قابلیت شاخص های VCADI، TSDI و TVDI در برآورد خشکسالی اراضی زراعی روستای حصار شهرستان ماهنشان
الموضوعات :
مهدی فیض اله پور
1
(گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان)
الکلمات المفتاحية: شاخص خشکی, TVDI, TSDI, VCADI, حصار ماهنشان,
ملخص المقالة :
چکیده: زمینه و هدف: امروزه شاخص های خشکی زیادی بر اساس روابط رگرسیونی شاخص های پوشش گیاهی و دمای سطح زمین ارائه شده است. هدف از این تحقیق، ارزیابی قابلیت هر یک از شاخص های شاخص خشکی دمای پوشش گیاهی (TVDI)، شاخص خشکی شرایط آلبدوی پوشش گیاهی (VCADI) و شاخص خشکی اصلاح شده خاک پوشش گیاهی (TSDI) در برآورد وضعیت خشکی در محدوده حصار ماهنشان در ساحل رودخانه قزل اوزن می باشد. روش پژوهش: در این تحقیق تفاوت ها و قابلیت های 3 شاخص خشکی در ساحل رودخانه قزل اوزن در بخش حصار ماهنشان مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور از تصاویر لندست 5 و 8 در سال های 1990 و 2023 استفاده شد. این شاخص ها بر اساس روابط رگرسیونی بین پوشش گیاهی، دمای سطح زمین و آلبدو بنا نهاده شده و بین شاخص های NDVI، LST، albedo و MSAVI رابطه رگرسیونی برقرار گردیده و شاخص های TVDI، TSDI و VCADI ایجاد شد. هر یک از این شاخص ها از باندهای معینی استفاده کرده و برای برآورد دمای سطح زمین از باند 6 ماهواره لندست 5 و باند 10 ماهواره لندست 8 استفاده شد. برای ترسیم نمودار پراکنش نیز از نرم افزار origin 8 استفاده شده و معادله رگرسیونی مربوطه براورد شد. از مقادیر a و b برای ترسیم نقشه شاخص ها بهره گرفته شد. صحت هر یک از این شاخص ها با استفاده از ضریب کاپا مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها به منظور بررسی شرایط خشکی نیز منطقه مورد مطالعه به پنج بخش با خشکی خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد تقسیم شده و مشاهده شد که منطقه با خشکی زیاد در شاخص VCADI از 65/0 کیلومتر مربع در سال 1990 به 53/1 کیلومتر مربع در سال 2023 افزایش یافته و از 10 درصد مساحت منطقه به 6/23 درصد رسیده است. این میزان در پهنه خیلی زیاد برای شاخص های TSDI و TVDI به ترتیب از 47/0 و 65/0 کیلومتر مربع به 7/18 و 64/23 درصد افزایش یافته است. نتایج نتایج نشان داد که بیشترین رابطه ضریب همبستگی پیرسون به میزان 55/0- بین شاخص LST و NDVI برقرار بوده و در سال 2023 رخ داده است. بر اساس شاخص های خشکی مشاهده شد که در شاخص VCADI مناطق برخوردار از خشکی خیلی زیاد از 65/0 کیلومتر مربع به 53/1 کیلومتر مربع افزایش یافته و از 10 درصد به 6/23 درصد رسیده است. در شاخص های TSDI و TVDI نیز نتایج مشابهی حاصل شده و به ترتیب از 10 و 26/7 درصد در سال 1990 به 64/23 و 7/18 درصد در سال 2023 رسیده است. بر اساس روابط همبستگی پیرسون و ضریب کاپا مشاهده شد که شاخص TVDI نسبت به سایر شاخص ها از قابلیت بهتری در بررسی خشکی برخوردار بوده و شاخص TSDI با ضریب همبستگی 54/0- درصد در سال 2023 در جایگاه دوم قرار دارد.
