تحلیل الگوی گسترش شهر بهشهر بر اساس مدلهای کمی برنامهریزی منطقهای
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
رضا مختاری ملک آبادی
1
(اســـتادیار جغرافیـــا و برنامـــه ریـــزی شـــهری، دانشـــگاه پیـــام نـــور، تهـــران، ایـــران)
محمـد اجـزاء شـکوهی
2
(استادیار جغرافیا و برنامه ریـزی شـهری، دانشـگاه فردوسـی مشـهد، مشـهد، ایـران)
یاســـــر قاســـــمی
3
(دانشـجوی دکتـری جغرافیـا و برنامـه ریـزی شـهری، دانشـگاه پیـام نـور، تهـران، ایـران)
الکلمات المفتاحية: توسعه کالبدی, رشد افقی و پراکنده, مدل آنتروپی شانون, شاخص رتبهبندی استاندارد, HDI, بهشهر,
ملخص المقالة :
در چند دهه اخیر شهرهای ایران مانند بسیاری از شهرهای کشورهای جهان سوم دچار تحولات چشمگیری شدهاند، از جمله این تحولات افزایش سریع جمعیت بوده، که شهر بهشهر نیز مانند بسیاری از شهرهای کشور از این تحولات مصون نمانده است. به طوری که جمعیت این شهر در 50 سال اخیر بیش از 5 برابر رشد داشته است. این رشد فزایند، گسترش فیزیکی بی رویه شهر را نیز در پی داشته و به منظور تعدیل این نارسائیها و مشکلات شهری، تحقیق حاضر بر آن است تا فرآیند گسترش شهر بهشهر و عوامل موثر بر آن را مشخص و راهکارهای پیشنهادی در رفع و تعدیل این فرآیند را پی جویی نماید. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است. برای تحلیل دادهها از مدلهای آنتروپی شانون و هلدرن، ویلیامسن، امتیاز استاندارد شده، HDI و ضرایب همبستگی پیرسون و اسپیرمن استفاده شده است. نتایج نشان دهنده آن است که: 60 درصد از رشد فیزیکی شهر در فاصله سالهای 1385- 1355 مربوط به رشد جمعیت بوده و 40 درصد باقیمانده، مربوط به رشد افقی و اسپرال شهر است - محدوده مرکزی شهر از ساختاری متراکمتر و محدودههای پیرامونی از ساختاری پراکنده برخوردارند. - توزیع مکانی و سلسله مراتبی کاربریها در سطح نواحی و محلات شهری بهشهر به صورت نامتوازن بوده و این بی نظمی در ساختار فضایی، شهر را به آشفتگی در بخش مرکزی و عدم تحرک شهری در سطح نواحی و محلات شهری دچار کرده است. همچنین به دلیل وجود موانعی چون پیش کوههای جهان مورا در جنوب و بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی و راه آهن در شمال شهر، توسعه شهر به صورت افقی و خطی صورت گرفته است. بنابراین، میتوان به گسترش عمودی به جای گسترش افقی شهر، اجرای طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده و استفاده بیشتر از اراضی شهر و پر کردن فضاهای خالی داخل شهردر جهت جلوگیری از رشد افقی شهر اشاره کرد.