بررسی تحمل لاین های امید بخش و دو رقم گندم دوروم و نان به سن گندم (Eurygaster integriceps) در شهرستان نیشابور

الموضوعات :

عیسی جبله ¹ (مدیر گروه گیاهپزشکی، جهاد دانشگاهی خراسان رضوی، موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی کاشمر، کاشمر، ایران.)
غزاله اسحاقی ² (گروه گیاه پزشکی، جهاد دانشگاهی خراسان رضوی، موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی کاشمر)
مجید طاهریان ³ (بخش تحقیقات زراعی و باغی ، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی)

تاريخ الإرسال : 20 الأربعاء , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 20 الأربعاء , جمادى الأولى, 1441 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ربيع الأول, 1440

الکلمات المفتاحية: شاخص تحمل, tolerance index, سن گندم, Sunn pest, Eurygaster integriceps, 1000 seeds weight, وزن هزاردانه,

ملخص المقالة :

سن گندم، E. integriceps، مهم ترینآفتمزارعگندمدرایرانمی باشد. به منظور بررسی لاین های امید بخش گندم دوروم از نظر مقاومت به سن، آزمایشی در سال 1396 در مرکز تحقیقات نیشابور انجام شد. طرح آزمایشی مورد استفاده از نوع بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار بود. تیمارهای آزمایش شامل 20 ژنوتیپ: 18 لاین امید بخش گندم دوروم، دو رقم شاهد دنا و رقم گندم نان پارسی بود. بر اساس نتایج بیشترین تعداد سن مادری در ژنوتیپ شماره 1 (گندم دنا) و کمترین تعداد سن آن در ژنوتیپ های 12، 2 (گندم پارسی) و 16 مستقر شدند. بیشترین تعداد برگ خسارت دیده در ژنوتیپ شماره 11 را دارا بود و کمترین تعداد آن در ژنوتیپ های شماره 16، 10 و 6 مشاهده گردید. بررسی صفت تعداد جوانه آسیب دیده نشان داد که ژنوتیپ های شماره 1و 10 بیشترین و 6 کمترین تعداد جوانه آسیب دیده را دارا بودند. تعداد روز تا ظهور سنبله و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک در تیمار های مختلف اختلاف داشتند. بیشترین تعداد روز تا ظهور سنبله را ژنوتیپ شماره 18 به خود اختصاص داد و کمترین میزان این صفت مربوط به ژنوتیپ های شماره 9، 1، 11 و 14 بود. بیشترین طول پدانکل در ژنوتیپ های شماره 11، 9 و 15 به ثبت رسید و کمترین طول پدانکل در ژنوتیپ های شماره 1 (گندم دنا)، 16، 18 و 19 مشاهده شد. در بین 20 ژنوتیپ مورد آزمایش از لحاظ عملکرد، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اختلاف معنی داری دیده نشد. ژنوتیپ های1 ، 13 و 18 در کنار شاخص های مهم وزن هزاردانه در شرایط بدون سن، وزن هزاردانه در شرایط وجود سن و میانگین هندسی در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت پایین به سن قرار گرفتند. ژنوتیپ هایی که در مجاورت شاخص های حساسیت به سن و شاخص تحمل قرار گرفتند (ژنوتیپ 4) نیز جزء ژنوتیپ های با وزن هزاردانه پایین بودند. وزن هزار دانه در شرایط بدون فعالیت سن (Yp) همبستگی مثبت و معنی داری با میانگین بهره وری، میانگین هندسی، شاخص تحمل به سن و شاخص عملکرد داشت. وزن هزار دانه در شرایط فعالیت سن (YS) همبستگی مثبت و معنی داری با تمام شاخص ها داشت. بر این اساس شاخص های میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل به سن (STI) و شاخص عملکرد (YI) تنها شاخص هایی بودند که همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در شرایط فعالیت سن و عدم فعالیت سن داشتند. در نهایت در محدوده پژوهش انجام شده 3 ژنوتیپ شماره 1، 13 و 18 ژنوتیپ های متحمل به سن در منطقه نیشابور و ژنوتیپ های شماره 4، 7 و 15 حساس به سن و با وزن هزاردانه پایین بودند