ارزیابی نقش شاخص‌های اقلیمی در توسعه گردشگری با استفاده از تکنیک ANP-Fuzzy (مطالعه موردی: استان فارس)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

بابک اجتماعی ¹ (عضو هیات علمی)
قاسمعلی مقتدری ² (استادیار گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور)
حمیده میرزایی ³ (دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور)

تاريخ الإرسال : 23 الخميس , محرم, 1445 تاريخ التأكيد : 13 الخميس , ربيع الأول, 1445 تاريخ الإصدار : 10 الثلاثاء , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: استان فارس, گردشگری, فازی, شاخص‌هایاقلیمی, تکنیک,

ملخص المقالة :

چکیده  گردشگری بخش عمده‌ای از اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهد که به‌شدت تحت تأثیر شرایط اقلیمی است. یکی از ارکان اصلی توسعه گردشگری هر منطقه‌ای، داشتن وضعیت اقلیمی مساعد و تعیین مکان‌های مطلوب گردشگری برای گردشگران است. استان فارس به دلیل داشتن میراث‌های طبیعی، ویژگی‌های متنوع اقلیمی، آثار و ابنیه تاریخی و فرهنگی، توانایی بسیاری برای رونق دادن به صنعت گردشگری دارد. ازاین‌رو هدف این پژوهش تعیین پهنه‌های مطلوب توسعه گردشگری بر اساس شاخص‌های اقلیمی است. روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی است. برای تحلیل الگوی توسعه گردشگری این استان از تکنیک Fuzzy-ANP و نرم‌افزار ARC GIS- Super Decision استفاده شد. نتایج ارزش‌گذاری شاخص‌های مطالعاتی نشان می‌دهد که شاخص میانگین دمای ماهیانه با احتساب وزنی برابر با 239/0 جایگاه نخست اثرگذاری را به خود اختصاص داده است. شاخص‌های میانگین بارش ماهیانه و میانگین رطوبت نسبی به ترتیب با اختصاص ارزش‌های 157/0 و 143/0 جایگاه‌های دوم و سوم میزان اثرگذاری را کسب نموده‌اند. در انتها لایه‌های رقومی وزن داده‌شده را با استفاده از عملیات همپوشانی Fuzzy Overly و استفاده از تابع جمع تلفیق نموده تا ارزش نهایی هر یک از پیکسل‌ها و بر اساس وزن داده‌شده تمامی لایه‌ها مشخص گردد. میزان وزن به‌دست‌آمده در نقشه نهایی پهنه‌بندی الگوی آسایش اقلیمی گردشگری استان فارس محاسبه‌شده است. با استفاده از طبقه‌بندی شکست طبیعی، پهنه‌بندی نهایی در 5 کلاس آسایش اقلیمی نامطلوب تا آسایش اقلیمی خیلی مطلوب طبقه‌بندی‌شده است. بیشترین میزان مساحت استان را پهنه‌های گردشگری باقابلیت مطلوب (38.2) به خود اختصاص داده‌اند. پهنه‌های باقابلیت گردشگری نامطلوب با اختصاص نزدیک به 35 درصد از مساحت استان فارس، در رتبه بعدی این طبقه‌بندی قرارگرفته است.  به‌صورت کلی می‌توان گفت که با در نظرگیری پهنه‌های باقابلیت بسیار مطلوب و مطلوب گردشگری، نزدیک به 45 درصد از مساحت استان فارس دارای قابلیت عالی برای توسعه گردشگری می‌باشد. شهرستان‌های واقع در بخش شرقی، جنوب شرقی، شمال و شمال شرقی استان نیز دارای آسایش اقلیمی گردشگری نامطلوب می‌باشند.

المصادر:

References

1. Alizadeh, Mohammad et al. (2017), evaluation of tourism climate conditions of selected cities of Isfahan province based on tourism climate indicators, Geography and Regional Planning Scientific Research Quarterly, Year 9, Number 1, Winter 2017, pp. 43-55.[in Persian].http://doi.org/ 1001.1.22286462.1397.9.1.4.4


2. Ansari Qolanji, Roqyah (2018), studying the tourist climate and determining the appropriate tourism calendar in West Azarbaijan province, Master's thesis, Faculty of Literature and Social Sciences, Tabriz University. [in Persian]


3. Bien Gomez. M (2005). Weather, Climate and Tourism a Geography perpective, Annaks of Tourism research. Vol32, NO3, pp271-591. https://doi.org/10.1016/j.annals.2004.08.004


4. Bouden, andGhrab, Biau, Von Storch Hans and Wackernagel (2015). “Estimation of precipitation by Kriging”. in the EOF Journal of Climate, Vol.12.


5. Dadres Moghadam, Amir et al. (2021), the effect of climatic and economic factors on the tourism industry in the regions of Iran (using the method of dynamic ordinary least squares and generalized moment in the time period 2006-2018), natural environment, natural resources of Iran, volume 74, No. 1, Spring 1400, pp. 41-54[in Persian] http://doi.org/ 22059/JNE.2021.313379.2114


6. C.R.de, Scott. D and Boyle. G (2004). A New generation climate index for Tourism, Tourism climatology.


7. M and et al (2005). Climate change and inter national tourism: Asmulation study, Global Environmental changes 15.pp 253-266.


8. Esmaili, Fazlalah et al. (2017), measurement of climatic parameters with the approach of tourism development in rural and urban areas (case study: Gonbadkavos city), Iranian Natural Ecosystems Quarterly, year 9, number 2, consecutive 2017, pp. 127-144[inPersian].https://neijournal.nour.iau.ir/article_545893.html


9. Ferdowsi, Sajjad et al. (2016), study of tourism climate potentials of the southern shores of the Caspian Sea, Geographical Information Scientific Research Quarterly, Volume 26, Number 104, winter 2016. [In Persian]. https://www.sid.ir/paper/253242/fa


10. Golestani, Mitra et al. (2014), measuring climatic parameters with the aim of developing ecotourism (ecotourism) in Noor city, Newar Scientific and Promotional Journal, No. 90-91, Fall and Winter 2014. [in Persian]http://doi.org/30467/NIVAR.2015.32594


11. Hazarjaribi, Jafar (2011), Social security feeling from the perspective of tourism development, Journal of Geography and Environmental Planning, No. 2, pp. 121-143. [in Persian].http://doi.org/ 1001.1.20085362.1390.22.2.7.0


12. Hejrati, Mohammad Hossein et al. (2010), the capabilities of comfort climate, appropriate strategies for tourism development, case study: Khorasan Razavi, New Perspectives in Human Geography Quarterly, Year 4, Number 1. [in Persian] https://journals.iau.ir/article_673208.html


13. D & et al. (2002). Evalutiong natural Attractions for tourism. Annals of tourism Reserch, Vol20. NO. 2pp 422-438.


14. Karimi, Zahra et al. (2016), The potential effects of climate change on tourism in the southern coasts of Iran based on the climate information plan for tourism, geography and environmental planning, year 28, number 65, number 1, spring 2016. [in Persian].http://doi.org/  22108/GEP.2017.97874


15. Khoram Bakht, Ahmad Ali (2017), Analysis and zoning of climate effects in the development of rural tourism in Shahrtan Jahrom using TCI index, Natural Geography Quarterly, Year 11, Number 39, Spring 2017. [in Persian].http://doi.org/  1001.1.20085656.1397.11.39.6.8


16. Kovács, A., Németh, Á., Unger, J., & Kántor, N. (2017). Tourism climatic conditions of Hungary–present situation and assessment of future changes. IDŐJÁRÁS/QUARTERLY JOURNAL OF THE HUNGARIAN METEOROLOGICAL SERVICE, 121(1), 79-99.


17. Manshizadeh, Rahmatullah (2005), Jahan Gardi, Tehran, Manshi Publications, second edition. [in Persian]


18. Matthews, Lindsay & et al (2021), Climate services for tourism: Insights from Caribbean Small Island Developing States, Climate Services, Volume 24, December 2021, 100262.


19. Matzarakis A. (2001), Heat stress in Greece. Internatinal Journal of Biometeorology, 41: 24-39. https://doi.org/10.1007/s004840050051


20. Matzarakis, A. (2004). Assessing climate for tourism purposes: Existing methods and climate, tourism and recreation tools for the thermal complex, In Proceedings of the First International Workshop on Climate, Tourism and Recreation, freiburg.


21. Mir Hosseini, Abolqasem (2016), evaluation and zoning of natural tourism comfort climate in Yazd province using GIS and tourism climate index (TCI), Geography (Regional Planning), year 7, number 1, pp. 101-115. [In Persian].http://doi.org/2 1001.1.22286462.1395.7.1.26.2


22. Mohammadi, Ranjbar, Firoz, Mohammadjani, Hashemi, & Taher Sadat. (2005). An analysis of the relationship between climate and tourism. Tourism Management Studies, 10(1), 129-148[in Persian] https://www.sid.ir/paper/465192/fa


23. Mora-Rivera, J., Cerón-Monroy, H., & García-Mora, F. (2019). The impact of remittances on domestic tourism in Mexico. Annals of Tourism Research, 76, 36-52 https://doi.org/10.1016/j.annals.2019.03.002


24. Munoz, C., Álvarez, A., & Baños, J. F. (2023). Modelling the effect of weather on tourism: does it vary across seasons?. Tourism Geographies, 25(1), 265-286. https://doi.org/10.1080/14616688.2020.1868019


25. Nazim Al-Sadat, Mohammad Jaafar, Majnouni Haris, Abolfazl (2007), Investigation of human comfort in different climatic conditions, a case study" cities of Shiraz, Bandar Abbas, Birjand and Ardabil, Environmental Journal, year 34, number 48, pp. 71-80. [In Persian] https://www.sid.ir/paper/2856/fa


26. Mohammadi, Hossein (2006), Applied Meteorology, Tehran University Press, first edition. [In Persian]


27. Mohammadi, Hossein et al. (2007), an analysis of the relationship between climate and tourism, Tourism Studies Quarterly, No. 10, pp. 129-147. [In Persian]


28. Papoli Yazdi, Mohammad Hossein, Saqaei, Mohammad (2006), Tourism, Tehran, Samt Publications. [In Persian]


29. Salighe, Mohammad and Beheshti-Ja'avid, Ibrahim (2014), zoning of seasonal tourism alternatives in Semirom city based on comparative analysis of dynamics and geochemical indicators, geography (Journal of Research and International Association of Geography Iran, New Year, Year 12, No. 41, Summer. [In Persian]


30. Scott D, Johnes B and Mac Boyle G (2004): Climate, Tourism and Recreation: A Bibliography. University of Waterloo Canada.


31. Scott, D.; Rutty, M.; Amelung, B. and Tang, M. (2016). An inter-comparison of the holiday climate index (HCI) and the tourism climate index (TCI) in Europe, Atmosphere, 7(6): 80.  https://doi.org/10.3390/atmos7060080


32. Shafghati, Mehdi (2019), effective climatic potentials for planning and development of the tourism industry in Gilan province, Geographical Sciences Applied Research Journal, year 20, number 56, Spring 2019, pp. 1-18. [In Persian] http://ensani.ir/fa/article/403729


33. Susanto, Jimmy & et al (2020), The impacts of climate variables and climate-related extreme events on island country’s tourism: Evidence from Indonesia, Journal of Cleaner Production, Volume 276, 10 December 2020, 124204. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.124204


34. J and et al (2007). Could climate change have appositive impaction in potugels west tourism rigion coasts?. International confrance on climate impacts on Tourism Lisbon, 7-8 th, septamber.


35. Wang, Hongguo and et al (2022), Climatology and trend of tourism climate index over China during 1979–2020, Atmospheric Research, Volume 277, 15 October 2022, 106321. https://doi.org/10.1016/j.atmosres.2022.106321


36. Wang, Shi-jin & Zhou, Lan-yue (2019), Integrated impacts of climate change on glacier tourism, Advances in Climate Change Research, Volume 10, Issue 2, June 2019, Pages 71-79.


37. Yazdanpanah, Hojat Elah et al. (2013) study of climatic conditions for tourism development using TCI index (case example: East Azarbaijan province), Geography and Environmental Planning, year 24, serial 49, number 1, spring 2012. [In Persian].http://doi.org/ 1001.1.20085362.1392.24.1.8.3


38. Ziaei, Mahmoud, Bakhtiari, Arshin (2008), Kish Island tourism comfort climate index, selected articles of the 5th Persian Gulf Conference. [in Persian]