ارقام مورد بررسی در مقایسه با شرایط نرمال کاهش داد، بطوریکه کمترین طول دوره پرشدن دانه متعلق به رقم کارون با 1/22 روز بود. اما ارقام نصرت و یوسف بیشترین دوره پرشدن دانه را داشتند. در شرایط تنش خشکی ارقام نصرت و یوسف بیشترین رطویت نسبی برگ، شاخص کلروفیل، کربوهیدرات های محلول برگ و پروتئین های محلول برگ را به خود اختصاص دادند. در مجموع با توجه به نتایج شاخص های تحمل و حساسیت به تنش ارقام نصرت و یوسف متحمل ترین و ارقام والفجر، کارون و جنوب حساس ترین ارقام به تنش خشکی آخر فصل بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1424 - ارزیابی نقش عوامل کاهنده رشد بر برخی از شاخص‌های مرفوفیزیولوژیکی و عملکردی ارقام برنج (.Oryza sativa L) در شرایط آب و هوایی خوزستان
مرضیه گرج زاده شهرام لک عبدالعلی گیلانی

به‌منظور ارزیابی نقش عوامل کاهنده رشد بر برخی از شاخص‌های مرفوفیزیولوژیکی و عملکردی ارقام برنج، آزمایشی در سال 1397 به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عوامل آزمایش شامل ارقام مختلف برنج شامل: چمپا، عنبوری قرمز و هویزه در کرت اص أکثر

به‌منظور ارزیابی نقش عوامل کاهنده رشد بر برخی از شاخص‌های مرفوفیزیولوژیکی و عملکردی ارقام برنج، آزمایشی در سال 1397 به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عوامل آزمایش شامل ارقام مختلف برنج شامل: چمپا، عنبوری قرمز و هویزه در کرت اصلی و عوامل کاهنده رشد در چهار سطح شاهد (بدون برش)، مصرف نیم لیتر مداکس تاپ در 45 روز پس از کاشت، برش 65 روز پس از کاشت به ارتفاع 35 سانتی‌متر و برش 85 روز پس از کاشت به ارتفاع 35 سانتی‌متر در کرت فرعی بود. نتایج نشان داد تفاوت بین سطوح عوامل کاهنده رشد ازنظر ارتفاع ساقه، تعداد خوشه، تعداد دانه پوک و عملکرد شلتوک در سطح 1% و وزن هزار دانه در سطح 5% معنی‌دار بود. تفاوت بین ارقام ازنظر تعداد دانه پوک در خوشه در سطح 1% و وزن هزار دانه در سطح 5% معنی‌دار شد. بیشترین تعداد دانه پوک در خوشه در شاهد و کمترین آن دربرش 65 روز پس از کاشت حاصل شد. بیشترین عملکرد شلتوک به کاربرد مداکس تاپ (با میانگین 7/4 تن در هکتار) و کمترین آن (با میانگین 19/3 تن در هکتار) به برش 85 روز پس از کاشت متعلق بود. بنابراین می‌توان با برش 65 روز پس از کاشت و کاربرد مداکس تاپ و استفاده از رقم هویزه به نتایج مطلوب در شرایط آب و هوایی خوزستان رسید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1425 - تحلیل جامعه شناختی فساد ( مطالعه بین کشوری)
محمدرضا محمدی میثم موسایی

فساد پدیده ای فراگیر است که در تمامی کشورهای جهان یافت می شود. اما مسئله ای که وجود دارد و حائز اهمیت است تفاوت میزان و رتبه فساد در بین کشورهای جهان است. اینکه چه عواملی این تفاوت ها را سبب شده و طیف گسترده ای از فساد اندک تا بسیار زیاد را در کشورهای منتخب به نمایش گذا أکثر

فساد پدیده ای فراگیر است که در تمامی کشورهای جهان یافت می شود. اما مسئله ای که وجود دارد و حائز اهمیت است تفاوت میزان و رتبه فساد در بین کشورهای جهان است. اینکه چه عواملی این تفاوت ها را سبب شده و طیف گسترده ای از فساد اندک تا بسیار زیاد را در کشورهای منتخب به نمایش گذاشته سوال این پژوهش شد . برای پاسخ به سوال پژوهش، نیاز به داده های معتبر و کافی بود این داده ها ازبانک اطلاعات، سازمان های جهانی انتخاب و جمع آوری شد بدین صورت که از بین 165 کشور عضو سازمان شفافیت بین المللی ابتدا 45 کشوری که داده های کامل تری داشتند و طیف مختلفی از کشورهای توسعه نیافته تا توسعه یافته را شامل می شد با نظر اساتید متخصص انتخاب شدند که ایران هم در بین کشورهای منتخب دیده شده است. داده های جهانی تحقیق، با تکیه بر مطالعه نظری از سال 2000 تا 2013 جمع آوری گردیدو با استفاده از مدل تخمین برآورد، در کشورهای منتخب تجزیه و تحلیل شد. مشخص شد فساد در کشورها با ساختارهای کلان آنها مرتبط است و میزان فساد با سطوح مختلف توسعه، در کشورهای توسعه یافته ، عقب نگه داشته شده و در حال توسعه، متغیر است بدین معنا، هر کشوری که به سمت توسعه یافتگی جهش می کند از میزان فساد در آن کشور کاسته می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1426 - ارائه الگوی مدیریت استعداد برای کارکنان دانشگاه شاهد
اکرم حجتی عباس خورشیدی محسن فرمهینی فراهانی امیرحسین محمودی

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مدیریت استعداد برای کارکنان دانشگاه شاهد انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر داده کیفی و از نظر ماهیت و نوع مطالعه از نوع داده بنیاد است و از طریق مصاحبه و در نهایت با استفاده از نظریه تفسیری یک الگوی بومی نهایی شده أکثر

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مدیریت استعداد برای کارکنان دانشگاه شاهد انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر داده کیفی و از نظر ماهیت و نوع مطالعه از نوع داده بنیاد است و از طریق مصاحبه و در نهایت با استفاده از نظریه تفسیری یک الگوی بومی نهایی شده است.جامعه آماری مورد نظر پژوهش حاضر متشکل از خبرگان دانشگاهی می باشد. که به کمک نمونه گیری سرشماری گلوله برفی هدفمند تعداد 30 نفر خبره حوزه مدیریت انتخاب شدند. ابزار سنجش پژوهش حاضر به کمک یک فرم نیمه سازمان یافته مصاحبه که در آن الگو، ابعاد، مولفه ها و شاخص های الگوی مدیریت استعداد تنظیم شده بود، شکل گرفته است. برای این کار ابتدا الگوها، یافته ها، مطالعات، تئوری ها بررسی گردید. سپس توسط کد گذاری باز شاخص‌ها احصا شدند و بعد از مقوله بندی کد گذاری محوری فرم نهایی مصاحبه برا ی 30 نفر از خبرگان حوزه ارسال شده تا کد گذاری انتخابی انجام شود و از طریق فن دلفی و مصاحبه عمیق اشباع نظری به دست آمد. به کمک بررسی تعیین ضریب نسبی روایی و شاخص مرکزی (میانگین) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج یافته ها نشان داد که مهم ترین دسته شاخص تاثیرگذار بر ارتقاء الگوی مدیریت استعداد، دسته تعالی است که شامل شاخص های: مدیریت مسیرشغلی، جانشین پروری، تعهدسازمانی است. پس از آن، دسته جذب متشکل از شاخص هایی: شناسایی، انتخاب و بکارگیری قرار دارد. در نهایت مدل شاخص های موثر بر الگوی مدیریت استعداد که شامل 13 شاخص در پنج دسته اصلی؛ جذب، نگه داشت، آموزش و بهسازی، مدیریت عملکرد، تعالی تدوین شد که در این مدل، میانگین هر دسته و ترتیب اهمیت شاخص ها در هر دسته نشان داده شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1427 - شاخص های جامعه مدنی مطلوب و آرمانی از دیدگاه قرآن کریم
معصومه فرجی نیری رقیه صادقی نیری علیرضا عبدالرحیمی

چگونگی زیستمان مطلوب انسان در پهنه حیات فردی واجتماعی، یکی از مهم ترین ابهامات بشری در دنیای مدرن است. قرآن کریم، در این مساله الگو واره و نظام واره ای از حیات طیبه را در قالب گفتمان مدرن جامعه آرمانی به تصویر کشیده است. این مقاله که با هدف ترسیم جامعه مدنی مطلوب و آرما أکثر

چگونگی زیستمان مطلوب انسان در پهنه حیات فردی واجتماعی، یکی از مهم ترین ابهامات بشری در دنیای مدرن است. قرآن کریم، در این مساله الگو واره و نظام واره ای از حیات طیبه را در قالب گفتمان مدرن جامعه آرمانی به تصویر کشیده است. این مقاله که با هدف ترسیم جامعه مدنی مطلوب و آرمانی از منظر قرآن کریم، با روش توصیفی و تحلیلی، به رشته تحریر درآمده است، درصدد پاسخ گویی به این سئوال اساسی است که شاخص ها و نشانگان یک جامعه مدنی مطلوب و آرمانی از دیدگاه قرآن کریم چیست و سپس بر اساس یافته های به دست آمده چنین استنتاج می شود که اصلاح مدیریت جامعه بر مبنای خدامحوری و بر ابتنای سازگاری شریعت، عقلانیت و مسئولیت و ساخت ساحت فضیلت محوری با تامین کرامت انسانی در یک جامعه مدنی مدرن متعهد، مهم ترین آرمان قرآن کریم می باشد . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1428 - ارائه الگوی دانشگاه پژوهش محور برای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران
اعظم جمشیدی گوهرریزی لطف الله عباسی سروک مهدی شریعتمداری فرشته کردستانی

پژوهش محوری از رویکرد های جدید دانشگاه های پیشرفته جهان است که یادگیری را از حافظه پروری معطوف به دانایی محوری و ارتقای قدرت درک و بینش خلاق کرده است ، در دانشگاه تنها یادگیری صورت نمی پذیرد، بلکه دانشجو نحوه تفکر و اندیشه را می آموزد و دانشگاهی موفق تر است که بتواند ای أکثر

پژوهش محوری از رویکرد های جدید دانشگاه های پیشرفته جهان است که یادگیری را از حافظه پروری معطوف به دانایی محوری و ارتقای قدرت درک و بینش خلاق کرده است ، در دانشگاه تنها یادگیری صورت نمی پذیرد، بلکه دانشجو نحوه تفکر و اندیشه را می آموزد و دانشگاهی موفق تر است که بتواند این مهم را به دانشجو انتقال دهد. هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی دانشگاه پژوهش محور مرکب از ابعاد، مؤلفه ها و شاخص هایی برای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران بود. بدین منظور، از روش تحقیق آمیخته کیفی و کمی استفاده شد. نمونه ای هدفمند متشکل از 20 نفر از خبرگان آموزش عالی انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از کد گذاری باز، محوری و انتخابی استفاده گردید. سپس یافته ها در ابعاد آموزش پژوهش محور، فرآیند پژوهش محور، مدیریت و رهبری پژوهش محور و خروجی پژوهش محور تنظیم شد. همچنین در بخش کمی، پرسشنامه طراحی شده بر روی نمونه ای متشکل از 350 نفر از اعضای هیئت علمی، رؤسا و معاونین واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی اجرا شد. داده های حاصل از پرسشنامه جهت آزمون با استفاده از نرم افزار spss و smart-pls تجزیه و تحلیل گردید. در رابطه با اولویت بندی مؤلفه های دانشگاه پژوهش محور نتایج حاصل از آزمون فریدمن نشان داد مؤلفه انگیزه پژوهشی در اولویت اول و مؤلفه ارزشیابی پژوهش محور در اولویت آخر قرار دارد. در رابطه با تعیین وضعیت الگوی مذکور با استفاده از آزمون t تک نمونه ای اعتبار تمامی مؤلفه های تحقیق به جز ارزشیابی پژوهش محور از طرف افراد شرکت کننده در تحقیق مورد تایید قرار گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1429 - تبیین و بررسی شاخص تکافل اجتماعی به عنوان شاخصی از شاخص‌های توسعه در علوم اجتماعی و قرآن کریم
جلیل بیت مشعلی سعید عباسی نیا علی حسین حسین زاده

چکیده:شاخص‌های توسعه اجتماعی بر اساس تعاریف اقامه شده برای مفهوم توسعه و بر مبنای دیدگاههای مختلف و سازمان ها و موسساتی که ارائه گزارش هایی جهانی از توسعه اجتماعی را برعهده دارند، متفاوت است؛ اما قدر متیقن وجوه اشتراک عدیده‌ای میان آنها قابل شناسایی است و از آنجا که دام أکثر

چکیده:شاخص‌های توسعه اجتماعی بر اساس تعاریف اقامه شده برای مفهوم توسعه و بر مبنای دیدگاههای مختلف و سازمان ها و موسساتی که ارائه گزارش هایی جهانی از توسعه اجتماعی را برعهده دارند، متفاوت است؛ اما قدر متیقن وجوه اشتراک عدیده‌ای میان آنها قابل شناسایی است و از آنجا که دامنه مفهوم و به تبع آن شاخص‌های توسعه اجتماعی در قرآن کریم گسترده‌تر است، لذا رهیافتهای قرآنی شاخص‌های مذکور را پوشش داده گرچه برخی را برجسته تر و دارای تاکید بیشتری معرفی می‌نماید. در بررسی‌های اولیه، شاخص‌هایی همچون: مشارکت‌پذیری، تاب‌آوری، نظارت عمومی و .. در قرآن کریم به شکل برجسته‌تری مورد تاکید است. یکی از این شاخص‌های برجسته، تکافل اجتماعی یا تعاون اجتماعی است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که مفهوم شاخص تکافل در علوم اجتماعی با قرآن و مفاهیم قرآنی چه رابطه‌ای دارد؟ مفهوم سازی هایی که موضوع تکافل اجتماعی در قرآن را پوشش می دهند و عناصر و تاسیس های قرآنی برای تامین و تحقق تکافل اجتماعی کدامند؟ تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1430 - سنجش وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر اهواز با استفاده از نرم‌افزار VISUAL PROMETHEE (مطالعه موردی: منطقه 4)
سعید امان پور نادیا داری پور

کیفیت زندگی به نوعی بیانگر وضعیت سکونت افراد در یک شهر یا فضای زیستی است. کیفیت زندگی یکی از مهم ترین مسایل پیش روی جهان امروز و از مباحث اساسی در تکوین سیاست گذاری اجتماعی محسوب می‌شود که موضوعاتی چون رفاه، ارتقای کیفیت زندگی سلامت محور، رفع نیازهای اساسی، زندگی رو به أکثر

کیفیت زندگی به نوعی بیانگر وضعیت سکونت افراد در یک شهر یا فضای زیستی است. کیفیت زندگی یکی از مهم ترین مسایل پیش روی جهان امروز و از مباحث اساسی در تکوین سیاست گذاری اجتماعی محسوب می‌شود که موضوعاتی چون رفاه، ارتقای کیفیت زندگی سلامت محور، رفع نیازهای اساسی، زندگی رو به رشد و رضایت بخش، نوع دوستی و از خود گذشتگی در میان جماعات را در بر می‌گیرد. هدف از انجام این پژوهش رتبه بندی نواحی 5 گانه منطقه 4 شهر اهواز از نظر کیفیت زندگی است. ماهیت و نوع تحقیق نظری – کاربردی و روش مطالعه از نوع توصیفی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه خانوارهای ساکن در منطقه 4 شهر اهواز تشکیل می‌دهند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 321 نفر تعیین گردیده است. پس از تحلیل داده‌های پرسشنامه‌ها در نرم افزار Spss از روش PROMETHEE جهت رتبه بندی نواحی استفاده گردیده است. در نهایت نتایج حاصل از رتبه بندی نواحی به صورت نقشه از طریق نرم افزار Arc / GIS ترسیم گردیده است. نتایج این پژوهش، نشان می‌دهد که ناحیه دو دارای بیشترین جریان خالص و مثبت، در نتیجه دارای اولویت اول است. ناحیه سه با کمترین میزان در اولویت آخر قرار گرفته است. ناحیه چهار در سطحی پایین تر از ناحیه دو، در اولویت دوم قرار دارد. نواحی سه و پنج نیز در میان این نواحی جای می‌گیرند و مرتبه سوم و چهارم را به خود اختصاص داده‌ اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1431 - Barley Productivity Decomposition in Iran: Comparison of TT, GI, MGI, and GTTI Approaches
حبیب شهبازی

In this paper, the authors present new indices for estimating technical change, return to scale, and TFP growth, as well as its decomposition. These indices, Modified General Index (MGI), Generalized Modified General Index (GMGI), and General Time Trend index (GTTI), ar أکثر

In this paper, the authors present new indices for estimating technical change, return to scale, and TFP growth, as well as its decomposition. These indices, Modified General Index (MGI), Generalized Modified General Index (GMGI), and General Time Trend index (GTTI), are generalization of General Index approaches. These approaches were used for productivity decomposition of Iran's barely production across the period 2000-2012 in 20 provinces. To select the best approaches, estimated TFP growth of TT, GI, MGI and GTTI are compared with Divisia Index. Results show that differences between Barley TFP growth of TT, GI, MGI, and GTTI approaches with Divisia Index are 39.12, 17.94, 9.71, and 1.61 percent, respectively. The findings revealed that MGI method is appropriate when time series data or panel data with limited cross-section data are used. In addition, when only need to compare periods of time that are not regular (for evaluation plan or policies), it is suggested GMGI method. When time series data or panel data with limited cross section data are used, and there is a trend in every period, the GTTI method is recommended for estimating technical change, return to scale, and TFP growth. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1432 - Development and Validation of Sustainable Aquaculture Indicators: Case of Alborz Dam Basin, Mazandaran, Iran
احسان قلی فر عنایت عباسی غلامرضا پزشکی راد حسن صالحی عبدالمطلب رضایی

The present study was conducted to examine the development and validation of sustainable indicators related to aquaculture as a social-ecological system. By reviewing the literature, it was found about 148 indicators related to sustainable aquaculture in economic (marke أکثر

The present study was conducted to examine the development and validation of sustainable indicators related to aquaculture as a social-ecological system. By reviewing the literature, it was found about 148 indicators related to sustainable aquaculture in economic (market-oriented and responsive aquaculture, capability of risk assessment and crisis management, and financial management in aquaculture), social (participation in food security and healthy food, the role of producer and non-governmental organizations, improving the image of aquaculture, and social responsibility), environment (minimizing the impacts of aquaculture at the national level, minimizing the impacts on the environmental conditions, and biodiversity), and institutional (local development and participation in decision-making) components. The extracted components were used in the form of a questionnaire with a five-point Likert type scale according to six criteria. Questionnaires were distributed among aquaculture experts in Alborz Dam Basin in Mazandaran Province, where 32 questionnaires were returned. Research results include ranking indicators based on a total of six criteria mentioned in methodology, and ranking components, as well as their associated indicators related to sustainable aquaculture using AHP. The findings further suggested that economic and environmental aspects also were placed as the first and second ranks among 10 sustainable aquaculture indicators. Accordingly, it is highly recommended that the agencies related to the country's aquaculture development paid attention to these identified dimensions and used them in their planning. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1433 - Emergy Analysis of Greenhouse Cucumber Production in Sistan Region
شیرعلی کوهکن احمد قنبری محمدرضا اصغری پور براتعلی فاخری

In the current century, agriculture sustainability and the reduction of environmental pressure are two main objectives of the management of agro-ecosystems that is challenged by energy inefficiency. In this respect, the present study assessed one of the most important p أکثر

In the current century, agriculture sustainability and the reduction of environmental pressure are two main objectives of the management of agro-ecosystems that is challenged by energy inefficiency. In this respect, the present study assessed one of the most important planting systems in Sistan region by emergy analysis approach. It analyzed all inputs of greenhouse cucumber production system in Sistan including renewable inputs (sunlight, wind, rain), non-renewable inputs (net topsoil loss), and purchased inputs (machinery, fossil fuels, electricity, plastic, utility, labor, N, K, P and micro fertilizers, and chemical herbicides) and services. In this study, an emergy analysis was performed on greenhouse cucumber production system of Sistan using the data collected from a 3000-m2 greenhouse in Zahak Agricultural Research Station (as an average representative of agricultural lands in Sistan Region). The results revealed that total emergy of greenhouse cucumber system was 1.094 × 1018 seJ, and diesel fuel and labor were the main emergy consumers with the emergy consumption rates of 7.9 × 1017 and 1.92 × 1017 seJ ha-1, respectively. Main emergy indices including emergy yield ratio, emergy investment ratio, environmental loading ratio, and sustainability index were found to be 1.00, 2089, 4.34 and 20.23, respectively. Therefore, it is imperative to consider the optimization of highly consumed inputs, the reduction of environmental impacts, and the increase in sustainability by making changes in greenhouse structures, enhancing energy use efficiency inside the greenhouse, and mechanizing the planting, cultivating and harvesting processes in order to develop greenhouse cucumber system in Sistan. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1434 - Comparative Advantage of Production and Measuring the Competitiveness of Major Crops of Urmia County by the Policy Analysis Matrix (PAM)
دنیا بایزیدنژاد محمد خداوردیزاده صدیقه هاشمی بناب

The purpose of this study was to investigate the comparative advantage of production and measuring the competitiveness of major crops of Urmia County by the policy analysis matrix (PAM) in 2016-2017. The results of the comparative advantage indicators indicated that Urm أکثر

The purpose of this study was to investigate the comparative advantage of production and measuring the competitiveness of major crops of Urmia County by the policy analysis matrix (PAM) in 2016-2017. The results of the comparative advantage indicators indicated that Urmia has a comparative advantage in the production of irrigated wheat, rain-fed wheat, rain-fed barley, sunflower, tomato, chickpeas, and red beans, but it has no comparative advantage in the production of irrigated barley and sugar beet among the major crops of the region. The three indicators of comparative advantage applied in this study include net social profit (NSP), domestic resource cost (DRC), and social cost-benefit index (SCB). According to the NSP index, tomato production has a higher comparative advantage over other crops, and red beans, peas, sunflowers, buckwheat, buckwheat, and barley are in the next ranks, respectively. According to the cost competitiveness index, all surveyed crops had cost competitiveness. The results of reviewing the protection indicators, including net protection coefficient input (NPCI), revealed that indirect subsidies were paid to tradable inputs for all studied crops. The nominal protection coefficient output (NPCO) index for irrigated wheat, rain-fed wheat, sunflower, rain-fed pea, and red bean indicates an indirect tax on the production of these crops by the government. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1435 - Presenting a New Technique to Assess the Efficiency of Farms with Window-DEA and Malmquist Productivity Index: The Case of Barley Farms In Khash County, Iran
علی سردارشهرکی ندا علی احمدی

As a major source of income in most countries, the agricultural sector is of a key importance among all economic activities. The improvement in productivity and efficiency is one of the main goals to accomplish economic growth and prosperity. Productivity enhancement ha أکثر

As a major source of income in most countries, the agricultural sector is of a key importance among all economic activities. The improvement in productivity and efficiency is one of the main goals to accomplish economic growth and prosperity. Productivity enhancement has always been a major concern for all economic enterprises that produce commodities and services, and it is imperative to consider all of its aspects when planning for development. The present study aims at analyzing the variations of the productivity of production factors and measuring technical efficiency and productivity of farmers in Khash County, Iran using window data envelopment analysis (WDEA) method. So, the technical efficiency and productivity of the farmers were examined over the 2013-2016 period. The results show that the studied farmers have an average technical efficiency of 0.99, which is relatively high and indicates that the barley farmers are efficient. Indeed, the Malmquist productivity index reveals that the average variation of total productivity in the studied county was 1.95 over the studied period. One of the most effective factors influencing total productivity variations in agriculture is technological change. It is suggested that the new technology of agricultural technology (field integration and use of new irrigation) be used to increase the productivity and productivity of barley crops in the region. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1436 - Income Diversification Sources, Constraints, and Measurements: Evidence from Agarfa District, Southeastern Ethiopia
Mideksa Fufa Jilito Eric Ndemo Okoyo Dereje Kifle Moges

Agriculture is considered a driving force to reduce poverty and food insecurity. However, the agricultural sector has been unable to meet the growing food need of the rural population and it has been influenced by various risks. Although income diversification strategie أکثر

Agriculture is considered a driving force to reduce poverty and food insecurity. However, the agricultural sector has been unable to meet the growing food need of the rural population and it has been influenced by various risks. Although income diversification strategies supplement farmers’ farm production, the extent of households’ income diversification sources and their associated factors are not yet empirically identified in Agarfa District. Thus, this study aimed to measure income diversification strategies and identify factors responsible for the choice of income diversification strategies among rural households in the district. The study drew a sample of 150 households using the stratified random sampling technique from three kebeles of the district. Quantitative data were collected by interviews while qualitative data were collected by focus group discussions and key informant interviews. Descriptive and inferential statistics were applied to characterize households’ income diversification strategies. Results show that agriculture has a leading contribution to the total income of households (88.89%) followed by non-farm (10.12%) and off-farm activities (0.99%). Furthermore, the results reveal that the mean diversity indexes increase from households engaged in housemaid activities (36.67) to households engaged in crop production (38320.00). The study, therefore, concludes that the agricultural sector alone cannot improve households’ income, ensure food security, and alleviate poverty in the study area. Thus, rural development policies and strategies should focus on promoting income-generating activities besides agricultural activities in rural areas to improve the overall wellbeing of the rural communities. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1437 - Life cycle of energy-economic analysis for different cultivation scenarios of paddy production (Case study: Khuzestan Province)
محمد غلامی پرشکوهی Heidar Molaee Jafrodi Hamed Afshari Davood Mohammad Zamani

In this study, energy and economic analysis of paddy production in Khuzestan province of Iran were studied. Paddy production in this province was analyzed under three scenarios of multiple cultivation system including (Paddy-Transplanting System) PTS, (Paddy Direct Seed أکثر

In this study, energy and economic analysis of paddy production in Khuzestan province of Iran were studied. Paddy production in this province was analyzed under three scenarios of multiple cultivation system including (Paddy-Transplanting System) PTS, (Paddy Direct Seeding Flooding System) PDSFS and (Paddy-Upland Cultivation System) PUCS. The highest total input (87993.14 MJ ha-1) and output (105400 MJ ha-1) energies were related to PTS. Diesel fuel and nitrogen fertilizer had the uppermost energy use shares. Depending on the type of cultivation in PUCS, human labor has a large share of energy. Estimation of the energy ratio of PUCS method (1.34) indicates that the amount of output energy is much higher than the input energy. Productivity energy index also showed that there is no significant difference between the three methods in terms of amount of paddy relative to input energy. The specific energy of PTS method (14.19 MJ kg-1) indicates large amounts of input energy relative to the amount of paddy produced. Based on the high revenue and low cost, the benefit to cost ratio at the expense of PTS method is significant. The productivity of the PUCS method was reported to be 212.65 kg $−1 due to the high production of paddy compared to the lowest costs. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1438 - Factors Affecting Pistachio Export Earnings Instability and its Effect on Agricultural Exports
محمدرضا زارع مهرجردی آسیه عزیزی زهرا کرونی

Among agricultural products in Iran, pistachio is one of the major export products that can produce foreign currency. The present study evaluated factors affecting pistachio export earnings instability and its effect on agricultural export during the studied period. For أکثر

Among agricultural products in Iran, pistachio is one of the major export products that can produce foreign currency. The present study evaluated factors affecting pistachio export earnings instability and its effect on agricultural export during the studied period. For this purpose, export earnings instability index was calculated using "average absolute difference between export earnings and its trend". The Vector Error Correction Model (VECM) was used for estimating models over period 1973-2010. The results indicated that pistachio commodity concentration index had negative effect, but pistachio product instability and gaps of exchange rate had direct relationship with pistachio export earnings instability. Also, the results of the estimation of agricultural export function indicated that pistachio export earnings instability had negative and significant impact on export agriculture. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1439 - Rural Development Factors with an Emphasis on the Role of Cooperatives in Guilan Province, Iran
حسین اصدق پور زهرا امیری

Rural development is a process involving local people in solving their problems. As a strategy designed to improve the social and economic well-being of rural populations, rural developmentundoubtedlysupportsnation-widedevelopmentina country like Iran with a rural-based أکثر

Rural development is a process involving local people in solving their problems. As a strategy designed to improve the social and economic well-being of rural populations, rural developmentundoubtedlysupportsnation-widedevelopmentina country like Iran with a rural-basedsociety. Theconstitutionof the Islamic Republic of Iran stipulates that rural development should be viewed as a key function of the government. This paper aimsto determine factors that constitute rural development in GuilanProvince(North of Iran).The presentstudyexamined75 rural development indices derived from official documents.Theywerethenstandardized and classified according to six factorsusing the numerical taxonomy approach:humanresources, infrastructure costs, socio-cultural costs, economic performance, location and natural resources, and rural management. Share of each factor was rated by statistical analysis. The results of the analysis showed a negligible change in rural management and economic costs,whileother factors remained constant and no change was made to theimpact status and rankof the six factors germane torural development. The studies recommendsrevisingthe economic structure and rural management of the province basedon cooperatives. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1440 - ارائه یک اندیس جدید به منظور ارزیابی قابلیت مکانیزاسیون لایه های زغالی معدن زغال سنگ طزره
سیدمهدی حسینی رضا میکائیل سیدعلی اکبر حسینی محمد عطایی

از مهم ترین اهداف مکانیزاسیون، می توان به کاهش هزینههای استخراج، تعداد کارگاههای استخراج، پیشرفت سریعتر معدنکاری، افزایش تولید، معدن کاری با پرسنل کمتر و ایمنی بالاتر اشاره نمود. مهمترین عوامل تأثیرگذار بر قابلیت مکانیزاسیون لایه زغالسنگ، ضخامت، شیب، یکنواختی، کیفیت سنگ أکثر

از مهم ترین اهداف مکانیزاسیون، می توان به کاهش هزینههای استخراج، تعداد کارگاههای استخراج، پیشرفت سریعتر معدنکاری، افزایش تولید، معدن کاری با پرسنل کمتر و ایمنی بالاتر اشاره نمود. مهمترین عوامل تأثیرگذار بر قابلیت مکانیزاسیون لایه زغالسنگ، ضخامت، شیب، یکنواختی، کیفیت سنگ سقف و کف لایه می باشد. هدف از این پژوهش، ارائه شاخصی جدید جهت ازریابی قابلیت مکانیزاسیون لایه های زغالی بر اساس عوامل ذکر شده می باشد. با استفاده از این شاخص میتوان قابلیت مکانیزاسیون لایههای زغالی را در پنج کلاس خیلیبالا، بالا، متوسط، کم و خیلیکم طبقهبندی نمود. در این پژوهش، قابلیت مکانیزاسیون لایههای زغالی معدن طزره، با استفاده از این شاخص مورد ارزیابی قرار گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1441 - تخمین تراوایی با استفاده از روش واحدهای جریان هیدرولیکی و شبکه های عصبی مصنوعی در مخزن داریان میدان نفتی رشادت
فواد رسالت محمد موسوی روحبخش جعفر آلی سیامک زارع

تراوایی یکی از پارامترهای مهم برای توصیف و بررسی تولید از مخزن است. به طور معمول تراوایی با استفاده از داده های مغزه و نگارهای چاه پیمایی تخمین زده می شود. اما به دلیل بالا بودن هزینه ی عملیات مغز هگیری، تهیه ی مغزه از تمامی چاه های یک میدان امکان پذیر نمی باشد. در سال أکثر

تراوایی یکی از پارامترهای مهم برای توصیف و بررسی تولید از مخزن است. به طور معمول تراوایی با استفاده از داده های مغزه و نگارهای چاه پیمایی تخمین زده می شود. اما به دلیل بالا بودن هزینه ی عملیات مغز هگیری، تهیه ی مغزه از تمامی چاه های یک میدان امکان پذیر نمی باشد. در سال های اخیر، استفاده از روش واحدهای جریان هیدرولیکی و سیست مهای هوشمند نظیر شبکه های عصبی جهت تخمین پارامترهای مخزن، پیشرفت های بسیار چشمگیری داشته است. این پژوهش بر روی سازند مخزنی کربناته داریان در میدان نفتی رشادت، انجام شد. ابتدا شاخص زون جریانی به کمک داده های مغزه و روش شبکه عصبی مصنوعی در چاه های موجود تعیین و به چاه فاقد مغزه تعمیم داده شد، سپس شاخصزون جریانی در این چاه محاسبه شد. در ادامه، با استفاده از روش واحدهای جریان هیدرولیکی و شبک ههای عصبی مصنوعی، تراوایی در چاه فاقد مغزه تخمین زده شد. مقدار ضریب همبستگی بین تراوایی مغزه و تراوایی محاسبه شده با روش واحدهای جریان هیدرولیکی توسط شبکه های عصبی 87/0 = R2 و با روش شبک ههای عصبی مصنوعی 82/0 = R2 محاسبه گردید. این نتایج نشان دهنده دقت روش واحدهای جریان هیدرولیکی جهت بهبود تخمین تراوایی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1442 - توزیع ژئوشیمیایی و میزان آلودگی فلزات سنگین (سرب، روی، نیکل، کروم و آرسنیک) در رسوبات رودخانهی کر (جنوب مرودشت)
مهرداد کریمی سید محمدرضا قاسمپور شیرازی

در این تحقیق محدودهی مورد مطالعه قسمتی از رودخانهی کر میباشد که در استان فارس، جنوب شهر مرودشت و در 50 کیلومتری شمال شهر شیراز واقع شده است. به دلیل قرارگیری مجتمع پتروشیمی شیراز، کارخانه ها و مراکز صنعتی شهر مرودشت در اطراف رودخانهی کر، بررسی اثرات مخرب زیست محیطی عناص أکثر

در این تحقیق محدودهی مورد مطالعه قسمتی از رودخانهی کر میباشد که در استان فارس، جنوب شهر مرودشت و در 50 کیلومتری شمال شهر شیراز واقع شده است. به دلیل قرارگیری مجتمع پتروشیمی شیراز، کارخانه ها و مراکز صنعتی شهر مرودشت در اطراف رودخانهی کر، بررسی اثرات مخرب زیست محیطی عناصر سنگین بر این رودخانه بسیار حائز اهمیت است. به منظور بررسی چگونگی توزیع، روند تحرّک و منشاء عناصر بالقوهی سمی رودخانه کر، نمونه برداری از 9 ایستگاه در طول این رودخانه انجام شد. اجزای رسوبی دانه ریز (ذرات کوچک تر از 63 میکرون) توسط دستگاه آی سی پی اُای اس (ICP-OES) تجزیه شیمیایی شدند. مقایسهی نتایج حاصل از تجزیه نمونه ها با مقادیر زمینه و استانداردهای معتبر جهانی، بیانگر غلظت بالای فلزات As، Cr، Ni، Zn و Pb در تعدادی از ایستگاه های مورد مطالعه است. جهت برآورد شدت آلودگی و همچنین تفکیک اثر عوامل انسانی (آنتروپوژنیک) از عوامل طبیعی (ژئوژنیک) در منطقه، از شاخص زمین انباشت (Index of Geoaccumulation, Igeo)، شاخص آلودگی (Pollutant Index, PI)، ضریب غنی شدگی (Enrichment Factor, EF) و درصد عوامل انسان زاد (Anthropogenic, An) استفاده شد. ضرایب همبستگی به دست آمده بین عناصر آلاینده نشان داد که عناصر آرسنیک، سرب و روی با یکدیگر همبستگی مثبت و بالایی دارند که ناشی از منشأ یکسان، آزاد سازی و رسوب مشابه این عناصر تحت شرایط سطحی در طول مسیر رودخانه است. بر اساس این پژوهش، بیشترین غلظت عناصر آلاینده در رودخانهی کر، در مجاورت شهر مرودشت و مجتمع پتروشیمی، ناشی از ورود پسابهای فاضلاب شهری و صنعتی به رودخانه میباشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1443 - بررسی شاخص های ریخت زمین ساختی بر روی رودخانه ماسرم و تاقدیس پهن
کورس یزدجردی قدرت الله فرهودی شهرام کارگر مرضیه ممتحن

رودخانه ماسرم در مجاورت گسل کره بس واقع شده است. گسل راستالغز چپ گرد کوه پهن، شاخه ای از گسل راستالغز سبزپوشان است. علت انتخاب کوه پهن در منطقه مورد بررسی، مورفولوژی نامتقارن، غیرعادی و حالت گنبد ی شکل آن است. گسل کره بس گسلی پی سنگی با مکانیسم راست لغز راستگرد و با رون أکثر

رودخانه ماسرم در مجاورت گسل کره بس واقع شده است. گسل راستالغز چپ گرد کوه پهن، شاخه ای از گسل راستالغز سبزپوشان است. علت انتخاب کوه پهن در منطقه مورد بررسی، مورفولوژی نامتقارن، غیرعادی و حالت گنبد ی شکل آن است. گسل کره بس گسلی پی سنگی با مکانیسم راست لغز راستگرد و با روند شمالی-جنوبی در زاگرس چین خورده قرار دارد. ناحیه مورد مطالعه به علت قرارگیری بر روی گسل پی سنگی کره بس، پرتگاه ساز با دیواره های بلند و صعب العبور است. در این مقاله نمودار ستونی طول درز هها، نیمرخ طولی رودخانه ماسرم، شاخص های ریخت زمین ساختی محاسبه شد. همچنین نقشه های نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، نسبت ارتفاع، نسبت طول به عرض و اختلاف ارتفاع بیشینه و کمینه زیر حوضه های مربوط به رودخانه ماسرم و تاقدیس کوه پهن تهیه شدند. نیمرخ طولی رودخانه ماسرم، تغییراتی را در نسبت عمق به پهنای رودخانه نشان داد. وجود گسل راستالغز کوه پهن در طول مسیر رودخانه دلیل این تغییرات است. . در قسمت جنوب غربی کوه پهن بالاآمدگی وجود دارد که یکی از دلایل آن می تواند چرخش ساعتی بلوکها در اثر فعالیت گسل سبزپوشان باشد ولی این امکان هم وجود دارد که گسل کوه پهن قبل از چرخش بلوکهای ناحیه سبزپوشان وجو د داشته باشد گرچه باز هم این گسل (کوه پهن) می تواند در اثر چرخش بلوکهای ناحیه سبزپوشان، بوجود آمده باشد نقشه نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf) نشان داد که کمترین مقدار (Vf) و بیشترین فعالیت، در نزدیکی رودخانه ماسرم وجود دارد، این مسئله به دلیل نزدیکی به گسل کره بس است. نتایج حاصل از نسبت ارتفاع (Rf) زیر حوضه ها نشان داد که بیشترین میزان بالاآمدگی (Uplift)، در حاشیه ی کناره ی شرقی رودخانه ماسرم به علت فعالیت گسل کره بس می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1444 - ارزیابی اثر ناهمسانگردی بر رفتار مهندسی سنگهای ناهمسانگرد با استفاده از آزمایش پانچ استوانه ای
Gholamreza Khanlari مجتبی حیدری علی اصغر سپاهی گرو داود فریدونی

به منظور بررسی تأثیر ناهمسانگردی بر رفتار مهندسی سنگهای ناهمسانگرد، پنج نمونه سنگ دگرگونی با لیتولوژی مختلف تهیه شده از قسمتهای مرکزی و جنوبی استان همدان، در آزمایشگاه بررسی شدند. بر اساس نتایج حاصل از مطالعات کانیشناسی و سنگشناسی، علت ناهمسانگردی این سنگها حضور کانیهای أکثر

به منظور بررسی تأثیر ناهمسانگردی بر رفتار مهندسی سنگهای ناهمسانگرد، پنج نمونه سنگ دگرگونی با لیتولوژی مختلف تهیه شده از قسمتهای مرکزی و جنوبی استان همدان، در آزمایشگاه بررسی شدند. بر اساس نتایج حاصل از مطالعات کانیشناسی و سنگشناسی، علت ناهمسانگردی این سنگها حضور کانیهای جهت یافته و صفحات ضعیف نظیر کلیواژ، شیستوزیته، فولیاسیون و فابریک نواری در آنها میباشد. بر اساس نتایج حاصل، خواص فیزیکی مختلف با یکدیگر مرتبط میباشند. در این پژوهش، علاوه بر معرفی آزمایش پانچ استوانهای، ناهمسانی مقاومت سنگهای مورد مطالعه توسط این آزمایش نیز بررسی شد. نتایج حاصل از آزمایش پانچ استوانهای نشان داد که خواص مقاومتی این سنگها تا حد زیادی به جهت اعمال نیرو نسبت به سطوح ناهمسانگردی سنگ در حین انجام این آزمایش بستگی دارد. بنابراین، کمترین مقدار مقاومت پانچ سنگهای مورد مطالعه در جهت موازی و بیشترین مقدار در جهت عمود بر سطوح ناهمسانگردی بدست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1445 - تأثیر آهک بر روی بهسازی خاک های ریز دانه منطقه فقیره همدان
محمدحسین قبادی یزدان محبی حسن آبادی یاسین عبدی لر رضا بابازاده

در این پژوهش بهسازی ویژگیهای ژئوتکنیکی خاکهای ریزدانه منطقه فقیره همدان با استفاده از آهک مورد مطالعه قرار گرفته است. پارامترهای مورد بررسی شامل خصوصیات خمیری خاک، مقاومت تراکمی تک محوری، رطوبت بهینه و وزن واحد حجم خشک حداکثر می باشد که با افزودن آهک با 30 و 45 روز مورد أکثر

در این پژوهش بهسازی ویژگیهای ژئوتکنیکی خاکهای ریزدانه منطقه فقیره همدان با استفاده از آهک مورد مطالعه قرار گرفته است. پارامترهای مورد بررسی شامل خصوصیات خمیری خاک، مقاومت تراکمی تک محوری، رطوبت بهینه و وزن واحد حجم خشک حداکثر می باشد که با افزودن آهک با 30 و 45 روز مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل شده از آزمایش ،15 ، 5 و 7 به خاک و با زمانهای عمل آوری 7 ،3 ، درصدهای وزنی 1 دانه بندی مشخص شد که با افزایش درصد آهک به خاک رس مورد نظر پس از 7 روز، درصد ذرات ریزدانه موجود در خاک کاهش یافته و ذرات درشت دانه بیشتر می گردند. همچنین نتایج آزمایش حدود خمیری حاکی از این است که با افزایش درصد آهک و زمان عمل آوری، شاخص خمیری کاهش یافته و خاکغیر خمیریمیشود. نتایج حاصل از آزمایش تراکم تک محوری نیز نشان می دهد که افزایش درصد آهک و دوره عمل آوری، خصوصیات مقاومتی خاک بهسازی شده را افزایش می دهد. با توجه به نتایج حاصله ، درصد آهک بهینه و زمان عمل آوری بهینه برای بهسازی خاک رس منطقه فقیره همدان به ترتیب 7 و 30 روز پیشنهاد می شود. علاوه بر این، به منظور بررسی ارتباط بین ویژگ یهای ژئوتکنیکی خاک مخلوط شده با درصد آهک و زمان عمل آوری، آنالیز رگرسیون غیرخطی انجام شده و روابط خوبی با ضریب رگرسیون بالا ارائه گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1446 - تخمین خصوصیات مهندسی سنگ مارن با استفاده از آزمایش پانچ
مهدی حسینی بهنام علی پنهانی سعیده سنماری

بسیاری از سازه های ساخت دست بشر بر روی سنگ و یا در داخل آن ساخته شد هاند، لذا تعیین پارامترهای مختلف سنگ که در طراحی ها مورد استفاده قرار می گیرند، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. در بعضی از سنگها (به عنوان مثال مارن)، به دلیل لایه ای بودن و داشتن سطوح ضعف، تهیه نمو أکثر

بسیاری از سازه های ساخت دست بشر بر روی سنگ و یا در داخل آن ساخته شد هاند، لذا تعیین پارامترهای مختلف سنگ که در طراحی ها مورد استفاده قرار می گیرند، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. در بعضی از سنگها (به عنوان مثال مارن)، به دلیل لایه ای بودن و داشتن سطوح ضعف، تهیه نمونه استاندارد جهت انجام آزمایشهایی مانند آزمایش تراکم تک محوری مشکل است. در این تحقیق آزمایش تعیین مقاومت تراکم تک محوری، آزمایش پانچ، آزمایش بار نقطه ای، آزمایش تعیین سرعت موج فشاری، آزمایش برزیلی و تعیین وزن مخصوص، بر روی نمونه هایی از سنگ مارن جاده امامزاده هاشم (استان گیلان) و شهرستان آبگرم (استان قزوین) انجام شد. هدف از این تحقیق بدست آوردن روابطی است که با استفاده از آزمایش پانچ بتوان اندیس بار نقطه ای، مقاومت تراکم تک محوری، مقاومت کششی و سرعت موج فشاری را تخمین زد. به کمک روابط ب هدست آمده از رگرسیون خطی (ضریب همبستگی بالای 79/0)، می توان خصوصیات سنگ مارن را با دقت بالایی تخمین زد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1447 - محاسبه و بررسی شاخص توسعه انسانی استان‌های ایران در سال‌های 90،1385 و 95
حسین عسکری پور لاهیجی رضا عطوفت شمسی

بهبود شاخص توسعه انسانی بهترین سازوکار توانمندسازی انسان‌ها برای دستیابی به هدف ارتقای سطح زندگی آن‌ها است که از طریق بهره‌گیری از توانمندهای انسانی حاصل می‌شود. ارتقای سطح کیفیت زندگی افراد یک جامعه درگرو تحول اساسی در متغیرهای اقتصادی، آموزشی و بهداشتی است. پژوهش حاضر أکثر

بهبود شاخص توسعه انسانی بهترین سازوکار توانمندسازی انسان‌ها برای دستیابی به هدف ارتقای سطح زندگی آن‌ها است که از طریق بهره‌گیری از توانمندهای انسانی حاصل می‌شود. ارتقای سطح کیفیت زندگی افراد یک جامعه درگرو تحول اساسی در متغیرهای اقتصادی، آموزشی و بهداشتی است. پژوهش حاضر بر آن است تا وضعیت استان‌های کشور را ازنظر شاخص توسعه انسانی برای سال‌های 1385، 90 و 95 بررسی کند. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی و از حیث نوع پژوهش کاربردی است. میانگین شاخص توسعه انسانی استان‌ها برای سال‌های 1385، 90 و 95 به ترتیب برابر با 660/0، 650/0 و 627/0 است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که استان‌های دارای شاخص توسعه انسانی پایین منطبق بر استان‌های مرزی کشور است. همچنین استان‌هایی که دارای وضعیت مطلوبی در شاخص توسعه انسانی هستند اغلب در مرکز کشور واقع‌شده‌اند. به‌طورکلی بافاصله گرفتن از مرکز کشور به سمت مناطق مرزی، شاخص توسعه انسانی کاهش میابد. ملاحظه می‌گردد که شاخص آموزش استان‌ها، نقطه قوت شاخص توسعه انسانی استان‌ها است. درمجموع نابرابری شدیدی بین استان‌های کشور مشاهده می‌شود و این نابرابری در شاخص رفاه اقتصادی بیش از دو شاخص آموزش و بهداشت است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1448 - شناسایی و تحلیل عاملی شاخص های سنجش بهره وری منابع انسانی در سازمان ها خدماتی با تأکید بر عامل مدیریت و رهبری (مطالعه موردی: کارکنان اداره کل آموزش و پرورش استان اردبیل)
محمود مشکی ماجلان صدرالدین ستاری توران سلیمانی شهرام دریانی

تحقیق حاضر با هدف شناسایی و تحلیل عاملی شاخص های سنجش بهره وری منابع انسانی در سازمان ها خدماتی با تأکید بر عامل مدیریت و رهبری بوده که از روش اکتشافی متوالی(کیفی و کمی) استفاده شده است.ابتدا درمرحله کیفی، برای شناسایی و نقد شاخص ها از روش های اسنادی و کتابخانه ای و مصا أکثر

تحقیق حاضر با هدف شناسایی و تحلیل عاملی شاخص های سنجش بهره وری منابع انسانی در سازمان ها خدماتی با تأکید بر عامل مدیریت و رهبری بوده که از روش اکتشافی متوالی(کیفی و کمی) استفاده شده است.ابتدا درمرحله کیفی، برای شناسایی و نقد شاخص ها از روش های اسنادی و کتابخانه ای و مصاحبه با متخصصین، 54 شاخص شناسایی و در4 بعد؛کیفیت رهبری ، پاداش - تشویق ، و هدف گذاری - برنامه ریزی و محیط سازمان با یک عامل کلی مدیریت و رهبری طبقه بندی شد. در ادامه جهت اعتبار بخشی نتایج مرحله کیفی ، شاخص احصاء شده، با پرسشنامه ی محقق ساخته با آلفای کرونباخ 988 /0 در بین 250 نفر از مدیران و کارشناسان ستادی اداره کل آموزش و پرورش استان اردبیل با 0/896= kmo اجرا و با نرم افزار spss تحلیل شده است .طبق نتایج متغیر های این پژوهش (با سطح اطمینان0/05) معنی دار و شاخص های برازش درهمه ابعاد بزرگتر از0/9 تأیید و به عنوان مدل پیشنهاد شده است. از نتایج تحقیق حاضر می توان در سنجش و ارزیابی بهره وری منابع انسانی سازمان های خدماتی جهت بهبود بهره وری و رشد سازمان ها استفاده کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1449 - عوامل،مؤلفه ها و شاخص های فرهنگ سازمانی مدارس اثربخش دوره متوسطه
فاطمه محمودی نادر شهامت عباداله احمدی مسلم صالحی

10.30495/msds.2022.1947094.1021

هدف اصلی انجام این پژوهش، بررسی عوامل، مؤلفه‌ها و شاخص‌های فرهنگ سازمانی مدارس اثربخش دوره متوسطه شهرستان بندرعباس بود. این پژوهش در زمره پژوهش‌های کیفی قرار دارد که با استفاده از روش مطالعه موردی کیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل دو گروه مدیران و معلمان مدارس اثربخ أکثر

هدف اصلی انجام این پژوهش، بررسی عوامل، مؤلفه‌ها و شاخص‌های فرهنگ سازمانی مدارس اثربخش دوره متوسطه شهرستان بندرعباس بود. این پژوهش در زمره پژوهش‌های کیفی قرار دارد که با استفاده از روش مطالعه موردی کیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل دو گروه مدیران و معلمان مدارس اثربخش (تیزهوشان، نمونه دولتی، شاهد) دوره متوسطه (اول و دوم) شهر بندرعباس بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از رویکرد هدفمند و با روش انتخاب صاحب نظران کلیدی، و استفاده از معیار اشباع نظری استفاده گردید. ابزار پژوهش در بخش کیفی، فرم مصاحبه باز پاسخ بود. داده‌های به دست آمده با استفاده از نرم‌افزار Nvivo در قالب نظریة داده بنیاد از طریق فن تحلیل مضمون و کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تحلیل قرار گرفت. تعیین اعتبار داده‌های کیفی با استفاده از تکنیک‌های تأیید پذیری و اعتماد پذیری انجام شد. نتایج حاکی از آن است که مضمون فراگیر عوامل فرهنگ سازمانی مدارس اثربخش، به صورت مضامین پایه (78 مضمون) و سازمان دهنده (7 مضمون و 7 بعد) دسته بندی شدند. مؤلفه های فرهنگ سازمانی مدارس اثربخش، عبارتند از: 56 مضمون پایه، 3 مضمون سازمان دهنده: عناصر فرهنگی، مدرسه، روش‌های انتقال فرهنگ؛ به طوری که مضامین سازمان دهنده در 10 بعد طبقه‌بندی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1450 - ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان باراندوز چای شمالی، استان آذربایجان غربی)
وحید قلی زاده سمیره صی محمدی حسین مهدیزاده

اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ با هدف ارزیابی ﮐﯿﻔﯿـﺖ زﻧـﺪﮔﯽ روستاهای دهستان باراندوز چای شمالی استان آذربایجان غربی از ﻃﺮﯾﻖ بررسی اﺑﻌﺎد و شاخص ﻫﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ انجام گرفته است. جامعه ی مورد مطالعه ی این پژوهش را 12 روستای بالای 30 خانوار دهستان باراندوز چای شمالی تشکیل دادند. با استفاده از ف أکثر

اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ با هدف ارزیابی ﮐﯿﻔﯿـﺖ زﻧـﺪﮔﯽ روستاهای دهستان باراندوز چای شمالی استان آذربایجان غربی از ﻃﺮﯾﻖ بررسی اﺑﻌﺎد و شاخص ﻫﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ انجام گرفته است. جامعه ی مورد مطالعه ی این پژوهش را 12 روستای بالای 30 خانوار دهستان باراندوز چای شمالی تشکیل دادند. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 180 نفر برآورد شد که نمونه های مورد نظر به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که روستاهای دهستان باراندوز چای شمالی در مجموع از لحاظ ابعاد کیفیت زندگی در چهار طبقه قرار می گیرند که در طبقه اول روستاهای قرالر کوه و شمس حاجیان با بالاترین سطح کیفیت زندگی قرار گرفته اند و در طبقه دوم؛ روستاهای قره آغاچ، قورت لو، برهانلو، دیزج تکیه و سارالان قرار دارند. همچنین در طبقه سوم روستای قطلو جای گرفته است و روستاهای ساریبگلوی معین، گوگ تپه، فقیه بگلو و بندایی با پایین ترین سطح کیفیت زندگی در طبقه چهارم جای گرفتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1451 - بررسی افزایش اثربخشی مقالات مجلات ایرانی نمایه‌شده در پایگاه اسکوپوس از طریق دگرسنجه
مرضیه گلچین علیرضا اسفندیاری مقدم زهره میرحسینی علی اکبر فامیل روحانی عاطفه زارعی

هدف: هدفپژوهش حاضر بررسی تاثیر اشتراک‌گذاری مقاله‌های مجلات ایرانی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس در رسانه‌های اجتماعی از سال 2010 تا 2018 بر شاخص‌های اثربخشی مقالات است. در این پژوهش قدرت پیش‌بینی اثر‌بخشی مقاله‌ها از طریق شاخص‌های دگرسنجه‌ها در شبکه‌های اجتماعی مورد بررس أکثر

هدف: هدفپژوهش حاضر بررسی تاثیر اشتراک‌گذاری مقاله‌های مجلات ایرانی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس در رسانه‌های اجتماعی از سال 2010 تا 2018 بر شاخص‌های اثربخشی مقالات است. در این پژوهش قدرت پیش‌بینی اثر‌بخشی مقاله‌ها از طریق شاخص‌های دگرسنجه‌ها در شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته‌است. روش‌ پژوهش: پژوهش حاضر از نظر نوع کاربردی و ازنظر روش نوعی مطالعه از نوع همبستگی بوده و با استفاده از شاخص‌های دگرسنجه انجام شده‌است. جامعه پژوهش مقالات مجلات ایرانی نمایه شده در اسکوپوس بود. پایگاه‌های آلتمتریک اکسپلورر[1] و اسکوپوس در بازه زمانی 2010-2018 جهت گردآوری داده‌های پژوهش مورد استفاده قرارگرفت. همچنین تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آمار استنباطی جهت پاسخ به سوال‌های پژوهش در نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس[2] و مایکروسافت اکسل[3] انجام شد. یافته‌ها: نتایج آزمون همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن نشان‌دهنده وجود رابطه آماری معنادار و مثبت میان شاخص‌های فعالیت دگرسنجه و اثربخشی مجله‌ها بود. قدرت پیش بینی متغییرهای دگرسنجه[4] برای شاخص‌های اثربخشی متفاوت بودند. نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر نشان داد که با افزایش به اشتراک‌گذاری مقاله‌های مجله‌های ایرانی نمایه شده اسکوپوس در شبکه‌های اجتماعی نمایانی و شاخص‌های اثربخشی مجلات افزایش می‌یابد. [1]. Altmetric Explorer [2]. SPSS software [3]. Excel software [4]. Altmetrics تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1452 - بررسی میزان آشنایی اعضای هیأت علمی نسبت به پایگاه‌های استنادی، شاخص‌های علم‌سنجی و شیوه ارزیابی تولیدهای علمی (مورد مطالعه: دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور دزفول)
مریم حسن نژاد کیانوش طافی

هدف: هدف پژوهش بررسی میزان آشنایی اعضای هیأت علمی دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور دزفول نسبت به پایگاه‌های استنادی، شاخص‌های علم‌سنجی و شیوه ارزیابی تولیدهای علمی است. روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و بر اساس پرسشنامه‌ محقق‌ساخته می‌باشد. جامعه آماری شامل کلیه اعضای هیأ أکثر

هدف: هدف پژوهش بررسی میزان آشنایی اعضای هیأت علمی دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور دزفول نسبت به پایگاه‌های استنادی، شاخص‌های علم‌سنجی و شیوه ارزیابی تولیدهای علمی است. روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و بر اساس پرسشنامه‌ محقق‌ساخته می‌باشد. جامعه آماری شامل کلیه اعضای هیأت علمی تمام وقت حاضر در دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور دزفول (80 نفر) می‌باشد و نمونه‌گیری انجام نشده است. داده‌های به‌دست‌آمده در نرم‌افزارهای اکسل و SPSS نسخه 26 تجزیه‌و‌تحلیل شدند. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بیش از 73 درصد اعضای هیأت علمی دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور دزفول با پایگاه‌های استنادی و 54 درصد با شاخص‌های علم‌سنجی، 6/61 درصد با شیوه ارزیابی تولیدهای علمی و 61 درصد با سامانه‌های اشتراکی دانشگاه آشنایی دارند و این میزان در همه موارد از سطح متوسط بالاتر و رابطه مستقیمی با مرتبه علمی آنان دارد. از نظر جنسیت نیز میزان آشنایی گروه زنان در پایگاه‌های استنادی و شیوه ارزیابی تولیدهای علمی بیش از گروه مردان و در شاخص‌های علم‌سنجی درصد میانگین گروه مردان بیشتر از گروه زنان است. نتیجه‌گیری: سیاستگذاری‌های اصولی در خصوص ایجاد نگرش‌های نوین جهت دانش‌پژوهی و برگزاری کارگاه‌های آشنایی با پایگاه‌های استنادی و شاخص‌های علم‌سنجی در رؤیت‌پذیری و اثرگذاری بیشتر تولیدهای علمی، ارتقاء اعضای هیأت علمی و به تبع آن ارتقاء رتبه دانشگاه تأثیر بسزایی خواهد داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1453 - قابلیت سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) در نقشه نمایی شاخص‌های عملکرد کتابخانه‌های دانشگاهی
رقیه اسکروچی فریده وزیری هشی مژگان جان بزرگی

هدف: این پژوهش با هدف تعیین قابلیت‌های جی. آی. اس. در نقشه‌نمایی شاخص های عملکرد کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی انجام شد. روش پژوهش: این پژوهش از نوع بنیادی و روش آن پیمایشی توصیفی است. کلیه کتابخانه‌های مرکزی و دانشکده‌ای دانشگاه‌های علوم پزشکی أکثر

هدف: این پژوهش با هدف تعیین قابلیت‌های جی. آی. اس. در نقشه‌نمایی شاخص های عملکرد کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی انجام شد. روش پژوهش: این پژوهش از نوع بنیادی و روش آن پیمایشی توصیفی است. کلیه کتابخانه‌های مرکزی و دانشکده‌ای دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی (22 کتابخانه) به عنوان نمونه انتخاب شدند. شش شاخص عملکرد منتخب در این پژوهش مقوله‌های گسترده ای را در حوزه های مختلف کتابخانه از قبیل: امکانات، کارکنان، مجموعه و هزینه ها در بردارند که داده‌های موردنظر جهت محاسبه آنها با استفاده پرسش‌نامه گردآوری شد. در نهایت تحلیل داده‌ها با نرم افزار ArcGIS 9.3 صورت گرفت. یافته ها: نرم افزار ArcGIS قابلیت نمایش شاخص های عملکردی را در قالب تصاویر بسیار واضح و گویا جهت تحلیل و آنالیز دارا است؛ به طوری‌که نمایش این شاخص‌ها در قالب نمودارها و جداول نه تنها فرایند تجزیه و تحلیل را دشوار، بلکه فاقد هر گونه جذابیتی نیز برای خواننده می‌باشد. نتیجه گیری: نقشه‌هایی که در آنها با استفاده از جی. آی. اس. به تجزیه و تحلیل شاخص‌های عملکردی پرداخته شد، به مثابه نقشه راهی می ماند که افراد را بنا به نیازشان هدایت کرده و پاسخ‌گوی سؤال‌های مختلف آنها هستند؛ به‌طوری‌که افراد می‌توانند تجزیه و تحلیل‌های فراوانی را از این نقشه‌ها استخراج کنند؛ علاوه بر این، تجزیه و تحلیل داده‌ها تنها یکی از قابلیت‌های جی. آی. اس. در میان قابلیت‌های بیشمار آن است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1454 - بررسی میزان سرمایه اجتماعی و شاخص‌های آن در کتابخانه‌های دانشگاهی تابع وزارت علوم مستقر در شهر تهران
فهیمه باب الحوائجی نسترن زمانی راد

هدف: هدف از این پژوهش بررسی میزان سرمایه اجتماعی[1] و شاخص های آن در کتابخانه های دانشگاهی است. در پژوهش حاضر شاخص های اعتماد متقابل[2]، روابط[3]، عمل متقابل[4]، ظرفیت[5]، تنوع[6] و ساختار [7] به عنوان شاخص های سرمایه اجتماعی در نظر گرفته شده، که در میان اغلب صاحب نظران أکثر

هدف: هدف از این پژوهش بررسی میزان سرمایه اجتماعی[1] و شاخص های آن در کتابخانه های دانشگاهی است. در پژوهش حاضر شاخص های اعتماد متقابل[2]، روابط[3]، عمل متقابل[4]، ظرفیت[5]، تنوع[6] و ساختار [7] به عنوان شاخص های سرمایه اجتماعی در نظر گرفته شده، که در میان اغلب صاحب نظران این حوزه مشترکاً پذیرفته شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر پیمایشی تحلیلی و ابزار پژوهش پرسش نامه ‌است. جامعه پژوهش 218 کتابدار کتابخانه های دانشگاه های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هستند که140 نفر با روش تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه تعیین شد. برای بررسی پاسخ ها از روش های آماری توصیفی، آزمون فریدمن و t-test استفاده شد. یافته‌ها: یافته ها نشان داد که میانگین سرمایه اجتماعی در کتابخانه های دانشگاهی (93/2) است و در میان شاخص های آن، تنوع با میانگین (30/3) بیشترین و ظرفیت با میانگین (50/2) کمترین میزان را دارد. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده بیانگر این است که میزان سرمایه اجتماعی در نمونه مورد بررسی در حد متوسط است و تفاوت معناداری میان شاخص های سرمایه اجتماعی وجود دارد و تمامی شاخص ها جز ظرفیت بالاتر از حد متوسط هستند. [1] -Social Capital [2] - Trust [3] -Relationship [4] -Interaction [5] - Capacity [6] -Diversity [7] -Structure تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1455 - شاخص هرش: الگوی مناسب برای محاسبه برونداد علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه های علوم پزشگی گیلان و گلستان در پایگاه اسکوپوس تا پایان اگوست 2011
غلامعلی رودی محسن فلاح

هدف : میزان تولیدات علمی نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی معتبر نظیر اسکوپوس از ملاک های مهم رتبه بندی دانشگاه های پزشکی می باشد و انتشار تولیدات علمی در این پایگاه ها باعث افزایش رؤیت پذیری و افزایش استناد به آنها نیز می شود هدف از این مقاله وضعیت انتشار و استناد به مق أکثر

هدف : میزان تولیدات علمی نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی معتبر نظیر اسکوپوس از ملاک های مهم رتبه بندی دانشگاه های پزشکی می باشد و انتشار تولیدات علمی در این پایگاه ها باعث افزایش رؤیت پذیری و افزایش استناد به آنها نیز می شود هدف از این مقاله وضعیت انتشار و استناد به مقالات دانشگاه علوم پزشکی گلستان و گیلان تا پایان آگوست 2011 و شاخص هرش آنان می باشد. روش پژوهش : این پژوهش یک مطالعه علم سنجی است که به روش توصیفی انجام شد و در آن کلیه مقالات منتسب به این دو دانشگاه که در پایگاه اسکوپوس منتشر و نمایه شده بودند تحت بررسی قرار گرفتند و یافته ها با بهره گیری از آمار توصیفی ارائه گردیدند. یافته ها: بر اساس آمار بدست آمده در پایگاه scopus تعداد مقاله های اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان 262 عنوان و دانشگاه علوم پزشکی گلستان 502 عنوان بوده است. جامعه پژوهش 444 نفر هیأت علمی دو دانشگاه می باشند. دانشگاه علوم پزشکی گلستان 103 نفر و دانشگاه علوم پزشکی گیلان 341 نفر. از تعداد 103 نفر اعضای هیأت علمی در دانشگاه علوم پزشکی گلستان فقط 32 نفر (06/31 ) درصد و در دانشگاه علوم پزشکی گیلان از 341 نفر فقط 43 نفر (61/12) درصد دارای شاخص هرش هستند. در دانشگاه علوم پزشکی گلستان بیشترین هرش بعد از شاخص 1 که 11 نفر می باشند مربوط به هرش 3 و 4 می باشد که هر کدام 6 نفر می باشد با (83/5) درصد و کمترین هرش مربوط به شاخص 7 و 11 می باشد با 1 نفر معادل (97/. )درصد. و در دانشگاه گیلان بیشترین هرش بعد از شاخص 1 که 21 نفر می باشند مربوط به هرش 2 می باشد که 16 نفر می باشد با (70/4) درصد و کمترین هرش مربوط به شاخص 4 و 5 و 6 و 9 می باشد با 1 نفر معادل (29/. )درصد . نتیجه گیری: در دانشگاه علوم پزشکی گلستان اعضای هیأت علمی با مرتبه دانشیار 13 نفر بیشترین بیشینه مقدار و اعضای هیأت علمی با مرتبه مربی با تعداد 9 نفر کمترین بیشینه مقدار و در دانشگاه علوم پزشکی گیلان اعضای هیأت علمی با مرتبه استاد 5 نفر بیشترین بیشینه مقدار و اعضای هیأت علمی با مرتبه مربی و دانشیار کمترین بیشینه مقدار را دارند . در دانشگاه علوم پزشکی گلستان با توجه به اینکه هیأت علمی تعدادش 32 نفر می باشند در سه زمینه (تعداد مقاله ، استناد و اچ ایندکس ) نسبت به دانشگاه علوم پزشکی گیلان که هیأت علمی بیشتری (43 نفر ) دارد بیشتر است . از تعداد 32 نفر در دانشگاه علوم پزشکی گلستان 502 مقاله، 1080 استناد و اچ ایندکس آن هم 94 می باشد. از تعداد 43 نفر در دانشگاه علوم پزشکی گیلان 262 مقاله، 689 استناد و اچ ایندکس آن هم 82 می باشد. پس نتیجه می گیریم که هر چه استناد ما بیشتر باشد اچ ایندکس ما بیشتر است نه مقاله ، و دانشگاه علوم پزشکی گلستان با اینکه هیأت علمی کمتری نسبت به دانشگاه علوم پزشکی گیلان دارد، اما دارای اچ ایندکس و توان علمی بالاتری برخوردار می باشد . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1456 - ارزیابی ساختاری سیستم‌های جست‌وجوی یک‌پارچه به منظور ارائه یک الگوی ملی
شهلا سجادی مظفر چشمه سهرابی

هدف: هدف از انجام این پژوهش ارزیابی ساختاری سیستم‌های جست‌وجوی یک‌پارچه به منظور کمک در ایجاد و طراحی سیستم جست‌وجوی یک‌پارچه ملی است. روش پژوهش: پژوهش حاضر پیمایشی – تحلیلی، از نظر نوع کاربردی، و به روش ارزیابانه انجام شده است. جامعه آماری مورد بررسی در این پژ أکثر

هدف: هدف از انجام این پژوهش ارزیابی ساختاری سیستم‌های جست‌وجوی یک‌پارچه به منظور کمک در ایجاد و طراحی سیستم جست‌وجوی یک‌پارچه ملی است. روش پژوهش: پژوهش حاضر پیمایشی – تحلیلی، از نظر نوع کاربردی، و به روش ارزیابانه انجام شده است. جامعه آماری مورد بررسی در این پژوهش سیستم‌های جست‌وجوی یک‌پارچه است که بر اساس روش نمونه‌گیری در دسترس دو سیستم جست‌وجوی یک‌پارچه ابسکو و سامون دیسکاوری سرویس انتخاب شدند. اطلاعات از طریق مشاهده مستقیم و مصاحبه سازمان یافته با مدیران کارگزاران آن دو سیستم جست‌وجوی یک‌پارچه و بر اساس سیاهه وارسی محقق ساخته که شامل معیارهای لازم برای ارزیابی است، گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش‌های آمار توصیفی استفاده شد. بدین صورت که بر اساس معیارهای مطرح شده در مقوله‌های کلی سیاهه وارسی، در صورت دارا بودن آن معیار عدد یک و در صورت نداشتن عدد صفر لحاظ گردید. این ارزیابی با 144 مؤلفه در 9 مقوله کارآمدی جست‌وجو، قابلیت نمایش، بازیابی، تعامل کاربر، معتبرسازی، سفارشی سازی رابط، طراحی رابط، استانداردها و پروتکل‌های ارتباطی و حمایت فروشنده انجام شده است. یافته ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که میزان مطابقت دو سیستم جست‌وجوی یک‌پارچه ابسکو و سامون دیسکاوری سرویس به ترتیب 05/93% و 94/81% می باشد. بر این اساس، سیستم جست‌وجوی یک‌پارچه ابسکو دیسکاوری سرویس بیشترین مطابقت را با معیارهای ساختاری دارد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از ارزیابی ساختار دو سیستم جست‌وجوی یک‌پارچه ابسکو و سامون گویای آن است که ساختار هر دو سیستم جست‌وجوی یک‌پارچه در حد مطلوبی است. ولی سیستم جست‌وجوی یک‌پارچه ابسکو مطابقت بیشتری با معیارهای سیاهه وارسی دارد. نتایج نهایی پژوهش نشانگر مدل ساختاری پیشنهادی یک سیستم جست‌وجوی یک‌پارچه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1457 - ارزیابی عملکرد پژوهشی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در پایگاه استنادی گوگل اسکالر طی سال‌های 2009-2013
خدیجه شبانکار میترا باغ جنتی علی حمیدی

هدف: با توجه به اهمیت تولیدات علمی در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و ارزیابی اعضای هیأت علمی به‌عنوان پژوهشگرانی که بیشترین سهم هدف را در تولیدات علمی هر دانشگاهی دارند؛ پژوهش حاضر عملکرد پژوهشی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر را در پایگاه استنادی گوگل اسکالر از نظر کم أکثر

هدف: با توجه به اهمیت تولیدات علمی در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و ارزیابی اعضای هیأت علمی به‌عنوان پژوهشگرانی که بیشترین سهم هدف را در تولیدات علمی هر دانشگاهی دارند؛ پژوهش حاضر عملکرد پژوهشی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر را در پایگاه استنادی گوگل اسکالر از نظر کمیّت و کیفیت، مورد بررسی قرار داده است. روش‌شناسی: مطالعه حاضر پژوهشی توصیفی پیمایشی است که به روش تحلیل استنادی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش بروندادهای علمی تمامی اعضای هیأت علمی شاغل در دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در سال 1393 (شامل 160 نفر) است که در پایگاه استنادی گوگل اسکالر نمایه شده است. به‌منظور گردآوری داده‌ها از نرم‌افزار تحلیل استنادی publish or perish، استفاده شده و تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار اکسل و شاخص‌های توصیفی صورت گرفته است. یافته‌ها: بر اساس نتایج پژوهش 26/37 درصد جامعه مورد مطالعه هیچ مدرک علمی در گوگل اسکالر نداشتند. بیشتر افراد (37/59 درصد) نیز کمتر از 20 مدرک داشتند. به‌طور میانگین 73/4 مدرک به ازای هر یک از افراد جامعه پژوهش در گوگل اسکالر نمایه شده بود و هر فرد به‌طور متوسط 33/19 استناد دریافت کرده بود. تعداد متوسط استنادها برای هر مدرک نیز 83/1 بود. میانگین شاخص هرش برای جامعه پژوهش برابر با 45/1 و میانگین شاخص جی 1/2 بود. 12/48 درصد جامعه پژوهش نیز دارای شاخص‌های هرش و جی برابر با صفر بودند. نتیجه‌گیری: از یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که تعداد کل مدارک، تعداد کل استنادها و شاخص‌های هرش و جی اغلب پژوهشگران مورد مطالعه در سطح پایینی قرار دارد. سابقه پایین اغلب پژوهشگران، محدودیت‌های زبانی و دسترسی بین‌المللی پایین به مدارک منتشر شده به زبان فارسی از دلایل عمده پایین بودن شاخص‌های مورد مطالعه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1458 - بررسی وضعیت بروندادهای پژوهشی اعضای هیأت علمی دانشکده های داروسازی تهران بر اساس شاخص h
زهره میرحسینی مرجان جلیلی باله

پژوهش حاضر، وضعیت بروندادهای پژوهشی اعضای هیأت علمی دانشکده های داروسازی دانشگاه های تهران بر اساس شاخص h را مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق پیمایشی، ارزیابی و علم سنجی است و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری توصیفی و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسو أکثر

پژوهش حاضر، وضعیت بروندادهای پژوهشی اعضای هیأت علمی دانشکده های داروسازی دانشگاه های تهران بر اساس شاخص h را مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق پیمایشی، ارزیابی و علم سنجی است و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری توصیفی و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون صورت گرفته است. در این پژوهش محاسبه شاخص h از طریق بازیابی مقالات نمایه شده اعضای جامعه پژوهش و بررسی استنادات آنها در دو پایگاه استنادی اسکوپوس و وبگاه علوم انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد در هر سه دانشکده بالاترین شاخص h مربوط به اعضای گروه تخصصی "سم شناسی داروشناسی" بوده است. در بین استادیاران جامعه مورد پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی تهران شاخص h 4 (08/26%)، بین دانشیاران شاخص h 2 (27/27%) و در میان استادان این دانشگاه شاخص h 6 (30%) بالاترین میزان توزیع را دارا می باشند. در میان استادیاران جامعه پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی شاخص h 2 (33/33%)، دانشیاران با شاخص h 2 (07/23%) و در میان استادان شاخص h 6 و 9 (22/22%) بالاترین توزیع را تشکیل می دهند. بالاترین توزیع شاخص h در میان جامعه پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی نیز شاخص h 2 (45/45%) می باشد. در میان این اعضا بالاترین شاخص h (20) مربوط به جامعه پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی تهران بوده است. آزمون فرضیات این پژوهش نشان داد که بین شاخص h و تعداد مقالات همچنین بین تعداد استنادات و شاخص h رابطه معنی داری وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1459 - واکاوی معانی و مفاهیم شاخص‌های شهر حساس‌به‌آب
کرامت اله زیاری فاطمه رزاقی عاطفه دهقان توران پشتی عباسعلی طایفی نصرآبادی

ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ گرمایش‌جهانی و تغییرات آب‌و‌هوایی،جوامع در تلاش برای کاهش فشار فزاینده خطرات و پیامد آن و حرکت به‌سوی پایداری و تاب‌آوری بخصوص در شرایط عدم‌قطعیت در منابع‌آب‌شهری هستند.توسعه پایداری شهری نیازمند بازبینی مجدد ازنحوه برنامه‌ریزی،طراحی و ارائه خدمات سیستم أکثر

ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ گرمایش‌جهانی و تغییرات آب‌و‌هوایی،جوامع در تلاش برای کاهش فشار فزاینده خطرات و پیامد آن و حرکت به‌سوی پایداری و تاب‌آوری بخصوص در شرایط عدم‌قطعیت در منابع‌آب‌شهری هستند.توسعه پایداری شهری نیازمند بازبینی مجدد ازنحوه برنامه‌ریزی،طراحی و ارائه خدمات سیستم آب می باشد.ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻬﺮﻯ و فشـار ایـن افزایـش،چالـش بی‌سابقه‌ای رادر مدیریت آب به‌ویژه در دسترسی بـه منابع‌آب،تصفیه-فاضلاب و فناوری‌های بازیافت ایجـاد کرده است.در این راستا نگاهی به وضعیت موجود و شناسایی موانع،تدوین راهکارهای مناسب در جهت بهبود وضعیت را مطرح می‌کند؛شهرهای حساس‌به‌آب از الگوواره‌های جدید مدیریت ‌پایدار‌آب‌شهری باهدف به حداقل رساندن تأثیرات هیدرولوژیکی توسعه-شهری بر محیط اطرافش شناخته می‌شود که در فرایندهای توسعه و بازسازی شهری می‌تواند در دستیابی به اهداف ارتقای کیفیت‌زندگی شهری و زیست‌پذیری شهرها کمک کند.گرچه در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه زمینه و چالش‌های متفاوت ممکن است وجود‌ داشته باشند،لیکن درک وضعیت کنونی شهر ازلحاظ شاخص‌های شهر حساس‌به‌آب جهت شناخت ظرفیت‌ها و محدودیت‌های به‌عنوان گام‌نخست برای شروع برنامه‌ریزی روند انتقال برای نیل به اهداف و تدوین راهبردهای توسعه است.این مقاله به معرفی شاخص‌های شهر حساس‌به‌آب و تأثیر آن بر ارزیابی و بهبود عملکردهای مدیریت آب‌شهری که از طریق بررسی ادبیات‌موضوع و بر پایه روش کیفی تحلیل‌محتوا و جستجوی منابع و دسته‌بندی آن‌ها بر مبنای کلیدواژه‌های پژوهش انجام‌شده است،می‌پردازد و منابع تأثیرگذار و مرتبط با شاخص‌های شهر حساس‌به‌آب را موردبررسی قرار می‌دهد.با توجه به نوشتار پیشرو می‌توان نتیجه گرفت شاخص‌ها پشتیبانی از برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک،ارتقا و تقویت نتایج در طول زمان و ارزیابی پیامدها و مسیرهای مدیریت آب‌شهری نسبت به شهرهای دیگر را میسر می‌سازد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1460 - واکاوی معانی و مفاهیم شاخصهای شهر حساس به آب
کرامت الله زیاری فاطمه رزاقی عاطفه دهقان توران پشتی عباسعلی طایفی نصرآبادی

باتوجه به اهمیت گرمایشجهانی و تغییرات آبوهوایی، جوامع در تلاش برای کاهش فشار فزاینده خطرات و پیامد آن و حرکت بهسوی پایداری وتابآوری بخصوص در شرایط عدمقطعیت در منابعآبشهری هستند. توسعه پایداری شهری نیازمند بازبینی مجدد از نحوه برنامهریزی، طراحی و ارائهخدمات سیستم آب می ب أکثر

باتوجه به اهمیت گرمایشجهانی و تغییرات آبوهوایی، جوامع در تلاش برای کاهش فشار فزاینده خطرات و پیامد آن و حرکت بهسوی پایداری وتابآوری بخصوص در شرایط عدمقطعیت در منابعآبشهری هستند. توسعه پایداری شهری نیازمند بازبینی مجدد از نحوه برنامهریزی، طراحی و ارائهخدمات سیستم آب می باشد. افزایش جمعیت شهرى و فشار این افزایش، چالش بیسابقهای را در مدیریت آب بهویژه در دسترسی به منابعآب،تصفیهفاضلاب و فناوریهای بازیافت ایجاد کرده است. در این راستا نگاهی به وضعیت موجود و شناسایی موانع، تدوین راهکارهای مناسب در جهتبهبود وضعیت را مطرح میکند؛ شهرهای حساسبهآب از الگووارههای جدید مدیریت پایدارآبشهری باهدف به حداقل رساندن تأثیرات هیدرولوژیکیتوسعهشهری بر محیط اطرافش شناخته میشود که در فرایندهای توسعه و بازسازی شهری میتواند در دستیابی به اهداف ارتقای کیفیتزندگی شهری وزیستپذیری شهرها کمک کند. گرچه در کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه زمینه و چالشهای متفاوت ممکن است وجود داشته باشند، لیکن درکوضعیت کنونی شهر ازلحاظ شاخصهای شهر حساسبهآب جهت شناخت ظرفیتها و محدودیتهای بهعنوان گامنخست برای شروع برنامهریزی روندانتقال برای نیل به اهداف و تدوین راهبردهای توسعه است. این مقاله به معرفی شاخصهای شهر حساسبهآب و تأثیر آن بر ارزیابی و بهبودعملکردهای مدیریت آبشهری که از طریق بررسی ادبیاتموضوع و بر پایه روش کیفی تحلیلمحتوا و جستجوی منابع و دستهبندی آنها بر مبنایکلیدواژههای پژوهش انجامشده است، میپردازد و منابع تأثیرگذار و مرتبط با شاخصهای شهر حساسبهآب را موردبررسی قرار میدهد. با توجه بهنوشتار پیشرو میتوان نتیجه گرفت شاخصها پشتیبانی از برنامهریزی و تصمیمگیریهای استراتژیک، ارتقا و تقویت نتایج در طول زمان و ارزیابیپیامدها و مسیرهای مدیریت آبشهری نسبت به شهرهای دیگر را میسر میسازد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1461 - بررسی شاخصهای کالبدی مؤثر در ایجاد حریم به عنوان عامل ارتقاءدهنده رضایتمندی مشتریان در رستوران )مقایسه تطبیقی رستوران لمنز و چوجی(
سیده مریم مجتبوی سپیده صابرتنها

با افزایش روزافزون رقابت در صنعت رستورانداری، رضایت مشتریان به عنوان یکی از مهمترین عوامل موفقیت و سودآوری رستورانها مورد تأکیدقرار گرفتهاست. توجه به محیط رستوران و ایجاد حریم برای مشتریان از عوامل اصلی رضایتمندی است و نقش زیادی در جذب مشتری دارد.علیرغم اهمیت مسئلۀ حریم أکثر

با افزایش روزافزون رقابت در صنعت رستورانداری، رضایت مشتریان به عنوان یکی از مهمترین عوامل موفقیت و سودآوری رستورانها مورد تأکیدقرار گرفتهاست. توجه به محیط رستوران و ایجاد حریم برای مشتریان از عوامل اصلی رضایتمندی است و نقش زیادی در جذب مشتری دارد.علیرغم اهمیت مسئلۀ حریم از جنبههای گوناگون، متأسفانه در حوزۀ برنامهریزی و طراحی به اندازۀ کافی مورد توجه قرار نگرفته است. هدف اینپژوهش واکاوی مؤلفههای کالبدی مؤثر در ایجاد حریم در فضای رستوران و بررسی نحوۀ تأثیر هر کدام از مؤلفهها بر رضایتمندی مشتریانمیباشد. لذا پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این است که عوامل مؤثر در ایجاد رضایتمندی در رستوران کدامند؟ چه مؤلفههای کالبدی درطراحی رستوران موجب ایجاد حریم خواهند شد؟ این مؤلفهها در هر کدام از نمونههای موردی )رستوران لمنز و چوجی( چگونه عمل کردهاند؟پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت کاربردی و از حیث روش، کیفی است. در گام اول با بررسی مطالعات کتابخانهای و اسنادی، مدل مفهومی پژوهشاستخراج شده است و در گام دوم از طریق مطالعات میدانی به مقایسۀ تطبیقی شاخصهای مؤثر در ایجاد حریم در نمونههای موردیپرداختهشدهاست. نتایج نشان میدهد، شاخصهای کالبدی مؤثر در ایجاد حریم در محیط رستوران شامل: استفاده از پارتیشن، تفکیک رنگ در کفیا جداره، استفاده از نور موضعی، تغییر ارتفاع سقف، استفاده از پوستۀ نیمشفاف و استفاده از فلاورباکس میباشد. تحلیلها نشان میدهد در نمونۀموردی رستوران لمنز، مهمترین عامل ایجاد حریم تغییر ارتفاع و فرم سقف و در رستوران چوجی مهمترین عامل ایجاد حریم استفاده از پارتیشنهایچوبی نیمهشفاف میباشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1462 - پایش عناصر سنگین کادمیوم، نیکل و وانادیوم در گیاهان آبزی نی (Phragmites australis) و لویی (Typha latifolia) در تالاب هورالعظیم استان خوزستان
نازنین فیروزشاهیان خوشناز پاینده سیما سبزعلیپور

در اکوسیستم‌های آبی، گیاهان آبزی شاخص‌های زیستی مناسبی برای پایش فلزات سنگین می‌باشند، زیرا در آب ساکن هستند و می‌توانند سطوح آلودگی را تعیین کنند. این تحقیق در سال 1397 با هدف بررسی فلزات سنگین کادمیوم، نیکل و وانادیوم در گیاهان آبزی نی (Phragmites australis) و لویی (T أکثر

در اکوسیستم‌های آبی، گیاهان آبزی شاخص‌های زیستی مناسبی برای پایش فلزات سنگین می‌باشند، زیرا در آب ساکن هستند و می‌توانند سطوح آلودگی را تعیین کنند. این تحقیق در سال 1397 با هدف بررسی فلزات سنگین کادمیوم، نیکل و وانادیوم در گیاهان آبزی نی (Phragmites australis) و لویی (Typha latifolia) تالاب هورالعظیم انجام شد. نمونه برداری از 3 ایستگاه تالاب با 9 تکرار انجام شد. جهت سنجش عناصر سنگین از روش طیف‌سنجی پلاسمای جفت ‌شده القایی (ICP) استفاده گردید. بالاترین میزان کادمیوم در ریشه گیاه نی 020/0±486/1 میلی گرم در کیلوگرم بود و پایین ترین میزان این فلز در ساقه گیاه لویی 001/0±036/0 میلی گرم در کیلوگرم به دست آمد (05/0P<). بالاترین میزان فلز نیکل در ریشه گیاه لویی 045/0±770/4 میلی گرم در کیلوگرم بود و پایین ترین میزان فلز نیکل در ساقه گیاه نی 072/0±843/0 میلی گرم در کیلوگرم بود (05/0P<). بالاترین میزان فلز وانادیوم در ریشه گیاه لویی 128/0±553/16 میلی گرم در کیلوگرم بود و پایین ترین میزان این فلز در ساقه گیاه نی 015/0±136/3 میلی گرم در کیلوگرم به دست آمد (05/0P<). غلظت کادمیوم، نیکل و وانادیوم در ریشه گیاهان آبزی نی و لویی بالاتر از برگ و ساقه بود (05/0P<). کادمیوم در ریشه، ساقه و برگ گیاه نی بالاتر از گیاه لویی بود، اما میزان نیکل و وانادیوم در ریشه، ساقه و برگ گیاه لویی بالاتر از گیاه نی مشاهده شد (05/0P<). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1463 - تاثیر آب مغناطیده ، کودهای ازت و نانو ازت بر جوانه زنی بذرها، شاخص های رشد وترکیب شیمیائی روغن اسانسی گیاه رازیانه Foeniculum vulgare Mill.
آزاده ملک لو مریم پیوندی احمد مجد

امروزه برای جایگزین نمودن کودهای حاصل از فناوری نانو با کود های شیمیایی تلاش زیادی انجام می گیرد. رازیانه گیاهی داروئی است و از جایگاه خاصی درصنعت دارو سازی و غذایی برخوردار امی باشد. در این پژوهش تاثیر آب مغناطیده، کود ازت و نانو ازت بر جوانه زنی بذرها و شاخص‌های رشد گ أکثر

امروزه برای جایگزین نمودن کودهای حاصل از فناوری نانو با کود های شیمیایی تلاش زیادی انجام می گیرد. رازیانه گیاهی داروئی است و از جایگاه خاصی درصنعت دارو سازی و غذایی برخوردار امی باشد. در این پژوهش تاثیر آب مغناطیده، کود ازت و نانو ازت بر جوانه زنی بذرها و شاخص‌های رشد گیاه رازیانه مطالعه شد. بررسی درصد جوانه زنی تیمارهای مختلف نشان داد کاربرد کود ازت و نانو ازت در هر دو نوع آبیاری موجب کاهش معنی دار درصد جوانه زنی می شود. حداکثر درصد جوانه زنی در تیمار آبیاری با آب لوله کشی یا آب مغناطیده بدون استفاده از کود ازت و نانو ازت بدست آمد. بیشترین میانگین تعداد ساقه در هر پایه در تیمار آب مغناطیده به تنهایی وتیمار با آب شهر همراه با ازت بدست آمد. نتایج نشان داد نانو ازت در هر دو نوع آبیاری موجب کاهش معنی دار تعداد ساقه می گردد. اما موجب افزایش معنی دارطول ساقه می شود. آبیاری با آب مغناطیده همراه با استفاده از کود ازت و یا نانو ازت منجر به افزایش معنی دار میانگین تعداد برگ‌ها شد. نتیجه آزمایش ها نشان داد اگرچه تیمار گیاهان با آب مغناطیده و نانو ازت موجب کاهش تعداد ساقه ها می شود ، اما در افزایش رشد ساقه و تعداد برگ‌ها تاثیر معنی دار دارد. بررسی کیفی روغن اسانسی گلبرگ‌های گل با GC-MS، حضور چهار ترکیب اصلی شامل فنچون، لیمونن، استراگول و آنتول را در همه گیاهان تیمار شده نشان داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1464 - بررسی مقایسه‌ای ویژگی‌های کیفی و بیوشیمیایی دو رقم توت‌فرنگی کاماروزا و پاروس در طی پانزده روز نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد
مرضیه آخوند فریبا حیدری زاده مریم کلاهی

10.30495/jdb.2022.1941563.1270

میوه توت‌فرنگی (Fragaria ananasa)در صنایع غذایی کاربرد بسیاری داشته، بخصوص اسانس و عصاره به‌دست‌آمده از این میوه در بسیاری از فراورده‌های غذایی استفاده می‌شود. در این پژوهش، تغییرات صفات کیفی و بیوشیمیایی دو رقم توت فرنگی کاماروزا و پاروس در طی پانزده روز نگهداری در دما أکثر

میوه توت‌فرنگی (Fragaria ananasa)در صنایع غذایی کاربرد بسیاری داشته، بخصوص اسانس و عصاره به‌دست‌آمده از این میوه در بسیاری از فراورده‌های غذایی استفاده می‌شود. در این پژوهش، تغییرات صفات کیفی و بیوشیمیایی دو رقم توت فرنگی کاماروزا و پاروس در طی پانزده روز نگهداری در دمای 4 درجه سانتیگراد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مقایسه این دو رقم در روز اول نشان داد که سفتی بافت، میزان مواد جامد محلول و شاخص طعم در رقم کاماروزا به طرز معنی داری بیشتر از رقم پاروس بود. مقایسه تغییرات صفات در این دو رقم در طی پانزده روز نشان داد میزانpH در هر دو رقم افزایش داشت، درحالیکه در طی این پانزده روز میزان مواد جامد محلول و شاخص طعم در رقم پاروس، به طرز معنی داری افزایش یافت. سفتی بافت و درصد کاهش وزن در هر دو رقم طی پانزده روز کاهش معنی داری نشان داد ولی این کاهش در رقم کاماروزا بیشتر بود. صفات کیفی و بیوشیمیایی مورد مطالعه و نیز شاخص طعم در دو رقم توت فرنگی طی پانزده روز به طور موثری تحت تاثیر نوع رقم و مدت نگهداری تغییر کردند. این بررسی ها نشان داد نوع رقم توت فرنگی عامل تعیین‌کننده‌ای به لحاظ حفظ ارزش غذایی و نیز محتوای ترکیبات طبیعی در طی نگهداری و شرایط پس از برداشت می باشد، به‌طوری‌که رقم کاماروزا از این جنبه ها برتری ویژه‌ای نسبت به رقم پاروس نشان داد. به نظر می رسد ذخیره‌سازی در دمای پایین روشی کارآمد برای نگهداری میوه توت فرنگی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1465 - تغییر در صفات رویشی و شاخص‌های فیزیولوژیک گیاهان لوبیا تحت تنش روی در محیط‌کشت هیدروپونیک
عبدالکریم چهرگانی راد نوشین خورزمان حسین لاری یزدی زهره شیرخانی

روی به عنوانیکعنصرضروریبرایرشد و نموگیاهاننقشساختاریوعملکردیفراوانیدربسیاریازفرآیندهای متابولیکیگیاهبرعهدهدارد، ولیمقداراضافیآنبه خصوصدرخاک هایاسیدییکفاکتورمحدود کنندهرشدبرایگیاه محسوب می شود. به منظور بررسی تاثیر روی بر خصوصیات رویشی و فیزیولوژیک گیاه لوبیا غلظت های 30 أکثر

روی به عنوانیکعنصرضروریبرایرشد و نموگیاهاننقشساختاریوعملکردیفراوانیدربسیاریازفرآیندهای متابولیکیگیاهبرعهدهدارد، ولیمقداراضافیآنبه خصوصدرخاک هایاسیدییکفاکتورمحدود کنندهرشدبرایگیاه محسوب می شود. به منظور بررسی تاثیر روی بر خصوصیات رویشی و فیزیولوژیک گیاه لوبیا غلظت های 30، 40 و 50 میکرومولار نیترات روی در محیط هیدروپونیک استفاده شد. نتایج نشان داد که تیمار روی اثر معنی دار بر شاخص های رشد و فیزیولوژیک داشته است به طوریکه افزایش غلظت روی سبب کاهش سرعت جوانه زنی، طول ریشه، طول ساقه، سطح برگ، وزن-تر، وزن خشک، SLW و LWCAو افزایش میزان LWRو LARشده ولی برSLA گیاه لوبیا اثر معنی دار نداشت. طبق آزمون دانکن مشاهده شد محتوای کلروفیل و قندهای نامحلول تحت تاثیر غلظت های مختلف روی روند کاهشی و قندهای محلول روند افزایشی را داشتند. حضور فلزات سنگین در منطقه ریزوسفر و ورود آنها به گیاه باعث کاهش رشد شده و متابولیسم سلولی را برهم می زنند، بنابراین روی فرایندهای مهمی مانند انتقال آب، فسفریلاسیون اکسیداتیو میتوکندری، فتوسنتز و مقدار کلروفیل اثر می گذارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1466 - مفهوم و کاربرد انعطاف پذیری در اقتصاد مقاومتی با رویکرد سرمایه انسانی
محمد جواد صالحی

با وجود شهرت و عمومیت مفهوم تاب آوری در مراکز علمی و تحقیقاتی و برنامه های سیاستی، محدودیتهایی در درک این مفهوم وجود دارد. به عنوان نمونه، این که چگونه این مفهوم عملیاتی می شود و یا اینکه عوامل تعیین کننده این مفهوم چگونه اندازه گیری می شوند، خیلی واضح و روشن نیست. این أکثر

با وجود شهرت و عمومیت مفهوم تاب آوری در مراکز علمی و تحقیقاتی و برنامه های سیاستی، محدودیتهایی در درک این مفهوم وجود دارد. به عنوان نمونه، این که چگونه این مفهوم عملیاتی می شود و یا اینکه عوامل تعیین کننده این مفهوم چگونه اندازه گیری می شوند، خیلی واضح و روشن نیست. این مقاله تلاش می کند تا یک چارچوب مفهومی و روش شناختی را برای تحلیل، اندازه گیری و نقشه راه انعطاف پذیری با رویکرد سرمایه‌ای بویژه سرمایه انسانی توسعه دهد. این مقاله به سه هدف متمرکز می-شود. اول، ارائه یک تعریف عمومی از مفهوم انعطاف پذیری با تأکید بر سرمایه انسانی. دوم، مرور چارچوبهایی که برای اندازه گیری اقتصاد مقاومتی بکار گرفته می‌شود و سوم، روشهای موجود برای توسعه شاخصهای انعطاف پذیری را ارزیابی کرده و براساس این مطالعه یک روش اندازه‌گیری اقتصاد مقاوم و انعطاف پذیر را پیشنهاد می کند و نهایتاً بصورت خلاصه پیشنهاداتی ارائه می‌شود. شایان ذکر است که تمرکز اصلی این مقاله بر آسیب پذیری و انعطاف پذیری جامعه و اقتصاد با تاکید بر سرمایه انسانی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1467 - تبیین الگوی فرهنگی مدیریت جهادی مبتنی بر اصول و ارزش های اسلامی
اسماعیل کاوسی

جهاد از ابتدای تأسیس خود در سال 1358 تاکنون عرصه رشد و پیشرفت مناطق محروم به ویژه روستاها، شکوفایی استعدادها، خلاقیت&lrm;ها و توانمندی&lrm;ها بوده است. بی&lrm;شک این امر ناشی از تلاش و تعهد جهادگران و رهبری و مسئولیت&lrm;پذیری مدیران آن می&lrm;باشد این تحقیق به منظور تب أکثر

جهاد از ابتدای تأسیس خود در سال 1358 تاکنون عرصه رشد و پیشرفت مناطق محروم به ویژه روستاها، شکوفایی استعدادها، خلاقیت&lrm;ها و توانمندی&lrm;ها بوده است. بی&lrm;شک این امر ناشی از تلاش و تعهد جهادگران و رهبری و مسئولیت&lrm;پذیری مدیران آن می&lrm;باشد این تحقیق به منظور تبیین الگوی فرهنگی مدیریت جهادی مبتنی بر اصول و ارزش های اسلامی انجام شده است. در این راستا نخست مسئله تحقیق مطرح و در ادامه با توجه به موضوع تحقیق، مفهوم و مولفه های مدیریت جهادی و سپس شاخص ‌ها و محورهای اساسی انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری توصیف گردیده است . به دنبال آن راهبردهای فرهنگی جهت تحکیم مدیریت جهادی در کشورارائه و در پایان نیز الگوی فرهنگی مدیریت جهادی مبتنی براصول وارزش های اسلامی معرفی شده است. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که با بهره‌گیری از یافته‌های مطالعه می‌توان به تدوین برنامه‌های جامع و متنوع توسعه فرهنگ جهادی مبتنی بر اصول و ارزش های اسلامی در راهبردهای کلان، میانی و عملیاتی دست یافت تا توسعه‌ی مدیریت جهادی در کشور حاصل گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1468 - بررسی تاثیر ریسک اعتباری بر ثبات مالی در نظام بانکداری اسلامی
علیرضا حیدرزاده هنزائی

بانک&lrm;ها و حجم معاملات مالی آن تاثیر مثبتی بر درآمد شرکت&lrm;ها و اقتصاد کشور دارند و توجه کردن به شرایط ثبات آنها، می&lrm;تواند اقتصاد باثباتی ایجاد کند. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر ریسک اعتباری بر ثبات مالی بانک&lrm;های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. به أکثر

بانک&lrm;ها و حجم معاملات مالی آن تاثیر مثبتی بر درآمد شرکت&lrm;ها و اقتصاد کشور دارند و توجه کردن به شرایط ثبات آنها، می&lrm;تواند اقتصاد باثباتی ایجاد کند. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر ریسک اعتباری بر ثبات مالی بانک&lrm;های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. به منظور اندازه&lrm;گیری متغیر ریسک اعتباری از پژوهش زوپاندیس و همکاران (2017)، برای سنجش متغیر ثبات مالی به پشتوانه مطالعات فرهی (2018) و البدری (2015)، از شاخص زد-اسکور استفاده شده است. عمومیت این شاخص ناشی از این واقعیت است که رابطۀ معکوس با احتمال ورشکستگی یک بانک دارد. این پژوهش از نظر ارتباط بین متغیرها همبستگی، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی-پیمایشی و از نظر نوع داده&lrm;ها کمی و گذشته&lrm;نگر است. تعداد شانزده بانکِ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی شش ساله از 1394 تا 1399 به عنوان جامعه آماری پژوهش انتخاب شده‌اند. برای آزمون فرضیه‌ها از تحلیل رگرسیون چند متغیره به روش داده&lrm;های ترکیبی با اثرات ثابت استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ریسک اعتباری بر ثبات مالی بانک&lrm;ها تاثیر معنادار و معکوس دارد. در واقع، یکی از عواملی که می‌تواند ثبات بانک‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار دهد ریسک اعتباری بانک‌ها است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1469 - رتبه بندی عملکرد مالی شرکت‌های توکا فولاد بر اساس رفتار DNA سازمانی با استفاده از تکنیک ELECTRE
علی رضا شیروانی سارا اعتمادی زهرا علی پور درویشی

در سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری برای هدایت سرمایه‌گذاران در زمینه حمل‌ونقل ریلی صورت گرفته است. مقایسه عملکرد شرکت‌های توکا فولاد با استفاده از شاخص‌های حسابداری مالی نشان‌می‌دهد که شرکت‌ها در همه شاخص‌ها دارای رتبه بالاتر نیستند. شاخص‌های مالی نمای کلی از بهره‌وری سرما أکثر

در سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری برای هدایت سرمایه‌گذاران در زمینه حمل‌ونقل ریلی صورت گرفته است. مقایسه عملکرد شرکت‌های توکا فولاد با استفاده از شاخص‌های حسابداری مالی نشان‌می‌دهد که شرکت‌ها در همه شاخص‌ها دارای رتبه بالاتر نیستند. شاخص‌های مالی نمای کلی از بهره‌وری سرمایه استفاده‌شده توسط این شرکت‌ها را نشان‌می‌دهد.هدف از انجام این تحقیق تعیین بهترین شرکت در مجموعه شرکت‌های توکا فولاد است. برای این منظور در یک بازه مورد بررسی در سال 1400 محاسبات شاخص‌ها با استفاده از اسناد مالی شرکت‌ها انجام شد.289 پرسش‌نامه برای تعیین DNA غالب شرکت‌ها توزیع گردید. دو شاخص گردش دارایی ثابت و برگشت نرخ بازده سرمایه‌گذاری به دارایی‌ها بیشترین تأثیر در رتبه‌بندی شرکت‌ها را دارند. روش ELECTERI مشخص نمود که شرکت‌هایی که مالک لوکوموتیو بوده و در زمینه تعمیراتی فعالیت دارند، دارای رتبه بالاتر نسبت به شرکت‌های مالک واگن می‌باشند. با استفاده از رفتار DNA سازمانی و تعیین DNA غالب (DNA معناگرا) عملکرد داخلی شرکت‌های برتر مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه نهایی نشان داد که بهره‌وری سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مورد بحث در سیستم حمل و نقل ریلی بر اساس مالکیت لوکوموتیو، تعمیرات و مالکیت واگن می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1470 - بررسی تأثیر شاخص‌های سلامت بر شاخص‌های توسعه اقتصادی در استان‌های ایران
محبوبه فرزاد محسن زاینده رودی سید عبدالمجید جلائی اسفند آبادی

10.30495/ecomag.2024.1999398.1085

شاخص‌های سلامت به عنوان عاملی مهم در توسعه کشورها می‌تواند در بالا بردن سطح شاخص‌های توسعه ای مؤثر باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر شاخص‌های سلامت بر شاخص‌های اقتصادی در بازه زمانی 1399-1395 برای 31 استان کشور انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و تحلیلی می باشد أکثر

شاخص‌های سلامت به عنوان عاملی مهم در توسعه کشورها می‌تواند در بالا بردن سطح شاخص‌های توسعه ای مؤثر باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر شاخص‌های سلامت بر شاخص‌های اقتصادی در بازه زمانی 1399-1395 برای 31 استان کشور انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و تحلیلی می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار Stata17 ، تخمین مدل از الگوی (Panel Data) و برای دستیابی به نتایج فرضیه ها از آزمون Xtpcse استفاده گردیده است.نتایج حاصل از تخمین مدل نشانگر تأثیر مثبت و معنادار شاخص های سلامت بر شاخص‌های اقتصادی نظیر نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 10 ساله و بیشتر، نرخ بیکاری جمعیت 10 ساله و بیشتر، ضریب جینی مناطق شهری و روستایی، سرانه تولید ناخالص داخلی، محصول ناخالص داخلی، هزینه های بهداشت و درمان و آموزش را نشان می دهد. بنابرین شاخص های سلامت می تواند در توسعه اقتصادی تأثیر گذار باشد لذا با برطرف کردن موانع بهبود سلامت، می توان در راستای بهبود توسعه پایدار استان ها در حوزه اقتصادی و سایر حوزه های آموزشی و انسانی و دیگر حوزه ها تلاش نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1471 - تأثیر مالیات بر درآمد منفی بر فقر و نابرابری در ایران
فرهاد خداداد کاشی یگانه موسوی جهرمی حسن اعمی بنده قرایی

در این مقاله سعی بر آن است تا نحوه رفع فقر و نابرابری از طریق سیستم مالیات منفی بر درآمد بررسی شود. دراین تحقیق میزان فقر و نابرابری به ترتیب از طریق شاخص های فقر کاکوانی و شاخص نابرابری ضریب جینی0 برای فاصله درآمدی تا خط فقر ،در نظر گرفته شده و نمونه / محاسبه می شود. ن أکثر

در این مقاله سعی بر آن است تا نحوه رفع فقر و نابرابری از طریق سیستم مالیات منفی بر درآمد بررسی شود. دراین تحقیق میزان فقر و نابرابری به ترتیب از طریق شاخص های فقر کاکوانی و شاخص نابرابری ضریب جینی0 برای فاصله درآمدی تا خط فقر ،در نظر گرفته شده و نمونه / محاسبه می شود. نرخ مالیات منفی بر درآمد معادل 5آماری مطالعه شامل هزینه و درآمد 16921 خانوار شهری ایران برای سال 1991 می باشد. نتایج این تحقیق نشان0 باعث می شود که فقر محاسبه شده بر اساس شاخص / می دهد که طرح اعمال مالیات منفی بر درآمد با نرخ 50 قبل از اعمال / 0 درصد کاهش و ضریب جینی از 93 / 0 کاهش یابد، به عبارتی حدود 55 / 0 به 65 / کاکوانی، از 550 کاهش می یابد و این به معنی کاهش 55 درصدی نابرابری می باشد. از طرفی برای ریشه کن / سیاست به 11کردن کامل فقر در ایران بر اساس داده های سال 1991 ، باید بر مازاد درآمد افراد غیر فقیر تا خط فقر، مالیاتیمعادل 20 درصد وضع شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1472 - تاثیر کیفیت و کمیت سرمایه انسانی از نوع آموزش بر بهره وری کل عوامل در اقتصاد غیر نفتی ایران
شهرام مصلی علیرضا امینی غلامرضا گرایی نژاد علی اکبر خسروی نژاد

بررسی اثر ارتقای سرمایه انسانی از نوع آموزش بر بهرهوری کل عوامل (TFP) ، یکی از مباحث مهم در ادبیات اقتصاد کلان و سیاستگذاری آموزشی بوده که مورد توجه بسیاری از اقتصاددانان در سال های اخیر بوده است. از اینرو، در مطالعه حاضر، با تعامل با پانزده نفر از اساتید متخصص دانشگاهی أکثر

بررسی اثر ارتقای سرمایه انسانی از نوع آموزش بر بهرهوری کل عوامل (TFP) ، یکی از مباحث مهم در ادبیات اقتصاد کلان و سیاستگذاری آموزشی بوده که مورد توجه بسیاری از اقتصاددانان در سال های اخیر بوده است. از اینرو، در مطالعه حاضر، با تعامل با پانزده نفر از اساتید متخصص دانشگاهی در حوزه سرمایه انسانی، معیارهایکمی و کیفی انتخاب و وزن دهی شدند. پس از ساخت شاخصهای جمعی سازی شده کمیت و کیفیت آموزش، بهبررسی رابطه شاخص های مذکور و بهره وری کل عوامل در اقتصاد غیر نفتی طی دوره 7931 7931 پرداخته شد. -برای این منظور، پس از محاسبه شاخص بهرهوری کل عوامل به روش مانده سولو، اثر شاخص های کمیت وکیفیت آموزش بر بهرهوری کل عوامل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از اجرای الگوی ARDLضمن تایید فرضیه تاثیر مثبت سرمایه انسانی بر TFP ، نشان داد که شاخص کمیت آموزش تاثیر بیشتری نسبت بهکیفیت آموزش بر بهره وری کل عوامل دارد. همچنین تاثیر مثبت تحقیق و توسعه و نرخ بهرهبرداری از ظرفیتتولید بر TFP تایید شد. با توجه به افت کیفیت آموزش در سال های اخیر، لزوم کنترل توسعه کمی آموزش واولویت دادن به ارتقای سطح کیفی آموزش اولویت بیشتری نسبت به گذشته دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1473 - جهانی شدن و بازارهای مالی: شواهدی از کشورهای منتخب توسعه یافته و در حال توسعه
سید علی پایتخت اسکوئی محسن زاینده رودی

همواره یکی از دغدغه های اساسی صاحبنظران اقتصادی در جهان، شکل گیری بازارهای جهانی به واسطه فرآیند جهانی شدن بوده است. در واقع در بازارهای اقتصادی کارا، این رابطه هر روز گسترده تر می شود و شرایط به گونه ای می شود که گسترش جهانی شدن به عنوان یک شتاب دهنده اقتصادی می تواند أکثر

همواره یکی از دغدغه های اساسی صاحبنظران اقتصادی در جهان، شکل گیری بازارهای جهانی به واسطه فرآیند جهانی شدن بوده است. در واقع در بازارهای اقتصادی کارا، این رابطه هر روز گسترده تر می شود و شرایط به گونه ای می شود که گسترش جهانی شدن به عنوان یک شتاب دهنده اقتصادی می تواند موجبات رشد درونزای بخش های اقتصادی کشورها را فراهم سازد. هدف مقاله حاضر تعیین تأثیر شاخص ترکیبی جهانی شدن بربازارهای مالی )بازارهای پول و سرمایه( می باشد. برای این منظور 01 کشور منتخب درحال توسعه و 01 کشور منتخب توسعه یافته طی دوره زمانی 1110 تا 1111 مورد بررسی قرار گرفتند. برای برآورد اثرات متغیرها، از تکنیک هم انباشتگی پانلی با رهیافت الگوی خودتوضیح با وقفه های گسترده استفاده شد و نتایج برآوردها حاکی از آن است که تاثیر شاخص ترکیبی جهانی شدن بر شاخص های بازارهای پول )تسهیلات بانکی( و سرمایه )ارزشسهام معاملاتی(، مثبت می باشد. براین اساس می توان گفت جهانی شدن می تواند زمینه های توسعه بازارهای پول و سرمایه را در کشورهای مورد مطالعه، فراهم سازد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1474 - کاربرد ارزیابی پس سکنایی در طراحی فضای آموزشی دانشگاهی (مورد پژوهشی: دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب)
رضا نقدبیشی زینب گوهری

10.30495/dpau.2023.706775

ساختمان به عنوان نظامی پویا همواره تحت تأثیر تغییرات محیط درونی و بیرونی قرار گرفته و نیاز مجدد به طراحی و تغییرات دارد، به کمک ارزیابی پس سکنایی یک تعامل دو طرفه میان کاربر و طراح به منظور رفع موارد و معایب بنا پس از بهره برداری شکل می‌گیرد که به کمک مشارکت کاربر در رو أکثر

ساختمان به عنوان نظامی پویا همواره تحت تأثیر تغییرات محیط درونی و بیرونی قرار گرفته و نیاز مجدد به طراحی و تغییرات دارد، به کمک ارزیابی پس سکنایی یک تعامل دو طرفه میان کاربر و طراح به منظور رفع موارد و معایب بنا پس از بهره برداری شکل می‌گیرد که به کمک مشارکت کاربر در روند مطالعات، طراح به جمع آوری اطلاعات و طراحی فضا به منظور مرتفع کردن معایب می‌پردازد. همچنین به رضایتمندی ساکنان ساختمان و ایجاد روابط مؤثر بین محیط و ساختمان و همچنین بهبود عملکرد را در پی خواهد داشت.امروزه با افزایش متقاضیان تحصیلات دانشگاهی و افزایش کمی فضاهای دانشگاهی بدون در نظر گرفتن کیفیت، عملکرد و کارایی این فضاها با چالش بزرگی روبه روست.هدف مقاله حاضر سنجش شاخص‌های ارزیابی پس سکنایی در فضاهای آموزشی دانشگاهی است. این نوع ارزیابی به بررسی بناهای از پیش ساخته شده و در حال بهره برداری اشاره دارد. مولفه هایی که از نظر کاربران حاضر در آن بنا در کارایی و عملکرد آن اختلال ایجاد کرده اند شناسایی و تحلیل می شوند تا با نیازسنجی کاربران آنَ، الگوها و طرحواره های جدید ارائه شود.با مطالعه وضع موجود بنا و مشخص نمودن نقاط قوت و ضعف در پاسخ دهی به نیازهای کاربران ، راهکارهای عملکردی برای بهبود شرایط پیشنهاد می‌گردد. تعریف و ارائه‌ی قواعد یا الگوهایی برای طراحی فضاهای آموزشی دانشگاهی، با توجه به نیازهای کاربران آن درقالب کالبد مساله ایست که در این پژوهش مورد بررسی و تحقیق قرار خواهد گرفت.در این پژوهش نیز با هدف ارتقاء کیفیت فضاهای آموزشی دانشگاهی، سعی شده تا مؤلفه‌های مؤثر در طراحی فضاهای آموزشی دانشگاهی و همچنین مؤلفه‌های مؤثر در ارزیابی پس سکنایی معرفی و مورد پرسش قرار گیرند؛ در نهایت پس از تحلیل به وسیله معادلات ساختاری و به دست آوردن ضرایب تاثیرگذاری و اولویت‌ها، به ارائه راهکارهای طراحی پرداخته خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1475 - مقایسة وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌های توسعه‌یافتگی و خط و مشی گذاری مطلوب آموزش ورزش در مدارس ایران
معصومه محمدبیگی شهاب بهرامی حسین عیدی کورش ویسی

هدف از پژوهش حاضر مقایسه وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌های توسعه‌یافتگی و خط و مشی گذاری مطلوب آموزش ورزش در مدارس ایران بود. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ روش. اجرا توصیفی بود. گردآوری اطلاعات به شیوۀ پیمایشی، با استفاده از پرسشنامه‌ی محقق ساخته شاخص‌های توسعه‌یاف أکثر

هدف از پژوهش حاضر مقایسه وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌های توسعه‌یافتگی و خط و مشی گذاری مطلوب آموزش ورزش در مدارس ایران بود. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ روش. اجرا توصیفی بود. گردآوری اطلاعات به شیوۀ پیمایشی، با استفاده از پرسشنامه‌ی محقق ساخته شاخص‌های توسعه‌یافتگی آموزش ورزش در مدارس ایران استخراج گردید. جامعه‌ آماری این تحقیق شامل کلیه معلمان ورزش مقطع متوسطه اول سه شهر (از سه استان) تهران، کرمانشاه و بندرعباس بود. از روش نمونه-گیری طبقه‌ای تصادفی استفاده شد. تعداد کل جامعه آماری برابر 353 معلم، تعداد نمونه 272 نفر و تعداد پرسشنامه عودت داده‌شده برابر با 232 پرسشنامه بود. با توجه به نتایج آزمون آنوا در وضعیت موجود و مطلوب در سه استان (جداول 3 و 4) مشاهده می‌شود که هر پنج مؤلفه‌ی توسعه‌یافتگی آموزش ورزش در مدارس ایران در استان‌های منتخب دارای تفاوت معنی‌داری می‌باشند. برای آگاهی از تفاوت نگرش بین استان‌ها در وضعیت موجود، از آزمون‌های تعقیبی (LSD) استفاده شد. نتایج این آزمون نشان داد که بین استان تهران با هر دو استان کرمانشاه و هرمزگان (بندرعباس) تفاوت معنی‌داری وجود دارد. بین کرمانشاه و هرمزگان نیز این تفاوت معنی‌دار بود (05/0 ≥ P). همچنین میانگین وضعیت موجود 34/2=M و میانگین در مورد وضع مطلوب 19/3= M است که نشان می‌دهد که این دو میانگین به لحاظ آماری در سطح 01/0 P تفاوت معنی‌داری دارند، یعنی معلمان نسبت به وضع موجود ابراز نگرانی بالاتری دارند. در ادامه خط و مشی‌هایی برای برون‌رفت از وضعیت موجود ارائه‌شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1476 - بهبود فضای کسب و کار و توسعه اقتصادی، جایگاه و تکالیف سازمانهای اجرایی؛ مطالعه موردی: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
جمیل میلانی

امروزه بهبود وضعیت اقتصادی و رسیدن به توسعه اقتصادی بدون توجه به فضای کسب و کار و بهبود شرایط آن غیرممکن می باشد. لذا قدم اولیه و اساسی توجه به این شاخص مهم در توسعه می باشد. شاخص فضای کسب و کار، مهمترین شاخص اقتصادی در رشد و شکل گیری بخش خصوصی و افزایش رشد اقتصادی جامع أکثر

امروزه بهبود وضعیت اقتصادی و رسیدن به توسعه اقتصادی بدون توجه به فضای کسب و کار و بهبود شرایط آن غیرممکن می باشد. لذا قدم اولیه و اساسی توجه به این شاخص مهم در توسعه می باشد. شاخص فضای کسب و کار، مهمترین شاخص اقتصادی در رشد و شکل گیری بخش خصوصی و افزایش رشد اقتصادی جامعه است. در این میان نقش و جایگاه دستگاهها و نهادهای دولتی اعم از حوزه اجرایی و قانونگذاری و نظارتی انکارناپذیر می باشد. سازمان ثبت اسناد و املاک به عنوان یکی از سازمانهای موثر در حوزه کسب و کار شناخته می شود. این سازمان متولی ثبت و البته تثبیت مالکیت هاست و با هویت بخشی به کسب وکارها و ثبت شرکتها و مالکیت معنوی و مواردی از این قبیل نقشی انکارناپذیر در حوزه فضای کسب و کار دارد که در همین راستا تکالیف متعددی نیز در قانون برای سازمان مذکور ایجاد شده است. مقاله حاضر در تلاش است تا با نگاهی به رابطه بهبود فضای کسب و کار و توسعه اقتصادی و ضمن برشمردن مهمترین تکالیف سازمان مذکور در حوزه فضای کسب و کار، اشاره ای به مهمترین آسیب ها و چالش های این حوزه داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1477 - بررسی مقایسه اثر گذاری محیط کسب و کار بر شاخصهای توسعه صنعت بانکداری در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته
مرجان دامن کشیده

فضای کسب و کار و سرمایه گذاری به مثابه محیط سیاستی، نهادی و رفتاری می باشد که بازدهی و مخاطرات مرتبط با فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذار ی ها را تحت تأثیر قرار می دهد. نتایج تخمین مدل در این گروه از کشورها نشان میدهد که با افزایش منابع و درآمدهای نفتی، بدلیل وابستگی شدی أکثر

فضای کسب و کار و سرمایه گذاری به مثابه محیط سیاستی، نهادی و رفتاری می باشد که بازدهی و مخاطرات مرتبط با فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذار ی ها را تحت تأثیر قرار می دهد. نتایج تخمین مدل در این گروه از کشورها نشان میدهد که با افزایش منابع و درآمدهای نفتی، بدلیل وابستگی شدید این کشورها به درآمدهای حاصل از نفت، درآمدهای دولت و نقدینگی بانکها نیز افزایش می یابد و با توجه به اینکه بیشتر این کشورها بخاطر مصرفی بودن وابستگی شدیدی به تقاضای واردات دارند، لذا با افزایش درآمدهای نفتی، تقاضای کل در اقتصاد این کشورها افزایش مییابد و به علت عدم وجود قدرت تولیدی و عدم توجه زیاد به مسئله کسب و کار و کارآفرینی، با افزایش تقاضا توسط مصرف کنندگان کالاها و خدمات، سطح عمومی قیمتها (تورم) نیز افزایش می یابد. با توجه به اهمیت فضای کسب و کار و تأثیر آن بر بخش مالی در اقتصاد، این مقاله به بررسی محیط کسب و کار بر توسعه صنعت بانکداری در دو دسته کشورهای "تازه صنعتی شده(NICs) و منتخب OECD" و "کشورهای OPEC و بریکس(BRICs)" به صورت مقایسه ای پرداخته است. نتایج تخمین برای سه گروه کشورهای منتخب Oecd، کشور های منتخب BRICs و کشورهای منتخب NICs نزدیک هم می باشد و بعبارتی بدلیل پشت سر گذاشتن مراحل توسعه یافتگی، بهبود در فضای کسب و کار و افزایش حجم نقدینگی و حجم تسهیلات بانکی، شاخص نفوذ بانکی (PEN) و شاخص تمرکز بانکی (PEN) بهبود می یابد. ولی برای کشورهای منتخب اوپک نتایج متفاوت می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1478 - تأثیر متغیرهای کلان پولی و مالی بر شاخص‌ قیمت سهام بازار بورس اوراق تهران
محمد صادق شیخ

در دهه های اخیر نقش بازار سرمایه و گسترش بازارهای مالی، ارتباط نسبتاً بالایی با رشد اقتصادی کشورها داشته است. کشورهایی همچون آمریکا، ژاپن، انگلیس، کره جنوبی، سنگاپور وسایر کشورهای توسعه یافته از این بازارهای مالی و مشخصاً بورس اوراق بهادار در جهت توسعه و رشد اقتصادی، ا أکثر

در دهه های اخیر نقش بازار سرمایه و گسترش بازارهای مالی، ارتباط نسبتاً بالایی با رشد اقتصادی کشورها داشته است. کشورهایی همچون آمریکا، ژاپن، انگلیس، کره جنوبی، سنگاپور وسایر کشورهای توسعه یافته از این بازارهای مالی و مشخصاً بورس اوراق بهادار در جهت توسعه و رشد اقتصادی، استفاده های فراوان برده اند. در این پژوهش با انجام آزمونARDL در بازه زمانی 1370-1399 روابط بلندمدت و کوتاه‌مدت بین متغیر‌ها را مورد بررسی قرار دادیم که نتایج حاصل از آن در کوتاه‌‌مدت نتایج نشان می دهد که با یک درصد تغییر در متغیرهای نقدینگی و شاخص بهای مصرف کننده به ترتیب 4/26، 0/34 درصد به شاخص قیمت سهام بورس تهران افزوده خواهد شد. نتایج بدست آمده حاکی است که در بلندمدت ضرائب همه متغیرها در سطح معنی‌داری 5% قابل تفسیر می‌باشند. بدین صورت که در بلندمدت، با یک درصد تغییر در متغیرهای حجم نقدینگی و شاخص بهای مصرف کننده به ترتیب1/46، 0/52درصد به شاخص قیمت سهام بورس تهران افزوده می شود. این در حالی است که با یک درصد تغییر در متغیرهای پایه پولی و توسعه مالی به ترتیب 0/86، 0/67 درصد از شاخص قیمت سهام بورس تهران کاسته خواهد شد.بطور کلی در مورد نتایج بدست آمده می‌توان اینگونه عنوان کرد با افزایش نقدینگی و به دنبال آن افزایش سطح قیمت‌ها، ارزش دارایی‌ها و نهاده‌های تولیدی شرکت‌ها و مؤسسات اقتصادی افزایش می‌یابد. چنانچه افزایش قیمت محصولات شرکت‌های بورسی بیشتر از رشد هزینه‌های تولید باشد، سود بنگاه‌ها افزایش‌یافته و تورم از کانال جریان وجوه نقدی آتی عایدی‌ها می‌تواند تأثیر مثبتی بر قیمت سهام داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1479 - اندازه‌گیری شاخص پیچیدگی نظام مالیات بر ارزش‌افزوده در سازمان امور مالیاتی شهر تهران
علی باغانی

هدف اصلی در این پژوهش، اندازه‌گیری شاخص پیچیدگی نظام مالیات بر ارزش ‌افزوده در سازمان امور مالیاتی شهر تهران در نیم‌سال اول 1392 است. برای جمع‌آوری مبانی نظری پژوهش حاضر، از روش کتابخانه‌ای و برای جمع‌آوری اطلاعات آماری از پرسشنامۀ محقق‌ساخته استفاده ‌شد. از ضریب آلفا ک أکثر

هدف اصلی در این پژوهش، اندازه‌گیری شاخص پیچیدگی نظام مالیات بر ارزش ‌افزوده در سازمان امور مالیاتی شهر تهران در نیم‌سال اول 1392 است. برای جمع‌آوری مبانی نظری پژوهش حاضر، از روش کتابخانه‌ای و برای جمع‌آوری اطلاعات آماری از پرسشنامۀ محقق‌ساخته استفاده ‌شد. از ضریب آلفا کرونباخ برای روایی و پایایی پرسشنامه و برای تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات از آزمون‌های لوین، آزمون میانگین دو جامعه و آزمون فریدمن و برای تجزیه ‌و تحلیل از نرم‌افزار spss21 استفاده شده است. یافته‌های حاصل از تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات آماری در سطح اطمینان 95 % نشان می‌دهد که اثر عوامل مؤثر بر پیچیدگی مالیات بر ارزش ‌افزوده در حوزۀ اشخاص حقوقی و حقیقی با یکدیگر تفاوت معناداری دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1480 - تأثیر اجرای برنامة خصوصی سازی در شاخص قیمت بورس تهران(TEPIX)
سهیلا خوشنویس یزدی ابراهیم خوش‌قامت

در این مطالعه با بررسی داده‌های فصلی شاخص قیمت سهام بورس تهران، نقدینگی، واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به بخش غیردولتی از طریق بورس و مجموع واگذاری سهام در طی سال‌های (93- 1382) و جمع آوری حدود 48 نمونه و با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری فرض تأثیرپذیری شاخص قیمت سهام أکثر

در این مطالعه با بررسی داده‌های فصلی شاخص قیمت سهام بورس تهران، نقدینگی، واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به بخش غیردولتی از طریق بورس و مجموع واگذاری سهام در طی سال‌های (93- 1382) و جمع آوری حدود 48 نمونه و با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری فرض تأثیرپذیری شاخص قیمت سهام بورس تهران از متغیرهای مستقل مذکور را آزمون کرده و براساس نتایج حاصل از تخمین مدل شاخص قیمت بورس تهران در سال‌های مذکور تأثیر مثبت از واگذاری‌‌ای بورسی و حجم نقدینگی گرفته و البته تاثیر کل واگذاری های سهام شرکت‌های دولتی در این شاخص منفی بوده است. شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران (TEPIX) از مهمترین متغیرهای اقتصادی مورد محاسبه در اقتصاد ایران بوده و با توجه به اجرای برنامه خصوصی‌سازی در سال‌های اخیر در کشور بررسی آثار این برنامه در شاخص بورس می‌تواند اهمیّت بالایی در تصمیم‌گیری اقتصادی و بررسی های مطالعاتی داشته باشد . علاوه بر واگذاری‌های بنگاه‌های دولتی به بخش غیر دولتی توسط بورس، دو متغیر حجم نقدینگی و کل واگذاری‌ها نیز در بررسی این آثار بر شاخص می‌توانند مؤثر باشند که در این پایان نامه به این موضوع پرداخته شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1481 - شاخص ریسک‌های کشوری بر تقاضای بیمه‌های بازرگانی (مطالعۀ موردی کشورهای حوزۀ منا)
علی دهقانی نیلوفر شیخ رضایی

در این پژوهش دربارة اثر شاخص ریسک‌های کشوری(سیاسی، اقتصادی و مالی) بر تقاضای بیمه‌های بازرگانی برای 16 کشور از حوزة منا، طی دورة زمانی 2014-2000 بررسی انجام شده است. به این منظور، با استفاده از داده‌های تابلویی، تأثیر متغیرهای مربوط به ریسک‌های کلان اقتصادی بر بیمه‌های أکثر

در این پژوهش دربارة اثر شاخص ریسک‌های کشوری(سیاسی، اقتصادی و مالی) بر تقاضای بیمه‌های بازرگانی برای 16 کشور از حوزة منا، طی دورة زمانی 2014-2000 بررسی انجام شده است. به این منظور، با استفاده از داده‌های تابلویی، تأثیر متغیرهای مربوط به ریسک‌های کلان اقتصادی بر بیمه‌های بازرگانی بررسی شده است. در این پژوهش، متغیر تقاضای بیمة بازرگانی به‌عنوان متغیر وابسته و متغیرهای مستقل، تولید ناخالص داخلی سرانه، تابع انتقال ریسک، تورم، نرخ بهرة واقعی، سطح باسوادی و درجة شهرنشینی در قالب مدل لگاریتمی برآورد شده است. نتایج برآورد مدل حاکی از آن است که در تقاضای بیمه‌های بازرگانی، ریسک سیاسی بدون تأثیر بوده، در حالی که ریسک اقتصادی و مالی دارای اثر مثبت است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1482 - آزمون دیدگاه طرف عرضه و طرف تقاضا در توسعه بازار های مالی
عرفان معماریان محمد رضا محجوب سوده حسن پور

در پژوهش حاضر،به عنوان یک مطالعه موردی اثرات متقابل شاخص قیمت و بازده نقدی(بازده کل) سهام بورس اوراق بهادار تهران و رشد اقتصادی در ایران بررسی شده است.بای این منظور،اطلاعات مربوط به این متغیرها در دوره زمانی 1389-1378 به صورت فعلی،جمع آوری و با استفاده از آزمون هم جمع أکثر

در پژوهش حاضر،به عنوان یک مطالعه موردی اثرات متقابل شاخص قیمت و بازده نقدی(بازده کل) سهام بورس اوراق بهادار تهران و رشد اقتصادی در ایران بررسی شده است.بای این منظور،اطلاعات مربوط به این متغیرها در دوره زمانی 1389-1378 به صورت فعلی،جمع آوری و با استفاده از آزمون هم جمعی جوهانسن و مدل تصحیح خطای برداری رابطه متقابل این متغیرها بررسی شده است.نتایج به دست امده ار آزمون هم جمعی جوهانسن نشان داده است که بین متغیرهای فوق،رابطه تعادلی بلندمدت وجود دارد:و نتایج حاصل از آزمون مدل تصحیح خطای برداری،حاکی از آن است که بین آن متغیرها،رابطه یک طرفه و مستقیم از رشد اقتصادی به شاخص قیمت و بازده نقدی(بازده کل)سهام بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد و دیدگاه طرف تقاضا در توسعه بازارهای مالی تایید شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1483 - بررسی هموارسازی سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار، با استفاده از مدل ایکل (مطالعۀ موردی بورس اوراق بهادار تهران)
تقی ترابی سمانه طریقی حسین سلطانی نژاد

سرمایه‌گذاران، استفاده‌کنندگان و تحلیل‌گران مالی علاقه‌مندند اطلاعات بیشتری دربارۀ هموارسازی سود در شرکت‌های سرمایه‌پذیر کسب کنند. یکی از تکنیک‌های حسابداری که به‌تازگی در شرکت‌ها استفاده می‌شود، هموارسازی سود[1] به‌عنوان یکی از الگوهای مدیریت سود است. این امر، توجه زیا أکثر

سرمایه‌گذاران، استفاده‌کنندگان و تحلیل‌گران مالی علاقه‌مندند اطلاعات بیشتری دربارۀ هموارسازی سود در شرکت‌های سرمایه‌پذیر کسب کنند. یکی از تکنیک‌های حسابداری که به‌تازگی در شرکت‌ها استفاده می‌شود، هموارسازی سود[1] به‌عنوان یکی از الگوهای مدیریت سود است. این امر، توجه زیادی را در ادبیات حسابداری به خود جلب کرده است و نشان‌دهندۀ یک عمل آگاهانه ازسوی مدیریت برای کاهش نوسانات است. در این راستا، سعی کرده‌ایم هموارسازی سود را در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار، بررسی و آن را با موارد مشابه هموارسازی در سال‌های قبل مقایسه کنیم و ببینیم که شرکت‌ها تا چه حد از هموارسازی سود استفاده کرده‌اند. بنابراین، کوشیده‌ایم در یک بازۀ زمانی 9ساله(1388-1380)، هموارسازی را بررسی کنیم. برای این منظور، با استفاده از فرمول نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای، 132 شرکت از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به‌عنوان نمونه انتخاب شد. برای بیبشترکردن شباهت نمونۀ انتخابی به جامعه، ابتدا شرکت‌های جامعه به گروه‌هایی براساس طبقه‌بندی سازمان بورس اوراق بهادار طبقه‌بندی شد؛ آنگاه به نسبت شرکت‌های موجود در هرگروه، اعضای نمونه از گروه‌های مختلف انتخاب شدند. برای تفکیک شرکت‌های هموارساز و غیرهموارساز، از مدل ایکل(ضریب پراکندگی تغییرات دوره‌ای سود به فروش) استفاده شد. برای این منظور، ما هموارسازی را در هر سه سطح سود خالص، سود عملیاتی و سود ناخالص بررسی کردیم و شرکت‌هایی را که حداقل در یکی از سطوح سود مورد نظر، اقدام به هموارسازی کرده‌اند، به‌عنوان هموارساز سود معرفی، و با نتایج قبلی مقایسه کردیم که بر این اساس، از بین شرکت‌های عضو نمونه، تعداد شرکت‌های هموارساز 78 و تعداد شرکت‌های غیرهموارساز، 54 مورد بود که نسبت به پژوهشِ قبلی، افزایش اندکی را نشان می‌دهد. نتیجه اینکه به‌تازگی به پدیدۀ هموارسازی سود در هر سه سطح توجه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1484 - رابطۀ‌ بین حاکمیت شرکتی و عدم تقارن اطلاعاتی با بازدۀ سهام در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران
علی باغانی نسترن احمدی حامد ستاک

در پژوهش حاضر، رابطة‌ بین حاکمیت شرکتی و عدم تقارن اطلاعاتی با بازدة سهام در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. شاخص‌های درصد سهام شناور آزاد، نوع حسابرس، میزان سهام تحت تملک سرمایه‌گذاران نهادی، نسبت اعضای غیرموظف و مادربودن شرکت به‌عنوان مع أکثر

در پژوهش حاضر، رابطة‌ بین حاکمیت شرکتی و عدم تقارن اطلاعاتی با بازدة سهام در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. شاخص‌های درصد سهام شناور آزاد، نوع حسابرس، میزان سهام تحت تملک سرمایه‌گذاران نهادی، نسبت اعضای غیرموظف و مادربودن شرکت به‌عنوان معیارهای حاکمیت شرکتی و شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به‌عنوان معیار عدم تقارن اطلاعاتی درنظر گرفته شده‌اند؛ و از داده‌های 94 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازة زمانی سال‌های 1387 تا 1395 و مدل‌های رگرسیونی چندمتغیره مبتنی بر داده‌های ترکیبی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که بین حاکمیت شرکتی و عدم تقارن اطلاعاتی رابطة معنادار و منفی، بین شاخص‌های حاکمیت شرکتی و عدم تقارن اطلاعاتی رابطة معنادار، و بین عدم تقارن اطلاعاتی و بازدة سهام رابطة منفی و معنادار وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1485 - اثربخشی برنامه آموزشی تحول مثبت نوجوانی بر شاخص های تحول مثبت در نوجوانان
ناهید حسین‌آباد محمود نجفی علی محمد رضایی

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی برنامه تحول مثبت نوجوانی بر شاخص&lrm;های تحول مثبت بود. بدین منظور در یک طرح شبه‌تجربی با روش پیش‌آزمون‌ـ پس‌آزمون با گروه گواه و همراه با پیگیری، 48 دانش&lrm;آموز دختر به‌صورت نمونه&lrm;برداری تصادفی چندمرحله&lrm;ای در دو گروه آزمایش (23 نفر أکثر

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی برنامه تحول مثبت نوجوانی بر شاخص&lrm;های تحول مثبت بود. بدین منظور در یک طرح شبه‌تجربی با روش پیش‌آزمون‌ـ پس‌آزمون با گروه گواه و همراه با پیگیری، 48 دانش&lrm;آموز دختر به‌صورت نمونه&lrm;برداری تصادفی چندمرحله&lrm;ای در دو گروه آزمایش (23 نفر) و گواه (25 نفر) از دانش‌آموزان دختر مشغول به تحصیل در پایه نهم دبیرستان&lrm;های دوره اول متوسطه دولتی شهر اراک در سال تحصیلی 97-1396 انتخاب شدند. برنامه آموزشی تحول مثبت نوجوانی طی 24 جلسه یک‌ساعته برای گروه آزمایش اجرا شد. سپس هر دو گروه قبل و بعد از آموزش، همچنین دو ماه پس از پایان برنامه، به‌منظور پیگیری به پرسشنامه تحول مثبت نوجوانی (آرنولد، نات و مینهولد، 2014) پاسخ دادند. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که در کوتاه‌مدت و بلندمدت، برنامه تحول مثبت نوجوانی بر شاخص&lrm;های تحول مثبت (صلاحیت، اطمینان، ارتباط، منش، مراقبت و همکاری) در دانش&lrm;آموزان مؤثر است. نتایج پژوهش نشان داد برنامه تحول مثبت نوجوانی می&lrm;تواند برنامه عملی مناسبی برای افزایش شاخص&lrm;های تحول مثبت و ورود نوجوانان به بزرگسالی مطلوب باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1486 - اعتباریابی شاخص افسردگی و شاخص مقابله نارسا در آزمون رورشاخ
فاتح رحمانی

در این پژوهش اعتبار شاخصهای افسردگی و مقابلة نارسا در زنان افسرده و غیرافسرده ایرانی بررسی شد. 40 آزمودنی افسرده و 40 آزمودنی غیرافسرده با سنین و تحصیلات مشابه براساس مصاحبة بالینی DSM IV و فهرست افسردگی بک انتخاب شدند. برای ارزشیابی شاخصهای افسردگی و مقابلة نارسا در هر أکثر

در این پژوهش اعتبار شاخصهای افسردگی و مقابلة نارسا در زنان افسرده و غیرافسرده ایرانی بررسی شد. 40 آزمودنی افسرده و 40 آزمودنی غیرافسرده با سنین و تحصیلات مشابه براساس مصاحبة بالینی DSM IV و فهرست افسردگی بک انتخاب شدند. برای ارزشیابی شاخصهای افسردگی و مقابلة نارسا در هر آزمودنی، آزمون رورشاخ اجرا و با استفاده از سیستم جامع اکسنر نمره گذاری شد. نتایج نشان دادند که شاخص افسردگی(DEPI) رورشاخ می تواند در تشخیص افسردگی و اختلالهای عاطفی به کار برده شود اما تفاوت معناداری در شاخص مقابلة نارسا (CDI) بین دو گروه مشاهده نشد. بدین ترتیب عدم سودمندی CDI در تشخیص افسردگی و احتمال استقلال بین دو شاخص مشخص و تأثیر احتمالی بازداریها در نتایج گروه افسرده و اهمیت وضعیت عاطفی و ابعاد مهم شخصیت بر سازماندهی ادراکی، توانایی ارزیابی منطقی محرکها و شیوه خاص توجه به آنها مطرح شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1487 - خودپنداشت جسمانی، شاخص توده بدنی و سطح فعالیت جسمانی در دانشجویان
زهرا فتحی رضایی کریم صالح‌زاده سید حجت زمانی ثانی خسرو صدرحقیقی

تحقیق حاضر با هدف شناخت خودپنداشت جسمانی، شاخص تودة بدنی و سطح فعالیت جسمانی در دانشجویان انجام شد. 221 دانشجوی 18 تا 26 ساله (111 دختر، 110 پسـر) به شیوة تصادفی طبقه‌بندی شده، انتخاب و برمبنای سطح فعالیت جسمانی‌شـان به دو گروه تقسیم شدند. شرکت‌کنندگـان پرسشنامة خودتوصی أکثر

تحقیق حاضر با هدف شناخت خودپنداشت جسمانی، شاخص تودة بدنی و سطح فعالیت جسمانی در دانشجویان انجام شد. 221 دانشجوی 18 تا 26 ساله (111 دختر، 110 پسـر) به شیوة تصادفی طبقه‌بندی شده، انتخاب و برمبنای سطح فعالیت جسمانی‌شـان به دو گروه تقسیم شدند. شرکت‌کنندگـان پرسشنامة خودتوصیفی جسمانی (مارش، 1996) را تکمیل کردند. نتایج نشان دادند که (1) بین دختران و پسران در خودپنداشت جسمانی کلی و شاخص تودة بدنی تفاوت معنادار وجود دارد، (2) بین زیرمقیاسهای فعالیت جسمانی، ‌صلاحیت ورزشی، ظاهر بدن، قدرت بدنی و استقامت بدنی در دو جنس و در همة زیرمقیاسها بین گروه فعال و غیرفعال تفاوت معنادار وجود دارد و (3) زیرمقیاسهای خودپنداشت جسمانی (سلامت،‌ فعالیت جسمانی، چربی بدن،‌ استقامت بدنی و حرمت خود)، شاخص تودة بدنی و جنس، میزان فعالیت جسمانی را پیش‌بینی می‌کنند. به نظر می‌رسد پرداختن دانشجویان به فعالیت جسمانی، علاوه بر آثار جسمانی و فیزیولوژیکی، دارای تأثیرات روانی مانند افزایش خودپنداشت جسمانی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1488 - تبیین آسیب شناختی توده بدنی بالا در دختران نوجوان مبتلا به چاقی بر اساس مدل الگوهای پردازش حسی
آلاله طاهری محمدعلی مظاهری عباس ذبیح زاده

هدف این پژوهش تبیین آسیب‌شناختی توده بدنی بالا بر اساس مدل الگوهای پردازش حسی بود که در جمعیت دختران نوجوان 15 تا 19 ساله در شهر تهران انجام شد. در این پژوهش 50 نفر از دختران مبتلا به چاقی (شاخص توده بدنی بالاتر از صدک 95 بر اساس جدول مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی)، با أکثر

هدف این پژوهش تبیین آسیب‌شناختی توده بدنی بالا بر اساس مدل الگوهای پردازش حسی بود که در جمعیت دختران نوجوان 15 تا 19 ساله در شهر تهران انجام شد. در این پژوهش 50 نفر از دختران مبتلا به چاقی (شاخص توده بدنی بالاتر از صدک 95 بر اساس جدول مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی)، با 50 نفر از همسالان خود که از وزن طبیعی برخوردار بودند (شاخص توده بدنی در محدوده صدک 25 تا 75) به لحاظ الگوهای چهارگانه پردازش حسی مورد مقایسه قرار گرفتند. نیمرخ حسی نوجوان/بزرگسال (براون و دان، 2002) به‌ عنوان ابزار این پژوهش انتخاب شد. بر اساس نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس چند متغیری و آزمون خی‌دو؛ گروه مبتلا به چاقی در الگوی اجتناب حسی، از میانگین و فراوانی بالاتر و در مجموع از تفاوت معنادار با گروه دارای وزن طبیعی خبر داد. الگوی حساسیت حسی از تفاوت معنادار مرزی میان دو گروه برخوردار بود. الگوی جستجوی حسی به ‌عنوان الگوی غالب در نوجوانان دارای وزن طبیعی شناخته شد و غلبه الگوی ثبت پایین در هیچ ‌یک از گروه‌ها مشاهده نشد. با شناسایی الگوهای پردازش حسی، آستانه دریافت تحریک‌ها و شیوه پاسخگویی رایج افراد، می‌توان با پیش‌بینی‌پذیر نمودن رفتارها، راهبردهای اصلاحی مناسبی برای آنان طراحی نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1489 - رورشاخ و نارسایی پردازش خبر در بیماران افسرده
فاتح رحمانی

در این پژوهش قابلیت شاخصهای شناختی رورشاخ در متمایز کردن مشکلات پردازش خبر در بیماران افسرده مورد بررسی قرار گرفت. 30 آزمودنی افسرده و 30 آزمودنی غیرافسرده با سنین و تحصیلات مشابه از طریق مصاحبة بالینی براساس ضوابط DSM-IV و پرسشنامة افسردگی بک انتخاب شدند. برای ارزشیابی أکثر

در این پژوهش قابلیت شاخصهای شناختی رورشاخ در متمایز کردن مشکلات پردازش خبر در بیماران افسرده مورد بررسی قرار گرفت. 30 آزمودنی افسرده و 30 آزمودنی غیرافسرده با سنین و تحصیلات مشابه از طریق مصاحبة بالینی براساس ضوابط DSM-IV و پرسشنامة افسردگی بک انتخاب شدند. برای ارزشیابی نارساکنشی بازخوردها از مقیاس نارساکنشی بازخوردها (DAS) استفاده شد و ارزشیابی شاخص ادراکی ـ تفکری و شاخصهای تفصیلی مربوط به پردازش خبر از طریق اجرای آزمون رورشاخ و نمره‌گذاری اکسنر صورت گرفت. نتایج نشان دادند که شاخص ادراکی ـ تفکری برای تمایز مشکلات بیماران افسرده در پردازش خبر کفایت لازم را ندارد اما ترکیبی از برخی متغیرهای آن و شاخصهای شناختی رورشاخ برای چنین هدفی قابل استفاده است. بدین ترتیب شاخص جدیدی با نام شاخص نارسایی پردازش خبر (IPDI) به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1490 - بررسی برخی خصوصیات زیستی ماهی سفید رودخانه ای رودخانه بابلرود استان مازندران
آریا اشجع اردلان الهام راد احد رجبی

این تحقیق از 15 شهریور ماه سال 1387 تا 15 مرداد ماه 1388 در رودخانه بابلرود (استان مازندران) بر روی ماهی سفید رودخانه ای Leuciscus cephalus)) انجام گرفت. نمونه برداری به صورت ماهانه و با استفاده از دستگاه الکتروشوکر صورت گرفت. در مجموع 441 عدد ماهی سفید رودخانه ای صید گ أکثر

این تحقیق از 15 شهریور ماه سال 1387 تا 15 مرداد ماه 1388 در رودخانه بابلرود (استان مازندران) بر روی ماهی سفید رودخانه ای Leuciscus cephalus)) انجام گرفت. نمونه برداری به صورت ماهانه و با استفاده از دستگاه الکتروشوکر صورت گرفت. در مجموع 441 عدد ماهی سفید رودخانه ای صید گردید. نسبت جنسی نر به ماده، 1 به 41/1 بدست آمد. میانگین طول کل ماهیان سفید رودخانه ای صید شده حدود 81/296/165 میلی متر می باشد. حداکثر میانگین طول کل مربوط به اردیبهشت ماه با میانگین 32/386/190 میلی متر بوده و حداقل میانگین طول کل مربوط به آبان ماه با میانگین 70/265/137 میلی متر بوده است. میانگین طول چنگالی و وزن بدست آمده برای جنس نر به ترتیب 49/2672/139 میلی متر و 58/2118/43 گرم و این مقادیر برای جنس ماده به ترتیب06/3088/152 میلی متر و 08/2732/57 گرم بدست آمد. نتایج آنالیز واریانس یکطرفه بین میانگین طول چنگالی در دو جنس نر و ماده و میانگین وزن در دو جنس اختلاف معنی داری نشان داد(05/0> P). همبستگی مثبت بین طول چنگالی با وزن بدن در کل جمعیت مشاهده شد (950/0=2R). نمونه ها به 9 گروه سنی (+0، 1، +1، 2، +2، 3، +3، 4، +4) تعلق داشتند. بیشترین تعداد ماهیان سفید رودخانه ای در گروه سنی 2 (114 عدد) و کمترین تعداد ماهیان در گروه سنی +4 سال (6 عدد) بودند. میانگین درصد شاخص رسیدگی جنسی (GSI) برای ماهیان سفیدرودخانه ای نر 94/047/1 و برای ماهیان سفیدرودخانه ای ماده 83/195/2 بدست آمد. میانگین شاخص کبدی برای ماهیان سفیدرودخانه ای نر 49/073/0 و برای ماهیان سفیدرودخانه ای ماده71/008/1 بدست آمد. با توجه به این بررسی زمان تخمریزی ماهی سفید رودخانه ای از اواسط اردیبهشت تا اواخر خرداد ماه است و نوع تخمریزی آنها به صورت دفعه ای است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1491 - ارزیابی کیفیت آب آشامیدنی و کشاورزی در چشمه های منطقه شمال دشت قزوین
بابک طالبی نوشین سجادی ترانه شارمد

منابع آب زیرزمینی مهم ترین منبع برای مصارف مختلف از جمله آشامیدن و کشاورزی می باشند. در منطقه دشت قزوین وجود این منابع از جمله چشمه ها به علت معیشت و استفاده مردم از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مطالعه، به بررسی 15 چشمه نمونه برداری شده در سال 1392 پرداخته شده است. أکثر

منابع آب زیرزمینی مهم ترین منبع برای مصارف مختلف از جمله آشامیدن و کشاورزی می باشند. در منطقه دشت قزوین وجود این منابع از جمله چشمه ها به علت معیشت و استفاده مردم از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مطالعه، به بررسی 15 چشمه نمونه برداری شده در سال 1392 پرداخته شده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی کیفیت چشمه های منطقه شمال دشت قزوین براساس مصارف شرب و کشاورزی بود. بدین منظور طبقه بندی کیفی برای مصارف آشامیدن به کمک روش شاخص کیفی آبWQIو برای مصارف کشاورزی از طبقه بندی های ویلکاکس، درصد سدیم و RSC استفاده گردید. نتایج بررسی ها نشان داد که براساس روش WQIحدود 93 درصد چشمه های مورد بررسی در محدوده خوب و عالی و حدود 7 درصد در محدوده ضعیف واقع شده است. براساس روش طبقه بندی ویلکاکس حدود 80 درصد نمونه ها در محدوده کم شور و مناسب برای کشاورزی (C2S1) قرار دارند و 20 درصد آن شور و برای مصارف در مواقع ضروری(C3S1)است. برای طبقه بندی بر مبنای درصد سدیم حدود 80 درصد از نمونه های مورد بررسی در وضعیت عالی، خوب و قابل قبول قرار دارند و 20 درصد آن وضعیت مشکوک دارد. همچنین طبق رده بندی کیفی RSC حدود 93 درصد نمونه ها مناسب و قابل قبول هستند و 7 درصد بقیه وضعیت نامناسب دارد. بطور کلی باتوجه به طبقه بندی های مذکور چشمه های منطقه مورد مطالعه برایمصارف شرب و کشاورزی وضعیتی مطلوب و مناسب دارند و تعداد کمی از آن ها نیاز به بررسی و پایش مجدد دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1492 - ارزیابی شاخص‌های فساد شیمیایی و میکروبی در دو نوع برگر تولید شده از ماهی و گوشت قرمز طی سه ماه نگهداری در دمای 18- درجه سانتی‌گراد
افشین فهیم سیده طوبی شفیقی مینا سیف زاده یاسمن اعتمادیان مونا خبازکار املشی

هدف از این مطالعه ارزیابی شاخص های فساد شیمیایی و میکروبی از قبیل میزان TVBN و پراکسید و نیز شمارش کلی باکتری های مزوفیل، کلی فرم استافیلوکوکوس اورئوس، اشریشیاکلی و سالمونلا در دو نوع برگر تولید شده از ماهی و گوشت قرمز طی سه ماه نگهداری در دمای 18- درجه سانتی گراد بوده أکثر

هدف از این مطالعه ارزیابی شاخص های فساد شیمیایی و میکروبی از قبیل میزان TVBN و پراکسید و نیز شمارش کلی باکتری های مزوفیل، کلی فرم استافیلوکوکوس اورئوس، اشریشیاکلی و سالمونلا در دو نوع برگر تولید شده از ماهی و گوشت قرمز طی سه ماه نگهداری در دمای 18- درجه سانتی گراد بوده است. ماهی فیتو فاگ و گوشت قرمز پس از خریداری بلافاصله همراه با یخ به آزمایشگاه مرکز ملی تحقیقات فرآوری آبزیان منتقل شد و آزمون های شیمیایی و میکروبی بر اساس روش استاندارد ملی ایران صورت گرفت. نتایج نشان داد با افزایش مدت زمان نگهداری برگر ماهی کپور نقره ای در سردخانه میزان TVB-N و پراکسید به طور معنی داری افزایش می یابد. میانگین (انحراف معیار) میزان TVB-N از 14/0± 6/12در زمان تولید به 14/0±4/15 میلی گرم درصد، پراکسید از صفر به 14/0± 33/1 میلی اکی والان اکسیژن در کیلوگرم در سه ماه نگهداری در سردخانه رسید. میزان TVB-N برگر گوشت تولیدی ابتدا 14/0±14 بود که در ماه های پس از آن به ترتیب 14/0±16 و 14/0±2/17 میلی گرم در صد گرم نمونه افزایش یافت تفاوت معنی داری بین میزان TVB-N برگر ماهی کپور نقره ای وبرگر گوشت قرمز طی ماه سوم نگهداری مشاهده شده است که در مقایسه با ماه های قبل از آن افزایش معنی داری را نشان می دهد (05/0 P< و 3d.f=). شمارش کلی باکتری های مزوفیل، کلی فرم و استافیلوکوکوس اورئوس در برگر خام تولید شده از گوشت ماهی نسبت به برگر تولید شده از گوشت قرمز کمتر بوده و به ترتیب میانگین این دو تیمار برای باکتریهای مزوفیل در ماه اول و برای باکتری های کلی فرم و استافیلوکوکوس اورئوس در ماه دوم از نظر آماری اختلاف معناداری نشان داد (05/0P<). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1493 - بررسی تغییرات فصل پذیری و ناهنجاری های بارش فصلی در ایران طی دوره 1977 الی 2006
شیرین زرین کمر مجد پری سیما کتیرایی بروجردی

تغییر اقلیم و پیامدهای آن از مهم ترین موضوعات زندگی بشر در دهه های اخیر است. تغییر در توزیع درون سالانه بارش و فصل پذیری می تواند نمودی از تغییر اقلیم باشد. علاوه بر آن تغییر در فصل پذیری و تاخیر یا تقدم بارش های فصلی برای تصمیم گیری های کلان در زمینه های کشاورزی و هیدر أکثر

تغییر اقلیم و پیامدهای آن از مهم ترین موضوعات زندگی بشر در دهه های اخیر است. تغییر در توزیع درون سالانه بارش و فصل پذیری می تواند نمودی از تغییر اقلیم باشد. علاوه بر آن تغییر در فصل پذیری و تاخیر یا تقدم بارش های فصلی برای تصمیم گیری های کلان در زمینه های کشاورزی و هیدرولوژی تاثیرزیادی دارد. در پژوهش حاضر برای بررسی چگونگی توزیع درون سالانه بارش به صورت کمی، ابتدا شاخص فصل پذیری و همچنین ناهنجاری های نرمال شده بارش فصلی در 33 ایستگاه سینوپتیک در سراسر ایران محاسبه و چگونگی توزیع مکانی و فصل پذیری ایستگاه ها در ایران مطالعه و سپس روند تغییرات آن طی دوره 1977 الی 2006 با استفاده از آزمون من-کندال بررسی شده است.نتایج نشان می دهد که ایستگاه گرگان در جنوب شرق دریای خزر کوچکترین و ایستگاه بندرعباس در جنوب و کنار خلیج فارس بزرگترین فصل پذیری را دارند. طی دوره آماری مورد بررسی در اغلب ایستگاه ها تمایل به تمرکز بارش در بعضی ماه های خاص وجود دارد (روند افزایشی تنها در سه ایستگاه معنی دار است). از طرفی بیشینه فصل پذیری در اغلب ایستگاه ها پس از دهه 1990 در ایران مشاهده شده است. روند ناهنجاری های بارش فصلی در هر چهار فصل در مناطق شمال غربی منفی است اما در مناطق مرکزی و غربی روند تغییرات ناهنجاری ها در اکثر ایستگاه ها مثبت است. بیشترین تعداد روند معنی دار مربوط به فصل زمستان است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1494 - ارزیابی حساسیت فیزیکی نوار ساحلی تالاب میانکاله بر اساس شاخص حساسیت محیط زیستی (ESI)
رویا نزاکتی بهروز بهروزی راد سعید ملماسی فروز اسماعیلی

محدوده ساحلی میانکاله در بخش جنوب شرقی دریای مازندران، در بر دارنده خلیج گرگان و تالاب میانکاله به عنوان یکی از تالاب های بین المللی ثبت شده در کنوانسیون رامسر می باشد و از جمله عرصه هایی است که واجد پتانسیل مناسب جهت فعالیت های گردشگری است. از سوی دیگر افزایش روند توسع أکثر

محدوده ساحلی میانکاله در بخش جنوب شرقی دریای مازندران، در بر دارنده خلیج گرگان و تالاب میانکاله به عنوان یکی از تالاب های بین المللی ثبت شده در کنوانسیون رامسر می باشد و از جمله عرصه هایی است که واجد پتانسیل مناسب جهت فعالیت های گردشگری است. از سوی دیگر افزایش روند توسعه اقتصادی به ویژه در فعالیت های نفتی در کشورهای حوزه مورد بررسی، بر لزوم مدیریت و حفاظت از این سواحل می افزاید. هدف از انجام این تحقیق مدیریت خط ساحلی با استعانت از مدل های ارائه شده توسط NOAA و تعیین شاخص حساسیت محیط زیستی (ESI) می باشد. بدین منظور با توجه به بازدیدهای میدانی صورت گرفته، استفاده از تصاویر ماهواره ای و سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)، تقسیم بندی حساسیت فیزیکی سواحل انجام شد. طبق نتایج حاصل از بررسی پارامترهای فیزیکی انرژی موج، شیب و جنس بستر مشخص شد که در بازه مورد مطالعه، قسمت غربی سواحل میانکاله در طبقه 4 دسته بندی NOAA، جای می گیرد. بخش مرکزی این سواحل در طبقه B9 قرار دارد و محدوده های گمیشان، خواجه نفس، چالاشت و خلیج گرگان دو در طبقه D10 مطابق دسته بندی NOAA قرار می گیرند. نتایج این بررسی ها بیانگر این مطلب می باشند که در این سواحل، به دلیل پایین بودن تنوع فیزیکی به لحاظ ویژگی های ژئومورفولوژیکی و جنس بستر ساحل، هم چنین وجود منابع زیستی حساس، در صورت بروز آلودگی نفتی، احتمال باقی ماندن آلاینده ها به مدت طولانی وجود دارد که این خود دلیلی بر لزوم توجه بیشتر به مدیریت سواحل در این استان می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1495 - اثر مس نیترات بر برخی شاخص‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی خون بچه‌تاسماهی شیپ (Acipenser nudiventris)
آیین محمدرضایی سورنا ابدالی ایوب یوسفی جوردهی

به منظور بررسی تأثیر مس نیترات بر شاخص های فیزیولوژیک و بیوشمیایی خون تاسماهی شیپ پرورشی، تعداد عدد120 ماهی در 12 آکواریوم با گنجایش 100 لیتر، حاوی محلول مس نیترات در غلظت های 0، 1، 5 و 10 میلی گرم در لیتر، قرار گرفتند. ماهیان در ساعت های 24، 48، 72 و 96 مورد بررسی و ن أکثر

به منظور بررسی تأثیر مس نیترات بر شاخص های فیزیولوژیک و بیوشمیایی خون تاسماهی شیپ پرورشی، تعداد عدد120 ماهی در 12 آکواریوم با گنجایش 100 لیتر، حاوی محلول مس نیترات در غلظت های 0، 1، 5 و 10 میلی گرم در لیتر، قرار گرفتند. ماهیان در ساعت های 24، 48، 72 و 96 مورد بررسی و نمونه گیری قرار گرفتند. بیشترین درصد تلفات تا 24 ساعت پس از مجاورت در برابر سم به ترتیب مربوط به غلظت های 10 (70 درصد) و 5 (50 درصد) و 1 (10 درصد) میلی گرم در لیتر بود. پس از 24 ساعت همه ماهیان تیمارهای 5 و 10 میلی گرم در لیتر تلف شدند. ولی در غلظت 1 میلی گرم در لیتر تا 96 ساعت تقریباً 20 درصد ماهی ها مقاومت نشان دادند. این در حالی بود که در تیمار شاهد تلفاتی مشاهده نشد. در ادامه شاخص های بیوشیمیایی در خون ماهیان بررسی شد. سطح تری گلیسرید خون تاسماهی شیپ در مجاورت با غلظت 10 میلی گرم در لیتر مس نیترات در زمان 24 ساعت معادل 7/7 ± 479 میلی گرم در دسی لیتر بود و در مقایسه با گروه شاهد (3/69 ± 3/709 میلی گرم در دسی لیتر) به طور معنی داری کاهش یافت (05/0>P). تیمار 1 میلی گرم در لیتر مس نیترات سبب کاهش معنی دار در تری گلیسرید خون در زمان های 48، 72 و 96 ساعت در مقایسه با شاهد بود و به ترتیب معادل 2/4 ± 9/237، 8/0 ± 5/233 و 5/1 ± 226 میلی گرم در دسی لیتر بدست آمد. میزان کلسترول در غلظت های 5 و 10 میلی گرم در لیتر به ترتیب معادل 7/7 ± 6/206 و 6/0 ± 3/229 میلی گرم در دسی لیتر در زمان 24 ساعت بود که در مقایسه با گروه شاهد و غلظت 1 میلی گرم در لیتر، به طور معنی داری افزایش داشت (05/0>P). اما در غلظت 1 میلی گرم در لیتر به ترتیب معادل 4/1 ± 5/81، 1 ± 73 و 6/0 ± 3/69 میلی گرم در دسی لیتر در زمان های 48، 72 و 96 ساعت بود که افزایش معنی داری (05/0>P) نسبت به گروه شاهد (3/1 ± 9/38 میلی گرم در دسی لیتر) داشت. سطوح پروتئین کل در غلظت 1 میلی گرم در لیتر در زمان های 48، 72 و 96 ساعت به ترتیب معادل 1/0 ± 2، 1/0 ± 9/1 و 1/0 ± 9/1 میلی گرم در دسی لیتر بود که در مقایسه با شاهد (1/0 ± 1/2 میلی گرم در دسی لیتر) کاهش معنی داری را نشان داد (05/0>P). بر اساس نتایج حاصل، مس نیترات تغییرات معنی داری بر شاخص های بیوشیمیایی خون بچه تاسماهی شیپ داشته و در غلظت های بالاتر دارای اثرات سمی شدیدی بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1496 - برخی از شاخص های رشد کپور هندی کاتلا ((Catla catla مولد در استخر خاکی دراستان خوزستان
شیما آیتی بهبهانی همایون حسین زاده صحافی مژگان خدادادی غلامرضا اسکندری

در این مطالعه، شاخص های رشد مولدین کپور هندی کاتلا مانند درصد افزایش وزن (WG)، درصد رشد متوسط روزانه(ADG)، نرخ رشد ویژه(SGR) و ضریب چاقی (K) ، با انجام زیست سنجی و تعیین طول کل و وزن و همچنین تعیین برخی پارامتر های محیطی طی سال های 1390 تا 1391 به مدت یک سال و به طور فص أکثر

در این مطالعه، شاخص های رشد مولدین کپور هندی کاتلا مانند درصد افزایش وزن (WG)، درصد رشد متوسط روزانه(ADG)، نرخ رشد ویژه(SGR) و ضریب چاقی (K) ، با انجام زیست سنجی و تعیین طول کل و وزن و همچنین تعیین برخی پارامتر های محیطی طی سال های 1390 تا 1391 به مدت یک سال و به طور فصلی مورد سنجش قرار گرفت. بدین منظور از تعداد 16 عدد مولد ماهی کاتلا با نسبت جنسی (1:1) که به طور تقریباً مساوی از 3 استخرخاکی 1700 متر مربعی رها سازی شده بودند، استفاده شد. استخر ها قبل از ماهی دار کردن، بوسیله کود گاوی و در طول دوره باکود شیمیایی غنی سازی شد. تغذیه مولدین نیز با جیره کنستانتره شرکت بیضا فارس در دو نوبت صبح و عصر صورت گرفت. رابطه ی همبستگی طول و وزن در ماده برابر21/3 b= و در نر93/2 b= بدست آمد که گویای رشد ایزومتریک گونه است. این رابطه به ترتیب در ماده و نر معادل y = 0/007x3/2165 و y = 0/0197x2/9377 بدست آمد. شاخص های رشد در کل دوره، میزانWG (ماده:27/114، نر:61/211)، ADG (ماده:08/3، نر:68/3)، SGR (ماده:09/0، نر:2/0) و ضریب چاقی که در مولدین نر و ماده بین دامنه 54/1 تا 76/1 بدست آمد. همه نتایج به دست آمده، با توجه به شرایط محیطی و فیزیولوژی ماهی، نشانگر رشد قابل قبول گونه است. فاکتور های فیزیکی و شیمیایی نیز روندی نرمال داشت. وزن و طول کل مولدین با استفاده از ترازوی دیجیتال (با دقت گرم) و خط کش بیومتری (با دقت میلی متر) اندازه گیری شد. پارامتر های محیطی به وسیله دستگاه مولتی پارامتر مدل HACH سنجیده شد. نتایج حاصله، بیانگر قابلیت سازگاری کپور کاتلا با شرایط اقلیمی استان با داشتن دوره طولانی گرما، می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1497 - اثر مس (2+Cu) بر تغییرات شاخص‌های خونی ماهی فیتوفاگ (Hypophthalmichthys molitrix) پرورشی
سمیه شکوهی سورنا ابدالی ایوب یوسفی جوردهی حسین نگارستان

در این تحقیق، به منظور بررسی سمیت حاد فلز سنگین مس بر شاخص های خونی ماهی فیتوفاگ، 135 قطعه ماهی در مجاورت غلظت های 0، 5 و 10 میلی گرم در لیتر نیترات مس (Cu(NO3)2) قرار گرفتند. میزانLC50 - 24h آن 5/2 میلی گرم در لیتر تعیین گردید. نتایج نشان داد تعداد گلبول های سفید خون ( أکثر

در این تحقیق، به منظور بررسی سمیت حاد فلز سنگین مس بر شاخص های خونی ماهی فیتوفاگ، 135 قطعه ماهی در مجاورت غلظت های 0، 5 و 10 میلی گرم در لیتر نیترات مس (Cu(NO3)2) قرار گرفتند. میزانLC50 - 24h آن 5/2 میلی گرم در لیتر تعیین گردید. نتایج نشان داد تعداد گلبول های سفید خون (WBC) با افزایش غلظت نیترات مس و با گذشت زمان بطور معنی داری (05/0P<) کاهش یافت. تعداد گلبولهای قرمز (RBC) اختلاف معنی داری نشان نداد (05/0P>). سطوح هموگلوبین خون با افزایش غلظت نیترات مس و با گذشت زمان بطور معنی داری (05/0P<) کاهش یافت. میزان هماتوکریت، میانگین تغییرات حجم متوسط سلولی (MCV)، تغییرات سطوح متوسط هموگلوبین ذره ای (MCH) و میانگین تغییرات غلظت هموگلوبین ذره ای (MCHC) در تیمارهای مورد مطالعه با گذشت زمان کاهش معنی داری (05/0P<) نشان داد. سطوح تری گلیسرید بطور معنی داری تغییر کرد، اما سطوح کلسترول معنی دار نبود (05/0<P). سطوح گلوکز پلاسمای خون با افزایش غلظت نیترات مس در زمان 12 و 24 ساعت اختلاف معنی داری نشان داد (05/0P<). سطوح پروتئین کل در زمان 24 ساعت در تیمار 5 میلی گرم در لیتر نسبت به شاهد کاهش معنی داری (05/0 >P) را نشان داد. نتایج شمارش افتراقی گلبولهای سفید نشان داد تعداد لنفوسیت ها بطور معنی داری (05/0<P) کاهش یافت. تعداد نوتروفیل ها و منوسیت ها با گذشت زمان و با افزایش غلظت نیترات مس بطور معنی داری افزایش یافت (05/0>P). بر اساس نتایج حاصل، غلظت های تحت حاد نیترات مس تغییرات معنی داری بر بسیاری از شاخص های مورد مطالعه ایجاد کرد و سمیت شدیدی بر ماهی فیتوفاگ برجای گذاشت که با افزایش غلظت و زمان مجاورت تشدید گردید. بنابراین، می توان گفت این گونه مقاومت کمی در برابر غلظت های تحت حاد مس دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1498 - بررسی رژیم غذایی ماهی کپور معمولی دریایی(Cyprinus Carpio)در سواحل استان گلستان، دریای خزر (سواحل منطقه گمیشان)
عبدالرحیم وثوقی رضوان موسوی ندوشن الناز عباسی ابراهیم زارعی فرهاد علاسوندی طغیان

این پژوهش بر اساس فصل صید از مهر ماه 1388 لغایت اسفند ماه 1388 در طی فصل های پاییز و زمستان روی تعداد 180 نمونه کپور معمولی دریایی (Cyprinus carpio) صید شده از سواحل منطقه گمیشان در استان گلستان انجام پذیرفت. نمونه برداری بصورت ماهانه (حداقل 6 بار درهر ماه) طی6 ماه انجا أکثر

این پژوهش بر اساس فصل صید از مهر ماه 1388 لغایت اسفند ماه 1388 در طی فصل های پاییز و زمستان روی تعداد 180 نمونه کپور معمولی دریایی (Cyprinus carpio) صید شده از سواحل منطقه گمیشان در استان گلستان انجام پذیرفت. نمونه برداری بصورت ماهانه (حداقل 6 بار درهر ماه) طی6 ماه انجام شد . همه نمونه ها با حضور در محل از پره های صیادی تهیه گردید. نمونه های تهیه شده در ساحل مورد بیومتری (طول کل با دقت 1 میلی متر و وزن بدن با دقت 01/0 گرم) قرار گرفتند ، اطلاعات مزبور در فرم بیومتری ثبت و نمونه ها کالبد شکافی شد . سپس دستگاه گوارش (روده) را در فرمالین 4 درصد قرار داده و به آزمایشگاه دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال منتقل گردید . در آزمایشگاه نسبت به اندازه گیری طول روده با دقت 1 میلی متر و وزن روده با دقت 01/0 گرم ، خالی بودن روده ، شدت تغذیه ، فراوانی وقوع انواع مواد غذایی مورد مصرف و فاکتور وضعیت اقدام گردید . محتویات دستگاه گوارش تخلیه و مورد شناسایی قرار گرفت . سپس نسبت به تعیین شاخص طول نسبی روده ،شاخص خالی بودن روده ، شاخص شدت تغذیه ، شاخص فراوانی وقوع غذاهای مورد مصرف و شاخص فاکتور وضعیت اقدام گردید .در جهت بررسی آماری از آنالیز واریانس یک طرفه و T-test استفاده شد و نمودارها با استفاده از نرم افزار Excel رسم گردید . میانگین شاخص طول نسبی روده در گروههای سنی (+2 تا 10) ساله برابر 11/0±67/1 سانتی متر بود ، مقادیر این شاخص در فصل های مختلف دارای تفاوت معناداری نبود (05/0> P) . میانگین شدت تغذیه 99/9 ±63/22 بدست آمد . مقادیر این شاخص در فصل های مختلف دارای تفاوت معناداری بود (05/0P<). شاخص خالی بودن دستگاه گوارش کل برابر 11/71 درصد بدست آمد . که نشان دهنده کم خور بودن این گونه می باشد . محتویات دستگاه گوارش نیز شامل Polychaeta ،Oligochaeta ، Bivalvia ، Gastropoda، Ostrocoda، Foraminifera ، بقایای بدن ماهیGobiidae ، Termatoda ، تخم آبزیان ، خرچنگ و قطعات گیاهی بود. بیشترین مقدار شاخص فراوانی وقوع مواد غذایی (FP) در کل دوره مربوط به کرم های پرتار به میزان 89/63 درصد تعیین شد میزان این شاخص در طول فصل های مختلف ، اختلاف معنی داری نداشت (05/0> P) . در مجموع دوره ، کرم های پرتار(89/63 درصد) با فراوانی بیش از 50 درصد غذای اصلی ، دو کفه ای(00/35 درصد) ، الیاف گیاهی(11/36 درصد) ، بالانوس(11/16 درصد) ، خرچنگ (22/32 درصد) ، ماهی(22/44 درصد) ، الیگوکیت (67/11درصد) ، تخم آبزی(78/42 درصد) ، گاستروپود(67/36 درصد) ، ترماتد(54/25 درصد) و استراکودا (78/12درصد) با فراوانی بیش از 10 درصد و کمتر از 50 درصد ، غذای فرعی و کوماسه آ(67/6 درصد) ، آمفی پودا (78/2 درصد) و فرامینی فرا (33/3 درصد) با فراوانی کمتر از 10 درصد بعنوان غذای تصادفی تعیین شدند . میانگین شاخص فاکتور وضعیت (K) ، در طول دوره برابر 39/1 بود که نشان از وضعیت خوب تغذیه در این ماهی دارد . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1499 - اثر مس نیترات بر برخی شاخص‌های خون بچه‌تاسماهی شیپ (Acipenser nudiventris)
آیین محمدرضایی سورنا ابدالی ایوب یوسفی جوردهی زهرا سالاری

به منظور تعیین سمیت حاد فلز سنگین مس بر برخی شاخص های خون تاسماهی شیپ، 120 قطعه ماهی در مجاورت غلظت های صفر(شاهد)، 1 ، 5 و 10 میلی گرم در لیتر نیترات مس (Cu(NO3)2) قرار گرفتند. در غلظت های 5 و 10 میلی گرم در لیتر همه ماهی ها بعد از 24 ساعت تلف شدند و فقط در گروه شاهد و أکثر

به منظور تعیین سمیت حاد فلز سنگین مس بر برخی شاخص های خون تاسماهی شیپ، 120 قطعه ماهی در مجاورت غلظت های صفر(شاهد)، 1 ، 5 و 10 میلی گرم در لیتر نیترات مس (Cu(NO3)2) قرار گرفتند. در غلظت های 5 و 10 میلی گرم در لیتر همه ماهی ها بعد از 24 ساعت تلف شدند و فقط در گروه شاهد و تیمار 1 میلی گرم در لیتر همه ماهی ها تا 96 ساعت زنده ماندند. نتایج نشان داد که سطوح هموگلوبین (Hb) با افزایش غلظت مس و با گذشت زمان به طور معنی داری افزایش یافت (05/0 > P). تعداد گلبول های قرمز (RBC) در غلظت های 5 و 10 میلی گرم در لیتر در 24 ساعت کاهش معنی داری نشان داد (05/0 > P). درصد هماتوکریت (Hct) از 4/3 ± 33/22 درصد در تیمار شاهد به 4/4 ± 45 درصد در غلظت 10 میلی گرم در لیتر مس در 24 ساعت افزایش یافت (05/0 > P). تعداد گلبول های سفید (WBC) کاهش معنی داری نسبت به گروه شاهد داشت (05/0 > P). حجم متوسط گلبول قرمز (MCV) از 3/5 ± 6/148 فمتولیتر در گروه شاهد به 1 ± 274 فمتولیتر در غلظت 10 میلی گرم در لیتر در 24 ساعت رسید (05/0 > P).میانگین هموگلوبین ذره ای (MCH) در گروه شاهد 20 ± 8/31 گرم در دسی لیتر بود و به 30 ± 4/50 گرم در دسی لیتر در تیمار 10 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت رسید (05/0 > P). میانگین غلظت هموگلوبین ذره ای (MCHC) به بیشترین میزان(9/4 ± 03/50 پیکوگرم) در تیمار 1 میلی گرم در لیتر در زمان 96 ساعت رسید. تعداد لنفوسیت ها از 1 ± 66/62 درصد در گروه شاهد به 2/1 ± 70 درصد در تیمار 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت کاهش در غلظت 1 میلی گرم در لیتر به طور معنی داری افزایش (5/2 ± 82 درصد) در زمان 48 ساعت داشت (05/0 > P). تعداد مونوسیت ها از 5/1 ± 66/3 درصد در گروه شاهد به کمترین میزان (5/0 ± 66/0 درصد) در تیمار 1 میلی گرم در لیتر رسید (05/0 > P). از نتایج تحقیق انجام شده می توان دریافت که گرچه مس یک فلز ضروری برای انجام بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیکی است؛ ولی غلظت بیش از حد مجاز آن اثرات سمی شدیدی بر بچه ماهی شیپ نشان داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1500 - بررسی شدت، مدت و نوع توفان‌های تندری سیلاب‌ساز در آذربایجان شرقی با استفاده از تصاویر رادار تبریز
فروزان ارکیان مهناز کریم‌خانی پری‌سیما کتیرائی بروجردی

توفان های تندری سیلاب ساز در نواحی شمال غربی ایران خصوصا استان آذربایجان شرقی در سال های اخیر سبب جاری شدن سیل در این مناطق شده و خسارت شدیدی از نظر جانی و مالی در این منطقه ایجاد کرده است. در این پژوهش سعی بر آن شده که روش های نوین و دقیق تری جهت آگاهی از نوع این توفان أکثر

توفان های تندری سیلاب ساز در نواحی شمال غربی ایران خصوصا استان آذربایجان شرقی در سال های اخیر سبب جاری شدن سیل در این مناطق شده و خسارت شدیدی از نظر جانی و مالی در این منطقه ایجاد کرده است. در این پژوهش سعی بر آن شده که روش های نوین و دقیق تری جهت آگاهی از نوع این توفان ها بدست آید. با توجه به گزارش های هواشناسی، پنج مورد بارش سیل آسا که مجموعا شامل بیست سلول بارشی در مناطق تحت پوشش رادار تبریز بودند، استخراج گردید. برای تشخیص نوع، مدت و شدت توفان تندری از تصاویر بیشینه بازتاب راداری و سطح مقطع قائم آن استفاده شد. علاوه بر آن، با استفاده از داده های بدست آمده جو بالا از گمانه زنی ها و داده های GFS با قدرت تفکیک پذیری نیم درجه، شاخص های ناپایداری مناسب برای تشخیص توفان های تندری از قبیل، شاخصK، شاخص شوآلتر، شاخص مجموع مجموعه ها، انرژی پتانسیلی در دسترس همرفتی، آب بارش شو، عدد ریچاردسون توده‌ای، شاخص هلیسیتی ، شاخص انرژی- هلیسیتی و چینش قائم باد نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی ها نشان داد که اکثر توفان های تندری سیلاب ساز در منطقه تحت پوشش رادار تبریز در آذربایجان شرقی از نوع تک سلولی و چند سلولی می باشند که پس از حرکت و ادغام با یک دیگر تشکیل سلول های پیچیده را می دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1501 - مقایسه سطوح شاخص‌های خونی ماهی ازون‌برون (Acipenser stellatus) و کپور معمولی (Cyprinus carpio) پرورشی
محمود آقابراری سورنا ابدالی ایوب یوسفی جوردهی

شاخص های خون شناسی اغلب برای ارزیابی وضعیت سلامت در ماهیان مورد توجه قرار دارند. این تحقیق با هدف مقایسه شاخص های خونی و بیوشیمیایی مولدین ازون برون (Acipencer stellatus) و کپور معمولی (Cyprinus carpio) پرورشی انجام گرفته است. بدین منظور، 20 قطعه مولد (شامل10 قطعه از هر أکثر

شاخص های خون شناسی اغلب برای ارزیابی وضعیت سلامت در ماهیان مورد توجه قرار دارند. این تحقیق با هدف مقایسه شاخص های خونی و بیوشیمیایی مولدین ازون برون (Acipencer stellatus) و کپور معمولی (Cyprinus carpio) پرورشی انجام گرفته است. بدین منظور، 20 قطعه مولد (شامل10 قطعه از هر گونه) تهیه گردید و پس از نمونه برداری از خون مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میانگین تعداد گلبول های قرمز و سفید، درصد هماتوکریت، میزان هموگلوبین، سطوح کلسترول و میزان اسمولاریته در کپور معمولی بیشتر از ازون برون بود، ولی اختلاف معنی داری مشاهده نگردید (05/0P≥). میانگین درصد لنفوسیت در ازون برون بیشتر از کپور معمولی بود. درحالی که، میانگین درصد نوتروفیل، ائوزینوفیل و مونوسیت در کپور معمولی بیشتر از ازون برون بود، ولی اختلاف معنی داری مشاهده نشد (05/0P≥). میانگین شاخص گلوکز در کپور معمولی به طور معنی داری بیشتر از ازون برون بود (05/0P<). میانگین میزان تری گلیسرید در ازون برون به طور معنی داری بیشتر از کپور معمولی بود (05/0P<). میانگین شاخص های آلبومین و پروتئین کل در ازون برون بیشتر از کپور معمولی بود که در سطوح پروتئین کل اختلاف معنی داری مشاهده گردید (05/0P<). تعداد شاخص گلبول های قرمز در مولدین ازون برون بیشتر از ماهی کپور معمولی بود و در پارامترهای مساحت سلول، مساحت هسته و میانگین حجم گلبولی اختلاف معنی داری مشاهده گردید (05/0P<). بنابراین، سطوح برخی از شاخص های خونی در گونه ازون برون نسبت به کپور معمولی متفاوت بوده که می تواند مربوط به اختلاف در سطوح تکاملی آنها باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1502 - اثر کاربرد گیاه جعفری( Petroselinum sativum) بر شاخص های رشد قزل آلا Oncorynchus mykiss) )
امیر عباس زینالو ژاله خوشخو عبدالرحیم وثوقی الهام زینالو

این تحقیق به منظور بررسی اثر تغذیه پودر گیاه جعفری(Petroselinum sativum) بر روی شاخص های رشد ماهی قزل آلای رنگین کمان انجام شده است. برای این منظور تعداد 6000 قطعه ماهی قزل آلای رنگین کمان با وزن اولیه 100 گرم در 3 تیمار و 1 گروه شاهد در 3 تکرار به مدت 60 روز مورد پرورش أکثر

این تحقیق به منظور بررسی اثر تغذیه پودر گیاه جعفری(Petroselinum sativum) بر روی شاخص های رشد ماهی قزل آلای رنگین کمان انجام شده است. برای این منظور تعداد 6000 قطعه ماهی قزل آلای رنگین کمان با وزن اولیه 100 گرم در 3 تیمار و 1 گروه شاهد در 3 تکرار به مدت 60 روز مورد پرورش قرار گرفتند. ماهیان با جیره های غذایی با ترکیب پودر گیاه جعفری در غلظت های3،1 و 5 درصد تغذیه شدند.در کل دوره، بیشترین میانگین در روز آخر در نمونه های تیمار 3 با میانگین وزن 24±269 گرم و کمترین میانگین در ابتدای پرورش در گروه شاهد با میانگین وزن 29±146گرم بدست آمد. بیشترین میانگین افزایش طول در کل دوره مربوط به نمونه های تیمار 3 با میانگین افزایش طول12/2±95/24سانتی متر و کمترین میانگین مربوط به نمونه های تیمار 1 با میانگین افزایش طول941/1±4/23سانتی متر بود. بر اساس آزمون آنالیز واریانس یک طرفه، در کل دوره اختلاف معنی داری میان تیمارهای مختلف در افزایش وزن و همچنین افزایش طول بدست آمد ( 05/0P< ). با انجام تست همبستگی پیرسون ارتباط خطی بسیار قوی میان افزایش وزن با افزایش غلظت پودر گیاه جعفری و افزایش طول در کل دوره بدست آمد( 05/0P<). با توجه به نتایج، می توان بیان نمود که احتمالا پودر جعفری می تواند مکمل مناسبی برای جیره غذایی ماهی قزل آلا باشد. در نهایت میزان 5/0 درصد پودر جعفری در جیره غذایی، به عنوان دوز مناسب برای استفاده در جیره غذایی ماهی قزل آلا در دوره های طولانی تشخیص داده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1503 - تاثیر سطوح مختلف ویتامین C بر برخی پارامترهای رشد و تعدادی از شاخص های هماتولوژی سرم خون ماهی کوی(Cyprinus carpio )
فاطمه میرشاه ولد محمد کاظمیان

مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر استفاده از ویتامین C در جیره غذایی، بر میزان بازماندگی، کارایی رشد و تعدادی از شاخص های هماتولوژی سرم خون ماهی کوی (Cyprinus carpio) به منظور افزایش تولید ماهیان زینتی در کارگاه های تکثیرو پرورش در بازه زمانی کوتاه تر و هزینه تمام شده کمتر أکثر

مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر استفاده از ویتامین C در جیره غذایی، بر میزان بازماندگی، کارایی رشد و تعدادی از شاخص های هماتولوژی سرم خون ماهی کوی (Cyprinus carpio) به منظور افزایش تولید ماهیان زینتی در کارگاه های تکثیرو پرورش در بازه زمانی کوتاه تر و هزینه تمام شده کمتر، انجام شده است. در این بررسی تعداد 144 عدد ماهی کوی در 4 گروه (شامل یک گروه شاهد و سه گروه تیمار ) به مدت دو ماه با جیره غذایی حاوی سطوح مختلف ویتامین C ( به میزان 200 ، 400 و 600 میلی گرم در کیلوگرم در جیره خشک) غذا دهی شدند. زیست سنجی بچه ماهیان (وزن کل و طول استاندارد) هر دو هفته یک بار و محاسبه شاخص های رشد، هماتولوژی و تغذیه ماهیان در پایان دوره دو ماهه انجام شد. نتایج نشان داد که استفاده از ویتامین C در جیره غذایی سبب افزایش رشد وزنی در گروه شاهد که جیره غذایی آنها بدون ویتامین C بود به طور میانگین 58/1 گرم، تیمار 1 به طور میانگین 73/1 گرم، تیمار 2 به طور میانگین 13/2 گرم و تیمار 3 به طور میانگین 4/4 گرم گردید و افزایش وزن بین گروه ها دارای اختلاف معنی دار بود. درصد بازماندگی در گروه شاهد به طور میانگین 84 درصد، در تیمار 1 ، 95 درصد، در تیمار 2 ، 95 درصد و در تیمار 3 ، 97 درصد مشاهده شد ولی اختلاف معنا داری بین گروه ها بدست نیامد. در ماهیان بررسی شده بیشترین درصد افزایش وزن بدن با 71/39 درصد در تیمار 3 بدست آمد که با سایر گروه ها اختلاف معنی داری نداشت. بیشترین نرخ رشد ویژه نیز در تیمار 3 ارزیابی گردید ( 58/0 ) و تنها با گروه شاهد اختلاف معنی دار داشت. نسبت کارآیی پروتئین در تیمار 3 به طور میانگین 2 گرم بدست آمد و با سایر گروه ها به طور معنی داری اختلاف داشت. در میان گروه ها اختلاف معنی داری در تعداد گلبول های سفید وجود نداشت و بیشترین میزان گلبول های سفید در گروه شاهد ارزیابی گردید و تعداد لنفوسیت ها با افزایش میزان ویتامین C در جیره غذایی، افزایش یافت و در تیمار 3 به بیشترین میزان 70 عدد رسید ولی تعداد لنفوسیت ها اختلاف معنی داری بین گروه ها نداشت. در نهایت بر اساس نتایج بدست آمده در تحقیق حاضر، به منظور افزایش کارایی رشد و شاخص های هماتولوژی در ماهیان کوی، ویتامین Cبا غلظت 600 میلی گرم در کیلوگرم در جیره خشک غذایی، پیشنهاد می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1504 - بررسی جمعیت کفزیان سرشاخه های رودخانه جاجرود استان تهران
رضوان موسوی ندوشن سپیده رییسی

در تحقیق حاضر جمعیت کفزیان سرشاخه های رودخانه جاجرود مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه برداری در سرشاخه های آبنیک، زایگان، لالان و آهار در سال 1393 در فصل بهار و تابستان انجام شد. بی مهرگان کفزی به وسیله نمونه بردار کمی سوربر به ابعاد 35×35 سانتی متر جمع آوری و در أکثر

در تحقیق حاضر جمعیت کفزیان سرشاخه های رودخانه جاجرود مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه برداری در سرشاخه های آبنیک، زایگان، لالان و آهار در سال 1393 در فصل بهار و تابستان انجام شد. بی مهرگان کفزی به وسیله نمونه بردار کمی سوربر به ابعاد 35×35 سانتی متر جمع آوری و در فرمالین 10 درصد تثبیت شد. نمونه های بنتوز در آزمایشگاه توسط لوپ جداسازی و در سطح جنس شناسایی گردیدند. همچنین برای ارزیابی شرایط اکولوژیک و کیفیت آب از شاخص هیلسنهوف HFBI و شاخص تنوعEPT استفاده شد. به طور کلی در جمعیت کفزیان سر شاخه های رودخانه جاجرود 28 جنس متعلق به 3 شاخه، 5 رده، 9 راسته و 24 خانواده شناسایی گردید. بیشترین تراکم کل کفزیان در سرشاخه لالان (842 عدد در متر مربع) و در دو فصل بهار و تابستان مشاهده شد. در میان جنس های شناسایی شده و در تمام سرشاخه ها به جز آهار بیشترین تراکم در تابستان متعلق به جنس Epeorus و در فصل بهار مربوط به جنس Baetis بود. بر اساس آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) و آزمون LSD، فقط میان جمعیت سرشاخه آهار با سایر سرشاخه ها اختلاف معنی دار مشاهده شد(05/0P<). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1505 - بررسی اثر دارچین (Cinnamomum zeylanicm) بر شاخص‌های رشد، ضریب تبدیل غذایی و نرخ بازماندگی در ماهی گرین ترور(Andinocara rivulatus)
نرگس مورکی یونس روزی سید جلیل ذریه زهرا شهاب الدین صافی مسعود حقیقی

هدف از این تحقیق، بررسی اثرات پودر دارچین به عنوان مکمل رشد با توجه به خاصیت آنتی اکسیدانی آن در جیره غذایی ماهی گرین ترور(Andinocara rivulatus) بر شاخص رشد، ضریب تبدیل غذایی و نرخ بازماندگی بود. بدین منظور تعداد 180 قطعه ماهی گرین ترور(با میانگین وزن 5/0± 1گرم أکثر

هدف از این تحقیق، بررسی اثرات پودر دارچین به عنوان مکمل رشد با توجه به خاصیت آنتی اکسیدانی آن در جیره غذایی ماهی گرین ترور(Andinocara rivulatus) بر شاخص رشد، ضریب تبدیل غذایی و نرخ بازماندگی بود. بدین منظور تعداد 180 قطعه ماهی گرین ترور(با میانگین وزن 5/0± 1گرم) به چهار تیمار در سه تکرار(هر تکرار شامل 12 بچه ماهی) تقسیم شد. تیمارهای آزمایشی بر اساس چهار جیره غذایی، به ترتیب حاوی 1/0، 2/0، 3/0 و 1 درصد پودر دارچین و جیره شاهد فاقد پودر دارچین تهیه گردید. طول دوره آزمایش 98 روز بود. شاخص های رشد شامل: افزایش وزن و طول، میزان رشد ویژه وزنی و ضریب چاقی محاسبه شد. همچنین ضریب تبدیل غذایی و نرخ بازماندگی در هر تیمار اندازه گیری گردید. داده های جمع آوری شده از نقطه نظر پراکنش نرمال بررسی گردید و متناسب با وضعیت پراکنش داده ها از آزمونOne-Way ANOVA وKruskal-Wallis استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق حاضر هر چند سطوح مختلف پودر دارچین در جیره غذایی تفاوت معنی داری را بر روی شاخص های وزن و طول نهایی ایجاد نکرد(05/0<P). اما بچه ماهیان تغذیه شده با جیره غذایی حاوی 1 درصد دارچین با میانگین وزن نهایی(07/0±78/10) گرم بیشترین افزایش را نسبت به گروه شاهد با میانگین(85/0±54/8) گرم نشان داد(05/0<P) طول نهایی نیز در تیمار T4با میانگین طول نهایی(65/3±52/94) میلی متر بالاتر از نمونه تیمار شاهد با میانگین طولی(68/4±56/82) میلی متر قرار گرفت(05/0<P). در شاخص رشد ویژه وزنی فقط تیمار T4 با میانگین رشد ویژه وزنی(05/0±26/2) دارای اختلاف معنی دار با گروه شاهد با میانگین رشد ویژه وزنی (49/0±85/1) بود(05/0>P). و تیمارT3 با میانگین رشد ویژه وزنی(12/0±.13/2) دارای کمترین مقدار رشد ویژه وزنی نسبت به گروه شاهد بود ولی این اختلاف معنی دار نبود(05/0<P). اثر سطوح مختلف دارچین در جیره بر ضریب تبدیل غذایی به این صورت بود که تیمار T4 با میانگین(05/0±27/1) و تیمارT1 با میانگین(18/0±95/1) به ترتیب در پایین ترین سطح و در بالا ترین سطح نسبت به گروه شاهد با میانگین ضریب تبدیل غذایی(49/0±16/3) قرار گرفت، و در بین تیمارهای تغذیه شده با جیره حاوی دارچین در میزان ضریب تبدیل غذایی تنها تیمار T4دارای اختلاف معنی دار با گروه شاهد بود(05/0>P). نتایج بدست آمد در شاخص ضریب چاقی، هیچ گونه اختلاف معنی داری بین تیمارها تغذیه شده با جیره حاوی دارچین با گروه شاهد را نشان نداد .ولی تیمارT4 با میانگین(17/0±21/1) و تیمارT1 با میانگین(01/0±10/1) به ترتیب در بالاترین و پایین ترین سطح در میزان ضریب چاقی نسبت به تیمار شاهد با میانگین(92/0±19/1) قرارگرفت(05/0<P) .در میزان بازماندگی هیچ گونه اختلاف معنی دار بین تیمارهای تغذیه شده با دارچین و گروه شاهد دیده نشد(05/0<P) هرچند این اختلاف معنی دار نبود ولی حداکثر میزان بازماندگی مربوط به تیمارT2 و تیمار T4 معادل100 درصد بازماندگی بود و کمترین میزان باز ماندگی مربوط به گروه شاهد با میانگین(1/0±22/97) بود(05/0<P). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1506 - بررسی اثر سیلی مارین و 17ـ بتا استرادیول بر شاخص گنادی وتغییرات بافتی تخمک‌ها در ماهی ماده‌ی گورامی سه خال (Trichogaster trichopterus)
طاهره ناجی همایون حسین زاده صحافی سولماز رضایی

در این تحقیق، اثر سیلی مارین (silymarin) و 17ـ بتا استرادیول (E2) بر میزان شاخص گنادی و تغییرات بافتی تخمک‌ها در جنس ماده‌ی ماهی گورامی سه خال مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 100 قطعه ماهی ماده‌ی نابالغ با میانگین وزنی 5/0±5/2 گرم در 8 گروه تیمار و2گروه کنترل مو أکثر

در این تحقیق، اثر سیلی مارین (silymarin) و 17ـ بتا استرادیول (E2) بر میزان شاخص گنادی و تغییرات بافتی تخمک‌ها در جنس ماده‌ی ماهی گورامی سه خال مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 100 قطعه ماهی ماده‌ی نابالغ با میانگین وزنی 5/0±5/2 گرم در 8 گروه تیمار و2گروه کنترل مورد بررسی قرار گرفتند. ماهیان در گروه‌های مختلف تیماری با سیلی مارین و E2 بطورجداگانه (دوزهای 10، 20، 30 و50 میلی گرم در هر کیلوگرم وزن ماهی) و نیز دو گروه به عنوان کنترل در نظر گرفته شد. کنترل 1 دریافت کننده 20 میکرولیتر متانول و کنترل 2 بدون تزریق بودند. 20 روز پس از پایان آزمایش بافت تخمدان ماهیان خارج و توزین گردید. سپس ساختار بافت شناسی تخمدان و میانگین شاخص گنادی آنها با گروه کنترل مقایسه گردید. بررسی حاصل از مقایسه شاخص گنادی اختلاف معنی داری را در تیمارهای 1 و 2 با GSI (2/1درصد)تیمارهای3 و 4 با GSI (8/1 درصد)، تیمار 5 با GSI (7/0 درصد)، تیمار 6 با GSI (2/1 درصد)، تیمارهای 7 و 8 با GSI (75/1 درصد) که به ترتیب دریافت کننده دوزهای 10،20،30و50 میلی گرم در هر کیلوگرم سیلی مارین و 10،20،30و50 میلی گرم در هر کیلوگرم E2 بودند، در مقایسه با گروه شاهد با GSI (5/0 درصد) نشان داد (05/ 0 P<). این امر در بررسی مقاطع بافتی نیز مورد تایید قرار گرفت. نتایج بافتی حاکی از تاثیرگذاری بیشتر تیمارهای با دوز 50 mg/kg سیلی مارین و 17 ـ بتا استرادیول به علت شروع حرکت وزیکول زایا بر رشد و رسیدگی اووسیت‌ها در مقایسه با سایر تیمارها و نیز گروه کنترل در ماهی گورامی سه خال ماده بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1507 - بررسی اثرات فلز روی (Zn) بر برخی شاخص‌های خونی ماهی فیتوفاگ (Hypophthalmichthys molitrix)
مهزاد شکوری سورنا ابدالی حسین نگارستان علی حلاجیان

هدف از این تحقیق بررسی اثرات سمی فلز روی بر شاخص‌های خونی ماهی فیتوفاگ می‌باشد. پس از سازگارسازی نمونه‌های ماهی، تعداد 135عدد ماهی فیتوفاگ پرورشی با طول متوسط 1±13سانتی متر و وزن متوسط 10±50 گرم در گروه شاهد و تیمارهای 5 و 10 میلی گرم در لیتر نیترات روی Zn أکثر

هدف از این تحقیق بررسی اثرات سمی فلز روی بر شاخص‌های خونی ماهی فیتوفاگ می‌باشد. پس از سازگارسازی نمونه‌های ماهی، تعداد 135عدد ماهی فیتوفاگ پرورشی با طول متوسط 1±13سانتی متر و وزن متوسط 10±50 گرم در گروه شاهد و تیمارهای 5 و 10 میلی گرم در لیتر نیترات روی Zn(NO3)2، در 9 دستگاه آکواریوم هر یک به ظرفیت 90 لیتر قرار داده شدند. نمونه‌برداری خون از سیاهرگ دمی، 3 عدد ماهی از هر آکواریوم (هر تیمار با 3 تکرار)، به صورت کاملا تصادفی هر 12 ساعت یکبار تا 96 ساعت صورت گرفت. نتایج نشان داد که درصد هماتوکریت Hematocrit ( (HTCاز 4/3±3/24 درصد در تیمار شاهد به طور معنی داری به 4/4±3/38 درصد در24 ساعت در غلظت 10 میلی گرم در لیتر افزایش یافت(05/0>P). و حداکثر میزان آن در غلظت 5 میلی گرم در لیتر در 96 ساعت برابر با 3/2± 3/43 درصد بود که نسبت به شاهد افزایش معنی داری نشان داد(05/0>P). حجم متوسط سلولی (MCV) Mean cell volium از 3/5±1/108 فمتولیتر در تیمار شاهد افزایش معنی داری به 1±1/444 فمتولیتر در تیمار 96 ساعت در غلظت 10 میلی گرم در لیتر نشان داد(05/0>P). و حداکثر میزان آن در غلظت 5 میلی گرم در لیتر در 96 ساعت به 4/157±5/33 فمتولیتر رسید. میانگین هموگلوبین یاخته قرمزMedial cell hemoglobin MCH)) از( 6/20±6/302 گرم در دسی لیتر) در تیمار شاهد به (30±9/858 گرم در دسی لیتر) در تیمار 96 ساعت در غلظت 10 میلی گرم در لیتر افزایش یافت(05/0>P). و در 96 ساعت در غلظت 5 میلی گرم در لیتر برابر با (5/195±4/608 گرم در دسی لیتر) مشاهده شد که اختلاف معنی داری با شاهد و دوز 10 میلی گرم در لیتر نشان نداد(05/0P>). تعداد گلبولهای سفید( WBC)White blood cell ابتدا کاهش و در 96 ساعت بطور معنی داری افزایش یافت(05/0>P). بطوریکه حداقل میزان آن در تیمار 5 میلی گرم در لیتر در 72 ساعت برابر با (1258±4000 عدد در هر میلی متر مکعب خون) و حداکثر میزان آن برابر (4500±65500 عدد در هر میلی متر مکعب خون) در تیمار با غلظت 5 میلی گرم در لیتر در زمان 96 ساعت بود. تعداد گلبولهای قرمز Red blood cell (RBC)از (1/2169741 ± 2236667 عدد در هر میلی متر مکعب خون) درتیمار شاهد، به (5/28867±700000 عدد در هر میلی متر مکعب خون) در 96 ساعت در غلظت 10 میلی گرم در لیتر کاهش یافتند (05/0>P). بطوریکه در 12 ساعت در تیمار 5 میلی گرم در لیتر برابر با (7/55075 ±1540000 عدد در هر میلی متر مکعب خون)،که با شاهد و غلظت 10 میلی گرم در لیتر اختلاف معنی داری مشاهده نشد(05/0P>). با توجه به نتایج بدست آمده پارامترهای خونی فاکتورهای حساس در پایش سمیت روی و استرس ناشی از آن خصوصأ در غلظتهای حاد(کشنده) می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1508 - بررسی شاخص طول نسبی دستگاه گوارش و شاخص شدت تغذیه در شیشه ماهی boyeri Atherina دریای خزر(محدوده بیشه کلا-بابلسر)
مرجان آل علی دریانی عقیق آل علی دریانی میثم صالحی

شاخص های تغذیه ای طول نسبی دستگاه گوارش و شدت تغذیه در 342عدد شیشه ماهی گونه Atherina boyeriطی چهار فصل از پائیز ١٣٨٦لغایت تابستان ١٣٨٧مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری در سواحل جنوبی در یای خزر از بیشه کلا تا بابلسر به صورت فصلی صورت گرفت . نمونه های تابستان با پره چش أکثر

شاخص های تغذیه ای طول نسبی دستگاه گوارش و شدت تغذیه در 342عدد شیشه ماهی گونه Atherina boyeriطی چهار فصل از پائیز ١٣٨٦لغایت تابستان ١٣٨٧مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری در سواحل جنوبی در یای خزر از بیشه کلا تا بابلسر به صورت فصلی صورت گرفت . نمونه های تابستان با پره چشمه ریز و بقیه نمونه ها از صید ضمنی پره صیادی به دست آمد. میانگین طول کل و وزن بدن در نمونه جمعیت مورد بررسی به ترتیب برابر با:٢٣/١١±٦٨/99 میلی متر و13/2±77/5 گرم می باشد. میانگین شاخص طول نسبی دستگاه گوارش برابر10/0± 46/0به دست آمد. کمینه و بیشینه شاخص طول نسبی روده به ترتیب20/0 و88/0 به دست آمد. شاخص طول نسبی روده نمونه ها درفصل تابستان 32/0 بودکه با بقیه فصول تفاوت معنی دار داشت(05/0>P) . این شاخص بین جنسیت ماده و جنسیت نامشخص نیز دارای تفاوت معنی دار بود(05/0>P) . میانگین شاخص شدت تغذیه برابر 56/1± 1/4 به دست آمد. کمینه شاخص شدت تغذیه 31/1 و بیشینه آن34/9 به دست آمد. شاخص شدت تغذیه بین هر چهار فصل دارای تفاوت معنی دار بود(05/0 P<) این شاخص در آزمون ANOVA بین جنسیت های مختلف و در آزمون T-test بین دو جنس نر و ماده تفاوت معنی داری نشان نداد( 05/0≤P) تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1509 - ارزیابی سلامت اکولوژیک خورهای بندرعباس از طریق شاخص زیستی BOPA
جاوید جهانداری رضوان موسوی ندوشن سید محمد رضا فاطمی محمد صدیق مرتضوی

پژوهشحاضر با هدف ارزیابی سلامت اکولوژیک خورهای سورو، آبی و شیلات در شهر بندر عباس و در دو فصل گرم و سرد سال 1390در 9 ایستگاه انجام شد. نمونه برداریبامغزه گیر با قطر cm12انجامگرفت و با استفاده از الک 5/0 میلی متری کف زیان شستشو و جدا شدند. بر اساس نتایج بدست آمدهدر میان أکثر

پژوهشحاضر با هدف ارزیابی سلامت اکولوژیک خورهای سورو، آبی و شیلات در شهر بندر عباس و در دو فصل گرم و سرد سال 1390در 9 ایستگاه انجام شد. نمونه برداریبامغزه گیر با قطر cm12انجامگرفت و با استفاده از الک 5/0 میلی متری کف زیان شستشو و جدا شدند. بر اساس نتایج بدست آمدهدر میان گروه های ماکروبنتوزی، کرم های پرتار با 7/54 درصد بیشترین فراوانی را در سه خور مورد بررسی داشتند. با تطبیق نتایج حاصل از شاخص زیستیBOPA(Bentic Opportunistic Polychaete and Amphipoda) که بر مبنای نسبتدو گروه پرتاران و دوجورپایان (آمفی پودا) صورت پذیرفت، آنالیز مقادیر BOPA نشان داد خور سورو از نظر سطح آلودگی و استرس های محیطی در حد ضعیف قرار دارد، بالاترین حد شاخص BOPA در میان تمامی خورها، مربوط به خور شیلات و به میزان 58/1 محاسبه گردید، این امر نشان دهنده شرایط ضعیف و بد اکولوژیک این خور است. کمترین مقدار شاخص به میزان 736/0 مربوط به خور آبی بود، که نمایانگر وضعیت اکولوژیک نامناسب است اما در مقایسه بین سه خور مورد مطالعه بهترین وضعیت اکولوژیک را داشت. در مجموع وبراساسدرجهآلودگی سه خور مورد مطالعه در شرایط اکولوژیک نامناسب و تحت تاثیر درجات مختلف آلودگی و استرس های شدید محیطی ارزیابی گردیدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1510 - بررسی مقایسه‌ای شاخص‌های خونی ماهی ازون برون (Acipenser stellatus) و کپور معمولی (Cyprinus carpio) پرورشی
ایوب یوسفی جوردهی سورنا ابدالی

پارامترهای خون شناسی برای ارزیابی وضعیت سلامت و به عنوان شاخص های استرس در ماهیان مطرح می باشند. این تحقیق با هدف مقایسه شاخص های خونی و بیوشیمیایی مولدین پرورشی ازون برون (Acipencer stellatus) و کپور معمولی (Cyprinuscarpio) انجام پذیرفت. بدین منظور در مجموعه 20 قطعه ما أکثر

پارامترهای خون شناسی برای ارزیابی وضعیت سلامت و به عنوان شاخص های استرس در ماهیان مطرح می باشند. این تحقیق با هدف مقایسه شاخص های خونی و بیوشیمیایی مولدین پرورشی ازون برون (Acipencer stellatus) و کپور معمولی (Cyprinuscarpio) انجام پذیرفت. بدین منظور در مجموعه 20 قطعه ماهی مولد (شامل10 قطعه از هر گونه) مورد نمونه برداری قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین تعداد گلبول های قرمز و سفید، درصد هماتوکریت، میزان هموگلوبین، میزان کلسترول و سطوح اسمولاریته در کپور معمولی بیشتر از ازون برون بود، هر چند که اختلاف معنی داری مشاهده نگردید (05/0P≥). میانگین درصد لنفوسیت در ازون برون بیشتر از کپور معمولی بود، در حالی که میانگین درصد نوتروفیل، ائوزینوفیل و مونوسیت در کپور معمولی بیشتر از ازون برون بود، ولی اختلاف معنی داری مشاهده نشد (05/0P≥). میانگین شاخص گلوکز در کپور معمولی به طور معنی داری بیشتر از ازون برون بود (05/0P تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1511 - بررسی تنوع، تراکم و پراکنش زئوپلانکتون ناحیه مصبی رودخانه تجن
مریم شاپوری آرش جوانشیر حامد آذرباد

منطقه مورد بررسی شامل ناحیه مصبی تجن به عنوان یکی از زیرحوضه‌های، حوضه آبریز دریای خزر می‌باشد که وسعتی در حدود 2 کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد. در این بررسی تعداد 6 ایستگاه در سه ناحیه رودخانه‌ای، مصبی و دریا انتخاب و تراکم، تنوع و پراکنش زئوپلانکتون بطور ماهانه نمونه‌ أکثر

منطقه مورد بررسی شامل ناحیه مصبی تجن به عنوان یکی از زیرحوضه‌های، حوضه آبریز دریای خزر می‌باشد که وسعتی در حدود 2 کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد. در این بررسی تعداد 6 ایستگاه در سه ناحیه رودخانه‌ای، مصبی و دریا انتخاب و تراکم، تنوع و پراکنش زئوپلانکتون بطور ماهانه نمونه‌برداری و اندازه‌گیری گردید. زئوپلانکتون‌ منطقه تجن در چهار گروه اصلی شامل Protozoa، Rotatoria، Cladocera و Copepoda و زئوپلانکتون‌ موقتی ‌شامل لارو دوکفه‌ای‌(veliger) ، بارناکل، Ostracoda و Tintinidium شناسایی گردیدند. در مجموع تعداد 19 جنس از گروه های نامبرده شناسایی شد.Copepoda به عنوان مهم ترین گروه پلانکتونی و غالب شناخته شد. نتایج آزمون تجزیه واریانس یک طرفه و آمار توصیفی برای میزان میانگین شاخص تنوع زئوپلانکتون بین سه منطقه رودخانه، مصب و دریا با 99 درصد اطمینان اختلاف معنی‌داری را نشان داد . آزمون مقایسه چند دامنه Tukey نشان داد که شاخص تنوع شانن در رودخانه و دریا معنی دار نبوده و لیکن رودخانه با مصب و مصب با دریا اختلاف معنی داری را نشان ‌داد. در بررسی شاخص تنوع در سه ناحیه رودخانه، مصب و دریا، در طول سال، ناحیه مصبی دارای بالاترین تنوع، نسبت به دو منطقه دریا و رودخانه بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1512 - تاثیر سطوح مختلف نانواکسید روی (ZnO NPs)بر شاخص های هماتولوژی ماهی کوی Cyprinus carpio))
مرجان بخشی محمد کاظمیان

روند صعودی مصرف نانو ذرات در صنعت،احتمال ذخیره ی آنها در اکوسیستم های آبی و به خطر افتادن حیات موجودات آبزی را افزایش داده است، لذا هدف این مطالعه، بررسی اثر سمی نانو ذره اکسید روی(0، 1، 2، 4 و 8 میلی گرم بر لیتر) به روش ساکن بر پارامترهای مشخص هماتولوژی ماهی کوی Cyprin أکثر

روند صعودی مصرف نانو ذرات در صنعت،احتمال ذخیره ی آنها در اکوسیستم های آبی و به خطر افتادن حیات موجودات آبزی را افزایش داده است، لذا هدف این مطالعه، بررسی اثر سمی نانو ذره اکسید روی(0، 1، 2، 4 و 8 میلی گرم بر لیتر) به روش ساکن بر پارامترهای مشخص هماتولوژی ماهی کوی Cyprinus carpio))در یک دوره 2 و 10 روزه بود.اختلاف معنی داری در کاهش میزان هموگلوبین(Hb)19/0±3/7، تعداد گلبول های قرمز(RBC)03/0±41/1و سفید((WBC19/0±/1، هماتوکریت(Hct)66/0±22، حجم متوسط گلبول قرمز(Mean Corpuscular Volume)29/5±35/155 و مقدار وزن متوسط هموگلوبین در یک گلبول قرمز (Mean Corpuscular Hemoglobin)07/2±2/51(به جز دز 4 میلی گرم بر لیتر) در دوره ده روزه ی مورد بررسی در مقایسه با گروه شاهد ثبت شد(05/0p<). در مقابل غلظت متوسط هموگلوبین در گلبولهای قرمز (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration)23/0±4 در طول این بررسی افزایش یافته بود. نتایج حاصل حاکی از آن است که در محیط های آبی با غلظت های بالای ZnO NPs می تواند اثرات نامناسبی داشته و پارامترهای خونی ماهی کوی را دچار تغییرات شدید نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1513 - شناسایی و بررسی کفزیان بی‌مهره بزرگ رودخانه کلارود مازندران به عنوان شاخص کیفی آب رودخانه
مریم شاپوری عبدالرحیم وثوقی ماِِِئده بابازاده صابر وطن دوست

در این تحقیق به بررسی کیفیت آب رودخانه کلارود بابل با استفاده از شناسایی جامعه بی مهرگان کفزی در سطح خانواده پرداخته شده است و نتایج این بررسی با شاخص دیگری به نام نسبت EPT به شیرونومیده مقایسه گردید. این مطالعه به صورت فصلی و به مدت یک سال در شش ایستگاه انجام گرفت. کفز أکثر

در این تحقیق به بررسی کیفیت آب رودخانه کلارود بابل با استفاده از شناسایی جامعه بی مهرگان کفزی در سطح خانواده پرداخته شده است و نتایج این بررسی با شاخص دیگری به نام نسبت EPT به شیرونومیده مقایسه گردید. این مطالعه به صورت فصلی و به مدت یک سال در شش ایستگاه انجام گرفت. کفزیان رودخانه از دو شاخه بندپایان و کرم های پهن شامل 4 رده 8 راسته و 11 خانواده بودند که حداکثر تنوع و تراکم در فصل بهار و حداقل تنوع و تراکم در فصل تابستان در تمام ایستگاه ها ملاحظه گردید. همچنین ایستگاه های بالادست رودخانه و ابتدای شهر بابل به ترتیب دارای بیشترین و کمترین تنوع بودند. در نتایج آنالیز آماری بین متغیرهای فیزیکی و هیدرولوژیکی مورد مطالعه با یکدیگر در فصول مختلف ارتباط های معنی دار بیشتری نسبت به ایستگاه های مورد مطالعه مشاهده شد (05/0< P). بررسی تغییرات شاخص HFBI طی دوره بررسی یک ساله نشان داد که حداقل این شاخص در فصل پاییز سال 1389 با میانگین 99/3 بوده و حداکثر در فصل بهار سال 1390 با میانگین 62/4 و میانگین کل در دوره تحقیق 33/4 بوده است. کیفیت آب رودخانه بر اساس راهنمای کیفی آب هیلسنهوف برای مقادیر مختلف آلودگی آلی، در بالادست دارای شرایط خوب تا متوسط (احتمال وجود آلودگی آلی در حد جزیی) و در میان دست و پایین دست با شرایط خوب ارزیابی شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1514 - اثر مس (2+Cu) بر تغییرات شاخص های خونی ماهی فیتوفاگ (Hypophthalmichthys molitrix)پرورشی
سمیه شکوهی سورنا ابدالی حسین نگارستان ایوب یوسفی جوردهی

به منظور بررسی سمیت حاد فلز سنگین مس بر شاخص ها خونی ماهی فیتوفاگ، 135 قطعه ماهی در مجاورت غلظت های 0، 5 و 10 میلی گرم در لیتر نیترات مس (Cu(NO3)2) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تعداد گلبول های سفید خون (WBC) با افزایش غلظت نیترات مس و با گذشت زمان بطور معنی داری (05/0 أکثر

به منظور بررسی سمیت حاد فلز سنگین مس بر شاخص ها خونی ماهی فیتوفاگ، 135 قطعه ماهی در مجاورت غلظت های 0، 5 و 10 میلی گرم در لیتر نیترات مس (Cu(NO3)2) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تعداد گلبول های سفید خون (WBC) با افزایش غلظت نیترات مس و با گذشت زمان بطور معنی داری (05/0P<) کاهش یافته و در مجاورت با غلظت 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت به کمترین میزان (500 ± 7000 عدد در هر میلی متر مکعب خون) رسید. تعداد گلبول های قرمز (RBC) خون ماهیان با افزایش غلظت و زمان مجاورت سیر نزولی داشت، ولی اختلاف معنی داری نداشت (05/0P≥). سطوح هموگلوبین خون با افزایش غلظت نیترات مس و با گذشت زمان بطور معنی داری (05/0P<) کاهش یافت و در 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت به حداقل (2/0 ± 8/4 گرم در دسی لیتر) رسید. میزان هماتوکریت با افزایش غلظت نیترات مس و با گذشت زمان افزایش یافت و در غلظت 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت به حداکثر (4 ± 36 درصد) رسید. میانگین تغییرات حجم متوسط سلولی (MCV) و میانگین تغییرات غلظت هموگلوبین ذره ای (MCHC) در تیمارهای مورد مطالعه در زمان 24 ساعت بین غلظت 5 میلی گرم در لیتر و تیمار شاهد کاهش معنی داری (05/0P<) نشان داد. تغییرات سطوح متوسط هموگلوبین ذره ای (MCH) در تیمار با غلظت 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت کاهش معنی داری (05/0P<) در مقایسه با گروه شاهد نشان داد. نتایج روند تغییرات سطوح تری گلیسرید پلاسما در زمان 24 ساعت بین تیمار 5 میلی گرم در لیتر و شاهد اختلاف معنی دار (05/0>P) داشت و میزان آن در غلظت 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت به حداقل (7 ± 6/20 میلی گرم در لیتر) رسید. سطوح کلسترول معنی دار نبود (05/0<P).سطوح گلوکز پلاسمای خون با افزایش غلظت نیترات مس در زمان 12 ساعت اختلاف معنی داری نشان داد و در غلظت 10 میلی گرم در لیتر به حداقل (5/3 ± 9/34 میلی گرم در دسی لیتر) رسید. میزان پروتئین کل در زمان 24 ساعت در تیمار 5 میلی گرم در لیتر نسبت به شاهد کاهش معنی داری (05/0 >P) را نشان داد و به حداقل (003/0 ± 5/0 میلی گرم در دسی لیتر) رسید. سطوح آلبومین پلاسمای خون در غلظت های 5 و 10 میلی گرم در لیتر در زمان 12 ساعت نسبت به شاهد کاهش معنی داری نشان داد (05/0>P). در حالیکه در تیمار 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت به حداکثر (1/1 ± 9/5 گرم در دسی لیتر) رسید. تعداد لنفوسیت ها بطور معنی داری (05/0<P) کاهش یافت. کاهش تعداد نوتروفیل های خون ماهیان با گذشت زمان و با افزایش غلظت نیترات مس بطور معنی داری افزایش یافت (05/0>P). بطوریکه بیشترین تعداد نوتروفیل ها (2 ± 26 درصد) مربوط به تیمار 10 میلی گرم در لیتر در زمان 12 ساعت و حداقل تعداد آن (4/1 ± 5 درصد) در گروه شاهد بود. تعداد مونوسیت در تیمار 5 میلی گرم در لیتر در زمان 24 ساعت کاهش معنی داری نسبت به تیمار شاهد نشان داد. بر اساس نتایج حاصل، غلظت های تحت حاد نیترات مس تغییرات معنی داری بر بسیاری از شاخص های مورد مطالعه ایجاد کرد و سمیت شدیدی بر ماهی فیتوفاگ برجای گذاشت که با افزایش غلظت و زمان مجاورت تشدید گردید. بنابراین، به نظر می رسد این گونه مقاومت کمی در برابر غلظت های تحت حاد مس داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1515 - اثر کادمیوم بر برخی شاخص های ایمنی ماهی فیتوفاگ ) Hypophthalmichthys molitrix
نگین جلایی سورنا ابدالی ایوب یوسفی جوردهی مهتاب یارمحمدی

در این مطالعه، 135 عدد ماهی فیتوفاگ پرورشی با میانگین وزن 6/8 ± 6/50 گرم و طولکل3 ± 2/16 سانتی متر، در غلظت های 0، 5 و 10 میلی گرم در لیتر کلرید کادمیوم (Cd(Cl)2) به مدت 96 ساعت در آکواریوم های 100 لیتری قرار گرفتند. هر تیمار در 3 تکرار و هر تکرار شامل 15 أکثر

در این مطالعه، 135 عدد ماهی فیتوفاگ پرورشی با میانگین وزن 6/8 ± 6/50 گرم و طولکل3 ± 2/16 سانتی متر، در غلظت های 0، 5 و 10 میلی گرم در لیتر کلرید کادمیوم (Cd(Cl)2) به مدت 96 ساعت در آکواریوم های 100 لیتری قرار گرفتند. هر تیمار در 3 تکرار و هر تکرار شامل 15 عدد ماهی بود. خونگیری از ماهیان هر 24 ساعت انجام شد. تعداد گلبول های سفید خون در ابتدا 2185 ± 5166 عدد در میلی متر مکعب بود که تا 72 ساعت نسبت به شاهد سیر نزولی، ولی در ساعت 96افزایش یافت و به 1154 ± 8000 عدد در میلی متر مکعب رسید (05/0 P<). شمارش افتراقی لکوسیت ها نشان داد که تعداد لنفوسیت ها از 7/5 ± 3/88 درصد در ابتدا به 3/0 ± 88 درصد در انتها رسید که طی 96 ساعت در تیمارهای مختلف فاقد تغییرات معنی دار بود (05/0 P>). تعداد نوتروفیل ها در ابتدا 4 ± 16 درصد بود که با گذشت زمان کاهش یافت و در انتها به 1 ± 2 درصد رسید (05/0 P<). این در حالی بود که شمار ائوزینوفیل ها بطور معنی داری افزایش یافت و از 1 ± 5/1 درصد در ابتدا (شاهد) به 2 ± 3/8 درصد و در انتها در غلظت 10 میلی گرم در لیتر طی ساعت 96 رسید (05/0 P <). تعداد مونوسیت ها در ابتدا 6/0 ± 3/1 درصد بود که در انتها به 3/0 ± 6/1 افزایش یافت و در طول دوره نوسانات نامنظمی را نشان داد. بنابراین، افزایش غلظت فلز سنگین کادمیوم در آب و افزایش مدت زمان مجاورت با آن بر سیستم ایمنی ماهی فیتوفاگ تاثیر منفی می گذارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1516 - تناسب در قرارهای تأمین کیفری
مرتضی ناجی زواره

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1517 - عوامل موثر بر تغییرات نرخ ارز واقعی و تاثیر آن بر شاخص رقابت پذیری در اقتصاد ایران (۹۲-۱۳۵۸)
وحید منافی انور فرهاد خداداد کاشی جهانگیر بیابانی فاطمه پاسبان

چکیده نرخ ارز واقعی، از جمله عواملی است که انحراف آن از مقادیر تعادلی و همچنین بی‌ثباتی در آن می‌تواند عملکرد اقتصاد کلان به ویژه رقابت‌پذیری کشورها را تحت تأثیر قرار دهد. نوسان های نرخ ارز واقعی نشان‌دهنده بی‌ثباتی وعدم قطعیت در روند قیمت‌های نسبی بین کشورهاست. این نو أکثر

چکیده نرخ ارز واقعی، از جمله عواملی است که انحراف آن از مقادیر تعادلی و همچنین بی‌ثباتی در آن می‌تواند عملکرد اقتصاد کلان به ویژه رقابت‌پذیری کشورها را تحت تأثیر قرار دهد. نوسان های نرخ ارز واقعی نشان‌دهنده بی‌ثباتی وعدم قطعیت در روند قیمت‌های نسبی بین کشورهاست. این نوسان ها موجب ایجاد فضایی بی‌ثبات و نامطمئن در اقتصاد می‌گردند. از سویی دیگر فراهم نمودن فضای رقابتی و ارتقای سطح رقابت‌پذیری ملی، زمینه‌ساز ورود به فرایند جهانی شدن است. رقابت‌پذیری از طریق حاکمیت بازار و شکل‌گیری فعالیت‌ها بر پایه مزیت نسبی و رقابتی حاصل می‌شود. هدف اصلی مقاله حاضر شناسایی عوامل موثر بر نرخ ارز واقعی و بررسی تأثیر آن‌ها بر شاخص رقابت‌پذیری در اقتصاد ایران است. نتیجه تخمین معادله ها به روش VAR نشان می دهد که در کوتاه مدت درآمدهای نفتی، نقدینگی و محصول ناخالص داخلی دارای تأثیر مثبت و کسری بودجه دارای تأثیر منفی بر نرخ ارز واقعی می‌باشند. در بلندمدت درآمدهای نفتی و کسری بودجه دارای تأثیر منفی و حجم نقدینگی و محصول ناخالص داخلی دارای تأثیر مثبت بر نرخ ارز واقعی هستند. بر اساس محاسبه‌ها پژوهش نرخ ارز واقعی در اقتصاد ایران از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۹۲ همواره در حال افزایش بوده و کاهش ارزش پول ملی به موازات آن باعث کاهش شاخص رقابت‌پذیری شده است. Abstract In every country the value of money is closely related to economic power, continual and stable growth of physical commodities and the more production stability would continue, the cost index is more steady.One country that has desirable and fast economic growth, as compared with other countries , its money will be strengthened. Growth of each economic factors such as gross domestic product and partial sale and employment result in demand increasing for that foreign currency and consequently its strengthening.On other hand, some policies can increase the international competition power for one country in clued micro economics and macro economics.The purpose of this research would be considering the change real exchange rate and its effects on the competition indices in Iran’s economy during the period of 1979-2013 The equations are estimated by VAR test and using eviews6. Estimation results show that oil incomes and budget deficits had negative effects on real exchange rate, and GDP and liquidity had positive effects on real exchange rate. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1518 - اندازه‌گیری شکنندگی سیستم بانکی ایران بر اساس شاخص BSFI
محسن پورعبادالهان کویچ حسین اصغر پور فیروز فلاحی همت ستار رستمی

بر‌خلاف حالت بحران‌های ارزی، ساختن شاخص‌هایی برای شناسایی دوره‌های‌ بحران بانکی به دلیل مشکلاتی همچون فقدان اطلاعات قابل اعتماد در مورد متغیرهای سیستم بانکی (مانند سطح مطالبات معوق) دشوار است. عمده روش به کار برده شده برای تعیین دقیق دوره‌های بحران بانکی، مبتنی بر وقایع أکثر

بر‌خلاف حالت بحران‌های ارزی، ساختن شاخص‌هایی برای شناسایی دوره‌های‌ بحران بانکی به دلیل مشکلاتی همچون فقدان اطلاعات قابل اعتماد در مورد متغیرهای سیستم بانکی (مانند سطح مطالبات معوق) دشوار است. عمده روش به کار برده شده برای تعیین دقیق دوره‌های بحران بانکی، مبتنی بر وقایع می‌باشد. این روش به دلیل استفاده از وقایعی مانند ادغام، تعطیلی، هجوم به مؤسسات مالی و اقدامات اضطراری دولت از مشکل تورش انتخاب رنج می‌برد. از این روی، مطالعه حاضر از شاخص دیگری تحت عنوان شاخص شکنندگی سیستم بانکی بهره گرفته و با استفاده از اطلاعات سری زمانی فصلی دوره 1394:4-1381:1 به اندازه‌گیری سطوح شکنندگی و ریسک‌پذیری سیستم بانکی ایران می‌پردازد. مطابق نتایج حاصله، سه دوره با ریسک‌پذیری بیش از حد و دو دوره با شکنندگی بالا طی دوره زمانی مورد مطالعه، شناسایی می‌شود. دوره‌های شکنندگی بالای شناسایی شده که منجر به مشکلاتی در سیستم بانکی کشور شده‌اند مربوط به سال‌های 1387 و 1391 می‌باشند که می‌توان آنها را به شوک‌های ناشی از ادوار انتخاباتی نسبت داد.به نظر می‌رسد که شاخص مزبور می‌تواند شاخص خوبی برای اندازه‌گیری، پیش‌بینی و نظارت بر شکنندگی سیستم بانکی کشور باشد. Unlike case of currencycrises,construction of a time series index to identify banking crisis episodes is highlydifficult, particularly because of the lack of reliable data on banking sector variables such asthe level of non−performing loans. Accordingly, existing methods used to pinpoint bankingcrisis years are generally event−based. These methods due to the use of events such as closures,mergers, runs on financial institutions, and government emergency measures may suffer from selection bias. For this purpose, This paper uses seasonally time series data of Iran during 1381:1-1394:4 for construction the banking sector fragility index (BSFI) to measure the levels of fragility and risk-taking within the Iranian banking sector. The BSFI identified three main episodes of excessive risk-taking and two periods of high fragility over the study period. Two periods of high fragility in the banking sector resulted in banking sector difficulties in 2001 and 2009 respectively, mainly attributed to shocks emanating from the electoral cycle. Overall, the BSFI seems to be highly useful in measurement and monitoring of banking sector fragility. Keywords: excessive risk-taking, banking System fragility,banking crises, Iran. JEL Classification: E44, G21, G28 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1519 - اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران
اسماعیل فدایی نژاد رضا فراهانی

هدف این مقاله تجزیه و تحلیل اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار در چارچوب تئوری قیمت‌گذاری آربیتراژ است. این مطالعه، هشت متغیر کلان اقتصادی شامل شاخص قیمت مصرف‌کننده، نرخ بهره بانکی، قیمت طلا، شاخص‌ تولیدات صنعتی، قیمت نفت، تلاطم قیمت سهام، نرخ ارز أکثر

هدف این مقاله تجزیه و تحلیل اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار در چارچوب تئوری قیمت‌گذاری آربیتراژ است. این مطالعه، هشت متغیر کلان اقتصادی شامل شاخص قیمت مصرف‌کننده، نرخ بهره بانکی، قیمت طلا، شاخص‌ تولیدات صنعتی، قیمت نفت، تلاطم قیمت سهام، نرخ ارز و عرضه پول را به عنوان متغیرهای اثرگذار بر شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران، به عنوان شاخص اصلی بازار سهام ایران را بر اساس داده‌ها ماهانه از فروردین 1384 تا اسفند 1394 بررسی کرده است. با استفاده از الگوی رگرسیون چندعاملی رابطه بین بازده شاخص سهام و متغیرهای کلان اقتصادی آزمون شده است. نتایج نشان می‌دهد تغییر نرخ رشد پول تأثیری منفی بر بازده شاخص سهام داشته و شاخص تولید صنعتی، قیمت نفت، تلاطم قیمت سهام و سطح قیمت‌ها دارای تأثیر مثبت بر بازدهی این شاخص است. از سوی دیگر، نرخ ارز و قیمت طلا تأثیر معناداری بر بازدهی این شاخص نداشته اند The paper investigates effects of macroeconomic variables on the Tehran Stock Exchange Market in the Arbitrage Pricing Theory framework. This study embraces seven macroeconomic variables (consumer price index, gold price, industrial production index, oil price, Volatility of Stock price, foreign exchange rate and money supply) and the main Iran stock market Index (Tehran Exchange Index or Tepix). The data are monthly and extend from April 2003 to the March of 2015. A multiple regression model is designed to test the relationship between the Tepix Index returns and seven macroeconomic factors. The results of the paper indicate that money supply negatively influence Tepix Index returns while industrial production index, oil price, Volatility of Stock price and consumer price index have a negative effect on Tepix Index returns. On the other hand, Gold price and Foreign exchange rate do not appear to have any significant effect on Tepix Index returns. Keywords: Arbitrage Pricing Theory, Macroeconomic Variables, Stock Returns, Tehran Stock Exchange. Classification JEL: G14; G23; G34 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1520 - سرایت‌پذیری ریسک از بخش مالی به بخش واقعی با استفاده از شاخص برخورد شرطی (CCX): مطالعه موردی بازار سرمایه ایران Risk Spillover from Financial Sector to Real Sector using the Conditional Coincidence Index (CCX): Case Study of Iranian Capital Market
اسمعیل ابونوری رضا تهرانی حسین صبوری

10.30495/fed.2021.687868

سرایت ریسک میان شاخص های مالی، حاکی از فرایند انتقال اطلاعات میان بازارها است. با توجه به اینکه بازارهای مالی با یکدیگر مرتبط هستند، اطلاعات ایجاد شده در یک بازار، می تواند سایر بازارها را متاثر سازد. در این میان، مدلسازی ریسک در بازارهای مختلف و ارتباط این بازارها با ی أکثر

سرایت ریسک میان شاخص های مالی، حاکی از فرایند انتقال اطلاعات میان بازارها است. با توجه به اینکه بازارهای مالی با یکدیگر مرتبط هستند، اطلاعات ایجاد شده در یک بازار، می تواند سایر بازارها را متاثر سازد. در این میان، مدلسازی ریسک در بازارهای مختلف و ارتباط این بازارها با یکدیگر از منظر علم مالی، به لحاظ موارد استفاده آن در پیش بینی، موضوع با اهمیتی به شمار می رود. هدف این مطالعه بررسی سرایت‌پذیری ریسک مالی از بخش مالی به بخش واقعی اقتصاد با استفاده از شاخص برخورد شرطی[i] (CCX) برای صنایع فعال در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1388-1395 است. برای این منظور از روش گشتاروهای تعمیم یافته(GMM) و معیار CCX برای سرایت پذیری ریسک استفاده شد. در این مطالعه ابتدا دوره‌های رونق و رکود با استفاده از فیلتر میان گذر کریستیانو- فیلتزگرالد استخراج شد. نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه با لحاظ کردن دوره رونق و رکود در بازار بورس بیانگر سرایت ریسک از بخش مالی به صنایع فعال در بازار بورس است. ضرایب برآورد شده برای سرایت مالی در نمونه بیانگر این است که در اکثر شرکت‌های مورد بررسی سرایت ریسک در سطح معنی‌داری قرار دارد. همچنین ضرایب برآورد شده برای لحاظ کردن دوره بحران و رکود در بازار بورس بیانگر شدت بیشتر سرایت ریسک در ردوه‌های رکودی است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده با روش CCX علاوه بر انتقال ریسک ریسک های شدید نیز از بخش مالی به بخش واقعی انتقال می یابد. بر اساس دیگر نتایج تحقیق سرایت ریسک از بخش مالی با میزان بدهی و نوسان بازده ارتباط مستقیم و با ارزش و فعالیت های سرمایه گذاری شرکت ارتباط منفی داشته است.Risk Spillover from Financial Sector to Real Sector using the Conditional Coincidence Index (CCX): Case Study of Iranian Capital MarketEsmaiel AbounooriReza TehraniHossein Sabouri[i] Conditional Coincidence IndexRisk contagion between financial sectors indicates the process of information transfer between markets. Given that financial markets are interlinked, information created in a market can affect other markets. Meanwhile, risk modeling in different markets and the relationship between these markets with each other in terms of financial science, in terms of its use in forecasting, is an issue of importance. The purpose of this study was to investigate the financial risk appetite from the financial sector to the real sector of the economy using CCX for the active industries in the Tehran Stock Exchange during the period of 1388-1395. For this purpose, we used the Generalized Method of Moments (GMM) and CCX methods. In this study, firstly, the cycles of boom and recession were extracted using the Cristiano-Filzagrande intermediate pass filter. The results of this study indicate that for the full period of the research sample and considering the period of the boom and the recession in the stock market, the results indicate the effects of overflow in the active industries in the stock market. Estimated coefficients for tipping effects in the sample indicate that in most of the companies surveyed, the effect of overturning is significant. Also, the estimated coefficients for considering the period of the crisis and the recession in the stock market indicate that the coefficients are positive for the effect of the outflow in the stock market. Also, in the case study, there is a probability of financial risk fluctuation between the investigated industries. Based on the results, it can be stated that the amount of CCX and the significant level reported in each sector have a negative relationship with the amount of direct and value related debt and investment activities. In addition, the results indicate that the risk and turmoil among the active industries in the stock market and the real sector of the Iranian economy are tangible.Keywords: Financial risk, Financial sector, Real sector, Capital market, IranJEL Classification: C58, G11 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1521 - رابطه انتقالی تغییرات نرخ ارز و شاخص قیمت صادرات ایران: 1385:4-1369:1
کریم امامی سیمین آل علی

ایران به دلیل داشتن منابع نفتی جزء کشورهای در حال توسعه¬ای است که صادرات آن متکی به محصولات کشاورزی و ذخایر زیرزمینی است. بنابراین با شروع نوسانات قیمتی این محصولات در بازارهای جهانی، تراز پرداخت¬ها دچار عدم توازن می¬گردد. در این صورت با توجه به شرط مارشال- أکثر

ایران به دلیل داشتن منابع نفتی جزء کشورهای در حال توسعه¬ای است که صادرات آن متکی به محصولات کشاورزی و ذخایر زیرزمینی است. بنابراین با شروع نوسانات قیمتی این محصولات در بازارهای جهانی، تراز پرداخت¬ها دچار عدم توازن می¬گردد. در این صورت با توجه به شرط مارشال- لرنر و توان نسبی صادرات، کاهش ارزش پول ملی منجر به کاهش قیمت صادرات بر حسب پول خارجی و افزایش قیمت واردات بر حسب پول داخلی می‌گردد. بنابراین صادرات افزایش و واردات کاهش پیدا نموده و تراز تجاری بهبود می&lrm;یابد. هدف این تحقیق بررسی رابطه¬ی انتقالی تغییرات نرخ ارز بر شاخص بهای قیمت صادرات در بلندمدت می¬باشد. برای تخمین مدل از تکنیک و آزمون همجمعی یوهانسن جسیلیوس استفاده شده، همچنین با به¬کارگیری داده¬های فصلی از بهار 1369 لغایت زمستان 1385 مدل تجربی برای اقتصاد ایران تخمین زده شده است. نتایج تخمین وجود رابطه¬ی ناقص در زمینه تأثیرپذیری شاخص قیمت صادراتی از تغییرات نرخ ارز در بلندمدت را تایید می‌نماید. زیرا ضریب رابطه¬ی انتقالی تغییرات نرخ ارز بر شاخص قیمت صادراتی در بلندمدت برابر 16/0 است، لذا طبق ادبیات موضوع، قیمت¬گذاری در بلندمدت بر مبنای قیمت¬های داخلی صورت می¬گیرد. براین اساس پیشنهاد می¬شود، که به دلیل عدم جذب اثرات افزایش نرخ ارز توسط شاخص قیمت صادرات، استفاده از سیاست افزایش نرخ ارز (کاهش ارزش پول ملی) می¬تواند در پیشبرد اهداف توسعه صادرات نقش مهمی ایفا نماید. در نتیجه می¬توان استدلال کرد که در اقتصاد ایران، به منظور توسعه صادرات غیرنفتی، افزایش نرخ ارز سیاست مناسبی تلقی می¬شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1522 - ارزیابی پدیده خشکسالی کشاورزی شهرستان شیراز
عباسعلی ابونوری

پیش بینی زمان وقوع و برآورد شدت و نوسانات وقوع خشکسالی در جلوگیری از اصابتها و تخریبهای اقتصادی و اجتماعی از اهمیت بسیاری برخوردار است.در این پژوهش تلاش میکنیم تا با استفاده از روش بودجه آبی تورنت ویت،وضعیت تعادل آبی ایستگاه سینوپتیک شیراز را برای مدت 58 سال (1951-2009 أکثر

پیش بینی زمان وقوع و برآورد شدت و نوسانات وقوع خشکسالی در جلوگیری از اصابتها و تخریبهای اقتصادی و اجتماعی از اهمیت بسیاری برخوردار است.در این پژوهش تلاش میکنیم تا با استفاده از روش بودجه آبی تورنت ویت،وضعیت تعادل آبی ایستگاه سینوپتیک شیراز را برای مدت 58 سال (1951-2009 میلادی و یا 1330-1387 شمسی) متوالی را بررسی کرده و با برآورد تعداد دفعات وقوع پدیده خشکسالی ،شدت انها را نیز اندازه گیری کنیم.روش بودجه آبی تورنت-ویت با استفاده از پارامترهای متعدد عوامل طبیعی مانند درجه حرارت،سرعت باد،درخشش و تابش خورشید،بافت و ساختار و یا چگالی خاک در ذخیره سازی آب،رطوبت خاک،تبخیر و تعرق،دوره رشد گیاهان و عمق ریشه انها و پیشینه بارندگی منطقه به منظور برآورد پدیده خشکسالی به کار گرفته شده است.با به کارگیری این روش نشان می دهیم که در در هر دوره میزان کمبود و یا مازاد آب در چه ماه هایی از سال وجود داشته و با تعیین شاخص خشکی و انحراف معیار ان از میانگین متوسط،مشخص می شود که ایستگاه شیراز در هر ده سال حداقل 3 بار مواجه با خشکسالی شده و پس از 2000 میلادی بر تعداد دفعات آن افزوده شده است،به گونه ای که ایم منطقه از سال 2000 تا 2009 میلادی 35 بار تحت تاثیر این پدیده قرار گرفته است که تعداد 5 بار مورد اصابت خشکسالی حاد و حادترین آن مربوط به سال 2001 بوده و سال 2008 نیز این پدیده با شدت کمتر بار دیگر تکرار شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1523 - بررسی رابطه آلودگی هوا و رشد اقتصادی استان‌های منتخب ایران کاربرد منحنی زیست محیطی کوزنتس
رضا مقدسی رضا رحیمی

امروزه آلودگی هوا به عنوان یکی از مهمترین مسائل، بر سلامت بشر و نیز خیلی از پدیده¬های اقتصادی موثر است. در این تحقیق با استفاده از شاخص استاندارد آلودگی هوا، رابطه بین آلودگی و رشد اقتصادی در استان‌های منتخب با استفاده از داده های تلفیقی طی دوره 87-1383 مورد بررسی ق أکثر

امروزه آلودگی هوا به عنوان یکی از مهمترین مسائل، بر سلامت بشر و نیز خیلی از پدیده¬های اقتصادی موثر است. در این تحقیق با استفاده از شاخص استاندارد آلودگی هوا، رابطه بین آلودگی و رشد اقتصادی در استان‌های منتخب با استفاده از داده های تلفیقی طی دوره 87-1383 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که میان آلودگی هوا و تولید ناخالص داخلی استان‌های منتخب رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. با این وجود، استان‌های تهران و خوزستان و خراسان رضوی از این آلودگی متضرر شده‌اند. نتایج بررسی منحنی زیست‌محیطی کوزنتس برای استان‌های منتخب نشان داده است که، طی دوره مورد بررسی، مشکلات زیست محیطی، همگام با رشد تولید استان‌های منتخب افزایش یافته است. به عبارتی دیگر رشد تولید نتوانسته است، مشکلات زیست محیطی را طی دوره مورد بررسی برطرف سازد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1524 - سازوکار اثرگذاری تکانه‌های وارده از سوی قیمت نفت، قیمت ارز و سرمایه‌گذاری با در نظر گرفتن هزینه‌های تعدیل بر شاخص قیمت سهام
پیمان ارمغان منیژه هادی نژاد مرجان دامن کشیده معصومه شجاعی

10.30495/fed.2022.694712

چکیدهمقاله حاضر به تبیین سازوکار اثرگذاری تکانه‌های وارده از سوی قیمت نفت، نرخ برابری ارز و سرمایه‌گذاری با در نظر گرفتن هزینه‌های تعدیل بر شاخص قیمت سهام با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری ساختاری SVAR برای سال‌های 1370-1397 می‌‌‌پردازد. براساس نتایج تخمین مدل SVAR؛ ی أکثر

چکیدهمقاله حاضر به تبیین سازوکار اثرگذاری تکانه‌های وارده از سوی قیمت نفت، نرخ برابری ارز و سرمایه‌گذاری با در نظر گرفتن هزینه‌های تعدیل بر شاخص قیمت سهام با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری ساختاری SVAR برای سال‌های 1370-1397 می‌‌‌پردازد. براساس نتایج تخمین مدل SVAR؛ یک تکانه وارده از ناحیه قیمت نفت، به اندازه 5 درصد باعث کاهش تولید و 1 درصد کاهش اشتغال در کشور می‌‌‌شود. نتایج همچنین گویای این مطلب می‌‌‌باشد که یک تکانه وارده از ناحیه قیمت نفت، به اندازه 33 درصد باعث افزایش شاخص قیمتی سهام می‌‌‌شود، همچنین یک تکانه وارده از ناحیه نرخ ارز به ترتیب باعث افزایش 7 درصدی شاخص قیمت سهام و یک تکانه وارده از ناحیه سرمایه‌گذاری با در نظر گرفتن هزینه تعدیل، به اندازه 40 درصد باعث کاهش شاخص قیمت سهام می‌‌‌شود، همچنین یک تکانه وارده از ناحیه ادوار تجاری و شکاف تولید، باعث کاهش 17 درصدی شاخص قیمت سهام می‌‌‌شود. همچنین براساس نتایج تجزیه واریانس در بین متغیرهای مدل؛ سرمایه‌گذاری با در نظر گرفتن هزینه تعدیل، تکانه قیمت نفت، تکانه ارزی، تکانه نرخ سود حقیقی و شکاف تولید به ترتیب بیشترین درصد توضیح دهندگی تغییرات مدل را طی دوره مورد بررسی به خود اختصاص داده‌اند. بنابرین کاهش هزینه‌های تعدیل در سرمایه‌گذاری با اعمال سیاست‌های مختلف مانند؛ توزیع مهارت‌ها و حمایت از کارگران بی کار شده، توسعه‌ی آموزش فنی و حرفه‌ای، کاهش هزینه‌های انتقال نیروی کار میان صنایع، استفاده از سیاست‌های آزادسازی تجاری می‌‌‌تواند در تأمین ثبات اقتصاد کلان و شاخص قیمت سهام و بازار بورس مفید واقع شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1525 - آیا نااطمینانی قیمت نفت، شاخص بورس اوراق بهادار تهران را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؟ رویکرد رگرسیون کوانتایل مبتنی بر تبدیل موجک
علی سرگل زایی نرگس صالح نیا مسعود همایونی فر سیدمحمدقائم ذبیحی

10.30495/fed.2023.707978

چکیده بررسی اثر نااطمینانی قیمت نفت بر شاخص بورس اوراق بهادار تهران از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه با افزایش نااطمینانی در قیمت نفت ریسک سیستماتیک شاخص بورس افزایش می‌یابد. از طرفی در کشورهای صادرکننده نفت همچون ایران، درآمدهای نفتی از جمله موارد مهم و تأثیرگذار در أکثر

چکیده بررسی اثر نااطمینانی قیمت نفت بر شاخص بورس اوراق بهادار تهران از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه با افزایش نااطمینانی در قیمت نفت ریسک سیستماتیک شاخص بورس افزایش می‌یابد. از طرفی در کشورهای صادرکننده نفت همچون ایران، درآمدهای نفتی از جمله موارد مهم و تأثیرگذار در متغیرهای کلان اقتصادی و بالتبع شاخص‌های بازارهای مالی است. پژوهش حاضر به بررسی اثر نااطمینانی قیمت نفت بر شاخص بورس اوراق بهادار تهران با بهره گیری از مدل اقتصادسنجی رگرسیون کوانتایل مبتنی بر تبدیل موجک (MODWT-MRA) طی بازه زمانی فروردین ۱۳۹۰ الی فروردین ۱۴۰۰ در ایران می پردازد. نتایج حاصل از تخمین مدل نشان داد که با افزایش نااطمینانی قیمت نفت، شاخص بورس اوراق بهادار تهران کاهش خواهد یافت. مطابق با نتایج، اثر نااطمینانی قیمت نفت بر شاخص بورس اوراق بهادار تهران در چندک‌های ابتدایی دارای ضریب کوچک‌تری نسبت به چندک‌های انتهایی است لذا اثر منفی نااطمینانی قیمت نفت بر شاخص بورس اوراق بهادار تهران در ماه‌های اخیر بازه زمانی موردمطالعه بیشتر از ماه‌های اولیه است. همچنین مقدار ضریب در مقیاس جزء ۵ بسیار بیشتر از مقیاس جزء ۱ هست؛ لذا اثر منفی نااطمینانی قیمت نفت بر شاخص بورس اوراق بهادار تهران در کوتاه‌مدت بسیار بیشتر از مقدار این اثر در بلندمدت است. علت این امر این است که در بلندمدت، سرمایه‌گذار خود را با نااطمینانی به وجود آمده تطبیق خواهد داد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1526 - شناسایی و تبیین شاخص‌های مؤثر در انتخاب بسته‌های نرم‌افزاری مالی
عباس قدرت پناه اسفندیار ملکیان یحیی کامیابی

10.30495/fed.2023.702184

چکیدهانتخاب نرم‌افزار حسابداری مناسب به موضوعی بسیار مهم برای سازمان‌ها تبدیل‌شده است. به‌گونه‌ای که سازمان‌ها متقاضی استفاده از خدمات مشاوره در انتخاب بسته نرم‌افزاری مناسب شده‌اند؛ چراکه انتخاب نامناسب ممکن است منجر به خسارات مالی بزرگ شود. شاخص‌های تأثیرگذار بر انتخا أکثر

چکیدهانتخاب نرم‌افزار حسابداری مناسب به موضوعی بسیار مهم برای سازمان‌ها تبدیل‌شده است. به‌گونه‌ای که سازمان‌ها متقاضی استفاده از خدمات مشاوره در انتخاب بسته نرم‌افزاری مناسب شده‌اند؛ چراکه انتخاب نامناسب ممکن است منجر به خسارات مالی بزرگ شود. شاخص‌های تأثیرگذار بر انتخاب نرم‌افزارهای حسابداری باید پیش از تهیه نرم‌افزار در نظر گرفته شوند. در رویارویی با چنین تصمیم مهمی، حسابداران، مدیران و مشاوران حرفه‌ای، همگی، برای رهایی از تصمیم‌گیری ذهنی نیاز به شاخص‌هایی برای رتبه‌بندی این بسته‌های نرم‌افزاری دارند. هدف این مقاله شناسایی و تبیین عوامل اصلی است که سازمان باید در تصمیم‌گیری خود برای انتخاب نرم‌افزار مناسب در نظر گیرد. به کمک روش دلفی، پرسشنامه پژوهش در معرض نظرخواهی خبرگان قرارگرفته است. این شاخص‌ها در قالب دو بُعد و ده مؤلفه دسته‌بندی‌شده‌اند. این دو بُعد عبارت‌اند از ویژگی‌های نرم‌افزار حسابداری و ویژگی‌های تولیدکننده نرم‌افزار. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که سه مؤلفه قابلیت اعتماد نرم‌افزار، فناوری و امنیت از بُعد ویژگی‌های نرم‌افزار حسابداری و نیز دو مؤلفه نگهداری و ارتقاء نرم‌افزار، و شهرت تولیدکننده نرم‌افزار از بُعد ویژگی‌های تولیدکننده نرم‌افزار دارای بیشترین تأثیر در انتخاب نرم‌افزار مناسب است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1527 - ارائه شاخصی جدید برای انعکاس رفتار بازار سهام با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه‌های پیچیده
هادی اسماعیل پور تیمور محمدی محمد فقهی کاشانی عباس شاکری

شاخص های منعکس کننده رفتار بازار سهام یکی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر تصمیمات سرمایه گذاران در بازارهای مالی است. اغلب سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران به شاخص کل بورس توجه دارند که تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس را در بر می گیرد. این مطالعه به معرفی شاخص أکثر

شاخص های منعکس کننده رفتار بازار سهام یکی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر تصمیمات سرمایه گذاران در بازارهای مالی است. اغلب سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران به شاخص کل بورس توجه دارند که تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس را در بر می گیرد. این مطالعه به معرفی شاخصی جدید با استفاده از روش شبکه های پیچیده می پردازد. شبکه های پیچیده مطالعه همبستگی قیمت های بازار سهام را به خوبی فراهم می آورند و از این رو درک بیشتری از عملکرد بازار برای سرمایه گذاران ایجاد می کنند. در این مطالعه شبکه بازار سهام با داده های 246 سهام بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی اولین روز معاملاتی فروردین 1395 تا آخرین روز معاملاتی اسفند 1395 ایجاد شده که در آن، برای اتصال بین دو گره یا سهام از رویکرد WTA، استفاده گردیده است. نتایج حاصل از توزیع درجه شبکه بازار سهام، حاکی از این است که شبکه سهام بازار بورس اوراق بهادار تهران، شبکه ای آزاد از مقیاس است؛ که به وضوح نشان می دهد که تغییرات قیمت بازار سهام به شدت تحت تأثیر تعداد نسبتاً کمی از سهام ها قرار دارد. از این رو با استفاده از تحلیل شبکه های پیچیده بازار سهام، شاخصی جدید مبتنی بر درجه و با شمول سهام های منتخب، ارائه شده و با شاخص کل بازار بورس مقایسه می گردد. بر اساس نتایج، شاخص جدید همبستگی معناداری با شاخص کل بازار بورس دارد و می تواند رفتار بازار سهام را به خوبی منعکس نماید. The indices of stock market are one of the most important factors affecting the decisions of investors in financial markets. Most investors in the Tehran Stock Exchange pay attention to TEIPX index, which includes all companies is listed to the stock exchange. This study introduces a new index using a complex network method. Complex networks provide price correlation in stock market and thus creating a better understanding of market performance for investors. In this study, the stock market network with data from 246 stocks of Tehran Stock Exchange during the first trading day of March 2016 to the last trading day of March 2017 was created, in which the WTA approach was used to connect two nodes or stocks. The results of the degree distribution of the stock market network indicate that the stock market network of Tehran Stock Exchange is a scalefree network, which clearly shows that stock market price changes are highly influenced by a relatively small number of stocks. Hence, by using the complex networks analysis in stock market, a new index based on the degree and the inclusion of selected stocks is presented and compared with the TEPIX index. According to the results, the new index has a significant correlation with the TEPIX index and can reflect well stock market behavior. Keywords: Stock market, Complex networks, Degree distribution, Stock index JEL Classification: D53, G11, G20 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1528 - تاثیر شاخص مدیران خرید صنعت بر شاخص قیمت سهام در ایران
سکینه سجودی پرویز جعفری زاده بارنجی

10.30495/fed.2023.705589

چکیده با توجه به توسعه روزافزون بازار بورس اوراق بهادار و پتانسیل آن برای ایجاد رشد و توسعه اقتصادی کشور بررسی عوامل موثر بر این بازار از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و این مسئله برای تمامی استفاده کنندگان از این بازار بسیار مهم است. هدف اصلی این مطالعه، بررسی چگونگی تاث أکثر

چکیده با توجه به توسعه روزافزون بازار بورس اوراق بهادار و پتانسیل آن برای ایجاد رشد و توسعه اقتصادی کشور بررسی عوامل موثر بر این بازار از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و این مسئله برای تمامی استفاده کنندگان از این بازار بسیار مهم است. هدف اصلی این مطالعه، بررسی چگونگی تاثیر شاخص مدیران خرید صنعت (PMI) بر شاخص قیمت سهام در ایران است. لذا تحقیق حاضر با استفاده از داده‌های ماهانه مهر 1397 تا آبان 1401 و با بهره گیری از روش علیت گرنجر و هم‌انباشتگی جوهانسن به بررسی رابطه شاخص مدیران خرید و شاخص قیمت کل سهام و شاخص قیمت سهام صنعت پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که رابطه علیت یک طرفه از رشد شاخص مدیران خرید صنعت به رشد شاخص قیمت کل سهام و رشد شاخص قیمت سهام صنعت وجود دارد. همچنین بر اساس آزمون هم‌انباشتگی جوهانسن یک رابطه بلندمدت مثبت بین دو متغیر رشد شاخص مدیران خرید صنعت و رشد شاخص قیمت کل سهام و همچنین بین رشد شاخص مدیران خرید صنعت و رشد شاخص قیمت سهام صنعت وجود دارد. با توجه به این که افزایش PMI رونق اقتصادی در بخش صنعت را نشان می‌دهد، این رابطه مثبت نشان می‌دهد که مطابق انتظار شاخص‌های قیمت سهام به سیگنا‌ل‌های بهبود در بخش صنعت واکنش مثبت و به سیگنال‌های منفی واکنش منفی نشان می‌دهد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1529 - برآورد تابع تقاضای بنزین در ایران طی دوره زمانی 1381 تا 1386 با استفاده از تکنیک پنل دیتا*
علی امامی میبدی غلامرضا گرایی نژاد نگین دارابی

مدیریت تقاضای بنزین در ایران ضمن شناسایی عوامل مهم و تأثیرگذار بر مصرف این حامل انرژی، نیازمند آن است حـساسیت هریک از آن ها نیز بررسی شود. از این رو در این مقاله به بررسی رفتار مصـرف کنندگان بنزین در قالب یک مدل اقتصـادسنجی و با استفاده از روش مدل سازی پنل دیتا پرداخته أکثر

مدیریت تقاضای بنزین در ایران ضمن شناسایی عوامل مهم و تأثیرگذار بر مصرف این حامل انرژی، نیازمند آن است حـساسیت هریک از آن ها نیز بررسی شود. از این رو در این مقاله به بررسی رفتار مصـرف کنندگان بنزین در قالب یک مدل اقتصـادسنجی و با استفاده از روش مدل سازی پنل دیتا پرداخته شده است. تابع تقاضای بنزین با استفاده از داده های جمع آوری شده طی سال های (86- 1381) در سطح 28 استان کشور و با نرم‌افزار Eviews برآورد شده است. نتایج برآورد حاکی از آن است که از میان متغیرهای به‌کار رفته، مصرف بنزین با تولید ناخالص داخلی، تعداد خودروهای موجود در ناوگان حمل ونقل، جمعیت و قیمت گازوئیل رابطه مستقیم دارد؛ همچنین نتیجه آزمون تأثیرگذاری قیمت گاز مایع بر مصرف بنزین معنادار نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1530 - مطالعه‌ی پدیده‌ی فرآیند آشوب در شاخص قیمت و بازده نقدی در بورس اوراق بهادار تهران
محمد نمازی زهره حاجیها حسن چناری بوکت

سری‌های زمانی پیچیده مانند قیمت‌های بازار سهام بیشتر تصادفی و در نتیجه تغییر آن‌ها غیرقابل ‌پیش‌بینی فرض می‌شود. درحالی‌که احتمال دارد این سری‌ها حاصل فرآیندی غیرخطی پویای معین یا به عبارت بهتر آشوبی بوده و در نتیجه قابلیت پیش‌بینی داشته باشند. در این پژوهش شاخص قیمت و أکثر

سری‌های زمانی پیچیده مانند قیمت‌های بازار سهام بیشتر تصادفی و در نتیجه تغییر آن‌ها غیرقابل ‌پیش‌بینی فرض می‌شود. درحالی‌که احتمال دارد این سری‌ها حاصل فرآیندی غیرخطی پویای معین یا به عبارت بهتر آشوبی بوده و در نتیجه قابلیت پیش‌بینی داشته باشند. در این پژوهش شاخص قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی ۱۳۹۲-۱۳۸۰ مورد آزمون قرار گرفته است تا مشخص شود آیا این شاخص از فرآیند گام تصادفی پیروی می‌کند یا نشأت‌گرفته از فرآیندی آشوبی یا معین است. برای دست‌یابی به هدف فوق از آزمون‌های ریشه واحد، بی‌دی‌اس، تابع خودهمبستگی و خودرگرسیون برداری استفاده شده است. یافته‌های حاصل از آزمون‌های فوق بیان‌گر این است که شاخص قیمت و بازده نقدی، فرآیندی آشوبی و معین را تجربه می‌کند. این نتیجه دلالت بر ناکارایی بازار سرمایه داشته و به‌تبع آن قابلیت پیش‌بینی کوتاه‌مدت را دارد که می‌تواند رهنمودی دلالت بر شناخت عوامل ناکارایی بازار مانند عدم شفافیت جریان اطلاعات و اقدام در راستای رفع آن‌ها داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1531 - الگویی برای تعیین ساختار بازار با استفاده از منطق فازی
علیرضا دقیقی اصلی حسین عظیمی آرانی جمشید پژویان

الگوهای تعیین ساختار بازار اهمیتی بسیار حیاتی در نظریه پردازی و کارهای تجربی داشته و به همین علت طیف وسیعی از ادبیات اقتصاد خرد، اقتصاد صنعتی و اقتصاد کاربردی را شکل می دهد. در این مقاله با استفاده از تعیین محدوده های حدی در چهار نوع بازار رقابت کامل، رقابت انحصاری، انح أکثر

الگوهای تعیین ساختار بازار اهمیتی بسیار حیاتی در نظریه پردازی و کارهای تجربی داشته و به همین علت طیف وسیعی از ادبیات اقتصاد خرد، اقتصاد صنعتی و اقتصاد کاربردی را شکل می دهد. در این مقاله با استفاده از تعیین محدوده های حدی در چهار نوع بازار رقابت کامل، رقابت انحصاری، انحصار چندجانبه و انحصار کامل برای شاخص هرفیندال، با استفاده از شبیه سازی عددی برای بنگاه های فرضی با سهم های متفاوت از بازار، این محدوده ها برای 9 شاخص هرفیندال، سهم بنگاه اول، سهم چهار بنگاه بزرگ، هانا و کی با فرض مقادیر 0.6 ، 1.5 و 2.5 برای α ، انکا اوا و جاکومین با دو تابع Si log(Si) و Si3و آنتروپی، تعیین گردیده است. سپس با استفاده از محدوده های منطق فازی به صورت مثلثی، فرمول های مربوط جهت شناسایی چهار نوع بازار رقابت کامل، رقابت انحصاری، انحصار چندجانبه و انحصار کامل ارائه گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1532 - پیش‌بینی اثر متغیرهای کلان بر شاخص قیمت سهام با استفاده از شبکه عصبی GMDH
امید فرمان آرا وحید فرمان آرا

اقتصاد هر کشور از بخش¬های مختلفی تشکیل شده که روابط بین این بخش¬ها، سمت و سوی اقتصاد آن کشور را مشخص می¬کند. در این میان بازار سرمایه در کنار بازار پول، به عنوان اجزای تشکیل¬دهنده بازارهای مالی بوده و در واقع، شریان¬های اصلی یک اقتصاد محسوب می¬شو أکثر

اقتصاد هر کشور از بخش¬های مختلفی تشکیل شده که روابط بین این بخش¬ها، سمت و سوی اقتصاد آن کشور را مشخص می¬کند. در این میان بازار سرمایه در کنار بازار پول، به عنوان اجزای تشکیل¬دهنده بازارهای مالی بوده و در واقع، شریان¬های اصلی یک اقتصاد محسوب می¬شوند، که مسائلی نظیر رشد و توسعه اقتصادی منوط به عملکرد آنها در اقتصاد است و چنانچه رابطه منطقی بین بازار مالی با بخش های دیگر اقتصادی وجود نداشته باشد، احتمال بروز اختلالات و نقصان¬هایی در ساز و کار اقتصاد وجود دارد. بازار بورس به عنوان رکن اصلی بازار مالی نقش مهمی را در تسهیل سرمایه¬گذاری¬های شکل گرفته در بازار سرمایه ایفا می¬کند. هدف اصلی این پژوهش پیش¬بینی شاخص قیمت سهام بورس تهران است. بدین روی، ضمن مرور اجمالی بر شناخته‌شده‌ترین نظریه های اقتصادی، به ارائه روش جدیدتری نسبت به روش های دیگر رایج پیش بینی در گذشته پرداخته و با استفاده از مدل شبکه¬ عصبی GMDH، اثر متغیرهای کلان اقتصادی (شامل نرخ ارز، نرخ تورم و تولید ناخالص داخلی) بر شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران را الگوسازی و پیش‌بینی میکنیم. الگوریتم GMDH قابلیت استفاده در موضوع های متنوعی مانند کشف روابط، پیش‌بینی، مدل‌سازی سیستم‌ها، بهینه‌سازی و شناخت الگوهای غیرخطی را دارد. ویژگی خاص این الگوریتم استنتاجی، قابلیت شناسایی و غربال‌کردن متغیرهای کم‌اثر ورودی در دوره آموزش شبکه و حذف آنها از روند شبیه‌سازی در دوره آزمون است. بدین ترتیب، می‌توان با انجام یک فرآیند قیاسی، در چند مرحله تکرار، متغیرهای کم‌اثرتر را حذف نمود و در نهایت، مدل بهینه برای پیش‌بینی را بر اساس معیارهای رایج خطا نظیر RMSE و MAPE به دست آورد. افزون براین، این الگوریتم قادر به شناسایی و رتبه‌بندی تأثیرگذارترین متغیرها نیز می‌باشد. نتایج به دست آمده حاکی از دقت بسیار بالا و قابلیت فوق العاده الگوریتم GMDH در پیش بینی شاخص قیمت سهام بورس تهران است، به طوری که خطای حاصل از پیش بینی شاخص قیمت سهام بورس تهران برای داده-های سالانه 0.37درصد، ماهانه 0.35درصد و برای فصلی 2.04درصد است. همچنین، نتایج نشان می دهد که در بهترین مدل غیرخطی پیش بینی شاخص قیمت سهام با استفاده از مدل شبکه عصبی GMDH متغیرهای نرخ ارز، نرخ تورم و تولید ناخالص داخلی همگی جزء متغیرهای مؤثر بوده و هیچکدام از مدل حذف نشدند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1533 - برآورد ظرفیت و تلاش مالیاتی و ارتباط آن با درآمد نفتی در اقتصاد ایران و چند کشور منتخب عضو اوپک
مهناز ربیعی فاطمه اسماعیل نیا کتابی

چکیده این پژوهش به بررسی ظرفیت و تلاش مالیاتی و ارتباط آن با درآمد نفتی 6 کشور منتخب عضو اوپک نظیر ایران، کویت، امارات متحده عربی، ونزوئلا، الجزایر و عربستان سعودی می‌پردازد. بررسی با استفاده از داده‌های پانل طی دوره‌ی 2008-1990 انجام شده است. متغیرهای تأثیرگذار بر ظرفی أکثر

چکیده این پژوهش به بررسی ظرفیت و تلاش مالیاتی و ارتباط آن با درآمد نفتی 6 کشور منتخب عضو اوپک نظیر ایران، کویت، امارات متحده عربی، ونزوئلا، الجزایر و عربستان سعودی می‌پردازد. بررسی با استفاده از داده‌های پانل طی دوره‌ی 2008-1990 انجام شده است. متغیرهای تأثیرگذار بر ظرفیت مالیاتی شامل درآمد سرانه، باز بودن اقتصاد (مجموع صادرات و واردات به تولید ناخالص داخلی)، نسبت درآمد نفتی به تولید ناخالص داخلی و ظرفیت مالیاتی با یک بار وقفه در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که درآمد سرانه، نسبت درآمد نفت به تولید ناخالص داخلی و ظرفیت مالیاتی با یک بار وقفه ارتباط مثبت و معناداری با ظرفیت مالیاتی دارند Abstract In this paper, the tax capacity and effort and its relationship with oil revenue of 6 selected countries member in OPEC such as Iran, Kuwait, United Arab Emirates, Venezuela, Algeria and Saudi Arabia are considered. The study has been applied by panel data within 1990-2008. The variables affecting the tax capacity including per capita income, economic openness (import and export ratio to the gross domestic product), and oil revenue ratio to gross domestic product and tax capacity with once pause were considered. The summary of the analysis indicated that the relationship between the per capita income, oil revenue to gross domestic product ratio and tax capacity with once pause, and dependent variable is positive and significant. Whilst the economic openness grade in the oil countries has negative and significant relationship with the tax capacity. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1534 - اثر مهاجرت و شهرنشینی بر اشتغال غیررسمی در مناطق مختلف ایران (روش شاخص های چندگانه-علل چندگانه (MIMIC))
محمد ستاری فر حمیدرضا زارعی نوشین شکری

در طول دهه های اخیر اشتغال غیررسمی در کشور، با نسبت متفاوت در مناطق مختلف گسترش یافته است. در راستای تبیین بخشی از این گستردگی، این تحقیق در صدد آن است که با استفاده از نظریات مهاجرت، به بررسی نقش مهاجرت و شهرنشینی به کلان‌شهرهای توسعه‌یافته‌تر ایران در گسترش اشتغال غیر أکثر

در طول دهه های اخیر اشتغال غیررسمی در کشور، با نسبت متفاوت در مناطق مختلف گسترش یافته است. در راستای تبیین بخشی از این گستردگی، این تحقیق در صدد آن است که با استفاده از نظریات مهاجرت، به بررسی نقش مهاجرت و شهرنشینی به کلان‌شهرهای توسعه‌یافته‌تر ایران در گسترش اشتغال غیررسمی در آن ها، از طریق روش شاخص های چندگانه-علل چندگانه در رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری بپردازد. همچنین در مدل‌سازی اشتغال غیررسمی، از برخی ویژگی های جمعیتی شاغلین غیررسمی شامل، نسبت افراد با تحصیلات پایین، سن بالا، روستایی بودن و جزء شاغلین زن بودن در یک منطقه نسبت به سایر مناطق که یک منطقه را مستعد حجم اشتغال غیر رسمی بالاتر می کند، استفاده نموده‌ایم. با توجه به در دسترس بودن اطلاعات آمارنامه های استانی و کشوری و سر شماری های عمومی نفوس و مسکن و طرح های آماری و پژوهشی مختلف تا سال ۱۳۸۵، از داده‌ها در دوره ۱۳۸۵-۱۳۵۵ استفاده گردیده است. نتایج حاصل از آزمون مدل بیانگر آن است که مهاجرت و شهرنشینی به کلان‌شهرها و مناطق توسعه‌یافته تر باعث گسترش اشتغال غیررسمی در این مناطق گردیده است. همچنین نتایج حاکی از آن است که هرچه نسبت جمعیت با ویژگی های مذکور در یک منطقه بالاتر باشد، اشتغال غیر رسمی در آن منطقه بیشتر است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1535 - بررسی عوامل مؤثر بر توریسم: تلفیق روش‌های اقتصادسنجی و سیستم دینامیکی
نعمت فلیحی بهروز جعفر زاده

توریسم به عنوان یک بخش با توانایی جذب درآمد ارزی بالا، به همراه گسترش تکنولوژی ارتباطات، در وضعیّت فعلی جهان از چنان جایگاهی برخوردار گردیده است که به عنوان صنعت توریسم از آن یاد می¬شود. این صنعت برای کشورهایی مثل ایران که در فکر خروج از وضعیّت تک محصولی بوده و در و أکثر

توریسم به عنوان یک بخش با توانایی جذب درآمد ارزی بالا، به همراه گسترش تکنولوژی ارتباطات، در وضعیّت فعلی جهان از چنان جایگاهی برخوردار گردیده است که به عنوان صنعت توریسم از آن یاد می¬شود. این صنعت برای کشورهایی مثل ایران که در فکر خروج از وضعیّت تک محصولی بوده و در واقع تک قطبی هستند، اهمیّتی مضاعف پیدا می¬کند. هدف این مقاله شناسایی متغیّرهای تأثیرگذار بر توریسم و همچنین پیش¬بینی آیندۀ این صنعت می¬باشد. دورۀ زمانی مورد مطالعه در این تحقیق 1995 تا 2008 و شبیه¬سازی نیز تا سال 2025 و برای 53 کشور جهان در نظر گرفته شده است. بدین منظور از روش داده¬های تابلویی (پانل دیتا) و روش سیستم دینامیکی استفاده شده است. ازجمله مهمترین نتایج بدست آمده از این مطالعه تأثیر مثبت درآمد سرانه و شاخص آزادی اقتصادی بنیاد هریتیج بر صنعت گردشگری می¬باشد که تأثیر شاخص هریتیج به مراتب بیشتر از درآمد سرانه می¬باشد. همچنین در این مطالعه با تعریف چهار سناریو تأثیر تغییرات متغیّرهایی چون نرخ ارز، سطح قیمت¬های مصرف کننده، شاخص هریتیج و درآمد سرانه بر توریسم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در نهایت این مطالعه با استفاده از روش سیستم دینامیکی به پیش¬بینی آیندۀ توریسم پرداخته است که بر این اساس سهم قارۀ آسیا و اقیانوسیه از 26 درصد در سال 2008 به 39 درصد در سال 2025 افزایش خواهد یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1536 - بررسی امکان پیش بینی شاخص قیمت سهام در بازار سرمایه ایران و مقایسه توان پیش بینی مدلهای خطی و غیرخطی
کریم امامی قدرت الله امام وردی

سری های زمانی بسیار پیچیده مانند قیمتهای بازار سهام،معمولا تصادفی بوده ،در نتیجه تغییرات آنها غیر قابل پیش بینی فرض می شود.در بیشتر موارد در بررسی مشاهدات اماری مربوط به متغیرهای اقتصادی از جمله قیمت بازار سهام از آزمونهایی استفاده شده که در مواجهه با داده های آشوبی به أکثر

سری های زمانی بسیار پیچیده مانند قیمتهای بازار سهام،معمولا تصادفی بوده ،در نتیجه تغییرات آنها غیر قابل پیش بینی فرض می شود.در بیشتر موارد در بررسی مشاهدات اماری مربوط به متغیرهای اقتصادی از جمله قیمت بازار سهام از آزمونهایی استفاده شده که در مواجهه با داده های آشوبی به اشتباه افتاده و انها را در داده های تصادفی تشخیص داده اند.در حالی که این داده ها در واقع،از مقام های معینی به و جود می ایند که با اختلالاتی جزیی همراه می باشد.به همین دلیل آزمونهای پیش بینی پذیری و غیر خطی برای بررسی و جود روند آشوبی معین و فرایندهای غیر خطی در سری زمانی شاخص روزانه سهام بازار اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1379/8/1 تا 1386/7/2 مورد استفاده قرار داده ایم که از جمله می توان به آزمونهای BDS,HURST، تسلسل و بعد همبستگی اشاره نمود که نتایج به دست آمده نشان دهنده پیش بینی پذیری و وجود روند غیر خطی در داده های مورد بررسی بوده است.پس از حصول اطمینان از پیش بینی پذیری و وجود روند غیر خطی در داده های شاخص روزانه سهام،جهت ارائه مدل مناسب برای پیش بینی شاخص قیمت سهام،مدل های سری زمانی خطی (AR) و غیر خطی(GARCH)و شبکه عصبی مصنوعی(ANN) برآورد کرده،سپس،نتایج به دست امده از پیش بینی توسط این مدلها را با استفاده از معیارهای CDC,RMSE,MAE,MAPEو آماره U-THEILمورد مقایسه قرار داده ایم.نتایج به دست امده از مقایسه توان پیش بینی این مدلها بیانگر توان بالای پیش بینی در مدلهای شبکه عصبی مصنوعی نسبت به مدلهای دیگر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1537 - پیش‌بینی روند اقتصادی با شاخص‌های پیشرو در اقتصاد ایران
اسفندیار جهانگرد علرضا فرهادی کیا

در این پژوهش،به منظور پیش بینی اقتصادی،از روشهای متغیرهای پیشرو در اقتصاد ایران استفاده میکنیم.برای این منظور با توجه به تعاریف و روش های شناخته شده بین المللی و ویژگیهای اقتصاد ایران،شاخصهای ترکیبی آینده نگر و همزمان بر اساس روشNBER برای دوره بهار 1367 تا زمستان 1386 ر أکثر

در این پژوهش،به منظور پیش بینی اقتصادی،از روشهای متغیرهای پیشرو در اقتصاد ایران استفاده میکنیم.برای این منظور با توجه به تعاریف و روش های شناخته شده بین المللی و ویژگیهای اقتصاد ایران،شاخصهای ترکیبی آینده نگر و همزمان بر اساس روشNBER برای دوره بهار 1367 تا زمستان 1386 را با استفاده از داده های فصلی بانک مرکزی جمهوری محاسبه کرده و با استفاده از الگوهای ARMAالگوی اقتصادی تجربی برای پیش بینی دوره های اتی اقتصاد ایران را برآورد میکنیم.متغیرهای تاثیر گذار بر تولید ناخالص داخلی را با روشهای نظری،نموداری و آزمون همبستگی تعیین کرده که در بین انها،از متغیرهای ارزش افزوده بخش صنایع و معادن،هزینه های مصرفی بخش خصوصی،تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی،موجودی انبار،واردات کالا،صادرات نفت،شاخص قیمت مصرف کننده،نقدینگی،شاخص کل بورس سهام و کسری بودجه به عنوان متغیرهای تشکیل دهنده شاخص های ترکیبی استفاده شد.بر اساس نتایج حاصل از برآورد الگو پیش بینی می شود رونق به وجود امده از سالهای قبل نیز تا سال 1387 و سال 1388 کند خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1538 - بررسی اثر مکانیسم انتقال بحران مالی(با تاکید بر بحران مالی سال2008 و قیمت نفت) و علیت مارکوف سوئیچینگ بر شاخص های منتخب بورس اوراق بهادار ایران Investigating the effect of financial crisis transfer mechanism (with emphasis on 2008 financial crisis and oil prices) and Markov switching causality on selected indices of Iran Stock Exchange
سمیرا نجفی استمال سید شمس الدین حسینی عباس معمارنژاد فرهاد غفاری

10.30495/fed.2021.687870

در این مطالعه در ابتدا اثر مکانیسم انتقال بحران (با تاکید بر بحران مالی سال2008 و قیمت نفت ) مورد بررسی قرارگرفته است. نماینده اثر این مکانیسم (قیمت نفت عامل شناخته شده درمکانیسم جهت انتقال بحران) شناسایی و نحوه اثر گذاری آن را بر شاخص های منتخب بورس اوراق بهادار شامل ب أکثر

در این مطالعه در ابتدا اثر مکانیسم انتقال بحران (با تاکید بر بحران مالی سال2008 و قیمت نفت ) مورد بررسی قرارگرفته است. نماینده اثر این مکانیسم (قیمت نفت عامل شناخته شده درمکانیسم جهت انتقال بحران) شناسایی و نحوه اثر گذاری آن را بر شاخص های منتخب بورس اوراق بهادار شامل بانک، فرآورده های نفتی، کانه فلزی، خودرو با داده های روزانه از 14/04/1382 الی 27/12/1399 با استفاده از توزیع احتمال مشترک بازدهی شاخص های منتخب و مدل خود رگرسیون برداری با امکان تغییر رژیم (MS-VAR) مدلسازی شده است. سپس با استفاده از روش علیت با وجود تغییر رژیم به بررسی علیت نفت بر شاخص های منتخب بورس اوراق بهادار پرداخته شده است که آیا علیت یک طرفه است یا دو طرفه . نتایج حاکی از از آن است که رژیم صفر نسبت به رژیم یک پایدارتر می باشد و تمایل به ماندن در این رژیم بیشتر است و علیت از سمت نفت به سمت شاخص های منتخب است نه بالعکس.Investigating the effect of financial crisis transfer mechanism (with emphasis on 2008 financial crisis and oil prices) and Markov switching causality on selected indices of Iran Stock ExchangeSamira Najafi EstamalSeyed Shamseddin HosseiniAbbas MemarnejadFarhad GhaffariIn this study, the effect of the crisis transfer mechanism (with emphasis on the 2008 financial crisis and oil prices) is first investigated. Representative of the effect of this mechanism (oil price known as a factor in the mechanism for transmitting crisis) Identify and how it affects the selected index of the stock exchange, including banks, petroleum products, metal ores, cars with daily data from 2003- 07-05 to 2021-03-17 Modeling with the possibility of regime change (MS-VAR) has been modeled using the common probability distribution of the yield of selected indices and the self-regression vector model. Then, using the causality method, despite the regime change, we examine the oil causality on the selected indices of the stock exchange, whether the causality is one-way or two-way. The results show that the zero regime is more stable than the one regime and the tendency to stay in this regime is higher and the causality is from the oil side to the selected indicators and not vice versa. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1539 - ارزیابی هزینه رفاهی ناشی از اثرات افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر هزینه‌های رفاهی مصرف کننده در ایران
محمد شریف کریمی قدرت اله امام وردی

در این مطالعه، با استفاده از شاخص های اندازه گیری هزینه رفاهی ([1]EV, [2]CV) و با بکارگیری تابع تقاضای AIDS[3] به بررسی اثر افزایش قیمت حامل های انرژی بر روی هزینه رفاهی مصرف کنندگان در ایران می پردازد. داده های به کار گرفته شده شامل قیمت حامل های انرژی (بنزین، نفت سفید أکثر

در این مطالعه، با استفاده از شاخص های اندازه گیری هزینه رفاهی ([1]EV, [2]CV) و با بکارگیری تابع تقاضای AIDS[3] به بررسی اثر افزایش قیمت حامل های انرژی بر روی هزینه رفاهی مصرف کنندگان در ایران می پردازد. داده های به کار گرفته شده شامل قیمت حامل های انرژی (بنزین، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره و گاز مایع)، مقدار و سهم مصرف آن‌ها در بازه زمانی 1387-1353 می باشد. نتایج مدل حاکی از آن است که افزایش در قیمت ها و یا همان واقعی کردن قیمت ها براساس سناریوی قیمتی پیشنهادی دولت منجر به کاهش 5/16% کاهش رفاه مصرف کنندگان در جامعه می شود و برای جبران درآمد افراد جامعه در راستای نیل به سطح رفاه اولیه بایستی سالانه مبلغ 510 هزار ریال پرداخت شود [1]. Equivalent Variation [2]. Compensating Variation [3]. Almost Ideal Demand Systemدر این مطالعه، با استفاده از شاخص های اندازه گیری هزینه رفاهی ([1]EV, [2]CV) و با بکارگیری تابع تقاضای AIDS[3] به بررسی اثر افزایش قیمت حامل های انرژی بر روی هزینه رفاهی مصرف کنندگان در ایران می پردازد. داده های به کار گرفته شده شامل قیمت حامل های انرژی (بنزین، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره و گاز مایع)، مقدار و سهم مصرف آن‌ها در بازه زمانی 1387-1353 می باشد. نتایج مدل حاکی از آن است که افزایش در قیمت ها و یا همان واقعی کردن قیمت ها براساس سناریوی قیمتی پیشنهادی دولت منجر به کاهش 5/16% کاهش رفاه مصرف کنندگان در جامعه می شود و برای جبران درآمد افراد جامعه در راستای نیل به سطح رفاه اولیه بایستی سالانه مبلغ 510 هزار ریال پرداخت شود [1]. Equivalent Variation [2]. Compensating Variation [3]. Almost Ideal Demand System Abstract In this research, in order to survey and assess the effects of increasing energy carriers on consumers' welfare costs in Iran, measurement indexes of welfare costs(EV,CV) and AIDS demand function has been used. Applied data including energy carriers' price (Gasoline, Kerosene, Gas Oil, Furnace Fuel Oil, and Liquefied Gas); consumption share and quantity are for the period from 1974 to 2008. Model results indicate that increasing in prices or realizing prices in according to government suggested price scenario results decreasing 16.5 % in utility level and in order to compensating consumers' income and achieving their initial utility level, sum of RLS 510,000 should be paid annually. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1540 - تأثیر شاخص‌های مالی بر رشد اقتصادی در کشورهای اسلامی با استفاده از مدل غیرخطی
هادی آقابابایی منیژه هادی نژاد خشایار سید شکری

10.30495/fed.2023.707986

چکیده یکی از عواملی که دستیابی به هدف رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی نقش اساسی ایفا می‌کند، توسعه بخش مالی هر کشور است. کشورهای برخوردار از نظام مالی توسعه‌یافته‌تر ازآن‌جهت که باعث می‌شوند اقتصاد موردنظر، توانایی تجربه نرخ‌های رشد بالاتر را داشته باشد،‌ در مسیر رشد اقتصاد أکثر

چکیده یکی از عواملی که دستیابی به هدف رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی نقش اساسی ایفا می‌کند، توسعه بخش مالی هر کشور است. کشورهای برخوردار از نظام مالی توسعه‌یافته‌تر ازآن‌جهت که باعث می‌شوند اقتصاد موردنظر، توانایی تجربه نرخ‌های رشد بالاتر را داشته باشد،‌ در مسیر رشد اقتصادی سریع‌تر قرار می‌گیرند. هدف اصلی این مقاله بررسی اثر شاخص‌های توسعه مالی بر رشد اقتصادی در کشورهای عضو کنفرانس اسلامی می باشد؛ لذا مقاله حاضـر در جهـت بررسـی ایـن موضـوع از یکـی از جدیـدترین رویکردهای اقتصادسنجی به نام مدل PSTR استفاده و نحوه تأثیرگذاری غیرخطی شاخص‌های توسعه مالی بر رشد اقتصادی در کشورهای عضو کنفرانس اسلامی طــی دوره زمــانی 2008 الی2022 مورد سنجش قرار داد. نتــایج به دست آمده از مدل PSTR بر وجود رابطۀ غیرخطی بین متغیرهای مـورد مطالعـه دلالـت مـی کنـد . در مـدل PSTR نهایی، پارامتر شیب که بیانگر سـرعت تعدیل از یک رژیم به رژیم دیگر می باشد برابر با 0818/21 است مکـان وقـوع تغییر رژیم 5986/10 برآورد شده است. لـذا در صورتیکه شاخص توسعه مالی (نسبت اعتبارات داخلی بانک‌ها به تولید ناخـالص داخلـی) از5986/10درصـد تجـاوز کنـد، رفتار متغیرها مطابق رژیم دوم خواهد بود و در صورت کمتر بودن از حد آستانه ای فـوق در رژیـم اول قرار خواهد گرفت. ضرایب متغیرها(درصد ها) برآورد شده است. نتایج به دست بیانگر این است شاخص توسعه مالی( نسبت اعتبارات داخلی بانک‌ها به تولید ناخـالص داخلـی)در هر دو رژیم تأثیر متفاوتی بر روی رشد اقتصادی اسـت تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1541 - نقش نظام تأمین اجتماعی بر توسعه انسانی در ایران
نارسیس امین رشتی عاطفه قربانی ولیک چالی

گسترش پوشش های بیمه ای و حمایتی و نظام تأمین اجتماعی سبب افزایش امید به زندگی، بهبود وضعیت و کیفیت زندگی افراد، افزایش سطح فرهنگی و بهداشتی، کاهش فقر و متعادل نمودن توزیع درآمد، کاهش ریسک و نااطمینانی نیروی کار در سال های آتی (بازنشستگی) و تأثیر کلی آن در عرصه های مختلف أکثر

گسترش پوشش های بیمه ای و حمایتی و نظام تأمین اجتماعی سبب افزایش امید به زندگی، بهبود وضعیت و کیفیت زندگی افراد، افزایش سطح فرهنگی و بهداشتی، کاهش فقر و متعادل نمودن توزیع درآمد، کاهش ریسک و نااطمینانی نیروی کار در سال های آتی (بازنشستگی) و تأثیر کلی آن در عرصه های مختلف زندگی (اقتصادی ـ اجتماعی) می شود، لذا در مطالعه حاضر ارتباط تأمین اجتماعی با شاخص توسعه انسانی در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق با استفاده از الگوهای نظری و تجربی، بر اساس داده های سری زمانی 89-1370 مدل مورد نظر برآورد شده است. نتایج برآورد مدل نشان می دهد که شاخص نسبت تعداد بیمه شدگان بیمه های اجتماعی به جمعیت فعال اقتصادی و نسبت مددجویان تحت پوشش به جمعیت فعال، دارای تأثیر مثبت و معناداری بر شاخص توسعه انسانی بوده، در نتیجه فرضیه تحقیق ـ مبنی بر تأثیر مثبت و معنادار شاخص های تأمین اجتماعی بر توسعه انسانی ایران ـ را تأیید می نماید، اما نسبت مستمری بگیران به جمعیت فعال اقتصادی دارای تأثیر منفی بوده، در نتیجه، این شاخص فرضیه تحقیق مبنی بر تأثیر مثبت پوشش بیمه ای بر شاخص HDI را رد می نماید. همچنین سایر عوامل تاثیرگذار (سرمایه انسانی و تولید ناخالص داخلی) نیز دارای تأثیر مثبت و معنادار بر شاخص توسعه انسانی هستند. بنابراین نتایج در کل نشان می دهد که تأمین اجتماعی می تواند در کنار سایر عوامل در جامعه به بهبود شاخص توسعه انسانی کمک نماید. بنابراین برای بهبود شاخص توسعه انسانی لازم است تا توجه بیشتری به پوشش های همگانی بیمه ای و حمایتی شود. Extending the insurance coverage and protection, and social security system lead to an increase in life expectancy, improving the quality of individual lives, enhancing the cultural competency of healthcare, reduction of poverty, balancing the income distribution, risk reduction, uncertainty of the labor force in the coming years (retirement) ,and its overall impact on various aspects of life (economic and social). Therefore, in the present study the relation between social security and human development index in Iran is investigated. In this study, using experimental and theoretical models, based on time-series data of 1370-89, the model case is estimated. The resultsobtained from the estimation of the model show that the index of the ratio of the number of those insured by social security to the economically active population, and the proportion of the covered social-worker to the active population have positive and significance impact on the human development index, and as a result, approves the research hypothesis based on positive effect and significance of the social security indexes on human development in Iran. But the ratio of the pensioners to the economically active population has negative impact, and therefore the human development index rejects the research hypothesis based on positive effect of insurance coverage on HDI index. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1542 - بررسی اثر نوسانات قیمت نفت خام بر شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران
محمد علی خطیب سمنانی معصومه شجاعی مسعود شجاعی خسروشاهی

در این مطالعه اثرات نوسانات قیمت نفت خام ایران بر شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفته است، داده های مورد استفاده در این پژوهش از نوع داده های سری زمانی هفتگی طی دوره هفته اول 1380:2 الی هفته چهارم 1390:4 می باشد. به همین منظور، ابتدا به مدل سازی نو أکثر

در این مطالعه اثرات نوسانات قیمت نفت خام ایران بر شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفته است، داده های مورد استفاده در این پژوهش از نوع داده های سری زمانی هفتگی طی دوره هفته اول 1380:2 الی هفته چهارم 1390:4 می باشد. به همین منظور، ابتدا به مدل سازی نوسانات قیمت نفت خام سنگین ایران با استفاده از مدل EGARCH پرداخته‌شده و سپس از طریق یک مدل VECM، اثرات کوتاه مدت و بلندمدت نوسانات قیمت نفت خام ایران بر شاخص بازدهی بورس تهران بررسی خواهد شد. نتایج به‌دست آمده از این پژوهش، از یک سو بیانگر عدم وجود مثبت و معنادار در بلندمدت و کوتاه مدت میان متغیرهای نوسانات قیمت نفت خام سنگین ایران و شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران بوده و از سوی دیگر بر اساس نتایج مدل VECM، وجود رابطه بلندمدت و معکوس بین متغیرهای نامبرده می باشد. در حقیقت با توجه به رابطه بلندمدت به‌دست آمده از مدل VECM، در بلندمدت با افزایش نوسانات قیمت نفت خام سنگین ایران، شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران کاهش می یابد. همچنین کشش قیمتی شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران نسبت به نوسانات قیمت نفت خام، 54/9 درصد بوده، بنابراین اگر نوسانات قیمت نفت خام یک درصد افزایش یابد، آنگاه در بلندمدت شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران 54/9 درصد کاهش خواهد یافت. در نهایت اینکه، وجود همگرایی بین نوسانات قیمت نفت خام سنگین ایران و شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران مورد تأیید واقع‌شده و ضریب متغیر ECT(1)به‌دست آمده، نشان می دهد که اگر در کوتاه مدت شوکی از جانب قیمت نفت خام سنگین ایران به شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران وارد شود، در هر دوره به میزان 36/0 از اثر این شوک در مسیر بازگشت به تعادل بلندمدت کاسته شده و شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران پس از حدود سه دوره به تعادل بلندمدت می رسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1543 - بررسی عوامل مؤثر بر تفاوت نرخ سود بانکی در شبکه بانک‌های دولتی
رافیک نظریان امیر عباس هاشمی نژاد

میزان تفاوت نرخ سود بانکی در نظام بانکی هر کشوری به منزله درجه کارایی آن نظام است.این نرخ از تفاوت بین نرخ سود دریافتی از تسهیلات و نرخ سود پرداختی به سپرده گذاران به دست می آید.هدف اصلی این پژوهش اندازه گیری میزان تفاوت نرخ سود بانکی و ارزیابی عوامل موثر بر تغییرات ان أکثر

میزان تفاوت نرخ سود بانکی در نظام بانکی هر کشوری به منزله درجه کارایی آن نظام است.این نرخ از تفاوت بین نرخ سود دریافتی از تسهیلات و نرخ سود پرداختی به سپرده گذاران به دست می آید.هدف اصلی این پژوهش اندازه گیری میزان تفاوت نرخ سود بانکی و ارزیابی عوامل موثر بر تغییرات ان است.این بررسی با استفاده از دو الگوی تجزیه حسابداری و الگوی اقتصاد سنجی انجام شده است.الگوی حسابداری با تجزیه عناصر تشکیل دهنده تفاوت نرخ سود بانکی نشان می دهد در سالهای (1386-81) میانگین این نرخ برای بانکهای دولیت برابر 5.97 درصد و بیشترین سهم آن (بیشتر از 4.7 درصد )متعلق به سه جز است که شامل مبالغ مسدودی بابت سپرده قانونی هزینه های عملیاتی و هزینه مطالبات مشکوک الوصول می باشد. برای اندازه گیری اثرات متغیرهای مختلف بر روی تغیییرات تفاوت نرخ سود بانکی با استفاده از الگوی اقتصاد سنجی ،متغیرهای مستقل را به سه گروه درون بانکی،صنعت بانکداری و اقتصاد کلان تقسیم کرده و با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی(OLS)و داده های فصلی به بررسی اثرات هر یک از این عوامل بر روی متغیر وابسته پرداخته ایم.نتایج الگوی برآورد شده نشان میدهد تفاوت نرخ سود بانکی در بانکهای دولتی (به استثنای پست بانک)در دوره 1386-81 به طور متوسط از 16.6 درصد به 5.36 درصد کاهش یافته است.از میان متغیرهای بانکی،نسبت سپرده دیداری به کل سپرده ها و نسبت تسهیلات غیر جاری بیشترین تاثیر را بر تغییرات این نرخ داشته اند.ضرایب به دستت امده برای متغیرهای کلان اقتصادی مانند نرخ تورم،شاخص عمق مالی و نرخ ارز نشان میدهد بانکهای دولتی به تغییرات انها حساس بوده و عکس العمل نشان میدهند.همچنین به منظور بررسی اثرات حضور بانکهای غیر دولتی به شبکه بانکی کشور از سال 1381 و میزان تاثیر ورود انها بر روی تفاوت نرخ سود بانکی از شاخص تمرکر هرفیندال-هرشمن استفاده کرده ایم.ضریب به دست امده برای این شاخص نشان میدهد که صنعت بانکداری ایران کماکان در انحصار بخش دولتی بوده ولی این شرایط در حال تغییر است و حرکت به سمت کاهش انحصار و تغییر ساختار فعلی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1544 - تجزیه‌وتحلیل بهره وری با استفاده از شاخص مالم کوئیست در شرکتهای خصوصی بیمه استان زنجان
هما درودی بهجت آب چر الهام بیگدلی

10.30495/fed.2022.691503

چکیدهارتقای بهره‌وری سبب پیشرفت و توسعه‌یافتگی می‌شود و اکثر کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه به‌منظور اشاعه نگرش به مقوله بهره‌وری و تعمیم به‌کارگیری فنون و روش‌های ارتقای آن، سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده‌اند. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازنظر نحوه جمعآوری د أکثر

چکیدهارتقای بهره‌وری سبب پیشرفت و توسعه‌یافتگی می‌شود و اکثر کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه به‌منظور اشاعه نگرش به مقوله بهره‌وری و تعمیم به‌کارگیری فنون و روش‌های ارتقای آن، سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده‌اند. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازنظر نحوه جمعآوری دادهها، کتابخانهای و غیرتعاملی است. جامعه‌ی آماری موردبررسی در این پژوهش، شامل کلیه شامل شرکتهای بیمه خصوصی استان زنجان طی سالهای 1396-1394 میباشد که به تعداد 23 شرکت میباشد و با توجه به ماهیت پژوهش نمونه‌گیری انجام نمی‌شود و روش سرشماری است. شاخصهای مورداستفاده در این تحقیق کمی و تکنیک مورداستفاده نیز شاخص بهرهوری مالمکوئیست و روش تحلیل پوششی دادهها است. بر اساس نتایج مربوط به سنجش بهرهوری با استفاده از مدل تحلیل پوششی دادهها مبتنی بر شاخص مالمکوئیست، در محاسبات کارایی میانگین کل تغییرات تکنولوژی سال 96 نسبت به سال 94 نشان از رشد 3 درصدی در تغییرات فنآوری میباشد و بهرهوری کل با افت رشد 51 درصد برخوردار میباشد. همچنین در بررسی اثربخشی تغییرات تکنولوژی سال 96 نسبت به 94 رشد 119 درصدی داشته است که اکثریت واحدها دارای تغییرات تکنولوژی مثبت بوده که این باعث افزایش بهرهوری کل عوامل در شرکت‌های بیمه خصوصی استان زنجان می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1545 - بررسی تأثیر نااطمینانی تورمی بر شاخص کل سهام بورس تهران
مرجان دامن کشیده زهرا نظمی پیله رود

تورم از جمله پدیده‌های مضر اقتصادی است که اثرات زیان باری بر کل اقتصاد یک کشور بر جای می‌گذارد. اما اکثر اقتصاددانان معتقدند که عمده‌ترین زیان‌های ناشی از تورم از طریق ایجاد نااطمینانی تورم است. نااطمینانی تورمی از طریق اثرهای Ex-ante و Ex-post بر روی متغیرهای حقیقی تأث أکثر

تورم از جمله پدیده‌های مضر اقتصادی است که اثرات زیان باری بر کل اقتصاد یک کشور بر جای می‌گذارد. اما اکثر اقتصاددانان معتقدند که عمده‌ترین زیان‌های ناشی از تورم از طریق ایجاد نااطمینانی تورم است. نااطمینانی تورمی از طریق اثرهای Ex-ante و Ex-post بر روی متغیرهای حقیقی تأثیر گذاشته و از این کانال زیان‌های زیادی بر کل اقتصاد بر جای می‌گذارد. هدف این مطالعه آزمون این فرضیه است که نااطمینانی تورم بر شاخص کل سهام بورس تهران اثر منفی و معنی داری دارد. این تحلیل براساس مدل‌های واریانس ناهمسانی شرطی خودرگرسیو تعمیم یافته(ARCH و GARCH)، که این امکان را فراهم می‌کند تا واریانس شرطی جمله خطا در طول زمان تغییر کند، استوار است. در این مقاله با استفاده از مدل‌های ARCH و GARCH به محاسبه میزان نااطمینانی تورم بر شاخص کل سهام بورس تهران به صورت ماهانه طی سال‌های1390-1387خواهیم پرداخت. نتایج حاصل از تخمین مدل حاکی از آن است که نرخ تورم و شاخص قیمت کالا و خدمات اثر مستقیم معنادار بر شاخص بورس دارد، ‌در حالیکه اثر نااطمینانی معکوس و معنادار می‌باشد. Abstract Many economists belive that the main channel that inflation makes its harmful impacts on economy is the inflation uncertainty. Inflation uncertainty by its ex-ante and ex-post effects influences the economic agent´s real activities and hence causes serious costs on economy. The purpose of this study is to check a hypothesis in which uncertainty inflation has negative effects on Tehran stock exchange indices. The analysis is based on generalized self regressive conditional non-homologous variance models (ARCH & GAECH) in which the errors of conditional variance varies with time. In this article by using ARCH and GARCH models, we will calculate how the amount of inflation uncertainty effects on monthly Tehran stock exchange index during 1378 till 1390. The results show that the inflation rate and the product and service price index have a direct meaningful effect on Tehran stock exchange index, while inflation uncertainty has a diverse meaningful effect. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1546 - تأثیر خبر افزایش قیمت خوراک پتروشیمی بر شاخص بازار سهام تهران
سعید نایب منیژه هادی نژاد فرشته شمس صفا

چکیده بازار سرمایه به مثابه پل ارتباطی بین پس انداز کنندگان انفرادی و نهادی و سرمایه گذاران نیازمند وجوه با انجام دو وظیفه مهم تامین منابع مالی دراز مدت و مدیریت خطرپذیری (ریسک) نقش بسزایی در افزایش ضریب اطمینان و حجم سرمایه گذاری ها، به ویژه در فعالیت های بلندمدت اقتص أکثر

چکیده بازار سرمایه به مثابه پل ارتباطی بین پس انداز کنندگان انفرادی و نهادی و سرمایه گذاران نیازمند وجوه با انجام دو وظیفه مهم تامین منابع مالی دراز مدت و مدیریت خطرپذیری (ریسک) نقش بسزایی در افزایش ضریب اطمینان و حجم سرمایه گذاری ها، به ویژه در فعالیت های بلندمدت اقتصادی ایفا می نماید. امروزه صنعت پتروشیمی باسهم۲۱ درصدی از میانگین ارزش معامله های روزانه بورس تهران درسال ۱۳۹۲ از جایگاه ویژه ای در بازار سرمایه برخوردار است. این صنعت علاوه بر ارزش افزوده ای که در مقابل خام فروشی منابع عظیم نفتی و گازی ایجاد می نماید، سهم قابل توجه ای را در معامله های بازار بورس از طریق جمع آوری پس اندازهای خرد جامعه بر عهده داشته است. افزایش قیمت خوراک گاز پتروشیمی به دلیل ترس و نگرانی بر عملکرد این صنعت از مدت ها پیش مورد نقد کارشناسان و تصمیمگیران اقتصادی در محافل علمی و سیاست‌گذاری بوده است. این سیاستدر سال ۱۳۹۲ توسط مجلس شورای تصویب و بر اساس بودجه سال ۱۳۹۳ اجرایی شد. هدف بررسی پژوهش حاضر بررسی تأثیر خبر افزایش قیمت خوراک پتروشیمی بر شاخص های بازار سهام تهران است. در این تحقیق داده های سری زمانی به صورت روزانه، از تاریخ ۱/۷/۹۱ تا ۳۰/۷/۹۳ از طریق مدل های خانواده ARCH و با استفاده از متغیرهای مجازی تحلیل شده است. یافته های الگو مبین اثر معنادار خبر افزایش قیمت خوراک پتروشیمی قبل از تصویب بر شاخص های بازار سهام تهران است که بازدهی این صنعت را با روند مثبتی تحت تأثیر قرار داده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1547 - اثرات تمرکززدایی مالی بر شاخص توسعه انسانی در ایران
محمد نقیبی مجید تنهایی دیلمقانی

شاخص توسعه انسانی به عنوان یک پروکسی برای توصیف رفاه عمومی بیان می‌گردد، بنابراین، بررسی عوامل تأثیرگذار بر آن حائز اهمیت می باشد. تمرکززدایی مالی به عنوان سیاست های مالی از عوامل مهم اثر گذار روی شاخص توسعه انسانی است. در این تحقیق برآن شدیم تا اثر تمرکززدایی مالی را أکثر

شاخص توسعه انسانی به عنوان یک پروکسی برای توصیف رفاه عمومی بیان می‌گردد، بنابراین، بررسی عوامل تأثیرگذار بر آن حائز اهمیت می باشد. تمرکززدایی مالی به عنوان سیاست های مالی از عوامل مهم اثر گذار روی شاخص توسعه انسانی است. در این تحقیق برآن شدیم تا اثر تمرکززدایی مالی را روی بهبود شرایط شاخص توسعه انسانی، با بهره‌گیری از رهیافت خودرگرسیونی با وقفه های گسترده (ARDL)، طی سال های 1391-1371 برای داده های کشور ایران مورد بررسی قرار دهیم. نتایج تخمین مدل نشان می دهدکه بخش های تمرکززدایی مالی (شامل تمرکززدایی سهم هزینه، تمرکززدایی سهم درآمد و قدرت خودگردانی) بر شاخص توسعه انسانی تأثیر معنی دار دارند. از این رو مهمترین توصیه سیاست گذاری این تحقیق آن است که دولت با سیاست های اقتصادی و اختصاص بودجه و توانمندسازی نیروی انسانی و ارتقاء سطح آموزش و بهداشت از طریق تقویت بخشهای تمرکززدایی مالی، موجبات توسعه پایدار، رشد اقتصادی، برابری توزیع درآمد و رفاه را در جامعه فراهم نماید. Human Development Index as a proxy for the general welfare of expression is described, therefore, it is important to investigate the factors that influence. Fiscal decentralization as fiscal policy is an important factor affecting the human development index. In this study, we decided to investigate the effect of fiscal decentralization on improving the human development index, using auto regressive approach with wide intervals (ARDL), during years 1391-1371 to study the data in iran country. The estimation results show that the model of fiscal decentralization(Including decentralization of spending, decentralization revenue share And power autonomy) have a significant impact on the human development index. Therefore, the most important recommendation is that the government by Economic policies funding policy research and capacity building of human resources and the promotion of education and health sectors by strengthening fiscal decentralization, leading to sustainable development, economic growth, equitable distribution of income and wealth in the society. Keywords: Human Development Index, Fiscal Decentralization, Auto regressive approach Classification JEL: O15، G38 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1548 - بررسی همگرایی بهره‌وری و توسعه مالی در صنایع کارخانه‌ای ایران ( رهیافت همگرایی سیگما)
محدثه سلیمانی حسن طایی تیمور محمدی

سیاست‌گذاری برای گسترش صنایع کارخانه‌ای، یکی از مهم‌ترین ارکان سیاست‌گذاری‌های توسعه صنعتی کشور محسوب می‌شود؛ چراکه کشور در راستای توسعه صنعتی و افزایش بهره‌وری، به توسعه مالی و در نتیجه رشد اقتصادی خواهد رسید. به عبارت دیگر شاخص‌های توسعه مالی بر شاخص‌های بهره‌وری و تج أکثر

سیاست‌گذاری برای گسترش صنایع کارخانه‌ای، یکی از مهم‌ترین ارکان سیاست‌گذاری‌های توسعه صنعتی کشور محسوب می‌شود؛ چراکه کشور در راستای توسعه صنعتی و افزایش بهره‌وری، به توسعه مالی و در نتیجه رشد اقتصادی خواهد رسید. به عبارت دیگر شاخص‌های توسعه مالی بر شاخص‌های بهره‌وری و تجمیع سرمایه اثر می‌گذارد و نتیجه رشد اقتصادی را متاثر می‌سازد. در این میان سوال اساسی چگونگی تحقق بهره‌وری در صنایع گوناگون است و اینکه آیا بهره‌وری در بین فعالیت‌های صنعتی به سوی همگرایی پیش می‌رود؟ سوال اصلی این مطالعه این است که آیا شکاف بین سطوح بهره‌وری کل عوامل تولید، بهره‌وری سرمایه و نیروی کار در میان صنایع کارخانه‌ای ایران عاملی تعیین‌کننده برای همگرایی سیگما است یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا پیشرفت یک صنعت کارخانه‌ای خاص عاملی در جهت پیشرفت سایر صنایع کارخانه‌ای، توسعه مالی و در نتیجه رشد و توسعه اقتصادی خواهد بود یا خیر؟ در این مطالعه بهره‌وری جزئی سرمایه و نیروی کار به صورت نسبت تولید به نهاده مورد نظر و بهره‌وری کل عوامل تولید با شاخص دیویژیا اندازه‌گیری شده و رابطه بین آنها و همگرایی سیگما در میان صنایع کارخانه‌ای ایران طی سال‌های 1386-1373مورد بررسی قرار گرفته است. برای پاسخ‌گویی به این سوال در صدد آزمون این فرضیه هستیم که متوسط پراکندگی سطوح بهره‌وری کل عوامل تولید، موجودی سرمایه و نیروی کار در صنایع کارخانه‌ای ایران از میانگین آن‌ها در کل صنایع در حال کاهش است و با استفاده از داده‌های تابلویی به آزمون فرضیه همگرایی سیگما پرداخته شده است. نتایج آزمون‌ها نشان می‌دهد در میان صنایع کارخانه‌ای ایران شواهدی دال بر همگرایی سیگما وجود ندارد. Abstract Expanding manufacturing industries is considered as one of the most important development policy. In the meantime, productivity variable is in lieu of cumulative index for most of the economic and social variables. As the country's industrial development and increase productivity, financial development and economic growth will be the result. In other words, indicators of financial development and capital accumulation affects the productivity indicators and thus affect economic growth. So, the main question is that how the productivity is reached in various industries or does this productivity go through the industrial activities to convergence. The main question of the debate is that does the split between total productivity levels of production factors, capital and labor force is a determinant factor for financial development and sigma convergence or not? In this debate, partial productivity of capital and labor force is being studied in form of production rate toward desired input, total productivity of production factors is measured by Divisia index and relation between them and sigma convergence among manufacturing industries has been investigated during 1994-2007. To answer this question, we test a hypothesis that the average of dispersion of total productivity level of production factors, capital stock and labor force in manufacturing industries of Iran are reducing from their average in total industries. By means of panel data, sigma convergence hypothesis test was used. The results of tests show that no evidence is seen to prove sigma convergence among manufacturing industries. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1549 - تاثیر بازارهای مالی بر شاخص فلاکت : رهیافت داده های تلفیقی
پروانه سلاطین کاملیا قلمزن نیکو نیلوفر غفاری صومعه

تورم سبب تحمیل هزینه های رفاهی از طریق کاهش ارزش دارایی‌های مالی مردم می‌گردد و با ایجاد نااطمینانی در تصمیم گیری مؤسسه ها برای سرمایه گذاری و ایجاد هزینه های دیگر به تولید زیان وارد می کند. تورم تخصیص غیر بهینه منابع، ناکارائی اقتصادی و به‌هم‌ریختگی اوضاع اجتماعی، فرهن أکثر

تورم سبب تحمیل هزینه های رفاهی از طریق کاهش ارزش دارایی‌های مالی مردم می‌گردد و با ایجاد نااطمینانی در تصمیم گیری مؤسسه ها برای سرمایه گذاری و ایجاد هزینه های دیگر به تولید زیان وارد می کند. تورم تخصیص غیر بهینه منابع، ناکارائی اقتصادی و به‌هم‌ریختگی اوضاع اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه را به دنبال دارد. بیکاری نیز مانند تورم سبب ایجاد آشفتگی در جامعه می‌شود. افراد بیکار به صورت سربار در جامعه ظاهرشده و سهمی در تولید کالا و خدمات جامعه ندارند. علاوه بر این، بیکاری سبب گرفتار شدن افراد در معضل ها و گرفتاری‌های اجتماعی نظیر جرائم، اعتیاد و فساد اخلاقی گردیده و به‌هم‌ریختگی بافت فرهنگی جامعه را به دنبال دارد. به اعتقاد صاحب‌نظران تورم و بیکاری دو معضل بزرگ اقتصادی هستند. آثار سوء این دو معضل به اندازه ای است که گاهی شاخص فلاکت و بدبختی کشورها را با مجموع نرخ تورم و بیکاری محاسبه می کنند. در این راستا هدف اصلی این مقاله، بررسی میزان تأثیرگذاری بازارهای مالی بر شاخص فلاکت در گروه کشورهای منتخب درآمد متوسط در دوره زمانی ۲۰۱۴-۲۰۰۳ است. نتایج حاصل از برآورد مدل با استفاده از روش گشتاور تعمیم‌یافته در گروه کشورهای منتخب نشان می دهد: ü نسبت سهام مبادله شده به حجم معامله های بازار بورس به عنوان شاخص بازار سرمایه تأثیر معناداری بر شاخص فلاکت در گروه کشورهای منتخب ندارد. ü اعتبارهای داخلی تأمین‌شده در بخش خصوصی از طریق نظام بانکی به عنوان شاخص بازار پول تأثیر منفی و معنادار بر شاخص فلاکت در گروه کشورهای منتخب دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1550 - ارزیابی هزینه رفاهی ناشی از اثرات افزایش نرخ ارز و قیمت حامل‌های انرژی بر هزینه‌های رفاهی مصرف کننده در ایران
محمد شریف کریمی قدرت اله امام وردی مجتبی کریمی

در این مطالعه، با استفاده از شاخص های اندازه گیری هزینه رفاهی (CV) و با بکارگیری تابع تقاضای LAIDS به بررسی اثر افزایش نرخ ارز و قیمت حامل های انرژی بر روی هزینه رفاهی مصرف کنندگان در ایران می پردازد. داده های به کار گرفته شده شامل قیمت حامل های انرژی (بنزین داخلی، بنزی أکثر

در این مطالعه، با استفاده از شاخص های اندازه گیری هزینه رفاهی (CV) و با بکارگیری تابع تقاضای LAIDS به بررسی اثر افزایش نرخ ارز و قیمت حامل های انرژی بر روی هزینه رفاهی مصرف کنندگان در ایران می پردازد. داده های به کار گرفته شده شامل قیمت حامل های انرژی (بنزین داخلی، بنزین وارداتی، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره، گاز و سایر فرآورده‌ها)، مقدار و سهم مصرف آن‌ها در بازه زمانی 1359- 1387 می باشد. لازم به ذکر است که تأثیر نوسانات نرخ ارز از طریق قیمت بنزین وارداتی مورد بررسی قرار گرفته است. طبیعی است که با افزایش نرخ ارز طی سالیان اخیر قیمت بنزین وارداتی نیز دستخوش نوسانات و تغیراتی شده است. نتایج مدل حاکی از آن است که افزایش در نرخ ارز و به تبع آن قیمت بنزین وارداتی براساس سناریوی اول قیمتی منجر به کاهش 06% رفاه مصرف کنندگان در جامعه می شود و برای جبران درآمد افراد جامعه در راستای نیل به سطح رفاه اولیه در سناریوی بایستی سالانه مبلغ 59 هزار ریال به هر خانوار پرداخت شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1551 - برآورد شدت تأثیرگذاری سیاست‌های پولی بر شاخص قیمت سهام در ایران (مطالعه موردی صنایع پتروشیمی فعال در بورس اوراق بهادار تهران)
احمد علی شکوه مرجان دامن کشیده منیژه هادی نژاد

امروزه نقش سیاست های پولی بر نوسانات بازارهای مالی و عملکرد کلان اقتصادی موضوعی محرز است. سیاست‌های پولی از طریق تغییرات درحجم نقدینگی، نرخ ارز و نرخ بهره موجب ایجاد نوسان در بازارهای مالی می‌شوند. در این تحقیق، برای برآورد آثار سیاست پولی بر بازار بورس از مدل خودرگرسیو أکثر

امروزه نقش سیاست های پولی بر نوسانات بازارهای مالی و عملکرد کلان اقتصادی موضوعی محرز است. سیاست‌های پولی از طریق تغییرات درحجم نقدینگی، نرخ ارز و نرخ بهره موجب ایجاد نوسان در بازارهای مالی می‌شوند. در این تحقیق، برای برآورد آثار سیاست پولی بر بازار بورس از مدل خودرگرسیون با وقفه‌های توضیحی (ARDL) در دوره 1390 تا 1396 بصورت ماهانه استفاده شده است. ضریب مربوط به لگاریتم نرخ ارز در بلندمدت 06/2 و نشان دهنده اثرگذاری شدید نرخ ارز بر شاخص سهام پتروشیمی می باشد. ضریب لگاریتم نقدینگی( 3/1- ) نشان دهنده کشش منفی شاخص سهام پتروشیمی به نقدینگی در بلندمدت است. و نشان می دهد افزایش نقدینگی به سمت بازار محصولات پتروشیمی در بورس سوق نمی یابد. کشش شاخص سهام نسبت به نرخ بهره 17/0- و کشش نرخ ارز 24/0 نشان می‌دهد که شاخص قیمت سهام پتروشیمی نسبت به نرخ ارز کم کشش است. در مورد نقدینگی نیز شاخص کم کشش و رابطه معکوس و ضعیفی را داراست There are mutual interactions between financial markets and macroeconomic variables performances. Monetary policies influence financial markets and macroeconomics conditions Via Changes in liquidity volume, exchange rate fluctuations and interest rate terms, which are substantial in Iran’s economy and considered as vital economic decisions making by central bank authorities. To examine the influence of monetary policy on stock market, we estimated a model, based on an Autoregressive Distributed Lag Model (ARDL) during 2011-2017. We found that dramatic impact of exchange rate on petrochemicals’ stocks index in Iran stock market. Coefficient of liquidity logarithm (-1.3) demonstrated elasticity of petrochemicals’ stock index to liquidity in the long-term. The Liquidity variable had negative impact in long-term and indicating that increase in liquidity did not lead to petrochemical products in stock market. Furthermore, elasticity of stock index to interest rate obtained to -0.17 and exchange rate elasticity to 0.24; accordingly, the index had low elasticity to exchange rate firstly and almost 10% increase in exchange rate within short-term was accompanied by 2.4% increase in index secondly. In case of liquidity, index was inelastic having a weak and reverse relationship with liquidity. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1552 - بررسی اثر تکانه‌های قیمت نفت برعملکرد بازار سهام ایران
شبنم زین الدینی محمد شریف کریمی آزاد خانزادی

رابطه بین تغییرات قیمت واقعی نفت و بازده سهام به عنوان تعامل بین بازارهای مالی حائز اهمیت فراوان می‌‌باشد. هدف این پژوهشبررسیآثار متغیرهای نرخ ارز، نرخ بهره ، نرخ تورم و شاخص تولیدات صنعتی بر شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران در دوره 1367 تا 1396 به صورت سالانه است. أکثر

رابطه بین تغییرات قیمت واقعی نفت و بازده سهام به عنوان تعامل بین بازارهای مالی حائز اهمیت فراوان می‌‌باشد. هدف این پژوهشبررسیآثار متغیرهای نرخ ارز، نرخ بهره ، نرخ تورم و شاخص تولیدات صنعتی بر شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران در دوره 1367 تا 1396 به صورت سالانه است. این رابطه با روش رگرسیون چندکی بین بازده شاخص سهام و متغیرهای کلان اقتصادی ارزیابی شده است. طبق نتایج تغییر نرخ بهره تأثیری منفی بر بازده شاخص سهام داشته و قیمت نفت، شاخص تولیدات صنعتی و نرخ ارز دارای تأثیر مثبت بر بازدهی این شاخص است. نرخ تورم تأثیر معناداری بر بازدهی این شاخص نداشته است. با اجرای باز نمونه‌گیری (بوت استرپ)، نتایج رگرسیون چندکی تأیید شد. This paper aims to investigate the relationship between the changes in real oil prices and stock returns. Besides, in this study, the effect of four other macro-economic variables consisting of the inflation rate, exchange rate, interest rate, and industrial production as effective variables on the Tehran stock exchange total price index have been investigated. For this purpose, the annular data from 1988 till 2017 were used. Using the quantile regression method, the relationship between stock index return and macro-economic variables has been evaluated. The results show that the change of interest rate has an insignificant influence on the stock index return and oil price, industrial production, and the exchange rate has a significant effect. On the other hand, the inflation rate does not have significant influence on this index return. In addition, the Bootstrap re-sampling confirmed the result of the quantile regression. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1553 - چگونگی اثرگذاری متغیرهای اقتصادی بر بازدهی شرکت‌های بورسی در شرایط رونق و رکود بازار سرمایه ایران
عبدالمجید دهقان منیره کامیابی

پژوهش حاضر به بررسی اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازدهی شرکت های بورسی در شرایط رکود و رونق بازار سرمایه پرداخته است. جامعه آماری، کلیه شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1371 الی 1396 بوده اند. 110 شرکت بورسیبه روش حذف سیستماتیکبه عنوان نمونه آماری انت أکثر

پژوهش حاضر به بررسی اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازدهی شرکت های بورسی در شرایط رکود و رونق بازار سرمایه پرداخته است. جامعه آماری، کلیه شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1371 الی 1396 بوده اند. 110 شرکت بورسیبه روش حذف سیستماتیکبه عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. فرضیه های پژوهش با استفاده از مدل مارکوف سویپچینگ در چارچوب نرم افزار OxMetrics6 آزمون شده اند. یافته‌ها نشان داد بین شاخص قیمت مصرف کننده و شاخص کل قیمت بورس رابطه مثبت و معناداری وجود دارد .همچنین تأثیر متغیر تورم در دوران رکود بیشتر از دوران رونق می‌باشد. بعلاوه بین نرخ ارز، قیمت نفت و تولید ناخالص داخلی با شاخص کل قیمت بورس در دوران رکود رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. اما در شرایط رونق بازار سرمایه رابطه معناداری یافت نشد. این در حالی است که بین نرخ سود بلندمدتبانکی و شاخص کل قیمت بورس در دوران رونق رابطه مثبت ومعناداری وجود دارد ولی این رابطه در شرایط رکود تایید نشده است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1554 - بررسی تأثیر بانکداری الکترونیکی بر بازدهی حقوق صاحبان سهام در بانکهای منتخب فعال در بورس اوراق بهادار تهران
سید شمس الدین حسینی حمید فرامرزی عباد

بانکداری الکترونیکی حاصل ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به حوزه بانکداری است که منجر به کاهش هزینه‌های خدمت‌رسانی بانک‌ها به مشتریان شده است. گسترش ابزارهای بانکداری الکترونیکی در قالب دستگاه‌های خودپرداز (ATM) و پایانه‌های فروش (POS) ارائه خدمات بانکی را از قید زمان أکثر

بانکداری الکترونیکی حاصل ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به حوزه بانکداری است که منجر به کاهش هزینه‌های خدمت‌رسانی بانک‌ها به مشتریان شده است. گسترش ابزارهای بانکداری الکترونیکی در قالب دستگاه‌های خودپرداز (ATM) و پایانه‌های فروش (POS) ارائه خدمات بانکی را از قید زمان و مکان آزاد و بر سودآوری بانک‌ها تأثیر گذارده است. در این پژوهش اثر گسترش بانکداری الکترونیکی ا بر بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) در هشت بانک منتخب فعال در بورس (اقتصاد نوین، پارسیان، پاسارگاد و سینا و پست بانک، تجارت، صادرات و ملت) در دوره زمانی 1385 تا 1393 با استفاده از روش حداقل مربعات تعمیم یافته‌ی و داده‌های تابلویی آزمون شده است. یافته‌های پژوهش در قالب بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) و نسبت تعداد دستگاه‌های خودپرداز به تعداد شعب (ATM/Branch) و سهم هر بانک از کل پایانه‌های فروش (SPOS) به عنوان ابزارهای بانکداری الکترونیکی و شاخص هرفیندال – هیرشمن (HHI)[i] به عنوان متغیر ساختاری به همراه تولید ناخالص داخلی حقیقی (GDP)[ii]به عنوان عامل خارجی موثر بر سودآوری را بر بازده حقوق صاحبان سهام (ROE)[iii] بررسی و نشان می‌دهند که گسترش دستگاه‌های خودپرداز در شعب بانکی و برخورداری بانکها از سهم بالاتر ابزارهای الکترونیکی به کل پایانه‌های فروش تاثیر مثبت و معناداری بر بازده حقوق صاحبان سهام در نمونه منخب داشته است. [i]. Herfinhal – Hirschman Index [ii]. Gross Domestic Product [iii]. Return On Equity تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1555 - محاسبه شاخص شرایط مالی با روش تحلیل مولفه اصلی در ایران
زهرا حائری نسب کیومرث سهیلی شهرام فتاحی

10.30495/fed.2024.709343

چکیده در چند سال گذشته شاخص شرایط مالی یک شاخص مهم جهت مشخص کردن وضعیت هر کشور می باشد. شاخص شرایط مالی را میتوان به عنوان وضعیت فعلی متغیرهایی تعریف کرد که بر وضعین اینده اقتصاد تاثیر میگذارند. شاخص شرایط مالی شاخص خلاصه شده ای از متغیرهای مالی می باشد که برای پیش بین أکثر

چکیده در چند سال گذشته شاخص شرایط مالی یک شاخص مهم جهت مشخص کردن وضعیت هر کشور می باشد. شاخص شرایط مالی را میتوان به عنوان وضعیت فعلی متغیرهایی تعریف کرد که بر وضعین اینده اقتصاد تاثیر میگذارند. شاخص شرایط مالی شاخص خلاصه شده ای از متغیرهای مالی می باشد که برای پیش بینی وضعیت اقتصادی یک کشور موثر میباشد. هدف از مقاله حاضر، تعیین و محاسبه شاخص شرایط مالی برای کشور ایران با استفاده از روش تحلیل مولفه اساسی و داده های سری زمانی از سال1370-1399 می باشد. نتایج محاسبه شاخص شرایط مالی نشان می دهد که کانال اعتباری نسبت به سایر کانالها وزن بیشتری را به خود اختصاص داده و این امر اهمیت حجم اعتبارات در براورد شاخص شرایط مالی کشور را طی این مدت زمان در تحقیق نشان میدهد. پس از ان کانال دارایی یعنی شاخص قیمت سهام و شاخص مسکن بیشترین وزن را دارند. در این میان کانال نرخ ارز و نرخ بهره کمترین وزن را دارا میباشند. از این رو بانک مرکزی می تواند در سیاست گذاری پولی رویکرد اینده نگر را اتخاذ نماید به طوری که با تغییر رویکرد گذشته نگر خود در تصمیمات سیاست پولی درستترین عکس العمل را نشان دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1556 - تخمین تابع تقاضای گردشگری در استانهای منتخب
هوشنگ مومنی وصالیان لیلا غلامی پور

گردشگری به عنوان یک بخش مهم اقتصادی و با سود آوری بالا ، در وضعیت فعلی جهان از چنان جایگاهی برخودار گردیده است که به عنوان صنعت توریسم از آن یاد می شود. با توجه به جاذبه های گرشگری در ایران، این صنعت می تواند برای برون رفت از وضعیت تک محصولی و وابستگی به نفت مورد توجه ق أکثر

گردشگری به عنوان یک بخش مهم اقتصادی و با سود آوری بالا ، در وضعیت فعلی جهان از چنان جایگاهی برخودار گردیده است که به عنوان صنعت توریسم از آن یاد می شود. با توجه به جاذبه های گرشگری در ایران، این صنعت می تواند برای برون رفت از وضعیت تک محصولی و وابستگی به نفت مورد توجه قرار گیرد. از این رو در این تحقیق به برخی عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری و سهم هر یک از عوامل اشاره می گردد. در این راستا 11 استان گردشگر پذیر در دوره زمانی 1384 تا 1389 مورد بررسی قرار گرفته است. با تشکیل تابع لگاریتم خطی و تخمین آن به روش پنل دیتا مشخص گردید که هزینه های سفر در مقصد همچون متغیر شاخص کل کالا و خدمات مصرفی (SHB) و نسبت قیمت هتل آن استان به درآمد خانوار سایر استانها (NHN) ، مؤثرترین متغیر در میزان تقاضای گردشگری داخلی می باشد. ضمنا ضریب متغیر تعداد جاذبه های گردشگری (TJ) تعداد آژانس های مسافرتی و خدماتی گردشگر (TA) ،مثبت می باشدو نشاندهنده رابطه مستقیم بین تعداد مسافران داخلیبادو متغیر مذکور آن استان است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1557 - تأثیر مدیریت سرمایه در گردش و اهرم مالی بر سودآوری برخی شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران
امید فرمان آرا میثم عارف نژاد محبوبه جعفری

چکیده بنگاه‌های اقتصادی حضور اثربخشی در عرصه اقتصادی دارند. این اثربخشی به لحاظ مالی با دو شاخص قدرت نقدینگی و سودآوری تعیین می‌شود. سودآوری نشانه سلامت بنگاه و قدرت نقدینگی علامت ادامه حیات بنگاه اقتصادی است. اگر شرکتی سودآور نباشد، بیمار است، ولی اگر نقدینگی نداشته ب أکثر

چکیده بنگاه‌های اقتصادی حضور اثربخشی در عرصه اقتصادی دارند. این اثربخشی به لحاظ مالی با دو شاخص قدرت نقدینگی و سودآوری تعیین می‌شود. سودآوری نشانه سلامت بنگاه و قدرت نقدینگی علامت ادامه حیات بنگاه اقتصادی است. اگر شرکتی سودآور نباشد، بیمار است، ولی اگر نقدینگی نداشته باشد، بقای آن در خطر است. گرچه هر دو این عوامل بااهمیت هستند، ولی نقدینگی از اهمیت بیشتری برخوردار است. هدف این پژوهش، بررسی رابطه مدیریت سرمایه در گردش و اهرم مالی و تأثیر آن بر سودآوری و شاخص‌ عملکرد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار سرمایه ایران است. نمونه آماری با استفاده از روش حذفی سیستماتیک و در دسترس انتخاب شده است و از سال ۱۳۸۹ الی سال ۱۳۹۳ را شامل می گردد. فرضیات تحقیق با استفاده از الگوی رگرسیون داده‌های ترکیبی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج رگرسیون در میان نمونه مورد مطالعه نشان داد، بین ترکیب سرمایه در گردش و ارزش افزوده اقتصادی در شرکت های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و این رابطه با تأثیر میانجی اهرم مالی معکوس می شود، اما این رابطه در میان شرکت های فعال در فرابورس ایران مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد ترکیب سرمایه در گردش تأثیر معناداری بر متغیرهای اهرم مالی و نسبت بازده حقوق صاحبان سهام در شرکت های فعال در سازمان بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران در دوره مورد بررسی نداشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1558 - واکنش شرکت‌های فعال بورسی به تغییرات پولی و ارزی ( مطالعه موردی صنعت پتروشیمی)
بیژن باصری غلامرضا عباسی محمدرضا مرکباتی

شناسایی میزان اثرگذاری عوامل اقتصادی بر بازدهی شرکت‌های بورسی در ثبات بخشیدن به روند بازارهای مالی اهمیت ویژه ای دارد. در پژوهش حاضر آثار متغیرهای کلان اقتصادی در قالب حجم نقدینگی، تورم، نرخ ارز و قیمت حامل‌های انرژی و شاخص‌های خرد درون بنگاهی شامل بدهی شرکت‌ها، وضعیت د أکثر

شناسایی میزان اثرگذاری عوامل اقتصادی بر بازدهی شرکت‌های بورسی در ثبات بخشیدن به روند بازارهای مالی اهمیت ویژه ای دارد. در پژوهش حاضر آثار متغیرهای کلان اقتصادی در قالب حجم نقدینگی، تورم، نرخ ارز و قیمت حامل‌های انرژی و شاخص‌های خرد درون بنگاهی شامل بدهی شرکت‌ها، وضعیت دارایی و سرمایه آن‌ها بر نرخ رشد بازدهی سهام در صنعت پتروشیمی با استفاده از الگوی داده‌های تلفیقی پنل طی سال‌های 2002 الی 2012آزمون شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد اثرگذاری متغیرهای کلان در صنعت پتروشیمی معنادار است. اثر پذیری بازدهی شرکت‌ها از عوامل درون بنگاهی و عوامل بیرونی ناشی از کشش محصولات در این صنعت است. بر اساس یافته‌ها، تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازدهی سهام شرکت‌های فعال در صنعت پتروشیمی تاثیری به مراتب بیشتر از عوامل درون بنگاهی دارد. این امر گویای اثر پذیری شدید شرکت‌های پتروشیمی فعال در بازار بورس از فضای کسب و کار موجود و شرایط متغیرهای کلان اقتصادی است. بازدهی این شرکت‌ها از متغیر تحریم، افزایش نرخ ارز، نهاده‌های وارداتی ، محدودیت های صادراتی و هزینه تولید بالاتر پتروشیمی در مقایسه با کشورهای رقیب، تنوع کم محصولات و صادرات آن‌ها به شکل خام فروشی اثر پذیرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1559 - مدل‌سازی و تخمین بازده بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل‌های پویا
ژیلا رستمی شهرام فتاحی کیومرث سهیلی

10.30495/fed.2023.700132

چکیدهاز زمانی که بازار سهام در قرن نوزدهم ایجاد شد بسیاری از پژوهشگران به پژوهش بر روی مدل‌های پیش‌بینی قیمت سهام و بازده بازار تمرکز کرده‌اند. مدل‌های پیش‌بینی آماری مانند ارما، اریما، آرچ، به‌طور گسترده بکار برده شده‌اند اما هیچ‌کدام نتیجه مطلوب نداشته‌اند؛ بنابراین ا أکثر

چکیدهاز زمانی که بازار سهام در قرن نوزدهم ایجاد شد بسیاری از پژوهشگران به پژوهش بر روی مدل‌های پیش‌بینی قیمت سهام و بازده بازار تمرکز کرده‌اند. مدل‌های پیش‌بینی آماری مانند ارما، اریما، آرچ، به‌طور گسترده بکار برده شده‌اند اما هیچ‌کدام نتیجه مطلوب نداشته‌اند؛ بنابراین اخیراً بسیاری از پژوهشگران بازار سهام را به‌عنوان یک سیستم پویای غیرخطی در نظر گرفته‌اند. کاربرد مدل‌های غیرخطی و همچنین تکنیک‌های پیشـرفته اگرچه سـالهای زیادی نیست که شروع‌شده است ولی در همین مدت‌زمان کـم توانسته است، جایگاه خود را در علوم مختلف باز کند. هدف از این مطالعه پیش‌بینی شاخص بورس با استفاده از مدل پویای میانگین‌گیری و نیز روش مدل پویای انتخابی و استفاده از داده‌های فصلی سال‌های 1380-1399 و به‌کارگیری نرم‌افزار متلب می‌باشد. مزیت اصلی مدل مورداستفاده در مطالعه حاضر ورود تعداد زیادی متغیر مستقل به جهت پویایی آن است بدون اینکه مشکل معمول برازش بیش‌ازحد در مدل ظاهر شود. در این مقاله اثر برخی متغیرهای کلان اقتصادی بر فرآیندِ مدل‌سازی و تخمین بازده سهام بورس اوراق بهادار بررسی شد. نتایج مقاله نشان داد که احتمال ورود متغیرهای رشد حجم پول، رشد شبه پول، تورم، رشد شاخص قیمت زمین درشهرهای بزرگ بیشتر از سایر متغیرهای ورودی است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1560 - چگونگی اثرگذاری نوسانات شاخص قیمت سهام بر تغییرات رشد اقتصادی در ایران ( 96-1371)
منصوره علیقلی سید مهدی حسینی

چکیده دستیابی به رشد و توسعه ی اقتصادی از مهم ترین دغدغه‌های پیش روی همه ی جوامع و حکومت ها به شمار می‌رود. به ویژه در کشورهای جهان سوم این خواسته نسبت به کشورهای توسعه یافته به مراتب بیشتر است. دستیابی به رشد و توسعه ی اقتصادی نیازمند ایجاد برخی ساز و کارهای خاص در عر أکثر

چکیده دستیابی به رشد و توسعه ی اقتصادی از مهم ترین دغدغه‌های پیش روی همه ی جوامع و حکومت ها به شمار می‌رود. به ویژه در کشورهای جهان سوم این خواسته نسبت به کشورهای توسعه یافته به مراتب بیشتر است. دستیابی به رشد و توسعه ی اقتصادی نیازمند ایجاد برخی ساز و کارهای خاص در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است. بازارهای مالی قدرتمند از جمله این ساز و کارهای خاص در عرصه ی اقتصادی به شمار می‌آیند. برای داشتن بازارهای مالی قدرتمند نیاز به وجود نهادهای مالی قدرتمند می‌باشد. در این پژوهش سعی می‌شود تا بیشتر نهادهای مالی در ایران به خصوص بازار بورس اوراق بهادار و تأثیری که این نهادها از راه تأمین مالی بخش واقعی اقتصاد بر رشد و توسعه ی اقتصادی ممکن است داشته باشند، بررسی و مطالعه شود. در این تحقیق، اطلاعات متغیرها از طریق بانک‌های اطلاعاتی برای سال های 96-1371 استخراج شده و از آزمون دیکی فولر برای پایایی متغیرها، آزمون علیّت گرنجری و مدل خودرگرسیون برداری (VAR) به آزمون فرضیات پرداخته شد. نتایج نشان داد که متغیر شاخص قیمت سهام اثرات مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی طی دوره ی مورد مطالعه دارند. به طوری که با افزایش شاخص قیمت سهام در سال‌های مورد مطالعه، میزان رشد اقتصادی افزایش یافته است (البته بسیار ناچیز). هم چنین نتایج این تحقیق نشان داد که تأثیر متغیرهای حجم نقدینگی، درجه ی آزادی اقتصادی بر رشد اقتصادی مثبت و تأثیر متغیرهای نرخ ارز و نرخ تورم بر رشد اقتصادی منفی می‌باشد. Abstract Achieving economic growth and development is one of the most important concerns of all societies and governments. In particular, in Third World countries, this demand is much higher than developed countries. Achieving economic growth and development requires developing some specific mechanisms in the social, cultural and economic spheres. Strong financial markets are among these specific mechanisms in the economic arena. To have powerful financial markets requires strong financial institutions. In this research, we try to study most financial institutions in Iran, especially the stock market, and the impact that these institutions have on financing the real sector of the economy on economic growth and development. In this research, variables data was extracted from databases for the years 1371-96 and the Dickey Fuller test was used to test the hypotheses for the reliability of variables, Granger causality test, and Vector self-regression model (VAR). The results showed that the stock price index had positive and significant effects on economic growth during the studied period. As the index of stock prices increased in the years under study, economic growth has increased (albeit negligible). Also, the results of this study showed that the effect of liquidity variables, the degree of economic freedom on positive economic growth and the effect of exchange rate variables and inflation rate on negative economic growth. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1561 - بررسی تأثیر غیرخطی شاخص سهام بر توسعه بخش صنعت در کشورهای اسلامی رهیافت رگرسیون انتقال ملایم تابلویی(PSTR )
محمد باقری احمد نقی لو محمد دالمن پور

10.30495/fed.2022.694719

چکیدههدف اصلی این پژوهشتأثیر غیرخطی شاخص سهام بر توسعه بخش صنعت در کشورهای اسلامی میباشد،این مطالعه از حیث هدف کاربردی و از نظر جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات توصیفی از نوع علی می‌باشد.روش‌شناسی از ﻧﻮع ﭘﺲ روﻳﺪادی اﺳﺖ. در این تحقیق تلاش شد؛ تا با تبیین تئوریک و طراحی یک مدل أکثر

چکیدههدف اصلی این پژوهشتأثیر غیرخطی شاخص سهام بر توسعه بخش صنعت در کشورهای اسلامی میباشد،این مطالعه از حیث هدف کاربردی و از نظر جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات توصیفی از نوع علی می‌باشد.روش‌شناسی از ﻧﻮع ﭘﺲ روﻳﺪادی اﺳﺖ. در این تحقیق تلاش شد؛ تا با تبیین تئوریک و طراحی یک مدل بررسی تأثیر غیرخطی شاخص سهام بر توسعه بخش صنعت در کشورهای اسلامی با تأکید بر شاخص‌های مختلف توسعه مالی: رهیافت رگرسیون انتقال ملایم تابلویی (PSTR) بررسی شد.قلمرو مکانی تحقیقکشورهای عضوکنفرانس اسلامی(آلبانی، الجزیره، آذربایجان، افغانستان، ایران، اندونزی، بنگلادش،پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، تونس، چاد، سنگال،سیرالئون، سودان، صحرای آفریقای جنوبی، عراق، عمان، گامبیا، قطر، مالزی، مالی، مراکش، مصرونیجریه) وقلمرو زمانی تحقیق در بازه 2005 الی 2019 می‌باشد.با استفاده ازنرم افزار متلب از طریق رهیافت رگرسیون انتقال ملایم تابلویی (PSTR) به تجزیه و تحلیل دادهها پرداخته شد نتایج تجزیه و تحلیل ها بیانگر این است رابطه غیر خطی بین شاخص سهام بر توسعه بخش صنعت در کشورهای اسلامی وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1562 - برآورد و تحلیل مقایسه ای شاخص های اقتصادی – اجتماعی در مناطق شهری استان های ایران طی سرشماری سال 1390 (رویکرد تحلیل مولفه های اصلی)
کریم شهنازی الناز انتظار

در سال های اخیر تلاش&lrm;های بسیاری در جهت بهبود و جامع&lrm;ترکردن شاخص&lrm;های اقتصادی- اجتماعی انجام گرفته است، به این&lrm;صورت که اخیراً محققان به جای استفاده از شاخص&lrm;های اقتصادی- اجتماعی فردی به شاخص&lrm;های ترکیبی روی آورده اند. هدف این مطالعه بررسی وضعیت اقتصا أکثر

در سال های اخیر تلاش&lrm;های بسیاری در جهت بهبود و جامع&lrm;ترکردن شاخص&lrm;های اقتصادی- اجتماعی انجام گرفته است، به این&lrm;صورت که اخیراً محققان به جای استفاده از شاخص&lrm;های اقتصادی- اجتماعی فردی به شاخص&lrm;های ترکیبی روی آورده اند. هدف این مطالعه بررسی وضعیت اقتصادی – اجتماعی استانها از بعد آموزش، مسکن، درآمد، حرفه شغلی و اشتغال می باشد و بنابراین امتیاز شاخص&lrm;های اقتصادی- اجتماعی برای تمامی استان&lrm;ها در سرشماری سال 1390 با استفاده از روش تحلیل مولفه&lrm;های اصلی محاسبه گردیده است. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که در سرشماری 1390 استان تهران در تمامی شاخص&lrm;های اقتصادی- اجتماعی به عنوان برخوردارترین استان محسوب می شود و استان سیستان و بلوچستان در شاخص محرومیت اقتصادی – اجتماعی نسبی و شاخص مزیت و محرومیت اقتصادی- اجتماعی نسبی به عنوان محروم&lrm;ترین استان شناخته شد و همچنین محروم&lrm;ترین استان در شاخص منابع اقتصادی، استان چهار محال بختیاری می باشد و استان کردستان نیز از نظر شاخص آموزش و حرفه شغلی به عنوان محروم ترین استان معرفی شد. In the recent years, many efforts have been done to improve socioeconomic indices. Recently researchers use compound socioeconomic indexes rather than single indexes. The purpose of this study was to assess socioeconomic status of the provinces from the education, income, housing, occupation and employment dimension, therefore scores of socioeconomic indices has been calculated for all the provinces in the 2011 census by using the principal component analysis. The results indicate that in 2011 census Tehran is the most advantageous province in all socio-economic indices. Sistan and Baluchestan in the Index of Relative Socio-Economic Disadvantage and Index of Relative Socio-Economic Advantage and Disadvantage is the most disadvantaged province in the census of 2011. The most disadvantaged province in the Index of Economic Resources is Chahar Mahal and Bakhtiari in the census and Kurdistan is considered as the most disadvantaged province in the Index of Education and Occupation in the 2011 census. Keywords: socio-economic indexes, PCA, advantage, disadvantage JEL classification: A13 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1563 - اثرات شاخص اقتصاد دانش بنیان بر رشد اقتصاد کشورهای اسلامی ( مدل آزمون بارو سالای مارتین) The Effects of Knowledge-Based Economy Index on the Economic Growth of Islamic Countries (Martin Barrow Test Model)
مقداد محمودی مرجان دامن کشیده شهریار نصابیان

10.30495/fed.2021.687876

اقتصاد دانش بنیان به دلیل تأکید بر مؤلفـه دانـش در مـسا ئل و امـور اقتـصادی اهمیتی مضاعف یافته است. در این مقاله تلاش شده است؛ تا با تبیین تئوریک و طراحی یک مدل و با استفاده از روش های اقتصادسنجی به بررسی تاثیر اقتصاد دانش بنیان بر رشد اقتصادی کشورهای اسلامی (آزمون مدل أکثر

اقتصاد دانش بنیان به دلیل تأکید بر مؤلفـه دانـش در مـسا ئل و امـور اقتـصادی اهمیتی مضاعف یافته است. در این مقاله تلاش شده است؛ تا با تبیین تئوریک و طراحی یک مدل و با استفاده از روش های اقتصادسنجی به بررسی تاثیر اقتصاد دانش بنیان بر رشد اقتصادی کشورهای اسلامی (آزمون مدل بارو سالای مارتین) پرداخته می شود به‌گونه‌ای که تأثیر تجربی این ارتباط مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد.جامعه آماری مورد مطالعه این پژوهش شامل کشورهای اسلامی و چندمذهبی (بخش کثیری از جمعیت مسلمان هستند) می باشد. بر اساس دسترس بودن اطلاعات کشورهای مورد مطالعه شامل؛ آذربایجان، ارودن، ازبکستان، اندونزی، ایران، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، تونس، سودان، قرقیزستان، قزاقستان، لبنان، مصر، هند می باشد.قلمرو زمانی تحقیق در بازه 2009 الی 2019 می باشد. برای جمع‌آوری آمار و اطلاعات کمی مورد نیاز از جداول آماری و بانک‌های اطلاعاتی جهانی و صندوق بین المللی پول و ازمدل اقتصادی سنجی پانل خودرگرسیونی ساختاری استفاده شده است. با استفاده آزمون فیشر و آزمون هم انباشتگی جوهانسن ایستایی و روابط بلند مدت متغیرها مورد بررسی قرار گرفت نشان داده شد همه متغیرها در سطح صفر و بر اساس نتایج آمارهاثرو حداکثرمقدارویژهپنج رابطه بلند مدّت در سطح 0.95بین متغیرها وجود دارد. در ادامه با استفاده تحلیل شوک ها و تجزیه واریانس نشان داده شد کهشاخص اقتصاد دانش بنیان بر رشد اقتصاد کشورهای اسلامی تأثیر گذار می باشندThe Effects of Knowledge-Based Economy Index on the Economic Growth of Islamic Countries(Martin Barrow Test Model)Maqdad MahmoodiNematFalihiMarjanDamankeshidehShahriarNessabianKnowledge is the source of economic growth and productivity growth, and its production and accumulation is at the top of the list of countries. Meanwhile, knowledge-based economics has become doubly important due to its emphasis on the knowledge component in economic issues. In this article, an attempt has been made; By theoretically explaining and designing a model and using econometric methods to investigate the impact of knowledge-based economy on the economic growth of Islamic countries (Barrow Salai Martin model test) so that the empirical effect of this relationship can be analyzed. . The statistical population of this study includes Islamic and multi-religious countries (a large part of the Muslim population). Based on the availability of information from the studied countries, including; Azerbaijan, Jordan, Uzbekistan, Indonesia, Iran, Pakistan, Tajikistan, Turkey, Tunisia, Sudan, Kyrgyzstan, Kazakhstan, Lebanon, Egypt, India. The scope of the research is from 2009 to 2019. To collect the required statistics and quantitative information, statistical tables and global databases and the International Monetary Fund and the economical model of structural autoregression panel have been used. Using Fisher test and Johansen co-integration test, static and long-run relationships of variables were examined. It was shown that all variables are at zero level and based on the results of effect statistics and maximum eigenvalue, there are five long-term relationships at 0.95 level between variables. Then, using shock analysis and analysis of variance, it was shown that the knowledge-based economy index affects the economic growth of Islamic countries.Keyword: Economic index, knowledge base, economic growth, Islamic countries JEL Classification: O31 ، O32 ، O34، O50 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1564 - تاثیر توسعه مالی بر توسعه انسانی در کشورهای درحال توسعه با تمرکز بر ویژگی‌های نهادی، اجتماعی و اقتصادی
سجاد برخورداری حمید ابریشمی مجتبی ذوالفقاری

پیوند میان توسعه مالی و توسعه انسانی از مقوله های مهم و اساسی در روند دستیابی به توسعه می باشد. در فرایند توسعه دستیابی به زندگی بهتر و افزایش رفاه با تمرکز بر دسترسی به یک زندگی مادی آبرومند، سلامت و دسترسی به دانش حاصل می شود. این مطالعه به بررسی ارتباط توسعه مالی و ت أکثر

پیوند میان توسعه مالی و توسعه انسانی از مقوله های مهم و اساسی در روند دستیابی به توسعه می باشد. در فرایند توسعه دستیابی به زندگی بهتر و افزایش رفاه با تمرکز بر دسترسی به یک زندگی مادی آبرومند، سلامت و دسترسی به دانش حاصل می شود. این مطالعه به بررسی ارتباط توسعه مالی و توسعه انسانی متمرکز شده است. سه شاخص سنجش توسعه مالی شامل نسبت بدهی های نقدی سیستم مالی بر تولید ناخالص داخلی، نسبت دارایی بانک های تجاری بر کل دارایی سیستم بانکی و نسبت اعتبارات اختصاص یافته به بخش خصوصی بر تولید ناخالص داخلی، با اطلاعات مربوط به شاخص توسعه انسانی و شاخص های توسعه مالی در برخی کشورهای درحال توسعه ارزیابی شده است. با منظور نمودن متغیرهای کنترلی نهادی، اجتماعی و اقتصادی و در قالب یک مدل اقتصاد سنجی در چارچوب مدل های پانل دیتا، برآوردها نشان می دهد که در کشورهای درحال توسعه، از سه شاخص توسعه مالی، تنها شاخص نسبت دارایی بانک های تجاری بر کل دارایی سیستم بانکی دارای ارتباط معنادار و مستقیم با شاخص توسعه انسانی دارد. نتایج نشان داد که در کشورهای درحال توسعه شاخص کارایی حاکمیت، ارتباط معناداری با HDI ندارد، اما دو متغیر کنترلی دیگر، یعنی نسبت جمعیت شهری به کل جمعیت و درآمد ملی سرانه (برحسب PPP) ارتباط مستقیم و قوی با HDI دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1565 - بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازار سهام ایران با استفاده از الگوریتم های داده کاوی
مهرزاد ابراهیمی

امروزه بیشتر مطالعات در خصوص بازار سهام در اقتصاد ایران در قالب مطالعات اقتصاد سنجی بوده که در جای خود توانسته اند راهنمای سیاستگذاران باشند ولی الگوریتمهای داده کاوی توانایی مضاعفی در خصوص تدوین سیاست های راهبردی ارایه می دهند. با عنایت به نقش واهمیت بازار سهام در اقتص أکثر

امروزه بیشتر مطالعات در خصوص بازار سهام در اقتصاد ایران در قالب مطالعات اقتصاد سنجی بوده که در جای خود توانسته اند راهنمای سیاستگذاران باشند ولی الگوریتمهای داده کاوی توانایی مضاعفی در خصوص تدوین سیاست های راهبردی ارایه می دهند. با عنایت به نقش واهمیت بازار سهام در اقتصاد کشور، با استفاده از الگوریتم های داده کاوی نسبت به شناسایی متغیرهای مهم و تاثیر گذار بر رابطه بلند مدت شاخص کل قیمت سهام اقدام گردید. ابتدا داده های ماهانه 1384-1396 استخراج شده و پس از پردازش، ده الگوریتم وزن دهی بر روی آنها اعمال شدد. نتایج نشان داد که سه متغیر نرخ تورم، تراز تجاری و تولید ناخالص داخلی توسط 80% از الگوریتم های وزن دهی به عنوان متغیرهای مهم معرفی شدند. در میان سه متغیر فوق بیشترین وزن (بالاتر از ۰.۹) به ارزش تولید ناخالص داخلی داده شد. الگوریتم های درخت تصمیم با دقت زیاد (96.5%) قادر بودند بین دسته های شاخص سهام تمایز قایل شده و مجددا ارزش تولید ناخالص داخلی به عنوان متغیر اصلی معرفی گردید. الگوی مربوط به نرخ سود سپرده یکساله نشان داد که بین متغیرهای تولید ناخالص داخلی، حجم حقیقی پول، نرخ تورم، تراز تجاری و نرخ حقیقی ارز با قیمت سهام رابطه مثبت و بین کسری حقیقی بودجه دولت، نرخ بهره آمریکا و نرخ سود سپرده یکساله رابطه منفی وجود داشته که با مدل تئوری سازگار بودند. نتایج این مطالعه که برای اولین بار گزارش می شود میتواند افق جدیدی را جهت سرمایه گذاران و سیاستگذاران بازار بورس را فراهم نماید Most stock market studies in Iranian economy have been done in econometrics format, which have been useful for policy makers; but data mining algorithms provide double abilities to implement guidance policies. Regarding the importance of stock market in the country, data mining algorithms have been employed to investigate the most important features on stock market rates. Monthly data (2005-2011) extracted and after preprocessing and data cleansing, ten attribute weighting algorithms (AWA) applied. The results showed three features (inflation rate, GDP and trade balance) were the most important ones selected by 80% of AWA. GDP gained the highest weight (more than 90%) and tree induction algorithms used the same feature (with 96.5% precision) to differentiate between the stock rate classes. The results confirmed a positive relationship between GDP, real value of money, inflation rate, trade balance and real exchange rate with stock prices while government’s real budget deficit, USA inflation rate and one-year interests rate revealed negative relations; compatible with the theoretical model. The results that reported for the first time can open up new vistas for investors and policy makers. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1566 - تاثیر شاخص های کلان بانکی، مالی، اقتصادی و بحران های اقتصادی بر ادوار تجاری ایران و کشورهای منتخب در حال توسعه اسلامی و توسعه یافته
سیده فاطمه باقری رافیک نظریان منیژه هادی نژاد مرجان دامن کشیده

10.30495/fed.2022.694723

چکیدهمطالعه حاضر با بکارگیری مدل گشتاور تعمیم یافته سیستمی (SGMM) و داده های تابلوئی پویا (PANEL VAR) به بررسی تاثیر شاخص های کلان بانکی، مالی، اقتصادی و بحران های اقتصادی بر ادوار تجاری کشورهای منتخب در حال توسعه و توسعه یافته طی دوره زمانی 2019-2013 1398_1392می پردازد أکثر

چکیدهمطالعه حاضر با بکارگیری مدل گشتاور تعمیم یافته سیستمی (SGMM) و داده های تابلوئی پویا (PANEL VAR) به بررسی تاثیر شاخص های کلان بانکی، مالی، اقتصادی و بحران های اقتصادی بر ادوار تجاری کشورهای منتخب در حال توسعه و توسعه یافته طی دوره زمانی 2019-2013 1398_1392می پردازد. در این مقاله به تأثیر متغیرهای مستقل( ریسک نقدینگی ، نرخ بازده دارائی ها ، نرخ کفایت سرمایه و... )بر ادوار تجاری در کشورهای منتخب از طریق متغیر شکاف تولید با بکار گیری فیلتر هادریک پرسکات پرداخته شده است که نتایج حاصل از برآورد مدل ها مبین آن است که متغیر های ریسک نقدینگی ، نرخ رشد تسهیلات اعطایی و بحران های مالی تأثیر منفی بر شکاف تولید داشته ، در حالیکه نرخ بازده دارائی ها ، نرخ کفایت سرمایه ، قیمت نفت خام ، نرخ ارز و توسعه بازارهای مالی اثرگذاری منفی بر ادوار تجاری کشورهای منتخب برجای گذاشته اند.نتایج مطالعه از توایع عکس العمل آنی ((IRF و تجزیه واریانس برای کشورهای توسعه یافته نشان می دهد که یک انحراف معیار از ناحیه شاخص قیمت نفت و نرخ ارز بر شکاف تولید، این متغیرها تا دو دوره کاهش از خود نشان داده و این اثر با افزایش توسعه بازارهای مالی و سلامت بانکی تداوم داشته است، بعد از 2 دوره اثر شوک وارده از ناحیه قیمت نفت و نرخ ارز در طول زمان بر شکاف تولید کشورهای توسعه یافته به حداقل خود می‌رسد. همچنین برای کشورهای در حال توسعه؛ یک انحراف معیار از ناحیه شاخص قیمت نفت و نرخ ارز بر شکاف تولید، این متغیرها تا دو دوره افزایش از خود نشان داده و و بعد از 4 دوره، روند کاهشی یافته است، بعبارتی تاثیر قیمت نفت برروی تولید کشورهای در حال توسعه مبین آن است که در دوره های افزایش قیمت نفت، سرمایه‌گذاری و تولید افزایش یافته و بالعکس، وقتی درآمد نفت افت می کند، کاهش تولید را مشاهده می کنیم. بعبارتی افزایش درآمدهای نفتی عمدتاً به خوبی مدیریت نشده و به عبارت دیگر سرمایه‌گذاری های بلند مدت صرف مخارج کوتاه مدت گشته که نتیجه آن حاصلی جز تورم و افزایش نقدینگی برای این کشورها در بر نداشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1567 - بررسی اثرات شاخص بانک های سرمایه گذاری بر حجم معاملات بازار های اولیه و ثانویه بورس ایران
عباس پاپی زاده پالنگان نعمت فلیحی شهریار نصابیان

10.30495/fed.2023.698855

چکیدهبانک سرمایه‌گذار یک سازمان مالی است که بین شرکت انتشاردهنده اوراق بهادار و جامعه خریدار نقش واسطه ایفا می کند؛ و ازآنجاکه تأمین مالی بیشتر شرکت ها از طریق انتشار اوراق بهادار صورت می گیرد و این روش سهم بسزایی در توسعه نظام تأمین مالی کشور دارد، بررسی نقش بانک های س أکثر

چکیدهبانک سرمایه‌گذار یک سازمان مالی است که بین شرکت انتشاردهنده اوراق بهادار و جامعه خریدار نقش واسطه ایفا می کند؛ و ازآنجاکه تأمین مالی بیشتر شرکت ها از طریق انتشار اوراق بهادار صورت می گیرد و این روش سهم بسزایی در توسعه نظام تأمین مالی کشور دارد، بررسی نقش بانک های سرمایه‌گذاری در فرآیند انتشار اوراق بهادار بسیار مهم می نماید. هدف اصلی این مقاله؛ شناسایی شاخص های بانک های سرمایه گذاری در بخش های دولتی و خصوصی بر شاخص قیمت بورس می باشد. قلمرو زمانی تحقیق در بازه 1390 الی 1400 می باشد، برای جمع‌آوری اطلاعت آماری از داده های بازار اولیه، بازار ثانویه و تأمین مالی (تأمین سرمایه امید، تأمین سرمایه امین، تأمین سرمایه بانک مسکن، تأمین سرمایه بانک ملت، تأمین سرمایه تمدن، تأمین سرمایه سپهر، تأمین سرمایه کاردان، تأمین سرمایه لوتوس پارسیان، تأمین سرمایه نوین) به‌عنوان شاخص های تأثیرگذار بانک های سرمایه گذاری و میزان سرمایه گذاری کوتاه بانک های سرمایه گذاری و شاخص قیمت بورس استفاده‌شده است. روش تجزیه‌و تحلیل این پژوهش مدل اقتصادی سنجی خود رگرسیونی (پنل ور) می باشد. با استفاده آزمون فیشر و آزمون هم انباشتگی جوهانسن ایستایی و روابط بلندمدت متغیرها مورد بررسی قرار گرفت نشان داده شد همه متغیرها در سطح صفر ایستا نبودند و با یک‌بار تفاضل گیری ایستا شدند و بر اساس نتایج آماره اثر و حداکثر مقدار ویژه دو رابطه بلندمدت در سطح 0.95 بین متغیرها وجود دارد. در ادامه با استفاده تحلیل شوک ها و تجزیه واریانس نشان داده شد از بین شاخص های تأثیرگذار بانک های سرمایه گذاری (عرضه اولیه) در بخش بانک های دولتی و خصوصی بیشترین تأثیر بر شاخص قیمت بورس می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1568 - بررسی مکانیسم اثرگذاری نوسانات نرخ ارز، قیمت نفت و رشد اقتصادی برشاخص کل بورس اوراق بهادار Investigating the Mechanism of Fluctuation Exchange Rate, Oil Price and Economic Growth on the Tehran Securities Exchange
ناصر سیف اللهی حامد سیف اللهی انار

شاخص کل بورس شرکت‌های پذیرفته ‌شده در بورس یکی از معیارهای مهم در ارزیابی اقتصاد کلان به شمار می رود. ازجمله عوامل مؤثر بر شاخص قیمت سهام نرخ ارز، قیمت نفت و رشد اقتصادی است. در این پژوهش به بررسی اثر نوسانات نرخ ارز، قیمت نفت خام و نرخ رشد اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق أکثر

شاخص کل بورس شرکت‌های پذیرفته ‌شده در بورس یکی از معیارهای مهم در ارزیابی اقتصاد کلان به شمار می رود. ازجمله عوامل مؤثر بر شاخص قیمت سهام نرخ ارز، قیمت نفت و رشد اقتصادی است. در این پژوهش به بررسی اثر نوسانات نرخ ارز، قیمت نفت خام و نرخ رشد اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران، طی دوره زمانی 1397 -1388 با استفاده از داده های ماهانه پرداخته‌ شده است. در ادامه برای محاسبه نوسانات نرخ ارز، قیمت نفت و رشد اقتصادی از روش خود رگرسیونی واریانس ناهمسانی شرطی استفاده ‌شده است و سپس از طریق الگوی گشتاور تعمیم‌ یافته مدل برآورد گردیده است. نتایج حاصل از برآورد مدل نشان داد که نوسانات شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز، قیمت نقت خام و رشد اقتصادی قرار می گیرد و از بین آن‌ها شاخص کل یک دوره قبل و نرخ ارز بیشترین تأثیر را بر شاخص کل بورس اوراق بهادار می‌گذارد.Investigating the Mechanism of Fluctuation Exchange Rate, Oil Price and Economic Growth on the Tehran Securities Exchange Nasser SeifollahiHamed SeifollahiThe overall stock market index of listed companies is one of the important criteria in assessing macroeconomics. Among the factors affecting the stock price index are the exchange rate, oil prices and economic growth. In this study, the effect of exchange rate fluctuations, crude oil price and economic growth rate on the total index of Tehran Stock Exchange, during the period of 2009-2018 using monthly data has been studied. Then, to calculate exchange rate fluctuations, oil prices and economic growth, the regression method of conditional variance variance was used and then it was estimated through the generalized model torque model. The results of the model estimate showed that the fluctuations of the total index of Tehran Stock Exchange are affected by exchange rate fluctuations, crude price and economic growth, and among them the total index of a previous period and the exchange rate have a greater impact on the overall stock market index. Leaves securities. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1569 - سنجش وضعیت توسعه یافتگی شهرستان های استان یزد با استفاده ازمدل تاکسونومی عددی
منیره رعیتی شوازی محبوبه عباسی شوازی

نخستین قدم در برنامه ریزی توسعه منطقه ای شناسایی وضع موجود آن مناطق می باشد که این شناسایی مستلزم تجزیه و تحلیل بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و غیره می باشد. برای تخصیص اعتبارات و منابع میان مناطق مختلف، شناسایی جایگاه آن منطقه در بخش مربوطه و رتبه بندی سطوح ب أکثر

نخستین قدم در برنامه ریزی توسعه منطقه ای شناسایی وضع موجود آن مناطق می باشد که این شناسایی مستلزم تجزیه و تحلیل بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و غیره می باشد. برای تخصیص اعتبارات و منابع میان مناطق مختلف، شناسایی جایگاه آن منطقه در بخش مربوطه و رتبه بندی سطوح برخورداری از مواهب توسعه ضروری است. از جهتی به کارگیری معیارها و روش های کمی به منظور سطح بندی سکونتگاه ها در سطح مناطق از سویی منجر به شناخت میزان نابرابری نقاط سکونتگاهی می شود و از سوی دیگر معیاری است برای تلاش در زمینه کاهش و رفع نابرابری های موجود میان آنها . این مقاله برآن است تا با استفاده از روش آنالیز تاکسونومی عددی به سطح بندی و تعیین میزان نابرابری موجود میان شهرستان های استان یزد بپردازد . این روش در ابتدا زیرمجموعه های مورد مطالعه را به گروه های همگن تقسیم می کند و سپس درجه ی توسعه یافتگی در داخل گروه همگن را محاسبه می کند . بدین منظور با استفاده از آخرین آمار و اطلاعات مربوط به سال43 ،1388 متغیر گوناگون در قالب 5 شاخص آموزشی، بهداشتی و درمانی، حمل و نقل و زیر بنایی، مسکن و ساختمان، فرهنگی و در میان 11 شهرستان مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج این بررسی نشان دهنده عدم توزیع همگن امکانات و خدمات در شهرستان های استان یزد می باشد، بطوری که از مجموع 10 شهرستان، شهرستان اردکان در تخصیص امکانات و خدمات، توسعه یافته و شهرستان های ابرکوه، خاتم، صدوق، طبس و مهریز، در حال توسعه، شهرستان های بافق و میبد، کمتر توسعه یافته و شهرستان های بهاباد و تفت توسعه نیافته اند . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1570 - بررسی دوره های خشکسالی و تاثیر آن بر منابع آب پایین دست کرخه
علیرضا شکیبا فریده عظیمی فاطمه بوعذار

خشکسالی یکی از وقایع محیطی و بخش جدایی ناپذیر نوسانات اقلیمی است. این پدیده شرایطی از کمبود بارندگی و افزایش دما است که در هر وضعیت اقلیمی ممکن است رخ دهد. تحقیق حاضر،تلاشی برای ارزیابی کارآیی برخی شاخص های متداول اقلیمی در ایستگاه های حوضه پایین دست کرخه است. این شاخص أکثر

خشکسالی یکی از وقایع محیطی و بخش جدایی ناپذیر نوسانات اقلیمی است. این پدیده شرایطی از کمبود بارندگی و افزایش دما است که در هر وضعیت اقلیمی ممکن است رخ دهد. تحقیق حاضر،تلاشی برای ارزیابی کارآیی برخی شاخص های متداول اقلیمی در ایستگاه های حوضه پایین دست کرخه است. این شاخص ها در حال حاضر در سیستم های فعال جهانی مورد استفاده قرار می گیرند و عبارتند از : شاخص بارش استاندارد 1SPI، درصد نرمال2 PN و بارش قابل اعتماد3 DRIکه این شاخص ها در طی یک دوره ی آماری 30 ساله از سال (1386-1357) در ایستگاه های هواشناسی حوضه پایین دست کرخه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته اند. و تغییرات مکانی خشکسالی در منطقه مطالعاتی در محیط GIS انجام شده و از آن طریق روند آنها مشخص گردید. در نهایت با مشخص شدن دوره های کم آبی و پرآبی میزان رواناب حاصله در دوره های مذکور مورد بررسی قرارگرفت. نتایج بررسی نشان می دهد که کمترین مقدار SPI مشاهده شده، و شدیدترین خشکسالی در ایستگاه آبادان در سال (1368-1367) واقع در جنوب حوضه و ایستگاه اهواز سال (1378-1377) در جنوب شرق حوضه می باشد. و بیشترین تداوم خشکسالی در ایستگاه های حوضه پایین دست کرخه مربوط به سال 1369، 1377 و 1384 می باشد در این سال تقریباً تمامی ایستگاه های حوضه پایین دست کرخه دچار خشکسالی شده اند. وضعیت خشکسالی از سال 1377 به بعد در بیشتر ایستگاه ها به صورت متوالی با خشکسالی ملایم تکرار می شود. در میان روش های به کار گرفته شده، شاخص SPI با داشتن توانایی و قابلیت های بالا و معایب و محدودیت های کمتر بهتر از سایر روشها تشخیص داده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1571 - توسعه پایدار کشاورزی(زراعت و باغداری) با تاکید بر پایداری منابع آب (مطالعه موردی: دهستان کوهین، همدان)
مسعود مهدوی محمد مهدی ضیانوشین مهدی رمضان زاده لسبوئی

دستیابی به توسعه پایدار روستایی مهمترین هدف برنامه ریزان روستایی به شمار میرود. آب به عنـوان مهمترین و محدودکننده ترین نهاده تولیدی کشاورزی ایران شناخته شده است. با توجه به اینکه آب در کشاورزی دهستان کوهین استان همدان نهادهای مهم و بسیار محدود به شمار مـی آیـد و نیـز بـ أکثر

دستیابی به توسعه پایدار روستایی مهمترین هدف برنامه ریزان روستایی به شمار میرود. آب به عنـوان مهمترین و محدودکننده ترین نهاده تولیدی کشاورزی ایران شناخته شده است. با توجه به اینکه آب در کشاورزی دهستان کوهین استان همدان نهادهای مهم و بسیار محدود به شمار مـی آیـد و نیـز بـه دلیـل تنگناهای اقلیمی و ضعف مدیریتی استفاده پایدار از آب به یک امر الزامی تبـدیل شـده اسـت . ایـن در حالی است که اقتصاد منطقه و روستاییان این منطقه به شدت به منابع آبی موجود وابسته است. در ایـن مقاله با مطالعه ادبیات موضوع به شناخت شاخصهای پایداری منابع آبـی پرداختـه و بـر اسـاس ایـن شاخصها به تهیه و تکمیل پرسشنامه و تجزیه و تحلیـ ل اطلاعـات؛ و سـپس بـه بررسـی و ارزیـابی وضعیت پایدار منابع آبی دهستان کوهین پرداخته شده است. عوامل ناپایداری منابع آب شناسایی و در جهت رفع این موانع و مدیریت صحیح مورد بررسی قرار گرفته و در پایان پیشنهاداتی ارائه میگردد . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1572 - سنجش درجه توسعه یافتگی دهستانها به منظور دستیابی به راهبردهای توسعه پایدار روستایی (نمونه موردی: دهستان‌های شهرستان نقده- آذربایجان غربی)
لیلا غیرتی طاهر ابوبکری بفرین رموک خلیفانی

هدف اصلی و نهایی اکثر برنامه ریزان در کشورهای مختلف رسیدن به توسعه پایدار است؛ یکی از مسائلی که مسئولان برنامه ریزی با آن روبرو هستند عدم توسعه یکسان نواحی روستایی در مناطق مختلف کشور می باشد. رسیدن به توسعه پایدار و یکسان نواحی روستایی بصورت یکپارچه نیازمند شناخت وضع م أکثر

هدف اصلی و نهایی اکثر برنامه ریزان در کشورهای مختلف رسیدن به توسعه پایدار است؛ یکی از مسائلی که مسئولان برنامه ریزی با آن روبرو هستند عدم توسعه یکسان نواحی روستایی در مناطق مختلف کشور می باشد. رسیدن به توسعه پایدار و یکسان نواحی روستایی بصورت یکپارچه نیازمند شناخت وضع موجود این مناطق از لحاظ برخورداری و دسترسی به شاخص های اقتصادی، اجتماعی، زیربنایی، فرهنگی، بهداشتی و درمانی، کالبدی و ... می باشد. در این پژوهش جهت رسیدن به راهبردهای توسعه پایدار روستایی در دهستانهای شهرستان نقده که میزان توسعه یافتگی آنها از میانگین پایینتر بوده و همچنین نسبت به یکدیگر نیز دارای شکاف عمیقی در سطح توسعه یافتگی می باشند. ابتدا با شناخت محدوده از نظر شاخص های زیربنایی، بهداشتی- درمانی و فرهنگی- اجتماعی به سطح بندی آنها با استفاده از مدل تاکسونومی عددی و نرم افزار ArcGIS9.3 پرداخته شده است. نتایج بدست آمده از فرآیند پژوهش نشان می دهد که علاوه بر شکاف عمیق بین دهستانهای شهرستان از نظر توسعه یافتگی، پراکنش فضایی روستاها در سطح دهستانها نیز خود یکی از دلایل سطح برخورداری متفاوت دهستانها از توسعه یافتگی و برخوردار بودن نسبت به یکدیگر می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1573 - تاثیر خشکسالی بر کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت ابهر
شوکت مقیمی همایون مقیمی ام سلمه بابایی

آب زیرزمینی بخشی از چرخه ی آب را تشکیل می دهد و منبع قابل اطمینانی برای تامین آب مورد نیاز انسان است. خشکسالی ها مهمترین پدیده آب و هوایی هستند که این منابع را تحت تأثیر خود قرار می دهند. این مطالعه برای مدیریت بهینه ی منابع آب زیر زمینی در دشت ابهر، به بررسی تاثیر خشکس أکثر

آب زیرزمینی بخشی از چرخه ی آب را تشکیل می دهد و منبع قابل اطمینانی برای تامین آب مورد نیاز انسان است. خشکسالی ها مهمترین پدیده آب و هوایی هستند که این منابع را تحت تأثیر خود قرار می دهند. این مطالعه برای مدیریت بهینه ی منابع آب زیر زمینی در دشت ابهر، به بررسی تاثیر خشکسالی بر کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت فوق می پردازد تا تغییرات کیفیت شیمیایی آب های زیرزمینی را در مواقع تداوم خشکسالی ها پیگیری نماید. یکی از بهترین مقیاس ها برای ارزیابی خشکسالی و اثرات آن بکارگیری شاخص بارندگی استاندارد شده (SPI است. در این تحقیق به منظور تعیین دوره های خشکسالی از داده های بارش 5 ایستگاه دوره 1971 تا 2007 استفاده شد و برای بررسی کیفیت شیمیایی آب های زیرزمینی نتایج تجزیه شیمیایی نمونه های آب 27 حلقه چاه استفاده شد. نقشه های هم ارزش Cl, TDS, EC و Na با استفاده از سامانه ی اطلاعات جغرافیایی جهت بیان تغییرات کیفی تهیه شد. نتایج نشان داد با توجه به کاهش بارندگی، میانگین کل عناصر و مواد در آبهای زیرزمینی طی دوره مورد نظر 20 تا 25 درصد در آب افزایش یافته است. بدیهی است علاوه بر عامل طبیعی که خشکسالی است عوامل انسانی نظیر افزایش جمعیت، تغییر کاربری اراضی، افزایش کارخانه ها، افزایش استفاده از کود شیمیایی و سموم دفع آفات در این تغییر کیفیت آب نقش زیادی داشته است. ادامه این روند کاهش بارندگی و برداشت بیش از اندازه می تواند وضعیت این دشت را به حالت بحرانی نزدیک نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1574 - نظارت؛ رکن پنجم مدیریت معیارها و مدل انطباق یا انحراف برنامه‌های خبری و سیاسی سازمان صدا و سیما
اکبر نصر الهی

در سازمان‌های مختلف، به‌خصوص سازمان‌های رسانه‌ای، مدیریّت وظایف متعدّدی بر عهده دارد که نظارت یکی از مهمّ‌ترین آنهاست. در این سازمان‌ها، قاعدتاً چشم‌انداز و استرات&zwj;ژی و اهداف تدوین می‌شوند، و زمان‌بندی و هزینه‌ها و ابزارهای رسیدن به آنها، در برنامه‌ریزی‌های دقیق و ع أکثر

در سازمان‌های مختلف، به‌خصوص سازمان‌های رسانه‌ای، مدیریّت وظایف متعدّدی بر عهده دارد که نظارت یکی از مهمّ‌ترین آنهاست. در این سازمان‌ها، قاعدتاً چشم‌انداز و استرات&zwj;ژی و اهداف تدوین می‌شوند، و زمان‌بندی و هزینه‌ها و ابزارهای رسیدن به آنها، در برنامه‌ریزی‌های دقیق و علمی تبلور می‌یابند. با این حال، چگونه می‌توان اطمینان داشت که فعّالیّت‌ها، آن گونه که برنامه ریزی شده اند، و هدف ها، آن طور که مدیران می‌خواهند، محقّق می‌شوند؟ این مهمّ بدون اعمال نظارت دقیق و مستمرّ و علمی، ممکن نیست؛ به همین دلیل، نظارت به عنوان آخرین حلقة وظایف مدیریّتی، بسیار مهمّ است و نحوة اعمال آن می‌تواند همة وظایف مدیر را متأثّر از خود کند. در این مقال، چیستی نظارت، تفاوتش در سازمان‌های رسانه‌ای و غیررسانه‌ای، نظارت در اخبار و برنامه‌های سیاسی،" تفاوت‌ها و شباهت‌های نظارت و ارزیابی" و شاخص‌ها و مدل‌های نظارت و ارزیابی بررسی می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1575 - بررسی محتوای رسانه با تاکید بر مصرف بهینه آب ( بررسی تطبیقی اخبار خبرگزاری‌های ایرنا، ایسنا و فارس در سه ماهه اول سال 1393 )
اکبر نصراللهی فاطمه آشوبی

این تحقیق به دنبال بررسی تطبیقی میزان و چگونگی پوشش خبری مرحله دوم هدفمندی یارانه ها در خبرگزاری فارس و خبرگزاری ایرنا است، با توجه به اینکه یکی از نقش های رسانه اطلاع رسانی و نقش هدایت و رهبری جامعه است، انتقال شفاف اطلاعات به افکار عمومی و تشریح جزئیات اجرا می‌تواند د أکثر

این تحقیق به دنبال بررسی تطبیقی میزان و چگونگی پوشش خبری مرحله دوم هدفمندی یارانه ها در خبرگزاری فارس و خبرگزاری ایرنا است، با توجه به اینکه یکی از نقش های رسانه اطلاع رسانی و نقش هدایت و رهبری جامعه است، انتقال شفاف اطلاعات به افکار عمومی و تشریح جزئیات اجرا می‌تواند در همراهی مردم با این طرح نقش مهمی را ایفا کند بنابراین لازم است به موضوع نحوه پوشش خبری مرحله دوم هدفمندی یارانه ها توجه ویژه شود. برای این منظور تمامی مطالب خبری منتشر شده در این خصوص در بازه زمانی 20 دی ماه 1392 تا 20 فروردین 1393 به عنوان مقطع قبل از اجرای رسمی فاز دوم هدفمندی و 21 فروردین تا 20 تیرماه 1393 به عنوان مقطع بعد از اجرای فاز دوم هدفمندی تحلیل محتوا شده است که تعداد کل این مطالب 1129 مورد بوده است. فرضیه های تحقیق قائل به وجود رابطه معنادار بین خبرگزاری های مورد بررسی و ماهیت اخبار، میزان پرداخت به شاخص های قانون هدفمندی یارانه ها، منبع خبر، مقطع، حجم و نحوه چینش خبر رابطه بود که نهایتاً از این میان دو فرضیه مربوط به رابطه بین خبرگزاری های مورد بررسی و حجم خبر و نحوه چینش خبر تایید شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1576 - بررسی تطبیقی شاخص‌های اثربخشی مدیریت در مؤسسه فرهنگی – مطبوعاتی اطلاعات
صدیقه ببران شیدا جعفری خانقاه

نهاد رسانه مانند هر نهاد اقتصادی و اجتماعی دیگر برای تحقق اهداف و برنامه‌‌های تدوین شده نیاز به اعمال و به کارگیری شیوه‌های علمی و کارآمد مدیریت دارد تا با حداقل هزینه، حداکثر کارایی را داشته باشد. در سال‌های اخیر مقوله مدیریت به شکل چشمگیری مورد توجه سازمان‌های مطبوعات أکثر

نهاد رسانه مانند هر نهاد اقتصادی و اجتماعی دیگر برای تحقق اهداف و برنامه‌‌های تدوین شده نیاز به اعمال و به کارگیری شیوه‌های علمی و کارآمد مدیریت دارد تا با حداقل هزینه، حداکثر کارایی را داشته باشد. در سال‌های اخیر مقوله مدیریت به شکل چشمگیری مورد توجه سازمان‌های مطبوعاتی قرار گرفته است تا جایی‌که به گفته صاحب‌نظران یکی از رموز موفقیت سازمان‌های مطبوعاتی برخورداری از مدیریت اثربخش و کا رآمد است. اهمیت این موضوع ما را بر آن داشت تا با بررسی تطبیقی اثربخشی مدیریت در مؤسسه فرهنگی ـ مطبوعاتی اطلاعات از دیدگاه مدیران مسئول، خبرنگاران و سایر کارکنان، میزان مدیریت اثربخش در این مؤسسه را سنجش کرده تا نتایج بدست آمده، الگویی باشد برای مدیریت مطلوب مطبوعات نوپا و جوان. این تحقیق با استفاده از روش پیمایشی و به کارگیری پرسشنامه‌ای که مورد تائید قرار گرفته، به بررسی موضوع در نمونه 384 نفری از خبرنگاران و سایر کارکنان مؤسسه فرهنگی ـ مطبوعاتی پرداخته است. روش نمونه‌گیری این تحقیق نیز به روش تصادفی ساده بوده و به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از نرم‌افزار SPSS و آزمون فرضیه‌ها استفاده شده است. همچنین برای اثبات فرضیه‌ها از آزمون‌های آماری کای‌اسکوئر و برای سنجش میزان همبستگی فرضیه‌های تأئید شده از ضریب همبستگی کرامر استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از معنادار بودن رابطه میان مهارت‌های مدیریتی با شاخص‌های اثربخشی مدیریت می‌باشد. در نهایت با بررسی یافته‌های این پژوهش در جهت مدیریت اثربخش در سازمان‌های مطبوعاتی پیشنهاداتی ارائه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1577 - بررسی میزان توجه نشریات محلی استان کردستان به شاخص‌های نشریات محلی
شیوا پژوهش فر محمد اسکندری

نشریات محلی دسته‌ای از رسانه‌هایی هستند که در دنیای رسانه‌ای جدید در کنار انبوهی از رسانه‌های جدید و قدیم به کار اطلاع‌رسانی و انتقال پیام مشغولند؛ از اینرو در این فضای رسانه‌ای جدید تداوم و استمرار فعالیت آنها منوط است به رعایت پاره‌ای از شاخص‌های محتوایی و فنی. هر چند أکثر

نشریات محلی دسته‌ای از رسانه‌هایی هستند که در دنیای رسانه‌ای جدید در کنار انبوهی از رسانه‌های جدید و قدیم به کار اطلاع‌رسانی و انتقال پیام مشغولند؛ از اینرو در این فضای رسانه‌ای جدید تداوم و استمرار فعالیت آنها منوط است به رعایت پاره‌ای از شاخص‌های محتوایی و فنی. هر چند می‌توان از معیارهای مختلفی برای استخراج شاخص‌های این نشریات بهره‌گرفت؛ اما شاخص‌های مورد استفاده در این مقاله برگرفته از دو مفهوم رسانه‌بودن و محلی‌بودن این نشریات است و بیشتر مربوط به شاخص‌های محتوایی است. از اینرو دراین تحقیق میزان رعایت این شاخص‌ها در نشریات محلی استان کردستان بررسی می‌شود؛ همچنین داده‌های تحقیق به روش تحلیل محتوا و از هفته‌نامه‌های سیروان و آشتی استخراج گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1578 - الگوی چابکی منابع انسانی : تحلیلی برآمده از شرکت های خدمات پس از فروش خودرو در ایران
فرهاد توکلی مقدم میرعلی سیدنقوی علیرضا اسلامبولچی محمدرضا ربیعی مندجین

هد ف اصلی این پژوهش، تدوین مدل چابکی منابع انسانی در شرکت های خدمات پس از فروش خودرو در ایران است. رویکرد بخش کیفی، مبتنی بر نظریه داده بنیاد است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساخت یافته با 18 نفر از مدیران و معاونین منابع انسانی است که با روش نمونه گیری گلوله برفی أکثر

هد ف اصلی این پژوهش، تدوین مدل چابکی منابع انسانی در شرکت های خدمات پس از فروش خودرو در ایران است. رویکرد بخش کیفی، مبتنی بر نظریه داده بنیاد است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساخت یافته با 18 نفر از مدیران و معاونین منابع انسانی است که با روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. کدها و مؤلفه های چابکی منابع انسانی ( 115 مفهوم کلیدی، 52 مقوله فرعی ، 22 مقوله اصلی) از مصاحبه ها احصاء و در قالب مدل مفهومی داده بنیاد تدوین گردید. مقوله محوری ، چابکی منابع انسانی است که در چهار بعد تعریف، ویژگیهای مدل، بکارگیری وتمایزات، تحلیل و با توجه به شرایط علی ، شرایط زمینه ای ، شرایط مداخله گر، راهبردها و نتایج ، تدوین و مدل نهایی ارائه شد. سپس با روش تحقیق دلفی، پرسشنامه ای طراحی و مدل اولیه توسط خبرگان اصلاح و تأیید شد. در آزمون مدل، فرضیه های تحقیق تدوین و برای آزمون آنها پرسشنامه ای طراحی و اطلاعات توسط 120 نفر ازکارشناسان ارشد و مدیران گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها با روشهای تحلیل عاملی تأییدی و مدل تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزارهای PLSو SPSS صورت پذیرفت. نتایج مرحله کمی نشان داد که روابط موجود در مدل با ضرایب تأثیر مناسبی به تأیید رسید و با بخش کیفی همخوانی داشت تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1579 - بررسی اثر رشد شاخص اقتصاد دانش بنیان بر رشد رژیم نهادی و اقتصادی (سهولت کسب و کار) بر کشورهای اسلامی (با استفاده از مدل پانل ور)
مقداد محمودی نعمت فلیحی پیربستی مرجان دامن کشیده شهریار نصابیان

در این مقاله تحقیق به بررسی اثر رشد شاخص اقتصاد دانش بنیان بر رشد رژیم نهادی و اقتصادی (سهولت کسب و کار) بر کشورهای اسلامی (با استفاده از مدل پانل ور) پرداخته ‌شد بجامعه آماری مورد مطالعه این پژوهش شامل کشورهای اسلامی و چندمذهبی (بخش کثیری از جمعیت مسلمان هستند) می‌باشد أکثر

در این مقاله تحقیق به بررسی اثر رشد شاخص اقتصاد دانش بنیان بر رشد رژیم نهادی و اقتصادی (سهولت کسب و کار) بر کشورهای اسلامی (با استفاده از مدل پانل ور) پرداخته ‌شد بجامعه آماری مورد مطالعه این پژوهش شامل کشورهای اسلامی و چندمذهبی (بخش کثیری از جمعیت مسلمان هستند) می‌باشد. بر اساس دسترس بودن اطلاعات کشورهای مورد مطالعه شامل؛ آذربایجان، ارودن، ازبکستان، اندونزی، ایران، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، تونس، سودان، قرقیزستان، قزاقستان، لبنان، مصر، هند می‌باشد. قلمرو زمانی تحقیق در بازه 2009 الی 2019 می‌باشد. برای جمع‌آوری آمار و اطلاعات کمی مورد نیاز از جداول آماری و بانک‌های اطلاعاتی جهانی و صندوق بین المللی پول و از مدل اقتصادی سنجی پانل خودرگرسیونی ساختاری استفاده شده است. با استفاده آزمون فیشر و آزمون هم انباشتگی جوهانسن ایستایی و روابط بلند مدت متغیرها مورد بررسی قرار گرفت نشان داده شد همه متغیرها در سطح صفر و بر اساس نتایج آماره اثر و حداکثر مقدار ویژه پنج رابطه بلند مدّت در سطح 0.95بین متغیرها وجود دارد. در ادامه با استفاده تحلیل شوک‌ها و تجزیه واریانس نشان داده شد که رشد شاخص اقتصاد دانش بنیان بر رشد رژیم نهادی و اقتصادی (سهولت کسب و کار) بر کشورهای اسلامی تأثیر گذار می‌باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1580 - رتبه بندی و مقایسه عوامل موثر بر کیفیت حسابرسی از دیدگاه گروههای مختلف با استفاده از تکنیک تاپسیس
سعید انورخطیبی رسول برادران حسن زاده علی اصغر متقی هوشنگ تقی زاده

کیفیت حسابرسی ، یکی از موضوعات با اهمیت در حوزه حسابرسی و بازار سرمایه است .تعیین چارجوبی برای مشخص نمودن کیفیت حسابرسی موضوعی با اهمیت محسوب می گردد . لذا پژوهش حاضر به دنبال رتبه بندی و مقایسه عوامل موثر بر کیفیت حسابرسی از دیدگاه گروه های مختلف است. با توجه به نوع دا أکثر

کیفیت حسابرسی ، یکی از موضوعات با اهمیت در حوزه حسابرسی و بازار سرمایه است .تعیین چارجوبی برای مشخص نمودن کیفیت حسابرسی موضوعی با اهمیت محسوب می گردد . لذا پژوهش حاضر به دنبال رتبه بندی و مقایسه عوامل موثر بر کیفیت حسابرسی از دیدگاه گروه های مختلف است. با توجه به نوع داده ها این مطالعه ترکیبی از روش دلفی و تاپسیس می باشد به منظور نهایی کردن عوامل موثر بر کیفیت حسابرسی از مصاحبه با خبرگان و جهت رتبه بندی و بررسی ارتباطی این عوامل، از پرسشنامه استفاده شده است .در این تحقیق با استفاده از روش تاپسیس مهمترین عوامل موثر بر کیفیت حسابرسی استخراج گردید . نتایج نشان داد که از دیدگاه پژوهشگران و اساتید دانشگاه تخصص حسابرس در صنعت، از دیدگاه موسسات حسابرسی تعداد حسابداران رسمی تحت استخدام، از دیدگاه اعضای کمیته حسابرسی تعداد حسابداران رسمی تحت استخدام و از دیدگاه مدیران مالی ارشد امتیاز کنترل کیفیت از اهمیت بالایی نسبت به سایر عوامل برخوردار است. همچنین نتایج آزمون مقایسه شاخص ها در چهارگروه مورد مطالعه نشان می دهد که بین 15 شاخص یادشده از دیدگاه چهار گروه مطرح شده، تفاوت معنی داری وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1581 - تعیین شاخص استرس مالی در بازار های بانکداری، ارز و بیمه
حمیدرضا کردلویی فاطمه آسیایی طاهری

بحران های مالی اخیر نمایان گر این مطلب می باشند که، استرس های فزاینده در بازارهای مالی از اهمیت زیادی جهت تحلیل و پیش بینی فعالیت های اقتصادی برخوردار هستند.به طور کل اگر چه استرس مالی به طور مستقیم قابل مشاهده نیست ولی می‌تواند در بسیاری از متغیر های بازار مالی منعکس ش أکثر

بحران های مالی اخیر نمایان گر این مطلب می باشند که، استرس های فزاینده در بازارهای مالی از اهمیت زیادی جهت تحلیل و پیش بینی فعالیت های اقتصادی برخوردار هستند.به طور کل اگر چه استرس مالی به طور مستقیم قابل مشاهده نیست ولی می‌تواند در بسیاری از متغیر های بازار مالی منعکس شود و قادر است خود را به طرق مختلف در یک سیستم مالی نمایان کند و منجر به گسترش بی ثباتی گردد و اختلال را از یک بازار به بازاری دیگر بکشاند.بر این اساس در این مقاله به تعیین شاخص استرس مالی در بازارهای بانک ، ارز و بیمه پرداخته و مطابق با ادبیات پژوهش به بررسی اثر گذاری استرس مالی یک بازار بر شاخص استرس مالی در سایر بازارهای فوق الذکر با استفاده از مدل خود رگرسیون برداری VAR می پردازیم..به منظور آزمون فرضیه های پژوهش، اطلاعات ماهانه مربوط به شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی مهرماه سال1388 تا اسفند ماه 1394 مورد استفاده واقع شد. در نهایت نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد در ایران میان استرس مالی و برخی از بازارهای مورد بررسی با وقفه 3ماهه روابط معنا داری وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1582 - شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر مدیریت زنجیره تأمین سبز در صنعت فراساحل با رویکرد فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) (مورد مطالعه: شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران)
جلال حقیقت منفرد فاطمه کریمی

هدف اصلی این پژوهش شناسایی و اولویت‌بندی ابعاد مدیریت زنجیره تأمین سبز در صنعت فراساحل و متعاقباً شناسایی زیر‌شاخص‌های ابعاد عملیاتی پژوهش جزو اهداف فرعی شناسایی شده است. جهت تحقق اهداف و پاسخ به سؤال‌های پژوهش، این پژوهش در سه فاز انجام شده است. در فاز اول با مطالعه مت أکثر

هدف اصلی این پژوهش شناسایی و اولویت‌بندی ابعاد مدیریت زنجیره تأمین سبز در صنعت فراساحل و متعاقباً شناسایی زیر‌شاخص‌های ابعاد عملیاتی پژوهش جزو اهداف فرعی شناسایی شده است. جهت تحقق اهداف و پاسخ به سؤال‌های پژوهش، این پژوهش در سه فاز انجام شده است. در فاز اول با مطالعه متون علمی و کسب نظر خبرگان صنعت فراساحل (ساخت دریای آزاده دریایی و عملیات پوشش لوله و لوله‌گذاری)، شاخص‌های مؤثر بر مدیریت زنجیره تأمین سبز بر اساس چهار بُعد مشارکت سازمان، مدیریت چرخه عمر محصولات، بازیافت محصولات و مدیریت تأمین‌کنندگان (25 گویه) شناسایی و مبنای تهیه پرسشنامه اول قرار گرفت. پس از جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها و تعیین میانگین جامعه و میزان اهمیت ابعاد و شاخص‌ها، 4 بُعد و 12 شاخص از میان 25 شاخص انتخاب شد. در فاز دوم بر اساس تکنیک دیمتل ضمن تعیین تأثیر ابعاد و شاخص‌ها، شبکه علّی و معلولی حاکم بر عوامل شناسایی و جانمایی شبکه ترسیم شد. درنهایت در فاز سوم نتایج بر اساس تکنیک فرآیند تحلیل شبکه‌ای با هدف تعیین میزان ارجحیت هر بُعد و شاخص نسبت به بُعد یا شاخص دیگر و ارجحیت این معیارها نسبت به هدف، وزن ابعاد و شاخص‌ها تعیین و اولویت‌بندی شد. نتایج نشان‌دهندده آن است که ابعاد مدیریت تأمین‌کنندگان و مشارکت سازمانی و شاخص‌های مشارکت کارکنان و ارزیابی و انتخاب تأمین‌کنندگان به‌ترتیب بیشترین وزن و بالاترین اهمیت را در این صنعت دارند. این پژوهش برای نخستین بار در راستای شناسایی و بررسی عوامل مؤثر بر مدیریت زنجیره تأمین سبز در صنعت فراساحل انجام شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1583 - تبیین کارایی و تحلیل بازده‌ها نسبت به مقیاس صنعت برق کشور
محمدرضا حمیدی‌زاده مرجان شهاب‌الدینی

کارایی و بهره‌وری از مسائل مهم اقتصادی هر بنگاه به‌شمار می آیند که اندازه گیری و ارزیابی منظم کارایی و بهره وری باعث استفاده بهینه از امکانات موجود و جلوگیری از افزایش نامتعادل هزینه ها می‌شود و موجب ارتقای کیفیت و کمیت کالاها و خدمات تولیدی خواهد شد. این پژوهش با روش ت أکثر

کارایی و بهره‌وری از مسائل مهم اقتصادی هر بنگاه به‌شمار می آیند که اندازه گیری و ارزیابی منظم کارایی و بهره وری باعث استفاده بهینه از امکانات موجود و جلوگیری از افزایش نامتعادل هزینه ها می‌شود و موجب ارتقای کیفیت و کمیت کالاها و خدمات تولیدی خواهد شد. این پژوهش با روش تحلیل پوششی داده‌ها و با هدف محاسبه انواع کارایی (کارایی مدیریتی، مقیاس و فنی) برای 22 شرکت زیرمجموعه شرکت مدیریت تولید برق کشور در حالت بازدهی متغیر به مقیاس در حالت نهاده‌محور انجام شد؛ به‌علاوه شاخص مالم کوئیست و تغییرات کارایی فنی، فناوری، مقیاس و مدیریتی طی دو سال 1386 و 1387 نیز محاسبه و تحلیل شد. نتایج نشان می دهد که میانگین تغییرات بهره وری برای کل مجموعه، در سال 1387 نسبت به سال 1386، معادل 004/1 است؛ یعنی بهره‌وری به مقدار ناچیزی (004/0درصد) کاهش یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1584 - بررسی ارتباط بین ابعاد سرمایه فکری با عملکرد سازمانی از طریق روش تحلیل پوششی داده (مورد مطالعه: صنعت خودرو)
فاطمه صراف احسان مومنی

سرمایه فکری نقش بسیار مهمی در عملکرد سازمان ها ایفا می کند. ویژگی متمایز این نقش باعث شده است موفقیت یا عدم‌موفقیت بسیاری از سازمان ها در گرو بهره برداری صحیح از آن قرار گیرد؛ درحالی‌که در اغلب تحقیقات قبلی از مدل های رایج، مانند مدل پالیک، برای تعیین کارایی سرمایه فکری أکثر

سرمایه فکری نقش بسیار مهمی در عملکرد سازمان ها ایفا می کند. ویژگی متمایز این نقش باعث شده است موفقیت یا عدم‌موفقیت بسیاری از سازمان ها در گرو بهره برداری صحیح از آن قرار گیرد؛ درحالی‌که در اغلب تحقیقات قبلی از مدل های رایج، مانند مدل پالیک، برای تعیین کارایی سرمایه فکری استفاده شده است، تحقیق حاضر تلاشی نوین در جهت استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده به‌جای مدل های آماری به‌منظور تعیین میزان کارایی سرمایه فکری است. در تحقیق حاضر ارتباط بین کارایی سرمایه فکری و عملکرد مالی شامل شاخص های ارزش افزوده و Q توبین بررسی می‌شود. نمونه آماری این تحقیق شامل 28 شرکت از صنعت خودروسازی است که از داده های مربوط به صنعت در بازه زمانی 1392- 1382 تشکیل شده است. بررسی و تحلیل داده های آماری با استفاده از نرم افزار Eviews نشان می دهد که کارایی ابعاد سرمایه فکری رابطه مثبت و معناداری با ارزش افزوده اقتصادی و شاخص Q توبین دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1585 - ارزیابی قابلیت روش‌های برون‌سپاری
حسین اب نجمه جمالی

پژوهش حاضر به دنبال شناسایی ابعاد و شاخص های مؤثر بر هر یک از ابعاد برون سپاری فرایندهای سازمانی است، تا با ارائه یک مدل تصمیم گیری با رویکرد استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی، تصمیم گیرندگان را در انتخاب بهترین روش برون سپاری یاری نماید. روش تحقیق از نظر روش، پیمایش أکثر

پژوهش حاضر به دنبال شناسایی ابعاد و شاخص های مؤثر بر هر یک از ابعاد برون سپاری فرایندهای سازمانی است، تا با ارائه یک مدل تصمیم گیری با رویکرد استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی، تصمیم گیرندگان را در انتخاب بهترین روش برون سپاری یاری نماید. روش تحقیق از نظر روش، پیمایشی و از حیث هدف، کاربردی است. جامعه آماری تحقیق، 30 نفر از مدیران و کارشناسان متخصص بخش برنامه ریزی و کنترل تأمین شرکت مهندسی و ساخت پره توربین(مپنا) در نظرگرفته شده است. افزایش اثربخشی،بهبود پاسخ گویی و افزایش انعطاف پذیری در مقابل نوسانات بازار و تقاضاهای متنوع و موارد دیگر از جمله دلایلی است که سازمان‌ها را بسوی برون سپاری فعالیت های خود سوق می دهد. با استفاده از تکینک گروه اسمی ، ابعاد برون سپاری فرایندهای سازمانی شناسایی گردید.ابعاد مورد ارزیابی برون سپاری فرایندهای سازمانی عبارتند از : کیفیت، ریسک اقتصادی و فنی، تحویل و تکنولوژی. یافته‌های پژوهش نشان داد که : 1. ابعاد کیفیت، ریسک اقتصادی و فنی، تحویل و تکنولوژی در برون سپاری فرایندهای سازمانی اهمیت یکسان ندارند. 2. بعد ریسک اقتصادی و فنی، مهمترین بعد در برون سپاری فرایندهای سازمانی شرکت است. 3. مهمترین شاخص در برون سپاری فرایندهای سازمانی از منظر بعد ریسک اقتصادی و فنی، شاخص شرایط سیاسی و اقتصادی است. 4. مهمترین شاخص در برون سپاری فرایندهای سازمانی از منظر بعد کیفیت، شاخص کیفیت خدمات است. 5. مهمترین شاخص در برون سپاری فرایندهای سازمانی از منظر بعد تکنولوژی، شاخص تکنولوژی ساخت است. 6. مهمترین شاخص در برون سپاری فرایندهای سازمانی از منظر بعد تحویل، شاخص پاسخ گویی سریع است. و در نهایت بهترین روش برون سپاری، با توجه به بعد ریسک اقتصادی و فنی روش برون سپاری پیمانکار طرف سوم است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1586 - بررسی میزان کیفیت خدمات خودروهای دوگانه سوز بر اساس مدل رضایت ـ وفاداری
بهرام خیری محمد فضلی

در سال های اخیر مفهوم رضایتمندی مشتری توجهات زیادی را به خود جلب نموده است، در این مقاله با بررسی تجربی استفاده کنندگان از خودروهای دو گا نه سوز شهر تهران، عوامل رضایتمندی و وفاداری مشتری در قالب مدل آمریکایی رضایتمندی مشتری[1] تشریح شده است. برای آزمون فرضیه های تحقیق أکثر

در سال های اخیر مفهوم رضایتمندی مشتری توجهات زیادی را به خود جلب نموده است، در این مقاله با بررسی تجربی استفاده کنندگان از خودروهای دو گا نه سوز شهر تهران، عوامل رضایتمندی و وفاداری مشتری در قالب مدل آمریکایی رضایتمندی مشتری[1] تشریح شده است. برای آزمون فرضیه های تحقیق مبنی بر وجود رابطه مستقیم و مثبت بین انتظارات درک شده با متغیرهای کیفیت درک شده، ارزش درک شده و رضایتمندی مشتری و هم چنین بررسی رابطه مستقیم و مثبت میان کیفیت درک شده با ارزش درک شده و رضایتمندی مشتری ، رابطه مستقیم و مثبت میان ارزش درک شده و رضایتمندی مشتری ، رابطه مستقیم و مثبت بین رضایتمندی مشتری با وفاداری، در آخر رابطه مستقیم و منفی بین شکایات مشتری با رضایتمندی و وفاداری مشتری، از جامعه آماری استفاده کنندگان خودروهای دوگانه سوز در شهر تهران نمونه ای به حجم 267 نفر به روش تصادفی انتخاب و با استفاده از پرسشنامه استاندارد فورنل2 که پایایی آن توسط آماره آزمون فیشر و روایی آن به کمک آماره آزمون استقلال مورد تایید قرار گرفت، اطلاعات لازم استخراج گردید. نتایج آزمون استقلال حاکی از آن است که متغیرهای انتظارات درک شده، کیفیت درک شده، ارزش درک شده، به طور مستقیم و مثبت با رضایتمندی مشتری رابطه داشته است. ضمن اینکه متغیر رضایتمندی مشتری با متغیر وفاداری به طور مستقیم و مثبت و با شکایت مشتری به طور مستقیم و منفی رابطه داشته است و در آخر بر اساس معادله ارائه شده میزان شاخص رضایت مشتری محاسبه گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1587 - طراحی مدل جهت سنجش بلوغ CRM در سازمان با استفاده از AHP
سیدکامران نوربخش

گام اساسی در برقراری مدیریت بهینه ارتباط با مشتری با توجه به متفاوت بودن ماهیت کاری در شرکتهای گوناگون، شناسایی عوامل موثر بر عملکرد CRM و شاخص های مربوط به هر عامل می باشد. لذا در این تحقیق، در راستای سنجش بلوغ سازمان در استقرار CRM، ابتدا عوامل اصلی موثر بر عملکرد CRM أکثر

گام اساسی در برقراری مدیریت بهینه ارتباط با مشتری با توجه به متفاوت بودن ماهیت کاری در شرکتهای گوناگون، شناسایی عوامل موثر بر عملکرد CRM و شاخص های مربوط به هر عامل می باشد. لذا در این تحقیق، در راستای سنجش بلوغ سازمان در استقرار CRM، ابتدا عوامل اصلی موثر بر عملکرد CRM در صنعت لوازم کودک شناسایی گردید. شاخص های تبیین کننده هر عامل استخراج شد و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به رتبه بندی عوامل و شاخصهای شناسایی شده پرداخته شد و سپس وضعیت بلوغ سازمان مورد مطالعه در ارتباط با استقرار CRM تحلیل گردید. طبق نظریات معتبر و جدید، عوامل اصلی موثر بر سنجش بلوغ سازمان در استقرار CRM، به سه عامل فرآیندها، منابع انسانی و تکنولوژی تعریف گردید. اولویت بندی عوامل اصلی موثر بر استقرار CRM و همچنین رتبه بندی شاخص های مربوط به سه عامل اصلی در راستای پیاده سازی موفق CRM نیز انجام گردید. بمنظور سنجش بلوغ سازمان در استقرار CRM، از آزمون نسبت (دو جمله ای) استفاده گردید. به جز شاخص فناوری اطلاعات و مدیریت دانش که از مقدار مفروض سطح بلوغ سازمان (5/12) کمتر میباشند، سایر شاخص ها از جمله استراتژی، فرآیند سازمانی، فرهنگ سازمانی، منابع انسانی و مدیریت تغییر، سازمان مورد تحقیق در صنعت لوازم کودک، به بلوغ در استقرار CRM رسیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1588 - ارزیابی عملکرد شرکت‌های داروسازی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رویکرد ترکیبی تحلیل پوششی داده ها و داده کاوی
علیرضا علی نژاد جواد خلیلی

کارایی از موضوع‌های مهمی است که علاوه بر مدیران شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف، مشتریان استفاده‌کننده از خدمات این شرکت‌ها و سازمان‌ها نیز به آن علاقه‌مند هستند. هدف این پژوهش، بررسی کارایی شرکت‌های داروسازی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از تحلیل پوششی د أکثر

کارایی از موضوع‌های مهمی است که علاوه بر مدیران شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف، مشتریان استفاده‌کننده از خدمات این شرکت‌ها و سازمان‌ها نیز به آن علاقه‌مند هستند. هدف این پژوهش، بررسی کارایی شرکت‌های داروسازی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از تحلیل پوششی داده‌ها و سپس ارائه قواعدی با استفاده از داده کاوی است. شاخص مالم کوئیست با امکان‌پذیر ساختن ترکیب مشاهدات سری زمانی و مقطعی، تا حدودی مشکل ناکافی بودن مشاهدات را برطرف می‌کند و برای‌ یافتن روندهای عملکرد‌ یک واحد در طول زمان مفید است. در این پژوهش، ارزیابی کارایی 22 شرکت داروسازی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با توجه به ورودی‌ها و خروجی‌ها و با استفاده از شاخص مالم کوئیست ورودی محور در طول سال‌های 1395-1391 صورت گرفته است و مشخص گردید که شرکت لابراتوار دکتر عبیدی دارای بالاترین مقدار کارایی و شرکت سبحان دارو دارای پایین ترین مقدار کارایی می باشد. سپس نتایج حاصل از آن به‌عنوان برچسب دسته واحدهای تصمیم‌گیرنده که در واقع ورودی روش درخت تصمیم است، مورد استفاده قرار می‌گیرند. درنهایت، با استفاده از درخت تصمیم، قواعد مستتر در داده‌ها استخراج می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1589 - تبیین الگوی ارزیابی عملکرد مالی در بنگاه‌های کسب و کار
فریدون رهنمای رودپشتی قدرت الله طالب نیا محمدرضا براتی

مقاله حاضر با هدف اولویت بندی فروشگاه‌های زنجیره ای سازمان اتکا، براساس کلیه اطلاعات و شاخص‌های عملکرد مالی، تهیه و برای اولویت بندی از مدل تصمیم‌گیری‌های چند شاخصه ای استفاده شده است. در تصمیم‌گیری‌های پیچیده، بجای استفاده از یک معیار سنجش بهینگی، از چندین معیار و شاخص أکثر

مقاله حاضر با هدف اولویت بندی فروشگاه‌های زنجیره ای سازمان اتکا، براساس کلیه اطلاعات و شاخص‌های عملکرد مالی، تهیه و برای اولویت بندی از مدل تصمیم‌گیری‌های چند شاخصه ای استفاده شده است. در تصمیم‌گیری‌های پیچیده، بجای استفاده از یک معیار سنجش بهینگی، از چندین معیار و شاخص استفاده می‌شود. در این تحقیق، در انتخاب مدل تصمیم گیری چندشاخصه "MADM"، از مدل جبرانی و سازشی استفاده شده است که تکنیک تعیین اولویت ترتیبی مشابه به پاسخ ایده آل و با توجه به ویژگی‌های سودمندی بالا است، از جمله ویژگی‌های این مدل، دارا بودن قواعدی است که مبادله بین شاخص‌ها در آن مجاز است. یعنی تغییر کاهنده در یک شاخص می تواند توسط تغییر افزاینده در شاخص دیگر جبران بشود. اقلام صورتهای مالی و نسبت‌های مورد استفاده در تحقیق به صورت همزمان جهت بهینگی حالت کاهنده و افزاینده دارند، این مدل، کاملاً پاسخگوی اهداف تحقیق است. شاخص های انتخاب شده در اولویت‌بندی فروشگاه‌ها متضمن شاخص‌های دارایی‌ها، بدهی‌ها، فروش، بهای تمام شده، سودوزیان، نسبت جاری، نسبت بدهی ها، نسبت گردش کل دارایی ها، نسبت سرمایه گذاری و نسبت سود خالص است. نتایج مطالعه پس از اجرایی نمودن الگوریتمTOPSISبه کمک نرم افزارmatlab، نشان می دهد که مبنای مناسبی جهت اولویت بندی ایجاد شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1590 - مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در کاهش وزن و کیفیت زندگی زنان دارای اضافه وزن
ابوالفضل بخشی پور

هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی دو مداخله شناختی رفتاری و مبتنی بر پذیرش و تعهد در شاخص توده بدنی و کیفیت زندگی زنان دارای اضافه وزن بود. چهل و پنج زن دارای اضافه وزن به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و در سه گروه درمان شناختی رفتاری، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، و أکثر

هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی دو مداخله شناختی رفتاری و مبتنی بر پذیرش و تعهد در شاخص توده بدنی و کیفیت زندگی زنان دارای اضافه وزن بود. چهل و پنج زن دارای اضافه وزن به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و در سه گروه درمان شناختی رفتاری، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، و گروه گواه قرار گرفتند. شاخص توده بدنی در سه نوبت پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری اندازه گیری شد و پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی-فرم کوتاه و پرسشنامه جمعیت شناختی توسط شرکت کنندگان در پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری شش ماهه تکمیل شدند. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها نشان دادند که شاخص توده بدنی در گروه های مداخله به شکل معناداری از گروه کنترل در پس آزمون و پیگیری کمتر بود. البته بین دو گروه مداخله تفاوتی در این زمینه وجود نداشت. یافته ها همچنین نشان دادند که نمرات شاخص های کیفیت زندگی در شرکت کنندگان گروه های مداخله نسبت به گروه کنترل در پس آزمون و پیگیری به شکل معناداری بیشتر بود. علاوه بر آن نمرات شرکت کنندگان در گروه مبتنی بر پذیرش و تعهد در دو شاخص کیفیت کلی زندگی و سلامت روان نسبت به گروه شناختی رفتاری به شکل معناداری بیشتر بود. هر دو مداخله اثربخشی مطلوب در کاهش وزن داشتند اما مداخله مبتنی بر پذیرش و تعهد اثربخشی بهتری در برخی از شاخص های کیفیت زندگی نشان دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1591 - مقایسه شیوه‌های فرزند پروری والدین و شاخص‌های هیجانی
پریسا تجلّی غلامعلی افروز باقر غباری بناب

این پژوهش مقایسه شاخص‌های هیجانی نقاشی آدمک گودایناف کودکان با و بدون نارسایی توجه- بیش فعالی و شیوه‌های فرزندپروری والدین آنان بود. بدین منظور 30 کودک بدون نارسایی توجه- بیش فعالی و 30 کودک با نارسایی توجه- بیش فعالی به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. اطلاعات مورد أکثر

این پژوهش مقایسه شاخص‌های هیجانی نقاشی آدمک گودایناف کودکان با و بدون نارسایی توجه- بیش فعالی و شیوه‌های فرزندپروری والدین آنان بود. بدین منظور 30 کودک بدون نارسایی توجه- بیش فعالی و 30 کودک با نارسایی توجه- بیش فعالی به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. اطلاعات موردنیاز با استفاده از پرسشنامه سبک‌ها و ابعاد فرزندپروری رابینسون (1995) و آزمون نقاشی آدمک گودیناف- هریس (1988) گردآوری شد. داده-های پژوهش با استفاده از آزمون های t مستقل، مجذور خی دو و ضریب همبستگی پیرسون بررسی شدند. نتایج نشان می‌دهد والدین کودکان دارای نارسایی توجه- بیش فعالی کمتر از والدین کودکان بدون توجه- بیش فعالی از شیوه‌ فرزندپروری مقتدرانه استفاده می‌کنند و بیشتر شیوه‌ ای فرزندپروری مستبدانه و سهل¬گیرانه را به کار می‌گیرند. از بین شاخص‌های ترسیمی پرخاشگری، فراوانی شاخص‌های دست ناقص، سر بزرگ، خطوط شکسته و کل شاخص پرخاشگری واز بین شاخص‌های ترسیمی اضطراب هم، شاخص‌های آدمک فاقد تنه و اندام زیرین و زبرین، اعضا به صورت ناقص و چسبیده به بدن در کودکان با نارسایی توجه- بیش فعالی بیشتر از کودکان بدون نارسایی توجه- بیش فعالی است. بین شیوه‌های فرزندپروری والدین کودکان با و بدون نارسایی توجه- بیش فعالی با شاخص‌های ترسیمی اضطراب و پرخاشگری رابطه‌ای مشاهده نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1592 - شناسایی زودرس نارسایی های یادگیری با استفاده ازنشانگان وملاک های رشد و تحولی درکودکان پیش دبستانی وپایه اول ابتدایی شهر تهران
هما محمدقربان رعیت فرناز کشاورزی ارشدی محمود جمالی فیروزآبادی

پژوهش حاضر با هدف بررسی احتمال شناسایی زودرس نارسایی های یادگیری(LD) وازطریق شاخص های رشدی درکودکان پیش دبستانی وپایه اول ابتدایی بااستفاده ازچک لیست مقیاس های رشدی (محقق ساخته) صورت گرفت.به این منظور از روش غربالگری در دو مرحله استفاده شد.مرحله اول شامل نظرات معلمان وم أکثر

پژوهش حاضر با هدف بررسی احتمال شناسایی زودرس نارسایی های یادگیری(LD) وازطریق شاخص های رشدی درکودکان پیش دبستانی وپایه اول ابتدایی بااستفاده ازچک لیست مقیاس های رشدی (محقق ساخته) صورت گرفت.به این منظور از روش غربالگری در دو مرحله استفاده شد.مرحله اول شامل نظرات معلمان ومرحله دوم،به صورت استفاده از چک لیست مقیاس های رشدی بود.با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای ازبین 600نفرکودک پیش دبستانی وپایه اول ابتدایی مناطق6 و7 آموزش و پرورش شهرتهران،تعداد 60نفرگروه مشکوک به LD (30نفر پیش دبستانی و 30نفرپایه اول ابتدایی) و60 نفرگروه عادی همسال (به عنوان گروه گواه) انتخاب شدند.روش پژوهش حاضر ازنوع علی- مقایسه ای بود.ازآمارتوصیفی (نما،میانه، میانگین و انحراف استاندارد) وهمچنین ازآمار استنباطی(آزمونt مستقل،تحلیل واریانس دوطرفه) بھѧѧѧره گرفتѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧھ شѧѧد. نتایج پژوهش نشان دادکه چک لیست مقیاس های رشدی (محقق ساخته) توان غربالگری هردو پایه تحصیلی را داشت. همچنین عملکرد گروه مشکوک به LD در هردو پایه تحصیلی به طورمعناداری پایین تر از گروه عادی همسال بود. با استناد به پژوهش های قبلی و نظریه تاخیر رشدی، تاخیر در مهارت های رشد وتحولی گروه مشکوک بهLD محرز شد؛به عبارت دیگر،این گروه مانند کودکان کم سن تر عمل می کردند. پس می توان با استفاده از شاخص های رشدی نرمال کودکان مشکوک به LD را قبل از ورود به مدرسه شناسایی کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1593 - ارائه الگوی ارزیابی چند شاخصه سرمایه فکری Presentation of Multi-indexed Intellectual Capital Assessment Model
محمدرضا نیکبخت زهرا دیانتی دیلمی منصور مومنی حسین احمدی

عصرحاضر،عصرحاکمیتدانشبرشرکت‌هامی‌باشد. به عقیده محققان،سرمایهفکریمهم‌ترینعاملایجادارزش‌افزودهدرشرکت‌هاوعملکردآنهامی‌باشد؛بنابراین اندازه‌گیری سرمایه فکری دارای اهمیت ویژه‌ای دراندازه‌گیری عملکرد شرکت‌ها دارد. دراین پژوهش بااستفاده ازتکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه وپیاده أکثر

عصرحاضر،عصرحاکمیتدانشبرشرکت‌هامی‌باشد. به عقیده محققان،سرمایهفکریمهم‌ترینعاملایجادارزش‌افزودهدرشرکت‌هاوعملکردآنهامی‌باشد؛بنابراین اندازه‌گیری سرمایه فکری دارای اهمیت ویژه‌ای دراندازه‌گیری عملکرد شرکت‌ها دارد. دراین پژوهش بااستفاده ازتکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه وپیاده‌سازی آن باتوجه به فضای اطلاعاتی محیط ایران و تحقیقات پیشین، مدلی چند شاخصه برای ارزیابی سرمایه فکری درپنج صنعت ازصنایع بورسی ارائه شده است. بر اساس روش نمونه‌گیری قضاوتی و بر اساس دردسترس بودن اطلاعات، نمونه انتخابی شامل 81 شرکت بوده و از اطلاعات مالی و غیر مالی استفاده گردیده است. روش تحقیق مورد استفاده در پژوهش ترکیبی بوده و برای ارائه مدل ازقضات‌های ارزشی (کیفی) و برای آزمون فرضیات، روش‌های کمی وکیفی مورداستفاده قرارگرفته است. نتایجبررسیمدلپیشنهادینشان می‌دهد که با توجه به نتایج آزمون فریدمن روی پرسشنامه بررسی نظرات خبرگان، شامل 22 نفر از محققان آشنا با حوزه سرمایه فکری، آنها مزیت بیشتری برای مدل پیشنهادی،نسبت به سایر شاخص‌ها قائل بوده، درضمن آزمون اسپیرمن نشان‌دهنده رابطه مثبت ومعنی‌دار میان سرمایهفکریمحاسبهشدهبر اساسمدلپیشنهادیتحقیقوسودآوری شرکت‌ها در تمام صنایع (به‌جز سرمایه‌گذاری) بوده است. شرکت‌های فعال درصنایع مورد بررسی می‌توانند از نتایج این مدل جهت ارزیابی سالانه سرمایه فکری خود استفاده نموده و بابررسی اجزای مدل نسبت به برنامه‌ریزی سالانه وبررسی عملکرد مدیریت در جهترسیدن به هدف‌ها وتطبیق آن با استراتژی‌های کلی شرکت درحوزه سرمایه فکری استفاده نمایند.Presentation of Multi-indexed IntellectualCapital Assessment ModelMohammad Reza NikbakhtZahra Dianati DeilamiMansour MomeniHossein AhmadiCurrent age is the age of knowledge governance on corporates. The 21st century is known as the century of knowledge-oriented economy based on the intellectual capital. According to researchers, intellectual capital is the most important factor in creating value-added in companies and their performance. Therefore, measuring intellectual capital is of particular importance in measuring corporate performance. In this research, a multi-criteria model has been provided for evaluating intellectual capital Based on the judgmental sampling method and the availability of information, the sample consisted of 81 companies include: banks, automobiles and related parts, chemicals, investment and pharmaceuticals, and used financial and non-financial information. The research method used is mixed and value (qualitative) judgments is used in modeling; to test hypotheses, quantitative and qualitative methods. . Further evaluations of the proposed model show that given to the results of Friedman test on the questionnaire of experts’ survey, including 22 researchers familiar with the field of intellectual capital, they have more advantage for the proposed model than other indicators, and in the following, Spearman test shows a significant positive relationship among the results of the proposed model and the profitability of corporates across the industries(except investment) , which is consistent with most research conducted in this area. Corporates active in the industries under study can utilize the results of this model for annual assessment of their intellectual capital, and take action for annual planning and evaluating management performance in terms of achieving the goals and aligning it with the corporate overall strategy in the field of intellectual capital through examining the model’s components. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1594 - رفتار شناسی بازار سرمایه در مقابل تغییرات رشد اقتصادی(مطالعه موردی – شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)
سید یوسف احدی سرکانی

در این مطالعه روابط بین شاخص های معرف رفتار شرکت ها ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان واحدهای فعال در بازار سرمایه کشور و نوسانات رشد اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این بررسی شفاف نمودن ارتباط علی (از نوع گرانجری) و معنی دار بودن روابط بین شاخ أکثر

در این مطالعه روابط بین شاخص های معرف رفتار شرکت ها ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان واحدهای فعال در بازار سرمایه کشور و نوسانات رشد اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این بررسی شفاف نمودن ارتباط علی (از نوع گرانجری) و معنی دار بودن روابط بین شاخص های رفتاری مبتنی بر قیمت سهام با تغییرات رشد اقتصادی از یک سو و همچنین شناسایی همین روابط بین شاخص های مبتنی بر توسعه بازار سرمایه و رشد اقتصادی از سوی دیگر و به منظور بکارگیری نتایج در سیاستگذاری ها و تصمیمات مرتبط با بازار سرمایه می باشد. تبیین روابط در این تحقیق با استفاده از آزمون علیت گرانجر و مدل های رگرسیون استخراج شده از تابع تولید کاب- داگلاس و با استفاده از داده های مربوط به 103 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران برای یک دوره 10 ساله (1383-1374) صورت پذیرفته است. کلیه شرکت های مورد بررسی قبل از سال 1372 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده و سال مالی آنها منتهی به پایان اسفند ماه می باشد. خلاصه یافته های حاصل از این تحقیق بر وجود رابطه علی (گرانجری) از سمت شاخص های معرف رفتار شرکت ها به سمت تغییرات رشد اقتصادی تاکید دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1595 - ارائه مدل شبکهای تحلیل پوششی دادهها جهت ارزیابی کارایی اطلاعاتی واحدهای گزارشگر
صفدر علی پور اسفندیار ملکیان حسین فخاری

10.30495/faar.2022.693668

چکیدههدف مقاله، توسعه مدلی جهت ارزیابی کیفیت اطلاعات واحدهای گزارشگر با استفاده از مدلسازی شبکهای تحلیل پوششی دادهها است. انگیزه پژوهش، ماهیت چندبعدی مفهوم کیفیت اطلاعات از منظر شاخصها و پیامدهای کیفیت اطلاعات و توانمندی مدلهای تحلیل پوششی دادهها در ارزیابی کارایی واحده أکثر

چکیدههدف مقاله، توسعه مدلی جهت ارزیابی کیفیت اطلاعات واحدهای گزارشگر با استفاده از مدلسازی شبکهای تحلیل پوششی دادهها است. انگیزه پژوهش، ماهیت چندبعدی مفهوم کیفیت اطلاعات از منظر شاخصها و پیامدهای کیفیت اطلاعات و توانمندی مدلهای تحلیل پوششی دادهها در ارزیابی کارایی واحدهای تصمیمگیرنده (در اینجا واحدهای گزارشگر) بر اساس ورودیها و خروجیهای چندگانه است. بر این اساس، مهمترین شاخصها و پیامدهای کیفیت اطلاعات، با استفاده از پیشینهپژوهی استخراج شده و بنا به ارتباط آنها با مفهوم کیفیت اطلاعات، در قالب ورودی و خروجی مراحل دوگانه پیامدی مدل شبکهای تحلیل پوششی دادهها قرار گرفته و کارایی اطلاعات واحدهای گزارشگر با استفاده همزمان از شاخصها و پیامدهای کیفیت اطلاعات اندازه گیری شده است. نتایج حاکی از تفاوت کارایی اطلاعات واحدهای گزارشگر در مراحل مختلف است که نشاندهنده ضعف دیدگاه سنتی مدلهای تحلیل پوششی دادهها در ارزیابی کارایی واحدهای تصمیمگیرنده است. افزون بر این، کارایی واحدها در مرحله شاخصهای کیفیت اطلاعات، بالاتر از کارایی آنها در مرحله تبدیل شاخصها به پیامدهای کیفیت اطلاعات است و کارایی شبکه که حاصل بهینهسازی تمام مراحل مجزای شبکه است، در جایی بین کارایی مراحل قرار میگیرد. از دیگر نتایج پژوهش علاوه بر ارائه یک رقم منحصر به فرد کارایی شبکه، توضیح دلایل ناکارایی شبکه و اجزا و معرفی الگوهای مرجع جهت بهینهسازی ورودیها و خروجیهای هر مرحله و تعیین مسیر دستیابی به مرز کارایی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1596 - ارزیابی توانایی و تبیین مدلهای اقلامتعهدی اختیاری و مدل درآمد اختیاری برای کشف مدیریت سود
فریدون رهنمای رودپشتی صادق رضایی اله کرم صالحی

بر اساس تحقیقات قبلی مدیران ممکن است برای تأثیرگذاری روی ارزش بازار سهام و یا اهداف فرصت‌طلبانه، سود شرکت را از طریق مدل‌های اقلام‌تعهدی اختیاری یا درآمد اختیاری مدیریت کنند. هدف این تحقیق بررسی توانایی مدل‌های اقلام‌تعهدی اختیاری و درآمد اختیاری برای پیش‌بینی مدیریت سو أکثر

بر اساس تحقیقات قبلی مدیران ممکن است برای تأثیرگذاری روی ارزش بازار سهام و یا اهداف فرصت‌طلبانه، سود شرکت را از طریق مدل‌های اقلام‌تعهدی اختیاری یا درآمد اختیاری مدیریت کنند. هدف این تحقیق بررسی توانایی مدل‌های اقلام‌تعهدی اختیاری و درآمد اختیاری برای پیش‌بینی مدیریت سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق‌ بهادار تهران می‌باشد. همچنین تأثیرگذاری هریک از این مدل‌ها بر ارزش بازار سهام و رابطه آن‌ها با شاخص عدم تقارن اطلاعاتی و شاخص‌Q توبین در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس بررسی‌شده است. روش تحقیق کتابخانه‌ای و همبستگی با استفاده از رگرسیون چندمتغیره می‌باشد. نمونه تحقیق شامل 1000 مشاهده در دوره زمانی سال‌های 1380 تا 1389 است. نتایج نشان می‌دهد که مدل‌های مدیریت سود مبتنی بر اقلام‌تعهدی اختیاری در مقایسه با مدل درآمد اختیاری توان بیشتری در پیش‌بینی مدیریت سود دارند و علاوه بر آن شاخص مدیریت سود حاصل از مدل‌های مبتنی بر اقلام‌تعهدی در مقایسه با مدل درآمدی، یک متغیر مربوط و تأثیرگذار بر ارزش بازار سهام شرکت می‌باشد. هیچ‌کدام از مدل‌های محاسبه مدیریت سود، همبستگی میان شاخص مدیریت سود با شاخص عدم تقارن اطلاعاتی را تأیید نمی‌کنند و تنها مدیریت سود محاسبه‌شده بر اساس مدل کازنیک با شاخص‌Q توبین رابطه معنادار دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1597 - رابطه ی بین نوع حسابرس و نوع گزارش حسابرس با شاخص مدیریت سود
هژار رحمانی قدرت اله طالب نیا

کیفیت کار حسابرسان و اظهار‌نظر آنان می تواند باعث بهبود کیفیت گزارشگری مالی و کاهش مدیریت سود شود، ازاینرو در این پژوهش رابطه بین نوع حسابرس(مؤسسات حسابرسی بزرگ و کوچک) و نوع گزارش حسابرس(مقبول و غیر مقبول) با شاخص مدیریت سود بررسی می¬گردد. برای آزمون هر یک از فرضیه أکثر

کیفیت کار حسابرسان و اظهار‌نظر آنان می تواند باعث بهبود کیفیت گزارشگری مالی و کاهش مدیریت سود شود، ازاینرو در این پژوهش رابطه بین نوع حسابرس(مؤسسات حسابرسی بزرگ و کوچک) و نوع گزارش حسابرس(مقبول و غیر مقبول) با شاخص مدیریت سود بررسی می¬گردد. برای آزمون هر یک از فرضیه ها دو مدل براساس متغیر وابسته تعریف گردیده است. آزمون فرضیه-های پژوهش به کمک تجزیه و تحلیل رگرسیون چند متغیره و آزمون همبستگی پیرسون با استفاده از اطلاعات 53 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهراندر سطح شش صنعت مختلف و برای دوره¬ی زمانی 1382 تا 1388 از طریق داده های ترکیبی انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان می¬دهد که، نوع حسابرس در هیچکدام از صنایع با شاخص مدیریت سود رابطه معناداری ندارد و نوع گزارش حسابرس در صنایع خودرو، فلزات اساسی و مواد و محصولات دارویی رابطه معنادار و منفی با شاخص مدیریت سود را دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1598 - موانع موجود در تعیین قیمت سهام به روش شبکه عصبی مصنوعی
رویا دارابی ربابه کریمی راسته کناری

هدف این پژوهش بررسی موانع موجود در تعیین قیمت سهام به روش شبکه عصبی مصنوعی در شرکت‌های صنایع فلزی و کانی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. در این پژوهش از دو روش تحلیل آماری و شبکه عصبی استفاده شده‌است. در روش تحلیل آماری پرسشنامه‌ای تدوین گردید که بین کار أکثر

هدف این پژوهش بررسی موانع موجود در تعیین قیمت سهام به روش شبکه عصبی مصنوعی در شرکت‌های صنایع فلزی و کانی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. در این پژوهش از دو روش تحلیل آماری و شبکه عصبی استفاده شده‌است. در روش تحلیل آماری پرسشنامه‌ای تدوین گردید که بین کارشناسان ارشد بورس اوراق بهادار و اساتید دانشگاه آزاد واحد‌های شهر تهران که به مفاهیم شبکه عصبی و پیش‌بینی قیمت سهام آشنایی کامل دارند، توزیع شد و با استفاده از آزمون t و کای اسکور به بررسی فرضیات پژوهش پرداخته و در نهایت تمام فرضیه‌ها مورد تایید قرار گرفت. مجددا فرضیات پژوهش با استفاده از روش شبکه عصبی پس انتشار خطا و با استفاده از مدل آموزش لورنبرگ – مارکوات مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید در حالتی که شاخص‌ها به‌عنوان ورودی وارد شبکه می‌گردند پیش‌بینی قیمت سهام نسبت به حالتی که شاخص‌ها به‌عنوان ورودی وارد شبکه نمی‌گردند، از دقت کافی برخوردار نیست و در عین حال خطای شبکه هم افزایش می‌یابد. در نهایت نتایج شبکه عصبی با نتایج تحلیل آماری مطابقت دارد به عبارتی در هر دو روش، شاخص‌ها به‌عنوان موانعی در پیش‌بینی قیمت سهام به روش شبکه عصبی تعیین گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1599 - تاثیر حسابداری زیست محیطی بر شاخص های مالی و عملیاتی شرکت‌های تولیدی
فرزانه حیدرپور محمد قرنی

همگام با رشد اقتصادی، فشار بر سیستم های طبیعی و منابع کره زمین شدت می گیرد. واقعیت تأسف بار این است که اقتصاد به رشد خود ادامه می دهد، اما محیط زیست که اقتصاد به آن وابسته است رشد نمی کند. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر حسابداری محیط زیست بر شاخص های مالی و عملیاتیو تعیی أکثر

همگام با رشد اقتصادی، فشار بر سیستم های طبیعی و منابع کره زمین شدت می گیرد. واقعیت تأسف بار این است که اقتصاد به رشد خود ادامه می دهد، اما محیط زیست که اقتصاد به آن وابسته است رشد نمی کند. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر حسابداری محیط زیست بر شاخص های مالی و عملیاتیو تعیین جایگاه حسابداری می باشد. در این پژوهش از آزمون t – استیودنت در راستای تایید یا عدم تایید فرضیات به کار گرفته شده است. از آزمون فریدمن برای بررسی میزان تاثیر گذاری و تعیین میزان رتبه تاثیر هر عامل استفاده گردیده است. از آزمونt جفتی برای بررسی سطح مورد انتظار با سطح واقعی استفاده گردیده است. نتایج نشان دهنده تأثیر حسابداری محیط زیست بر شاخص های مالی و عملیاتی شرکت ها شامل میزان تولید شرکت‌های تولیدی، میزان کاهش تولید ضایعات، کمک‌های بلاعوض فنی بیرون از سازمان به شرکت‌های تولیدی، نوع کالاهای تولید شده و نسبت بدهی خدمات (بازپرداخت اصل و فرع بدهی‌های بلند مدت) به کل بدهی های شرکت‌های تولیدی می باشد. Abstract Along with economic growth, pressure on natural systems and resources are severe. The sad reality is that the economy continues to grow but the environment quality is not growing. The purpose of this study is to evaluate the influence of environmental accounting on financial and operational indicators and accounting position. In this study, t - test is used to confirm whether or not the hypothesis. Friedman test was used to evaluate the effectiveness and the impact ranking of each factor. The paired t test was used to evaluate the real and expected level. The results show the impact of environmental accounting on financial and operational parameters of the company , including the production of manufacturing companies , Reduction of waste production , outside technical aid to manufacturing companies, type of manufactured goods, and the debt ratio (interest and principal repayment of long-term debt) to total debt of manufacturing companies. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1600 - ارزیابی تأثیر محتوای اطلاعات حسابداری تورمی‌در مقایسه با اطلاعات تاریخی در طراحی مدل‌های پیش‌بینی ورشکستگی مبتنی بر رویکردهای سنتی و فراابتکاری
نعیمه جبلی ایمان داداشی

10.30495/faar.2023.705557

چکیدهپیش‌بینی ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی یکی از شاخه‌های رشته مالی است که در تحقیقات اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است به‌گونه‌ای که الگوهای ورشکستگی توسعه یافته است. در عمده پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه پیش‌بینی عملکرد مالی شرکت‌ها و به‌طور خاص، ورشکستگی، تنها به پیش أکثر

چکیدهپیش‌بینی ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی یکی از شاخه‌های رشته مالی است که در تحقیقات اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است به‌گونه‌ای که الگوهای ورشکستگی توسعه یافته است. در عمده پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه پیش‌بینی عملکرد مالی شرکت‌ها و به‌طور خاص، ورشکستگی، تنها به پیش‌بینی و یا مقایسه توان پیش‌بینی مدل‌ها با استفاده از اطلاعات تاریخی صورت‌های مالی پرداخته شده است. از آنجا که در ایران بیشتر از اطلاعات تاریخی حسابداری استفاده شده است هدف اصلی این پژوهش لحاظ نمودن آثار تورم بر روی متغیرهای ورودی در طراحی مدل پیش‌بینی ورشکستگی می‌باشد. لذا متغیرها در دو گروه نسبت‌های مالی تعدیل شده و تاریخی، در طراحی دو مدل متفاوت دسته‌بندی شدند، سپس با استفاده از الگوریتم لارس نسبت‌های گویاتر تمایز بین شرکت‌های ورشکسته و غیرورشکسته، انتخاب گردیدند و در نهایت با به‌کارگیری آزمون رگرسیون لاجیت و الگوریتم‌های ماشین بردار پشتیبان و نیو بیزین مدل نهایی پیش‌بینی‌کننده ورشکستگی شکل گرفت. بدین منظور داده‌های50 شرکت پذیرفته شده در بورس تهران براساس ماده 141 قانون تجارت برای حداقل یکسال ورشکستگی را تجربه کرده بودند، به‌کار‌گرفته شد. نتایج این پژوهش اثبات نمود که نسبت‌های مالی تعدیل شده بر مبنای شاخص قیمت‌ها پیش‌بینی‌کننده مناسب‌تری برای ورشکستگی شرکت‌ها می‌باشند همچنین، مدل طراحی شده توسط الگوریتم ماشین بردار پشتیبان با دقت 4/99% و برازش بالاتر نسبت به مدل‌های دیگر، پیش‌بینی‌کننده مناسبی برای ورشکستگی شرکت‌ها می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1601 - تأثیر کیفیت سود بر دارایی‌های ثابت مشهود و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت
محسن دستگیر بهرام غنیزاده

با توجه به بحران‌های مالی در قرن بیستم و بیست و یکم ، سرمایه‌گذاران با مشاهده از دست دادن سرمایه‌های خود اعتماد خود را به سود و کیفیت آن تا حد زیادی ازدست‌داده‌اند. به همین دلیل محاسبه کیفیت سود امری ضروری به نظر می‌رسد. باوجود معیارهای متعدد ارزیابی عملکرد، مدیران بنگا أکثر

با توجه به بحران‌های مالی در قرن بیستم و بیست و یکم ، سرمایه‌گذاران با مشاهده از دست دادن سرمایه‌های خود اعتماد خود را به سود و کیفیت آن تا حد زیادی ازدست‌داده‌اند. به همین دلیل محاسبه کیفیت سود امری ضروری به نظر می‌رسد. باوجود معیارهای متعدد ارزیابی عملکرد، مدیران بنگاه‌ها و سرمایه‌گذاران در تصمیمات سرمایه‌گذاری خود ، از سود در سطح گسترده‌تری جهت تخصیص مطلوب منابع به سرمایه‌گذاری‌ها استفاده می‌نمایند. بنابراین علاوه بر کمیت سود باید به کیفیت آن نیز توجه نمود .دارایی‌های ثابت مشهود و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت از عناصر اصلی گزارشگری مالی بوده و نشان‌دهنده وضعیت مالی واحد اقتصادی است. آن‌ها نقش مهمی را در انجام فعالیت‌های عملیاتی و نهایتاً سـودآوری بنگاه‌های اقتصادی ایفاء کرده و بدون وجود آن‌ها فعالیت‌های عملیاتی امکان‌پذیر نمی‌باشد. در این پژوهش تأثیر کیفیت سود بر سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت از طریق کیفیت اقلام‌تعهدی و با استفاده از مدل‌ها و مبانی نظری چن در سال 2005 مورد ارزیابی قرارگرفته است. جامعه آماری پژوهش را 415 و حجم نمونه انتخاب‌شده را 123 شرکت ، از میان شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و دوره موردمطالعه نیز سال‌های 1381 الی 1390 تشکیل داده است. در این فرآیند از آمار توصیفی و استنباطی، رگرسیون‌های چند متغیره ، ضریب همبستگی پیرسون ، آزمون‌های اف لیمر و هاسمن استفاده گردیده است . اطلاعات به‌وسیله پانل دیتاهای متوازن و به استفاده از نرم‌افزار اکسل 2010 گردآوری و به‌وسیله نرم‌افزار تحلیل آماری استاتا موردمحاسبه قرارگرفته است .نتایج پژوهش حاکی از آن است که کیفیت سود دارای همبستگی منفی با دارایی‌های ثابت، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و کل دارایی‌های شرکت‌های مذکور بوده و با کاهش کیفیت سود ، سرمایه‌گذاری‌های فوق افزایش‌یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1602 - بررسی رابطه ی سطح افشاء و بازده سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
زهرا لشگری شیرزاد نادری

اهمیت و میزان اتکا پذیری اطلاعات مالی برای تصمیم‌گیری گروههای ذینفع در دنیای امروزی برای همگان روشن است. نکتة حائز اهمیت این است که نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان از صورتهای مالی متفاوت است. ارائه اطلاعات از طریق افشای مناسب در صورتهای مالی تا جایی که امکان پیش بینی ر أکثر

اهمیت و میزان اتکا پذیری اطلاعات مالی برای تصمیم‌گیری گروههای ذینفع در دنیای امروزی برای همگان روشن است. نکتة حائز اهمیت این است که نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان از صورتهای مالی متفاوت است. ارائه اطلاعات از طریق افشای مناسب در صورتهای مالی تا جایی که امکان پیش بینی روند سود، تداوم سوددهی، عملکرد مدیریت و غیره را فرآهم آورد، در فرآیند تصمیم گیری استفاده کنندگان سودمند واقع خواهد شد. در این پژوهش رابطه بین سطح افشاء و بازده سهام مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق تهران تشکیل شده است که تعداد آنها تا پایان سال 1381، 439 شرکت بوده است و جمعیت نمونه شامل 104 شرکت به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه بندی شده از بین جامعه آماری انتخاب شده است. این پژوهش شامل یک سؤال و یک فرضیه است. برای محاسبه متغیرهای فرضیه از اطلاعات موجود در سازمان بورس اوراق بهادار تهران استفاده شد و برای آزمون فرضیه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. با توجه به داده های بدست آمده به سوال پژوهش پاسخ داده شده و با آزمون فرضیه در سطح اطمینان 95% این نتیجه حاصل شد که بین سطح افشاء و بازده سهام رابطه معنی‌داری وجود ندارد. واژه‌های کلیدی: سطح افشاء ، بازده سهام ، اندازه گیری سطح افشاء، شاخص جنسن، تصمیم گیری های اقتصادی تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1603 - بررسی کارایی شاخص های کلان اقتصادی در الگوهای پیش بینی بحران مالی در محیط اقتصادی ایران (الگوهای مورد مطالعه : تافلرو دیکن
زهرا پورزمانی آزیتا جهانشاد وجیهه رحمتی

الگوهای پیش بینی ورشکستگی یا بحران های مالی در مطالعات و مقالات موجود در حوزه های حسابداری و اعتباری مدیریت بسیار مورد بحث واقع شده است و مطالعات فراوانی در رابطه با روش تجربی موثرتر برای پیش بینی ورشکستگی انجام شده است . سیستمهای هشداردهنده بسیاری مانند الگوهای آلتمن ( أکثر

الگوهای پیش بینی ورشکستگی یا بحران های مالی در مطالعات و مقالات موجود در حوزه های حسابداری و اعتباری مدیریت بسیار مورد بحث واقع شده است و مطالعات فراوانی در رابطه با روش تجربی موثرتر برای پیش بینی ورشکستگی انجام شده است . سیستمهای هشداردهنده بسیاری مانند الگوهای آلتمن (1968) و اوهلسون (1980) با استفاده از نسبتهای مالی تدوین شده است که به شناسایی شرکتهای درگیر مشکلات مالی کمک می کنند . اما مطالعات انجام شده مبین این واقعیت است که سایر منابع اطلاعاتی از جمله شاخصهای اقتصادی نیز می تواند برای تشریح اضطرار مالی سودمند باشد . هدف از این مطالعه تعیین و تبیین این واقعیت است که آیا الگویی که علاوه بر نسبت های مالی ، متغیرهای اقتصادی را نیز شامل می شود نسبت به الگویی که صرفا دارای نسبتهای مالی است ، توانایی بیشتری برای پیش بینی بحران مالی دارد . در این راستا توانایی پیش بینی دو الگوی پیش بینی بحران مالی تافلرودیکن در مقایسه با الگوهای توسعه یافته مذکور با استفاده از شاخصهای اقتصادی مورد آزمون قرار گرفت . در پژوهش حاضر از نمونه ای مشتمل بر 30 شرکت ورشکسته و 30 شرکت موفق انتخاب شده از شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1376-1385 استفاده شده است . مبنای انتخاب شرکتهای ورشکسته ماده 141 قانون تجارت و شرکتهای موفق کیو توبین ساده می باشد . برای آزمون توانایی پیش بینی بحران مالی الگوها ، از روش آماری لوجیت استفاده گردید . نتایج آزمون نشان می دهد که تنها الگوی سنتی تافلردارای توانایی پیش بینی بحران مالی است درحالیکه الگوهای توسعه یافته تافلرو دیکن با استفاده از شاخصهای اقتصادی ، توانایی پیش بینی بحران مالی را ندارند . بنابراین بطور کلی می توان نتیجه گرفت متغیرهای اقتصادی اضافه شده به الگوهای اصلی موجب ارتقای کارایی این الگوها نمی شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1604 - رابطه بین محافظه کاری حسابداری با تغییر حسابرس در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
بهمن بنی مهد سید سلمان فلاح میر عباسی

این تحقیق رابطه بین شاخص محافظه کاری حسابداری و تغییر حسابرس طی یک دوره زمانی 7 ساله از سال 1380 تا 1386 را مورد بررسی قرار می دهد. با استفاده از داده های ترکیبی از 56 شرکت مشخص گردید که شاخص محافظه کاری حسابداری با تغییر حسابرس رابطه معنی دار ندارد. همچنین با افزودن مت أکثر

این تحقیق رابطه بین شاخص محافظه کاری حسابداری و تغییر حسابرس طی یک دوره زمانی 7 ساله از سال 1380 تا 1386 را مورد بررسی قرار می دهد. با استفاده از داده های ترکیبی از 56 شرکت مشخص گردید که شاخص محافظه کاری حسابداری با تغییر حسابرس رابطه معنی دار ندارد. همچنین با افزودن متغیرهایی مانند شاخص Z آلتمن، شاخص مدیریت سود و اندازه شرکت، مشخص شد که متغیرهای مذکور نیز هیچ رابطه معنی داری با تغییر حسابرس در ایران ندارند و در واقع عوامل تاثیرگذار بر تغییر حسابرس در ایران بیشتر عوامل غیر کمی و غیر حسابداری هستند. برای آزمون فرضیه ها نیز از دو روش آماری مختلف یعنی رگرسیون لجستیک و آزمون برابری میانگین استفاده شده است. هر دو آزمون نتایج یکسانی از آزمون فرضیه هارا نشان می¬دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1605 - عوامل مؤثر بر افشای سرمایه فکری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
رضوان حجازی میترا رشیدی

یکی از مهمترین چالش‌ها و مشکلات سیستم‌های حسابداری سنتی، عدم انعکاس ارزش سرمایه-های فکری در صورت‌های مالی و گزارشات واحدهای تجاری است. در حالیکه امروزه نقش سرمایه‌های فکری در ایجاد ارزش برای شرکت‌ها و واحدهای تجاری بسیار بیشتر از نقشی است که سرمایه‌های مالی در واحدها ای أکثر

یکی از مهمترین چالش‌ها و مشکلات سیستم‌های حسابداری سنتی، عدم انعکاس ارزش سرمایه-های فکری در صورت‌های مالی و گزارشات واحدهای تجاری است. در حالیکه امروزه نقش سرمایه‌های فکری در ایجاد ارزش برای شرکت‌ها و واحدهای تجاری بسیار بیشتر از نقشی است که سرمایه‌های مالی در واحدها ایفا می‌کنند در این میان، حرفه حسابداری و حسابداران نقش مهمی برای یافتن راههای مؤثر جهت کنترل و اندازه‌گیری و سنجش سرمایه‌های فکری به‌وسیله مدل‌ها و روش‌های ارزیابی این سرمایه‌ها بر عهده دارند. هدف از تحقیق حاضر بررسی عوامل تأثیرگذار بر افشای شاخص‌های سرمایه فکری در قالب چهار فرضیه است. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر کل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که در سال مالی 88 گزارش‌های سالانه خود را به‌صورت حساب‌رسی شده به سازمان بورس اوراق بهادار ارائه کرده‌اند، متغیرهای مستقل در پژوهش حاضر مشتمل بر جمع دارایی‌ها، نرخ سود ناخالص، نرخ حقوق صاحبان سهام و سن شرکت است و متغیرهای وابسته پژوهش نیز میزان شاخص‌های افشای سرمایه فکری است. با آزمون و بررسی فرضیات تحقیق مشخص شد که جمع دارایی‌ها و نرخ سود ناخالص بر افشای شاخص‌های سرمایه فکری تأثیر مثبت داشته‌اند ولی سن شرکت ونرخ حقوق صاحبان سهام بر افشای سرمایه فکری بی‌تأثیر هستند. همینطور مشخص شد میزان تأثیر متغیر سود ناخالص از میزان تأثیر متغیر جمع دارایی‌ها بیشتر بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1606 - ارزیابی و مقایسه توان مدل‌های مبتنی بر شاخص‌های حسابداری ریسک و بتای پاداشی در پیش‌بینی بازده سهام
احسان کمالی سید عباس هاشمی داریوش فروغی

چگونگی اندازه گیری و دخیل نمودن ریسک، یکی از مباحث چالش برانگیز در مدل‌های ارزشیابی سهام می‌باشد. در این مقاله اثربخشی دو روش متفاوت از اندازه گیری ریسک مورد مقایسه قرار گرفته است. در روش اول بر مبنای مدل شاخص‌های حسابداری ریسک، کوواریانس خصوصیات بنیادی شرکت از جمله سود أکثر

چگونگی اندازه گیری و دخیل نمودن ریسک، یکی از مباحث چالش برانگیز در مدل‌های ارزشیابی سهام می‌باشد. در این مقاله اثربخشی دو روش متفاوت از اندازه گیری ریسک مورد مقایسه قرار گرفته است. در روش اول بر مبنای مدل شاخص‌های حسابداری ریسک، کوواریانس خصوصیات بنیادی شرکت از جمله سود حسابداری و بازده مازاد حقوق صاحبان سهام با عوامل بازار مربوطه به عنوان تعدیل ریسک در مدل ارزشیابی وارد گردیده و با ارزش فعلی بر اساس نرخ بازده بدون ریسک ترکیب شده است. در روش دوم با استفاده از رویکرد بتای پاداشی، ریسک بر اساس تغییرات بازده اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از مقایسه بازده‌های پیش بینی شده با بازده واقعی سهام نشان دهنده کارایی هردو مدل در بورس اوراق بهادار تهران را دارد. سایر نتایج نشان دهنده دقت بیشتر مدل شاخص‌های حسابداری ریسک نسبت به مدل بتای پاداشی در پیش بینی بازده سهام است The way in which risk is measured and involved poses a challenge to stock valuation models. The present paper aimed at comparing the effectiveness of two different models for measuring the risks. In the former, based on the Accounting Measures of Risk Model, covariance of fundamental characteristics of the firm including the accounting earnings, the excess return on equity together with relevant market factors were introduced as risk adjustment factors into the valuation model and, then combined with the risk-free present value. In the latter model, by means of the reward beta approach the risk was measured on the basis of return variation. The results from comparing the forecasted returns with the ex-post returns were indicative of the efficiency of both models in Tehran Stock Exchange. Other results, however, pointed to more precision of fundamental risk factors model than the reward beta approach in dividend return forecasting. Keywords: Accounting Measures of Risk Model, Excess Return on Equity, Reward Beta, Risk Adjustment. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1607 - تاثیر ساختار بازار محصول برهزینه‌های حسابرسی
فرزانه حیدر پور یعقوب جعفری

این مقاله تلاش دارد تا پاسخ مناسبی برای این پرسش که ساختار بازار محصول شرکت‌های صاحبکار چه تأثیری بر هزینه های حسابرسی دارد را پیدا نماید. از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان جامعه آماری تحقیق استفاده گردید. حق الزحمه حسابرسی به عنوان شاخص هزینه أکثر

این مقاله تلاش دارد تا پاسخ مناسبی برای این پرسش که ساختار بازار محصول شرکت‌های صاحبکار چه تأثیری بر هزینه های حسابرسی دارد را پیدا نماید. از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان جامعه آماری تحقیق استفاده گردید. حق الزحمه حسابرسی به عنوان شاخص هزینه های حسابرسی به عنوان متغیر وابسته تحقیق و معیارهای ساختار بازار محصول شامل شاخص هرفیندال– هیرشمن، شاخص لرنرو شاخص لرنر تعدیل شده به عنوان متغیرهای مستقل تحقیق انتخاب شدند. جهت آزمون فرضیه های تحقیق از روش تجزیه و تحلیل رگرسیون داده های تابلویی استفاده گردیده است. می‌توان نتیجه گیری نمود که سهامداران عمده با افزایش کیفیت حسابرسی و شفاف سازی و از سوی دیگر سهامدارن مدیریتی با کاهش مشکلات نمایندگی موجب کاهش و افزایش هزینه‌های حسابرسی می‌شوند. Abstract This paper attempted to answer the question of Product market structurefor client companies have any significant effect of the on auditing costs. Audit fees as Auditing Costs is independent variable and Product Market Structure indexes as dependent variable includes Herfindahl-Hirschman Index, Lerner Index, Modified Lerner index .Three main hypotheses to answer research questions and research goals were developed. The companies listed in Tehran Stock Exchange was used as the statistical community. To test the hypotheses panel data regression analysis was used. Block holders to enhance accountability and transparency, on the other hand managerial stock ownership with reduce the agency problems in the same way will increase and reduce audit costs. Keywords:Product Market Structure, Herfindahl-Hirschman Index, Lerner Index, Modified Lerner index, Auditing Costs. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1608 - ارتباط بین شاخص‌های مالی و تغییر مدیر عامل
محسن خوش طینت لیلا زمانیان فر محمود دهقان نیری

بررسی نقش عملکرد مالی شرکت و شاخص‌های آن در تغییر مدیر عامل در ساختار شرکت‌های ایرانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مهم، علاوه بر تعیین اهمیت عملکرد مالی مدیر عامل در ابقا وی در قیاس با سایر عوامل مانند قدرت و سیاست‌های سازمانی، می‌تواند منجر به شناسایی نقاط ضعف و أکثر

بررسی نقش عملکرد مالی شرکت و شاخص‌های آن در تغییر مدیر عامل در ساختار شرکت‌های ایرانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مهم، علاوه بر تعیین اهمیت عملکرد مالی مدیر عامل در ابقا وی در قیاس با سایر عوامل مانند قدرت و سیاست‌های سازمانی، می‌تواند منجر به شناسایی نقاط ضعف و توسعه دستورالعمل‌ها و رهنمودهایی برای بهبود سیستم حاکمیت شرکتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، شود. در این پژوهش، با در نظر گرفتن عوامل و شاخص‌های مالی شرکت‌ها، ارتباط بین این شاخص‌ها و تغییر مدیر عامل، مورد آزمون قرار گرفتـه است. جامعــه آماری این پژوهش، مشتمل بر کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده و به منظور انجام تجزیه و تحلیل‌های آماری، از تکنیک رگرسیون لوجیت استفاده شده است. یافته‌های این مطالعه، حاکی از آن است که شاخص‌های مالی شرکت‌ها رابطه معکوس معنی‌داری با احتمال تغییر مدیر عامل در این شرکت‌ها دارد. براساس شاخص نایجل کرک در رگرسیون لوجیت عملکرد مالی در حدود 10 درصد و سایر عوامل بیش از 90 درصد تغییرات مدیر عامل در شرکت‌های مورد بررسی را تبیین نموده است. Abstract Examination of the role of company's financial performance and its indicators of CEO turnover in the -structure of Iranian companies is particular important. It is also important to determine the financial performance of the CEO in his/her survival compared with other factors such as organizational power and politics, that can lead to the recognition of weaknesses and develop procedures and guidelines for improved corporate governance of listed companies in Tehran Stock Exchange. In this study, by consideration factors and financial indicators, the relationship between these indicators and the CEO turnover has been tested. The population of this study consisted of all listed companies in Tehran Stock Exchange and logistic regression techniques were used to perform statistical analysis. The findings of this study suggest that the financial indicators show a significant inverse relationship with the probability of CEO turnover of the company. Financial performance has been explained approximately 10% and other factors almost over than 90% of CEOs turnover in surveyed companies, based on Nagelkerke’s R Square in logistic regression. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1609 - ارزش نامشهود ایجاد شده توسط واحد تجاری درشرکت های هموارساز و غیرهموارساز سود
زهره حاجیها لیلا قصاب ماهر

هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر مدیریت سود مدیریت برارزش نامشهود واحد تجاری با استفاده از شاخص نسبت توبین Q در شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران طی دوره 1386-1382 می باشد. برای شاخص هموارسازی سود در این تحقیق از شاخص ایکل در سه سطح سود عملیاتی، ناویژه و ویژه أکثر

هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر مدیریت سود مدیریت برارزش نامشهود واحد تجاری با استفاده از شاخص نسبت توبین Q در شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران طی دوره 1386-1382 می باشد. برای شاخص هموارسازی سود در این تحقیق از شاخص ایکل در سه سطح سود عملیاتی، ناویژه و ویژه استفاده شده است. دراین پژوهش 60 شرکت پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران با استفاده ازروش حذف سیستماتیک انتخاب وجهت تجزیه وتحلیل وآزمون فرضیه ها از آزمون همبستگی پیرسون و T مستقل استفاده شد. یافته های این تحقیق حاکی از عدم وجود رابطه معنی دار بین هموار سازی سود وارزش نامشهود با استفاده از نسبت توبینQ می باشد. به عبارت دیگر شرکت ها نتوانسته اند با هموارسازی سود هیچ گونه ارزش نامشهودی برای خود فراهم سازند. از سوی دیگر نتایج نشان می دهد در دو گروه شرکت های هموار ساز و غیر هموار ساز هیچ تفاوت معنی داری در ارزش نامشهود شرکت ها به چشم نمی خورد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1610 - بررسی عوامل موثر بر تجدید ارائه سود هر سهم
فرزانه حیدر پور حسن ازوجی

این تحقیق عوامل موثر بر تجدید ارائه سود هر سهم را در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1380 الی 1386 مورد بررسی قرار داده است. بر این اساس رابطه بین متغیر وابسته (تفاوت سود هر سهم تجدید ارائه شده و نشده) با متغیرهای مستقل شامل اندازه شرکت، رشد ف أکثر

این تحقیق عوامل موثر بر تجدید ارائه سود هر سهم را در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1380 الی 1386 مورد بررسی قرار داده است. بر این اساس رابطه بین متغیر وابسته (تفاوت سود هر سهم تجدید ارائه شده و نشده) با متغیرهای مستقل شامل اندازه شرکت، رشد فروش، نسبت اهرم مالی، بازده دارایی ها، شاخص محافظه کاری حسابداری، شاخص کیفیت سود، تغییر حسابرس و نسبت جریان نقدی عملیاتی به سود مورد آزمون قرار گرفت. هدف تحقیق حاضر یافتن عواملی است که بر تجدید ارائه سود هر سهم موثر می باشند. روش تحقیق از نوع همبستگی است. در این تحقیق، تاثیر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته (تفاوت سود هر سهم تجدید ارائه شده و تجدید ارائه نشده) مورد بررسی قرار می گیرد. این فرآیند شامل پالایش و پردازش داده ها هم از لحاظ مفهومی و هم از لحاظ تجربی است. روش آزمون مبتنی برENTER بوده و بر اساس آن داده های متغیر های مستقل وارد نرم افزار SPSS شده و بررسی رابطه بین متغیر های مستقل و وابسته در یک مرحله انجام شده است. همچنین جهت بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته در هر سال از تحلیل همبستگی پیرسون سال به سال استفاده شده است. نتیجه اصلی تحقیق بیانگر آن است که از بین متغیرهای مستقل در نظر گرفته شده، تنها عامل موثر بر تجدید ارائه سود هر سهم، شاخص کیفیت سود است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1611 - ارتباط بین بالاترین قیمت سهام در گذشته و بازده آن در سطوح مختلف شاخص بازار
محسن دستگیر محمد کاظمی

هدف از انجام این پژوهش بررسی ارتباط بین بالاترین قیمت سهام در ۵۲ هفته ی گذشته و بازده آن در سطوح مختلف شاخص بازار سهام می‌باشد. همچنین در این پژوهش ارتباط بین روند های کوتا مدت تر، شامل دوره های ۶۰ روزه، ۲۰ روزه و ۵ روزه نیز با بازده سهام در سطوح مختلف شاخص بازار سهام م أکثر

هدف از انجام این پژوهش بررسی ارتباط بین بالاترین قیمت سهام در ۵۲ هفته ی گذشته و بازده آن در سطوح مختلف شاخص بازار سهام می‌باشد. همچنین در این پژوهش ارتباط بین روند های کوتا مدت تر، شامل دوره های ۶۰ روزه، ۲۰ روزه و ۵ روزه نیز با بازده سهام در سطوح مختلف شاخص بازار سهام مورد آزمون قرارگرفته است. برای انتخاب نمونه آماری با استفاده از روش حذف سیستماتیک، نمونه ای شامل ۲۲ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی ۹ ساله(۱۳۸۸ـ۱۳۸۰) انتخاب و بررسی گردید. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه‌های پژوهش از روش رگرسیون با داده‌های ترکیبی استفاده گردیده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها نشان می دهد زمانی که شاخص بازار سهام از میانگین شاخص بازار سهام در ۵۲ هفته ی گذشته بیشتر است یک ارتباط قوی و مثبت بین بالاترین قیمت سهام در ۵۲ هفته ی گذشته و بازده آن وجود دارد. با وجود ارتباط مثبت بین بالاترین قیمت سهام در ۵۲ هفته ی گذشته و بازده آن، از این نسبت می‌توان برای پیش بینی بازده آتی سالانه سهام استفاده کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1612 - ارتباط بین اقلام صورت سود و زیان و شاخص های بهره‌وری شرکت‌های نفتی
عباس طالب بیدختی حسن غیاثی

تکیه بر شاخص‌های سود و زیانی در مورد ارزیابی عملکرد واحد انتفاعی به تنهایی کافی نیست. از آنجا که بهره‌وری یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی عملکرد مدیریت می‌باشد و ارتقاء و بهبود آن از جمله وظایف مهم مدیران در سازمان‌ها بوده و رشد و بهبود سازمان‌ها در گرو توجه به بهره‌ور أکثر

تکیه بر شاخص‌های سود و زیانی در مورد ارزیابی عملکرد واحد انتفاعی به تنهایی کافی نیست. از آنجا که بهره‌وری یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی عملکرد مدیریت می‌باشد و ارتقاء و بهبود آن از جمله وظایف مهم مدیران در سازمان‌ها بوده و رشد و بهبود سازمان‌ها در گرو توجه به بهره‌وری می¬باشد، لازم است ارتباط بین شاخص‌های بهره‌وری و سود و زیان تبیین گردد. این تحقیق به دنبال این موضوع است که آیا در شرکت‌های نفتی، بین شاخص‌های بهره‌‌وری نیروی کار و سرمایه، که از شاخص‌های مهم بهره‌وری می‌باشند و اقلام صورت سود زیان رابطه معنی‌داری وجود دارد یا خیر؟ مطالعه انجام شده بر مبنای هدف کاربردی و بر اساس روش پیمایشی و همبستگی می‌باشد. در این راستا با استفاده از تحلیل رگرسیونی و آزمون‌های نرمال بودن، آزمون برازش منحنی، رگرسیون تک متغیره(آزمون فرضیات) و چندمتغیره(روش قدم به قدم)، نوع رابطه بین اقلام صورت سود و زیان(متغیرهای مستقل) و شاخص‌های بهره‌وری کار و سرمایه(متغیر وابسته)، میزان تأثیر هر کدام از این عوامل بر شاخص¬های بهره‌وری کار و سرمایه و تعیین اولویت‌بندی تأثیر این عوامل مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه این آزمو‌ن‌ها بیانگر این است که بین اقلام صورت سود و زیان و شاخص‌های بهره‌وری کار و سرمایه رابطه معناداری وجود دارد؛ اما ارتباط بهره‌وری کار با هر یک از اقلام صورت سود و زیان به‌صورت جداگانه یا در حالت کلی و با استفاده از رگرسیون چند متغیره، نسبت به بهره¬وری سرمایه، نتایج قوی‌تری را نشان می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1613 - تأثیر توانایی مدیریت بر رقابت در بازار محصول
محمدرضا نیکبخت علی قاسمی

در عصر پرشتاب امروزی، وجود سیستم مدیریت با کفایت و کارا برای هدایت عملیات شرکت و باقی ماندن در عرصه رقابت، ضروری است. بدیهی است هر چه توانایی مدیریت در کنترل واحد تجاری بیشتر باشد، فرآیند راهبری آن بهتر صورت گرفته و در نهایت، شرکت توانایی لازم برای باقی ماندن در صحنه رق أکثر

در عصر پرشتاب امروزی، وجود سیستم مدیریت با کفایت و کارا برای هدایت عملیات شرکت و باقی ماندن در عرصه رقابت، ضروری است. بدیهی است هر چه توانایی مدیریت در کنترل واحد تجاری بیشتر باشد، فرآیند راهبری آن بهتر صورت گرفته و در نهایت، شرکت توانایی لازم برای باقی ماندن در صحنه رقابت را خواهد داشت. هدف مقاله حاضر، بررسی تأثیر توانایی مدیریت بر رقابت در بازار محصول می‌باشد. در این راستا، توانایی مدیریت به صورت تمرکز توان مدیر برای بالا بردن میزان کارایی منابع شرکت تعریف شده است. برای محاسبه رقابت نیز از شاخص‌های لرنر، لرنر تعدیل شده و هرفیندال – هیرشمن استفاده شده است. جامعه آماری مورد بررسی شامل 87 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده که به روش تلفیق کل داده‌ها و رگرسیون حداقل مربعات معمولی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. نتایج این پژوهش بیانگر تأیید فرضیه‌ها بوده و نشان می‌دهد که توانایی مدیریت بر رقابت در بازار محصول تأثیر مثبت و معناداری دارد. In today's surging era, efficient and effective management system to guide the company's operations and remain competitive is essential. Obviously, the management ability to the entity's control, the more effective governance and, ultimately, the company will have the ability to stay in the competition. This study examined the effectiveness of management's ability to compete in the product market. In this regard, managing director for focusing power to enhance the efficiency of the resource is defined. To calculate competition indices Lerner, Lerner adjusted and the Herfindahl – Hirschman are used. The population included 87 companies listed in Tehran Stock Exchange, which is a combination of methods and data were analyzed by ordinary least squares regression. The results of this study confirmed the hypothesis and showed that the ability to manage a positive and significant effect on competition in the product market. Keywords: Management Ability, Competition, Lerner index, Adjusted Lerner Index, Herfindahl – Hirschman Index. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1614 - رتبه بندی شرکت های سهامی عام تابعه ایران خودرو با استفاده از الگوی TOPSIS
حسین کرباسی یزدی کیامرث فتحی هفشجانی سمیه امین زاده

امروزه صنعت خودرو به عنوان یکی از گزینه های راهبردی توسعه اقتصادی به شمار می¬رود. این صنعت نقش مهمی را در چرخه اقتصادی کشورها ایفا می¬نماید و از جایگاه ویژه ای در صنعت خدمات مالی جهان برخوردار است. در این پژوهش، تلاش پژوهشگر بر این است که شرکت های سهامی عام تابع أکثر

امروزه صنعت خودرو به عنوان یکی از گزینه های راهبردی توسعه اقتصادی به شمار می¬رود. این صنعت نقش مهمی را در چرخه اقتصادی کشورها ایفا می¬نماید و از جایگاه ویژه ای در صنعت خدمات مالی جهان برخوردار است. در این پژوهش، تلاش پژوهشگر بر این است که شرکت های سهامی عام تابعه ایران خودرو که تعداد آن ها برابر با 23 شرکت می باشد را با استفاده از الگوی TOPSIS در سه سال متوالی از سال 1385 تا 1387، رتبه¬بندی نماید. بنا به نیاز هر سرمایه گذار و دیدگاه های افراد برای سرمایه-گذاری، شاخص¬های مختلفی در تعیین رتبه بندی وجود دارد، ولی از آنجا که هدف سرمایه گذاران و سهامداران از سرمایه گذاری، به طور عمومی کسب سود بیشتر می¬باشد، بنابراین در این پژوهش، از میان شاخص¬های موجود، شاخص¬های سودآوری که شامل (نسبت سود ناویژه به فروش، نسبت سود عملیاتی به فروش، نسبت سود خالص به فروش، نسبت بازده دارایی ها، نسبت بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت سود هر سهم ) می¬باشد، به عنوان متغیرهای عملیاتی گزینه شده اند. یافته های پژوهش بیانگر این است که در محدوده زمانی پژوهش با استفاده از این شاخص¬ها در اولویت بندی شرکت های تحت مطالعه، جابجایی صورت می پذیرد. همچنین نشاندهنده این است که شرکت های لیزینگی و خدماتی نسبت به شرکت های تولیدی در رتبه¬های بالاتری قرار گرفته اند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1615 - بررسی رابطه ی بین عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی
بهمن بنی مهد قدرت اله طالب نیا حسین ازوجی

این پژوهش به بررسی ارتباط عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1380 الی 1387 پرداخته است. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی و ارائه مدل می باشد. شاخص عملکرد زیست محیطی در این پژوهش دارا أکثر

این پژوهش به بررسی ارتباط عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1380 الی 1387 پرداخته است. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی و ارائه مدل می باشد. شاخص عملکرد زیست محیطی در این پژوهش دارا بودن گواهینامه ISO14000 و شاخص های عملکرد مالی شامل شاخص توبین، نسبت سودآوری و نسبت جریان نقدی عملیاتی به جمع داراییها می باشند. نتیجه پژوهش بیانگر این است که شاخص عملکرد زیست محیطی ارتباط معنی داری با شاخص عملکرد مالی ندارند. اما اندازه شرکت، نسبت هزینه تبلیعات به کل فروش، نسبت فروش صادراتی به کل فروش، نسبت اهرم مالی و نسبت فروش به کل داراییها با عملکرد مالی رابطه معنی دار دارند. همچنین نوع صنعت بر ارتباط بین عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی اثرگذار است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1616 - مدلسازی جهت پیش بینی ریسک نقدینگی بانکهای دولتی ایران با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی و شاخصهای حسابداری
مهدی خسرویانی فرزانه حیدر پور

10.30495/faar.2022.697091

چکیدهیکی از مهمترین مخاطرات پیشروی بانکها ریسک نقدینگی است، بنابراین بانکها باید سیستمهای اطلاعاتی مناسبی برای اندازه گیری، پیشبینی و کنترل ریسک نقدینگی داشته باشند، هر بانکیا مؤسسه مالی و اعتباری با توجه به شرایط، ویژگیهاو نوع فعالیت، با استفاده از ابزارها و روشهای مخت أکثر

چکیدهیکی از مهمترین مخاطرات پیشروی بانکها ریسک نقدینگی است، بنابراین بانکها باید سیستمهای اطلاعاتی مناسبی برای اندازه گیری، پیشبینی و کنترل ریسک نقدینگی داشته باشند، هر بانکیا مؤسسه مالی و اعتباری با توجه به شرایط، ویژگیهاو نوع فعالیت، با استفاده از ابزارها و روشهای مختلفی ریسک نقدینگی خود رامدیریت میکند، با وجود تفاوتهای اساسی در اندازه، نوع فعالیت و ساختار بانکهای دولتی با یکدیگر، آیا با استفاده از شاخص‌های حسابداری وشبکه عصبی امکان مدل‌سازی و پیش‌بینی ریسک نقدینگی بانک‌های دولتی وجود دارد؟برای پاسخ به این سوال در این پژوهشابتدا با استفاده از اطلاعات حسابداری هشت بانک، که کل بانکهایدولتی ایران را تشکیل میدهند، به صورت جداگانه ،شاخص‌های حسابداری پژوهش محاسبه وریسک نقدینگی توسط شبکه عصبی پرسپترون چند لایه مدلسازی شد.سپس اختلاف نتایج حاصل از مدل با اطلاعات واقعی با استفاده از معیار میانگین مربعات خطا اندازه‌گیری شد. نتایج پژوهش نشان داد که از مدل طراحی شده، میتوان برای پیش‌بینی ریسک نقدینگی بانکهای دولتی ایران استفاده کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1617 - تاثیر هموارسازی سود بر محتوای اطلاعاتی سود
عباس طالب بیدختی محمد حسین ودیعی اکرم کازرونی

سرمایه¬گذاران، اعتبار¬دهندگان و تحلیل‌گران مالی علاقه¬مندند اطلاعات بیشتری راجع به هموارسازی سود در شرکت‌های سرمایه¬پذیر داشته باشند؛ به خصوص اگر این اطلاعات بر تصمیم-گیری آن ها موثر باشد. یا‌فته‌های بسیاری از تحقیقات نشان دهنده این است که سرمایه¬گذا أکثر

سرمایه¬گذاران، اعتبار¬دهندگان و تحلیل‌گران مالی علاقه¬مندند اطلاعات بیشتری راجع به هموارسازی سود در شرکت‌های سرمایه¬پذیر داشته باشند؛ به خصوص اگر این اطلاعات بر تصمیم-گیری آن ها موثر باشد. یا‌فته‌های بسیاری از تحقیقات نشان دهنده این است که سرمایه¬گذاران در تصمیمات سرمایه¬گذاری، سود هموار و کم نوسان را ترجیح می¬دهند. در این راستا مدیران تلاش می-کنند سود و نرخ رشد آن را هموار نشان دهند. تحقیق حاضر به بررسی تاثیر هموارسازی سود در جامعه شرکت‌های پذیرفته¬شده در بورس اوراق بهادار بر محتوای اطلاعاتی (آگاهی بخشی اطلاعاتی) سود می‌پردازد. هموارسازی سود با استفاده از شاخص ایکل در سال های 1380 تا 1384 اندازه گیری شده است که در این ارتباط، با توجه به تعدادی از متغیرها در ساختار مدل، از اطلاعات یک سال ماقبل و سه سال آتی (نه سال مالی) نیز استفاده شده است. با تفکیک شرکت‌ها به هموارساز و غیر هموارساز موضوع تحقیق در قالب چهار فرضیه مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که هموارسازی سود باعث افزایش محتوای اطلاعاتی می‌گردد و هدف اصلی هموارسازی به قصد تحریف اطلاعات نمی‌باشد. باید توجه داشت که رابطه‌ای مثبت بین سودهای جاری و آتی برقرار می¬باشد و در نهایت سود دوره‌های آتی شرکت، رابطه مستقیم و مثبتی با سود هموار شده شرکت دارد. همچنین هموارسازی سود، محتوای اطلاعاتی سود در رابطه با گردش وجوه نقد آتی و توانایی سود در پیش‌بینی اقلام تعهدی آتی را افزایش می‌دهد، که این مسائل هنگام تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان بایستی مورد نظر قرار گیرد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1618 - تأثیر شاخص‌های کلان اقتصادی بر نوسانات بازده سهام
هادی محبوبی مرجان دامن کشیده هوشنگ مومنی وصالیان شهریار نصابیان

10.30495/faar.2023.705564

چکیده مقاله حاضر به تبیین اثرگذاری تأثیر برخی شاخص‌های کلان اقتصادی بر نوسانات بازده سهام می‌پردازد. قیمت‌گذاری مصنوعی نرخ ارز در سال‌های قبل از بحران و جلوگیری از تعدیل آن متناسب با شرایط اقتصادی یکی از دلایل اصلی بحران ارزی اخیر می‌باشد. همچنین محاسبه شاخص فشار بازار أکثر

چکیده مقاله حاضر به تبیین اثرگذاری تأثیر برخی شاخص‌های کلان اقتصادی بر نوسانات بازده سهام می‌پردازد. قیمت‌گذاری مصنوعی نرخ ارز در سال‌های قبل از بحران و جلوگیری از تعدیل آن متناسب با شرایط اقتصادی یکی از دلایل اصلی بحران ارزی اخیر می‌باشد. همچنین محاسبه شاخص فشار بازار ارز حاکی از آن است که بالاترین اعداد به دست آمده برای این شاخص مربوط به زمانی است که شکاف بین نرخ ارز آزاد با نرخ ارز رسمی زیاد شده است، همچنین براساس نتایج، سیاست مداخله بانک مرکزی نقش موفقی در خنثی ساختن فشار بازار ارز نداشته است. براساس نتایج تخمین مدل SVAR؛ یک تکانه وارده از ناحیه رشد درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت، به اندازه 64 درصد همچنین نتایج نشان داد تأثیر نوسانات نرخ ارز بر نوسانات بازده سهام مثبت و معنادار است که بیانگر آن است که همبستگی بالایی میان بازدهی در بازده سهام و بازار نرخ ارز وجود دارد. همچنین علامت مثبت ضریب بیانگر اثر مثبت و معنی‌دار نرخ بهره بر تغییرپذیری بازده سهام است. این نتیجه نشان می‌دهد که نرخ بهره بالاتر منجر به نوسانات بیشتر در بازده سهام شده است. در نهایت تولید ناخالص داخلی سرانه در هیچ کدام از سطوح خطای 1، 5 و 10 درصد معنادار نبوده است که بیانگر آن است که بر نوسانات بازده سهام اثر معنی‌داری نداشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1619 - روابط پویای حسابداری و مالی بین بازارهای کامودیتی، بازارهای مالی و ارزهای دیجیتالبا رویکرد مدل خود همبسته با وقفه‌های توزیعی
حمید محمدی شاد امیررضا کیقبادی مهدی معدنچی زاج

چکیده اطلاعات مربوط به متغیرهای مالی و همچنین گزارشات حسابداری، در طول زمان، به یکدیگر سرایت می کنند، این موضوع با گسترش سیستم‌های ارتباطی و وابستگی بیش‌ازپیش بازارهای مالی به یکدیگر، اهمیت بیشتری یافته است. با توجه به اینکه بازارهای مالی با یکدیگر مرتبط هستند، اطلاعات أکثر

چکیده اطلاعات مربوط به متغیرهای مالی و همچنین گزارشات حسابداری، در طول زمان، به یکدیگر سرایت می کنند، این موضوع با گسترش سیستم‌های ارتباطی و وابستگی بیش‌ازپیش بازارهای مالی به یکدیگر، اهمیت بیشتری یافته است. با توجه به اینکه بازارهای مالی با یکدیگر مرتبط هستند، اطلاعات ایجاد شده در یک بازار، می تواند سایر بازارها را متأثر سازد. برخی معتقدند که یکی از مهمترین عوامل افزایش قیمت فلزات گرانبها من‌جمله طلا در بازارهای جهانی، افزایش و تلاطم قیمت نفت است. هدف این مقاله بررسی روابط پویای حسابداری و مالی بین بازارهای کامودیتی، بازارهای مالی و ارزهای دیجیتال با رویکرد مدل خود همبسته با وقفه های با فراوانی داده های روزانه بوده است. ساختار طراحی شده در این مطالعه نشان‌دهنده این موضوع است که سرایت‌پذیری نوسانات بین بازارهای مالی وجود داشته است. در نتایج به دست آمده مشاهده گردید که شاخص کل بازار سهام رابطه ی مستقیم با تمامی بازارهای دارایی های دیگر داشته است. قیمت نفت خام با تمام دارایی ها دارای رابطه معکوس است و نرخ ارز نیز تحت تأثیر مستقیم دارایی های مالی دیگر قرار گرفته و رابطه معکوسی با قیمت نفت داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1620 - شناسایی عوامل تعیین کننده بر فرصت سرمایه گذاری با استفاده از رگرسیون
بهمن بنی مهد متین فرزانه نو خندان

این مقاله عوامل تأثیرگذار بر فرصت سرمایه‌گذاری در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را طی یک دوره زمانی 7 ساله از سال 82 الی 88 بررسی می‌کند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد شاخص سودآوری، اهرم مالی،‌اندازه شرکت و نسبت دارایی ثابت به جمع دارایی از جمله متغیر‌های تأ أکثر

این مقاله عوامل تأثیرگذار بر فرصت سرمایه‌گذاری در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را طی یک دوره زمانی 7 ساله از سال 82 الی 88 بررسی می‌کند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد شاخص سودآوری، اهرم مالی،‌اندازه شرکت و نسبت دارایی ثابت به جمع دارایی از جمله متغیر‌های تأثیرگذار بر فرصت سرمایه‌گذاری می‌باشند. همچنین نتایج بیانگر آن است که رشد فروش و نوع مالکیت شرکت رابطه‌ای با فرصت سرمایه‌گذاری ندارند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شاخص سودآوری بیشترین همبستگی را با فرصت سرمایه‌گذاری دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1621 - بررسی نظریه حکمرانی خوب و مقایسه آن با حکمرانی شایسته از منظر امام علی(ع)
مصطفی شکری فاطمه طهماسبی فر فاطمه رحمانی

چکیده: هدف اصلی این مقاله، بررسی نظریه حکمرانی خوب و مقایسه آن با حکمرانی شایسته از منظر امام علی (ع) است. در طی چند دهه اخیر حکمرانی خوب یا حکمرانی مطلوب، به شدت مورد توجه محققان علوم اجتماعی قرار گرفته‌است البته حکمرانی خوب، پیوسته اندیشه حاکمان و دولت مردان را نیز به أکثر

چکیده: هدف اصلی این مقاله، بررسی نظریه حکمرانی خوب و مقایسه آن با حکمرانی شایسته از منظر امام علی (ع) است. در طی چند دهه اخیر حکمرانی خوب یا حکمرانی مطلوب، به شدت مورد توجه محققان علوم اجتماعی قرار گرفته‌است البته حکمرانی خوب، پیوسته اندیشه حاکمان و دولت مردان را نیز به خود مشغول ساخته است. این در حالی است که حکمرانی خوب و اهمیت آن در اسلام پدیده جدیدی نیست و در منابع اسلامی بارها به اهمیت حکمرانی خوب اشاره شده است؛ در این نوشتار، با بهره گیری از روش توصیفی-استدلالی، ابتدا حکمرانی خوب و شاخص‌های آن با رویکرد غربی تعریف و تبیین شده، سپس حکمرانی شایسته و شاخص‌های آن از دیدگاه حضرت علی(ع) در کتاب ارزشمند نهج البلاغه معرفی گردیده است. در نهایت، دو رویکرد حکمرانی خوب و حکمرانی شایسته، مقایسه و نتیجه‌گیری شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که دیدگاه امام علی(ع) درباره ی حکمرانی، در بسیاری از موارد از مفهوم حکمرانی خوب، کامل تر و جامع تر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1622 - بررسی و سنجش میزان توسعه اجتماعی در مناطق روستایی استان مازندران
ابوالقاسم حیدرآبادی علی رحمانی فیروز جاه راحله مجتبوی

توسعه اجتماعی با چگونگی و شیوه زندگی افراد یک جامعه ارتباط تنگاتنگ دارد و در بعد عینی خود ناظر یر بالا بردن سطح زندگی عمومی از طریق ایجاد شرایط مطلوب و بهینه در زمینه های فقرزدایی، تغذیه،بهداشت مسکن، اشتغال، آموزش و چگونگی گذران اوقات فراغت می باشد

توسعه اجتماعی با چگونگی و شیوه زندگی افراد یک جامعه ارتباط تنگاتنگ دارد و در بعد عینی خود ناظر یر بالا بردن سطح زندگی عمومی از طریق ایجاد شرایط مطلوب و بهینه در زمینه های فقرزدایی، تغذیه،بهداشت مسکن، اشتغال، آموزش و چگونگی گذران اوقات فراغت می باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1623 - کیفیت زندگی سرپرستان خانوارهای شهری شهرستان دزفول(با تأکید بر نقش شاخصهای رفاه اجتماعی در ارتقای آن)
امیر فرخ وندی فاطمه پارسی فاطمه پارسی محمدباقر کوپایی غلامرضا لطیفی

کیفیت زندگی بهعنوان یکی از مهمترین اصطلاحات و شاخصهای مرتبط با بهزیستی و رفاه اجتماعی،از دستاوردهای مهم توسعه و همچنین ازملزومات آن محسوب میگردد. بهگونهای که میتوان هدفمشترک توسعه در همهی سطوح آنرا بهبود کیفیّتزندگی گروههای انسانی مختلف دانست و آیندهی زندگی أکثر

کیفیت زندگی بهعنوان یکی از مهمترین اصطلاحات و شاخصهای مرتبط با بهزیستی و رفاه اجتماعی،از دستاوردهای مهم توسعه و همچنین ازملزومات آن محسوب میگردد. بهگونهای که میتوان هدفمشترک توسعه در همهی سطوح آنرا بهبود کیفیّتزندگی گروههای انسانی مختلف دانست و آیندهی زندگی بشرنیز متکی بر درک بهتر عواملی است که بر کیفیّتزندگی انسان تأثیرمیگذارد. هدف ازتحقیق حاضر سنجش سطح کیفیتزندگی سرپرستان خانوارهای شهری شهرستان دزفول با تأکید بر میزان تأثیر شاخصهای کمی رفاهاجتماعی است که در چارچوبنظری آن از نظریهی این افراد استفاده شده است: فرل،هاسی وداو، دیوب، براون، ولف کنگ زاف، هورنکوئیست، فرانس، زان، دبلیوباسک و آرسولزباچر. از نظریهی سازمان جهانی بهداشت وبوسیلهی پرسشنامهای که ارایه داده است نیز برای سنجش سطح کیفیتزندگی استفاده شده است. این تحقیق با روش پیمایش صورت گرفته و از پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است و جمعیت مورد مطالعه درآن سرپرستان خانوارهای شهری شهرستان دزفول میباشند. به کمک این پژوهش مشخص شد که اکثر نمونه موردبررسی از نظر کیفیتزندگی در سطح متوسطی قرار دارند و همچنین مشخص شد که متغیرهای درآمد، میزان تحصیلات،وضعیت بهداشتی و درمانی، اوقات فراغت و وضعیت مسکن سرپرستان خانوارهای شهری شهرستان دزفول، بر روی کیفیتزندگی آنها تاثیر گذار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1624 - رتبه بندی مناطق روستایی استان فارس براساس سطح توسعه یافتگی با استفاده از منطق فازی
رضا شاهدی حمید محمدی محمدرضا رضایی

این مطـالعه با هدف رتبه بندی مناطق روستایی شـهرستانهای اسـتان فارس بر اسـاس سطح توسعه‌یافتگی صورت گرفت. مجموعه شاخصهای مورد استفاده در شاخص تلفیقی توسعهیافتگی شامل شاخصهای جمعیتی، بهداشت و سلامت، ارتباطات، آموزش تسهیـلات عمومـی و تفریحی و شاخص‌های اقتـصادی و رفاهی أکثر

این مطـالعه با هدف رتبه بندی مناطق روستایی شـهرستانهای اسـتان فارس بر اسـاس سطح توسعه‌یافتگی صورت گرفت. مجموعه شاخصهای مورد استفاده در شاخص تلفیقی توسعهیافتگی شامل شاخصهای جمعیتی، بهداشت و سلامت، ارتباطات، آموزش تسهیـلات عمومـی و تفریحی و شاخص‌های اقتـصادی و رفاهی است. گروه‌های یاد شده مشتمل بر چند شاخص جزیی می‌باشد. اطلاعات مورد استفاده مربوط به سرشماری سال 1385 در استان فارس است.در میان مناطق روستایی استان بالاترین تفاوت به شاخص‌های اقتصادی و رفاهی مربوط بود که بیش از 37 درصد از وزن شاخص تلفیقی را شامل شد. در مورد ویژگی‌های جمعیتی و آموزش نیز تفاوت بالایی دیده شد. به گونه‌ای که این دو گروه بیش از 36 درصد از وزن شاخص تلفیقی را به خود اختصاص دادند. اما از نظر شاخص‌های بهداشت و سلامت، ارتباطات و تسهیلات عمومی و تفریحی تفاوت میان مناطق مختلف اندک بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1625 - بررسی و اولویت‌بندی شاخص‌های عملکردی اثربخش در دانشگاه‌ها و مؤسّسات آموزش عالی کشور
حمید تابلی دکتر مسعود پورکیانی

مروری بر شاخص‌های عملکردی دانشگاه‌های کشور بیانگر این مسأله است که فاصله‌ی زیادی تا رسیدن به افق‌های چشم‌انداز بیست ساله نظام وجود دارد. در این عرصه ارزیابی و تبیین شاخص‌های عملکردی دانشگاه‌ها می‌تواند نتایج ثمربخشی را در جهت بهبود کیفیت خدمات دانشگاه‌ها به ارمغان آورد. أکثر

مروری بر شاخص‌های عملکردی دانشگاه‌های کشور بیانگر این مسأله است که فاصله‌ی زیادی تا رسیدن به افق‌های چشم‌انداز بیست ساله نظام وجود دارد. در این عرصه ارزیابی و تبیین شاخص‌های عملکردی دانشگاه‌ها می‌تواند نتایج ثمربخشی را در جهت بهبود کیفیت خدمات دانشگاه‌ها به ارمغان آورد.در این تحقیق توصیفی، پرسشنامه‌ای محتوی 5 عامل اصلی و 145 شاخص تنظیم ‌شد و در اختیار 150 صاحب‌نظر در امر آموزش‌ عالی کشور قرار گرفت.5 عامل اصلی در این تحقیق اهمیت و اولویت یکسان نداشت. اولویت‌بندی عوامل اصلی تحقیق در بین پاسخ‌گویان به صورت ذیل است: 1ـ حوزه‌ی مالی اداری، 2ـ حوزه‌ی پژوهشی، 3ـ حوزه‌ی دانشجویی و فرهنگی، 4ـ آموزشی و تحصیلات تکمیلی 5ـ حوزه‌ی عمرانی.در این راستا شاخص‌هایی مانند سیستم آموزشی دانشگاه، وضعیت دانشجویان دانش‌آموخته، فعالیت‌های زیربنایی از بالاترین اولویت و شخص‌هایی همچون پوشش دانشجویان در رشته‌های مختلف پایین‌ترین اولویت دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1626 - بررسی عوامل زمینه ساز شکل گیری رفتار شهروندی سازمانی (مورد مطالعه: کارکنان جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران)
ام لیلا لشکری حمید انصاری داور شیخاوندی طلیعه خادمیان

با توجه به اینکه رفتار شهروندی سازمانی می‌تواند به عنوان یکی از اساسی‌ترین موضوعات اجتماعی و مدیریتی همواره مورد توجه قرار گرفته و در محافل مختلف مورد بررسی قرار گیرد، این پژوهش با هدف بررسی عوامل زمینه‌ساز شکل‌گیری رفتار شهروندی سازمانی در جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران ا أکثر

با توجه به اینکه رفتار شهروندی سازمانی می‌تواند به عنوان یکی از اساسی‌ترین موضوعات اجتماعی و مدیریتی همواره مورد توجه قرار گرفته و در محافل مختلف مورد بررسی قرار گیرد، این پژوهش با هدف بررسی عوامل زمینه‌ساز شکل‌گیری رفتار شهروندی سازمانی در جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران انجام پذیرفته است. این تحقیق از نوع کمّی بوده و به روش پیمایشی انجام پذیرفته است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته و روش کتابخانه‌ای گردآوری گردیده است. جامعه مورد بررسی شامل کلیه کارکنان و کارشناسان و کارشناسان مسئول، مدیران میانی و مدیران عالی بوده که در سازمان جهاد دانشگاهی تهران مشغول به کار بودند که تمامی کارکنان به تعداد 181 نفر از کارمندان و مدیران میانی و ارشد جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران به صورت تمام شمار به عنوان جامعه آماری انتخاب گردید. در نتیجه نهایی تحقیق می‌توان گفت در اولویت اول نبود عدالت سازمانی، در اولویت دوم عدم وجود شاخص‌های رفاهی مناسب و عدم برخورداری از آرامش روحی و روانی، نبود اضافه کاری مناسب، عدم اعطای وام‌های قرض‌الحسنه و کم بهره و شرایط نامناسب فیزیکی سازمان، و در اولویت سوم عدم وجود شاخص‌های مدیریتی مناسب، از جمله عوامل زمینه‌ساز شکل‌گیری رفتار شهروندی سازمانی می‌باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1627 - بررسی وضعیت شاخص های اجتماعی و کالبدی کیفیت زندگی شهری منطقه 3 اردبیل
صاحبعلی رام دیبکلو حسن ستاری ساربانقلی مهسا فرامرزی اصل رسول درس خوان

10.30495/jscc.2021.690269

منطقه 3 اردبیل از مناطق مهم مهاجرت پذیر شهر اردبیل می باشد. بر اساس نظر کارشناسان شهری، مهاجرت یکی از عوامل اصلی و مهم در تغییر و تحولات کیفیت زندگی شهر به شمار می رود. این مقاله وضعیت و سطح کیفیت زندگی شهروندان منطقه 3 اردبیل را بر اساس شاخص های تاثیر گذار مورد بررسی ق أکثر

منطقه 3 اردبیل از مناطق مهم مهاجرت پذیر شهر اردبیل می باشد. بر اساس نظر کارشناسان شهری، مهاجرت یکی از عوامل اصلی و مهم در تغییر و تحولات کیفیت زندگی شهر به شمار می رود. این مقاله وضعیت و سطح کیفیت زندگی شهروندان منطقه 3 اردبیل را بر اساس شاخص های تاثیر گذار مورد بررسی قرار داده است. هدف مطالعه حاضر، سنجش شاخص های کیفیت زندگی شهری بویژه در زیر شاخص های اجتماعی در محلات 10 گانه منطقه 3 شهر اردبیل می باشد. روش شناسی این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه انجام از نوع توصیفی- تحلیلی است. داده های مورد نیاز با استفاده از پیمایش (پرسشنامه) از اهالی جمع آوری شده است. بر همین اساس جامعه آماری تحقیق حاضر را ساکنان منطقه 3 اردبیل تشکیل می دهند که از بین آن ها با استفاده از فرمول کوکران 395 نفر به عنوان جامعه نمونه تحقیق انتخاب شده و متناسب با جمعیت محلات این منطقه، پرسشنامه ها به صورت تصادفی طبقه بندی شده توزیع و تکمیل گردیده است. میزان پایایی پرسشنامه نیز از طریق آزمون آلفای کرونباخ سنجیده شده که نشان از سطح بالای اطمینان ابزار تحقیق می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss از آزمون های T تک نمونه ای، همبستگی پیرسون استفاده شده و منجر به این نتیجه شده؛ کیفیت زندگی شهری منطقه 3 اردبیل از نظر ابعاد کالبدی و اجتماعی در سطح مطلوبی قرار ندارد و با توجه به وضعیت موجود نیاز به توجه و اهتمام بیش تری از طرف مسئولین شهری در خصوص ارتقاء شاخص های مذکور این منطقه دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1628 - گردآوری، ارزیابی و سنخ‌شناسی شاخص‌های ارزیابی عملکرد مدیران ورزشی از دیدگاه خبرگان حوزه ورزش
ناشر رضایی زهرا نوبخت فریبا محمدیان

10.30495/jscc.2022.1967648.2042

این پژوهش با هدف برسی شاخص‌های ارزیابی عملکرد مدیران ورزشی، از طریق تجمیع و گردآوری برخی متغیرها، شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی عملکرد به روش گردهمایی (پنل) دلفی (نظرخواهی از جمعی از خبرگان حوزه ورزش و مدیران ورزشی)، سعی در گردآوری، تدوین، تأیید و تحلیل طیف گسترده‌ای از شا أکثر

این پژوهش با هدف برسی شاخص‌های ارزیابی عملکرد مدیران ورزشی، از طریق تجمیع و گردآوری برخی متغیرها، شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی عملکرد به روش گردهمایی (پنل) دلفی (نظرخواهی از جمعی از خبرگان حوزه ورزش و مدیران ورزشی)، سعی در گردآوری، تدوین، تأیید و تحلیل طیف گسترده‌ای از شاخص‌های ارزیابی عملکرد مدیران ورزشی را داشته است. متعاقب آن تعداد سی‌ویک شاخص تجمیع شده را پس از استحصال و قبض و بسط و تعدیل پیرامونی و درونی، به‌وسیله یک پنل تخصصی از خبرگان حوزه مدیریت ورزشی دیگر‌ (که به‌صورت گلوله برفی شناسایی شدند) در ده دسته (طبقه) جای داده و پایایی این فرآیند دسته‌بندی را با روش‌های آماری مورد تأیید قرار داده است‌. پس از تعیین و معلوم ساختن شاخص‌های ارزیابی عملکرد در ده دسته مجزا و متفاوت، اقدام به یک‌ گونه‌شناسی (‌سنخ‌شناسی) شاخص‌ها با معیارهای شناختی متفاوت و ویژگی‌ها و معیارهای حوزه ورزشی و مدیریت رویدادها و اماکن ورزشی اقدام گردید و برخی گونه‌ها از دل شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی عملکرد هم‌چون گونه معطوف به پیامدها، گونه معطوف به ستانده‌ها، گونه معطوف به ارتقاء دارایی‌های فکری و سرمایه‌های انسانی، گونه معطوف به کارایی، گونه معطوف به شکوفایی قابلیت‌های ذاتی و درونی مرئوسین‌، گونه معطوف به اثرات و نتایج بازشناسی شدند‌. کاربرد صحیح و بجا و مؤثر این شاخص‌ها بسیار مهم‌تر و اولی‌تر از صرف کاربرد آن‌هاست و این مدل استخراج شده در این تحقیق تا حدود زیادی می‌تواند این فرآیند شناختی را تسهیل نموده و ارزیابی‌کنندگان را در کاربرد صحیح و مؤثر شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی عملکرد یاری نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1629 - مدل‌سازی تأثیر عوامل اجتماعی مؤثر بر سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت در زنان شهر تهران
سمیه باباجانی مهرداد نوابخش مهناز رونقی نوتاش

10.30495/jscc.2023.1996050.2142

زمینه: امروزه به نظر می‌رسد در زنان جامعه، رفتارهای ارتقادهنده سبک زندگی سلامت‌محور، تقویت شده است و تعداد زیادی از زنان به اهمیت سبک زندگی سلامت‌محور واقف شده‌اند، در تهران به دلیل امکاناتی پزشکی و بهداشتی به نسبت غنی‌تر از سایر شهرهای کشور، این امر پررنگ‌تر است.روش: ا أکثر

زمینه: امروزه به نظر می‌رسد در زنان جامعه، رفتارهای ارتقادهنده سبک زندگی سلامت‌محور، تقویت شده است و تعداد زیادی از زنان به اهمیت سبک زندگی سلامت‌محور واقف شده‌اند، در تهران به دلیل امکاناتی پزشکی و بهداشتی به نسبت غنی‌تر از سایر شهرهای کشور، این امر پررنگ‌تر است.روش: این مطالعه در دسته تحقیقات کاربردی و همچنین بر اساس نحوه گردآوری و تحلیل داده‌ها، توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش کلیه زنان شهر تهران در فاصله سنی 15 تا 49 سال است که با توجه به فرمول کوکران، حجم جامعه طبق آمار و سرشماری سال 1395، 384 نفر نمونه آماری می‌شود. در این پژوهش از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی استفاده شده است.یافته‌های پژوهش: نتایج تحلیل همبستگی نشان داده است که بین کلیه متغیرها همبستگی مثبت و معناداری به‌صورت دوبه‌دو وجود دارد. از طرفی معناداری تمامی این همبستگی‌ها در سطح بالایی قرار دارد. شاخص‌های برازندگی مدل در دامنه قابل‌قبول قرارگرفته‌اند. سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی و کیفیت زندگی بر سبک زندگی ارتقادهنده سلامت اثر معنادار مثبت و مستقیمی داشته است.نتیجه‌گیری: سرمایه اجتماعی موجب بهبود سبک زندگی ارتقادهنده سلامت در زنان می‌شود. هر چه بهره‌مندی زنان از سرمایه اجتماعی بیشتر باشد، احتمال ارتقاء سبک زندگی در آن‌ها بالاتر خواهد بود. از سوی دیگر، سرمایه فرهنگی از یک‌سو و حمایت بین فردی، مسئولیت‌پذیری در مورد سلامتی و خودشکوفایی، از سوی دیگر، موجب ارتقاء سطح سلامت در زنان می‌شود. کیفیت زندگی زنان، مشخص‌کننده سطح سلامت آن‌ها است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1630 - ارزیابی کارآیی بازار سرمایه با استفاده ازمدل های پیشرفته اقتصاد سنجی در بورس اوراق بهادار تهران
محمد جوزبرکند حسین پناهیان

این پژوهش تلاشی در جهت معرفی یک الگوی مناسب به منظور ارزیابی پیشرفت کارایی بازار سرمایه در ایران می باشد. تخصیص بهینه منابع و سرمایه گذاری های خرد و کلان نقش اساسی در بازار سرمایه دارد. وظیفه اصلی بازار سرمایه به جریان انداختن سرمایه ها و تخصیص منابع به صورت موثر و بهین أکثر

این پژوهش تلاشی در جهت معرفی یک الگوی مناسب به منظور ارزیابی پیشرفت کارایی بازار سرمایه در ایران می باشد. تخصیص بهینه منابع و سرمایه گذاری های خرد و کلان نقش اساسی در بازار سرمایه دارد. وظیفه اصلی بازار سرمایه به جریان انداختن سرمایه ها و تخصیص منابع به صورت موثر و بهینه می باشد. بررسی این موضوع که در بازار سهام چه عامل یا عواملی در تعیین قیمت یک سهم موثر است و آیا الگوی منظمی برای تعیین قیمت یک سهم وجود دارد بحث کارایی بازار را مطرح می نماید. بنابراین هدف این پژوهش بررسی کارایی بازار سرمایه در ایران می باشد. در این راستا از داده های روزانه شاخص کل و قیمت بورس اوراق بهادار تهران در طی سالهای 1387 الی 1396 استفاده شده است. برای انجام آزمون از مدل های اقتصاد سنجی خانواده ی ARCH , و GARCH و همچنین فیلتر کالمن استفاده شده است. نتایج آزمون ها نشان دهنده عدم وجود کارایی به شکل ضعیف در بورس تهران می باشد و این عدم کارایی نسبت به اول دوره تغییر معنی داری نداشته است. به عبارت دیگر در بازار سهام تهران امکان پیش بینی بازدهی وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1631 - مدل بهبودیافته ردیابی شاخص با درنظر گرفتن هزینه‌های معاملاتی
امیر آزادی امیرعباس نجفی

مسئله بهینه‌سازی پورتفوی سرمایه‌گذاری، یکی از مباحث بسیار مهم در بازارهای مالی است. برای مدیریت پورتفوی دو نوع استراتژی منفعلانه و فعالانه وجود دارد که ایجاد پورتفوی ردیاب شاخص یکی از جنبه های رویکرد منفعلانه برای مدیریت سبد سهام می‌باشد. اساس سبد ردیاب شاخص، دستیابی به أکثر

مسئله بهینه‌سازی پورتفوی سرمایه‌گذاری، یکی از مباحث بسیار مهم در بازارهای مالی است. برای مدیریت پورتفوی دو نوع استراتژی منفعلانه و فعالانه وجود دارد که ایجاد پورتفوی ردیاب شاخص یکی از جنبه های رویکرد منفعلانه برای مدیریت سبد سهام می‌باشد. اساس سبد ردیاب شاخص، دستیابی به عملکردی مطابق با بازده شاخص با تشکیل سبدی محدود از سهام است که در پی آن هزینه‌های معاملاتی برای سرمایه‌گذار کاهش پیدا خواهد کرد. در این پژوهش، مدلی برای تشکیل پورتفوی ردیاب ارائه شده است که هدف آن کمینه‌سازی انحرافات نامطلوب (بازده پورتفوی کمتر از بازده شاخص) و بیشینه‌سازی انحرافات مطلوب (بازده پورتفوی بیشتر از شاخص) است. بمنظور حل مدل توسعه داده شده از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است. برای ارزیابی عملکرد مدل، داده‌های چهار صنعت بزرگ بورس اوراق بهادار تهران بکار گرفته شده و نتایج نشان می‌دهد که مدل پیشنهادی عملکرد خوبی در ردیابی شاخص مربوطه و دستیابی به بازده مازاد بر شاخص داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1632 - طراحی مدلی جهت پیش بینی بازده شاخص کل بورس اوراق بهادار(با تاکید بر مدل‌های ترکیبی شبکه یادگیری عمیق و مدل‌های خانواده GARCH)
مهدی ذوالفقاری بهرام سحابی محمد جواد بختیاران

در سال‌های اخیر، توسعه‌ی پردازنده‌های کامپیوتری موجب معرفی الگوریتم‌های جدیدی برای پیش‌بینی دادههای مالی شده است که یکی از این الگوریتم‌ها، یادگیری ماشین (Machine Learning) است. از اینرو در پژوهش حاضر به معرفی یک مدل ترکیبی‌ از شبکه یادگیری عمیق (Deep Learning) و مدل‌ها أکثر

در سال‌های اخیر، توسعه‌ی پردازنده‌های کامپیوتری موجب معرفی الگوریتم‌های جدیدی برای پیش‌بینی دادههای مالی شده است که یکی از این الگوریتم‌ها، یادگیری ماشین (Machine Learning) است. از اینرو در پژوهش حاضر به معرفی یک مدل ترکیبی‌ از شبکه یادگیری عمیق (Deep Learning) و مدل‌های منتخب خانواده GARCH جهت پیش‌بینی کوتاه‌مدت بازدهی روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران پرداخته می‌شود. مهمترین ویژگی شبکه یادگیری عمیق در این است که بدون محدود بودن به مدل‌های معین، می‌تواند خود را با نوسانات متغیرهای بازار هماهنگ و تعدیل نماید. در این پژوهش از میان مدل‌های شبکه یادگیری عمیق، شبکه عصبی بازگشتی مبتنی بر حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت (RNN-LSTM) انتخاب و از مدل‌های دارای حافظه‌کوتاه مدت GARCH و EGARCH در ساختار آن استفاده می‌شود. همچنین دو متغیر مستقل قیمت نفت و نرخ دلار در ساختار مدل ترکیبی، کمک فراوانی به آن در پیش‌بینی دقیقتر داده‌های مالی می‌کند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مدلهای ترکیبی دقت پیش‌بینی بالاتری نسبت به مدل‌های تکی دارند. همچنین براساس معیارهای ارزیابی خطای پیش‌بینی RMSE و MAPE، مدل RNN-LSTM-EGARCH برپایه توزیع GED دارای خطای پیش‌بینی کمتری نسبت به 23 مدل دیگر دارد. در این راستا، معیار بررسی صحت پیش‌بینی دیبولد-ماریانو (DM) نیز یافته‌های فوق را تایید میکند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1633 - اثرات نامتقارن تلاطم در بازار سهام ایران و امارات
اسمعیل ابونوری محمد نوفرستی منصور تور

انتخاب الگوی مناسب برای پیش‌بینی صحیح تلاطم در این بازارها بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در این تحقیق با نگرشی جدید جهت آزمون اثر نامتقارن تلاطم، بخش واریانس شرطی (تلاطم) نامتقارن به مدل GARCH(1,1) بلرسلو (1986) اضافه گردید. سپس این مدل با استفاده از اطلاعات شاخص هفتگی بازا أکثر

انتخاب الگوی مناسب برای پیش‌بینی صحیح تلاطم در این بازارها بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در این تحقیق با نگرشی جدید جهت آزمون اثر نامتقارن تلاطم، بخش واریانس شرطی (تلاطم) نامتقارن به مدل GARCH(1,1) بلرسلو (1986) اضافه گردید. سپس این مدل با استفاده از اطلاعات شاخص هفتگی بازار سهام ایران و امارات در بازه زمانی 15 دسامبر 2008 تا 10 آوریل 2017 بصورت مجزا برآورد شدند. براساس نتایج، وجود اثرات نامتقارن افزایش و کاهش تلاطم دوره قبل بر تلاطم دوره جاری بازدهی سهام، در بازار سهام امارات تایید گردید و در مقابل این اثرات نامتقارن در بازار سهام ایران پذیرفته نشد. برای ارزیابی دقت پیش-بینی تلاطم در مدل گارچ نامتقارن در مقایسه با مدل گارچ متقارن در بازار سهام امارات، "شاخص جذر میانگین مجذور خطا" و "ضریب نابرابری تایل" برای این دو مدل در این دوره محاسبه شدند که هر دو شاخص برتری نسبی مدل گارچ نامتقارن بر مدل متقارن در این بازار را تایید می‌نماید بنابراین الگوی مناسب جهت پیش‌بینی تلاطم در بازار سهام امارات، مدل نامتقارن می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1634 - بررسی وجود ویژگی فراکتال در قیمت و بازده سهام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل غیر خطی ARIFMA
امیرحسین عبدالملکی محسن حمیدیان علی باغانی

شواهد بسیاری حاکی از پیچیده بودن سری‌های زمانی مانند قیمت‌های بازار سهام و تصادفی بودن آن است که این امر باعث می‌شود تا تغییرات آنها را غیرقابل پیش‌بینی کند. این درحالی‌ است که احتمال دارد این سری‌های زمانی فرآیندی غیرخطی پویای معین یا به عبارت بهتر آشوبی بوده و در نتیج أکثر

شواهد بسیاری حاکی از پیچیده بودن سری‌های زمانی مانند قیمت‌های بازار سهام و تصادفی بودن آن است که این امر باعث می‌شود تا تغییرات آنها را غیرقابل پیش‌بینی کند. این درحالی‌ است که احتمال دارد این سری‌های زمانی فرآیندی غیرخطی پویای معین یا به عبارت بهتر آشوبی بوده و در نتیجه می‌توانند قابلیت پیش‌بینی داشته باشند. لذا در این پژوهش قیمت سهام و بازده سهام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی 1393-1397 و در بازه‌های ماهانه مورد آزمون قرار گرفته است تا مشخص شود آیا این متغیرها دارای ویژگی فراکتال در رفتار خود هستند یا خیر. برای دست‌یابی به هدف فوق از برآورد مدل خود توضیح کسری جمعی میانگین متحرک استفاده شده است. یافته‌های حاصل از آزمون‌های فوق بیان‌گر این است که قیمت سهام و بازده سهام، فرآیندی آشوبی و معین را تجربه می‌کند. که این امر دلالت بر ناکارایی بازار سرمایه دارد و به دلیل وجود حافظه بلندمدت می‌تواند در پیش‌بینی بلندمدت کارایی داشته باشد و رهنمودی برای شناخت بهتر عوامل ناکارایی بازار مانند عدم شفافیت جریان اطلاعات و اقدام در راستای برطرف نمودن آن داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1635 - پیش‌بینی قیمت سهام در بورس اوراق بهادار با استفاده از مدل ترکیبی مبتنی بر شبکه عصبی بازگشتی و سیستم استنتاج عصبی فازی سازگار و سیستم خبره فازی
مصطفی یوسفی طزرجان اعظم دخت صفی صمغ آبادی عزیزاله معماریانی

پیش‌بینی قیمت سهام در بورس اوراق بهادار موضوعی چالش برانگیز و جذاب است. سرمایه گذاران علاقه مندند که بتوانند سود سهام مختلف را در بازارهای مالی پیش‌بینی کنند. در این مقاله مدل ترکیبی ارائه شده است که در آن ابتدا قیمت پایانی سهام برای روز بعد بر مبنای الگوریتم سیستم استن أکثر

پیش‌بینی قیمت سهام در بورس اوراق بهادار موضوعی چالش برانگیز و جذاب است. سرمایه گذاران علاقه مندند که بتوانند سود سهام مختلف را در بازارهای مالی پیش‌بینی کنند. در این مقاله مدل ترکیبی ارائه شده است که در آن ابتدا قیمت پایانی سهام برای روز بعد بر مبنای الگوریتم سیستم استنتاج عصبی فازی سازگار (ANFIS) و شبکه عصبی بازگشتی (RNN) با استفاده از داده‌های تاریخی و شاخص‌های اندیکاتور پیش‌بینی می‌شود. سپس نتایج به همراه وضعیت شایعات بازار به سیستم خبره فازی وارد می‌شود و پیش‌بینی را بر مبنای خروجی سیستم عصبی فازی و شبکه عصبی بازگشتی به همراه وضعیت شایعات بازار، نهایی می‌کند. مدل ترکیبی ارائه شده برای پیش‌بینی قیمت داده‌های سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان اجرا شد. در این مطالعه برای داده‌های تحقیق از داده‌های شرکت بورس اوراق بهادار تهران مربوط به داده‌های سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان از 5 فروردین 1395 لغایت 29 اسفند 1398 استفاده شده است. چهار شاخص فنی در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است که عبارتند از: میانگین متحرک(MA)، میانگین متحرک نمایی(EMA)، اندیکاتور قدرت نسبی(RSI)، اندیکاتور میانگین متحرک همگرایی واگرایی(MACD). از این متغیرها به عنوان ورودی سیستم عصبی فازی برای پیش‌بینی قیمت پایانی روز بعد سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان استفاده شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1636 - طراحی مدل سنجش ریسک اعتباری با پیش‌بینی انتقال رتبه اعتباری بوسیله استفاده از فرآیند زنجیره مارکوف
فرید حیدری فر فرهاد حنیفی غلامرضا زمردیان

در پژوهش حاضر نمونه آماری مربوط به اطلاعات مشتریان حقوقی و اعتباری بانک تجارت، پذیرفته شده در بورس در طی سال‌های 1398 تا1399 بیان نمود. با استفاده از تکنیک تجزیه و تحلیل عاملی و روش دلفی متغیرهای تأثیرگذار بر ریسک اعتباری انتخاب و وارد مدل تحلیل پوششی داده‌ها شده است و أکثر

در پژوهش حاضر نمونه آماری مربوط به اطلاعات مشتریان حقوقی و اعتباری بانک تجارت، پذیرفته شده در بورس در طی سال‌های 1398 تا1399 بیان نمود. با استفاده از تکنیک تجزیه و تحلیل عاملی و روش دلفی متغیرهای تأثیرگذار بر ریسک اعتباری انتخاب و وارد مدل تحلیل پوششی داده‌ها شده است و امتیازات کارایی شرکت‌های حقوقی با استفاده از آن‌ها به دست آمد و سپس رتبه‌بندی توسط مدل موسسه‌ی فیچ انجام و با استفاده از نتایج به پیش‌بینی جابجایی مشتریان در گروه‌های مختلف با استفاده از فرآیند زنجیره مارکوف پرداخته شده است. نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده‌ها حاکی ازآن است که در رویکرد مالی 7 شرکت و در رویکرد ترکیبی 12 شرکت کارا تشخیص داده شد. نتایج حاصل از زنجیره مارکوف حاکی از پیش‌بینی میانگین احتمال توقف در رتبه فعلی در سال 1400 در حالت مالی برابر 46 درصد و در حالت ترکیبی برابر 53 درصد و میانگین احتمال بهبود وضعیت شرکتها23 درصد و میانگین احتمال نزول وضعیت برابر 20 درصد پیش بینی میگردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1637 - توسعه یک روش هوشمند مبتنی بر شاخص‌های تکنیکال فازی برای پیش بینی و معامله نرخ برابری یورو- دلار.
علیرضا صادقی امیر دانشور مهدی معدن چی زاج

امروزه بازار فارکس بزرگترین بازار مالی در دنیا میباشد. تعیین استراتژی مناسب برای خرید یا فروش در بازار فارکس بر پایه پیش بینی از روند قیمت ها استوار است.لذا برای انتخاب یک استراتژی مناسب در فارکس، استفاده از مدل های پیچیده فراابتکاری استفاده می شود. در این تحقیق با پیش أکثر

امروزه بازار فارکس بزرگترین بازار مالی در دنیا میباشد. تعیین استراتژی مناسب برای خرید یا فروش در بازار فارکس بر پایه پیش بینی از روند قیمت ها استوار است.لذا برای انتخاب یک استراتژی مناسب در فارکس، استفاده از مدل های پیچیده فراابتکاری استفاده می شود. در این تحقیق با پیش بینی روند بازار و بر اساس قواعد معاملاتی مبتی بر شاخص‌های تکنیکال فازی روش جدیدی را برای سرمایه‌گذاری در بازار فارکس ارائه می کند. برای پیش بینی، ترکیبی از الگوریتم‌ ماشین بردار پشتیبان ترکیبی (HSVM) و برای طبقه بندی بازار در سه کلاس مختلف ( روند صعودی، روند نزولی، بدون روند) و یک الگوریتم پویای ژنتیک برای بهینه سازی قواعد معاملاتی استفاده شده است . برای تعیین قواعد معاملاتی از 5 شاخص تکنیکال فازی استفاده شده است.داده های جفت ارز یورو به دلار، در یک بازه زمانی روزانه بین سال های 2010 تا 2019 به عنوان داده های آموزش و آزمون استفاده می شود. نتایج بدست آمده در مقایسه با روش های سنتی نتایج امیدوارکننده ای داشته است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1638 - تأثیر نوسانات نرخ ارز بر شاخص سهام خودرو در شرایط تحریم با استفاده از الگوی خود توضیح برداری مارکوف سوئیچینگ
سمن هوشمندی سید شمس الدین حسینی عباس معمارنژاد فرهاد غفاری

در سال‌های اخیر صنعت خودروسازی به دلیل افزایش تحریم‌های پولی و بانکی با مشکلات زیادی برای واردات فناوری و قطعات مورد نیاز مواجه شده است؛ به‌طوری‌که شاید بتوان گروه خودروسازی را تأثیرپذیرترین گروه نسبت به اتفاقات و حواشی سیاسی دانست؛ ازاین‌رو، پژوهش موجود تلاش می‌کند اثر أکثر

در سال‌های اخیر صنعت خودروسازی به دلیل افزایش تحریم‌های پولی و بانکی با مشکلات زیادی برای واردات فناوری و قطعات مورد نیاز مواجه شده است؛ به‌طوری‌که شاید بتوان گروه خودروسازی را تأثیرپذیرترین گروه نسبت به اتفاقات و حواشی سیاسی دانست؛ ازاین‌رو، پژوهش موجود تلاش می‌کند اثر نوسانات نرخ ارز را بر شاخص قیمتی سهام خودرو در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از داده‌های ماهانه دوره 1398:12–1387:10و با بهره‌گیری از رویکرد خود توضیح برداری مارکف سوئیچینگ بررسی کند. بدین منظور، از میان حالت‌های مختلف الگوی مارکف سوئیچینگ، الگوی MSIAH(3)-VAR(2) انتخاب شد. یافته‌های تجربی تحقیق نشان می‌دهد که تنها در رژیم با نوسانات بالا، نرخ ارز رابطه علی شاخص سهام خودرو است و افزایش نرخ ارز باعث افزایش شاخص سهام خودرو شده است درحالی‌که شاخص سهام خودرو اثری بر نرخ ارز ندارد. علاوه بر این، نتایج نشان می‌دهد احتمال پایداری رژیم 1 (رژیم با نوسانات خیلی کم) نسبت به رژیم 2 (رژیم با نوسانات کم) و رژیم 3 (رژیم با نوسانات زیاد) بیشتر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1639 - ارائه مدل پرتفوی بهینه از طریق مدل پیش بینی شاخص بازار و با وجود حافظه بلندمدت با استفاده از شبکه عصبی
سعید مشتاق فرهاد حسین زاده لطفی اسمعیل فدایی نژاد

تأثیر متغیرهای اقتصادی بر بازارهای سرمایه مهم‌ترین موضوع تئوری مالی است. بورس اوراق بهادار از جایگاه خاصی در سیستم مالی کشور ما برخوردار بوده است و کارآمدی و توسعه بازار سرمایه در گرو فعال بودن این نهاد درکشور است. دو کارکرد مهم بورس اوراق بهادار را می‌توان جمع‌آوری پس‌ أکثر

تأثیر متغیرهای اقتصادی بر بازارهای سرمایه مهم‌ترین موضوع تئوری مالی است. بورس اوراق بهادار از جایگاه خاصی در سیستم مالی کشور ما برخوردار بوده است و کارآمدی و توسعه بازار سرمایه در گرو فعال بودن این نهاد درکشور است. دو کارکرد مهم بورس اوراق بهادار را می‌توان جمع‌آوری پس‌اندازهای اندک و نقدینگی موجود در سطح جامعه و هدایت آن‌ها به سمت فرآیند تولید کالا و خدمات در‌کشور ذکر کرد. در این راستا ارائه مدل پرتفوی بهینه از طریق مدل پیش‌بینی تغییرات شاخص بورس از طریق تغییرات نرخ بازده ارز بسیار کارساز خواهد بود. یکی از ابزارهای با دقت بالا و کاربردی برای پیش‌بینی استفاده از شبکه‌های عصبی بوده است چراکه میزان دقت آنها با افزایش داده‌های تحقیق کاهش نمی‌یابد و دقت آن نیز از توابع خطی و غیر‌خطی و رگرسیونی برای پیش‌بینی خیلی زیادتر بوده است. پس از تست‌های مختلف از طریق شبکه‌های عصبی مصنوعی(ANN)، سیستم‌های استنتاج فازی-عصبی تطبیقی(ANFIS) و رگرسیون بردار پشتیبان (SVR) با استفاده نرم افزار متلب انجام گردیده بود، توانستیم مدلی با دقت بالا جهت پیش‌بینی میزان تغییرات شاخص بازده کل و شاخص بازده نقدی از طریق تغییرات قیمت دلار طراحی نماییم. که از طریق این مدل، مدل پرتفوی بهینه به صورت آرمانی طراحی نمودیم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1640 - پیش‌بینی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از الگوریتم بهینه‌سازی کاوش باکتری
احمد ناطق گلستان

پیش‌بینی شاخص کل قیمت به عنوان یکی از چالش برانگیزترین مباحث مالی مورد توجه قرار گرفته ‌است و صحت این پیش‌بینی‌ها برای بهبود استراتژی‌های معاملاتی و سرمایه‌گذاری در بورس بسیار مهم است. هدف اصلی این تحقیق پیش‌بینی شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رو‌ش‌ه أکثر

پیش‌بینی شاخص کل قیمت به عنوان یکی از چالش برانگیزترین مباحث مالی مورد توجه قرار گرفته ‌است و صحت این پیش‌بینی‌ها برای بهبود استراتژی‌های معاملاتی و سرمایه‌گذاری در بورس بسیار مهم است. هدف اصلی این تحقیق پیش‌بینی شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رو‌ش‌های هوشمند است. جهت مدل‌سازی از الگوریتم بهینه‌سازی کاوش باکتری استفاده شده است. در این تحقیق داده‌های شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی فروردین ماه 1385 تا اسفند ماه 1398 جمع‌آوری شده ‌است. سپس با استفاده از داده‌های شاخص کل قیمت (شامل بالاترین قیمت، پایین‌ترین قیمت، قیمت بسته‌شدن و تعداد سهام معامله شده) و بوسیله نرم افزار اکسل مقادیر8 شاخص تکنیکال به عنوان ورودی الگوریتم بهینه‌سازی کاوش باکتری محاسبه شده و در نهایت بوسیله نرم افزار متلب اقدام به پیش‌بینی شاخص کل قیمت شده است. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد که الگوریتم بهینه‌سازی کاوش باکتری با دقت 97 درصد توانایی پیش‌بینی شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران را دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1641 - رتبه‌بندی بانک‌ها بر مبنای شاخص‌های کملز جهت پیش‌بینی درماندگی مالی به روش رگرسیون لجستیک و تحلیل‌پوششی‌داده‌ها
غلام عباس پایدار مرتضی شفیعی فریبرز عوض زاده فتح هاشم ولی پور

انتخاب سیستم نظارتی کارآمد برای ارزیابی درماندگی مالی بانک‌ها اهمیت فراوانی دارد، به همین منظور یکی از مهم‌ترین سیستم‌های نظارتی که برای ارزیابی درماندگی مالی بانک‌ها استفاده می‌شود، سیستم نظارتی کملز می‌باشد که شامل شش شاخص؛ کفایت سرمایه، کیفیت دارایی‌ها، کیفیت مدیریت، أکثر

انتخاب سیستم نظارتی کارآمد برای ارزیابی درماندگی مالی بانک‌ها اهمیت فراوانی دارد، به همین منظور یکی از مهم‌ترین سیستم‌های نظارتی که برای ارزیابی درماندگی مالی بانک‌ها استفاده می‌شود، سیستم نظارتی کملز می‌باشد که شامل شش شاخص؛ کفایت سرمایه، کیفیت دارایی‌ها، کیفیت مدیریت، کیفیت درآمدها، نقدینگی، حساسیت به ریسک بازار می‌شود. لذا در این پژوهش ملاک درماندگی مالی بانک‌ها شاخص‌های کملز می‌باشد؛ که در ابتدا به رتبه‌بندی 17 بانک پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال مالی 1399 و تفکیک آن‌ها به گروه‌های سالم و درمانده مالی به ‌وسیله شاخص‌های کملز پرداخته شد. سپس جهت پیش‌بینی درماندگی مالی بانک‌ها از مدل‌های، تحلیل‌پوششی‌داده‌ها و رگرسیون لجستیک استفاده شد و سپس با آزمون مقایسه زوجی (T) به بررسی دقت پیش‌بینی هر دو مدل پرداخته شد. درروش رگرسیون لجستیک، از مدل باینری با متد ForwardlR استفاده شد و درروش تحلیل‌پوششی‌داده‌ها نیز از مدل SBM با کاربردی متفاوت استفاده شد؛ که نتایج پژوهش نشان داد که دقت کلی مدل رگرسیون لجستیک از مدل تحلیل‌پوششی‌داده‌ها در ارزیابی درماندگی مالی بالاتر است و همچنین سیستم نظارتی کملز می‌تواند ارزیاب خوبی برای درماندگی مالی بانک‌ها باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1642 - بکارگیری روش الکتره برای تعیین آثار خلاف قاعده تقویمی در شرکت‌های شیمیایی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
سهند وهابی بهاره بنی طالبی دهکردی

امروزه با توجه به گسترش بازارهای سرمایه، شناسایی رفتار سرمایه‌گذاران و متغیرهای تأثیرگذار بر قیمت و بازده سهام، بسیار ضرورت دارد. هدف این پژوهش بکارگیری تکنیک الکتره جهت بررسی آثار خلاف قاعده تقویمی روز، هفته و ماه، به کمک بازده و ریسک غیر‌سیستماتیک در شرکت‌های شیمیایی أکثر

امروزه با توجه به گسترش بازارهای سرمایه، شناسایی رفتار سرمایه‌گذاران و متغیرهای تأثیرگذار بر قیمت و بازده سهام، بسیار ضرورت دارد. هدف این پژوهش بکارگیری تکنیک الکتره جهت بررسی آثار خلاف قاعده تقویمی روز، هفته و ماه، به کمک بازده و ریسک غیر‌سیستماتیک در شرکت‌های شیمیایی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در بازه زمانی سال‌های 1395 الی 1399 است. علت بکارگیری تکنیک الکتره که یک روش نوین در تحقیقات مالی بر پایه روش تحلیل چیرگی تصادفی است، وجود مشکلات در دو روش رگرسیون با متغیرهای مجازی و مدل گارچ، همچنین دستیابی به نتایج واقعی‌تر درباره اثر خلاف قاعده تقویمی است. یافته‌ها، نشان می‌دهد که روز دوشنبه بیشترین و روز سه‌شنبه کمترین بازدهی برای سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار تهران را داراست. همچنین بهترین زمان برای سرمایه‌گذاری از اردیبهشت ماه تا اواخر فصل تابستان خصوصا مرداد ماه و نامناسب‌ترین زمان، بهمن و آذر ماه می‌باشد. علاوه بر این یافته‌ها نشان می‌دهد سرمایه گذاری در هفته دوم هر ماه، نسبت به هفته‌های دیگر، فرصت مناسب‌تری می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1643 - ارزیابی شاخص نوسان VIX در بازار سرمایه ایران و تأثیر قیمت‌گذاری آتی آن با استفاده از مدل گارو
سیمین راجی زاده

پژوهش حاضر با هدف تبیین مدل جدید نوسان در قیمت گذاری برگ اختیار معامله با استفاده از شاخص نوسان VIX، معروف به مدل گارو همراه با درنظر گرفتن مؤلفه‌های نوسان چندگانه، شامل واریانس شرطی مبتنی بر بازده (مؤلفه‌های پنهان) و پویایی واریانس تحقق‌یافته (مؤلفه پرش)، در زمان ریسک أکثر

پژوهش حاضر با هدف تبیین مدل جدید نوسان در قیمت گذاری برگ اختیار معامله با استفاده از شاخص نوسان VIX، معروف به مدل گارو همراه با درنظر گرفتن مؤلفه‌های نوسان چندگانه، شامل واریانس شرطی مبتنی بر بازده (مؤلفه‌های پنهان) و پویایی واریانس تحقق‌یافته (مؤلفه پرش)، در زمان ریسک خنثی می پردازد. همچنین، پس از مقایسه این مدل با مدل های گارچ و آرچ، میزان خطای اندازه گیری مدل ها بررسی شد و در نهایت، قیمت گذاری برگ اختیار معامله در هرسه مدل برآورد و مورد بحث قرار گرفت. جامعه بررسی، داده‌های روزانه اختیار معامله سکه طلا در بازه زمانی 1396 تا 1399 در بورس کالای ایران می باشد. نوسان پذیری قیمت سکه در بورس کالای ایران به روش مدل گارو با شاخص VIX تعمیم‌یافته، گارچ و آرچ بر طبق نرم‌افزار ایویوز درست نمایی شدند. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل فرضیه‌ها نشان می‌دهد که محاسبه نوسان بر مبنای مدل گارو با مؤلفه‌های پنهان و مؤلفه پرش در پیش‌بینی نوسان VIX، در مقایسه با مدل گارچ و آرچ دارای خطای اندازه‌گیری کمتری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1644 - شناسایی اندیکاتورهای موثر بر پیش بینی روند شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از الگوریتم های انتخاب ویژگی و دسته بندی
محمد جواد شیخ زاده سجاد رحمانی

پیش بینی روند تغییرات شاخص و قیمت سهام مسئله بسیار پیچیده ای است که تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی، صنعتی، خرد یا کلان درون شرکتی قرار دارد. اندازه گیری عوامل ذکر شده بسیار مشکل است و یا در بعضی موارد قابلیت اندازه گیری ندارند، ولی برخی از عوامل خرد مانند سابقه قیمت و حجم أکثر

پیش بینی روند تغییرات شاخص و قیمت سهام مسئله بسیار پیچیده ای است که تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی، صنعتی، خرد یا کلان درون شرکتی قرار دارد. اندازه گیری عوامل ذکر شده بسیار مشکل است و یا در بعضی موارد قابلیت اندازه گیری ندارند، ولی برخی از عوامل خرد مانند سابقه قیمت و حجم معاملات به سادگی قابل اندازه گیری و در دسترس است. در این پژوهش با استفاده از الگوریتم های انتخاب ویژگی و دسته بندی، روشی جهت تعیین موثرترین اندیکاتورها برای شاخص کل و شاخص کل هم وزن ارائه خواهد شد. سپس مدل پیشنهادی را در بازه زمانی روزانه و هفتگی از دی ماه 1398 الی اردیبهشت ماه 1401 مورد بررسی قرار خواهیم داد. نتایج نشان می دهد پیش بینی روند تغییرات با استفاده از تعداد محدودی از اندیکاتورها با دقت بالایی امکان پذیر است و همچنین در بازه زمانی هفتگی نسبت به بازه زمانی روزانه دقت پیش بینی به طور قابل محسوسی بیشتر می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1645 - پیش بینی شاخص کل بورس اوراق بهادارتهران با استفاده از روش تحلیل طیفی تکین و الگوریتم ژنتیک
زهرا حسن دوست حمیدرضا وکیلی فرد

نوسانات در بازارهای مالی با سیگنال و نویز همراه می‌باشد. در این مقاله علاوه بر تجزیه‌وتحلیل طیفی تکین، برای پیدا کردن طول پنجره و نقطه برش بهینه از الگوریتم ژنتیک استفاده‌شده است که تابع هدف آن، یافتن حداقل مقدار برای تابع همبستگی میان مؤلفه‌های سیگنال و نویز می‌باشد. ب أکثر

نوسانات در بازارهای مالی با سیگنال و نویز همراه می‌باشد. در این مقاله علاوه بر تجزیه‌وتحلیل طیفی تکین، برای پیدا کردن طول پنجره و نقطه برش بهینه از الگوریتم ژنتیک استفاده‌شده است که تابع هدف آن، یافتن حداقل مقدار برای تابع همبستگی میان مؤلفه‌های سیگنال و نویز می‌باشد. بدین خاطر ابتدا دادهای ده‌ساله شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1388 تا 1397 با استفاده از روش تجزیه طیفی تکین در سه پیاده‌سازی شد. سپس در قالب یک مسئله بهینه‌سازی توسط الگوریتم ژنتیک حل شد. نتایج حاصل از فرضیه اول نشان داد که تفکیک‌پذیری سیگنال و نویز درروش تحلیل طیفی تکین امکان‌پذیر می‌باشد. هم‌چنین با توجه به نتایج حاصل در تحقیق، تحلیل طیفی تکین مبتنی بر الگوریتم ژنتیک با داشتن خطای قدر مطلق میانگین کمتر، بهبود در دقت پیش‌بینی را نشان داد. درنهایت نیز با توجه به یافتن کمترین همبستگی وزنی بین مؤلفه‌های سری زمانی جهت تفکیک سیگنال و نویز (یافتن نقطه‌ی برش) و سپس با دست آوردن طول پنجره‌ی بهینه در تحلیل طیفی تکین مبتنی بر الگوریتم ژنتیک، گویای این واقعیت است که تغییر در مقدار پارامترها می‌تواند در بهبود عملکرد روش تحلیل طیفی مفید واقع شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1646 - رویکرد کاپیولا برای مدل‌بندی ساختار وابستگی قیمت نفت و شاخص‌های بازار سهام ایران
مهدی آقابیگی علی اعتمادی میلاد اسلامیان

هدف تحقیق حاضر مدل‌بندی رابطه بین شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران با قیمت نفت بود. جامعه آماری در پژوهش حاضر شاخص‌های کل قیمت، شاخص صنعت، شاخص قیمت 50 شرکت و شاخص بازار دوم و قیمت نفت در بازه زمانی 23/09/1387 تا 25/11/1398بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش آمار أکثر

هدف تحقیق حاضر مدل‌بندی رابطه بین شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران با قیمت نفت بود. جامعه آماری در پژوهش حاضر شاخص‌های کل قیمت، شاخص صنعت، شاخص قیمت 50 شرکت و شاخص بازار دوم و قیمت نفت در بازه زمانی 23/09/1387 تا 25/11/1398بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش آماری کاپیولا با استفاده از نرم‌افزارR استفاده شد. بدین ترتیب با استفاده از هشت تابع کاپیولای نرمال، گامبل، کلایتون، فرانک، جو، گالامبوس، هاستلرریس و تابع کاپیولای مقدار حدی تی استیودنت به مدل‌بندی رابطه بین شاخص ها با قیمت نفت پرداخته شد. نتایج نشان داد که رابطه بین شاخص‌ها با قیمت نفت با استفاده از تابع کاپیولای کلایتون بهترین نتیجه را دارد. سپس بر اساس تابع کاپیولای برازش داده شده، مقدار همبستگی بر اساس ضرائب همبستگی اسپیرمن‌رو و کندال‌تاو محاسبه شد. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که همبستگی بین شاخص ها و قیمت نفت رابطه مثبتی بود. از آنجایی که اکثر متغیرهای مالی دارای توزیع نرمال نیستند، بنابراین تحلیل‌های مختلفی که در مراکز دانشگاهی استفاده می‌شود، دچار نتایج اریب هستند، بنابراین پیشنهاد می‌شود که رابطه بین متغیرهای مالی با استفاده از کاپیولا مدلبندی شود و سپس بر اساس تابع کاپیولای برازش داده شده اقدام به تحلیل، برآورد و پیش‌بینی شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1647 - سنجش عملکرد مالی 50 شرکت برتر بورس اوراق بهادار با استفاده از مدل های غیر شعاعی تحلیل پوششی داده ها
سعید رضائی لوا میر فیض فلاح مسعود صانعی شکوفه بنی هاشمی

هدف از این تحقیق انتخاب بهینه سبد سهام با استفاده از تحلیل پوششی داده ها است و جهت انجام پروژه از اطلاعات بورس اوراق بهادار درباره ۵۰ شرکت فعال برتر در بازه زمانی تابستان سال 1398 و ردیابی تحلیل همین داده ها در بازه زمانی بهار سال 1398 می باشد. برای محاسبه کارایی نسبی و أکثر

هدف از این تحقیق انتخاب بهینه سبد سهام با استفاده از تحلیل پوششی داده ها است و جهت انجام پروژه از اطلاعات بورس اوراق بهادار درباره ۵۰ شرکت فعال برتر در بازه زمانی تابستان سال 1398 و ردیابی تحلیل همین داده ها در بازه زمانی بهار سال 1398 می باشد. برای محاسبه کارایی نسبی و میزان پیشرفت و پسرفت شرکت ها از مدل توسعه یافته تحلیل پوششی داده ها‌ ( SORM ) استفاده گردیده که ورودی ها فقط در فاصله ای محدود و مشخص شده می توانند تغییر نمایند و با همین فرض، خروجی نیز در فاصله ای محدود شده تغییر می نماید و امکان وجود داده منفی هم قابلیت تحلیل دارد و مدل نهایی با توجه به اطلاعات استخراج شده از جامعه مورد بحث، کارایی و بهینگی انتخاب سبد سهام را تسهیل می نماید. به دلیل عدم وجود تمام اطلاعات مورد نیاز و در دسترس، نتایج این تحلیل نشان می دهد 13 شرکت، کارایی برابر 1 که نشانگر بیشترین سطح کارایی است دست یافته و بانک صادرات با احتساب رقم 1.32 و شرکت پتروشیمی فناوران نیز به احتساب رقم 1.15 به ترتیب دارای بیشترین پیشرفت و نرخ رشد در طبقه اول و دوم بهره وری طبقه بندی گردیده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1648 - طراحی الگوی مناسب به‌منظور پیش‌بینی ریسک سیستمی‌نقد‌شوندگی سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه ایران با استفاده از مدل‌های گارچ چند‌متغیره و رویکرد مارکوف سوئیچینگ
سیدحمیدرضا سادات شکرآب فریدون اوحدی محسن صیقلی میر فیض فلاح

این پژوهش درصدد طراحی و ارایه الگویی مناسب به منظور پیش‌بینی ریسک سیستمی‌نقد‌شوندگی سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه ایران است. در این راستا نمونه ای متشکل از داده‌های 486 شرکت‌ پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس در بازه زمانی ابتدای سال 1390 تا پایان 1398 انتخاب و سپس بر حسب تر أکثر

این پژوهش درصدد طراحی و ارایه الگویی مناسب به منظور پیش‌بینی ریسک سیستمی‌نقد‌شوندگی سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه ایران است. در این راستا نمونه ای متشکل از داده‌های 486 شرکت‌ پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس در بازه زمانی ابتدای سال 1390 تا پایان 1398 انتخاب و سپس بر حسب ترکیبی از شاخص‌های‌ نقدشوندگی و نوع فعالیت به 4 گروه تقسیم گردید و با استفاده از انواع مدل‌های‌ گارچ چند‌متغیره و مقایسه آن‌ها، در نهایت مدل VAR(1)-DBEKK(1,2) به‌عنوان الگوی مناسب انتخاب شد. نتایج حاکی از وجود روابط معنادار میان شوک‌ها و نوسانات نقدشوندگی در بین کلیه زیربخش‌ها و تائید فرضیه اصلی پژوهش مبنی بر وجود ریسک سیستمی‌سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه ایران داشت، به‌نحوی که پرتفوی‌‌ سهام شرکت‌های" با نقد‌شوندگی پایین - بخش صنعت" و شرکت‌های "با نقدشوندگی پایین – بخش مالی" به‌ترتیب بیش‌ترین و کم‌ترین اثرات انتقال شوک نقدشوندگی را بر سایر پرتفوی‌ها و نیز پرتفوی "با نقدشوندگی بالا- بخش مالی" بیش‌ترین میزان پایداری در نوسانات شرطی و انتقال ریسک نقدشوندگی را به سایر پرتفوی‌ها داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1649 - پیش بینی شاخص روزانه بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از انتخاب ویژگی های مناسب برای شبکه عصبی حافظه کوتاه مدت ماندگار
سمیه محبی محمداسماعیل فدائی نژاد محمد اصولیان محمد رضا حمیدی زاده

شاخص بورس یکی از عوامل مؤثر در سرمایه گذاری محسوب می شود. زیرا می تواند نشان دهنده وضعیت سلامت و روند تغییرات کلان اقتصادی یک کشور باشد. ویژگیهای متنوعی بر شاخص تأثیر می گذارند. ترکیبهای مختلف این ویژگی ها، یک فضای حالت گسترده ایجاد می کنند. از این رو، فراهم کردن یک مجم أکثر

شاخص بورس یکی از عوامل مؤثر در سرمایه گذاری محسوب می شود. زیرا می تواند نشان دهنده وضعیت سلامت و روند تغییرات کلان اقتصادی یک کشور باشد. ویژگیهای متنوعی بر شاخص تأثیر می گذارند. ترکیبهای مختلف این ویژگی ها، یک فضای حالت گسترده ایجاد می کنند. از این رو، فراهم کردن یک مجموعه داده شامل همه این ترکیبها برای آموزش مدل پیش بینی شاخص بورس، غیرعملی است. در این پژوهش تلاش شده است پس از جمع آوری تعداد قابل توجهی از ویژگیهای مؤثر بر شاخص، روشی برای انتخاب ویژگیهای مناسب مدل پیش بینی شاخص بورس با هدف افزایش دقت پیش بینی ارائه شود. بدین منظور، از الگوریتم mRMR به عنوان الگوریتم پایه استفاده شده است. همچنین برای انتخاب مدل مناسب، به مقایسه تعدادی از پرکاربردترین مدلهای هوش مصنوعی در پیش بینی شاخص بورس اقدام شد و با توجه به نتایج حاصل شده، شبکه LSTM برای پیش بینی شاخص بورس انتخاب گردید. نتایج این مطالعه نشان می دهد که با استفاده از شبکه LSTM و روش پیشنهادی در گزینش ویژگیها، می توان با 8 ویژگی انتخابی به دقت بالایی در پیش بینی روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران دست یافت. بطوری که میانگین درصد خطا حدود 2.66 محاسبه شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1650 - یادگیری عمیق برای پیش‌بینی بازار سهام با استفاده از اطلاعات عددی و متنی (رویکرد الگوریتم حافظه کوتاه مدت ماندگارLSTM)
سیده مژگان بهشتی مسئله گو محمدعلی افشارکاظمی جلال حقیقت منفرد علی رضاییان

قیمت سهام تحت تأثیر عوامل بسیاری است،که کار پیش‌بینی را چالش‌برانگیز می‌کند. این پیش‌بینی اگر فقط داده‌های عددی یا اطلاعات متنی را در نظر بگیرد، اغلب بی‌اثر می‌شود. هدف این پژوهش ارائه یک روش پیش‌بینی قیمت روز آینده سهام بر اساس ساختار شبکه عصبی عمیق با استفاده از داده‌ أکثر

قیمت سهام تحت تأثیر عوامل بسیاری است،که کار پیش‌بینی را چالش‌برانگیز می‌کند. این پیش‌بینی اگر فقط داده‌های عددی یا اطلاعات متنی را در نظر بگیرد، اغلب بی‌اثر می‌شود. هدف این پژوهش ارائه یک روش پیش‌بینی قیمت روز آینده سهام بر اساس ساختار شبکه عصبی عمیق با استفاده از داده‌های قیمت، مجموعه‌ای از شاخص‌های فنی و سر تیتر اخبار به‌عنوان ورودی مدل است. برای این منظور از داده‌های سهام شاخص داوجونز و داده‌های خبری کانال ردیت استفاده شده است. از داده‌های سهام ویژگی‌های مبتنی بر شاخص فنی استخراج می‌شوند و داده‌های خبری توسط روش کوله‌کلمات به بردار ویژگی تبدیل می‌شوند و به شبکه حافظه کوتاه‌مدت ماندگار (LSTM) برای پیش‌بینی داده می‌شوند.از دقت به‌عنوان معیار ارزیابی عملکرد استفاده شده و آزمایش‌هایی بر روی دو مجموعه داده فقط عددی و فقط متنی برای ارزیابی استفاده همزمان دو منبع اطلاعاتی انجام پذیرفته است. همچنین ازسه شبکه ،SVM ، MLPوRNN برای ارزیابی مدل استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که مدل LSTM بالاترین دقت پیش‌بینی 69.19% را با استفاده از اخبار و داده‌های مالی به دست آورده است. داده‌های خبری با دقت65.62% و داده‌های عددی با دقت51.89% می‌باشند.همچنین مدل LSTMدر مقایسه با شبکه‌های عصبی SVM وMLP و RNN از عملکرد بهتری برخوردار می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1651 - بررسی همبستگی و اثرات سرریزی از بازار جهانی کامودیتی به شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران- مدل VAR-BEKK-GARCH
محمدباقر محمدی نژاد پاشاکی سید جلال صادقی شریف مهدی ذوالفقاری محمد اقبال نیا

در دهه‌های اخیر افزایش سرعت انتقال اطلاعات و درهم تنیدگی بازارها موجب افزایش هم‌گرایی و تأثیرگذاری بازارهای مالی بر یکدیگر شده است. امروزه هر تکانه یا نوسانی در یک بازار، بازارهای دیگر را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. این پژوهش به بررسی اثرات سرریزی از بازار جهانی کامودیتی أکثر

در دهه‌های اخیر افزایش سرعت انتقال اطلاعات و درهم تنیدگی بازارها موجب افزایش هم‌گرایی و تأثیرگذاری بازارهای مالی بر یکدیگر شده است. امروزه هر تکانه یا نوسانی در یک بازار، بازارهای دیگر را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. این پژوهش به بررسی اثرات سرریزی از بازار جهانی کامودیتی به شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد. دوره زمانی این پژوهش دوره زمانی دوازده‌ساله شامل سال‌های 1388 الی 1399 است. با استفاده از مدل VAR-BEKK-GARCH میزان ارتباط بین کامودیتی‌ها با شاخص کل بورس تهران و اثرات سرریز شامل نوسان، بازده و شوک از دو گروه کامودیتی‌ها ، شامل گروه فلزات گران‌بها (طلا، نقره، پالادیوم، پلاتین) و گروه فلزات اساسی (مس، آلومینیوم، روی، قلع و نیکل) به شاخص کل بورس تهران مورد بررسی و سنجش قرار گرفت. نتایج در گروه فلزات گران‌بها نشان‌دهنده سرریزی بازده از طلا و سرریزی نوسان از فلز پالادیوم به شاخص کل است و برای گروه فلزات اساسی سرریزی بازده از فلزات مس، روی و قلع و سرریزی نوسان از فلز آلومینیوم به شاخص کل مشاهده شد. همچنین سرریزی شوک برای هیچ‌کدام از دو گروه فلزات گران‌بها و اساسی به شاخص کل مشاهده نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1652 - بهینه ‌سازی بر روی شبکه ماشین یادگیری حداکثری (ELM) با استفاده از دو روش بهینه‌سازی ماشین یادگیری حداکثری پی‌در‌پی(OSELM) و الگوریتم پرواز پرندگان( ازدحام ذرات (PSO)) برای پیش‌بینی شاخص صنعت در بورس اوراق بهادار تهران
بنیامین حکیم زاده احسان طیبی ثانی مهدی سعیدی کوشا

همواره برای پیش‌بینی در بازارهای مالی دو رویکرد سنتی و هوشمند وجود داشته که در روش سنتی این پیش‌بینی بر اساس مدل‌های آماری و در روش هوشمند بر اساس مدل‌های هوش مصنوعی است. روش‌های سنتی عمدتاً از الگوهای خطی برای مدل کردن رفتار بازار استفاده می‌کنند در حالی ‌که مزیت و برت أکثر

همواره برای پیش‌بینی در بازارهای مالی دو رویکرد سنتی و هوشمند وجود داشته که در روش سنتی این پیش‌بینی بر اساس مدل‌های آماری و در روش هوشمند بر اساس مدل‌های هوش مصنوعی است. روش‌های سنتی عمدتاً از الگوهای خطی برای مدل کردن رفتار بازار استفاده می‌کنند در حالی ‌که مزیت و برتری اصلی مدل‌های هوشمند توانایی یادگیری و مدل کردن رفتارهای غیرخطی موجود در بازار است. همیشه این موضوع مطرح بوده است که کدام روش‌ها می‌توانند رفتار بازار را بهتر مدل کنند و با وجود مدل‌های فراوانی که برای پیش‌بینی ارائه‌شده است کماکان تلاش برای ساخت مدلی که بتواند متغیرهای مؤثر بیشتری را برای پیش‌بینی مورد استفاده قرار دهد و بتواند فاکتورهایی مانند زمان، ریسک و بازده را هم در نظر بگیرد، ادامه دارد. هدف از این پژوهش ارائه مدلی برای پیش‌بینی شاخص صنعت در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. این کار توسط شبکه عصبی ماشین یادگیری حداکثری و با استفاده از دو روش بهینه‌سازی ماشین یادگیری حداکثری پی‌در‌پی و الگوریتم پرواز پرندگان صورت گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که دقت پیش‌بینی دو روش از لحاظ آماری تفاوت معناداری با یکدیگر نداشته اما ازلحاظ مدت‌زمان اجرای الگوریتم شبکه عصبی با روش بهینه‌سازی ماشین یادگیری حداکثری پی‌در‌پی عملکرد بهتری داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1653 - ارائه مدل پیش‌بینی‌گر جهت بازار در معاملات آتی سکه طلای بورس کالای ایران با استفاده از الگوریتم حافظه طولانی کوتاه مدت (LSTM)
سهیل ذوقی رضا راعی سعید فلاح پور

در سال‌های اخیر شبکه‌های عصبی یادگیری عمیق به عنوان ابزاری قدرتمند جهت حل مسائل پیچیده شناخته شده‌اند. یادگیری عمیق یک زیرشاخه از هوش مصنوعی است که در آن بر مبنای مجموعه‌ای از الگوریتم‌ها، مسائل پیچیده دارای پارامترها و ورودی‌های بسیار زیاد، مدل می‌شوند. در این پژوهش به أکثر

در سال‌های اخیر شبکه‌های عصبی یادگیری عمیق به عنوان ابزاری قدرتمند جهت حل مسائل پیچیده شناخته شده‌اند. یادگیری عمیق یک زیرشاخه از هوش مصنوعی است که در آن بر مبنای مجموعه‌ای از الگوریتم‌ها، مسائل پیچیده دارای پارامترها و ورودی‌های بسیار زیاد، مدل می‌شوند. در این پژوهش به ارائه چاچوب جدیدی از یادگیری عمیق پرداخته می‌شود که در آن با استفاده از تبدیل موجک، خودرمزنگار انباشته و حافظه طولانی کوتاه مدت یا LSTM به پیش‌بینی جهت بازار در قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالای ایران می‌پردازیم. در روش پیشنهادی ابتدا با استفاده از تبدیل موجک نویز داده‌های ورودی گرفته می‌شود. سپس با استفاده از خودرمزنگار انباشته شاخص‌های تاثیرگذار بر جهت بازار شناسایی شده و در نهایت این شاخص‌ها به عنوان ورودی به معماری LSTM داده می‌شود تا جهت بازار پیش‌بینی شود. از نوآوری‌های پژوهش حاضر می‌توان به ارائه چند شاخص تکنیکال جدید به منظور افزایش دقت مدل پیشنهادی و همین‌طور تنظیم پارامترهای الگوریتم‌های به کار رفته از جمله LSTM برای مسئله مورد مطالعه و ارائه استراتژی معاملاتی به جهت دستیابی به سوددهی مناسب شاره نمود. بررسی‌ها نشان می‌دهند که روش پیشنهادی از سایر روش‌ها پیشی می-گیرد و به دقت و بازدهی بالاتری دست می‌یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1654 - طراحی شاخص استرس مالی و آزمون آن در شرایط عدم قطعیت (مورد مطالعه: بازار مالی و بورس اوراق بهادار در ایران)
رضا غفاری گل افشانی میر فیض فلاح مژکان صفا حسین جهانگیرنیا

چکیدههدف از این پژوهش طراحی شاخص استرس مالی برای پیش‌بینی وقوع بحران مالی است. در این پژوهش، شاخصی ترکیبی برای سنجش نظام مالی ایران و اثرات تلاطمی مالی در شرایط عدم قطعیت در بازارهای مالی و بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی سال‌های 1388 تا 1399 طراحی‌شده است. ازآنج أکثر

چکیدههدف از این پژوهش طراحی شاخص استرس مالی برای پیش‌بینی وقوع بحران مالی است. در این پژوهش، شاخصی ترکیبی برای سنجش نظام مالی ایران و اثرات تلاطمی مالی در شرایط عدم قطعیت در بازارهای مالی و بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی سال‌های 1388 تا 1399 طراحی‌شده است. ازآنجایی‌که در پژوهش‌های قبلی از شوک متغیرها استفاده گردید در این پژوهش از سه عامل تلاطم ارز، تلاطم شاخص بورس و تلاطم صنعت بانکی برای طراحی و ساخت شاخص استرس مالی استفاده‌شده است. این پژوهش در پنج گام و بر اساس رویکردDCC- GHARCH انجام و درنهایت بر اساس متغیرهای نهادهای مالی و شاخص بورس، یک مدل پیش‌بینی برای شاخص استرس مالی ارائه گردیده است. از نتایج درمیابیم تمامی متغیرهای مستقل پژوهش اثر مثبت و معنی‌داری بر روی شاخص استرس مالی دارند، به‌جز شاخص تلاطم قیمت سکه که اثری منفی و معنی‌داری دارد. مقدار ضریب تعیین مدل نیز 0.8736 می‌باشد که بیانگر مطلوب بودن کیفیت مدل برازش شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1655 - پیش‌بینی نگهداشت وجه نقد با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین نظارت‌شده در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران
سعید فلاح پور رضا راعی نگار توکلی

این مطالعه با توجه به 22 ویژگی انتخاب شده (که در حین پژوهش بررسی می‌شوند) با روش‌های یادگیری ماشین، نگهداری وجه نقد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را پیش‌بینی می‌کند. 201 شرکت از سال 1396 تا سال 1400 بررسی شد. رگرسیون خطی چندگانه ، کی-نزدیک‌ترین همسایه، أکثر

این مطالعه با توجه به 22 ویژگی انتخاب شده (که در حین پژوهش بررسی می‌شوند) با روش‌های یادگیری ماشین، نگهداری وجه نقد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را پیش‌بینی می‌کند. 201 شرکت از سال 1396 تا سال 1400 بررسی شد. رگرسیون خطی چندگانه ، کی-نزدیک‌ترین همسایه، رگرسیون بردار پشتیبان، درخت تصمیم، جنگل تصادفی، الگوریتم تقویت گرادیان شدید و شبکه‌های عصبی چندلایه برای پیش‌بینی استفاده می‌شود. نتایج نشان می‌دهد که روش‌های رگرسیون خطی چندگانه ، کی-نزدیک‌ترین همسایه خطای جذر میانگین مربعات و میانگین قدرمطلق خطا بالا را ارائه می‌دهند. در همین حال، الگوریتم‌های پیچیده‌تر، به خصوص رگرسیون بردار پشتیبان ، دقت بالاتری را به دست می‌آورند؛ یافته‌ها حاکی از آن بوده است که با کاهش به 15 متغیر، روش‌های یادگیری ماشین به خصوص کی-نزدیک‌ترین همسایه نتایج بهتری را ارائه دادند. بر مبنای آزمون مقایسه زوجی نیز رگرسیون بردار پشتیبان عملکرد بهتری از سایر الگوریتم‌های یادگیری ماشین نظارت شده به جز درخت تصمیم دارد. همچنین مهمترین متغیرها نیز اندازه شرکت و مخارج سرمایه‌ای به دست آمد. شاخص عدم قطعیت جهانی و تورم نیز از متغیرهایی با اهمیت نسبتاً بالایی بودند؛ بنابراین، با استفاده از الگوریتم رگرسیون بردار پشتیبان ،‌ ممکن است میزان وجه نقد را به میزان قابل‌توجهی پیش‌بینی کنیم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1656 - بررسی واکنش شاخص کل و هم وزن بازار سهام به حرکات ارزهای رمزنگاری شده تحت تاثیر احساسات سرمایه گذاران(شواهدی از بازار سهام ایران)
نادر خدری طیبه درویش پور علیرضا جرجرزاده هوشنگ امیری

ظهور و گسترش بازار ارزهای مجازی در سال‌های اخیر موجب جلب توجه سرمایه‌گذاران به این دارایی‌های سرمایه‌ای شده است و سرمایه‌گذاران در کشور ایران نیز از این امر مستثنی نبوده‌اند. و از آنجایی که بازارهای دارایی در جذب سرمایه‌گذاران رقیب یکدیگرند، اکنون رقیبی تازه یعنی بازار أکثر

ظهور و گسترش بازار ارزهای مجازی در سال‌های اخیر موجب جلب توجه سرمایه‌گذاران به این دارایی‌های سرمایه‌ای شده است و سرمایه‌گذاران در کشور ایران نیز از این امر مستثنی نبوده‌اند. و از آنجایی که بازارهای دارایی در جذب سرمایه‌گذاران رقیب یکدیگرند، اکنون رقیبی تازه یعنی بازار رمزارزها در این بازار خودنمایی می‌کند. از اینرو این مطالعه به بررسی تاثیرگذاری ارزهای رمزنگاری شده بر شاخص کل و شاخص هم وزن بازار سهام ایران پرداخته و نقش احساسات سرمایه‌گذاران را به عنوان یکی از عوامل موثر لحاظ نموده است. جهت انجام این مطالعه شاخص‌کل و شاخص ‌هم‌وزن بازارسهام از ابتدای سال 1395 تا شهریور1400 استخراج گردیده و تاثیر شاخص بازار رمزارزها، بیت کوین و اتریوم را به عنوان شناخته شده‌ترین و پرمعامله‌ترین رمزارز بر شاخص‌های مذکور با استفاده از مدل‌های رگرسیونی چند متغیره مورد بررسی قرارداده است. یافته‌های حاصله نشان داد یک رابطه منفی و معنادار میان شاخص بیت کوین، اتریوم و شاخص بازار رمزارزها با شاخص کل و شاخص هم وزن در بازارسهام ایران وجود داشته و احساسات سرمایه گذاران بر این روابط موثر بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1657 - طراحی الگوریتم معاملاتی به منظور تسهیل دستیابی به یک سیستم سرمایه گذاری مناسب با بازدهی معقول ( مورد مطالعه: بورس اوراق بهادار تهران)
حسن ترابی مهدی برار نیا فیروزجایی

یکی از مهم‌ترین مسائل در بازارهای مالی مدرن یافتن راه‌های کارآمد برای تلخیص و مجسم کردن اطلاعات بازار بورس است. هدف این مقاله کشف روشی برای کاهش ریسک و افزایش بازده سرمایه‌گذاری است. با تحلیل حجم انبوه از داده‌های بازار بورس تهران به‌ عنوان مورد مطالعاتی، تحلیل روابط می أکثر

یکی از مهم‌ترین مسائل در بازارهای مالی مدرن یافتن راه‌های کارآمد برای تلخیص و مجسم کردن اطلاعات بازار بورس است. هدف این مقاله کشف روشی برای کاهش ریسک و افزایش بازده سرمایه‌گذاری است. با تحلیل حجم انبوه از داده‌های بازار بورس تهران به‌ عنوان مورد مطالعاتی، تحلیل روابط میان داده‌ها و کشف اطلاعات نهفته آن‌ها که تأثیر فراوانی در تصمیمات سرمایه‌گذاران دارد؛ یک الگوریتم طراحی شد. همچنین از داده‌های صنایع خودرو و فرآورده‌های نفتی و شاخص صنایع مختلف طی سال 1398 تا 1401 استفاده شد و با کمک بیست شاخص تکنیکی، مدل سازی صورت پذیرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که مدل مورد استفاده، در شناسایی و پیش‌بینی سیگنال‌های فروش صادره در نقاط حداکثری دارای عملکرد قابل ‌توجهی بوده و با دقت قابل قبولی، پیش‌بینی انجام می‌شود. شرکت‌های سبد گردانی و تأمین سرمایه برای تصمیم گیری نسبت به فروش، خرید و یا نگهداری اوراق بهادار، می‌توانند از این الگوریتم معاملاتی استفاده نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1658 - "تحلیل تأثیر پویایی نفت، طلا و شاخص بورس بر اقتصاد ایران: رهیافتی نوین با الگوی SVAR-DCC-GARCH"
تارا حیدری میر فیض فلاح شمس هاشمi نیکومرام فریدون رهنمای رودپشتی غلامرضا زمردیان

در اقتصاد جهانی، قیمت نفت به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی تغییرات نرخ ارز مورد توجه قرار گرفته است. این اهمیت به دلیل معاملات بین‌المللی نفت با دلار آمریکا صورت می‌پذیرد. مقاله حاضر رابطه پویایی میان قیمت نفت، طلا و شاخص بورس ایران در بازه زمانی 1370 تا 1401 با الگوی SVAR أکثر

در اقتصاد جهانی، قیمت نفت به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی تغییرات نرخ ارز مورد توجه قرار گرفته است. این اهمیت به دلیل معاملات بین‌المللی نفت با دلار آمریکا صورت می‌پذیرد. مقاله حاضر رابطه پویایی میان قیمت نفت، طلا و شاخص بورس ایران در بازه زمانی 1370 تا 1401 با الگوی SVAR-DCC-GARCH بررسی می‌کند. نتایج نشان می‌دهد افزایش رشد شاخص سهام ممکن است قیمت طلا را افزایش دهد، اما تأثیری بر بازار نفت ندارد. افزایش در بازار طلا و نفت تأثیر قابل توجهی در بازار سهام ایران ندارد و جالب است که ارتباط مشخصی میان بازار نفت و طلا وجود ندارد. این نتایج در طول نوسانات زمانی تغییر می‌کنند. در نهایت، با استفاده از الگوی SVAR-DCC-GARCH، این مقاله به تحلیل رابطه پویایی بین قیمت نفت، طلا و شاخص بورس در اقتصاد ایران می‌پردازد و نتایج نشان می‌دهد که این رابطه در شرایط مختلف با عنصر زمان تغییر می‌کند، که موجب فهم بهتر از تأثیر تغییرات در این شاخص‌ها بر اقتصاد ایران خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1659 - ارزیابی عملکرد پرتفوی در بورس اوراق بهادار تهران
فریدون رهنمای رودپشتی سیدرضا غفاری

در این تحقیق، به شاخص جدیدی بنام شارپ تجدید‌نظر‌شده (R-Sharp) مبتنی بر ارزش در معرض خطر از جمله شاخص‌های قابل قبول جهت ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال دربازار سرمایه است، پرداختیم و سپس این شاخص را با روش شارپ مقایسه نمودیم. در شاخص R-Sharp از مفهوم ارزش در معرض خطر(Value أکثر

در این تحقیق، به شاخص جدیدی بنام شارپ تجدید‌نظر‌شده (R-Sharp) مبتنی بر ارزش در معرض خطر از جمله شاخص‌های قابل قبول جهت ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال دربازار سرمایه است، پرداختیم و سپس این شاخص را با روش شارپ مقایسه نمودیم. در شاخص R-Sharp از مفهوم ارزش در معرض خطر(Value at Risk) استفاده شده است. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که محاسبه VaR با روش GARCH با توجه به عدم وجود ناهمسانی واریانس در سری زمانی داده‌ها، مقدور نبوده و بنابراین ارزش در معرض خطر برای 10 شرکت سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار تهران به روش RiskMetrics با ضریب هموارسازی نمایی در سطوح اطمینان 99.9%، 99% و 95% و دوره‌های زمانی 1 و 10 روزه محاسبه گردید. نتایج پس‌آزمایی بیانگر صحت VaR محاسبه شده در سطح اطمینان 95% و دوره زمانی یک روزه برای تمامی شرکت‌های مورد بررسی، قابل اتکا بوده و در سطوح اطمینان بالاتر برای اغلب شرکت‌ها مناسب نمی‌باشد. مطلب اخیر با پیشنهاد سیستم RiskMetrics استاندارد مبنی بر استفاده از سطح اطمینان 95% مطابقت دارد. پس از محاسبه VaR و آزمون پس‌آزمایی آن، شاخص SHARP وR-SHARP برای دوره زمانی سال 1385 تا انتهای سال 1388 محاسبه گردید. نتایج بدست آمده بیانگر وجود اختلاف‌هایی در نحوه ارزیابی عملکرد و رتبه‌بندی این دو شاخص می‌باشد بنابراین رتبه‌بندی دو روش با آزمون‌ ناپارامتریک ویل‌کاکسون مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آزمون‌های مذکور در این تحقیق بیانگر عدم وجود اختلاف معنی‌دار در رتبه‌بندی این دو شاخص می‌باشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1660 - مقایسه مدل های شبکه عصبی با مدل سری زمانی باکس- جنکینز در پیش بینی شاخص کل قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران
جلال حقیقت منفرد محمود احمدعلی‌نژاد سارا متقالچی

پژوهش حاضر به مقایسه مدلهای شبکه عصبی و سری زمانی در پیش بینی قیمت شاخص سهام می پردازد. بدین جهت سه مدل از شبکه های عصبی(پروسپترونی چند لایه ،پایه ای شعاعی و رگرسیونی) و یک مدل از مدل های سری زمانی (باکس- جنکینز) مورد بررسی قرار گرفته‌اند. شاخص کل قیمت سهام بازار بورس ت أکثر

پژوهش حاضر به مقایسه مدلهای شبکه عصبی و سری زمانی در پیش بینی قیمت شاخص سهام می پردازد. بدین جهت سه مدل از شبکه های عصبی(پروسپترونی چند لایه ،پایه ای شعاعی و رگرسیونی) و یک مدل از مدل های سری زمانی (باکس- جنکینز) مورد بررسی قرار گرفته‌اند. شاخص کل قیمت سهام بازار بورس تهران در بازه زمانی ابتدای فروردین 1384 تا انتهای اسفند 1388 به عنوان جامعه آماری انتخاب شده است. به منظور داشتن معیاری برای مقایسه از چهار معیار خطای ریشه میانگین مربع خطا ،میانگین قدر مطلق درصد خطا، میانگین قدر مطلق خطا وضریب تعیین استفاده شده است. برای آموزش مدل ها از 80 درصد داده ها معادل 913 روز از اول فروردین سال 1384تا 31 فروردین سال 1388 استفاده شده و مدل های طراحی شده قادر هستند 299روز آتی را پیش بینی نمایند.برای ساختن 3 مدل شبکه عصبی از محیط نرم افزارMatlabو برای ساختن مدل سری زمانی باکس-جنکینز از نرم افزار هایSpssوEviewsاستفاده شده است. نتایج حاصله حاکی از آن است که 3 مدل شبکه عصبی از لحاظ 4 معیار خطا نسبت به مدل سری زمانی آریما برتری دارد.از طرفی از میان 3 مدل شبکه عصبی به کار رفته به ترتیب، مدل شبکه عصبی پایه ای شعاعی و پس از آن مدل شبکه عصبی پروسپترون چند لایه بهترین عملکرد و شبکه عصبی رگرسیونی بدترین عملکرد را دارا می باشند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1661 - شبیه سازی الگوی تاثیرات نوسانات دارایی های رقیب سهام بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و قیمت مسکن با رویکرد پویایی شناسی سیستمی
حبیب اله رعنایی کردشولی عباس عباسی هومن پشوتنی زاده

با توجه به اهمیت میزان تاثیرگذاری و تاثرپذیری دارایی های جایگزین سهام در چارچوب نظریه ی پرتفولیو و متناسب با نوسانات عمده ی این بازده دارایی ها در کشور، پیش بینی تغییرات احتمالی در قیمت این دارایی ها و تاثیر آن بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و قیمت مسکن متناسب با تغ أکثر

با توجه به اهمیت میزان تاثیرگذاری و تاثرپذیری دارایی های جایگزین سهام در چارچوب نظریه ی پرتفولیو و متناسب با نوسانات عمده ی این بازده دارایی ها در کشور، پیش بینی تغییرات احتمالی در قیمت این دارایی ها و تاثیر آن بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و قیمت مسکن متناسب با تغییرات قیمت جهانی نفت، بسیار مهم بوده و نیازمند بررسی از جنبه های گوناگون را دارد. هدف از این پژوهش، ارائه ی الگویی به منظور پیش بینی میزان تاثرپذیری شاخص کل سهام بورس اوراق بهادار تهران از نوسانات دارایی های جایگزین سهام و تاثیرگذاری بر آنان است، که این امر با استفاده از روش پویایی شناسی سیستمی و ارتباط داده های مالی، بازار سرمایه، نرخ ارز، قیمت طلا، قیمت جهانی نفت و قیمت مسکن صورت پذیرفته است. مدل شبیه سازی شده با استفاده از نرم افزار Vensim DSS حادث گردیده و نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که تغییرات قیمت طلا، نرخ ارز به عنوان دارایی های جایگزین سهام، در بلندمدت به صورت معکوس بر شاخص کل بورس اوراق بهادار و قیمت مسکن، تاثیر می گذارند و همچنین از این رو که اقتصاد کشور مبتنی بر درآمدهای نفتی است، در نتیجه ی افزایش قیمت جهانی نفت، افزایش قیمت مسکن و رشد شاخص کل بورس اوراق بهادار را در بلندمدت شاهد خواهیم بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1662 - ارائه مدلی بر مبنای میانگین– آنتروپی– چولگی برای بهینه‌سازی
عادل بهزادی مصطفی بختیاری

بازده اوراق بهادار در دنیای واقعی معمولا مبهم و نادقیق است. محققان رویکردهای گوناگونی را برای مدل کردن بازده بکار گرفته¬اند. یکی از رویکردهای بکار گرفته شده در این زمینه، استفاده از منطق فازی می¬باشد. در این میان، مطالعات زیادی در زمینه معرفی معیار ریسک در جهت ب أکثر

بازده اوراق بهادار در دنیای واقعی معمولا مبهم و نادقیق است. محققان رویکردهای گوناگونی را برای مدل کردن بازده بکار گرفته¬اند. یکی از رویکردهای بکار گرفته شده در این زمینه، استفاده از منطق فازی می¬باشد. در این میان، مطالعات زیادی در زمینه معرفی معیار ریسک در جهت بهینه‌سازی پرتفوی فازی صورت گرفته ‌است. یکی از معیارهای جدید در این زمینه آنتروپی است که بر خلاف واریانس، وابسته به تقارن توزیع بازده دارایی¬ها نیست. در مقاله پیش¬رو مدلی بر مبنای میانگین- آنتروپی- چولگی برای حل مساله بهینه¬سازی پرتفوی ارائه شده است. از تئوری اعتبار برای محاسبه پارامترهای مورد نیاز استفاده شده است. برای مقایسه این مدل و مدل میانگین- واریانس از شاخص عملکرد اقتصادی استفاده شده است و در انتها با بکار بردن داده¬های بورس اوراق بهادار تهران نشان داده شده است، مدلی که بر مبنای میانگین- آنتروپی- چولگی دارای شاخص عملکرد اقتصادی بالاتری است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1663 - گشتاورهای مراتب بالاتر در بهینه‌سازی سبد سهام در محیط فازی
محمدرضا رستمی محمود کلانتری بنجار عادل بهزادی

عدم اطمینان در بازده دارایی‌ها یکی از چالش‌های پیش‌روی سرمایه‌گذاران است. محققان راهکارهای مختلفی برای فائق آمدن بر این مسئله ارائه داده‌اند. رویکرد فازی یکی از راه‌ حل‌های ارائه شده در این زمینه است. از طرفی بازده دارایی‌ها همواره متقارن و نرمال نیست و سرمایه‌گذاران هم أکثر

عدم اطمینان در بازده دارایی‌ها یکی از چالش‌های پیش‌روی سرمایه‌گذاران است. محققان راهکارهای مختلفی برای فائق آمدن بر این مسئله ارائه داده‌اند. رویکرد فازی یکی از راه‌ حل‌های ارائه شده در این زمینه است. از طرفی بازده دارایی‌ها همواره متقارن و نرمال نیست و سرمایه‌گذاران همواره ترجیح می‌دهند که علاوه بر میانگین و واریانس بازده دارایی‌ها، چولگی و کشیدگی را درنظر بگیرند. در این مقاله مدل‌هایی که گشتاورهای مراتب بالاتر(چولگی و کشیدگی) در آنها در نظرگرفته شده برای انتخاب سبد سهام بهینه در محیط فازی مورد بررسی قرار گرفته شده است. برای محاسبه گشتاورها از تئوری اعتبار و از شاخص عملکرد اقتصادی برای محاسبه کارایی مدل‌های ارائه شده استفاده شده است و در انتها با بکار بردن داده های بورس اوراق بهادار تهران نشان داده شده است که در نظر گرفتن گشتاورهای مراتب بالاتر موجب بهبود کارایی پرتفوی بدست آمده خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1664 - بررسی حافظه بلندمدت در بورس اوراق بهادار تهران
هاشم نیکومرام علی سعیدی مرجان عنبرستانی

بر اساس فرضیه بازار کارا قیمت ها در بازار سهام از فرآیند گشت تصادفی پیروی می‌کند. در چنین بازاری اطلاعات به سرعت در بازار منتشر می شوند و بر قیمت سهام تاثیر می گذارند. بنابراین بازده سهام را نمی توان بر اساس تغییرات گذشته قیمت ها پیش بینی کرد. از این رو بخش بزرگی از نظر أکثر

بر اساس فرضیه بازار کارا قیمت ها در بازار سهام از فرآیند گشت تصادفی پیروی می‌کند. در چنین بازاری اطلاعات به سرعت در بازار منتشر می شوند و بر قیمت سهام تاثیر می گذارند. بنابراین بازده سهام را نمی توان بر اساس تغییرات گذشته قیمت ها پیش بینی کرد. از این رو بخش بزرگی از نظریه های مالی، بر مبنای فرآیند گام تصادفی برای قیمت و بازده دارایی ها توسعه یافته است.حافظه بلندمدت یکی از نواقض بازار کارآ است که بیان می کند سری های زمانی شاخص بازار سرمایه از نظریه گشت تصادفی پیروی نمی کنند.این تحقیق به بررسی حافظه بلندمدت به عنوان یکی از خصوصیات سری های زمانی برای شاخص قیمت و بازده نقدی و شاخص صنعت در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. برای آزمون فرضیه ها، مدل خودرگرسیون میانگین متحرک انباشته جزئی به کار برده شده است.نتایج این تحقیق نشان می دهد که مفهوم حافظه بلندمدت در بازار سرمایه ایران برای هردو شاخص وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1665 - ارزیابی عملکرد پرتفوی در بورس اوراق بهادار تهران:
فریدون رهنمای رودپشتی سیدرضا میرغفاری

در این تحقیق، به شاخص جدیدی بنام شارپ تجدید‌نظر‌شده (R-Sharp) مبتنی بر ارزش در معرض خطر از جمله شاخص‌های قابل قبول جهت ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال دربازار سرمایه است، پرداختیم و سپس این شاخص را با روش شارپ مقایسه نمودیم. در شاخصR-Sharpاز مفهوم ارزش در معرض خطر(Value at أکثر

در این تحقیق، به شاخص جدیدی بنام شارپ تجدید‌نظر‌شده (R-Sharp) مبتنی بر ارزش در معرض خطر از جمله شاخص‌های قابل قبول جهت ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال دربازار سرمایه است، پرداختیم و سپس این شاخص را با روش شارپ مقایسه نمودیم. در شاخصR-Sharpاز مفهوم ارزش در معرض خطر(Value at Risk) استفاده شده است. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که محاسبهVaRبا روشGARCHبا توجه به عدم وجود ناهمسانی واریانس در سری زمانی داده‌ها، مقدور نبوده و بنابراین ارزش در معرض خطر برای 10 شرکت سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار تهران به روشRiskMetricsبا ضریب هموارسازی نمایی در سطوح اطمینان 99.9%، 99% و 95% و دوره‌های زمانی 1 و 10 روزه محاسبه گردید. نتایج پس‌آزمایی بیانگر صحتVaRمحاسبه شده در سطح اطمینان 95% و دوره زمانی یک روزه برای تمامی شرکت‌های مورد بررسی، قابل اتکا بوده و در سطوح اطمینان بالاتر برای اغلب شرکت‌ها مناسب نمی‌باشد. مطلب اخیر با پیشنهاد سیستمRiskMetricsاستاندارد مبنی بر استفاده از سطح اطمینان 95% مطابقت دارد. پس از محاسبهVaRو آزمون پس‌آزمایی آن، شاخصSHARPوR-SHARPبرای دوره زمانی سال 1385 تا انتهای سال 1388 محاسبه گردید. نتایج بدست آمده بیانگر وجود اختلاف‌هایی در نحوه ارزیابی عملکرد و رتبه‌بندی این دو شاخص می‌باشد بنابراین رتبه‌بندی دو روش با آزمون‌ ناپارامتریک ویل‌کاکسون مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آزمون‌های مذکور در این تحقیق بیانگر عدم وجود اختلاف معنی‌دار در رتبه‌بندی این دو شاخص می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1666 - بررسی تاثیرات همزمان نااطمینانی قیمت نفت و قیمت طلا بر شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران: بر پایه مدل سه متغیره GARCH
حسن حیدری سعید شیرکوند سید رامین ابوالفضلی

هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیرات همزمان نااطمینانی قیمت نفت و قیمت طلا بر شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران در قالب مدل سه متغیره GARCH طی دوره زمانی آذر ماه 1387 تا اسفند 1392 با استفاده از داده های روزانه می¬باشد.در این راستا، ابتدا به منظور بررسی ایستایی(مانایی) أکثر

هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیرات همزمان نااطمینانی قیمت نفت و قیمت طلا بر شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران در قالب مدل سه متغیره GARCH طی دوره زمانی آذر ماه 1387 تا اسفند 1392 با استفاده از داده های روزانه می¬باشد.در این راستا، ابتدا به منظور بررسی ایستایی(مانایی) متغیرها، از آزمون ریشه واحد ADF، سپس برای تشخیص ناهمسانی واریانس در اجزا اخلال از آزمون ضریب لاگرانژ (LM) ARCH استفاده شده است.در نهایت به منظور بررسی اثرات همزمان نااطمینانی قیمت نفت و نااطمینانی قیمت طلا بر شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران، مدل سه متغیره GARCH با کاربرد رهیافت BEKK برآورد شده است. نتایج نشان می¬دهند بین نااطمینانی قیمت نفت و شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود ندارد ولی بین نااطمینانی قیمت طلا و شاخص بورس اوراق بهادار تهران رابطه منفی و معناداری مشاهده گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1667 - سودمندی قواعد تحلیل تکنیکی در بورس اوراق بهادار تهران و چند کشور منتخب با رویکرد
ابراهیم عباسی حسام جهرامی

یکی از روش ها برای تشخیص زمان ورود و خروج به بورس، روش تحلیل تکنیکی است.در این تحقیق سودمندی برخی شاخص های تحلیل تکنیکی پرکاربرد مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور بازدهی13قاعدة معاملاتی، شامل انواع میانگین های متحرک[i]به عنوان راهبرد فعال سرمایه گذاری و بازده روش أکثر

یکی از روش ها برای تشخیص زمان ورود و خروج به بورس، روش تحلیل تکنیکی است.در این تحقیق سودمندی برخی شاخص های تحلیل تکنیکی پرکاربرد مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور بازدهی13قاعدة معاملاتی، شامل انواع میانگین های متحرک[i]به عنوان راهبرد فعال سرمایه گذاری و بازده روش خرید و نگهداری[ii]به عنوان راهبرد غیر فعال سرمایه گذاری در پنج کشور ایران، عمان، اردن، کویت، ترکیه مورد ارزیابی قرار گرفته است.برای انجام آزمون های آماری ، از تکنیک"بوت استرپ"استفاده شده است. نتایج نشان داد قواعد تحلیل تکنیکی در اکثر موارد از راهبرد خرید و نگهداری سودمندتر بوده است و قواعد تحلیل تکنیکی کوتاه مدت تر سودمندی بیشتری داشته و از بین کشورهای مورد بررسی کویت با بیشترین تعداد سودمندی قواعد تحلیل تکنیکی، نشان داد که پتانسیل بیشتری در بکارگیری قواعد تحلیل تکنیکی دارد و به ترتیب کشور های اردن و عمان و ترکیه در مقام های بعدی قرار دارند.ایران با کمترین تعداد در رتبه آخر قرار دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1668 - پیش بینی بازده شاخص بورس اوراق بهادار با استفاده از مدلهای شبکه ها عصبی مصنوعی شعاع پایه
رضا تهرانی سعید مرادپور

تا کنون برای پیش بینی بازده سهام و بازده شاخص از روش های متعددی استفاده شده است در این میان هوش مصنوعی و شبکه های عصبی مصنوعی یکی از روش های پیش بینی بازده شاخص بوده است. در حال حاضر به دنبال بررسی عملکرد شبکه عصبی شعاع پایه برای پیش‌بینی بازده شاخص هستیم. بدین منظور از أکثر

تا کنون برای پیش بینی بازده سهام و بازده شاخص از روش های متعددی استفاده شده است در این میان هوش مصنوعی و شبکه های عصبی مصنوعی یکی از روش های پیش بینی بازده شاخص بوده است. در حال حاضر به دنبال بررسی عملکرد شبکه عصبی شعاع پایه برای پیش‌بینی بازده شاخص هستیم. بدین منظور از شاخص بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است و عملکرد شبکه عصبی شعاع پایه و شبکه عصبی پرسپترون مقایسه شده‌اند. نوع آزمون عملکرد شبکه های عصبی بر اساس حداقل مربعات خطا در دو رویکرد درون نمونه‌ای و برون نمونه ای بکار گرفته شده است. نتایج این پژوهش در رویکرد درون نمونه ای برتری شبکه عصبی شعاع پایه و در رویکرد برون نمونه ای برتری شبکه عصبی پرسپترون را نمایش می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1669 - بررسی روند زمانی قطعی و تغییر در پایداری شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران، مبتنی بر تحلیل بیزین و با مدل تعمیم یافته ریشه واحد تصادفی (GSTUR)
رسول سجاد محسن عسگری

در سال‌های اخیر علاقه فزاینده‌‌ای به مطالعه ویژگی‌های غیرخطی در سری‌های زمانی مالی و اقتصادی در سطح کلان، شکل گرفته است که دلیل آن را می‌توان در امکان بروز نتایج و تحلیل‌های گمراه‌کننده با درنظر نگرفتن رفتار غیرخطی در محاسبات، و همچنین بررسی روندهای زمانی، تاثیرگذاری شو أکثر

در سال‌های اخیر علاقه فزاینده‌‌ای به مطالعه ویژگی‌های غیرخطی در سری‌های زمانی مالی و اقتصادی در سطح کلان، شکل گرفته است که دلیل آن را می‌توان در امکان بروز نتایج و تحلیل‌های گمراه‌کننده با درنظر نگرفتن رفتار غیرخطی در محاسبات، و همچنین بررسی روندهای زمانی، تاثیرگذاری شوک‌های ساختاری و تغییر ویژگی‌های رفتاری این سری‌ها در طول زمان، جستجو کرد. استفاده از آزمون‌های رایج اقتصادسنجی بر این موضوع دلالت دارد که این سری‌های زمانی اغلب حاوی ریشه واحد بوده و به سبب آن ناماناییI(1)دارند. در این مقاله با استفاده از معیارهایNSE،RNEوCDبه بررسی الگوریتمMCMCپرداخته و با تحلیل حساسیت بر روی مقادیر پارامترهای پیشین، میزان حساسیت نتایج به تغییر مقادیر پارامترها بررسی شده است. همچنین با بررسی ویژگی‌های ساختاری توزیع‌ها و پارامترهای پسین، عدم وجود خودهمبستگی معنادار، متناسب با طول وقفه‌ها، و برازش داده‌های پسین حاصل با توزیع‌های مورد انتظار بررسی شده است. با اجرای 48 حالت مختلف از مدلGSTUR، مشاهده شد که افزایش تاثیر کمی در بهبود مدل دارد. همچنین در کلیه حالت‌ها، مدل‌های بدون روند و ثابت رگرسیونی نسبت به مدلRW، ارجعیتی نداشته و با مقایسه از طریق فاکتور بیز، از مدلRWحمایت می‌شود. اما در کلیه سه نوع دیگر از مدل‌های کلاسGSTUR، مدل‌هایGSTURنسبت به مدلRWارجعیت دارند. همچنین نتایج این بررسی حاکی از وجود شواهدی مبنی بر غیرخطی بودن سری زمانی شاخص کل بوده و این سری زمانی با احتمال 99% دارای روند مانا است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1670 - اندازه گیری خطای پیش بینی شاخص کل بورس تهران با استفاده از روش‌های سری زمانی فازی مرتبه چندگانه و آرما
ابراهیم عباسی محسن دستپاک

هدف از این مطالعه پیش بینی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از سری زمانی فازی مرتبه اول، دوم و سوم و روش آرما و آزمون دقت پیش بینی هر یک از این روش ها است. برای این منظور RMSE و مقادیر تعدیل شده آن را بر اساس سری زمانی فازی مرتبه چندگانه و مقادیر زبانی بین 5 ت أکثر

هدف از این مطالعه پیش بینی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از سری زمانی فازی مرتبه اول، دوم و سوم و روش آرما و آزمون دقت پیش بینی هر یک از این روش ها است. برای این منظور RMSE و مقادیر تعدیل شده آن را بر اساس سری زمانی فازی مرتبه چندگانه و مقادیر زبانی بین 5 تا 15 محاسبه و کمترین RMSE انتخاب شد. بر اساس این انتخاب شاخص کل بورس برای هر یک از سالهای دوره یازده ساله این مطالعه (88-1378) به روش های فازی و فازی تعدیل شده و روش آرما و آرمای تعدیل شده محاسبه شد و با شاخص واقعی بازار مقایسه گردید. نتایج آزمون دایبولد ماریانو نشان داد که در 7 سال از 11 سال دوره مورد مطالعه خطای پیش بینی روش آرما کمتر از روش فازی است. اما در 4 سال بقیه بین دقت پیش بینی دو روش تفاوت معنی داری مشاهده نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1671 - ریسک و بازده اوراق بهادار بر اساس پیش بینی های هدایت شده (جهت دار)
وحیـد روح العـلم

هدف مقاله بررسی روش جدیدی تحت عنوان پیش بینی هدایت شده (جهت دار) برای محاسبه مقادیر β (بتا) و میزان ریسک یک سهام عمومی و شکل دوره‌ای آن است. این روش دارای نکات مهم و پیچیده است که در نهایت میزان ریسک سهام را مدیریت و اندازه‌گیری می کند و بر آن اساس مدیران صندوق ها أکثر

هدف مقاله بررسی روش جدیدی تحت عنوان پیش بینی هدایت شده (جهت دار) برای محاسبه مقادیر β (بتا) و میزان ریسک یک سهام عمومی و شکل دوره‌ای آن است. این روش دارای نکات مهم و پیچیده است که در نهایت میزان ریسک سهام را مدیریت و اندازه‌گیری می کند و بر آن اساس مدیران صندوق ها قادر خواهند بود بر مبنای انتظارات سرمایه گذاران ، جهت های سرمایه گذاری را تغییر دهند. قابلیت اندازه‌گیری دوره‌ای در این روش یک مزیت مهم است به این دلیل که محاسبه بازگشت سرمایه بر اساس مقادیر تاریخی مربوطه روش دقیق و قابل اعتمادی نیست بگونه ای که در روش تاریخی مقدار β در اثر وجود انحراف داده ها در مقادیر سرمایه گذاری های تاریخی ، قطعا تحت تأثیر قرار نخواهد گرفت. در این فرآیند به کارگیری علم سری های زمانی بسیار کارساز و مؤثر است و کمک می کند تا مقادیر بتا با دقت بیشتری محاسبه شده و سبب می گردد تا علم مدیریت ریسک با نگرش قوی‌تری در راستای پوشش خطر و ریسک مشتریان در بازار سرمایه گام بردارد. بنابراین یافته های علمی پژوهش حاضر نشان می دهد که روش مورد بررسی در این تحقیق قابلیت و توانایی سنجش ریسک و بازده اوراق بهادار را دارد. نویسنده در تهیه این مقاله از راهنمایی های ارزشمند جناب آقای دکتر فریدون رهنمــای رودپشتـی، استـاد و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، بهره فراوانی جسته و از ایشان کمال قدردانی و تشکر را دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1672 - طراحی سیستم هوشمند خرید و فروش بر اساس مدلی مرکب از الگوریتم ماشین بردار پشتیبان و تئوری کانال روند
شاپور محمدی سیدعلی موسوی سرحدی محمد نوری‌بخش

پیش بینی قیمت آتی و به تبع آن کسب بازدهی بیشتر همواره یکی از مهمترین موضوعات در بازارهای مالی بوده است. از این رو در این پژوهش به طراحی سیستم هوشمند خرید و فروش بر اساس مدلی مرکب از الگوریتم ماشین بردار پشتیبان و تئوری کانال روند پرداخته شده است. برای رسیدن به این هدف، أکثر

پیش بینی قیمت آتی و به تبع آن کسب بازدهی بیشتر همواره یکی از مهمترین موضوعات در بازارهای مالی بوده است. از این رو در این پژوهش به طراحی سیستم هوشمند خرید و فروش بر اساس مدلی مرکب از الگوریتم ماشین بردار پشتیبان و تئوری کانال روند پرداخته شده است. برای رسیدن به این هدف، این پژوهش در چهار مرحله اصلی طراحی و اجرا گردیده است. در مرحله اول حدود کانال روند در بازه های زمانی مختلف استخراج گردیده و این حدود در مرحله دوم برای دوره آزمایش توسط الگوریتم ماشین بردار پشتیبان پیش بینی شده است. در مرحله سوم استراتژی های خرید و فروش در محدوده کانال پیش بینی شده در دوره آزمایش تعریف و اجرا شده و در مرحله چهارم بازدهی حاصل از سیستم طراحی شده با بازدهی حاصل از بکارگیری استراتژی خرید و نگهداری مقایسه شده اند. در مورد همه شاخص های انتخاب شده به عنوان نمونه پژوهش، عملکرد سیستم هوشمند خرید و فروش بر اساس مدلی مرکب از الگوریتم ماشین بردار پشتیبان و تئوری کانال روند از عملکرد استراتژی خرید و نگهداری بهتر بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1673 - مدل فازی عصبی با ترکیب الگوریتم ژنتیک جهت پیش بینی قیمت سهام در صنعت خودرو در بورس اوراق بهادار تهران
احسان ساده رضا احتشامی راثی علی شیدایی نرمیقی

تعیین زمان بهینه و قیمت مناسب خرید و فروش سهام نقش بسزایی در تصمیمات سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و سود و زیان سرمایه‌گذار دارند. می‌توان از سیستم‌های هوشمند غیرخطی همچون شبکه عصبی مصنوعی، شبکه عصبی فازی و الگوریتم ژنتیک برای پیش‌بینی تغییرات قیمت سهام استفاده نمود. در أکثر

تعیین زمان بهینه و قیمت مناسب خرید و فروش سهام نقش بسزایی در تصمیمات سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و سود و زیان سرمایه‌گذار دارند. می‌توان از سیستم‌های هوشمند غیرخطی همچون شبکه عصبی مصنوعی، شبکه عصبی فازی و الگوریتم ژنتیک برای پیش‌بینی تغییرات قیمت سهام استفاده نمود. در این مقاله به طراحی و ارائه یک مدل پیش‌بینی قیمت سهام با استفاده از سیستم استنتاج عصبی فازی انطباقی و ترکیب آن با الگوریتم ژنتیک پرداخته شده است که در آن از دو دسته مختلف متغیرهای فنی و بنیادی به‌عنوان ورودی‌های مدل استفاده می‌شود. خروجی‌های حاصل از شبکه نشان می دهد میزان خطای پیش‌بینی هر دو دسته از ورودی های بنیادی و فنی تا حد قابل قبولی پایین است و این سیستم‌ها از توانایی لازم برای پیش‌بینی قیمت روزانه سهام برخوردار می‌باشند. برای ارزیابی دقت مدل، آزمون من ویتنی انجام گردید که با توجه به ورودی‌های مشخص شده برای دو حالت بنیادی و فنی، مشاهده گردید که تقریباً تفاوت معناداری بین نتایج پیش‌بینی قیمت در این دو روش وجود ندارد. هر دو روش بنیادی و فنی به شرط آنکه حداقل یکی از ورودی‌های آنها وابستگی خطی با قیمت داشته باشد، قادر به پیش‌بینی قیمت روز آتی با ضریب خطای نسبتاً قابل قبولی خواهند بود. همچنین در خصوص سهامی که میزان نوسانات قیمتی آن زیاد است، استفاده از رویکرد شبکه عصبی منجر به افزایش سطح خطای پیش‌بینی خواهد گردید و توصیه می‌شود از این روش برای پیش‌بینی قیمت سهام پرنوسان استفاده نشود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1674 - بهینه‌سازی پرتفوی ردیاب شاخص با استفاده از مدل تک شاخصی پایدار برمبنای شاخص 50 شرکت فعالتر بورس اوراق بهادار تهران
سعید فلاح پور فرید تندنویس سیدمحمدامیر هاشمی

تشکیل پرتفوی ردیاب شاخص به عنوان رویکرد منفعلانه در مدیریت پرتفوی، دو ایده اصلی را نسبت به مدیریت فعال دنبال می کند؛ الف) این رویکرد از طریق سرمایه گذاری بر اساس یک استراتژی معین که نیاز به هیچ پیش بینی ندارد، علاوه بر حداقل نمودن هزینه های سرمایه گذاری، از نتایج ناسازگ أکثر

تشکیل پرتفوی ردیاب شاخص به عنوان رویکرد منفعلانه در مدیریت پرتفوی، دو ایده اصلی را نسبت به مدیریت فعال دنبال می کند؛ الف) این رویکرد از طریق سرمایه گذاری بر اساس یک استراتژی معین که نیاز به هیچ پیش بینی ندارد، علاوه بر حداقل نمودن هزینه های سرمایه گذاری، از نتایج ناسازگار پیش بینی با آنچه که در عمل اتفاق می افتد، نیز اجتناب می کند ب) با ردیابی یک شاخص، پرتفوی سرمایه گذاری به طور نسبی از تنوع خوبی برخوردار است، حجم معاملات کمی دارد که منجر به هزینه معاملاتی حداقل می شود و به طور کلی هزینه های مدیریتی بسیار پائینی خواهد داشت. در این پژوهش با استفاده از مدل بهینه سازی پایدار و تکیه بر مهم‌ترین ویژگی این مدل که در شرایط عدم اطمینان در مورد توزیع احتمال پارامترهای مدل، فرض خاصی را منظور نمی کند و برای هر پارامتر یک مجموعه عدم قطعیت در نظر می گیرد، به تشکیل پرتفوی ردیاب شاخص پرداخته ایم. برای این منظور از شاخص 50 شرکت فعال تر بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی1/7/1390 الی 1/1/1392 استفاده شده است. نتایج آزمون خارج از نمونه مبتنی بر مقایسه ی زوجی نتایج مربوط به بازده پرتفوی ردیاب شاخص حاصل از مدل پایدار و پرتفوی ردیاب شاخص حاصل از مدل ناپایدار طی بازه زمانی 1/1/1392 الی 1/10/1392، نشان می دهند که خطای ردیابی پرتفوی شاخصی پایدار به طور معناداری کمتر یا مساوی خطای ردیابی پرتفوی شاخصی ناپایدار است که این امر برتری مدل پایدار در تشکیل پرتفوی شاخصی را نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1675 - لحاظ نمودن اثرات حافظه بلند مدت در پیش بینی تلاطم و ارزش در معرض خطر
احسان طیبی ثانی مدیحه چنگی آشتیانی

پیش بینی و لحاظ حافظه بلند مدت در سریهای زمانی یکی از با اهمیت ترین موضوعات در بازارهای مالی است که در پیش بینی تلاطم و ارزش در معرض ریسک کاربردهای وسیعی دارد. ارزش در معرض ریسک یکی از معروفترین ابزارهای ارزیابی ریسک در مدیریت مالی است. در این مقاله برای دو سری زمانی شا أکثر

پیش بینی و لحاظ حافظه بلند مدت در سریهای زمانی یکی از با اهمیت ترین موضوعات در بازارهای مالی است که در پیش بینی تلاطم و ارزش در معرض ریسک کاربردهای وسیعی دارد. ارزش در معرض ریسک یکی از معروفترین ابزارهای ارزیابی ریسک در مدیریت مالی است. در این مقاله برای دو سری زمانی شاخص بورس اوراق بهادار تهران و شاخص فرابورس ایران در بازه زمانی مهر ماه 1387 تا بهمن ماه 1393 از مدلهای خانواده GARCHاستفاده گردیده است. نتایج حاکی از وجود اثرات نامتقارن در بازدهی هر دو سری زمانی مورد بررسی است. برای ارزیابی پیش بین و ارزش در معرض ریسک از معیارهای کمترین خطا و آزمونهای آماری برای ارزیابی کفایت مدلهای برآورد کننده ارزش در معرض ریسک استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که لحاظ اثرات نامتقارن در سریهای بازدهی و همچنین اثرات حافظه بلندمدت منجر به بهبود پیش بینی تلاطم و ارزش در معرض ریسک این دو سری زمانی می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1676 - استفاده از مدلهای تصمیمگیری چند شاخصهای در رتبهبندی سهام با استفاده از مدل کانسلیم
کورش صادقی

سرمایه گذاران فردی در مورد چگونگی سرمایه گذاری در دارایی های صندوق تصمیم گیری نمی-کنند، بلکه تنها صندوقی را با توجه به بازده، ریسک، هزینه ها و دیگر عوامل آن، انتخاب می¬کنند. از جمله شاخص های مدنظر سرمایه گذاران در انتخاب صندوق سرمایه گذاری، توجهبه بازدهی و عملکرد آن أکثر

سرمایه گذاران فردی در مورد چگونگی سرمایه گذاری در دارایی های صندوق تصمیم گیری نمی-کنند، بلکه تنها صندوقی را با توجه به بازده، ریسک، هزینه ها و دیگر عوامل آن، انتخاب می¬کنند. از جمله شاخص های مدنظر سرمایه گذاران در انتخاب صندوق سرمایه گذاری، توجهبه بازدهی و عملکرد آن است. بنابراین سرمایه گذاران به دنبال ابزاری هستند تا با استفاده از آن، قادر به ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری باشند. هدف مقاله، مقایسه یک مدل ناپارامتریک جدید، که هزینه های صندوق را نیز در برگیرد با مدل شارپ و دو مدل از مدل های نوین به نام مدل امگا و مدل سورتینو می باشد. به همین منظور دو فرضیه تعیین شد و داده های مربوط به هزینه و ارزش خالص فعلی 22 صندوق سهمی و 19 صندوق با درآمد ثابت در طی سال 1391 جمع آوری گردید. همچنین نتایج تحقیق با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها نشان می دهد که اختلاف معناداری بین مدل ناپارامتریک و مدل¬های شارپ، امگا و سورتینو وجود ندارد و با استفاده از مدل ناپارامتریک، کارایی صندوق ها سنجیده شد و نتایج ارزیابی عملکرد صندوق ها نشان داد که صندوق های با درآمد ثابت کارایی بالاتری نسبت به صندوق های سهمی دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1677 - استنتاج پارامترهای تاثیرگذار در شاخص سودآوری پروژههای سرمایهگذاری ریسک‌پذیر صنعتی و معدنی با استفاده از تحلیل
حسین بدیعی احمد امامی رئوف غلامی مهیار یوسفی

آنالیز حساسیت روشی است که با استفاده از مدل سازی یک سیستم، روابط بین پارامترهای ورودی را تعیین کرده و تاثیر هر یک از این پارامترها را بر نتیجه و خروجی مدل می سنجد تا پارامترهایی که بیشترین تاثیر را بر نتیجه دارند به عنوان حساس ترین و مهمترین متغیرهای ورودی شناسایی شوند. أکثر

آنالیز حساسیت روشی است که با استفاده از مدل سازی یک سیستم، روابط بین پارامترهای ورودی را تعیین کرده و تاثیر هر یک از این پارامترها را بر نتیجه و خروجی مدل می سنجد تا پارامترهایی که بیشترین تاثیر را بر نتیجه دارند به عنوان حساس ترین و مهمترین متغیرهای ورودی شناسایی شوند. در واقع آنالیز حساسیت رابطه بین متغیر ها و میزان تاثیر آنها بر یکدیگر را مشخص نموده، پارامترهای مرتبط با متغیر های خروجی را شناسایی و میزان تاثیر هر یک از متغیرهای ورودی بر خروجی مدل را تعیین می کند. هدف از مقاله حاضر تعیین پارامترهای تاثیر گذار در ارزش خالص فعلی(NPV)واحد صنعتی جاج شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی با استفاده از تحلیل حساسیت می باشد. تضمین آینده اقتصادی طرح با شناسایی پارامترهای حساس که تغییرات جزئی آنها می تواند موجب تغییرات اساسی در ارزش خالص فعلی گردد، ممکن خواهد بود. بنابراین پس از تشکیل جدول جریان نقدینگی تنزیل شده، فرآیند مالی سیستم اقتصادی فوق مدل سازی شد. سپس با استفاده از انواع روش ها مانند آنالیز گردبادی، عنکبوتی و حساسیت مشخص گردید که قیمت فروش و میزان تولید سالانه مهمترین پارامترهای تاثیر گذار بر خروجی می باشند. بدیهی است با تمرکز بر روی پارامترهای تاثیر گذار می توان تا حد زیادی ریسک سرمایه گذاری را کاهش داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1678 - کاربرد الگوریتم‌های تبرید شبیه‌سازی شده و ژنتیک
ابراهیم عباسی صمد اکبری

هدف از این مطالعه تشکیل صندوق شاخصی با استفاده از الگوریتم‌های تبرید شبیه‌سازی شده و ژنتیک می‌باشد. صندوق‌های شاخصی پرتفوی‌هایی هستند که طوری طراحی می‌شوند که از طریق سرمایه‌گذاری در تعداد معدودی از اقلام تشکیل‌دهنده شاخص بتوانند ضمن کاهش هزینه‌های معاملاتی بازدهی نزدیک أکثر

هدف از این مطالعه تشکیل صندوق شاخصی با استفاده از الگوریتم‌های تبرید شبیه‌سازی شده و ژنتیک می‌باشد. صندوق‌های شاخصی پرتفوی‌هایی هستند که طوری طراحی می‌شوند که از طریق سرمایه‌گذاری در تعداد معدودی از اقلام تشکیل‌دهنده شاخص بتوانند ضمن کاهش هزینه‌های معاملاتی بازدهی نزدیک به بازده بازار را ایجاد نمایند. در این پژوهش به دنبال بررسی رابطه میان خطای ردیابی و تعداد سهام تشکیل دهنده صندوق هستیم. همچنین عملکرد الگوریتم تبرید شبیه سازی شده را در مقایسه با الگوریتم ژنتیک در تشکیل صندوق شاخصی می‌سنجیم. در این پژوهش برای انتخاب سهام‌هایی که بیش‌ترین تأثیر را بر شاخص می‌گذارند از یک تابع اولویت استفاده خواهد شد، سپس با استفاده از الگوریتم‌های فرا ابتکاری وزن‌های بهینه این سهم‌ها را به دست خواهیم آورد. نتایج حاصل نشان می‌دهد که هر چه تعداد سهام صندوق بیشتر باشد خطای ردیابی کاهش می‌یابد. بررسی‌ها دقت بالا و عملکرد برتر صندوق شاخصی ایجادشده توسط الگوریتم ژنتیک را در مقایسه با الگوریتم تبرید شبیه‌سازی شده به اثبات رسانید. به منظور ایجاد این صندوق از سهام شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار تهران استفاده خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1679 - بررسی و شناخت متغیرهای اصلی تاثیرگذار بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و مدلسازی آن با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی و مقایسه نتایج حاصله با تحلیل تکنیکال و موجهای الیوت
محمد کامروافر سیدذبیح اله هاشمی

هدف اصلی این مطالعه، بررسی و شناخت متغیرهای اصلی تاثیرگذار بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و مدلسازی آن با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی و مقایسه نتایج حاصله با تحلیل تکنیکال و موجهای الیوت است. متغیرهای توضیحی به کار رفته در مدل تحقیق: نرخ ارز، تورم، بیکاری، رشد أکثر

هدف اصلی این مطالعه، بررسی و شناخت متغیرهای اصلی تاثیرگذار بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و مدلسازی آن با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی و مقایسه نتایج حاصله با تحلیل تکنیکال و موجهای الیوت است. متغیرهای توضیحی به کار رفته در مدل تحقیق: نرخ ارز، تورم، بیکاری، رشد تولید و حجم نقدینگی بودند و متغیر هدف در این مطالعه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در این تحقیق از شبکه های عصبی GMDH و MLP و همچنین ابزارهای تحلیل تکنیکال (امواج الیوت و کانال رگرسیون) استفاده گردید. در این خصوص شبکه GMDH نشان داد که از میان متغیرهای مورد استفاده به عنوان شاخصهای کلان اقتصادی، متغیر نرخ بیکاری متغیر زائد بوده و تاثیر آن ناچیز است. اما سایر متغیرها (نرخ ارز، تورم، رشد تولید، حجم نقدینگی) اثر مضاعفی داشتند. همچنین یافته دیگر تحقیق ضمن تایید نتایج مشابه برای شبکه عصبی و تحلیل تکنیکال، حاکی از قدرت بالاتر شبکه های عصبی در پیش بینی شاخص بورس است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1680 - مقایسه فاکتورهای مهم بازار سرمایه بر اساس مدل شارپ و استردا
نرگس علیزاده علی سبحانی داریوش مختاری

مقاله حاضر با هدف شناخت شرایط بورس اوراق بهادار تهران از نظر متقارن و نامتقارن بودن و تبیین ارتباط آن با متغیرهای مهم بازار سرمایه (شاخص قیمت –فعالیت بازار سرمایه و نرخ بازده بازار) تدوین شده است.روش پژوهش،توصیفی،مقایسه ای و همبستگی می‌باشد.اطلاعات از آرشیو سازمان أکثر

مقاله حاضر با هدف شناخت شرایط بورس اوراق بهادار تهران از نظر متقارن و نامتقارن بودن و تبیین ارتباط آن با متغیرهای مهم بازار سرمایه (شاخص قیمت –فعالیت بازار سرمایه و نرخ بازده بازار) تدوین شده است.روش پژوهش،توصیفی،مقایسه ای و همبستگی می‌باشد.اطلاعات از آرشیو سازمان بورس اوراق بهادار تهران گردآوری شده است. حجم جامعه آماری برابر است با تمامی‌شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بین سالهای 1376-1388 و از طریق آزمون مقایسه میانگین های دو جامعه،شاخص قیمت و فعالیت بازار سرمایه و نرخ بازده بازار در دو نوع شرایط بازار مالی (متقارن و نامتقارن) مورد مقایسه قرار گرفت و نتایج زیر حاصل شد: نوع شرایط بازار مالی (متقارن – نامتقارن) تأثیری بر حجم معاملات بورس اوراق بهادار تهران که به عنوان شاخص سنجش فعالیت بازار سرمایه در نظر گرفته شده است،ندارد.اما در مورد نرخ بازده بازار سرمایه و شاخص قیمت می‌توان گفت که نوع شرایط بازار مالی (متقارن –نامتقارن) تاثیرگذار بوده است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1681 - بررسی اثر تنوع گرایی دارایی و تسهیلات بانک ها بر بازده بانکی (مورد مطالعه: بانک های خصوصی در ایران)
موسی بزرگ اصل علیرضا اکبری ماسوله محمد جواد محقق نیا محمد تقی تقوی فرد

رابطه تنوع گرایی و بازده در بخش بانکی سوالی است که بانک ها همیشه با آن روبرو هستند و یکی از موضوعات روزمره ومهمی است که باید به آن پاسخ دهند. این مطالعه نیز در پی پاسخ به این سوال است که چه رابطه ای بین تنوع گرایی و بازده بانکی وجود دارد. این مقاله برای بررسی این موضوع أکثر

رابطه تنوع گرایی و بازده در بخش بانکی سوالی است که بانک ها همیشه با آن روبرو هستند و یکی از موضوعات روزمره ومهمی است که باید به آن پاسخ دهند. این مطالعه نیز در پی پاسخ به این سوال است که چه رابطه ای بین تنوع گرایی و بازده بانکی وجود دارد. این مقاله برای بررسی این موضوع بانک های خصوصی فعال در بورس تهران شامل 12 بانک ، شامل بانک ملت، صادرات، تجارت، پارسیان، اقتصادنوین، پاسارگاد، سینا، حکمت، دی، سرمایه، پست بانک و کارآفرین بوده، مورد بررسی قرار گرفتند. دوره مورد مطالعه نیز سال های 1390 تا 1394 درنظرگرفته شده است. برای بررسی تنوع گرایی از شاخص هرفیندال هریشمن در بخش تسهیلات و دارایی استفاده شده و دو نوع بازده یکی بازده دارایی (ROA) و دیگری بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) استفاده شده است. روش آماری مورد استفاده برای بررسی رابطه متغیرها رگرسیون چندمتغیره مبتنی بر داده های تلفیقی به روش حداقل مربعات تعمیم یافته (EGLS) بوده است. نتایج حاصل از برآورد مدل نشان داد که رابطه معکوسی بین تنوع گرایی در بخش دارایی و بازده دارایی وجود دارد و رابطه معناداری بین تنوع گرایی در بخش تسهیلات و بازده دارایی وجود ندارد. همچنین بین تنوع گرایی در هر دو بخش تسهیلات و دارایی با بازده حقوق صاحبان سهام رابطه معناداری وجود ندارد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1682 - اثر سیاست پولی بر عملکرد شرکت‌های بورسی با استفاده از شاخص پیوتروسکی و با استفاده از روش GMM پانل دیتای پویا
اعظم محمدزاده

امروزه اهمیت ارزیابی عملکرد و عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت ها یکی از مهم ترین حوزه های اقتصاد مالی را تشکیل می دهد بطوری که در این باره تحقیقات زیادی صورت گرفته است در همین راستا، هدف اصلی این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت های بورسی با تأکید بر سیاست های پولی است. أکثر

امروزه اهمیت ارزیابی عملکرد و عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت ها یکی از مهم ترین حوزه های اقتصاد مالی را تشکیل می دهد بطوری که در این باره تحقیقات زیادی صورت گرفته است در همین راستا، هدف اصلی این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت های بورسی با تأکید بر سیاست های پولی است. بر خلاف تحقیقاتی که در گذشته انجام شده است و برای عملکرد شرکت ها تنها به یک شاخص همچون سود یا درآمد اکتفا شده است در این تحقیق از شاخص جامع اف پیوتروسکی برای سنجش عملکرد شرکت ها استفاده شده است. داده های استفاده شده در این تحقیق، داده های سالانه دوره 1385 تا 1392 و برای 94 شرکت پذیرفته شده در بورس است و ابزارهای سیاست پولی شامل نرخ رشد تسهیلات اعطایی بانک ها، نرخ رشد نقدینگی، و نرخ سپرده قانونی است. نتایج تخمین مدل با روش GMM پانل پویای دیتا نشان می دهد که بین متغیرهای پولی و عملکرد شرکت ها رابطه معناداری وجود دارد. با افزایش تسهیلات اعطایی بانک ها و افزایش حجم نقدینگی مقدار شاخص پیوتروسکی نیز افزایش می یابد که نشان دهنده افزایش و بهبود عملکرد شرکت است. علاوه بر این کاهش نرخ سپرده قانونی بانک ها نزد بانک مرکزی نیز که یک ابزار سیاست پولی انبساطی است، باعث افزایش شاخص پیوتروسکی شده و عملکرد شرکت را بهبود می بخشد. بنابراین با توجه به اثرگذاری مستقیم سیاست های پولی بر شاخص های عملکردی شرکت ها، سیاست گذاران باید با دقت عمل بیشتری نسبت به اعمال هر گونه سیاستی اقدام نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1683 - بررسی ایستایی ریسک سیستماتیک پرتفوی سرمایه گذاری
جعفر حاجی بزرگی محمد جواد آخوندیان

این مقاله به بررسی ثبات شاخص ریسک سیتماتیک(β) در طول زمان با توجه به اطلاعات در دسترس در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد. ضریب بتا بر اساس مدل بازار که توسط پرفسور شارپ(1963) ارائه شد، محاسبه می‌گردد. ضریب بتا همان شیب رگرسیون می‌باشد که از طریق برقراری رگرسیون أکثر

این مقاله به بررسی ثبات شاخص ریسک سیتماتیک(β) در طول زمان با توجه به اطلاعات در دسترس در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد. ضریب بتا بر اساس مدل بازار که توسط پرفسور شارپ(1963) ارائه شد، محاسبه می‌گردد. ضریب بتا همان شیب رگرسیون می‌باشد که از طریق برقراری رگرسیون خطی ساده بین بازده بازار و شرکت به دست می‌آید. ثبات بتا یکی از فروض اساسی در شکل‌گیری مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای(CAPM)است. در این راستا یکی از مهمترین مسائلی که سرمایه‌گذاران برای به دست آوردن بازده مورد انتظار خود با آن مواجهند، صحت تخمین بتا و ثبات آن در طول دوره سرمایه‌گذاری است. بر این اساس هر چه ضریب بتا از ثبات بیشتری برخوردار باشد، بازار سهام کارآیی بالاتری خواهد داشت و سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به بازده مورد انتظار خود به بازار سرمایه وارد می‌شوند. لذا در این تحقیق به کمک روشOLSو با استفاده از بازده ماهیانه سهام طی سالهای 1384 تا 1388 به بررسی ثبات بتا در شرکتها و پرتفویها پرداخته شد که در نهایت نتایج تحقیق دلالت بر ثبات بتا برای سهام انفرادی و بدره‌های سهام داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1684 - بررسی سرریز نوسانات شاخص استرس مالی بر تورم، نرخ بهره، نقدینگی و شاخص صنعت با تأکید بر مدل های GARCH-BEKK، VAR و علیت گرانجر
روح اله رضازاده میر فیض فلاح شمس لیالستانی

در طول دوران استرس مالی، تأثیر شوک های استرس مالی بر فعالیت های اقتصادی ممکن است با آنچه معمولاً در زمان عادی مشاهده می شود متفاوت باشد. بنابراین مقتضی است که نحوه ی تفاوت تأثیرات استرس مالی بر فعالیت های اقتصادی و تورم در دوران بی ثباتی مالی مورد بررسی قرار گیرد. در ای أکثر

در طول دوران استرس مالی، تأثیر شوک های استرس مالی بر فعالیت های اقتصادی ممکن است با آنچه معمولاً در زمان عادی مشاهده می شود متفاوت باشد. بنابراین مقتضی است که نحوه ی تفاوت تأثیرات استرس مالی بر فعالیت های اقتصادی و تورم در دوران بی ثباتی مالی مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله با توجه به بحث فوق چگونگی تأثیر وخامت شرایط مالی اقتصاد ایران و تأثیر آن بر متغیرهای کلان اقتصادی در طی سال های 1391 تا 1396 مورد بررسی قرار گرفته است. به همین منظور در این پژوهش قصد داریم با ساخت شاخص استرس مالی با استفاده از نماینده هایی از بازارهای مختلف، تأثیر سرریز نوسانات شاخص استرس مالی را بر تورم، نرخ بهره، نقدینگی و شاخص صنعت بررسی کنیم. به همین جهت با استفاده از مدل GARCH دو متغیره (BEKK) و همچنین با مدل VAR، تأثیر شوک ها و نوسانات بین آنها مورد آزمون قرار گرفت و سپس رابطه ی بین آنها از طریق آزمون علیت گرانجر بررسی گردید. نتایج نشان دهنده ی این است که بین شاخص استرس مالی با تورم، نرخ بهره و نقدینگی یک رابطه ی علیت برقرار است اما در بررسی رابطه علیت بین شاخص استرس مالی و شاخص صنعت نتایج آزمون علیت نشان دهنده ی این است که این شاخص صنعت است که در بلند مدت با تلاطم خود باعث تغییرات شاخص استرس مالی می شود اما شاخص استرس مالی تاثیری بر شاخص صنعت ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1685 - پیش‌بینی روند قیمت سهام در بورس ایران مبتنی بر ترکیب شبکه‌های بیزین و مدل مخفی مارکوف
زهره علامتیان مجید وفایی جهان

رفتار سهام و روند تغییرات آن یکی از پیچیده ترین مکانیزم‌هایی است که همواره مورد توجه محققان می‌باشد. بورس تحت تاثیر عوامل مختلف بیرونی و درونی قرار دارد. عوامل تاثیرگذار بیرونی مانند عوامل سیاسی و اجتماعی قابلیت اندازه‌گیری ندارند، به همین جهت برای پیش‌بینی روند بورس، ب أکثر

رفتار سهام و روند تغییرات آن یکی از پیچیده ترین مکانیزم‌هایی است که همواره مورد توجه محققان می‌باشد. بورس تحت تاثیر عوامل مختلف بیرونی و درونی قرار دارد. عوامل تاثیرگذار بیرونی مانند عوامل سیاسی و اجتماعی قابلیت اندازه‌گیری ندارند، به همین جهت برای پیش‌بینی روند بورس، باید بر روی تاثیر عوامل درونی تمرکز نمود. در این پژوهش سیستم ترکیبی مبتنی بر شبکه‌های بیزین و مدل مخفی مارکوف، جهت پیش‌بینی روند روزانه بورس ایران پیشنهاد شده است. برای سهام هر شرکت، 6 شاخص بورس اوراق بهادار تهران که دارای بالاترین ضریب همبستگی می‌باشند و 22 اندیکاتور تکنیکی به عنوان متغیرهای ورودی در فاز پیش‌پردازش استفاده می‌شوند. از شبکه‌های بیزین جهت مشخص نمودن روابط بین متغیرها و از جداول احتمال شرطی آن برای بررسی تاثیر هر متغیر در پیش‌بینی استفاده می‌شود. در نهایت از مدل مخفی مارکوف برای پیش‌بینی روند بازار در مجموعه های استخراج شده از شبکه بیزین، استفاده می‌شود. مدل پیشنهادی بر روی سهام چهار شرکت داخلی به نام فولاد مبارکه اصفهان، ایران خودرو، بانک ملت و ایران دارو مورد بررسی قرار گرفته است. معیارهای ارزیابی در سیستم پیشنهادی، کارایی بالای این روش را نشان می‌دهند. بالاترین درصد صحت سیستم پیشنهادی 85.25 و متوسط درصد صحت آن 83.26 می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1686 - پیش بینی روند قیمت در بازار سهام با استفاده از الگوریتم جنگل تصادفی
الهام غلامیان سید محمدرضا داودی

فعالان بورس درصدد دستیابی و به کارگیری روش هایی هستند تا بتوانند با پیش بینی آتی قیمت سهام، سود سرمایه خود را افزایش دهند .بنابراین، ضروری به نظر می رسد که روش های مناسب، صحیح و متکی به اصول علمی در تعیین قیمت آینده سهام فرآروی افراد سرمایه گذار قرار گیرد. تاکنون روش ها أکثر

فعالان بورس درصدد دستیابی و به کارگیری روش هایی هستند تا بتوانند با پیش بینی آتی قیمت سهام، سود سرمایه خود را افزایش دهند .بنابراین، ضروری به نظر می رسد که روش های مناسب، صحیح و متکی به اصول علمی در تعیین قیمت آینده سهام فرآروی افراد سرمایه گذار قرار گیرد. تاکنون روش های مختلفی جهت نیل به این هدف معرفی شده اند که اغلب روش های آماری و هوش مصنوعی هستند. در پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد جنگل تصادفی که در زمره روش های طبقه بندی هوش مصنوعی می باشد، به همراه شاخص های فنی: شاخص قدرت نسبی قیمت، استوکاستیک، حجم تعادل موازنه شده، ویلیامز R%، بازده ی روزانه و شاخص سری مک دی به دنبال پیش بینی روند قیمت در بازار سهام و مقایسه آن با روش‌های موجود است. نتیجه ی پژوهش بر روی داده های روزانه شاخص بورس اوراق بهادار تهران در سالهای 1393 تا 1395 نشان می دهد که دقت روش پیشنهادی در برآورد روند بازار 64 درصد می باشد و نسبت به دو روش مقایسه شده رگرسیون لجستیک و روش کاملا تصادفی از دقت بالاتری برخوردار است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1687 - بررسی تاثیر سرریز نوسانات در بازارهای مالی و ویژگی های بازاری در پیش‌بینی ترکیدن حباب قیمت در بورس با رویکرد تلاطم‌های شرطی
شهرزاد کاشانی تبار فریدون رهنمای رودپشتی میر فیض فلاح ابراهیم چیرانی غلامرضا زمردیان

ایجاد تمایل در بین ‌‌سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای ‌‌سرمایه‌گذاری در بورس ایران نیاز به باثبات سازی روند نوسانات قیمت سهام و همچنین کاهش بازدهی در سایر بازار‌‌ها و کاهش تنش‌‌های سیاسی دارد. در ‌پژوهش حاضر به بررسی حباب‌‌های قیمتی در بورس ایران و همچنین میزان اثر بازد أکثر

ایجاد تمایل در بین ‌‌سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای ‌‌سرمایه‌گذاری در بورس ایران نیاز به باثبات سازی روند نوسانات قیمت سهام و همچنین کاهش بازدهی در سایر بازار‌‌ها و کاهش تنش‌‌های سیاسی دارد. در ‌پژوهش حاضر به بررسی حباب‌‌های قیمتی در بورس ایران و همچنین میزان اثر بازدهی بازارهای طلا و ارز و نفت و شوک‌‌های اقتصادی بر بورس ایران پرداخته شده است. به منظور ارزیابی تاثیر متغیرهای به کار گرفته شده در مطالعه، از داده‌‌های روزانه نفت، نرخ ارز، طلا، قیمت سهام ایران در بازه زمانی 1388 تا 1396 به صورت روزانه استفاده شده است. نتایج به دست آمده از ‌پژوهش چنین نشان داده‌‌اند که سرریز نوسانات از بازارهای مالی موازی در قیمت سهام و ایجاد حباب‌‌های قیمتی و ایجاد نوسان در بورس نقش مهم تری بازی می‌کند، با این حال، تمامی مولفه‌‌های بازار‌های موازی در ایجاد نوسان در بورس ایران نقش دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1688 - حجم مبادلات بازار سهام و رشد اقتصادی: نقش تعدیل گر فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به توسعه‌یافتگی کشورها
غلامرضا محفوظی محسن اکبری مهسا فرخنده زهرا ایاغ

از عوامل اصلی رشد کشورهای مختلف توسعه بازارهای مالی است که فناوری اطلاعات و ارتباطات با تسهیل مبادلات مالی نقش تسهیل گر و سرعت دهنده را در سال‌های اخیر برای کشورها ایفا نموده است. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر حجم مبادلات سهام بر رشد اقتصادی با تعدیل گری فناوری اطلاعات و أکثر

از عوامل اصلی رشد کشورهای مختلف توسعه بازارهای مالی است که فناوری اطلاعات و ارتباطات با تسهیل مبادلات مالی نقش تسهیل گر و سرعت دهنده را در سال‌های اخیر برای کشورها ایفا نموده است. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر حجم مبادلات سهام بر رشد اقتصادی با تعدیل گری فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای توسعه‌ یافته و کشورهای در حال ‌توسعه در بازه‌ی زمانی 2016-2011 است. اطلاعات مربوط به کشورهای نمونه از گزارش‌ها شاخص جهانی نوآوری استخراج ‌شده است. روش برازش مدل‌ها در مطالعه‌ی حاضر، روش داده‌های تابلویی است که برای اجرای آن از نرم‌افزار Eviews بهره برده شده است. نتایج نشان داد که فناوری اطلاعات و ارتباطات رابطه‌ی بین حجم مبادلات سهام و رشد اقتصادی را تنها در کشورهای توسعه‌ یافته تحت تأثیر قرار می‌دهد که این امر ناشی از توسعه این نوع فناوری‌ها در کشورهای توسعه یافته است. به نظر می‌رسد که کشورهای در حال ‌توسعه برای دستیابی به رشد اقتصادی بیشتر باید هم پای کشورهای توسعه یافته به فناوری اطلاعات و ارتباطات مجهز شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1689 - پیش‌بینی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رویکرد ترکیبی الگوریتم های فراابتکاری، هوش مصنوعی و معادله پارامتریک موجک
علیرضا سارنج مجید قدس رضا تهرانی

موضوع شناخت و بررسی رفتار قیمت سهام، همواره یکی از موضوع های مهم و موردتوجه محافل علمی و سرمایه‌گذاری بوده است. در سالیان گذشته مدل های گوناگونی برای پیش‌بینی با استفاده از شبکه عصبی و مدل های ترکیبی پیشنهاد شده‌اند که از مدل های سنتی عملکرد بهتری داشتند. در این پژوهش ی أکثر

موضوع شناخت و بررسی رفتار قیمت سهام، همواره یکی از موضوع های مهم و موردتوجه محافل علمی و سرمایه‌گذاری بوده است. در سالیان گذشته مدل های گوناگونی برای پیش‌بینی با استفاده از شبکه عصبی و مدل های ترکیبی پیشنهاد شده‌اند که از مدل های سنتی عملکرد بهتری داشتند. در این پژوهش یک مدل ترکیبی از شبکه عصبی و تبدیل موجک پیشنهادشده است که از الگوریتم ژنتیک برای بهینه سازی تابع پایه تبدیل موجک با هدف حداکثر نمایی کارایی این تبدیل، استفاده‌شده است. داده های مورداستفاده برای این پژوهش داده های روزانه از تاریخ 02/02/1391 تا تاریخ 30/01/1396 است. نتایج این پژوهش نشان داد که با این روش می‌توان تابع پایه‌ای متناسب با ویژگی های ذاتی سری زمانی برای پیش‌بینی یافت که خطای پیش‌بینی در این مدل نسبت به مدل شبکه عصبی و مدل ترکیبی شبکه عصبی و تبدیل موجک کاهش یابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1690 - تصمیم گیری در معاملات روزانه بورس اوراق بهادار تهران بر اساس یک چارچوب سیستم استنتاج فازی چندگانه
احمد ناطق گلستان مینا حاجی نقی

هدف از این پژوهش ایجاد یک سیستم خبره برای پیش بینی تصمیمات تجاری روزانه در محیط عادی از یک بازار مالی است. قالب سیستم مورد مطالعه ما یک چارچوب سیستم استنتاج فازی (FIS) چندگانه را تشکیل می دهد که شامل سه چارچوب سیستم استنتاج فازی اختصاصی برای تصمیم گیری های خرید، حفظ أکثر

هدف از این پژوهش ایجاد یک سیستم خبره برای پیش بینی تصمیمات تجاری روزانه در محیط عادی از یک بازار مالی است. قالب سیستم مورد مطالعه ما یک چارچوب سیستم استنتاج فازی (FIS) چندگانه را تشکیل می دهد که شامل سه چارچوب سیستم استنتاج فازی اختصاصی برای تصمیم گیری های خرید، حفظ و فروش سهام است. این چارچوب به یک سرمایه گذار در هر یک از سیستم های خرید ، حفظ و فروش به صورت روزانه یک سری اسناد دارایی قابل توجه را ارائه می دهد. بررسی این چارچوب در بورس اوراق بهادار تهران نشان می دهد که توجه به اطلاعات بازار به عنوان ورودی و همچنین اطلاعات فنی، در مقایسه با سیستم هایی که تنها اطلاعات فنی را به عنوان اطلاعات ورودی مورد استفاده قرار می دهند، باعث افزایش بازده سرمایه گذاری می شود. این چارچوب با شناخته شدن به عنوان یک شاخص بازار، عملکرد بهتری را نسبت به برخی از شاخص های معروف فنی مانند میانگین متحرک واگرا و همگرا، شاخص قدرت نسبی، نوسانگر تصادفی و نوسانگر چایکین داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1691 - ارزیابی نقش نورِ روز در ارتقاء سرزندگی و شادابی در مجموعه‌های آپارتمانی بلندمرتبه؛ ( موردپژوهی: شهر تهران)
فرهاد منصوری کیوج ندا ضیابخش

10.30495/jsps.2023.1976997.1029

نتایج تحقیقات صورت گرفته در آپارتمان های بلندمرتبه مسکونی حاکی از آن است که اگر محیطی متشکل از عناصر طبیعی و کیفیت نور مطلوب باشد، حکایت از گرمی و جذابیت داشته که روح را شاداب و رفتار را صمیمانه‌تر کرده؛ و برعکس، اگر محیطی بدون عناصر طبیعی یا نوردهی مناسب باشد، میزان سر أکثر

نتایج تحقیقات صورت گرفته در آپارتمان های بلندمرتبه مسکونی حاکی از آن است که اگر محیطی متشکل از عناصر طبیعی و کیفیت نور مطلوب باشد، حکایت از گرمی و جذابیت داشته که روح را شاداب و رفتار را صمیمانه‌تر کرده؛ و برعکس، اگر محیطی بدون عناصر طبیعی یا نوردهی مناسب باشد، میزان سرزندگی و شادابی ساکنان را کمتر می کند. هدف اصلی این تحقیق بررسی نقش کیفیت نور روز در ارتقاء سرزندگی و شادابی در مجموعه های آپارتمانی بلندمرتبه شهر تهران بوده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش پیمایشی است و از نرم افزارهای تحلیلی استفاده شده است. مجموعه آپارتمان های مسکونی بلندمرتبه شهر تهران به عنوان جمعیت آماری و شهروندان ساکن جامعه آماری را تشکیل می دهند. یافته های تحقیق نشان می دهد که کیفیت فرم معماری، کیفیت رؤیت پذیری و کیفیت استفاده و تأثیر بسیار معنی داری بر احساس سرزندگی و شادابی ساکنین دارند. همچنین بین مؤلفه های کیفی نور وز و همچنین شاخص های کمی نور همبستگی بالایی در مجتمع های مسکونی آپارتمانی بلندمرتبه وجود دارد. در این بررسی همبستگی بین پارامترهایی چون همردیفی، همجواری، رف نوری، درخشندگی نور، عمق نور، و تداوم نور با هم مطالعه شده است. نتایج نشان داده است که اکثر پارامترها رابطه همبستگی بالایی با هم دارند و همه روابط همبستگی مثبت و هم جهت است، درعین حال که عمق نور و تداوم نور ارتباط و همبستگی بیشتری با ارتقا شادابی و سرزندگی دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1692 - ارائه مدل ارزیابی و رتبه بندی عملکرد بخش بازرسی سازمانهای صنعت، معدن وتجارت کشور مبتنی بر رویکرد فازی
مهدی رجبیون مهناز آهنگری

10.30495/mlseo.2023.701490

موضوع کیفیت خدمات و هدفمند سازی بازرسی‌ها در جلوگیری از تخلفات اقتصادی، همواره به عنوان یکی از محورهای کلیدی ارزیابی عملکرد بخش بازرسی سازمانهای صنعت، معدن و تجارت کشور مدنظر وزارت صمت شناخته می‌شود. اما به دلایلی نظیر پیچیدگی، گستردگی و تنوع وظایف استانها در بخش تنظیم أکثر

موضوع کیفیت خدمات و هدفمند سازی بازرسی‌ها در جلوگیری از تخلفات اقتصادی، همواره به عنوان یکی از محورهای کلیدی ارزیابی عملکرد بخش بازرسی سازمانهای صنعت، معدن و تجارت کشور مدنظر وزارت صمت شناخته می‌شود. اما به دلایلی نظیر پیچیدگی، گستردگی و تنوع وظایف استانها در بخش تنظیم بازار و از طرفی نبود یک مدلی جامع برای ارزیابی عملکرد بازرسی استانها که نتایج آن مورد قبول اکثر خبرگان حوزه نظارت و بازرسی باشد، به عنوان یکی از چالش‌های پیش روی نظام ارزیابی وزارت صمت کشور طی سالهای اخیر مطرح بوده است. هدف از این مقاله ارائه و عملیاتی نمودن مدلی جامع و فراگیر برای ارزیابی و رتبه بندی عملکرد بخش بازرسی سازمان‌های صنعت ، معدن و تجارت استانها با رویکرد فازی است. جهت نیل به این موضوع سعی برآن شد با در پیش گرفتن رویکرد خبره محور و بهره گیری از مدلهای تصمیم گیری چند شاخصه فازی، مناسب ترین مدل برای ارزیابی و رتبه بندی عملکرد بخش بازرسی استانها ارائه گردد. براساس نتایج تحقیق، شاخص‌های کلان بازرسی در قالب 19 شاخص و مدل ترکیبی روش آنتروپی و روش شباهت به گزینه ایده آل فازی (FTOPSIS) به عنوان مناسب ترین مدل برای ارزیابی و رتبه بندی عملکرد بخش بازرسی استانها معرفی گردید.جهت سنجش کارایی مدل پیشنهادی، استانهای کشور براساس عملکرد سالانه بخش بازرسی، رتبه بندی و سپس نتایج استخراج شده مورد راست آزمایی خبرگان حوزه نظارت و بازرسی وزارت صمت قرارگرفته و موارد تایید گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1693 - کارایی علف‌کش‌های مختلف بر کنترل علف‌های‌هرز، شاخص‌های رشدی و عملکرد علوفه یونجه
مسعود نوروزی محمدرضا داداشی فریبا میقانی حسین عجم نوروزی

به منظور بررسی مدیریت شیمیایی علف‌های‌هرز یونجه تازه کاشت با هدف ارزیابی شاخص‌های رشد، آزمایشی با 9 تیمار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور واقع در مشکین‌دشت کرج طی سال‌های 1393-1395 انجام گرفت. تیمارهای آزمای أکثر

به منظور بررسی مدیریت شیمیایی علف‌های‌هرز یونجه تازه کاشت با هدف ارزیابی شاخص‌های رشد، آزمایشی با 9 تیمار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور واقع در مشکین‌دشت کرج طی سال‌های 1393-1395 انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل: ارادیکان (1/4 کیلوگرم ماده موثره در هکتار)، متری بوزین (525 گرم ماده موثره در هکتار)، توفوردی بی(1269 گرم ماده موثره در هکتار) ، توفوردی بی (1480 گرم ماده موثره در هکتار)، بنتازون (1440 گرم ماده موثره در هکتار)، ایمازاتاپیر (50 گرم ماده موثره در هکتار) به همراه ۲۰۰ میلی‌لیتر سیتوگیت، ایمازتاپیر (100 گرم ماده موثره در هکتار) به همراه ۲۰۰ میلی‌لیتر سیتوگیت، شاهد بدون کنترل علف‌هرز و شاهد وجین دستی تمام فصل علف‌های‌هرز بودند. نتایج مربوط به علف‌های‌هرز در یونجه تازه کشت نشان داد که موثرترین علف‌کش‌ها در کاهش تراکم علف‌های‌هرز پهن‌برگ متری بوزین (99 دو 97 درصد در چین اول و دوم) و ایمازاتاپیر به میزان 1 لیتر در هکتار(91 و 90 درصد در چین اول و دوم) و ضعیف‌ترین کنترل، کاربرد ارادیکان (44 و 36 درصد در چین اول و دوم) بود. همچنین نتایج کاهش تراکم علف‌های‌هرز باریک‌برگ نشان داد که بیشترین کارایی در بین علف‌کش‌ها مربوط به ارادیکان (100 درصد در دو چین)، متری بوزین (87 و 91 درصد در چین اول و دوم) ایمازاتاپیر به میزان 100 گرم ماده موثره در هکتار (81 درصد و 90 درصد در چین اول و دوم) بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1694 - ارزیابی اثر سولفات ‌پتاسیم بر غلظت کلروفیل و شاخص‌ تحمل به تنش‌ خشکی ژنوتیپ ماش در خوزستان
ناصر ظریفی نیا حسین فرزادی محمد خرمیان

به منظور ارزیابی اثر سولفات ‌پتاسیم بر غلظت کلروفیل و شاخص‌ تحمل به تنش‌ خشکی ژنوتیپ‌های ماش در منطقه شمال خوزستان، این پژوهش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال‌های 1390 و 1391 در مرکز تحقیقات کشاورزی جنوب غرب کشور(صفی-آباد) أکثر

به منظور ارزیابی اثر سولفات ‌پتاسیم بر غلظت کلروفیل و شاخص‌ تحمل به تنش‌ خشکی ژنوتیپ‌های ماش در منطقه شمال خوزستان، این پژوهش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال‌های 1390 و 1391 در مرکز تحقیقات کشاورزی جنوب غرب کشور(صفی-آباد) اجرا شد. کرت اصلی شامل آبیاری پس از 120، 180 و240 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر (با علامت به ترتیب I120، I180 و I240) و مقادیر کود پتاسیم(صفر، 5/37 و 75 کیلوگرم K2O در هکتار از منبع سولفات پتاسیم با علامت به ترتیب F0، F1 و F2) و ژنوتیپ های(پرتو، هندی و لاین‌های VC6173،Cn95وKPS1) به صورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تیمارهایI180 و I240 نسبت به تیمار شاهد (I120) به ترتیب 8/21 و 4/30 درصد کاهش یافت. بیشترین و کمترین شاخص تحمل به تنش آب به ترتیب به توده‌هندی (83/0) و لاینKPS1 (47/0) اختصاص یافت. کاربرد پتاسیم به میزان 75 کیلوگرم در هکتار در تیمارI240، باعث افزایش تحمل به تنش خشکی همه ژنوتیپ‌ها به جز لاینKPS1 شد. تغییرات غلظت‌ کلروفیل تحت تاثیر رژیم آبیاری، رژیم آبیاری و ژنوتیپ، رژیم آبیاری و کود و همچنین برهمکنش سه گانه در سطح1% و مصرف کود و ژنوتیپ در سطح 5% معنی‌دار بود. نتایج کلی نشان داد که توده‌هندی به دلیل تحمل بالا به تنش‌خشکی و لاین VC6173 به دلیل تحمل به تنش-خشکی، ایستاده بودن ساقه و تمرکز در رسیدگی برتر از سایر ارقام است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1695 - ارزیابی رقم‌ها و لاین‌های گندم برای تحمل به خشکی آخر فصل با استفاده از شاخص‌های تحمل و حساسیت به خشکی
فضل اله حسنی سعداله هوشمند فریبا رفیعی علی نیازی

چکیدهاین تحقیق به منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ‌های مختلف گندم نان (Triticum aestivum L.) و دوروم (Triticum turgidum L. ssp. durum) در شرایط تنش خشکی بعد از گلدهی و تعیین مناسب‌ترین شاخص‌های کمی تحمل به تنش خشکی، در سال‌های زراعی 91-1390 و 92-1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورز أکثر

چکیدهاین تحقیق به منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ‌های مختلف گندم نان (Triticum aestivum L.) و دوروم (Triticum turgidum L. ssp. durum) در شرایط تنش خشکی بعد از گلدهی و تعیین مناسب‌ترین شاخص‌های کمی تحمل به تنش خشکی، در سال‌های زراعی 91-1390 و 92-1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی زرقان اجرا شد. تعداد 168 رقم و لاین گندم (166 گندم نان و 2 گندم دوروم) در شرایط تنش (قطع آبیاری از مرحله گرده‌افشانی به بعد) و آبیاری کامل در قالب آزمایش آلفالاتیس با دو تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که رقم‌های سیمره، روشن و یکورا روخو(Yecora Rojo) در شرایط آبیاری کامل و رقم‌های سیمره، روشن و کاپتی در شرایط تنش بیشترین عملکرد دانه را داشتند. با توجه به همبستگی مثبت و معنی‌دار شاخص‌های میانگین هارمونیک (HARM)، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره‌وری (MP)، شاخص مقاومت به خشکی (DI)، شاخص عملکرد (YI) و شاخص تغییر یافته تحمل به تنش (MSTIs و MSTIp) با عملکرد دانه در شرایط تنش و آبیاری کامل، این شاخص‌ها به عنوان بهترین معیارهای انتخاب در شرایط آزمایش برای تنش خشکی معرفی شدند. غربال ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی با استفاده از میانگین رتبه و انحراف معیار رتبه شاخص‌های انتخاب شده و تجزیه بای‌پلات (Biplot) با استفاده از تجزیه مولفه‌های اصلی (PCA) انجام شد. در نهایت لاین‌ها و رقم‌های سیمره، روشن، کاپتی، اکبری و DN11 به عنوان متحمل‌ترین‌ ژنوتیپ‌ها معرفی شدند.واژه‌های کلیدی: گندم، تحمل به خشکی بعد از گلدهی، شاخص‌های تحمل به خشکی، عملکرد دانه. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1696 - ارزیابی عملکرد و شاخص‌های سودمندی در نسبت‌های گوناگون کشت مخلوط لوبیا و آفتابگردان
محمد قلی‌پور پیمان شریفی

کشت مخلوط علاوه بر افزایش عملکرد در مقایسه با کشت خالص، سبب افزایش تنوع زیستی در اکوسیستم‌های کشاورزی می‌گردد. به منظور ارزیابی عملکرد دانه و شاخص‌های سودمندی کشت مخلوط آفتابگردان (Helianthus annuus L.) و لوبیای محلی گیلان (Phaseolus vulgaris L.)، آزمایشی در سال زراعی 9 أکثر

کشت مخلوط علاوه بر افزایش عملکرد در مقایسه با کشت خالص، سبب افزایش تنوع زیستی در اکوسیستم‌های کشاورزی می‌گردد. به منظور ارزیابی عملکرد دانه و شاخص‌های سودمندی کشت مخلوط آفتابگردان (Helianthus annuus L.) و لوبیای محلی گیلان (Phaseolus vulgaris L.)، آزمایشی در سال زراعی 94-1393، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان صومعه‌سرا، ایران، اجرا شد. نسبت‌های کشت شامل 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 (لوبیا:آفتابگردان) به روش جایگزینی بودند. نسبت‌های گوناگون کشت مخلوط اثر معنی‌داری بر تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه لوبیا و در آفتابگردان بر ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد طبق در بوته، وزن صد دانه، تعداد دانه در طبق و عملکرد دانه داشتند. مقادیر نسبت برابری زمین (LER)، در نسبت‌های کشت 25:75 و 50:50 (لوبیا:آفتابگردان) کمتر از یک بود، حال آنکه در نسبت کشت 75:25 لوبیا:آفتابگردان، برابر با 15/1 گردید، که نشان می‌دهد این نسبت دارای سودمندی 15 درصد در مقایسه با سامانه تک‌کشتی بود. ضریب ازدحام نسبی (RCC) در نسبت‌های‌ کشت 75:25 و 50:50 (لوبیا:آفتابگردان) برای آفتابگردان بیشتر از یک بود، بنابراین این گونه به عنوان گیاه غالب بود و لوبیا با مقادیر RCC کمتر به عنوان گیاه مغلوب بود. شاخص نسبت رقابت (RC) در تمام نسبت‌های کشت برای لوبیا کمتر از یک بود، که نشان می‌دهد لوبیا در سامانه کشت مخلوط نسبت به آفتابگردان قابلیت رقابت کمتری دارد. در مجموع به نظر می‌رسد که سامانه کشت مخلوط لوبیا و آفتابگردان مزیت قابل توجهی در مقایسه با کشت خالص داشت و نسبت اختلاط 75:25 (لوبیا:آفتابگردان) بهترین نسبت کشت بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1697 - تاثیر سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد برخی از ارقام جدید ذرت (.Zea mays L) در کرمانشاه
منصور احمدی فرزاد مندنی محمود خرمی وفا غلامرضا محمدی علی شیرخانی

به منظور ارزیابی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام ذرت آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1393 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح کود نیتروژن (40، 70، 100 و 140 درصد نیاز گیاهی ذرت به عنصر أکثر

به منظور ارزیابی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام ذرت آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1393 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح کود نیتروژن (40، 70، 100 و 140 درصد نیاز گیاهی ذرت به عنصر نیتروژن که مقدار توصیه شده بر اساس آزمون خاک معادل 138، 238، 350 و 483 کیلوگرم اوره در هکتار در نظر گرفته شد) در قالب کرت های اصلی و سه رقم رایج ذرت 704، سیمون و 678 BC در قالب کرت های فرعی بود. نتایج نشان داد کاربرد کود نیتروژن باعث بهبود تعداد بلال در متر مربع (12 درصد)، تعداد ردیف در بلال (9 درصد)، تعداد دانه در ردیف بلال (32 درصد)، عملکرد دانه (63 درصد) و وزن خشک کل (58 درصد) شد. رقم سیمون نیاز کودی بیشتری برای رسیدن به حداکثر عملکرد داشت و نسبت به ارقام دیگر از عملکرد دانه (19 درصد) بیشتری برخوردار بود. رقم سیمون در سطح کودی 140 درصد از شاخص برداشت بیشتری برخوردار بود در حالی که در دو رقم دیگر با افزایش کود نیتروژن تا 140 درصد، شاخص برداشت کاهش یافت. رقم سیمون (10467 کیلوگرم در هکتار) در سطح کودی 140 درصد و ارقام 704 (8402 کیلوگرم در هکتار) و 678 BC (8030 کیلوگرم در هکتار) در سطح کودی 100 درصد دارای حداکثر عملکرد دانه بودند. به طور کلی نتایج نشان داد که در منطقه مورد بررسی جهت دستیابی به عملکرد بالاتر بهتر است ارقام جدید ذرت مانند رقم سیمون کشت شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1698 - ارزیابی توان رقابتی و عملکرد برخی ارقام لوبیا در تداخل با علف های هرز
احمد مهربان

به منظور بررسی قدرت رقابتی برخی ارقام لوبیاL.) (Phaseolus vulgaris در تداخل با علف‌های‌هرز آزمایشی در دو سال 1393 و 1394 در مزرعه‌ای واقع در کرج اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. وجین و عدم وجین علف‌های‌هرز و پنج ر أکثر

به منظور بررسی قدرت رقابتی برخی ارقام لوبیاL.) (Phaseolus vulgaris در تداخل با علف‌های‌هرز آزمایشی در دو سال 1393 و 1394 در مزرعه‌ای واقع در کرج اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. وجین و عدم وجین علف‌های‌هرز و پنج رقم لوبیا (ناز، گلی، صیاد، درخشان و اختر) تیمارهای آزمایش بودند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثر علف‌هرز و ارقام لوبیا بر روی اکثر صفات معنی دار شد؛ اما اثر سال و اثر متقابل دو فاکتور معنی دار نشد. کمترین تعداد و زیست توده علف‌های‌هرز (به‌ترتیب 17 بوته در متر مربع و 92 گرم در متر مربع) مربوط به رقم ناز بود. همچنین، بیشترین میزان عملکرد دانه (به ترتیب با مقادیر 81/261 و 58/230 گرم بر متر مربع) در تیمارهای عدم حضور علف‌هرز و رقم ناز بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که بالاترین شاخص رقابت (52/1) متعلق به رقم ناز و پایین‌ترین مقدار آن (83/0) متعلق به رقم اختر بود. کاهش عملکرد دانه در شرایط وجین و عدم وجین علف‌های‌هرز در ارقام ناز، گلی، صیاد، درخشان و اختر به‌ترتیب 25/30، 91/32، 36/37، 50/38 و 78/38 درصد بود. به طور کلی ارزیابی صفات مختلف نشان داد ژنوتیپ‌های رونده و رشد نامحدود لوبیا (ارقام ناز و گلی) در مقایسه با ایستاده و رشد محدود (ارقام اختر و درخشان) رقابت کننده‌های قوی‌تری در برابر علف‌های‌هرز بودند. بنابراین با توجه به شرایط این مطالعه برای محیط‌های مشابه استفاده از رقم ناز پیشنهاد می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1699 - تأثیر مقدار بذر مصرفی و سطوح نیتروژن بر ویژگی‌های زراعی و کارایی مصرف نیتروژن، رقم امید بخش(MB-82-12) جو (Hordeum vulgar L.)
عمران ستاری آرانی محمد میرزاخانی سید امیر فرید هاشمی

جو یکی از مهمترین گیاهان خانواده غلات است. این گیاه تحمل نسبتا خوبی نسبت به خشکی و شوری دارد. جهت بررسی تأثیر مقدار بذر و سطوح مصرف نیتروژن بر خصوصیات زراعی و کارایی مصرف نیتروژن، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چها أکثر

جو یکی از مهمترین گیاهان خانواده غلات است. این گیاه تحمل نسبتا خوبی نسبت به خشکی و شوری دارد. جهت بررسی تأثیر مقدار بذر و سطوح مصرف نیتروژن بر خصوصیات زراعی و کارایی مصرف نیتروژن، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمار مقدار بذر مصرفی در سه سطح (150، 225 و 300 کیلوگرم در هکتار بذر جو) و تیمار سطوح مصرف نیتروژن (صفر، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) بود. صفاتی مانند ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد پروتئین، کارایی مصرف نیتروژن، مقدار نیتروژن جذب شده و بازیافت ظاهری نیتروژن مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر متقابل تیمار سطوح مصرف نیتروژن و تیمار مقدار بذر مصرفی بر صفات کارایی مصرف نیتروژن و بازیافت ظاهری نیتروژن در سطح آماری یک درصد معنی دار شد. به طوری که با مقایسه میانگین اثرات متقابل بیشترین بازیافت ظاهری نیتروژن مربوط به تیمار تراکم 150 کیلوگرم بذر و 75 کیلوگرم نیتروژن مصرفی در هکتار با میانگین 44/0 درصد و کمترین مقدار آن با میانگین 14/0 درصد مربوط به اثر متقابل مصرف 300 کیلوگرم در هکتار بذر و مصرف 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1700 - تاثیر تلفیق کود آلی و معدنی بر مؤلفه‌های تولیدی و شاخص برداشت لوبیا چشم بلبلی Vigna unguiculata L.))
افشین موسوی علیرضا شکوه فر

به منظور بررسی تاثیر استفاده از ورمی کمپوست و فسفات آمونیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی، در سال زراعی 1394-1393 در مزرعه شهید سالمی واقع در شهرستان اهواز به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی به تر أکثر

به منظور بررسی تاثیر استفاده از ورمی کمپوست و فسفات آمونیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی، در سال زراعی 1394-1393 در مزرعه شهید سالمی واقع در شهرستان اهواز به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی به ترتیب شامل سه سطح ورمی کمپوست (0، 4 و 8 تن در هکتار) و فسفات آمونیوم (0، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج نشان داد اثرات ساده و متقابل تیمارهای آزمایشی برای تمامی صفات مورد بررسی معنی دار (001/0<P) گردید. استفاده از ورمی کمپوست باعث افزایش عملکرد لوبیا چشم بلبلی گردید و در تیمار 8 تن در هکتار ورمی کمپوست عملکرد دانه به میزان 291 گرم در متر مربع رسید در حالی که میزان عملکرد دانه در تیمار 150 کیلوگرم در هکتار فسفات آمونیوم برابر 247 گرم در متر مربع بود. استفاده از تیمارهای تغذیه تلفیقی شامل کود ورمی کمپوست و کود شیمیایی فسفات آمونیم، عملکرد دانه، تعداد غلاف و تعداد دانه در غلاف لوبیا، بطور معنی داری افزیش یافت. حداکثر عملکرد دانه (3/343 گرم در متر مربع) در تیمار تغذیه تلفیقی شامل 8 تن ورمی کمپوست در هکتار همراه با مصرف 150 کیلوگرم فسفات آمونیوم حاصل شد و کمترین میزان عملکرد دانه در تیمار شاهد به میزان 2/197 گرم در متر مربع حاصل گردید. بیشترین تعداد غلاف در بوته در تیمار 150 کیلوگرم فسفات آمونیم (13عدد) بدست آمد در حالی که در تیمار شاهد (فاقد کود) متوسط تعداد غلاف در بوته هفت عدد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1701 - تأثیر کاربرد تلفیقی کود های شیمیایی و زیستی بر کارایی مصرف فسفر و خصوصیات زراعی آفتابگردان
محمد میرزاخانی نورعلی ساجدی

به منظور مقایسه تأثیر کود‌های زیستی و شیمیایی بر خصوصیات زراعی آفتابگردان، آزمایشی در سال 1388 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک انجام شد. تیمار مصرف کود زیستی نیتروکسین در دو سطح شامل (عدم أکثر

به منظور مقایسه تأثیر کود‌های زیستی و شیمیایی بر خصوصیات زراعی آفتابگردان، آزمایشی در سال 1388 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک انجام شد. تیمار مصرف کود زیستی نیتروکسین در دو سطح شامل (عدم تلقیح و تلقیح با نیتروکسین)، تیمار مصرف کود زیستی بارور-2 در دو سطح شامل (عدم تلقیح و تلقیح با بارور-2) و تیمار مصرف کود‌های شیمیایی نیتروژن و فسفر در چهار سطح شامل عدم مصرف کود‌های شیمیایی نیتروژن و فسفر (شاهد)، 50 کیلوگرم نیتروژن + 25 کیلوگرم فسفر، 100 کیلوگرم نیتروژن + 50 کیلوگرم فسفر و 150 کیلوگرم نیتروژن + 75 کیلوگرم فسفر در هکتار بود. نتایج نشان داد که کاربرد کود زیستی نیتروکسین بر صفات تعداد دانه در متر مربع و وزن هکتولیتر دانه معنی‌دار بود. همچنین اثر کاربرد کود زیستی بارور2 بر صفت تعداد دانه در متر مربع معنی‌داربود. تأثیر تیمار مصرف ترکیبی کودهای شیمیایی نیتروژن و فسفر نیز بر صفات ارتفاع ساقه، تعداد برگ فعال در بوته، تعداد دانه در متر مربع، عملکرد بیولوژیکی، شاخص باروری گیاه، وزن هکتولیتر دانه و کارایی مصرف فسفر نیز معنی‌دار بود. به طوری‌که تیمار50 کیلوگرم نیتروژن + 25 کیلوگرم فسفر در هکتار با میانگین 32/51 درصد و تیمار150 کیلوگرم نیتروژن + 75 کیلوگرم فسفر در هکتار با میانگین 01/21 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار کارایی مصرف فسفر را به خود اختصاص دادند. بنابراین با افزایش مقادیر مصرف کودهای شیمیایی از طریق آبشویی و هدرروی موجب کاهش کارایی مصرف کود می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1702 - تأثیر شیوه‌های کشت بر ویژگی‌های زراعی و عملکرد روغن ارقام گلرنگ بهاره
محمد میرزاخانی کبری گازرانی فراهانی کریم نوزاد نمین

با توجه به محدودیت منابع آبی در مناطق گرم و خشک و همچنین شدت میزان تبخیر از سطح خاک، لذا انتخاب بهترین شیوه کشت در جهت کاهش اثرات سوء عوامل نامساعد محیطی از اهمیت خاصی برخوردار است. به منظور بررسی تأثیر شیوه‌های کشت بر ویژگی‌های زراعی و عملکرد روغن ارقام گلرنگ (Carthamu أکثر

با توجه به محدودیت منابع آبی در مناطق گرم و خشک و همچنین شدت میزان تبخیر از سطح خاک، لذا انتخاب بهترین شیوه کشت در جهت کاهش اثرات سوء عوامل نامساعد محیطی از اهمیت خاصی برخوردار است. به منظور بررسی تأثیر شیوه‌های کشت بر ویژگی‌های زراعی و عملکرد روغن ارقام گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) بهاره این آزمایش در منطقه کاشان و در سال 1392 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل چهار شیوه کشت غرقابی، کشت در کف شیار، کشت در محل داغ آب پشته‌ها و کشت روی پشته و سه رقم گلرنگ، گلدشت، بومی اصفهان و رقم صفه بود. صفاتی مانند ارتفاع بوته، قطر ساقه تعداد ساقه، تعداد غوزه پوک در هر بوته، تعداد غوزه در متر مربع، تعداد دانه در متر مربع، وزن دانه‌های غوزه‌ها، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت بوته و عملکرد روغن مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد اثر برهمکنش شیوه‌های کشت و ارقام بر صفات ارتفاع بوته، تعداد غوزه در متر مربع، تعداد دانه در متر مربع، وزن دانه‌های غوزه‌ها، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت بوته و عملکرد روغن معنی‌دار شد. همچنین بالاترین عملکرد روغن (7/389 کیلوگرم در هکتار) در شیوه کشت بذور در محل داغ آب و رقم گلدشت و کمترین آن (3/254 کیلوگرم در هکتار) در شیوه کشت پشته و رقم بومی اصفهان تولید شد. بنابراین در مناطق با آب و هوای گرم و خشک مانند کاشان، شیوه کشت روی خط داغ آب می‌تواند باعث کاهش تجمع املاح ناشی از تبخیر سطحی شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1703 - ارزیابی قدرت رقابتی کرچک (L. Ricinus communis) با علف هرز تاج خروس (.Amaranthus retroflexus L) در تراکم های گیاهی مختلف
تاصر جعفرزاده علیرضا پیرزاد هاشم هادی

به منظور ارزیابی اثرات رقابتی کرچک با علف هرز تاج خروس در تراکم‌های گیاهی مختلف، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی ارومیه در سال 1392 اجرا شد. عامل اول شامل تراکم‌های صفر (کشت خالص تاج خروس) أکثر

به منظور ارزیابی اثرات رقابتی کرچک با علف هرز تاج خروس در تراکم‌های گیاهی مختلف، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی ارومیه در سال 1392 اجرا شد. عامل اول شامل تراکم‌های صفر (کشت خالص تاج خروس)، 3، 4، 5 و 6 بوته در متر مربع کرچک و عامل دوم تراکم‌های صفر (کشت خالص کرچک)، 5 ، 10 و 15 بوته در متر‌مربع تاج خروس بود. نتایج نشان داد با افزایش تراکم تاج خروس کاهش 38-20 درصد در عملکرد دانه، 39 درصد در عملکرد روغن و 32 درصد کاهش در ارتفاع کرچک نسبت به کشت خالص مشاهده شد. بیش‌ترین مقدار وزن خشک برگ (7/58 گرم در متر مربع)، ساقه (3/49 گرم در مترمربع)، تعداد شاخه فرعی (3/5) و ارتفاع بوته (9/44 سانتی‌متر) مربوط به کشت خالص تاج خروس بود که با افزایش تراکم کرچک از مقدار آن‌ها کاسته شد. با افزایش تراکم تاج خروس شاخص سطح برگ تاج خروس در کشت خالص به بیش‌ترین مقدار خود رسید (44/1) که در مقایسه با تراکم 15 بوته تاج خروس و شش بوته کرچک به میزان 50 درصد افزایش داشت. بیشترین (157 سانتی‌متر)، و کمترین (107 سانتی‌متر) ارتفاع کرچک به ترتیب در تراکم‌های شش و سه بوته کرچک در مترمربع مشاهده شد. بنابراین با افزایش تراکم تاج خروس، عملکرد دانه و روغن در کرچک کاهش یافت و میزان این کاهش با تراکم‌های تاج خروس ارتباط داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1704 - بررسی کاربردکودهای زیستی جلبک دریایی وآزولابرگیاه زینتی اطلسی ایرانی
حوریا جهانی محمد سعید تدین غلامرضا معاف پوریان

امروزه کاربرد کود‌های شیمیایی به دلیل افزایش آلودگی‌های زیست محیطی و هزینه بالای تولید آنها کاهش یافته و در مقابل تمایل بیشتری به استفاده از کود‌های زیستی به وجود آمده است. به منظور بررسی تاثیر کاربرد کود زیستی جلبک دریایی و آزولا بر برخی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گل أکثر

امروزه کاربرد کود‌های شیمیایی به دلیل افزایش آلودگی‌های زیست محیطی و هزینه بالای تولید آنها کاهش یافته و در مقابل تمایل بیشتری به استفاده از کود‌های زیستی به وجود آمده است. به منظور بررسی تاثیر کاربرد کود زیستی جلبک دریایی و آزولا بر برخی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گل اطلسی، پژوهشی در سال 1394 در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی در 3 تکرار، در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان در استان فارس طراحی و اجرا گردید. نتایج نشان داد که کاربرد کود زیستی جلبک دریایی و آزولا به ترتیب به میزان 4/0 و 25 گرم بر کیلوگرم خاک باعث بهبود صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک اطلسی شد. بیشترین وزن خشک اندام هوایی اطلسی با کاربرد کود‌های زیستی جلبک دریایی و آزولا به ترتیب به میزان 4/0 و 25 گرم در کیلوگرم خاک به دست آمد. کاربرد کود زیستی جلبک دریایی و آزولا به ترتیب به میزان 4/0 و 25 گرم بر کیلوگرم خاک باعث افزایش رنگدانه های کلروفیل a و کاروتینوئید به ترتیب به میزان 14/89 و 71/86 درصد در مقایسه با عدم کاربرد کود زیستی شد. آغاز گلدهی با کاربرد سطوح 4/0 و 25 گرم در کیلوگرم خاک از کود‌های زیستی جلبک دریایی و آزولا 27 روز سریعتر از آغاز گلدهی در مقایسه با عدم کاربرد کود-های زیستی بود. به‌طور کلی، کاربرد کود ‌های زیستی جلبک دریایی و آزولا به ترتیب به میزان 4/0 و 25 گرم بر کیلوگرم خاک می تواند منجر به بهبود رویشی و زایشی گل اطلسی ایرانی شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1705 - ارزیابی عملکرد اقتصادی و شاخص های سودمندی در کشت مخلوط ردیفی کاهو پیچ (Lactuca sativa L. var. capitata) و گل عسلی (.Lobularia maritima (L.) Desv)
محمد حسن هاتفی فرجیان علیرضا کوچکی مهدی نصیری محلاتی

به‌منظور بررسی اثر الگوهای کشت مخلوط ردیفی کاهو پیچ و گل عسلی بر عملکرد اقتصادی و شاخص‌های سودمندی، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. تیمارها شامل الگوهای کشت مخلوط رد أکثر

به‌منظور بررسی اثر الگوهای کشت مخلوط ردیفی کاهو پیچ و گل عسلی بر عملکرد اقتصادی و شاخص‌های سودمندی، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. تیمارها شامل الگوهای کشت مخلوط ردیفی 1 ردیف کاهو پیچ + 1 ردیف گل عسلی (1:1)، 2 ردیف کاهو پیچ + 2 ردیف گل عسلی (2:2)، 3 ردیف کاهو پیچ + 3 ردیف گل عسلی (3:3) و کشت خالص دو گونه بودند. نتایج نشان داد که تاثیر الگوهای کشت مخلوط ردیفی کاهو پیچ و گل عسلی بر وزن تر بوته هر دو گونه معنی‌دار بود. بالاترین وزن تر بوته کاهو پیچ و گل عسلی به‌ترتیب با 36200 و 5909/2 کیلوگرم در هکتار در کشت خالص حاصل شد. بیشترین نسبت برابری زمین کلی (1/04) از الگوی کشت مخلوط ردیفی 2:2 حاصل شد که نشان‌دهنده سودمندی زراعی 4 درصدی کشت مخلوط و بیانگر کارایی بیشتر استفاده از زمین در این الگوی کشت نسبت به کشت‌های خالص این دو محصول بود. بیشترین شاخص سودمندی بوم‌نظام نیز در الگوی کشت مخلوط ردیفی 2:2 با 35466/5 حاصل شد. بنابراین به‌نظر می‌رسد باتوجه به این‌که الگوی کشت مخلوط ردیفی 2:2 از نسبت برابری زمین کلی و همچنین شاخص سودمندی بوم‌نظام بالاتری درمقایسه با سایر الگوهای کشت مخلوط ردیفی برخوردار بود، برای کسب حداکثر عملکرد و درآمد مناسب‌تر از کشت خالص باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1706 - بررسی پراکنش و تنوع گونه‌ای علف‌های‌هرز در مزارع چغندرقند استان کرمانشاه
عبدالرضا احمدی مجید رستمی فریبا خاموشی مژگان ویسی

به منظور شناسایی فلور و بررسی تنوع علف‌های ‌هرز مزارع چغندرقند استان کرمانشاه، 92 مزرعه چغندرقند در پنج شهرستان این استان در سال ‌زراعی 1393 در دو مرحله مورد ارزیابی قرار گرفت و در هر مزرعه شاخص‌‌های تنوع و یکنواختی محاسبه شد. بر اساس نتایج به دست آمده از بین گونه‌های ش أکثر

به منظور شناسایی فلور و بررسی تنوع علف‌های ‌هرز مزارع چغندرقند استان کرمانشاه، 92 مزرعه چغندرقند در پنج شهرستان این استان در سال ‌زراعی 1393 در دو مرحله مورد ارزیابی قرار گرفت و در هر مزرعه شاخص‌‌های تنوع و یکنواختی محاسبه شد. بر اساس نتایج به دست آمده از بین گونه‌های شناسایی شده در مزراع چغندر قند استان پنج گونه که دارای بیشترین میزان شاخص غالبیت گونه‌ای بودند به عنوان گونه‌های با اهمیت نسبی بیشتر معرفی شدند. این گونه‌ها از علف‌های هرز تابستانه و شامل سلمه‌تره (Chenopodium album)، تاج‌خروس (Amaranthus spp)، چسبک Setaria viridis L).)، توق (Xanthium strumarium) پیچک‌صحرایی( Convolvlus arvensis)، به ترتیب با شاخص غالبیت7/197، 3/187، 3/170، 6/150 و 3/105 بودند و سایر گونه‌های علف‌هرز دارای شاخص غالبیت کمتر از 100 بودند. بر پایه شاخص تنوع گونه‌ای شانون- وینر شهرستان‌های مختلف استان در مرحله اول در 2 خوشه، و در مرحله دوم در 3 خوشه قرار گرفتند و بر اساس یکنواختی شهرستان‌های مختلف استان در مرحله اول و دوم در 3 خوشه گروه‌بندی شدند. بیشترین تنوع سیمسون در مرحله اول با 78/0 مربوط به شهرستان صحنه، و کمترین تنوع سیمسون با 67/0 مربوط به شهرستان اسلام‌آبادغرب بود. بیشترین تنوع سیمسون در مرحله دوم با 93/0 مربوط به شهرستان اسلام‌آبادغرب، و کمترین تنوع سیمسون با 83/0 مربوط به شهرستان هرسین بود. مقایسه انجام شده با آزمون t نیز در هر دو مرحله نشان داد که شهرستان‌های مختلف استان از نظر تنوع گونه‌ای نسبت به‌هم تفاوت معنی‌دار آماری دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1707 - اثرهم‌زیستی قارچ میکوریزای آربوسکولار بر عملکرد دانه و اجزاء عملکرد کتان (Linum ussitatissimum L.) در شرایط تنش خشکی
مریم سلطانیان علی تدین

به منظور بررسی تأثیر قارچ میکوریزای آربوسکولار در شرایط تنش خشکی آزمایشی روی کتان به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال 1392 انجام شد. تنش خشکی در چهار سطح آبیاری: 100 (بدون تنش)، 75 أکثر

به منظور بررسی تأثیر قارچ میکوریزای آربوسکولار در شرایط تنش خشکی آزمایشی روی کتان به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال 1392 انجام شد. تنش خشکی در چهار سطح آبیاری: 100 (بدون تنش)، 75 (تنش ملایم)، 50 (تنش متوسط) و 25 (تنش شدید) درصد نیاز آبی گیاه، به عنوان عامل اصلی و تلقیح بذر گیاه بزرک با دو گونه میکوریزا شامل Glomus intraradices و Glomus mosseae و یک تیمار بدون تلقیح میکوریزا به عنوان عامل فرعی، منظور گردید.. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تلقیح میکوریزا و تنش خشکی بر تمام صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار بود. اثر متقابل میکوریزا و تنش خشکی بر تعداد کپسول و تعداد دانه در کپسول معنی‌دار بود. بر اساس نتایج این بررسی، تلقیح با قارچ میکوریزا عملکرد دانه و وزن هزار دانه را به ترتیب 27 و 10/6درصد نسبت به گیاه بدون تلقیح افزایش داد. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش هم-زیستی کتان با قارچ‌های میکوریزا آربوسکولار توانست موجب افزایش صفات مورد بررسی در شرایط تنش خشکی گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1708 - بررسی اثر پیش تیمار بذر با پراکسید هیدروژن بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و وابسته به عملکرد ماش در شرایط تنش خشکی
امید صادقی پور حوریه بابایی علیرضا پازکی

به منظور بررسی پیش تیمار بذر با پراکسید هیدروژن در تحمل به تنش خشکی ماش آزمایشی در سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی شهر ری اجرا شد. این طرح گلدانی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. فاکتور اول أکثر

به منظور بررسی پیش تیمار بذر با پراکسید هیدروژن در تحمل به تنش خشکی ماش آزمایشی در سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی شهر ری اجرا شد. این طرح گلدانی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. فاکتور اول آبیاری در دو سطح شامل: آبیاری پس از 60 و 120 میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر به ترتیب به عنوان شرایط نرمال و تنش خشکی بود. فاکتور دوم نیز شامل 5 سطح خیساندن بذر در غلظت های مختلف پراکسید هیدروژن (0، 30، 60، 90 و 120 میلی مولار) به مدت 6 ساعت بود. نتایج نشان داد تنش خشکی به طور معنی‌داری ارتفاع بوته، زیست توده، عملکرد و اجزای عملکرد، سطح برگ، شاخص سبزینگی، هدایت روزنه‌ای و محتوی آب نسبی برگ‌های ماش را کاهش داد. از سوی دیگر، پیش‌تیمار بذر با غلظت 90 میلی مولار پراکسید هیدروژن تمامی صفات فوق را تحت تنش خشکی افزایش داد. این تیمار عملکرد دانه تک بوته را تحت شرایط تنش خشکی در مقایسه با عدم کاربرد آن 25 درصد افزایش داد. این نتایج نشان داد که تیمار بذر با پراکسید هیدروژن از طریق افزایش شاخص سبزینگی برگ، هدایت روزنه‌ای، محتوی آب نسبی و سطح برگ موجب بهبود رشد و تحمل به تنش خشکی در ماش گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1709 - تاثیر میکوریزا و محلول پاشی متانول بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم تحت شرایط تنش کم آبی
منوچهر سیاح فر بهرام میرشکاری مهرداد یارنیا فرهاد فرح وش محسن اسماعیل زاده مقدم

چکیده:این پژوهش در دو سال زراعی 92-1391 و 93-1392 به صورت اسپلیت فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه خرم‌آباد اجرا شد. عوامل مورد مطالعه شامل تنش کم آبی انتهای فصل در کرت‌های اصلی شامل: آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید (به ترتیب آبیاری بر اس أکثر

چکیده:این پژوهش در دو سال زراعی 92-1391 و 93-1392 به صورت اسپلیت فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه خرم‌آباد اجرا شد. عوامل مورد مطالعه شامل تنش کم آبی انتهای فصل در کرت‌های اصلی شامل: آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید (به ترتیب آبیاری بر اساس 40، 60 و 80 درصد تخلیه رطوبتی آب قابل استفاده گیاه در خاک) و کود زیستی میکوریزا و محلول‌پاشی متانول در چهار سطح (بدون تلقیح قارچ میکوریزا+ محلول‌پاشی آب مقطر(شاهد)، تلقیح قارچ میکوریزا+ محلول‌پاشی آب مقطر، بدون تلقیح قارچ میکوریزا+ محلول پاشی متانول و تلقیح قارچ میکوریزا + محلول‌پاشی متانول) و عامل رقم شامل سه رقم گندم آبی افلاک، دنا و الوند بود. نتایج تجزیه مرکب دو ساله نشان داد که تنش کم آبی موجب کاهش وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت شد. تلقیح قارچ میکوریزا و محلول‌پاشی متانول در شرایط تنش کم آبی ملایم و شدید موجب کاهش و تعدیل اثرات منفی تنش رطوبتی گردید. واکنش ارقام به تنش کم آبی متفاوت بود، کاهش عملکرد در رقم گندم نان الوند در شرایط تنش کم آبی ملایم و شدید، بیشتر از ارقام افلاک و دنا بود. رقم گندم دوروم دنا در شرایط تنش شدید دارای عملکرد بیشتری نسبت به دو رقم دیگر بود. نتایج نشان داد تلقیح قارچ میکوریزا و محلول پاشی متانول می‌توانند برای جبران خسارات ناشی از تنش کم آبی انتهای فصل رشد در زراعت گندم آبی مورد توجه و استفاده قرار گیرند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1710 - تأثیر سالیسیلیک اسید و کود زیستی فسفاته بارور2 بر عملکرد و اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Mill)
آیدا فرهنگی موسی ارشد

رازیانه یک گیاه دارویی است که طبع گرم و خشکی دارد. در طب سنتی ایران، از آن به گیاه ضد بلغم و صفرا یاد می‌شود. در این مطالعه، به منظور بررسی تأثیر سالیسیلیک اسید و کود زیستی فسفات بارور 2 بر برخی ویژگی‌های مورفو-فیزیولوژیکی، عملکرد و اسانس رازیانه، آزمایشی در ایستگاه تحق أکثر

رازیانه یک گیاه دارویی است که طبع گرم و خشکی دارد. در طب سنتی ایران، از آن به گیاه ضد بلغم و صفرا یاد می‌شود. در این مطالعه، به منظور بررسی تأثیر سالیسیلیک اسید و کود زیستی فسفات بارور 2 بر برخی ویژگی‌های مورفو-فیزیولوژیکی، عملکرد و اسانس رازیانه، آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملکان واقع در جنوب‌غربی استان آذربایجان شرقی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1392 اجرا شد. فاکتورها شامل سه غلظت سالیسیلیک اسید (عدم مصرف، کاربرد 30 و 60 میلی مول) و کود زیستی فسفات بارور 2 (کاربرد و عدم کاربرد) بودند. نتایج نشان داد که محلول پاشی با سالیسیلیک اسید و کاربرد کود زیستی فسفات بارور 2 بر صفات ارتفاع بوته، وزن خشک اندام هوایی، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکردهای دانه و اسانس و شاخص برداشت تأثیر معنی‌داری داشت. بالاترین تعداد دانه در بوته (2274 عدد)، ارتفاع بوته (6/63 سانتیمتر)، درصد اسانس (24/3 درصد) و عملکرد اسانس (96/0 گرم در بوته) در حالت کاربرد 60 میلی مول سالیسیلیک اسید به دست آمد. همچنین بالاترین عملکرد دانه (6/3215 کیلوگرم در هکتار)، تعداد دانه در بوته (2215 عدد)، ارتفاع بوته (18/63 سانتیمتر) و عملکرد اسانس (85/0 گرم در بوته) در حالت کاربرد کود زیستی فسفات بارور 2 به دست آمد. نتیجه گیری می گردد کاربرد سالیسیلیک اسید و کود زیستی فسفاته بارور2 به دلیل بهبود برخی صفات مانند عملکرد دانه، اسانس و تعداد دانه در بوته می‌تواند برای سودمندی تولید رازیانه موثر باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1711 - مطالعه همبستگی و تجزیه رگرسیون بین صفات کمی و کیفی در ارقام مختلف کلزا (Brassica napus L.) در آرایش‌های مختلف کاشت
غلامرضا حمزه پور احمد توبه پریسا شیخ زاده

آرایش کاشت، یک عامل بسیار مهم در میزان عملکرد دانه و سایر خصوصیات کیفی گیاه روغنی کلزا می‌باشد، به همین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در استان اردبیل انجام شد. فاکتور اول شامل ارقام کلزا در سه سطح (هایولا 308، ها أکثر

آرایش کاشت، یک عامل بسیار مهم در میزان عملکرد دانه و سایر خصوصیات کیفی گیاه روغنی کلزا می‌باشد، به همین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در استان اردبیل انجام شد. فاکتور اول شامل ارقام کلزا در سه سطح (هایولا 308، هایولا 401 و آر.جی.اس. 003)، فاکتور دوم فاصله ردیف‌ها در سه سطح (20، 30 و 40 سانتی‌متر) و فاکتور سوم فاصله بوته‌ها روی ردیف در دو سطح (5 و 10 سانتی‌متر) بودند. اثر سه‌گانه رقم در فاصله بین ردیف در فاصله بین بوته بر صفات تعداد غلاف، تعداد دانه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد پروتئین، عملکرد پروتئین و درصد نیتروژن دانه معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه (3875 کیلوگرم در هکتار) برای فاصله بین بوته 5 سانتی‌متر × رقم هایولا 308 × فاصله ردیف 20 سانتی‌متر بود. عملکرد روغن در فاصله بین ردیف‌های 20 و 30 سانتی‌متری بالاترین مقدار بود و بیشترین درصد پروتئین در رقم هایولا 308 با فاصله ردیف30 × فاصله بوته 5 سانتی‌متر به دست آمد. عملکرد دانه با صفات عملکرد بیولوژیک (**85/0=r)، شاخص برداشت (**44/0=r)، درصد روغن (*38/0=r)، عملکرد روغن (**84/0=r)، درصد پروتئین (**46/0=r)، عملکرد پروتئین (**89/0=r) و درصد نیتروژن دانه (**47/0=r) همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. در تجزیه رگرسیون گام به گام، عملکرد دانه به عنوان صفت وابسته تحت تأثیر سه متغیر، عملکرد پروتئین، درصد پروتئین و عملکرد روغن در مدل رگرسیونی قرار گرفت که در مجموع 95 درصد از تغییرات عملکرد دانه مربوط به این سه صفت بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1712 - بررسی افزایش خطی شاخص برداشت و پارامترهای مربوط به آن در دوره ی پر شدن دانه در نخود (رقم هاشم)
جعفر پوررضا افشین سلطانی عبدالله بحرانی

هدف این مطالعه پیش بینی توزیع ماده خشک به دانه بر اساس شاخص برداشت در نخود (رقم هاشم) تحت شرایط مختلف تاریخ کاشت و تراکم بود. بدین منظور آزمایشی در سال زراعی 1390-1389 در مزرعه آزمایشی دانشکده علوم زراعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. طرح آزمایشی به أکثر

هدف این مطالعه پیش بینی توزیع ماده خشک به دانه بر اساس شاخص برداشت در نخود (رقم هاشم) تحت شرایط مختلف تاریخ کاشت و تراکم بود. بدین منظور آزمایشی در سال زراعی 1390-1389 در مزرعه آزمایشی دانشکده علوم زراعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی و فاکتورها شامل تاریخ کاشت در سه سطح (15 آذر، 1 بهمن و 1 فروردین) و تراکم در چهار سطح (15،30، 45 و 60 بوته در متر مربع) بودند. افزایش تراکم و تأخیر در کاشت باعث کوتاه شدن طول دوره هریک از مراحل فنولوژیک روز تا گلدهی (R1)، روز تا غلاف دهی(R3)، روز تا دانه بندی(R5) و روز تا شروع رسیدگی(R7) شد. شاخص برداشت در طول دوره پر شدن دانه به طور خطی افزایش یافت. تأثیر تراکم بر شیب افزایش خطی شاخص برداشت (dHI/dt) معنی دار نبود ولی بین تاریخ کاشت ها از نظر این صفت اختلاف وجود داشت. زمان شروع افزایش خطی شاخص برداشت یا به عبارتی فاز تأخیری پر شدن دانه از 26 روز در تاریخ کاشت اول به 8 روز در تاریخ کاشت سوم کاهش یافت ولی در تراکم های مختلف اختلافی مشاهده نشد. زمان توقف افزایش خطی شاخص برداشت علی رغم عدم اختلاف معنی دار در تراکم های مختلف، در تاریخ کاشت ها متفاوت بود و با تأخیر در کاشت کاهش یافت. hز پارامتر های حاکم بر توزیع ماده خشک که در این مطالعه برآورد شده می توان در مدل سازی رشد و نمو نخود استفاده کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1713 - ارزیابی شاخص‌های رشد دو رقم اصلاح شده و بومی برنج (Oryza sativa L.) در مدیریت‌های مختلف آبیاری
نعمت اله صداقت همت اله پیردشتی علی راحمی کاریزکی سعید صفی خانی

به منظور تعیین اثر مدیریت‌های مختلف آبیاری بر شاخص‌های رشد برنج، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار با دو عامل آبیاری در چهار سطح و رقم در دو سطح در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور (آمل) در سال 1390 به اجرا درآ أکثر

به منظور تعیین اثر مدیریت‌های مختلف آبیاری بر شاخص‌های رشد برنج، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار با دو عامل آبیاری در چهار سطح و رقم در دو سطح در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور (آمل) در سال 1390 به اجرا درآمد. تیمارها شامل تناوب خشکی و رطوبت (AWD)، کشت نیمه خشک (SDC)، ترکیب آب کم عمق با تناوب خشکی و رطوبت (SWD) و روش سنتی (TI) و دو رقم بومی طارم محلی و اصلاح شده فجر بودند. با اندازه‌گیری وزن خشک و سطح برگ در طی هفت نوبت نمونه‌برداری در طول رشد برنج، روند تغییرات شاخص‌های رشد به روش تابعی نسبت به روز پس از نشاکاری رسم شد. نتایج نشان داد تیمار TIبا میانگین 7694 کیلوگرم بیش-ترین مقدار عملکرد شلتوک را داشته و مدیریت‌های AWD با میانگین 7056 کیلوگرم و SDC با میانگین 8/6856 کیلوگرم و SWD با میانگین 7/6358 کیلوگرم به ترتیب کم‌ترین مقدار عملکرد شلتوک در هکتار را به خود اختصاص دادند. بیشترین شاخص سطح برگ در رقم طارم محلی به مقدار 6/4 در تناوب خشکی و رطوبت و کم‌ترین آن به مقدار 99/2 در ترکیب آب کم عمق با تناوب خشکی و رطوبت بدست آمد. ولی در رقم فجر بیشترین مقدار شاخص سطح برگ (6/5) در آبیاری سنتی و کم‌ترین مقدار آن (1/4) مربوط به تناوب خشکی و رطوبت بودند. بنابراین با توجه به حداکثر شاخص سطح برگ، سرعت جذب خالص در طارم محلی و فجر می‌توان مدیریت‌های آبیاری AWD و SDC را بکار گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1714 - ارزیابی اثر کاربرد سولفات منگنز بر مؤلفه های تولید و غلظت مالون دی آلدئید کلزای بهاره در شرایط تنش کمبود آب
شهرام لک علی اصغر هدایت محمد رضا دادنیا

مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر سولفات منگنز بر فعالیت مالون دی آلدیید، عملکرد و اجزای عملکرد کلزا رقم هایولا 401 طی سال زراعی 92-91 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز اجرا گردید. تحقیق بر اساس آزمایش کرت خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکر أکثر

مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر سولفات منگنز بر فعالیت مالون دی آلدیید، عملکرد و اجزای عملکرد کلزا رقم هایولا 401 طی سال زراعی 92-91 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز اجرا گردید. تحقیق بر اساس آزمایش کرت خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تنش کمبود آب در 3 سطح شامل شاهد (آبیاری کامل)؛ قطع آب در ابتدای خورجین و قطع آب در ابتدای دانه بندی به عامل اصلی و مصرف سولفات منگنز 33% در 4 سطح شامل شاهد (عدم کاربرد کود)، 10، 20 و30 کیلوگرم سولفات منگنز خالص در هکتار به عامل فرعی تعلق گرفتند. نتایج نشان داد تآثیر سطوح مختلف تنش کمبود آب و کود سولفات منگنز و اثر متقابل آن ها بر کلیه صفات مورد بررسی در سطح یک درصد معنی دار بود. طبق مقایسه میانگین ها مصرف 30 کیلوگرم در هکتار سولفات منگنز در شرایط آبیاری کامل بیشترین مقدار عملکرد دانه (3500 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیکی (99/1035 گرم در متر مربع)، شاخص برداشت (76/33 درصد)، تعداد خورجین در بوته (05/144)، تعداد دانه در خورجین (42/19) و وزن هزار دانه (80/4 گرم) را به خود اختصاص داد. در طرف مقابل بیشترین غلظت مالون دی آلدهید (58/18 نانو مول بر میلی گرم) به تیمار قطع آبیاری در ابتدای تولید خورجین بدون مصرف سولفات منگنز تعلق گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1715 - ارزیابی تاثیر باکتری‌های محرک رشد گیاهی و کود نیتروژن بر عملکرد و برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک گیاه دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)
سعید حکم علی پور

به منظور بررسی اثر باکتری‌های محرک رشد گیاهی (PGPR) و کود نیتروژن بر عملکرد و برخی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک گیاه دارویی نعناع فلفلی، آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور واحد کوثر، شهرستان کوثر استان اردبیل انجام أکثر

به منظور بررسی اثر باکتری‌های محرک رشد گیاهی (PGPR) و کود نیتروژن بر عملکرد و برخی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک گیاه دارویی نعناع فلفلی، آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور واحد کوثر، شهرستان کوثر استان اردبیل انجام شد. فاکتور‌های آزمایشی شامل کود نیتروژن در پنج سطح (0، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره) و باکتری‌های محرک رشد گیاهی در سه سطح (عدم تلقیح، تلقیح بذر با ازتوباکتر کروکوکوم سویه 5 و تلقیح بذر با آزوسپیریلوم لیپوفرم سویهOF) بودند. تجزیه واریانس نشان داد، در تلقیح با باکتری‌های محرک رشد گیاهی، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه، وزن تر برگ، وزن خشک کل بوته، وزن تر کل بوته، سطح برگ، شاخص کلروفیل، میزان اسانس برگ و عملکرد اسانس به طور معنی‌داری تحت تاثیر قرار گرفتند. بالاترین میزان در کلیه صفات ذکر شده در تلقیح توسط ازتوباکتر مشاهده شد. باکتری ازوسپیریلوم نیز در مرتبه بعدی قرار گرفت. کمترین میزان صفات در عدم تلقیح به دست آمد. اثر متقابل فاکتورهای آزمایشی نشان داد، وزن خشک ساقه، سطح برگ و میزان اسانس برگ به طور معنی‌داری تحت تاثیر اثر متقابل نیتروژن × باکتری‌های محرک رشد گیاهی قرار دارند. بیشترین وزن خشک ساقه، سطح برگ و میزان اسانس برگ در ترکیب تیماری 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار × ازتوباکتر مشاهده شد. ترکیب تیماری 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار × ازوسپیریلوم در مرتبه پایین تری قرار گرفت. کمترین میزان صفات ذکر شده نیز در سطوح شاهد فاکتورهای آزمایشی حاصل گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1716 - اثر باکتری های ریزوبیوم و ازتوباکتر به عنوان کود زیستی بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گل جعفری آفریقایی رقم دیسکاوری (Tagetes erecta L. cv. Discovery)
سحرناز حیدری محمدسعید تدین غلامرضا معاف پوریان

به منظور ارزیابی اثر باکتری های ازتوباکتر و ریزوبیوم به عنوان کود زیستی بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گل جعفری آفریقایی رقم دیسکاوری، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی ارسنجان در سال 1394اجرا گردید. فاکتو أکثر

به منظور ارزیابی اثر باکتری های ازتوباکتر و ریزوبیوم به عنوان کود زیستی بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گل جعفری آفریقایی رقم دیسکاوری، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی ارسنجان در سال 1394اجرا گردید. فاکتور اول شامل ازتوباکتر در 3 سطح 0، 25 و 50 گرم در کیلوگرم خاک و فاکتور دوم شامل ریزوبیوم در 3 سطح 0، 20 و 40 میلی‌لیتر در کیلوگرم خاک بود. نتایج نشان داد که کاربرد فرآورده های ازتوباکتر و ریزوبیوم به عنوان کود زیستی باعث بهبود رشد رویشی و زایشی گل جعفری شد. بیشترین ارتفاع بوته (31 سانتی متر)، سریع ترین زمان آغاز به گلدهی (31 روز پس از کاشت) و تعداد جوانه گل (16 عدد در بوته) با کاربرد 50 گرم در کیلوگرم کود ازتوباکتر و بدون کاربرد کود ریزوبیوم به دست آمد. بیشترین محتوای رنگدانه‌های کلروفیلa و شاخص درخشندگی رنگ با کاربرد 50 گرم در کیلوگرم خاک و 40 میلی‌لیتر کود ریزوبیوم به دست آمد. لیکن، بیشترین مقدار شاخص خلوص رنگ در تیمار شاهد یعنی بدون کود زیستی ازتوباکتر و ریزوبیوم مشاهده شد. به‌طور کلی، می توان نتیجه گرفت که برای بهبود خواص کمی و کیفی گل جعفری آفریقایی، کاربرد 20 میلی لیتر در کیلوگرم کود زیستی ریزوبیوم و 50 گرم در کیلوگرم کود زیستی ازتوباکتر، قابل توصیه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1717 - واکنش بزرک (Linum usitatissimumL.) به کودهای زیستی، شیمیایی نیتروژنی و فسفری در شرایط تنش خشکی
سیده انیس صادقیان دهکردی علی تدین

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی و کود‌های زیستی و شیمیایی نیتروژنی و فسفری بر برخی خصوصیات کمی و کیفی بزرک، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 92-1391 انجام گرفت.تیمار‌ ا أکثر

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی و کود‌های زیستی و شیمیایی نیتروژنی و فسفری بر برخی خصوصیات کمی و کیفی بزرک، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 92-1391 انجام گرفت.تیمار‌ اصلی در این آزمایش شامل چهار سطح تیمار تنش خشکی: بدون تنش (با پتانسیل 03/0 مگا پاسکال )، تنش ملایم (با پتانسیل 35/0 مگا پاسکال )، تنش متوسط (با پتانسیل 65/0 مگاپاسکال ) و تنش شدید (با پتانسیل95/0 مگاپاسکال) و تیمار فرعی شامل پنج تیمار کودی:بدون مصرف کود، کود شیمیایی نیتروژنی+ فسفری، کود زیستی نیتروژندار ازتوبارور1، کود زیستی فسفاته بارور2 و مصرف توأم کود زیستی ازتوبارور1 + بارور2 بودند. تمامی صفات تحت تیمار تنش خشکی و تیمار کودی معنیدار شدند. اثر متقابل تیمارهای تنش خشکی و تیمار کودی بر صفت شاخص برداشت و درصد روغن معنیدار گردید، درحالیکه بر صفات تعداد دامه در کپسول، عملکرد دانه و وزن هزار دانه معنیدار نشد. بیشترین تعداد کپسول در بوته، عملکرد دانه و وزن هزار دانه در تیمار بدون تنش بدست آمد. در بین تیمارهای کودی، به ترتیب بیشترین تأثیر مربوط به تیمار کود شیمیائی (نیتروژن+فسفر) و کود زیستی ازتوبارور ١+ بارور ٢ بود. براساس نتایج بدست آمده در این آزمایش مبنی بر تأثیر مثبت کودهای زیستی ازتوبارور ١ و بارور ٢ بر صفات اندازه گیری شده و به دلیل عوارض زیست محیطی حاصل از کودهای شیمیائی، به کار بردن کودهای زیستی در مقایسه با کود‌های شیمیایی برتری دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1718 - بررسی اثر آرایش و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه دو ژنوتیپ کنجد (Sesamum indicumL.)
حسن قاسمیان امیرحسین شیرانی راد سمانه متقی امید لطفی فر

با توجه به اهمیت آرایش کاشت و تاثیر غیرقابل انکار آن در حصول بهترین عملکرد دانه وروغن وعدم مطالعه کافی جهت معرفی بهترین آرایش کاشت گیاه کنجد به ویژه در مورد توده‌های بومی کشور،آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل درقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، درسه تکرار درمزرعه ت أکثر

با توجه به اهمیت آرایش کاشت و تاثیر غیرقابل انکار آن در حصول بهترین عملکرد دانه وروغن وعدم مطالعه کافی جهت معرفی بهترین آرایش کاشت گیاه کنجد به ویژه در مورد توده‌های بومی کشور،آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل درقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، درسه تکرار درمزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی،واحد اردستان انجام شد.تیمارها شامل فاصله ردیف در سه سطح (60، 50 و 30 سانتی‌متر)به عنوان فاکتور اصلی وفاصله روی ردیف (5 و 10 سانتی‌متر) و ژنوتیپ(توده اردستان و رقم داراب 14) به‌عنوان عوامل فرعی درنظر گرفته شدند.نتایج آزمایش نشان داد که اثر ساده‌ی فاصله ردیف،فاصله بوته روی ردیف و ژنوتیپ،اثر متقابل ژنوتیپ و فاصله ردیف و اثر متقابل فاصله ردیف و فاصله بوته روی ردیف بر کلیه صفات معنی‌دارگردید.همچنین اثر متقابل سه عامل ژنوتیپ، فاصله ردیف و فاصله بوته روی ردیف بر کلیه صفات به جز درصد روغن معنی‌دار شد.اثر متقابل ژنوتیپ و فاصله بوته روی ردیف برتعداد کل کپسول، تعداد کپسول پوک و وزن هزار دانه معنی‌دارشد.افزایش تراکم بوته چه به صورت کاهش فاصله بوته روی ردیف وچه به صورت کاهش درفاصله روی ردیف‌ها،منجر به افزایش دوجزء عملکرد تاثیرگذار برعملکردشد که افزایش عملکرد دانه و روغن رادرپی داشت.بالاترین عملکرد دانه وروغن از آرایش کاشت 10(فاصله بوته روی ردیف)در30(فاصله ردیف کاشت)و پایین‌ترین آن ازآرایش 15×60 به‌دست آمد.بین دوژنوتیپ نیز توده اردستان نسبت به رقم داراب 14،در تمامی آرایش‌های کاشت،عملکردبالاتری داشت وتوصیه می‌گردد که ضمن بررسی این توده در شرایط و مناطق مختلف،نسبت به خلوص ژنتیکی این توده و معرفی رقم مناسب از نظر عملکرد اقدام شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1719 - اثر کودهای زیستی ورمی‌کمپوست و بارور۲® بر برخی صفات کمی و میزان جذب عناصر در ریحان سبز (Ocimum basilicm L.) در منطقه گچساران
مهدی حسینی فرهی مرضیه نوروزی نژاد

به منظور بررسی اثر کودهای زیستی فسفات بارور2® و ورمی‌‌کمپوست بر ویژگی‌های کمی و میزان جذب عناصر معدنی در ریحان سبز در منطقه گچساران، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال 1393 انجام گردید. فاکتور اول کود فسفات بارور2® در غلظ أکثر

به منظور بررسی اثر کودهای زیستی فسفات بارور2® و ورمی‌‌کمپوست بر ویژگی‌های کمی و میزان جذب عناصر معدنی در ریحان سبز در منطقه گچساران، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال 1393 انجام گردید. فاکتور اول کود فسفات بارور2® در غلظت‌های صفر،50، 75 و 100 گرم در هکتار به صورت بذرمال و فاکتور دوم مقادیر حجمی ورمی‌کمپوست و خاک در پنج نسبت صفر به 100، 25 به 75، 50 به 50، 75 به 25، 100 به صفر درصد بود. صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، وزن تر و خشک اندام‌هوایی، غلظت پتاسیم و نیتروژن برگ، شاخص سبزینگی برگ و تعداد برگ مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که برهم کنش ورمی‌کمپوست و کود فسفات بارور2® بر تمامی ویژگی‌ها به جز شاخص سبزینگی برگ ریحان سبز معنی دار بود (p<0.05). بیشترین میزان ارتفاع بوته، تعداد برگ و غلظت عناصر نیتروژن و پتاسیم در کاربرد 100 گرم در هکتار کود فسفات بارور2® و نسبت حجمی 50-50 خاک و ورمی-کمپوست بدست آمد. همچنین بیشترین وزن تر و خشک اندام هوایی درگیاهان کاشته شده در محیط کشت حاوی 100 درصد ورمی‌کمپوست و کاربرد 75 گرم در هکتار کود فسفات بارور2® در مقایسه با سایر تیمارها مشاهده گردید. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، کاربرد 100 گرم در هکتار کود فسفات بارور2® و نسبت حجمی 50-50 ورمی‌کمپوست و خاک به منظور بهبود ویژگی‌های کمی ریحان سبز درمنطقه گچساران مناسب می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1720 - تأثیر کم آبیاری بر فلورسانس کلرفیل، خصوصیات رویشی و عملکرد دانه هیبریدهای ذرت
هومن همایونی ویکتوریا خازاریان محسن سعیدی

محدودیت رطوبت یکی از عوامل مهم محدود کننده تولید محصولات در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. به منظور بررسی تأثیر تیمارهای کم آبیاری بر فلورسانس کلرفیل، خصوصیات رویشی و عملکرد دانه ذرت، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در کرج در س أکثر

محدودیت رطوبت یکی از عوامل مهم محدود کننده تولید محصولات در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. به منظور بررسی تأثیر تیمارهای کم آبیاری بر فلورسانس کلرفیل، خصوصیات رویشی و عملکرد دانه ذرت، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در کرج در سال 1388 و 1389 اجرا شد. عامل اصلی آبیاری شامل آبیاری کامل (1I)، 5/12% (2I)، 25% (3I)، 5/37% (4I) و 50% (5I) کم آبیاری و عامل فرعی هیبریدهای ذرت شامل سینگل کراس 704، 500 و 301 بود. از نظر عوامل مرتبط با فلورسانس کلرفیل در مرحله 10برگی و ظهور گل آذین نر، بین هیبریدهای ذرت اختلاف معنی داری وجود داشت و در سایر موارد اختلاف معنی داری مشاهده نشد. شاخص سطح برگ، ارتفاع گیاه و عملکرد دانه با کاهش حجم آب در تیمارهای کم آبیاری کاهش یافت. البته کاهش آب تا 5/12% تأثیر معنی داری بر عملکرد دانه نداشت. کمترین عملکرد دانه مربوط به تیمار 5I (با عملکرد 2497 کیلوگرم در هکتار) بود و در بین هیبریدها، سینگل کراس 704 (با عملکرد 4592 کیلوگرم در هکتار) بالاترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد. همزمان با تشدید کم آبیاری، کاهش سطح فتوسنتز کننده از طریق کاهش میزان سطح برگ نقش مهم تری نسبت به کارایی فتوسیستم II، در عملکرد دانه داشت. پراکندگی داده های بدست آمده مربوط به حداکثر عملکرد کوانتمی فتوسیستم II متأثر از شرایط محیطی بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1721 - اثر باکتری حل کننده فسفات Pseudomonas putida بر مقاومت به شوری دو رقم آفتابگردان
مجتبی یوسفی راد فرزین مقیمی

این تحقیق با هدف بررسی اثر باکتری حل کننده فسفات Pseudomonas putida بر مقاومت به شوری دو رقم آفتابگردان در سال زراعی 89-1388 در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه اجرا گردید.. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شا أکثر

این تحقیق با هدف بررسی اثر باکتری حل کننده فسفات Pseudomonas putida بر مقاومت به شوری دو رقم آفتابگردان در سال زراعی 89-1388 در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه اجرا گردید.. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل تلقیح و عدم تلقیح بذرهای آفتابگردان با باکتری سودوموناس پوتیدا، فاکتور دوم شامل دو رقم آفتابگردان به نامهای آلستار و پروگرس و فاکتور سوم سطوح شوری 6/0 (شاهد)، 5 و 7 دسی زیمنس بر متر در نظر گرفته شد. شوری سبب کاهش وزن خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن صد دانه، عملکرد دانه در بوته و غلظت و محتوای فسفر رقم های مورد آزمایش گردید. کلیه صفات مورد بررسی در گیاهان تلقیح شده با باکتری، هم در شرایط تنش شوری و هم در شرایط بدون تنش ، بیشتر از گیاهان تلقیح نشده بودند. رقم آلستار نسبت به پروگرس به شوری متحمل تر بود ولی در شرایط شور رقم پروگرس به تلقیح باکتریایی پاسخ بهتری نشان داد. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که گیاهان تلقیح شده با باکتری دارای تحمل به شوری بالاتری نسبت به گیاهان تلقیح نشده بودند. بنابراین می‌توان اظهار داشت که در شرایط وجود تنش شوری، باکتری سودوموناس پوتیدا تحمل آفتابگردان به شوری را افزایش می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1722 - برآورد ضریب خاموشی، کارایی مصرف تشعشع و ضرایب تولید ماده خشک گیاه کلزا (هایولا 401) در شرایط خوزستان
حسین کمایی علیرضا ابدالی مشهدی جعفر پوررضا داود امیدی نسب

به منظور برآورد ضریب خاموشی، کارایی مصرف تشعشع و ضرایب تولید ماده خشک گیاه کلزا (هایولا 401)، در تاریخ های مختلف کاشت و تراکم بوته، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکر أکثر

به منظور برآورد ضریب خاموشی، کارایی مصرف تشعشع و ضرایب تولید ماده خشک گیاه کلزا (هایولا 401)، در تاریخ های مختلف کاشت و تراکم بوته، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1391-1390 انجام شد. تیمارها شامل سه تاریخ کاشت (8 آذر، 28 آذر و 18 دی) و چهار تراکم بوته (50، 70، 90 و 110 بوته در متر مربع) بودند. مقدار ضریب خاموشی به دست آمده برای گیاه کلزا در این آزمایش حدود 39/0 بود. مقدار کارایی مصرف تشعشع گیاه کلزا رقم هایولا 401 در تاریخ های کاشت مختلف 92/0 گرم بر مگاژول تشعشع فعال فتوسنتزی به دست آمد. بررسی حداکثر ماده خشک تولیدی در بین ترکیبات تیماری اختلاف معنی داری نشان داد (05/0>P)، به طوری که بیشترین و کمترین میزان ماده خشک تولیدی به ترتیب در تاریخ کاشت اول و تراکم چهارم (2/1125 گرم در متر مربع) و تاریخ کاشت سوم و تراکم اول (368 گرم در متر مربع) مشاهده شد. حداکثر سرعت رشد محصول در فاز خطی در بین ترکیبات تیماری معنی دار بود (05/0>P). بیشترین و کمترین سرعت رشد محصول به ترتیب در تاریخ کاشت اول و تراکم چهارم (88/28 گرم در متر مربع در روز) و تاریخ کاشت سوم و تراکم اول (98/9 گرم در متر مربع در روز) به دست آمد. همچنین بررسی شاخص برداشت غلاف در مقابل روز پس از گلدهی نشان داد که افزایش شاخص برداشت غلاف در گیاه کلزا به طولانی تر بودن زمان پایان فاز خطی افزایش شاخص برداشت وابسته می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1723 - بررسی میزان توزیع ماده‌ی خشک بین اندام‌های مختلف در گیاه باقلا (Vicia faba L.)
علی باغبان امین علی راحمی کاریزکی علی نخ زری مقدم عباس بیابانی علی منصوری راد

اطلاعات کمّی (عددی) درباره تجمع و توزیع ماده‌ی خشک در باقلا (Vicia faba L.) اندک می‌باشد. هدف این مطالعه بدست آوردن مقادیر عددی ضرایب توزیع ماده‌ی خشک بین اندام‌های گیاه باقلا در تاریخ و تراکم کاشت‌های مختلف بود. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح‌ بلوک‌های کامل تصادفی أکثر

اطلاعات کمّی (عددی) درباره تجمع و توزیع ماده‌ی خشک در باقلا (Vicia faba L.) اندک می‌باشد. هدف این مطالعه بدست آوردن مقادیر عددی ضرایب توزیع ماده‌ی خشک بین اندام‌های گیاه باقلا در تاریخ و تراکم کاشت‌های مختلف بود. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح‌ بلوک‌های کامل تصادفی با تیمارهای تاریخ کاشت در سه سطح (7 آذر، 24 آذر و 17 دی) و تراکم بوته در چهار سطح (8، 12، 16 و 20 بوته در متر مربع) در سال 1392-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس در شرایط دیم و با 4 تکرار انجام شد. وزن خشک به تفکیک اندام‌های مختلف و مراحل فنولوژیک گیاه طی دوره کاشت تا برداشت اندازه‌گیری شدند. توزیع ماده‌ی خشک بین برگ و ساقه قبل از مرحله شروع غلاف-دهی (R3)، از رابطه خطی پیروی می‌کرد. نسبت توزیع ماده‌ی خشک بین برگ و ساقه در تاریخ کاشت 7 آذر ماه 62:37، در تاریخ کاشت 24 آذر ماه 60:39 و در تاریخ کاشت 17 دی ماه 54:40 بود. ماده‌ی خشکی که به ساقه اختصاص یافته بیشتر از ماده‌ی خشک تخصیص یافته به برگ بود و از طرفی رقابت بین بوته‌ای تاثیر چندانی روی توزیع ماده خشک نداشت. داده‌های پس از دوره دانه‌بندی نسبت به دوره قبل از آن پراکندگی بیش‌تری داشتند که احتمالاً به‌دلیل انتقال مجدد ماده‌ی خشک است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1724 - بررسی برخی صفات فیزیولوژیک و عملکرد روغن ژنوتیپ های مختلف گلرنگ در شرایط قطع آبیاری
سید محمد تقی طبیب لقمانی فرود بذرافشان امید علیزاده بهرام امیری عبدالله بحرانی

به منظور بررسی پاسخ ارقام مختلف گلرنگ به تنش رطوبتی در منطقه سروستان، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک&lrm;های کامل تصادفی با سه تکرار و پانزده ژنوتیپ گلرنگ در دو سال زراعی 95 و 96 اجرا شد. کرت اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال و قطع آبیاری از مرحله ظهور اول أکثر

به منظور بررسی پاسخ ارقام مختلف گلرنگ به تنش رطوبتی در منطقه سروستان، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک&lrm;های کامل تصادفی با سه تکرار و پانزده ژنوتیپ گلرنگ در دو سال زراعی 95 و 96 اجرا شد. کرت اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال و قطع آبیاری از مرحله ظهور اولین قوزه‌ها و کرت فرعی شامل پانزده ژنوتیپ گلرنگ بود. شاخص‌های مورد ارزیابی در این آزمایش شامل عملکرد دانه، محتوای نسبی آب برگ، محتوای روغن، عملکرد روغن و شاخص‌های تحمل به تنش بودند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که در هر دو شرایط آبیاری ژنوتیپ‌های Dincer و PI-537598، بیشترین عملکرد دانه، محتوای نسبی آب برگ و عملکرد روغن را به خود اختصاص دادند. بررسی شاخص‌های تحمل به تنش خشکی شامل میانگین هندسی بهره‌وری(GMP) و شاخص تحمل تنش (STI) که با توجه به مقادیر بالای آنها می‌توان ارقام متحمل را تشخیص داد، ژنوتیپ Dincer در هر دو شرایط آبیاری و بر اساس درصد کاهش عملکرد دانه ژنوتیپ PI-537636-s (57%) به عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها معرفی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1725 - بررسی سبز شدن گیاهچه های لوبیا سبز و ذرت تحت تاثیر عمق کاشت با استفاده از مدل پروبیت
بهنام بهتری عادل دباغ محمدی نسب کاظم قاسمی گلعذانی محمدرضا شکیبا

سبز شدن گیاهچه یکی از مهمترین رویدادهای فنولوژیکی است که موفقیت گیاهان زراعی یکساله را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارائه مدل سبز گیاهچه‌های لوبیا سبز و ذرت و تعیین بهترین مدل در ارتباط با عمق کاشت بود. برای این منظور، آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح أکثر

سبز شدن گیاهچه یکی از مهمترین رویدادهای فنولوژیکی است که موفقیت گیاهان زراعی یکساله را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارائه مدل سبز گیاهچه‌های لوبیا سبز و ذرت و تعیین بهترین مدل در ارتباط با عمق کاشت بود. برای این منظور، آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سال 1394در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. آزمایش با چهار عمق کاشت 2، 4، 6 و 8 سانتی متر در 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که درصد سبز شدن در هر دو گیاه زراعی در عمق کاشت چهار سانتی متری دارای بیشترین مقدار بود ولی در سطوح پایین‌تر، سبز شدن هر دو گیاه دچار افت شدیدی شد. شاخص‌های سبز گیاهچه، 50% سبز شدن نهایی گیاهچه‌ها، میانگین زمان سبز و ضریب سرعت سبز نشان داد که سبز شدن گیاهچه‌های گیاه لوبیا سبز در مقایسه با گیاه ذرت بیشتر بود. برای هر دو گیاه افزایش در مرگ و میر قبل از سبز شدن با افزایش عمق کاشت در آزمایش مشاهده شد. به طوری که بالاترین مرگ و میر جوانه‌ها در عمق 8 سانتی‌متری اتفاق افتاد. هرچند، در منحنی‌های پروبیت برازش شده برای هر شکل، مقدار افزایش بین گیاهان مختلف متغیر بود. سرعت سبز شدن در بین گیاهان نیز متفاوت بود و بر اساس مقادیر معیار آماری، مدل پروبیت خطی به علت تعداد پارامتر کمتر مناسبترین مدل برای برازش را نشان دادند. بنابراین این مدل‌ها می‌تواند پایه مناسبی برای کاربرد عملی در مدیریت گیاهان زراعی باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1726 - تاثیر زمان مصرف علف‌کش‌های دو منظوره و اختلاط علف‌کش‌ها بر کنترل علف‌های هرز و عملکرد گندم
عبدالفرید عبادتی ابراهیم غلامعلی پور علمداری زینب اورسجی علی راحمی کاریزکی

آزمایشی جهت ارزیابی کارایی زمان مصرف علف‌کش‌های دو منظوره و اختلاط علف‌کش‌ها بر کنترل علف‌های هرز و صفات رشدی، فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی 1394-1393 اجرا شد. أکثر

آزمایشی جهت ارزیابی کارایی زمان مصرف علف‌کش‌های دو منظوره و اختلاط علف‌کش‌ها بر کنترل علف‌های هرز و صفات رشدی، فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی 1394-1393 اجرا شد. تیمارها شامل علف‌کش‌های سولفوسولفورون+مت سولفورون متیل (توتال)، مزوسولفورون متیل+یدوسولفورون متیل+ ایمن کننده مفن پای دی اتیل (آتلانتیس)، مزوسولفورون+ یدوسولفورون+ دیفلوفنیکان+ ایمن کننده مفن پای دی اتیل (اتللو)، سولفوسولفورون (آپیروس)، اختلاط تری بنورون متیل (گرانستار) و کلودینافوپ پروپارژیل (تاپیک) در دو زمان مصرف ابتدای پنجه‌زنی و ابتدای ساقه رفتن بود. عدم کاربرد علف‌کش‌ها و وجین دستی در دو زمان مورد بررسی نیز به‌عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اعمال علف‌کش‌های دو منظوره و اختلاط گرانستار+تاپیک و وجین دستی در زمان‌های مختلف مصرف به‌همراه عدم کاربرد علف‌کش‌ها، اثر معنی‌داری بر صفاتی نظیر سطح برگ، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، میزان کلروفیل a، b و پرولین داشتند (p<0.01). با توجه به نتایج به‌دست آمده، مصرف علف‌کش‌ها در بیشتر موارد به‌همراه وجین دستی در زمان پنجه‌زنی کارایی آن‌ها را نسبت به مرحله ساقه رفتن افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار آتلانتیس در ابتدای پنجه‌زنی معادل 7535 کیلوگرم در هکتار بود که با تیمار وجین، اتللو و آپیروس در ابتدای پنجه‌زنی به‌علاوه آتلانتیس در ابتدای ساقه رفتن اختلاف معنی‌داری را نشان نداد. در مقابل، کمترین میزان معنی‌دار عملکرد دانه مربوط به علف‌کش آپیروس (3991 کیلوگرم در هکتار) در زمان مصرف ابتدای ساقه رفتن تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1727 - تاثیر مقادیر مختلف نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شیرین در کشت بهاره
احمد حسنکی فرد سید عطااله سیادت قدرت الله فتحی خلیل عالمی سعید محمدحسین دانشور

آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در اسفند 1388 انجام گرفت. نتایج نشان داد که تاثیر مقادیر نیتروژن بر همه صفات معنی دار گردید. بالاترین عملکرد های دانه و بلال سبز (به ترتیب با 390/6 و 780/ أکثر

آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در اسفند 1388 انجام گرفت. نتایج نشان داد که تاثیر مقادیر نیتروژن بر همه صفات معنی دار گردید. بالاترین عملکرد های دانه و بلال سبز (به ترتیب با 390/6 و 780/24 تن در هکتار) و بیشترین درصد پروتئین دانه 16/14 با مصرف 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بدست آمد. بالاترین تعداد ردیف دانه، تعداد دانه در ردیف، وزن هزار دانه، قطر و شاخص برداشت نیز با مصرف 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. تاثیر تراکم بوته نیز بر همه صفات معنی دار گردید. بالاترین عملکرد های دانه و بلال سبز (به ترتیب با 960/5 و 813/24 تن در هکتار)، در تراکم 85 هزار بوته در هکتار به دست آمد. در صورتی که بالاترین درصد پروتئین دانه (18/13) در تراکم 55 هزار بوته در هکتار حاصل شد. برهمکنش مقادیر نیتروژن و تراکم بوته نیز بر عملکرد دانه و طول بلال معنی دار گردید و بالاترین عملکرد دانه (46/760) مربوط به برهمکنش 200کیلوگرم نیتروژن در تراکم 85 هزار بوته بود. از برهمکنش 200 کیلو نیتروژن و تراکم 55 هزار بوته در هکتار بالاترین طول بلال (60/24 سانتیمتر) به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1728 - اثر ورمی کمپوست و پیت ماس بر صفات مورفولوژیکی و کیفی قارچ دکمه‌ای
فهیمه نیازی مهراب یادگاری رحیم برزگر

از عوامل مهم تولیدی قارچ دکمه‌ای، خاک پوششی است که تأثیر مهمی بر اندازه و عملکرد آن دارد. با توجه به دسترسی آسان به ورمی‌کمپوست، پژوهش حاضر در جهت جایگزینی پیت ماس با ورمی‌کمپوست تهیه ‌شده از کود دامی، در قالب طرح کاملاً تصادفی در ۳ تکرار انجام شد. تیمارها شامل T1: ورمی أکثر

از عوامل مهم تولیدی قارچ دکمه‌ای، خاک پوششی است که تأثیر مهمی بر اندازه و عملکرد آن دارد. با توجه به دسترسی آسان به ورمی‌کمپوست، پژوهش حاضر در جهت جایگزینی پیت ماس با ورمی‌کمپوست تهیه ‌شده از کود دامی، در قالب طرح کاملاً تصادفی در ۳ تکرار انجام شد. تیمارها شامل T1: ورمی کمپوست + پرلیت + پیت (2: 1: 1)، T2: ورمی کمپوست + پرلیت + پیت (2:1:1)، T3: ورمی‌کمپوست + پرلیت + پیت (5/0: 5/0: 3) T4: ورمی کمپوست + پیت (2:2)، T5: ورمی کمپوست + پرلیت + پیت (1:3)، T6: ورمی کمپوست + پیت (3:1)، T7: ورمی کمپوست + پرلیت (2:2)، T8: شاهد، T9: پیت ماس هلندی؛ بودند. بعد از اتمام رشد، قارچ‌های تولیدی در 3 گروه تقسیم شدند: 1-قارچ‌هایی باکیفیت بالا (درجه 1). 2- قارچ‌هایی که فاقد پرده بوده و بازارپسندی کمتری نسبت به قارچ‌های درجه 1 داشتند (درجه 2). 3- قارچ‌های غیرقابل فروش که دارای معایبی در شکل و ظاهر بودند (درجه 3). نتایج نشان داد که تیمارT2 (ورمی+ پرلیت + پیت با نسبت 2:1:1) و T9 (پیت ماس هلندی)، به‌ترتیب بیش‌ترین و کم‌ترین تعداد و عملکرد قارچ درجه 1 را داشتند. از نظر تعداد و عملکرد قارچ درجه 2، تیمار T3و T7 به‌ترتیب بیش‌ترین و کمترین تعداد و عملکرد قارچ درجه 2 را به خود اختصاص دادند. بیشترین درصد پروتئین در تیمار T3 بدست آمد که با توجه به آن‌که از نظر تعداد و عملکرد قارچ نیز در حد بالایی بود این تیمار به عنوان بهترین تیمار معرفی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1729 - بررسی تأثیر کم‌آبی و پرایمینگ فیزیکی بذر بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی و عملکرد دانه ذرت (Zea mays L.)
فرهاد فرح وش رضا صیامی بهرام میرشکاری ورهرام رشیدی علیرضا تاری‌نژاد

ببه منظور بررسی پرایمینگ فیزیکی بذر ذرت تحت شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی در سال 1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال و اعمال کم‌آبی (به ترتیب أکثر

ببه منظور بررسی پرایمینگ فیزیکی بذر ذرت تحت شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی در سال 1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال و اعمال کم‌آبی (به ترتیب آبیاری پس از 70 و 110 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A) و عامل فرعی در یازده سطح شامل پرایمینگ بذر ذرت تحت اشعه‌های گاما و بتا هر دو با شدت ثابت دو میکروکوری، لیزر با موج پیوسته He-Ne با طول موج 6328 آنگستروم، میدان مغناطیسی با شدت 40 میلی‌تسلا و امواج اولتراسونیک یا فراصوت با حداکثر سه وات بر سانتی‌متر‌ مربع همگی در دو مدت زمان 5 و 10 دقیقه به همراه شاهد بدون پرایم بود. بر اساس نتایج به‌‌ دست آمده، عملکرد دانه و شاخص سطح برگ در اثر وقوع تنش نسبت به آبیاری نرمال به ترتیب 5/18 و 23 درصد کاهش یافت. در اثر وقوع تنش حدود 38 درصد بر غلظت اسید آمینه پرولین موجود در برگ در مقایسه با شاهد افزوده شد. بیشترین شاخص سطح برگ از هر دو مدت زمان پرایمینگ بذر با میدان مغناطیسی و اشعه‌های لیزر و گاما 5 دقیقه‌ای و برابر 95/3 به‌ دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1730 - ارزیابی پایداری نظام‌های تولید محصولات گلخانه ای در استان سیستان و بلوچستان
محمد رضا رفیعی احمد قنبری محمد رضا اصغری پور براتعلی فاخری

هدف از این تحقیق ارزیابی پایداری زراعی-بوم شناختی و اجتماعی-اقتصادی نظام‌های تولید گلخانه‌ای استان سیستان و بلوچستان است. داده‌های این مطالعه با استفاده از پرسشنامه از 400 گلخانه‌ در چهار اقلیم مختلف در سال 1393 جمع آوری شد. حجم نمونه مورد مطالعه از طریق فرمول کوکران مح أکثر

هدف از این تحقیق ارزیابی پایداری زراعی-بوم شناختی و اجتماعی-اقتصادی نظام‌های تولید گلخانه‌ای استان سیستان و بلوچستان است. داده‌های این مطالعه با استفاده از پرسشنامه از 400 گلخانه‌ در چهار اقلیم مختلف در سال 1393 جمع آوری شد. حجم نمونه مورد مطالعه از طریق فرمول کوکران محاسبه شد. چهار اقلیم مورد مطالعه شامل منطقه سیستان، زاهدان، مناطق میانی استان شامل شهرستان‌های میرجاوه، خاش و سراوان و مناطق جنوبی استان شامل شهرستان‌های ایرانشهر، نیکشهر و سرباز می‌باشند. میانگین امتیاز شاخص پایداری کل نظام گلخانه‌ای 8/59 بود. سکونت مالک در محل گلخانه و میزان تحصیلات مسئول فنی گلخانه به ترتیب با ضرایب رگرسیون 022/0، 292/1، 850/0، 004/0، 72/ و 94/1 بود. بررسی نقاط بحرانی نظام‌های گلخانه‌ای نشان داد، که برای بهبود پایداری آن‌ها مدیریت صحیح و اصولی گلخانه، به کار گرفتن نیروی فنی متخصص و استفاده از فناوری‌‌های نوین کشاورزی در جهت مکانیزه کردن گلخانه‌ها لازم است که در نهایت منجر به افزایش تولید و عملکرد محصولات گلخانه‌‌ای می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1731 - تاثیر پیش‌تیمار بذر با اسید سالیسیلیک و تلقیح با باکتری های محرک رشد بر عملکرد و برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک ماش (Vigna radiata)
بهروز محمدپرست علی حاتمی مجید رستمی عبداله عزیزی

به‌منظور بررسی تأثیر پیش‌تیمار بذری با اسید سالیسیلیک و تلقیح با باکتری‌های محرک رشد بر عملکرد و برخی صفات مورفوفیزیولوژیک ماش، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. فاکتورهای موردبررسی شامل کاربرد اسید سالیسیلیک در 4 سطح (صفر، أکثر

به‌منظور بررسی تأثیر پیش‌تیمار بذری با اسید سالیسیلیک و تلقیح با باکتری‌های محرک رشد بر عملکرد و برخی صفات مورفوفیزیولوژیک ماش، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. فاکتورهای موردبررسی شامل کاربرد اسید سالیسیلیک در 4 سطح (صفر، 2/0، 5/0 و 1 میلی مولار) و تلقیح بذر با باکتری‌های محرک رشد در 4 سطح (عدم تلقیح بذر به‌عنوان شاهد، تلقیح بذر با باکتری سودوموناس استرین 186، ازتوباکتر کروکوکوم استرین 5 و آزوسپیریلوم لیپوفروم استرینOF) بود. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده برهمکنش پیش-تیمار اسید سالیسیلیک و تلقیح با باکتری‌های محرک رشد بر شاخص کلروفیل برگ، درصد پروتئین دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی‌دار بود درصورتی‌که صفات وزن خشک ریشه، حجم ریشه و عملکرد بیولوژیک فقط تحت تأثیر اثرات ساده این دو تیمار قرار گرفتند. بیشترین میزان عملکرد بیولوژیک، وزن خشک و حجم ریشه در شرایط پیش‌تیمار اسید سالیسیلیک با غلظت 5/0 میلی‌مولار مشاهده شد. بیشترین درصد پروتئین دانه در همه سطوح اسید سالیسیلیک در شرایط تلقیح با ازتوباکتر مشاهده شد ولی میزان اثرات مثبت باکتری‌های محرک رشد بر عملکرد دانه، شاخص کلروفیل و شاخص برداشت به غلظت اسید سالیسیلیک بستگی داشت و در شرایط پیش‌تیمار بذر با سطوح 2/0 و 5/0 میلی مولار اسید سالیسیلیک، بیشترین عملکرد دانه در اثر تلقیح با باکتری سودوموناس به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1732 - تأثیر مقادیر نیتروژن بر صفات مورفولوژیک و عملکرد دانه گندم در شرایط متفاوت آبیاری
صادق شهراسبی یحیی امام هادی پیرسته انوشه

در یک پژوهش دو ساله مزرعه‌ای، روند رشد و عملکرد گندم تحت تاثیر کاربرد مقادیر نیتروژن در شرایط متفاوت آبیاری در دانشگاه شیراز در دو سال زراعی 94-1392 بررسی شد. نتایج نشان داد که در هر دو سال آزمایش در مراحل گلدهی و رسیدگی در همه تیمارهای آبیاری به‌جز شرایط دیم، تیمار 300 أکثر

در یک پژوهش دو ساله مزرعه‌ای، روند رشد و عملکرد گندم تحت تاثیر کاربرد مقادیر نیتروژن در شرایط متفاوت آبیاری در دانشگاه شیراز در دو سال زراعی 94-1392 بررسی شد. نتایج نشان داد که در هر دو سال آزمایش در مراحل گلدهی و رسیدگی در همه تیمارهای آبیاری به‌جز شرایط دیم، تیمار 300 کیلوگرم نیتروژن درهکتار بیشترین ارتفاع بوته را داشت، درحالی‌که بیشترین ارتفاع بوته در شرایط دیم در همه مراحل رشدی از تیمار 225 کیلوگرم نیتروژن درهکتار به‌دست آمد. در همه تیمارهای آبیاری به‌جز شرایط دیم، کرت‌های با سطوح بالاتر نیتروژن دارای شاخص سطح برگ بیشتری در همه مراحل بودند. با اعمال تنش خشکی و تشدید آن، مقدار نیتروژن کمتری برای رسیدن به بیشینه وزن خشک در هر زمان نیاز بود، به‌طوری‌که بیشترین وزن خشک نهایی در شرایط مطلوب، قطع آبیاری در مراحل پرشدن دانه، ظهور سنبله و تیمار دیم در هر دو سال به‌ترتیب مربوط به سطوح 225، 225، 150 و 75 کیلوگرم نیتروژن درهکتار به‌ترتیب برابر با 1/1195، 2/1115، 1/931 و 6/517 کیلوگرم درهکتار در سال اول و برابر با 8/1015، 9/957، 5/791 و 9/389 کیلوگرم درهکتار در سال دوم بود. در هر دو سال بیشترین شاخص سبزینگی در شرایط دیم و کاربرد 375 کیلوگرم درهکتار و بیشترین عملکرد دانه در تیمار آبیاری مطلوب با کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن درهکتار برابر با 1/568 و 5/454 کیلوگرم در هکتار به‌ترتیب در سال‌های اول و دوم مشاهده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1733 - ارزیابی ژنوتیپ های جو با استفاده از شاخص های تحمل به تنش در شرایط مطلوب و تنش خشکی
رسول احمدزاده حسن پاک نیت الهه توکل صادق شهراسبی

به منظور بررسی تحمل خشکی در هشت ژنوتیپ و دو رقم جو در دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی، آزمایشی در سال زراعی 1393-1392در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در شرایط مطلوب مربوط به ژنوتیپهای 79 (7/9274 کیلوگرم در هکتار)، أکثر

به منظور بررسی تحمل خشکی در هشت ژنوتیپ و دو رقم جو در دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی، آزمایشی در سال زراعی 1393-1392در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در شرایط مطلوب مربوط به ژنوتیپهای 79 (7/9274 کیلوگرم در هکتار)، 95 (7/9421 کیلوگرم در هکتار)، 120 (3/9362 کیلوگرم در هکتار) و رقم یوسف (7/9353 کیلوگرم در هکتار) و در شرایط تنش مربوط به ژنوتیپهای 95 (7/8197 کیلوگرم در هکتار) و 120 (7/8487 کیلوگرم در هکتار) بود. در هر دو شرایط، کمترین عملکرد مربوط به ژنوتیپ شـماره 21 (0/2270 کیلوگرم در هکتار) بود. از نظر شاخصهای سهگانه ارزیابی شامل شاخصهای تحمل، افت محصولدهی و حساسیت به تنش، ژنوتیپهای 125، 97، 21 و رقم ریحان، حساس و کم محصول تشخیص داده شدند. از نظر شاخصهای دیگر ارزیابی شامل شاخصهای میانگین محصولدهی، تحمل به تنش، میانگین هندسی محصولدهی و میانگین هارمونیک، ژنوتیپهای 95، 120 و رقم یوسف متحمل به خشکی شناخته شدند. برای انتخاب و معرفی بهترین معیار(های) تحمل به خشکی، همبستگی هر یک از شاخصهای فوق با عملکرد تحت شرایط مطلوب و تنش محاسبه گردید. با توجه به نتایج میزان همبستگی بین شاخص‌های تنش، شاخصهای میانگین بهرهوری، میانگین هندسی بهرهوری، میانگین هارمونیک، شاخص عملکرد و تحمل به تنش بیشترین همبستگی مثبت با عملکرد در هر دو شرایط مطلوب و تنش را نشان دادند. با توجه به این شاخصها و عملکرد بالای ژنوتیپها در دو شرایط محیطی، بهترین ژنوتیپهای متحمل به تنش خشکی، ژنوتیپهای 95 و120 تشخیص داده شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1734 - اعتبارسنجی ضریب خاموشی نور و ارزیابی کارایی مصرف نور کنجد با کاربرد کودهای مختلف زیستی و شیمیایی
محمدجواد مصطفوی مهدی نصیری محلاتی علیرضا کوچکی

به منظور ارزیابی کارایی مصرف نور در گیاه کنجد در شرایط مصرف کودهای زیستی و شیمیایی و محاسبه ضریب خاموشی نور، آزمایشی در سال 1392 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل کاربرد کودهای زیستی نیتروکسین، بیوفسفر، بیوسولفور، ترکیب نیترو أکثر

به منظور ارزیابی کارایی مصرف نور در گیاه کنجد در شرایط مصرف کودهای زیستی و شیمیایی و محاسبه ضریب خاموشی نور، آزمایشی در سال 1392 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل کاربرد کودهای زیستی نیتروکسین، بیوفسفر، بیوسولفور، ترکیب نیتروکسین-بیوفسفر، ترکیب نیتروکسین-بیوفسفر-بیوسولفور، کودهای شیمیایی اوره، سوپرفسفات‌تریپل، ترکیب اوره-سوپرفسفات‌تریپل، ترکیب اوره-سوپرفسفات‌تریپل-گوگرد و شاهد (بدون مصرف کود) بود. نتایج نشان داد که ضریب خاموشی نور گیاه کنجد برابر با 7/0 مقداری قابل قبول بود. کودهای زیستی و شیمیایی شاخص سطح برگ و کارایی مصرف نور کنجد را افزایش دادند و بطور کلی کودهای شیمیایی کارایی مصرف نور را بیشتر از کودهای زیستی افزایش داند. بالاترین شاخص سطح برگ (42/3) و (32/3) به ترتیب مربوط یه تیمارهای سه‌گانه و دوگانه شیمیایی بود. کارایی مصرف نور در تیمارهای ترکیبی کودهای زیستی و شیمیایی، بخصوص ترکیب سه‌گانه زیستی و شیمیایی (به ترتیب برابر با 34/1 و 41/1)، بیشتر از کاربرد منفرد آن کودها بود. کود اوره با مقدار کارایی مصرف نور 34/1، کارایی مصرف نور کنجد را بیشتر از نیتروکسین (14/1) افزایش داد در حالی که میزان افزایش آن در تیمارهای سوپرفسفات تریپل (26/1) و بیوفسفر (25/1) تقریبا یکسان بود. بنابراین توصیه می‌شود که کوددهی به کنجد بصورت ترکیبی از چند کود متفاوت زیستی یا شیمیایی انجام شود تا با تامین حداکثری نیاز تغذیه‌ای گیاه، کارایی مصرف نور بیشتری نیز به دست آید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1735 - بررسی شاخص تغذیه نیتروژن، شاخصسبزینگی، غلظت نیتروژن وعملکرد گندم در رژیم‌های مختلف تغذیه‌ای
اکرم معینی راد ابراهیم زینلی افشین سلطانی سراله گالشی

نیتروژن و فسفر از عناصر معدنی پر‌مصرف مورد نیاز گیاهان هستند . به منظور بررسی عملکرد، شاخص تغذیه نیتروژن، شاخص سبزینگی و غلظت نیتروژن تحت رژیمهای مختلف تغذیه‌ای در گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار در شرایط مزرعه در گلستان طی دو أکثر

نیتروژن و فسفر از عناصر معدنی پر‌مصرف مورد نیاز گیاهان هستند . به منظور بررسی عملکرد، شاخص تغذیه نیتروژن، شاخص سبزینگی و غلظت نیتروژن تحت رژیمهای مختلف تغذیه‌ای در گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار در شرایط مزرعه در گلستان طی دو سال زراعی 1393- 1394 و 1394- 1395 اجرا شد.عامل اول مقدار نیتروژن کودی (صفر، 75 و150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و عامل دوم مقدار فسفر کودی (0،20،40،60 و 80 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار)بود . نتایج نشان داد که صفات مورد مطالعه در هر سه مرحله اندازه‌گیری شده از مدل رگرسیونی خطی ساده تبعیت کرد، به‌طوری‌که در هر سطح نیتروژن از سطوح مختلف فسفر، با افزایش مقدار فسفر مصرفی صفات مورد بررسی از روند افزایشی برخوردار بود و حداکثر مقدار آن در میزان فسفر خالص مصرفی 80 کیلوگرم در هکتار حاصل شد که با مقدار فسفر خالص مصرفی 60 کیلوگرم در هکتار، عملکرد اختلاف معنی‌دار نشان نداد. همچنین نتایج این آزمایش نشان‌دهنده رابطه‌ی بسیار قوی بین شاخص تغذیه نیتروژن، شاخص سبزینگی و نیتروژن موجود در اندام‌های هوایی گیاه می‌باشد . لذا از آنجا که اندازه‌گیری غلظت نیتروژن بوته‌ها بسیار پر‌هزینه، وقت‌گیر و مستلزم تجهیزات گران‌قیمت می‌باشد می‌توان از دستگاه کلروفیل‌متر برای ارزیابی وضعیت تغذیه کودی گیاه استفاده نمود و در مدیریت کودی علاوه بر نیتروژن، فسفر نیز باید مد نظر قرار گیرد و پیشنهاد می شود جهت حصول حداکثر عملکرد 60 کیلوگرم در هکتار فسفر خالص نیز مصرف شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1736 - بررسی صفات مورفولوژیک و عملکرد هیبریدهای ذرت (Zea mays L.) تحت تأثیر کاربرد اسید هیومیک
ابوالفضل شهریاری حشمت امیدی

به‌منظور برسی تأثیر اسید هیومیک بر صفات مورفولوژیک و عملکرد هیبریدهای ذرت (704، As72 و DKC)، یک آزمایش کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهد واقع در جنوب تهران در طی دو سال زراعی 97-1396 و 96-1395 اجرا شد. عوامل مورد أکثر

به‌منظور برسی تأثیر اسید هیومیک بر صفات مورفولوژیک و عملکرد هیبریدهای ذرت (704، As72 و DKC)، یک آزمایش کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهد واقع در جنوب تهران در طی دو سال زراعی 97-1396 و 96-1395 اجرا شد. عوامل مورد بررسی سه هیبرید ذرت (704، As72 و DKC) در کرت‌های اصلی و اسید هیومیک در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد) در کرت‌های فرعی بودند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد برگ در هیبرید 704 (/13 عدد در بوته) و کمترین میانگین در دو هیبرید دیگر مشاهده شد. بیشترین تعداد دانه در بلال در کاربرد اسید هیومیک در سال دوم آزمایش با میانگین 6/802 عدد بود که در مقایسه با تیمار عدم کاربرد افزایش 02/16 درصدی داشت. هیبرید 704 در هر دو سال اجرای آزمایش و هیبرید DKC در سال دوم آزمایش به ترتیب با میانگین 7/154، 5/149 و 6/159 گرم، دارای بیشترین وزن هزار دانه بودند. بیشترین عملکرد دانه در هیبرید DKC در سال دوم آزمایش با میانگین 3/17148 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. کاربرد اسید هیومیک منجر به افزایش 99/11 درصدی میانگین عملکرد دانه در مقایسه با تیمار شاهد گردید. بالاترین عملکرد بیولوژیک در کاربرد و عدم کاربرد اسید هیومیک در هیبرید DKC در سال دوم اجرای آزمایش به-ترتیب با میانگین 38088 و 36927 کیلوگرمدر هکتار مشاهده شد. محلول‌پاشی با اسید هیومیک سبب افزایش شاخص برداشت گردید. عملکرد دانه با صفات تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت. . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1737 - اثر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن ارقام مختلف گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)
غلامرضا زمانی حامد جوادی

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن ارقام گلرنگ، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند انجام شد. آزمایش به صورت طرح کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تاریخ کاشت 25 مهر، 10 آبان، 25 آبان أکثر

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن ارقام گلرنگ، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند انجام شد. آزمایش به صورت طرح کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تاریخ کاشت 25 مهر، 10 آبان، 25 آبان و 10 آذر به عنوان کرت اصلی و سه رقم محلی اصفهان، زرقان و LRV به عنوان کرت فرعی در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که تأخیر در کاشت از 25 مهر به 10 آذر موجب کاهش تعداد طبق در بوته (38 درصد)، تعداد دانه در طبق (23/25 درصد)، عملکرد بیولوژیک (91/56 درصد)، عملکرد دانه (73/60 درصد) و عملکرد روغن (61/20 درصد) شد. تاریخ کاشت تأثیری بر وزن هزار دانه، شاخص برداشت و درصد روغن نداشت. اثر رقم بر تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی‌دار بود به‌ طوری که بیشترین میانگین این صفات در رقم LRV به‌دست آمد. رقم تأثیری بر تعداد طبق در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد روغن و عملکرد روغن نداشت. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر تمامی صفات مورد مطالعه به جزء درصد روغن معنی‌دار بود. نتایج بدست آمده نشان داد که برای دستیابی به حداکثر عملکرد دانه و روغن گلرنگ در منطقه بیرجند تاریخ کاشت 25 مهر و رقم LRV مناسب می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1738 - تأثیر محلول‌پاشی روی و زمان انتقال نشاء بر خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک دو رقم کلزای بهاره
حمید جباری سحر خادم حمید مظفری نادیا صفوی فرد

به منظور تأثیر محلول‌پاشی روی و مراحل انتقال نشاء در کشت نشایی دو رقم کلزای بهاره این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در سال زراعی 96-1395 انجام شد. تیمارهای آزمایشی در این بررسی شامل 10 تیمار (کشت مستقیم ب أکثر

به منظور تأثیر محلول‌پاشی روی و مراحل انتقال نشاء در کشت نشایی دو رقم کلزای بهاره این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در سال زراعی 96-1395 انجام شد. تیمارهای آزمایشی در این بررسی شامل 10 تیمار (کشت مستقیم بذر هیبرید هایولا 420 و رقم دلگان در 15 اسفندماه، کشت نشایی هیبرید هایولا 420 و رقم دلگان در مرحله دو و چهار برگی بدون محلول پاشی روی و همراه با محلول پاشی روی بود. نتایج نشان داد که بالاترین و پایین‌ترین میانگین عملکرد به ترتیب به تیمارهای کشت نشایی هیبرید هایولا 420 در مرحله دو برگی همراه با محلول پاشی روی و کشت مستقیم بذر هیبرید هایولا 420 به مقادیر 2628 و 1046 کیلوگرم در هکتار اختصاص داشت. کشت نشایی هایولا 420 در در مراحل دو و چهار برگی با محلول پاشی روی سبب افزایش 51 و 86 درصدی عملکرد دانه نسبت به کشت مستقیم شد. همچنین کشت نشایی رقم دلگان در مراحل دو و چهار برگی با محلول پاشی روی منجر به افزایش 93 و 35 درصدی عملکرد دانه نسبت به کشت مستقیم شد. به‌طورکلی در کشت نشایی و به‌ویژه در تیمارمحلول‌پاشی روی، در مقایسه با کشت بذری کلزا تعداد دفعات آبیاری یک تا دو مرتبه کاهش یافت و به دلیل افزایش شاخص‌های سطح برگ و سبزینگی گیاه، جذب بهتر تابش و بالاتر بودن تعداد خورجین و تعداد دانه در خورجین، عملکرد دانه و شاخص برداشت بیشتر بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1739 - بررسی برخی ویژگی های رشدی جو و شنبلیه در کشت مخلوط تحت تاثیر کود نیتروژن در مرحله سنبله جو
شهناز طریفی اسفندیار فاتح امیر آینه بند

به منظور مطالعه ی پتانسیل تولید و توان رقابتی گیاهان جو و شنبلیله در الگوی کشت مخلوط دانه ای و علوفه ای، تحت تأثیر الگوهای مختلف کاشت و نسبت های مختلف کودی و تراکمی گیاهان جوو شنبلیله، آزمایشی در زمستان 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجر أکثر

به منظور مطالعه ی پتانسیل تولید و توان رقابتی گیاهان جو و شنبلیله در الگوی کشت مخلوط دانه ای و علوفه ای، تحت تأثیر الگوهای مختلف کاشت و نسبت های مختلف کودی و تراکمی گیاهان جوو شنبلیله، آزمایشی در زمستان 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. فاکتور اول کود نیتروژن در دو سطح (صفر و 40 کیلوگرم در هکتار) و فاکتور دوم الگوهای مختلف کشت مخلوط در هشت سطح ( تک کشتی جو، تک کشتی شنبلیله، نسبت های جایگزینی دو : یک شنبلیله- جو، دو : دو، سه : یک، ،یک : سه، افزایشی 20% افزایش تراکم شنبلیله به جو و کشت مخلوط درهم ) بود. نتایج نشان داد در مرحله گل دهی جو، بیش‌ترین میزان وزن خشک کل مربوط به تیمار سه (جو) : یک (شنبلیله) با سطح کودی 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن با تولید (84/1345 گرم در مترمربع) و کم‌ترین میزان وزن خشک مخلوط مربوط به تیمار کشت خالص شنبلیله بدون کود نیتروژن (شاهد) با تولید (6/482 گرم در مترمربع) می‌باشد. همچنین مشخص که تمامی نسبت‌های کشت مخلوط میزان ماده خشک بیش‌تری نسبت به کشت خالص تولید کرده بودند. که این نشان‌دهنده‌ی برتری کشت مخلوط نسبت به تک‌کشتی است. نسبت برابری زمین در تیمار سه (جو) : یک (شنبلیله) بیش‌تر از تیمارهای دیگر بود ( 5/1LER=) که نشان می‌دهد 50% درصد سطح زمین بیش‌تری برای سیستم کشت خالص نیاز است تا بتواند محصولی برابر با محصول سیستم مخلوط مذکور تولید نماید تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1740 - شبیه سازی عملکرد سویا با مدل iLegume_Soybean در استان مازندران
علی راحمی کاریزکی مرتضی نوعلیزاده

سویا از منابع عمده تولید روغن و پروتئین گیاهی به‌شمار می‌رود. بیش از 50 درصد تولید دانه‌های روغنی جهان به سویا اختصاص دارد. هدف از این مطالعه ارزیابی و به کارگیری یک مدل ساده رشد و عملکرد سویا در شرایط شرق مازندران بود. جنبه‌های مختلف رشد گیاه در مدل iLegume_Soybeanبه ص أکثر

سویا از منابع عمده تولید روغن و پروتئین گیاهی به‌شمار می‌رود. بیش از 50 درصد تولید دانه‌های روغنی جهان به سویا اختصاص دارد. هدف از این مطالعه ارزیابی و به کارگیری یک مدل ساده رشد و عملکرد سویا در شرایط شرق مازندران بود. جنبه‌های مختلف رشد گیاه در مدل iLegume_Soybeanبه صورت زیر برنامه‌هایی شامل نمو فنولوژیک، تغییرات سطح برگ، تولید و توزیع ماده خشک سازمان‌دهی شده‌اند. عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت با استفاده از سناریوهای مختلف شبیه‌سازی شد. نتایج نشان داد که ضرایب رگرسیونی عملکرد دانه و شاخص برداشت مشاهده شده در مقابل مقادیر شبیه‌سازی بر مبنای حدود اطمینان 95 درصد اختلاف معنی‌داری با ضرایب خط 1:1 (0=a و 1=b) نداشتند. مقدار ضریب تبیین (R2) برای عملکرد دانه و شاخص برداشت به ترتیب 96/0 و 80/0 به دست آمدند. علی‌رغم این که مقدار R2 بین مقادیر مشاهده شده و شبیه‌سازی 96 درصد بود اما با شیب خط 1:1 مطابقت نداشت و نسبت به آن دارای اریب بود. لذا می‌توان بیان داشت که مدل مورد نظر توانایی پیش‌بینی عملکرد دانه و شاخص برداشت در شرایط محیطی مازندران را دارد اما مدل نمی‌تواند برای عملکرد بیولوژیک سویا در مازندران پیش‌بینی مناسبی نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1741 - تأثیر محلول‌پاشی متانول و نانو کود پتاس بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد گندم
فردوس رضایی مهرشاد براری علی حاتمی حمید حسنیان خوشرو

کاربرد محلول‌پاشی متانول روی اندام‌های هوایی گیاهان باعث افزایش عملکرد و تسریع رسیدگی در آن‌ها وهمچنین استفاده از نانو کودها به منظور کنترل دقیق آزادسازی عناصر غذایی می‌تواند گامی مؤثر در جهت دستیابی به کشاورزی پایدار و سازگار با محیط زیست باشد. به ‌منظور بررسی تأثیر مح أکثر

کاربرد محلول‌پاشی متانول روی اندام‌های هوایی گیاهان باعث افزایش عملکرد و تسریع رسیدگی در آن‌ها وهمچنین استفاده از نانو کودها به منظور کنترل دقیق آزادسازی عناصر غذایی می‌تواند گامی مؤثر در جهت دستیابی به کشاورزی پایدار و سازگار با محیط زیست باشد. به ‌منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی متانول و نانو کود پتاس بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد گندم، آزمایشی به ‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل، متانول در سه سطح صفر، 10 و 15 درصد حجمی و نانو کود پتاس در سه سطح صفر، 2 و 4 کیلوگرم در هکتار به صورت محلول‌پاشی بودند. نتایج نشان داد کاربرد متانول و نانو کود پتاس بر اجزاء تأثیر معنی‌دار داشتند، و بر هم کنش محلول‌پاشی متانول و نانو کود پتاس بر ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، کلروفیل‌ها و کاروتنوئید تأثیر معنی‌داری داشت. بیشترین تعداد دانه در سنبله و عملکرددانه از تیمار 15 درصد حجمی متانول + 4 کیلوگرم در هکتار نانو کود پتاس حاصل شد که نسبت به شاهدبه ترتیب 42 و 45 درصد افزایش نشان داد. همچنین اثر تیمار 10 درصد حجمی متانول + 4 کیلوگرم در هکتار نانو کود پتاس بر رنگیزه‌های فتوسنتزی بیشتر از سایر صفات بود، با توجه به نتایج به دست آمده به طور کلی کاربرد محلول‌پاشی 15 درصد حجمی متانول به همراه 4 کیلوگرم در هکتار نانو کود پتاس برای افزایش عملکرد گیاه گندم احتمالا می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1742 - تأثیر سطوح مختلف کود اوره و چند کشتی همزمان برخی از لگومها بر خصوصیات زراعی و بیوماس کل ذرت
محمد میرزاخانی اسماعیل علی بخشی

جهت بررسی تأثیر سطوح کود اوره و چند کشتی همزمان لگومها بر خصوصیات زراعی و بیوماس کل ذرت، این آزمایش در سال 1392 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار مصرف سطوح مختلف کود اوره در چهار سطح شامل: عدم مصرف کود اوره (شاهد)، مصرف 7 أکثر

جهت بررسی تأثیر سطوح کود اوره و چند کشتی همزمان لگومها بر خصوصیات زراعی و بیوماس کل ذرت، این آزمایش در سال 1392 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار مصرف سطوح مختلف کود اوره در چهار سطح شامل: عدم مصرف کود اوره (شاهد)، مصرف 75 ، 150 و 225 کیلوگرم در هکتار کود اوره و تیمار چند کشتی همزمان در چهار سطح شامل: کشت ذرت خالص (شاهد)، کشت ذرت + نخود، کشت ذرت + لوبیا چشم بلبلی و کشت ذرت + ماش سبز بود. نتایج نشان داد که اثر تیمار کود اوره بر صفات وزن تر ساقه و برگ های ذرت، پهنای برگ بلال، وزن خشک بلال + پوشش بلال، کارایی زراعی نیتروژن در ذرت، تعداد دانه لگومها در متر مربع، بیوماس کل ذرت + لگومها و مقدار نیتروژن جذب شده معنی دار بود. همچنین اثر تیمار چند کشتی همزمان لگومها با ذرت نیز بر صفات وزن تر ساقه و برگ های ذرت، کارایی زراعی نیتروژن در ذرت، تعداد دانه لگومها در متر مربع، بیوماس کل ذرت + لگومها و وزن هزار دانه ذرت + لگومها معنی دار بود. در بین اثرات متقابل بیشترین و کمترین مقدار بیوماس کل ذرت + لگومها با میانگین 42/36 و 47/21 تن در هکتار به ترتیب متعلق به تیمار (مصرف 225 کیلوگرم در هکتار کود اوره + کشت همزمان ذرت و نخود) و تیمار (عدم مصرف کود اوره + کشت همزمان ذرت و ماش سبز) بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1743 - ارزیابی شاخص ‏های مقاومت به خشکی و استفاده از روش بای‏ پلات در اکوتیپ‏ های گاودانه
سید رسول صحافی محدثه غنی پور گورکی

به منظور ارزیابی قابلیت استفاده از شاخص های مقاومت به خشکی در اکوتیپ های گاودانه، دو آزمایش جداگانه (محیط بدون تنش و تنش) در شرایط مزرعه در دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان در سال زراعی 97-1396 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. شاخص های مختلف مقاومت به أکثر

به منظور ارزیابی قابلیت استفاده از شاخص های مقاومت به خشکی در اکوتیپ های گاودانه، دو آزمایش جداگانه (محیط بدون تنش و تنش) در شرایط مزرعه در دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان در سال زراعی 97-1396 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. شاخص های مختلف مقاومت به خشکی شامل شاخص حساسیت به تنش (SSI)، تحمل به خشکی (TOL)، بهره وری متوسط (MP)، میانگین بهره وری هندسی (GMP)، میانگین هارمونیک (HM) و تحمل به تنش (STI) بر اساس عملکرد دانه اکوتیپ ها در محیط بدون تنش و تنش محاسبه شدند. تجزیه واریانس نشان داد اختلاف معنی داری (01/0>p) بین اکوتیپ ها از نظر عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش خشکی و شاخص های مورد بررسی وجود داشت. همچنین نتایج نشان داد که در محیط تنش خشکی شاخص های MP، GMP، HM و STI بدلیل دارا بودن همبستگی مثبت و معنی دار (01/0>p) با عملکرد (بدون تنش و تنش) به عنوان مناسب ترین شاخص ها در جهت شناسایی اکوتیپ های گاودانه با عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی تعیین شدند. بر اساس مقادیر این شاخص ها و همچنین کاربرد نمودار پراکنش سه بعدی و نمودار چند متغیره بای پلات اکوتیپ های بایقوت و سقزچی متحمل ترین اکوتیپ های گاودانه در محیط تنش خشکی در شرایط آب و هوایی رفسنجان شناخته شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1744 - تاثیر کود‌های سبز، شیمیایی و قارچ مایکوریزا بر ویژگی‌های فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد گندم تحت تنش کم آبی
عباس علی پناه علیرضا سیروس مهر محمد رضا اصغری پور محمد شاهوردی

افزایش تولید گندم در ایران و جهان اهمیت دارد و عدم یا کاهش استفاده از کودهای شیمیایی در راستای کشاورزی پایدار در تولید محصولات زراعی ضروری است. جهت بررسی تاثیر کود سبز شبدر و کود شیمیایی و قارچ مایکوریزا بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد گندم (Triticum aestivum.L) د أکثر

افزایش تولید گندم در ایران و جهان اهمیت دارد و عدم یا کاهش استفاده از کودهای شیمیایی در راستای کشاورزی پایدار در تولید محصولات زراعی ضروری است. جهت بررسی تاثیر کود سبز شبدر و کود شیمیایی و قارچ مایکوریزا بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد گندم (Triticum aestivum.L) در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به-صورت کرت‌های دو‌بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی بروجرد اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل کود سبز شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum) و شاهد (عدم استفاده از کود سبز) و فاکتور فرعی شامل سطوح تنش خشکی (آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری در مراحل‌گلدهی و دانه خمیری و عدم آبیاری (دیم)) و فاکتور فرعی فرعی شامل عدم کاربرد (شاهد) و کاربرد‌های کود شیمیایی NPK، قارچ میکوریزا گونه (Glomus mosseae) و تلفیق قارچ میکوریزا به‌همراه کود شیمیایی NPK بودند. نتایج نشان داد که کود سبز بالاترین محتوای نسبی آب برگ، رنگیزه‌های فتوسنتزی، پرولین، عملکرد و اجزای آن‌را دارا بود و تنش خشکی موجب کاهش رنگیزه‌های فتوسنتزی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه و افزایش پرولین گردید. کود‌های سبز و شیمیایی بر خصوصیات زراعی، فیزیولوژیک و عملکرد دانه گندم تحت تنش خشکی موثر بودند. بالاترین عملکرد دانه گندم (9946 کیلوگرم در هکتار ) مربوط به تلفیقی از کود سبز و آبیاری کامل به‌همراه کود شیمیایی و قارچ مایکوریزا بود. در مجموع استفاده از کود سبز در تولید گندم همراه آبیاری کامل و استفاده از قارچ میکوریزا و کود شیمیایی در شرایط آب و هوایی بروجرد مناسب به نظر می‌رسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1745 - ارزیابی صفات مورفوفیزیولوژیکی و شاخص‌های تحمل به خشکی در تعدادی از لاین‌های پیشرفته گندم دوروم (Triticum durum L.) در شرایط آبیاری تکمیلی و بدون آبیاری
فرشته جوکار اسد معصومی اصل رحمت اله کریمی زاده

تتوسعه صنایع تبدیل غذایی، ضرورت افزایش تولید گندم دوروم در کشور را آشکار ساخته و از طرفی، تنش‌های محیطی عامل کاهش‌ عملکرد گیاهان زراعی به شمار می‌روند. به منظور مقایسه 12 لاین‌ پیشرفته گندم دوروم از نظر تحمل به خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار و أکثر

تتوسعه صنایع تبدیل غذایی، ضرورت افزایش تولید گندم دوروم در کشور را آشکار ساخته و از طرفی، تنش‌های محیطی عامل کاهش‌ عملکرد گیاهان زراعی به شمار می‌روند. به منظور مقایسه 12 لاین‌ پیشرفته گندم دوروم از نظر تحمل به خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار و در دو شرایط بدون آبیاری و آبیاری تکمیلی در سال زراعی 94-1393 در ایستگاه تحقیقاتی دیم گچساران انجام و صفات مورفوفیزیولوژیکی آنها شامل ارتفاع بوته، طول خوشه، طول پدانکل، طول دوره پر شدن دانه، تعداد بوته در متر مربع، وزن هزار دانه و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کلیه صفات مورد بررسی در لاین‌ها (به جز طول پدانکل) واکنش‌ متفاوتی به شرایط آبیاری تکمیلی و بدون آبیاری نشان دادند که نشاندهنده تنوع ژنتیکی بالا بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه می-باشد. با در نظر گرفتن اکثر صفات، لاین Ter در هر دو شرایط آبیاری تکمیلی و بدون آبیاری، متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ به خشکی بود. با توجه به شاخص‌های GMP و STI لاین‌های Ter، Icajihan و Aghrass متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها بودند. تجزیه خوشه ای در هر دو شرایط آبیاری تکمیلی و بدون آبیاری تکمیلی، لاین‌ها را در چهار گروه قرار داد ولی لاین‌های متحمل کنار هم قرار نگرفتند. بطور کلی، با توجه به عملکرد و شاخص‌های تحمل، لاین Icajihan مناسب-ترین ژنوتیپ برای کشت در شرایط بدون آبیاری تکمیلی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1746 - اثر شدت چرای دام بر پوشش گیاهی و خاک در فواصل مختلف کانون بحرانی روستا (مطالعه موردی: روستای پنجالو، مغان)
سحر غفاری اردوان قربانی کلام الله ارجمند علی تیمورزاده آزاد کاکه ممی سیما جعفری

به منظور بررسی اثر شدت‌های مختلف چرایی (سبک، متوسط و سنگین) در میزان تخریب مرتع، در سطح یک تیپ گیاهی با شرایط اکولوژیکی تقریباً یکسان، شاخص‌های پوشش گیاهی و خصوصیات خاک در مراتع روستای پنجالو در استان اردبیل مورد بررسی قرار گرفت. در هر محل نمونه‌برداری سه ترانسکت، و در أکثر

به منظور بررسی اثر شدت‌های مختلف چرایی (سبک، متوسط و سنگین) در میزان تخریب مرتع، در سطح یک تیپ گیاهی با شرایط اکولوژیکی تقریباً یکسان، شاخص‌های پوشش گیاهی و خصوصیات خاک در مراتع روستای پنجالو در استان اردبیل مورد بررسی قرار گرفت. در هر محل نمونه‌برداری سه ترانسکت، و در هر ترانسکت 10 پلات یک مترمربعی مستقر شد. در هر پلات پارامترهای تراکم، تولید کل، درصد تاج‌ پوشش، لاشبرگ، خاک لخت و سنگ و سنگریزه ثبت شد. نمونه‌برداری خاک از عمق 0 تا 30 سانتی‌متری انجام شد. اندازه‌گیری پارامترهای خاک شامل اسیدیته، هدایت‌الکتریکی، پتاسیم، آهک، فسفر، نیتروژن و کربن‌آلی انجام شد. برای بررسی اثر شدت‌ چرا بر کلیه ویژگی‌های اندازه‌گیری شده از آزمون تجزیه واریانس و از آزمون دانکن برای مقایسه میانگین‌ها و گروه‌بندی آنها استفاده شد. نتایج نشان داد بیشترین مقدار تولید و درصد تاج پوشش در چرای سبک (61/129 گرم در متر مربع و 41/87 درصد) و کمترین در چرای سنگین (91/71 گرم در متر مربع و 25 درصد) بود. بیشترین درصد خاک لخت و سنگ و سنگریزه در چرای سنگین (63/65 و 31/5 درصد) و کمترین در سطح چرای سبک (05/10 و 0 درصد) مشاهده شد. بیشترین مقدار تنوع و غنا در شدت چرای متوسط (85/0 و 28/2) و کمترین مربوط به چرای سنگین (79/0 و 08/2) است. نتایج نشان داد با افزایش شدت چرا مقادیر هدایت‌الکتریکی، فسفر و آهک افزایش یافت (01/0>P). بیشترین مقادیر اسیدیته (82/7) و پتاسیم (96/3) در چرای متوسط و بیشترین مقدار کربن‌آلی (60/1) در چرای سنگین مشاهده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1747 - اثر سیلیکون و کود زیستی نیتروکارا بر پارامترهای مورفوفیزیولوژیک گندم تحت رژیم های مختلف آبیاری
مهرداد عرب اول حمیدرضا گنجعلی

به‌‌ منظور مطالعه اثر محلول‌پاشی سیلیکون و کود زیستی نیتروکارا بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک گندم تحت رژیم‌های مختلف آبیاری، آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل، طی دو سال زراعی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زابل اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل تنش رطوبتی أکثر

به‌‌ منظور مطالعه اثر محلول‌پاشی سیلیکون و کود زیستی نیتروکارا بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک گندم تحت رژیم‌های مختلف آبیاری، آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل، طی دو سال زراعی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زابل اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل تنش رطوبتی (آبیاری پس از تخلیه رطوبتی 50، 75 و 90 درصد ظرفیت مزرعه) در کرت‌های اصلی و محلول‌پاشی سیلیکون در سه سطح صفر، 1 و 5/1 میلی‌مولار و کود زیستی نیتروکارا در دو سطح تلقیح و عدم تلقیح در کرت‌های فرعی بودند. نتایج آزمایش نشان داد عدم تلقیح بذور با نیتروکارا تحت رژیم آبیاری 50 درصد و تلقیح بذور تحت رژیم آبیاری 75 درصد در سال دوم اجرای آزمایش، منجر به تولید بیشترین عملکرد دانه به‌ترتیب با میانگین 5/1901 و 3/1892 گرم در مترمربع گردید. بیشترین بیوماس کل مربوط به تلقیح بذور با نیتروکارا به همراه استفاده از 1 میلی‌مولار سیلیکون در سال دوم آزمایش تحت رژیم آبیاری 50 درصد تخلیه رطوبتی (3/8793 گرم در مترمربع) بود. به‌طور کلی، تحت شرایط کم‌آبیاری، استفاده از کود زیستی نیتروکارا و محلول‌پاشی سیلیکون منجر به بهبود پارامترهای فیزیولوژیکی و افزایش شاخص‌های رشدی و عملکردی گندم در شرایط اقلیمی سیستان گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1748 - ارزیابی اثر کاربرد زئولیت طبیعی و سولفات روی بر عملکرد و صفات زراعی گندم (Triticum aestivum) رقم مهدوی
امید نافعی حمید مظفری فائزه رجب زاده

به منظور ارزیابی اثر کاربرد زئولیت طبیعی و سولفات‌روی بر عملکرد گندم، آزمایشی به‌صورت کرت یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار به‌صورت مزرعه‌ای در روستای جلیل‌آباد پیشوا در منطقه ورامین در سال زراعی 99- 1398 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تیمار أکثر

به منظور ارزیابی اثر کاربرد زئولیت طبیعی و سولفات‌روی بر عملکرد گندم، آزمایشی به‌صورت کرت یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار به‌صورت مزرعه‌ای در روستای جلیل‌آباد پیشوا در منطقه ورامین در سال زراعی 99- 1398 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تیمار زئولیت طبیعی (کلینوپتیلولیت) در سه سطح صفر، 10 و 20 تن در هکتار و فاکتور فرعی شامل تیمار سولفات‌روی (36 درصد روی) در سه سطح صفر، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد تأثیر عامل زئولیت طبیعی و سولفات‌‌روی به‌تنهایی و اثر برهمکنش آن‌ها در سطح یک درصد بر اکثر صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. در مقایسه میانگین اثر برهمکنش زئولیت طبیعی و سولفات‌روی، بیشترین ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانکل، طول برگ پرچم، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله بارور در مترمربع، ‌عملکرد دانه، عملکرد زیستی و درصد پروتئین در تیمار 20 تن در هکتار زئولیت طبیعی همراه با 60 کیلوگرم در هکتار سولفات‌روی بدست آمد. بیشترین میزان شاخص برداشت در تیمار 30 کیلوگرم در هکتار سولفات-روی حاصل شد. هیچ یک از تیمارهای مذکور بر میزان وزن هزار دانه تأثیر معنی‌داری نداشت. استفاده تلفیقی زئولیت طبیعی و سولفات‌روی باعث افزایش 67.1 درصدی عملکرد گندم در مقایسه با شاهد گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1749 - پاسخ سویا (Glycine max) به رقابت با عروسک پشت‌پرده (Physalis alkekengi)
فائزه زعفریان الهام قدرتی محمد رضوانی

به منظور ارزیابی قدرت رقابتی سویا با علف هرز عروسک پشت‌پرده، آزمایشی در دو شرایط گلخانه‌ای و مزرعه‌ای در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام گردید. تیمارهای اعمال شده در هر دو شرایط آزمایشی شامل پنج نسبت کاشت گیاه سویا و علف هرز عروسک پشت‌پرده شامل: 25:75 (سوی أکثر

به منظور ارزیابی قدرت رقابتی سویا با علف هرز عروسک پشت‌پرده، آزمایشی در دو شرایط گلخانه‌ای و مزرعه‌ای در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام گردید. تیمارهای اعمال شده در هر دو شرایط آزمایشی شامل پنج نسبت کاشت گیاه سویا و علف هرز عروسک پشت‌پرده شامل: 25:75 (سویا - علف هرز)، 50:50 (سویا - علف هرز)، 75:25 (سویا - علف هرز) و خالص (100 درصد سویا و گونه علف هرز) بود. براساس نتایج، حداکثر عملکرد سویا در گلدان (60/39 گرم در بوته) و در شرایط مزرعه (44/141 گرم در متر مربع) در شرایط عاری از علف‌های هرز (کشت خالص سویا) به دست آمد و افزایش تراکم سویا سبب کاهش زیست توده علف هرز نسبت به کشت خالص آن گردید. در شرایط گلدان و مزرعه، بیشترین تعداد غلاف در بوته (به‌ترتیب 66/171 و 201 عدد) و وزن 100 دانه (به‌ترتیب 45/18 و 85/17 گرم) در کشت خالص سویا (عاری از علف هرز) دیده شد. همچنین بررسی شاخص تحمل رقابت سویا به تراکم‌های متفاوت گونه عروسک پشت‌پرده نشان داد که گیاه سویا به تراکم‌های پایین (25 درصد) P. alkekengi متحمل‌تر است. بررسی شاخص رقابت نیز نشان داد که سویا در تراکم‌های پایین گونه عروسک پشت‌پرده نیز از قدرت رقابتی بالاتری نسبت به این گونه برخوردار بوده و مانع از افزایش زیست توده این علف هرز گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1750 - بررسی میزان انتقال مجدد ماده خشک مواد فتوسنتزی و سهم آن ها در عملکرد ارقام و لاین های مختلف گندم نان در اردبیل
رقیه ذبیحی محمودآباد احمد توبه معرفت قاسمی شهزاد جماعتی ثمرین

به منظور بررسی میزان انتقال مجدد ماده خشک مواد فتوسنتزی و سهم آن‌ها در عملکرد ارقام و لاین‌های مختلف گندم نان در اردبیل، آزمایشی در قالب طرح بلوک-های کامل تصادفی در سه تکرار با ده رقم (شامل: Uroom، Zare، MV-Magdalena، Soissons، MV-Toborzo، Mihan، Pishgam، FD-11111 و FD- أکثر

به منظور بررسی میزان انتقال مجدد ماده خشک مواد فتوسنتزی و سهم آن‌ها در عملکرد ارقام و لاین‌های مختلف گندم نان در اردبیل، آزمایشی در قالب طرح بلوک-های کامل تصادفی در سه تکرار با ده رقم (شامل: Uroom، Zare، MV-Magdalena، Soissons، MV-Toborzo، Mihan، Pishgam، FD-11111 و FD-12073) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در سال زراعی 95-1394 به اجرا آمد. نتایج تجزیه واریانس، نشان دهنده وجود اختلاف معنی‌دار بین ارقام و لاین‌های مورد مطالعه، برای صفات مختلف بود. لاین FD-11111 دارای بیشترین تعداد دانه در سنبله، بیشترین عملکرد دانه در مترمربع و سهم در پر شدن و رشد دانه (9/7417 گرم در مترمربع) بود. رقم MV-bodri دارای بیشترین عملکرد بیولوژیک در مترمربع، درصد سهم فرآیند انتقال مجدد ماده خشک اندام‌های هوایی (723/19 درصد) در عملکرد دانه و میزان انتقال ماده خشک از کل اندام های هوایی به دانه بود. رقم MV-Magdalena نیز دارای کمترین عملکرد بیولوژیک و بیشترین شاخص برداشت، بیشترین درصد (797/47 درصد) کارآیی انتقال مجدد مادة خشک اندام‌های هوایی و با 57/3 درصد دارای بیشترین کارآیی فتوسنتز جاری بود. بیشترین سهم فتوسنتز جاری در رقم زارع (923/89 گرم در مترمربع) که دارای کمترین سهم انتقال مجدد ماده خشک بود، به‌دست آمد. بنابراین به طور‌کلی می‌توان گفت که سهم فتوسنتز جاری در افزایش عملکرد دانه بسیار بیشتر بود و لاین FD-11111 در بین ارقام مورد مطالعه، بهترین لاین بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1751 - بررسی شاخصهای رشد، عملکرد و کیفیت ذرت دانه ای سیمون تحت تاثیر کاربرد کودهای زیستی، آلی و شیمیایی جهت دستیابی به تولید غذای سالم
سعادت ده پهلوان امین فرنیا مجتبی جعفرزادده کنارسری شهرام نخجوان

امروزه کاربرد کودهای آلی و زیستی در جهت بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی و افزایش کیفیت محصول تولیدی اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. به منظور بررسی اثر کاربرد تلفیقی کودهای زیستی، آلی و شیمیایی بر عملکرد و انباشت نیترات در دانه ذرت سینگل کراس سیمون، آزمایشی به ‌صورت کرتهای د أکثر

امروزه کاربرد کودهای آلی و زیستی در جهت بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی و افزایش کیفیت محصول تولیدی اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. به منظور بررسی اثر کاربرد تلفیقی کودهای زیستی، آلی و شیمیایی بر عملکرد و انباشت نیترات در دانه ذرت سینگل کراس سیمون، آزمایشی به ‌صورت کرتهای دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار و دو سال زراعی متوالی 98 - 1397 اجراشد. تیمار مایکوریزا در دو سطح کاربرد و عدم کاربرد عامل اصلی، تیمار ورمی‌کمپوست در سه سطح صفر، 6 و 12 تن در هکتار عامل فرعی و تیمار نیتروژن در سه سطح صفر، 150 و 300 کیلوگرم در هکتارعامل فرعی فرعی بودند. مطالعه شاخص‌های رشد نشان داد که، با مصرف مایکوریزا، 12تن ورمی‌کمپوست و 300 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار شاخص‌های سطح برگ، روند تجمع ماده خشک و سرعت اسیمیلاسیون خالص نسبت به بقیه سطوح برتری داشته است. بر پایه نتایج به‌دست آمده، در بر‌هم‌کنش اثر مایکوریزا × ورمی‌کمپوست 6 تن × 150 کیلوگرم نیتروژن، عملکرد دانه به میزان 36/14 تن در هکتار و میزان انباشت نیترات دانه به 62/46 میلی‌گرم در کیلوگرم وزن دانه رسید که مطلوب‌ترین ترکیب کودی بر مبنای هدف تحقیق، استاندارد انباشت نیترات در دانه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1752 - ارزیابی شاخص‌های انتخاب غیر مستقیم برای بهبود عملکرد ژنوتیپ‌های تریتیکاله تحت شرایط تنش خشکی
آرمین ساعدموچشی ژاله ساعدموچشی فاطمه انصارشوریجه

جهت بررسی لاین‌های تریتیکاله با بهره‌وری مناسب در شرایط نرمال و تنش خشکی با استفاده از صفات عملکرد و اجزای عملکرد و نحوه محاسبه ضرایب شاخص انتخاب همزمان اسمیت-هیزل است آزمایش‌های مزرعه‌ای جداگانه در سه سال زارعی از 1393 تا 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه أکثر

جهت بررسی لاین‌های تریتیکاله با بهره‌وری مناسب در شرایط نرمال و تنش خشکی با استفاده از صفات عملکرد و اجزای عملکرد و نحوه محاسبه ضرایب شاخص انتخاب همزمان اسمیت-هیزل است آزمایش‌های مزرعه‌ای جداگانه در سه سال زارعی از 1393 تا 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز با 56 ژنوتیپ و دو رقم تریتیکاله در دو شرایط نرمال و تنش خشکی انجام شد. در این مطالعه میزان وراثت‌پذیری عمومی، تنوع و همبستگی ژنتیکی صفات عملکرد و اجزای عملکرد محاسبه شد. وراثت‌پذیری اجزای عملکرد نشان داد که برای ایجاد ارقام با عملکرد بالا می‌توان از عملکرد دانه و صفاتی نظیر تعداد پنجه با وراثت‌پذیری بالا بهره جست. صفات با اثر‌گذاری بالا روی عملکرد شامل تعداد روز تا گلدهی و عملکرد کاه با همبستگی منفی و طول برگ پرچم و عملکرد زیست‌توده با همبستگی مثبت در شرایط نرمال بود. به نظر می‌رسد در شرایط نرمال به دلیل اختصاص منابع به رشد اندام هوایی، افزایش میزان عملکرد کاه دارای اثر منفی روی شاخص انتخاب هم‌زمان و در نتیجه کاهش عمکرد ژنوتیپ‌های تریتیکاله دارد. در شرایط تنش خشکی نیز صفات وزن سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله و تعداد دانه در سنبله دارای اثر مثبت روی عملکرد بودند. بر اساس این پژوهش می‌توان از شاخص انتخاب جهت تشخیص ژنوتیپ‌های برتر با استفاده همزمان از چندین صفت در برنامه‌های به‌نژادی سود جست. همچنین در شرایط نرمال ژنوتیپ‌های 53، 48، 32، 29 و 39 و در شرایط تنش ژنوتیپ‌های 36، 38، 39، 48 و 50 به عنوان ژنوتیپ‌های برتر شناسایی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1753 - اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک ژنوتیپ‌های مختلف لوبیا قرمز
مسعود زاده باقری شورانگیز جوانمردی امید علیزاده محمد مجتبی کامل منش

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک ژنوتیپ‌های مختلف لوبیا قرمز, آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز به اجرا در آمد. فاکتور اصلی شامل دو سطح آبی أکثر

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک ژنوتیپ‌های مختلف لوبیا قرمز, آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز به اجرا در آمد. فاکتور اصلی شامل دو سطح آبیاری (آبیاری نرمال و تنش خشکی) و فاکتور فرعی شامل سه ژنوتیپ‌ لوبیا قرمز (KS31169، D81083 و گلی) بود. در مرحله گل‌دهی و پس از اعمال تنش خشکی، میزان قندهای محلول، محتوای پرولین و عناصر سدیم و پتاسیم، محتوای نسبی آب و شاخص کلروفیل برگ اندازه‌گیری گردید. همچنین پس از برداشت، عملکرد دانه و وزن 100 دانه نیز برآورد شد. نتایج آزمایش نشان داد که غلظت قندهای محلول، محتوای پرولین، شاخص کلروفیل برگ و محتوای یون پتاسیم، در اثر تنش خشکی افزایش و محتوای نسبی آب کاهش یافت. یون سدیم در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی بین ژنوتیپ‌های لوبیا قرمز تفاوت معنی داری را نشان نداد. ژنوتیپ KS31169 بیشترین میزان عملکرد دانه، شاخص کلروفیل برگ و محتوای پرولین را دارا بود. ژنوتیپ D81083 از بیشترین میزان وزن 100 دانه و محتوای قندهای محلول برخوردار بود. در رقم گلی، میزان یون پتاسیم بیشتر از سایر ژنوتیپ‌های لوبیا قرمز بود. نتایج آزمایش نشان داد که تجمع بیشتر پتاسیم، قندهای محلول، محتوای کلروفیل و محتوای پرولین لوبیا در شرایط خشکی می تواند یک سازگاری برای تحمل به خشکی باشد که به بقاء و تولید در شرایط خشکی کمک می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1754 - اثر سویه های متفاوت باکتری سودوموناس فلورسنت بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه روغنی گلرنگ
علیرضا رحیمی مجید جامی الاحمدی کاظم خاوازی محمد حسن سیاری رستم یزدانی بیوکی

به منظور مطالعه اثرات کاربرد باکتری‌های محرک رشد (سودوموناس) بر عملکرد و اجزای عملکرد و برخی ویژگی‌های گلرنگ (Carthamus tinctorious L) رقم IL111، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ده تیمار د أکثر

به منظور مطالعه اثرات کاربرد باکتری‌های محرک رشد (سودوموناس) بر عملکرد و اجزای عملکرد و برخی ویژگی‌های گلرنگ (Carthamus tinctorious L) رقم IL111، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ده تیمار در سه تکرار انجام گردید. تیمارها شامل: سویه‌های 187،169،99،36 باکتری‌های سودوموناس فلورسنت و سویه‌های 177،168، 159، 41،11 باکتری‌های سودوموناس پوتیدا به همراه تیمار شاهد (بدون تلقیح باکتری) بودند. در این بررسی عملکرد کمی، اجزای عملکرد و خصوصیات کیفی (درصد روغن و پروتئین) اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که تلقیح گیاه با سویه‌های باکتری بر هیچ‌کدام از ویژگی‌های گیاه معنی‌دار نبود، با این وجود مقایسات گروهی نشان داد که صفاتی همچون تعداد شاخه اصلی در بوته، قطر ساقه و وزن هزار دانه و از صفات کیفی درصد چربی دانه معنی‌دار شدند. اکثر تیمارهای باکتری از لحاظ صفات کمی و کیفی مورد مطالعه بر تیمار شاهد برتری نشان دادند، باکتری‌ها به طور متوسط عملکردهای دانه و روغن را به ترتیب به میزان 25 و 50 درصد افزایش دادند. باکتری‌های سودوموناس پوتیدا نسبت به سایر باکتری‌ها در تمامی صفات بجز تعداد طبق در بوته برتر بودند. از لحاظ شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک و سرعت رشد محصول سویه 177 باکتری سودوموناس پوتیدا نسبت به سایر تیمارها به صورت معنی‌داری برتر بودند. به نظر می رسد که بتوان با کاربرد باکتری های محرک رشد در جهت افزایش ویژگی های رشدی گیاهان استفاده کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1755 - اثر تراکم کاشت و سایکوسل (ccc) بر رشد و عملکرد دانه گندم رقم (کراس آزادی)
علی اصغر میرزایی عبدالیوسفی برمک جعفری حقیقی یحیی امام

به منظور بررسی اثر تراکم کاشت و کلرمکوات کلراید (ccc) بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (رقم کراس آزادی) آزمایشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان، در سال زراعی89- 1388 به اجرا در آمد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تیمار ها شامل تراکم د أکثر

به منظور بررسی اثر تراکم کاشت و کلرمکوات کلراید (ccc) بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (رقم کراس آزادی) آزمایشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان، در سال زراعی89- 1388 به اجرا در آمد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تیمار ها شامل تراکم در چهار سطح (100، 250، 400 و 550 بوته در مترمربع) و 2 میزان کلرمکوات کلراید با غلظت 3425 قسمت در میلیون (صفر و 5/2 لیتر مادۀ مؤثر در هکتار) بودند. نتایج نشان داد کاربرد کلرمکوات کلراید تعداد سنبله در مترمربع، دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت را به طور معنی داری نسبت به شاهد افزایش داد. کاربرد کلرمکوات کلراید ارتفاع بوته و مرگ و میر پنجه ها را به طور معنی داری نسبت به شاهد کاهش داد. با افزایش تراکم از 100 به 550 بوته در مترمربع، تعداد سنبله در مترمربع، عملکرد بیولوژیک، مرگ و میر پنجه ها، ارتفاع بوته، عملکرد دانه و شاخص برداشت بطور معنی دار افزایش یافت. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تراکم 550 بوته در مترمربع با کاربرد کلرمکوات کلراید و کمترین عملکرد دانه مربوط به تراکم 100 بوته در مترمربع بدون کاربرد کلرمکوات کلراید بود. برای بدست آوردن بهترین عملکرد، تراکم 550 بوته در مترمربع با کاربرد سایکوسل توصیه می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1756 - اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم کلزای پاییزه (Brassica napus L.) در استان فارس
مهتا حق جو عبدالله بحرانی

به منظور بررسی اثر تاریخ های مختلف کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم کلزا پژوهشی با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 91-1390 در منطقه سیاخ دارنگون فارس اجرا شد. تیمار ها شامل چهار تاریخ کاشت 15 شهریور، 1 مهر، 15 مهر أکثر

به منظور بررسی اثر تاریخ های مختلف کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم کلزا پژوهشی با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 91-1390 در منطقه سیاخ دارنگون فارس اجرا شد. تیمار ها شامل چهار تاریخ کاشت 15 شهریور، 1 مهر، 15 مهر و 1 آبان و سه رقم کلزا شامل طلایه، اکاپی و لیکورد بودند. نتایج این آزمایش نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح 5% بین ارقام، در صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه و تاریخ‌های مختلف کاشت بر تعداد خورجین در بوته ، وزن هزار دانه و عملکرد دانه وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه با میانگین 2006 کیلو گرم در هکتار به رقم طلایه تعلق داشت. در بین تاریخ‌های کاشت بررسی شده تاریخ کاشت 1 مهر برای کلیه ارقام عملکرد مطلوبی داشت. همچنین مشاعده شد که تاخیر در کاشت موجب کاهش تعداد خورجین در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت گردید. با توجه به نتایج بدست آمده می‌توان بیان کرد که، تاریخ کاشت 1 مهر و رقم طلایه مناسب‌ترین تاریخ کاشت و رقم در شرایط آب و هوایی منطقه مورد مطالعه و مناطق مشابه می باشند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1757 - بررسی واکنش برخی ژنوتیپ‌های آفتابگردان به تنش خشکی با استفاده از شاخص-های تحمل به تنش
تقی عوض آبادیان جعفر مسعود سینکی نصرت الله حسینی علیرضا دشتبان مهرناز زارعی

این آزمایش با هدف تعیین میزان تحمل به خشکی ارقام آفتابگردان در شرایط قطع آبیاری، به صورت اسپلیت استریپ پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-89 در شهرستان دامغان طراحی و شاخص حساسیت خشکی(SSI)، شاخص تحمل(TOL)، شاخص تحمل تنش(STI)، میانگین هندسی أکثر

این آزمایش با هدف تعیین میزان تحمل به خشکی ارقام آفتابگردان در شرایط قطع آبیاری، به صورت اسپلیت استریپ پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-89 در شهرستان دامغان طراحی و شاخص حساسیت خشکی(SSI)، شاخص تحمل(TOL)، شاخص تحمل تنش(STI)، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP)و میانگین بهره‌وری(MP) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بین ارقام از نظر علمکرد دانه اختلاف معنی‌داری وجود داشت. در شرایط بدون تنش رقم هایسان 33 با 4790 کیلوگرم درهکتار بیشترین عملکرد دانه همچنین در شرایط تنش نیز این رقم با 2645 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را نسبت به دو رقم دیگر تولید کرد. بالاترین میزان شاخص (STI) در تنش شدید متعلق به رقم رکورد و تنش ملایم متعلق به رقم پروگرس بود، همچنین رقم هایسان 33، بیشترین MP و GMP را نسبت به سایر شاخص ها نشان داد. محاسبه همبستگی شاخص های ارزیابی با عملکرد در شرایط مطلوب و تنش نشان داد که عملکرد در شرایط تنش (YS) رابطه معنی‌داری با Yp و تمامی شاخص‌ها به جز شاخص حساسیت به تنش SSIداشت و همبستگی Yp با STI، GMP ,MPو TOL معنی‌دار بود. همبستگی بین MP با STI وGMP و نیز STI با GMP مثبت معنی‌دار ولی بیشترین همبستگی بین MP و GMPدیده شد. SSI نیز رابطه منفی وغیر معنی‌داری با همه شاخص های تحمل به تنش نشان داد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد شاخص های STI ، GMPو MPشاخص‌های مناسبی برای برآورد پایداری عملکرد ودستیابی به ارقام پر محصول بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1758 - تاثیر تلقیح بذر با باکتری‌های محرک رشد و تقسیط کود نیتروژن بر شاخص‌های رشد، عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک تریتیکاله
نسیم حسن‌زاده رئوف سیدشریفی

استفاده از کودهای زیستی که دارای رگه‌های مختلف میکروبی هستند به کاهش استفاده از کودهای شیمیایی منجر شده و محصولاتی با کیفیت بالا و بدون مواد شیمیایی مضر برای سلامتی انسان تولید می‌کنند. به منظور بررسی تاثیر تلقیح بذر با باکتری‌های محرک رشد و تقسیط کود نیتروژن بر شاخص‌ها أکثر

استفاده از کودهای زیستی که دارای رگه‌های مختلف میکروبی هستند به کاهش استفاده از کودهای شیمیایی منجر شده و محصولاتی با کیفیت بالا و بدون مواد شیمیایی مضر برای سلامتی انسان تولید می‌کنند. به منظور بررسی تاثیر تلقیح بذر با باکتری‌های محرک رشد و تقسیط کود نیتروژن بر شاخص‌های رشدی، عملکرد و صفات مورفولوژیک تریتیکاله (Triticosecale wittmack) رقم جوانیلو، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1391 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل تقسیط کود نیتروژن در 4 سطح T1 (2/1 در زمان کاشت + 2/1 در مرحله ساقه‌روی)،T2 (3/1 در زمان کاشت + 3/1 در مرحله ساقه‌روی+ 3/1 پیش از ظهور سنبله)،T3 (4/1 در زمان کاشت + 2/1 در مرحله ساقه‌روی + 4/1 در مرحله سنبله‌دهی) وT4 (4/1 در زمان کاشت+ 4/1 در مرحله پنجه‌دهی+ 4/1 در مرحله ساقه‌روی + 4/1 در مرحله سنبله‌دهی) به همراه تلقیح بذر با باکتری‌های محرک رشد در چهار سطح B0 (عدم تلقیح بذر)،B1 (تلقیح بذر با ازتوباکتر کروکوکوم استرین‌5)،B2 (آزوسپریلیوم لیپوفروم استرین‌OF) و B3(سودوموناس پوتیدا استرین4) بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش تلقیح بذر با باکتری و تقسیط کود نیتروژن بر عملکرد دانه، شاخص‌های رشدی و صفات مورفولوژیکی مورد بررسی معنی‌دار بود. تلقیح بذر با باکتری‌های محرک رشد و سطوح دوم و سوم تقسیط کودی، موجب افزایش عملکرد و بهبود شاخص‌های رشدی و صفات مورفولوژیک گردید، بطوریکه بیشترین شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و وزن خشک تک بوته در برهمکنش تیمارهای باکتری‌های ازتوباکتر و آزوسپریلوم و در سطوح دوم و سوم تقسیط کودی مشاهده گردید. ترکیب تیماری تلقیح بذر با ازتوباکتر و سطح دوم تقسیط کودی، عملکرد دانه را تا حدود 5/2 برابر تیمار شاهد افزایش داد. بیشترین مقادیر برای صفات مورفولوژیکی تریتیکاله در تلقیح با باکتری‌های محرک رشد در سطح دوم و سوم تقسیط کودی بدست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1759 - تعیین نیاز حرارتی و جایگاه ارقام ذرت برای گروه‌های مختلف رسیدگی در منطقه داراب
الهام السادات مبصری پور

شاخص‌های حرارتی در مقایسه با سیستم‌های مبتنی بر تعداد روز دارای قابلیت بالاتری در پیش‌بینی دقیق سرعت رشد و نمو هیبرید‌های ذرت می‌باشند. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات در 4 تاریخ کاشت (10 تیر، 20 تیر، 30 تیر و 10 مرداد) و 20 هیبرید داخلی أکثر

شاخص‌های حرارتی در مقایسه با سیستم‌های مبتنی بر تعداد روز دارای قابلیت بالاتری در پیش‌بینی دقیق سرعت رشد و نمو هیبرید‌های ذرت می‌باشند. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات در 4 تاریخ کاشت (10 تیر، 20 تیر، 30 تیر و 10 مرداد) و 20 هیبرید داخلی و خارجی در 5 گروه رسیدگی و 3 تکرار در سال 1386 در منطقه داراب انجام گرفت. مقایسه میانگین‌ها نشان داد، بیشترین زمان لازم جهت سبز شدن متعلق به گروه رسیدگی 700 و کمترین به گروه 200،300 تعلق داشت. گروه رسیدگی 700 بیشترین تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک را نشان داد. همچنین در این آزمایش مشاهده شد که عملکرد دانه در تاریخ کاشت دیرتر، کاهش و رطوبت دانه افزایش می‌یابد. هیبریدهای گروه رسیدگی 600 دارای بیشترین میزان عملکرد بودند. به منظور ایجاد محیط‌های مختلف و امکان برآورد نیاز گرمایی، از شاخص‌های حرارتیGDD ،CHU وGTIبرای هریک از هیبریدها استفاده شد. در نهایت بر اساس شاخص‌های حرارتی و فاکتورهای مورد بررسی، ارقام OSSK602, BC666, BC504 و BC404 به عنوان بهترین ارقام و تاریخ کاشت 30 تیر بهترین تاریخ کاشت در منطقه معرفی گردید. همچنین با توجه به بررسی رگرسیون هر سه شاخص حرارتی، شاخص حرارتیCHUبه عنوان پایدارترین شاخص معرفی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1760 - تأثیر محلول‌پاشی روی و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا
مهراج سروش مجید عاشوری ابراهیم امیری

به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی روی و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا، آزمایشی در منطقه رودسر استان گیلان در سال زراعی 91-1390 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی، چهار سطح کودی شامل شاهد (صفر)، 30 ، 60 و 90 کیلو أکثر

به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی روی و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا، آزمایشی در منطقه رودسر استان گیلان در سال زراعی 91-1390 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی، چهار سطح کودی شامل شاهد (صفر)، 30 ، 60 و 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (از نوع کود اوره) و عنصر روی در چهار سطح شامل شاهد، 5/0، 1 و 5/1 لیتر فوسین روی 70 درصد در هکتار بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که مقادیر کود نیتروژن بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته و طول غلاف اثر معنی‌دار داشت. در این آزمایش اثرعنصر روی بر تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، ارتفاع بوته و طول غلاف معنی‌دار بود. همچنین تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت تحت تأثیر برهم‌کنش سطوح مختلف کود نیتروژن و عنصر روی معنی‌دار بود. تیمار90 کیلو‌گرم نیتروژن در هکتار و مصرف 5/0 لیتر روی در هکتار بیشترین عملکرد (5902 کیلوگرم در هکتار) را نشان داد که با 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 5/0 لیتر در هکتار روی در هکتار (5682 کیلوگرم در هکتار) تفاوت معنی‌دار نداشت. بنابراین می‌توان تیمار60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 5/0 لیتر در هکتار روی را به‌عنوان بهترین گزینه مدیریت کود روی و نیتروژن برای سویا در نظر گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1761 - اثر محلول پاشی اسیدسالیسیلیک روی برخی از شاخص های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ارقام حساس و مقاوم نخود(Cicer arietinum L.) تحت تنش خشکی
رضوان رمضان نژاد مهرداد لاهوتی علی گنجعلی

به منظور بررسی اثرات توام تنش خشکی و اسید سالیسیلیک روی برخی از شاخص های فیزیولوژیکی (شاخص پایداری غشاء) و بیوشیمیایی (محتوای کلروفیل a و b ، کلروفیل کل ، نسبت کلروفیل a/b و کاروتینوئید) آزمایشی روی دو ژنوتیپ از مجموعه کلکسیون نخود مشهد (MCC441 و MCC358) در چهار سطح تنش أکثر

به منظور بررسی اثرات توام تنش خشکی و اسید سالیسیلیک روی برخی از شاخص های فیزیولوژیکی (شاخص پایداری غشاء) و بیوشیمیایی (محتوای کلروفیل a و b ، کلروفیل کل ، نسبت کلروفیل a/b و کاروتینوئید) آزمایشی روی دو ژنوتیپ از مجموعه کلکسیون نخود مشهد (MCC441 و MCC358) در چهار سطح تنش خشکی بر اساس ظرفیت زراعی ( ظرفیت زراعی، 75% ظرفیت زراعی، 50 % ظرفیت زراعی و 25% ظرفیت زراعی) و تیمار اسید سالیسیلیک با غلظت های 0 و 7/0 میلی مول به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی در تمام موارد به غیر از نسبت کروفیل a/b با عث کاهش معنی دار شاخص های مورد بررسی شد. تیمار اسید سالیسیلیک باعث افزایش معنی دار شاخص پایداری غشاء و میزان کاروتینوئید در ژنوتیپ MCC358 شد. اسید سالیسیلیک توانست باعث افزایش معنی دار محتوای کلروفیل b و کلروفیل کل در ژنوتیپ MCC441 شود. اما در ژنوتیپ MCC358 محتوای کلروفیل b بعد از تیمار با اسید سالیسیلیک بطور معنی داری نسبت به شاهد کاهش یافت. به نظر می رسد که تاثیر بازدارنده ی تنش خشکی بر ژنوتیپ MCC441 بیشتر از ژنوتیپ MCC358 بوده است و کاربرد اسیدسالیسیلیک با توجه به تاثیر آنتی اکسیدانی آن، اثری بر بهبود شاخص های مورد بررسی در ژنوتیپ MCC441 نداشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1762 - تعیین مناسب‌ترین شاخص مقاومت به خشکی در ژنوتیپ های مختلف نخود
مهدی روزرخ سید حسین صباغ پور محمد آرمین

به منظور تعیین مناسب‌ترین شاخص انتخاب مقاومت به خشکی در بیست ژنوتیپ نخود زراعی آزمایشی در سال‌های زراعی 86-1385 و 1387-1386در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات دیم سرارود کرمانشاه و دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه در شرایط جداگانه آبی و دیم با یک آزمایش مرکب در قالب طرح بل أکثر

به منظور تعیین مناسب‌ترین شاخص انتخاب مقاومت به خشکی در بیست ژنوتیپ نخود زراعی آزمایشی در سال‌های زراعی 86-1385 و 1387-1386در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات دیم سرارود کرمانشاه و دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه در شرایط جداگانه آبی و دیم با یک آزمایش مرکب در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. در این بررسی ژنوتیپ تازه معرفی شده مورد استفاده قرار گرفت. شاخص‌های کمی مقاومت و حساسیت به خشکی مانند شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل تنش((STI، شاخص تحمل(TOL)، شاخص میانگین هندسی بهره‌وری(GMP)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، شاخص بهره‌وری متوسط(MP)، شاخص میانگین هارمونیک (MH) و شاخص معیار برتریت(Pi) بر اساس عملکرد گیاه در شرایط تنش آبی و شرایط بدون تنش محاسبه شد. نتایج بدست آمده نشان داد در بین شاخص‌های مقاومت به خشکی، شاخص‌های MP, MH, GMP, STI به عنوان بهترین شاخص‌ها در گزینش ژنوتیپ‌های مقاوم به خشکی معرفی شدند. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بر اساس صفات یاد شده، نشان دهنده طبقه بندی آن‌ها به سه گروه عمده است که سه ژنوتیپ شماره 7، 8 و 11(آزاد،ILC.482 وILC.1799) در یک گروه جای گرفته و معرف ژنوتیپ های مقاوم به خشکی بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1763 - اثر سطوح مختلف تنش آبی، نیتروژن و تراکم بذر بر عملکرد دانه گیاه ماریتیغال (Silybum marianum)
سید مرتضی ابطحی حسین زینلی

ماریتیغال یکی از گیاهان مهم دارویی به شمار می‌رود که در صنایع مدرن داروسازی اهمیت خاصی دارد. هدف از انجام این پژوهش بررسی سطوح مختلف تنش آبیاری، نیتروژن و تراکم بر عملکرد ماریتیغال بود. این تحقیق در قالب طرح کرت‌های دوبار خرده شده با 3 تکرار انجام شد. تیمار اصلی تنش آبی أکثر

ماریتیغال یکی از گیاهان مهم دارویی به شمار می‌رود که در صنایع مدرن داروسازی اهمیت خاصی دارد. هدف از انجام این پژوهش بررسی سطوح مختلف تنش آبیاری، نیتروژن و تراکم بر عملکرد ماریتیغال بود. این تحقیق در قالب طرح کرت‌های دوبار خرده شده با 3 تکرار انجام شد. تیمار اصلی تنش آبیاری شامل 3 سطح 50، 100 و 150 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر، فاکتور فرعی شامل 3 سطح مصرف شاهد، 75 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و فاکتور فرعی فرعی تراکم کاشت شامل فاصله بین ردیف‌های 20، 40 و 60 سانتی‌متر در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که سطوح مختلف تنش آبیاری، نیتروژن و تراکم، تأثیر بسیار معنی‌داری روی عملکرد دانه در متر مربع، عملکرد دانه در هر بوته و شاخص برداشت دارد. حداکثر عملکرد دانه (75/476 گرم در متر مربع) مربوط به تنش 50 میلی‌متر، تراکم 20 سانتی‌متر و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار بود. بیشترین عملکرد دانه در هر بوته (35/26 گرم) در تنش آبیاری 50 میلی‌متر، تراکم 60 سانتی‌متر و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار حاصل شد. حداکثر شاخص برداشت (146/0) نیز در سطح تنش 50 میلی‌متر، تراکم 60 سانتی‌متر و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار حاصل شد. حداقل میزان عملکرد دانه در متر مربع(47/64 گرم) در تنش آبیاری 150 میلی‌متر، تراکم 60 سانتی‌متر و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار، کمترین عملکرد دانه در هر بوته (42/6 گرم) در تنش آبیاری 150 میلی‌متر، تراکم 40 سانتی‌متر و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار و حداقل شاخص برداشت (042/0) در تنش آبیاری 150 میلی‌متر، تراکم 40 سانتی‌متر و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1764 - تاثیر تلفیق کودهای زیستی و شیمیایی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و شاخص‌های رشدی گندم
اسحاق حجتی پور برمک جعفری حقیقی مسلم درستکار

به منظور بررسی اثرات کودهای شیمیایی و زیستی و برهمکنش آنها بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد و اجزاء عملکرد گندم (Triticum aestivum)، آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در شهرستان مرودشت استان فارس انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار ب أکثر

به منظور بررسی اثرات کودهای شیمیایی و زیستی و برهمکنش آنها بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد و اجزاء عملکرد گندم (Triticum aestivum)، آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در شهرستان مرودشت استان فارس انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. فاکتورهای آزمایش شامل تیمار کود نیتروژنه در چهار سطح صفر، 75، 150و225 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و تیمار کود زیستی نیتروکارا در سه سطح: بدون مصرف کود زیستی، میزان توصیه شده (100 گرم در 130 کیلوگرم بذر) و دو برابر میزان توصیه شده (200 گرم در 130 کیلوگرم بذر) بود. نتایج آزمایش نشان داد که بالاترین عملکرد دانه (6/7 تن در هکتار) در شرایط تلفیقی مصرف 225 کیلوگرم نیتروژن خالص و مصرف 200 گرم کود زیستی نیتروکارا و کمترین عملکرد دانه (9/2 تن در هکتار) در تیمار شاهد (عدم مصرف کودهای زیستی و شیمیایی) حاصل شد. بالاترین تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه نیز در شرایط مصرف توأم کودهای شیمیایی و زیستی حاصل شد. در شرایط مصرف 150 کیلوگرم کود اوره همراه با 200 گرم کود زیستی نیتروکارا اختلاف معنی‌داری با شرایط مصرف 225 کیلوگرم کود اوره همراه با 100 گرم کود زیستی نیتروکارا نداشت. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که برای رسیدن به حداکثر عملکرد گندم، کود زیستی به تنهایی کافی نمی‌باشد و تلفیق کودهای زیستی و شیمیایی حداکثر تولید را حاصل می‌کنند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1765 - تاثیر محلول پاشی سولفات روی و دور آبیاری برعملکرد، اجزای عملکرد و میزان پروتئین ذرت دانه‌ای
حسین قطاوی غلامرضا معافپوریان عبدالله بحرانی

با توجه به کمبود آب آبیاری و لزوم صرفه جویی در منابع آب و از طرف دیگر نقش مثبت عناصری مانند روی در کاهش اثرات منفی تنش خشکی این تحقیق انجام گردید. این آزمایش در استان فارس، شهرستان کوار روی ذرت رقم ماکسیما انجام شد. سطوح مختلف دور آبیاری شامل آبیاری 8 روزه، 10 روزه، 12 أکثر

با توجه به کمبود آب آبیاری و لزوم صرفه جویی در منابع آب و از طرف دیگر نقش مثبت عناصری مانند روی در کاهش اثرات منفی تنش خشکی این تحقیق انجام گردید. این آزمایش در استان فارس، شهرستان کوار روی ذرت رقم ماکسیما انجام شد. سطوح مختلف دور آبیاری شامل آبیاری 8 روزه، 10 روزه، 12 روزه و 14 روزه به عنوان فاکتور اصلی و تعداد دفعات محلول پاشی شامل بدون محلول پاشی، یکبار محلول پاشی و دوبار محلول پاشی به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. نتایج این آزمایش نشان داد که دور آبیاری 8، 10 و 12 روزه تفاوت معنی داری روی عملکرد دانه ندارد، در حالیکه دور آبیاری 14 روز کاهش معنی داری روی عملکرد نهایی نشان می دهد. دوبار محلول پاشی روی در برخی از صفات من جمله شاخص سطح برگ و میزان پروتیین دانه اختلاف های معنی داری را ایجاد کرد. در برهمکنش دفعات محلول پاشی روی و دور آبیاری بهترین عملکرد نهایی از تیمار دوبار محلول پاشی و آبیاری 12 روزه به میزان9438 کیلو گرم در هکتار حاصل شد. بنابراین می‌توان نتیجه گیری کرد که تفاوت قابل ملاحظه ای بین اعمال تنش در دور های آبیاری 8، 10 و 12 روزه بر عملکرد گیاه ذرت قابل مشاهده نیست. در شرایطی که دوبار محلول پاشی سولفات روی انجام گرفت، افزایش به ترتیب 5 و 13 درصدی عملکرد نهایی و پروتیین دانه نسبت به شاهد، مشاهده گردید ودر شرایط آبیاری 14 روزه و دو بار محلول پاشی روی نسبت به شرایط آبیاری های 8، 10 و 12 روزه در صفات شاخص سطح برگ، اجزای عملکرد و عملکر نهایی کاهش معنی داری، نشان داد، اما در صفات شاخص برداشت و پروتیین دانه افزایش معنی داری مشاهده گردید. درنهایت می توان چنین نتیجه گیری نمود که بهترین عملکرد دانه در تلفیق آبیاری 12 روزه و دوبار محلول پاشی مشاهده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1766 - اثر تنش کم‌آبی بر عملکرد دانه و صفات موثر بر عملکرد چند هیبرید ذرت علوفه‌ای
مریم حاجی بابائی فرهاد عزیزی

به منظور بررسی اثر تنش کم‌آبی بر عملکرد دانه و صفات موثر بر عملکرد چند هیبرید جدید ذرت، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1388 اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل سه سطح أکثر

به منظور بررسی اثر تنش کم‌آبی بر عملکرد دانه و صفات موثر بر عملکرد چند هیبرید جدید ذرت، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1388 اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل سه سطح آبیاری معمولی، تنش ملایم و تنش شدید و فاکتور فرعی نیز شامل 14 هیبرید ذرت بود. نتایج نشان داد که کلیه صفات مورد بررسی به جز تعداد ردیف دانه در بلال به رژیم‌های آبیاری واکنش نشان داده و اختلاف آنها در رژیم‌های مختلف آبیاری در سطح احتمال 1% معنی‌دار شد. اثر متقابل رژیم‌های آبیاری و هیبرید‌های ذرت فقط در صفت طول بلال در سطح احتمال 1% معنی‌دار بود. هیبرید KSC700 دارای عملکرد دانه بالایی (12961 کیلوگرم در هکتار) بود که به عنوان برترین هیبرید شناسایی شد و هیبرید K47/2-2-1-2-2-1-1-1×K3544/1 دارای کمترین میزان عملکرد دانه بود که کاهش معنی‌دار عملکرد دانه در شرایط تنش کم‌آبی به علت کاهش تعداد کل دانه در بلال و وزن هزار دانه بود. با افزایش میزان تنش از تیمار آبیاری نرمال به تنش شدید عملکرد دانه به میزان 31% درصد کاهش یافت. با توجه به همبستگی صفات می‌توان نتیجه گرفت که صفات طول بلال، قطر بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف در بلال، وزن هزار دانه در تغییرات عملکرد دانه در شرایط کمبود رطوبت خاک می‌توانند تاثیر قابل ملاحظه‌ای داشته باشند. نتایج حاصل از بررسی همبستگی با توجه به شرایط نرمال و تنش ملایم شاخص‌های بهره‌وری متوسط، میانگین هندسی بهره‌وری و تحمل به تنش و با در نظر گرفتن شرایط نرمال و تنش شدید شاخص‌های تحمل و حساسیت به تنش را به عنوان بهترین شاخص‌ها برای تعیین ارقام متحمل به تنش کم‌آبی میان هیبریدهای مختلف ذرت معرفی نمود. هیبریدهای KSC700،KLM77029/8-1-2-3-2-3×MO17 و K47/2-2-1-4-1-1-1×MO17نیز توسط شاخص‌های مختلف به عنوان متحمل‌ترین هیبریدها به تنش کم‌آبی شناسایی گردیدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1767 - بررسی پوشش گیاهی به کمک داده‌های ماهواره‌ای در منطقه سیستان
حامد شفیعی سید محمود حسینی

بیابان‌زایی عبارت است از تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه‌خشک و نیمه مرطوب که به علت تغییرات آب و هوایی و فعالیت‌های انسان رخ می‌دهد. دشت سیستان منطقه‌ای خشک در شرق ایران است که بیابان‌زایی از معضلات اصلی این منطقه است. هدف اصلی از اجرای این تحقیق دوساله ارزیابی روند تغی أکثر

بیابان‌زایی عبارت است از تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه‌خشک و نیمه مرطوب که به علت تغییرات آب و هوایی و فعالیت‌های انسان رخ می‌دهد. دشت سیستان منطقه‌ای خشک در شرق ایران است که بیابان‌زایی از معضلات اصلی این منطقه است. هدف اصلی از اجرای این تحقیق دوساله ارزیابی روند تغییرات پوشش گیاهی منطقه در دوره 1990-2006 می‌باشد. در انجام این پژوهش، از نمونه‌گیری‌های صحرایی، تصاویر ماهواره‌ای و نرم افزارهای مرتبط بهره گرفته شد. در ابتدا نمونه گیری های صحرایی به روش سیستماتیک تصادفی در 26 سایت معرف صورت گرفت که در هر سایت 9 پلات 10×10 متر برداشت شد. سپس پردازش‌های لازم بر روی تصاویر ماهواره‌ای صورت گرفت و شاخص‌های گیاهی تولید شدند. بین داده‌های پوشش زمینی و ارزش طیفی پیکسل‌های متناظر آنالیز همبستگی صورت گرفت. بهترین نتیجه همبستگی از میان 83 شاخص برآورد شده به ترتیب برای شاخصهای WDVI، NDVIab،TSAVI2 و MSAVI1به دست آمد. تصاویر به دو کلاس پوشش و غیر پوشش طبقه بندی شد. سپس دقت نقشه ها ارزیابی گردید که بالاترین دقت به میزان 27/83 درصد مربوط به نقشه حاصل از WDVI بود که بالاترین ضریب همبستگی را نیز دارا بود (89/0R2= و 01/0p<). در این نقشه‌ها، سطح پوشش گیاهی برای سال 1990 معادل 101247 هکتار به دست آمد که برای سال 2006 به 26475 هکتار کاهش یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1768 - تأثیر محلول پاشی اسپرمیدین بر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی سیکلامن ایرانی (Cyclamen persicum Miller.)
محمد فرجادی شکیب روح انگیز نادری مسعود مشهدی اکبر بوجار

با توجه به اینکه کمیت و کیفیت سیکلامن ایرانی به شدت تابع شرایط محیطی و تغذیه ای آن می باشد و با عنایت به نقش ویژة پلی آمین ها در تغذیه گیاهان، در این پژوهش با کاربرد خارجی پلی آمین اسپرمیدین کمیت و کیفیت این گل با ارزش بومی ایران، مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور آزمایش أکثر

با توجه به اینکه کمیت و کیفیت سیکلامن ایرانی به شدت تابع شرایط محیطی و تغذیه ای آن می باشد و با عنایت به نقش ویژة پلی آمین ها در تغذیه گیاهان، در این پژوهش با کاربرد خارجی پلی آمین اسپرمیدین کمیت و کیفیت این گل با ارزش بومی ایران، مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور آزمایشی در دو بخش طراحی و اجرا گردید. بخش اول در قالب طرح کاملاً تصادفی به بررسی تأثیر محلول پاشی اسپرمیدین (0، 5، 10 و 20 میلی مولار) بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی و بخش دوم به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی به بررسی تأثیر محلول پاشی اسپرمیدین بر خصوصیات بیوشیمیایی گل سیکلامن ایرانی پرداخت. فاکتور اصلی در بخش بیوشیمیایی مرحله برداشت (1 تا 5) و فاکتور فرعی سطوح محلول پاشی اسپرمیدین (0، 5، 10 و 20 میلی مولار) بودند. صفات مورفولوژیکی مورد بررسی عبارت بودند از: طول مرحلة غنچه، طول گلدهی، عمر گل، تعداد گل، تعداد برگ و سطح برگ. در بخش فیزیولوژیکی شاخص پایداری غشاء، وزن تر، وزن خشک و محتوای آب نسبی گلبرگ مورد بررسی قرار گرفت. در بخش بیوشیمیایی میزان فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز به همراه میزان پروتئین و پلی آمین های اسپرمیدین و اسپرمین مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بیانگر تأثیر مطلوب محلول پاشی اسپرمیدین بر خصوصیات گلدهی و رویشی گل سیکلامن ایرانی بود. میزان اثر بخش بودن محلول پاشی بر خصوصیات گلدهی همچون طول مرحلة غنچه، طول گلدهی، عمر گل و تعداد گل تا سطح 10 میلی مولار و در خصوصیات رویشی همچون سطح و تعداد برگ تا سطح 20 میلی مولار بود. تیمار گل های سیکلامن موجب افزایش وزن تر، وزن خشک، محتوی آب نسبی برگ و شاخص پایداری غشاء گردید. در بخش بیوشیمیایی نیز تیمار اسپرمیدین موجب افزایش معنی دار میزان فعالیت آنزیم های شکار کنندة رادیکال های آزاد همچون سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز و همچنین پروتئین در طی مراحل 1 تا 5 گلدهی گردید. میزان اسپرمین داخلی با الگویی مشابه تیمار شاهد افزایش نشان داد در حالی که اسپرمیدین در طی مراحل 1 تا 3 روند افزایشی و پس از آن روند کاهشی را به خود اختصاص داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1769 - تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و روند تغییرات شاخص‌های فیزیولوژیک رشد کتان روغنی (Linum usitatissimum L.)
مریم بدوی محمد محمودی سورستانی

به منظور بررسی امکان کشت گیاه دارویی کتان روغنی در شرایط آب و هوایی اهواز و تعیین بهترین تاریخ کشت جهت دستیابی به عملکرد بالا، تحقیقی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 92-1391 به اجرا درآمد. تیم أکثر

به منظور بررسی امکان کشت گیاه دارویی کتان روغنی در شرایط آب و هوایی اهواز و تعیین بهترین تاریخ کشت جهت دستیابی به عملکرد بالا، تحقیقی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 92-1391 به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل 4 تاریخ کاشت (15 آذر، 5 دی، 25 دی و 15 بهمن) بودند. نتایج نشان داد که با تاخیر در کاشت، تمامی صفات مورد بررسی به طور معنی‌داری کاهش یافت. بیشترین ارتفاع گیاه (33/79 سانتی‌متر)، تعداد شاخه جانبی (33/3)، وزن هزار دانه (30/5 گرم)، تعداد کپسول در گیاه (66/33)، تعداد دانه در کپسول (96/8)، شاخص برداشت (33/37 درصد)، عملکرد دانه (67/1349 کیلوگرم در هکتار)، درصد روغن (37%)، عملکرد روغن (77/497 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کشت اول مشاهده شد. همچنین نتایج آنالیز رشد نشان داد که با تاخیر در کاشت، شاخص سطح برگ، ماده خشک کل، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی گیاه کتان روغنی کاهش پیدا کرد. در مجموع، با توجه به نتایج این پژوهش، کشت کتان روغنی در 15 آذر در شرایط آب و هوایی اهواز توصیه می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1770 - صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک مرتبط با افزایش عملکرد دانه در گندم در طی سال‌های پس از انقلاب سبز و جهت گیری آینده
حمیدرضا میری فرحناز ممتازی

در سال‌های گذشته (بویژه پس از دهه 1960 میلادی) عملکرد دانه گندم بطور قابل توجهی افزایش یافته است. در بیشتر شرایط این افزایش یک درصد در سال گزارش شده است. برای مثال می‌توان به نتایج حاصل از مطالعات در کشورهای مانند، مکزیک، انگلیس، فرانسه، آرژانتن، چین و ایران اشاره کرد. أکثر

در سال‌های گذشته (بویژه پس از دهه 1960 میلادی) عملکرد دانه گندم بطور قابل توجهی افزایش یافته است. در بیشتر شرایط این افزایش یک درصد در سال گزارش شده است. برای مثال می‌توان به نتایج حاصل از مطالعات در کشورهای مانند، مکزیک، انگلیس، فرانسه، آرژانتن، چین و ایران اشاره کرد. با توجه به اهمیت مسأله بهبود عملکرد دانه گندم، آگاهی از صفاتی که در این زمینه نقش داشته اند مورد توجه بسیاری از متخصصان بوده است. در میان صفاتی که بیشترین نقش را در افزیش عملکرد دانه در گندم داشته‌اند می توان به افزایش شاخص برداشت، کاهش ارتفاع بوته، افزایش تعداد دانه در سنبله، افزایش تعداد سنبله در واحد سطح و در برخی موارد عملکرد بیولوژیک، اشاره کرد. نقش عملکرد بیولوژیک بویژه در سال‌های اخیر که شاخص برداشت به حداکثر مقدار خود نزدیک شده، اهمیت یافته است. به نظر می‌رسد تعدادی از صفات مورفوفیزیولوژیک کمتر در برنامه‌های اصلاح عملکرد گندم مورد توجه بوده‌اند و بایستی در آینده تلاش‌های بیشتری در جهت بهبود این صفات صورت گیرد. از جمله این صفات می‌توان به افزایش کل بیوماس، بهبود صفات ریشه‌ای، افزایش طول دوره ساقه رفتن، بهبود راندمان استفاده از تابش (افزایش سرعت فتوسنتز)، بهبود راندمان استفاده از کربوهیدرات‌ای ذخیره شده در ساقه و بهبود مورفولوژی سنبله، اشاره کرد. توجه به چنین صفاتی می‌تواند نقش قابل توجهی در بهبود بیشتر عملکرد دانه گندم در آینده داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1771 - بررسی شاخص های رشد در بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان mykiss) (Oncorhynchus تغذیه شده با پری بیوتیک دیواره سلولی مخمر(Saccharomyces cerevisia)
محمد اعتصامی پور عباسعلی زمینی مسعود فرخ روز

تغذیه پر هزینه ترین بخش اجرایی در پرورش آبزیان محسوب می شود. یافتن ترکیبات غذایی جایگزین و ارزان قیمت به توسعه آبزی پروری به میزان زیاد کمک می کند. در این تحقیق ، پری بیوتیک دیواره سلولی مخمر((Saccharomyces cerevisiaدر سطوح مختلف برای بررسی شاخص های رشد و بازماندگی بچه أکثر

تغذیه پر هزینه ترین بخش اجرایی در پرورش آبزیان محسوب می شود. یافتن ترکیبات غذایی جایگزین و ارزان قیمت به توسعه آبزی پروری به میزان زیاد کمک می کند. در این تحقیق ، پری بیوتیک دیواره سلولی مخمر((Saccharomyces cerevisiaدر سطوح مختلف برای بررسی شاخص های رشد و بازماندگی بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان استفاده شد. برای انجام تحقیق 120 عدد بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزنی 12/0±61/3 گرم به مدت 8 هفته به صورت تصادفی در 12 وان فایبرگلاس با حجم آبگیری 100 لیتر توزیع و پرورش داده شدند. این آزمایش تغذیه ای برای تعیین اثر و سطح مطلوب پری بیوتیک دیواره سلولی مخمر در جیره غذایی بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان در سه تیمار 1% پری بیوتیک ، 5/1% پری بیوتیک ، 2% پری بیوتیک و شاهد ، با 3 تکرار در یک طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق مشخص گردید که شاخص های رشد نظیر درصد افزایش وزن بدن (BWI)، ضریب تبدیل غذایی(FCR) ، شاخص رشد ویژه (SGR) و میانگین رشد روزانه (ADG) ضمن تاثیر و افزایش در سایر تیمارها در مقایسه با گروه شاهد ، تیمار 2% پری بیوتیک ، افزایش قابل توجهی یافته و اختلاف معنی دار آماری را با گروه شاهد و سایر تیمارها نشان می دهند(05/0P<). در بررسی سایر فاکتورهای رشد بچه ماهیان نظیر وزن و طول نهایی اختلاف معنی دار آماری بین تیمارها مشاهده نشد(05/0<P). همچنین اختلاف در ضریب چاقی و درصد بازماندگی در تیمارهای آزمایشی مختلف معنی دار نبود (05/0<P). بر اساس نتایج مذکور می توان اظهار نمود که استفاده از پری بیوتیک دیواره سلولی مخمر Saccharomyces cerevisia باعث رشد بهتر بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1772 - ارزیابی برخی از شاخص های زیستی بچه فیل ماهیان نگهداری شده در کارگاه شهید مرجانی و سد وشمگیر قبل از رهاسازی به رودخانه های استان گلستان
حسین پیری طیبه عنایت غلامپور

تحقیق حاضر به منظور ارزیابی برخی از شاخص های زیستی بچه فیل ماهیان در کارگاه شهید مرجانی و سد وشمگیر اجرا گردید و بچه ماهیان تولید شده توسط این کارگاه ها که به منظور بازسازی ذخایر به رودخانه ها رهاسازی می گردند، مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین وزن رهاسازی بچه فیل ماهیان أکثر

تحقیق حاضر به منظور ارزیابی برخی از شاخص های زیستی بچه فیل ماهیان در کارگاه شهید مرجانی و سد وشمگیر اجرا گردید و بچه ماهیان تولید شده توسط این کارگاه ها که به منظور بازسازی ذخایر به رودخانه ها رهاسازی می گردند، مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین وزن رهاسازی بچه فیل ماهیان در مرکز شهید مرجانی1/1 ± 1/15گرم و در مرکز سد وشمگیر3/1± 17/16گرم بود. سطح کشت بچه فیل ماهیان در کارگاه شهید مرجانی 16 هکتار، تعداد بچه فیل ماهی کشت شده 1300000 قطعه، تعداد بچه ماهیان رها سازی شده 743705 قطعه و درصد بازماندگی آن 3/54 درصد گزارش گردید. همچنین سطح کشت بچه فیل ماهیان در کارگاه سد وشمگیر 4 هکتار، تعداد بچه فیل ماهی کشت شده 260000 قطعه، تعداد بچه ماهیان رها سازی شده 64810 قطعه و درصد بازماندگی آن 6/53 درصد گزارش گردید. در کارگاه شهید مرجانی بچه ماهیان در دامنه طولی23-5/10سانتیمتر و دامنه وزنی 33-8 گرم و بچه ماهیان کارگاه سد وشمگیر در دامنه طولی 20-14 سانتیمتر و دامنه وزنی 25-10 گرم قرار داشتند. ضریب چاقی و نرخ رشد بچه ماهیان در کارگاه شهید مرجانی به ترتیب02/0±45/0 و 8/0±4/ 5 و سد وشمگیر 02/0±4/0 و 4/0±1/5 محاسبه گردید. نتایج بررسی حاضر نشان داد که ضریب چاقی و نرخ رشد بچه تاس ماهیان ایرانی در دو کارگاه مورد بررسی تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند (05/0P>). با توجه به موارد ذکر شده، می توان اینگونه نتیجه گیری نمود که در زمان مورد بررسی در تحقیق حاضر، شرایط پرورش بچه فیل ماهیان در کارگاههای شهید مرجانی و سد وشمگیر در وضعیت متوسط قرار داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1773 - تاثیر تراکم ذخیره سازی پست لاروهای میگوی سفید غربی(Litopenaeus vannami) بر روند شاخص های رشد و بقاء دراستخرهای پرورش میگوی سایت گواتر
ابوالقاسم حسن دوست امیرهوشنگ بحری مازیار یحیوی

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر تراکم ذخیره سازی پست لاروهای میگوی سفید غربی (Litopenaeus vannamei)بر روند شاخص های رشد و بقاء در 9 استخر یک هکتاری طی ماه های اردیبهشت تا شهریور ماه 1390 در مزرعه شرکت تعاونی 647 عطا در سایت گواتر شهرستان چابهار اجرا گردید، پس از آماده سا أکثر

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر تراکم ذخیره سازی پست لاروهای میگوی سفید غربی (Litopenaeus vannamei)بر روند شاخص های رشد و بقاء در 9 استخر یک هکتاری طی ماه های اردیبهشت تا شهریور ماه 1390 در مزرعه شرکت تعاونی 647 عطا در سایت گواتر شهرستان چابهار اجرا گردید، پس از آماده سازی و آبگیری استخرها ؛ پست لاروها در مرحلهPL15 در سه تراکم 15، 20 و 25 عدد در متر مربع (به ترتیب تیمار1، 2 و 3 نام گذاری) و هر کدام با 3 تکرار ذخیره سازی شدند. فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب شامل دما، اکسیژن و pH به صورت روزانه در دو نوبت (صبح و عصر) و فاکتور شوری و شفافیت نیز در یک نوبت اندازه گیری گردید. تغذیه پست لاروها در طی دوره پرورش براساس احتیاجات آنها در مراحل مختلف سنی، وزنی و شرایط محیطی با استفاده از غذای کنسانتره داخلی صورت گرفت، عملیات زیست سنجی میگوها بوسیله سینی غذادهی و تور سالیک هر 10 روز یک بار اندازه گیری، محاسبه و ثبت گردید. مدیریت پرورش نیز برای همه استخرها یکسان اعمال شد. نتایج به دست آمده از بررسی اثر تراکم در 115 روز پرورش بر شاخص های رشد بین تیمارهای 1، 2 و 4 از نظر تولید نهایی و میانگین وزنی، اختلاف معنی داری را در هر سه تیمار در سطح اعتماد 95 درصد نشان داد (05/0>P)، همچنین از نظر درصد بقاء بین تیمار 1 و 2 با تیمار 3 اختلاف معنی داری مشاهده گردید(05/0>P). نتایج کلی میانگین وزنی در 115 روز پرورش در تیمار 1و 135 روز پرورش در تیمارهای2و3 به ترتیب 23/0±93/17 و 07/0±68/16 و 12/0±64/15 گرم و میزان تولید نهایی به ترتیب 1/78 ± 2460، 38/76 ±3033،50±3200 کیلو گرم و میانگین رشد روزانه 002/0± 18/0، 002/0 ±14/0، 001/0±13/0 گرم در روز به دست آمد، همچنین بیشترین درصد بقاء و کمترین ضریب تبدیل غذایی که به ترتیب72/1 ±44/91 و06/0 ±3/1 محاسبه گردید مربوط به تیمار 1 و کمترین درصد بقاء و بیشترین ضریب تبدیل غذایی نیز به ترتیب با 78/0±86/81 و03/0± 57/1مربوط به تیمار 3 به دست آمد. نتایج حاصل از بررسی اقتصادی در تراکم های مختلف نشان داد، تیمار 1 دارای بالاترین میانگین وزنی و کمترین ضریب تبدیل غذایی، از نظر اقتصادی بهتر از سایر تیمارها بود. همچنین با افزایش تراکم ذخیره سازی، سود اقتصادی کاهش یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1774 - اثرات سطوح مختلف ویتامین C روی فاکتورهای رشد بچه تاس ماهی سیبری (Acipenser baerii)
یعقوب پورغلام حسین خارا محمود محسنی

وجود ویتامین ها برای ماهیان ضروری است. نیاز های مربوط به ویتامین ها در جیره تحت تاثیر اندازه، سن، میزان رشد، شرایط فیزیولوژیک، ترکیب غذایی جیره و... بستگی دارد. در این بررسی سطوح مختلف ویتامینC از نوع ال- آسکوربیل-2- پلی فسفات شامل: فاقد ویتامین C (تیمار1) و تیمارهای2 ت أکثر

وجود ویتامین ها برای ماهیان ضروری است. نیاز های مربوط به ویتامین ها در جیره تحت تاثیر اندازه، سن، میزان رشد، شرایط فیزیولوژیک، ترکیب غذایی جیره و... بستگی دارد. در این بررسی سطوح مختلف ویتامینC از نوع ال- آسکوربیل-2- پلی فسفات شامل: فاقد ویتامین C (تیمار1) و تیمارهای2 تا 6 به ترتیب حاوی 100، 200، 400، 800 و 1600 میلیگرم ویتامین Cدر هرکیلوگرم غذا در سه تکرار و به مدت 8 هفته جهت پرورش تاس ماهی سیبری در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که وزن نهایی، فاکتور رشد روزانه و میزان ضریب رشد ویژه در تیمار800 میلی گرم در کیلو گرم ویتامین C نسبت به سایر تیمارها بیشتر بوده و اختلاف آماری معنی داری را نشان داد(P<0.05). اگرچه در فاکتورهای ضریب چاقی، وزن بدن، بازده پروتئین، بیوماس و طول نهایی اختلاف معنی داری وجود نداشت (P>0.05). اما بیشترین مقدار آنها در سطح 800 میلی گرم در کیلو گرم ویتامینC و کمترین مقدار آن در تیمار 100 میلی گرم در کیلوگرم ویتامینC با هم مشترک بودند. کمترین میزان ضریب تبدیل غذایی در تیمار800 میلی گرم در کیلوگرم ویتامینC و بیشترین میزان ضریب تبدیل غذایی در تیمار 100 میلی گرم در کیلو گرم ویتامینC مشاهده گردید. که فاقد اختلاف معنی دار آماری بودند(P>0.05). با توجه به نتایج کسب شده و اندازه گیری شاخص های مختلف از نظر رشد و FCR می توان مناسب ترین سطح پیشنهادی ویتامینC را در محدوده وزنی و دمایی مورد آزمایش 800 میلی گرم در کیلوگرم ویتامینC در نظر گرفت که خصوصاً می تواند در هفته های ابتدایی رشد موثر واقع گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1775 - اثر سطوح مختلف چربی و پروتئین بر شاخص های رشد، بازماندگی و ترکیبات تقریبی لاشه بچه ماهیان نورس سفید دریای خزر (Rutilus frisii kutum Kamensky, 1901)
مصطفی تاتینا مجید موسی پور شاجانی علی حمیداوغلی رضا طاعتی مهتاب قریب خانی

اثر مقادیر مختلف پروتئین ( 35 ، 40 ، 45 و 50 درصد ) و روغن ماهیِ افزوده شده به جیره (1، 3، 5 و 7 درصد ) بر عملکرد رشد وترکیبات بدن بچه ماهیان نورس سفید با میانگین وزن اولیه 02 / 0 ± 2/ 0 گرم توسط 16 نوع جیره به مدت 8 هفته مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج نشان داد که أکثر

اثر مقادیر مختلف پروتئین ( 35 ، 40 ، 45 و 50 درصد ) و روغن ماهیِ افزوده شده به جیره (1، 3، 5 و 7 درصد ) بر عملکرد رشد وترکیبات بدن بچه ماهیان نورس سفید با میانگین وزن اولیه 02 / 0 ± 2/ 0 گرم توسط 16 نوع جیره به مدت 8 هفته مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج نشان داد که تقابل بین پروتئین و چربی تأثیر معنی داری در پارامترهای رشد نداشته است ) 05 / pپروتئین به تنهایی بر درصد افزایش وزن بدن ) RGR (، ضریب چاقی ) CF ( و ضریب رشد ویژه ) SGR ( تأثیر معنی داری داشته استو پروتئین 40 درصد منجر به بهبود رشد گردیده است. میانگین تأثیر چربی 7 درصد روغن ماهیِ افزوده شده به جیره ) 17 درصد چربیجیره( بیشترین تأثیر را در مقایسه با سایر تیمارها داشته و با سایر تیمارها اختلاف معنی داری نشان داد. نتایج مربوط به آنالیز ترکیباتبدن نیز نشان داد پروتئین جیره تفاوت معنی داری در بین تیمارها ایجاد نکرد ) 05 / pمعنی دار داشته و با افزایش چربی جیره مقدار چربی بدن نیز افزایش یافته است ) 05 / p>0 (. به طور کل می توان اظهار داشت که میزان40 درصد پروتئین و 3 درصد روغنِ ماهی افزوده شده به جیره ) 14 درصد چربی( بیشترین و بهترین شرایط رشد را در بچه ماهیاننورس سفید قبل از رهاسازی ایجاد می نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1776 - بررسی برخی پارامترهای پویایی جمعیت سیاه ماهی (Capoeta trutta) در رودخانه الوند استان کرمانشاه
مجتبی پوریا اصغر عبدلی محمد کاظمیان فتحعلی نوری حسین خارا فرشاد اجرایی

در این مطالعه برخی از ویژگی های بوم شناختی و زیست شناختی از قبیل سن، رشد و تولیدمثل جمعیت سیاه ماهی (Capoeta trutta) دررودخانه الوند استان کرمانشاه به مدت یک سال از مرداد ماه سال 1387 تا تیر ماه 1388 به صورت ماهانه مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع 6 گروه سنی (1، 2، 3، 4، أکثر

در این مطالعه برخی از ویژگی های بوم شناختی و زیست شناختی از قبیل سن، رشد و تولیدمثل جمعیت سیاه ماهی (Capoeta trutta) دررودخانه الوند استان کرمانشاه به مدت یک سال از مرداد ماه سال 1387 تا تیر ماه 1388 به صورت ماهانه مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع 6 گروه سنی (1، 2، 3، 4، 5، 6) در ماهیان رودخانه الوند شناسایی گردید. از 225 عدد ماهی صید شده تعداد 126 عدد نر و 99 عدد ماده بودند. نسبت جنسی نر به ماده در این رودخانه : ♀1:♂ 27/1 بود. مطالعه فراوانی طولی، وزنی و سنی ماهیان این رودخانه نشان داد که ماهیان ماده در مقایسه با ماهیان نر به طول بلندتر، سن و وزن بیشتری می رسند. میانگین ضریب چاقی درماهیان این رودخانه 007/0±13/1 بدست آمدکه تفاوت معنی داری بین ماهیان نرو ماده وجود نداشت (05/0 تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1777 - تعیین تنوع و فراوانی بزرگ بی مهرگان کفزی رودخانه دوهزار تنکابن با استفاده از شاخص های زیستی
جواد مسگران کریمی قباد آذری تاکامی حسین خارا روح ا... عباسپور

در پژوهش حاضر بررسی تنوع و فراوانی زیستی ماکروبنتوزها با استفاده از شاخص های زیستی در رود خانه دو هزار تنکابن در سال 1391-1390 در هفت ایستگاه و طی دوازده نوبت نمونه برداری (مهر الی شهریور) با سوربر سطح1/0 متر مربع و در سه تکرار صورت گرفت. در مطالعه کفزیان 60 خانواده متع أکثر

در پژوهش حاضر بررسی تنوع و فراوانی زیستی ماکروبنتوزها با استفاده از شاخص های زیستی در رود خانه دو هزار تنکابن در سال 1391-1390 در هفت ایستگاه و طی دوازده نوبت نمونه برداری (مهر الی شهریور) با سوربر سطح1/0 متر مربع و در سه تکرار صورت گرفت. در مطالعه کفزیان 60 خانواده متعلق به 18 راسته و هفت رده شناسایی شد. همزمان با نمونه برداری از فون بنتیک برخی از فاکتور های فیزیکی و شیمیایی نظیر دمای آب و هوا، pH ، DO (اکسیژن محلول)، BOD (خواست اکسیژن بیوشیمیایی) در ایستگاه ها اندازه گیری گردید. نتایج تغییرات معنی داری روی دما، pH, BOD5 نشان داد (05/0p< ) ولی تغییرات در اکسی&zwj;&zwj;ژن محلول در طول مدت مطالعه معنی دار نبود (05/0<p). داده های بی مهرگان بزرگ کفزی با شاخص تنوع مارگالف و شاخص های زیستی BMWP و ASPT بررسی شدند. نتایج شاخص های زیستی BMWP و ASPT در بین ایستگاه ها اختلاف معنی داری را نشان داد (05/0p<). بطور کلی از ایستگاه شماره 1 تا ایستگاه شماره 7 از مقدار عددی این شاخص ها کاسته شد که نشان دهنده کاهش کیفی آب در طول رودخانه بوده است. شاخص ASPT وجود آلودگی آلی متوسط در این ایستگاه ها را نشان داد. شاخص تنوع مارگالف در بین ایستگاه ها، از بالا به پایین کاهش یافت. این شاخص در بین ایستگاه های تفاوت معنی داری نداشت. دلیل آن احتمالاً متأثر از دبی بالای رودخانه و ظرفیت بالای خودپالایی آب بوده است که منجر به رقیق سازی پساب و از بین رفتن اثر نامطلوب آن شده است. این بررسی نشان داد که با ورود آلودگی های مختلف از جمله پساب مزارع پرورش ماهی، برداشت بی رویه شن و ماسه و ... نسبت به ایستگاه های بالادست رودخانه تنوع و فراوانی خانواده های بزرگ بی مهرگان حساس به آلودگی کاهش و خانواده های مقاوم به آلودگی افزایش یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1778 - تأثیر فاکتور سن بر شاخص های تولید مثلی مولدین پرورشی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss Walbaum , 1972 )
سمیه شمس پور حسین خارا

ماهی قزل آلای رنگین کمان ( Oncorhynchus mykiss) مهمترین گونه از ماهیان سردآبی پرورشی در ایران می باشد. در روند تکثیر ماهی قزل آلای رنگین کمان، عوامل متفاوتی دخیل می باشند که از مهمترین آنها کیفیت و کمیت مولدین ماده و تخمک های استحصالی و همچنین کیفیت و کمیت مولدین نر و ا أکثر

ماهی قزل آلای رنگین کمان ( Oncorhynchus mykiss) مهمترین گونه از ماهیان سردآبی پرورشی در ایران می باشد. در روند تکثیر ماهی قزل آلای رنگین کمان، عوامل متفاوتی دخیل می باشند که از مهمترین آنها کیفیت و کمیت مولدین ماده و تخمک های استحصالی و همچنین کیفیت و کمیت مولدین نر و اسپرم آنها می باشد. به همین منظور، اثر سنین مختلف بر روی شاخص های تولید مثلی مولدین تا مرحله جذب کیسه زرده و آغاز تغذیه فعال، ضروری به نظر رسید. برای این منظور ۳ گروه سنی از مولدین نر و ماده (۳ ، ۴ و ۵ ساله) به طورتصادفی انتخاب و پس از بیهوشی و تعیین سن، بطور جداگانه، طول کل، وزن قبل از تخمگیری و اسپرم گیری، وزن پس از آن، قطر تخمک، وزن کل تخمک استحصال شده و تعیین کیفیت اسپرم در مولدین بررسی شد. سپس مولدین بصورت ضربدری با هم تلاقی داده شدند. نتایج بررسی 9 تیمار تهیه شده نشان داد که بین تیمارهای مورد بررسی از نظر میانگین درصد لقاح و درصد تفریخ اختلاف معنی دار آماری وجود دارد (p £ 0.05) و تخم های حاصل از آمیزش مولدین نر 4 ساله با مولدین ماده 5 ساله دارای بیشترین میانگین درصد لقاح (%98)، درصد تفریخ (%96)، درصد زنده مانی لارو تا مرحله جذب کیسه زرده (%5/94) و تعداد لاروهای دارای تغذیه فعال (3070 عدد) بودند. نتایج بدست آمده از تحقیق حاضر و تحقیقات گذشته تصدیق کرد که سن مولدین بر مراحل تفریخ مؤثر بوده و بر اساس این مطالعه استفاده از مولدین ماده 5 ساله و مولدین نر 4 ساله، این مراحل را بهبود می بخشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1779 - مقایسه برخی از شاخص های زیست سنجی، خونی و تولید مثلی در مولدین ماده ماهی سفید (Rutilus frisii kutum kamensky, 1901) در دو رودخانه تجن و شیرود طی سال های87-85
میلاد عادل علی اصغر سعیدی رضا صفری

یکی از مسائل مهم در بازسازی ذخایر ماهی سفید، دسترسی به مولدین با کیفیت مطلوب می باشد. این مطالعه با هدف مقایسه شاخص های زیستی، خونی و تولید مثلی در مولدین ماده ماهی سفید در دو رودخانه تجن و شیرود طی سال های 87-85 صورت گرفت. تعداد 30 عدد مولد ماده (در هر دوره تکثیر) از د أکثر

یکی از مسائل مهم در بازسازی ذخایر ماهی سفید، دسترسی به مولدین با کیفیت مطلوب می باشد. این مطالعه با هدف مقایسه شاخص های زیستی، خونی و تولید مثلی در مولدین ماده ماهی سفید در دو رودخانه تجن و شیرود طی سال های 87-85 صورت گرفت. تعداد 30 عدد مولد ماده (در هر دوره تکثیر) از دو رودخانه صید شده و از نظر شاخص های زیست سنجی، خونی و تولید مثلی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ماهیانی که به رودخانه تجن مهاجرت کردند، از اندازه های وزنی و طولی و هماوری بیشتری در مقایسه با رودخانه شیرود برخوردار بودند. بین وزن ماهی، وزن تخمدان، هماوری و تعداد تخمک در هر گرم مولد ماده شیرود با تجن اختلاف معنی دار مشاهده گردید(p<0.05). نتایج نشان داد که میزان مواد آلی و مقدار رطوبت تخمک مولدین به عنوان یک عامل بازدارنده در روند انکوباسیون تخم های لقاح یافته نقشی را ایفا نمی کند. در بررسی پارامترهای خونی، مولدین دو رودخانه (در هر سال) اختلاف معنی داری دیده نشد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که در دوره زمانی مطالعه شده، مولدین رودخانه تجن در مقایسه با رودخانه شیرود در تکثیر و بازسازی ذخایر، از کیفیت و کمیت بهتری در لقاح و درصد بازماندگی لاروها برخوردار بوده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1780 - بررسی اثر دوره های گرسنگی و رشد جبرانی با مخمر نانوایی (Saccharomyces cerevisiae) بر شاخص های رشد و بازماندگی بچه ماهی کپور(Cyprinus carpio)
مجید محمدنژاد شموشکی مرتضی مازینی

پرورش موفقیت آمیز ماهیان (از جمله ماهی کپور) به قابلیت دسترسی به غذای مناسب جهت تغذیه بستگی دارد تا بتواند سلامتی و رشد را بخصوص در مراحل لاروی تضمین نماید. رشد جبرانی یک فاز از رشد سریع به دنبال محدودیت غذایی در اثر شرایط بحرانی است که در ماهیان مشاهده شده است. بدین من أکثر

پرورش موفقیت آمیز ماهیان (از جمله ماهی کپور) به قابلیت دسترسی به غذای مناسب جهت تغذیه بستگی دارد تا بتواند سلامتی و رشد را بخصوص در مراحل لاروی تضمین نماید. رشد جبرانی یک فاز از رشد سریع به دنبال محدودیت غذایی در اثر شرایط بحرانی است که در ماهیان مشاهده شده است. بدین منظور این آزمایش روی بچه ماهیان کپور با وزن متوسط 074/0±668/0 گرم و طول متوسط181/0±85/2 سانتیمتر به مدت 6 هفته و در 5 تیمار و 3 تکرار بصورت زیر انجام پذیرفت: تیمار 1: کاملا سیری، تیمار 2: یک هفته سیری-یک هفته گرسنگی با غذای معمولی، تیمار 3: یک هفته سیری-یک هفته گرسنگی با استفاده از 103 واحد تشکیل دهنده کلونی مخمر، تیمار 4: یک هفته سیری-یک هفته گرسنگی با استفاده از 106 واحد تشکیل دهنده کلونی مخمر، تیمار 5: یک هفته سیری-یک هفته گرسنگی با استفاده از 109 واحد تشکیل دهنده کلونی مخمر. نرخ غذادهی براساس 10 درصد وزن بدن کل بچه ماهیان یک تکرار، در روز صورت پذیرفت. بچه ماهیان کپوردر طول دوره آزمایش با غذای تجاری و مخمر نانوایی تغذیه شدند. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که بین تیمارهای مورد بررسی از نظر وزن و طول بدن بچه ماهی اختلاف معنی دار آماری مشاهده می گردد (P< 0.05). بطوریکه بیشترین افزایش وزن و طول را بچه ماهیان در تیمار 1 داشتند. همچنین اختلاف معنی داری در تمامی شاخص های رشد و بازماندگی مشاهده شد (P<0.05). نتایج نشان داد که گرسنگی باعث کاهش رشد بچه ماهیان کپور گردیده اما در رشد جبرانی استفاده از مخمر ساکرومایسس سرویزیه باعث جبران کاهش رشد ماهی بعد از دوران گرسنگی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1781 - بررسی‌فاکتورهای‌خونی‌وایمنی‌دربچه‌ماهیان‌اسکار(Astronotus ocellatus‌)‌تغذیه-شده‌باناپلی‌آرتمیای‌غنی‌سازی‌شده باپربیوتیک‌مانان‌الیگوساکاریدوپربیوتیک‌دیواره‌ی-سلولی‌مخمرنانوایی (Saccharomyces cerevisiae)
فائزه سمیع املشی عباسعلی زمینی

این تحقیق درخردادماه سال1392درمرکز تحقیقات ، علوم شیلاتی و فنون دریائی دکترکیوان در بندر چمخاله با هدف تعیین تاثیر سطوح متفاوت پری بیوتیک مانان الیگوساکارید و پری بیوتیک دیواره سلولی مخمر نانوایی برفاکتورهای خونی و ایمنی بچه ماهیان اسکار(Astronou أکثر

این تحقیق درخردادماه سال1392درمرکز تحقیقات ، علوم شیلاتی و فنون دریائی دکترکیوان در بندر چمخاله با هدف تعیین تاثیر سطوح متفاوت پری بیوتیک مانان الیگوساکارید و پری بیوتیک دیواره سلولی مخمر نانوایی برفاکتورهای خونی و ایمنی بچه ماهیان اسکار(Astronouts o cellatus ) به مدت 8 هفته انجام پذیرفت. پس از یک هفته سازگاری با شرایط پرورشی 100عدد بچه ماهی اسکار با میانگین وزنی 35/0گرم بصورت تصادفی به 4 آکواریوم با تراکم25 عدد در هرآکواریوم به مدت 8 هفته با توجه به دمای آب به میزان10در صد زیتوده تغذیه شدند. در این آزمایش باغنی سازی ناپلی آرتمیا با پری بیوتیک مانان الیگوساکارید در سه تیمار 250،500،750میلی گرم در لیتر و یک گروه شاهد(هریک باسه تکرار) به مدت سه هفته، معادل بیست ویک روز بچه ماهیان اسکارمورد تغذیه قرارگرفتند واز ابتدای هفته چهارم تا انتهای هفته هشتم نیز با افزودن پری بیوتیک دیواره سلولی مخمردرسه تیمار 1،2،3درصد ویک گروه شاهد به میزان صفر(هریک با سه تکرار) با غذای آغازین بچه ماهی اسکارکه از شرکت بیومار تهیه شده بود، مورد تغذیه قرارگرفتند. در پایان دوره گلبول های سفید و قرمزخون، هماتوکریت، هموگلوبین، نوتروفیل،مونوسیت بین تیمار ها و شاهد اختلاف معنی دار آماری مشاهد شد ودر تیمارها افزایش معنی داری نسبت به شاهدداشته است، اما لنفوسیت در شاهد بیشترازکلیه تیمارها بوده است (P≤0.05 ) . غلظت متوسط هموگلوبین در گلبول قرمز خون( MCH) ، میزان حجم متوسط گلبولی خون ماهیان(MCV )، غلظت متوسط هموگلوبین گلبو های قرمز خون، ( MCHC ) و ائوزینوفیل مورد بررسی بین تیمار ها و شاهد اختلاف معنی دار آماری مشاهده نشد (P>0.05). دربررسی فاکتورهای ایمنی، لیزوزیم خون، IgM در تمامی گروه های تیماری بیشترازگروه شاهد بوده است و به لحاظ آماری اختلاف معنی دار مشاهده گردید (P<0.05). میزان ایمنوگلوبولین کل بین تیمار ها اختلاف معنی دار آماری مشاهده شد ودر تیمار% 1 و% 3 بیشتر از شاهد و تیمار% 2 بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1782 - اثر رشد جبرانی و تاثیر گرسنگی روی شاخص های رشد و بازماندگی بچه ماهی سفید (Kamensky,1901) Rutilus frisii kutum
مجید محمد نژاد شموشکی زینب اسماعیلی مراد محمد شکیبا

یکی از مسائل مهم در آبزی پروری نیاز به بدست آوردن یک تعادل بین سرعت رشد ماهی و استفادة بهینه از غذای فراهم شده است. پرورش موفقیت آمیز ماهیان(از جمله ماهی سفید) به قابلیت دسترسی به غذای مناسب جهت تغذیه بستگی دارد تا بتواند سلامتی و رشد را بخصوص در مراحل نوزادی تضمین نمای أکثر

یکی از مسائل مهم در آبزی پروری نیاز به بدست آوردن یک تعادل بین سرعت رشد ماهی و استفادة بهینه از غذای فراهم شده است. پرورش موفقیت آمیز ماهیان(از جمله ماهی سفید) به قابلیت دسترسی به غذای مناسب جهت تغذیه بستگی دارد تا بتواند سلامتی و رشد را بخصوص در مراحل نوزادی تضمین نماید. رشد جبرانی یک فاز از رشد سریع به دنبال محدودیت غذایی در اثر شرایط بحرانی است که در گونه های زیادی چه سردآبی و چه گرمابی مشاهده شده است. این آزمایش به مدت 6 هفته در تابستان سال 1388 و در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان استخوانی سیجوال بندرترکمن در استان گلستان انجام گرفت. با توجه به اهمیت فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب و تاثیر آنها بر تغذیه و در نهایت رشد ماهیان، این عوامل در تمام مدت پرورش به طور دقیق کنترل گردید به طوری که میزان اکسیژن محلول برابرppm 06/0±09/7، دما برابر2/0±61/24 و pH در طول آزمایش برابر 01/0±98/7 اندازه گیری گردید. بچه ماهیان سفید در طول دوره آزمایش با غذای SFK که دارای: رطوبت 7/8%، خاکستر 2/11%، پروتئین 32% و چربی 5/10% بود، تغذیه شدند. آزمایشات در 4 تیمار و 3 تکرار بصورت زیر انجام گرفت: تیمار A: یک هفته گرسنگی + یک هفته غذادهی، تیمار B: دو هفته گرسنگی + دو هفته غذادهی، تیمار C: سه هفته گرسنگی + سه هفته غذادهی، تیمار D: 6هفته غذادهی کامل. نرخ غذادهی براساس 10 درصد وزن بدن کل بچه ماهیان یک تکرار، در روز صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین تیمارهای مورد بررسی از نظر وزن بدن بچه ماهی اختلاف معنی دار آماری مشاهده می گرد(p<0.05). بیشترین افزایش وزن را بچه ماهیان در 6 هفته غذادهی کامل داشتند و با افزایش گرسنگی رشد کاهش پیدا کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1783 - مقایسه تأثیر عصاره اتانولی ریزوم گیاه خولنجان ( Alpinia officinarum )و 17- آلفا متیل تستوسترون بر شاخص های کیفی اسپرم درماهی مولی نر بالغ ( latipinna Poecilia )
طاهره ناجی همایون حسین زاده صحافی سمیرا بنفشی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1784 - تاثیر پروبیوتیک دیواره‌ی سلولی مخمر Saccharomyces cerevisiae بر شاخص های رشد ماهیان انگشت قد شیپ (Acipenser nudiventris)
عارف عاشورپور عباسعلی زمینی محمد علی یزدانی ساداتی علیرضا شناور ماسوله

تحقیق حاضر به منظور ارزیابی تاثیر افزودن پربیوتیک دیواره ی سلولی مخمر (Saccharomyces cerevisiae) به اختصار (YCW) در جیره غذایی، بر شاخص های رشد ماهیان انگشت قد شیپ (Acipenser nudiventris) صورت پذیرفت. 240 عدد بچه ماهی شیپ پرورشی با میانگین وزنی 01/0 ±61/7 گرم به أکثر

تحقیق حاضر به منظور ارزیابی تاثیر افزودن پربیوتیک دیواره ی سلولی مخمر (Saccharomyces cerevisiae) به اختصار (YCW) در جیره غذایی، بر شاخص های رشد ماهیان انگشت قد شیپ (Acipenser nudiventris) صورت پذیرفت. 240 عدد بچه ماهی شیپ پرورشی با میانگین وزنی 01/0 ±61/7 گرم به مدت 8 هفته توسط ۴ جیره غذایی مختلف، شامل 0، 5/0، 1 و 5/1 درصد YCW در جیره پایه، در قالب 4 تیمار (که به ترتیب شاهد، تیمارهای ۱، ۲ و۳ می باشند) تغذیه شدند. تیمارها به صورت تصادفی در 12 تانک نیم تنی فایبرگلاسی با تراکم 20 عدد در هر تانک در قالب 4 تیمار با 3 تکرار توزیع شدند. در پایان دوره فاکتورهای رشد محاسبه شد. نتایج نشان داد میانگین شاخص های رشد، نظیر وزن نهایی، شاخص رشد ویژه، میانگین رشد روزانه و ضریب تبدیل غذایی در تیمارها اختلاف معنی دار آماری نسبت به شاهد نداشتند (05/0P>). شاخص هپاتوسوماتیک در تیمارهای حاوی پربیوتیک در جیره به طور معنی داری بیشتر از شاهد بود (05/0≥P). ضریب چاقی فقط در تیمار حاوی 1% پربیوتیک در جیره به طور معنی داری بیشتر از شاهد بود. بازماندگی در تمام تیمارها به طور معنی داری بیشتر از شاهد بود. در مجموع نتایج نشان داد که این پربیوتیک قابلیت تاثیر گذاری بالایی بر فاکتورهای رشد ماهیان انگشت قد شیپ ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1785 - بررسی فلزات سنگین (آرسنیک، سرب، کادمیوم، کروم و نیکل) در عضله کفال پوزه باریک (Liza saliens) و ارزیابی خطر بهداشتی ناشی از مصرف آن برای انسان
نازنین کلانی برهان ریاضی عبدالرضا کرباسی فرامرز معطر

از نظر بهداشتی ماهیان شاخص های زیستی مناسبی جهت سنجش میزان آلودگی فلزات سنگین در منابع آبی هستند. در مطالعه حاضر فلزات ارسنیک، کادمیوم، کروم، سرب و نیکل به علت خاصیت سمیتشان در بافت عضله ماهی کفال پوزه باریک به سبب نقش مهم در تغذیه انسان و لزوم اطمینان از سلامت آن مورد أکثر

از نظر بهداشتی ماهیان شاخص های زیستی مناسبی جهت سنجش میزان آلودگی فلزات سنگین در منابع آبی هستند. در مطالعه حاضر فلزات ارسنیک، کادمیوم، کروم، سرب و نیکل به علت خاصیت سمیتشان در بافت عضله ماهی کفال پوزه باریک به سبب نقش مهم در تغذیه انسان و لزوم اطمینان از سلامت آن مورد بررسی قرار گرفت. 6 عدد نمونه بوسیله تور صیادی طی نیمسال گرم سال از تالاب گمیشان جمع آوری شدند. در آزمایشگاه پس از هضم با اسید نیتریک غلیظ، کلیه فلزات با دو دستگاه جذب اتمی کوره گرافیکی و پلاسمای جفتی انتقالی اندازه گیری شدند. مقادیر میانگین و انحراف معیار فلزات ارسنیک، کادمیوم، کروم، سرب و نیکل به ترتیب 459/2 ± 243/12 ، 038/3 ± 087/8 ، 806/1 ± 935/12 ، 39/735 ± 15580 و 08/0 ± 529/4 (میکروگرم بر کیلوگرم وزن خشک) بدست آمد. همبستگی بین طول، وزن و سن ماهی با فلزات تجمع یافته بوسیله نرم افزارMVSP از طریق ترسیم دندوگرام آنالیز خوشه ای بررسی شد که حاکی از وجود همبستگی مثبت و معنی دار(6/0+ و84/0+=r) بین آنها بود. تنها در مورد دو فلز سرب و نیکل این همبستگی منفی(72/0- r=) بدست آمد. غلظت کلیه فلزات بجز سرب در نمونه ها پایینتر از استانداردهای بین المللی بود. ارزیابی ریسک بهداشتی ناشی از مصرف این ماهی با محاسبه شاخص خطر انجام شد که مقادیر بدست آمده برای فلزات سرب و کادمیوم (1<HI[1]) بیانگر احتمال اثرات ناسازگار بر روی سلامتی است. از نظر بهداشتی، بالا بودن میزان جذب روزانه نسبت به مقدار مجاز مرجع، پتانسیل خطر احتمالی را در اثر مصرف یک وعده از این ماهی معادل 190 گرم، با درنظر گرفتن نرخ جذب و نرخ دسترسی زیستی 100% ، برای یک مصرف کننده بالغ نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1786 - اثر رنگ تانک پرورش بر شاخص های رشد و بازماندگی بچه ماهی کپور(Cyprinus carpio )
مجید محمد نژاد شموشکی صدیقه ریاحی مرتضی مازینی

این آزمایش به مدت 6 هفته و در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان استخوانی سیجوال بندرترکمن در استان گلستان انجام گرفت. آزمایشات در 4 تیمار و 3 تکرار بصورت زیر انجام گرفت: تیمار 1: تانک های قرمز، تیمار 2 : تانک های آبی، تیمار 3: تانک های سفید، تیمار 4 : تانک های مشکی. نرخ غذادهی أکثر

این آزمایش به مدت 6 هفته و در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان استخوانی سیجوال بندرترکمن در استان گلستان انجام گرفت. آزمایشات در 4 تیمار و 3 تکرار بصورت زیر انجام گرفت: تیمار 1: تانک های قرمز، تیمار 2 : تانک های آبی، تیمار 3: تانک های سفید، تیمار 4 : تانک های مشکی. نرخ غذادهی براساس 10 درصد وزن بدن کل بچه ماهیان، یک تکرار در روز صورت گرفت. با توجه به اهمیت فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب و تاثیر آنها بر تغذیه و در نهایت رشد ماهیان، این عوامل در تمام مدت پرورش به طور دقیق کنترل گردید، به طوریکه میزان اکسیژن محلول برابرppm 6-5/5 ، دما برابر2±26 درجه سانتیگراد و pH در طول آزمایش برابر 8-5/7 اندازه گیری گردید. بچه ماهیان کپور در طول دوره آزمایش با غذای SFC که دارای رطوبت 7/8%، خاکستر 2/11%، پروتئین 32% و چربی 5/10% بود، تغذیه شدند. با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق مشخص گردید که بین تیمارهای مورد بررسی از نظر وزن و طول بدن بچه ماهیان اختلاف معنی دار آماری مشاهده می گردد (05/0>P). بطوریکه بیشترین افزایش وزن و طول بدن را بچه ماهیان کپور در تیمار 3 با تانک های سفید رنگ داشتند. همچنین اختلاف معنی داری در میزان ضریب رشد ویژه، درصد افزایشی وزن بدن و رشد روزانه مشاهده شد(05/0>P)، ضمن اینکه اختلاف معنی داری در میزان ضریب تبدیل غذایی، ضریب چاقی و درصد بازماندگی مشاهده نگردید(05/0<P). نتایج این بررسی نشان داد، اگر ماهی کپور در بستر سفید همراه با شرایط مناسب هوادهی و غذادهی پرورش یابد، بیشترین رشد و زنده مانی را خواهد داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1787 - اثرات شوری بر شاخص‌های رشد وبقای بچه ماهیان کپور علفخوار Ctenopharyngodonidella) )
سکینه یگانه سیده زینب عابدی زینب حقّی

هدف از مطالعه حاضر ارزیابی تاثیر شوری بر شاخص های رشد و بقایبچه ماهیان کپور علفخوار (Ctenopharyngodon idella) می باشد. این تحقیق در یک دوره 28 روزه در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام گرفت. 140 بچهماهی کپور علفخوار (میانگین وزن 32/0±59/1 گرم و میانگی أکثر

هدف از مطالعه حاضر ارزیابی تاثیر شوری بر شاخص های رشد و بقایبچه ماهیان کپور علفخوار (Ctenopharyngodon idella) می باشد. این تحقیق در یک دوره 28 روزه در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام گرفت. 140 بچهماهی کپور علفخوار (میانگین وزن 32/0±59/1 گرم و میانگین طول 38/0±72/4 سانتی متر) در زمان تغذیه آغازین در 4 تیمار و 3 تکرار (شوری های 0، 2، 4 و ppt 6) مورد بررسی قرار گرفتند. دمای پرورش 1 ±27 درجه سانتی گراد بود. درصد بقا در تیمارهای 0 و 4 ppt بیشترین و در تیمار 6 ppt کمترین میزان بود. درصد افزایش وزن بچه ماهیان در تیمار 0 ppt (آب شیرین) با تفاوت چشمگیری نسبت به بقیه تیمارها بیشتر بود (05/0 P<). نرخ رشد ویژه در تیمار 0 ppt بیشترین میزان و در تیمار 2 ppt کمترین مقدار را دارا بود. فاکتور وضعیت بچه ماهیان نیز فقط در تیمار 4 ppt به صورت معنی داری از سایر تیمارها بیشتر بود؛ درحالی که بقیه تیمارها تفاوت محسوسی با هم نداشتند.جمع بندینهایی نشان می دهد کهبچه ماهیان کپور علفخوار در آبهایی که شوری آنها تا 4 گرم در لیتر می باشد، به خوبی پرورش می یابند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1788 - ارائه مدل ترکیبی و بررسی چابکی سازی زنجیره تأمین با بهره‌گیری از الگوریتم های تصمیم گیری‌های چند شاخصه‌ای DNAP و VIKOR (مطالعه موردی: صنایع تولیدی)
پروانه قلی پور محمد مهدی مظفری

یکی از الزامات عصر اطلاعات، چابکی در صنایع تولیدی است. ضرورت چابکی سازی در اکثر صنایع در پاسخ گویی به خواسته و نیاز جدید مشتریان، تغییرات روزا فزون بازار در رابطه با محصولات و خدمات جدید مشهود است. لزوم انعطاف و سرعت عمل صنایع با توجه به شرایط رقابتی موجود و حرکت به سوی أکثر

یکی از الزامات عصر اطلاعات، چابکی در صنایع تولیدی است. ضرورت چابکی سازی در اکثر صنایع در پاسخ گویی به خواسته و نیاز جدید مشتریان، تغییرات روزا فزون بازار در رابطه با محصولات و خدمات جدید مشهود است. لزوم انعطاف و سرعت عمل صنایع با توجه به شرایط رقابتی موجود و حرکت به سوی چابک سازی به عنوان بدیهی‌ترین واقعیت‌های موجود است. در این تحقیق با استفاده از روش DNAPو VIKORبه رتبه بندی شاخص‌های مهم در چابکی سازی زنجیره تأمین در صنعت قطعات خودروی در قزوین پرداخته شده است. جامعه آماری شامل خبرگان و کار شناسان با تجربه با حجم نمونه 30 نفر می‌باشند. نتایج حاکی از این است که قدرت خریداران و تقاضای بازار نسبت به سایر عوامل در بالاترین اولویت قرار دارند. مدیران قادرند تمرکز لازم را بر روی شاخص‌های مهم داشته باشند تا در هنگام مواجه با مشکلات و احتمال وقوع ورشگستگی اقدام لازم را دهند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1789 - ارزیابی اقتصادی منطقه ویژه اقتصادی بندر بوشهر
عبدالعلی منصف ابوالفضل یحیی‌آبادی ابوذر سملی

مناطق ویژه ی اقتصادی در کشورهای مختلف به دنبال جذب سرمایه های خارجی، دریافت و ارتقای فنآوری، کسب دانش های مدیریتی، صادرات و صادرات مجدد برای کشور میزبان هستند. در ایران هم در برنامه های توسعه، ایجاد مناطق آزاد و ویژه یکی از راه های توسعه ی صنعتی سریع و گسترش صادرات تلقی أکثر

مناطق ویژه ی اقتصادی در کشورهای مختلف به دنبال جذب سرمایه های خارجی، دریافت و ارتقای فنآوری، کسب دانش های مدیریتی، صادرات و صادرات مجدد برای کشور میزبان هستند. در ایران هم در برنامه های توسعه، ایجاد مناطق آزاد و ویژه یکی از راه های توسعه ی صنعتی سریع و گسترش صادرات تلقی شده است. در این پژوهش داده ها به صورت سالانه و برای دوره زمانی1385 الی 1404 و با استفاده از نرم افزارComfar III وExcel مورد بررسی قرار گرفته است. طرح در سه سناریو بدبینانه، میانه و خوش بینانه بررسی می شود. که تمام تجزیه و تحلیل ها بر مبنای سناریوی میانه می باشد. بر اساس نتایج نهایی طرح ، خالص ارزش فعلی کل سرمایه در نرخ تنزیل 21 درصد برابر2680619 میلیون ریال می باشد که با توجه به ارزش های فعلی خالص به دست آمده ، پروژه دارای توجیه اقتصادی می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1790 - تاثیر امکانات ورزشی بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب
سهیلا کاغذیان یزدان نقدی بهاره فرجی رستاقی

رشد اقتصادی یکی از اساسی ترین مولفه های اقتصاد کلان است که دست یابی به آن به عنوان یکی از مهمترین اهداف دولتمردان و اقتصاددانان مطرح می باشد. سرمایه گذاری کارا بر منابع انسانی و فیزیکی یکی از راهکارهای رسیدن به نرخ رشد اقتصادی مطلوب است. در دنیای امروز از ورزش به عنوان أکثر

رشد اقتصادی یکی از اساسی ترین مولفه های اقتصاد کلان است که دست یابی به آن به عنوان یکی از مهمترین اهداف دولتمردان و اقتصاددانان مطرح می باشد. سرمایه گذاری کارا بر منابع انسانی و فیزیکی یکی از راهکارهای رسیدن به نرخ رشد اقتصادی مطلوب است. در دنیای امروز از ورزش به عنوان یکی از این منابع، بخصوص در کشورهای پیشرفته یاد می شود که به صورت مستقیم و غیر مستقیم در دوره های کوتاه مدت و بلند مدت بر رشد اقتصادی کشورها تاثیرگذار می باشد. در این تحقیق به تاثیر امکانات ورزشی بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب با انتخاب شاخص رشد تعداد ورزشگاه ها پرداخته خواهد شد. در مقاله ی حاضر به مقایسه تاثیر گذاری امکانات ورزشی بر رشد اقتصادی دو گروه از کشورهای منتخب پر درآمد و با درآمد متوسط به روش داده های تابلویی طی سالهای2011-2000 پرداخته شده است. فرضیه مورد بررسی در تحقیق حاضر، معنادار بودن تاثیر امکانات ورزشی بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب می باشد. نتایج تحقیق حاکی از مورد تایید قرار گرفتن فرضیه پژوهش می باشد. تاثیر امکانات ورزشی بر رشد اقتصادی 20 کشور منتخب گروه کشورهای پر درآمد، مثبت و معنادار و در 20 کشور منتخب گروه کشورهای با درآمد متوسط، منفی و معنادار است. طبق بررسی های به عمل آمده، دلیل منفی و معنادار بودن رابطه امکانات ورزشی با رشد اقتصادی در گروه کشورهای با درآمد متوسط را می توان پایین بودن امید به زندگی که سبب کاهش نشاط می شود و کمتر بودن تعداد ورزشگاهها به ازای هر یک میلیون نفر که گرانی امکانات ورزشی را با خود به همراه دارد منجر به عدم بهره وری افراد در گروه کشورهای با درآمد متوسط و تاثیر منفی بر رشد اقتصادی می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1791 - بررسی اثر سیاست پولی بر تولید ناخالص داخلی و تورم از طریق شاخص قیمت مسکن در ایران
حسین شریفی رنانی سارا قبادی فرزانه امراللهی نغمه هنرور

سیاست‌های پولی از طریق کانال‌های متعددی همچون کانال نرخ بهره، کانال نرخ ارز، کانال قیمت سایر دارایی‌ها و کانال اعتباری بر تولید و تورم اثرگذار می‌باشند. هدف این مقاله بررسی اثرات سیاست پولی بر تولید و تورم از طریق کانال شاخص قیمت مسکن به عنوان کانال قیمت سایر دارایی‌ها، أکثر

سیاست‌های پولی از طریق کانال‌های متعددی همچون کانال نرخ بهره، کانال نرخ ارز، کانال قیمت سایر دارایی‌ها و کانال اعتباری بر تولید و تورم اثرگذار می‌باشند. هدف این مقاله بررسی اثرات سیاست پولی بر تولید و تورم از طریق کانال شاخص قیمت مسکن به عنوان کانال قیمت سایر دارایی‌ها، در ایران طی دوره 2Q1387-Q11368 می‌باشد. بدین منظور با استفاده از الگوی تصحیح خطای برداری (VEC) اثرات سیاست پولی از طریق کانال فوق مورد بررسی قرار گرفت. بطورکلی نتایج حاکی از این است که در الگوی (1) شوک‌های پولی مثبت، در کوتاه مدت و میان مدت اثر اندکی بر تولید و سطح عمومی قیمت‌ها دارند. در میان مدت این شوک‌ها تولید را به مقدار زیادی افزایش و قیمت‌ها را کاهش می دهند ولی در بلند مدت تولید را به مقدار زیادی کاهش و قیمت‌ها را افزایش می دهند. شوک مثبت بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در کوتاه مدت اثر اندکی بر تولید و سطح عمومی قیمت‌ها دارند و در میان مدت این شوک‌ها تولید را به زیادی مقدار کاهش و قیمت‌ها را افزایش می دهند و در بلند مدت تولید را به مقدار زیادی افزایش و قیمت‌ها را کاهش می دهند. در الگوی (2) نیز شوک‌های پولی مثبت، در کوتاه مدت اثر اندکی بر تولید و سطح عمومی قیمت‌ها دارند و میان مدت باعث کاهش بیشتر تولید نسبت به قیمت‌ها می شوند و بلند مدت باعث افزایش بیشتر تولید نسبت به قیمت‌ها می شوند. همچنین شوک‌های مثبت میزان سپرده‌های قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی، در کوتاه مدت اثر اندکی بر تولید و سطح عمومی قیمت‌ها دارند و در میان مدت این شوک‌ها باعث کاهش بیشتر تولید نسبت به قیمت‌ها می شوند و در بلند مدت تولید را به مقدار زیادی نسبت به قیمت‌ها افزایش می دهند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1792 - تحلیل اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازده کل بازار اوراق بهادار ایران با استفاده از روش فضا حالت
امیر هرتمنی مسعود کریمخانی مریم عبدلی

در این تحقیق نیز تاثیر سه متغیر مهم اقتصادی، از قبیل تورم، نقدینگی، نرخ ارز بر بازده شاخص کلبازار بررسی شده است. دادهای دورهی زمانی تحقیق بین 4916 4931 و با استفاده از روش فضا حالت، - -مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند.مدل فضا - حالت یک ابزار مفید برای سیستم پویا میباشد أکثر

در این تحقیق نیز تاثیر سه متغیر مهم اقتصادی، از قبیل تورم، نقدینگی، نرخ ارز بر بازده شاخص کلبازار بررسی شده است. دادهای دورهی زمانی تحقیق بین 4916 4931 و با استفاده از روش فضا حالت، - -مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند.مدل فضا - حالت یک ابزار مفید برای سیستم پویا میباشد که شاملمتغیرهای وضعیت مشاهده نشده میباشد. نتایج حاصل از به کار گیری مدل اقتصاد سنجی فضا حالت - نشان میدهد، که ارتباط معنا دار و مثبتی بین نرخ تورم و نقدینگی و بازدهی شاخص بورس اوراقبهادار، وجود ندارد. همچنین ارتباط از نظر آماری معناداری و منفی بین نرخ و بازدهی شاخص بورساوراق بهادار وجود دارد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1793 - اثر محلول پاشی عناصر روی، آهن و منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان رقم پیشگام
رضا صدرآبادی حقیقی سیده شیما سخاوتی

به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی عناصر روی، آهن و منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان رقم پیشگام آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار در سال زراعی 1395-1394 در تربت جام به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل 8 تیمار آهن، روی، منگنز، آهن+روی، آهن+منگنز، أکثر

به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی عناصر روی، آهن و منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان رقم پیشگام آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار در سال زراعی 1395-1394 در تربت جام به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل 8 تیمار آهن، روی، منگنز، آهن+روی، آهن+منگنز، روی+منگنز، آهن+روی+منگنز و شاهد بود. محلول‌پاشی با استفاده از کلات عناصر کم‌مصرف به میزان یک در هزار در دو مرحله ساقه‌دهی و گلدهی صورت پذیرفت. نتایج آزمایش نشان داد محلول‌پاشی بر روی صفات ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، و شاخص برداشت معنی‌دار است. محلول‌پاشی باعث افزایش ارتفاع بوته‌ها گردید. بیشترین ارتفاع گندم در تیمارهای آهن+منگنز، آهن+منگنز+روی، منگنز+روی حاصل شد. بیشترین طول سنبله در تیمارهای آهن+روی، آهن+منگنز به دست آمده که البته با تیمار شاهد اختلاف معنی داری نداشتند. تعداد دانه در سنبله در تیمارهای روی و روی+ آهن+ منگنز نسبت به سایر تیمارهای شاهد بیشتر بود. البته هیچ یک از تیمارهای محلول‌پاشی با عناصر نتوانست عملکرد دانه را نسبت به تیمار شاهد افزایش دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1794 - تأثیر کود شیمیایی و کود زیستی نیتروژن‌دار بر صفات کمی و کیفی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)
مهدی عقیقی شاهوردی مجید امینی دهقی محمد علی شبانی حسن حبیبی

کودهای زیستی در کشاورزی امروزه اهمیت فراوانی دارند و استفاده از این کودها علاوه بر تثبیت نیتروژن هوا در کاهش مصرف کودهای شیمیایی نیتروژن دار نیز ایفای نقش می‌کنند. بدین منظور آزمایشی جهت بررسی تأثیر کود شیمیایی نیتروژن‌دار و کود زیستی نیتروکسین به صورت آزمایش فاکتوریل د أکثر

کودهای زیستی در کشاورزی امروزه اهمیت فراوانی دارند و استفاده از این کودها علاوه بر تثبیت نیتروژن هوا در کاهش مصرف کودهای شیمیایی نیتروژن دار نیز ایفای نقش می‌کنند. بدین منظور آزمایشی جهت بررسی تأثیر کود شیمیایی نیتروژن‌دار و کود زیستی نیتروکسین به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. عوامل آزمایش شامل کود شیمیایی نیتروژن‌دار در سه سطح صفر (عدم مصرف کود به عنوان شاهد)، 100 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، کود زیستی نیتروکسین در دو سطح عدم تلقیح و تلقیح با کود زیستی (4 لیتر در هکتار) و زمان برداشت در سه سطح برداشت قبل از گلدهی، همزمان با گلدهی و بعد از گلدهی بودند. نتایج نشان داد که اثر کود اوره، کود زیستی، زمان برداشت و اثرات متقابل دوگانه و سه‌گانه این تیمارها بر عملکرد ماده تر و خشک، ارتفاع بوته، درصد و عملکرد اسانس و شاخص برداشت معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد ماده خشک (550 کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (72 درصد)، درصد و عملکرد اسانس (به ترتیب 7/3 درصد و 35/20 کیلوگرم در هکتار) در کاربرد 200 کیلوگرم کود اوره به همراه استفاده از کود زیستی نیتروکسین در برداشت همزمان با گلدهی بدست آمد. کاربرد کود زیستی نیتروکسین (4 کیلوگرم در هکتار) در برداشت همزمان با گلدهی سبب افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاه نعناع فلفلی گردید. بطور کلی نتایج این تحقیق حاکی از اثرات مثبت کود زیستی نیتروکسین بر گیاه دارویی نعناع فلفلی از طریق تثبیت نیتروژن می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1795 - ازریابی تأثیر مدیریت آبیاری و تغذیه ای بر عملکرد و بهره وری آب ذرت علوفه ای و دانه ای هیبرید (S.C.704) در شمال کشور
رضا رضایی سوخت آبندانی مهرنوش رضایی نازنین رضایی مجتبی ابراهیمی

این آزمایش در سال زراعی 90- 1389 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بایع کلاء (نکاء) اجرا شد. عامل اصلی دور آبیاری شامل 1I، 2 I، 3I و 4 I(به ترتیب 75 ، 100 ، 125 و 150 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر) و عام أکثر

این آزمایش در سال زراعی 90- 1389 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بایع کلاء (نکاء) اجرا شد. عامل اصلی دور آبیاری شامل 1I، 2 I، 3I و 4 I(به ترتیب 75 ، 100 ، 125 و 150 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر) و عامل فرعی نیتروژن معادل صفر،200 و 400 کیلوگرم اوره در هکتار بود. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد علوفه تر در هکتار با مصرف 184 کیلوگرم نیتروژن با میانگین 71230 کیلوگرم در هکتار به دست آمد، اما بیشترین عملکرد علوفه خشک در هکتار به ترتیب با 75 و 125 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر به ترتیب 19030 و 17810 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. حداکثر کارآیی مصرف آب ماده خشک با دور آبیاری 125 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر برابر 37/15 کیلوگرم بر متر مکعب حاصل گردید. بیشترین عملکرد علوفه تر و دانه در هکتار ، عملکرد علوفه تر و دانه نسبت به آبیاری+ میزان بارندگی تحت اثر متقابل دور آبیاری و کود نیتروژن برای تیمارهای با دورآبیاری 125 و 150 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر و با مصرف 184 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به تر تیب برابر 79200 ، 13000 کیلوگرم در هکتار ، 34/67 و 44/12% و همچنین بیشترین و کمترین شاخص بهره وری آب آبیاری تحت اثر متقابل دور آبیاری و کود نیتروژن برای تیمارهای با دور آبیاری 125 و 75 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر و با مصرف 184 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب برابر 42/18 و 97/6 کیلوگرم ماده خشک بر متر مکعب به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1796 - ارزیابی تحمل به خشکی ارقام و لاین های مختلف گندم نان با استفاده از شاخص های تحمل به تنش خشکی
محمد حطیم مجید مجیدیان تقی بابایی

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی پایان فصل بر عملکرد، اجزای عملکرد و انتقال مجدد مواد در هشت رقم و لاین گندم نان و همچنین تشخیص رقم ها و لاین های متحمل و حساس به خشکی، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلو ک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی است أکثر

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی پایان فصل بر عملکرد، اجزای عملکرد و انتقال مجدد مواد در هشت رقم و لاین گندم نان و همچنین تشخیص رقم ها و لاین های متحمل و حساس به خشکی، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلو ک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی در سال زراعی 88-1387 اجرا شد. در آزمایش اول شرایط تنش خشکی اعمال شد که قطع آبیاری در مرحله بعد از گرده افشانی بود، اما در آزمایش دوم تا آخر فصل رشد، آبیاری به صورت معمول منطقه انجام گرفت. صفت هایی از قبیل عملکرد دانه، وزن دانه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، انتقال مجدد مواد پرورده ذخیره شده قبل از گلدهی، میزان مواد پرورده انتقال یافته از پدانکل و ارتفاع بوته اندازه گیری شد. عکس العمل ارقام و لاین های مختلف گندم در دو آزمایش متفاوت بود. تنش خشکی موجب کاهش عملکرد دانه و وزن هزار دانه شد. نتایج این آزمایش نشان داد لاین های C-84-4 و C-82-12 مقاوم ترین لاین ها در دو شرایط بهینه و تنش و لاین C-78-14 و رقم شهریار دارای عملکرد خوب در شرایط بهینه و لاین های C-81-14 و C-83-7عملکرد خوب در شرایط تنش دارند. همچنین شش شاخص شامل میانگین هارمونیک، شاخص تحمل تنش، شاخص تحمل، شاخص بهره وری متوسط، شاخص حساسیت به تنش و میانگین هندسی بهره وری مورد ارزیابی قرار گرفت.این شاخص ها همبستگی بالایی با عملکرد دانه و شاخص برداشت تحت شرایط آبیاری بهینه و تنش نشان دادند. با توجه به رابطه و همبستگی بین شاخص های مقاومت به خشکی شاخص های حساسیت به تنش، میانگین هندسی بهره وری و شاخص تحمل تنش مناسب ترین شاخص ها در هر دو شرایط بودند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1797 - مطالعه اثر محلول پاشی عناصر روی، آهن و منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان رقم پیشگام
رضا صدرآبادی حقیقی سیده شیما سخاوتی

به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی عناصر روی، آهن و منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان رقم پیشگام آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار در سال زراعی 1395-1394 در تربت جام به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل محلول پاشی با آهن، روی، منگنز، آهن+روی، أکثر

به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی عناصر روی، آهن و منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان رقم پیشگام آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار در سال زراعی 1395-1394 در تربت جام به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل محلول پاشی با آهن، روی، منگنز، آهن+روی، آهن+منگنز، روی+منگنز، آهن+روی+منگنز و شاهد بود. محلول‌پاشی با استفاده از کلات عناصر کم‌مصرف به میزان یک در هزار در دو مرحله ساقه‌دهی و گلدهی صورت پذیرفت. نتایج آزمایش نشان داد محلول‌پاشی بر ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و شاخص برداشت معنی‌دار بود. محلول‌پاشی باعث افزایش ارتفاع بوته‌ها گردید. بیشترین ارتفاع گندم در تیمارهای آهن+منگنز، آهن+منگنز+روی، منگنز+روی حاصل شد. بیشترین طول سنبله در تیمارهای آهن+روی، آهن+منگنز به دست آمده که البته با تیمار شاهد اختلاف معنی داری نداشتند. تعداد دانه در سنبله در تیمارهای روی و روی+ آهن+ منگنز نسبت به سایر تیمارهای شاهد بیشتر بود. البته هیچ یک از تیمارهای محلول‌پاشی با عناصر نتوانست عملکرد دانه را نسبت به تیمار شاهد افزایش دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1798 - تاثیر پرایمینگ بر صفات جوانه‌زنی بذر ذرت K.Sc 640
رضا رضایی سوخت آبندانی احمد محسنی مهدی رمضانی حمیدرضا مبصر

به منظور بررسی اثرات پرایمینگ بر خصوصیات جوانه زنی بذرذرت K. Sc640، آزمایشی به صورت طرح کاملاً تصادفی در سهتکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد قائم شهر در سال 1389 اجراگردید. تیمارها شامل پلی اتیلن گلایکول (PEG)، با غلظت های5 و 10 درصد، نیترات پتاسیم (KNO3) أکثر

به منظور بررسی اثرات پرایمینگ بر خصوصیات جوانه زنی بذرذرت K. Sc640، آزمایشی به صورت طرح کاملاً تصادفی در سهتکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد قائم شهر در سال 1389 اجراگردید. تیمارها شامل پلی اتیلن گلایکول (PEG)، با غلظت های5 و 10 درصد، نیترات پتاسیم (KNO3) با غلظت های 1و 2 درصد، کلرید پتاسیم (KCl) با غلظت های 2 و 4 درصد، آب به عنوان هیدورپرایمینگو شاهد یا بدون پرایمینگ بود. نتایج نشان داد که حداکثر سرعت جوانه زنی با پرایمنمودن توسط پلی اتیلن گلایکول و نیتراتپتاسیم به ترتیب با غلظت های 10 و یک درصد و هیدروپرایمینگ به دست آمد. بیشترینطول ریشه چه و میانگین جوانه زنی به ترتیب برای شاهد و نیترات پتاسیم یک درصد حاصلشد. حداکثر طول ساقه چه با پرایم نمودن با نیترات پتاسیم یک درصد و کمترین طولریشه چه و ساقه چه برای محلول نیترات پتاسیم و کلرید پتاسیم با غلظت های 2 و 4درصد نتیجه شد. حداکثر شاخص میزان جوانه زنی، میانگین جوانه زنی روزانه و متوسطزمان جوانه زنی به ترتیب با پرایم نمودن توسط نیترات پتاسیم و کلرید پتاسیم باغلظت های 2 و 4 درصد حاصل گردید. بیشترین نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه تحتکلرید پتاسیم با غلظت 4 درصد حاصل شد. بیشترین نسبت وزن تر ریشه چه به ساقه چه باپرایم نمودن کلرید پتاسیم با غلظت 4 درصد حاصل شد. حداقل شاخص ویگور 2 با پرایمشدن توسط نیترات پتاسیم و کلرید پتاسیم با غلظت های 2 و 4 درصد به دست آمد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1799 - مقایسه ژنوتیپ های گندم نان بر اساس شاخص های تحمل به خشکی
فرزاد بابایی عباس ملکی حامد چهارسوقی امین حجت مرادخانی جعفر احمدی

به منظور بررسی تغییرات عملکرد و واکنش ژنوتیپ‌های مختلف گندم نان نسبت به تنش خشکی آزمایشی در سال زراعی 84-85 در مزرعه تحقیقاتی واقع در منطقه صالح آباد از توابع استان ایلام اجرا شد. پنج ژنوتیپ گندم شامل ارقام چمران، اترک، زاگرس، کوهدشت و چناب از ارقام متداول منطقه، در دو أکثر

به منظور بررسی تغییرات عملکرد و واکنش ژنوتیپ‌های مختلف گندم نان نسبت به تنش خشکی آزمایشی در سال زراعی 84-85 در مزرعه تحقیقاتی واقع در منطقه صالح آباد از توابع استان ایلام اجرا شد. پنج ژنوتیپ گندم شامل ارقام چمران، اترک، زاگرس، کوهدشت و چناب از ارقام متداول منطقه، در دو آزمایش جداگانه در شرایط آبیاری و تنش خشکی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص‌های کمّی مقاومت به خشکی نظیر TOL ،STI ،GMP ، MP و SSI بر مبنای عملکرد ژنوتیپ‌ها در شرایط تنش و بدون تنش محاسبه شدند. شاخص‌های دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار با عملکرد دانه به عنوان معیار گزینش ژنوتیپ‌های مقاوم به خشکی با پتانسیل عملکرد بالا انتخاب گردیدند. از این نظر شاخص‌های STI ،GMP ، MP بیشترین همبستگی را با یکدیگر و با عملکرد دانه در هر دو شرایط تنش و غیرتنش و شاخص‌های TOL و SSI همبستگی معنی‌داری با یکدیگر نشان دادند. بر مبنای شاخص‌های مورد مطالعه، ارقام زاگرس و چمران، مقاوم‌ترین و ارقام اترک و چناب در برابر تنش خشکی حساسیت بیشتری نشان دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1800 - تأثیر کود شیمیایی و زیستی نیتروژن‌دار بر صفات کمی و کیفی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)
محمد علی شبانی مجید امینی دهقی حسن حبیبی مهدی عقیقی شاهوردی

جهت بررسی تأثیر کود شیمیایی اوره و زیستی نیتروکسین بر خصوصیات گیاهی نعناع فلفلی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. عوامل آزمایش شامل کود شیمیایی نیتروژن دار در سه سطح صفر(شاهد)، 100 و 200 کیلوگرم اوره در هکتار،کود زیستی أکثر

جهت بررسی تأثیر کود شیمیایی اوره و زیستی نیتروکسین بر خصوصیات گیاهی نعناع فلفلی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. عوامل آزمایش شامل کود شیمیایی نیتروژن دار در سه سطح صفر(شاهد)، 100 و 200 کیلوگرم اوره در هکتار،کود زیستی نیتروکسین در دو سطح عدم تلقیح و تلقیح کود زیستی (4 لیتر در هکتار) و زمان برداشت در سه سطح برداشت قبل از گلدهی، همزمان با گلدهی و بعد از گلدهی بودند. نتایج نشان داد اثر کود اوره، کود زیستی، زمان برداشت و اثرات متقابل دوگانه و سه‌گانه این تیمارها بر عملکرد ماده تازه و خشک، ارتفاع بوته، درصد و عملکرد اسانس و شاخص برداشت معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد ماده خشک (550 کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (72%)، درصد و عملکرد اسانس (به ترتیب 7/3% و 35/20 کیلوگرم در هکتار) در کاربرد 200 کیلوگرم کود اوره به همراه استفاده از کود زیستی نیتروکسین در برداشت همزمان با گلدهی بدست آمد. کاربرد کود زیستی نیتروکسین (4 کیلوگرم در هکتار) در برداشت همزمان با گلدهی سبب افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاه نعناع فلفلی گردید. به طور کلی نتایج این تحقیق حاکی از اثرات مثبت کود زیستی نیتروکسین بر گیاه دارویی نعناع فلفلی از طریق تثبیت نیتروژن می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1801 - تاثیر تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی و لوبیا تپاری محلی جیرفت
حمید مدنی محمدحسن شیرزادی فاطمه درینی

در این مطالعه عملکرد و اجزاء عملکرد لوبیا چشم بلبلی و لوبیاتپاری محلی جیرفت در تراکم های مختلف در سال 1388 و در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمای أکثر

در این مطالعه عملکرد و اجزاء عملکرد لوبیا چشم بلبلی و لوبیاتپاری محلی جیرفت در تراکم های مختلف در سال 1388 و در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تراکم بوته در واحد سطح به عنوان عامل اصلی و سه ژنوتیپ لوبیا گرمسیری شامل لوبیا چشم بلبلی محلی جیرفت، توده لوبیا تپاری کرم رنگ و توده لوبیای تپاری سیاه رنگ به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. تراکم های مختلف از طریق تنظیم فاصله بین بوته ها روی ردیف های کاشت (5،10 و15 سانتی متر) پس از استقرار کامل بوته ها انجام گرفت. نتایج نشان داد عامل تغییر در تراکم بوته نمی تواند عملکرد دانه و عملکرد کاه را تحت تأثیر قرار دهد ولی عملکرد دانه و کاه در ژنوتیپ های مختلف به ترتیب در سطح احتمال آماری 1% و 5% تفاوت معنی داری را نشان دادند. در این بررسی بالاترین عملکرد دانه مربوط به توده لوبیا تپاری کرم رنگ به میزان 10/2 تن در هکتار و کمترین آن مربوط به ژنوتیپ لوبیا تپاری سیاه رنگ به میزان 37/1 تن در هکتار بود. بیشترین عملکرد کاه توسط لوبیا چشم تپاری کرم رنگ به میزان 47/2 تن در هکتار و کمترین آن در توده لوبیا تپاری سیاه رنگ به میزان71/1 تن در هکتار به دست آمد. همچنین تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه درغلاف و تعداد کل دانه در بوته تحت تأتیر تراکم قرار گرفته و به ترتیب در سطح احتمال آماری 1% ، 5% و 1% معنی دار گردید. ژنوتیپ های مختلف لوبیا گرمسیری از نظر صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه درغلاف، طول غلاف، وزن هزار دانه و تعداد دانه در بوته در سطح احتمال 1% تفاوت های معنی داری را نشان دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1802 - مقایسه روند تغییرات شاخص های رشد سورگوم شیرین در شرایط مختلف تراکم بوته، دور آبیاری و تقسیط نیتروژن
حمید مدنی بابک اصفهانی

این بررسی مزرعه ای در شرایط آب و هوایی شهرستان همدان انجام شد. آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل تراکم کاشتسورگوم شیرین رقم پگاه در سه سطح 100، 200 و 400 هزار بوته در هکتار، دور آبیار أکثر

این بررسی مزرعه ای در شرایط آب و هوایی شهرستان همدان انجام شد. آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل تراکم کاشتسورگوم شیرین رقم پگاه در سه سطح 100، 200 و 400 هزار بوته در هکتار، دور آبیاری با فواصل10و 15 روز یک بار و سطوح تقسیط کود اوره در دو سطح 100، 200 و 100 و نیز100، 100 و 200 کیلوگرم کود شیمیایی اوره به ترتیب با مصرف در زمان کاشت، 45 و 65 روز بعد از کاشت بودند. نتایج نشان داد در این بررسی حداکثر عملکرد علوفه خشک علوفه به میزان 44/18 تن در هکتار در تیمار تراکم 10 بوته در متر مربع، دور آبیاری 10 روز و شیوه دوم تقسیط کود اوره (D1I1N2) به دست آمد. همچنین تراکم گیاهی 10 بوته در متر مربع در تمام مراحل رشد و نمو سورگوم شیرین در منطقه همدان بالاترین سرعت رشد را نشان داد. در این بررسی با افزایش تراکم بوته در متر مربع تا دریافت 1100 GDDاز میزان سرعت رشد نسبی سورگوم کاسته شد و سرعت جذب خالص (NAR) در 800 درجه روز رشد بین مقادیر 18/0 تا 03/0گرم بر گرم در متر مربع درهر GDDبود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1803 - مقایسه روند تغییرات شاخص های فیزیولوژیک رشد لوبیا چشم بلبلی و لوبیا تپاری محلی جیرفت در تراکم های گیاهی مختلف
فاطمه درینی حمید مدنی محمدحسن شیرزادی

به منظور مقایسه سه ژنوتیپ لوبیا گرمسیری در شرایط تراکم های مختلف کا شت در منطقه جیرفت از نظر چگونگی تغییرات شاخص های فیزیولوژیک رشد آنها آزمایشی در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت انجام پذیرفت. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل ت أکثر

به منظور مقایسه سه ژنوتیپ لوبیا گرمسیری در شرایط تراکم های مختلف کا شت در منطقه جیرفت از نظر چگونگی تغییرات شاخص های فیزیولوژیک رشد آنها آزمایشی در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت انجام پذیرفت. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی و در 4 تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تراکم 133،‌ 200 و 400 هزار بوته در هکتار به عنوان عامل اصلی و سه ژنوتیپ لوبیا گرمسیری شامل لوبیا چشم بلبلی محلی جیرفت، لوبیا تپاری کرم رنگ و سیاه رنگ به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد بیشترین تجمع ماده خشک به میزان330 گرم در متر مربع در ژنوتیپ لوبیا چشم بلبلی پس از دریافت 1270 درجه و کمترین آن حدود 277 گرم در متر مربع در لوبیا تپاری سیاه رنگ با دریافت 1124 درجه مشاهده شد. بالاترین شاخص سطح برگ در ژنوتیپ لوبیای تپاری کرم رنگ 5/4 و در تراکم 400 هزار بوته در هکتار به دست آمد. RGR در ژنوتیپ لوبیا تپاری کرم رنگ در اوایل فصل رشد بیشتر و در اواخر فصل رشد کمتر از دو ژنوتیپ دیگر بود. درهر سه ژنوتیپ حداکثر NARدر حدود 970 درجه روز رشد اتفاق افتاد و بعد از آن با گذشت زمان روند تغییرات NAR کاهشی گردید. در تراکم 133 هزار هکتار حداکثر میزان NARبرای انواع لوبیا در این بررسی یه دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1804 - ارزیابی تاثیر شدت و مدت درجه حرارت های مختلف بر رشد گیاهچه ای پنج رقم برنج
الهیار فلاح محمد عبدی نژاد کشتلی حسین الیاسی

برای بررسی اثر سرما بر رشد گیاهچه ارقام برنج آزمایش گلخانه ای در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران (آمل) انجام شد. آزمایش بصورت اسپلیت پلات فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی در 3 تکرار، جهت بررسی تأثیر شدت دماهای مختلف (10، 13، 16، 32 درجه سانتی گراد) و مدت‌ آ أکثر

برای بررسی اثر سرما بر رشد گیاهچه ارقام برنج آزمایش گلخانه ای در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران (آمل) انجام شد. آزمایش بصورت اسپلیت پلات فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی در 3 تکرار، جهت بررسی تأثیر شدت دماهای مختلف (10، 13، 16، 32 درجه سانتی گراد) و مدت‌ آن (1، 2، 3، 4، 5 شبانه روز) روی پنج رقم برنج (دیلم، لاین843، طارم محلی، فجر، شیرودی) انجام شد. ارقام در پلات های اصلی و شدت ومدت دما به صورت فاکتوریل در پلات فرعی طراحی شدند. گیاهچه‌ها تا مرحله 3-2 برگی (12-8 روز) در شرایط معمول رشد قرار داده شده و سپس به اتاقک رشد انتقال داده و در تیمار دمای10، 13، 16 درجه سانتی گراد به مدت 1، 2، 3، 4 و 5 شبانه روز نگهداری شدند. پس از پایان دوره سرما‌دهی از هر تکرار 4 گیاهچه انتخاب و صفت‌های رشدی نظیر ارتفاع، وزن خشک کل گیاهچه (وزن خشک اندام هوایی + ریشه)، سطح برگ، شاخص حساسیت و رنگ برگ اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد که بین ارقام، شدت تنش، مدت تنش واثرمتقابل شان برای کلیه صفات مورد بررسی در مرحله گیاهچه ای اختلاف معنی داری درسطح احتمال 1% وجود دارد که نشان دهنده تأثیر شدت و مدت تنش سرما روی ارقام مورد بررسی می باشد. درجه حرارت پایین، رشد نشاها را به میزان 10 تا 50% درمقایسه با تیمار شاهد از نظر صفت های مختلف اندازه گیری شده کاهش داده است. درجه حرارت پایین ( ده درجه سانتی گراد ) تولید ریشه جدید و وزن خشک گیاهچه را کاهش داد که میزان کاهش60% در مقایسه با تیمار 32 درجه سانتیگراد شده است. کاهش درجه حرارت باعث تغییر رنگ پهنک برگ شد و با بررسی رنگ برگ گیاهچه برنج بعد از قرار گرفتن در شرایط تنش سرما می‌توان نتیجه گرفت، گیاهچه هر رقمی که دارای رنگ برگ سبز‌تری باشد میزان خسارت آن کمتر و نسبت به سرما تحمل بیشتری دارد. ارقام شیرودی و طارم محلی در مقایسه با سایر ارقام نسبت به تنش سرما متحمل تر بوده ولی رقم فجر حساستر بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1805 - واکنش صفات زراعی گندم دوروم به مصرف پلیمر سوپر جاذب عنصر روی و سلنیوم
مهدی غلامی نور علی ساجدی مسعود گماریان

به منظور بررسی تاثیر پلیمر سوپر جاذب و عناصر روی و سلنیوم بر صفات زراعی گندم دورم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی اراک در سال زراعی 90-1389 انجام شد. عوامل مورد آزمایش شامل سوپر جاذب در دو سط أکثر

به منظور بررسی تاثیر پلیمر سوپر جاذب و عناصر روی و سلنیوم بر صفات زراعی گندم دورم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی اراک در سال زراعی 90-1389 انجام شد. عوامل مورد آزمایش شامل سوپر جاذب در دو سطح صفر و 25 کیلوگرم در هکتار، سولفات روی در سه سطح صفر، 25 و 50 کیلو گرم در هکتار و سلنیوم در دو سطح صفر و20 گرم در هکتار بود. نتایج حاصل نشان داد که مصرف 50 کیلوگرم در هکتار سولفات روی، صفات طول سنبله، شاخص بازآوری و عملکرد دانه را نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 6/7، 7/21 و 6/13% افزایش داد. اثر متقابل دوگانه تیمارها نشان داد که محلول پاشی سلنیوم توام با مصرف 50 کیلوگرم سولفات روی در هکتار عملکرد دانه را 14% افزایش داد. همچنین مصرف 25 کیلوگرم در هکتار سوپر جاذب توام با 25 کیلوگرم سولفات روی در هکتار عملکرد دانه و شاخص بازآوری را به ترتیب 3/15 و 3/16% افزایش داد. اثر متقابل سه گانه تیمار ها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه معادل 3502 کیلوگرم در هکتار از تیمار 25 کیلوگرم در هکتار سوپر جاذب، 50 کیلوگرم سولفات روی و محلول پاشی سلنیوم حاصل شد که با تیمار 25 کیلوگرم در هکتار سوپر جاذب، 50 کیلوگرم سولفات روی و بدون محلول پاشی سلنیوم با عملکرد معادل 3385 کیلوگرم در هکتار در یک گروه آماری قرار گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1806 - ارزیابی تاثیر شدت و مدت درجه حرارت های مختلف بر رشد گیاهچه ای پنج رقم برنج
الهیار فلاح محمد عبدی نژاد کشتلی حسین الیاسی

برای بررسی اثر سرما بر روی رشد گیاهچه ارقام برنج آزمایش گلخانه ای در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران (آمل) در سال 1388 انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی در 3 تکرار، جهت بررسی تأثیر شدت دماهای مختلف (10، 13، 16، 32 درجه سا أکثر

برای بررسی اثر سرما بر روی رشد گیاهچه ارقام برنج آزمایش گلخانه ای در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران (آمل) در سال 1388 انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی در 3 تکرار، جهت بررسی تأثیر شدت دماهای مختلف (10، 13، 16، 32 درجه سانتی گراد) و مدت‌ آن (1، 2، 3، 4، 5 شبانه روز) روی 5 رقم برنج (دیلم ، لاین843 ، طارم محلی ، فجر ، شیرودی) انجام شد. ارقام در پلات های اصلی و شدت ومدت دما بصورت فاکتوریل در پلات فرعی طراحی شدند. گیاهچه‌ها تا مرحله 3-2 برگی (12-8 روز) در شرایط معمول رشد قرار داده شده و سپس به اتاقک رشد انتقال داده و در تیمار دمای10، 13، 16 درجه سانتیگراد به مدت 1، 2، 3، 4 و 5 شبانه روز نگهداری شدند. پس از پایان دوره سرما‌دهی از هر تکرار 4 گیاهچه انتخاب و صفت‌های رشدی نظیر ارتفاع، وزن خشک کل گیاهچه (وزن خشک اندام هوایی + ریشه) ، سطح برگ، شاخص حساسیت و رنگ برگ اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد بین ارقام، شدت تنش، مدت تنش واثرمتقابل آنها برای کلیه صفات مورد بررسی در مرحله گیاهچه ای اختلاف معنی داری درسطح احتمال 1% وجود داشت که نشان دهنده تأثیر شدت و مدت تنش سرما بر روی ارقام مورد بررسی می باشد. درجه حرارت پایین، رشد نشاها را به میزان 10 تا 50% درمقایسه با تیمار شاهد از نظر صفت های مختلف اندازه گیری شده کاهش داده است. درجه حرارت پایین ( ده درجه سانتیگراد ) تولید ریشه جدید و وزن خشک گیاهچه را کاهش داد که میزان کاهش60% در مقایسه با تیمار 32 درجه سانتیگراد شده است. کاهش درجه حرارت باعث تغییر رنگ پهنک برگ شد و با بررسی رنگ برگ گیاهچه برنج بعد از قرار گرفتن در شرایط تنش سرما می‌توان نتیجه گرفت، گیاهچه هر رقمی که دارای رنگ برگ سبز‌تری باشد میزان خسارت آن کمتر و نسبت به سرما تحمل بیشتری دارد. ارقام شیرودی و طارم محلی در مقایسه با سایر ارقام نسبت به تنش سرما متحمل تر بوده ولی رقم فجر حساستر بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1807 - بررسی اثر تنظیم کننده‌ رشد گیاهی سایکوسل و سطوح مختلف کود نیتروژنه بر برخی شاخص‌های رشد و عملکرد گیاه جو
احمد افکاری میترا عباسی

به‌منظور بررسی اثر غلظت‌های مختلف سایکوسل و مقادیر کود نیتروژن بر برخی صفات رشد، عملکرد و اجزاء عملکرد جو آزمایشی در بهار سال 1394 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌ کامل تصادفی در 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سایکوسل با غلظت‌های (صفر، 500، 1000 و 1500 میلی‌گر أکثر

به‌منظور بررسی اثر غلظت‌های مختلف سایکوسل و مقادیر کود نیتروژن بر برخی صفات رشد، عملکرد و اجزاء عملکرد جو آزمایشی در بهار سال 1394 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌ کامل تصادفی در 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سایکوسل با غلظت‌های (صفر، 500، 1000 و 1500 میلی‌گرم در هکتار) و فاکتور نیتروژن در 3 سطح (50 ، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که کود نیتروژن و غلظت‌های مختلف سایکوسل بر روی تعداد پنجه بارور، طول سنبله و شاخص برداشت در سطح احتمال 5% و بر روی تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی در سطح احتمال 1% تاثیر معنی‌داری داشتند. هم‌چنین اثر متقابل کود نیتروژن و غلظت‌های مختلف سایکوسل روی صفات تعداد پنجه بارور، تعداد سنبله در متر مربع، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی در سطح احتمال 1% معنی‌دار شد. نتایج مقایسات میانگین نشان داد که بیشترین تعداد پنجه بارور (5/1)، طول سنبله (6/9 سانتی‌متر)، عملکرد دانه (3687 کیلو گرم در هکتار) و وزن هزار دانه (9/34 گرم) به ترتیب، با کاربرد 1500میلی‌گرم سایکوسل در هکتار به‌دست آمد. نتایج به‌دست آمده از اثر متقابل کود نیتروژن و غلظت‌های مختلف سایکوسل نشان داد که بیشترین تعداد پنجه بارور (8/1)، تعداد سنبله در مترمربع (5/383)، عملکرد دانه (3/3808 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (2/17795 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد 150‌کیلوگرم نیتروژن در هکتار همراه با 1500میلی‌گرم در هکتار سایکوسل به‌دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1808 - تأثیر تراکم بوته و کاربرد مقادیر نانو کلات آهن بر شاخص‌های فیزیولوژیک رشد ذرت آجیلی در اراک
بابک پیکرستان

این آزمایش در تابستان سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه پیام نور واقع در اراک، استان مرکزی با استفاده از طرح کرت‌های خرد شده، در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام گردید. مقادیر صفر، 5/0، 1 و 2 در هزار نانو کلات آهن به عنوان عامل اصلی و تراکم أکثر

این آزمایش در تابستان سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه پیام نور واقع در اراک، استان مرکزی با استفاده از طرح کرت‌های خرد شده، در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام گردید. مقادیر صفر، 5/0، 1 و 2 در هزار نانو کلات آهن به عنوان عامل اصلی و تراکم‌های 6، 4/7، 8/8 و 2/10 بوته در مترمربع به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد با افزایش کود نانو کلات آهن از صفر به 5/0 در هزار، افزایش قابل ملاحظه ای در میزان شاخص سطح برگ به وجود آمد. با افزایش نانو کلات آهن از صفر به نیم در هزار نانو کلات آهن و یک در هزار نانو کلات آهن در هکتار، آهنگ رشد گیاه و دوام شاخص سطح برگ افزایش یافت. افزایش کود نانو کلات آهن از 1 به 2 در هزار، باعث کاهش آهنگ رشد گیاه گردید. در میان شاخص‌های فیزیولوژیک جذب و تحلیل خالص کمتر رابطه عکس با مصرف نانو کلات نشان داد. افزایش میزان شاخص سطح برگ در مزرعه باعث افزایش میزان جذب نور و درنتیجه افزایش ظرفیت فتوسنتزی گیاه گردید که درنهایت منجر به افزایش عملکرد شد. بخش عمده‌ای از افزایش آهنگ رشد گیاه در اثر افزایش تراکم مربوط به افزایش شاخص سطح برگ بود. با توجه به اهمیت شاخص سطح برگ، آهنگ رشد گیاه و دوام شاخص برگ در افزایش عملکرد دانه می‌توان نتیجه گرفت که بخش عمده‌ای از افزایش عملکرد دانه درنتیجه افزایش تراکم، مربوط به بهبود شاخص‌های فیزیولوژیک ذکرشده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1809 - اثر رقابت سلمه تره بر ویژگی های فیزیولوژیک و عملکرد کلزا رقم هایولا 401
بهرام میرشکاری

به منظور تعیین اثرات رقابت سلمه تره بر ویژگی های فیزیولوژیک و عملکرد کلزا رقم هایولا 401 آزمایشی در سال 1388 در تبریز به صورت فاکتوریل با دو عامل تراکم سلمه تره شامل 4 ، 8 و 12 بوته در هر متر از ردیف کاشت و زمان نسبی سبز شدن سلمه تره شامل همزمان، 15 و 30 روز بعد از أکثر

به منظور تعیین اثرات رقابت سلمه تره بر ویژگی های فیزیولوژیک و عملکرد کلزا رقم هایولا 401 آزمایشی در سال 1388 در تبریز به صورت فاکتوریل با دو عامل تراکم سلمه تره شامل 4 ، 8 و 12 بوته در هر متر از ردیف کاشت و زمان نسبی سبز شدن سلمه تره شامل همزمان، 15 و 30 روز بعد از کلزا اجرا شد. شاخص سطح برگ کلزا با 121% کاهش از 1/3 در شاهد به 4/1 در تیمار رقابت تمام فصل 12 بوته سلمه تره با کلزا رسید. از نظر شاخص کلروفیل برگ اختلاف بین تیمار سبز شدن همزمان 12 بوته سلمه تره و کلزا با شاهد معنی دار شد. بیشترین درصد پوشش سبز کلزا موقعی به دست آمد که علف هرز سلمه تره 30 روز پس از کلزا سبز شده بود. تیمارسبز شدن همزمان 12 بوته سلمه تره با کلزا مقدار عملکرد دانه را نسبت به شاهد 47% کاهش داد. درصد پوشش سبز مزرعه توسط کلزا، وزن هزار دانه و تعداد خورجین در بوته در مجموع توانستند 89% تغییرات مربوط به عملکرد دانه را توجیه کنند. آستانه خسارت اقتصادی سلمه تره در مزرعه کلزا در محدوده 4 بوته در زمان سوم سبز شدن آن قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1810 - تاثیر کودهای زیستی و شیمیایی نیتروژنه برکارآیی مصرف نیتروژن و شاخص برداشت دو رقم گندم پاییزه
مجید نجاری صادقی بهرام میرشکاری سحر باصر کوچه باغ شیرین الهیاری

به منظور تعیین تاثیر کود زیستی نیتراژین در همراهی با کود شیمیایی اوره بر کارآیی مصرف نیتروژن و شاخص برداشت گندم آزمایشی با سه عامل کود نیتروژنه شامل صفر، 33، 67 و 100 درصد مقدار توصیه شده آن (به ترتیب معادل صفر، 33، 67 و 100 کیلوگرم اوره در هکتار)، کود زیستی نیتراژین د أکثر

به منظور تعیین تاثیر کود زیستی نیتراژین در همراهی با کود شیمیایی اوره بر کارآیی مصرف نیتروژن و شاخص برداشت گندم آزمایشی با سه عامل کود نیتروژنه شامل صفر، 33، 67 و 100 درصد مقدار توصیه شده آن (به ترتیب معادل صفر، 33، 67 و 100 کیلوگرم اوره در هکتار)، کود زیستی نیتراژین در دو سطح تلقیح بذر و بدون تلقیح و ارقام گندم شامل الوند و MV17 اجرا شد. یافته ها نشان داد با کاربرد کود اوره تعداد پنجه بارور در هر بوته بیشتر شد. در صورت کاشت بذر تلقیح شده گندم با نیتراژین، عملکرد دانه از 6017 کیلوگرم در هکتار در تیمار شاهد به 6591 کیلوگرم در هکتار در تیمار مصرف 33 کیلوگرم در هکتار اوره و 6954 کیلوگرم در هکتار در تیمار مصرف 67 کیلوگرم در هکتار اوره در رقم الوند و از 3547 کیلوگرم در هکتار در تیمار شاهد به 4428 کیلوگرم در هکتار در تیمار مصرف 33 کیلوگرم در هکتار و 4724 کیلوگرم در هکتار در تیمار مصرف 67 کیلوگرم در هکتار در رقم MV17 افزایش یافت. تلقیح بذر با کود زیستی نیتراژین شاخص برداشت گندم را 3/2% افزایش داد. در تیمارهایی که از کود زیستی نیتراژین استفاده شد، در سطوح پایین کود اوره عملکرد دانه هر دو رقم گندم بهبود یافت. با افزایش کود اوره از 67 به 100 کیلوگرم در هکتار عملکرد کاهش یافت. در تیمارهای بدون تلقیح بذر عملکرد دانه در بالاترین سطح نیتروژن بیشتر بود. در شرایط آزمایش در صورت تلقیح بذر گندم با نیتراژین می توان ضمن بهبود عملکرد، در مصرف کود شیمیایی اوره حداقل حدود 33 درصد مقدار توصیه شده آن صرفه جویی کرد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1811 - تاثیر تیمارهای مختلف شکستن خواب بر بذر دو توده رازیانه (Foeniculum vulgare Mill)
علی سلیمانی

به منظور بررسی اثر تیمارهای شکست خواب بذر رازیانه، آزمایشی به صورت اسپیلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر، دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در سال 1393 انجام گردید. در این آزمایش سطوح سرمادهی مرطوب در کرت های أکثر

به منظور بررسی اثر تیمارهای شکست خواب بذر رازیانه، آزمایشی به صورت اسپیلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر، دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در سال 1393 انجام گردید. در این آزمایش سطوح سرمادهی مرطوب در کرت های اصلی و فاکتوریل نوع توده بذری و تیمارهای شکستن خواب در کرت های فرعی قرار گرفتند. سطوح سرمادهی مرطوب شامل عدم سرمادهی، 15، 30 و 45 روز سرمادهی و بذرها از دو توده شیراز و بوشهر، بودند. تیمارهای شکست خواب شامل بنزیل آدنین، کینتین با غلظت (5- 10) مولار، بنزیل آدنین + جیبرلیک اسید، جیرلیک اسید + کینتین، بنزیل آدنین + کینتین، جیریک اسید+ بنزیل آدنین + کینتین با غلظت 5- 10 مولار)، آب مقطر، آمینول فورته 4/0% بودند. نتایج نشان داد سرمادهی مرطوب به طور معنی داری باعث افزایش درصد جوانه زنی، طول ساقه چه، طول ریشه چه، سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر و کاهش متوسط زمان لازم برای جوانه زنی شد. تیمار 15 روز سرمادهی مرطوب بیشترین شاخص بنیه بذر را حاصل نمود. تیمار بنزیل آدنین، کینتین، آمینول فورته در مقایسه با سایر تیمارهای شکستن خواب باعث افزایش معنی دار صفات مربوط به جوانه زنی رازیانه شد. نوع توده بذری شیراز، در مقایسه با نوع توده بذری بوشهر، به طور معنی داری، درصد جوانه زنی طول ساقه چه، طول ریشه چه، شاخص بنیه بذر بیشتری را به خود اختصاص داد. براین اساس 15 روز سرمادهی مرطوب و یا کاربرد هر یک از تیمارهای بنزیل آدنین، کینتین و محرک جوانه زنی آمینول فورته مناسب به نظر می رسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1812 - نتایج کاربرد سیلیس و پتاسیم بر شاخص‌های زراعی و عملکرد دانه برنج رقم طارم هاشمی
مرتضی سام دلیری حمیدرضا مبصر سلمان دستان آرش قاسمی میانایی

به منظور بررسی اثرات مقادیر سیلیس و پتاسیم بر شاخص‌های زراعی و عملکرد دانه برنجرقم طارم هاشمی، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان ساری اجرا شد. مقادیر سیلیس در چهار سطح 0، 250، 500 و 750 أکثر

به منظور بررسی اثرات مقادیر سیلیس و پتاسیم بر شاخص‌های زراعی و عملکرد دانه برنجرقم طارم هاشمی، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان ساری اجرا شد. مقادیر سیلیس در چهار سطح 0، 250، 500 و 750 کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل اصلی و مقادیر پتاسیم در چهار سطح 0، 30، 60 و90 کیلوگرم در هکتار پتاس خالص به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد حداکثر عملکرد دانه (612 گرم در متر مربع) تحت میزان 750 کیلوگرم سیلیس در هکتار حاصل شد، چون بیشترین تعداد پنجه در کپه، تعداد پنجه بارور، تعداد خوشه در متر مربع، تعداد کل خوشه‌چه در خوشه و تعداد خوشه‌چه پر نیز تحت این تیمار به دست آمد. بیشترین تعداد پنجه بارور، درصد خوشه‌چه پر در خوشه، وزن هزار دانه، در نتیجه عملکرد دانه (3/575 گرم در متر مربع) و شاخص برداشت (6/35 %) با کاربرد 90 کیلوگرم پتاسیم در هکتار حاصل شد. حداکثر درصد خوشه‌چه پر در خوشه تحت اثر متقابل مقادیر 750 کیلوگرم سیلیس در هکتار × 90 کیلوگرم پتاسیم در هکتار به دست آمد. عملکرد دانه با تعداد کل پنجه در کپه، تعداد پنجه بارور، تعداد خوشه در متر مربع، تعداد کل خوشه‌چه در خوشه و تعداد خوشه‌چه پر در خوشه همبستگی مثبتی نشان داد. شاخص برداشت با طول برگ پرچم، تعداد پنجه بارور، تعداد خوشه در متر مربع، تعداد خوشه‌چه پر، درصد خوشه‌چه پر و عملکرد دانه همبستگی مثبت نشان داد. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده مقادیر 750 کیلوگرم سیلیس در هکتار و90 کیلوگرم پتاسیم در هکتار به علت افزایش شاخص‌های زراعی و عملکرد دانه به عنوان تیمار مناسب معرفی می‌گردند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1813 - مطالعه خصوصیات زراعی توده های محلی زیره سبز در شرایط کاربرد مقادیر مختلف نیتروژن
محمدعلی افشاری مجید ولدآبادی جهانفر دانشیان احمد اکبری نیا

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد بذر، اجزای عملکرد و اسانس بذور محلی زیره سبز ایرانی، آزمایشی در سال زراعی84- 85 در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش کشاورزی قزوین اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده، کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار أکثر

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد بذر، اجزای عملکرد و اسانس بذور محلی زیره سبز ایرانی، آزمایشی در سال زراعی84- 85 در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش کشاورزی قزوین اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده، کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. تیمارهای مقادیر نیتروژن 30، 60 ، 90 و120 کیلوگرم در هکتار معادل 65 ،130، 195 و260 کیلوگرم اوره در هکتار در کرت های اصلی و بذر توده ای محلی زیره سبز تهیه شده از اسفراین، بجنورد و سبزوار درکرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که با کاربرد 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بالاترین عملکرد دانه به میزان 801 کیلوگرم در هکتار، عملکرد اسانس به میزان 99/16 کیلوگرم در هکتار، ارتفاع بوته 59/19 سانتی متر و تعداد دانه در متر مربع 19400 عدد به دست آمد. بیشترین تعداد شاخه فرعی در بوته با متوسط 79/2 شاخه مربوط به تیمار90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. در حالی که بالاترین شاخص برداشت به میزان 08/45 درصد به تیمار مصرف 30 کیلوگرم نیتروژن درهکتار تعلق داشت. بذر محلی اسفراین با عملکرد دانه 6/765 کیلوگرم در هکتار، شاخص برداشت 25/45 درصد و 52/2 درصد اسانس بیشترین شاخص ها را در بین سایر بذور محلی دارا بود. بالاترین ارتفاع بوته 36/19 سانتی متر مربوط به بذر محلی سبزوار و بیشترین عملکرد بیولوژیک مربوط به بذر محلی بجنورد بود. بذر محلی اسفراین با کاربرد 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن با تولید 828 و3/20 کیلوگرم در هکتار به ترتیب عملکرد میوه و اسانس مناسب ترین تیمار آزمایشی بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1814 - بررسی اثرات تاریخ های کاشت و تیمارهای آبیاری بر شاخص های فیزیولوژیک دو رقم گلرنگ بهاره
محمد زاهدی رضا مامقانی موسی مسگرباشی علی کاشانی علیرضا منتصری

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت وآبیاری بر مهمترین خصوصیات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد دانه دو رقم گلرنگ آزمایشی در بهار و تابستان 1381 در قالب طرح کرت های دوبار خردشده با پایه بلوک های کامل تصادفی درچهارتکرار درمنطقه شازند استان مرکزی اجرا گردید. سه تاریخ کاشت اول، یازدهم أکثر

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت وآبیاری بر مهمترین خصوصیات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد دانه دو رقم گلرنگ آزمایشی در بهار و تابستان 1381 در قالب طرح کرت های دوبار خردشده با پایه بلوک های کامل تصادفی درچهارتکرار درمنطقه شازند استان مرکزی اجرا گردید. سه تاریخ کاشت اول، یازدهم و بیست و یکم خرداد ماه به عنوان فاکتور اصلی، دو تیمار آبیاری به عنوان فاکتور فرعی و دو رقم اراک-2811 و محلی اصفهان به عنوان فاکتورهای فرعی- فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با تاخیردر کاشت وکاهش آبیاری شاخص های فیزیولوژیک همچون شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و نسبت سطح برگ کاهش یافته و باعث کاهش عملکرد شدند. شاخص های فیزیولوژیک همچون سرعت جذب خالص ونسبت وزن برگ تحت تاثیر هیچ کدام از تیمارها قرار نگرفتند. دو رقم مورد مطالعه در هیچ کدام از موارد اختلاف آماری معنی داری نشان ندادند. این امر را می توان به یکسان بودن دوره رشد آنها نسبت داد. حداکثر شاخص سطح برگ در تاریخ کاشت اول و آبیاری بیشتر به میزان 75/4 و حداکثر LAIدر تاریخ کاشت سوم و آبیاری کمتر به میزان 89/3 به دست آمد. این مقادیردر حدود1340 درجه روز رشد پس از کاشت و در مرحله 50 درصد گلدهی به دست آمدند. بالاترین سرعت رشد محصول در محدوده1500-1400 درجه روز رشد و به هنگام کاهش LAI به دست آمد. سرعت رشد نسبی ارقام با گذشت زمان سیر نزولی داشت. سرعت جذب خالص، نسبت سطح برگ ونسبت وزن برگ نیز با گذشت زمان روند نزولی نشان دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1815 - تاثیر محلول پاشی به کمک محرک رشد پلی آمین، بر و مولیبدن قبل از گلدهی بر عملکرد و شاخص های رشد گلرنگ
پریسا عرب پوریانی حمید مدنی جعفر مسعود سینکی

به منظور مطالعه تاثیر محلول پاشی با محرک های رشد پلی آمین، بر و مولیبدن بر عملکرد و شاخص های رشد در دو رقم گلرنگ زراعی در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی91-90 شهرستان دامغان اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل شاهد (بدون محلول پاشی أکثر

به منظور مطالعه تاثیر محلول پاشی با محرک های رشد پلی آمین، بر و مولیبدن بر عملکرد و شاخص های رشد در دو رقم گلرنگ زراعی در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی91-90 شهرستان دامغان اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل شاهد (بدون محلول پاشی)، محلول پاشی قبل گلدهی(مرحله رویشی) و ارقام مورد آزمایش محلی اصفهان و پدیده بود. صفات مورد ارزیابی شامل درصد روغن، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، قطر بوته، شاخص برداشت و تعداد طبق در بوته بود. وجود اثر متقابل معنی دار بین میانگین سطوح رقم و محلول پاشی قبل از گلدهی در مورد صفت ارتفاع در رقم پدیده (سانتی متر75/74) و در رقم محلی اصفهان (سانتی متر68) بود که نشان داد رفتار ارقام به سطوح محلول پاشی متفاوت می باشد. طورکلی میانگین محلول پاشی قبل از گلدهی در روغن دانه (%29/39)، تعداد طبق در بوته (23/29)، ارتفاع بوته (سانتی متر90/30) و قطر ساقه (میلی متر05/45) نسبت به شاهد بهبود داشت. در این آزمایش میانگین رقم محلی اصفهان در روغن دانه(%56/11)،تعداد طبق در بوته(46/33)،شاخص برداشت(%64/27) وارتفاع بوته (سانتی متر50/73) نسبت رقم پدیده برتری داشت. رقم پدیده در وزن هزار دانه (گرم50/32) و قطر ساقه (میلی متر72/12) بالاتراز محلی اصفهان قرار داشت. در این آزمایش اثر همبستگی مثبت و معنی دار بین درصد روغن و صفات ارتفاع بوته و شاخص برداشت اثبات گردید. به طور کلی می توان نتیجه گرفت رقم محلی اصفهان با داشتن بیشترین شاخص های رشد بهتر عمل کرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1816 - تأثیر مقادیر مختلف زئولیت و دور آبیاری بر عملکرد و برخی صفات سیب زمینی
حمید مدنی آرش مقیمی نورعلی ساجدی

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف زئولیت و دور‌های آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سیب زمینی رقم سانته آزمایشی به صورت استریپ پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با 9 تیمار و 4 تکرار انجام شد. آزمایشها در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی اراک و در سال أکثر

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف زئولیت و دور‌های آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سیب زمینی رقم سانته آزمایشی به صورت استریپ پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با 9 تیمار و 4 تکرار انجام شد. آزمایشها در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی اراک و در سال زراعی 1388-1389 اجرا شد. در این آزمایش مقادیر مختلف زئولیت در 3 سطح (صفر، 1500 و 3000 کیلوگرم در هکتار) و دور آبیاری در سه سطح (5 ، 10 و 15 روز یکبار) در نظر گرفته شد. در این تحقیق صفات وزن خشک برگ و ساقه، شاخص سطح برگ (LAI)، عملکردغده، تعداد غده و شاخص کلروفیل برگ اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده از این آزمایش نشان داد که مصرف مقادیر مختلف زئولیت بر صفات وزن خشک ساقه و برگ، عملکرد و شاخص سطح برگ اثر معنی‌داری داشت، به طوری که استفاده از تیمار 3000 کیلوگرم زئولیت در هکتار توانست تا درصد میزان محصول را نسبت به تیمار بدون زئولیت افزایش دهد ولی نتوانست بر صفات میزان شاخص کلروفیل برگ و تعداد غده اثر معنی داری ایجاد نماید. همچنین اثر دور آبیاری نیز بر کلیه صفات اندازه گیری شده در این آزمایش معنی‌دار بود ولی اثر متقابل آبیاری و زئولیت در هیچکدام از صفات مورد بررسی اثر معنی داری را نشان نداد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1817 - بررسی واکنش ارقام کلزا به تاریخ های مختلف کاشت در منطقه کرج
امیرحسین شیرانی راد عباس دهشیری سارا علی جراحی

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و روغن، اجزای عملکرد و برخی خصوصیات شش ژنوتیپ کلزا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار در مزرعه چهارصد هکتاری موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به مدت دو سال (86-84) انجام شد. عامل أکثر

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و روغن، اجزای عملکرد و برخی خصوصیات شش ژنوتیپ کلزا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار در مزرعه چهارصد هکتاری موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به مدت دو سال (86-84) انجام شد. عامل تاریخ کاشت در 3 سطح شامل 15 و 30 شهریورماه و 14 مهرماه و عامل رقم شامل ارقام Talayeh، SLM046، Okapi، Orient، Licord و Zarfam بودند. نتایج حاصل نشان داد اثر تاریخ کاشت بر تمام صفات به غیر از تعداد دانه در خورجین و اثر رقم نیز بر تمام صفات به جز ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیک معنی دار بود. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه معنی دار گردید. دو تاریخ کاشت اول از نظر عملکرد دانه و عملکرد روغن دانه، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک نسبت به تاریخ کاشت سوم برتری داشتند. در بین اجزای عملکرد دانه نیز تعداد دانه در خورجین و تعداد خورجین در گیاه در تاریخ کاشت دوم و وزن هزار دانه در تاریخ کاشت اول بالاترین مقادیر را به خود اختصاص دادند. در بین ارقام تفاوت معنی داری از نظر عملکرد دانه وجود نداشت، اما اختلاف بین ارقام از نظر درصد روغن دانه منجر به ایجاد تفاوت معنی دار بین آن ها از لحاظ عملکرد روغن دانه شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1818 - مقایسه شاخص های تحمل خشکی و خصوصیات فنولوژیک و زراعتی ژنوتیپ های لوبیا سیاه
میلاد صفاپور شهاب خاقانی مریم تیموری

به منظور ارزیابی اثر تنش آبیاری بر صفات فنولوژی و زراعی لوبیا تعداد 10 ژنوتیپ لوبیای سیاه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آبیاری معمول و تنش آبی در بهار و تابستان 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتای أکثر

به منظور ارزیابی اثر تنش آبیاری بر صفات فنولوژی و زراعی لوبیا تعداد 10 ژنوتیپ لوبیای سیاه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آبیاری معمول و تنش آبی در بهار و تابستان 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد در شرایط تنش بیشترین تاثیر بر عملکرد دانه در لوبیا سیاه مربوط به صفت عملکرد تک بوته بود. نتایج رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که صفات تعداد روز تا ظهور برگ های اولیه، تعداد روز تا ظهور سومین سه برگچه ای، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، قطر ساقه، ارتفاع بوته، تعداد گره در ساقه اصلی، وزن تر بوته در شرایط نرمال و صفات تعداد روز تا ظهور برگ های اولیه، تعداد روز تا سومین سه برگچه، تعداد روز تا مرحله گلدهی، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، طول ریشه اصلی، ارتفاع، طول میانگره، وزن تر بوته و وزن خشک بوته در شرایط تنش بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه داشتند. تجزیه عامل ها نشان داد در شرایط معمول تعداد 6 عامل مشخص گردیدند که بیش از 80 % تغییرات عملکرد را توجیه می کنند و در شرایط تنش تعداد 7 عامل موثر وجود دارد که بیش از 84 % تغییرات مربوط به عملکرد دانه را تحت تاثیر قرار می دهند. در این رابطه مناسبترین شاخص های مقاومت به خشکی GMP، STI، MP بودند که بر اساس آنها ژنوتیپ های Ks41225، Ks41147 و Ks41231 به عنوان ژنوتیپ های متحمل برگزیده شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1819 - تاثیر کاربرد نیتروژن بر شاخص های فیزیولوژیک عملکرد در گیاه دارویی همیشه بهار (Calendula Officinalis L.) تحت شرایط تنش خشکی
نوید رحمانی توفیق طاهرخانی جهانفر دانشیان

به منظور اثر تنش کم آبی و کاربرد نیتروژن بر شاخص های فیزیولوژیک عملکرد در گیاه همیشه بهار آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرارانجام گرفت. این تحقیق در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان در سال 1385 اجرا گردید. تیمارها شامل تنش کم آب أکثر

به منظور اثر تنش کم آبی و کاربرد نیتروژن بر شاخص های فیزیولوژیک عملکرد در گیاه همیشه بهار آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرارانجام گرفت. این تحقیق در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان در سال 1385 اجرا گردید. تیمارها شامل تنش کم آبی در سه سطح (آبیاری پس از 80،40 و120 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A ) و نیتروژن در چهار سطح (60،30،0و90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی داری بر شاخص برداشت در مراحل مختلف گلدهی، تلاش باز آوری و نسبت وزن گل به کل گیاه دارد. بیشترین شاخص برداشت (85/18)، نسبت وزن گل به کل گیاه(15/13) و تلاش باز آوری (26/21) از سطح 40 میلی متر تبخیر به دست آمد. اثر نیتروژن بر شاخص برداشت در مراحل 50% و 100% گلدهی، نسبت وزن گل به کل گیاه در مراحل 50% و 100% گلدهی، تلاش باز آوری در مراحل 50% و 100% گلدهی معنی دار شد. اثر متقابل تنش و نیتروژن تنها بر نسبت وزن گل به کل گیاه در مرحله 100% گلدهی نیز معنی دار شد. نتایج این آزمایش نشان داد که بهترین زمان برداشت گل در گیاه همیشه بهار در مرحله 100 درصد گلدهی وبا مصرف 90 کیوگرم در هکتار نیتروژن در کنار آبیاری 40 میلی متر تبخیر می باشد. مناسب ترین زمان برداشت دانه در مرحله آخر (برداشت) در کنار سطح آبیاری نرمال و مصرف حداکثر نیتروژن بود. به طوری که سطوح مختلف تنش از کارایی مصرف نیتروژن کاست و موجب کاهش تلاش باز آوری در گیاه همیشه بهار گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1820 - ارزیابی عملکرد ذرت آجیلی در کشت مخلوط با لوبیا چشم بلبلی
بهرام میرشکاری

به منظور ارزیابی تاثیر کشت مخلوط ذرت آجیلی با لوبیا چشم بلبلی بر عملکرد و بیوماس علف های هرز آزمایشی در طی سال 1392-1391 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز اجرا شد. عامل اول شامل تاریخ کاشت ذرت در سه سطح22 و 29 اردیبهشت ماه و أکثر

به منظور ارزیابی تاثیر کشت مخلوط ذرت آجیلی با لوبیا چشم بلبلی بر عملکرد و بیوماس علف های هرز آزمایشی در طی سال 1392-1391 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز اجرا شد. عامل اول شامل تاریخ کاشت ذرت در سه سطح22 و 29 اردیبهشت ماه و 5 خرداد ماه و عامل دوم شامل درصدهای کاشت لوبیا چشم بلبلی برابر 5/12%، 25%، 5/37%، 50% و 100% تراکم توصیه شده به ترتیب معادل 5، 10، 15، 20 و 40 بوته در متر مربع به همراه یک تیمار کشت خالص ذرت آجیلی بود. بر اساس یافته ها، بلال در تیمار کشت ذرت همزمان با لوبیا نسبت به سطوح کشت 22 اردیبهشت و 5 خرداد ماه به ترتیب حدود 10 و 5/24 سانتی متر در ارتفاع پایین تر تشکیل گردید. دو تیمار کشت یک هفته دیرتر و یا یک هفته زودتر ذرت نسبت به لوبیا چشم بلبلی ذرت از شاخص سطح برگ مشابه و برابر 5/3 برخوردار بود. وزن 300 دانه ذرت از حداقل 6/33 گرم در کشت مخلوط آن با لوبیا چشم بلبلی در تراکم 50% تراکم توصیه شده تا حداکثر 5/39 و 7/39 گرم به ترتیب در کشت های مخلوط آن با لوبیا چشم بلبلی در تراکم های 5/12% و 25% تراکم توصیه شده آن تغییر کرد. وزن خشک علف های هرز در کشت مخلوط در نسبت های تراکمی 5/12 و 25% کاهش هایی حدود 5/4 گرم در هر متر مربع را نسبت به تیمار کشت خالص ذرت و 6 گرم در هر متر مربع را نسبت به میانگین تیمارهای کشت مخلوط با لوبیا چشم بلبلی در نسبت های تراکمی 5/37 و 50% تجربه کرد. افزایش در تراکم کاشت لوبیا چشم بلبلی در صورت حضور توام با ذرت منجر به کاهش در زمان تا وقوع گلدهی گردید. کشت مخلوط ذرت با لوبیا چشم بلبلی در نسبت های تراکمی 5/12% و 25% توصیه شده با دارا بودن بیشترین عملکرد به عنوان بهترین تیمارها شناخته شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1821 - بررسی آماری اثرات تنش آبیاری بر صفات فنولوژی و زراعی ژنوتیپ های لوبیا سفید
میلاد صفاپور شهاب خاقانی محسن امیرآبادی مریم تیموری محمد کاظم بزیان

به منظور ارزیابی اثر تنش کم آبی بر صفات فنولوژی و زراعی لوبیا تعداد 10 ژنوتیپ لوبیای سفید در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آبیاری معمول و تنش آبی در بهار و تابستان 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتای أکثر

به منظور ارزیابی اثر تنش کم آبی بر صفات فنولوژی و زراعی لوبیا تعداد 10 ژنوتیپ لوبیای سفید در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آبیاری معمول و تنش آبی در بهار و تابستان 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد در شرایط تنش بیشترین تاثیر بر عملکرد دانه در لوبیا سفید مربوط به کاهش تعداد دانه در بوته بود. نتایج رگرسیون گام به گام نیز نشان داد صفات تعداد روز تا مرحله پر شدن غلاف، تعداد روز تا ظهور مرحله رسیدگی، طول بلندترین غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه و طول ریشه اصلی در شرایط معمول و صفات تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه و طول ریشه اصلی در شرایط تنش بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه داشتند. تجزیه عامل ها نشان داد در شرایط معمول تعداد 6 عامل مشخص گردیدند که بیش از 80% تغییرات عملکرد را توجیه می کنند و در شرایط تنش تعداد 7 عامل موثر وجود دارد که بیش از 84% تغییرات مربوط به عملکرد دانه را تحت تاثیر قرار می دهند. در این رابطه مناسبترین شاخص های مقاومت به خشکی GMP، STI وMP بودند که بر اساس آنها ژنوتیپ های KS41225، KS41147 و KS41231 به عنوان ژنوتیپ های مقاوم برگزیده شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1822 - واکنش صفات مورفولوژیک، عملکرد و شاخص برداشت سه رقم کلزابه زمان های کنترل علف های هرز
بهرام میرشکاری عزیز جوانشیر حسین فیروزی

به منظور بررسی تاثیرپذیری برخی صفات زراعی سه رقم پاییزه کلزا در رقابت با علف های هرز خردل وحشی، چاودار وحشی، جو وحشی و سیاه دانه آزمایشی در سال 1387 در مزارع تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز انجام شد. تیمارهای آزمایشی عبارت از زمان کنترل علف های هرز شامل کنترل در أکثر

به منظور بررسی تاثیرپذیری برخی صفات زراعی سه رقم پاییزه کلزا در رقابت با علف های هرز خردل وحشی، چاودار وحشی، جو وحشی و سیاه دانه آزمایشی در سال 1387 در مزارع تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز انجام شد. تیمارهای آزمایشی عبارت از زمان کنترل علف های هرز شامل کنترل در مراحل روزت، اوایل ساقه روی، آغاز گلدهی، 50% گلدهی کلزا و رقابت تمام فصل علف های هرز همراه با شاهد و سه رقم کلزا شامل SLM046، Opera و Okapi بودند. بر اساس نتایج به دست آمده در تیمارهای شاهد و تداخل تمام فصل علف های هرز به ترتیب 4 و 2 شاخه جانبی در هر بوته توسعه یافت. عملکرد بیولوژیک کلزا در تیمار آلوده به علف هرز در کل دوره رشد نسبت به شاهد، 40 درصد کاهش نشان داد. وزن ماده خشک علف های هرز در تیمارهای کنترل آن ها در مراحل اوایل ساقه روی، آغاز گلدهی و 50% گلدهی اختلاف معنی داری با هم نداشتند. علف های هرز توانستند وزن خشک خود را در صورت عدم کنترل در طول فصل رشد تا حدود 410 گرم در مترمربع افزایش دهند. سطوح کنترل علف های هرز در مراحل روزت، آغاز گلدهی و 50% گلدهی با کاهشی معادل به ترتیب 32%، 44% و50% در عملکرد دانه از تیمار شاهد فاصله گرفتند. با افزایش طول دوره تداخل علف های هرز، از میزان اختصاص ماده خشک به دانه ها کاسته شد. درصد روغن دانه کلزا تحت تأثیر ارقام و دوره های مختلف رقابت علف های هرز قرار نگرفت. میزان کاهش عملکرد روغن در سطوح مختلف تداخل علف هرز نسبت به شاهد به ترتیب 32، 4، 45، 50 و 55 درصد بود تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1823 - تاثیر کود زیستی نیتراژین و سطوح مختلف کود اوره بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد بیولوژیک ذرت هیبرید 704 در مناطق نیمه خشک سرد
بهرام میرشکاری سحر باصر عزیز جوانشیر

به منظور بررسی تاثیر کود زیستی نیتراژین و سطوح مختلف کود اوره بر عملکرد بیولوژیک ذرت آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تیمارها شامل 6 سطح کود اوره (صفر، 30، 60، 90، 120 و 150 کیلوگرم در هکتار) و دو سطح نیتراژین بود. بر اساس نتایج، با کار أکثر

به منظور بررسی تاثیر کود زیستی نیتراژین و سطوح مختلف کود اوره بر عملکرد بیولوژیک ذرت آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تیمارها شامل 6 سطح کود اوره (صفر، 30، 60، 90، 120 و 150 کیلوگرم در هکتار) و دو سطح نیتراژین بود. بر اساس نتایج، با کاربرد نیتراژین، شاخص سطح برگ ذرت از 4/2 به 2 در حالت عدم کاربرد نیتراژین کاهش یافت. بیشترین شاخص سطح برگ برابر 4/3 به تیمار کاربرد نیتراژین توأم با کاربرد 60 کیلوگرم در هکتار اوره اختصاص داشت. تیمار کاربرد نیتراژین توأم با مصرف 120 کیلوگرم در هکتار کود اوره بیشترین شاخص میزان کلروفیل را داشت. سطوح 150، 120 و 90 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه به ترتیب با دارا بودن 212، 202 و 191 گرم در مترمربع وزن خشک بلال با بقیه تیمارها اختلاف معنی دار داشتند. وزن بلال تیمار تلقیح بذر با نیتراژین افزایش 10 درصدی را در مقایسه با تیمار عدم تلقیح با نیتراژین داشت. عملکرد بیولوژیک ذرت از تلقیح بذر با نیتراژین و سطوح مختلف کود اوره تأثیرپذیر بود. بیشترین عملکرد بیولوژیک ذرت معادل 27 تن در هکتار به تیمار کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره اختصاص داشت. در زراعت ذرت علوفه ای می توان با کاربرد کود زیستی نیتراژین و مصرف 150 کیلوگرم کود اوره در هکتار عملکرد را بهبود داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1824 - مدیریت شاخص در بازار سرمایه
مژگان صفا یاسر صادقی رضا شمسی

هدف: اساس و بنیه اقتصادی جوامع و ساختار اقتصادی آنها، وجود بازارهای مالی متعدد من‌جمله بورس است که به‌واسطه نقش پُررنگ خود در تأمین مالی پیشران‌ها، در زمرة اساسی‌ترین رُکن اقتصادی به شمار می‌روند. سنجه‌های انعکاس عملکرد شرکت‌ها در این بازار، شاخص‌ها است. لکن به دلایل عد أکثر

هدف: اساس و بنیه اقتصادی جوامع و ساختار اقتصادی آنها، وجود بازارهای مالی متعدد من‌جمله بورس است که به‌واسطه نقش پُررنگ خود در تأمین مالی پیشران‌ها، در زمرة اساسی‌ترین رُکن اقتصادی به شمار می‌روند. سنجه‌های انعکاس عملکرد شرکت‌ها در این بازار، شاخص‌ها است. لکن به دلایل عدیده‌ای گاهی اوقات دستخوش تغییرات تصنعی می‌شوند. شناسایی دلایل شکل‌گیری این آسیب در بازه زمانی 1397 الی 1400 هدف اصلی پژوهش است. روش‌شناسی پژوهش: انجام پژوهش از سه مرحله تشکیل شده است: اول؛ با بهره‌گیری از تحلیل تم، به بررسی شواهد موجود جهت احصاء عوامل کلیدی و انواع دست‌کاری در شاخص‌های بورسی می‌پردازد. دوم؛ با استفاده از تکنیک دلفی دومرحله‌ای یافته‌های جدیدی شناسایی و با یافته‌های مرحلة نخست تجمیع و آن را به تأیید خبرگان می‌رساند. سوم؛ با بهره‌گیری از فن دلفی- فازی، عوامل کلیدی به‌دست‌آمده را با استفاده از نظر همان خبرگان، غربالگری می‌نماید. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بورس تهران مُستعد دست‌کاری در شاخصهاست و دست‌کاری و مدیریت شاخص‌ها در آن به دو گونه کلی صورت میپذیرد: بخشی از آنها با اقدامات واقعی، اما همراه با نیت سوء بوده و بهعنوان مدیریت شاخص واقعی معرفی میشود و بخش دیگر آن نیز با اقدامات ساختگی و دارای نیت سوء میباشد که بهعنوان مدیریت شاخص مصنوعی دستهبندی و تشریح میشود. اصالت / ارزش‌افزوده علمی: نتایج این پژوهش میتواند در بازنگری و اصلاح دستورالعملها و چارچوب شفافیت اطلاعات در زمینه شاخص‌ها مؤثر باشد. نوآوری محتوایی در شناسایی ابعاد و نحوة دست‌کاری شاخص بورس از دیگر دستاوردهای پژوهش است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1825 - برآورد ارزش در معرض ریسک شاخص کل بورس و بیت‌کوین با استفاده از روش خودبرازشی تعمیم‌یافته امتیازی
محمدابراهیم سماوی هاشم نیکومرام مهدی معدنچی زاج احمد یعقوب نژاد

10.30495/afi.2022.1956046.1119

هدف: این پژوهش با هدف مدل‌سازی معیاری نوین جهت اندازه گیری ریسک در راستای رفع نقصان مدل های سنتی در حوزه مدیریت ریسک سرمایه گذاری نگاشته شده است.روش‌شناسی پژوهش: در پژوهش حاضر با هدفی کاربردی، جهت برآورد ارزش در معرض ریسک از داده های قیمتی روزانه بیت کوین (2,707 مشاهده) أکثر

هدف: این پژوهش با هدف مدل‌سازی معیاری نوین جهت اندازه گیری ریسک در راستای رفع نقصان مدل های سنتی در حوزه مدیریت ریسک سرمایه گذاری نگاشته شده است.روش‌شناسی پژوهش: در پژوهش حاضر با هدفی کاربردی، جهت برآورد ارزش در معرض ریسک از داده های قیمتی روزانه بیت کوین (2,707 مشاهده) در سال های 2013 الی 2020 میلادی و داده های شاخص کل بورس اوراق بهادار (2,753 مشاهده) در سال های 1390 الی 1399 در دو گروه آموزش و آزمون (500 مشاهده) استفاده شده است. جهت برآورد ارزش در معرض ریسک با استفاده از روش غیرخطی و زمان متغیر خودبرازشی تعمیم‌یافته (GAS) مدل سازی با یادگیری از داده های گروه آموزش انجام شده و توسط داده های گروه آزمون دقت مدل مشخص شده است.یافته‌ها: یافته ها نشان داد که برای شاخص کل بورس تنها دو مدل GAS و GARCH تخمین زننده مناسب ارزش در معرض ریسک می باشند. از طرفی، برای رمزارز بیت کوین تنها دو مدل GAS و GARCH تخمین زننده مناسب ارزش در معرض ریسک می باشند که مدل GARCH ارجح تر است.اصالت / ارزش افزوده علمی: یافته های پژوهش نشان داد که مدل نوین GAS برآوردکننده ارجح تری برای شاخص کل بورس اوراق بهادار نسبت به مدل های غیرخطی دیگر است. علت این امر ویژگی زمان متغیر و همچنین پویایی مدل GAS است که قابلیت پاسخگویی در شرایط تلاطم بازار را بر خلاف مدل های سنتی در کوتاه مدت دارد. همچنین این نتایج منجر به کمک سرمایه گذاران و نهادهای مالی فعال، جهت مدیریت ریسک در سیستم های معاملاتی خود می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1826 - شناسایی و رتبه‌بندی مؤلفه‌های افشای مسئولیت اجتماعی و ارائه الگوی بومی
هادی جوانشیر جمادوردی گرگانلی دوجی پرویز سعیدی آرش نادریان

هدف: ضرورت پاسخگویی و توجه به سایر گروه‌های اجتماع و همچنین آثار زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های بنگاه اقتصادی موجب شد تا مفهوم افشای مسئولیت اجتماعی در مباحث نظری حسابداری مطرح شود. تقاضاي روزافزون ذي‌نفعان از شركت‌ها براي پذيرش مسئوليت‌هاي اجتماعي، شركت‌ها را به درگيرشد أکثر

هدف: ضرورت پاسخگویی و توجه به سایر گروه‌های اجتماع و همچنین آثار زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های بنگاه اقتصادی موجب شد تا مفهوم افشای مسئولیت اجتماعی در مباحث نظری حسابداری مطرح شود. تقاضاي روزافزون ذي‌نفعان از شركت‌ها براي پذيرش مسئوليت‌هاي اجتماعي، شركت‌ها را به درگيرشدن در مسئوليت‌هاي زيست‌محيطي و اجتماعي تشويق كرده است؛ باتوجه‌به این ضرورت هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه‌بندی مؤلفه‌های افشای مسئولیت اجتماعی و ارائه الگوی بومی می‌باشد. روش‌شناسی پژوهش: با استفاده از روش‌های پیش‌بینی دلفی، تحليل سلسله‌مراتبی و پرسش‌نامه در یک چهارچوب جامع ارائه و مورد تحلیل قرار داده است. همچنین، وضعیت موجود آن و سطح افشای بعد اجتماعی در شرکت‌ها از طریق تحلیل محتوای گزارش‌های هیأت‌مدیرة شرکت‌های ایرانی تعیین گردیده است. یافته‌ها: یافته‌ها بیان‌کنندة این است که مهم‌ترین مؤلفه‌های بعد اجتماعی از نظر اولویت عبارتند از عامل مشتریان با وزن نسبی 220/0 در رتبه اول و پس از آن عامل مسئولیت‌های جامعه با وزن نسبی 174/0 در رتبه دوم و مسائل محیطی با وزن نسبی 140/0 در رتبه سوم و محصولات و خدمات با وزن نسبی 128/0 در رتبه چهارم و انرژی با وزن نسبی 117/0 در رتبه پنجم و اقتصادی با وزن نسبی 112/0 در رتبه ششم و منابع انسانی با وزن نسبی 108/0 در رتبه هفتم اهمیت قرار دارد؛ در مجموع، سطح پایین افشای بعد اجتماعی در شرکت‌های ایرانی نشان‌دهندة شكاف بالای وضعیت موجود از انتظارات جامعه است و مستلزم وجود مقررات، الزامات و استانداردهای مناسب در حوزة گزارشگری و افشای شرکت‌ها برای پاسخگویی به انتظارات ذی‌نفعان و جامعه است. اصالت / ارزش‌افزوده علمی: نتایج تحلیل مسیر و شاخص‌های مطلوب برازش مدل ساختاری، بیان‌کنندة معناداری و تبیین و توجیه مناسب کلیة مؤلفه‌ها برای افشای بعد اجتماعی مسئولیت شرکت‌ها است و باعث می‌شود تا با رشد و توسعة صنایع و واحدهای تجاری مختلف، عواقب و تأثیرات فعالیت‌های آن‌ها بر جامعه و عدم ارائه گزارشگری اجتماعی، شكاف میان انتظارات واحدهای اقتصادی و انتظارات جامعه کاهش پیدا کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1827 - نقش محتوای اطلاعاتی متقابل سود از شاخص‌های بازار در هم‌زمانی بازده و عملکرد پرتفوی با رویکرد آنتروپی توأم
حسن زارعی مجید داودی نصر مجید زنجیردار

10.30495/afi.2023.1979811.1196

هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش محتوای اطلاعاتی متقابل سود از شاخص‌های بازار در هم‌زمانی بازده و عملکرد پرتفوی بوده است. روش‌شناسی پژوهش: این پژوهش کاربردی و توصیفی - تحلیلی می‌باشد. جامعه آماری آن کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1 أکثر

هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش محتوای اطلاعاتی متقابل سود از شاخص‌های بازار در هم‌زمانی بازده و عملکرد پرتفوی بوده است. روش‌شناسی پژوهش: این پژوهش کاربردی و توصیفی - تحلیلی می‌باشد. جامعه آماری آن کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1391 تا 1400 بوده که پس از غربالگری، تعداد 118 شرکت به‌عنوان نمونه آماری موردمطالعه قرار گرفت. جهت سنجش محتوای اطلاعاتی متقابل متغیرها از آنتروپی توأم استفاده شد. از نرم‌افزار ره‌آورد نوین و سایت سازمان بورس، جهت جمع‌آوری داده‌ها و از آزمون‌های تی‌ استودنت، مقایسه میانگین، زوجی، برابری واریانس لوین، بوت‌استرپ در آزمون فرضیه‌ها و از نرم‌افزار R جهت تجزیه‌وتحلیل استفاده گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که میزان اطلاع متقابل سود شرکت از شاخص‌های بازار، اگرچه منجر به هم‌زمانی بیشتر در بازده می‌شود، اما ازنظر آماری معنی‌دار نیست. همچنین نتایج نشان داد که پرتفوی‌های دارای ضریب اطلاع متقابل از سود، عملکرد متفاوتی را نسبت به پرتفوی‌های سنتی دارند. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که پرتفوی‌ حاصل از چندک 20 درصد ضریب اطلاع متقابل، درمجموع و در دوره‌های نگه‌داری 6، 9 و ۱۲ماهه، عملکرد مطلوب‌تری از پرتفوی‌های سنتی و سایر پرتفوی‌ها داشته است. اصالت / ارزش‌افزوده علمی: دانش‌افزایی این پژوهش شامل استفاده از ابزار آنتروپی توأم در سنجش محتوای اطلاعاتی متقابل سود از بازار و بررسی اثر آن در هم‌زمانی و ارائه یک الگوی جدید تشکیل پرتفوی می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1828 - بررسی تأثیرات آلودگی روی جمعیت درشت بی مهرگان کفزی رودخانه چشمه کیله تنکابن با تکیه بر شاخص های زیستی
روح الله عباسپور مسعود هدایتی فرد جواد مسگران کریمی آزاده طوسی

رودخانه چشمه کیله در حوزه جنوبی دریای خزر به عنوان یک زیستگاه بسیار مهم و با ارزش برای مهاجرت و زاد آوری گونه های با ارزش شیلاتی نظیر ماهی آزاد) trutta caspiusSalmo(و ماهی سفید )( Rutilus frisii kutum از اهمیت بسیار بالائی برخوردار بوده است. در پژوهش حاضر به بررسی کیفیت أکثر

رودخانه چشمه کیله در حوزه جنوبی دریای خزر به عنوان یک زیستگاه بسیار مهم و با ارزش برای مهاجرت و زاد آوری گونه های با ارزش شیلاتی نظیر ماهی آزاد) trutta caspiusSalmo(و ماهی سفید )( Rutilus frisii kutum از اهمیت بسیار بالائی برخوردار بوده است. در پژوهش حاضر به بررسی کیفیت آب رودخانه چشمه کیلهتنکابن در سال 1390 - 1389 بر اساس مطالعات فون کفزیان رودخانه در چهار ایستگاه و طی دوازده نوبت نمونه برداری با سوربر سطح 1/0 متر مربع و در سه تکرار صورت گرفت. در بررسی کفزیان رودخانه 47 خانواده متعلق به 15 راسته و شش رده شناسایی شد که در میان آنها لارو حشرات آبزی بیشترین تنوع را داشته اند.همزمان با نمونه برداری از فون بنتیک برخی از فاکتورهای فیزیکی شیمیایی نظیر دمای آب، BOD5 و TDSدر ایستگاه ها اندازه گیری گردیدکه فاکتورهای فوق در ایستگاه های مورد نظر تفاوت معنی داری در سطح احتمال 5 درصد(Pandgt;0.05) نشان نمی دهد. نتایج نشان داد که راسته های DipteraوEphemeroptera در همه ایستگاه ها جانداران غالب بوده اند. حداکثر فراوانی کل جانداران در این مدت مربوط به ایستگاه 1 با 44% و حداقل فراوانی مربوط به ایستگاه 4 با 16% بود.آزمون کروسکال والیس راسته های شاخص بی مهرگان کفزیراسته Plecoptera, Trichoptera, Ephemeroptera, Otherدر طول سال نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار بین ایستگاه ها در سطح اطمینان 95%می باشد(Pandlt;0.05) اما خانواده Chironomidaeدر چهارایستگاه در طول سال اختلاف معنی دار بین ایستگاه ها نشان نداد. بررسی ها نشان داد که حداقل میانگین شاخص EPT/CHIRمتعلق به ایستگاه 4 با 79/0 و حداکثر آن متعلق به ایستگاه 1 با 32/3 می باشد. بر اساس شاخص زیستی هیلسنهوف (HFBI) در طول سال ایستگاه 1دارای وضعیت کیفی خیلی خوب، ایستگاه 2 دارای وضعیت کیفی خوب و ایستگاه 3، دارای شرایط متوسط و ایستگاه 4 نیز از شرایط نسبتا ضعیفی برخوردار بود. نتایج نشان داد که ایستگاه چهار بدلیل فشار ناشیاز ورود فاضلاب و پساب خانگی و شهری، کارگاه های ماشین شویی، بازار ماهی فروشان تنکابن و تخلیه زباله های شهری در اطراف رودخانه با بار آلودگی بالا، کارخانه های شن و ماسه، برداشت مجاز و غیر مجاز شن و ماسه از بستر رودخانه شرایط نسبتا ضعیف در برخی از فصول سال بوجود می آورد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1829 - مقایسه تغذیه ای جیره بیومار، دل گوساله، کرم فشرده، کرم خونی، گاماروس و آرتمیا بر روی شاخص های رشد و بازماندگی ماهی سوروم (Heros Severus)
مجید محمدنژاد شموشکی سمیرا حیدری سیدحامد موسوی ثابت

جیره بیومار، دل گوساله، کرم فشرده، کرم خونی، گاماروس وآرتمیا کهبه طور رایج در تغذیه ماهیان زینتی و آکواریومی مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطالعه به منظور تعیین بهترین شاخص های رشد و بازماندگی در ماهی سوروم که یکی از ماهیان با ارزش و دارای اهمیت اقتصادی در بین ماهیا أکثر

جیره بیومار، دل گوساله، کرم فشرده، کرم خونی، گاماروس وآرتمیا کهبه طور رایج در تغذیه ماهیان زینتی و آکواریومی مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطالعه به منظور تعیین بهترین شاخص های رشد و بازماندگی در ماهی سوروم که یکی از ماهیان با ارزش و دارای اهمیت اقتصادی در بین ماهیان زینتی موجود در ایران می باشد، اثرات تغذیه ای جیره فوق مورد بررسی قرار گرفت تا مشخص گردد که کدامیک از غذاهای مورد استفاده بیشترین اثر را در رشد ماهی ماهی سوروم خواهند داشت. این تحقیق به مدت 8 هفته و در 12 آکواریوم و با تعداد 20 عدد ماهی در هر آکواریوم و در 4 تیمار شامل: تیمار1 : غذای بیومار، تیمار2: دل گوساله چرخ شده ، تیمار3 : کرم فشرده، تیمار 4 : کرم خونی، تیمار5 : گاماروس و تیمار 6 : آرتمیا با میانگین وزنی16/0 andplusmn;398/0 گرم انجام گردید. میزان غذای مورد نیاز با توجه به وزن توده زنده برابر 15 درصد وزن بدن و 4 بار در روز در ساعت های 8، 12،16و 20 به هر آکواریوم وارد گردیدند. در نهایت داده های هر تیمار تحت آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) و آنالیز همبستگی قرار گرفتند. وقتی که تفاوت ها معنی دار بود (Pandlt;0.05) از تست جداساز دانکن برای مقایسه میانگین بین تیمارها استفاده شد. در وزن و طول بدن ماهیان اختلاف معنی دار آماری مشاهده می گردد (Pandlt;0.05)به طوری که بیشترین افزایش وزن و طول بدن در تیمار 1 و کمترین افزایش در تیمار 5 می باشد. همچنین بر اساس نتایج حاصله مشخص گردید که بین تیمارهای مورد بررسی از لحاظ FCR، CF، SGR، BWIو GRاختلاف معنی داری مشاهده می گردد (Pandlt;0.05). بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق می توان گفت که در بین 6 نوع غذای مورد استفاده بیومار بهترین اثر را بر روی شاخصای رشد ماهی سوروم دارد و به طور کلی بیشترین کارایی غذاهای مورد استفاده برای ماهی سوروم به ترتیب زیر می باشد: بیومار andlt;دل گوسالهandlt;کرم خونی andlt;کرم فشرده andlt;آرتمیا andlt;گاماروس تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1830 - بررسی تأثیر استفاده از جیره غذایی حاوی زئولیت، بر شاخص های رشد و بازماندگی بچه ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio)
مجید محمدنژاد شموشکی شیلا میرآقازاده

این آزمایش به مدت شش هفته ودر مرکز تکثیر و پرورش ماهیان استخوانی مرکز سیجوال بندرترکمن در استان گلستان انجام گرفت. آزمایشات در 4 تیمار و 3 تکرار بصورت زیر انجام گرفت: تیمار1: تیمار شاهد (بدون زئولیت)، تیمار2 : 3%وزن غذا زئولیت، تیمار 3: 6% وزن غذا زئولیت، تیمار 4: 9% وز أکثر

این آزمایش به مدت شش هفته ودر مرکز تکثیر و پرورش ماهیان استخوانی مرکز سیجوال بندرترکمن در استان گلستان انجام گرفت. آزمایشات در 4 تیمار و 3 تکرار بصورت زیر انجام گرفت: تیمار1: تیمار شاهد (بدون زئولیت)، تیمار2 : 3%وزن غذا زئولیت، تیمار 3: 6% وزن غذا زئولیت، تیمار 4: 9% وزن غذا زئولیت. میزان غذادهی بر اساس 10 درصد وزن بدن کل بچه ماهیان یک تکرار، در روز صورت گرفت. در طول مدت پرورش میزان اکسیژن محلول برابر ppm6-5/5، دمابرابر2andplusmn;26درجه سانتی گراد و pHدر طول آزمایش برابر 8-5/7 اندازه گیری گردید. بچه ماهیان کپور در طول دوره آزمایش با غذای SFCکه دارای رطوبت 7/8%، خاکستر 2/11%، پروتئین 32% و چربی 5/10% بود تغذیه شدند. تجزیه و تحلیل داده ها و رسم نمودارها به ترتیب توسط نرم افزارهای SPSS 13 وExcel 2003 انجام شدنتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که بین تیمارهای مورد بررسی از نظر وزن و طول بدن بچه ماهیان اختلاف معنی دار آماری مشاهده می گردد (pandlt; 0.05). بطوریکه بیشترین افزایش وزن و طول و بیشترین مقدار ضریب رشد (GR)، ضریب رشد ویژه (SGR)و درصد افزایش وزن بدن(BWI) را بچه ماهیان کپور در تیمار 3 و با 6 درصد زئولیت در جیره غذایی روزانهو کمترین مقدار این شاخص ها را هم در تیمار شاهد داشتند. ضمن این که هیچ گونه اختلاف معنی داری در میزانFCR (ضریب تبدیل غذایی)، CF(ضریب چاقی) و درصد بازماندگی مشاهده نشد (pandgt;0.05). نتایج نشان داد که استفاده از 6 درصد زئولیت در جیره غذایی روزانه باعث رشد بهتر در ماهی کپور می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1831 - تأثیر عصاره آبی الکلی برگ گردو بر شاخص‌های هماتولوژیک در موش صحرایی نر مبتلا به کم‌کاری تیروئید
سارا حبیب پور مختار مختاری اسفندیار شریفی

هایپوتیروئیدیسم از جمله بیماری های انسانی است که در نتیجه اختلالات خود ایمنی و کمبود ید در رژیم غذایی روزانه افراد بوجود می آید.در این تحقیق اثر عصاره آبیالکلی برگ گردو بر شاخص های هماتولوژیک در موش صحرایی نر مبتلا به کم کاری تیروئید مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش ا أکثر

هایپوتیروئیدیسم از جمله بیماری های انسانی است که در نتیجه اختلالات خود ایمنی و کمبود ید در رژیم غذایی روزانه افراد بوجود می آید.در این تحقیق اثر عصاره آبیالکلی برگ گردو بر شاخص های هماتولوژیک در موش صحرایی نر مبتلا به کم کاری تیروئید مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از ٦٠ سر موش صحرایی نر بالغ، با وزن تقریبی ٢٢٠-٢٠٠ گرم استفاده شد که به شش گروه ١٠ تایی تقسیم شدند.گروه کنترل بدون هیچ تیمار دارویی، گروه شاهد که حلال عصاره دریافت کرد. گروه تجربی1، کم کاری تیروئید که داروی متی مازول بصورت گاواژ به مدت ١٠ روز دریافت کرد. گروه تجربی 2، تیمارشده با عصاره برگ گردو به میزان (mg/kg)1500، گروه تجربی ٣ و 4 که علاوه بر القای هایپوتیروئیدیسم به ترتیب و روزانه (mg/kg)1500 و750 عصاره برگ گردو را بصورت خوراکی و به مدت 4 هفته دریافت کردند و شاخص های هماتولوژیک شامل گلبول های قرمزوسفید، نوتروفیل، لنفوسیت، مونوسیت، ائوزینوفیل، بازوفیل، پلاکت، هماتوکریت، هموگلوبین، MCH،MCHC وMCVاندازه گیری شد. نتایج با استفاده از آزمون آماری آنالیز واریانسANOVAو نرم افزارSPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت (05/0andgt;P). بر اساس نتایج آماری بدست آمده ازاین تحقیق در گروه تجربی 1، تعداد گلبول قرمز، هموگلوبین، پلاکت، لنفوسیت، MCH،MCHC نسبت به گروه کنترل و شاهد کاهش و ائوزینوفیل افزایش معنی داری را نشان داده است. در گروه های تجربی 3 و 4 نسبت به گروه تجربی 1، تعداد گلبول قرمز، هموگلوبین و پلاکت افزایش وائوزینوفیل کاهش معنی داری را نشان می دهد. براساس نتایج این تحقیق و مطالعات سایر محققان، احتمالاً عصاره آبی الکلی برگ گردو بعلت داشتن ترکیبات فلاونوئیدی و پلی فنلی که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی هستند، گلبول های قرمز و هموگلوبین را در برابر آسیب های اکسیدانی محافظت می کند و باعث کاهش تعداد ائوزینوفیل ها نیز می گردد و تجمع و چسبندگی پلاکت ها را مهار و تعداد پلاکت را در افراد مبتلا به هایپوتیروئید افزایش می دهد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1832 - اثر پساب آبزی پروری برتنوع زیستی درشت بی مهرگان کفزی رودخانه دوهزار تنکابن
جواد مسگران کریمی قباد آذری تاکامی حسین خارا روح الله عباسپور

در پژوهش حاضرتنوع زیستی درشت بی مهرگان (ماکروبنتوزها) با استفاده از شاخص های زیستی در رودخانه دوهزار تنکابندر سال 1390-1389 در هفت ایستگاه و طی دوازده نوبت نمونه برداری با سوربر سطح 1/0 متر مربع در سه تکرار صورت گرفت.نمونه های جمع آوری شده توسط فرمالین ۴٪تثبیت و در آزما أکثر

در پژوهش حاضرتنوع زیستی درشت بی مهرگان (ماکروبنتوزها) با استفاده از شاخص های زیستی در رودخانه دوهزار تنکابندر سال 1390-1389 در هفت ایستگاه و طی دوازده نوبت نمونه برداری با سوربر سطح 1/0 متر مربع در سه تکرار صورت گرفت.نمونه های جمع آوری شده توسط فرمالین ۴٪تثبیت و در آزمایشگاه جداسازی و شمارش گردید.در بررسی کفزیان، 60 خانواده متعلق به 18 راسته و هفت رده شناسایی شد. همزمان با نمونه برداری از فون بنتیک برخی از فاکتورهای فیزیکی شیمیایی نظیر دمای آبو هوا، pH، DO(اکسیژن محلول)، BOD(خواست اکسیژن بیوشیمیایی) در ایستگاه ها اندازه گیری شد. نتایج تغییراتمعنی داری را روی دما،pH, BOD5 نشان داد (05/0pandlt;) ولی تغییرات در اکسی ژن محلول در طول مدت بررسی معنی دار نبود (05/0andlt;p).داده های بنتیک بصورت سنجه های ساختار جمعیتیشاملغنای EPT، نسبت فراوانیEPTبه خانواده Chironomidaeو شاخص تنوع شانون محاسبه گردید.آنالیز واریانس یک طرفه گروه های کفزی در بین ماه ها و ایستگاه ها مورد بررسی قرارگرفت، نتایج آزمون آنالیز واریانس در بین ایستگاه ها تفاوت معنی داری را نشان داد (Pandlt;0.05).بطور کلی از ایستگاه شماره 1 تا ایستگاه شماره 7 از مقدار عددی این شاخص ها کاسته شد که نشان دهنده کاهش کیفت آب در طول رودخانه بوده است. بر اساس شاخصEPTبالاترین میانگین به ایستگاه 3با میانگین امتیاز66/70و پایین ترین امتیاز در ایستگاه 7 با امتیاز 01/22 مشخص شد. بالاترین میزان شاخص EPT/Chدر ایستگاه1 با امتیاز 11/1 وپایین ترین امتیاز در ایستگاه 7 با 31/0 تعیین شد. شاخص تنوع شانون در ایستگاه ها، از بالا به پایین روند نزولی را نشان داد. بطوری که بیشترین مقدار آن در ایستگاه 2 با میانگین امتیاز27/2 و پایین ترین امتیاز در ایستگاه 7 با امتیاز 7/1مشخص شد. بطور کلی نتایج حاصله نشان از عدم آلودگی در نواحی بالادست رودخانه دوهزار تنکابنو آلودگی متوسط رودخانه در نواحی پایین دست در ماه های مختلف را داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1833 - بررسی تأثیر درجه حرارت در تغییر جنسیت ماهی دم شمشیری گونه Xiphophours helleri تحت شرایط آکواریوم
زهرا نیله چی شبنم فراهانی

تحقیق حاضر با هدف بررسی نوسانات دمایی بر نر سازی ماهی دم شمشیری نژاد قرمز پرچمی Xiphophours helleri در محیط آکواریوم در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان در سال 1387 انجام پذیرفت. در این مطالعه تعداد 120 عدد ماهی 10 روزه دم شمشیری (که هنوز جنسیتشان معلوم نشده بود) در4تی أکثر

تحقیق حاضر با هدف بررسی نوسانات دمایی بر نر سازی ماهی دم شمشیری نژاد قرمز پرچمی Xiphophours helleri در محیط آکواریوم در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان در سال 1387 انجام پذیرفت. در این مطالعه تعداد 120 عدد ماهی 10 روزه دم شمشیری (که هنوز جنسیتشان معلوم نشده بود) در4تیمار با دماهای 21 ،24 ،27و30 درجهسانتیگراد در 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. پس از گذشت 6 هفته جنسیت آن ها بر اساس شکل ظاهریشان تعیین شد (طویل شدن شعاع های پایینی باله دمی در نرها که اسم معمول ماهی یعنی andquot;دم شمشیریandquot; نیز از آن گرفته شده است). آنالیز آماری داده ها توسط نرم افزار Spss، تست Tukeyو آزمون One way ANOVAو ضریب معناداری Pandlt;0.05انجام شد. بر ایناساس در اندازه گیری طول و وزن نهایی اختلاف معنی داری((Pandlt;0.05مشاهده نشد. کم ترین و بیشترین رشد طولی و وزنی به ترتیب در تیمار1(candordm;21، .84 سانتی متر و 0.30 گرم)، تیمار 3(candordm;27، 2.98 سانتی مترو 0.34گرم)، تیمار2(candordm;24، 3.05 سانتی متر و 0.33گرم) و تیمار 4 (candordm;30، 3.04 سانتی مترو 0.36گرم (2مشاهده شد. در بررسی تیمارها از نظر تعیین جنسیت CF، BWI و SGRتیمار 1 با دمای candordm;21 با سایر تیمارها اختلاف معنی داری را نشان داد. بیشترین نر سازی در تیمار4 با دمای candordm;30 ( 70%) و کم ترین نر سازی در تیمار 1 با دمای candordm;21 (6/46%) مشاهده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1834 - تأثیر سم دیازینون بر روی فاکتورهای خونی ماهی قزل آلای رنگینکمان (Oncorhynchus mykiss ر
محمد نوریان هومن شجیعی مجید محمدنژاد شموشکی

ﺳﻢ ﺣﺸﺮهﮐﺶ دﯾﺎزﯾﻨﻮن (اﻣﻮﻟﺴﯿﻮن 60 درﺻﺪ ﺗﺠﺎری) از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻤﻮم ﭘﺮﻣﺼﺮف در زﻣﯿﻦﻫﺎیﮐﺸﺎورزی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺳﻤﻮم در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮارد ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻋﻮارض ﺷﺪﯾﺪ در ﻣﻮﺟﻮدات ﻏﯿﺮﻫﺪف از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﻫﯽ ﻣﯽﮔﺮدد وهمچنین دیازینون یک آفت کش فسفره ی آلی است، که در اکوسیستم های آبی ایران یافت می أکثر

ﺳﻢ ﺣﺸﺮهﮐﺶ دﯾﺎزﯾﻨﻮن (اﻣﻮﻟﺴﯿﻮن 60 درﺻﺪ ﺗﺠﺎری) از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻤﻮم ﭘﺮﻣﺼﺮف در زﻣﯿﻦﻫﺎیﮐﺸﺎورزی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺳﻤﻮم در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮارد ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻋﻮارض ﺷﺪﯾﺪ در ﻣﻮﺟﻮدات ﻏﯿﺮﻫﺪف از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﻫﯽ ﻣﯽﮔﺮدد وهمچنین دیازینون یک آفت کش فسفره ی آلی است، که در اکوسیستم های آبی ایران یافت می شود. در طی سال های اخیر نگرانی درباره تأثیر این ترکیب بر سلامت ماهی ها افزایش یافته است. در این مطالعه، تأثیر غلظت های 07/0، 08/0، 1/0، 13/0 و 16/0 میلی گرم بر لیتر دیازینون بر فاکتورهای خونی ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) بررسی شده است. کاهش معنی دار تعداد گلبول های قرمز و درصد هماتوکریت، لنفوسیت ها (05/0>p)، افزایش معنی دار تعداد گلبول های سفید و نوتروفیل (05/0p)مشاهده گردید. افزایش میزان MCHو MCVاحتمالاً ناشی از تأثیر مستقیم سم بر بافت های خونساز کلیه و طحال است ولی مکانیسم دقیق این تغییرات نامشخص است. فعالیت آلبومین در پلاسما به طور معنی داری کاهش یافته است (05/0p). سطح گلوکز خون ماهی های تحت تیمار دیازینون به طور معن ی داری بیشتر از ماهی های گروه کنترل در طول دوره ی آزمایش بوده است ر تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1835 - تأثیر افزودن پودر دارچین (Cinnamomum verum) بر شاخص های رشد، بازماندگی و شاخص های خون شناسی بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss)
عبدالرضا فتاحی حمید فغانی مجید محمدنژاد سیدحامد موسوی ثابت

مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر سطوح مختلف پودر دارچین (Cinnamomum verum) بر شاخص های رشد، بازماندگی و شاخصهای خونشناسی بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchusmykiss) در مدت 8 هفته انجام پذیرفت. به همین منظور تعداد 750 عدد ماهی با وزن میانگین 2±20 گرم در قالب ط أکثر

مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر سطوح مختلف پودر دارچین (Cinnamomum verum) بر شاخص های رشد، بازماندگی و شاخصهای خونشناسی بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchusmykiss) در مدت 8 هفته انجام پذیرفت. به همین منظور تعداد 750 عدد ماهی با وزن میانگین 2±20 گرم در قالب طرح کاملا تصادفی در 5 تیمار و 3 تکرار برای هر تیمار تقسیم شدند. ماهی ها روزانه به میزان 3 درصد وزن بدن با جیره غذایی حاوی صفر، 1، 3، 6 و 12 گرم پودر دارچین در 1 کیلوگرم غذا تغذیه شدند. شاخص های رشد هر 2 هفته یکبار و فاکتورهای خون شناسی پس از پایان هفته هشتم بوسیله خون گیری از ساقه دمی براساس روش های استاندارد آزمایشگاهی سنجش شدند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان وزن نهایی، طول کل و نرخ رشد ویژه و مطلوبترین ضریب تبدیل غذایی مربوط به جیره حاوی 12 گرم دارچین بود (05/0p ˂). نتایج فاکتورهای خونی نشان داد که اختلاف معنی داری در بین تیمارهای مختلف نسبت به شاهد نبود و فقط بیشترین تعداد گلبول سفید و درصد لنفوسیت در تیمار حاوی 12 گرم پودر دارچین دیده شد (05/0p ˂). بطور کلی می توان نتیجه گرفت که پودر دارچین سبب تحریک رشد و افزایش مقاومت بدن را نیز می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1836 - بررسی تاثیر عصاره آبی زنیان (Carum copticum) بر شاخص‌های کلیوی و میزان سدیم و پتاسیم سرم در موش صحرایی نر
مرضیه نیاکان بیژن اکبرپور آمنه خوشوقتی

10.22034/ascij.2022.1937405.1304

زنیان به دلیل داشتن ترکیباتی از قبیل تیمول، پاراسمین، آلفاپنین، دی پنتن، گاماترپنین، بتاپنین، سابینن، میرسن و کارواکرول به طور وسیعی در درمان بیماری های مختلف مورد توجه قرار دارد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر عصاره آبی این گیاه بر شاخص های کلیوی در موش صحرایی نر نژاد وی أکثر

زنیان به دلیل داشتن ترکیباتی از قبیل تیمول، پاراسمین، آلفاپنین، دی پنتن، گاماترپنین، بتاپنین، سابینن، میرسن و کارواکرول به طور وسیعی در درمان بیماری های مختلف مورد توجه قرار دارد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر عصاره آبی این گیاه بر شاخص های کلیوی در موش صحرایی نر نژاد ویستار می باشد. به منظور انجام این تحقیق 72 سر موش نر نژاد ویستار به 6 گروه ،شامل کنترل، شاهد و گروه های تجربی (1تا 4) تقسیم شدند. بر روی گروه کنترل هیچ تیماری صورت نگرفت. گروه شاهد روزانه 2/0 میلی لیتر آب مقطر و گروه‌های تجربی 1 تا 4 روزانه به ترتیب 200، 400 ، 600 و 800 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره آبی زنیان به صورت داخل صفاقی دریافت کردند. بعد از گذشت 16 و 32 روز از شروع آزمایش در دو مرحله از حیوانات خونگیری به عمل آمد و پس از جداسازی سرم، بررسی شاخص های کلیوی و میزان سدیم و پتاسیم سرم انجام گرفت. اندازه گیری ازت اوره،اوره و کراتینین به روش بیوشیمیایی با استفاده از کیت‌های شرکت پارس آزمون و به وسیله اتوآنالانیزر و اندازه گیری سدیم و پتاسیم به روش فلیم فتومتر انجام شد. داده ها با نرم افزار SPSSو توسط آنالیز واریانس یک طرفه و تست توکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت (05/ 0 > p). مصرف عصاره آبی زنیان صرف نظر از دوز در کوتاه مدت و طولانی مدت سبب افزایش فعالیت کلیه ها می شود. تجویز عصاره در کوتاه مدت باعث کاهش غلظت سرمی سدیم در گروه‌های تجربی 1 و 3 (200 و 600 میلی گرم بر کیلوگرم) نسبت به گروه کنترل شد در حالی که در دراز مدت، غلظت سرمی سدیم در هر چهار گروه‌ تجربی نسبت به گروه کنترل افزایش نشان داد. عصاره در کوتاه مدت و دراز مدت باعث کاهش غلظت سرمی پتاسیم در هر 4 گروه تجربی نسبت به گروه کنترل گردید. این تحقیق نشان می دهد که مصرف عصاره آبی زنیان سبب افزایش فعالیت کلیه می شود، گرچه جزئیات تاثیر این عصاره در کوتاه مدت و دراز مدت مقداری متفاوت است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1837 - اثر استفاده از حلزون هرز شاخ قوچی (Planorbis sp) به عنوان غذا بر شاخص های رشد ماهی لوچ کماندو (Yasuhikotakia sidthimunki)
علی احمدی آسور مریم شاپوری

10.22034/ascij.2022.1943841.1331

این مطالعه به منظور بررسی اثرات استفاده از حلزون هرز شاخ قوچی به عنوان یک غذای طبیعی و کم هزینه بر شاخص های رشد ماهی لوچ کماندو که از لوچ ماهیان معروف در صنعت ماهیان زینتی می باشد، انجام گردید. برای این طرح 135 عدد با میانگین وزنی 01/0 ± 1 گرم و طول اولیه 02/0 &p أکثر

این مطالعه به منظور بررسی اثرات استفاده از حلزون هرز شاخ قوچی به عنوان یک غذای طبیعی و کم هزینه بر شاخص های رشد ماهی لوچ کماندو که از لوچ ماهیان معروف در صنعت ماهیان زینتی می باشد، انجام گردید. برای این طرح 135 عدد با میانگین وزنی 01/0 ± 1 گرم و طول اولیه 02/0 ± 3 سانتی متر بودند. سپس بچه ماهیان به تعداد مساوی در 9 عدد آکواریوم شیشه ای به ابعاد 40*40*90 سانتی متر توزیع گردیدند. در این مطالعه از سه تیمار غذای طبیعی (حلزون)، شرکتی (بیومار) و ترکیبی (حلزون + بیومار) برای تغذیه لوچ ماهیان به مدت 48 روز استفاده گردید. در طی عملیات زیست سنجی فاکتورهای وزن، ضریب تبدیل غذایی، درصد بازماندگی، ضریب رشد ویژه و درصد افزایش وزن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده بیش ترین میانگین میزان وزن (62/2 گرم) و طول نهایی (56/4 سانتی متر) را در تیمار های تغذیه شده با جیره ترکیبی نشان می دهد. همچنین مقایسه درصد بازماندگی ماهیان در تیمار های مختلف بیش ترین درصد بقا را در جیره ترکیبی با 7/97 درصد و کم ترین درصد بقا در جیره حلزون با 3/93 درصد نشان می دهد که تفاوت معنی داری را در این فاکتور نشان نمی دهد (05/0 > p). نتایج نشان می دهد استفاده ترکیبی از حلزون و بیومار در جیره غذایی منجر به بهبود شاخص های رشد در ماهیان می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1838 - تاثیر همزمان فعالیت بدنی منظم و ویتامین D بر شاخص‌های آنتروپومتری و عملکرد ورزشی در رت های قرار گرفته در معرض آب اکسیژنه
محمدعلی آذربایجانی نعیمه محسنی زاده حمید نجفی پور عباسعلی کشتکار حسن متین همایی

مطالعات نشان داده اند که چاقی و سطوح بالای چربی منجر به تولید گونه های فعال اکسیژن شده و کمبود VD با چاقی مرتبط است. از آنجایی که آب اکسیژنه (H2O2) بعنوان نشانگر گونه های اکسیژن واکنش گر (ROS) جهت ارزیابی پاسخ سلول ها به استرس اکسیداتیو استفاده می شود. هدف پژوهش حاضر، ب أکثر

مطالعات نشان داده اند که چاقی و سطوح بالای چربی منجر به تولید گونه های فعال اکسیژن شده و کمبود VD با چاقی مرتبط است. از آنجایی که آب اکسیژنه (H2O2) بعنوان نشانگر گونه های اکسیژن واکنش گر (ROS) جهت ارزیابی پاسخ سلول ها به استرس اکسیداتیو استفاده می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی همزمان فعالیت بدنی و ویتامین D (VD3) در درجات متفاوت استرس اکسیداتیو و توانایی دوز پایین و بالای H2O2 بر شاخص های آنتروپومتری می باشد. در این مطالعه، 60 سر رت نر در ده گروه شش تایی شامل: 1- گروه کنترل، 2- گروه H2O2 ؛ 3- گروه 2H2O2؛ 4- گروه H2O2و VD3؛ 5- گروه 2H2O2و VD3؛ 6- گروه H2O2و فعالیت تمرینی؛ 7- گروه 2H2O2و فعالیت بدنی؛ 8- گروه H2O2و VD3و فعالیت بدنی؛ 9- گروه 2H2O2و VD3و فعالیت بدنی و 10- گروه تحت دی متیل سولفوکساید و سالین تقسیم شده و به مدت 8 هفته با تردمیل در سرعت و شیب های مشخص مورد آزمون قرار گرفتند. سپس شاخص های آنتروپومتری اندازه گیری و داده ها با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف و آنالیز واریانس یکطرفه توسط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که سطوح پایین H2O2، فعالیت تمرینی منظم و ویتامینD بر میزان شاخص های آنتروپومتری اثر معناداری نداشت اما در گروه های اعمال شده با دوز بالای آب اکسیژنه (2H2O2) نسبت به گروه کنترل و گروه های اعمال شده با دوز پایین تغییرات معنی داری در شاخص Lee، مدت زمان دویدن و توده ی بدنی دارند. به نظر می رسد که می توان از سطوح بالای H2O2، فعالیت تمرینی منظم و مصرف آنتی اکسیدان ویتامین D جهت کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب میوکارد استفاده نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1839 - اثر عصاره متانولی خارخاسک (Tribulus terrestris) بر عملکرد رشد، ترکیبات شیمیایی بدن و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی ماهی کفال خاکستری (Mugil cephalus)
پریا اکبری زهرا ویدادی

در این تحقیق، اثر عصاره متانولی خارخاسک (Tribulus terrestris) در تیمارهای مختلف، گروه شاهد (بدون عصاره گیاه)، 5/0، 1 و 5/1 گرم عصاره خارخاسک در هر کیلوگرم غذا بر عملکرد رشد، ترکیبات شیمیایی بدن و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی ماهی کفال خاکستری (Mugil cephalus Linnaeus أکثر

در این تحقیق، اثر عصاره متانولی خارخاسک (Tribulus terrestris) در تیمارهای مختلف، گروه شاهد (بدون عصاره گیاه)، 5/0، 1 و 5/1 گرم عصاره خارخاسک در هر کیلوگرم غذا بر عملکرد رشد، ترکیبات شیمیایی بدن و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی ماهی کفال خاکستری (Mugil cephalus Linnaeus 1758) در سه تکرار به مدت 60 روز مورد بررسی قرار گرفت. در هر تکرار 20 قطعه ماهی با میانگین وزنی 43/0 ± 42/8 گرم در مخازن 60 لیتری آب ذخیره سازی شد. در پایان دوره آزمایش، نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری در شاخص های رشد (وزن نهایی، درصد افزایش وزن روزانه، نرخ کارایی پروتئین، نرخ رشد ویژه، فاکتور وضعیت) بین تیمارها و شاهد وجود نداشت (05/0<p). افزایش میزان بقاء در تیمار 3 و 4 در مقایسه با تیمار شاهد مشهود بود. میزان پروتئین خام و رطوبت در تیمار4 نسبت به سایر تیمارها افزایش معنی دار داشت (05/0>p). میزان چربی خام در تیمار 3 و 4 کاهش معنی داری نسبت به تیمار 2 و شاهد داشت (05/0>p). فعالیت آنزیم های سوپر اکسیداز دیسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز و کاتلاز در تیمار 4 یشترین افزایش معنی دار را در مقایسه با تیمار شاهد داشته است (05/0>p). همچنین مقدار مالانون دی آلدئید در تمامی تیمارها در مقایسه با شاهد کمتر بوده و در تیمارهای 3 و 4 بیشترین کاهش معنی دار را در مقایسه با شاهد داشته است. لذا با توجه به نتایج به دست آمده، به منظور کاهش اکسیداسیون لیپید و بهبود کیفیت لاشه و بقاء ماهیان، استفاده از 5/1 گرم عصاره متانولی خارخاسک در جیره غذایی ماهی کفال خاکستری توصیه می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1840 - تأثیر عصاره الکلی حنا روی فاکتورهای خونی ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio)
مرضیه محمدی مژده چله مال دزفول نژاد مهرزاد مصباح

برای انجام این آزمایش 280 قطعه ماهی کپور معمولی (با وزن متوسط 21/1±30/22 گرم) تحت چهار تیمار شاهد، گروه حمام دائم عصاره الکلی 01/0 درصد، گروه حمام دائم عصاره الکی 1/0 درصد، گروه حمام دائم عصاره الکلی 5/0 درصد به مدت 60 روز قرار گرفتند. در انتهای دوره بالاترین میز أکثر

برای انجام این آزمایش 280 قطعه ماهی کپور معمولی (با وزن متوسط 21/1±30/22 گرم) تحت چهار تیمار شاهد، گروه حمام دائم عصاره الکلی 01/0 درصد، گروه حمام دائم عصاره الکی 1/0 درصد، گروه حمام دائم عصاره الکلی 5/0 درصد به مدت 60 روز قرار گرفتند. در انتهای دوره بالاترین میزان گلبول های سفید مربوط به تیمار 01/0 و به دنبال آن تیمار 1/0 بوده و در تیمار شاهد میزان گلبول های سفید کمترین مقدار را در میان سایر تیمارها نشان داد (05/0p <). بیشترین تعداد گلبول های قرمز مربوط به تیمار 5/0 بدون اختلاف معنی دار با تیمار 1/0 و شاهد بود(05/0p >). میزان هماتوکریت در شاهد مقادیر بالاتری را در مقابل تیمارهای 01/0، 1/0 و 5/0 نشان داد (05/0p <). در مورد هموگلوبین تیمار شاهد بالاترین میزان را دارا بود و به دنبال آن تیمار 01/0 قرار داشت(05/0p <). در مورد شاخص میزان متوسط هموگلوبین گلبولی بالاترین میزان مربوط به تیمار 01/0 و کمترین مقدار مربوط به تیمار 5/0 بود(05/0p <). تیمار شاهد از نظر عددی در رتبه دوم قرار داشت. عصاره حنا در پایان دوره 28 غلظت سبب بالا رفتن متوسط هموگلوبین گلبولی در تیمارها شد و حجم متوسط گلبولی کمترین مقدار را در تیمار 5/0 و بیشترین مقدار مربوط به تیمار شاهد داشت(05/0p <). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1841 - مقایسه اثر زردچوبه و ویتامین E در بهبود پروفایل لیپیدی و شاخص‌های بیوشمیایی کبد و کلیه در بلدرچین ژاپنی
مجید غلامی آهنگران

هدف از این مطالعه، مقایسه زردچوبه و ویتامین E بر شاخص‌های بیوشیمیایی کبد و کلیه در بلدرچین ژاپنی است. بدین منظور،180 جوجه یک‌روزه بلدرچین ژاپنی در 4 گروه با 3 تکرار به صورت تصادفی تقسیم شدند و از سن یک‌روزگی تا 42 روزگی در شرایط یکسان پرورش یافتند. تمام گروه ها از ابتدا أکثر

هدف از این مطالعه، مقایسه زردچوبه و ویتامین E بر شاخص‌های بیوشیمیایی کبد و کلیه در بلدرچین ژاپنی است. بدین منظور،180 جوجه یک‌روزه بلدرچین ژاپنی در 4 گروه با 3 تکرار به صورت تصادفی تقسیم شدند و از سن یک‌روزگی تا 42 روزگی در شرایط یکسان پرورش یافتند. تمام گروه ها از ابتدای دوره از جیره پایه استاندارد مطابق توصیه NRC استفاده کردند. گروه 1 به همراه جیره پایه، زرد چوبه را به میزان 5/0% جیره دریافت کردند. گروه 2 به همراه جیره پایه، زردچوبه رابه میزان 1% جیره دریافت کردند. گروه 3 به همراه جیره پایه ویتامین E به میزان 25/0% جیره دریافت کردند. گروه 4 که گروه کنترل بوده از جیره پایه استفاده کردند. تمامی جوجه‌ها در سن 42 روزگی کشتار شدند و پس از کشتار نمونه‌های سرمی جهت سنجش کلسترول تام، HDL، LDL، تری گلیسیرید، پروتئین تام، اسید اوریک و آنزیم‌های کبدی (ALT وAST) اخذ شد. نتایج مطالعه اخیر نشان می‌دهد استفاده از زردچوبه به میزان 5/0 و 1درصد در جیره غذایی بلدرچین در اکثر شاخص‌های مربوط به متابولیسم تری گلیسرید، کلسترول و پروتئین و شاخص‌های مربوط به ارزیابی عملکرد کبد و کلیه با اضافه سازی ویتامین E در جیره غذایی برابری می‌کند و در کل یک بهبودی نسبی در شاخص‌های ذکر شده نسبت به گروه کنترل مشاهده می‌گردد. مقایسه داده‌ها نشان می‌دهد در اکثر موارد استفاده از 1 درصد زردچوبه اثرات بهتری نسبت به اضافه سازی 5/0درصد زردچوبه داشته است. به نظر می رسد استفاده از زردچوبه در جیره غذایی بلدرچین می تواند شاخص های مربوط به متابولیسم چربی را بهبود بخشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1842 - تاثیر مکمل دهی فرنجیمشک متعاقب یک جلسه فعالیت شبیه سازی شده کاراته بر برخی شاخص های آنتی اکسیدانی و آسیب عضلانی پلاسمایی منتخب در کاراته کاران نخبه
محمدرضا فضلی رضا قراخانلو محمدرضا شریعت زاده جنیدی

ورزش کاراته با توجه به شدت و نوع فعالیت آن از جمله فعالیت های شدید و پر برخورد در نظر گرفته می شود. در این نوع فعالیت ها آسیب های متعددی به بدن وارد شده و باعث برهم زدن ظرفیت آنتی اکسیدانی بدن می شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی پاسخ نشانگرهای آسیب عضلانی، استرس اکسایشی و آ أکثر

ورزش کاراته با توجه به شدت و نوع فعالیت آن از جمله فعالیت های شدید و پر برخورد در نظر گرفته می شود. در این نوع فعالیت ها آسیب های متعددی به بدن وارد شده و باعث برهم زدن ظرفیت آنتی اکسیدانی بدن می شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی پاسخ نشانگرهای آسیب عضلانی، استرس اکسایشی و آنزیم های آنتی اکسیدانی پلاسمایی در کاراته کاران نخبه به فعالیت شبیه سازی شده کاراته و مکمل دهی گیاه فرنجیمشک بود. 24 نفر کاراته کار نخبه واجد شرایط به طور تصادفی در دو گروه فعالیت-دارونما (12n=) و فعالیت فرنجیمشک (12n=) تقسیم شدند. فعالیت در نظر گرفته شده بر اساس مسابقات جهانی و اروپایی کاراته بود. گروه های پژوهش در ابتدا در حال استراحت و نشسته خون داده و سپس فعالیت مورد نظر را انجام دادند. خون گیری دوم بلافاصله بعد از فعالیت انجام شد. بلافاصله بعد از خونگیری دوم به آزمودنی های گروه های نامبرده شده به ترتیب 500 میلی گرم کپسول دارونما و فرنجیمشک داده شد. خونگیری سوم یک ساعت و خونگیری چهارم دو ساعت بعد از خوردن کپسول مکمل ها انجام داده شد. سپس از خون ها پلاسما جدا شده و شاخص های CK، LDH، MDA، GPx، TAC و SOD اندازه گیری شد. بلافاصله بعد از فعالیت شبیه سازی شده کاراته شاخص های آسیب عضلانی و استرس اکسایشی افزایش معنی داری داشت (001/0p <) و در دوره ریکاوری کاهش خواهند داشت که در گروه ه مصرف کننده مکمل بیشتر بود (05/0p < ). همچنین شاخص های آنتی اکسیدانی بعد از فعالیت افزایش معنی دار پیدا کرد و در گروه های مصرف کننده مکمل این افزایش در دوره ریکاوری همچنان در سطح بالاتری بود (05/0p <). نتایج نشان داد که مکمل دهی فرنجیمشک در دوره ریکاوری فعالیت تمرینات شبیه ساز کاراته سبب افزایش شاخص های آنتی اکسیدانی و کاهش شاخص های آسیب عضلانی و اکسایشی شد. بنابراین این گیاه می تواند به عنوان یک مکمل به منظور کاهش آسیب، استرس و خستگی برای کاراته کاران پیشنهاد شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1843 - طراحی و تبیین شاخص‌های الگوی برتری در سرآمدی مدیریت دانش استراتژیک
محمدرضا حمیدی زاده ایرج سلطانی مریم قلی زاده

امروزه اغلب سازمان‌ها به دنبال انتخاب و پیاده سازی شاخص‌های سرآمدی جهت ارتقای سطح کیفی خدمات و محصولات خود و درنهایت خلق ارزش برای کلیه ذینفعان می باشند و شاخص‌های سرآمدی را به‌عنوان چارچوب عملیاتی در زمینه بهبود عملکرد سازمان‌ها در نظر می‌گیرند. ازاین‌رو استقرار شاخص‌ه أکثر

امروزه اغلب سازمان‌ها به دنبال انتخاب و پیاده سازی شاخص‌های سرآمدی جهت ارتقای سطح کیفی خدمات و محصولات خود و درنهایت خلق ارزش برای کلیه ذینفعان می باشند و شاخص‌های سرآمدی را به‌عنوان چارچوب عملیاتی در زمینه بهبود عملکرد سازمان‌ها در نظر می‌گیرند. ازاین‌رو استقرار شاخص‌های سرآمدی مدیریت دانش استراتژیک اجتناب‌ناپذیر شده است. هدف این مقاله نیز تبیین شاخص‌های سرآمدی مدیریت دانش استراتژیک است. بر همین اساس در این پژوهش علاوه بر مطالعه ادبیات پژوهش از فن دلفی فازی جهت پالایش و انتخاب شاخص‌های مدیریت دانش استراتژیک بهره گرفته‌شده است، ایده سنجی به‌عمل‌آمده در دو مرحله و با استفاده از رویکرد چنگ و لین مورد پالایش قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش را 30 نفر از خبرگان صنعت و دانشگاه تشکیل دادند. جهت بررسی و تحلیل در ابتدا 52 شاخص، برگرفته از ادبیات پژوهش و بررسی الگوهای سرآمدی انتخاب گردید که پس از پالایش نظرات خبرگان صنعت و دانشگاهی و با در نظر گرفتن پاسخ سؤالات باز در هر مرحله از فن دلفی فازی، 80 شاخص مورد تائید قرار گرفت. تا بدین وسیله به کمک شاخص‌های استخراج‌شده مسیر سرآمدی برای سازمان‌ها روشن گردد و بتوانند هر چه سریع‌تر به تحقق سرآمدی در سازمان نائل آیند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1844 - اندازه گیری کارایی و بهره وری بانک های تجاری ایران با استفاده از مدل ترکیبی تاپسیس فازی، تحلیل پوششی داده ها و شاخص بهره وری مالم کوئیست
علی فاضل یزدی محمود معین الدین

تلاشهای اقتصادی انسان همواره معطوف بر آن بوده که حداکثر نت یجه را با کمتر ین امکانات و عوامل موجود به دست آورد، این تمایل را میتوان دستیابی به کارایی و بهره وری قلمداد نمود. دراین راستا می بایست میزان کارایی و بهرهوری سازمانها مورد محاسبه قرار گیرد تا از این طریق در تصم أکثر

تلاشهای اقتصادی انسان همواره معطوف بر آن بوده که حداکثر نت یجه را با کمتر ین امکانات و عوامل موجود به دست آورد، این تمایل را میتوان دستیابی به کارایی و بهره وری قلمداد نمود. دراین راستا می بایست میزان کارایی و بهرهوری سازمانها مورد محاسبه قرار گیرد تا از این طریق در تصمیمگیری های آتی روند رشد اقتصادی آنها برنامه ریزی گردد. بانکها به عنوان یکی از مهمترین واحدهای اقتصادی هستند که میتوانند با عملیات وسیع بانکی شرایط مناسبی را برای رشد و پیشرفت در بخش های اقتصادی یک کشورفراهم آورند. با توجه به نقش بسیار پر اهمیت بانک ها در اقتصادایران عملکرد نادرست و ناسالم آن ها می تواند بحران هایی را ایجاد نماید. از این رو در این مقاله میزان کارایی و بهره وری بانک های تجاری ایران با استفاده از مدل ترکیبی تاپسیس فازی، تحلیل پوششی داده ها و شاخص بهره وری مالم کوئیست طی دوره زمانی 1386 تا 1390 مورد ارزیابی قرار گرفته است. در اجرای این مدل ترکیبی ابتدا اهمیت نهاده ها (جمع کل دارایی ها، حقوق صاحبان سهام، مجموع هزینه ها و جمع کل بدهی ها) و ستاده ها (مجموع درآمدها، بانکداری الکترونیک، مانده تسهیلات اعطایی و مطالبات و معاملات ارزی) با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی محاسبه شد تا بعدا در تکنیک تحلیل پوششی داده ها و شاخص بهره وری مالمکوئیست مورد استفاده قرار گیرد. نتایج تحقیق نشان می دهد که در میان نهاده ها، شاخص جمع کل دارایی ها و در می ان ستاده ها، شاخص مانده تسهیلات اعطایی و مطالبات دارای بیشترین اهمیت بوده است. نتایج حاصل از کارایی بانک ها حاکی از آن است که برای تمام سال های ارزیابی بانک های قرض الحسنه مهر ایرانیان، سینا، سرمایه، پاسارگاد، کارآفرین، مسکن، توسعه صادرات و اقتصاد نوین در میان بانک های منتخب دارای بهترین عملکرد می باشند. همچنین نتایج حاصل از بهره وری حاکی از آن است که برای سال های 1386 تا 1390 به جز برای بانک های ملی، ملت، صنعت و معدن، صادرات، سپه، تجارت، کشاورزی، پارسیان، کارآفرین و پست بانک که متوسط نرخ بهره وری آن ها در بازه مورد بررسی رشد بالاتر از مقدار یک بوده است برای سایر بانک ها متوسط نرخ بهره وری منفی بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1845 - مدل ترکیبی خبره محور فازی برای ارزیابی نوآوری شعب بانک‌ انصار
نوید محبعلی محمد مهدی دهقان علیرضا عرب جلیل صفری

قابلیت نوآوری، عاملی کلیدی برای استمرار نوآوری در کسب و کار است و به سازمان‌ها این توانایی را می‌دهد تا در محیط متغیر کنونی اثربخش‌تر رقابت کنند. بانک‌ها نیز که یکی از مهم‌ترین سازمان‌های خدماتی هستند برای حضور در صحنه رقابت نیازمند نوآوری‌های چشم‌گیری می‌باشند، و این ا أکثر

قابلیت نوآوری، عاملی کلیدی برای استمرار نوآوری در کسب و کار است و به سازمان‌ها این توانایی را می‌دهد تا در محیط متغیر کنونی اثربخش‌تر رقابت کنند. بانک‌ها نیز که یکی از مهم‌ترین سازمان‌های خدماتی هستند برای حضور در صحنه رقابت نیازمند نوآوری‌های چشم‌گیری می‌باشند، و این امر آن‌ها را در جهت انجام فعالیت‌های نوآورانه هدایت می‌کند که موجب جذب مشتریان جدید در بین سایر رقبای خود می‌شود. به‌همین دلیل ارزیابی نوآوری در این صنعت کمک مؤثری به بانک‌ها برای سنجش میزان نوآوری و همچنین مقایسه خود با سایر رقبایشان خواهد کرد. هدف پژوهش حاضر ارائه مدل ترکیبی خبره محور فازی برای ارزیابی نوآوری شعب بانک‌ می‌باشد. بدین منظور، ابتدا عوامل مؤثر بر نوآوری در حوزه‌های مختلف شناسایی خواهد شد، پس از جمع‌بندی فعالیت‌های صورت گرفته در این زمینه تمام معیارهای استخراج‌شده در اختیار خبرگان قرار گرفته و عوامل مؤثر بر نوآوری بانک شناسایی می‌شود. سپس با استفاده از روش‌ تصمیم‌گیری ‌چند شاخصه بهترین- بدترین که به‌عنوان یکی از نوین‌ترین روش‌های تصمیم‌گیری مطرح است، این عوامل با نظرات خبرگان وزن‌دهی می‌شوند. سپس با استفاده از روش مولتی مورای فازی 6 شعبه از شعب بانک انصار به‌عنوان مورد مطالعه، ارزیابی می‌شوند. نتایج این پژوهش نشان‌دهنده این است که عوامل استراتژیک، عوامل داخلی و مشتری مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر نوآوری در حوزه بانک می‌باشند و همچنین چشم‌انداز بانک به‌عنوان زیرمعیاری از عوامل استراتژیک، به مهم‌ترین زیرمعیار مشخص شده است. پس از ارزیابی شعب، شعبه 6 به نوآورترین شعبه انتخاب شده است. در انتها بر اساس نتایج پژوهش، پیشنهادات اجرایی و پژوهشی ارائه گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1846 - ارائه مدل شاخص های توانمندی و مهارتهای مدیران رسانه ای
مریم واشقانی فراهانی علی اکبر فرهنگی محمدرضا رسولی

رسانه یکی از ابزارهای قدرتمند توسعه محسوب می شود و مدیریت رسانه چگونگی نیل به این هدف را محقق می سازد. در این تحقیق الگوی شاخص های توانمندی و مهارتهای مدیران رسانه ای مورد مطالعه قرار گرفته است.این تحقیق کاربردی است و به لحاظ روش انجام تحقیق ،آمیخته می باشد.در بخش کیفی أکثر

رسانه یکی از ابزارهای قدرتمند توسعه محسوب می شود و مدیریت رسانه چگونگی نیل به این هدف را محقق می سازد. در این تحقیق الگوی شاخص های توانمندی و مهارتهای مدیران رسانه ای مورد مطالعه قرار گرفته است.این تحقیق کاربردی است و به لحاظ روش انجام تحقیق ،آمیخته می باشد.در بخش کیفی از رویکرد داده بنیاد استفاده شده است.و در بخش کمی از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده گردیده است. جامعه آماری این تحقیق در بخش کیفی مدیران و خبرگان در حوزه رسانه بوده اند که با روش گلوله برفی و هدفمند انتخاب شده اند .مصاحبه با مشارکت کندگان تا رسیدن به حد اشباع نظری ادامه داشته است و این مهم در مصاحبه 12 حاصل شده است .برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی تحقیق از سه مرحله کد گذاری (باز ،محوری و گزینشی)با استفاده از نرم افزار قدرتمند MAXQDA2018استفاده شده است.جامعه آماری در بخش کمی مدیران و معاونان صدا و سیما در استان تهران با تعداد1340 نفر بوده اند.با فرمول کوکران نمونه آماری298 نفر تخمین زده شد. برای تجزیه و تحلیل داده های داده ها در بخش کمی از مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار PLS3 استفاده شده است .نتایج تحقیق نشان داده است توانمندی مدیران رسانه شامل چهار دسته توانمندی های سطح کلان،سطح خرد،سطح سازمانی و سطح فردی است . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1847 - ارائه مدل نوین ارزیابی عملکرد مبتنی بر توسعه انسانی و تاثیر آن بر چابکی با استفاده از مدل سازی تفسیری ساختاری
سید حیدر میرفخرالدینی پوریا خالصی علی مروتی شریف آبادی

امروزه مدل مورد قبول برای توسعه یک کشور،همانند گذشته صرفا بر اقتصاد توجه ندارد و در مدل توسعه انسانی سازمان ملل متحد،توسعه کشور را در گرو توسعه و تعالی مردم آن جامعه میدانند.بنابراین،کشوری را توسعه یافته میدانیم که مردم آن به طور همزمان در سه بعد سلامت،دانش،اقتصاد پیشرو أکثر

امروزه مدل مورد قبول برای توسعه یک کشور،همانند گذشته صرفا بر اقتصاد توجه ندارد و در مدل توسعه انسانی سازمان ملل متحد،توسعه کشور را در گرو توسعه و تعالی مردم آن جامعه میدانند.بنابراین،کشوری را توسعه یافته میدانیم که مردم آن به طور همزمان در سه بعد سلامت،دانش،اقتصاد پیشرو باشند.یکی از مهم ترین لازمه های چنین توسعه ای،این است که سازمان ها در مسیر توسعه باشند تا در کنار تحقق اهداف سازمان،سلامت، دانش و معیشت افراد راتقویت نموده و طبیعتا منجر به توسعه یافتگی کشور شوند.بنابراین هدف ما از انجام این تحقیق ارائه مدلی برای ارزیابی عملکرد است که جنبه داخلی سازمان و کلان کشور را به طور همزمان مورد توجه قرار می دهد .در این پژوهش پس از استخراج شاخص ها از گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد،کتب،مقالات علمی،روایی آن ها را با روش دلفی فازی و برهم کنش شاخص های به دست آمده با یکدیگر و تاثیر آن ها بر چابکی سازمانی را با روش ISM مورد بررسی قرار دادیم.نتیجه تحقیق نشان میدهد که شاخص های،بیمه اجتماعی کارکنان،میزان تحصیلات،سهم نیروی کار از سود سازمان،قدرت خرید کارکنان سازمان ماهیت مستقل دارند،شاخص های،ارگونومی،رضایت شغلی،آموزش ضمن خدمت، افزایش مهارت و قابلیت انطباق،میزان،سواد(تعریف یونسکو)،توجه به نوآوری،کیفیت تکنولوژی،میزان عملکرد تحقیق و توسعه،میزان سودآوری مالی،ماهیت پیوندی،شاخص های برنامه های رفاهی کارکنان،توجه به محیط زیست و توسعه پایدار،خودمختار و شاخص های میزان اشتغال زایی،توجه به صادرات ماهیت وابسته دارند.همچنین عدد وابستگی(15) چابکی نسبت به مدل،حاکی از اثر گذاری مثبت مدل ارزیابی عملکرد HDI بر چابکی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1848 - بهبود عملکرد و پروتئین دانه جو (.Hordeum valgare L) تحت تأثیر محلول‏پاشی برگی آهن، منگنز و روی
مجید رجایی مجتبی چرخنده

به منظور بررسی محلول پاشی برگی آهن، منگنز و روی بر عملکرد و پروتئین دانه جو آزمایشی در سال زراعی 93-1392 در داراب اجرا گردید. این تحقیق در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 8 تیمار 1- شاهد بدون محلول پاشی، 2- محلول پاشی با غلظت 2/ أکثر

به منظور بررسی محلول پاشی برگی آهن، منگنز و روی بر عملکرد و پروتئین دانه جو آزمایشی در سال زراعی 93-1392 در داراب اجرا گردید. این تحقیق در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 8 تیمار 1- شاهد بدون محلول پاشی، 2- محلول پاشی با غلظت 2/0 درصد آهن، 3- محلول پاشی با غلظت 2/0 درصد روی، 4- محلول پاشی با غلظت 2/0 درصد منگنز، 5- تیمار 2+3، 6- تیمار 2+4، 7- تیمار 3+4 و 8- تیمار 2+3+4 بود. نتایج نشان داد که مصرف کودهای ریزمغذی باعث افزایش عملکرد و اجزای عملکرد جو شد. به طوری که محلول پاشی هم زمان آهن، روی و منگنز توانست عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، کربوهیدرات های محلول ساقه و پروتئین دانه را افزایش معنی داری دهد. بالاترین میزان غلظت آهن، روی و منگنز دانه و برگ به ترتیب در محلول پاشی آهن، محلول پاشی روی و محلول پاشی منگنز مشاهده شد. هم چنین کمترین مقدار آهن، روی و منگنز دانه در ترکیب های روی و منگنز، آهن و منگنز و آهن و روی به دست آمد. از بین عناصر به کار رفته اثر مصرف آهن بر عملکرد دانه نسبت به سایر عناصر بیشتر بود. بر اساس نتایج این تحقیق می‌توان نتیجه‌گیری کرد که مصرف کودهای ریزمغذی با فراهم کردن مواد غذایی مورد نیاز گیاه علاوه بر غنی سازی دانه تا حدودی توانسته است سبب افزایش عملکرد و اجزای عملکرد جو شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1849 - اثرات سطوح مختلف آبیاری و مدیریت وجین علف های هرز بر برخی شاخص های رشدی ذرت رقم Ks260 و سورگوم رقم Speth feed
منصوره خدادادی علی قنبری رضا قربانی قربانعلی اسدی مهدی راستگو

آببه عنوان اصلی‌ترین مولفه رشد و ادامه حیات برای گیاهان محسوب می‌شود و تقریبا اصلی‌ترین عامل رشد برای این موجودات تلقی می‌شود. مطالعه پاسخ پارامترهای مختلف رشد و عملکرد ذرت و سورگوم به شرایط کم آبی و همچنین کمی سازی رقابت ذرت و سورگوم با علف‌های هرز مبتنی در شرایط مزرعه أکثر

آببه عنوان اصلی‌ترین مولفه رشد و ادامه حیات برای گیاهان محسوب می‌شود و تقریبا اصلی‌ترین عامل رشد برای این موجودات تلقی می‌شود. مطالعه پاسخ پارامترهای مختلف رشد و عملکرد ذرت و سورگوم به شرایط کم آبی و همچنین کمی سازی رقابت ذرت و سورگوم با علف‌های هرز مبتنی در شرایط مزرعه‌ای نقش مهمی در تشریح تأثیر این مؤلفه ایفا می‌کند. بدین منظور مطالعه مزرعه‌ای در سال زراعی 93-1392 به صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل‌ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. سطوح آبیاری (65، 75، 85 و 100 درصد نیاز آبی) فاکتور اصلی‌آزمایش دو واریته ذرت و سورگوم و مدیریت وجین و عدم وجین علف‌های هرز به صورت فاکتوریل و به عنوان فاکتور های فرعی مورد آزمایش قرار گرفت. در این طرح شاخص های‌ رشدی ذرت و سورگوم مورد اندازه‌گیری قرار گرفته و تأثیر سطوح مختلف آبیاری روی این شاخص ها مورد بررسی قرار گرفتند. در نتیجه آزمایش سطح 100 درصد نیاز آبی با داشتن اختلاف معنی دار با سایر تیمارها و همچنین بالاترین مقادیر سطح برگ، وزن خشک، سرعت رشد، سرعت رشد نسبی، دوام سطح برگ، سرعت جذب خالص به ترتیب (58/1، 81/10، 54/8، 92/10، 41/3، 22/1) مطلوب ترین تیمارآبیاری و سطح 65 درصد نیاز آبی با داشتن کمترین مقادیر سطح برگ، وزن خشک (گرم/ متر مربع)، سرعت رشد ( گرم/ روز/متر مربع)، سرعت رشد نسبی (گرم/ متر مربع/ سطح برگ/روز)، سرعت جذب خالص ( گرم/ متر مربع/سطح برگ/روز)، دوام سطح برگ به ترتیب (037/0، 05/6، 06/2، 5/3، 52/0، 75/0) به عنوان سطح آبیاری نامطلوب و سطح تنش آبی برای گیاه ذرت و سورگوم معرفی شد.تمامی تیمار هایی که تحت کنترل مدیریت وجین علف های هرز قرار گرفتند دارای تفاوت معنی دار در شاخص رشدی نسبت به تیمارهای وجین نشده بودند. در این آزمایش مدیریت وجین علف های هرز به عنوان یک راهکار مهار علف های هرز مزرعه و کاهش سطح رقابت علف های هرز با گیاه زراعی مورد استفاده قرار گرفت. در واقع بین تیمارهایی که تحت مدیریت وجین‌علف‌های هرز بودند و تیمارهایی‌که علف‌های هرز آنها وجین نشده بود، اختلاف معنی‌دار در شاخص‌های رشد مشاهده شد و تمامی شاخص‌های رشد در تیمارهایی‌که تحت مدیریت وجین علف‌های هرز بودند در مقایسه با تیمارهائی‌که وجین نشدند مقادیر بیشتری را نشان‌دادندکه سطح 100 درصد نیاز آبی با مدیریت وجین علف‌های هرز با بیشترین مقادیر شاخص‌های رشد و مقایسه میانگین در سطح احتمال %5 بهترین سطح آبیاری و مدیریتی برای‌دستیابی به مطلوب ترین‌شاخص های رشد معرفی شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1850 - اثر پرایمینگ بذر و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم رقم چمران در شمال خوزستان
شاپور لرزاده مهران شرفی زاده

ه‌ منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم رقم چمران تحقیقی در سال زراعی ۹۴-۱۳۹۳ به صورت طرح فاکتوریل بر پایه کاملا تصادفی در مرکز تحقیقات صفی آباد دزفول اجرا گردید. تیمارها شامل پرایمینگ با سالیسیلیک اسید در چهار سطح {شاهد( آب مقطر) أکثر

ه‌ منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم رقم چمران تحقیقی در سال زراعی ۹۴-۱۳۹۳ به صورت طرح فاکتوریل بر پایه کاملا تصادفی در مرکز تحقیقات صفی آباد دزفول اجرا گردید. تیمارها شامل پرایمینگ با سالیسیلیک اسید در چهار سطح {شاهد( آب مقطر)، 7/0، 2/1 و ۱/۷ میلی مولار} و تاریخ کاشت نیز در چهار سطح (۲0 آذرماه،۳۰ آذرماه،۱۰ دی ماه،۲۰ دی ماه) با چهار تکرار بود. نتایج نشان داد که تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای آن در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. صفات مورد بررسی در آخرین تاریخ کاشت به طور معنی داری کاهش نشان دادند. عملکرد دانه در تاریخ کاشت سوم(10دی ماه) دارای بیشترین مقدار(7/6207 کیلوگرم در هکتار) بود. بیشترین عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به ترتیب با مقادیر 14155 کیلوگرم در هکتار و نیز 03/44 درصد در تاریخ کاشت سوم مشاهده گردید. بطور کلی صفات مورد بررسی در آخرین تاریخ کاشت به طور معنی داری کاهش نشان دادند بنابراین جهت حصول بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد، پرایمینگ با غلظت 7/0 میلی مولار و تاریخ کاشت 10 دی ماه توصیه می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1851 - بررسی تحمل به شوری لاین های پیشرفته گندم در مرحله جوانه زنی و رشد گیاهچه ای
محمدرضا صالحی اشکبوس امینی اسلام مجیدی هروان

شوری یکی ازمهمترین چالشهابرای کشاورزی درجهان محسوب میشود. بمنظور ارزیابی تأثیرسطوح مختلف شوری برجوانه زنی و رشد اولیه در گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به اجرا در آمد. فاکتورهای مورد بررسی شامل 20 ژنوتیپ گندم (17 لاین پیشرفته جدید ب أکثر

شوری یکی ازمهمترین چالشهابرای کشاورزی درجهان محسوب میشود. بمنظور ارزیابی تأثیرسطوح مختلف شوری برجوانه زنی و رشد اولیه در گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به اجرا در آمد. فاکتورهای مورد بررسی شامل 20 ژنوتیپ گندم (17 لاین پیشرفته جدید با ارقام شاهدنارین، افق و ارگ) و سطوح شوری حاصل از کلریدسدیم (صفر،8، 12 و 16دسیزیمنس برمتر) بودند. صفات درصدوسرعت جوانه زنی،شاخص بنیه بذر، یکنواختی جوانه زنی بذر، طول ووزن ساقه چه،طول و وزن ریشه چه، نسبت طول و وزن ساقه چه به طول و وزن ریشه چه و شاخص تحمل به شوری (TI)موردبررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان دادکه اثرات ژنوتیپ، شوری واثرمتقابل ژنوتیپ درشوری برکلیه صفات و شاخصها معنیدار بودند.با افزایش شوری، یکنواختی جوانه زنی،شاخص بنیه بذر،درصد وسرعت جوانه زنی،طول ووزن ساقه چه وطول وزن ریشه چه به طور معنیاری کاهش ولی نسبت طول و وزن ساقهچه به طول ووزن ریشهچه افزایش یافت.بیشترین و کمترین مقدارشاخص تحمل به شوری بترتیب مربوط به ژنوتیپهای شماره 10 (TI=83.13%) و 8 (TI=54.82%) بود. براساس نتایج تجزیه کلاستردرسه گروه متحمل، نیمه متحمل وحساس طبقه بندی شدند.ژنوتیپهای شماره 5،14،20 و10 با داشتن TIبالا،درصدو سرعت جوانه زنی یشتر و برتری به شاهدها بعنوان ژنوتیپهای متحمل و ژنوتیپهای 8،17 و11 با داشتن کمترین مقادیر TI بعنوان زنوتیپهای حساس شناسایی شدند، از لاینهای برتر میتوان دربرنامههای اصلاحی در راستای تولید ارقام متحمل استفاده نمود.شاخص تحمل به شوری باشاخص بنیه بذر،سرعت جوانه زنی،طول ووزن ساقهچه و نسبت طول ساقهچه به ریشهچه همبستگی مثبت و معنی دار داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1852 - اثر سطوح مختلف ورمی کمپوست بر شاخص‌های رشدی و درصد اسانس نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) تحت رژیم‌های مختلف آبیاری
سیما آبیار براتعلی فاخری نفیسه مهدی نژاد مریم هراتی راد

مدیریت عناصر خاک با استفاده از کود‌های زیستی از ارکان کشاورزی پایدار محسوب می‌شود. به منظورمطالعه مقادیر مختلف ورمی کمپوست و رژیم‌های آّبیاری آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری در س أکثر

مدیریت عناصر خاک با استفاده از کود‌های زیستی از ارکان کشاورزی پایدار محسوب می‌شود. به منظورمطالعه مقادیر مختلف ورمی کمپوست و رژیم‌های آّبیاری آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری در سه سطح 90 درصد ظرفیت زراعی (شاهد)، 50 و 75 درصد ظرفیت زراعی و ورمی کمپوست در سه سطح صفر، 20 و 40 درصد حجمی گلدان در نظر گرفته شد. تجزیه واریانس نشان داد که بین سه سطح مختلف ظرفیت زراعی برای اکثر صفات اختلاف بسیار معنی داری در سطح 01/0 درصد مشاهده شد، بطوریکه بیشترین و کمترین مقدار برای صفات مورد بررسی به ترتیب از تیمار عدم تنش (شاهد) و آبیاری در 50 درصد ظرفیت زراعی به دست آمد. همچنین بیشترین مقدار درصد اسانس (42/1 درصد) از آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی به دست آمد. همچنین نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سطوح مختلف کود ورمی کمپوست نیز اختلاف بسیار معنی داری در سطح 01/0 درصد وجود دارد، به طوری که کاربرد 40 درصد حجمی گلدان ورمی کمپوست در شرایط عدم تنش بالاترین اجزای رشدی را حاصل کرداثر متقابل آبیاری و کود ورمی کمپوست نیز برای برخی از صفات در سطح 01/0 معنی دار شد. نتایج حاکی از آن بود که بیشترین مقدار صفت درصد اسانس (65/1 درصد) از تیمار آبیاری در 50 درصد ظرفیت زراعی و 40 درصد حجمی گلدان حاصل شده است. برای پارامتر‌های وزن تر بوته، قطر ساقه و تعداد پنجه از برهمکنش تیمار‌ها اثر معنی داری مشاهده نشد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1853 - اثر سطوح کود نیتروژن و تراکم بوته بر کمیت و کیفیت بذور گندم
جواد حمزه ئی سید محسن سیدی افشار آزادبخت ایوب فصاحت

به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کود نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد و اجزا عملکرد گندم آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا در سال زراعی 91-1390 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایشی شامل سطوح کودی (40، 80، 12 أکثر

به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کود نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد و اجزا عملکرد گندم آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا در سال زراعی 91-1390 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایشی شامل سطوح کودی (40، 80، 120 و 160 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و تراکم-های بوته (150، 300 و 450 در متر مربع) بودند. بر اساس تجزیه داده‌ها، اثر کود و تراکم بر کلیه صفات به‌جز شاخص برداشت معنی‌دار شد. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که با افزایش کود نیتروژن ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص کلروفیل و درصد پروتئین افزایش یافتتند، اما با افزایش تراکم بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، شاخص کلروفیل و درصد پروتئین کاهش یافتند. صفاتی همانند تعداد سنبله در متر مربع، عملکرد دانه و عملکرد پروتئین به‌‌طور معنی‌داری تحت‌تأثیر اثر متقابل کود در تراکم قرار گرفتند. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد پروتئین (به‌ترتیب 500 و 50/68 گرم در متر مربع) در تیمار 160 کیلوگرم کود نیتروژن تراکم در 300 بوته در متر مربع به دست آمد. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، به‌نظر می‌رسد تراکم 300 بوته در مترمربع و مصرف 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای دستیابی به بیشترین عملکرد دانه و عملکرد پروتئین گندم مناسب است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1854 - ارزیابی ژنوتیپ‌های مختلف چغندرقند در شرایط آلودگی طبیعی به بیماری رایزومانیا در منطقه میاندوآب
پیمان مخلص تورج میر محمودی کیوان فتوحی

به‌منظور ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی ژنوتیپ های مختلف چغندرقند در شرایط آلوده به بیماری رایزومانیا منطقه میاندوآب، تعداد، 16 ژنوتیپ چغندرقند در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در شش تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب در سال زراعی 95-1394 مورد آزمایش قر أکثر

به‌منظور ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی ژنوتیپ های مختلف چغندرقند در شرایط آلوده به بیماری رایزومانیا منطقه میاندوآب، تعداد، 16 ژنوتیپ چغندرقند در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در شش تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب در سال زراعی 95-1394 مورد آزمایش قرار گرفت، ژنوتیپ در معرض آلودگی طبیعی منطقه قرار داده شدند. در این تحقیق درصد آلودگی، شدت آلودگی، عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص، سدیم، پتاسیم و ازت مضره ریشه، درصد قند خالص، عملکرد قند ناخالص، آلکالیته، درصد استحصال، عملکرد خالص و قند ملاس اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد بین ژنوتیپ ها ازلحاظ کلیه صفات به غیر از درصد قند ناخالص، آلکالیته و درصد قند ملاس اختلاف معنی‌داری وجود داشت. در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه دو ژنوتیپ شماره 33538 و 33540 به ترتیب با متوسط 26/39 و 16/39 درصد بالاترین درصد آلودگی را به خود اختصاص دادند و به‌عنوان ژنوتیپ های حساس شناسایی شدند. کمترین مقدار آلودگی ریشه نیز به ژنوتیپ F-20680 اختصاص داشت. در این مطالعه بین ژنوتیپ شاهد مقاوم F – 20680 و ژنوتیپ های 33533 و 33551 از لحاظ درصد آلودگی، عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند خالص اختلاف معنی‌دار دیده نشد، این دو ژنوتیپ برای دیگر برنامه‌های اصلاحی جهت مقاومت به بیماری قابل توصیه هستند. بر اساس نتایج جدول همبستگی عملکرد قند خالص با صفات عملکرد ریشه، درصد قند خالص و عملکرد قند ناخالص همبستگی مثبت و معنی‌دار و با صفات سدیم ریشه و ازت مضره همبستگی منفی و معنی‌داری نشان داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1855 - خصوصیات برگ ریحان (Ocimum basilicum L) تحت تأثیر سطوح مختلف اسید هیومیک و کمپوست چای
حمیده فاضل تهرانی محمدنبی ایلکائی دهنو خداداد مصطفوی

به‌منظور بررسی اثر کودهای آلی اسید هیومیک و ‌کمپوست چای بر خصوصیات برگ گیاه ریحان، شامل تعداد برگ، کلروفیل کل برگ، نیتروژن برگ، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، سطح برگ و وزن مخصوص برگ، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 4 تکرار در شرایط گلدانی در گلخانه تحقی أکثر

به‌منظور بررسی اثر کودهای آلی اسید هیومیک و ‌کمپوست چای بر خصوصیات برگ گیاه ریحان، شامل تعداد برگ، کلروفیل کل برگ، نیتروژن برگ، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، سطح برگ و وزن مخصوص برگ، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 4 تکرار در شرایط گلدانی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل، مقادیر مختلف اسید هیومیک (HA) (صفر، 50 و 150 میلی‌گرم در کیلوگرم) و کمپوست چای (CT) (صفر، 5/0 و 1 درصد وزنی خاک) بود. مطابق نتایج اثر متقابل هیومیک اسید و کمپوست چای بر صفات تعداد برگ در سطح احتمال یک درصد و بر صفات کلروفیل کل برگ، نیتروژن برگ وزن تر و خشک برگ در سطح پنج درصد معنی‌دار بود. همچنین بیشترین میزان کلروفیل برگ در مصرف 100 میلی‌گرم در کیلوگرم اسید هیومیک و بیشترین میزان نیتروژن برگ، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، سطح برگ و وزن مخصوص برگ در مصرف 50 میلی‌گرم در کیلوگرم اسید هیومیک و کمترین میزان صفات مذکور در تیمار عدم مصرف اسید هیومیک مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان تعداد برگ، کلروفیل برگ، درصد نیتروژن، وزن تر برگ، وزن خشک برگ و وزن مخصوص برگ در تیمار 1 درصد از وزن خاک مصرف کمپوست چای مشاهده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1856 - ارزیابی 38 رقم گندم نان در تحمل به تنش گرمای آخر فصل بر اساس محاسبه STI مزرعه
سید سعید سیاحی فاطمه کمائی

جهت ارزیابی ارقام مختلف گندم نان به تنش گرمای آخر فصل، آزمایشی زراعی در منطقه ویس واقع در 10 کیلومتری شرق اهواز به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار به اجرا درآمد. فاکتور های اصلی این آزمایش شامل تاریخ کاشت مطلوب(15 آذرماه) و تاخیر کاشت(20 دی أکثر

جهت ارزیابی ارقام مختلف گندم نان به تنش گرمای آخر فصل، آزمایشی زراعی در منطقه ویس واقع در 10 کیلومتری شرق اهواز به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار به اجرا درآمد. فاکتور های اصلی این آزمایش شامل تاریخ کاشت مطلوب(15 آذرماه) و تاخیر کاشت(20 دی ماه) و فاکتور فرعی این آزمایش، ژنوتیپ (38 عدد) در نظر گرفته شد. تاریخ کاشت تاخیری به شکلی در نظر گرفته شد که گیاه با تنش گرمای آخر فصل مواجه شود. در این ازمایش عملکرد و اجزاء عملکرد، همچنین شاخص تحمل به تنش (STI) از طریق رابطه فرناندز به عنوان معیار برای سنجش تحمل به تنش گرمای آخر فصل، در 38 ژنوتیپ برآورد شد. ارقام چمران، بیات، و نیز اروند دارای بالاترین STIدر میان 38 ژنوتیپ مورد مطالعه بودند. ارقام چمران، بیات، اروند، ویریناک، فلات و S-78-11 ژنوتیپ‌های متحمل به تنش گرمایی نام گرفتند. سایر ژنوتیپ‌ها با توجه به شاخص‌های تحمل به تنش برآورد شده و نتایج گزارش‌های پیشین، ژنوتیپ‌های حساس نامیده شدند. در مجموع، در شرایط منطقه خوزستان، اگر انتخاب ارقام مناسب و امکان عملیات زراعی مطلوب صورت گیرد، می‌توان با کشت ارقام متحمل به تنش گرمایی، ضمن حفظ عملکرد بالا، پایداری تولید را بهبود بخشید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1857 - بررسی توزیع عمودی سطح برگ، عملکرد و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به دانه در هیبرید‌های ذرت دانه‌ای (.Zea mays L)
مسعود رفیعی محمد امین بهاری

به‌منظور بررسی شاخص‌های فیزیولوژیک رشد در هیبرید‌های ذرت دانه‌ای شامل توزیع عمودی سطح برگ و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به دانه، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار با استفاده از 11 هیبرید میان‌رس و دیررس ذرت دانه‌ای در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و من أکثر

به‌منظور بررسی شاخص‌های فیزیولوژیک رشد در هیبرید‌های ذرت دانه‌ای شامل توزیع عمودی سطح برگ و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به دانه، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار با استفاده از 11 هیبرید میان‌رس و دیررس ذرت دانه‌ای در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان در سال 1393 اجرا شد. متوسط تعداد برگ سبز در هیبرید-های مورد بررسی در زمان گلدهی 11 عدد بود. توزیع عمودی سطح برگ‌های ذرت از معادله درجه 3 نمایی پیروی نمود که به صورت زنگوله‌ای شکل با بیشترین تراکم سطح برگ در بخش میانی سایه‌انداز بود. رابطه شاخص سطح برگ تجمعی با ارتفاع گیاه در زمان ظهور گل تاجی بصورت S شکل بود و از یک معادله درجه 3 نمایی پیروی نمود. بیشترین و کمترین شاخص سطح برگ کل (به‌ترتیب 35/3 و 26/2) از هیبرید‌های شماره 4 و 9 به‌دست آمد، در حالی‌که بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به هیبرید‌های شماره 11 و 3 با میانگین 5/8675 و 3/6237 کیلوگرم در هکتار بود. هیچ‌گونه انتقال مجددی در میان هیبرید‌ها مشاهده نشد. همبستگی معنی‌دار و منفی میان انتقال مجدد با شاخص سطح برگ (*54/0-)، عدم وجود همبستگی میان عملکرد دانه با شاخص سطح برگ و عدم انتقال مجدد نشان دهنده سطح بالایی از فتوسنتز جاری در مرحله پرشدن دانه توأم با محدودیت شدید مقصد فیزیولوژیک در هیبرید‌های پیشرفته ذرت دانه‌ای می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1858 - بررسی ارتباط بین نشانگرهای ISSR و صفات مهم در ارقام مختلف سویا با روش رگرسیون
زهرا ملک محمدی حسین صبوری عباس بیابانی ابراهیم هزارجریبی احمدرضا دادرس

یکی از پیشرفت‌های بزرگ در زمینه‌ی تشخیص نشانگر‌ها، شناسایی نشانگر‌های پیوسته با صفات زراعی مفید، است و همچنین ارزش نشانگر‌ها در آنالیز وراثت صفات در گیاهان زراعی، مشخص شده است. در این تحقیق ارتباط بین صفات زراعی و نشانگر مولکولیISSR درژنوتیپ‌های مختلف سویا مورد بررسی قر أکثر

یکی از پیشرفت‌های بزرگ در زمینه‌ی تشخیص نشانگر‌ها، شناسایی نشانگر‌های پیوسته با صفات زراعی مفید، است و همچنین ارزش نشانگر‌ها در آنالیز وراثت صفات در گیاهان زراعی، مشخص شده است. در این تحقیق ارتباط بین صفات زراعی و نشانگر مولکولیISSR درژنوتیپ‌های مختلف سویا مورد بررسی قرار گرفت. تنوع ژنتیکی ارقام مختلف سویا با استفاده از10آغازگر ISSRنشان داد که ازتعداد 68 قطعه ای که در کل ارقام تولید شد34 قطعه چند شکل بودند. مقدارPIC بین 147/0 تا 058/0 در آغازگرهامتغیر بود. بیشترین میزان شاخص نشانگری مربوط به آغازگر PRl-6با مقدار 39/8 به دست آمد که نشان‌دهنده قدرت تفکیک بالاتر این آغازگر نسبت به سایر آغازگر‌ها است. تجزیه ارتباط با استفاده از ماتریس ساختار جمعیت و با مدل‌های آماریGLM،MLM وبا استفاده از نرم افزارTASSELبرای 21 متغیر انجام شد. مدل MLMدرسطح احتمال 5 درصد 6 نشانگر را مرتبط با صفات ارزیابی شده شناسایی نمود. مطابق نتایج تجزیه ارتباط بالاترین ضریب تبیین به نشانگرISSR9-2با توجیه 21/0 درصد از تغییرات تعداد شاخه اصلی اختصاص داشت. در مجموع با توجه به بالا بودن آماره‌های تنوع ژنتیکی برای نشانگر‌هایISSR10-1،ISSR2-3و ISSR2-4می‌توان از آن‌ها در برنامه‌های اصلاحی دیگر استفاده کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1859 - تأثیر شوری آب آبیاری بر ویژگی‌های رویشی، کمی و بیوشیمیایی ارقام گلرنگ ( Carthamus tinctorius L) در منطقه اهواز
سید کیوان مرعشی الهام لطفی نقش

به منظور ارزیابی تاثیر شوری آب بر ویژگی‌های رویشی، کمی و بیوشیمیایی ارقام گلرنگ، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مورد اجرا گذاشته شد. فاکتور‌های مورد بررسی شامل شوری آب آبیاری به‌صورت 4/0 (آب معمولی)( شاهد)، 4، 8 و 12 دسی‌ أکثر

به منظور ارزیابی تاثیر شوری آب بر ویژگی‌های رویشی، کمی و بیوشیمیایی ارقام گلرنگ، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مورد اجرا گذاشته شد. فاکتور‌های مورد بررسی شامل شوری آب آبیاری به‌صورت 4/0 (آب معمولی)( شاهد)، 4، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر و ارقام مختلف گلرنگ ( اصفهان، گلدشت و صفه) بود. نتایج نشان داد ارقام مورد استفاده از لحاظ ماده خشک ریشه، طول ریشه، کلروفیل a، b و کل، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت تفاوت معنی‌دار از لحاظ آماری داشتند. با افزایش میزان شوری، عملکرد دانه و سایر صفات مورد مطالعه به طور معنی‌داری کاهش یافت. برهمکنش رقم و میزان شوری بر کلیه صفات به‌جز کلروفیل b معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه با 4/31 گرم در گلدان مربوط به رقم اصفهان در شوری 4/0 دسی زیمنس برمتر و کمترین مقدار با 10 گرم در سطح شوری 12 دسی زیمنس بر متر در رقم صفه حاصل شد. ضمنا بیشترین عملکرد دانه در شرایط افزایش تنش شوری مربوط به رقم اصفهان و بعد از آن به رقم گلدشت تعلق داشت. به ‌طورکلی، نتایج این پژوهش نشان داد که در شرایط استفاده از آب شور به ترتیب ارقام اصفهان و گلدشت به دلیل عملکرد و سایر صفات در جایگاه بهتری بودند و می‌توانند به زارعین جهت کشت توصیه شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1860 - بررسی عملکرد دانه و برخی صفات زراعی جو تحت شرایط نرمال رطوبتی و دیم
خداداد مصطفوی عزت کرمی سمانه عزیزی

به منظور مطالعه تحمل به خشکی در جو دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تحت شرایط نرمال رطوبتی و دیم، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج در سال زراعی 93-92 اجرا شد. صفات عملکرد دانه در واحد سطح، روز تا سنبله دهی، روز تا گلدهی، روز أکثر

به منظور مطالعه تحمل به خشکی در جو دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تحت شرایط نرمال رطوبتی و دیم، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج در سال زراعی 93-92 اجرا شد. صفات عملکرد دانه در واحد سطح، روز تا سنبله دهی، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، طول ریشک، تعداد دانه در سنبله اصلی، وزن بوته و وزن سنبله مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس در شرایط نرمال و تنش دلالت بر وجود تفاوت معنی‌دار بین ارقام از لحاظ اکثر صفات مورد مطالعه داشت. در شرایط نرمال صفات شاخص برداشت و طول پدانکل و در شرایط تنش صفات شاخص برداشت و وزن هزار دانه با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری نشان دادند. تجزیه رگرسیون گام به گام نمایان ساخت در شرایط نرمال رطوبتی صفات وزن بوته و طول پدانکل و در شرایط دیم نیز صفات وزن بوته، طول سنبله، روز تا گلدهی و روز تا سنبله‌دهی به ترتیب تأثیرگزارترین صفات بر عملکرد دانه در جو می‌باشند. شاخص‌های تحمل به خشکی MP، GMP، STI و HM به دلیل همبستگی مثبت و معنی‌دار با Yp و Ys، به عنوان شاخص‌های کارآمد در تشخیص ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی با عملکرد دانه بالا تشخیص داده شدند. ارقام کویر و زرجو با مقادیر بالایی از شاخص‌های MP، GMP، STI، HM، Yp و Ys بعنوان متحمل‌ترین ارقام به خشکی شناخته شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1861 - بررسی اثر کود نیتروژن، تراکم کاشت و تاریخ کاشت بر روی عملکرد و ترکیب شیمیایی روغن فرار ریحان
پوریا مظلوم

ریحان یکی از ادویه های رایج در جهان است. برگها معمولاً به عنوان طعم دهنده در بسیاری از محصولات غذایی استفاده می شوداین آزمایش در سال زراعی ١٣۹8 در مزرعه تحقیقاتی دماوند به منظور بررسی اثر کود نیتروژن، تراکم کاشت و تاریخ کشت بر روی عملکردو ترکیب شیمیایی روغن فرار ریحان ب أکثر

ریحان یکی از ادویه های رایج در جهان است. برگها معمولاً به عنوان طعم دهنده در بسیاری از محصولات غذایی استفاده می شوداین آزمایش در سال زراعی ١٣۹8 در مزرعه تحقیقاتی دماوند به منظور بررسی اثر کود نیتروژن، تراکم کاشت و تاریخ کشت بر روی عملکردو ترکیب شیمیایی روغن فرار ریحان با استفاده ار آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی در ۴ تکرار انجام شد. عامل ها به ترتیب شامل سه سطح کود نیتروژن (۵۰N1=و١۰۰N2= و١۵۰N3=کیلوگرم در هکتار)، سه فاصله کشت (۵P1= و١۰P2= و١۵P3= سانتی متر) و دو تاریخ کاشت (۵ اردیبهشت S1=و ۲۰ اردیبهشت S2=) بودند. در این آزمایش بیشتر بر روی مراحل فنولوژیکی گیاه مثل ارتفاع گیاه، تعداد برگ، وزن تر، وزن خشک، نسبت برگ به ساقه، شاخص سطح برگ، عملکرد اسانس و درصد متیل کاویکول اندازه گیری شد.نتایج نشان داد که میانگین ارتفاع ساقه با مقدار کود ١۵۰ کیلو گرم در هکتار بیشترین ارتفاع بود و میانگین وزن خشک برای اثر متقابل N3P2S1 در چین اول و دوم از همه بالاتر بود و عملکرد اسانس در NS در سطح ١٪ در چین اول و دوم و شاخص سطح برگ در PS و NSP در هر دوچین در سطح ۵٪ دارای اختلاف معنی داری بودند که نشان از عملکرد بهتردر مقدار کود نیتروژن 150 کیلو گرم ، فاصله کاشت 15 سانتی متر و تاریخ کاشت 5 اردیبهشت در هر دو چین می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1862 - بررسی اثرات تاخیر کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام گندم
الهام سرلک مجتبی علوی فاضل

به‌منظور بررسی اثرات تاخیر کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام گندم، به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی با چهار تاریخ مختلف کاشت شامل: 17 آبان ماه (شاهد)، 7 آذر ماه، 27 آذر ماه و 17 دی ماه و عامل فرعی شامل أکثر

به‌منظور بررسی اثرات تاخیر کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام گندم، به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی با چهار تاریخ مختلف کاشت شامل: 17 آبان ماه (شاهد)، 7 آذر ماه، 27 آذر ماه و 17 دی ماه و عامل فرعی شامل سه نوع رقم گندم نان: ستاره، مهرگان و چمران2 (شاهد) بود. نتایج نشان داد که بین تاریخ‌های کاشت از نظر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، طول سنبله و وزن هزار دانه از نظر آماری در سطح احتمال یک درصد و بین ارقام از نظر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و طول سنبله در سطح احتمال یک درصد و تعداد سنبله در متر مربع در سطح پنج درصد معنی‌دار بود و در اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع در سطح پنج درصد معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تاریخ کاشت 17 آبان ماه و رقم چمران2 (شاهد) با 6444 کیلوگرم در هکتار و کمترین آن متعلق به تاریخ کاشت 17 دی ماه و رقم مهرگان با 1519 کیلوگرم در هکتار بود. در نتیجه، کاشت رقم چمران2 در تاریخ 17 آبان و 7 آذر به دلیل افزایش در اجزای عملکرد و تاثیر آن در افزایش عملکرد دانه پیشنهاد می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1863 - تأثیر علف‌کش ایمازتاپیر(پرسویت) بر شاخص‌های جوانه‌زنی ارقام زراعی نخود تیپ دسی و کابلی تحت شرایط آزمایشگاهی
ادیبه اطمینانی عزت کرمی فایقه اطمینانی

این پژوهش به منظور بررسی و مقایسه عکس‌العمل ارقام نخود تیپ دسی و کابلی تحت تأثیر علف‌کش ایمازتاپیر (پرسویت) در شرایط آزمایشگاهی انجام پذیرفت. عامل رقم در4 سطح پیروز (T1)، بیونیج (T2)، عادل (T3) و کاکا (T4) و علف کش ایمازتاپیر در 6 دز C1 (25/0)، C2 (5/0)، C3 (75/0)، C4 ( أکثر

این پژوهش به منظور بررسی و مقایسه عکس‌العمل ارقام نخود تیپ دسی و کابلی تحت تأثیر علف‌کش ایمازتاپیر (پرسویت) در شرایط آزمایشگاهی انجام پذیرفت. عامل رقم در4 سطح پیروز (T1)، بیونیج (T2)، عادل (T3) و کاکا (T4) و علف کش ایمازتاپیر در 6 دز C1 (25/0)، C2 (5/0)، C3 (75/0)، C4 (1)، C5(5/1) بر حسب پی پی ام و آب مقطر به عنوان C6 (تیمار کنترل) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاَ تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد اثر متقابل رقم و علف‌کش بر بزرگترین طول ریشه‌چه و شاخص تحمل در سطح 1 درصد معنی‌دار شد. بیشترین شاخص تحمل در تیمار کنترل (آب مقطر 0 پی پی ام) و کم‌ترین آن در تیمار دز 5/1 پی پی ام مشاهده شد. ارقام تیپ دسی کاکا و پیروز بیشترین شاخص تحمل را در مقایسه با ارقام تیپ کابلی بیونیج و عادل داشتند. تأثیر کاهنده دزهای میانی علف‌کش ایمازتاپیر بر شاخص‌های جوانه‌زنی غیر معنی‌دار گردید. لذا در صورت اثبات تأثیرات کنترلی این دزها در مزرعه، می‌توان با اطمینان از ایمازتاپیر بعنوان یک علف‌کش انتخابی پیش رویشی در نخود استفاده نمود. واژه‌های کلیدی: نخود، علف‌کش پرسویت، رقم، شاخص جوانه‌زنی تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1864 - بررسی اثر کود نیتروژن، تراکم کاشت و تاریخ کاشت بر روی عملکرد و ترکیب شیمیایی روغن فرار ریحان
پوریا مظلوم

ریحان یکی از ادویه های رایج در جهان است. برگها معمولاً به عنوان طعم دهنده در بسیاری از محصولات غذایی استفاده می شوداین آزمایش در سال زراعی 1398 در مزرعه تحقیقاتی دماوند به منظور بررسی اثر کود نیتروژن، تراکم کاشت و تاریخ کشت بر روی عملکرد و ترکیب شیمیایی روغن فرار ریحان أکثر

ریحان یکی از ادویه های رایج در جهان است. برگها معمولاً به عنوان طعم دهنده در بسیاری از محصولات غذایی استفاده می شوداین آزمایش در سال زراعی 1398 در مزرعه تحقیقاتی دماوند به منظور بررسی اثر کود نیتروژن، تراکم کاشت و تاریخ کشت بر روی عملکرد و ترکیب شیمیایی روغن فرار ریحان با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی در ۴ تکرار انجام شد. عامل ها به ترتیب شامل سه سطح کود نیتروژن (۵۰N1= و١۰۰ N2= و١۵۰ N3=کیلوگرم در هکتار)، سه فاصله کشت (۵P1= و١۰ P2= و١۵ P3= سانتی متر) و دو تاریخ کاشت (۵ اردیبهشت S1= و ۲۰ اردیبهشت S2=) بودند. در این آزمایش بیشتر بر روی مراحل فنولوژیکی گیاه مثل ارتفاع گیاه، تعداد برگ، وزن تر، وزن خشک، نسبت برگ به ساقه، شاخص سطح برگ، عملکرد اسانس و درصد متیل کاویکول اندازه گیری شد.نتایج نشان داد که میانگین ارتفاع ساقه با مقدار کود ١۵۰ کیلو گرم در هکتار بیشترین ارتفاع بود و میانگین وزن خشک برای اثر متقابل N3P2S1 در چین اول و دوم از همه بالاتر بود و عملکرد اسانس در NS در سطح ١٪ در چین اول و دوم و شاخص سطح برگ در PS و NSP در هر دوچین در سطح ۵ ٪ دارای اختلاف معنی داری بودند ‌که نشان از عملکرد بهتردر مقدار کود نیتروژن 150 کیلو گرم ، فاصله کاشت 15 سانتی متر و تاریخ کاشت 5 اردیبهشت در هر دو چین می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1865 - سبک زندگی اسلامی در اندیشه‌ی مقام معظم رهبری
ابوالفضل احمدی ابوالفضل ذوالفقاری

این پژوهش تلاش دارد، ضمن مروری برنظرات سبک زندگی ازنظر جامعه ‌شناسان، گفتمان سبک زندگی اسلامی در اندیشه‌ی مقام معظم رهبری را به صورت اکتشافی بررسی نموده و ضمن شناسایی دال های آن، چگونگی مفصل بندی این گفتمان را مشخص نماید.این مقاله از روش کیفی تحلیل گفتمان استفاده نموده أکثر

این پژوهش تلاش دارد، ضمن مروری برنظرات سبک زندگی ازنظر جامعه ‌شناسان، گفتمان سبک زندگی اسلامی در اندیشه‌ی مقام معظم رهبری را به صورت اکتشافی بررسی نموده و ضمن شناسایی دال های آن، چگونگی مفصل بندی این گفتمان را مشخص نماید.این مقاله از روش کیفی تحلیل گفتمان استفاده نموده و جامعه‌ی آماری آن نیز کلیه‌ی آثار مکتوب و شفاهی 23 ساله‌ی رهبر انقلاب اسلامی از سال 1368 تا 1391 می‌باشد؛ به طوری که با استفاده ازروش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، ابتدا مفهوم سبک زندگی اسلامی ازمنظر معظم ‌له تعریف شده‌ و سپس با شناسایی روش مند دال‌های این گفتمان، به چگونگی مفصل‌بندی گفتمان سبک زندگی اسلامی ایشان پرداخته است.ازیافته‌های این پژوهش می‌توان دال‌های گفتمان سبک زندگی اسلامی ازمنظر مقام معظم رهبری اشاره نمود که عبارتنداز: دال مرکزی: منش اسلامی؛ دال‌های برتر: معنویت، الگوداشتن، عقلانیت و حفظ مناسک و دال‌های فرعی: رفتارهای فردی (مدیریت بدن، پوشاک و و ورزش کردن)، مُد و نوگرایی، و مصرف؛ازدیگر یافته های این پژوهش، بررسی وجوه تمایز و تشابه سبک زندگی اسلامی ازمنظر معظم له با سبک زندگی از نظر جامعه‌ شناسان می باشد و هم چنین، ازسایر یافته های آن، می توان به شناسایی شاخصه های سبک زندگی اشرافی ازنظر مقام معظم رهبری نیز اشاره نمود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1866 - بررسی شیوع دیابت نوع 2 وارتباط آن با شاخص های تن سنجی درجمعیت شهری مشهد بین سال های 1390-1393
زهرا مصطفوی زهرا مصطفویان

مقدمه: چاقی به عنوان مهمترین عامل خطرساز ابتلا به دیابت نوع دو شناخته شده است . هدف از این مطالعه تعیین شیوع دیابت نوع 2 و ارتباط شاخص های تن سنجی با آن در جمعیت شهری مشهد بین سال های 1390-1393 بوده است . روش کار: در یک مطالعه مقطعی 2604 نفر از افراد بالای 30 سال شهر م أکثر

مقدمه: چاقی به عنوان مهمترین عامل خطرساز ابتلا به دیابت نوع دو شناخته شده است . هدف از این مطالعه تعیین شیوع دیابت نوع 2 و ارتباط شاخص های تن سنجی با آن در جمعیت شهری مشهد بین سال های 1390-1393 بوده است . روش کار: در یک مطالعه مقطعی 2604 نفر از افراد بالای 30 سال شهر مشهد به روش نمونه گیری خوشه ای وارد مطالعه و از نظر ابتلا به دیابت نوع 2 و شاخص های تن سنجی مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها در نرم افزارآماری SPSS V.18 و با آمار توصیفی و آزمون های من ویتنی،کای دو و رگرسیون لجستیک درسطح معنی داری کمتر از 5 درصد تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: میانگین سنی افراد تحت مطالعه 23/10±74/43 سال بود و شامل 996 (2/38%)مرد و 1608(8/61)% زن بودند.شیوع دیابت در کل جمعیت %7/19 (514 نفر) بود. نسبت شانس دیابت در افراد کمتر از 45 سال 41/2 برابر افراد مساوی ویا بیشتر از 45 سال می باشد(001/0 p<) و نسبت شانس در مردان 26/1برابر زنان ( 025/0 =p ) می باشدکه هر دو نسبت از نظر آماری معنی دار می باشند.میانگین متغیرهای سن، دور کمر و نسبت دور کمر به دور باسن در دو گروه افراد دیابتیک و غیر دیابتیک اختلاف معنی دار آماری داشتند.(001/0 p<) نتیجه گیری: با توجه به شیوع بالای دیابت نوع 2 در این مطالعه و ارتباط اندازه های دور کمر و نسبت دور کمر به دور باسن با آن پیشنهاد می گردد نسبت به غربالگری دیابت نوع 2 در افراد با شاخص های تن سنجی افزایش یافته سریعتر اقدام گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1867 - مطالعه اثرات هوشبری گل میخک و تأثیر آن بر روی شاخص‌های هماتولوژیک در ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان ( mykiss (Oncorhynchus
محمد رحیمی حسین اورجی

پودر گل میخک از گلها و ساقه های گل خشک درخت میخک تهیه می شود و به منظور بی هوشی کوتاه مدت ماهیان مورد استفاده قرار می گیرد. قابل حل در آب بوده و به راحتی و با هزینه پایین قابل دسترسی می باشد. تأثیر بیهوشی پودر گل میخک در بچه ماهیان قزل آلا و اثر دزهای مختلف گل میخک و زم أکثر

پودر گل میخک از گلها و ساقه های گل خشک درخت میخک تهیه می شود و به منظور بی هوشی کوتاه مدت ماهیان مورد استفاده قرار می گیرد. قابل حل در آب بوده و به راحتی و با هزینه پایین قابل دسترسی می باشد. تأثیر بیهوشی پودر گل میخک در بچه ماهیان قزل آلا و اثر دزهای مختلف گل میخک و زمان های هوشبری و هوشیاری آنها مورد اندازه گیری قرا گرفت. برای این کار از علظت های 50،100،150،200 میلی گرم بر لیتر استفاده شد و پارامترهای هماتولوژی قبل بیهوشی، 5 دقیقه بلافاصله بعد بیهوشی و 24 ساعت بعد از بیهوشی در غلظت های مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داده است که مدت زمان رسیدن به مراحل مختلف بی هوشی و مدت زمان بازیابی هوشیاری با میزان غلظت محلول بی هوشی رابطه مستقیم دارد نمونه گیری خون از بچه ماهیانی که 5 دقیقه در معرض پودر گل میخک قرار گرفتند افزایش معنی داری در سطوح هماتوکریت، هموگلوبین و تعداد گلبولهای قرمز خون نشان دادند این مقادیر 24 ساعت پس از بیهوشی به حالت عادی برگشت و بر روی سایر پارامترهای خونی تاثیری نداشته است. نتایج این آزمایش اشاره دارد به این که استفاده از غلظت های 50،100،150،200 منجر به آسیب های غیر قابل برگشتی در پارامترهای خونی ماهی قزل آلا نمی شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1868 - بررسی رژیم غذایی ماهی حسون معمولی (Saurida tumbil) در شرق آب‌های منطقه دریای عمان
پیمان عزیزپور عربی تورج ولی نسب سید غلامرضا حسینی

رژیم غذایی ماهی حسون معمولی (Saurida tumbil) در منطقه چابهار واقع در دریای عمان با بررسی 71 عدد ماهی از دی 1390 تا خرداد 1391 در 2 فصل زمستان و بهار تعیین گردید، نمونه ها توسط تور ترال کف صید و جمع آوری گردید. کوچکترین و بزرگترین نمونه زیست سنجی شده به ترتیب دارای طول ا أکثر

رژیم غذایی ماهی حسون معمولی (Saurida tumbil) در منطقه چابهار واقع در دریای عمان با بررسی 71 عدد ماهی از دی 1390 تا خرداد 1391 در 2 فصل زمستان و بهار تعیین گردید، نمونه ها توسط تور ترال کف صید و جمع آوری گردید. کوچکترین و بزرگترین نمونه زیست سنجی شده به ترتیب دارای طول استاندارد 7/20 و 6/41 سانتی متر و وزن 130و770 گرم بودند. از نظر اندازه بین دو جنس نر و ماده اختلاف معنی داری مشاهده نشد (05/0> P). تعداد40و31 نمونه به ترتیب متعلق به فصل زمستان و بهار بود. از 71 معده ی بررسی شده تعداد 22 عدد پر یا نیمه پر و 49 عدد خالی بودند.میانگین شاخص خالی بودن معده CV)) در کل دوره برابر 69/0 و در جنس های نر و ماده به ترتیب 86/0و46/0 بود.میانگین پر بودن شاخص معده (FI) در کل دوره برابر01/0 بود. لذا این ماهی گونه ای نسبتاً کم خور تعیین گردید. میانگین شاخص معدی (GaSI) در کل برابر71/3 بود که در جنس نر 18/3 و در جنس ماده 99/3 محاسبه گردید. همچنین میانگین شاخص طولی نسبی روده (RLG) در کل دوره 44/0 بود که بیانگر رژیم غذایی گوشت خواری این گونه است و انواع غذای مصرفی شامل ماهیان مختلف سنگسر، طلال،تی بر، زمین کن خال باله بود. شاخص ارجحیت غذایی (FP) برای ماهیان 100% و سخت پوستان و نرم تنان صفر بدست آمده است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1869 - " ارزیابی جوانه‌زنی و برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی گیاه کهورک (.Prosopis farcta (Banks & Sol در شرایط تنش شوری"
اعظم جمشیدی زاده معصومه فرزانه افراسیاب راهنما قهفرخی فاطمه ناصرنخعی

یکی از برنامه‌های مهم در مدیریت اراضی شور و بیابانی، احیای پوشش گیاهی توسط گونه‌های متحمل به شوری است. به این ‌منظور صفات جوانه‌زنی و صفات رویشی گیاهچه کهورک تحت تنش شوری در دو آزمایش جداگانه بررسی گردید. آزمایش جوانه‌زنی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 9 سطح شوری شامل آب أکثر

یکی از برنامه‌های مهم در مدیریت اراضی شور و بیابانی، احیای پوشش گیاهی توسط گونه‌های متحمل به شوری است. به این ‌منظور صفات جوانه‌زنی و صفات رویشی گیاهچه کهورک تحت تنش شوری در دو آزمایش جداگانه بررسی گردید. آزمایش جوانه‌زنی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 9 سطح شوری شامل آب مقطر (شاهد)، 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 دسی‌زیمنس بر متر با 4 تکرار در شرایط آزمایشگاهی و آزمایش گلدانی در 5 سطح شوری شامل آب شهری (شاهد)، 10، 20، 30 و 40 دسی‌زیمنس بر متر با سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. نتایج نشان داد که درصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه و وزن خشک گیاهچه با افزایش شوری تا سطح 20 دسی‌زیمنس بر متر نسبت به شاهد به 50 درصد کاهش یافت. طبق مدل لجستیگ برازش داده شده به صفات گیاه کهورک، در شرایط گلدانی، شوری بیش از 8/30 دسی‌زیمنس بر متر سبب کاهش 50 درصدی وزن خشک اندام هوایی گردید و 50 درصد وزن خشک و طول ریشه به ترتیب در شوری 37/20 و 53/27 دسی‌زیمنس بر متر به‌دست آمد. حفظ 50 درصدی محتوای آب نسبی برگ و 78 درصدی انشعابات فرعی ریشه در سطوح بالای شوری (50 دسی‌زیمنس بر متر) بیانگر تحمل بالای این گیاه در غلظت‌های شوری بالا می‌باشد و به‌نظر می‌رسد حفظ آب نسبی برگ یکی از سازوکارهای تحمل به شوری در گیاه کهورک باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1870 - ارزیابی شاخص‌های رشد و روابط همبستگی صفات هشت رقم کلزا در تاریخ‌های کاشت مطلوب و تاخیری
مسعود براتی مهدی عزیزی رضا اباذریان پویا آروین

چکیده به منظور ارزیابی اثر تاریخ کاشت بر شاخص های رشد، صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک ارقام کلزا، تحقیقی در شهرستان بجنورد، به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل تاریخ کاشت در دو سطح (30 شهریور ماه، 25 مهر ماه) أکثر

چکیده به منظور ارزیابی اثر تاریخ کاشت بر شاخص های رشد، صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک ارقام کلزا، تحقیقی در شهرستان بجنورد، به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل تاریخ کاشت در دو سطح (30 شهریور ماه، 25 مهر ماه) و عامل فرعی شامل هشت رقم (زرفـام، لیکـورد، ابونیـت، SLM046، اپـرا، الـویس، اکاپی واورینت) بود. صفـات مورد بررسـی شامل شـاخص های رشد TDM،RGR ،CGR و صفات ارتفاع بوته، قطر طوقه، تعداد شاخه های فرعی، طول غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه درغلاف، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بودند. همچنین روابط همبستگی بین صفات و معادلات رشد نسبت به درجه روز رشـد (GDD) تعییـن گـردید. نتـایج آنالیـز رشد نشـان داد که تاریخ کاشت تاثیـر معنـی داری بر هیـچ یک از شاخـص هایTDM ، RGR و CGR نداشت. تفاوت بین ارقام از نظر شاخص های رشد معنی دار بود ولی اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر TDMوCGR معنی دار نشد. حداکثر شاخص های رشد در تاریخ کاشت 25 مهر حاصل شد و در بین ارقام مورد آزمایش، ارقام زرفام و ابونیت به ترتیب بیش ترین شاخص های رشد را دارا بودند. بررسی صفات زراعی نشان داد که تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر وزن هزار دانه و عملکرد دانه نداشت ولی در سایر صفات اختلاف معنی داری نشان داد. همچنین رقم های ابونیت و زرفام به ترتیب نسبت به سایر ارقام برتری داشتند. در بررسی روابط همبستگی نیز صفات تعداد غلاف در بوته (**68/0r=) و تعداد شاخه های فرعی (**43/0r=) به ترتیب بیش ترین همبستگی مثبت و معنی دار را با عملکرد دانه نشان دادند. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که از آن جائی که اختلاف معنی داری بین عملکرد دو تاریخ کاشت 30 شهریور و 25 مهر وجود ندارد، بنابراین تاریخ کاشت 30 شهریور به جهت کاهش خطر برخورد به سرما در منطقه بجنورد جهت کاشت کلزا پیشنهاد می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1871 - ارزیابی جوانه‌‌زنی و برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی گیاه کهورکProsopisfarcta (Banks & Sol.)تحت تنش شوری.
اعظم جمشیدی زاده معصومه فرزانه افراسیاب راهنما قهفرخی فاطمه ناصرنخعی

یکیازبرنامه‌هایمهمدرمدیریتاراضیشوروبیابانی،احیایپوششگیاهیتوسطگونه‌هایمتحملبهشوریاست.بدین‌منظورصفات جوانه‌زنی و صفات رویشی گیاهچه کهورک تحتتنش شوریدر دو آزمایش جداگانه بررسی گردید. آزمایش جوانه‌زنیدرقالبطرحکاملاً تصادفی با نهسطحشوری شامل آب مقطر (شاهد)، پنج، 10، 15، أکثر

یکیازبرنامه‌هایمهمدرمدیریتاراضیشوروبیابانی،احیایپوششگیاهیتوسطگونه‌هایمتحملبهشوریاست.بدین‌منظورصفات جوانه‌زنی و صفات رویشی گیاهچه کهورک تحتتنش شوریدر دو آزمایش جداگانه بررسی گردید. آزمایش جوانه‌زنیدرقالبطرحکاملاً تصادفی با نهسطحشوری شامل آب مقطر (شاهد)، پنج، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 دسی‌زیمنس بر متر با چهار تکرار در شرایط آزمایشگاهی و آزمایشگلدانیدرپنج سطح شوری شامل آب شهری (شاهد)، 10، 20، 30 و 40 دسی‌زیمنس بر متر با سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفیدرگلخانهدانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. نتایجنشاندادکهدرصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه،طول ساقه‌چه و وزن خشک گیاهچهباافزایششوری تا سطح 20 دسی‌زیمنسبرمترنسبت به شاهد به 50 درصد کاهشیافت. طبقمدللجستیگبرازشدادهشدهبهصفاتگیاهکهورک،درشرایطگلدانی،شوریبیشاز 8/30 دسی‌زیمنسبرمترسببکاهش 50 درصدیوزنخشکاندامهواییگردید و50 درصد وزنخشکو طولریشه به ترتیب در شوری37/20 و 53/27 دسی‌زیمنسبرمتر به‌دست آمد.حفظ50 درصدی محتوایآبنسبیبرگو 78 درصدی انشعابات فرعی ریشه درسطوحبالایشوری (50 دسی‌زیمنسبرمتر) بیانگرتحملبالایاینگیاهدرغلظتهایشوریبالابود،به‌نظرمی‌رسدحفظآبنسبیبرگیکیازسازوکارهایتحملبهشوریدرگیاهکهورکباشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1872 - اثـر مقـادیر مختلف هیـومیک کلات منیـزیـم و هورمون جیبرلیـن بر عملکـرد و اجـزای عملکـرد لوبیـا چشم بلبلی
سامی سعدی طیب ساکی نژاد

به منظور بررسـی اثر مقادیر مخـتلف هیومیک کلات منیزیم و هورمون جیبـرلین بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی، آزمایشی در شرایط مزرعه ای در سال زراعی 94- 1393 به صورت فاکتـوریل در قـالب طـرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه شادگان اجرا گردید. عامل اول شامل هی أکثر

به منظور بررسـی اثر مقادیر مخـتلف هیومیک کلات منیزیم و هورمون جیبـرلین بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی، آزمایشی در شرایط مزرعه ای در سال زراعی 94- 1393 به صورت فاکتـوریل در قـالب طـرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه شادگان اجرا گردید. عامل اول شامل هیومیک کلات منیزیم در سه سطح (صفر، 200 و400 میلی لیتر در هکتار) و عامل دوم نیز شامل هورمون جیبرلین در سه سطح (صفر، 150 و 300 پی پی ام) بـود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر متقابل هیومیک اسید و جیبرلین بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک در سطح احتمال پنج درصد و عملکرد دانه و شاخص برداشت در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. بیش ترین عملکرد دانه در تیمار 200 میلی لیتر در هکتار هیومیک کلات منیزیم در 150 پی پی ام جیبرلین با 2720 کیلو گرم در هکتار و کم ترین آن در تیمـار شاهـد با 1950 کیلو گرم در هکتار به دست آمد. بـالا ترین شاخص برداشت متعلق به تیمار 200 میلی لیتر در هکتار هیومیک کلات منیزیم در 150 پی پی ام جیبرلین با 40 درصد و کم ترین آن مربوط به تیمار 400 میلی لیتر در هکتار هیومیک کلات منیزیم در 300 پی پی ام جیبرلین با 28 درصد بود. نتایج این تحقیق نشان داد که اثر تیمار 150 پی پی ام جیبرلین در 200 میلی لیتر در هکتار هیومیک کلات منیزیم بر لوبیا چشم بلبلی نسبت به افزایش مقادیر مختلف تیمار جیبرلین در هیومیک اسید در عملکرد دانه بیش تر بود و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1873 - بررسی روند تغییرات عملکرد دانه و صفات فیزیولوژیکی در 15 رقم گندم نان زمستانه و بینابین
سعید صدر جهانی محسن اسماعیل زاده مقدّم نبی الله نعمتی مهرداد بلوریان علیرضا نورزاد مریم خسروانی فراهانی

به منظور بررسی روند تغییرات عملکرد دانه و شاخص های فیزیولوژیک، در ارقام گندم نان با عادت رشد زمستانه و بینابین، آزمایشی در سال زراعی 95- 1394در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به اجرا در آمد. در این آزمایش 15 رقم گندم زمستانه و بینابین که در طی أکثر

به منظور بررسی روند تغییرات عملکرد دانه و شاخص های فیزیولوژیک، در ارقام گندم نان با عادت رشد زمستانه و بینابین، آزمایشی در سال زراعی 95- 1394در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به اجرا در آمد. در این آزمایش 15 رقم گندم زمستانه و بینابین که در طی سال های 1309 تا 1393 توسط مؤسسه معرفی شــدند، در قالـب طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار اجرا شد. در این مطالعه صفات عملکرد دانه، شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی محصول اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانسنشان داد اختلاف بین ژنوتیپ ها برای اکثر صفات مورد بررسیدر سطح احتمال آماری یک درصد معنی دار بود، بین ژنوتیپ ها از نظر صفات فــوق الذکر، تنوع زیــادی وجود داشت. عملکرد دانه افزایشی و این افزایش به صورت خطی در طی 84 سال گذشته بود.عملکرددانه رقم نوید با 13/5 تن در هکتار و رقم شاه پسند با 06/2 تن در هکتار به ترتیب بیش ترین و کم ترین مقدار عملکرددانه را به خود اختصاص دادند. صفات مرتبط با عملکرد دانه شامل شاخص برداشت و بیوماس در ارقام جدید نسبت به ارقام قدیمی تر افزایش یافت. همچنین صفات فیزیولوژیک شامل سرعت رشد محصول در ارقام جدید تر در مقایسه با ارقام قدیمی افزایش داشت. اما چنین روندی برای سرعت رشد نسبی محصول برای اکثریت ارقام جدید مشاهده نشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1874 - اثر محلول‌پاشی اسید هیومیک بر عملکرد و انتقال عناصر غذایی به دانه گندم در شرایط تنش خشکی
رحیم محمودی‌زویک محمد نصری میثم اویسی

این آزمایش با هدف بررسی اثر بخشی اسید هیومیک بر عملکرد دانه و انتقال عناصر غذایی به دانه گندم در شرایط تنش خشکی به صورت کرت های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طب أکثر

این آزمایش با هدف بررسی اثر بخشی اسید هیومیک بر عملکرد دانه و انتقال عناصر غذایی به دانه گندم در شرایط تنش خشکی به صورت کرت های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران واقع در شهرستان ورامین اجرا گردید. عامل اصلی شامل سه سطح آبیاری معمول، تنش خفیف (انجام شش نوبت آبیاری و حذف آب آخر) و تنش شدید (انجـام پنج نوبت آبیاری و حذف دو آب آخر)، و عامل فرعی شامل چهار سطح محلول پاشی اسید هیومیک (آب خالص، محلول پاشی با اسید هیومیک با غلظت 200، 400 و 600 میلی گرم بر لیتر)، بود. نتایج نشان داد که به جز صفات ارتفاع بوته و طول پدانکل سایر صفات مورد اندازه گیری تحت تاثیر تنش قرار گرفتند. برای هر دو سطح تیمار تنش، کاهش معنی داری در عملکرد دانه گندم مشاهده شد. کاهش عملکرد دانه برای تیمار تنش خفیف معادل4/15% و برای تیمار تنش شدید معادل 96/30% در مقایسه با تیمار آبیاری معمول بود. محلول پاشی اسید هیومیک سبب افزایش سرعت رشد و تولید برگ در گیاه و تسریع در دستیابی به حداکثر شاخص سطح برگ شد. با وجود افزایش عملکرد دانه در هر سه غلظت اسید هیومیک، این افزایش تنها در غلظت 600 میلی گرم در لیتر معنی دار بود. مصرف اسید هیومیک، خصوصیات کیفی دانه گندم را بهبود بخشید. درصد پروتئین و درصد فسفر دانه در اثر محلول پاشی اسید هیومیک افـزایش معنـی داری داشت. برازش معادلـه پلی نومیال درجه دوم برای روند تغییرات شاخص سطح برگ در سطوح محلول پاشی و نیز رژیم های مختلف آبیاری نشان داد که برای غلظت های بالا تر محلول پاشی و شرایط آبیاری معمول، حداکثر شاخص سطح برگ در مدت زمان کم تر و در مقادیر بالا تری حاصل گردید. این آزمایش نشان داد که محلول پاشی اسید هیومیک در شرایط آبیاری معمول موجب افزایش عملکرد اقتصادی و بهبود کیفیت دانه گندم شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1875 - تاثیر محلول‌پاشی پوترسین بر خصوصیات مورفولوژیک گندم رقم SW-82-9 تحت شرایط تنش قطع آبیاری در منطقه ورامین
زهرا کریمی حمید‌رضا توحیدی‌مقدم پورنگ کسرایی

چکیده این مطالعه به منظور ارزیابی اثر محلول پاشی پوترسین بر عملکرد خصوصیات مورفولوژیک گندم رقم SW-82-9 تحت شرایط تنش قطع آبیاریبه صورت کرت خرد شده (اسپیلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه دانشگاه آزاداسلامی واحد ورامین - پیشوا اجرا شد. أکثر

چکیده این مطالعه به منظور ارزیابی اثر محلول پاشی پوترسین بر عملکرد خصوصیات مورفولوژیک گندم رقم SW-82-9 تحت شرایط تنش قطع آبیاریبه صورت کرت خرد شده (اسپیلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه دانشگاه آزاداسلامی واحد ورامین - پیشوا اجرا شد. عامل اصلی شامل چهار سطح آبیاری معمول، قطع آبیاری در مرحله ی ساقه دهی، قطع آبیاری در مرحله ی گلدهی و قطع آبیاری در مرحله ی زایشی یا پر شدن دانه و عامل فرعی (محلول پاشی پوترسین) شامل محلول پاشی با آب مقطر، محلول پاشی پوترسین با غلظت 75 و150 قسمت در میلیون بود. نتایج نشان داد کم ترین میزان ارتفاع گیاه و طول سنبله در مرحله قطع آبیاری در مرحله ساقه دهی و گلدهی به ترتیب با 29/70 و 86/8 سانتی متر و بیش ترین ارتفاع گیـاه و طول سنبلـه در مرحلـه آبیاری معمول و محلول پاشی پوترسین با غلظت 150 قسمت در میلیون به میزان 04/84 و 06/11 سانتی متر بود. کم ترین عملکرد دانه و شاخص برداشت نیز در مرحله توقف آبیاری در مرحله گلدهی به میزان 7/5045 و16/38 درصد و بیش ترین عملکرد دانه و شاخص برداشت در مرحله آبیاری معمول به میزان0/6427 و 8/42 درصد بود. محلول پاشی پوترسین با غلظت 150 قسمت در میلیون باعث افزایش ارتفاع گیاه (04/84 سانتی متر) و طول سنبله (06/11 سانتی متر)، عملکرد دانه (3/6582) و شاخص برداشت (24/43 درصد) نسبت به گروه شاهد شد. درتمامی تیمار های محلول پاشی برگی پوترسین، عملکرد دانه با صفات طول سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و تعداد سنبله در متر مربع همبستگـی مثبت و معنی دار داشت. به نظر می رسد محلول پاشی پوترسین باعث بهبود صفات مورفولوژیک گندم می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1876 - اثر تلقیح بذرهای ذرت (Zea mays L.)رقم KSC704با قارچ میکوریزاو باکتری سودوموناس بر عملکرد و صفات بیوشیمیایی در شرایط قطع آبیاری
محمد نصری میثم اویسی

کود های بیولوژیک متشکل از باکتری ها و همچنین قارچ های مفیدی هستند که هر یک به منظور خاصی تولید می شوند، مانند تثبیت نیتروژن، رها سازی یون های فسفات، پتاسیم و آهن از ترکیب های نا محلول آنها. این آزمابش با هدف بررسی اثرقارچ مایکوریزا (Glomus mosseae)و باکتری سودوموناس (Ps أکثر

کود های بیولوژیک متشکل از باکتری ها و همچنین قارچ های مفیدی هستند که هر یک به منظور خاصی تولید می شوند، مانند تثبیت نیتروژن، رها سازی یون های فسفات، پتاسیم و آهن از ترکیب های نا محلول آنها. این آزمابش با هدف بررسی اثرقارچ مایکوریزا (Glomus mosseae)و باکتری سودوموناس (Pseudomonasputida)در شرایط قطع آبیاریبر عملکرد، آنزیم های آنتی اکسیدانت و بیومارکر های تخریب گیاه ذرت رقم KSC704 در منطقه ورامین در سال زراعی 95-1394اجراشد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده(اسپلیت پلات) در قالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار بود. عامل اصلی آبیاری در سه سطح آبیاری (1- آبیاری معمولی. 2-قطع آب در مرحله ی گلدهی.3- قطع آب در مرحله ی پر شدن دانه) و عامل فرعی اختلاط کود زیستی قارچ مایکوریزا و باکتری سودوموناس با بذر ها در هنگام کاشت در چهار سطح (1- عدم مصرف میکوریزا وسودوموناس. 2- کاربرد 60 گرم در هکتار مایکوریزا. 3- کاربرد 100 گرم در هکتار باکتری سودوموناس. 4- کاربرد توام مایکوریزاو سودوموناس) بود. نتایج نشان داد اثرات متقابل قطع آبیاری و کاربرد مایکوریزا و سودوموناس بر تمامی صفات اندازه گیری شده در سطح پنج و یک درصد معنی دار بود. بالا ترین میزان عملکرد دانه (3/7965 کیلو گرم درهکتار)، عملکرد بیولوژیک (3/20468 کیلو گرم درهکتار) و شاخص برداشت (1/39 درصد) از تیمار مصرف توام مایکوریزا و سودوموناس و آبیاری معمول به دست آمد که با تیمار های آبیاری معمول و مصرف مایکوریزا و آبیاری معمول و مصرف سودوموناس اختلاف معنی داری نداشت و کم ترین میزان این صفات را تنش در مرحله گلدهی و عدم مصرف مایکوریزا و سودوموناس به خود تخصیص داد که با تیمار قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه اختلاف معنی داری نداشت. بیش ترین میزان پرولین برگ به مقدار 036/1 میکرو گرم بر گرم در تیمار قطع آبیاری در مرحله گلدهی و کاربرد توام مایکوریزا و سودوموناس به دست آمد. لازم به ذکر است در تیمار آبیاری معمول و کاربرد توام مایکوریزا و سودوموناس کم ترین میزان کاتالاز، دی تیروزین، دی هیدروکسی گوانوزین و مالون دی آلدئید حاصل گردید. در این بررسی با مصرف توام مایکوریزا و سودوموناس در شرایط قطع آبیاری بر رشد زایشی و با توجه به نقش فسفر در مرحله زایشی، گیاه توانست تا تحمل خود را از طریق افزایش متابولیت های سازگار بالا ببرد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1877 - بررسی اثر رژیم‌های مختلف آبیاری و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت هیبرید سینگل کراس کارون در شرایط آب و هوایی دزفول
محمود موسوی قنواتی شهرام لک

به منظور تعیین بهترین رژیم آبیاری و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت هیبرید کارون آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه سطح رژیم آبیاری (آبیاری 70 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر، آبیاری 90 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر، آبیاری 110 میلی مت أکثر

به منظور تعیین بهترین رژیم آبیاری و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت هیبرید کارون آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه سطح رژیم آبیاری (آبیاری 70 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر، آبیاری 90 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر، آبیاری 110 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) به عنوان تیمار اصلی و چهار سطح تراکم (9-8-7-6 بوته در مترمربع) به عنوان تیمار فرعی با سه تکرار در سال 1393 اجرا شد. نتایج نشان داد که رژیم آبیاری بر تعداد دانه در ردیف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع بوته، شاخص برداشت، شاخص سطح برگ، تعداد ردیف دانه در بلال و طول بلال اثر معنی داری داشت. اثر تراکم بر تعداد دانه در ردیف، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع بوته، شاخص برداشت، شاخص سطح برگ، تعداد ردیف دانه در بلال و طول بلال معنی دار بود. بالا ترین عملکرد دانه با میانگین 9756 کیلو گرم در هکتار به تیمار تراکم هشت بوته در متر مربع با 70 میلی متر تبخیر تعلق داشت که از نظر آماری با تراکم هشت بوته در متر مربع با 90 میلی متر تبخیر در یک گروه آماری قرار داشت و کم ترین میزان عملکرد با میانگین 6393 کیلو گرم در هکتار به تیمار تراکم نه بوته در متر مربع با 110 میلی متر تبخیر متعلق بودند. با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاد می شود برای جلوگیری از هدر رفت آب آبیاری و صرفه جویی، از تیمار 90 میلی متر تبخیر استفاده شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1878 - اثر کود دامی و سوپر‌جاذب در شرایط تنش کم‌آبی بر ویژگی‌‌های مورفولوژیک و کمی و کیفی گیاه سویا
امیر‌حسین مظاهری حمید‌رضا توحیدی‌مقدم مسعود مشهدی‌اکبر‌بوجار

آزمایشی به منظور بررسی اثر کود دامی و سوپر جاذب در شرایط تنش خشکی بر ویژگی ‌های مورفولوژیک و کمی و کیفی گیاه سویا به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و با سه تکرار در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین در سال 1390 اجرا شد. تیمار های آ أکثر

آزمایشی به منظور بررسی اثر کود دامی و سوپر جاذب در شرایط تنش خشکی بر ویژگی ‌های مورفولوژیک و کمی و کیفی گیاه سویا به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و با سه تکرار در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین در سال 1390 اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح (آبیاری معمول و قطع آبیاری از مرحله تشکیل غلاف)، کود دامی در سه سطح شامل شاهد (عدم استفاده از کـود دامی)، 15 تن در هکتـار، 30 تن در هکتـار و سـوپر جـاذب در دو سطـح شـامل شـاهد (عـدم استفـاده از سوپر جاذب) و استفاده از سوپر جاذب بود. نتایج نشان داد که اثر ساده آبیاری تأثیر معنی داری بر تعداد شاخه فرعی٬ تعداد غلاف در ساقه اصلی٬ تعداد غلاف در گیاه٬ عملکرد روغن٬ درصد پروتئین٬ عملکرد پروتئین٬ عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه داشت. اثر ساده کود دامی نیز تأثیر معنی داری بر تعداد شاخه فرعی٬ تعداد بذر در غلاف٬ تعداد غلاف در ساقه اصلی٬ تعداد غلاف در گیاه٬ درصد روغن٬ عملکرد روغن٬ درصد پروتئین٬ عملکرد پروتئین٬ تعداد بذر در گیاه٬ عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه داشت. اثر ساده سوپر جاذب نیز تأثیر معنی داری بر تعداد غلاف در ساقه اصلی٬ تعداد غلاف در گیاه٬ درصد پروتئین٬ عملکرد پروتئین٬ تعداد بذر در گیاه٬ عملکرد بیولوژیک٬ عملکرد دانه و شاخص برداشت داشت. اثر متقابل سه گانه آبیاری٬ کود دامی و سوپر جاذب تأثیر معنی داری بر تعداد غلاف در ساقه اصلی٬ تعداد غلاف در گیاه٬ عملکرد روغن٬ درصد پروتئین٬ عملکرد پروتئین٬ تعداد بذر در گیاه٬ عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه داشت. در شرایط تنش خشکی تمام ویژگی‌ های گیاه تحت تأثیر قرار گرفت و در مقایسه با شرایط آبیاری معمول کاهش یافت. ولی با بهبود شرایط حاصلخیزی خاک٬ تمام ویژگی ‌ها در مقایسه با شاهد افزایش نشان دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1879 - بررسی کاربرد کود‌های بیولوژیک ازتوباکتر و آزوسپیریلوم به همراه کـود دامی بر صفات زراعی ذرت دانه‌ای (Zea mays L.) رقمKSC647
میثم اویسی محمد نصری

کود های زیستی حاوی تعـداد کافـی از یک یا چند گونـه از ریز سـاز واره های مفید خاکـزی هستند قادرند عناصـر غذایی را از شکل بلا استفاده، به شکل قابل استفاده، تبـدیل کنند. بدین منظور جهت بررسی اثر کود دامی به همراه تلقیح بذر با کـود زیستـی تثبیت کننده نیتـروژن بر صفات زراعی أکثر

کود های زیستی حاوی تعـداد کافـی از یک یا چند گونـه از ریز سـاز واره های مفید خاکـزی هستند قادرند عناصـر غذایی را از شکل بلا استفاده، به شکل قابل استفاده، تبـدیل کنند. بدین منظور جهت بررسی اثر کود دامی به همراه تلقیح بذر با کـود زیستـی تثبیت کننده نیتـروژن بر صفات زراعی ذرت دانـه ای رقم KSC647 آزمایشـی به صورت فاکتـوریل در قـالب طـرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعـه پژوهشـی دانشکـده کشـاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحـد ورامین اجـرا شد. عـوامل آزمایش شـامل کـود دامی: M1 استفـاده 30 تن در هکتـار کـود دامی و M2 عـدم مصرف کـود دامی، عامل دیگر کـود زیستـی شامل سویـه کـود زیستـی ازتوباکترchroococcum) (Azotobacter: (Az1) تلقیح بذر با کود زیستی ازتوباکتر و (Az0) عدم تلقیح بذر با کود زیستی ازتوباکتر و عامل سوم شامل سویه کود زیستی آزوسپیریلوم (Azosprillum brasilense): (As1)تلقیح بذر با کود زیستی آزوسپیریلوم و (As0) عدم تلقیح بذر با کود زیستی آزوسپیریلوم. نتایج نشان داد بیش ترین مقدار عملکرد دانه (Kg.ha 3/12833)، عملکرد بیولوژیک (Kg.ha 8/29997) وزن هزار دانه (g 1/282) و تعداد دانه در بلال(N.o 3/495)، از تیمار مصرف توام کود دامی و تلقیح بذر با ازتوباکتر و آزوسپیریلوم حاصل شد. کم ترین مقدار شاخص برداشت و درصد روغن دانه نیز از این تیمار به دست آمد. به نظر می رسد فراوانی نیتروژن حاصل از کود دامی در ابتدای رشد باعث بهبود رشد رویشی گردید و در اواسط رشد باکتری های تثبیت کننده نیتروژن توانستند نیتروژن خاک را تثبیت کند در اختیار گیاه قرار دهند. همیاری این دو عامل باعث شد که نیتروژن مورد نیاز گیاه تا پایان رشد در اختیار گیاه قرار داشته باشد و بدین ترتیب بالا ترین میزان عملکرد و اجزای عملکرد حاصل شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1880 - بررسی شاخص‌های رشد ارقام رایج و تجاری سیب‌زمینی در منطقه اصفهان
منیره رنجبر مهدی نصر‌اصفهانی محمد میرزاخانی

سیب زمینی ((Solanum tuberosum L. از جمله محصولات مهم و استراتژیک بوده که نقش مهمی در تغذیه مردم جهان دارد و در سطح جهان از نظر اهمیت چهارمین محصول پس از گندم، برنج و ذرت محسوب می شود. بنابراین بررسی وضعیت سازگاری و فنولوژی ارقام مختلف سیب زمینی در مناطق مختلف آب و هوایی أکثر

سیب زمینی ((Solanum tuberosum L. از جمله محصولات مهم و استراتژیک بوده که نقش مهمی در تغذیه مردم جهان دارد و در سطح جهان از نظر اهمیت چهارمین محصول پس از گندم، برنج و ذرت محسوب می شود. بنابراین بررسی وضعیت سازگاری و فنولوژی ارقام مختلف سیب زمینی در مناطق مختلف آب و هوایی کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور انجام بررسی شاخص های رشد برخی از ارقام تجاری و رایج سیب زمینی، آزمایشی در سال 1389 در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در اصفهان به اجرا در آمد. ارقام تجاری و رایج مورد استفاده شامل ارقام: راموس، سانته، شپدی، مارفونا، مارادونا، میلوا، سانته، سانتانا، گرانولا، کوزیما و آگریا بودند. در این آزمایش اکثر شاخص های رشد سیب زمینی اندازه‌ گیری و بررسی شدند. نتایج نشان داد که اکثر شاخص های رشد از قبیل شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، سرعت جذب خالص، نسبت سطح برگ، سطح ویژه برگ و دوام سطح برگ سیب زمینی تحت تأثیر ویژگی های ژنتیکی ارقام مورد بررسی قرار گرفت و در سطح آماری یک درصد اختلاف معنی داری داشتند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که رقم کوزیما با میانگین 23/5 و رقم سانته با میانگین 07/3 به ترتیب بیش ترین و کم ترین شاخص سطح برگ را به خود اختصاص دادند. هدف اصلی از این آمایش بررسی نحوه سازگاری و مطالعه فنولوژی ارقام تجاری و رایج سیب زمینی در شرایط آب و هوایی استان اصفهان بود. البته در صورت تکرار این آزمایش نتایج با قطعیت بیش تری قابل بررسی و تجزیه و تحلیل خواهد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1881 - تأثیرکاربرد کولتیواتور، چند‌کشتی همزمان و مقادیر مصرف نیتروژن بر عملکرد علوفه ذرت در منطقه اصفهان
فرزاد عامری محمد میرزاخانی

جهت بررسی تأثیرکاربرد کولتیواتور، چند کشتی هم زمان و مقادیر مصرف نیتروژن بر عملکرد علوفه ذرت تحت شرایط آب و هوایی منطقه اصفهان در سال 1392، آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عوامل آزمایش شامل سه سطح کود اوره (صفر، 150 و300 کی أکثر

جهت بررسی تأثیرکاربرد کولتیواتور، چند کشتی هم زمان و مقادیر مصرف نیتروژن بر عملکرد علوفه ذرت تحت شرایط آب و هوایی منطقه اصفهان در سال 1392، آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عوامل آزمایش شامل سه سطح کود اوره (صفر، 150 و300 کیلو گرم در هکتار) و پنج سطح از تیمار های ترکیبی کاربرد کولتیواتور و چند کشتی هم زمان ذرت با لگوم های مختلف (ذرت خالص، ذرت خالص + کولتیواتور زدن، ذرت + سویا + کولتیواتور زدن، ذرت + لوبیا چشم بلبلی + کولتیواتور زدن، ذرت + یونجه + کولتیواتور زدن) بود. نتایج آزمایش نشان داد که اثر متقابل سطوح کود اوره و چند کشتی هم زمان + کاربرد کولتیواتور بر صفات ارتفاع ساقه، طول پانیکول، وزن تر کل، وزن خشک ساقه و برگ، وزن خشک بلال، شاخص باروری بوته و تعداد دانه در بلال معنی دار شد. به طوری که بیش ترین مقدار عملکرد علوفه ذرت با میانگین 83/73 تن در هکتار مربوط به تیمار کشت ذرت+ کشت لوبیـا چشم بلبلـی+ کاربرد کولتیـواتور+ مصرف 150 کیلـو گـرم در هکتـار اوره و کم ترین مقدار آن با میانگین 90/46 تن در هکتار مربوط به تیمار کشت ذرت+ کشت لوبیا چشم بلبلی+ کاربرد کولتیواتور+ عدم مصرف کود اوره بود. به نظر می رسد استفاده از روش چند کشتی هم زمان با گیاهان لگوم و مصرف مقادیر کاهش یافته کود های شیمیایی می تواند از طریق ایجاد تنوع کشت و تأمین بخشی از نیتروژن مورد نیاز گیاه توسط گیاهان لگوم یکی از روش های رسیدن به سیستم های زراعی پایدار باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1882 - اثر پرایمینگ و محلول‌پاشی بتائین گلایسین بر برخی خصوصیات جوانه‌زنی و مورفو‌فیزیولوژیک لوبیا رقم درخشان تحت تنش شوری
مونا میرزایی فرشاد قوشچی پیمان عزیزی

به منظور بررسی اثر کاربرد بتائین گلایسین بر برخی خصوصیات جوانه زنی و مورفو فیزیولوژیک لوبیا تحت تنش شوری آزمایشی در تابستان سال 1394 در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار سطح (صفر، دو، چ أکثر

به منظور بررسی اثر کاربرد بتائین گلایسین بر برخی خصوصیات جوانه زنی و مورفو فیزیولوژیک لوبیا تحت تنش شوری آزمایشی در تابستان سال 1394 در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار سطح (صفر، دو، چهار و شش میلی مولار) NaClو سه سطح بتائین گلایسین (صفر، پنج و ppm10) در سه تکرار انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اثر تنش شوری بر شاخص جوانه زنی، وزن خشک ریشه چه، کلروفیل کل، درصد پروتئین برگ، محتوای پرولین برگ، میزان پایداری غشای سلول و محتوای آب نسبی برگ در سطح یک درصد معنی دار بود. همچنین اثر کاربرد بتائین گلایسین بر تمامی صفات مورد بررسی به غیر از میزان پایداری غشای سلول معنی دار بود. بررسی اثرات متقابل نشان داد که اثر متقابل شوری در محلول پاشی بتائین گلایسین بر شاخص جوانه زنی، کلروفیل کل، درصد پروتئین برگ و محتوای پرولین برگ معنی دار شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که از نظر شوری بهترین تیمار آب خالص (شاهد) بود که باعث بهبود اکثر صفات اندازه گیری به غیر از وزن خشک ریشه چه در گیاه لوبیا قرمز گردید. همچنین کاربرد بتائین گلایسین در شرایط تنش شوری توانست سبب بهبود اثرات منفی ناشی از تنش شوری گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1883 - اثر مالچ پلاستیک و بستر کاشت بر عملکرد ذرت دانه‌ای (KSC 704) در فرونشانی علف‌های هرز
محسن گرشاسبی حمید‌رضا رجب‌لاریجانی محمد نصری

به منظور مطالعه اثر مالچ و شکل بستر کاشت بر عملکرد کمی و کیفی ذرت دانه ای و توان رقابتی علف های هرز آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا انجام شد. این تحقیق به صورت کرت های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح آماری بلوک های أکثر

به منظور مطالعه اثر مالچ و شکل بستر کاشت بر عملکرد کمی و کیفی ذرت دانه ای و توان رقابتی علف های هرز آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا انجام شد. این تحقیق به صورت کرت های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. بستر کاشت در سه سطح (بستر تخت، بستر برآمده و روش مرسوم) به عنوان عامل اصلی و مالچ و بدون مالچ در سه سطح (خاک پوشیده با مالچ پلاستیک سفید روی سیاه، خاک بدون مالچ و عاری از علف های هرز و خاک بدون مالچ با تداخل علف هرز) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد مالچ پلاستیک سفید روی سیاه در تمام اشکال بستر منجر به کنترل 99درصدی علف های هرز گردید. مالچ موجب سرعت بخشیدن به رشد گیاه ذرت در مقایسه با زمین بدون مالچ گردید. اثر متقابل مالچ × شکل بستر معنی دار بود و بیش ترین عملکرد دانه در تیمار مالچ و بستر تخت ( kg.ha-16/11031) به دست آمد. همچنین شکل بستر تاثیر معنی داری بر شاخص برداشت، عملکرد دانه، تعداد دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف و تعداد ردیف داشت. مالچ نیز اثر معنی داری بر بیوماس کل، شاخص برداشت، عملکرد دانه، تعداد دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف و تعداد ردیف داشت. استفاده از بستر تخت بیش ترین تعداد دانه در بلال و ردیف در بلال را داشت و بستر برآمده نیز بیش ترین وزن هزار دانه و تعداد ردیف در بلال را داشت. در حالت استفاده از مالچ تعداد دانه در بلال، دانه در ردیف و تعداد ردیف بیش تر گردید و در نهایت نشاندهنده تعداد دانه بیش تر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1884 - بررسی شاخص های خون شناسی و برخی شاخص های بیوشیمیایی در سگ های آلوده به پاروویروس
بشری سادات بنی هاشمی عباس کلانتری

10.30495/vmj.2024.2000080.1029

چکیدهپاروویروس در سگ سانان سبب بیماری کشنده با آثار تخریب سلول های پیش ساز خون ساز و درگیری اندام ها و قسمت های گوناگونی مانند سلول های اپیتلیال روده، تیموس و غدد لنفاوی میگردد. برای انجام این پژوهش، نمونه برداری از 25 سگ دارای علائم گاستروانتریت که با تست سریع تشخیص پا أکثر

چکیدهپاروویروس در سگ سانان سبب بیماری کشنده با آثار تخریب سلول های پیش ساز خون ساز و درگیری اندام ها و قسمت های گوناگونی مانند سلول های اپیتلیال روده، تیموس و غدد لنفاوی میگردد. برای انجام این پژوهش، نمونه برداری از 25 سگ دارای علائم گاستروانتریت که با تست سریع تشخیص پاروویروس سگ مثبت شدند، صورت پذیرفت. پس از اخذ نمونه های خون و اندازه گیری شاخص های خون شناسی و بیوشیمیایی مورد نظر، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمونهای آماری شاپیروویلک و تی تست در مقایسه با مقادیر مرجع انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که تعداد گلبولهای قرمز و سفید، تعداد نوتروفیل ها و لنفوسیت ها، غلظت هموگلوبین و درصد هماتوکریت در سگ‌‌های آلوده به پاروویروس بطور معنی داری کمتر از مقادیر مرجع بود (0/001>P). همچنین فعالیت آنزیم های آسپارتات آمینوترانسفراز(AST) و آلکالین فسفاتاز (ALP) و مقادیر ازت اوره خون (BUN) و کراتینین (Cra) سرم سگ های آلوده بطور معنی داری بیشتر از مقادیر مرجع بود (0/001>P). به صورت کلی نتایج این مطالعه حاکی از اثر مخرب و متفاوت پاروویروس بر روی شاخصهای مورد نظر بود و اطلاع از وضعیت تابلو خونی و پارامترهای بیوشیمیایی مورد مطالعه، میتواند کمک شایانی جهت درمان صحیح بیماری نماید.. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1885 - ارتباط نگرش تغذیه‌ای با آمادگی قلبی عروقی و برخی از عوامل آمادگی جسمانی در مردان سالمند فعال و غیر فعال
معین فصیحیان مریم نورشاهی سمیه حاجی محمد محمدی

چکیدهزمینه و هدف: دوران سالمندی با زوال تدریجی عملکرد فیزیولوژیکی و افزایش آسیب‌پذیری همراه است و افراد سالمند تمایل به بی‌تحرکی و تغذیه‌ای ناسالم دارند. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط نگرش تغذیه‌ای با آمادگی قلبی عروقی و برخی از عوامل آمادگی جسمانی در افراد سا أکثر

چکیدهزمینه و هدف: دوران سالمندی با زوال تدریجی عملکرد فیزیولوژیکی و افزایش آسیب‌پذیری همراه است و افراد سالمند تمایل به بی‌تحرکی و تغذیه‌ای ناسالم دارند. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط نگرش تغذیه‌ای با آمادگی قلبی عروقی و برخی از عوامل آمادگی جسمانی در افراد سالمند فعال و غیر فعال بود. مواد و روش ها: بدین منظور 220 مرد سالمند با میانگین سنی91/6 ± 92/64 و شاخص توده بدنی 02/4±4/27 بر اساس میزان فعالیت بدنی به دو گروه فعال و غیرفعال تقسیم شدند. پرسش‌نامه نگرش به تغذیه (EAT-26) توسط آزمودنی‌ها تکمیل شد و آزمون های آمادگی جسمانی، از آنان بعمل آمد. به منظور تجزیه ‌و ‌تحلیل آماری داده‌ها از آزمون تی مستقل ضریب همبستگی و رگرسیون استفاده شد.یافته‌ها: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که بین نگرش تغذیه‌ای و استقامت قلبی عروقی در افراد سالمند فعال رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد( 0.409=rو 0.001=p) و در افراد غیر فعال نیز رابطه مثبت معنی داری وجود دارد(0.59=r و 0.043=p)؛ و در نهایت مشخص شد مردان سالمند فعال نسبت به گروه غیر فعال،10% شاخص توده بدنی پایین‌تر و 23% نگرش تغذیه‌ای بهتری دارند.نتیجه‌گیری: با توجه به افزایش تعداد سالمندان، توجه به ابعاد مختلف کیفیت زندگی و سبک زندگی آنان اهمیت فراوانی دارد. مقادیر ترکیب بدنی و سطح آمادگی جسمانی مردان سالمند می‌تواند بیانگر تاثیر فعالیت بدنی بر نگرش تغذیه ای صحیح در این افراد باشد، این ارتباط، به مشارکت در ورزش، افزایش میزان درک ذهنی از وضعیت تغذیه‌ای، سلامت جسمانی و همچنین کیفیت زندگی افراد سالمند کمک می‌کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1886 - شاخص ها و مؤلفه‌های اثرگذار بر توسعه بین‌المللی تنیس روی میز ایران (اکتشاف و روایی سنجی با رویکرد آمیخته)
مهران احدی محمد حامی وحید شجاعی

هدف تحقیق حاضر شناسایی و روایی سنجی شاخص‌ها و مؤلفه‌های اثرگذار بر توسعه‌ بین‌المللی تنیس روی میز ‌ایران بود. تحقیق حاضر از منظر پارادایم از نوع تحقیقات پراگماتیسم، رویکرد آمیخته، ماهیت اکتشافی- میدانی، استراتژی پدیدارشناسانه و پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی بود. شیوه جم أکثر

هدف تحقیق حاضر شناسایی و روایی سنجی شاخص‌ها و مؤلفه‌های اثرگذار بر توسعه‌ بین‌المللی تنیس روی میز ‌ایران بود. تحقیق حاضر از منظر پارادایم از نوع تحقیقات پراگماتیسم، رویکرد آمیخته، ماهیت اکتشافی- میدانی، استراتژی پدیدارشناسانه و پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی بود. شیوه جمع‌آوری داده‌ها به صورت مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته (بخش کیفی) و پرسشنامه بود. جامعه آماری تحقیق خبرگان حوزه تنیس روی میز ازجمله مربیان تیم‌های ملی تنیس روی میز ایران، مدیران ارشد در وزارت ورزش و جوانان و فدراسیون تنیس روی میز، اعضاء هیئت‌علمی بودند که 16 نفر از آنان به‌عنوان نمونه تحقیق به شیوه غیر احتمالی، هدفمند و گلوله برفی در نظر گرفته شدند. 226 کد اولیه شامل 13 مقوله ‌اصلی و 37 مقوله محوری در خصوص عوامل اثر‌گذار بر توسعه بین‌المللی تنیس روی میز ایران احصاء شد که فراوانی این کدها درمجموع برابر با 460 بود. ضریب پایایی بازکدینگ تحقیق کیفی 84/0 محاسبه شد. روایی ظاهری و محتوی توسط اساتید خبره و و روایی سازه مدل مورد تائید قرار گرفت. برازش مدل با محاسبه SRMR برابر با 066/0 که نشان از برازش مطلوب مدل بود. عوامل اقتصادی (503/0)، اجتماعی (438/0)، توسعه زیرساخت‌ها (43/0) و عوامل فنی و ‌تخصصی (44/0)، عوامل انگیزشی (373/0)، عامل رسانه (518/0)، ماهیت رشته تنیس روی میز (004/0)، استعدادیابی (497/0)، عامل مدیریتی (530/)، دولت و حاکمیت (458/0)، نهادهای آموزشی و توسعه ورزش همگانی (472/0) به عنوان شاخص‌ها و مؤلفه‌های اثرگذار بر توسعه بین‌المللی تنیس روی میز دارای کیفیت بالا و متوسط رو به بالا با محاسبه Q2 گزارش شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1887 - بررسی رابطه فشار خون با چگونگی توزیع چربی در مردان جوان ورزشکار و غیر ورزشکار
مهوش نوربخش معصومه شجاعی فاطمه محمدزاده کلخوران سعید محمودی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1888 - بررسی میزان تغییر شاخص های جسمانی جانبازان شیمیایی به دنبال شرکت در یک دوره برنامه ورزشی منظم
مسعود حاج رسولی آرش مهذب محمد رضا سروش رضا امینی مصطفی قانعی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1889 - ارتباط بین سطح ورزش، خودکارآمدی و شاخص توده بدن با انگیزه های ورزش دانشجویان غیر ورزشکار
محمد ملکی سردار محمدی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1890 - شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر توسعه فضای ورزشی شهر تهران و تبیین راهکارهای مناسب با رویکرد اقتصاد مقاومتی
صادق رضائی ابوالفضل فراهانی علی اصغر دورودیان علی محمد صفانیا

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر توسعه فضای ورزشی شهر تهران و تبیین ارائه راهکارهای مناسب با رویکرد اقتصاد مقاومتی تدوین گردیده است. روش پژوهشی آمیخته بود. داده های مورد نیاز در بخش کیفی از طریق مصاحبه های انفرادی نیمه ساختار یافته با خبرگان به روش نم أکثر

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر توسعه فضای ورزشی شهر تهران و تبیین ارائه راهکارهای مناسب با رویکرد اقتصاد مقاومتی تدوین گردیده است. روش پژوهشی آمیخته بود. داده های مورد نیاز در بخش کیفی از طریق مصاحبه های انفرادی نیمه ساختار یافته با خبرگان به روش نمونه گیری هدفمند، سهمیه ای گرد آوری شده است. پس از پیمودن مراحل سه گانه کدگذاری مطابق الگوی پیشنهادی اشتروس و کوربین(1998)، پدیده مرکزی تحقیق تحت عنوان " توسعه فضای ورزشی با رویکرد اقتصاد مقاومتی" شناسایی و مدل مفهومی متناظر با آن تدوین شد. بخش کمی پژوهش مبتنی بر پیمایش در جامعه هدفی متشکل از 370 نفر از مدیران ، کارکنان باشگاه و خدمات گیرندگان بخش ورزش شهر تهران که به روش نمونه گیری خوشه ای، طبقه ای و به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، پرسشنامه حاصل از مصاحبه ها توزیع و جمع آوری گردید. روایی صوری پرسشنامه به وسیله متخصصان بررسی و روایی محتوایی آن با استفاده از تحلیل عاملی انجام گرفت. داده های حاصل با روش های آماری تحلیل عاملی تاییدی وآزمون فریدمن و استفاده از نرم افزار Amos و spss تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان داد، شاخص هایی همچون چرخه فعال اقتصادی از عوامل علی، حلقه پنج گانه توسعه اقتصادی از عوامل زمینه ای، عدم حمایت از تولیدات داخلی از عوامل مداخله گر، جذب سرمایه از راهبردهای موثر و رشد اقتصادی با حمایت و خود اتکایی به تولید داخل از پیامدها، اولویت نخست تمام عوامل شناسایی شده را به خود اختصاص دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1891 - اثر 12 هفته تمرین ترکیبی بر لپتین، پروتئین واکنش گر (CRP )و شاخص مقاومت انسولین ( HPMA-IR ) در مردان دارای اضافه وزن
رضا عباسی بختیاری بهرام عابدی

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1892 - بررسی برخی شاخص های استعداد یابی کشتی فرنگی از دیدگاه مربیان برتر ایرانی
عباس خدایاری علی رضا رحیمی بهروز حضرتی پور

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1893 - تاثیر مکمل دهی کوتاه مدت ویتامین E و کوآنزیم Q10 بر مالون دی آلدئید پلاسمایی در کومیته کاران دختر 17-15 سال
عیدی علیجانی علیرضا رحیمی فاطمه فلاح

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1894 - اثر 4 هفته فعالیت ورزشی صبحگاهی و مصرف چای سبز بر شاخص‌های چاقی در مردان چاق
کیوان خرمی پور عباسعلی گائینی امیرحسین احمدی حکمتی کار

هدف از پژوهش بررسی اثر 4 هفته فعالیت ورزشی صبحگاهی و مصرف چای سبز بر شاخص‌های چاقی در مردان چاق بود. 384 مرد چاق به‌عنوان آزمودنی در این پژوهش شرکت داشتند. آزمودنی‌ها به 4 گروه فعالیت ورزشی (96n=)، مصرف چای سبز (96n=)، مصرف چای سبز و فعالیت ورزشی (96n=) و گروه کنترل (96 أکثر

هدف از پژوهش بررسی اثر 4 هفته فعالیت ورزشی صبحگاهی و مصرف چای سبز بر شاخص‌های چاقی در مردان چاق بود. 384 مرد چاق به‌عنوان آزمودنی در این پژوهش شرکت داشتند. آزمودنی‌ها به 4 گروه فعالیت ورزشی (96n=)، مصرف چای سبز (96n=)، مصرف چای سبز و فعالیت ورزشی (96n=) و گروه کنترل (96n=) تقسیم شدند. پروتکل تمرین شامل 4 هفته و هر هفته 3 جلسه فعالیت ورزشی (10 دقیقه گرم کردن، 30 دقیقه فعالیت‌های ریتمیک هوازی و 10 دقیقه سرد کردن) بود. همچنین، چای سبز، روزانه 3 وعده و به مقدار 3 گرم چای خشک در 200 میلی‌لیتر آب توسط آزمودنی‌های گروه‌های مصرف چای سبز- و مصرف چای سبز و فعالیت ورزشی خورده شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های تی وابسته، تحلیل واریانس یک‌طرفه و بونفرونی استفاده شد. آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه نشان داد تفاوت معناداری بین سن، قد، وزن و BMI آزمودنی‌های 4 گروه، قبل از شروع مطالعه وجود نداشت (05/0p>). آزمون تی وابسته نشان داد در گروه‌های فعالیت ورزشی و مصرف چای سبز و فعالیت ورزشی، وزن و ترکیب بدن در مقایسه با گروه کنترل در حد معناداری کاهش داشت (05/0≥P) که بیشترین کاهش در گروه مصرف چای سبز و فعالیت ورزشی دیده شد. می‌توان گفت خوردن چای سبز به‌تنهایی نمی‌تواند تأثیر معناداری بر بهتر شدن شاخص‌های چاقی داشته باشد اما، فعالیت ورزشی به‌تنهایی این قابلیت را دارد. همچنین، اگر هر دو مداخله (مصرف چای سبز و فعالیت ورزشی) باهم اعمال شود، تأثیری زیادتری خواهند داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1895 - مقایسه شاخص های پایداری پاسچر در تکلیف های مختلف در افرادی که زانوی ضربدری و پرانتزی و سالم دارند
نینا همتی زاده امیر سرشین سید صدرالدین شجاع الدین

تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1896 - مقایسه تاثیر تمرینات HIRT و تمرینات TRT بر سطح سرمی آیریزین و شاخص مقاومت به انسولین در مردان دارای اضافه وزن شهر همدان
مجید خان بابایی نوا سید وحید فاضلیان سلمان لطفی

هدف از پژوهش حاضر مقایسه تاثیر تمرینات مقاومتی با شدت بالا (HIRT) و تمرینات مقومتی سنتی (TRT) بر سطح سرمی آیریزین و شاخص مقاومت به انسولین در مردان دارای اضافه وزن شهر همدان بود. در این پژوهش36 مرد دارای اضافه وزن که شاخص توده بدنی بالای 24 داشتند به عنوان نمونه انتخاب أکثر

هدف از پژوهش حاضر مقایسه تاثیر تمرینات مقاومتی با شدت بالا (HIRT) و تمرینات مقومتی سنتی (TRT) بر سطح سرمی آیریزین و شاخص مقاومت به انسولین در مردان دارای اضافه وزن شهر همدان بود. در این پژوهش36 مرد دارای اضافه وزن که شاخص توده بدنی بالای 24 داشتند به عنوان نمونه انتخاب و به صورت تصادفی ساده به سه گروه کنترل تمرینات HIRT و تمرینات TRT تقسیم شدند. آزمودنی های گروه تمرینات TRT ،تمرینات مقاومتی با شدت 70 درصد یک تکرار بیشینه و گروه تمرینات HIRT یک پروتکل تمرینی هشت هفته ای مقاومتی با شدت 85 درصد یک تکرار بیشنیه انجام دادند. قبل و بعد از انجام تمرینات، آیریزین ،شاخص مقاومت به انسولین ، اندازه دوره کمر،گلوکز ناشتا ، انسولین ناشتا و شاخص توده بدنی آزمودنی ها اندازه گیری شده و نتایج با استفاده از تحلیل واریانس یکطرفه و در صورتی معنی داری با استفاده از تست تعقیبی توکی بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد تمرینات مقاومتی باشدت بالا (HIRT) باعث تغییرات معنی دار در آیریزین (P<0.05) و شاخص مقاومت به انسولین شد(P<0.05) اما این تغییرات در گروه تمرینات سنتی(TRT) معنی دار نبود(P>0.05). هر دو شیوه تمرینی نسبت به گروه کنترل باعث ایجاد تغییراتی در میزان آیریزین سرم و شاخص مقاومت به انسولین مردان دارای اضافه وزن شدند اما تمرینات مقاومتی با شدت بالا تاثیر بیشتری نسبت به تمرینات سنتی بر تغییر میزان آیریزین سرم و شاخص مقاومت به انسولین مردان دارای اضافه وزن دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1897 - تحلیل و اولویت بندی شاخصه های ارزیابی عملکرد سرمربیان تیم ملی تکواندو از دیدگاه بازیکنان ملی (آقایان)
مهدی باقری هادی تیران ولیپور نجف اقایی

هدف پژوهش حاضر، اولویت‌بندی شاخصه‌های ارزیابی عملکرد مربیان تیم ملی تکواندو از دیدگاه ورزشکاران ملی بود. نمونه آماری پژوهش به دلیل قلیل بودن، برابر با جامعه آماری در نظر گرفته شد(61 نفر). ابزار پژوهش، پرسش‌نامه محقق ساخته‌ای بود که در 7 بخش آماده گردید. روایی صوری و محت أکثر

هدف پژوهش حاضر، اولویت‌بندی شاخصه‌های ارزیابی عملکرد مربیان تیم ملی تکواندو از دیدگاه ورزشکاران ملی بود. نمونه آماری پژوهش به دلیل قلیل بودن، برابر با جامعه آماری در نظر گرفته شد(61 نفر). ابزار پژوهش، پرسش‌نامه محقق ساخته‌ای بود که در 7 بخش آماده گردید. روایی صوری و محتوایی ابزار را 11 نفر از اساتید، مربیان تیم ملی تکواندو، داوران بین اللملی و کارشناسان باسابقه در رشته تکواندو و دارای تحصیلات دانشگاهی تائید کردند، برای پایایی ابزار اندازه‌گیری از آزمون آلفای کرون باخ(93/0=α) و پایایی ترکیبی (83/0)استفاده شد. در این پژوهش به‌منظور طبقه‌بندی و خلاصه نمودن داده‌های خام از آمار توصیفی و در بخش آمار استنباطی از آزمون ناپارامتریک برای تجزیه و تحلیل داده ها و از تحلیل واریانس فریدمن برای رتبه بندی معیارهای مربی‌گری استفاده شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، شاخصه‌ها در هفت عامل که به ترتیب شامل مهارت‌های تکنیکی، مهارت‌های مدیریتی، مهارت‌های فنی، روابط حرفه‌ای، مهارت روان‌شناختی، مهارت اجتماعی- ارتباطی و سابقه قهرمانی اولویت‌بندی شدند. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده مسئولان ورزشی در فدراسیون تکواندو برای انتخاب مربیان، بیشتر به شایستگی های تکنیکی و مدیریتی و در درجه بعدی به ویژگی‌های دیگر برای رشد و توسعه هرچه بیشتر ورزش تکواندو تمرکز کنند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1898 - تأثیر کاربرد گوگرد در جعبه های نشا و تراکم کاشت در مزرعه بر رشد و عملکرد برنج رقم طارم محلی
سید مهران هاشمی کمانگر الهیار فلاح مرتضی نصیری

به منظور بررسی اثر کاربرد سطوح مختلف گوگرد و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج رقم طارم محلی،آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب کامل تصادفی با 12تیمار و 4تکرا در سال 1389در بابل اجرا شد.فاکتورهای آزمایش شامل گوگرد در 4سطح ( 100 ،50 ،0و 150گرم در هر جعبهی نشاء) ب أکثر

به منظور بررسی اثر کاربرد سطوح مختلف گوگرد و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج رقم طارم محلی،آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب کامل تصادفی با 12تیمار و 4تکرا در سال 1389در بابل اجرا شد.فاکتورهای آزمایش شامل گوگرد در 4سطح ( 100 ،50 ،0و 150گرم در هر جعبهی نشاء) به عنوان عامل اصلی و 3تراکم کاشت ( 13×30و 15×30و 17×30سانتی متر مربع) به عنوان عامل فرعی بود. صفات اندازه گیری شدهشامل ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد برگ، تعداد پنجه، طول خوشه، تعداد دانه پرو پوک، شاخص سطح برگ،عملکرد دانه بودند. نتایج بدست آمده نشان داد که کاربرد گوگرد سبب افزایش تعداد دانه پر در خوشه گردید وهمچنین اثرات متقابل کاربرد گوگرد، تراکم کاشت باعث افزایش وزن هزار دانه نسبت به شاهد شد. نتایج مقایسهمیانگین نشان داد، تیمار تراکم کاشت 17×30سانتی متر مربع و 100گرم گوگرد سبب افزایش 96/65درصد وزنهزار دانه نسبت به تیمار تراکم کاشت 17×30سانتی متر مربع و 50گرم گوگرد گردید. همچنین بیشترین وکمترین تعداد پنجه در کپه به ترتیب از تیمار ترکیبی تراکم کاشت 17×30سانتی متر مربع و 150گرم گوگرد وتراکم کاشت 15×30سانتی متر مربع و 150گرم گوگرد حاصل گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1899 - ارزیابی شاخصهای تحمل به تنش خشکی انتهای فصل برای شناسایی ژنوتیپ های متحمل باقلا ( . Vicia faba L )
فاطمه شیخ فرامرز سیدی

تنش خشکی عملکرد و سطح زیر کشت باقلا را در بسیاری از مناطق ایران کاهش داده است. لذا به منظور شناسایی شاخص-های تحمل تنش خشکی مطلوب و انتخاب ژنوتیپهای متحمل به خشکی، 24ژنوتیپ باقلا از خزانه مقاومت به خشکیایکاردا بههمراه شاهد (رقم برکت) در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان و أکثر

تنش خشکی عملکرد و سطح زیر کشت باقلا را در بسیاری از مناطق ایران کاهش داده است. لذا به منظور شناسایی شاخص-های تحمل تنش خشکی مطلوب و انتخاب ژنوتیپهای متحمل به خشکی، 24ژنوتیپ باقلا از خزانه مقاومت به خشکیایکاردا بههمراه شاهد (رقم برکت) در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان و گنبد (مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان)مورد بررسی قرار گرفتند. ژنوتیپهای باقلا در قالب طرح لاتیس ساده در دو تکرار در دو شرایط مطلوب و بدون آبیاری درسال زراعی 1394-1395بررسی شدند. شاخصهای تنش خشکی مانند شاخص تحمل ( ،)TOLشاخص حساسیت به تنش( ،)SSIشاخص تحمل تنش ( ،)STIمیانگین بهرهوری ( ،)MPمیانگین هندسی بهرهوری ( )GMPو میانگین هارمونیک( ،)HMشاخص عملکرد ( ،)YIشاخص پایداری عملکرد ( ،)YSIشاخص درصد حساسیت به تنش ( )SSPIو شاخص تحملبه تنش تصحیح شده ( )K1STIبر اساس عملکرد ژنوتیپها در محیط تنش و بدون تنش محاسبه شدند. تجزیه واریانسمرکب دادهها نشان داد که تفاوت معنیداری بین ژنوتیپها وجود داشت. در شرایط تنش متوسط ( )SI= 0/46این آزمایشبین عملکرد غلاف باقلا در شرایط تنش وبدون تنش همبستگی وجود داشت که بیانگر قابلیت تعمیم نتایج عملکرد درشرایط بدون تنش به شرایط تنش خشکی متوسط است. شاخصهای YI ،HM ،STI ،GMP ،MPو K1STIبهدلیلهمبستگی مثبت و معنیدار با عملکرد در هر دو شرایط تنش و بدون تنش قابل استفاده برای شناسایی ژنوتیپهای متحملهستند. براین اساس ژنوتیپهای 23 ،22 ،21 ،20 ،19 ،12 ،1،3و 24جهت بررسیهای بیشتر در خزانه تلاقی برنامههایبهنژادی مقاومت به خشکی انتخاب شدند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1900 - نقش محرک های رشد در بهبود عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک لوبیا قرمز تحت سطوح مختلف آبیاری در شهرستان خوی (.Phaseolus vulgaris L)
محمد کاظم علیلو محسن رشدی ساسان رضادوست جواد خلیلی محله

به منظور بررسی واکنش عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک لوبیا قرمز به کاربرد محرکهای رشد تحت سطوحمختلف آبیاری، آزمایشی به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار درروستای پیرموسی شهرستان خوی طی سال 1400اجرا گردید. آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطحآبیاری أکثر

به منظور بررسی واکنش عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک لوبیا قرمز به کاربرد محرکهای رشد تحت سطوحمختلف آبیاری، آزمایشی به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار درروستای پیرموسی شهرستان خوی طی سال 1400اجرا گردید. آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطحآبیاری در 11 ،8و 14روز یکبار و ترکیبات محرک رشد به عنوان عامل فرعی در 5سطح شامل مصرف اسیدهیومیک همراه آب آبیاری، محلول پاشی آمینو اسید، محرک ریشه زایی، پتاسیم و عدم کاربرد محرکهای رشد(شاهد) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که آبیاری بر تمام صفات مورد بررسی و مواد محرک رشد نیز برمحتوی آب نسبی برگ، کلروفیل ، aدرصد پروتئین، تعداد شاخه جانبی، عملکرد دانه و شاخص برداشت تاثیرمعنی داری داشت. اثرمتقابل دو عامل بر تعداد شاخه جانبی، عملکرد دانه، شاخص برداشت و درصد پروتئیندانه معنیدار بود. کاربرد اسید هیومیک موجب افزایش عملکرد دانه شد و با افزایش کمبود آب تاثیر اسیدهیومیک بر افزایش عملکرد دانه محسوس بود. بیشترین عملکرد دانه به میزان 3076/12کیلوگرم در هکتار درسطح آبیاری 8روز یکبار و تیمار هیومیک اسید و کمترین مقدار این صفت نیز به میزان 1220/96کیلوگرم درسطح آبیاری 14روز یکبار و تیمار شاهد مشاهده گردید. به نظر میرسد افزایش فاصله آبیاریها در طول فصلرشد منجر به افت عملکرد و تنزل خصوصیات فیزیولوژیک از جمله شاخص سطح برگ، کلروفیل و محتوی آبنسبی برگ گردید و مصرف ترکیباتی مانند هیومیک اسید توانست تا حدودی اثرات کاهشی تنش خشکی راتعدیل نماید تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1901 - کنترل علف‌های هرز باریک برگ مزارع کشت مستقیم برنج در بستر خشک با کاربرد توام علف کش ها
حسن پارسانیا حسین عجم نوروزی معصومه یونس آبادی

به‌منظور کنترل علف های هرز باریک برگ مزارع کشت مستقیم برنج در بستر خشک با کاربرد توأم علف‌کش‌های پیش رویشی و پس رویشی، این تحقیق به‌صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی رسته ایستگاه هاشم آباد در سال زراعی 1400 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل کاربر أکثر

به‌منظور کنترل علف های هرز باریک برگ مزارع کشت مستقیم برنج در بستر خشک با کاربرد توأم علف‌کش‌های پیش رویشی و پس رویشی، این تحقیق به‌صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی رسته ایستگاه هاشم آباد در سال زراعی 1400 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل کاربرد علف‌کش پیش رویشی استامپ و علف‌کش‌های پس رویشی پوما سوپر (یک لیتر)، پوما سوپر (دو لیتر)، نبواس (دو لیتر)، پروپانیل (10 لیتر)، سون رایس (100 میلی لیتر)، شالی پاک (پنوکسولام 250 میلی لیتر)، ساترن (6 لیتر)، رونستار (3 لیتر)، کلوماژون (1000 میلی لیتر) و تیتان (2 لیتر) و وجین دستی بود. اثر کاربرد علف‌کش بر صفات تعداد دانه در پانیکول برنج، تعداد پانیکول در متر مربع، وزن هزار دانه، عملکرد برنج، وزن کل بوته های درو شده برنج، وزن تر شالی، وزن خشک شالی، وزن کاه و کلش، عملکرد کاه و کلش، تعداد علف هرز، وزن های تر و خشک علف های هرز کنجد، گندم، سوروف، اویارسلام، خرفه، خربزه وحشی، پیچک صحرایی و پیچک هفت بند، معنی دار بود. به طور کلی جهت حصول بیشترین تعداد دانه در پانیکول برنج، تعداد پانیکول در متر مربع، وزن هزار دانه، عملکرد برنج، وزن تر و خشک شالی، عملکرد کاه و کلش علف‌کش پوماسوپر 2 لیتر و نیز برای کسب بیش ترین وزن کل بوته های درو شده برنج و وزن خشک کاه و کلش علف‌کش رونستار توصیه می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1902 - بررسی تاثیر ورم پستان بالینی بر عملکرد تولید مثلی گاوهای شیری هلشتاین
محمد شمس مهران فرهودی مقدم داوود ناصری غلامرضا بابایی اورنگ عطایی عمارلویی امیر پورعلی

هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر بیماری ورم پستان بالینی (تحت حاد و حـاد) بر باروری گاوهای شـیری هلـشـتاین می باشد. به همین دلیل با مراجعه به یکی از دامداری های غرب استـان البرز از ابتـدای سال 87تا پایان بهار 89تعداد 1811رأس دام مبتلا به بیماری ورم پستان بالینی تحت أکثر

هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر بیماری ورم پستان بالینی (تحت حاد و حـاد) بر باروری گاوهای شـیری هلـشـتاین می باشد. به همین دلیل با مراجعه به یکی از دامداری های غرب استـان البرز از ابتـدای سال 87تا پایان بهار 89تعداد 1811رأس دام مبتلا به بیماری ورم پستان بالینی تحت حاد و حاد که 1248راس قبـل از آبستن شدن و بقیه بعد از آبستنی دچار ورم پستان شده بودند را به عنوان گروه مبتلا به بیماری و تعداد 1347رأس دام سالم را که فاقد هرگونه بیماری بودند را به عنوان گروه کنترل از اطلاعات و سوابق موجود در گاوداری استخراج نمودیم و مورد بررسی قراردادیم. سپس اطلاعات جمع آوری شده را با برنامه SPSSآنالیز نموده و شاخص های تولید مثلی مختلف مانند فاصله ی زایش تا اولین تلقیح ) ،(DFSفاصله ی زایش تا آبستنی ) (CCIو تعداد تلقیح به ازای آبستنی ) ،(S/Cدرصد آبستنی دام ها در فواصل مختلف زمانی(120و150روز) پس از زایمان ( )PP>150،PP >120رادر گروه دام های مبتلا به بیماری قبل از آبستنی ( 1248راس) نسبت به گروه کنترل بررسی نمودیم و برای تعیین سطح معنا دار بودن اختلاف نتایج حاصله از آزمون های مختلفی مانند آزمون Tنمونه های مستقل، مربع کای و آنوا استفاده نمودیم. براساس نتایج به دست آمده در این مطالعه بیشترین میزان بروز بیماری ورم پستان در فصل تابستان و کمترین میزان فراوانی در فصل زمسـتان بود ( .)P ≥ 0/001همچنین بیشترین میزان بروز بیمـاری در شهریور ماه و کمترین میزان در اسـفند ماه بوده است ( .)P ≥ 0/001نتایج حاصله بیانگرنامطلوب بودن شاخص های تولید مثلی مورد بررسی در گروه دام های مبتلا به ورم پسـتان قبل از آبستنی نسبت به گروه کنترل بود. تجزیه و تحلیل آماری نتایج بدست آمده نشان داد که در اغلب موارد تفاوت معناداری بین دوگروه مبتلا به بیماری ورم پستان نسبت به گروه کنترل وجود دارد( .)P≥0/001بطوریکه در گروه مبتلا به بیماری قبل از آبستنی در مقایسه با گروه کنترل 63:DFSروز در مقابل 43روز:، 203 CCIروز در مقابل 82روز:،S/C 3/6در مقابل % 31 :PP >1،120/8در مقابل % 45 PP >:150،% 80در مقابل % 88بوده است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1903 - بررسی تأثیر کود بیولوژیکی ورمی‌کمپوست و ورمی واش بر روی برخی از صفات رویشی و زایشی گیاه شمعدانی (Pelargonium peltatum)
طاهره واقعی سپیده کلاته جاری سکینه سعیدی سار مرجان دیانت

به منظور بررسی تأثیر کودهای بیولوژیکی ورمی‌کمپوست و ورمی‌واش روی رشد و نمو گیاه شمعدانی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در 3 تکرار در سال 1398 به مرحله اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی شامل ورمی‌کمپوست در سطوح عدم مصرف، 20 و 40 درصد حجمی و ورمی‌ أکثر

به منظور بررسی تأثیر کودهای بیولوژیکی ورمی‌کمپوست و ورمی‌واش روی رشد و نمو گیاه شمعدانی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در 3 تکرار در سال 1398 به مرحله اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی شامل ورمی‌کمپوست در سطوح عدم مصرف، 20 و 40 درصد حجمی و ورمی‌واش در سطوح عدم مصرف، 100 و 200 ppm بود. نتایج نشان داد که کاربرد ورمی‌کمپوست موجب افزایش ارتفاع بوته، تعداد ساقه، طول میانگره، تعداد ساقه گل دهنده، ارتفاع گل، وزن تر و خشک ساقه، تعداد برگ در ساقه، وزن تر و خشک برگ، شاخص سطح برگ، حجم ریشه، پتاسیم، نیتروژن، فسفر نسبت به شاهد شد. بیشترین ارتفاع بوته و ارتفاع گل در تیمار 20 درصد ورمی‌کمپوست، بالاترین تعداد ساقه، شاخص سطح برگ در تیمار 40 درصد ورمی‌کمپوست و حداکثر پتاسیم و فسفر در تیمار 20 و 40 درصد ورمی-کمپوست به دست آمد. بر اساس نتایج، کاربرد ورمی‌واش موجب افزایش ارتفاع بوته، طول میانگره، تعداد ساقه گل دهنده، ارتفاع گل، وزن تر و خشک ساقه، تعداد برگ در گیاه، وزن تر و خشک برگ، حجم ریشه و نیتروژن گردید. حداکثر ارتفاع بوته در تیمار ppm 100 ورمی‌واش و بالاترین ارتفاع گل در تیمار ppm 200 ورمی‌واش حاصل شد. مشاهده شد که ورمی‌کمپوست و ورمی‌واش اثر افزایشی روی هم داشتند، به طوری که بالاترین طول میانگره، وزن تر ساقه، از کاربرد 40 درصد ورمی‌کمپوست با ppm 200 ورمی‌واش، حداکثر تعداد برگ در گیاه و وزن تر و خشک برگ از کاربرد 40 درصد ورمی‌کمپوست با ppm 100 ورمی‌واش، بالاترین غلظت نیتروژن در تیمار 20 درصد ورمی‌کمپوست با ppm 100 ورمی‌واش، بیشترین تعداد ساقه گل دهنده از کاربرد سطوح مختلف ورمی‌واش با 40 درصد ورمی‌کمپوست و عدم کاربرد و کاربرد ppm 100 همراه با 20 درصد ورمی‌کمپوست به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1904 - بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم در شهرستان البرز
محسن یوسفی رحیم عموجانی فرامرز حریری مقدم علی سعیدی

این تحقیق در سال زراعی 96-1395 با هدف مقایسه ارقام گندم از نظر عملکرد و اجزای عملکرد در منطقه البرز، استان قزوین اجرا شد. این ارقام شامل: پیشگام، حیدری، پارسی، میهن، سیوند و c-91-4 بودند که به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزی أکثر

این تحقیق در سال زراعی 96-1395 با هدف مقایسه ارقام گندم از نظر عملکرد و اجزای عملکرد در منطقه البرز، استان قزوین اجرا شد. این ارقام شامل: پیشگام، حیدری، پارسی، میهن، سیوند و c-91-4 بودند که به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر رقم بر عملکرد دانه در سطح 1 درصد معنی دار بود. نتایج مقایسه ارقام نشان داد که رقم پیشگام با میانگین 6035 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد که با رقم C-91-4 (با میانگین 5630 کیلوگرم در هکتار) از نظر آماری در یک گروه مشترک قرار گرفت.رقم میهن با میانگین 4400 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشت که با ارقام پارسی، حیدری و سیوند از نظر آماری هم گروه بودند. دلایل برتری عملکرد دانه در رقم پیشگام، به دلیل بالاتر بودن تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در واحد سطح می باشد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که رقم تأثیر معنی داری بر عملکرد بیولوژیک در سطح 1 درصد داشت. نتایج نشان داد که رقم سیوند با میانگین 28110 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد بیولوژیک را به خود اختصاص داد. کمترین عملکرد بیولوژیک در ارقام پیشگام و حیدری مشاهده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1905 - بررسی تأثیر کاربرد منابع کود نیتروژن و کود سولفات روی بر عملکرد گیاه دارویی همیشه بهار
علی فیض اللهی جهانفر دانشیان عباس ملکی

به منظور بررسی تاثیر منابع کود نیتروژن و سولفات روی بر عملکرد گیاه دارویی همیشه بهار آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در تاکستان در سال 1390 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل منابع کود نیتروژن (کود دامی و کود اوره) با 4 سطح، 0 تن کود د أکثر

به منظور بررسی تاثیر منابع کود نیتروژن و سولفات روی بر عملکرد گیاه دارویی همیشه بهار آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در تاکستان در سال 1390 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل منابع کود نیتروژن (کود دامی و کود اوره) با 4 سطح، 0 تن کود دامی + 120 کیلوگرم اوره در هکتار، 10 تن کود دامی + 90 کیلوگرم اوره، 20 تن کود دامی + 60 کیلوگرم اوره ، 30 تن کود دامی + 30 کیلوگرم اوره و 40 تن کود دامی + 0 کیلوگرم اوره و سولفات روی با 3 سطح، عدم محلول پاشی، 1 بار محلول پاشی و 2 بار محلول پاشی مقدار توصیه شده بودند.نتایج نشان دادند که عامل منابع مختلف کود اوره بر قطر کاپیتول،تعداد دانه در گیاه و شاخص برداشت گل تاثیر معنی داری داشت اما بر شاخص برداشت دانه تاثیر معنی داری نشان نداد .همچنین عامل مصرف کود سولفات روی بر قطر کاپیتول و تعداد دانه در گیاه اثر معنی داری را نشان دادا ولی برروی شاخص برداشت دانه و شاخص برداشت گل تاثیر معنی داری نداشت .همچنین نتایج نشان دادند که اثر متقابل منابع مختلف کود اوره و مصرف سولفات روی بر تعداد دانه در گیاه معنی دار شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1906 - بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص رقابت برخی ژنوتیپ‌های لوبیا (.Phaseolus vulgaris L) با علف‌های‌هرز
مریم متقی شهپر مهرشاد براری اسکندر زند سید محسن سیدی افشار آزادبخت

به منظور بررسی قدرت رقابتی برخی ژنوتیپ های لوبیا با علف های هرز آزمایشی در سال 1389 تحت شرایط طبیعی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل وجین و عدم وجین علف ها أکثر

به منظور بررسی قدرت رقابتی برخی ژنوتیپ های لوبیا با علف های هرز آزمایشی در سال 1389 تحت شرایط طبیعی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل وجین و عدم وجین علف های هرز در تمام دوره رشد به عنوان فاکتور اصلی و هشت ژنوتیپ لوبیا (با تنوع در رسیدن) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. در آزمایش از پراکنش طبیعی علف های هرز استفاده گردید. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر علف هرز و ژنوتیپ های لوبیا بر روی صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد؛ اما اثر متقابل دو فاکتور بر صفات وزن 100 دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی دار نشد. بیشترین میزان عملکرد عملکرد دانه به ترتیب با مقادیر 09/309 و 77/354 گرم بر متر مربع در تیمار عدم حضور علف هرز و ژنوتیپ 21191 KS بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که بالاترین شاخص رقابت (42/1) متعلق به رقم خمین و پایین ترین مقدار آن (71/0) متعلق به رقم اختر بود. به طور کلی نتایج نشان داد ژنوتیپ های رونده و رشد نامحدود لوبیا در مقایسه با ایستاده و رشد محدود رقابت کننده های قوی تری در برابر علف های هرز بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1907 - تأثیر کود دامی و میکوریزا بر شاخص‌های فیزیولوژیک رشد کدوی تخم کاغذی در شرایط مختلف رطوبتی
محسن یوسفی جهانفر دانشیان

تشخیص وضعیت رشد گیاهان دارویی در شرایط مختلف آبیاری و تنش خشکی میتواند راهنمای کشت گیاهان مقاوم در مناطق خشک یا کم آب باشد. جهت ارزیابی تأثیر کود دامی و قارچ میکوریزا بر شاخص های فیزیولوژیک رشد گیاه کدوی تخم کاغذی (cucurbita pepo L.) در شرایط تنش کم آبی آزمایشی به صورت أکثر

تشخیص وضعیت رشد گیاهان دارویی در شرایط مختلف آبیاری و تنش خشکی میتواند راهنمای کشت گیاهان مقاوم در مناطق خشک یا کم آب باشد. جهت ارزیابی تأثیر کود دامی و قارچ میکوریزا بر شاخص های فیزیولوژیک رشد گیاه کدوی تخم کاغذی (cucurbita pepo L.) در شرایط تنش کم آبی آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، در بهار و تابستان 1388 در ایستگاه تحقیقاتی فیض آباد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین انجام شد. عامل آبیاری در سه سطح شامل: I1=60 ، I2=120 و I3=180 (بصورت میلیمتر تبخیرتجمعی از تشتک تبخیر کلاسA ) در کرت های اصلی که در مرحله قبل از گلدهی اعمال شد و عامل کود دامی در سه سطح شامل: 0 ، 15 و 30 تن در هکتار بود که به همراه قارچ میکوریزا در 2 سطح (کاربرد و عدم کاربرد) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج 4 مرحله نمونه برداری نشان داد که کاربرد 30 تن در هکتار کود دامی و کاربرد میکوریزا در شرایط بدون تنش ماده خشک، سرعت رشد نسبی و سرعت رشد محصول را افزایش داد. همچنین بعد از اعمال تنش شاخص های فیزیولوژیکی کاهش یافتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1908 - بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ماش تحت تاثیر محلول پاشی کود هیومیک اسید آهن و سالیسیلیک اسید
عباس خلیلی طیب ساکی نژاد تیمور بابایی نژاد

این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در اهواز اجرا گذاشته شد. فاکتور اول هیومیک اسید در سه سطح (صفر، 50 و 100 میلی گرم در لیتر) و فاکتور دوم سالیسیلیک اسید در سه سطح (صفر، 2 و 4 میلی مولار) بود. نتایج نشان داد که تفاوت بین سطوح ا أکثر

این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در اهواز اجرا گذاشته شد. فاکتور اول هیومیک اسید در سه سطح (صفر، 50 و 100 میلی گرم در لیتر) و فاکتور دوم سالیسیلیک اسید در سه سطح (صفر، 2 و 4 میلی مولار) بود. نتایج نشان داد که تفاوت بین سطوح اسید هیومیک آهن از نظر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. تفاوت بین سطوح اسید سالیسیلیک هم در تمامی صفات اندازه گیری شده در سطح یک درصد معنی دار بود. اثرات متقابل تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه در سطح پنج درصد معنی دار بود ودرسایر صفات اختلاف معنی داری مشاهده نشد. بیشترین عملکرد دانه در اثر متقابل مربوط به تیمار 100 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید و 4 میلی مولار سالیسیلیک اسید با تعداد 2793 کیلوگرم در هکتار و کمترین آن در تیمار شاهد با 1033 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین تعداد غلاف در بوته مربوط به تیمار 100 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید و 4 میلی مولار سالیسیلیک اسید با تعداد 25 غلاف در بوته و کمترین آن در تیمار شاهد با 15 غلاف در بوته بود. با توجه به این نتایج کاربرد غلظت100 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید و 4 میلی مولار سالیسیلیک اسید نسبت به سایر تیمارها پیشنهاد می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1909 - رابطه توسعه و کیفیت حکمرانی از منظر اقتصاد سیاسی (مطالعه موردی: جمهوری اسلامی ایران)
داریوش هوشمند ننه‌کران محمد حسین اسماعیلی سنگری رسول حسنیان زاویه

اقتصاد سیاسی به تعامل اقتصاد و سیاست می‌پردازد که در آن، درنهایت دستور کار سیاسی برای اقتصاد تهیه می‌شود. از این منظر در دوره معاصر، تلاش‌های گوناگونی از سوی ایران جهت توسعه پایدار صورت گرفته و برنامه‌های توسعه متعددی هم نگاشته شده اما آنچه در عمل مشاهده می‌شود، نه‌تنها أکثر

اقتصاد سیاسی به تعامل اقتصاد و سیاست می‌پردازد که در آن، درنهایت دستور کار سیاسی برای اقتصاد تهیه می‌شود. از این منظر در دوره معاصر، تلاش‌های گوناگونی از سوی ایران جهت توسعه پایدار صورت گرفته و برنامه‌های توسعه متعددی هم نگاشته شده اما آنچه در عمل مشاهده می‌شود، نه‌تنها نشانی از توسعه ندارد بلکه بر مشکلات کشور افزوده‌شده است. در تبیین چرایی این موضوع، گرچه می‌توان عوامل متعددی را دخیل دانست اما ازآنجاکه جمهوری اسلامی ایران ازجمله کشورهای درحال ‌توسعه قلمداد می‌شود، نمی‌توان از نقش ویژه دولت در توسعه یا عدم توسعه غافل شد. لذا پژوهش حاضر که باهدف آسیب‌شناسی عدم توسعه ایران انجام‌شده، سؤال اصلی خود را بدین گونه مطرح می‌نماید که چگونه می‌توان ضعف ایران دررسیدن به توسعه‌ پایدار را ارزیابی کرد؟ در پاسخ به سؤال فوق فرضیه پژوهش بیان می‌دارد که ضعف شاخص‌های حکمرانی خوب و متناسب با آن، کیفیت پایین حکمرانی در ایران ازجمله عوامل مهمی است که می‌تواند در این ناکامی دخیل باشد. روش پژوهشی که در این تحقیق به کار گرفته‌شده، توصیفی- تحلیلی بوده و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه‌ای است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1910 - ناپایداری زیست محیطی در خاورمیانه و چالش‌های سیاستگذاری مدیریتی و فرهنگی: مطالعه مقایسه‌ای ایران، ترکیه و عربستان
ایران غازی اعظم ملایی

چکیده بررسی دو گزارش اخیر شاخص عملکرد محیط زیست دانشگاه ییل که در سال‌های 2014 و 2016 منتشر شده‌اند نشان از آن دارد که رتبه کشورهای خاورمیانه در این دو دوره با روند نزولی مواجه بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی دلایل عقبگرد و ناپایداری سیاست‌های زیست محیطی سه کشور مهم خاور أکثر

چکیده بررسی دو گزارش اخیر شاخص عملکرد محیط زیست دانشگاه ییل که در سال‌های 2014 و 2016 منتشر شده‌اند نشان از آن دارد که رتبه کشورهای خاورمیانه در این دو دوره با روند نزولی مواجه بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی دلایل عقبگرد و ناپایداری سیاست‌های زیست محیطی سه کشور مهم خاورمیانه یعنی ایران، ترکیه و عربستان، در این گزارش ها بوده است. بررسی برنامه های توسعه، سیستم مدیریتی و نظامهای فرهنگی و سیاسی حاکم بر این سه کشور نشان می‌دهد که عوامل متعددی سبب ناپایداری وضعیت محیط زیست در آنها گردیده است. در برنامه پنجم توسعه ایران و برنامه نهم جمهوری ترکیه، محیط زیست از موقعیت کاملا حاشیه ای برخوردار بوده و جایگاه بسیار مختصری را به خود اختصاص داده است. البته این امر در مورد عربستان سعودی چندان صدق نمی‌کند. نقش برجسته شخصیتها و نه ساختارها و قوانین در مدیریت محیط زیست و نیز قدرت گسترده دولت در این کشورها و در مقابل ضعف و ناکارمدی نهادهای مدنی زیست محیطی از دیگر مسائلی است که در هر سه کشور سبب عدم بهبود و پایداری وضعیت محیط زیست گردیده است، هر چند وضعیت عربستان در این دو حوزه از دو کشور دیگر وخیم تر است. نفت خیز بودن کشورهای خاورمیانه و یارانه های بالای انرژی نیز منجر به تولید گازهای سمی و آلودگی هوا گردیده است. ایران و عربستان در این زمینه عملکرد ضعیف‌تری نسبت به ترکیه داشته‌اند و با ادامه پرداخت یارانه های انرژی، نقش بیشتری در آلودگی محیط زیست دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1911 - سنجش توسعه یافتگی روستاهای بخش مرکزی شهرستان فلاورجان: کاربرد تاکسونومی عددی
حمید رستگاری مهدی نوری‌پور

توجه به توسعه روستایی به علت اهمیت این بخش در توسعه اقتصادی و اجتماعی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. بدیهی است که این امر در مناطقی که جمعیت روستایی قابل توجهی دارند، از اهمیت بالاتری برخوردار است. شهرستان فلاورجان در استان اصفهان از جمله این مناطق می باشد. با توجه به تعدد أکثر

توجه به توسعه روستایی به علت اهمیت این بخش در توسعه اقتصادی و اجتماعی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. بدیهی است که این امر در مناطقی که جمعیت روستایی قابل توجهی دارند، از اهمیت بالاتری برخوردار است. شهرستان فلاورجان در استان اصفهان از جمله این مناطق می باشد. با توجه به تعدد و گستره روستاهای این شهرستان، نیاز به مطالعاتی میباشد که بر اساس آنها، سیاست‌ها و برنامه‌های متناسب با امکانات و توانمندیهای بالقوه و بالفعل نقاط روستایی تنظیم و اجرا گردد. لذا، هدف مورد نظر این مقاله، سنجش سطح توسعه یافتگی روستاهای بخش مرکزی شهرستان فلاورجان بود. بدین منظور از 51 زیر شاخص در هفت شاخص اصلی آموزشی، زیربنایی، ارتباطی، بهداشتی- درمانی، سیاسی- اداری، مالی، خدمات بازرگانی- پشتیبانی و فرهنگی- تفریحی بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران در سال 1390، با بهرهگیری از روش تاکسونومی عددی استفاده گردید. جامعه آماری پژوهش شامل روستاهای با 20 خانوار به بالا بود. نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر حاکی از آن بودند که روستاهای جولرستان و زفرهتوسعه یافته و روستاهای کرسگان، قلعهامیر، جوجیل، بوستان، شرودان، هویه، خیرآباد، محمدیه، بندرات، جلالآباد، کارویه، کاویان، کافشان، کروج، حسینآباد، ریاخون و دارفشان نیمه توسعه یافته و روستاهای اسفهران، دشتلو، دشتچی، موسیان، مهرنجان اتراک، جیلاب و مهرنجان توسعه نیافته میباشند. بدیهی است که با توجه به محدودیت امکانات و منابع و در نتیجه، ضرورت اولویتبندی برنامهها و فعالیتهای توسعه، نتایج این مطالعه میتواند مبنایی برای شناخت مناطق کمتر توسعه یافته منطقه مورد مطالعه و توجه بیشتر و جدیتر به آنها در برنامهها و سیاستها باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1912 - تحلیل عوامل مؤثر بر ناامنی غذایی مناطق روستایی شهرستان گرگان
سیده محدثه ضیایی فرهاد شیرانی بیدآبادی فرشید اشراقی

امنیت غذایی بهطور کلی دسترسی همه مردم در همة اوقات به غذای کافی برای داشتن زندگی همراه با فعالیت و سلامتی می‌باشد. محاسبه شاخص استراتژی مقابلةغذایی یکی از دقیق‌ترین و ساده‌ترینروش‌های اندازه‌گیری وضعیت امنیت غذایی در هر جامعه می‌باشد. سطح امنیت غذایی در مناطق روستایی شه أکثر

امنیت غذایی بهطور کلی دسترسی همه مردم در همة اوقات به غذای کافی برای داشتن زندگی همراه با فعالیت و سلامتی می‌باشد. محاسبه شاخص استراتژی مقابلةغذایی یکی از دقیق‌ترین و ساده‌ترینروش‌های اندازه‌گیری وضعیت امنیت غذایی در هر جامعه می‌باشد. سطح امنیت غذایی در مناطق روستایی شهرستان گرگان با استفاده از شاخص استراتژی مقابله غذایی و نمونه‌ای به حجم ۲۶۷ خانوار با استفاده از روش تخصیص متناسب با حجم از ۵ دهستان این شهرستان انتخاب و محاسبه گردید. نتایج شاخص استراتژی مقابله غذایی نشان داد خانوارهای مناطق روستایی گرگان سطح متفاوتی از عدم امنیت غذایی را تجربه می‌کنند. همچنین نتایج ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرم‌افزار Spss نشان داد متغیرهای درآمد سرپرست خانوار و تعداد فرزندان خانوار، در فاصله اطمینان ۹۹% اثر معنی‌داری بر مقدار شاخص استراتژی مقابله داشته‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1913 - بررسی ساختار رقابت‌پذیری در بازار جهانی سیب
نازنین یوسفیان فرشید اشراقی فرهاد شیرانی بیدآبادی

سیب یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی در جهان است که کشورهای زیادی در زمینه تولید و صادرات آن فعالیت می کنند، که ایران هم در زمینه تولید و صادرات این محصول قابلیت لازم را دارد. هدف از این مقاله بررسی ساختار رقابت پذیری در بازار جهانی سیب و همچنین جایگاه ایران در این بازار أکثر

سیب یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی در جهان است که کشورهای زیادی در زمینه تولید و صادرات آن فعالیت می کنند، که ایران هم در زمینه تولید و صادرات این محصول قابلیت لازم را دارد. هدف از این مقاله بررسی ساختار رقابت پذیری در بازار جهانی سیب و همچنین جایگاه ایران در این بازار با استفاده از رویکرد رگرسیونی و همچنین شاخص هرفیندال است. به همین منظور و برای تعیین عوامل مؤثر، از داده های سری زمانی برای دوره زمانی (2011-1974) استفاده گردیده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد قیمت صادراتی، مقدار تولید داخلی تأثیر منفی معنی دار و نرخ ارز واقعی تأثیر مثبت و معنی دار در بر دارد. همچنین نتایج شاخص هرفیندال برای محصول سیب در دوره مورد بررسی بازار رقابتی را نشان می دهد. با توجه به پتانسیل ایران در زمینه تولید و صادرات سیب، می تواند با برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های مناسب در راستای تولید و صادرات این محصول جایگاه مناسبی در بازارهای جهانی کسب کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1914 - تحلیل جایگاه ایران در تجارت جهانی سیب و عوامل مؤثر بر آن
فرشید اشراقی نازنین یوسفیان فرهاد شیرانی بیدآبادی

توسعه صادرات غیر نفتی یکی از عوامل مهم توسعه اقتصادی کشور محسوب می شود. بخش کشاورزی به دلیل دارا بودن پتانسیل لازم در زمینه تولید و صادرات محصولات کشاورزی توانسته است، بخشی از صادرات غیر نفتی را به خود اختصاص دهد. سیب یکی از محصولات باغی است که بخش مهمی از صادرات غیر نف أکثر

توسعه صادرات غیر نفتی یکی از عوامل مهم توسعه اقتصادی کشور محسوب می شود. بخش کشاورزی به دلیل دارا بودن پتانسیل لازم در زمینه تولید و صادرات محصولات کشاورزی توانسته است، بخشی از صادرات غیر نفتی را به خود اختصاص دهد. سیب یکی از محصولات باغی است که بخش مهمی از صادرات غیر نفتی جهان را تشکیل می دهد و ایران هم قابلیت لازم را در زمینه صادرات و تولید این محصول دارد. این مطالعه به بررسی جایگاه ایران در بازار جهانی سیب پرداخته و همچنین عوامل مؤثر بر این جایگاه را مورد بررسی قرار داده است. برای تعیین عوامل مؤثر بر این جایگاه از داده های سری زمانی و الگوی رگرسیونی برای دوره ی زمانی 2011-1974 استفاده گردیده است. نتایج نشان می دهد که عوامل نرخ ارز حقیقی و تولید نسبی تأثیر معنی دار و مثبت اما قیمت نسبی، تأثیر منفی معنی دار بر این جایگاه دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1915 - گرافهای دودوری با ماکزیمم و مینیمم شاخص فراموش شده و شاخص معکوس درجه
محمدعلی مانیان شهرام حیدریان فرهاد خاکسار حقانی

برای یک گراف G شاخص فراموش شده و شاخص معکوس درجه به ترتیب به صورت F(G)=∑ 〖d_u^2+d_v^2 〗 و ID(G)=∑1/d_u تعریف می شوند، که d_u نشان دهنده درجه راس u در گراف G است. در این مقاله، برخی تبدیلات گرافی را معرفی و با استفاده از این تبدیلات، مقادیر ماکزیمم و مینیمم این شا أکثر

برای یک گراف G شاخص فراموش شده و شاخص معکوس درجه به ترتیب به صورت F(G)=∑ 〖d_u^2+d_v^2 〗 و ID(G)=∑1/d_u تعریف می شوند، که d_u نشان دهنده درجه راس u در گراف G است. در این مقاله، برخی تبدیلات گرافی را معرفی و با استفاده از این تبدیلات، مقادیر ماکزیمم و مینیمم این شاخص ها را روی رده گراف های دو دوری تعیین می کنیم و همچنین گرافهای کرانه ای متناظر را مشخص می نماییم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1916 - تاثير قارچ مایکوریزا، تنش آب و سال بر عملکرد گل و برخی خصوصیات گیاه دارویی گاوزبان (Borago officinalis L.) در منطقه یاسوج
علی رحیمی

شناسايي زمان بحراني و زمانبندي آبیاری گياه بر مبناي يك برنامه دقيق و اساسي، كليدي براي نگهداري آب، بهبود عمليات آبياري و قابليت تحمل گياه به كمبود آب در كشاورزي است. در سال‌هاي اخیر براي مقابله با کم‌آبی و تنش خشکی قارچ‌هاي مایکوریزاي وزیکولار آربوسکولار در بسیاري از گی أکثر

شناسايي زمان بحراني و زمانبندي آبیاری گياه بر مبناي يك برنامه دقيق و اساسي، كليدي براي نگهداري آب، بهبود عمليات آبياري و قابليت تحمل گياه به كمبود آب در كشاورزي است. در سال‌هاي اخیر براي مقابله با کم‌آبی و تنش خشکی قارچ‌هاي مایکوریزاي وزیکولار آربوسکولار در بسیاري از گیاهان مورد استفاده قرار گرفته است. در این راستا، آزمایشی به صورت کرت¬های خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تکرار، در سال¬های¬ 1394 و 1395 در منطقه یاسوج اجرا ¬گردید. تنش آب به‌عنوان عامل اصلی بصورت آبياري پس از 30، 60، 90، 120 و 150 ميلي¬متر تبخير از تشتك تبخير كلاس A و قارچ مایكوريزا به‌عنوان عامل فرعی بصورت عدم کاربرد، کاربرد Glomus mosseae و کاربرد Glomus intraradices در نظر گرفته شد. نتایج نشان¬ داد که برهمکنش آبیاری و قارچ مایکوریزا بر فسفر گل، عملکرد گل¬، عملکرد زیستی و کارایی مصرف آب گاوزبان معنی¬دار بود. در سطوح آبیاری پس از 60، 90، 120 و 150 میلی¬متر تبخیر آب از تشتک تبخیر، کاربرد قارچ¬¬¬های مایکوریزا Glomus mosseae و Glomus intraradices نسبت به عدم وجود قارچ به ترتیب موجب افزایش عملکرد گل گیاه (04/30 و 35/27 درصد)، (2/92 و 98/90 درصد)، (1/94 و 21/93 درصد) و (73/81 و 86/78 درصد) شدند، همچنین در این سطوح از آبیاری، عملکرد زیستی و کارایی مصرف آب گل گاوزبان در شرایط حضور قارچ مایکوریزا نسبت به عدم کاربرد قارچ افزایشی معنی¬دار حاصل نمودند. کاربرد هر دو سویه قارچ مایکوریزا Glomus mosseae و Glomus intraradices در سطوح آبیاری پس از 90، 120 و 150 میلی¬متر تبخیر آب از تشتک تبخیر نسبت به عدم کاربرد قارچ مایکوریزا به ترتیب موجب افزایش معنی¬دار شاخص برداشت گل گاوزبان (55/44 و 36/43 درصد)، (21/13 و 96/15 درصد) و (6/5 و 41/5 درصد) و فسفر گل (69/44 و 45/20 درصد)، (150 و 125 درصد) و (74/267 و 48/235 درصد) شدند. قارچ مایکوریزا توانست باعث تعدیل اثرات منفی تنش کم‌آبی و موجب افزایش صفات فوق در آن سطوح آبیاری گردد و بر اساس نتایج این بررسی، تیمار آبیاری پس از 90 میلی‌متر تبخیر آب از تشتک تبخیر + کاربرد قارچ‌ مایکوریزای Glomus mosseae توصیه می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1917 - مطالعه کارایی مصرف نیتروژن و صفات مرتبط با آن در غلات سرمادوست
علی راحمی کاریزکی عباس بیابانی شهریار کاظمی حسین صبوری مارال اعتصامی

نیتروژن مهم‌ترین عامل محدودکننده رشد و عملکرد گیاهان زراعی، به خصوص غلات است. لذا با هدف بررسی کارایی مصرف نیتروژن و اجزای آن در غلات مختلف تحت شرایط عدم استفاده از نیتروژن و شرایط مطلوب نیتروژن، آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تک أکثر

نیتروژن مهم‌ترین عامل محدودکننده رشد و عملکرد گیاهان زراعی، به خصوص غلات است. لذا با هدف بررسی کارایی مصرف نیتروژن و اجزای آن در غلات مختلف تحت شرایط عدم استفاده از نیتروژن و شرایط مطلوب نیتروژن، آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در دانشگاه گنبد کاووس در سال 97-1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل غلات در 7 سطح شامل گندم نان رقم کوهدشت (Triticum Aestivum L.)، گندم دوروم رقم سیمره (Triticum turgidum L.)، جو شش ردیفه رقم صحرا، جو دو ردیفه رقم خرم، جو لخت لاین17 (Hordeum vulgare L.)، یولاف زراعی رقم کانادایی (Avena sativa L.) و تریتیکاله رقم جوانیلو (Triticosecale Wittmack L.) و عامل نیتروژن در دو سطح شاهد (صفر) و مطلوب مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر متقابل غلات × نیتروژن بر کارایی بهره‌وری نیتروژن، کارایی جذب نیتروژن، کارایی مصرف نیتروژن، شاخص برداشت نیتروژن، درصد نیتروژن و پروتئین دانه اثر معنی‌داری نداشت. اما اثر اصلی نیتروژن و غلات بر کارایی جذب نیتروژن، کارایی مصرف نیتروژن و درصد پروتئین دانه در سطح یک درصد معنی‌دار بود. در حالی که شاخص برداشت تنها تحت تاثیر غلات قرار گرفت، همچنین انتقال مجدد نیتروژن تحت تاثیر غلات، نیتروژن و اثر متقابل این دو قرار گرفت. در نهایت نتایج این آزمایش نشان داد که در شرایط مطلوب نیتروژن در تمام غلات مورد مطالعه، کارایی مصرف نیتروژن افزایش یافت. کارآیی مصرف نیتروژن متشکل از دو جزء کارآیی جذب نیتروژن و کارآیی بهره‌وری نیتروژن است درنتیجه، افزایش در کارآیی مصرف نیتروژن بیش‌تر به‌دلیل بهبود در کارآیی جذب نیتروژن می‌باشد. همچنین در تمام غلات در شرایط مطلوب نیتروژن درصد پروتئین و عملکرد دانه افزایش یافت که افزایش درصد پروتئین ناشی افزایش انتقال مجدد نیتروژن بود. از طرفی جو لخت نسبت به سایر غلات از کارایی مصرف نیتروژن بالاتری برخوردار بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1918 - بررسی تاثیر فاضلاب تصفیه شده شهری بر رشد و فیزیولوژی گیاه ختمی (Althaea officinalis)
احمد مهتدی فروزان قاسمی اطهرالسادات جوانمرد شکوفه حاجی هاشمی

استفاده از فاضلاب تصفیه¬شده جهت آبیاری گیاهان در مناطق خشک و نیمه¬خشک از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. ختمی (Althaea officinalis) گیاه دارویی از تیره پنیرکیان است و داراي ترکیبات لعاب‌دار و موسیلاژ فراوانی می‌باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر فاضلاب بر رشد و برخی از خصوصی أکثر

استفاده از فاضلاب تصفیه¬شده جهت آبیاری گیاهان در مناطق خشک و نیمه¬خشک از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. ختمی (Althaea officinalis) گیاه دارویی از تیره پنیرکیان است و داراي ترکیبات لعاب‌دار و موسیلاژ فراوانی می‌باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر فاضلاب بر رشد و برخی از خصوصیات فیزیولوژیک گیاه ختمی صورت گرفت.‏ بدین‌منظور بذر گیاهان ختمی در گلدان‌های حاوی پرلیت کشت شدند. گياهان در مرحله چهار برگی با غلظت‌های مختلف فاضلاب تصفیه ¬شده شهری یاسوج (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد) در سه تکرار آبیاری شدند. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. برداشت گیاهان سه هفته پس از اولین آبیاری با سطوح مختلف فاضلاب انجام شد و برخی از صفات رویشی و فیزیولوژیکی مورد سنجش قرار گرفتند. نتايج نشان داد که تیمار فاضلاب سبب افزایش طول گیاه، وزن تر و خشک اندام هوایی و سطح برگ گیاهان شد. بیشترین میزان رشد در تیمار گیاهان با فاضلاب رقیق¬ نشده بدست آمد. در پاسخ به تیمار فاضلاب، میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی از قبیل کلروفیل‌های a، b و کلروفیل کل و کاروتنوئیدها افزایش معنی¬دار یافت و بیشترین میزان افزایش در تیمار 100 درصد فاضلاب مشاهده شد. آنتوسیانین‌ها و فلاونوئیدها در پاسخ به فاضلاب افزایش یافتند در حالی که میزان پروتئین‌ها کاهش یافت. در پاسخ به آبیاری فاضلاب، عناصر سرب و کادمیوم در ریشه و برگ گیاهان یافت نشد. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان¬دهنده واکنش مثبت گیاه ختمی، به آبیاری با فاضلاب تصفیه ¬شده شهری بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1919 - اثر محلول‌پاشی محرك‌هاي زيستي فسنوترن و هيومي‌فورته بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک و فیتوشیمیایی آويشن باغي (Thymus vulgaris L.) تحت تنش کم‌آبی
الهام دانائی وحید عبدوسی

تنش كمبود آب، یکی از مهمترین عوامل محيطي محدود كننده رشد و عملکرد گياهان به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. محرك‌هاي زيستي، مواد بيولوژيكي هستند كه موجب تحريك متابوليسم و فرآيندهاي متابوليكي در جهت افزايش كارآيي گياهان مي‌شوند. به‌منظور بررسي اثر تنش کم‌آبی و محرك أکثر

تنش كمبود آب، یکی از مهمترین عوامل محيطي محدود كننده رشد و عملکرد گياهان به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. محرك‌هاي زيستي، مواد بيولوژيكي هستند كه موجب تحريك متابوليسم و فرآيندهاي متابوليكي در جهت افزايش كارآيي گياهان مي‌شوند. به‌منظور بررسي اثر تنش کم‌آبی و محرك‌هاي زيستي فسنوترن و هيومي‌فورته بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک و فیتوشیمیایی آويشن باغی (.Thymus vulgaris L)، آزمایشی بصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار در سال 1399 و در شرایط گلخانه انجام شد. بدین‌ترتیب که نشاهای حاصل از کشت بذر پس از گذشت دو هفته از انتقال به گلدان در معرض تیمارهای تنش کم‌آبی (25، 50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) قرارگرفتند. محلول‌پاشی گیاهان با فسنوترن و هيومي‌فورته (5 میلی‌لیتر) نیز سه مرتبه و هر 15 روز یکبار انجام شد. صفات مورد نظر 15 روز پس از اعمال آخرین تیمارها ارزیابی شدند. نتايج نشان داد که افزایش سطوح تنش کم‌آبی (25 و 50 درصد ظرفیت زراعی) موجب کاهش معنی‌‌دار شاخص‌های رشد، محتوای کلروفیل، درصد آنتی‌اکسیدان کل و اسانس و افزایش میزان پرولین اندام هوایی گردید. برهمکنش خشکی و محرك‌هاي زيستي فسنوترن و هيومي‌فورته با كاهش معنی‌‌دار تنش اكسيداتيو حاصل از کم‌آبی موجب بهبود صفات مورد ارزیابی بجز میزان پرولین گردید. بیشترین درصد اسانس (%34/2) در محلول‌پاشي با هیومی‌فورته و در ظرفیت زراعی 75 درصد بدست آمد. در مجموع محلول‌پاشی فسنوترن و هيومي‌فورته موجب کاهش اثرات منفی تنش کم‌آبی در گیاه آويشن باغی گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1920 - اثر تراكم کاشت و محلول پاشی اوره بر عملكرد و پروتئین دانه گندم دوروم
اكبر قاسمي پور علی نصرالله زاده اصل

این آزمایش به منظور بررسی اثرات تراكم كاشت و محلول¬پاشی اوره روي عملكرد و درصد پروتئین گندم دوروم رقم آريا، در سال زراعي90-1389 در مزرعه ای واقع در 20 کیلو متری شمال شرقی شهرستان خوی به¬صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با دو عامل و سه تكرار اجرا شد. تراكم أکثر

این آزمایش به منظور بررسی اثرات تراكم كاشت و محلول¬پاشی اوره روي عملكرد و درصد پروتئین گندم دوروم رقم آريا، در سال زراعي90-1389 در مزرعه ای واقع در 20 کیلو متری شمال شرقی شهرستان خوی به¬صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با دو عامل و سه تكرار اجرا شد. تراكم كاشت به عنوان عامل اول در 3 سطح (300، 400 و 500 بوته در متر مربع) و محلول پاشی نيتروژن به عنوان عامل دوم در 4 سطح (شاهد، مرحله پنجه زنی، مرحله ساقه روی و مرحله گلدهی) در نظر گرفته شدند. نتايج نشان دادند كه اثر تراكم كاشت بر ارتفاع بوته، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، درصد پروتئین دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه معنی دار بود. بيشترين عملكرد دانه به میزان 9/6 تن در هکتار از تراكم 500 بوته در متر مربع و کمترین عملكرد دانه نیز به میزان 19/5 تن در هکتار از تراكم 300 بوته در متر مربع بدست آمد. اثر محلول پاشی اوره نیز روی صفات مذکور به غیر از وزن هزار دانه معنی دار بود. بيشترين عملكرد دانه به میزان 74/6 تن در هکتار با محلول پاشی اوره در مرحله پنجه زنی مشاهده شد که نسبت به شاهد عملکرد دانه حدود 10 درصد افزایش یافت. در این آزمایش بیشترین درصد پروتئین دانه از تراکم 300 بوته در متر مربع و محلول¬پاشی اوره در مرحله گلدهی حاصل شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1921 - سنجش و اندازه گیری بهره وری در سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت ایران
میثم عظیمیان مهدی کرباسیان حامد رحیم پور شهرزاد فلاحی

درسازمان¬های ارائۀ دهندۀ خدمات سلامت، واحدهای زیرمجموعۀ متعددی وجود دارند که به صورت هم‌زمان درحال ارائۀ خدمات درمانی و پیشگیرانه به جمعیت تحت پوشش خاصی بوده و سنجش بهره¬وری از مهمترین چالش¬های پیش روی مدیران آن¬ها می¬باشد؛ لذا هدف ‌اين مطالعه، ارائۀ رویکردی تلفیقی از ت أکثر

درسازمان¬های ارائۀ دهندۀ خدمات سلامت، واحدهای زیرمجموعۀ متعددی وجود دارند که به صورت هم‌زمان درحال ارائۀ خدمات درمانی و پیشگیرانه به جمعیت تحت پوشش خاصی بوده و سنجش بهره¬وری از مهمترین چالش¬های پیش روی مدیران آن¬ها می¬باشد؛ لذا هدف ‌اين مطالعه، ارائۀ رویکردی تلفیقی از تحلیل پوششی داده¬ها و شاخص بهره¬وری مالم¬کوئیست، جهت پایش بهره¬وری سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت ایران -به عنوان یک سازمان ارائه دهندۀ خدمات سلامت- بوده¬است. دراين تحقيق، با استفاده از شاخص¬های مرتبط با کارایی و همچنین تعریف شاخص¬های اثربخشی تأثیرگذار بر عملکرد واحدهای زیرمجموعه سازمان، ميزان رشد عملکرد واحدهای زیرمجموعه با محاسبه چهار تابع مسافت و شاخص بهره¬وری مالم¬کوئیست تعیین شده¬است. براساس نتایج به‌دست آمده دراین پژوهش، تعداد 27 شاخص تخصصی درحوزه¬های درمان مستقیم، غیرمستقیم و بهداشت جهت پایش اثربخشی سازمان¬های ارائه دهندۀ خدمات سلامت پیشنهاد شده¬است. همچنین نرخ رشد بهره¬وری پانزده منطقۀ زیرمجموعۀ سازمان مورد مطالعه -در بازه زمانی 1398 تا -1400 مورد بررسی قرار گرفته¬است.¬ نوآوری مقالۀ حاضر، عبارت از تعریف شاخص¬های سنجش اثربخشی و ارائۀ یک چارچوب نظری جهت پایش نرخ رشد بهره¬وری در سازمان¬های ارائه دهندۀ خدمات سلامت می¬باشد. توسعۀ کاربردی این تحقیق در سازمان¬های مورداشاره می¬تواند برای ارتقای ظرفیت در حوزه¬های مختلف خدمات بهداشتی- درمانی و صرفه¬جویی در منابع مورداستفاده قرارگیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1922 - تأثیر مصرف هورمون سیتوکینین بر بهبود عملکرد دانه و برخی شاخص های رشد ژنوتیپ ‌های لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata L) در استان خوزستان
محسن پورفرخی طیب ساکی نژاد شهرام لک ناصر ظریفی نیا مانی مجدم

لوبیا چشم بلبلی به لحاظ تثبیت بیولوژیکی نیتروژن و درصد بالای پروتئین دانه یکی از مهم‌ترین گیاهان زراعی در کشاورزی پایدار مطرح می‌باشد. به منظور بررسی اثرات محلول‌پاشی سیتوکینین بر خصوصیات فیزیولوژیک و عملکردی ارقام لوبیا چشم بلبلی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طر أکثر

لوبیا چشم بلبلی به لحاظ تثبیت بیولوژیکی نیتروژن و درصد بالای پروتئین دانه یکی از مهم‌ترین گیاهان زراعی در کشاورزی پایدار مطرح می‌باشد. به منظور بررسی اثرات محلول‌پاشی سیتوکینین بر خصوصیات فیزیولوژیک و عملکردی ارقام لوبیا چشم بلبلی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان دو سال زراعی 1398 و 1399 در شهرستان دزفول اجرا گردید. فاکتور اصلی (شامل ارقام مشهد، محلی و عربی) و فاکتور فرعی هورمون سیتوکینین در سه سطح مصرف (0، 100 و 200 پی پی ام) بود. محلول‌پاشی هورمون در ابتدای مرحلة گلدهی انجام شد. صفات مورد ارزیابی شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن صد دانه، درصد کلروفیل برگ و درصد پروتئین دانه بودند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که میان ارقام برای تمامی صفات و برای مقادیر مختلف مصرف سیتوکینین به جز شاخص برداشت تفاوت معنی‌داری وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه (با متوسط 2281 کیلوگرم در هکتار) به رقم مشهد و کمترین عملکرد هم (با متوسط 1386 کیلوگرم در هکتار) به رقم عربی تعلق داشت. بیشترین و کمترین عملکرد دانه نیز به ترتیب از تیمار شاهد و مصرف 200 پی پی ام هورمون سیتوکنین (به ترتیب با متوسط 1864 و 1770 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. افزایش مصرف سایتوکینین موجب بهبود صفات کیفی چون شاخص کلروفیل و پروتئین دانه شد. نتایج نشان داد انتخاب رقم مناسب و مصرف خارجی هورمون هایی نظیر سایتوکینین علاوه بر افزایش عملکرد، موجب بهبود صفات کیفی نیز خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1923 - تأثیر کم‌آبیاری مديريت شده و کاربرد کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی کینوا (Chenopodium quinoa)
حسن فاطمی کیان مریم تاتاری محمدرضا تکلو معصومه صالحی کمال حاج محمدنیا قالیباف

فراهمی مواد آلی در شرایط کم‌آبیاری می‌تواند راه حلی عملی برای تعدیل اثرات منفی ناشی از تنش خشکی باشد. به منظور بررسی اثر دو عامل کم‌آبیاری و کاربرد کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی کینوا آزمایشی در سال 1398 به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک أکثر

فراهمی مواد آلی در شرایط کم‌آبیاری می‌تواند راه حلی عملی برای تعدیل اثرات منفی ناشی از تنش خشکی باشد. به منظور بررسی اثر دو عامل کم‌آبیاری و کاربرد کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی کینوا آزمایشی در سال 1398 به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو مکان (مشهد و نیشابور) و در سه تکرار انجام شد. سطوح مختلف کم‌آبیاری در کرت اصلی و تیمارهای کودی در کرت‌های فرعی قرار گرفت. سطوح کم‌آبیاری شامل I0: آبیاری کامل، I1 :کم‌آبیاری مرحله سبز شدن، I2: کم‌آبیاری مرحله طویل شدن ساقه، I3: کم‌آبیاری مرحله گلدهی، I4: کم‌آبیاری مرحله دانه بستن بود و تیمارهای کودی شامل شاهد (عدم مصرف کود)، کود شیمیایی بر اساس توصیه کودی، 10تن کود دامی و 20تن کود دامی در هکتار بودند. بیشترین وزن هزار دانه در تیمار 20 تن کود دامی و تیمار I2 در نیشابور به دست آمد. کمترین وزن هزار دانه در تیمار 10 و 20 تن کود دامی و کم‌آبیاری I1 در نیشابور حاصل شد. کمترین عملکرد دانه در تیمار I1 در نیشابور و بیشترین عملکرد دانه در تیمار I0 با کاربرد 20 تن کود دامی در مشهد مشاهده شد. اعمال تیمارهای کودی سرعت رشد محصول را در هر دو مکان آزمایش افزایش داد، اما تأثیر کودهای دامی بر افزایش سرعت رشد محصول بیش از تأثیر کود شیمیایی بود. در مجموع تیمار I2 همراه با مصرف 10 تن کود دامی در هکتار در هر دو مکان، عملکرد دانه و تولید ماده خشک بالایی داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1924 - اثر تاریخ کاشت و سولفات‌روی بر فنولوژی، شاخص‌های رشد و عملکرد دانه بالنگوی شهری (Lallemantiaiberica (M.B.) Fischer & Meyer)
مینا رستمی فرید شکاری کامران افصحی مجید خیاوی

بالنگوی شهری به دلیل تولید دانه‌های روغنی، برگ‌های خوراکی و متابولیت‌های ثانویه دارای اهمیت غذایی، علوفه‌ای و دارویی است. انتخاب تاریخ مناسب کاشت در کنار تغذیه گیاهی می‌تواند اثر عمیقی روی تولید و کیفیت گیاهان زراعی داشته باشد. پژوهش حاضر جهت ارزیابی اثر تاریخ کاشت (25/ أکثر

بالنگوی شهری به دلیل تولید دانه‌های روغنی، برگ‌های خوراکی و متابولیت‌های ثانویه دارای اهمیت غذایی، علوفه‌ای و دارویی است. انتخاب تاریخ مناسب کاشت در کنار تغذیه گیاهی می‌تواند اثر عمیقی روی تولید و کیفیت گیاهان زراعی داشته باشد. پژوهش حاضر جهت ارزیابی اثر تاریخ کاشت (25/12/1397، 25/01/1398 و 23/02/1398) و محلول‌پاشی سولفات روی (صفر، 2 و 4 گرم در لیتر) بر شاخص‌های رشد و عملکرد بالنگوی شهری، به صورت مزرعه ‏ای به اجرا درآمد. با تاخیر در کاشت طول دوره پیش از گلدهی، طول دوره پس از گلدهی، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ (LAI)، سرعت رشد محصول (CGR)، سرعت رشد نسبی (RGR) و عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کاهش پیدا کرد. در مقابل، استفاده از سولفات روی موجب افزایش ارتفاع بوته، LAI، CGR و RGR گردید. با افزایش ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و تعداد کپسول در بوته نیز افزایش پیدا کرد. بیشترین اثر کاربرد سولفات روی بر عملکرد و اجزای عملکرد در تاریخ کاشت اول مشاهده شد و با تاخیر در کاشت کارایی استفاده از کود روی کاهش یافت. در تاریخ کاشت سوم کاربرد سولفات روی تأثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه نداشت. تأخیر در کاشت موجب کاهش عملکرد از مسیر کاهش تعداد شاخه فرعی، تعداد کپسول در بوته و وزن هزاردانه گردید. نتایج نشان داد که کشت زودهنگام و کاربرد سولفات روی از مسیر افزایش طول دوره پیش از گلدهی و پس از گلدهی، LAI، RGR و CGR موجب افزایش ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد کپسول در بوته و وزن هزاردانه و در نتیجه موجب عملکرد دانه بالاتر در بالنگوی شهری گردید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1925 - ارائه الگوی مناسب تامین مسکن جامعه ایثارگری از منظر شاخص‌های پایداری مسکن– مطالعه موردی پروژه نصیرشهر بنیادشهید و امور ایثارگران
محسن قاسم پور شلمانی حسین دهقانی پوده رحیم سرور

مسکن به عنوان سرپناه جهت مصونیت، آرامش، سلامت و شادابی ساکنان، بهترین شیوه سرمایه‌گذاری و عنصر جدایی ناپذیر اقتصاد مردم است که باعث ثبات و همبستگی خانواده، کاهش مشکلاتی نظیر بزهکاری، طلاق، از هم گسیختگی اجتماعی، خیابان‌خوابی، زاغه‌نشینی و تکدی‌گری می‌شود تا حدی که حق بر أکثر

مسکن به عنوان سرپناه جهت مصونیت، آرامش، سلامت و شادابی ساکنان، بهترین شیوه سرمایه‌گذاری و عنصر جدایی ناپذیر اقتصاد مردم است که باعث ثبات و همبستگی خانواده، کاهش مشکلاتی نظیر بزهکاری، طلاق، از هم گسیختگی اجتماعی، خیابان‌خوابی، زاغه‌نشینی و تکدی‌گری می‌شود تا حدی که حق برخورداری از مسکن مناسب به عنوان جزئی از حق استاندارد زندگی در بسیاری از اسناد بین‌المللی حقوق بشر قید شده است. رشد روز افزون شهر نشینی، مسائل و مشکلات جدید و خاصی را در زندگی و روابط انسان ها به وجود آورده است.یکی از عمده ترین مشکلات مسئله مسکن می باشد شهرهای کشورهای در حال توسعه از منظر برنامه ریزی شهری، با شرایط نامطلوبی مواجه اند، به گونه ای که هال و فایفر چشم انداز آن را با طرح سؤالی، چنین توصیف می کنند که آیا در شهرهای جهان در حال توسعه می توان به رهیافت هایی از برنامه ریزی شهری دست یافت و از طریق آن امید به افزایش درآمد و بهبود شرایط محیطی همة شهروندان داشت؟ مطابق با مطالب ارائه شده هدف کلی تحقیق عبارت است از ارائه الگوی مناسب تامین مسکن جامعه ایثارگری از منظر شاخص‌های پایداری مسکن (مطالعه موردی: پروژه نصیرشهر بنیادشهید و امور ایثارگران) می‌باشد. جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق به لحاظ پرداختن به ارائه الگوی تامین مسکن مناسب برای جامعه ایثارگری که یک بحث و راهبرد جدید و مورد تأکید مقام عظمای ولایت است همچنین به لحاظ نبود عقبه تحقیقاتی خاص با این روش تحقیق در خصوص ارائه الگوی تامین مسکن مناسب جامعه ایثارگری تحقیق جدید محسوب شده و نوآوری خاص ارائه الگویی مناسب جهت تامین مسکن جامعه ایثارگری در سطح کشور می‌باشد.جنبه جديد بودن و نوآوري در تحقيق به لحاظ پرداختن به ارائه الگوی تامین مسکن مناسب برای جامعه ایثارگری که یک بحث و راهبرد جدید و مورد تأکید مقام عظمای ولایت است، تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1926 - اعتباریابی آزمون های پرش جفت جانبی و RAST و ارتباط آن ها با شاخص توده بدنی در بانوان غیر ورزشکار
نازنين عبداله زاده سعید صداقتی

هدف تحقیق، اعتباریابی آزمون پرش جفت جانبی با آزمون RAST و ارتباط آن با BMI دانشجویان زن غیر ورزشکار بود. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ استراتژی نیمه تجربی است که به روش میدانی انجام شد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه‌ی دانشجویان زن غیر ورزشکار دانشگاه آزاد ا أکثر

هدف تحقیق، اعتباریابی آزمون پرش جفت جانبی با آزمون RAST و ارتباط آن با BMI دانشجویان زن غیر ورزشکار بود. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ استراتژی نیمه تجربی است که به روش میدانی انجام شد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه‌ی دانشجویان زن غیر ورزشکار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر بود. نمونه‌ی آماری شامل 30 نفر از دانشجویان مذکور بود که به صورت تصادفی ساده از بین دانشجویان زن غیر ورزشکار (دانشجویانی که در کلاس‌های تربیت بدنی عمومی حضور داشتند و هیچگونه سابقه ورزشی نداشتند) انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده‌ها از آزمون‌های توان بی هوازی RAST و پرش جفت جانبی و همچنین BMI استفاده شد. از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف جهت تعیین طبیعی بودن توزیع داده‌ها و آزمون ضریب همبستگی پیرسون جهت تعیین ارتباط بین متغیرها استفاده شد. نتایج نشان داد که بین حداقل، حداکثر و میانگین توان آزمون پرش جفت جانبی با آزمون RAST در دانشجویان زن غیر ورزشکار رابطه معنی‌دار آماری وجود دارد اما بین شاخص خستگی دو آزمون رابطه معنی داری وجود ندارد. بین حداقل، حداکثر و میانگین توان آزمون پرش جفت جانبی با BMI دانشجویان زن غیر ورزشکار رابطه معکوس و معنی‌دار آماری وجود دارد. بین شاخص خستگی آزمون پرش جفت جانبی با BMI دانشجویان زن غیر ورزشکار رابطه مستقیم و معنی‌دار آماری وجود دارد. بین حداقل، حداکثر و میانگین توان آزمون RAST با BMI دانشجویان زن غیر ورزشکار رابطه معکوس و معنی‌دار آماری وجود دارد. بین شاخص خستگی آزمون RAST با BMI دانشجویان زن غیر ورزشکار رابطه مستقیم و معنی‌دار آماری وجود دارد (05/0 =α). تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1927 - ارائه الگوی عوامل مؤثر بر پذیرش و اثربخشی سیستم مدیریت منابع انسانی الکترونیک در دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
رسول اسلامی نژاد مسلم چرابین محمد کریمی علیرضا داودی

هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی عوامل موثر بر پذیرش و اثربخشی سیستم مدیریت منابع انسانی الکترونیک (E-HRM) در دانشگاه آزاد اسلامی مشهد بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع تحقیق، توصیفی- کمی بود. جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی‌‌کارکنان و مدیران واحد منابع انسانی أکثر

هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی عوامل موثر بر پذیرش و اثربخشی سیستم مدیریت منابع انسانی الکترونیک (E-HRM) در دانشگاه آزاد اسلامی مشهد بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع تحقیق، توصیفی- کمی بود. جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی‌‌کارکنان و مدیران واحد منابع انسانی دانشگاه آزاد اسلامی‌شهر مشهد در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که تعداد 280 نفر با روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش منابع کتابخانه ای و پرسشنامه محقق ساخته بود. برای اعتبار ابزار از نظر روایی صوری و برای پایایی نیز با آزمون آلفای کرونباخ مقدار 91 درصد حاصل شد. در تحقیق حاضر جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون کفایت میر اولکین و بارتلت و معادلات ساختاری استفاده شد و در کلیه تجزیه‌ و تحلیل‌های آماری این پژوهش از نرم افزار SPSS و Amos استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل فناورانه، سازمانی، رفتاری و محیطی بر پذیرش و اثربخشی سیستم مدیریت منابع انسانی الکترونیک (E-HRM) در دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد مشهد اثرگذار هستند. همچنین، در بین عوامل رفتاری بالاترین اهمیت به ترتیب مربوط به شاخصه‌های "حمایت مدیریت عالی" و "ایجاد کردن دیدگاه مشترک بین مدیران منابع انسانی(HR) و سیتم‌های اطلاعاتی (IS)" و در بین عوامل سازمانی بالاترین اهمیت به ترتیب مربوط به شاخصه‌های "وضوح برنامه‌ریزی و اهداف مدیریت منابع انسانی الکترونیک" و "منابع مالی" و در بین عوامل فناورانه بالاترین اهمیت به ترتیب مربوط به شاخصه‌های "استانداردسازی زبان" و "زیرساخت‌های IT" و در بین عوامل محیطی بالاترین اهمیت مربوط به "توسعه اقتصادی کشور" می‌باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1928 - بررسی میزان رضایت مندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج با استفاده از شاخص نتایج مشتری مدل EFQM١
رفیق حسنی مهدی فیضی

چکیده: پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان رضایت مندی دانشجویان از خدمات آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج انجام شده است. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری آن شامل 11741 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج است با نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای و برا أکثر

چکیده: پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان رضایت مندی دانشجویان از خدمات آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج انجام شده است. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری آن شامل 11741 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج است با نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای و براساس فرمول کوکران 508 دانشجو به عنوان نمونه انتخاب شدند. از پرسش نامه سنجش رضایت مشتری برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون‌های من- ویتنی، ویلکاکسون، کروسکال والیس، تحلیل واریانس یک‌طرفه و آزمون تی برای گروه‌های مستقل استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که اکثر دانشجویان نسبت به خدمات آموزشی ارائه‌شده، خدمات پیگیرانه بعد از آموزش، تصورات کلی از گروه آموزشی، وفاداری نسبت به دانشگاه و فعالیت‌های فوق برنامه رضایت ندارند و بین دانشکده‌های مختلف دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج از لحاظ مشتری مداری تفاوت معناداری وجود ندارد. میانگین رتبه‌ای رضایت پسران نسبت به دختران بیشتر بود و بین دیدگاه دانشجویان سال‌های دوم، سوم و چهارم در مورد میزان رضایت از خدمات آموزشی تفاوت معناداری وجود دارد و آخر اینکه شاخص فعالیت های فوق‌برنامه در صدر شاخص‌های عدم رضایت و به دنبال آن سایر شاخص‌های خدمات آموزشی ارائه شده، پیگیری پس از ارائة خدمات، تصورات کلی از گروه آموزشی و وفاداری به سازمان قرار دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1929 - مسئولیت اجتماعی صنعت خودرو و ابعاد اجتماعی توسعه‌ ی پایدار منطقه‌ ابهر
گودرز بهرنگ محمدرضا مردانی ناصر حمیدی علیرضا ایرج پور

عصر تکنولوژی و فناوری که با رشد و توسعه ی صنایع همراه بوده، الزاماتی چون عدالت اجتماعی در دل خود نهفته دارد تا رشد و توسعه ی و پیشرفت متوازن کشور اتفاق بیافتد؛ بخصوص در حوزه جامعه و تأثیرات صنایع از جنبه های مختلف قابل تأمل و بررسی است. مسئولیت اجتماعی شرکت ها و صنا أکثر

عصر تکنولوژی و فناوری که با رشد و توسعه ی صنایع همراه بوده، الزاماتی چون عدالت اجتماعی در دل خود نهفته دارد تا رشد و توسعه ی و پیشرفت متوازن کشور اتفاق بیافتد؛ بخصوص در حوزه جامعه و تأثیرات صنایع از جنبه های مختلف قابل تأمل و بررسی است. مسئولیت اجتماعی شرکت ها و صنایع از مقولاتی است که هم انتظارات جامعه را پاسخ می دهد و هم می تواند تأثیر شگرفی در رفع شکاف های مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی داشته باشد. هدف مسئولیت اجتماعی، توسعه ی اقتصادی پایدار از طریق بهبود زندگی ذی نفعان صنعت و کل جامعه هدف است.در تحقیق حاضر در منطقه ابهر، مؤلفه ها و شاخص های مسئولیت اجتماعی صنعت خودروسازی با رویکرد توسعه ی پایدار منطقه با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته، پرسشنامه و مطالعه میدانی و تحلیل مدل مسیر در یک چارچوب جامع صورت گرفت. نتایج حاصل از تحلیل مسیر، بیانگر معناداری شاخص های مطرح شده در حوزه مسئولیت اجتماعی صنعت خودرو است. مهم ترین مؤلفه های بُعد اجتماعی از نظر ذی نفعان عبارتند از: توسعه ی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی منطقه، اخلاق کسب و کار، کاهش فقر و نابرابری اجتماعی، ایجاد انگیزه های همانند تخفیف مالیاتی، تأمین اعتبار برای صنعت، حفظ منافع برای نسل آینده، پرهیز از تبعیض قومیتی و جنسیتی، حمایت از منافع کل جامعه، اجرای قوانین و حمایت از مهارت ها و تجربه های افراد در جامعه و اشتغال زایی بومی. همچنین آلودگی محیط زیست، افزایش هزینه های تولید در اثر ایجاد گلوگاه ها و افزایش انبارداری (تخصیص انبار و فضاهای فیزیکی) و استهلاک وسایل انبارشده از مهم ترین موارد منفی از دیدگاه ذی نفعان بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1930 - هنجاریابی و کفایت شاخص‌های روان‌سنجی پرسشنامه‌ عزت‌نفس جنسی (SSC)
مهدی دهستانی لیلا ادب آوازه مهدی رحمانی ملک آبادی علی اصغر فرخزادیان

این پژوهش به ‌منظور هنجاریابی و بررسی کفایت شاخص‌های پرسشنامه‌ عزت‌نفس جنسی (SSC) انجام گرفته است. این مقیاس دارای 24 سؤال است و توسط بازول و داسچ در سال‌های 1996 و 2012 هنجار شده است و شامل 4 زیر مقیاس رفتار جنسی، جذابیت جنسی، کنترل جنسی و ادراک بدنی می‌باشد. این پژوه أکثر

این پژوهش به ‌منظور هنجاریابی و بررسی کفایت شاخص‌های پرسشنامه‌ عزت‌نفس جنسی (SSC) انجام گرفته است. این مقیاس دارای 24 سؤال است و توسط بازول و داسچ در سال‌های 1996 و 2012 هنجار شده است و شامل 4 زیر مقیاس رفتار جنسی، جذابیت جنسی، کنترل جنسی و ادراک بدنی می‌باشد. این پژوهش از نوع زمینه ‌یابی می‌باشد. جامعه آماری پژوهش را کلیه زنان متأهل ایرانی ساکن شهر اصفهان تشکیل می ‌دهد. حجم نمونه‌ موردمطالعه 160 نفر می‌باشد که از 5 منطقه شمالی، جنوبی، شرقی، غربی و مرکزی کلان‌شهر اصفهان انتخاب گردیده‌اند. برای انجام تحلیل از نرم‌افزارهای Spss و Lisrel استفاده شد. نتایج این مطالعه ساختار چهار عاملی مفروض بر نظریه‌ عزت‌نفس جنسی را تأیید کرد. نرم مقیاس‌ها برای زنان متأهل ایرانی نیز به دست آمد. پایایی‌های به‌دست‌آمده و اعتبار سازه از ضریب بالا و مطلوبی برخوردار است که نشان ‌دهنده کاربردی و قابل‌اعتماد بودن پرسشنامه به‌صورت کلینیکال و میدانی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1931 - ساخت و تحلیل عاملی مدل اندازه‌گیری رتبه‌بندی مدارس متوسطه کشور
رفیق حسنی اختر جمالی علی تقی پورظهیر علی رهگذر

هدف مدارس متوسطه آماده کردن فارغ‌التحصیلان برای زندگی بعد از مدرسه متوسطه، از طریق یاددهی مهارتها و دانشی است که برای آمادگی ورود دانشگاه و بازار کار اساسی و ضروری هستند. هدف اصلی این پژوهش، ساخت و تحلیل عاملی مدل اندازه‌گیری رتبه‌بندی مدارس متوسطه می‌باشد. این پژوهش بر أکثر

هدف مدارس متوسطه آماده کردن فارغ‌التحصیلان برای زندگی بعد از مدرسه متوسطه، از طریق یاددهی مهارتها و دانشی است که برای آمادگی ورود دانشگاه و بازار کار اساسی و ضروری هستند. هدف اصلی این پژوهش، ساخت و تحلیل عاملی مدل اندازه‌گیری رتبه‌بندی مدارس متوسطه می‌باشد. این پژوهش بر حسب هدف، در رده تحقیقات کاربردی و از نظر روش انجام در رده تحقیقات توصیفی است. برای دستیابی به اهداف، قبل از انجام تحلیل عاملی برای بررسی کفایت نمونه‌گیری از آزمونKMO و برای اطمینان از اینکه ماتریس همبستگی که پایه تحلیل عاملی قرار می‌گیرد در جامعه برابر صفر نیست از آزمون کرویت بارتلت استفاده شد. همچنین برای تحلیل عاملی اکتشافی داده‌ها از روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی با چرخش واریماکس استفاده گردید. برای تعیین تعداد عامل‌های اصلی از سه شاخص استفاده شد: الف) ارزش ویژه ب) نسبت واریانس تبیین شده توسط هر عامل و ج) نمودار ارزش‌های ویژه (سنگ ریزه). نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان از سه عامل و 15 شاخص فرعی در رتبه‌بندی مدارس متوسطه بود و سپس با استفاده از تحلیل عاملی تائیدی مدل رتبه‌بندی با ضرایب استاندارد ساخته شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1932 - مقایسه ی پاسخ‌های بیماران وسواسی با افراد بهنجار در شاخص سبک وسواسی آزمون رورشاخ
سوسن علمداری نسترن شریفی

اختلال وسواسی جبری، یکی از چالش‌های بزرگ روان شناختی عصر حاضر است. این مساله ضرورت انجام مطالعات مختلف و گسترده تشخیصی و درمانی در مورد این اختلال را مطرح می‌نماید. هدف از انجام این پژوهش، مقایسه ی پاسخ‌‌های بیماران وسواسی و افراد بهنجار در شاخص سبک وسواسی آزمون لکه‌های أکثر

اختلال وسواسی جبری، یکی از چالش‌های بزرگ روان شناختی عصر حاضر است. این مساله ضرورت انجام مطالعات مختلف و گسترده تشخیصی و درمانی در مورد این اختلال را مطرح می‌نماید. هدف از انجام این پژوهش، مقایسه ی پاسخ‌‌های بیماران وسواسی و افراد بهنجار در شاخص سبک وسواسی آزمون لکه‌های جوهر رورشاخ است. به همین منظور، از بین بیماران وسواسی و افراد بهنجار شهر تهران، تعداد 120 نفر آزمودنی (60 نفر مرد و 60 نفر زن) 20 تا 50 سال، با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخابو با کارت‌های رورشاخ مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج آزمون مجذور خی و برآورد حدود اطمینان نسبت، نشان داد که بین پاسخ‌های بیماران وسواسی و افراد بهنجار، در شاخص سبک وسواسی مثبت و متغیرهای این شاخص، تفاوت معناداری وجود دارد و در 68 درصد از پروتکل‌های بیماران وسواسی، این شاخص مثبت بوده است. بین پاسخ‌های زنان و مردان وسواسی، دراین شاخص تفاوت معناداری وجود ندارد. به نظر می‌رسد، براساس یافته های این پژوهش، شاخص سبک وسواسی آزمون رورشاخ ، قادر به تفکیک بیماران وسواس فکری- عملی، از افراد عادی در نمونه بالینی ایرانی مورد مطالعه است و این شاخص می‌تواند به عنوان ابزاری موثر در تشخیص اختلال وسواسی جبری به کار گرفته شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1933 - نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی بر احکام فقهی
محمود منصوری حسین اژدری زاده محمد حسین پوریانی

پژوهش حاضر با هدف بررسی تعین اجتماعی معرفت های فقهی به روش توصیفی- تحلیلی انجام شد. این پژوهش درصدد پاسخ به این سئوال بود که آیا احکام فقهی دارای خاستگاه فرهنگی- اجتماعی هستند؟ و تاثیرگذاری عوامل فرهنگی و اجتماعی بر احکام فقهی چگونه است؟علت تاثیر گذاری این عوامل را می ت أکثر

پژوهش حاضر با هدف بررسی تعین اجتماعی معرفت های فقهی به روش توصیفی- تحلیلی انجام شد. این پژوهش درصدد پاسخ به این سئوال بود که آیا احکام فقهی دارای خاستگاه فرهنگی- اجتماعی هستند؟ و تاثیرگذاری عوامل فرهنگی و اجتماعی بر احکام فقهی چگونه است؟علت تاثیر گذاری این عوامل را می توان در توجه به جاودانگی و کارآمدی اسلام، به روز و پاسخگو بودن در برابر نیازهای نوپدید و توجه به عدالت اجتماعی دانست. از آنجایی که احکام فقهی به دو بخش ثابت و متغییر تقسیم می شوند تعین اجتماعی احکام فقهی تنها در حیطه احکام متغییر اتفاق می افتد که شناخت این عوامل و مکانیسم و میزان اثر گذاری آن و نیز عامل مسلط را ضروری می سازد. در این مقاله با بررسی در منابع فقهی و ... چهارده عامل که ریشه در تحولات اجتماعی دارند به عنوان عوامل تاثیرگذار در تغییر احکام فقهی شناسایی شدند که نشان داد این عوامل در صدور احکام فقهی نقش دارند. بر اساس نتایج تحقیق این عوامل در شکل احکام فقهی و تبدل آن تاثیر دارند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1934 - اثرات کودهای زیستی نیتروژنه (نیتروکسین) و فسفره (فسفاته بارور 2) بر عملکرد و درصد روغن دانه کنجد
علی نصرالله زاده اصل فرزاد جلیلی

به¬منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی نیتروکسین و فسفاته بارور 2 بر ویژگی‌های زراعی کنجد، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار در سال زراعي 1393 در شهرستان خوي اجرا گردید. عامل اول فسفر در 3 سطح (شاهد، کود زیستی فسفاته بارور 2 هم أکثر

به¬منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی نیتروکسین و فسفاته بارور 2 بر ویژگی‌های زراعی کنجد، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار در سال زراعي 1393 در شهرستان خوي اجرا گردید. عامل اول فسفر در 3 سطح (شاهد، کود زیستی فسفاته بارور 2 همراه با 100 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل و 200 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل) و عامل دوم نیتروژن در 4 سطح (شاهد، نیتروکسین همراه با 100 کیلوگرم در هکتار اوره، نیتروکسین همراه با 150 کیلوگرم در هکتار اوره و 200 کیلوگرم در هکتار اوره) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تاثیر کودهای زیستی فسفر بارور 2 و نیتروکسین روی ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، درصد روغن دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار بودند. بیشترین عملکرد دانه به ترتیب به میزان های 4/1274 و 5/1232 کیلوگرم در هکتار در تیمارهای 200 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل و فسفاته بارور 2 همراه با 100 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل مشاهده شد. در مورد کود بیولوژیک نیتروکسین نیز بیشترین عملکرد دانه به ترتیب به میزان های 83/1264 و 12/1246 کیلوگرم در هکتار در تیمارهای با مصرف 200 کیلوگرم در هکتار اوره و مصرف 150 کیلوگرم در هکتار اوره همراه با نیتروکسین مشاهده شد. طبق نتایج این آزمایش با استفاده از کود زیستی فسفاته بارور 2 مصرف کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل به میزان 50 درصد و همچنین با مصرف کود زیستی نیتروکسین، مصرف کود شیمیایی اوره به میزان 25 درصد کاهش یافت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1935 - تشخیص خسارت در پل‌های بزرگ دهانه با وجود چند خسارت همزمان
محمد وحیدی آرمین عطیمی نژاد مریم فیروزی محمد هریسچیان

مقاله حاضر یک روش دومرحله‌ای قدرتمند برای تشخیص خسارت پل‌های بزرگ دهانه با مقاطع متغیر ارائه می‌نماید. پل‌ها یکی از زیرساخت‌های اساسی در حوزه حمل‌ونقل شهری و برون شهری بوده که تشخیص خسارت به موقع درطول بهره‌برداری آن حائز اهمیت می‌باشد. خسارت دراین دسته از سازه‌ها سبب ا أکثر

مقاله حاضر یک روش دومرحله‌ای قدرتمند برای تشخیص خسارت پل‌های بزرگ دهانه با مقاطع متغیر ارائه می‌نماید. پل‌ها یکی از زیرساخت‌های اساسی در حوزه حمل‌ونقل شهری و برون شهری بوده که تشخیص خسارت به موقع درطول بهره‌برداری آن حائز اهمیت می‌باشد. خسارت دراین دسته از سازه‌ها سبب اختلال درخدمت‌رسانی درزمان بروزبلایای طبیعی‌خواهد شد. روش ارائه شده بر مبنای ترکیب المان محدود طیفی و شاخص خسارت انرژی کرنشی مودال و همچنین ترکیب الگوریتم ژنتیک و رگرسیون بردار پشتیبان برای تشخیص وتخمین میزان شدت‌خسارت می‌باشد. یکی ‌از روش‌های کارآمد درحوزه انتشار امواج روش المان‌ محدود طیفی ‌بوده که از قابلیت مدلسازی با انعطاف‌پذیری بالا و تشخیص خسارات ریز می‌باشد. روش‌های مبتنی بر ارتعاش بطور گسترده برای تشخیص خسارت سازه‌ها استفاده می‌گردد درحالیکه شاخص خسارت انرژی کرنشی مودال از حساسیت بالاتری در تشخیص خسارت در میان دیگر روش‌های مبتنی برارتعاش برخوردار است. مدل مورد تحقیق، پل‌کروچایلد درغرب کانادا می‌باشد که دارای ویژگی‌های خاصی از نظرهندسی و هم از مشخصات المان‌های سازه‌ای می‌باشد. در این تحقیق شاخص خسارت انرژی کرنشی مودال به علت تغییر مقطع در طول شاه‌تیر‌ها اصلاح گردیده است. همچنین از رگرسیون بردار پشتیبان به عنوان یک تکنیک قدرتمند در تخمین میزان شدت خسارت استفاده شده است. جهت افزایش دقت و بهبود روش تخمین میزان شدت خسارات از الگوریتم ژنتیک برای بهینه‌سازی پارامترهای مؤثر رگرسیون بردار پشتیبان استفاده می‌گردد. روش ترکیبی الگوریتم ژنتیک و رگرسیون بردار پشتیبان توانسته است به نحو مطلوبی شدت خسارات را تخمین بزند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1936 - اثرات مصرف حاد اسیدهای آمینه شاخه دار بر شاخص های التهابی و آسیب عضلانی متعاقب یک جلسه تمرین مقاومتی شدید دردختران ورزشکارحرفه ای
مرجانه مهرابی بهرام عابدی مجتبی خان سوز

هدف پژوهش حاضر تعیین تاثیر مصرف حاد مکمل BCAA بر برخی شاخص‌های التهابی و آسیب عضلانی متعاقب یک جلسه تمرین مقاومتی شدید در دختران ورزشکار بود. در این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون، 20 دختر ورزشکار به صورت تصادفی در 2 گروه 10 نفري گروه تمرین مقاومتی همراه م أکثر

هدف پژوهش حاضر تعیین تاثیر مصرف حاد مکمل BCAA بر برخی شاخص‌های التهابی و آسیب عضلانی متعاقب یک جلسه تمرین مقاومتی شدید در دختران ورزشکار بود. در این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون، 20 دختر ورزشکار به صورت تصادفی در 2 گروه 10 نفري گروه تمرین مقاومتی همراه مصرف مکمل BCAA و گروه تمرین مقاومتی همراه مصرف دارونما تقسیم شدند مکمل¬ در یک نوبت صبح و یک نوبت عصر مصرف شد یک وهله فعالیت مقاومتی شامل 10 ست هشت تکراری اسکات با 70% 1RM با استفاده از دستگاه اسمیت و استراحت 3 دقیقه بین هر ست توسط همه شرکت‌کنندگان انجام شد. پس از تکمیل پروتکل اسکات، شرکت‌کنندگان پنج ست 20 تکراری متوالی (10 تکرار پرش تقسیم وزن بدن) را با دو دقیقه استراحت بین هر ست انجام دادند. داده¬های به دست آمده یا استفاده از آزمون¬های تی وابسته و آزمون کوواریانس با آزمون تعقیبی بونفرونی با استفاده از نرم افزار spss نسخه 22 تحلیل شد. نتایج مطالعه نشان داد که سطوح سرمی کراتین کیناز و میزان درد و کوفتگی عضلانی تاخیری در بلافاصله، 24 و 48 ساعت و سطوح سرمی اینترلوکین 6 بلافاصله پس از فعالیت مقاومتی شدید نسبت به حالت پایه به صورت معناداری افزایش یافته است (05/0>P). همچنین سطوح پلاسمایی کراتین کیناز و میزان درد و کوفتگی عضلانی تاخیری در 24 ساعت و میزان سطوح پلاسمایی اینترلوکین 6 پس از فعالیت مقاومتی شدید به اوج خود رسیده است و این میزان نسبت به 48 و 72 ساعت پس از فعالیت مقاومتی شدید به طور معناداری بالاتر بود (05/0>P). مطالعه حاضر نشان داد که مصرف مکمل BCAA (22/0 گرم/ کیلوگرم) قبل و بعد از تمرین هیچ اثر مفیدی در کاهش آسیب، درد عضلانی و التهاب در زنان تمرین‌کرده مقاومتی پس از تمرین مقاومتی اسنتریک وامانده¬ساز ندارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1937 - مطالعه تأثیر رفتار با بقایای گیاهی و کنترل کننده های بیولوژیکی برخصوصیات علف‌های هرز و صفات زراعی در کشت تلفیقی با رتون برنج (Oryza sativa)
مهدی اسماعیلی حمیدرضا مبصر محمد تقی کربلایی مهرداد عبدی مهران باخدا

به منظور بررسی رفتار با بقایای محصول اصلی و اثرات اردک و آزولا بر خصوصیات علف های هرز، عملکرد کمی و شاخص برداشت رتون برنج، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجراء گردید. به طوری که سه نوع رفتار با بقایای گیاهی (کف‌بر، برداشت را أکثر

به منظور بررسی رفتار با بقایای محصول اصلی و اثرات اردک و آزولا بر خصوصیات علف های هرز، عملکرد کمی و شاخص برداشت رتون برنج، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجراء گردید. به طوری که سه نوع رفتار با بقایای گیاهی (کف‌بر، برداشت رایج منطقه و تکنیک خوابانیدن نواری) به عنوان عامل اصلی وتیمارهای آزولا و اردک (هریک دردوسطح حضور و عدم حضور) عامل فرعی را تشکیل می دادند. نتایج حاکی از آن بود که حداقل و حداکثر جمعیت علف‌های هرز به ترتیب در ارتفاع برداشت رایج منطقه و تکنیک خوابانیدن نواری حاصل و درحضور اردک وآزولا برخصوصیات علف‌های هرز ( تعداد، متوسط ارتفاع و میانگین وزن خشک مخلوط) کاسته گردید. در این مطالعه علف‌های هرز سوروف، تیرکمان آبی و اویارسلام بیشترین خسارت را به محصول رتون وارد نمودند. حداکثر عملکرد دانه و شاخص برداشت در تیمار رفتار با بقایا گیاهی در تکنیک خوابانیدن نواری به واسطه فزونی تعداد کل پنجه تولیدی، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد کل خوشه چه درخوشه به دست آمد. حضوراردک نیز به سبب افزایش تعداد کل پنجه تولیدی، تعداد خوشه در مترمربع، وزن هزاردانه، عملکرد دانه را ارتقاء داد. حداکثر شاخص برداشت برای تکنیک خوابانیدن نواری، با حضور اردک و آزولا به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1938 - ارزیابی دوره‏ بازگشت خشکسالی با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش (SPI) در استان فارس
نادر پیرمرادیان سید امیر شمس &rlm;نیا فردین بوستانی محمدعلی شاهرخ &rlm;نیا

خشکسالی یکی از بلایای محیطی است که فراوانی آن به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک کشور بسیار زیاد می باشد. کمبود بارش اثرات متفاوتی را بر روی آب های زیرزمینی، رطوبت خاک و جریان رودخانه ها به جای می گذارد. استخراج و تحلیل منحنی های شدت- تداوم و پایش خشکسالی از نیازهای اساسی أکثر

خشکسالی یکی از بلایای محیطی است که فراوانی آن به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک کشور بسیار زیاد می باشد. کمبود بارش اثرات متفاوتی را بر روی آب های زیرزمینی، رطوبت خاک و جریان رودخانه ها به جای می گذارد. استخراج و تحلیل منحنی های شدت- تداوم و پایش خشکسالی از نیازهای اساسی برنامه ریزی های مدیریتی کشاورزی و منابع آبی محسوب می شود. بدین منظور بایستی از شاخص های خشکسالی استفاده شود. شاخص استاندارد شده بارش(SPI) یکی از مهمترین شاخص ها می باشد که هدف آن اختصاص ارزش عددی به مهم ترین فاکتور اقلیمی(بارندگی) می باشد. این شاخص جهت تعیین کمبود بارش در مقیاس های زمانی مختلف به کار می رود. مقیاس های زمانی، اثرات خشکسالی را در توانایی منابع آب نشان می دهند. در راستای پژوهش انجام گرفته، شدت های خشکسالی در یک دوره آماری 30 ساله برای 20 ایستگاه استان فارس، در سه مقیاس زمانی 6، 12 و 24 ماهه تعیین گردید. سپس براساس شدت های خشکسالی به دست آمده در ماه های مختلف، نمودارهای روند تغییرات شاخص SPI در مقیاس های مختلف تهیه گردید. با در نظر گرفتن مقیاس های زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت، خشکسالی از دیدگاه های مختلف بررسی و رخداد شدیدترین خشکسالی ها و دوره تناوب آن ها مقایسه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که استان فارس در بیشتر سال ها دچار خشکسالی بوده و شدت آن در سال های اخیر به مراتب بیشتر از سال های قبل می باشد. دیگر نتایج نشان داد که خشکسالی های کوتاه مدت دارای نوسانات و تغییرات زیادی می باشد و حساسیت بیشتری به تغییرات شرایط رطوبت دارد. اما در مقیاس های زمانی بلند مدت، خشکسالی های شدید دارای دوره های تداوم طولانی می باشند و خشکسالی را بهتر منعکس می نمایند. لذا با توجه به این که شدت خشکسالی و تکرار آن همگی توابعی هستند که به طور مستقیم و غیر مستقیم به مقیاس زمانی وابسته اند، لذا می توانند هشدار اولیه ای جهت خشکسالی و کمک به ارزیابی شدت آن باشند. از دیگر نتایج این پژوهش، مشخص شدن روند تغییرات از شدت های کم به زیاد از سمت شمال غربی استان به سمت جنوب شرقی آن می باشد. دوره تناوب وقوع خشکسالی با شدت ملایم در ایستگاه های مورد مطالعه به طور متوسط بین 3 تا 10 سال متغیر بود. این مقادیر برای خشکسالی های متوسط و شدید نیز به طور متوسط به ترتیب 5 تا 15 و 10 تا 15 سال به دست آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1939 - بررسی روند تغییرات برخی از شاخص‌های رشدی گندم تحت شرایط کم آبی
حمید دهقان&lrm;زاده منوچهر جم نژاد

به منظور بررسی تأثیر تیمار های کم آبیاری بر شاخص های رشدی سه رقم گندم نان (Triticum aestivum L.)، آزمایشی در سال های زراعی 87-1386 و 88- 1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی نراق به صورت کرت های خرد شده، بر پایه طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا أکثر

به منظور بررسی تأثیر تیمار های کم آبیاری بر شاخص های رشدی سه رقم گندم نان (Triticum aestivum L.)، آزمایشی در سال های زراعی 87-1386 و 88- 1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی نراق به صورت کرت های خرد شده، بر پایه طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا درآمد. کرت های اصلی شامل زمان آبیاری (آبیاری پس از70 ،90 و110 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A) و کرت های فرعی شامل ارقام گندم (مهدوی، سپاهان و بک کراس روشن) بودند. تیمارهای آبیاری پس از 70 و 90 میلی متر تبخیر تجمعی، از نظر هیچ یک از شاخص های رشدی تفاوت معنی داری نداشتند ولی، افزایش فاصله دو آبیاری از 90 به 110 میلی متر تبخیر تجمعی، باعث کاهش معنی دار در شاخص های رشدی داشت. در شرایط تیمارهای آبیاری 70 و90 میلی متر تبخیر تجمعی، روند تغییرات شاخص سطح برگ، ماده خشک کل، سرعت آسیمیلاسیون خالص و سرعت رشد محصول مشابه بود. در حالی که در همه نمونه برداری ها با افزایش فاصله دو آبیاری از 90 به 110 میلی متر تبخیر تجمعی، کاهش قابل ملاحظه ای در روند تغییرات شاخص های رشدی مشاهده گردید. روند تغییرات سرعت رشد محصول با تغییرات شاخص سطح برگ موزون بود ولی با سرعت آسیمیلاسیون خالص هماهنگی کمتری مشاهد شد. بنابراین ممکن است در شرایط آب و هوایی مشابه با انجام آبیاری بر اساس دوره زمانی 70 و 90 میلی متر تبخیر از تشک تبخیر کلاس A صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری نداشته باشند، یعنی با کاهش 22 درصد در مصرف آب آبیاری، در شاخص های رشدی و عملکرد محصول تغییراتی حاصل نشود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1940 - ارزیابی وضعیت تغذیه نیتروژنی کلزا (Brassica napus L.) در شرایط گرگان
علیرضا بهدادیان افشین سلطانی حسین عجم نوروزی ابراهیم زینلی

به منظور ارزیابی وضعیت تغذیه نیتروژنی و تعیین اثر مدیریت زراعی بر شاخص تغذیه نیتروژن در مزارع کلزا شهرستان گرگان، آزمایشی به صورت آشیانه‌ای و در قالب طرح کاملا تصادفی در سال زراعی 1389- 1388 انجام شد. در این آزمایش 15 مزرعه در سه سطح مدیریتی خوب، متوسط و ضعیف بررسی شدند أکثر

به منظور ارزیابی وضعیت تغذیه نیتروژنی و تعیین اثر مدیریت زراعی بر شاخص تغذیه نیتروژن در مزارع کلزا شهرستان گرگان، آزمایشی به صورت آشیانه‌ای و در قالب طرح کاملا تصادفی در سال زراعی 1389- 1388 انجام شد. در این آزمایش 15 مزرعه در سه سطح مدیریتی خوب، متوسط و ضعیف بررسی شدند. بر اساس نتایج بدست آمده، کلیه سطوح مدیریتی و مزارع داخل آنها از نظر شاخص تغذیه نیتروژن در سه مرحله نمو ساقه رفتن، ظهور جوانه زرد و خورجین‌دهی با یکدیگر اختلاف داشتند. در این آزمایش با وجود آنکه مقادیر شاخص تغذیه نیتروژن در مزارع با سطح مدیریت خوب بالاتر از دیگر سطوح مدیریتی بود، اما در طول فصل رشد و در هر سه سطح مدیریت، میزان این شاخص کمتر از یک بود، که نشان می‌دهد رشد و عملکرد گیاه با کمبود نیتروژن مواجه بود. بنابراین می‌توان میزان نیتروژن را احتمالا به عنوان یکی از عوامل محدود کننده تولید کلزا در منطقه ارزیابی نمود. همچنین در این آزمایش بین شاخص تغذیه نیتروژن در مرحله جوانه زرد با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت. بنابراین، استفاده از شاخص تغذیه نیتروژن در کمک به مدیریت بهینه این عنصر امکان پذیر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1941 - بررسی تأثیر پنج آفت‏کش روی شته معمولی گندم (Hom.: Aphididae) Schizaphis graminum
شهرام شاهرخی حبیب الله خدابنده منوچهر فربودی

سورگوم جارویی با سطح زیر کشت وسیع یکی از محصولات مهم کشاورزی منطقه میانه می باشد. از بین شته های غلات، شته معمولی گندم[1] یکی از شته های زیان آور این محصول بوده و باعث کاهش محصول می شود. کشاورزان منطقه برای جلوگیری از خسارت شته ها 4-3 بار از فرمولاسیون های ایرانی و خارج أکثر

سورگوم جارویی با سطح زیر کشت وسیع یکی از محصولات مهم کشاورزی منطقه میانه می باشد. از بین شته های غلات، شته معمولی گندم[1] یکی از شته های زیان آور این محصول بوده و باعث کاهش محصول می شود. کشاورزان منطقه برای جلوگیری از خسارت شته ها 4-3 بار از فرمولاسیون های ایرانی و خارجی حشره &lrm;کش های اکسی دی متون متیل (اکسی دی متون متیل) به نسبت 2-1 در هزار و تیومتون (اکاتین) به نسبت 2-1 در هزار استفاده می کنند. در این طرح به منظور استفاده از حشره کش های مؤثر و کاهش دفعات سم پاشی با هدف اقتصادی تر شدن تولید محصول و حفظ سلامت کشاورزان و محیط زیست، علاوه بر مقایسه تأثیر شته کش های متداول در منطقه میانه (تیومتون و اکسی دی متون متیل) روی شته معمولی گندم، تأثیر حشره کش کنفیدور (که کمتر در میانه مصرف می شود) و دو حشره کش پریمیکارب و مالاتیون (از حشره کش های توصیه شده سازمان حفظ نباتات برای مبارزه با شته ها) به روش مقایسه میانگین LC50 هر یک از حشره کش ها و محاسبه شاخص پتانسیل نسبی کاهش غلظت (RPRC) بررسی شد. نتایج نشان داد که کنفیدور، پریمیکارب و اکسی دی متون متیل خارجی مؤثرترین حشره کش ها روی شته معمولی گندم بوده و به دلیل LC50 نسبتاً پایین دارای شاخص پتانسیل نسبی کاهش غلظت بالایی بودند و این نشان می دهد که با دزهای توصیه شده به احتمال زیاد می توانند در مزرعه بیش از 50 درصد در جمعیت شته معمولی گندم تلفات ایجاد کنند که در کنفیدور با شاخص 56/22، امکان کاهش دز مصرفی بیشتر از سایر حشره کش ها بود. علاوه بر این فرمولاسیون های خارجی تیومتون و اکسی دی متون متیل بهتر از فرمولاسیون های ایرانی بودند. هم &lrm;چنین حشره کش های سیستمیک به جز تیومتون ایرانی، مؤثرتر از حشره کش تماسی مالاتیون بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1942 - پاسخ ارقام هیبرید جدید ذرت علوفه ای به تنش خشکی با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی
مریم حاجی بابائی فرهاد عزیزی

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد علوفه ارقام هیبرید جدید ذرت و ارزیابی شاخص های تحمل خشکی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1388 اجرا گردید. فاکتور اصلی شام أکثر

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد علوفه ارقام هیبرید جدید ذرت و ارزیابی شاخص های تحمل خشکی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1388 اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل سه سطح آبیاری نرمال، تنش ملایم و تنش شدید (بترتیب آبیاری پس از 70 ،100 و130 میلی&lrm;متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A) و فاکتور فرعی شامل 14 هیبرید ذرت بود. بر اساس عملکرد علوفه ژنوتیپ های مورد بررسی در شرایط نرمال و دارای تنش خشکی، شاخصبهره&lrm;وری متوسط (MP)،شاخص میانگین هندسی بهره وری (GMP)، شاخص تحمل به تنشSTI) )، شاخص تحمل (TOL)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص حساسیت به تنش SSI)) و درصد تغییر صفات محاسبه شد. تجزیه واریانس شاخص های تحمل به تنش خشکی و عملکرد علوفه نشان داد که فقط شاخص بهره وری متوسط در شرایط بدون تنش و تنش ملایم و شاخص های میانگین هندسی بهره وری و شاخص عملکرد در شرایط بدون تنش و تنش شدید معنی دار بودند. همبستگی شاخص های تحمل به خشکی و عملکرد هیبریدهای مورد بررسی نشان داد که در شرایط نرمال،تنش ملایم و تنش شدید، شاخص هایGMP و MP به عنوان بهترین شاخص ها برای تعیین ارقام متحمل به تنش کم آبی برای ارزیابی هیبریدهای مختلف ذرت مشخص شدند. با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش، هیبریدهای K47/3-1-2-7-1-1-1×MO17 و KLM76004/3-2-1-1-1-1-1-1×K3544/1 با توجه به شاخص های مختلف به عنوان متحمل ترین هیبریدها به تنش خشکی شناسایی شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1943 - شناسایی ژنوتیپ‌های برنج متحمل به تنش خشکی با تجزیه و تحلیل چندمتغیره
رضا کریم کشته حسین صبوری

10.22034/aej.2016.521621

به منظور شناسایی ژنوتیپ های برنج متحمل به شرایط تنش خشکی، 14 ژنوتیپ برنج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط غرقاب و تنش خشکی در شهرستان علی آباد کتول در سال زراعی 91-90 مورد آزمایش قرار گرفتند. تفاوت بسیار معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه صفات م أکثر

به منظور شناسایی ژنوتیپ های برنج متحمل به شرایط تنش خشکی، 14 ژنوتیپ برنج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط غرقاب و تنش خشکی در شهرستان علی آباد کتول در سال زراعی 91-90 مورد آزمایش قرار گرفتند. تفاوت بسیار معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه وجود داشت که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ ها بود. تحلیل همبستگی بین عملکرد در شرایط غرقاب و تنش خشکی و شاخص تحمل به خشکی نشان داد که شاخص های حساسیت به تنش، تحمل، میانگین عملکرد، میانگین هندسی، میانگین هارمونیک و عملکرد را به عنوان شاخص هایی برتر در هر دو شرایط غرقاب و تنش خشکی که قادرند ژنوتیپ های مقاوم با عملکرد بالا را نشان دهند انتخاب نمود. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها به کمک شاخص های تحمل به خشکی انجام شد. براساس این نمودار ژنوتیپ ها به سه گروه تقسیم شدند. ژنوتیپ های Graldo، IRAT216، غریب سیاه ریحانی، USEN، IR63372-15 که در گروه سوم قرار گرفتند و جزو ژنوتیپ های حساس به خشکی بودند. با توجه به شاخص های تحمل خشکی ژنوتیپ های سپیدرود، طارم محلی و IR83752-B-B-12-3 نظر به دارا بودن بیشترین میزان عملکرد در هر دو شرایط محیطی و داشتن شاخص تحمل به تنش بالا به عنوان ژنوتیپ های متحمل پیشنهاد می شوند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1944 - ارزیابی شاخص‌های تحمل به شوری برخی ژنوتیپ‌های گندم نان در مرحله‌ی گیاهچه‌
سپیده بیریای منوچهر خدارحمی داود حبیبی

به منظور ارزیابی شاخص‌های تحمل به شوری17 رقم تجاری و34 لاین بومی گندم نان برابر شوری حاصل از کلرید سدیم، آزمایشی در سال زراعی 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در دو تکرار و در سطوح شوری صفر، 8 و 16 دسی‌زیمنس بر متر، در سطح گلخانه انجام گردید. أکثر

به منظور ارزیابی شاخص‌های تحمل به شوری17 رقم تجاری و34 لاین بومی گندم نان برابر شوری حاصل از کلرید سدیم، آزمایشی در سال زراعی 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در دو تکرار و در سطوح شوری صفر، 8 و 16 دسی‌زیمنس بر متر، در سطح گلخانه انجام گردید. در این بررسی، وزن خشک کل گیاهچه اندازه‌گیری شد. برای ارزیابی تحمل به شوری ژنوتیپ ها، از شاخص های حساسیت به تنش، شاخص تحمل، شاخص تحمل به تنش، شاخص میانگین هندسی و شاخص میانگین تولیداستفاده شد. در این بررسی با توجه به شاخص‌هایبهره‌وری متوسط یا میانگین تولید، شاخص میانگین هندسی و شاخص تحمل به تنش ژنوتیپ‌های 4452 فراهان، 4468 ساروق، 4678 ترفان، پارسی، 2745 رضائیه و نیشابور به عنوان ژنوتیپ‌هایی که در هر دو شرایط شاهد و تنش شوری دارای زیست توده بالایی می‌باشند، شناسایی شدند، به همین جهت می‌توان از این ژنوتیپ‌ها هم در مناطق شور و هم در مناطق غیرشور و یا حتی در مناطقی که شور یا غیرشور بودن آن‌ها مشخص نیست، استفاده کرد، زیرا در هر دو شرایط تنش و نرمال، عملکرد بیولوژیک بالایی دارند. از طرف دیگر مشاهده شد که ژنوتیپ‌های روشن، MV–17، 22762، زارع، 22919، 2664 آذربایجان و 1856 مهاباد دارای کمترین میزان شاخص تحمل به تنشو شاخص حساسیت به تنشمی‌باشد و از این ژنوتیپ‌ها معمولاً در شرایط تنش شوری استفاده می‌شود، زیرا دارای عملکرد بیولوژیکبالایی در شرایط تنش هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1945 - تأثیر تاریخ‎های مختلف کاشت بر عملکرد ارقام مختلف گیاه دارویی کتان
محمد مهدی رحیمی قربان نورمحمدی

به منظور تعیین تاریخ کاشت مناسب ارقام مختلف کتان دانه&lrm;ای آزمایشی به صورت کرت&lrm;های یک بار خرد شده با طرح پایه بلوک‌&lrm;های کامل تصادفی با 12 تیمار و چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج اجرا شد. تیمارها شامل چهار تاریخ کاشت (اول اسفند، پانز أکثر

به منظور تعیین تاریخ کاشت مناسب ارقام مختلف کتان دانه&lrm;ای آزمایشی به صورت کرت&lrm;های یک بار خرد شده با طرح پایه بلوک‌&lrm;های کامل تصادفی با 12 تیمار و چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج اجرا شد. تیمارها شامل چهار تاریخ کاشت (اول اسفند، پانزدهم اسفند، سی ام اسفند و پانزدهم فروردین) و سه رقم اصلاح شده (سوماکو، ایندیا، فوستر) بودند. صفات اندازه&lrm;گیری شده شامل: ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، بودند. نتایج آزمایش نشان داد که بین تاریخ های مختلف کاشت از نظر ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیکی، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، در سطح احتمال 1% و برای شاخص برداشت در سطح احتمال 5% تفاوت معنی&lrm;دار وجود داشت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه از نظر ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیکی، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت در سطح احتمال 1% تفاوت معنی&lrm;دار وجود داشت. اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر عملکرد دانه در سطح احتمال 1% معنی&lrm;دار بود. تیمار تاریخ کاشت اول و رقم سوماکو با میانگین 6/1437 کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمار تاریخ کاشت چهارم و رقم فوستر با میانگین 9/479 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را تولید کردند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1946 - تنوع زیستی محصولات زراعی در استان سیستان و بلوچستان
سید مهدی جوادزاده منصور سلجوقیان پور

10.22034/aej.2018.543355

این پژوهش به منظور تعیین تنوع زیستی محصولات زراعی، سطح زیر کشت و شاخص‌های تنوع زیستی استان سیستان و بلوچستان انجام شد. در کل استان بیش از 60 گونه زراعی مورد کشت قرار می گیرند که حاکی از متنوع بودن محصولات زراعی است. کلیه گیاهان زراعی به هشت گروه شامل غلات، حبوبات، گیاه أکثر

این پژوهش به منظور تعیین تنوع زیستی محصولات زراعی، سطح زیر کشت و شاخص‌های تنوع زیستی استان سیستان و بلوچستان انجام شد. در کل استان بیش از 60 گونه زراعی مورد کشت قرار می گیرند که حاکی از متنوع بودن محصولات زراعی است. کلیه گیاهان زراعی به هشت گروه شامل غلات، حبوبات، گیاهان علوفه‌ای، دانه‌های روغنی، محصولات جالیزی، سبزیجات، گیاهان صنعتی و گیاهان دارویی و ادویه‌ای طبقه‌بندی شد. بین شهرستان‌های مختلف استان از نظر تنوع زیستی اختلاف زیادی وجود داشت. در مناطق مورد مطالعه، غنای گونه‌ای در ایرانشهر، خاش و چابهار به ترتیب 30، 25 و 17 به دست آمد و مقدار شاخص شانون- وینر و یکنواختی گونه‌ای به ترتیب 22/1 و 32/۰ برای کل استان به دست آمد. شاخص تنوع زیستی شانون- وینر در محصولات زراعی در گیاهان علوفه‌ای 90/1 و گیاهان دارویی 39/0 بود. همچنین شاخص یکنواختی محصولات زراعی در شهرستان‌های ایرانشهر 11/0 و سراوان 1/0 بود. به طور کلی نظام زراعی اصلی استان مبتنی بر غلات و به ویژه گندم می‌باشد؛ بنابراین، استان سیستان و بلوچستان تنوع گونه‌های زراعی مطلوبی داشته و تشابه گیاهان زراعی کشت شده بین شهرستان‌ها نسبتاً کم بود. در این استان به دلیل ویژگی‌های اقلیمی، امکان کشت گونه‌های مختلف علوفه‌ای و صنعتی امکان‌پذیر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1947 - بررسی ژنوتیپ‏های نخود زراعی در شرایط آبی و دیم
مهدی روزرخ حسن حیدری شریف آباد سید حسین صباغ پور قربان نورمحمدی اسلام مجیدی هروان

این تحقیق به منظور ارزیابی تأثیر تنش خشکی در بیست ژنوتیپ نخود زراعی از طریق بررسی صفات اکوفیزیولوژیک در شرایط مزرعه ای انجام شد. کشت مزرعه ای در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات دیم سرارود کرمانشاه در دو شرایط جداگانه آبی و دیم و در قالب طرح بلوک های کا أکثر

این تحقیق به منظور ارزیابی تأثیر تنش خشکی در بیست ژنوتیپ نخود زراعی از طریق بررسی صفات اکوفیزیولوژیک در شرایط مزرعه ای انجام شد. کشت مزرعه ای در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات دیم سرارود کرمانشاه در دو شرایط جداگانه آبی و دیم و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. عملکرد وصفات تعداد دانه در نیام، تعداد دانه در بوته، تعداد نیام در بوته، وزن هزار دانه، شاخص سطح برگ، فاصله پایین ترین نیام تا سطح خاک، تعداد شاخه اصلی، ارتفاع شاخه اصلی، تعداد روز تا گل دهی و رسیدگی و شاخص برداشت در هر آزمایش به طور جداگانه اندازه گیری شدند و شاخص&lrm; های مقاومت به خشکیSSI MP, MH, YSI, YI, GMP, TOL, STI, بر پایه عملکرد دانه در شرایط آبی و دیم محاسبه شدند. نتایج نشان داد که مقادیر صفات مورد بررسی در آزمایش دیم، کاهش قابل ملاحظه ای نسبت به آزمایش آبی داشتند. تعداد روز تا رسیدگی و فاصله پایین ترین نیام تا سطح خاک، به ترتیب بیشترین همبستگی مثبت و منفی را با عملکرد نشان دادند. در بین شاخص های مقاومت به خشکی، شاخص های MP, MH, GMP, STI, به عنوان بهترین شاخص ها در گزینش ژنوتیپ های مقاوم به خشکی معرفی شدند. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های مورد مطالعه بر اساس صفات یاد شده، نشان دهنده طبقه بندی آن ها به چهار گروه عمده بود که سه ژنوتیپ شماره آزاد، ILC.482 وILC.1799 در یک گروه جای گرفته و معرف ژنوتیپ های مقاوم به خشکی بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1948 - اثرات اسید سالیسیلیک روی شاخص‌های رشدی و برخی از نشانگرهای بیوشیمیایی گیاهچه‌های گندم L.) Triticum aestivum) تحت تنش شوری
الهام قافیه سنج کمال الدین دیلمقانی حسن حکمت شعار

به منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک بر پارامترهای رشد (وزن تر اندام هوایی و ریشه)، پرولین، پروتئین محلول و مالون دی آلدهید در دانه&lrm;رست‌های گندم رقم زرین تحت تنش شوری کلرید سدیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و برای هر ترکیب تیماری در 2 أکثر

به منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک بر پارامترهای رشد (وزن تر اندام هوایی و ریشه)، پرولین، پروتئین محلول و مالون دی آلدهید در دانه&lrm;رست‌های گندم رقم زرین تحت تنش شوری کلرید سدیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و برای هر ترکیب تیماری در 27 واحد آزمایشی انجام گرفت. فاکتور اول شوری در سه سطح (0، 75، 150 میلی‌مولار) و فاکتور دوم اسید سالیسیلیک در سه غلظت 0، 200، 400 میلی&lrm;گرم بر لیتر بودند. هشت روز پس از کشت در مرحله دو برگی کامل، گیاهان تیمار NaCl 0، 75 و 150 میلی‌&lrm;مولار کلرید سدیم را دریافت کردند. شوری 75 میلی‌&lrm;مولار طی دو نوبت با غلظت&lrm;های 25 و 50 میلی‌&lrm;مولار و شوری 150 میلی‌&lrm;مولار طی چهار نوبت با غلظت‌های 25، 50، 25 و 50 میلی‌&lrm;مولار به فاصله یک هفته از یکدیگر اعمال شد. هفت روز پس از اعمال تیمار شوری، گیاهان تیمار اسید سالیسیلیک 0، 200 و 400 میلی گرم برلیتر را در سه تکرار، طی دو نوبت و به فاصله شش روز از یکدیگر به صورت افشانه برگی دریافت کردند. نتایج نشان داد که با افزایش شوری، مقادیر پروتئین، وزن تر اندام هوایی و ریشه کاهش، ولی مقادیر پرولین و مالون دی آلدهید افزایش یافت. کاربرد اسید سالیسیلیک برون‌زا مقادیر پروتئین، وزن&lrm;تر اندام هوایی و ریشه را افزایش داد، ولی مقدار پرولین و مالون ‌دی‌‌آلدهید در حضور شوری کاهش یافت. کاربرد اسید سالیسیلیک برون‌زا در نبود شوری بر میزان پرولین و مالون دی آلدهید تاثیری نداشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1949 - اثر پیش تیمار بذر و بر همکنش آن‎ها برخصوصیات جوانه زنی و دانه‏رست‎های ذرت هیبرید سینگل کراس (SC 704)
مهدی رمضانی رضا رضایی سوخت آبندانی

به منظور بررسی اثر پیش تیمارهای مختلف بر خصوصیات جوانه زنی و دانه رست ذرت هیبرید سینگل کراس SC704، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران (ساری) در سال 1389 اجرا شد. تیمارها شامل پرایمینگ با أکثر

به منظور بررسی اثر پیش تیمارهای مختلف بر خصوصیات جوانه زنی و دانه رست ذرت هیبرید سینگل کراس SC704، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران (ساری) در سال 1389 اجرا شد. تیمارها شامل پرایمینگ با پلی اتیلن گلایکول با غلظت 10 درصد، نیترات پتاسیم با غلظت 5/0 درصد، کلرید پتاسیم با غلظت 2 درصد، آب خالص و شاهد (بدون پرایمینگ) بود. حداکثر سرعت جوانه زنی در محلول اوسموپرایمینگ پلی اتیلن گلایکول با غلظت 10 درصد و هیدروپرایمینگ (آب خالص) بدست آمد. کمترین وزن تر ساقه چه و درصد جوانه زنی برای اوسموپرایمینگ کلرید پتاسیم با غلظت دو درصد حاصل شد. حداکثر شاخص میزان جوانه زنی، میانگین جوانه زنی روزانه و متوسط زمان جوانه زنی با پیش تیمار نمودن توسط شاهد و کلرید پتاسیم با غلظت دو درصد بدست آمد و بیشترین نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه با پیش تیمار کلرید پتاسیم با غلظت دو درصد حاصل شد. هم&lrm;چنین بیشترین شاخص وزنی بنیه دانه رست با محلول اوسموپرایمینگ توسط پلی اتیلن گلایکول با غلظت 10 درصد بدست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که می&lrm;توان با روش پرایمینگ، جوانه زنی بذر ذرت هیبرید سینگل کراس 704 را بهبود بخشید. در این صورت قدرت اولیه بذر افزایش یافته و در نهایت موجب افزایش درصد و سرعت سبزشدن بذر خواهد شد که ممکن است در عملکرد نهایی مؤثر باشد. طبق نتایج این تحقیق استفاده از محلول پرایمینگ توسط پلی اتیلن گلایکول 6000 (PEG 6000) با غلظت 10 درصد و هیدروپرایمینگ (آب خالص) به مدت 24 ساعت قابل توصیه می&lrm;باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1950 - بررسی روابط صفات زراعی با شاخص GMP عملکرد کلزا از طریق تجزیه علیت متوالی
حامد بالسینی جلال صبا سلیمان جمشیدی محمد صالحی

اصلاح غیر مستقیم GMP عملکرد روغن در شرایط فاقد تنش از طریق افزایش تعداد ساقه های فرعی و تعداد کل خورجین و کاهش وزن هزار دانه و در محیط واجد تنش نیزاز طریق افزایش تعداد دانه در خورجین، تعداد کل خورجین و درصد روغن به منظور بررسی روابط علت و معلولی صفات زراعی در شرایط فاقد أکثر

اصلاح غیر مستقیم GMP عملکرد روغن در شرایط فاقد تنش از طریق افزایش تعداد ساقه های فرعی و تعداد کل خورجین و کاهش وزن هزار دانه و در محیط واجد تنش نیزاز طریق افزایش تعداد دانه در خورجین، تعداد کل خورجین و درصد روغن به منظور بررسی روابط علت و معلولی صفات زراعی در شرایط فاقد و واجد تنش کمبود آب باشاخص GMP، آزمایشی در سال زراعی 82- 1381 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده زنجان انجام گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده طرح بلوکهای خرد شده با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بود که آبیاری با دو سطح عدم آبیاری (وجود تنش) و آبیاری کافی (فقدان تنش) و رقم کلزا در 16 سطح ، فاکتورهای آزمایش بودند. نتایج تجزیه علیت متوالی نشان داد که در گزینش تحت شرایط فاقد تنش در جهت اصلاح برای شاخص GMP عملکرد دانه باید به دنبال تعداد ساقه های فرعی و تعداد کل خورجین بیشتر و وزن هزار دانه کمتر بود. البته به علت روابط و همبستگی بین این سه صفت با همدیگر لازم است آنها را در تعادل با هم مورد نظر قرار داد. هم چنین در جهت اصلاح برای شاخص GMPعملکرد دانه در شرایط واجد تنش نیز باید به دنبال تعداد دانه در خورجین و تعداد کل خورجین بیشترو تعداد روز تا گلدهی کمتر بودامکان پذیر است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1951 - اثر متقابل رژیم‌های آبیاری و منابع مختلف نیتروژن بر عملکرد و کارایی مصرف آب در گندم
اژدر عنابی میلانی

امروزه با افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به غذا و محدودیت منابع آب، افزایش عملکرد در واحد حجم آب مصرفی اهمیت یافته است. برای تعیین نیاز آبی محصول گندم و اثر متقابل آن با نیتروژن روی کارایی مصرف آب، تحقیقی در قالب طرح فاکتوریل با طرح پایۀ‌ بلوک‌های کامل تصادفی و با چهار تک أکثر

امروزه با افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به غذا و محدودیت منابع آب، افزایش عملکرد در واحد حجم آب مصرفی اهمیت یافته است. برای تعیین نیاز آبی محصول گندم و اثر متقابل آن با نیتروژن روی کارایی مصرف آب، تحقیقی در قالب طرح فاکتوریل با طرح پایۀ‌ بلوک‌های کامل تصادفی و با چهار تکرار از سال 79- 1376 در دشت تبریز به اجراء درآمد. آبیاری‌ها از تیمار I1 تا I4 به‌ترتیب زمانی که نسبت عمق آب آبیاری به تبخیر انباشته از تشت کلاس A به 4/0، 6/0، 8/0 و 1 می‌رسید، انجام می‌گرفت. نیتروژن به مقدار 140 کیلوگرم در هکتار در تیمارهای N1 تا N3 به ترتیب از منابع کودی سولفات آمونیم، اوره و نیترات آمونیم مصرف گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که اختلاف عملکرد بیولوژیک و دانه بین تیمار I1 و بقیۀ تیمارها از نظر آماری معنی‌دار بود ولی بین تیمارهای دیگر اختلاف معنی‌داری وجود نداشت. تیمار I1 با 89/1 کیلوگرم بر متر مکعب بیشترین و تیمار I4 با 09/1 کیلوگرم بر متر مکعب، کمترین کارایی مصرف آب را به خود اختصاص دادند. متوسط سه سالۀ حجم کل آب مصرف شده در طول دورۀ رشد (آبیاری و بارندگی) از تیمار I1 تا I4 به ترتیب برابر 4556، 5776، 6685 و 7713 مترمکعب در هکتار اندازه‌گیری شد. از نظر وزن هزاردانه، شاخص برداشت و درصد پروتئین دانه‌ها اختلاف بین تیمارهای آبیاری معنی‌دار نبود. تأثیر تیمارهای کودی تنها بر وزن هزاردانه معنی‌دار بوده و بر دیگر اجزای ‌عملکرد تأثیر معنی‌داری نشان ندادند. منبع کودی نیترات آمونیم با 91/41 گرم بیشترین و اوره با 03/41 گرم کمترین وزن هزاردانه را داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1952 - ارزیابی شاخص‌های تنوع زیستی علف‌های هرز مزارع توت‌فرنگی استان کردستان
سیروان بابائی ثریا احمدی ایرج طهماسبی محمد سرسیفی

10.22034/aej.2021.708294

توت فرنگی (Fragaria × ananassa) متعلق به تیره گلسرخیان (Rosaceae) است. یکی از مشکلات کشت این محصول، علف های هرز و کنترل آن است. به همین منظور، پژوهشی در مورد فلور علف‌های هرز در مناطق زیرکشت توت‌فرنگی در روستاهای منطقه مریوان و کامیاران واقع در استان کردستان، انجا أکثر

توت فرنگی (Fragaria × ananassa) متعلق به تیره گلسرخیان (Rosaceae) است. یکی از مشکلات کشت این محصول، علف های هرز و کنترل آن است. به همین منظور، پژوهشی در مورد فلور علف‌های هرز در مناطق زیرکشت توت‌فرنگی در روستاهای منطقه مریوان و کامیاران واقع در استان کردستان، انجام گرفت. از مزارعی که در این دو منطقه بودند، نمونه برداری صورت گرفت. در منطقه کامیاران 13 مزرعه در 6 روستا و در منطقه مریوان نیز 11 مزرعه مربوط به 11 روستا انتخاب، شدند. نتایج بررسی فلور علف‌هرز نشان داد، غالب ترین علف‌های هرز مزارع توت‌فرنگی منطقه کامیاران مربوط به علف‌های هرز پهن‌برگ شامل پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis L.)، خارلته (Cirsium arvense L.)، تلخه (Acroptilon repens L.)، چسپک (Setaria viridis L.)، سیر وحشی (Allium canadense L.) و ماشک (Vicia persica Boiss.) به ترتیب با شاخص غالبیت 5/200، 200، 72/193، 48/193، 24/192 و 24/190 بوده که سه نمونه اول، از علف‌های هرز چندساله و ماشک جزو علف‌های هرز یکساله بوده است. در بین علف‌های هرز باریک برگ یک‌ساله، علف هرز چسبک (Setaria viridis L.) بیشترین شاخص غالبیت (48/193) را به خود اختصاص داده است. در منطقه مریوان، تمامی گونه ها دارای شاخص غالبیت بالایی بوده ولی گونه‌های خرفه (Portulaca oleracea L.) و مرغ (Cynodon dactylon L.) از شاخص غالبیت بالاتری نسبت به سایر علف‌های هرز برخوردار بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1953 - تأثیر پرایمینگ با سالیسیلیک اسید روی خصوصیات رشدی گیاهچه گاوزبان (Borago officinalis)
فرید شکاری رامین بالجانی جلال صبا کامران افصحی فریبرز شکاری

مرحله جوانه&lrm;زنی و استقرار گیاهچه‌ها از مراحل عمده در چرخه زندگی گیاهان است که تحت تأثیر عوامل محیطی مختلف قرار می گیرد. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر پرایمینگ بذر روی برخی از خصوصیات گیاه گاوزبان در مراحل اولیه رشد انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل پرایمینگ با چهار س أکثر

مرحله جوانه&lrm;زنی و استقرار گیاهچه‌ها از مراحل عمده در چرخه زندگی گیاهان است که تحت تأثیر عوامل محیطی مختلف قرار می گیرد. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر پرایمینگ بذر روی برخی از خصوصیات گیاه گاوزبان در مراحل اولیه رشد انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل پرایمینگ با چهار سطح سالیسیلیک اسید (2000،500،1000،1500 میکرومول)، بذر تیمار شده با آب مقطر و تیمار شاهد یا بذور خشک بود. آزمایش به صورت بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان انجام گردید. پرایمینگ با اسید سالیسیلیک باعث بهبود سرعت و درصد سبز کردن و رشد گیاهچه گاوزبان شد. نتایج نشان داد که تأثیر پرایمینگ با سالیسیلیک اسید بر درصد سبز کردن، میانگین تعداد روزهای سبز کردن، وزن خشک کل گیاهچه، وزن تر، سطح برگ و سطح ویژه برگ معنی&lrm;دار بود. بالاترین درصد و شاخص سبز کردن و کمترین میانگین تعداد روزهای جوانه&lrm;زنی و سطح ویژه برگ مربوط به غلظت 500 میکرومول، و بالاترین وزن خشک گیاهچه، وزن تر و سطح برگ گیاهچه مربوط به بذور پرایم شده با غلظت 2000 میکرومول سالیسیلیک اسید بود. هم چنین کمترین مقادیر درصد سبز کردن و صفات رشد گیاهچه در تیمار بذور شاهد و پس از آن در بذور تیمار شده با آب مقطر مشاهده گردید. با افزایش سرعت و شاخص سبز گیاهچه&lrm;ها میزان تولید ماده خشک افزایش یافت تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1954 - تعیین بهترین آرایـش کــاشت در ژنوتیپ‌هـای گلرنگ بهاره
محمدرضا خلیل‌زاده گوگانی بهمن پاسبان اسلام قربان نورمحمدی علیرضا خلیل زاده گوگانی

آزمایش به منظور بررسی اثرات ابعاد کاشت بوته بر روی عملکرد ، اجزای عملکرد ، درصد روغن دانه و برخی از ویژگی‌های زراعی در گلرنگ بهاره در شهرستان گوگان (استان آذربایجان‌شرقی) طی سال 1382 پیاده گردید. فواصل خطوط کشت، 15، 30 و 60 سانتی‌متر و فواصل بوته‌ها بر روی خطوط کشت 5 ، أکثر

آزمایش به منظور بررسی اثرات ابعاد کاشت بوته بر روی عملکرد ، اجزای عملکرد ، درصد روغن دانه و برخی از ویژگی‌های زراعی در گلرنگ بهاره در شهرستان گوگان (استان آذربایجان‌شرقی) طی سال 1382 پیاده گردید. فواصل خطوط کشت، 15، 30 و 60 سانتی‌متر و فواصل بوته‌ها بر روی خطوط کشت 5 ، 10و 15 سانتی‌متر تعیین شد‌ند. ژنوتیپ‌های بکار رفته شامل IL111 و KJ818 و محلی اراک 2811 بودند. طرح آماری مورد استفاده فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. در طول اجرای آزمایش صفات متعددی از گلرنگ مورد مطالعه قرار گرفت که شامل ارتفاع بوته ، تعداد شاخه فرعی ، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه ، شاخص برداشت ، وزن هزار دانه و درصد روغن دانه بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان دادکه ارقام مورد مطالعه از جنبه‌های تعداد دانه در طبق، تعداد طبق در بوته، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و عملکرد دانه با هم اختلاف معنی داری دارند. اثر آرایش کشت روی صفات تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و شاخص برداشت نیز معنی‌دار بود. آرایش کاشت مربع با فاصله بوته 15 سانتی‌متر بهترین حالت بوده و بالاترین عملکرد را نشان داد. در مجموع ژنوتیپ اراک 2811 باآرایش کاشت مربع‌ با فاصله 15 سانتی‌متر و با تراکم 443 هزار بوته درهکتار با تولید34/4 تن دانه درهکتارمناسب ترین تیمارشناخته شد. بنظر می‌رسد توسعه کشت این گیاه به ویژه در اراضی متوسط و فقیرحاشیه دریاچه ارومیه مثل شهرستان گوگان، با تولید محصول مورد قبول، شایان توجه باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1955 - بررسی اثر سیستم نوین مدیریت کشت(SRI) بر عملکرد دانه و بهره وری آب در مزارع برنج
یاسر قربانیان آستانه ابراهیم امیری تیمور رضوی پور مجتبی رضایی

به منظور بررسی بهره وری آب در سیستم های مختلف کشت و مقایسه آن با سیستم نوین مدیریت کشت برنج، آزمایشی در سال زراعی 1390 در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) انجام شد. تیمارها شامل: روش کشت سنتی، روش کشت بهبود یافته و سیستم های مختلف کشت به روش سیستم نوین مدیریت کشت در قالب ه أکثر

به منظور بررسی بهره وری آب در سیستم های مختلف کشت و مقایسه آن با سیستم نوین مدیریت کشت برنج، آزمایشی در سال زراعی 1390 در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) انجام شد. تیمارها شامل: روش کشت سنتی، روش کشت بهبود یافته و سیستم های مختلف کشت به روش سیستم نوین مدیریت کشت در قالب هشت تیمار مختلف کودی بودند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، بیوماس کل، شاخص برداشت، تعداد پنجه در متر مربع، بهره وری مبتنی بر بیوماس و بهره وری آب در سیستم نوین مدیریت کشت بطور معنی داری بیشتر از روش های سنتی و بهبود یافته بود. از بین تیمارهای مختلف تیمار (کود بازیافت زباله شهری + 50% کود شیمیایی) همراه با کاهش 50 درصدی در مصرف کود شیمیایی بیشترین عملکرد دانه و بهره وری آب را به ترتیب به مقدار 3122 کیلوگرم در هکتار و 56/1 متر مکعب بدست آوردکه به عنوان مدیریت مناسب پیشنهاد می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1956 - کاربرد شاخص‎های مختلف ارزیابی تنش برای بررسی عملکرد ارقام آفتابگردان در شرایط خشکی
ابراهیم عباسی سیه‌جانی فرهاد فرح وش محمدباقر خورشیدی بنام آیتک صادقی

به منظورتعیین تأثیر تنش خشکی بر سه رقم آفتابگردان، آزمایشی به صورت کرت&lrm;های خرد شده برپایه طرح بلوک&lrm;های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سه تکرار انجام شد. برای تعیین میزان تحمل یا حساسیت ارقام به تنش خشکی، مقادیر پنج شاخص شامل میان أکثر

به منظورتعیین تأثیر تنش خشکی بر سه رقم آفتابگردان، آزمایشی به صورت کرت&lrm;های خرد شده برپایه طرح بلوک&lrm;های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سه تکرار انجام شد. برای تعیین میزان تحمل یا حساسیت ارقام به تنش خشکی، مقادیر پنج شاخص شامل میانگین حسابی (MP)، میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل به تنش (STI) محاسبه شدند. نتایج نشان داد که بین ارقام از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی&lrm;دار وجود داشت. در شرایط بدون تنش رقم آرماویرسکی با 5486 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید نمود. در شرایط تنش رقم ایروفلور با 2672 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را نسبت به دو رقم دیگر تولید کرد. بالاترین میزان شاخص STI متعلق به رقم آرماویرسکی با 57/0 بود. رقم آرماویرسکی براساس شاخصGMP نیز تحمل بالاتری داشت (5486 کیلوگرم در هکتار). رقم ایروفلور براساس شاخص&lrm;های SSI وTOL متحمل&lrm;ترین رقم نسبت به تنش بود، در حالی که رقم آرماویرسکی براساس شاخص MP از تحمل بیشتری برخوردار بود. با مقایسه ضرایب همبستگی YPو YS با شاخص&lrm;های محاسبه شده مشخص شد که عملکرد در شرایط تنش (YS) رابطه معنی&lrm;داری با هیچ یک از شاخص&lrm;ها نداشت، ولی YP با STI، TOL، MP و GMPهمبستگی نشان داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که در صورت بارندگی مناسب، رقم آرماویرسکی و در شرایط رطوبتی نامطمئن، رقم ایروفلور قابل توصیه می&lrm;باشد. هم چنین STI، MP و GMP شاخص های مناسبی برای برآورد پایداری عملکرد و دستیابی به ارقام پر محصول بودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1957 - بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم گیاه بر عملکرد و اجزای عملکرد جو در منطقه‌ سردسیر الیگودرز
حمیدرضا نظری عزت اله نباتی

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد دانه و خصوصیات فیزیولوژیکی رشد و نمو جو، آزمایشی درسال زراعی1387- 1386 با استفاده از رقم نصرت در منطقه سردسیر الیگودرز اجرا گردید. آزمایش به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک&lrm;های کامل تصادفی انجام شد. فاکتوراصلی ع أکثر

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد دانه و خصوصیات فیزیولوژیکی رشد و نمو جو، آزمایشی درسال زراعی1387- 1386 با استفاده از رقم نصرت در منطقه سردسیر الیگودرز اجرا گردید. آزمایش به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک&lrm;های کامل تصادفی انجام شد. فاکتوراصلی عبارت از تاریخ کاشت در سه سطح (20 اسفند ماه، 5 فروردین ماه و20 فروردین ماه به ترتیب با متوسط درجه حرارت روزانه 11،13 و 9 سلسیوس) و فاکتور فرعی عبارت از تراکم بوته درچهارسطح (300 ،350 ،400 و450 بوته در متر مربع) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، عملکرد کاه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه وتعداد دانه در سنبله مثبت و معنی&lrm;دار بوده است. بیشترین عملکرد دانه (23/6 تن درهکتار) برای تاریخ کاشت 20 اسفند ماه بدست آمد. هم&lrm;چنین اثر تراکم کاشت برعملکرد بیولوژیک، عملکردکاه، تعداد پنجه در بوته، وزن هزاردانه و شاخص برداشت مثبت و معنی&lrm;دار بود. با توجه به وجود اثر متقابل تاریخ کاشت درتراکم، بیشترین عملکرد دانه (37/7 تن در هکتار) برای تاریخ کاشت20 اسفند و تراکم350 دانه در متر مربع بدست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که تاریخ کاشت و تراکم گیاه برای حصول عملکرد و اجزای عملکرد مطلوب جو در مناطق سردسیر از جمله الیگودرز (لرستان) دارای اهمیت خاصی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1958 - نقش کرم خاکی در پالایش زیستی فلزات سنگین سرب و کادمیوم در ذرت
علی افتخاری مرتضی سام دلیری حمیدرضا مبصر امیرحسین شیرانی‌راد علیرضا ولدآبادی

10.22034/aej.2018.539026

به‌منظور بررسی نقش کرم خاکی بر پالایش زیستی فلزات سنگین سرب و کادمیوم و تغییرات روند جذب آن ها در ذرت، آزمایش گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1390 اجرا شد. در این آزمایش، در گلدان های تیمار 20 نخ کرم خاکی همراه با سطوح 0، 150 و أکثر

به‌منظور بررسی نقش کرم خاکی بر پالایش زیستی فلزات سنگین سرب و کادمیوم و تغییرات روند جذب آن ها در ذرت، آزمایش گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1390 اجرا شد. در این آزمایش، در گلدان های تیمار 20 نخ کرم خاکی همراه با سطوح 0، 150 و 300 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک از سرب و کادمیوم استفاده شد. میزان تجمع سرب و کادمیوم در دانه با افزایش سطوح آلودگی خاک به سرب و کادمیوم افزایش یافت. فلز سرب بیشترین میزان انباشتگی را در ریشه نشان داد. در حالی که تجمع کادمیوم در ریشه 63% کمتر بود. همچنین، افزایش 14% شاخص تحمل در گیاه با حضور کرم خاکی مشاهده شد که علت آن جذب سهم بالایی از سرب و کادمیوم بود. شاخص تحمل گیاه در مقابل سرب بالاتر از کادمیوم بود که ناشی از نسبت انتقال کمتر سرب به اندام هوایی است. با افزایش سطوح فلزات سرب و کادمیوم تعداد کرم خاکی کاهش، تجمع این عناصر در کرم خاکی افزایش یافت که بیان کننده موفقیت کرم خاکی در پالایش زیستی فلزات سنگین است. به علاوه، سطوح بالاتری از سرب نسبت به کادمیوم در کرم خاکی انباشته شد. بنابراین، استفاده از کرم خاکی در زیست‌پالایی در خاک های آلوده به فلزات سنگین پیشنهاد می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1959 - تنوع ژنتیکی برخی توده‌های بومی گندم استان زنجان با الگوهای گلیادینی
آرش محمدی مصطفی ولیزاده محمد مقدم یوسف ارشد

10.22034/aej.2015.515942

در مطالعه حاضر، تنوع ژنتیکی گلیادین ها بین 30 نمونه از توده های بومی گندم متعلق به استان زنجان با استفاده از روش الکتروفورز اسیدی بررسی گردید. در کل 54 نوار گلیادین چندشکل شناسایی گردید. بیشترین فراوانی مربوط به نوار گلیادین 46 بود که در 90% توده های بومی گندم مشاهده شد أکثر

در مطالعه حاضر، تنوع ژنتیکی گلیادین ها بین 30 نمونه از توده های بومی گندم متعلق به استان زنجان با استفاده از روش الکتروفورز اسیدی بررسی گردید. در کل 54 نوار گلیادین چندشکل شناسایی گردید. بیشترین فراوانی مربوط به نوار گلیادین 46 بود که در 90% توده های بومی گندم مشاهده شد. همچنین نوارهای 5/12 و 5/15 در 7/86 % از گندم ها مشاهده شدند. میزان تنوع نوارهای گلیادینی بالا بود (967/0=H). بیشترین و کمترین میزان تنوع ژنتیکی به ترتیب مربوط به امگا-گلیادین ها و گاما- گلیادین ها بود. توده های بومی گندم مورد مطالعه از لحاظ تعداد نوارهای گلیادینی نیز متنوع بوده و واجد 25 - 11 نوار بودند و هر یک از نمونه های مورد مطالعه، الگوی گلیادینی خاصی را نشان دادند. در کل، 29 الگوی امگا-گلیادینی، 15 الگوی گاما-گلیادینی، 22 الگوی بتا-گلیادینی و 23 الگوی آلفا-گلیادینی شناسایی شدند. تجزیه خوشه ای توانست سه توده تتراپلویید TN-11372 ،TN-11734 و TN-11743 را از هگزاپلوییدها جدا کند. نتایج این مطالعه نشان داد که تجزیه و تحلیل گلیادین ها می تواند برای ارزیابی تنوع ژنتیکی، شناسایی ژنوتیپ های گندم و تشخیص سطوح پلوییدی مختلف بسیار مفید باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1960 - مطالعه روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد هیبرید ایروفلور آفتابگردان در شرایط تنش خشکی
ابراهیم عباسی سیه‌جانی فرهاد فرح‌وش حمداله کاظمی اربط محمد باقر خورشیدی بنام

به منظور ارزیابی سطوح مختلف تنش خشکی طی مرحله زایشی بر خصوصیات مورفولوژیک و زراعی هیبرید روغنی ایروفلور آفتابگردان، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. تیمار دور آبیاری در پنج سطح (50، 100، أکثر

به منظور ارزیابی سطوح مختلف تنش خشکی طی مرحله زایشی بر خصوصیات مورفولوژیک و زراعی هیبرید روغنی ایروفلور آفتابگردان، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. تیمار دور آبیاری در پنج سطح (50، 100، 150، 200 و 250 میلی‌متر از تشتک تبخیر کلاس A) اعمال شد. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در 100، 150، 200 و 250 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر نسبت به تیمار شاهد (آبیاری پس از 50 میلی‌متر) به ترتیب 25%، 29%، 42% و 51% کاهش نشان داد. همچنین نتایج نشان داد که درصد کاهش عملکرد روغن درسطوح 100، 150، 200 و 250 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر نسبت به آبیاری پس از 50 میلی‌متر تبخیر (شاهد) به ترتیب 30%، 36%، 54% و 62% بود. افزایش شدت تنش آب باعث کاهش معنی دار قطر طبق، وزن صد دانه، وزن مغز دانه، تعداد دانه پر در طبق، بیوماس کل، شاخص میزان کلروفیل، شاخص سطح برگ، محتوای رطوبت نسبی و درصد روغن و افزایش درصد پوکی دانه و مقاومت روزنه ای گردید. با توجه به نتایج این تحقیق، رقم ایروفلور بسیار حساس به تنش خشکی بوده و هر گونه تاخیر در آبیاری منجر به کاهش عملکرد از طریق کاهش وزن صد دانه و تعداد دانه پر (مهم ترین اجزای عملکرد دانه در آفتابگردان) می گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1961 - بررسی اثر کاهش مصرف آب و سطوح مختلف کود نیتروژن بر صفات مرفولوژیکی و عملکرد برنج رقم طارم هاشمی
میثم گلدوست خورشیدی علیرضا دانشمند صغرا مرادپور اصغر باقری جامخانه

این تحقیق به منظور مطالعه اثر تیمارهای مختلف کمبود آب و مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد دانه برنج (Oryza sativa L.) رقم طارم هاشمی به صورت مزرعه‌ای در شهرستان نکا در استان مازندران در سال زراعی 1388 اجرا گردید. آزمایش به صورت اسپیلت پلات نواری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصا أکثر

این تحقیق به منظور مطالعه اثر تیمارهای مختلف کمبود آب و مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد دانه برنج (Oryza sativa L.) رقم طارم هاشمی به صورت مزرعه‌ای در شهرستان نکا در استان مازندران در سال زراعی 1388 اجرا گردید. آزمایش به صورت اسپیلت پلات نواری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای آبیاری شامل غرقاب دائم =I1 (شاهد)، و قطع آبیاری در مراحل پنجه‌زنی=I2 (15 روز)، گلدهی= I3 (15 روز) و پر شدن دانه = I4(15 روز) به عنوان عامل اصلی و نیتروژن به عنوان عامل فرعی در مقادیر صفر، 50 ،100 و 150 کیلوگرم نیتروژن ماده مؤثر در هکتار از منبع کودی اوره بودند. اثر آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، قطر ساقه و تعداد پنجه در کپه معنی‌دار شد. افزایش سطوح کود نیتروژن، اثر افزایشی روی همه صفات به غیر از شاخص برداشت داشت. هم&lrm;چنین قطع آبیاری در مرحله پنجه‌زنی موجب کاهش ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، قطرساقه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه شد. استفاده از غرقاب دائم به همراه 150 کیلوگرم کود نیتروژن بیشترین تأثیر را در افزایش عملکرد دانه داشت. نتایج نشان داد که، آبیاری غرقابی هر چند در مناطقی که از نظر آبیاری کمبود دارند مشکل ساز است، اما بیشترین عملکرد دانه را در پی دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1962 - بررسی تأثیر سولفات پتاسیم بر خصوصیات کمی و کیفی سیب زمینی رقم آگریا و ساتینا در منطقه میانه
امیر قنبری منوچهر فربودی رحیم علیمحمدی علی فرامرزی سلیمان جمشیدی شقایق شمس پور

به منظور بررسی مقادیر مختلف کود سولفات پتاسیم و تأثیر آن بر کمیت و کیفیت ارقام سیب زمینی آگریا و ساتینا، طی فصل زراعی سال 1383 در مزرعه آموزشی - پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 24 تیمار و 3 تکرار اجرا گر أکثر

به منظور بررسی مقادیر مختلف کود سولفات پتاسیم و تأثیر آن بر کمیت و کیفیت ارقام سیب زمینی آگریا و ساتینا، طی فصل زراعی سال 1383 در مزرعه آموزشی - پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 24 تیمار و 3 تکرار اجرا گردید. کرت های آزمایشی شامل تیمارکودی اول NP (عرف زارع)، تیمارکودی دوم تیمار اول + 50 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار، تیمارکودی سوم تیمار اول + 100 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار و تیمارکودی چهارم تیمار اول + 150 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار بودند. کلیه مراحل کاشت، داشت و برداشت مطابق استانداردهای توصیه شده به اجرا درآمد. در طول انجام آزمایش و پس از پایان کار، خصوصیات شاخص های کیفی و کمی محصول ثبت و اندازه گیری شد. در این رابطه شاخص هایی نظیر تعداد نهایی ساقه های اصلی و جانبی، ارتفاع بوته، تعداد غده، وزن خشک غده، وزن تر غده، وزن خشک بوته، وزن تر بوته، میزان ازت غده و میزان پروتئین غده اندازه گیری و محاسبه گردید. نتایج به دست آمده با استفاده از نرم افزارهای Excel، MSTATCو SAS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس، اثر اصلی ژنوتیپ، تیمار کودی و همچنین اثرات متقابل کود×ژنوتیپ بر شاخص های رشد و عملکرد در سطح 01/0 معنی دار گردید. ولی میزان کودپذیری ارقام آگریا و ساتینا متفاوت بوده و برای هر رقم یک تیمار کودی مشخصی مناسب است و نمی توان یک تیمار کودی معینی را به همه ارقام نسبت داد. از میان تیمارهای کودی برای هر دو رقم، مناسب ترین مقدار کود پیشنهادی، افزایش مقدار 150 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار می باشد ولی در مجموع در منطقه میانه رقم آگریا از نظر عملکرد ماده ی تر و خشک و سایر شاخص ها نسبت به رقم ساتینا برتری نشان می دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1963 - عملکرد و شاخص برداشت آفتابگردان در شرایط تک کشتی و رقابت با تاج‎خروس
بهرام میرشکاری

به منظور اندازه گیری عکس العمل آفتابگردان از نظر عملکرد و شاخص برداشت در شرایط تک کشتی و رقابت با علف هرز تاج&lrm;خروس، آزمایشی در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با سه رقم آفتابگردان (آذرگل، هایسان وآلستار)، تراکم تاج خروس أکثر

به منظور اندازه گیری عکس العمل آفتابگردان از نظر عملکرد و شاخص برداشت در شرایط تک کشتی و رقابت با علف هرز تاج&lrm;خروس، آزمایشی در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با سه رقم آفتابگردان (آذرگل، هایسان وآلستار)، تراکم تاج خروس (5، 15 و 25 بوته در هر متر ردیف) و زمان های سبز شدن تاج&lrm;خروس (هم&lrm;زمان، 15 و 30 روز بعد از سبز شدن آفتابگردان) در طی سال&lrm;های 86-1385 اجرا شد و تیمار کشت خالص ارقام آفتابگردان نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که از نظر عملکرد بیولوژیک، سطح سوم زمان سبز شدن تاج خروس با 680 کیلوگرم در هکتار کمترین اختلاف را با شاهد بدون علف هرز داشت. بیوماس هوایی آفتابگردان از 1850 گرم در متر مربع در شاهد به کمتر از 1350 گرم در متر مربع در تیمار رقابت تمام فصل 25 بوته تاج خروس کاهش یافت. در رقم آذرگل افزایش تراکم تاج&lrm;خروس از 5 به 15 و از 15 به 25 بوته در هر متر ردیف در مرحله 15 روز پس از سبز شدن عملکرد دانه را به ترتیب حدود 7 و 14 درصد در مقایسه با شاهد کاهش داد. در رقم هایسان هیچ&lrm;یک از تیمارها نتوانستند در رقابت با تاج&lrm;خروس عملکردی مشابه با شاهد تولید کنند و عملکرد دانه از 3858 کیلوگرم در هکتار در شاهد تا 49%، 37% و 16% به ترتیب در زمان های اول، دوم و سوم زمان سبز شدن تاج خروس افت کرد. در رقم آلستار حداقل کاهش عملکرد در ضعیف ترین حالت رقابت ممکن 35% اندازه گیری شد که دلیل بر شدت رقابت تاج&lrm;خروس با این رقم بود. در مقایسه با شاهد، شاخص برداشت در آذرگل، هایسان و آلستار به&lrm;ترتیب 5/6%, 13% و 39% کاهش داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1964 - تأثیر مقادیر نیتروژن قبل از زمستان بر عملکرد و اجزای عملکرد 9 رقم کلزا در منطقه میانه
علی فرامرزی محمدباقر خورشیدی بنام منوچهر فربودی مهدی طاهرخانی

به منظور بررسی تأثیر مقادیر نیتروژن قبل از زمستان بر عملکرد و اجزای عملکرد 9 رقم کلزا در منطقه میانه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه انجام شد. در این تحقیق میزان نیتروژن خالص در 3 سطح ( أکثر

به منظور بررسی تأثیر مقادیر نیتروژن قبل از زمستان بر عملکرد و اجزای عملکرد 9 رقم کلزا در منطقه میانه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه انجام شد. در این تحقیق میزان نیتروژن خالص در 3 سطح (0- 50 – 100 کیلوگرم در هکتار) قبل از زمستان مصرف و عملکرد و اجزای عملکرد 7 رقم کلزای پاییزه شامل ارقامLicord ، Opera، Okapi، Modena،SLM046 ، طلایه، زرفام و 2رقم کلزای پاییزه هیبرید به نام های Elvise و Ebonita مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دادند که بین ارقام مورد آزمایش در تمام صفات اختلاف معنی داری وجود دارد. افزایش مصرف کود نیز بر صفت تعداد دانه در خورجین بی تأثیر، ولی بر سایر صفات تأثیر افزایشی داشت، هر چند مصرف 50 کیلو کود باعث کاهش معنی دار صفات شاخص برداشت و وزن هزار دانه نسبت به شاهد گردید. رقم SLM046 بیشترین و رقم Elvise کمترین عملکرد دانه و روغن برخوردار بودند، درحالی که در سایر صفات بین این دو رقم تفاوت معنی داری ملاحظه نگردید. از دلایل بالاتر بودن عملکرد رقم SLM046 می توان به ارتفاع بالاتر و در نتیجه تعداد بیشتر خورجین در بوته، افزایش تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه بیشتر و شاخص برداشت بالاتر اشاره کرد. از دلایل پایین بودن عملکرد رقم Elvise می&lrm;توان به کم بودن وزن هزار دانه و نیز مهم تر از آن شاخص برداشت کمتر اشاره نمود. بنابراین احتمالاً در رقم Elvise میزان انتقال مجدد مواد از ساقه ها ذخیره ای به دانه ها بسیار کم است، در حالی که در رقم SLM046 این انتقال مجدد نقش مهم و اساسی را بازی می کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1965 - اثر سطوح مختلف ورمی‌کمپوست بر صفات مورفولوژیک و اجزای عملکرد گیاه‌ دارویی پنیرکMalva silvestris L.
حسن نورافکن مهتاب پویان‌فر زهرا محمودی راد

10.22034/aej.2015.520865

پنیرک جزو گیاهان دارویی ارزشمندی است که از گل‌ها و برگ‌های آن در بسیاری از کتاب های مرجع داروشناسی به عنوان گیاه دارویی یاد شده است. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف ورمی‌کمپوست بر خصوصیات مورفولوژیک و اجزای عملکرد پنیرک در قالب طرح کاملاً تصادفی، به صورت گلدانی أکثر

پنیرک جزو گیاهان دارویی ارزشمندی است که از گل‌ها و برگ‌های آن در بسیاری از کتاب های مرجع داروشناسی به عنوان گیاه دارویی یاد شده است. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف ورمی‌کمپوست بر خصوصیات مورفولوژیک و اجزای عملکرد پنیرک در قالب طرح کاملاً تصادفی، به صورت گلدانی انجام گرفت. تیمارها شامل پنج سطح ورمی‌کمپوست (صفر، 5، 10، 15و 20 گرم در کیلوگرم خاک) در سه تکرار انجام گرفت. در بیشتر صفات مورد ارزیابی شامل قطر یقه، وزن تر و خشک دم برگ، عرض گستردگی ریشه، تعداد برگ، قطر تاج پوشش، طول دم برگ، وزن خشک بوته، وزن تر و خشک ریشه، طول و عرض برگ، ورمی کمپوست 15 گرم در کیلوگرم خاک بیشترین اثر افزایشی را نشان داد ولی تیمار ورمی کمپوست 20 گرم در کیلوگرم خاک بر وزن تر برگ اثر بهتری داشت. در وزن تر بوته نیز، تیمارهای 15 و 20 گرم در کیلوگرم خاک ورمی کمپوست در بالاترین سطح آماری قرار گرفتند احتمالاً اثر مثبت ورمی کمپوست به سبب داشتن ویژگی‌های ساختاری و دارا ‌بودن مواد‌ مغذی باشد که توانسته است خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک را بهبود بخشیده و تاثیر مطلوبی بر رشد و نمو گیاه پنیرک داشته باشد و استفاده از کودهای زیستی به تنهایی و یا در ترکیب با کود شیمیایی می تواند در کشت و پرورش گیاهان دارویی که توصیه کمتری برای مصرف مواد شیمیایی می شود، تأثیر مثبتی داشته باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1966 - اثر تنش کم آبی در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام لوبیای قرمز
سعید واعظی&rlm; راد فرید شکاری امیرحسین شیرانی&rlm; راد اسماعیل زنگانی

به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب بر عملکرد و اجزای آن در ارقام لوبیای قرمز، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد که تیمارهای شاهد ( بدون تنش)، تنش در مرحله رویشی، تنش در مرحله گل دهی و تنش در مرحله غلاف بندی به عنوا أکثر

به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب بر عملکرد و اجزای آن در ارقام لوبیای قرمز، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد که تیمارهای شاهد ( بدون تنش)، تنش در مرحله رویشی، تنش در مرحله گل دهی و تنش در مرحله غلاف بندی به عنوان فاکتور اصلی و ارقام صیاد، اختر، درخشان، ناز و 81083-D به عنوان فاکتور فرعی انتخاب شدند. معیار دور آبیاری برای تیمار شاهد و سطوح تنش، کاهش مقدار آب از تشتک تبخیر به &lrm;ترتیب به میزان 50 و 100 میلی متر تبخیر بود. صفات اندازه گیری شده شامل تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بوته بودند. نتایج نشان داد که بین سطوح تنش، رقم و اثر متقابل آن اختلاف معنی داری از نظر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک وجود دارد. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به ترتیب در رقم صیاد در تیمار شاهد و رقم ناز در تیمار تنش در مرحله رویشی و کمترین آن در رقم اختر در تیمار تنش در مرحله گل دهی حاصل گردید. رقم صیاد در تیمار شاهد از بیشترین شاخص برداشت برخوردار بود. در بررسی اجزای عملکرد دانه مشخص شد که تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف در تیمار تنش در مرحله گل دهی و وزن صد دانه در تیمار تنش در مرحله غلاف بندی کاهش معنی داری داشته است. در بین ارقام، رقم صیاد از بیشترین تعداد غلاف در بوته و دانه در غلاف و رقم اختر از بیشترین وزن صد دانه برخوردار بودند. عملکرد دانه با شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک دارای همبستگی مثبت و معنی داری بود. هم چنین در بین اجزای عملکرد دانه، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در بوته با عملکرد دانه همبستگی مثبت معنی داری داشته در صورتی که وزن صد دانه با تعداد دانه در غلاف همبستگی منفی و معنی دار، و با تعداد غلاف در بوته همبستگی منفی نشان داد. هم چنین حساس ترین مرحله ی زندگی ارقام مورد بررسی لوبیا قرمز به تنش خشکی مرحله گل دهی بوده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1967 - جهانی شدن و اثرات آن بر اقتصاد کشاورزی ایران: مطالعه موردی زیره سبز
زهرا نوری توپکانلو

این تحقیق از دیدگاه کمی و الگوی اقتصاد سنجی به بررسی و ارزیابی روند جهانی شدن در بخش کشاورزی می پردازد. اطلاعات برای یک دوره زمانی 20 ساله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بخش کشاورزی در کل حرکت قابل توجهی در مسیر جهانی شدن نداشته است. در این مطالعه محصول ز أکثر

این تحقیق از دیدگاه کمی و الگوی اقتصاد سنجی به بررسی و ارزیابی روند جهانی شدن در بخش کشاورزی می پردازد. اطلاعات برای یک دوره زمانی 20 ساله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بخش کشاورزی در کل حرکت قابل توجهی در مسیر جهانی شدن نداشته است. در این مطالعه محصول زیره سبز مدنظر قرار گرفت. بدین منظور توابع عرضه داخلی، تقاضا، و صادرات زیره سبز مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دهنده آن است که روند جهانی شدن بر عرضه داخلی محصول منتخب اثر مثبت دارد و بیان می کند که حرکت در مسیر جهانی شدن اقتصاد بر تولید داخلی این محصول خواهد افزود. تابع تقاضای محصول نشان داد که شاخص جهانی شدن بر تقاضای زیره اثر منفی دارد، بدین معنی که با حرکت در مسیر جهانی شدن مصرف این محصول در کشور کاهش می یابد. نتیجه حاصل از تابع صادرات زیره بیان می دارد که ضریب شاخص جهانی شدن در این تابع مثبت است و حکایت از آن دارد که در روند جهانی شدن اقتصاد صادرات این محصول افزایش می یابد که کاملاً با ظرفیت تولید این محصول در داخل مطابق است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1968 - بررسی اثر فاصله ردیف و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه‎ای سینگل کراس 711 در منطقه میانه
محمدرضا موحدی بهروز صالحی

به منظور بررسی و مطالعه اثرات فواصل خطوط کاشت و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت سینگل کراس 711، طی فصل زراعی سال 1384 آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوک&lrm;های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل فاصله خطوط کاشت در سه سطح (45، 60 و 7 أکثر

به منظور بررسی و مطالعه اثرات فواصل خطوط کاشت و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت سینگل کراس 711، طی فصل زراعی سال 1384 آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوک&lrm;های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل فاصله خطوط کاشت در سه سطح (45، 60 و 75 سانتی&lrm;متر) و تراکم کاشت در سه سطح 50، 65 و 80 هزار بوته در هکتار بودند. بعد از رسیدگی فیزیولوژیکی نسبت به اندازه&lrm;گیری عملکرد با 14 درصد رطوبت و اجزای عملکرد شامل وزن هزار دانه، وزن ساقه، وزن بلال، وزن کل بوته، شاخص برداشت، تعداد دانه در ردیف و تعداد ردیف در بلال اقدام گردید. نتایج نشان داد که با افزایش فاصله ردیف، وزن هزار دانه، وزن ساقه، وزن کل بوته و تعداد دانه در ردیف در سطح 5 درصد افزایش معنی&lrm;داری نشان دادند، ولی صفات دیگر مورد مطالعه تحت تأثیر فاصله ردیف کاشت قرار نگرفتند. هم&lrm;چنین با افزایش تراکم کاشت، وزن کل بوته، شاخص برداشت و عملکرد در سطح 5 درصد به&lrm;طور معنی&lrm;داری افزایش یافت، در حالی&lrm;که وزن هزار دانه، وزن ساقه، وزن بلال و تعداد دانه در ردیف کاهش پیدا کرد. بیشترین تولید 13080 کیلوگرم در هکتار بوده و در تیمار فاصله ردیف کاشت 60 سانتی&lrm;متر و تراکم کاشت 65 هزار بوته در هکتار مشاهده شد، در حالی&lrm;که تیمار فاصله ردیف کاشت 75 سانتی&lrm;متر و تراکم کاشت 50 هزار بوته در هکتار کمترین تولید (8154 کیلوگرم در هکتار) را نشان داد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1969 - تاثیر کود گوگردی و تیوباسیلوس بر شاخص‌های فیزیولوژیک دو رقم کنجد تحت تاثیر تنش خشکی و محاسبه همبستگی بین صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک
محمد حیدری محمدعلی اسماعیلی ایوب حیدرزاده مینا مولائی

کنجد یکی از قدیمی‌ترِین گیاهان زراعی در جهان می‌باشد که به‌دلیل برخورداری از روغن بالای دانه (52-42 درصد) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گیاهان روغنی مطرح بوده و کشت آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک معمول است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر کود گوگردی و بیولوژیک بر شاخص‌های فیزیولوژ أکثر

کنجد یکی از قدیمی‌ترِین گیاهان زراعی در جهان می‌باشد که به‌دلیل برخورداری از روغن بالای دانه (52-42 درصد) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گیاهان روغنی مطرح بوده و کشت آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک معمول است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر کود گوگردی و بیولوژیک بر شاخص‌های فیزیولوژیک کنجد در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال زراعی 1393 انجام شد. این مطالعه در قالب طرح اسپلیت فاکتوریل بر مبنای طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه بلوک اجرا شد که در آن عامل اصلی ارقام کنجد (شامل کرج و اولتان) و عامل‌های فرعی با آرایش فاکتوریل شامل اثر تیمار آبیاری (در چهار سطح آبیاری نرمال، 110، 140 و 170 میلی متر از تشتک تبخیر) و تیمار کودی (در 4 سطح شامل شاهد، گوگرد، کود بیولوژیک حاوی تیوباسیلوس و تلفیق گوگرد با تیوباسیلوس) بود. نتایج این تحقیق نشان داد که سطوح مختلف تنش خشکی تاثیر بسیار معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد روی تمامی صفات اندازه‌گیری شده شامل CGR، LAI، NAR، BMD و LAD داشت. همچنین سطوح مختلف کودی تاثیر معنی‌داری روی صفات CGR، LAI، BMD و LAD داشت. این تیمار روی صفت NAR تاثیری نداشت. اثر متقابل تنش خشکی × کود تاثیر معنی‌داری از نظر آماری روی تمامی صفات داشت. ضرایب همبستگی بین عملکرد دانه با تمامی صفات به غیر از وزن هزار دانه مثبت و معنی‌دار بود. تلفیق کود گوگردی و تیوباسیلوس به عنوان تیمار کلیدی در شرایط کشت دیم کنجد و رقم اولتان به خاطر عملکرد بهتر در شرایط آب و هوایی مشابه با محل این تحقیق می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1970 - بررسی تغییرات ظاهری برگ خشک گیاه چوچاق (Eryngium cearuleum L.) در دوره ‏های مختلف نگهداری
سودابه نورزاد حسنعلی نقدی بادی سپیده کلاته جاری علی مهرآفرین سکینه سعیدی سار

به منظور بررسی تغییرات ظاهری برگ گیاه چوچاق طی روش های مختلف خشک کردن و زمان نگهداری، تحقیق حاضر در بهار 1399 در قالب طرح کاملا تصادفی بصورت فاکتوریل در سه تکرار انجام شد. برگ سبز چوچاق از باغات شهرستان نور در مرحله رویشی جمع آوری شد. تیمارهای این مطالعه روش های خشک کرد أکثر

به منظور بررسی تغییرات ظاهری برگ گیاه چوچاق طی روش های مختلف خشک کردن و زمان نگهداری، تحقیق حاضر در بهار 1399 در قالب طرح کاملا تصادفی بصورت فاکتوریل در سه تکرار انجام شد. برگ سبز چوچاق از باغات شهرستان نور در مرحله رویشی جمع آوری شد. تیمارهای این مطالعه روش های خشک کردن در چهار سطح (سایه اتاق با دمای 3±25 درجه سانتی&lrm;گراد و تهویه مناسب، آون در دمای 55 درجه سانتی&lrm;گراد، آون خلأ در دمای 55 درجه سانتی گراد و مایکروویو با توان 500 وات) و زمان های نگهداری در سه سطح (روزهای اول، 75 ام و 150 ام) بودند. میزان رنگیزه های گیاهی، شاخص های رنگ سنجی lab، زاویه هیو، شاخص قرمزی، قهوه ای شدن و روشنایی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد، اثر متقابل روش های مختلف خشک کردن و مدت زمان نگهداری بر صفات مورد مطالعه تاثیر معنی داری داشته اند. کمترین میزان رنگیزه های سبز گیاهی مربوط به نمونه های سایه خشک بودند که 150 روز مورد نگهداری قرار گرفتند. خصوصیات کیفی نمونه های گیاهی که به ترتیب در آون خلا و آون معمولی در دمای 55 درجه سانتی گراد خشک شدند بیش از سایر تیمارها در تمامی زمان های نگهداری حفظ شد. آزمون رنگ سنجی نشان داد گیاهان خشک شده در روش آون خلا 55 درجه سانتی گراد بر خلاف گیاهان سایه خشک به خوبی رنگ سبز خود را حفظ کردند، البته افزایش مدت زمان نگهداری تا 150 روز موجب کاهش کیفیت ظاهری نمونه های گیاهی به علت تجزیه رنگیزه های فتوسنتزی شد. در مجموع این مطالعه نشان داد که بیشترین سبزینگی و کیفیت ظاهری مربوط به گیاهان خشک شده در آون خلا 55 درجه سانتی گراد بود و در صورت ضرورت انبارداری، نهایتا کمتر از 75 روز نگهداری بهتر از انبارداری طولانی مدت خواهد بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1971 - تاثیر اعمال رژیم های مختلف آبیاری در مراحل مختلف فنولوژیکی بر شاخصهای فیزیولوژیکی رشد گندم
عباس عظیم نژاد یوسف نیک نژاد عمار بهاری اردشیری عاطفه پوراسدالهی احمد غلامی

ه منظور مطالعه تاثیر رژیم های مختلف آبیاری در مراحل مختلف رشد بر برخی از شاخصهای رشد در گندم رقم امید، این آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در این بررسی قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد گندم شامل مراحل ساقه دهی، گلدهی و أکثر

ه منظور مطالعه تاثیر رژیم های مختلف آبیاری در مراحل مختلف رشد بر برخی از شاخصهای رشد در گندم رقم امید، این آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در این بررسی قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد گندم شامل مراحل ساقه دهی، گلدهی و پر شدن دانه و زمانهای مختلف آبیاری شامل آبیاری در مرحله ظرفیت زراعی،%75ظرفیت زراعی،%50ظرفیت زراعی و%25ظرفیت زراعی به ترتیب به عنوان عوامل اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند. با قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد، وزن خشک بوته، شاخص سطح برگ، سرعت رشد نسبی و سرعت رشد محصول نیز به طور معنی داری تحت تاثیر قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصله، بیشترین وزن خشک بوته، شاخص سطح برگ، سرعت رشد نسبی و سرعت رشد محصول مربوط به قطع آبیاری از مرحله پرشدن دانه به بعد بود. همچنین با افزایش زمان آبیاری، وزن خشک بوته، شاخص سطح برگ، سرعت رشد نسبی و سرعت رشد محصول نیز به طور معنی داری کاهش یافتند. بیشترین میزان این صفات مربوط به آبیاری در مرحله ظرفیت زراعی و کمترین میزان به دست آمده مربوط به آبیاری در%25ظرفیت زراعی بود. نتایج این آزمایش نشان داد که شاخصهای فیزیولوژیک رشد گندم تحت شدت و زمان اعمال تنش خشکی قرار گرفته و کاهش شدیدی در میزان این صفات به وجود آمد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1972 - ارتباط بین شاخص محتوای کلروفیل و عملکرد دانه گندم تحت شرایط تنش خشکی
مرجان شمسی پور رضا فتوت فرهاد جباری

ندازه گیری محتوای نسبی کلروفیل(SPAD)معیار مناسبی در برنامه های اصلاحی در جهت افزایش میزان فتوسنتز برگ به شمار می آید. 10 ژنوتیپ گندم در گلدان هایی تحت سطوح مختلف آبیاری جهت بررسی ارتباط بین شاخص محتوای کلروفیل و عملکرد در شرایط تنش خشکی رشد یافتند. به گلدان ها ماده غذای أکثر

ندازه گیری محتوای نسبی کلروفیل(SPAD)معیار مناسبی در برنامه های اصلاحی در جهت افزایش میزان فتوسنتز برگ به شمار می آید. 10 ژنوتیپ گندم در گلدان هایی تحت سطوح مختلف آبیاری جهت بررسی ارتباط بین شاخص محتوای کلروفیل و عملکرد در شرایط تنش خشکی رشد یافتند. به گلدان ها ماده غذایی حاوی نیتروژن کافی داده شد. الگوی کاهش محتوای نسبی کلروفیل برگ برای ارقام در شرایط تنش خشکی متفاوت بود و مطالعه ژنوتیپ ها آنها را به 3 گروه مجزا طبقه بندی کرد. پیری در 3 گروه دوم در زمان بندی مشخصی در زمان پر شدن دانه آغاز شد، سپس این فرایند بطور سریع تری ادامه یافت. عملکرد این گروه در شرایط تنش خشکی کاهش چشمگیری نداشت. همچنین محتوای نسبی کلروفیل در بسیاری از مراحل اندازه گیری در زمان پر شدن دانه همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد و اجزا آن در رژیم های مختلف آبیاری داشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1973 - اثر اسید سالیسیلیک و پاکلوبوترازول بر برخی شاخصهای رشد و عملکرد ذرت تحت تنش خشکی
سمیه بیات علی سپهری حمید زارع ابیانه محمد رضا عبدالهی

به منظور بررسی تاثیر مواد ضد تعرق بر برخی از شاخص های رشد وعملکرد ذرت تحت تنش رطوبتی، آزمایشی در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. ف أکثر

به منظور بررسی تاثیر مواد ضد تعرق بر برخی از شاخص های رشد وعملکرد ذرت تحت تنش رطوبتی، آزمایشی در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل سه رژیم رطوبتی (7، 11 و 15 روزه) در کرت های اصلی و مصرف مواد ضد تعرق شامل پاکلوبوترازول، اسید سالیسیلیک و بدون مصرف ماده ضد تعرق (شاهد)، در کرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد تیمار اسید سالیسیلیک در رژیم رطوبتی 7 روزه بیشترین مقدار شاخص سطح برگ(LAI)، بیشترین سرعت رشد محصول(CGR)و بیشترین ماده خشک کل(TDW)را به خود اختصاص داد. در برهمکنش اسید سالیسیلیک با رژیم های رطوبتی 11 و 15 روزه حداکثر شاخص سطح برگ، حداکثر سرعت رشد محصول و حداکثر ماده خشک کل افزایش معنی داری داشتند. برهمکنش پاکلوبوترازول با رژیم رطوبتی 7 روزه باعث کاهش معنی دارسه پارامتر مذکور به ترتیب به میزان%5.31،10.13%و%8.6نسبت به تیمار بدون مصرف ماده ضد تعرق شد. برخلاف رزیم رطوبتی 7 روزه در برهمکنش پاکلوبوترازول با رژیم های رطوبتی 11 و 15 روزه شاخص های رشد حداکثر سطح برگ، حداکثر رشد محصول، حداکثر ماده خشک در مقایسه با تیمار بدون مصرف ماده ضد تعرق افزایش معنی داری نشان دادند. در عملکرد دانه در هر سه رژیم رطوبتی و با استفاده از مواد ضد تعرق تفاوت معنی داری دیده شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1974 - بررسی اثر هیدروپرایمینگ بر خصوصیات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گلرنگ تحت تنش خشکی
انسیه اشرفی خورشید رزمجو

گلرنگ از جمله گیاهان دانه روغنی مقاوم به خشکی در مناطق خشک و نیمه خشک است اما این گیاه در مرحله جوانه زنی تا اسقرار نسبت به تنش خشکی حساس است. پرایمینگ بذر ممکن است برای افزایش مقاومت به خشکی گیاهان در مرحله جوانه زنی تا استقرار استفاده شود هدف از این آزمایش بررسی اثرات أکثر

گلرنگ از جمله گیاهان دانه روغنی مقاوم به خشکی در مناطق خشک و نیمه خشک است اما این گیاه در مرحله جوانه زنی تا اسقرار نسبت به تنش خشکی حساس است. پرایمینگ بذر ممکن است برای افزایش مقاومت به خشکی گیاهان در مرحله جوانه زنی تا استقرار استفاده شود هدف از این آزمایش بررسی اثرات سودمند بذور هیدروپرایم شده بر برخی صفات فیزیولوژیک ارقام گلرنگ تحت شرایط تنش خشکی در مزرعه است. طرح آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار بود. سه رقم گلرنگ (کوسه،PIوIL111)،دو تیمار بذری (شاهد و 6 ساعت هیدروپرایمینگ) و سه رژیم آبیاری (60، 75 و 90 درصد تخلیه آب قابل دسترس گیاه از خاک) استفاده شد. شاخص سطح برگ، تبادلات فتوسنتزی(A)، پرولین، مقدار کلروفیل و کاروتنوئید و همچنین مقدار روغن و پروتئین دانه اندازه گیری شد. مقدار پرولین و پروتئین با افزایش سطوح خشکی افزایش یافت در حالی که مقدار روغن و تبادلات فتوسنتزی در سطح دوم تنش افزایش و در سطح سوم تنش کاهش یافت. شاخص سطح برگ و محتوای کاروتنوئید نیز تحت تنش خشکی کاهش یافت. هیدروپرایمینگ مقدار شاخص سطح برگ، تبادلات فتوسنتزی، پرولین، کلروفیل، کاروتنوئید، پروتئین و روغن را تحت شرایط تنش و بدون تنش افزایش داد. هیدروپرایمینگ به مدت 6 ساعت خصوصیات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی بذور هیدروپرایم شده را بهبود می بخشد و این امر منجر به افزایش روغن و پروتئین بذور می شود. هیدروپرایمینگ باعث رشد بهتر، حفظ سیستم گیاه در برابر تنش وو افزایش مقدار روغن و پروتئین بذور می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1975 - تاثیر کود پتاسیم بر رشد و عملکرد ارقام سویا در خراسان شمالی
حمید حاتمی امیر آینه بند مهدی عزیزی افشین سلطانی

به منظور بررسی اثر کود پتاسیم بر عملکرد و رشد ارقام سویا آزمایشی در دو محیط (سال 1385 در دانشکده کشاورزی شیروان و سال 1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان شمالی) بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل رقم در سه سطح أکثر

به منظور بررسی اثر کود پتاسیم بر عملکرد و رشد ارقام سویا آزمایشی در دو محیط (سال 1385 در دانشکده کشاورزی شیروان و سال 1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان شمالی) بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل رقم در سه سطح (هابیت، سپیده و ویلیامز از گروه رسیدگی 3) و کود پتاسیم در سه سطح (صفر،80و160کیلوگرم اکسید پتاسیم در هکتار) بود. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد که عملکرد دانه بطور معنی داری تحت تاثیر رقم و کود پتاسیم قرار گرفت، به طوری که رقم ویلیامز بیشترین عملکرد را نسبت به دو رقم دیگر نشان داد. همچنین با افزایش مصرف کود پتاسیم بر عملکرد دانه افزوده شد. در بین اجزای عملکرد، تعداد غلاف در گره تحت تاثیر هر دو فاکتور آزمایش قرار گرفت اما تعداد گره در ساقه، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و عملکرد شاخه های فرعی فقط تحت تاثیر فاکتور رقم قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل رشد نشان داد که مصرف کود پتاسیم باعث بهبود روند تغییرات کلیه پارامترهای رشد گیاه اعم از وزن خشک(DM)، سرعت رشد نسبی(RGR)، سرعت رشد محصول(CGR)، شاخص سطح برگ(LAI)و سرعت جذب خالص(NAR)در همه ارقام سویا شد. همچنین ارقام ویلیامز و سپیده به لحاظ روند تغییرات شاخص های فوق نسبت به رقم هابیت برتری نشان دادند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1976 - اثر متانول بر عملکرد و اجزای عملکرد و شاخص های رشدی در نخود (رقم آزاد)
ایمان نادعلی فرهاد پاکنژاد محسن سوقانی فرامرز الهی پناه

به منظور بررسی اثر محلول پاشی متانول بر عملکرد، اجزای عملکرد و همچنین شاخص های رشدی در رقم آزاد نخود آزمایشی به صورت بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 88-87 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل محلول های صفر (تیمار شاهد أکثر

به منظور بررسی اثر محلول پاشی متانول بر عملکرد، اجزای عملکرد و همچنین شاخص های رشدی در رقم آزاد نخود آزمایشی به صورت بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 88-87 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل محلول های صفر (تیمار شاهد بدون مصرف متانول)، 5، 10، 15، 20 و 25 درصد حجمی متانول که به هر کدام از محلول ها 2 گرم در لیتر گلیسین اضافه شد. نتایج آزمایش نشان داد بین سطوح مختلف متانول اختلاف معنی داری در صفاتی نظیر ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، وزن صد دانه و عملکرد دانه وجود دارد، بطوری که سطح10% حجمی متانول بیشترین ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و مقدار وزن صد دانه را داشتند. همچنین اثر متانول بر شاخص های رشدی (ماده خشک کل، سرعت رشد محصول و شاخص سطح برگ) قابل ملاحظه بود، بطوری که در تیمار 10% روند شاخص های رشدی بهتر بود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1977 - بررسی اثرات کود نیتروژنه و فاصله کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد لاین امید بخش برنج شماره 843
علی محدثی ابوذر عباسیان سعید بخشیپور مسعود محمدصالحی

به منظور مطالعه اثرات کود نیتروژنه و فاصله کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد لاین امیدبخش برنج شماره 843 آزمایشی طی دو سال (1386-1385) در ایستگاه تحقیقات برنج تنکابن (چپرسر) به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورها شامل سطوح مخ أکثر

به منظور مطالعه اثرات کود نیتروژنه و فاصله کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد لاین امیدبخش برنج شماره 843 آزمایشی طی دو سال (1386-1385) در ایستگاه تحقیقات برنج تنکابن (چپرسر) به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورها شامل سطوح مختلف کود نیتروژن (200، 250 و 300 کیلوگرم در هکتار) به عنوان فاکتور اصلی و فاصله کاشت در چهار سطح (30×11، 30×15، 20×20 و 25×25 سانتی متر) به عنوان فاکتور فرعی بودند. نتایج نشان داد که مقادیر مختلف کود نیتروژن بر صفاتی مانند وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه پر، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اثر معنی داری داشته و بین فاصله کاشت مختلف در همه صفات مورد مطالعه به جز تعداد دانه پر و شاخص برداشت اختلاف معنی داری وجود داشت. تجزیه آماری نشان داد که با افزایش فاصله کاشت، عملکرد دانه کاهش یافت و در بین تراکم ها، فاصله کاشت 20×20 سانتی متر بیشترین عملکرد دانه را به مقدار8004.2کیلوگرم در هکتار داشت. افزایش کاربرد نیتروژن موجب افزایش عملکرد دانه شد اما این افزایش معنی دار نبود. مناسب ترین فاصله کاشت 20×20 سانتی متر نشاکاری با 200 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار به دست آمد. نتایج رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت نشان داد که صفات عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و تعداد پنجه مهمترین صفات در توجیه تنوع موجود در عملکرد دانه بودند و بیشترین تاثیر را بر روی عملکرد دانه داشتند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1978 - تاثیر تاریخ کاشت بر فنولوژی و برخی خصوصیت های زراعی ارقام آفتابگردان روغنی در خوی
امین مرادی اقدم جهانفر دانشیان مهدی غفاری نواب حاجی حسنی اصل

برای بررسی تاثیر تاریخ های مختلف کاشت بر برخی خصوصیات زراعی و فنولوژیکی ارقام آفتابگردان روغنی، آزمایشی به صورت طرح کرت های یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی در سال 1388 انجام شد.تاریخ کاشت در کرت اصلی در چهار سطح ا أکثر

برای بررسی تاثیر تاریخ های مختلف کاشت بر برخی خصوصیات زراعی و فنولوژیکی ارقام آفتابگردان روغنی، آزمایشی به صورت طرح کرت های یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی در سال 1388 انجام شد.تاریخ کاشت در کرت اصلی در چهار سطح از تاریخ 30/2/88 با فاصله کاشت 20 روز تا 18/4/88 و رقم در کرت فرعی در سه سطح شامل آلستار، اروفلور و 43.128KSCبود. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت اثر قابل توجهی بر صفات فنولوژیکی، ریخت شناسی و زراعی آفتابگردان داشت. در تاریخ کاشت سوم بیشترین تعداد کل دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد روغن و شاخص برداشت به دست آمد. نوع رقم بر تمام صفات تاثیر معنی داری داشت. بین ارقام آزمایشی هیبرید 43.128KSCو آلستار با میانگین طول دوره رشد 111 و 117 روز به ترتیب زودرس ترین و دیررس ترین ارقام بودند. رقم آلستار بیشترین ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد روغن را داشت. بیشترین تعداد کل دانه در طبق مربوط به رقم اروفلور بود. هیبرید 43.128KSCبیشترین درصد شاخص برداشت را داشت. با توجه به اهمیت عملکرد روغن آفتابگردان، نتایج نشان می دهد که در منطقه خوی، تاریخ کاشت سوم و رقم آلستار جهت رسیدن به حداکثر عملکرد دانه و روغن مناسب می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1979 - شناسایی هیبریدهای آفتابگردان متحمل به تنش خشکی بر اساس خصوصیات اکوفیزیولوژیک
حمید جباری جهانفر دانشیان غلام عباس اکبری ایرج اله دادی

به منظور بررسی تحمل به تنش خشکی در چهار هیبرید آفتابگردان بر اساس خصوصیات اکوفیزیولوژیک، سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1385 انجام شد. در آزمایش اول که در شرایط آبیاری مطلوب أکثر

به منظور بررسی تحمل به تنش خشکی در چهار هیبرید آفتابگردان بر اساس خصوصیات اکوفیزیولوژیک، سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1385 انجام شد. در آزمایش اول که در شرایط آبیاری مطلوب اجرا گردید، گیاهان بر اساس 60 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاسAآبیاری شدند، درحالیکه در آزمایشات دوم و سوم که در شرایط تنش متوسط و شدید خشکی اجرا گردیدند آبیاری به ترتیب بر اساس 120 و 180 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر صورت پذیرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر تنش خشکی بر صفات اکوفیزیولوژیک و زراعی معنیدار بود و اختلاف معنیداری در بین هیبریدهای مورد بررسی از نظر شاخص سطح برگ، سطح برگ ویژه، ضریب استهلاک نور و انتقال مجدد از ساقه وجود داشت. همچنین اثر متقابل تنش × هیبرید بر سطح برگ ویژه، شاخص سطح برگ، انتقال مجدد از ساقه و هدایت روزنه ای معنیدار بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش سطح برگ ویژه، شاخص سطح برگ، ضریب استهلاک نور، هدایت روزنه ای، عملکرد و اجزا عملکرد گردید، در حالیکه سبب افزایش انتقال مجدد از ساقه شد. در شرایط تنش شدید خشکی، هیبرید زودرس آلستار از بیشترین سطح برگ ویژه (125 سانتیمتر مربع بر گرم)، شاخص سطح برگ در مرحله گلدهی (1.8) و هدایت روزنه ای (1.41مول بر مترمربع در ثانیه) و انتقال مجدد از ساقه مناسب (47 گرم) برخوردار بود. همچنین هیبرید آلستار در هر سه تیمار آبیاری بیشترین عملکرد دانه را به ترتیب به میزان 3227، 1671 و 702 کیلوگرم در هکتار تولید کرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1980 - ارزیابی واکنش گیاه کلزا به مقادیر نیتروژن و رژیم های رطوبتی در شرایط کاربرد و عدم کاربرد زئولیت
امیر حسین شیرانی راد امین مرادی توفیق طاهرخانی کوروش اسکندری اصغر نظری گلشن

به منظور ارزیابی واکنش گیاه کلزا به مقادیر نیتروژن و رژیم های رطوبتی در شرایط کاربرد و عدم کاربرد زئولیت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان اجرا شد که در آن عامل آبی أکثر

به منظور ارزیابی واکنش گیاه کلزا به مقادیر نیتروژن و رژیم های رطوبتی در شرایط کاربرد و عدم کاربرد زئولیت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان اجرا شد که در آن عامل آبیاری در دو سطح شامل آبیاری معمول (شاهد) و قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد، عامل زئولیت در سه سطح عدم کاربرد و مصرف 5 و 10 تن در هکتار، عامل نیتروژن نیز در سه سطح صفر، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار بودند. در این آزمایش از رقم اصلاح شدهOkapiاستفاده گردید. نتایج حاصل نشان داد که اثر ساده آبیاری، نیتروژن و زئولیت و هم چنین اثر متقابل دو گانه آبیاری و نیتروژن، آبیاری و زئولیت و نیتروژن و زئولیت بر عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی دار شد، به طوری که آبیاری معمول به همراه مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و 10 تن زئولیت در هکتار با میانگین 5278 کیلوگرم در هکتار، بیشترین و قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد و عدم مصرف نیتروژن و زئولیت با میانگین 599 کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. به طور کلی در شرایط آبیاری معمول، مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و مصرف 10 تن زئولیت در هکتار و در شرایط قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد، مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به همراه مصرف 10 تن زئولیت در هکتار، بالاترین عملکرد دانه را تولید نمودند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1981 - تاثیر آرایش کاشت بر مراحل نمو، شاخص های رشد، انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و عملکرد گلرنگ
حسین پورهادیان مرتضی زاهدی

به منظور تعیین اثر فاصله ردیف و تراکم بوته بر برخی خصوصیات رشدی گلرنگ در کشت تابستانه، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی با استفاده از رقم بومی کوسه در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1383 اجرا شد. در این آزمایش فواصل أکثر

به منظور تعیین اثر فاصله ردیف و تراکم بوته بر برخی خصوصیات رشدی گلرنگ در کشت تابستانه، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی با استفاده از رقم بومی کوسه در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1383 اجرا شد. در این آزمایش فواصل ردیف 20، 30 و 45 سانتی متر به عنوان فاکتور اصلی و تراکم های 40 و 50 بوته در مترمربع به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. با افزایش فاصله ردیف طول مدت تمام مراحل نموی و هم چنین مقدارLWRmaxبه طور معنی داری کاهش و در حالی که مقادیرLARmax،SLWmaxوSLAmaxافزایش یافت. با تغییر فاصله ردیف از 20 به 45 سانتی متر میزان انتقال مجدد موادفتوسنتزی و عملکرد دانه به ترتیب 27.3 و 37.5 درصد کاهش ولی کارایی و سهم انتقال مجدد موادفتوسنتزی به ترتیب 14.5 و 13.4 درصد افزایش یافت. تغییر تراکم از 40 به 50 بوته در مترمربع موجب کاهش معنی داری طول مدت مراحل نموی از زمان کاشت تا شروع گل دهی، 50 درصد گل دهی و رسیدگی فیزیولوژیک گردید. هم چنین در اثر افزایش تراکم بوته میزان، کارایی و سهم انتقال مجدد موادفتوسنتزی در واحد سطح به میزان 24.5، 23.3 و 18.8 درصد افزایش یافت. افزایش تراکم بوته موجب کاهش معنی دار مقدارLARmaxو افزایشSLWmaxشد ولی تاثیر معنی داری بر مقادیرLWRmax،SLAmaxو عملکرد دانه نداشت. با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق، جهت حصول حداکثر عملکرد از کشت تابستانه گلرنگ، تحت شرایط این آمایش استفاده از آرایش کاشت حاصل از تلفیق فاصله ردیف 20 سانتی متر و تراکم 50 بوته در مترمربع قابل توصیه می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

1982 - واکنش مرفوفیزیولوژیکی و عملکرد گیاه کتان دارویی نسبت به تاریخ های مختلف کاشت
محمد مهدی رحیمی

به منظور تعیین تاریخ مناسب کاشت ارقام مختلف کتان دانه ای آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج به اجرا در آمد. تیمارها شامل چهار تاریخ کاشت (اول اسفند، پانزدهم اسفند أکثر

به منظور تعیین تاریخ مناسب کاشت ارقام مختلف کتان دانه ای آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج به اجرا در آمد. تیمارها شامل چهار تاریخ کاشت (اول اسفند، پانزدهم اسفند، سی ام اسفند و پانزدهم فروردین) و سه رقم اصلاح شده (سوماکو، ایندیا، فوستر) بودند. صفات اندازه گیری شده شامل: ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، بودند. نتایج آزمایش نشان دادند که بین تاریخ های مختلف کاشت از نظرارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیکی، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، اختلاف معنی دار در سطح احتمال1% و برای شاخص برداشت در سطح احتمال5% تفاوت معنی دار وجود داشت. همچنین تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه از نظر ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیکی، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت در سطح1% تفاوت معنی دار وجود داشت. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد دانه در سطح احتمال 1% معنی دار بود. تیمار تاریخ کاشت اول و رقم سوماکو با میانگین1437.6کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمار تاریخ کاشت چهارم و رقم فوستر با میانگین479.9کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را تولید کردند. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات شاخص

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية