ارزیابی میزان توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان به لحاظ برخورداری از خدمات رفاه اجتماعی

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مجید کریم زاده ¹ (مجتمع آموزش عالی سراوان)
بهزاد کریم زاده ² (---)

تاريخ الإرسال : 04 الأربعاء , شوال, 1438 تاريخ التأكيد : 30 الأربعاء , شوال, 1440 تاريخ الإصدار : 19 السبت , شوال, 1440

الکلمات المفتاحية: توسعه یافتگی, تاپسیس, سیستان و بلوچستان, رفاه اجتماعی, شاخص موریس,

ملخص المقالة :

      استان سیستان و بلوچستان با توجه به مرزی بودن و دوری از مرکز، در اکثر شاخص­های توسعه از محروم­ترین استان­های کشور است. در این استان با توجه به وسعت زیاد و پراکندگی شهرستان­ها، منابع و امکانات موردنیاز توسعه به صورت یکسان و متوازن توزیع نشده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی سطح توسعه­یافتگی شهرستان­های استان سیستان و بلوچستان به لحاظ داشتن خدمات رفاه اجتماعی انجام گرفته است. اطلاعات موردنیاز تحقیق از سالنامه آماری سال 1393 استان اخذ شده و به منظور تعیین سطوح توسعه­یافتگی شهرستان­های استان از خدمات رفاه اجتماعی، از آمارهای سازمان­های بهزیستی، کمیته امداد امام (ره) و تامین اجتماعی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، مشتمل بر 19 شهرستان با توجه به تقسیمات سیاسی اداری در  سال 1395 می باشد. روش تحقیق توصیفی– تحلیلی و مدل­های مورد استفاده جهت رتبه­بندی شهرستان­های استان، تکنیک­های تاپسیس و موریس می‌باشند. نتایج نشان می­دهد که با توجه به معیارهای در نظر گرفته شده برای سطح­بندی شهرستان‌ها، بر اساس شاخص موریس به ترتیب شهرستان‌های زاهدان، زابل، نیکشهر و ایرانشهر برخوردارترین و شهرستان­های فنوج، قصرقند، مهرستان و میرجاوه کم برخوردارترین شهرستان­های استان می باشند. همچنین براساس تکنیک تاپسیس نیز مشخص شد که، شهرستان­های زاهدان، ایرانشهر، نیکشهر و زابل برخوردارترین شهرستان­های استان و شهرستان­های میرجاوه، قصرقند، فنوج و مهرستان کم برخوردارترین شهرستان­های استان از لحاظ برخورداری آنها از شاخص­های رفاه اجتماعی هستند.

المصادر:

1. اجلالی، پرویز (1373): تحلیل منطقه­ای و سطح بندی سکونتگاها، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران.


2. اسلامی، سیف الله (1393): «اندازه گیری شاخص رفاه اجتماعی طی چهار دهه گذشته در مناطق شهری کشور»، مجله اقتصادی، سال 14، شماره 5 و 6، صص 28-5.


3. امینی، فتانه و مصدق­راد، علی محمد (زمستان1394): «مدل برنامه ریزی استراتژیک در سازمان بهزیستی»، فصلنامه نواندیش سبز، سال نهم، شماره سی و شش، صص 12-5.


4. تقوایی، مسعود و بهاری، عیسی (زمستان1391): «سطح بندی و سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان مازندران با استفاده از مدل تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای»، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی (مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان)،   دوره  23 , شماره  4، صص 38-15.


5. تودارو، مایکل (1378): توسعه اقتصادی در جهان سوم، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، چاپ اول، تهران.


6. جدیدی میان دشتی، مهدی (1383): «توزیع متعادل منابع مالی به روش سطح بندی توسعه مناطق»، فصلنامه پژوهش های اقتصادی، شماره 11 و 12، صص132-107.


7. حسین زاده دلیر،کریم (1380): برنامه ریزی ناحیه ای، انتشارات سمت. تهران.


8. زیاری، کرامت‌اله. طاوسیان، علی. سلمانی، محمدعلی و  رضایی، حجت (1393): «برآورد و سطح‌بندی توسعه محله‌ای با تأکید بر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی (موردی: محلات شهر ابرکوه)»، فصلنامه برنامه‌ریزی شهری، دوره 5، شماره 18، صص 76-59.


9. زیاری، کرامت اله. سعیدی رضوانی، نوید و بقال صالح پور، لیلا (1389): «سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان آذربایجان شرقی به روش(HDI)»، فصلنامه مدیریت بهره وری (فراسوی مدیریت), دوره  3 , شماره  12 ، صص 95-85.


10. سرور، رحیم (1391): «سنجش میزان توسعه یافتگی ساختارهای اقتصادی و اجتماعی شهرهای استان آدربایجان شرقی»، فصلنامه جغرافیا، سال 10، شماره 35، صص 82-57.


11. عباس پور، اکبر (1392): تعیین درجه توسعه یافتگی و رتبه بندی شهرستان های استان کرمان با تاکید بر تسهیلات بانکی، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته اقتصاد، دانشگاه باهنر کرمان.


12. قرخلو، مهدی و حبیبی، کیومرث (تابستان 1385): «تحلیل مهاجرت در ارتباط با سطح توسعه یافتگی استان های کشور با استفاده از تکنیک های برنامه ریزی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 21، شماره 81، صص83-59.


13. قره باغیان، مرتضی (1370): اقتصاد رشد و توسعه، نشر نی، تهران.


14. لطیفی، غلامرضا و سجاسی قیداری، مجید (تابستان1390): «رتبه بندی سطح رفاه اجتماعی شهرستان‌های استان زنجان با استفاده از تکنیک TOPSIS»، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 2، شماره 7، صص 190-165.


15. محققی کمال، سید حسین. رفیعی، حسن. سجادی، حمیرا. عباسیان، عزت اله و رهگذر مهدی( بهار 1393): «تخمین شاخص ترکیبی رفاه اجتماعی برای شرایط ایران». فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره ۱۴، صص ۳۲-7.


16. محمدپور، احمد. بوستانی، داریوش و علیزاده، مهدی (تابستان 1391): «ارزیابی کیفی عملکرد سازمان های بهزیستی و کمیته امداد در کاهش فقر زنان سرپرست خانوار شهر ساری»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 12، شماره 46، صص 352-319.


17. مرصوصی، نفیسه (1383) : تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران (مطالعة موردی: شهرداری تهران)، پایا ن نامة دکتری، تهران،دانشگاه تربیت مدرس.


18. موسوی، میرنجف. ویسیان، محمد و حسینی، معصومه (زمستان 1395): «ارزیابی سطوح توسعه‌یافتگی خدمات بهداشتی-درمانی با مدل تصمیم‌گیری چند معیاره(مطالعه موردی: شهرستان‌های استان خراسان رضوی)»، فصلنامه جغرافیاو برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، دوره 8، شماره 28، صص 97-81.


19. مولایی، محمد (بهار 1386): «مقایسه درجه توسعه‌یافتگی بخش خدمات و رفاه اجتماعی استان‌های ایران طی سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۸۳». فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره ۶ ، صص 258-241.


20. میره ای، محمد. عارفی، مسلم و رشنوفر، آیت (بهار 1395): «پژوهشی بر توسعه یافتگی و نابرابریهای آن در استان لرستان»، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال 6، شمارۀ پیاپی 21، صص 16-1.


21. نسترن، مهین. ابوالحسنی، فرحناز. بختیاری، نرجس (بهار 1394): «پراکنش فضایی شاخص های توسعه در شهرستانهای ایران با استفاده از رتبه بندی ترکیبی»، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال پنجم، شماره 17 ، صص14-1.


22. هاروی، دیوید (1376):  عدالت اجتماعی و شهر، چاپ اول، انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، تهران.


23. هزارجریبی، جعفر و صفری شالی، رضا (1391): آناتومی رفاه اجتماعی،انتشارات جامعه و فرهنگ، تهران.


24. Riddell, R. (2004): Sustainable Urban Planning Tipping the Balance. Wiley-Blackwell Publishing, New Jersey.


25. Thompson, H. (1994): The Advantages And Disadvantages Of Different Social Welfare Strategies. Social Security Bulletin, 57(3), pp: 3-11.