ارزیابی مخاطرات دمایی فرین سرد در زاگرس مرکزی
برزو فرامرزی
1
(
گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
)
رضا برنا
2
(
دانشیار گروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
)
جعفر مرشدی
3
(
گروه شهرسازی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
)
جبرائیل قربانیان
4
(
گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
)
الکلمات المفتاحية: زاگرس مرکزی, مخاطرات محیطی, دما, شاخص سازی, تحلیل خوشه ای,
ملخص المقالة :
در پژوهش حاضر با بهره گیری از داده هاي دمای سالانه 10 ايستگاه منتخب طی دوره زماني 15 ساله (2020-2006) مخاطرات دمایی زاگرس مرکزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در ادامه جهت تشخیص روزهای سرد، خیلی سرد و َابر سرد از روش شاخص سازی(مشخصات گرایش به مرکز و پراکندگی داده ها) استفاده شد و شاخص استاندارد شده دمای حداقل روزانه برای همه ایستگاهها محاسبه گردید. روزهای با ناهنجاری منفی شاخص استاندارد شده 0 تا (2/1-) تحت عنوان روزهای سرد(0 تا 5/5- درجه) سانتیگراد، روزهای با ناهنجاری شاخص (2/1-) تا (4/2-) به عنوان روزهای خیلی سرد (5/5- تا 11- درجه) و روزهای با ناهنجاری منفی شاخص بیش از 4/2- با عنوان روزهای َابر سرد (کمتر از 11- درجه) تعیین شد. در ادامه اعمال تحلیل خوشه ای به روش پایگانی انباشتی بر روی ماتریس داده های دمایی10* 1565 و ترسیم نقشه پهنه بندی با استفاده از (GIS) چهار پهنه سرمایی با رخداد فراوانی ( کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد) را در زاگرس مرکزی آشکار نمود. الف) کم مخاطره: در بخش کوچکی از منتهی اليه جنوبغربی منطقه زاگرس میانی در مجاورت ایستگاه نورآباد. ب) متوسط مخاطره: بخش غربی زاگرس میانی و در برگیرنده ایستگاههای لردگان، یاسوج و سی سخت ج) زیاد مخاطره: بخش شرقی زاگرس مرکزی در برگیرنده مناطق پیرامونی ایستگاههای اقلید، سمیرم و سپیدان د) بسیار پُر مخاطره: که بخش شمالی و شمالشرقی زاگرس میانی در محدوده پیرامونی ایستگاههای کوهرنگ، شهرکرد و بروجن مشاهده می شود.
منابع و مأخذ
1- برنا، رضا، امانی ماندانا و ظهوریان، منيژه(1400) ارزیابی مخاطرات دمایی استان خوزستان، جغرافیا و مخاطرات محیطی زمستان 1400- شماره 40، صص 229 تا 245
2- جعفری رقیه، کریم امینی نیا، پناهی علی (1400)روند تغییرات و توزیع فضایی روزهای سرد فرین شمال غرب ایران، فصلنامه فضای جغرافیایی، پیاپی 76 (زمستان 1400)
3- جلالی مسعود، دوستکامیان مهدی، محمدی بیگدلی فرشته(1395) تحلیل ساختار فضایی تغییرات زمانی-مکانی تداوم موج های سرمایش طی دهه های اخیر،نشریه: مخاطرات محیط طبیعی سال:1395 ،دوره:5، شماره:10،صفحات :43-59
4- دوستکامیان مهدی، حقیقی اسماعیل و بور بوری رضا (1396) واکاوی و شناسایی تغییرات مکانی پهنه های گرم و سرد دمایی ایران طی دوره‌های مختلف، مجله جغرافیا و مخاطرات طبیعی، شماره 22 تابستان 1396، صص 162-141.
5- رحــیم زاده، فاطمــه. دهقــانی، رضــا. پوراصــغریان، آرزو. (1390) ارزیابی روند و جهش نمایههاي حدي دما و بـارش در اسـتان هرمزگـان، جغرافیـا و توسـعه، بهـار 1390، دوره 9، شماره 21 صص 116-97.
6- سازمان هواشناسي کشور، مرکز خدمات ماشيني،«آمار روزانه عناصر اقليمي ايستگاههاي سينوپتيک و کليماتولوژي در سالهاي 2006-2022 ميلادي»، تهران.
7- مطالعات ارزیابی توان اکولوژیک کوهستان زاگرس مرکزی، سازمان حفاظت محیط زیست؛معاونت محیط طبیعی و تنوع زیستی
8- عليجاني، بهلول و کاوياني، محمدرضا(1386) مباني آب و هواشناسي، انتشارات سمت، چاپ يازدهم.
9- مسعودیان، سید ابوالفضل؛ دارند، محمد (1391) تحلیل زمانی- مکانی روند روزهای فرین سرد ایران. تحقیقات جغرافیایی، دوره 27، شمارة 105 :56-37.
10- یارمرادی زهرا، نصیری بهروز ، کرمپور مصطفی (1395) تحلیل همدیدی امواج سرمایی مخاطره‌آمیز شمال شرق کشور و نقش الگوهای فشاری تراز دریا و تراز 500 هکتوپاسکال در وقوع آنها ، آب و هواشناسی کاربردی دوره 3، شماره 1 ، شماره پیاپی 4، صص 23-57.
11-Lhotka, O., Kyselý, J., & Farda, A. Climate change scenarios of heat waves in Central Europe and their uncertainties. Theoretical and App
12-Shi, J., Wen, K., & Cui, L. Temporal and spatial variations of high-impact weather events in China during 1959– 2014. Theoretical and Applied Climatology, 2016; 129(1-2):
13-Radinović, D., & Ćurić, M. Criteria for heat and cold wave duration indexes. Theoretical and Applied Climatology,
14 - Rensch (2009). A tracking climatology for heat wave in southern, Australia University of Melbourne, Melbourne, Australia.vol.9, pp.20-34.
15.- Zhang, S., Zhang, D., Wang, S., & Song, Y. (2006). Climatic characteristics of summer high temperature and assessment methods in the large cities of North China. Journal of Geographical Sciences, 16(1), 13-22.
16.- Zhao, C., Wang, W., & Xing, W. (2012). Regional analysis of extreme temperature indices for the Haihe river basin from 1960 to 2009. Procedia Engineering, 28, 604-60
