برآورد تابع تقاضای بنزین در ایران طی دوره زمانی 1381 تا 1386 با استفاده از تکنیک پنل دیتا*
الموضوعات :علی امامی میبدی 1 , غلامرضا گرایی نژاد 2 , نگین دارابی 3
1 - دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
2 - استادیار دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
3 - کارشناس ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: Q41, تولید ناخالص داخلی, تقاضای بنزین, شاخص قیمت, روش دادههای ترکیبی (پنل دیتا). طبقه بندی JEL : C23,
ملخص المقالة :
مدیریت تقاضای بنزین در ایران ضمن شناسایی عوامل مهم و تأثیرگذار بر مصرف این حامل انرژی، نیازمند آن است حـساسیت هریک از آن ها نیز بررسی شود. از این رو در این مقاله به بررسی رفتار مصـرف کنندگان بنزین در قالب یک مدل اقتصـادسنجی و با استفاده از روش مدل سازی پنل دیتا پرداخته شده است. تابع تقاضای بنزین با استفاده از داده های جمع آوری شده طی سال های (86- 1381) در سطح 28 استان کشور و با نرم‌افزار Eviews برآورد شده است. نتایج برآورد حاکی از آن است که از میان متغیرهای به‌کار رفته، مصرف بنزین با تولید ناخالص داخلی، تعداد خودروهای موجود در ناوگان حمل ونقل، جمعیت و قیمت گازوئیل رابطه مستقیم دارد؛ همچنین نتیجه آزمون تأثیرگذاری قیمت گاز مایع بر مصرف بنزین معنادار نیست.
فهرست منابع
1) آخانی، زهرا (1378)،"برآورد تابع تقاضای سوخت در بخش حمل و نقل ایران"، مجله برنامه و بودجه، شماره 38- 39، صص 128- 101.
2) آخانی، زهرا (1377)، "مدلهای برآورد تابع تقاضای سوخت در بخش حمل و نقل"، شماره 163، سازمان برنامه و بودجه استان مرکزی.
3) آقایان، حسین (1388)،"آمارنامه مصرف فرآوردههای نفتی انرژیزا"، شرکت ملّی پخش و پالایش فرآوردههای نفتی.
4) ابونـوری، عباسعلی و هیوا شیوه (1385)، "برآورد تابع تقاضـای بنزین در ایران طی دوره 1381- 1347"، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، صص 228- 205.
5) اسماعیلنیا، علی اصغر (1378)، "برآورد تقاضای سوخت در بخش حمل و نقل زمینی و پیشبینی آن طی برنامه سوم"، مجله برنامه و بودجه، شماره 46 و 47، صص 40- 3.
6) جهانگرد، اسفندیار (1389)، "تحلیل و ارزیابی تعدیل قیمت بنزین و گازوئیل و تأثیر آن بر هزینه زندگی و مصرف درایران"، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال هفتم، شماره 24،صص 37-1.
7) جهانگرد، اسفندیار (1383)، "بررسی تأثیر تعدیل قیمت حاملهای انرژی بر تورم و مصرف زیربخشهای حمل و نقل"، مطالعه پژوهشی، معاونت زیربنایی سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور.
8) چیتنیس، مونا (1384)، "برآورد کشش قیمتی تقاضای بنزین بااستفاده از مدل سری زمانی ساختاری و مفهوم روند ضمنی"، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال پنجم، شماره 3، صص 16- 1.
9) حسینی، محسن علی (1384)، "برآورد محدوده کششپذیری تقاضای بنزین در ایران"،فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، شماره 33، صص 58- 41.
10) ختایی، محمود و پروین اقدامی (1384)، "تحلیل کشش قیمتی تقاضای بنزین در بخش حمل و نقل زمینی ایران و پیشبینی آن تا سال1394"، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال هفتم، شماره 25، صص 23- 46.
11) خلعتبری، فیروزه (1386)، "بنزین: نگاهی راهبردی به موضوع سوخت در بخش حملونقل"، پژوهشنامه 4 معاونت پژوهشهای اقتصادی.
12) رنجبر فلاح، محمدرضا (1379)، "الگوی جامع تقاضای انرژی در ایران"، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
13) زراءنژاد، منصور و فرشید قپانچی (1386)، "برآورد مدل تصحیح خطای تقاضای بنزین در ایران"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 42، صص 52- 29.
14) زراءنژاد، منصور و ابراهیم نواری (1384)، "کاربرد دادههای ترکیبی در اقتصاد سنجی"، فصلنامه بررسیهای اقتصادی، شماره 4، دوره 2، صص 52- 21.
15) شاکری، عباس و دیگران (1389)، "تخمین مدل ساختاری تقاضای بنزین و نفت گاز در بخش حملونقل ایران"، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال هفتم، شماره 25، صص 31-1.
16) شرکت ملی نفت ایران (1386)، "اطلاعات حملونقل و انرژی کشور"، شرکت بهینهسازی مصرف سوخت.
17) غلامیپور، لیلا (1390)، "تخمین تابع تقاضای گردشگری در استانهای منتخب"، پایاننامهی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
18) مزرعتی، محمد (1386)، "محاسبهی متوسط عمر خودروها در ایران و اثر آن بر مصرف سوخت: افزایش متوسط راندمان در برابر جوانسازی ناوگان"، سال چهارم، شمارهی 12، صص 26- 7.
19) مهرگان، نادر و وحید قربانی (1388)، "تقاضای کوتاه مدت و بلند مدت بنزین در بخش حمل و نقل"، پژوهشنامه حمل و نقل، سال ششم، شماره 4، صص 379- 367.
20) وزارت نفت (1376)، "مروری بر مدلسازی تقاضای انرژی"، مؤسسه مطالعات بینالمللی انرژی.
21) وزارت نیرو (1388)، "ترازنامه انرژی سال1388"، دفتر برنامه ریزی کلان برق و انرژی.
22) وزارت نیرو (88-1367)،"مروری بر 22 سال آمار انرژی کشور"، دفتر برنامهریزی کلان برق و انرژی.
23) وزارت نفت (1386)، "ترازنامه هیدروکربوری کشور سال1386"، مؤسسه مطالعات بینالمللی انرژی.
24) Ahmaidan, M. & Chitnis, M. & Hunt, L.C (2007), “Gasoline demand, Pricing policy and socialwelfare in Iran”, Surrey Energy Economics Discussion Paper Series, SEEDS 117.
25) Akinboade, O. & Ziramba, E. & Kumo, W. (2008), “The demand for gasoline in south Africa: Anempirical analysis using co-integration techniques”, Energy Economics, 30, 3222- 3229.
26) Alves, D. & R. Bueno (2003), “Shortrun, long-run and cross elasticities of gasoline demand in Brazil”, Energy Economics, 25, 191- 199.
27) Baltagi, B. & et al (2003), “Homogeneous, heterogeneous or shrinkage estimators? Someempirical evidence from French regional gasoline consumption”, Empirical Economics, 28, 795- 811.
28) Bradley, A.A & J. Kraft (1976), “Simulation of national energy demand, in econometric dimensions of energy demand and supply ”,Lexington Books, 1-127.
29) Park, S.Y & Zhao, G. (2010), “An estimation of U.S. gasoline demand: A smooth time- varyingcointegration approach”, Energy Economics, 32, 110- 120.
30) Pindyck, S.R. (1979), “The structure of world energy demand”.
31) Pock, M. (2010), “Gasoline demand in Europe: New insights”, Energy Economics, 32, 54-62.
32) Sene, S.O. (2011), “Estimating the demand for gasoline in developing countries: Senegal”, Energy Economics, article in press.
33) Sweeny, J.L. (1979), “Passenger car gasoline demand model”.
34) Wasserfallen, W. & Guntensperger, H. (1988), “Gasoline consumption and the stock of motor vehicles:an empirical analysis for the Swiss economy ”, Energy Economics, 10, 276-282
