برهمکنش تاریخ کاشت و رقم بر صفات زراعی و وقوع بیماری بلاست در کشت مجدد برنج (Oryza sativa L.)
الموضوعات :الهیار فلاح1 1 , علیرضا نبی‌پور2 2 , عبدالرضا رنجبر3 3
1 - 1- استادیار پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران.
2 - 2- استادیار پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران.
3 - 3- کارشناس ارشد بیماری گیاهی موسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران.
الکلمات المفتاحية: سرعت جذب خالص, عملکرد برنج, واژههای کلیدی: شاخص برداشت,
ملخص المقالة :
طی سال‌های اخیر، سیستم دوبارکشت برنج در سال، یا اصطلاحا کشت مجدد، در حوضه آبریز هراز گسترش یافته است. جهت تعیین اثر برهمکنش رقم و تاریخ کاشت بر شاخص‌های رشد، عملکرد، اجزای عملکرد و درصد بیماری بلاست در ارقام برنج طارم محلی، بینام و کوهسار در کشت مجدد، یک آزمایش مزرعهای در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران (آمل) در سال‌های زراعی 1394 و 1396 اجرا شد. در این آزمایش که به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد، تاریخ نشاکاری در سه سطح دو، 12 و 22 مرداد ماه به عنوان پلات اصلی و ارقام طارم محلی، بینام و کوهسار به عنوان پلات فرعی بودند. ابعاد کرت‌ها سه×چهار متر، فاصله کاشت 20×20 سانتیمتر و در هر کپه دو الی سه گیاهچه نشا گردید. صفات زراعی در سه مرحله رشدی حداکثر پنجه‌زنی، گلدهی و رسیدن فیزیولوژیکی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته متاثر از تاریخ کاشت نبود، ولی تعداد خوشه در کپه در تاریخ کاشت سوم بیشتر بود. قرائت کلروفیلمتر متاثر از رقم بود و رقم کوهسار بیشترین مقدار را در هر سه تاریخ کاشت داشت. بیشترین سرعت رشد محصول و جذب خالص در تاریخ کاشت سوم برای رقم کوهسار در مرحله گلدهی حاصل شد. بیشترین عملکرد در تاریخ کاشت دوم و برای ارقام بینام و کوهسار حاصل شد. افزایش عملکرد رقم کوهسار ناشی از وزن هزار دانه بالاتر و شاخص برداشت بیشتر نسبت به رقم طارم محلی بود. بنابراین بهترین تاریخ کاشت برای کشت مجدد برنج در حوضه آبریز هراز، دو تا 12 مرداد ماه پیشنهاد می‌شود.
- اکبری، ر. و مومنی، ع. 1394. بررسی زمان مناسب نشاکاری و میزان مصرف کود نیتروژن در کشت مجدد برنج رقم کوهسار در مازندران. نشریه تولید گیاهان زراعی. (2)8: 205-197
2- ثابتی، ع. و جعفرزاده کنارسری، م. 1385. بررسی اثر تاریخ، تراکم و آرایش کاشت بر عملکرد برنج. مجله کشاورزی. 8(2 ): 22-13
3- رفیعی، م. 1387. تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد چند رقم برنج در شرایط آب و هوایی خرم‌آباد. مجله نهال و بذر. جلد 24(2): 263-251
4- فلاح، ا.، محمدیان، م.، فتحی ن.، و الیاسی، ح. 1396. اثر متقابل رقم و نیتروژن بر صفات زراعی، عملکرد و کیفیت دانه برنج در کشت مجدد. نشریه تحقیقات کاربردی اکوفیزیولوژی گیاهی. (2)4: 48-29
5- فلاح، ا. 1396. کشت مجدد برنج یا رتون در استان مازندران، کدامیک و چرا؟. ماهنامه علمی، کشاورزی و زیست محیطی دهاتی. 171: 43-41
6- فلاح، ا. 1397. بررسی اثر تاریخ کاشت بر شاخص‌های رشد و عملکرد طارم محلی، بینام و کوهسار در کشت دوم. گزارش نهایی معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران. 59ص
7- ظهرابی، ف.، خدارحمپور، ز.، و گیلانی، ع. 1397. واکنش عملکرد و اجزای عملکردبرنجهای هوازی در شرایط آب و هوایی اهواز. مجله علوم به‌زراعی گیاهی. (1)8: 47-37
8- مرادی، ف. 1376. بررسی فیزیولوژی اثر تنش گرما بر روی رشد و عملکرد شش رقم برنج در شرایط منطقه اهواز. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه اهواز. 136ص
9- مصطفوی راد، م.، و طهماسبی سروستانی، ز.1382. ارزیابی اثرات کود نیتروژنه بر عملکرد، اجزای عملکرد و انتقال مجدد ماده خشک در سه ژنوتیپ برنج. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 10(2): 31-21.
10- میرزایی حیدری، م.، ارزانی، ا.، و پزشکپور، پ. 1383. بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج. پژوهشنامه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خزر. 14-1.
11- مهدوی، ف.، اسماعیلی، م. ع.، فلاح، ا.، و پیردشتی، ه. 1384. مطالعه خصوصیات مورفولوژیک، شاخص‌های فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بومی و اصلاح شده برنج (Oryza sative L.). مجله علوم زراعی ایران. 7 (٤ ): ٢٩٧-280
12- هنرنژاد، ر. 1381. بررسی همبستگی بین برخی از صفات کمی برنج (.L Oryza sativa) با عملکرد دانه از طریق تجزیه علیت، مجله علوم زراعی ایران. 4 (1): 35-25.
13- Bali, A. S, Singh, K.N. and Khan, G.M. 1992. Effect of transplanting dates in promising genotypes (Oryza sativa) under Kashmir valley conditions. Indian Journal of Agricultural.37 (4):85-86.
14- Buddhaboon, C., Jintrawet, A., and Hoogenboom, G. 2011. Effects of planting date and variety on flooded rice production in the deepwater area of Thailand. Field Crops Research. 124: 270-277.
15- Dinesh, C., Lodh, Sahoo, M., Nanda, B.B. and Chander, D. 1997. Effect of date of planting and spacing on grain yield and quality of scented rice (Oryza sativa) varieties in wet season in Coastal. Orissa Indian Journal of Agricultural Science. 67: 93-97
16- Dutta, R. K., Baset Mia, M. A., and Khanam, S. 2002. Plant architecture and growth characteristics of fine grain and aromatic rice’s and their relation with grain yield. Bangladesh Crop Physiology. 32: 95-102.
17- Ferrari, S., Pagliari, P., and Trettel J. 2018. Optimum Sowing Date and Genotype Testing for Upland Rice Production in Brazil. Sci Rep. 8: 8227.
18- Fugen, D., Lee, T., Kun C., Alan L. W. and Mohammed, A. R. 2016. Planting date and variety effects on rice main and ratoon crop production in South Texas. Communications in Soil Science and Plant Analysis. 47: 2414-2420
19- Ntanos, D.A. and Koutroubas, S.D. 2002. Dry matter and N accumulation and translocation for Indica and Japonica rice under Mediterranean conditions. Field Crop Research.74: 93-101.
20- Peng, S., Garcia, F.V., Laza, R.C., Sanico A.L., Visperas, R.M., and Cassman, K.G. 1996. Increased N-use efficiency using a chlorophyll meter on high- yielding irrigated rice. Field Crop Research. 47: 243-252
21- Rosati, A and Djong, T. M. 2003. Estimating photosynthetic radiation use efficiency using incident light and photosynthesis of individual leaves. Annual Botany. 91:869-877.
22- Yoshida, S. 1981. Fundamentals of rice crop science. International Rice Research Institute, Los Banos, Laguna, Philippines. 269 p.
23- Zhang, Y., Zhu, Q., Yao, Y., Zhao, Z., Correll, J.C., Wang, L., and Pan K. 2017. The race structure of the rice blast pathogen across southern and northeastern China. Rice. 10:46: 1-8
_||_
