پردازش زمین‌آماری پتانسیل رسوب‌گذاری و خورندگی آب زیرزمینی دشت لردگان

الموضوعات :

یاسر استواری ¹ , حبیب‌الله بیگی‌هرچگانی ² , علیرضا داودیان ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد*(مسئول مکاتبات).
2 - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
3 - دانشیار دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد

تاريخ الإرسال : 08 الأربعاء , جمادى الثانية, 1432 تاريخ التأكيد : 17 الأحد , ذو الحجة, 1432 تاريخ الإصدار : 05 الإثنين , رمضان, 1436

الکلمات المفتاحية: شاخص لانژلیه, شاخص رایزنر, کریجینگ, پهنه‌بندی,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: یکی از جنبه های مهم کیفیت آب، پتانسیل خورندگی و رسوب گذاری آن است. رخداد یکی از این دو پدیده می تواند هزینه های نگهداری سامانه های ذخیره، انتقال و توزیع آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی را افزایش، عمر آن ها کاهش و نیزبر جنبه های بهداشتی و زیباشناختی آب موثر باشد. روش بررسی:هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارزیابی پتانسیل رسوب گذاری و خورندگی آب زیرزمینی دشت لردگان و تهیه نقشه های شاخص های خورندگی و رسوب گذاری بود. برای این منظور از داده های 32 حلقه چاه، 5 قنات و 5 چشمه واقع در دشت لردگان برای محاسبه دو شاخص لانژلیه و رایزنر استفاده شد. از روش کریجینگ برای تهیه نقشه های شاخص های پایداری استفاده شد. بحث و نتایج: بر اساس شاخص لانژلیه 93 درصد نمونه ها پتانسیل رسوب گذاری کم تا متوسط و تنها 7 درصد نمونه ها پتانسیل رسوب گذاری شدید دارند. بر اساس شاخص رایزنر6 درصد نمونه ها دارای پتانسیل خورندگی کم تا متوسط و 38 درصد نمونه ها پتانسیل خورندگی شدید دارند. به طور کلی، به دلیل حضور سازندهای کربناتی پتانسیل رسوب گذاری آب زیرزمینی این دشت بر پتانسیل خورندگی آن غلبه دارد. بر اساس شاخص لانژلیه 76 درصد آبخوان دشت لردگان (4500 هکتار) دارای پتانسیل رسوب گذاری کم و بر اساس شاخص رایزنر 84 درصد از آبخوان دشت لردگان (5040 هکتار) پتانسیل خورندگی کم تا متوسط داشت. با توجه به این که بیشترین مساحت آبخوان دشت لردگان دارای پتانسیل رسوب گذاری کم است، لذا به نظر می رسد مشکل رسوب گذاری در مجاری و مخازن انتقال آب و سیستم های آبیاری قطره ای قابل ملاحضه نخواهد بود. این نتایج فقط برای درجه حرارت های معمولی آب صادق است.

المصادر:

1. مختاری ا، عالیقدری م، حضرتی ص، صادقی ه، قراری ن و قربانی ل. 1389.  ارزیابی وضعیت خورندگی و رسوب گذاری شبکه توزیع آب آشامیدنی شهر اردبیل با استفاده از شاخص­های Langelier و Ryznar. مجله سلامت و بهداشت اردبیل. دوره اول، شماره اول، تابستان 1389، صفحات 14 تا 23.


2. زارع­ابیانه ح، عبدالصالحی ا و کاظمی آ.  1389. مطالعه خوردگی و رسوبگذاری آب های زیرزمینی دشت همدان – بهار. علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره دوازدهم، شماره دو، تابستان 1389.  صفحات 89 تا 101.


3. Rafferty. 2000, Scaling in geothermal heat pump systems, Geo- Heat Center Oregon Institute of Technology 3201 Campus Drive Klamath Falls. PP 11-15.


4. مظلومی س،  ع ا بابایی، فضل­زادع­دویل، ابوئی ا، ربیعی­نژاد ا، نوروزی م و حاج­ پور­سوق خ. 1388. پتانسیل خوردگی و رسوب گذاری آب شرب شهر شیراز.


5. قضاوتی م، نوشادی م و مرندی ر.  1388. بررسی کیفیت شیمیایی و پتانسیل خوردگی آب های آشامیدنی تولیدی در پالایشگاه بندرعباس و ورودی به آن. دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشکده بهداشت، آبان 1388.


6. کریم­پور م، نیازی ب و مهرآور ط. 1386. تعیین وضعیت خورندگی شبکه توریع آب آشامیدنی شهر ملایر در تابستان 85. دهمین همایش ملی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی همدان. 8 الی 10 آبان 1386.


7. Dehghani M, Tex F and Zamanian Z. 2010. Assessment of potential of scale formation and corrosive of tap water resources and the network distribution system in Shiraz, South Iran. Pakestan Journal of Biological Science 13(2): 88-92.


8. Capra A. and Scicolone B.1998. Water quality and distribution uniformity in drip/trikle irrigation systems. Journal of Agricultural Engineering Research, 70. 353-365.
   
   
   1. Sanches F. 2001. Mapping  groundwater quality variables using PCA and geostatistics : a case study of Bajo Andarax, southeastern Spain. Hydrological Sciences-Journal-des Sciences Hydrologiques, 46(2) April.
   
   


9. حسنی پاک ع. 1377. زمین آمار (ژئواستاتیستیک). انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول.
   
   
   1. Mehrjerdi R, Zareian M, Mahmodi Sh and Heidari A. 2008. Spatial distribution of groundwater ‎quality with geostatistics (Case study: Yazd-Ardakan plain).World Applied Science ‎Journal. 4(1): ‎‎9-17‎ý.
   
   


10. سازمان آب منطقه­ای استان اصفهان امور آب استان چهارمحال و بختیاری. 1371. گزارش منابع آب­های زیرزمینی دشت لردگان.
    
    
    1. APHA. 1998.  Astandard methods for examination of water and waste water 20^th edition American Public Health Association, Washington,DC .
    
    
    2. Carrier air conditioning Company. 1965. Handbook of air conditioning system design. McGraw-Hihh Books. New York.
    
    
    3. StatSoft (2007) STATISTICA (data analysis software system).  Version 8. www.statsoft.com.
    
    
    4. Pannatier Y. 1998. Variowin: software for data analysis in 2D. Version 2.21. Springer Verlag. 93   pages.
    
    

12. شعبانی م. 1387. تعیین مناسب ترین روش زمین آمار در تهیه ی نقشه ی تغییرات pH و TDS آب های زیرزمینی (مطالعه ی موردی: دشت ارسنجان). مجله ی مهندسی آب، سال اول، پاییز 1387.

18. US EPA (1991) GeoEas 1.2.1 (Geostatistical environmental assessment software). User’s guide, 186 pages.


19. Hengel T, Huvelink G. B. M. and  Stein A.2004. A generic framework for spatial prediction of soil variables based on regression–kriging. Geoderma, 120:75-93.


20. Scott H.D. 2000. Soil Physics, Agricultural and Environmental Application. Iowa State University Press. 415 pages.


21. Cambardella C. A. , Moorman T. B., Novak J. M., Parkin T. B., Karlen D. L., Turco R. F., and Koropaka A. E (1994) Field –scale  variability of soil properties in central Iowa soils. Soil Sci. Soc. Am. J., 58: 1501-1511.


22. ESRI Inc (2008) ArcMap^TM. Version 9.3. www.esri.com.


23. رضائی ع و میرمحمدمیبدی ع. ل. 1384. آمار و احتمالات (کاربرد در کشاورزی). انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان. چاپ اول، 586 صفحه.


24. Boyd C.E. 2000. Water quality, an introduction. Kluwer Academic Poblishers. 323 pages.


25. Ahmed S. 2002. Groundwater monitoring network design: Application of geostatistics with a few case studies from a granitic aquifer in a semi-arid region. In: Groundwater Hydrology, M.M. Sherif, V.P. Singh and M. Al-Rashed (Eds.), Balkema, Tokyo, Japan. 2: 37-57.