ارزیابی شاخص‌های اقتصادی - عملکردی بخش مسکن در مقیاس منطقه‌ای (مطالعه موردی: استان لرستان)

الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری

امین فرجی ملایی ¹ ()
کرامت اله زیاری ² ()
صابر محمدپور ³ ()

تاريخ الإرسال : 11 الثلاثاء , رمضان, 1435 تاريخ التأكيد : 13 الإثنين , ذو القعدة, 1435 تاريخ الإصدار : 27 السبت , شوال, 1435

الکلمات المفتاحية: مسکن, شاخص‌های اقتصادی- عملکردی, گروه‌های درآمدی, اقتصاد مسکن, لرستان,

ملخص المقالة :

تدوین یک برنامه جامع بخش مسکن نیازمند شناسایی کامل و تجزیه و تحلیل عمیق ابعاد گسترده عوامل موثر بر آن است، در این میان کلیدی ترین ابزار برنامه‌ریزی و تشکیل دهنده شالوده اصلی آن، پرداختن به شاخص‌های مسکن می‌باشد که می‌توان حساسترین مرحله برنامه‌ریزی دانست. شاخص‌های عملکردی مسکن از یک سو ابزار شناخت وضعیت مسکن درابعاد مختلف کمی و کیفی بوده واز سوی دیگر، ابزاری کلیدی برای ترسیم چشم اندازآینده مسکن و برنامه‌ریزی برای آن هستند.با انجام تحقیقات و پروژه‌های مهم در شناخت و تجزیه و تحلیل شاخص‌های عملکردی مسکن، می‌توان میزان کارآیی برنامه‌های مسکن را به طور چشم گیری افزایش داد. در این مقاله سعی شده است که با بررسی شاخص‌های اقتصادی- عملکردی بخش مسکن در نقاط شهری استان لرستان به تحلیلی از ساختار و تحولات بازار مسکن و عوامل موثر بر آن در سطح استان با رویکرد مسکن به عنوان یک بخش اقتصادی پرداخته شود. هدف نهایی از این پژوهش، فراهم آوردن مبانی و مقدماتی برای پیش بینی آینده مسکن و فضای سکونتی در استان می‌باشد، که امید است شرایط ارتقاء برنامه‌های مسکن و توسعه شهری را در استان فراهم آورد. در این پژوهش با تحلیل شاخص‌های اقتصادی همچون؛ سرمایه گذاری بخش خصوصی در تأمین مسکن استان و دخالت دولت، بررسی قیمت زمین و مسکن و برآورد هزینه‌های مسکن با استفاده از ضریب جینی، برآورد الگوی تقاضای موثر مسکن در دهک‌های درآمدی، برآورد شاخص دسترسی گروه‌های درآمدی، برآورد الگوی تابع مخارج خانوار و تعیین جایگاه مسکن در سبد بودجه خانوار، به تبیین رابطه علت و معلولی و بررسی شاخص‌های عملکردی مسکن با در نظر گرفتن علت تحولات و دگرگونی‌‌های این شاخص‌ها پرداخته شده است. با توجه به بررسی های صورت گرفته بررسی شاخص مسکن (شاخص‌های اقتصادی-عملکردی)، یکی از ابزارهای شناخت ویژگی مسکن (در سطح مطالعاتی مورد نظر) می‌باشد.این ابزار اصلی در بحث مسکن زمینه مناسب جهت سیاستگذاری و برنامه‌ریزی، ارزیابی نتایج برنامه‌ریزی‌ها، تدوین نظام صحیح مسکن سازی و ارائه چارچوب تحلیلی را فراهم می‌آورد.

المصادر:

آسایش، حسین و استعلاجی، علیرضا (1382)، اصول و روش­های برنامه­ریزی ناحیه­ای، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری.

اباذری فومشی، منصور، 1386، مجموعه قوانین و مقررات اراضی و زمین شهری، نشر خرسند

ارجمندنیا، اصغر، 1354، تحلیلی از شاخص‌های مسکن در ایران، مجله محیط شناسی، شماره 5، دانشگاه شهید بهشتی

املچی، حمیده، 1374، مدیریت بخش مسکن، سازمان ملی زمین و مسکن، دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن

پژویان، جمشید، 1376، شرایط مسکن فقرا، ( 16 مقاله ارائه شده در نخستین همایش تخصصی مسکن)، سازمان ملی زمین و مسکن

توفیق، فیروز،، 1369، مجموعه مباحث و روش‌های شهرسازی (مسکن)، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی

حکمت نیا، حسن ؛ موسوی، میرنجف، 1385، کاربرد مدل در جغرافیا، با تاکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه ای، انتشارات علم نوین

حبیبی، سید محسن، 1384، از شار تا شهر، نشر دانشگاه تهران

حبیبی، سید محسن و دیگران، 1370، مسکن حداقل، چاپ دوم، مرکز تحقیقاتساختمان و مسکن، تهران

خاتم، اعظم، 1384، برنامه‌ریزی مسکن وقشربندی اجتماعی در منطقه تهران، مجموعه مقالات دومین سمینار سیاست‌های توسعه مسکن در ایران

دلال پورمحمدی، محمدرضا، 1379، برنامه‌ریزی مسکن، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران

رضویان، محمد تقی، 1381، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، نشر منشی، تهران

رهنمایی، محمد تقی؛ شاه حسینی، پروانه، 1385، فرآیند برنامه‌ریزی شهری در ایران، انتشارات سمت، تهران

رفیعی، مینو، 1382، اقتصاد مسکن، مجموعه مقالات آموزشی اقتصاد مسکن، سازمان ملی زمین ومسکن

رفیعی، مینو؛ چگنی، علی، 1374، شاخص‌های بین المللی مسکن، بولتن اقتصاد مسکن، شماره 15

زبردست، اسفندیار، 1379، شاخص‌های مسکن و شاخص‌های شهری، بخش اول، مجله اسکان، فصلنامه ملی اسکان بشر، سال پنجم، شماره 1، صص25تا68

زیاری، کرامت الله، 1384، برنامه‌ریزی شهرهای جدید، انتشارات سمت، تهران

سرتیپی پور، محسن، 1384، شاخص‌های معماری مسکن روستایی در ایران، نشریه هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، شماره 22، صفحه45

سعیدنیا، احمد، 1378، کتاب سبز شهرداری: جلد اول، شهرسازی، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور، چاپ دوم، تهران

شکویی، حسین، 1383، دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری، نشر سمت، تهران

شیعه، اسماعیل، 1382، مقدمه ای بر برنامه‌ریزی شهری، چاپ سیزدهم، انتشارات دانشگاه علم و صنعت

عابدین درکوش، سعید، 1385، درآمدی بر اقتصاد شهری، مرکز نشر دانشگاهی، تهران

عزیزی، محمد مهدی، 1385، محله مسکونی پایدار، مطالعه موردی: محله نارمک، مجله هنرهای زیبا، شماره 27

1384، تحلیلی بر جایگاه و دگرگونی شاخص‌های مسکن شهری در ایران، مجله هنرهای زیبا، شماره22

1373، بررسی شاخص‌های مسکن در کشورهای مختلف جهان (طرح مطالعاتی)، سازمان ملی زمین و مسکن، دفتر یرنامه ریزی و اقتصاد مسکن، تهران

1372، تراکم در طرح‌های شهری، مجله هنرهای زیبا، شماره 2

1383، جایگاه شاخص‌های مسکن در برنامه‌ریزی مسکن، مجله هنرهای زیبا، شماره 17

مانیاگولامپونیانی، ویتیوریو، 1381، معماری و شهرسازی در قرن بیستم، ترجمه لادن اعتضادی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران

مخبر، عباس، 1363، ابعاد اجتماعی مسکن (ترجمه)، سازمان برنامه وبودجه

ملکی، سعید، 1382، بررسی نقش شاخص‌های اجتماعی در برنامه‌ریزی توسعه مسکن (شهر ایلام)، فصلنامه مسکن و انقلاب، بنیاد مسکن، شماره 104، تهران

نوریان، فرشاد، 1374، تفاوت تعاون و تعاونی مسکن شهری، مجله هنرهای زیبا، شماره7

وزارت مسکن وشهرسازی، 1385، طرح جامع مسکن، سند راهبردی- اجرایی، خلاصه و مقدماتی

Balchin, P.and Rhoden,M. (2002) “Housing Policy: 4^th edition”, an introduction,Lodo and New York.

Bratt, R. G. (2002). Housing and family well-being. Housing Studies, 17, 13–26. doi:10.1080/ 02673030120105857.

Bull, G. (1998) “The Economics of Housing”, in Balchin, P. ad Rhoden, M. (eds) “Housing: theEssential Foundation”, Routledge,London and New York

Burns.L,and L.Greber (1977), The Housing of Nations New York wiley, Chap.2

C.Veaver,Robert. ( 1972), Housing and Associated Problem of Minorities, paper present at an RFF forum held Washington D.C. 13-14 April.

Environmental and Planning and Design Journal, Volume32, Number 1, jurnery. 2005

Global Report on Human Settlement,2005

Haghton,Graham & Caunsell,David. (2003), Regional, Spatial Strategies and sustainable Development, Routledge,

J. Newman,Sandra. Low-End Rental Housing, The Forgotten Story in Baltimores HousingBoom, the urban institute, August 2005.

Knapp,E; Housing Problem in Third World ; University of Stuttgart,1982

Mahbubur,Mohammed. Bastee Eviction and Housing Rights:A case of Dhaka Bangladesh.

Blackwell City Reader, 2002, The

R. Staley, Samuel. C.S Milder, Gerard. Urban-Growth Boundaries and Affordability Lesson from Portland, october 1999.

UNCHS (1999).Cities and Home for All: The Habitat Agenda. UNCHS,Nairobi.

Word Bank (1992a) The Housing Indicators Program, Extensive Survey: Preliminary Results, June 1992 (United Nation Center ror Human Settlements and Word Bank, Word Bank, Washington D.C).