ارزیابی وضعیت خشکسالی هواشناسی منطقه لارستان با استفاده از شاخص‌های خشکسالی

الموضوعات :

سیامک پیش بین ¹ , علیرضا افسرده ²

1 - عضو هیات علمی
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم

تاريخ الإرسال : 01 الخميس , ذو القعدة, 1445 تاريخ التأكيد : 03 الأربعاء , صفر, 1446 تاريخ الإصدار : 16 الخميس , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: خشكسالي, شاخص‌های خشکسالی, لارستان, هواشناسی,

ملخص المقالة :

مقدمه: هدف از تحقیق حاضر، بررسی وضعیت خشکسالی هواشناسی با مقایسه شاخص‌های خشکسالی و ارائه راه‌کار به منظور به حداقل رساندن آسیب‌های ناشی از آن در شهرستان لارستان در استان فارس می¬باشد.

مواد و روش‌ها: روش تحقيق به صورت توصيفي ـ تحليلي با اهداف كاربردي همراه با عمليات ميداني مي‌باشد. جامعه این پژوهش منطقه جغرافیایی شهرستان لارستان می باشد. برای این منظور میزان بارندگی و میانگین دما برای یک دوره 14 ساله گردآوری گردید. در اين تحقيق با استفاده از شاخص‌های خشكسالي به ارتباط بين آنها و تشخیص میزان خشکسالی در منطقه پرداخته شده است. شاخص بارش استاندارد (SPI)، شاخص Z چینی(CZI)، شاخص عدد Z (ZSI) و شاخص شناسایی خشكسالي (RDI) محاسبه و با یکدیگر مقایسه شده‌اند. 

نتایج و بحث: نتایج تحقیق، خشکسالی خفیف تا شدید را در طی این دوره تایید نمود. مقدار شاخص SPI برابر32/١-، RDI برابر 62/1-،CZI  برابر 21/1- و  ZSIبرابر 1/1- بدست‌ آمد. در بازه فوق ZSI از نظر انعکاس خشکسالی، کمترین‌ حساسیت‌ و مقدار‌ RDI بیشترین حساسیت را نشان داد. روند تغییرات SPI و RDI تشابه‌ بسیار زیادی‌ داشت‌. فراوانی‌ خشکسالی‌ بر حسب‌ شاخص‌های‌ مختلف‌، بین 8/44 تا 69 درصد از مجموع سال‌ها را شامل شد‌. میزان شاخص‌های CZI و SPI در هر دوره 3، 6، 11 و 14 ساله به هم نزدیک بوده و شاخص ZSI در همان دوره از هر دو بالاتر بود. از نظر شدت، خشکسالی‌های‌ خفیف سهم‌ بیشتری‌ و خشکسالی‌های متوسط و شدید سهم کمتری داشتند. مقارن با سال‌های با وقوع حداقل‌ بارش، مقدار عددی‌ RDI کمتر از SPI شده و به‌ عبارت دیگر، مقدار منفی‌ و شدت خشکسالی‌ بیشتری‌ را نشان می‌دهد. با افزایش مقدار بارش در سال‌های مرطوب خفیف به بالا مقدار عددی RDI بیشتر از SPI گردید که بیانگر حساسیت بیشتر این شاخص نسبت به شرایط محیطی به خصوص دما است.

نتیجه‌گیری: باتوجه به ارزیابی شاخص¬های فوق، می¬توان نتیجه گرفت که وقوع خشکسالی در منطقه فوق رخ داده و امکان ادامه و افزایش شدت آن با توجه به کاهش بارندگی در انتهای سال‌های مورد مطالعه امکان‌پذیر است. بنابراین، توجه به اعمال مديريت صحيح مصرف آب در کشاورزی و كاهش پيامدهاي خشكسالي در توسعه این منطقه، لازم و نيازمند برنامه‌ريزي و اجراي اقدام‌های پيشگيرانه و تعیین الگوي مصرف صحیح آب در مقابله با پديده خشكسالي و توسعه کشاورزی پایدار و حفظ محیط زیست است. این مهم مستلزم به كارگيري دانش فنی كافي در پيش¬بيني خشكسالي و توان مقابله با آن در سال‌های آتی با توجه به وقوع روند کاهش نزولات جوی و افزایش دما در منطقه مي‌باشد.

 

 

المصادر:

1-Abdi Sarvestani A, Ghorbani K. Investigation of drought coping methods by farmers (Study of the topic: Shirvan, North Khorasan). Journal of Geography and Environmental Sustainability .2018; 8(3):13-31. [In Persian]
2-Alipour A, Moradkhani H. Future drought risk in Africa: Integrating vulnerability, climate change, and population growth. Science of the Total Environment. 2019; 62: 672-686. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2019.01.278. [In Persian]
3-Alikbari A, Masood A. Drought and rural communities: strategies to deal with its consequences (case study: border villages of Zahedan city). Journal of Applied Research in Geographical Sciences. 2022; 23 (70):387-404.DOI: 10.61186/jgs.23.70.387. [In Persian]
4- Akbari M, Gholamzadeh R. Educational needs assessment of rural youth of Varamin city in the field of entrepreneurship in order to start handicraft businesses. Rural Research.2014;6(2):299-322.DOI: 10.22059/jrur.2015.54909. [In Persian]
5-Ali Akbari M, Azadpour M, Pudine M. Drought and rural communities: strategies to deal with its consequences (case study: border villages of Zahedan city). Applied Research Journal of Geographical Sciences. 2023; 23(70). DOI: 10.61186/jgs.23.70.387. [In Persian]
6-Asadi Meyabadi A, Akhzari D, Nouri H. Zoning of Drought by Integrating. Satellite Imagery and Ground–Based Climate. Data (Case study: Malaya Plain). Journal of Environmental Science and Technology.2021;23(4): 83-96. SID. https://sid.ir/paper/951825/fa. [In Persian]
. 7-Ashraf A, Mosavi A. Investigating the uncertainty of data-based models in forecasting the monthly flow of Hable river. Iran Water and Soil Research (Agricultural Sciences of Iran).2020;51(5):120-135 doi 10.22059/ijswr.2020.286920.668288. [In Persian]
8-Javanmard S, Tajbakhsh S. Climatology of low cloud cover occurrence in Iran. Climatology Research Issue. 2017; Spring and Summer. 33: 15-32. [In Persian]
9- Johanna H, Minoia P. Social aspects of water scarcity and drought: 2017.
10-Kholgi M, Ashrafzadeh A, Malmir M. Monthly Low-Flow Forecasting Using a Stochastic Model and Adaptive Network Based Fuzzy Inference System. Iran Water Resources Research:2009; 5(2); 16-26. [In Persian]
11- McKee TB, Doesken NJ, Kleist J. The relationship of drought frequency and duration to time scales. In Proceedings of the 8th Conference on Applied Climatology: 1993; 17(22): 179-183.
12- Moshiri R, Khoram AA, Mahdavi M.Assessment Of Climatic Drought Characteristics Of Larestan. Journal of Regional Planning. 2014; 4(13): 103-120.sid.ir/paper/230503/en. [In Persian]
13- Naumann L, Alfieri K, Wyser L, Mentaschi RA, Betts H, Carrao J, Spinoni J, Vogt L. Global changes in drought conditions under different levels of warming Geophys.2018; 45(7):3285-3296. DOI:10.1002/2017GL076521.
14-Nikbakht j, Hadli F. Comparison of SPI, RDI and SPEI indices for drought monitoring under climate change conditions (Case study: Kermanshah station) Agricultural Meteorology.2021;9-1(17):14-25. DOI:10.22125/agmj.2021.249498.1103.
15-Rastgo P, Ramezani B. Drought Evaluation and Climatic Impact Assessment in Gilan Province. Geography and environmental studies.2022;11(42): 136-150.DOI: 20.1001.1.20087845.1401.11.42.9.8
16-Sadin B. 2018.Analytical study of rainfall distribution using drought profiles in different climates of Iran. National conference of new geomatics technologies and applications. Article IOI code: XBAE-DZGGH. 17- Shabani M. Evaluation of indices based on remote sensing in drought monitoring of Neyriz city. RS & GIS for natural resource. 2022;13(4): 131-147.DOI: https://doi.org/10.30495/girs.2022.690925. [In Persian]
18- Shakur A, Shujaeifard A, Taqvithani H. Ecotourism potential zoning of Shiraz city based on fuzzy multi-criteria analysis(GIS). Scientific and research quarterly of new attitudes in human geography.2022;13(2):710-726. [InPersian]
19-Svoboda MD, Fuchs BA. Handbook of drought indicators and indices Geneva, Switzerland, World Meteorological Organization.2016;1-44.
20-Waseem M, Khurshid T. Impact of meteorological drought on agriculture production at different scales in Punjab, Pakistan. Journal of Water and Climate Change. 2022;13(1):113–124. DOI: 10.2166/wcc.2021.244.
21-Wilhite DA. Drought as a natural hazard, concepts and definitions. University of Nebraska at Lincoln. 2000;