-
حرية الوصول المقاله
1 - بررسی اثرات ناشی از شکست سد در اراضی پایین دست مطالعه موردی: (سد تنگاب فیروزآباد)
علیرضا غلامی احسان سهرابی شکفتیمقدمه: مدیریت ایمنی درسدها و سازه در اولین گام مستلزم ارزیابی شرایط واقعی در رودخانهها میباشد. در ایران به سبب واقع شدن در اقلیم خشک و نیمهخشک توجه خاصی به امر سدسازی در برنامههای توسعة اقتصادی شدهاست. لذا لازم است قبل از احداث سدها مسائل و نکات ایمنی لازم مد نظر أکثرمقدمه: مدیریت ایمنی درسدها و سازه در اولین گام مستلزم ارزیابی شرایط واقعی در رودخانهها میباشد. در ایران به سبب واقع شدن در اقلیم خشک و نیمهخشک توجه خاصی به امر سدسازی در برنامههای توسعة اقتصادی شدهاست. لذا لازم است قبل از احداث سدها مسائل و نکات ایمنی لازم مد نظر قرار گیرد. هدف از انجام این پژوهش روندیابی سیلاب ناشی از شکست سد تنگاب و پهنهبندی سیلاب ناشی از شکست آن در پایین دست سد میباشد. مواد و روشها: این پژوهش در سد تنگاب در 13کیلومتری شمالغربی شهر فیروزآباد واقع بر رودخانه فیروزآباد انجام شده است. این رودخانه مهمترین شاخه فرعی رودخانهمند بشمار میآید. برای انجام این پژوهش ابتدا مطالعات مربوط به تعیین پارامتر شکست سد، تعیین شکل شکست و زمان لازم برای ایجاد مقاطع شکست، انجام، و سپس محاسبات دبی سیلاب و دبی کل با استفاده از 4 روش تجربی شامل کریکپاتریک، حفاظت آب و خاک امریکا، احیا اراضی امریکا و سینگ و استوراسون انجام و نتایج با نرمافزار HEC-RAS مدلسازی شد. نتایج و بحث: بر اساس نتایج بدست آمده از از برآورد دبی سیلاب حاصل از شکست سد بر اساس 4 روش تجربی ذکر شده، مشخص شد که دبی برآوردی بر اساس دو روش حفاظت آب و خاک و روش کریک بسیار نزدیک (30309 و 30270 مترمکعب بر ثانیه) بوده به طوری که این اختلاف بین آنها بسیار ناچیز میباشد. این اختلاف در روندیابی سیل و پهنهبندی سیل نیز بسیار ناچیز است. میزان مساحت اراضی تحت سیلاب در هر دو روش به میزان 140 هکتار اراضی کشاورزی، 5/0 هکتار اراضی صنعتی و 90 هکتار اراضی در محدوده رودخانه میباشد. در روش سینگ و استوراسون در مقایسه با سه روش دیگر دبی کمتری را نشان میدهدکه بر اساس این روش، اراضی تحت سیلاب 133 هکتار اراضی کشاورزی و 84 هکتار در محدوده صنعتی میباشد. اراضی صنعتی بر اساس این روش زیر آب نمیرود. در روش احیا اراضی امریکا در مقایسه با سه روش دیگر دبی بیشتری برابر با 33914 مترمکعب برثانیه را نشان میدهد که در نتیجه آن 161 هکتار از اراضی کشاورزی، 1 هکتار اراضی صنعتی و 100 هکتار در محدوده رودخانه به زیر سیل میرود. نتیجهگیری: نتایج این تحقیق نشان داد که روش احیا اراضی امریکا از بین سایر روشهای ذکرشده بهتر است زیرا دبی بیشتری را در محاسبه سیلاب برآورد کرده است. نتیجه مهمی که از پهنهبندی سیلاب حاصل از شکستگی سد تنگاب حاصل میگردد این است که محدوده شهری فیروزآباد از این سیلاب در امان میباشد و مناطق مسکونی روستایی نیز زیر آب نمیروند. بر اساس نتایج به دست آمده جمعبندی میگردد که در نتیجه شکست احتمالی سد بجز 1 هکتار بخش صنعتی که مساحت بسیار ناچیزیست، خسارت فقط به اراضی کشاورزی وارد میگردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - ارزیابی کیفیت منابع آب زیرزمینی منطقه دهرود و تنگ ارم دشتستان با استفاده از شاخص کیفیت آب (WQI)
مهدیه عیدی فاضل امیریارزیابی کیفیت آبهای زیرزمینی میتواند در مدیریت این منابع و برنامه ریزی ها برای آینده بسیار حایز اهمیت باشد. هدف این تحقیق، پایش کیفیت آب های زیرزمینی دشت دهرود- تنگه ارم در استان بوشهر در جنوب ایران با استفاده از شاخص کیفیت آب (WQI) است. برای این منظور، 10 منبع آب ز أکثرارزیابی کیفیت آبهای زیرزمینی میتواند در مدیریت این منابع و برنامه ریزی ها برای آینده بسیار حایز اهمیت باشد. هدف این تحقیق، پایش کیفیت آب های زیرزمینی دشت دهرود- تنگه ارم در استان بوشهر در جنوب ایران با استفاده از شاخص کیفیت آب (WQI) است. برای این منظور، 10 منبع آب زیرزمینی در داخل دشت انتخاب و کیفیت آب آنها در سال های 1392 و 1399 در دو فصل خشک و تر اندازهگیری شد. شاخص کیفیت آب با استفاده از پارامترهای اسیدیته، کل مواد جامد محلول در آب، سختی کل، نیترات، سولفات، بیکربنات، کلرور، کلسیم، سدیم، پتاسیم و منیزیم محاسبه گردید. نتایج تحقیق نشان داد بهترین شاخص کیفیت آب با میانگین 142 متعلق به چاه شماره 5 (نزدیک آبادی تنگارم) و بدترین شاخص کیفیت آب با میانگین 789 مربوط به چاه 10 (نزدیک آبادی دهرود) است. از مقایسه نقشههای پهنهبندی که با استفاده از روش کریجینگ رسم شدند، مشخص گشت چاههای نزدیک به آبادی تنگارم از کیفیت بهتری برخوردار هستند و هرچه به سمت آبادی دهرود در جنوبشرقی آبخوان حرکت شد از کیفیت آب زیرزمینی کاسته گردید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - استفاده از تلفیق منطق بولین و فازی با وزن دهی عوامل مکانی در تحلیل خطر زمینلغزش و تولید رسوب در حوزه آبخیز چلگرد چهار محال و بختیاری
علی اکبر جمالی محمدعلی حکیمیفرسایش که یکی از آنها زمین لغزش است پدیده ایست که هرساله باعث هدر رفتن بسیاری از منابع آبوخاک و تخریب منابع طبیعی میشود. هدف تهیه و تحلیل نقشه زمینلغزشها و تأثیر آن در تولید رسوب در حوزه آبخیز چلگرد شهرکرد است. برای تهیه نقشه خطر زمینلغزش لایههای اطلاعاتی شیب، ارت أکثرفرسایش که یکی از آنها زمین لغزش است پدیده ایست که هرساله باعث هدر رفتن بسیاری از منابع آبوخاک و تخریب منابع طبیعی میشود. هدف تهیه و تحلیل نقشه زمینلغزشها و تأثیر آن در تولید رسوب در حوزه آبخیز چلگرد شهرکرد است. برای تهیه نقشه خطر زمینلغزش لایههای اطلاعاتی شیب، ارتفاع از سطح دریا، شاخص پوشش گیاهی، لیتولوژی، کاربری اراضی، فاصله از جاده، فاصله از شبکه آبراهه، فاصله از گسل و فاصله از چشمه ها استفاده گردیدند. سپس محدودیت ها و عوامل به ترتیب استانداردسازی بولین و فازی شده، پس از وزن دهی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی، تلفیق نهایی فازی انجامشده، نقشه پهنهبندی خطر زمینلغزش فازی تهیه گردید. نتایج حاصله نشان داده که 49 درصد از اراضی منطقه موردمطالعه در پهنههای خطر بالا و خیلی بالا قرارگرفته است. در این تحقیق فاصله 500 متری از جاده و 400 متری از آبراهه، شیب 50-15 درصد، ارتفاع تا2600 متر و کاربری های کشاورزی و باغ و همچنین سازندهای خانکت و نیریز بیشترین درصد مساحت لغزش هارادرخود جای دادهاند که البته احتمال بروز زمینلغزش در حواشی جاده ها و آبراهه ها با شیب های متوسط بهمراتب از سایر نقاط بیشتر است که در مدیریت آبخیز با توجه به رسوب و فرسایش باید به این مناطق بیشتر توجه کرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - بررسی و تحلیل مدلهای AHP و شبکه عصبی مصنوعی در پهنهبندی خطر زمینلغزش دامنههای جنوبی البرز (منطقه تجریش تهران)
محسن رنجبر عسل فلکدر این تحقیق پس از بررسیهای میدانی و مرور مطالعات در مناطق مشابه، 9 فاکتور به عنوان عوامل مؤثر بر خطر وقوع زمینلغزش منطقه شناسایی و به منظور تحلیل خطر در محیط نرمافزار ArcGIS مورد استفاده قرار گرفتند. نقشه زمینلغزشهای موجود نیز از طریق عملیات میدانی و با استفاده از أکثردر این تحقیق پس از بررسیهای میدانی و مرور مطالعات در مناطق مشابه، 9 فاکتور به عنوان عوامل مؤثر بر خطر وقوع زمینلغزش منطقه شناسایی و به منظور تحلیل خطر در محیط نرمافزار ArcGIS مورد استفاده قرار گرفتند. نقشه زمینلغزشهای موجود نیز از طریق عملیات میدانی و با استفاده از دستگاه GPS تهیه گردید. 9 لایه اطلاعاتی آماده شده در ArcGIS با لایه اطلاعاتی پراکنش زمینلغزشها تطابق داده شد و اطلاعات میزان زمینلغزشها در هر یک از کلاسهها و مساحت آنها به دست آمد. پس از تعیین نرخ هر یک از عوامل، پهنهبندی با استفاده از شبکه عصبی و تحلیل سلسله مراتبی اجرا گردید. کارآیی هر یک از این مدلها براساس نتایج خروجی مدلها و با استفاده از دو شاخص دانسیته نسبی (Qs) و جمع مطلوبیت (Dr) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از شاخص Dr نشان داد که نقشه تهیه شده با استفاده از شبکه عصبی نسبت به نقشه تهیه شده با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی دقت بالاتری برای منطقه مورد مطالعه دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - پتانسیلسنجی خطر زمینلغزش با استفاده از مدل آنتروپی، مطالعه موردی: (منطقه کوهستانی شیرپناه در جنوبغرب استان کرمانشاه)
شیرین محمدخان عبدالکریم ویسی کیوان باقریهدف اصلی از این مطالعه تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش در کوهستان شیرپناه ، با استفاده از مدل آنتروپی و ارزیابیاین مدل در پهنه بندی وقوع زمین لغزش های کوهستان شیرپناهو شناخت میزان تاثیر هریک از عوامل پنج گانه در وقوع زمین لغزش می باشد. در این پژوهش از عکس های هوایی، تصاویر م أکثرهدف اصلی از این مطالعه تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش در کوهستان شیرپناه ، با استفاده از مدل آنتروپی و ارزیابیاین مدل در پهنه بندی وقوع زمین لغزش های کوهستان شیرپناهو شناخت میزان تاثیر هریک از عوامل پنج گانه در وقوع زمین لغزش می باشد. در این پژوهش از عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای، نقشه توپوگرافی 50000، نقشه زمین شناسی 100000/1 و همچنین تحقیقات میدانی به منظور شناخت منطقه و عکسبرداری از لغزش های رخ داده استفاده گردید. به منظور تهیه نقشه خطر زمین لغزش در منطقه از مدل آنتروپی در محیط GIS استفاده گردید.نتایج نشان می دهد که عوامل فاصله از گسل، شیب، ارتفاع، لیتولوژی و جهت شیب، به ترتیب بیشترین تأثیر را در وقوع زمین لغزش در منطقه دارند. از مجموع مساحت منطقه، 249 کیلومترمربع (32 درصد) در محدوده خطر زیاد و 380کیلومتر مربع (84/48درصد) در پهنه خطر متوسط قرار دارد. این امر حاکی از آن است که پتانسیل خطر وقع زمین لغزش در منطقه بالا است. همچنین نتایج نشان می دهد 60 درصد لغزش های رخ داده در این منطقه، در پهنه حساس که توسط مدل آنتروپی مشخص شده بود، قرار گرفته اند، بنابراین صحت مدل پیشنهادی مورد تأیید قرار گرفته و نقشه حساسیت تهیه شده می تواند به عنوان مرجعی در برنامه ریزی ها مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - پهنهبندی فرسایش خندقی در حوزه آبخیز طرود فیروزکوه
زهرا عرب قشقایی داود نیک کامی صمد شادفر ابوالفضل معینیفرسایش خندقی از اشکال پیشرفته و حاد فرسایش آبی است که دلالت بر حجم عظیمی از خاک اراضی دارد.شناسایی عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی و پهنهبندی آن یکی از ابزارهای اساسی و مهم جهت مدیریت و کنترل این پدیده میباشد. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل موثر بر ایجاد فرسایش خندقی أکثرفرسایش خندقی از اشکال پیشرفته و حاد فرسایش آبی است که دلالت بر حجم عظیمی از خاک اراضی دارد.شناسایی عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی و پهنهبندی آن یکی از ابزارهای اساسی و مهم جهت مدیریت و کنترل این پدیده میباشد. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل موثر بر ایجاد فرسایش خندقی و پهنهبندی آن در حوزه آبخیز طرود انجام شده است. مهمترین عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی چون شیب، جهت شیب، سنگشناسی، کاربری اراضی، فاصله از شبکه راههای ارتباطی، مدیریت اراضی و تاج پوشش انتخاب و سپس این لایه ها، در سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردیدند. سه خندق موجود در منطقه انتخاب گردیدند و نمونه برداری خاک از محل 25، 50 و 75 درصد طول آن ها و هم چنین، سه نمونه شاهد در کنار محل خندق ها صورت گرفت. این نمونهها از نظر گچ، ماده آلی، شوری، درصد اشباع، آهک، نسبت جذب سدیم و اسیدیته مورد بررسی قرار گرفتند. پهنه بندی مناطق تحت تاثیر فرسایش خندقی با استفاده از عکس های هوایی 1:40000 سال 1380 و انجام عملیات میدانی به کمک GPS تهیه شد. با روی همگذاری لایه پهنه بندی خندقها با هر یک از لایه های مربوط به عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی، عرصههای خندقی شده در هر کدام از طبقات عوامل، بهدست آمد. بهکمک روش Multi Class Maps وزن دهی عوامل و طبقات در لایه مربوطه صورت گرفت. نتایج نشان داد که 88 درصد از محدوده خندقی در پهنه های با ریسکپذیری زیاد و خیلیزیاد قراردارند. نتایج آزمایش های خاک نیز بیان کننده این واقعیت بودند که میزان شوری، گچ و نسبت جذب سدیم در خندق های منطقه نسبت به شاهد بیش تر و میزان ماده آلی آن ها کم تر بوده ولی از نظر درصد اشباع، آهک و اسیدیته تفاوت معنیداری با هم ندارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - تحلیل پهنهبندی کاربریهای شهری در منطقه 11 شهر تهران به منظور ارائه راهکارهای پدافند غیر عامل
حسن حسینی امینی صالح اسدی مهدی برنافر طاها ربانیمقدمه و هدف پژوهش: جنگها، خواسته و یا ناخواسته با زندگی و حیات جوامع بشری آمیخته شده است و در بسیاری از موارد به نظر می رسد که هیچ راه گریزی از آن وجود ندارد. شهرها به عنوان مراکز تجمع سرمایه مادی و انسانی، در زمان جنگ به هدفی عمده برای دشمن تبدیل میشوند، در نتیجه حمل أکثرمقدمه و هدف پژوهش: جنگها، خواسته و یا ناخواسته با زندگی و حیات جوامع بشری آمیخته شده است و در بسیاری از موارد به نظر می رسد که هیچ راه گریزی از آن وجود ندارد. شهرها به عنوان مراکز تجمع سرمایه مادی و انسانی، در زمان جنگ به هدفی عمده برای دشمن تبدیل میشوند، در نتیجه حمله به آنها خسارات فراوانی را پدید میآورد؛ لذا توجه به بحث پدافند غیر عامل میتواند میزان خسارات ناشی از جنگ را تا حد قابل توجهی کاهش دهد. یکی از راهکارهای اساسی در بحث پدافند غیر عامل، پهنهبندی مناسب کاربریهای شهری میباشد. هدف از پهنهبندی استفاده منطقی و نظامپذیر از زمینهای شهری در آیندهی بلند مدت است. در پهنهبندی کاربریها، رعایت همجواریها و عدم وجود کاربریهای خطرساز در مناطق مختلف شهری موجب کاهش اثرات تهدیدات احتمالی میشود. روش پژوهش: در این پژوهش، پهنهبندی کاربریهای شهری در منطقه 11 شهر تهران به منظور ارائه راهکارهای کلی و عمومی برای کاهش آسیبپذیری محدوده، در حملات نظامی مورد بررسی قرار گرفت. نوع پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش بررسی آن توصیفیـ تحلیلی است. یافتهها: طبق تحلیلهای انجام شده مشخص شد، قرارگیری کاربریهای با عملکرد فراشهری و ملی، سبب ایجاد پهنههای خاصی در محدوده شده است. از سوی دیگر در هم تنیدگی پهنههای مسکونی با پهنههای با عملکرد فراشهری و ملی، به تنش میان روابط عملکردی آنها انجامیده که این امر خصوصاً در زمان بروز حملات نظامی تشدید خواهد شد و موجب افزایش تلفات غیر نظامی میگردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - بررسی پارامترهای مؤثر بر جریان سطحی و پهنهبندی مکانی منابع آب حوضه زاگرس مرکزی
ناصر شمس کیا حسین صدقی مهرداد اسفندیاریجریان رواناب در حوضههای آبریز تحت تأثیر پارامترهای مختلفی است که از جمله میتوان به میزان بارش، ارتفاع، تبخیر، دما، عوامل اقلیمی، شبکه زهکشی، توپوگرافی و زمین شناسی حوضه اشاره کرد. به دلیل وابستگی برخی از این پارامترها بر یکدیگر، میزان تأثیر آنها بر جریان رواناب، در حو أکثرجریان رواناب در حوضههای آبریز تحت تأثیر پارامترهای مختلفی است که از جمله میتوان به میزان بارش، ارتفاع، تبخیر، دما، عوامل اقلیمی، شبکه زهکشی، توپوگرافی و زمین شناسی حوضه اشاره کرد. به دلیل وابستگی برخی از این پارامترها بر یکدیگر، میزان تأثیر آنها بر جریان رواناب، در حوضههاو مناطق مختلف متفاوت میباشد. در این مطالعه به ارزیابی آماری و تحلیل پارامترهای مؤثر بر رواناب و پهنه بندی مکانی منابع آبهای سطحی در حوضه آبریز زاگرس مرکزی، پرداخته شده است. نتایج این مطالعه با به کارگیری تحلیلهای آماری و روش رگرسیون چند متغیره برای پارامترهای ذکر شده، یک ارتباط توزیع لگاریتمی جریان سطحی با متغیرهای دما و ارتفاع با قدرت مدل R2 بین 795/0 تا 851/0 را نشان میدهد. برای 80 ایستگاه منتخب داخل محدوده و با همبستگی 923/0 توزیع جریان بصورت لگاریتم دبی نسبت به لگاریتم بارش و متغیر ارتفاع در سطح 95% ارتباط معنیدار و قابل قبولی را نشان میدهد. بررسی عوامل تأثیرگذار در ایجاد رواناب و اثر متغیرهای فوق در نقشه پهنه بندی تهیه شده، که براساس تأثیر شاخص وزنی هر کدام از متغیرها و از طریق نرم افزار ArcGIS انجام گردید، تغییر مکان و جابجایی بسیار زیادی از مناطق مناسب و دارای پتانسیل آب، از جنوب محدوده مورد مطالعه به سمت شمال و شرق حوضه را نشان میدهد. همچنین، بین پارامترهای هیدرولوژیکی و تعیین مکانهای مناسب منابع آب، با روش تحلیل آماری رگرسیون چند متغیره، روش لاجستیک و روش تعیین شاخص وزنی متغیرها، انطباق تقریبی وجود دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - پتانسیلیابی اراضی مستعد کشت گردو در استان تهران با روشFuzzy AHP
مسعود سلیمانی سعید حمزه رامین پاپیگردو بهعنوان یکی از محصولات پربازده، نقش قابل توجهی در وضعیت اجتماعی و اقتصادی کشاورزان در بسیاری از مناطق کشور دارد و با توجه به بازده اقتصادی این محصول در سال های اخیر، شاهد افزایش چشمگیر سطح زیر کشت آن هستیم. درخت گردو بسیار به شرایط آب و هوایی وابسته است، بنابراین أکثرگردو بهعنوان یکی از محصولات پربازده، نقش قابل توجهی در وضعیت اجتماعی و اقتصادی کشاورزان در بسیاری از مناطق کشور دارد و با توجه به بازده اقتصادی این محصول در سال های اخیر، شاهد افزایش چشمگیر سطح زیر کشت آن هستیم. درخت گردو بسیار به شرایط آب و هوایی وابسته است، بنابراین لازم است قبل از کشت آن که نیاز به سرمایه گذاری اولیه نسبتاً بالایی دارد، اقداماتی در خصوص شناسایی مناطق مناسب و مستعد کاشت صورت گیرد. لذا هدف از انجام پژوهش حاضر ارزیابی و شناسایی اراضی مستعد برای کاشت گردو در سطح کل استان تهران جهت حصول بازده تولید مطلوب می باشد. بدینمنظور از پارامترهای اقلیمی (شامل دما، رطوبت نسبی، بارندگی و سرعت باد) مربوط به 12 ایستگاه سینوپتیکی در داخل استان و 8 ایستگاه در استان های مجاور با طول دوره آماری 11 سال (2004 تا 2014 میلادی)، توپوگرافی و کاربری اراضی بهمنظور مکان یابی و پهنه بندی مناطق مستعد کشت گردوی ایرانی استفاده شده است. ابتدا از تمامی پارامترهای مورد نظر لایه اطلاعاتی رستری تولید شد. سپس با بررسی مطالعات پیشین و نظر کارشناسان در ارتباط با خصوصیات فیزیولوژیکی و نیازهای رویشی درخت گردو، آستانه های مطلوب و نامطلوب جهت رشد درخت تعیین و با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تهیه پرسشنامه میزان ارجحیت و تأثیرگذاری هریک از پارامتر ها محاسبه شد. در ادامه با استفاده از تابع عضویت فازی کلیه لایه های اطلاعاتی نرمال سازی شده و در نهایت از طریق ابزار هم پوشانی فازی در محیط نرم افزار ArcGis، نقشه پهنه بندی نهایی تهیه و استخراج گردید. مطابق با این نقشه، از میان کل اراضی استان تهران 9562/243882 هکتار معادل 82/17 درصد جهت کاشت گردوی ایرانی دارای استعداد بسیار مناسب می باشد. همچنین نتایج نهایی حاکی از آن است که از میان پارامترهای مؤثر بر رشد گردو سه عامل دما، رطوبت نسبی و جهت شیب از تأثیر و اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - ارزیابی تغییرات مکانی برخی شاخصهای کیفی آب زیرزمینی دشت اردبیل به منظور کاربرد در سامانههای آبیاری
فرخ اسدزاده حسین پیرخراطی زهرا شیخی آلمان آباددر تحقیق حاضر، تعداد 12 پارامتر کیفی آب مربوط به تعداد 63 حلقه چاه در دشت اردبیل در خرداد ماه سال آبی 92-91 اندازهگیری شد و سپس شاخصهای کیفیت آب مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد، آب زیرزمینی دشت اردبیل با میانگین شاخصهای EC و SAR به ترتیب 7/1405 میکروزیمنس بر سا أکثردر تحقیق حاضر، تعداد 12 پارامتر کیفی آب مربوط به تعداد 63 حلقه چاه در دشت اردبیل در خرداد ماه سال آبی 92-91 اندازهگیری شد و سپس شاخصهای کیفیت آب مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد، آب زیرزمینی دشت اردبیل با میانگین شاخصهای EC و SAR به ترتیب 7/1405 میکروزیمنس بر سانتیمتر و 8/2 در کلاس C3-S1 از نظر طبقه بندی ویلکوکس قرار داشته و دارای محدودیت کم تا متوسط از نظر شوری و بدون محدودیت از نظر نفوذ آب در خاک میباشد. شاخصهای RSC، KR و PI که به نوعی خطر سدیم را بیان میکنند، به ترتیب با میانگینهای 5/4-، 6/0 و 8/53 نشان دهنده عدم وجود محدویت ناشی از سدیم و کیفیت مناسب از این نظر بود. شاخص CR با میانگین 85/0 نیز بیان کننده عدم وجود خطر خورندگی آب زیرزمینی بود. بررسی پارامترهای Na و Cl نیز بیان کننده محدویت متوسط از نظر سمیت آب برای گیاهان کشت شده در دشت اردبیل بود. از سوی دیگر نقشههای پهنه بندی شاخصها نشان داد، مقدار شوری در بسیاری از نقاط دشت دارای محدویت کم تا متوسط و در قسمتهای شرقی و جنوبی به ترتیب دارای بدون محدویت و محدویت شدید میباشد. اکثر نقاط دشت از نظر شاخص SAR دارای عدم محدویت بوده و فقط بخش کمی از قسمت جنوبی دشت دارای محدویت متوسط بود. بررسی شاخص LSI نشان داد، در بیشتر نقاط دشت مقدار این شاخص بزرگتر از صفر بوده و در نتیجه خطر گرفتگی قطرهچکانها وجود خواهد داشت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - تحلیل روند و پهنهبندی کیفیت آب زیرزمینی با استفاده از TFPW-MK و GIS
حجت الله یونسی حسن ترابی بابک شاهی نژاد آزاده ارشیا حافظ میرزاپوربررسی کیفیت و آلودگی منابع آب زیرزمینی در برنامهریزی و توسعه منابع آب، امری بسیار مهم و ضروری است. هدف از این پژوهش، پهنهبندی کیفیت آب، آلودگی و بررسی روند تغییرات پارامترهای کیفی در دوره بلندمدت در آبخوان نجفآباد است. بدین منظور پارامترهای EC، TDS، SAR، pH، TH، Cl، أکثربررسی کیفیت و آلودگی منابع آب زیرزمینی در برنامهریزی و توسعه منابع آب، امری بسیار مهم و ضروری است. هدف از این پژوهش، پهنهبندی کیفیت آب، آلودگی و بررسی روند تغییرات پارامترهای کیفی در دوره بلندمدت در آبخوان نجفآباد است. بدین منظور پارامترهای EC، TDS، SAR، pH، TH، Cl، CO3،Ca ،Mg ، Na،K ،HCO3 ، NO3 و عناصر سنگین شامل روی، مس، سرب، و آرسنیک از نمونههای آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفتند. طبقهبندی کیفیت آب از نظر کشاورزی با توجه به دیاگرام ویلکاکس عمدتاً در محدودهی C3-S1 و از نظر شرب با توجه به دیاگرام شولر عمدتاً در طبقه قابلقبول و متوسط و در مواردی نامناسب قرار دارد. میزان عناصر سنگین در حد مجاز است. روند تغییرات پارامترهای کیفی با استفاده از روشهای MK و TFPW-MK بررسی شد و نتایج نشاندهندهی کاهش کیفیت آب در طی زمان بود. پارامترهای کیفی مهم از جمله عامل مهم نیترات در محیط ArcGIS پهنهبندی شدند. مقدار متوسط غلظت نیترات 63/13 میلیگرم در لیتر محاسبه شد و ماکزیمم مقدار نیترات در قسمتهای شمالی و مرکزی این آبخوان تا 195 میلیگرم در لیتر رفته است. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، واضح است که پایش مستمر و بررسیهای کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی و انجام اقدامات لازم برای کنترل آلودگی در محدوده آبخوان نجفآباد بسیار ضروری است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - پهنهبندی سیلاب 25 ساله جهت بهره برداری در تعیین حدود بستر و حریم رودخانه (مطالعه موردی رودخانه تیل)
رامین تبریزی سیده هدی رحمتی رضا حاجی سید محمد شیرازی محمد شهبازی بیله سوارزمینه و هدف: از جمله اقدامات مدیریتی که میتواند نقش مهمی در کاهش خسارتهای سیلاب داشته باشد تهیه نقشه پهنهبندی سیل میباشد. تهیه، تدوین و وجود یک طرح جامع و کامل در زمینه کنترل سیلابها و تعیین حریم و بستر رودخانهها امری واجب و ضروری میباشد که باعث مدیریت سیلاب و ارزیابی أکثرزمینه و هدف: از جمله اقدامات مدیریتی که میتواند نقش مهمی در کاهش خسارتهای سیلاب داشته باشد تهیه نقشه پهنهبندی سیل میباشد. تهیه، تدوین و وجود یک طرح جامع و کامل در زمینه کنترل سیلابها و تعیین حریم و بستر رودخانهها امری واجب و ضروری میباشد که باعث مدیریت سیلاب و ارزیابی خسارت میشود. در این پژوهش با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS و نرم افزار Arc-GIS به همراه افزونه ارتباط دهنده HEC-GeoRAS، برای تعیین حدود بستر و حریم، تهیه نقشه پهنهبندی سیلاب و بدست آوردن حریم کمی رودخانه با استفاده از استاندارد DLSRS برای رودخانه تیل چای و 2 شاخه از مسیلهای فرعی ورودی به این رودخانه استفاده شده است.روش پژوهش: ابتدا با استفاده از نقشه توپوگرافی محدوده رودخانه تیل از نرمافزار Arc-GIS و با استفاده از الحاقیه HEC-GeoRAS فایل ورودی نرمافزار HEC-RAS تهیه گردید و پس از وارد کردن دادههای هندسی و دادههای جریان پردازش و محاسبات مربوطه در محیط این نرمافزار جهت پهنهبندی سیلاب صورت پذیرفت.برای تعیین حدود بستر و حریم این آبراههها از سیلاب با دوره بازگشت 25 سال استفاده گردید. در نهایت با استفاده مجدد از الحاقیه HEC-GeoRAS و Arc-GIS نقشههای پهنهبندی سیلاب استخراج گردید. مضافا، با استفاده از استاندارد DSLRS، حریم کمی رودخانه تیل و مسیلهای فرعی 1 و 2 در محدوده مورد مطالعه، با توجه به بازدیدهای میدانی صورت پذیرفته و با اعمال دید مهندسی مناسب تعیین گردید و اعداد مربوط به هر شاخص و نهایتاٌ مقدار حریم کمی محاسبه گردید.یافته ها: طبق نقشههای بدست آمده و تصاویر ماهوارهای و با توجه به بررسیها و بازدیدهای انجام شده، عرض بستر هیدرولیکی محاسبه شده به دلیل عدم قطعیتهای فراوان با عرض بستر تعریف شده در قانون متفاوت است. در نتیجه لازم است در این مرحله از مطالعات، بررسیهای کارشناسی تفضیلی از طریق بازدیدهای قدم به قدم هر دو ساحل رودخانهها و مسیلها در طول محدوده مطالعاتی صورت پذیرد و در نهایت عرض بستر قانونی تشخیص و در نقشهها علامتگذاری شود.نتایج: نتایج نشان میدهد که تلفیق مدل HEC_RAS و سیستم جغرافیایی GIS ابزاری کارآمد و مفید در تعیین سیلاب در رودخانه میباشد. طبق بررسیها، مقایسه نقشهها و کاربریهای موجود اطراف رودخانه تیل و 2 مسیل فرعی نهایتاً مشخص گردید که در صورت وقوع سیلاب با دوره بازگشت 25 ساله، آسیب چندانی به نواحی اطراف رودخانه وارد نمیکند. طبق روش ارائه شده در استاندارد DSLRS، حریم کمی رودخانه تیل و مسیلهای فرعی 1 و 2 در محدوده مورد مطالعه، با توجه به بازدیدهای میدانی صورت پذیرفت و نهایتاٌ مقدار حریم کمی محاسبه گردید که در این محاسبات، مقدار حریم کمی رودخانه تیل در محدوده طرح مطالعاتی مقدار 8 متر و همچنین حریم کمی مسیل 1 و 2 به ترتیب 4 و 5 متر محاسبه شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - بررسی عوامل موثر بر گستردگی پهنهبندی سیلاب با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی رودخانه کارون در بازه قلعه زراس تا جعفرآباد
امیرحسین اسدیان شهاب امام زادهزمینه وهدف:در این مطالعه پهنه بندی سیلاب در رودخانه کارون در بازه قلعه زراس تا جعفرآباد مشخص شده است. به این منظور با استفاده از نقشه توپوگرافی و تصاویر ماهواره ای، مسیر دقیق رودخانه تعیین و پردازش اولیه بر روی اطلاعات آن صورت گرفت. سپس پهنه بندی سیل با دوره های بازگ أکثرزمینه وهدف:در این مطالعه پهنه بندی سیلاب در رودخانه کارون در بازه قلعه زراس تا جعفرآباد مشخص شده است. به این منظور با استفاده از نقشه توپوگرافی و تصاویر ماهواره ای، مسیر دقیق رودخانه تعیین و پردازش اولیه بر روی اطلاعات آن صورت گرفت. سپس پهنه بندی سیل با دوره های بازگشت 500 سال، 200سال، 100سال، 50 سال، 25سال، 10 سال، 2سال به دست آمد.مواد ها و روش ها: در این تحقیق پهنه بندی سیلاب رودخانه کارون که یکی از رودخانه های اصلی و دائمی استان خوزستان است در بازه قلعه زراس تا جعفر آباد مورد بررسی قرار گرفت . هدف پژوهش حاضر، پهنه بندی خطر وقوع سیلاب وشناسایی روستاهای در معرض خطر سیل، از طریق تهیه نقشه حریم رودخانه برای دوره بازگشت 500 سال، 200 سال، 100 سال، 50سال، 25 سال، 10 سال، 2 سال در رودخانه کارون با استفاده از مدل Hec-RAS در محیط ARC-GIS است. در این پژوهش دبی های این رودخانه بر اساس احتمال وقوع آن با استفاده توزیع آماری Johnson sb محاسبه شد.یافتهها: در این پژوهش علاوه بر محاسبه پارامترهای عمق سیلاب و سرعت جریان، عواملی مانند تنش برشی و قدرت جریان برای دوره بازگشت های مختلف محاسبه و مورد برر قرار گرفت. تنش برشی و قدرت جریان جزء پارامترهای موثر در خطر سیلاب می باشد بنابراین بررسی آنها اهمیت دارد.نتایج: در این تحقیق پهنه بندی خطر وقوع سیلاب انجام شد و روستاهای در معرض خطر سیل از طریق تهیه نقشه حریم رودخانه برای دوره بازگشت 500 سال، 200 سال، 100 سال، 50 سال، 25 سال، 10 سال، 2 سال شناسایی شد و دبی های این رودخانه بر اساس احتمال وقوع آن با استفاده توزیع آماری Johnson sb محاسبه شد.از میان 10 روستای واقع در امتداد رودخانه کارون، روستاهای جعفرآباد، کنار هشت لک، قلعه زراس، پل جاده جدید لالی، آسیب پذیرترین مناطق هستند که بدون توجه به قوانین ساختوساز و عدم رعایت حریم رودخانه در بستر اصلی آن ساخته شده اند. عواملی مانند تغییر کاربری اراضی و تبدیل سیلابدشتها به اراضی کشاورزی و باغی، عدم توجه به حریم رودخانه و تجاوز به بسترطغیانی رودخانه سبب افزایش پتانسیل وقوع خطر سیلاب و درنتیجه آسیبپذیری بیشتر روستاها بهویژه در پهنه سیلابی با دوره بازگشت 500 ساله شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - ارزیابی نقش خشکسالی بر فراوانی وقوع گرد و غبار در استان خراسان رضوی
مهدی بروغنی حمیدرضا مرادی محمدعلی زنگنه اسدی سیما پورهاشمیزمینه و هدف: در مناطق خشک و نیمه خشک پدیده گرد و غبار به طور مکرر اتفاق میافتد. این پدیده اثرات جدی روی سلامت انسان، فرسایش خاک، بیابانزایی و حمل و نقل دارد. خشکسالی یکی از پدیدههای طبیعی است که در اثر کاهش بارش بهوجود آمده و باعث کاهش پوشش گیاهی و افزایش گرد و غبا أکثرزمینه و هدف: در مناطق خشک و نیمه خشک پدیده گرد و غبار به طور مکرر اتفاق میافتد. این پدیده اثرات جدی روی سلامت انسان، فرسایش خاک، بیابانزایی و حمل و نقل دارد. خشکسالی یکی از پدیدههای طبیعی است که در اثر کاهش بارش بهوجود آمده و باعث کاهش پوشش گیاهی و افزایش گرد و غبار میشود. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط بین تعداد وقوع گرد و غبار و خشکسالی اقلیمی میباشد. روش بررسی: در این تحقیق از شاخص SPI برای محاسبه خشکسالی استفاده گردید. دادههای مربوط به بارش از سال (2010-1980) و دادههای مربوط به گرد و غبار از سال 2010-2004 مورد تحلیل قرار گرفت. سپس پهنهبندی گرد و غبار و خشکسالی در دوره آماری مشترک (2010-2004) با استفاده از روش کریجینگ در نرم افزار ArcGIS صورت گرفت. یافتهها: نتایج پهنهبندی تعداد وقوع گرد و غبار و خشکسالی حاکی از آن است که سال 2008 بیشترین تعداد وقوع گرد و غبار (226 واقعه گرد و غبار) و خشکسالی شدید در سطح استان بوده است. همچنین سال 2005 کمترین تعداد وقوع گرد و غبار (85 واقعه گرد و غبار) و شرایط ترسالی در سطح استان حاکم بوده است. بحث و نتیجهگیری: نتایج نشان میدهد که بین وقوع گرد و غبار با خشکسالی ارتباطی مستقیم وجود دارد و در سالهایی که شدت خشکسالی زیاد یا کم شده، بر تعداد وقوع گرد و غبار نیز افزوده یا از آن کاسته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - پهنه بندی شاخص آسیب پذیری ساختاری ناشی از تغییر اقلیم (SVCCI) (مطالعه موردی استان کردستان)
اقبال وحدانی حسین محمدی فریده اسدیانزمینه و هدف : نوسانات اقلیمی آینده یکی از بزرگ ترین چالش های پیش روی بشر است که اثرات بسیار شدیدی بر بخش کشاورزی می گذارد. یکی از روش های بررسی میزان خسارت های ناشی از اقلیم بوجود آمده، محاسبه شاخص آسیب پذیری ساختاری ناشی از تغییر اقلیم یا شاخص (SVCCI) است. در این پژوهش أکثرزمینه و هدف : نوسانات اقلیمی آینده یکی از بزرگ ترین چالش های پیش روی بشر است که اثرات بسیار شدیدی بر بخش کشاورزی می گذارد. یکی از روش های بررسی میزان خسارت های ناشی از اقلیم بوجود آمده، محاسبه شاخص آسیب پذیری ساختاری ناشی از تغییر اقلیم یا شاخص (SVCCI) است. در این پژوهش محاسبه این شاخص در سطح استان کردستان مورد بررسی قرار گرفته است.روش بررسی : در این مطالعه با استفاده از داده های 11 ایستگاه هواشناسی در بازه زمانی 1395 1380 برای 10 شهرستان استان کردستان، شاخص مورد محاسبه قرار گرفت. برای محاسبه اجزای شاخص نیاز به محاسبه شاخص بارش، شاخص خشکی و تبخیر و تعرق پتانسیل در منطقه است. در ادامه برای هر یک از اجزای شاخص، روند و بی ثباتی در روند با آزمون ناپارامتری من ــ کندال مورد بررسی قرار گرفت. سپس نسبت به وزن دهی به روش های مختلف اقدام شد و در نهایت با توجه به متفاوت بودن واحدهای اجزای شاخص هر یک از اجزا به کمک معادله (CN) مؤلفه ها نرمال شدند و بر اساس نتایج حاصل از محاسبه شاخص، آسیب پذیرترین مناطق در استان کردستان نسبت به نوسانات عوامل اقلیمی شناسایی شدند.یافته ها : نتایج حاصل از محاسبه این شاخص نشان داد که مقدار متوسط شاخص در شهرستان های استان کردستان 41/51 می باشد. در این بین شهرستان دهگلان بیش ترین مقدار آسیب پذیری و شهرستان سروآباد کم ترین مقدار آسیب پذیری را نسبت به نوسانات عوامل اقلیمی دارند.بحث و نتیجه گیری : هدف از این پژوهش، ارایه یک روش برای تهیه نقشه آسیب پذیری اقتصادی ناشی از نوسانات اقلیمی است که بسته به در دسترس بودن و قابلیت اطمینان داده ها می تواند مبنایی برای برنامه ریزی آینده باشد. تا تصمیم گیرندگان بتوانند به توسعه خط مشی هایی در مقیاس شهرستانی بپردازند تا کنترل بیش تری بر آسیب پذیری ناشی از تغییر اقلیم داشته باشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - پهنهبندی کیفیت آب زیرزمینی دشت مختاران به منظور آبیاری با استفاده از روش تحلیل شبکهای (ANP)
اصلان اگدرنژاد نیاز علی ابراهیمی پاک هادی محمدی والا زهرا قربانی محسن احمدیزمینه و هدف: در حال حاضر منابع آب زیرزمینی از جمله مهمترین منابع برای مصارف آبیاری است. لذا تعیین تغییرات کیفیتی آنها در سطح یک دشت یا منطقه به منظور استفاده بهینه، ضروری است. این مطالعه با هدف پهنهبندی کیفیت آب زیرزمینی دشت مختاران به منظور آبیاری با استفاده از روش أکثرزمینه و هدف: در حال حاضر منابع آب زیرزمینی از جمله مهمترین منابع برای مصارف آبیاری است. لذا تعیین تغییرات کیفیتی آنها در سطح یک دشت یا منطقه به منظور استفاده بهینه، ضروری است. این مطالعه با هدف پهنهبندی کیفیت آب زیرزمینی دشت مختاران به منظور آبیاری با استفاده از روش تحلیل شبکهای (ANP) انجام یافته است. روش بررسی: این تحقیق در دشت مختاران واقع در عرض جغرافیایی ‘13 ˚ 32 تا ‘46 ˚32 شمالی و طول جغرافیایی ‘40 ˚58 تا ‘45 ˚59 شرقی در استان خراسان جنوبی در سال 1393 انجام یافت. در این آزمایش، لایههای مختلف کیفیت آب زیرزمینی بر اساس عوامل نسبت جذبی سدیم، سختی کل، درصد سدیم محلول، بیکربنات سدیم، شاخص نفوذپذیری، نسبت جذبی منیزیم و نسبت کلایز در محیط GIS ایجاد و توسط روش تحلیل شبکهای وزندهی شد. یافتهها: نتایج نشان داد که مناطق شرقی دارای کیفیت بهتری از لحاظ آب زیرزمینی نسبت به مناطق غربی است. هم چنین، 72/40٪ سطح دشت دارای کیفیت مطلوب (28/3، 09/17 و 35/20٪ به ترتیب در بازههای خیلی خوب، خوب و نسبتاً خوب) و 28/50 درصد سطح دشت دارای کیفیت نامطلوب (11/49، 35/7 و 82/2٪ به ترتیب در بازههای نسبتاً بد، بد و خیلی بد) بوده است. بحث و نتیجهگیری: براساس نتایج به دست آمده، استحصال آب آبیاری از نقاط شرقی و شمالی دشت میبایست افزایش یافته و کشاورزی دیم در سایر نقاط مورد توجه قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - پهنهبندی حساسیت زمینلغزش با استفاده از روش ترکیبی جدید در محیط GIS
مجید محمدی حمزه نورزمینه و هدف: زمین لغزش از جمله مهم ترین سوانح طبیعی در مناطق شیبدار با خسارات انسانی و اقتصادی زیاد است. ایران به خاطر شرایط خاص آب و هوایی و فیزیوگرافی همواره در معرض خطر زمین لغزش قرار دارد. هدف از این تحقیق تهیه نقشه حساسیت زمینلغزش با استفاده از مدل تلفیقی فرآیند أکثرزمینه و هدف: زمین لغزش از جمله مهم ترین سوانح طبیعی در مناطق شیبدار با خسارات انسانی و اقتصادی زیاد است. ایران به خاطر شرایط خاص آب و هوایی و فیزیوگرافی همواره در معرض خطر زمین لغزش قرار دارد. هدف از این تحقیق تهیه نقشه حساسیت زمینلغزش با استفاده از مدل تلفیقی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی-تراکم سطح در محیط GIS، در بخشی از حوزه آبخیز هراز است. روش بررسی: ابتدا با مطالعات میدانی نقشه پراکنش زمین لغزش های حوزه و سپس نقشه عوامل موثر بر زمین لغزش تهیه گردید. وزندهی فاکتور های موثر با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نرمافزار Expert Choice انجام شد. وزن کلاسههای هر فاکتور با استفاده از مدل تراکم سطح در محیط GIS محاسبه گردید. در نهایت وزن کلاسهها در وزن فاکتور ضرب شد. وزنها در محیط GIS با هم تلفیق شده و نقشه نهایی حساسیت زمینلغزش به دست آمد. یافتهها: بررسی ها نشان داد که خصوصیات سنگ شناسی، فاصله از جاده، شیب، فاصله از آبراهه، کاربری اراضی، ارتفاع و جهت شیب عوامل اصلی موثر در وقوع زمین لغزش در منطقه هستند. نتایج نشان داد که شیب 50-15 درصد، جهت های شیب شمالی و غربی، ارتفاع 2100-1500، کاربریهای مسکونی و باغ-کشاورزی، فاصله 500 متری از جاده و 400 متری از آبراهه، سازندهای شمشک و پادگانه های آبرفتی بیشترین حساسیت را نسبت به زمین لغزش از خود نشان دادند. بحث و نتیجهگیری: به طور کلی منطقه مورد مطالعه مطالعه به وقوع زمینلغزش حساسیت زیادی داشته و تهیه نقشه حساسیت زمینلزش در این منطقه بسیار ضروری است. نقشه تهیه شده ابزار مفیدی در برنامه ریزی کاربری اراضی خواهد بود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
18 - بررسی روند و الگوی توزیع مکانی کیفیت آب زیرزمینی با استفاده از شاخصهای کیفی آب (مطالعه موردی دشت همدان-بهار)
عاطفه نورکی عبدالرحیم هوشمندزمینه و هدف: امروزه آگاهی از کیفیت منابع آب زیرزمینی، روند و بررسی تغییرات مکانی آن در برنامه ریزی و مدیریت پایدار منابع آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب زیرزمینی، انتخاب بهترین شاخص و پهنه بندی آن جهت مدیریت منابع أکثرزمینه و هدف: امروزه آگاهی از کیفیت منابع آب زیرزمینی، روند و بررسی تغییرات مکانی آن در برنامه ریزی و مدیریت پایدار منابع آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب زیرزمینی، انتخاب بهترین شاخص و پهنه بندی آن جهت مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت همدان-بهار است. روش بررسی: در این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات پارامترهای کیفی آب، محاسبه شاخص های کیفی و پهنه بندی آن از داده های کیفیت شیمیایی دشت همدان-بهار در بازه زمانی 1384 تا 1393 استفاده شد. پارامترهای شیمیایی آب شاملTDS ، Na، SO4، THو pHدر 25 حلقه چاه اندازه گیری شد و با به کارگیری دو آزمون غیرپارامتری من-کندال و تخمین گر شیب سن، وجود روند معنی دار برای سری زمانی سالانه در سطح معنی داری 95 و 99 درصد مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین شاخص های کیفیت آب (WQI، WQIAmerican وCWQI) به صورت سالیانه محاسبه و از روش مقایسه ای جیل جانویک برای مقایسه شاخص های مورد نظر استفاده شد. سپس به وسیله ی سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، مناسب ترین روش درون یابی جهت پهنه بندی بهترین شاخص کیفی آب از میان روش های درون یابی معین (IDW، RBF، LPI و GPI) انتخاب شد. یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد که 4 درصد از متغیرهای کیفی دارای روند افزایشی معنی دار، 12درصد دارای روند کاهشی معنی دار و 84 درصد بدون روند بوده اند. براساس شرایط موجود کیفیت آب زیرزمینی دشت همدان-بهار با استفاده از شاخص های WQI، WQIAmerican و CWQI به ترتیب در طبقه خوب، خوب و بد قرار داشت. بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج حاصل از مقایسه روش های مختلف درون یابی، روش RBF نسبت به روش های دیگر برتری داشت و از دقت بالا و خطای پایینی برخوردار بوده است لذا درون یابی با این روش صورت گرفت. در پایان مقایسه نقشه های پهنه بندی مکانی شاخص WQI نشان داد که در ابتدا و انتهای دوره آماری 10 ساله مورد بررسی میزان شاخص در کل سطح دشت یک روند کاهشی دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
19 - مدلسازی پراکنش ذرات معلق هوای شهر اصفهان با بهرهگیری از روشهای IDW و Cokriging
سحر حیدری اصل حسین مرادی محسن سلیمانیزمینه و هدف: شهر اصفهان به دلیل شرایط جغرافیایی خاص، توپوگرافی و ازدیاد مواد آلاینده از آلودهترین شهرهای ایران محسوب میشود. صنایع، ترافیک، آلایندههای خانگی و تجاری از منابع عمدهی آلایندهی هوای شهر اصفهان به شمار میرود. از روشهای رایج برای پیشبینی و برآورد آلودگ أکثرزمینه و هدف: شهر اصفهان به دلیل شرایط جغرافیایی خاص، توپوگرافی و ازدیاد مواد آلاینده از آلودهترین شهرهای ایران محسوب میشود. صنایع، ترافیک، آلایندههای خانگی و تجاری از منابع عمدهی آلایندهی هوای شهر اصفهان به شمار میرود. از روشهای رایج برای پیشبینی و برآورد آلودگی هوا روشهای درونیابی است. هدف از انجام این مطالعه، بررسی الگوهای پراکنش و مدلسازی ذراتمعلق PM2.5 و PM10 هوای شهر اصفهان با استفاده از روشهای درون یابی IDW و Cokriging است. روش بررسی: در راستای این پژوهش، غلظت آلایندههای PM2.5 و PM10 در فصول زمستان و تابستان سال های 1396و1397 در 137 نقطه از محدودهی شهری به صورت مسیری خطی و بهوسیلهی دستگاه پرتابل اندازهگیری ذرات معلق آلودگی هوا (مدل CEM) اندازهگیری شد. نقشههای پهنهبندی برای هر آلاینده در دو فصل سرد و گرم در محیط Arc GIS 10.6 تهیه شد. بهمنظور فرآیند صحتسنجی 30% از دادهها به صورت تصادفی کنار گذاشته شد. همچنین مقادیر RMSE در هر دو روش درونیابی مذکور موردمقایسه قرار گرفت. یافتهها: نتایج بهدستآمده در مورد توزیع آلایندهها با منابع انتشار مهم ازجمله مناطق با ترافیک بالا و بعضی از مناطق نزدیک به مسیر رودخانهی زاینده رود مطابقت داشت. روش Cokriging از نظر مقادیر RMSE کمتر از روش IDW عملکرد بهتری داشت اگرچه در فرآیند صحتسنجی، بین برازش روش های IDW و Cokriging اختلاف چندانی مشاهده نشد. بحث و نتیجهگیری: در نقشههای پهنه بندی، نقاط داغ آلودگی (حداکثرغلظت) در مناطق مرکزی محدوده مطالعاتی مشاهده شد که سهم عمده ای از آن به تردد بسیار وسایل نقلیه در سطح شهر اختصاص دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
20 - پهنه بندی و مکانیابی نیروگاه های خورشیدی با استفاده از AHP و GIS دراستان یزد
زهره مومن زاده سعیده کلانتری مهدی تازه روح الله تقی زاده مهرجردیزمینه و هدف: به اتمام رسیدن سوختهای فسیلی، بشر را براین داشت تا به سمت انرژی های تجدیدپذیر و قابل دسترس برود و بدین وسیله بتواند مشکلات زیست محیطی ناشی از سوخت های فسیلی را کاهش دهد. همچنین برای حل مشکل برق رسانی به مناطق دور و صعب العبور، استفاده از انرژی رایگان خورشید أکثرزمینه و هدف: به اتمام رسیدن سوختهای فسیلی، بشر را براین داشت تا به سمت انرژی های تجدیدپذیر و قابل دسترس برود و بدین وسیله بتواند مشکلات زیست محیطی ناشی از سوخت های فسیلی را کاهش دهد. همچنین برای حل مشکل برق رسانی به مناطق دور و صعب العبور، استفاده از انرژی رایگان خورشید می تواند به عنوان یکی از گزینه های مورد توجه قرار گیرد. هدف از این تحقیق تعیین معیارهای مؤثر در ایجاد نیروگاه های خورشیدی و پهنه بندی مناطق مستعد جهت احداث نیروگاه ها در استان یزد می باشد.روش بررسی: دراین پژوهش، زیرمعیارهای اقلیمی شامل رطوبت نسبی، بارندگی سالیانه، ساعات آفتابی، طول روز و گردوغبار سال 1395 از ایستگاه های رباط پشت بادام، میبد، یزد، مهریز، ابرکوه، بافق، هرات و مروست انتخاب گردید و از نرم افزار ARC GIS جهت رقومی سازی لایه ها و روش AHP به منظور وزن دهی زیر معیارها و اعمال تمام وزن ها در تک تک لایه ها استفاده شد. ، همچنین با تکیه بر فراسنج های اقلیم ، مناطق مستعدجهت استقرار نیروگاه خورشیدی در استان شناسایی شد.یافته ها: نتایج نشان داد که ساعات آفتابی سالانه، مهمترین فراسنج اقلیمی است که میزان انرژی دریافتی از خورشید را نشان می دهد. بهترین مکان برای بهره برداری از انرژی خورشیدی شهرستان رباط پشت بادام، مهریز، میبد و مروست در اولویت اول و پس از آن شهرستان یزد در اولویت دوم، شهرستان ابرکوه و هرات در اولویت سوم تشخیص داده شدند.بحث و نتیجه گیری: در نهایت مشخص شد که از لحاظ استقرار نیروگاه خورشیدی 63/13 درصد از مساحت استان در محدوده بسیار مطلوب، 06/23درصد در محدوده مطلوب، 78/36 درصد در محدوده متوسط، 53/26 درصد در محدوده نامطلوب قرار دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
21 - پهنهبندی پدیدهی گردوغبار در استان مرکزی
امیر انصاری امیر هدایتی آقمشهدیچکیده زمینه و هدف: زمینه و هدف: استان مرکزی در منطقه خشک و نیمه خشک و جزو استان های بیابانی کشور می باشد. در این استان بیش از 490 هزار هکتار از اراضی مرتعی و تالابی به اراضی بیابانی و کویری تبدیل گردیده است. که با وزش باد این مناطق بعنوان کانون انتشار گرد و غبار می باشن أکثرچکیده زمینه و هدف: زمینه و هدف: استان مرکزی در منطقه خشک و نیمه خشک و جزو استان های بیابانی کشور می باشد. در این استان بیش از 490 هزار هکتار از اراضی مرتعی و تالابی به اراضی بیابانی و کویری تبدیل گردیده است. که با وزش باد این مناطق بعنوان کانون انتشار گرد و غبار می باشند. همچنین ورود گرد و غبار فرا محلی از غرب کشور و کویر مرکزی ایران و استان قم از سمت شرق استان مرکزی را تحت تاثیر قرار می دهد. و هم اکنون آلاینده اصلی استان و کلان شهر اراک ذرات معلق می باشد. هدفازتحقیقحاضرتحلیلفضاییپدیده یگردوغباردراستان مرکزی دربازهزمانی1386 تا1393که از عوامل مهم آلودگی هوا در استان مرکزی میباشد. روش بررسی: در این مطالعهآمارروزانهگردوغباربا کد (06)ومیزاندیدافقیمربوطبهآندر10ایستگاهسینوبتیکاستانازاداره کل هواشناسیاستان مرکزیدریافتوبهصورتروزانه،ماهیانهوسالانهمحاسبهشد. سپسنقشه پهنه بندیآنبرایکلدورهوسال1393 درمحیطنرمافزاری GIS ترسیمشد. یافتهها: نتایجبدستآمدهنشانمی دهدکهمیزانگردوغباردرطولدورهداراییکبیشینهدر ایستگاه های اراک و ساوه میباشدوهرچهبهسمت ایستگاه های تفرشو خنداب پیشمیرویمازمیزانگردوغبارکاستهمیشود. ایستگاههواشناسیاراک با1322روزبیش ترینوایستگاههواشناسیتفرشبا85روزکم ترینمیزانروزگردوغباریرادرطولدورهداشتهاند. بحث و نتیجه گیری: میزان مساحت و درصد پهنه بندی در طبقات تعداد روزهای گردوغبار استان مرکزی نشان می دهد که حدود 65 درصد گرد و غبار استان فرا محلی و 35 درصد محلی می باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
22 - پردازش زمینآماری پتانسیل رسوبگذاری و خورندگی آب زیرزمینی دشت لردگان
یاسر استواری حبیبالله بیگیهرچگانی علیرضا داودیانزمینه و هدف: یکی از جنبه های مهم کیفیت آب، پتانسیل خورندگی و رسوب گذاری آن است. رخداد یکی از این دو پدیده می تواند هزینه های نگهداری سامانه های ذخیره، انتقال و توزیع آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی را افزایش، عمر آن ها کاهش و نیزبر جنبه های بهداشتی و زیباشناختی آب موثر باش أکثرزمینه و هدف: یکی از جنبه های مهم کیفیت آب، پتانسیل خورندگی و رسوب گذاری آن است. رخداد یکی از این دو پدیده می تواند هزینه های نگهداری سامانه های ذخیره، انتقال و توزیع آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی را افزایش، عمر آن ها کاهش و نیزبر جنبه های بهداشتی و زیباشناختی آب موثر باشد. روش بررسی:هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارزیابی پتانسیل رسوب گذاری و خورندگی آب زیرزمینی دشت لردگان و تهیه نقشه های شاخص های خورندگی و رسوب گذاری بود. برای این منظور از داده های 32 حلقه چاه، 5 قنات و 5 چشمه واقع در دشت لردگان برای محاسبه دو شاخص لانژلیه و رایزنر استفاده شد. از روش کریجینگ برای تهیه نقشه های شاخص های پایداری استفاده شد. بحث و نتایج: بر اساس شاخص لانژلیه 93 درصد نمونه ها پتانسیل رسوب گذاری کم تا متوسط و تنها 7 درصد نمونه ها پتانسیل رسوب گذاری شدید دارند. بر اساس شاخص رایزنر6 درصد نمونه ها دارای پتانسیل خورندگی کم تا متوسط و 38 درصد نمونه ها پتانسیل خورندگی شدید دارند. به طور کلی، به دلیل حضور سازندهای کربناتی پتانسیل رسوب گذاری آب زیرزمینی این دشت بر پتانسیل خورندگی آن غلبه دارد. بر اساس شاخص لانژلیه 76 درصد آبخوان دشت لردگان (4500 هکتار) دارای پتانسیل رسوب گذاری کم و بر اساس شاخص رایزنر 84 درصد از آبخوان دشت لردگان (5040 هکتار) پتانسیل خورندگی کم تا متوسط داشت. با توجه به این که بیشترین مساحت آبخوان دشت لردگان دارای پتانسیل رسوب گذاری کم است، لذا به نظر می رسد مشکل رسوب گذاری در مجاری و مخازن انتقال آب و سیستم های آبیاری قطره ای قابل ملاحضه نخواهد بود. این نتایج فقط برای درجه حرارت های معمولی آب صادق است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
23 - تحلیل کیفیت آبهای زیرزمینی دشت آمل-بابل و پهنهبندی سدیم با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی
نیما حیدرزاده محمد معزیچکیده زمینه و هدف: امروزه توجه به کیفیت آب های زیرزمینی و روند تغییرات آن برای مصارف مختلف شرب و کشاورزی و سلامت عمومی بسیار حایز اهمیت است. آلودگی آب های زیرزمینی اغلب به دلیل فاضلاب های سمی ناشی از صنایع و یا از چاههای جذبی فاضلاب اتفاق می افتد. روش بررسی: در این پژو أکثرچکیده زمینه و هدف: امروزه توجه به کیفیت آب های زیرزمینی و روند تغییرات آن برای مصارف مختلف شرب و کشاورزی و سلامت عمومی بسیار حایز اهمیت است. آلودگی آب های زیرزمینی اغلب به دلیل فاضلاب های سمی ناشی از صنایع و یا از چاههای جذبی فاضلاب اتفاق می افتد. روش بررسی: در این پژوهش به منظور بررسی تغییرات کیفی منابع آب زیرزمینی، از داده های کیفیت شیمیایی دشت آمل-بابل در بازه زمانی 1365 تا 1388 استفاده گردید. در دشت آمل-بابل کاربری اراضی عموما کشاورزی است و برای ارزیابی کیفیت از استاندارد FAO استفاده شده است. پارامترهای مختلفی از جمله هدایت الکتریکی، Cl-, Na+, HCO3- و pH بررسی گردید و طی آن سدیم به عنوان یکی از عوامل مهم مورد توجه بیشتر قرار گرفت. سپس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی وضعیت سدیم در منطقه پهنه بندی و تحلیل گردید. بحث و نتیجهگیری: نتایج بهدست آمده نشان داد که وضعیت آلودگی با توجه به کاربری اراضی در اطراف مناطق صنعتی و شهرهای پرجمعیت بحرانی تر می باشد. همچنین با بررسی وضعیت آبدهی و تشخیص سال های ترسالی و خشکسالی و نرمال رابطه افزایش آلودگی در سال های با دبی کمتر کاملا مشهود میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
24 - بررسی پتانسیل تولید روانابهای شهری با استفاده ازپهنهبندی به روشSCS-CN (مطالعه موردی: منطقه 2 شهرداری تهران)
فاطمه عادلی ساردو شهرزاد فریادی اسماعیل صالحی منیژه قهرودی تالیزمینه و هدف: توسعه شهری موجب کاهش نفوذپذیری وافزایش روانابهای سطحی میشود. باتوجه به این که کاربری عمده ی منطقه 2 تهران به ترتیب شامل کاربری مسکونی، بزرگراه و فضای سبز می باشد، پهنه بندی بارش و رواناب برای دوره بازگشت های مختلف به منظور شناخت نقاط دارای پتانسیل بالا د أکثرزمینه و هدف: توسعه شهری موجب کاهش نفوذپذیری وافزایش روانابهای سطحی میشود. باتوجه به این که کاربری عمده ی منطقه 2 تهران به ترتیب شامل کاربری مسکونی، بزرگراه و فضای سبز می باشد، پهنه بندی بارش و رواناب برای دوره بازگشت های مختلف به منظور شناخت نقاط دارای پتانسیل بالا در تولید رواناب های سطحی در نیل به اهداف مدیریتی غیرقابل انکار است . روش بررسی: روش به کارگرفته شده دراین تحقیق استفاده ازروش SCS-CN در نرمافزار GISمی باشد که بر اساس دادههای بارشی حداکثر 24ساعته و برپایه یک دورهی آماری 14ساله ایستگاههای بارانسنجی اطراف منطقه 2 تهران صورت گرفته است. یافتهها: تعیین دورهی آماری مشترک بین ایستگاههای مورداستفاده، آزمون همگنی، کفایت، بازسازی دادههای ناقص جهت محاسبهی دوره بازگشتهای100،50، 25و 5 ساله برای پهنهبندی بارش حداکثر 24 ساعته ودرنهایت ساخت لایهی شماره منحنی بر اساس نوع کاربری اراضی وضریب مؤثرآن، مقدار نفوذو نگه داشت سطحی با استفاده از روابط موجود در مدل درراستای پهنهبندی رواناب با دوره بازگشتهای مختلف از یافتههای این تحقیق میباشد. بحث و نتیجهگیری: نتایج نشان میدهد بیشترین پتانسیل تولید رواناب مربوط به کاربریهای مسکونی و بزرگراه در قسمتهای شرقی منطقه و کمترین پتانسیل آن مربوط به قسمتهای پرشیب مرکز و شمال باکاربری فضای سبز میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
25 - بررسی شرایط دمایی استان فارس جهت تعیین شهرهای مستعد زنبورداری شهری
علی اکبر صالحی زاده مرتضی خداقلی امیر گندمکارچکیده در سالهای اخیر محبوبیت زنبورداری شهری به سرعت در حال افزایش است، به طوری که ممنوعیت زنبورداری در بسیاری از شهرهای دنیا رفع شده است. مهمترین نتیجه پرورش زنبور عسل، گرده افشانی است اما یکی از اهداف بشر از پرورش زنبور عسل، برداشت تولیدات آن میباشد. زنبورداری شهری أکثرچکیده در سالهای اخیر محبوبیت زنبورداری شهری به سرعت در حال افزایش است، به طوری که ممنوعیت زنبورداری در بسیاری از شهرهای دنیا رفع شده است. مهمترین نتیجه پرورش زنبور عسل، گرده افشانی است اما یکی از اهداف بشر از پرورش زنبور عسل، برداشت تولیدات آن میباشد. زنبورداری شهری به گرده افشانی درختان و گلهای پارکها و خیابانها در فضای شهر کمک زیادی میکند و همچنین میتواند به عنوان یک کسب و کار خانگی محسوب شود. با توجه به اینکه در زنبورداری شهری کندوها کوچ داده نمیشوند، توجه به دما به عنوان مهمترین عنصر جوی موثر بر زنبورداری حائز اهمیت است. در این تحقیق از آمار دمای کمینه و بیشینه روزانه ایستگاههای هواشناسی در دوره آماری 20 ساله استفاده شده است. از این دادهها برای تطبیق آستانههای دمایی موثر بر فعالیت زنبور عسل استفاده شده است. نتایج برآوردهای ایستگاهی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و با توجه به رابطه مستقیم بین تغییرات ارتفاعی و تغییرات دمایی به پهنه استان فارس تعمیم داده شده است. سپس نقشه پهنهبندی قابلیت زنبورداری شهری در استان فارس ترسیم گردید. نتایج نشان داد شرایط حرارتی فعال تقریبا در بیشتر نواحی استان از ماه فروردین آغاز شده و به تدریج به مناطق مرتفع استان میرسد. نواحی جنوبی و کم ارتفاع استان در ماههای تیر تا مهر دارای محدودیت گرمایی هستند. مناسبترین مکانها جهت استقرار کلنیها با تبعیت از نقشههای پهنهبندی بر پایه شرایط دمایی جهت زنبورداری شهری، شهرهای واقع در نوار مرکزی استان با ارتفاع متوسط 1500 متر از سطح دریا هستند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
26 - پهنهبندی آگروکلیمایی کشت گندم دیم در استان کرمانشاه
رستگار محمدی جواد خوشحال دستجردی داریوش رحیمی راضیه نوریازآنجاییکه بیشترین سطح زیر کشت استان کرمانشاه اختصاص به کشت گندم دیم دارد، لذا پهنهبندی اقلیمی کشت گندم دیم که از اهداف پژوهش حاضر است ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق، از دادههای اقلیمی ۶ ایستگاه سینوپتیک (۱۹۸۹ – ۲۰۱۲) و داده های اقلیمی 8 ایستگاه کلیماتولوژی أکثرازآنجاییکه بیشترین سطح زیر کشت استان کرمانشاه اختصاص به کشت گندم دیم دارد، لذا پهنهبندی اقلیمی کشت گندم دیم که از اهداف پژوهش حاضر است ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق، از دادههای اقلیمی ۶ ایستگاه سینوپتیک (۱۹۸۹ – ۲۰۱۲) و داده های اقلیمی 8 ایستگاه کلیماتولوژی (2008-2013) استفاده گردید. ابتدا برای تحلیل و انجام مراحل توزیع های مختلف احتمالاتی از نرمافزار SMADA استفاده، و تاریخ کشت و بهترین توزیع آماری انتخاب شد. سپس نقشه بارش، دما و تنش های دمایی استخراج و درصد مشارکت هر لایه در لایه پهنهبندی نهایی اعمال گردید. بهطوریکه بیشترین درصد مشارکت مربوط به بارش دوره جوانهزنی با ۵/31 درصد و کمترین درصد مشارکت مربوط به تنش گرمایی (30) درجه مرحله رسیدن با 8/1 درصد است. نتایج تحقیق نشان داد که در بین عناصر اقلیمی بارش و درجه حرارت، عوامل مهمی در کشت گندم دیم هستند. در پایان با تلفیق لایه ها به روش همپوشانی وزنی در محیط ArcGIS نقشه پهنه بندی اقلیمی گندم دیم استخراج گردید. نتایج نشان داد که مناطق بسیار مناسب با مساحت 7/16 درصد در بخشهای از شمال غرب، غرب و جنوب غرب، مناطق مناسب با مساحت 36/14 درصد در شمال غرب، غرب و جنوب غرب، مناطق متوسط با 27/15 درصد در جنوب غرب، غرب، مرکز، شمال، شمال شرق و جنوب شرق و مناطق ضعیف با 64/53 درصد اغلب در مرکز و شمال شرق قرار دارند. نتایج این پژوهش میتواند با توجه به قابلیت سامانه اطلاعات جغرافیایی در ترکیب و تولید اطلاعات مکانی و توصیفی، مدیران و تصمیمگیرندگان را برای دسترسی به اطلاعات یاری نموده و مدل متناسب را با توجه به نوع برنامهریزی زراعی ساخته و ارائه کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
27 - پهنه بندی خطر وقوع زمینلغزش با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعۀ موردی: دهستان های رباط- سیاهپوش، استان لرستان)
مریم رحمتی فرهاد زنداخیراً بازسازی و توسعه جاده اصلی دو دهستان رباط- سیاهپوش مخاطرات ناشی از حرکات تودهای را افزایش داده است. با توجه به اهمیت این مسئله، مهار و پهنه بندی پتانسیل خطر وقوع زمینلغزش به عنوان یکی از انواع مخاطرات طبیعی در توسعه پایدار امری ضروری به نظر می رسد. هدف از انجام أکثراخیراً بازسازی و توسعه جاده اصلی دو دهستان رباط- سیاهپوش مخاطرات ناشی از حرکات تودهای را افزایش داده است. با توجه به اهمیت این مسئله، مهار و پهنه بندی پتانسیل خطر وقوع زمینلغزش به عنوان یکی از انواع مخاطرات طبیعی در توسعه پایدار امری ضروری به نظر می رسد. هدف از انجام این تحقیق، شناخت عوامل مسبب و تشدیدکننده زمینلغزش و پهنه بندی خطر وقوع آن از طریق مدلهای آماری و تجربی است. بدین منظور، عوامل مؤثر بر وقوع زمینلغزش، شامل سنگ شناسی، درجه شیب، جهت دامنه، تیپ خاک، کاربری اراضی، فاصله از گسل، شبکه آبراهه و جاده در محیط ArcGIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از همبستگی بین متغیرها با فراوانی وقوع زمینلغزش نشان داد که عوامل مؤثر بر وقوع زمینلغزش در منطقه به ترتیب شیب دامنه، فاصله از آبراهه ها و سنگ شناسی هستند. همچنین عامل فاصله از جاده به عنوان عامل تشدیدی در بروز زمینلغزشهای جدید شناسایی شد. مقایسه و ارزیابی میزان تطابق مدل های دو متغیره ارزش اطلاعاتی و چند متغیره رگرسیون با استفاده از تکنیک CTA، نشان داد که مدل ارزش اطلاعاتی در طبقات خطر بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و بسیار زیاد به ترتیب 30/06، 0/26، 19/11، 17/43 و 33/12% و مدل رگرسیون چند متغیره 9/25، 12/54، 13/54، 53/06 و 11/57% از مساحت کل منطقه را به خود اختصاص داده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
28 - بررسی پتانسیل اراضی استان کرمانشاه جهت کشت گندم دیم با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی
میلاد باقری محمدرضا جلوخانی نیارکی کیوان باقریبا افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به مواد غذایی، گندم به عنوان محصولی با بیشترین سطح زیر کشت و تولید سالانه در مقیاس جهانی از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است لذا شناسایی و معرفی مناطق مساعد کشت آن در هر منطقه ضروری است. استان کرمانشاه بهعنوان محدوده مورد مطالعه یکی از من أکثربا افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به مواد غذایی، گندم به عنوان محصولی با بیشترین سطح زیر کشت و تولید سالانه در مقیاس جهانی از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است لذا شناسایی و معرفی مناطق مساعد کشت آن در هر منطقه ضروری است. استان کرمانشاه بهعنوان محدوده مورد مطالعه یکی از مناطق حاصلخیزی است که بیشترین کشت گندم را در بین محصولات زراعی دارد. بدین منظور در این مطالعه از شبکه عصبی پرسپترون چندلایه (MLP) با الگوریتم آموزش لونبرگ- مارکوات جهت شناسایی و معرفی مناطق مساعد کشت گندیم دیم استفاده شد. لایههای ورودی شبکه شامل 12 لایه؛ کاربری اراضی، میانگین بارندگی سالانه، میانگین بارندگی فصل پاییز، میانگین بارندگی فصل بهار، میانگین دمای سالانه، میانگین دمای فصل بهار، میانگین دمای فصل پاییز، شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، رطوبت نسبی، درجه- روز است. لایههای مربوط به بارندگی و دما به ترتیب با استفاده از دادههای ایستگاههای بارانسنجی و سینوپتیک و عمل درونیابی در محیط ArcGIS تهیه شدند. لایه های وابسته به ارتفاع نیز با استفاده از DEM با قدرت تفکیک 30×30 متر IRS استخراج شدند. ابتدا به منظور تعیین فضای جست وجو الگوریتم شبکه عصبی، مناطق غیر قابل کشت تعیین و از کل لایه های ورودی حذف گردید. 210 مکان مناسب کشت به عنوان نقاط آموزشی شبکه تهیه شد. در نهایت کلاس مناطق غیر قابل کشت که 15% و نتایج حاصل از مدل شامل پنج کلاس بسیار مساعد، مساعد، نسبتاً مساعد، نامساعد و بسیار نامساعد که به ترتیب 5/4، 14/8، 24، 22/5 و 18/3 درصد از کل مساحت استان را به خود اختصاص دادهاند، تعیین شد. همچنین ضریب رگرسیون کلی 91 درصدی شبکه که حاصل شرکت کلیه داده در شبکه است، بیانگر کارای بالای شبکه عصبی پرسپترون چندلایه در این پهنه بندی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
29 - پهنهبندی مناطق مستعد گردشگری ساحلی در بخشی از سواحل دریای عمان
ملیحه عرفانی ناهید احسان زادهپیشینه و هدف فعالیتهای اکوتوریسمی در صورتی که بر اساس توان محیطزیست شکل گرفته و از طریق بهرهبرداری مناسب و حفاظت از پهنههای تحت مدیریت تداوم یابد منجر به توسعه و حفظ محیط زیست میشوند. از این رو اکوتوریسم را به عنوان یکی از انواع توریسم پایدار می شناسند که با مدیری أکثرپیشینه و هدف فعالیتهای اکوتوریسمی در صورتی که بر اساس توان محیطزیست شکل گرفته و از طریق بهرهبرداری مناسب و حفاظت از پهنههای تحت مدیریت تداوم یابد منجر به توسعه و حفظ محیط زیست میشوند. از این رو اکوتوریسم را به عنوان یکی از انواع توریسم پایدار می شناسند که با مدیریت مناسب قادر است همزمان اهداف حفاظت و توسعه را برآورده سازد. یکی از مهمترین فعالیتهای مدیریتی، پهنهبندی و اولویتبندی مکانی محلهای مناسب جهت توسعه گردشگری است. مکانهای مناسب از بهترین وضعیت معیارهای مورد ارزیابی از پیش تعریف شده برخوردارند. روند انتخاب پهنه مناسب به طور معمول شامل دو مرحله اصلی است؛ غربالگری (شناسایی تعداد محدودی از پهنههای نامزد از یک منطقه جغرافیایی گسترده با توجه به طیفی از معیارها) و ارزیابی. ارزیابی اراضی فرآیند پیشبینی استفاده بالقوه از اراضی براساس ویژگیهای آن است. با توجه به اهمیت مساله پهنهبندی در مدیریت گردشگری، تا کنون مطالعات بسیاری انجام شده است، اما مرور مطالعات انجام شده در ایران نشان داد که سواحل کمتر مورد توجه این گونه مطالعات بودهاند. از این رو پژوهش حاضر در نظر دارد با توجه به منابع بومشناختی و اقتصادی اجتماعی به شناسایی و اولویتبندی پهنههای مناسب اکوتوریسم در قسمتی از سواحل دریای عمان در کشور ایران بپردازد. هدف از مطالعه حاضر بررسی قابلیت و پهنهبندی حوزه آبخیز شرقی خلیج چابهار با طول ساحلی 47 کیلومتر جهت گردشگری ساحلی و همچنین شناسایی و انتخاب مناسبترین پهنهها بر اساس ارحجیت آنها از نظر معیارهای مورد بررسی است.مواد و روش ها در ابتدا تمامی معیارهای ممکن ارزیابی تناسب زمین برای توسعه گردشگری در منطقه مورد مطالعه با توجه به مرور منابع انتخاب گردید و در نهایت با استفاده از تدوین پرسشنامهای و به کار بستن روش دلفی، معیارها گزینش و نهایی شد. معیارهای ارزیابی شناسایی شده که در دو قالب عامل (پیوسته و گسسته) و محدودیت قرار دارند عبارتند از؛ معیارهای عامل پیوسته شامل فاصله از رودخانه، فاصله از تالاب، فاصله از کوه های هزار دره، فاصله از بندر و اسکله، فاصله از مراکز تاریخی و فرهنگی، فاصله از پوشش گیاهی خاص، فاصله از پوشش جانوری خاص، فاصله از اراضی کشاورزی، فاصله از موج فشان، فاصله از سواحل صخرهای، فاصله از سواحل ماسهای، فاصله از جاده، فاصله از مناطق روستایی، و فاصله از مناطق شهری. معیارهای عامل گسسته شامل پوشش گیاهی، معیارهای محدودیت شامل حریم تالاب، حریم رودخانه، حریم ساحل.معیارهای ارزیابی پس از شناسایی، تهیه و نقشهسازی شدند و در نهایت با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره ( MCE ) و رویکرد ترکیب خطی وزندار‎ ‎ ( WLC ) ادغام شدند. وزن هر یک از معیارهای عامل به روش تحلیل سلسله مراتبی ( AHP ) به دست آمد و همه لایههای مربوط به این معیارها به روش فازی استاندارد و بیبعد شد. استاندارد سازی معیارهای محدودیت به روش بولین انجام شد. مناطقی که بیش از هفتاد درصد مطلوبیت جهت توسعه اکوتوریسم ساحلی را دارند و همین طور از حداقل مساحت 9 هکتار برخوردارند به عنوان پهنههای مناسب شناسایی شد. این دو فیلتر با اعمال تابع Siteselect اجرا شد.نتایج و بحث ضریب سازگاری به دست آمده در روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی،0.5 بوده که کمتر از 0.1 است و بنابراین وزندهی به درستی انجام شده است. نقشه فیلترشده (بر اساس حداقل مساحت و حداقل مطلوبیت) حاصل از WLC نشان داد که پهنههای مناسب جهت توسعه اکوتوریسم در امتداد خط ساحلی بوده و عمدتاً عوامل طبیعی وجاذبههای فراوان زمینشناختی در این انتخاب موثر بودهاند. به طوریکه نتایج حاصل از وزندهی معیارها نشان میدهد که سواحل صخرهای، سواحل ماسهای و کوههای هزار دره (بدلندها) بیشتر وزن را در بین همه معیارهای عامل به خود اختصاص دادهاند که به ترتیب عباتند از 0.19، 0.134، 0.12 و 0.09 و نشاندهنده جذابیت فراوان این پدیدهها در جذب گردشگر از نظر کارشناسان است.لایه حاصل از روی همگذاری به دو طبقه مناطق مطلوب و نامطلوب طبقهبندی شد. نتایج تحقیق نشان داد که مکانهای مستعد گردشگری 233 هکتار بوده و در قالب هفت پهنه در امتداد ساحل قرار دارند. پهنههای 4، 5، 2 و 3 به ترتیب بر اساس ویژگیهای آماری مطلوبیت و همینطور بهدلیل برتری ویژگیهای چشمانداز، نزدیکی به دریا و امکان دسترسی بیشتر و همچنین شناختهتر بودن مکانها در اولویت نخست قرار گرفتند. بررسی میدانی صورت گرفته نیز نشان داد که این مناطق بیشتر مورد بازدید گردشگران قرار میگیرد که نشاندهنده اعتبار روش و معیارهای بهکار رفته است. پهنههای 7، 1 و 6 نیز به ترتیب در اولویت بعدی قرار دارند که جهت افزایش مطلوبیت گردشگری نیاز به مدیریت و برنامهریزی بیشتری از نظر دسترسی دارند. این نتایج نقش فاکتورهای اقتصادی- اجتماعی و خصوصاً تاسیسات زیربنایی را نشان میدهد و نادیده گرفتن آن منجر به منتفی شدن کاربری تفرجی و یا تحمیل صدمات جبرانناپذیر به محیط زیست میشود.نتیجه گیری منطقه مورد مطالعه تا کنون کمتر تحت تاثیر توسعه شتابزده بوده و طبیعت آن همچنان سالم مانده است و در این رابطه تخصیص بخشهایی از منطقه به کاربری اکوتوریسم، در صورت مدیریت صحیح میتواند متضمن حفظ کیفیت محیط زیستی پهنههای شناسایی باشد، چرا که از اکوتوریسم به عنوان بهترین سیاستهای مدیریت منابع طبیعی یاد میشود که از طرفی منجر به کاهش عوامل تخریب و حفاظت پایدار آنها شده و از طرف دیگر با توسعه سایتهای اکوتوریسم و بهبود تسهیلات گردشگری، وضعیت اقتصادی جامعه میزبان گردشگران نیز بهبود میدهد. از میان پهنههای شناسایی شده، چهار پهنه 4، 5، 2 و 3 در اولویت نخست جهت برنامهریزی گردشگری پیشنهاد میشوند. ساماندهی، توسعه و بهسازی شبکههای ارتباطی و جادهای در منطقه موجب افزایش مطلوبیت منطقه خصوصاً پهنههای 7، 1 و 6 خواهد شد. از این رو توسعه شبکههای ارتباطی و حمل و نقل هوایی، آبی و زمینی، امکانات و تسهیلات رفاهی و اقامتی مورد نیاز گردشگران و همین طور توسعه تورهای گردشگری دریایی جهت افزایش مطلوبیت منطقه در جذب گردشگران داخلی و خارجی پیشنهاد میشود. همین طور با توجه به جاذبه بالای کوههای هزار دره که دارای اهمیت زمینشناختی نیز میباشد، پیشنهاد میگردد بخشهایی از منطقه مورد مطالعه به عنوان پارک زمینشناسی یا ژئوپارک تحت مدیریت قرار گیرد. برای مطالعات آینده نیز بررسی دقیقتر منطقه با اطلاعات مکانی جامعتر جهت گزینش مکانی فعالیتهای گردشگری ساحلی در پهنههای مطلوب شناسایی شده در این پژوهش پیشنهاد میشود.http://dorl.net/dor/20.1001.1.26767082.1400.12.1.6.7 تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
30 - پهنهبندی خطر وقوع زمینلغزش با استفاده از روشهای نسبت فراوانی، آنتروپی و روش تصمیمگیری تاپسیس (مطالعه موردی: حوزه فهلیان، فارس)
سید وحید رضوی ترمه کورش شیرانیشناسایی مناطق مستعد وقوع زمینلغزش از طریق پهنهبندی خطر با مدلهای مناسب، یکی از اقدامات اولیه در کاهش خسارات احتمالی و مدیریت خطر در حوزههای آبخیز کشور محسوب میشود. در این تحقیق، 13 عامل شامل؛ ارتفاع، شیب، جهت شیب، بارندگی، انحنای سطح، انحنای آبراهه، شاخص توان آبراه أکثرشناسایی مناطق مستعد وقوع زمینلغزش از طریق پهنهبندی خطر با مدلهای مناسب، یکی از اقدامات اولیه در کاهش خسارات احتمالی و مدیریت خطر در حوزههای آبخیز کشور محسوب میشود. در این تحقیق، 13 عامل شامل؛ ارتفاع، شیب، جهت شیب، بارندگی، انحنای سطح، انحنای آبراهه، شاخص توان آبراهه، شاخص رطوبت توپوگرافی (TWI)، شاخص توان آبراهه (SPI)، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، فاصله از گسل، سنگشناسی و کاربری اراضی بهعنوان عوامل مؤثر در وقوع زمینلغزشهای منطقه تشخیص داده شدند. نقشه پراکنش زمینلغزش حوزه آبخیز با استفاده تصاویر ماهوارهای لندست 2017 و مطالعات میدانی (سال 1396) تهیه گردید. سپس پهنهبندی خطر زمینلغزش با استفاده از روشهای نسبت فراوانی، آنتروپی و تاپسیس صورت گرفت. جهت ارزیابی نتایج از منحنی تشخیص عملکرد نسبی (ROC) استفاده شد. سطح زیر منحنی (AUC) بهدستآمده از منحنی تشخیص عملکرد نسبی، نشاندهندۀ دقت 84، 87.7 و 91 درصد به ترتیب برای مدلهای آنتروپی، نسبت فراوانی و مدل تاپسیس است. نتایج بهدستآمده نشاندهنده دقت بالای مدلهای آماری در مقایسه با مدلهای تصمیمگیری و مبتنی بر کارشناسی است. نتایج این مطالعه میتواند بهمنظور مدیریت مناطق آسیبپذیر و کاهش خسارات آن استفاده گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
31 - پهنهبندی سیلاب و تأثیر آن بر کاربری اراضی محیط پیرامونی با استفاده از تصاویر پهپاد و سیستم اطلاعات جغرافیایی
خلیل ولیزاده کامران رضا دلیر حسن نیا خدیجه آذری امقانیشناسایی مناطق سیل خیز یک گام اساسی برای مدیریت ریسک سیل است و منطقه بندی خطر سیلاب اندازه گیری کمی از خطر سیل را فراهم می کند، درنتیجه امکان ارسال هشدارهای مناسب در مواقع خطر سیل و تسهیل عملیات امداد و نجات فراهم می شود. هدف از این تحقیق پهنه بندی سیلاب با استفاده از أکثرشناسایی مناطق سیل خیز یک گام اساسی برای مدیریت ریسک سیل است و منطقه بندی خطر سیلاب اندازه گیری کمی از خطر سیل را فراهم می کند، درنتیجه امکان ارسال هشدارهای مناسب در مواقع خطر سیل و تسهیل عملیات امداد و نجات فراهم می شود. هدف از این تحقیق پهنه بندی سیلاب با استفاده از تصاویر پهپادی و تأثیر آن بر کاربری اراضی در محدوده رودخانه لیقوان، زیر حوزه آجی چای در جنوب شرقی تبریز در استان آذربایجان شرقی است. برای پهنهبندی سیلاب از مدل رقومی ارتفاعی DEM با دقت 70 سانتیمتر استفاده گردید. پس از تبدیل مدل رقومی ارتفاعی به TIN برای پیشپردازش، دادهها وارد نرمافزار HEC-GeoRAS گردید و با TIN تصاویر پهپادی سهبعدی گردید و ارتفاع مقاطع عرضی مشخص و گودی هیدرولیکی رودخانه بهصورت دقیق استخراج گردید. پس از مرحله پیشپردازش نتایج وارد HEC-RAS گردید تا پس از تکمیل مشخصات جریان و دادههای هیدرولیکی و واردکردن دبیهای سیل در دورههای بازگشت 2، 5، 10، 25، 50، 100 و 200 سال، مدلسازی جریان و پروفیل سطح آب در سیلهایی با این دورههای بازگشت به دست آید. سپس پهنههای سیلاب با نقشه کاربری اراضی تلفیق گردید. نتایج نشان داد با افزایش دوره بازگشت که مطابق با آن دبی نیز زیاد میشود؛ پهنههای سیلخیز افزایشیافته بهطوریکه در دوره بازگشت 2، 5، 10، 25، 50،100 و 200 سال به ترتیب 6.24، 6.13، 6.75، 7.80، 9.69، 10.36 و 11.44 هکتار زیرپوشش سیل قرار گرفت و همچنین مشخص گردید به ترتیب باغات، اراضی بایر و مناطق مسکونی بیشتر از سایر کاربریها تحت تأثیر سیل قرار میگیرند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
32 - تعیین مناطق همگن عرضه خدمات اکوسیستمی در بخش مرکزی استان اصفهان
صدیقه عبداللهی علیرضا ایلدرمی عبدالرسول سلمان ماهینی سیما فاخرانیک گام مؤثر و کاربردی در بهبود مدیریت سرزمین، شناسایی و تعیین مناطق همگن عرضه خدمات اکوسیستمی است. ازاینرو در این مطالعه، پس از کمیسازی و نقشهسازی خدمات اکوسیستمی ارزش زیباییشناسی، ارزش تفرجی و کاهش آلودگی صوتی، از روش خوشهبندی K-Means بهمنظور شناسایی مناطق همگن ع أکثریک گام مؤثر و کاربردی در بهبود مدیریت سرزمین، شناسایی و تعیین مناطق همگن عرضه خدمات اکوسیستمی است. ازاینرو در این مطالعه، پس از کمیسازی و نقشهسازی خدمات اکوسیستمی ارزش زیباییشناسی، ارزش تفرجی و کاهش آلودگی صوتی، از روش خوشهبندی K-Means بهمنظور شناسایی مناطق همگن عرضه خدمات اکوسیستمی استفاده شد و پهنهبندی مناطق همگن در محیط GIS تهیه گردید. بهمنظور بررسی منابع اثرگذار بر عرضه خدمات اکوسیستمی، پارامترهای شیب، ارتفاع، تراکم جمعیت، فاصله از مسیرهای دسترسی، فاصله از مسیر رودخانه، درصد انواع کاربریهای موجود و فاصله از مرکز بزرگترین منطقه شهری منطقه مطالعاتی، برای هر یک از مناطق همگن و یا خوشهها استخراج گردید. براساس شاخص صحتسنجی دیویس-بولدین تعداد بهینه خوشهها 4 بهدست آمد. خوشه 2 با مساحت 686.27 کیلومترمربع دارای بیشترین وسعت در منطقه است درحالیکه خوشه یک با 119.75 کیلومترمربع کمترین مساحت منطقه را به خود اختصاص داده است. بررسی پارامترهای محیطی-اجتماعی نشان داد که کاربری اراضی بیشترین تأثیر را در عرضه خدمات اکوسیستمی دارد. نتایج نشان داد که رابطه مستقیمی بین این پارامترها و عرضه خدمات اکوسیستمی در هر یک از خوشهها وجود دارد. براساس نتایج این مطالعه بررسی مناطق همگن عرضه خدمات اکوسیستمی میتواند در بهبود برنامهریزی و مدیریت کاربری زمین مؤثر واقع شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
33 - شناسایی خاستگاههای هواویزهای اتمسفری با استفاده از سنجش از دور و دادهکاوی (مطالعه موردی: استان یزد)
محمد کاظمی علیرضا نفرزادگان فربیرز محمدی علی رضاییلطیفیپیشینه و هدف کشور ایران بدلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان، در معرض پدیده های محلی و منطقه ای گرد و غبار قرار دارد. میانگین روزهای تؤام با گرد و غبار در استان یزد بالغ بر 43 روز در سال است و این مهم به نحوی بر سلامت و کیفیت زندگی مردم اثرات مخربی وارد آو أکثرپیشینه و هدف کشور ایران بدلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان، در معرض پدیده های محلی و منطقه ای گرد و غبار قرار دارد. میانگین روزهای تؤام با گرد و غبار در استان یزد بالغ بر 43 روز در سال است و این مهم به نحوی بر سلامت و کیفیت زندگی مردم اثرات مخربی وارد آورده است. میزان غلظت ذرات معلق و شاخص عمق اُپتیکی هواویز (AOD) در پی وقایع گرد و غبار یکی از شاخص های کیفیت هوا می باشد. بنابراین بررسی و تهیه نقشه های پهنه بندی حساسیت با هدف شناسایی مناطق دارای قابلیت بالای تولید گرد و غبار، در محدوده فعالیت های بشری دارای اهمیت است و جهت کاهش خسارات احتمالی و مدیریت خطر، اقداماتی مانند پهنه بندی عرصه های مختلف تولید گرد و غبار می تواند مؤثر واقع شود. هدف از پژوهش حاضر پهنه بندی پتانسیل عرصه های مختلف مستعد گرد و غبار با استفاده از مدل های داده کاوی و شناسایی مهمترین متغیرها بر این پدیده و بهره مندی از سنجش از دور در این راستا در استان یزد میباشد.مواد و روش ها در این تحقیق ابتدا متغیرهای اقلیمی مختلف (از تصاویر ماهواره ای مختلف) از جمله سرعت باد در ارتفاع ده متری سطح زمین (Vs)، رطوبت خاک (Soil)، بارش تجمعی (Pr)، شاخص خشکسالی پالمر (Pdsi)، شاخص پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI)، خشکی خاک یا کمبود آب خاک (Def)، تبخیر و تعرق مرجع (Pet) و واقعی (Aet)، بعد توپوگرافی (TD)، رادیانس طول موج کوتاه رسیده به زمین (Srad)، حداقل دمای هوا (Tmmn)، حداکثر دمای هوا (Tmmx)، فشار بخار (Vap)، کمبود فشار بخار(Vpd) و درصد رس (Clay) با استفاده از کدنویسی در سامانه آنلاین گوگل ارت انجین (GEE) استخراج شدند. سپس نمونه ها از مناطق بحرانی و مستعد گرد و غبار در سیستم اطلاعات جغرافیایی و به کمک تصاویر AOD مودیس استخراج شدند و این ویژگی و همچنین سایر ویژگی ها در متغیرهای اقلیمی وارد سه مدل داده کاوی الگوریتم درختان رگرسیون و طبقه بندی (CART)، رگرسیون انطباقی چندمتغیره اسپیلاین (MARS) و درختان رگرسیون چندگانه جمعشدنی (TreeNet) شدند. در نهایت نتایج پیش بینی این مدل های داده کاوی در سیستم اطلاعات جغرافیایی تبدیل به نقشه و پهنه های مختلف پتانسیل خطر خیزش گرد و غبار شدند.نتایج و بحث در روش CART متغیرهایی همچون شاخص پوشش گیاهی نرمال شده، تبخیر و تعرق واقعی، مدل رقومی ارتفاع، طول موج کوتاه رسیده به سطح زمین، شاخص خشکسالی پالمر، سرعت باد و درصد رس، گره های انتهایی جهت شناسایی مناطق با میانگین بالای عمق اپتیکی هواویزها می باشد. در این روش رطوبت خاک، مدل رقومی ارتفاعی و تبخیر تعرق رفرنس بیشترین اهمیت نسبی را در شناسایی مناطق بحرانی خیزش گرد و غبار نشان دادند. ضریب همبستگی مدل مقدار 0.85 را نشان داد. نتایج داده کاوی به روش MARS نشان داد متغیرهای تبخیر و تعرق واقعی، رطوبت خاک و شاخص خشکسالی پالمر بیشترین اهمیت نسبی را در شناسایی مناطق بحرانی خیزش گرد و غبار داشته اند. ضریب همبستگی مدل مقدار 0.72 را نشان داد. همچنین در روش TreeNet متغیرهای رطوبت خاک، شاخص خشکسالی پالمر و تبخیر و تعرق واقعی بیشترین اهمیت نسبی را نشان دادند. ضریب همبستگی مدل 0.75 بود. همچنین مناطق با حساسیت بسیار زیاد، زیاد، متوسط، کم و بسیار کم به ترتیب حدود 16% ، 19% ، 26% ، 20% و 20%، استان یزد را اشغال کردند.نتیجه گیری با توجه به نتایج یاد شده در مورد شناسایی تأثیرگذارترین متغیرها بر گرد و غبار در مناطق مختلف، نمی توان یک یا چند متغیر را در پدیده خیزش گرد و غبار برای همه مناطق، مشترک در نظر گرفت و این مهم از منطقه به منطقه ای دیگر تغییر می کند. کما اینکه متغیرهای زمین شناسی و کاربری اراضی در پژوهش حاضر جزء متغیرهایی بودند که هیچگونه اثری بر متغیر وابسته یعنی حساسیت به گرد و غبار نداشتند. در پژوهش حاضر، اشتراکات متغیرهای مستقل مهم و چرخه تصمیم گیری شامل تبخیر و تعرق واقعی، رطوبت خاک، شاخص خشکسالی پالمر، سرعت باد، ارتفاع، شاخص پوشش گیاهی و حداقل دمای روزانه بودند. هیچکدام از پژوهش های مرتبط در مورد موضوع پژوهش، در انتخاب بهترین مدل داده کاوی، همپوشانی نداشتند و مدل داده کاوی واحدی برای بررسی حساسیت مناطق مختلف به پدیده گرد و غبار در ایران یافت نشد. شایان ذکر است، در این پژوهش مدل الگوریتم درختان رگرسیون و طبقه بندی انتخاب شد. پژوهش حاضر در نوع مدل های داده کاوی استفاده شده و متغیرهای مستقل با پژوهشهای یاد شده متفاوت بوده و با توجه به عدم همپوشانی نتایج انتخاب مدل برتر، نمی توان نسخه واحدی برای انتخاب بهترین مدل داده کاوی برای ایران در بحث گرد و غبار ارائه نمود. لذا پیشنهاد می شود از بهترین مدل های منتخب در پژوهشهای یاد شده برای داده کاوی پدیده گرد و غبار در پژوهشهای آتی استفاده و مورد قیاس قرار گیرند.http://dorl.net/dor/20.1001.1.26767082.1400.12.1.4.5 تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
34 - پهنهبندی ریسک حریق در مناطق شهری با استفاده از روش رگرسیون لجستیک (مطالعه موردی: شهر کاشان)
محمد امین وکیل الرعایا سعید ملماسی مژگان زعیم دار مهناز میرزا ابراهیمطهرانیپیشینه و هدف مدیریت خطر آتشسوزی یک مسئله جهانی است، جایی که سیاستهای ایمنی شهری باید این موضوع را جدی بگیرند. یکی از زمینه های پژوهش برای کنترل آتش سوزی های شهری، شناسایی نقاط بحرانی آتش سوزی در منطقه است؛ زیرا عدم شناخت کافی این نقاط باعث وقوع و گسترش آتش در مناطق أکثرپیشینه و هدف مدیریت خطر آتشسوزی یک مسئله جهانی است، جایی که سیاستهای ایمنی شهری باید این موضوع را جدی بگیرند. یکی از زمینه های پژوهش برای کنترل آتش سوزی های شهری، شناسایی نقاط بحرانی آتش سوزی در منطقه است؛ زیرا عدم شناخت کافی این نقاط باعث وقوع و گسترش آتش در مناطق و کاربریهای مختلف، تأخیر در مهار آن و وارد آمدن خسارات مالی و صدمه جانی و همچنین آلودگیهای محیطی را در پی خواهد داشت. پهنهبندی ریسک حریق باهدف بهکارگیری در برنامهریزی و مدیریت در کنترل و حرائق شهری تاکنون در منطقه مطالعاتی این تحقیق موردتوجه نبوده و در قالب طرح تحقیقاتی و مطالعاتی، پژوهشی در این زمینه صورت نگرفته است. هدف از مطالعه حاضر تعیین و شناسایی معیارهای شاخص جهت پهنهبندی ریسک آتشسوزی در منطقه موردمطالعه، ایجاد نقشه خطر آتشسوزی بر اساس روش رگرسیون لجستیک و تطابق با نقشۀ واقعیت آتش و همچنین ارائه برنامههای مدیریتی و مدیریت بحران آتشسوزی در شهر کاشان است.مواد و روش ها مراحل وتکنیکهای مورداستفاده در این تحقیق در شش گام انجام گردید. اولین گام شناسایی معیارها و شاخصهای تأثیرگذار است. با استفاده از مطالعات کتابخانهای، اطلاعات بهدستآمده از مقالات معتبر و همچنین از طریق روش دلفی بهمنظور گردآوری نظر کارشناسان از مقیاس لیکرت استفاده شد. در گام دوم غربالگری معیارها متناسب باهدف انجام گرفت که معیارهای تأثیرگذار در این تحقیق عبارتاند از عوامل آسیبپذیر شامل (تراکم جمعیت، واحدهای صنعتی، تجاری- انبار، ساختمان مرتفع، بافت قدیمی و جایگاه سوخت) و همچنین ظرفیت عوامل کاهش شامل (ایستگاه آتشنشانی، جادهها و شیرهای هیدرانت) است. در گام سوم آمادهسازی دادهها و لایهها جهت تحلیل در سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفت. در مرحله بعد به استانداردسازی لایهها با استفاده از منطق فازی پرداخته شد.در ابتدا تابع فاصله (Distance) بر روی معیارها در محیط ادریسی سلوا اجرا گردید تا فاصله از هر پدیده مشخص شود. در ادامه به روش فازی همه معیارهای تعیینشده در بازه صفرتا 255 استاندارد شدند. نوع تابع استفادهشده در رویکرد منطق فازی از نوع خطی (Linear) بوده که انتخاب نوع تابع و آستانهها بر اساس مرور منابع و نظر کارشناسی انجام شد. بهمنظور تحلیل ارتباط فضایی بین حوادث آتش سوزی رخداده در سطح شهر و نقش فاکتورهای مؤثر در وقوع آن تمامی نقاط آتش سوزی 10 سال گذشته در سطح شهر از سال 1389 تا سال 1399 استخراج و به نقشه رستری تبدیل شد. در گام پنجم نقشه خطر آتشسوزی با استفاده از رگرسیون لجستیک تهیه شد که پس از مشخص شدن اعتبار مدل رگرسیون لجستیک با استفاده از شاخصهای تعیینشده، نقشه پهنهبندی ریسک حریق شهر کاشان ترسیم گردید. در گام آخر بهمنظور اعتبار سنجی مدل رگرسیون لجستیک از Chi Square, ROC و Pseudo R Square استفاده شد.نتایج و بحث مزایای استفاده از مدل رگرسیون لجستیک علاوه بر مدلسازی مشاهدهها، امکان پیشبینی احتمال تعلق هر فرد به هریک از سطوح متغیر وابسته و امکان محاسبهی مستقیم نسبت به شانس متغیرها با استفاده از حداکثر درستنمایی بیشینه ضرایب مدل است. همچنین نسبت به سایر تکنیکهای آماری، چند متغیره مانند آنالیز رگرسیون چندگانه و آنالیز تشخیصی، متغیر وابسته میتواند تنها دو متغیر داشته باشد که یکی احتمال وقوع حادثه و دیگری عدم وقوع آن است. بهمنظور تحلیل ارتباط فضایی بین حوادث آتش سوزی رخداده در سطح شهر و نقش فاکتورهای مؤثر در وقوع آن تمامی نقاط آتش سوزی 10 سال گذشته در سطح شهر از سال 1389 تا سال 1399 استخراج و به نقشه رستری تبدیل شد. خروجی مدل رگرسیون لجستیک، ضریبهایی بین صفر و یک دارد که به احتمالات بالاتر از 0.5 ارزش یک (وقوع آتشسوزی) و به احتمالات پایینتر از 0.5 ارزش صفر (عدم وقوع آتشسوزی) میدهد و بدین ترتیب نقشه بولین ریسک تولید میگردد. این احتمال پیشبینیشده در دامنه ۰ تا 1 سبب میشود تغییر لگاریتمی پیوسته باشد و خروجی مدل بهصورت یک نقشه پیشبینی مکانی احتمال تخریب ارائه شود. سپس در معادله رگرسیون لجستیک این لایه بهعنوان متغیر وابسته و پارامترهای مؤثر در پهنهبندی حریق بهعنوان متغیر مستقل معرفی گردید پس از ورود دادهها به مدل آماری رگرسیون لجستیک، با استفاده از پارامترهای مؤثر در نرمافزار IDRISI ، ضرایب مدل، استخراج گردید. پس از مشخص شدن اعتبار مدل رگرسیون لجستیک با استفاده از شاخصهای تعیینشده، نقشه پهنهبندی ریسک حریق شهر کاشان ترسیم گردید. درنهایت منطقه موردمطالعه ازنظر پتانسیل ریسک حریق به 5 کلاس بسیار کم، ریسک کم، متوسط، بسیار زیاد، ریسک زیاد تقسیم گردید. مساحت هر یک از 5 کلاس بهدستآمده به هکتار و درصد به ترتیب 8747.47، 4669.03، 132115، 1116.33، 788.96 هکتار و 90.94، 4.85، 2.19، 1.16، و 0.82 درصد به دست آمد.نتیجه گیری مقدار 0.95 بهدستآمده از راک ROC نشاندهنده همبستگی بسیار بالای بین متغیر مستقل و وابسته است. مقدار شاخص چی دو برابر با 110836.07 است؛ با توجه به اینکه مقدار آن بسیار بیشتر از مقدار آستانه تعیینشده است درنتیجه فرض صفر تمام ضرایب نیز رد میگردد. مقدار آزمودن PR2 در این پژوهش 0.47 می باشد، بنابراین مدل رگرسیون لجستیک برازش قابل قبولی را داشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
35 - مدلسازی عرصههای حسّاس به وقوع زمین لغزش و شناسایی عوامل مؤثر بر وقوع آن با استفاده از مدل آنتروپی شانون (مطالعه موردی: حوضه آبخیز بار نیشابور)
مریم خسرویان علیرضا انتظاری مختار کرمی مجیذ ابراهیمیتهیه نقشه حساسیت زمینلغزش، پیشزمینه ای در شناخت عوامل مؤثر بر وقوع زمینلغزش، رخداد آن، مدیریت خطر و روش های پیشگیری از خطر و ریسک است. هدف از تحقیق حاضر اولویتبندی عوامل مؤثر بر وقوع زمینلغزش و پهنهبندی حساسیت آن درحوضه بار با استفاده از شاخص انتروپی شانون است. برای نیل أکثرتهیه نقشه حساسیت زمینلغزش، پیشزمینه ای در شناخت عوامل مؤثر بر وقوع زمینلغزش، رخداد آن، مدیریت خطر و روش های پیشگیری از خطر و ریسک است. هدف از تحقیق حاضر اولویتبندی عوامل مؤثر بر وقوع زمینلغزش و پهنهبندی حساسیت آن درحوضه بار با استفاده از شاخص انتروپی شانون است. برای نیل به این هدف 12 عامل تاثیرگذار بر زمینلغزش در منطقه مورد مطالعه مورد توجه قرار گرفت و نقشه های مربوط به عوامل مذکور در GIS تهیه گردید. اولویتبندی عوامل موثر با بهرهگیری از شاخص آنتروپی شانون لایه هائی را که بیشترین نقش را در وقوع زمینلغزش داشتند مشخص کرد. در نهایت نقشه پهنهبندی حساسیت زمینلغزش با استفاده از شاخص آنتروپی شانون تهیه گردید و با منحنی ROC مورد ارزیابی قرار گرفت و دقت مدل در حد خیلی خوب (24/81 درصد) با انحراف استاندارد 0389/0 به دست آمد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
36 - مدلسازی عرصههای حسّاس به وقوع زمین لغزش و شناسایی عوامل مؤثر بر وقوع آن با استفاده از مدل آنتروپی شانون (مطالعه موردی: حوضه آبخیز بار نیشابور)
مریم خسرویان علیرضا انتظاری مختار کرمی مجید ابراهیمیتهیه نقشه حساسیت زمین لغزش، پیش زمینه ای در شناخت عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش، رخداد آن، مدیریت خطر و روش های پیشگیری از خطر و ریسک است. هدف از تحقیق حاضر اولویت بندی عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش و پهنه بندی حساسیت آن درحوضه بار با استفاده از شاخص انتروپی شانون است. بر أکثرتهیه نقشه حساسیت زمین لغزش، پیش زمینه ای در شناخت عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش، رخداد آن، مدیریت خطر و روش های پیشگیری از خطر و ریسک است. هدف از تحقیق حاضر اولویت بندی عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش و پهنه بندی حساسیت آن درحوضه بار با استفاده از شاخص انتروپی شانون است. برای نیل به این هدف 12 عامل تاثیرگذار بر زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه مورد توجه قرار گرفت و نقشه های مربوط به عوامل مذکور در GIS تهیه گردید. اولویت بندی عوامل موثر با بهره گیری از شاخص آنتروپی شانون لایههائی را که بیشترین نقش را در وقوع زمینلغزش داشتند مشخص کرد. در نهایت نقشه پهنه بندی حساسیت زمین لغزش با استفاده از شاخص آنتروپی شانون تهیه گردید و با منحنی ROC مورد ارزیابی قرار گرفت و دقت مدل در حد خیلی خوب (24/81 درصد) با انحراف استاندارد 0389/0 به دست آمد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
37 - Qualitative zoning river Karun, Dez and Karkheh using water quality indices
مرجان سالاری حیدر زارعی فریدون وفایی مجتبی زارع صفتRivers are discussed as sources of water supply for various uses including agriculture, industry anddrinking. Thus, monitoring the quality of these resources due to the recent drought and urban and ruraldevelopment is one of the important tasks in the field of environme أکثرRivers are discussed as sources of water supply for various uses including agriculture, industry anddrinking. Thus, monitoring the quality of these resources due to the recent drought and urban and ruraldevelopment is one of the important tasks in the field of environmental management. In this study,nine stations sampled seasonally the Karoon river, Dez, Karkheh in a one-year period from October2010 to September 2011 was conducted to coincide with cold and warm seasons. Parameters such astemperature, conductivity, dissolved oxygen, pH, turbidity, BOD and COD concentration of anionsand cations with original and microbial parameters were measured. The study used data from theNational Quality Indicators NSFWQI, Pollution Control Commission of India, the Ion ratios andWilcox index. Analysis of parameters on the basis NSFWQI index showed that In the second half ofthe season coincides with the period of high rainfall is high than 50, indicating that quality is bad.Classification of river water quality standards of the Central Pollution Control Commission of Indiais also roughly consistent with the results of NSFWQI. The results showed that the maximum ionconcentration of cation ions sodium –magnesium and chloride anion is the minimum concentration ofions. The classification was measured according to Wilcox index, the resulting quality of the waterwas used for irrigation and drainage for salinity control in the management of land. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
38 - پهنه بندی خطر وقوع زمین لغزش بخش مرکزی شهرستان سمیرم
مجتبی رحیمی شهید نیما رحیمیزمین لغزش از جمله بلایای طبیعی به شمار می رود که هر ساله خسارت جانی و مالی فراوانی را به همراه دارد. امروزه با پیشرفت علم و فنّاوری، زمینه های مناسبی برای شناخت و کاهش این خطرات طبیعی فراهم شده است. در این راستا می توان اطلاعات جغرافیایی را همگام با ابزار پشتیبانی تصمیم أکثرزمین لغزش از جمله بلایای طبیعی به شمار می رود که هر ساله خسارت جانی و مالی فراوانی را به همراه دارد. امروزه با پیشرفت علم و فنّاوری، زمینه های مناسبی برای شناخت و کاهش این خطرات طبیعی فراهم شده است. در این راستا می توان اطلاعات جغرافیایی را همگام با ابزار پشتیبانی تصمیم به منظور ارزیابی خطر وقوع زمین لغزش به کار برد. لذا این پژوهش بهمنظور بررسی میزان تأثیر عوامل مختلف در ایجاد پدیده زمین لغزش و پهنه بندی خطر وقوع زمین لغزش در بخش مرکزی شهرستان سمیرم انجام گرفت. برای این هدف با بهکارگیری روش تحلیلسلسله مراتبی عوامل موردبررسی بهصورت زوجی مقایسه و وزن هر یک از عوامل که مبین میزانتأثیر آن ها است محاسبه شده است. با توجه به مقادیر کمی وزن هر یک از عوامل، نقشه وزنی هرعامل تهیه و در نهایت اقدام به تهیه نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از لایه های وزنی وضریب وزنی مربوط به هر یک از عوامل شده است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این است کهروش تحلیل سلسله مراتبی به دلیل استوار بودن بر مبنای مقایسه های زوجی موجب سهولت و دقتدر انجام محاسبه های لازم و ارائه نتایج به دلیل دخالت دادن تعداد زیادی از عوامل در مقایسه باسایر روش های پهنه بندی خطر زمین لغزش است. نتایج نشان داد که در مدل تحلیل سلسله مراتبیحدود 98/40 درصد حوضه در پهنه های با خطر بالا و خیلی بالا قرار می گیرد. همچنین جنس مواد و شیب بهعنوان مهم ترین عوامل مؤثر در وقوع لغزش در منطقه مشخص گردید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
39 - پهنه بندی دفن پسماندهای سنگبری با استفاده از روش AHP Fuzzy (مطالعه موردی: شهرستان خرم بید)
حمیدرضا امیری طاهره عرفان منش ساناز فلاحهوای شهرهای صنعتی بر حسب نوع فعالیتهای معدنی، خردایش سنگ معدن و واحدهای تولیدی واقع در آن ناحیه میتواند آلوده به ذرات معلق به خصوص فلزات سنگین مانند سرب، نیکل – روی، مس، کادمیوم و ... به فرم های گوناگون باشد. از سوی دیگر اختلال در زندگی روزمره ساکنانی که در مجاو أکثرهوای شهرهای صنعتی بر حسب نوع فعالیتهای معدنی، خردایش سنگ معدن و واحدهای تولیدی واقع در آن ناحیه میتواند آلوده به ذرات معلق به خصوص فلزات سنگین مانند سرب، نیکل – روی، مس، کادمیوم و ... به فرم های گوناگون باشد. از سوی دیگر اختلال در زندگی روزمره ساکنانی که در مجاورت محل دفع پسماندها قرار دارند، لزوم مکانیابی برای دفع مواد زائد را ضروری میدارد. در این پژوهش محقق در پی مکانیابی مناسب برای دفن پسماندهای جامد این صنعت در شهرستان خرم بیداستان فارس با استفاده از GIS میباشد. براینیلبهاینهدفازمعیارهای مانند شیب، جهت شیب، ارتفاع، زمینشناسی، کاربری اراضی، فاصله از خطوط ارتباطی، فاصله از سکونتگاه، فاصله از چاهها و قناتها، فاصله از آبهای سطحی استفاده شده است. سپسبرایهرکدامازعواملتأثیرگذاردر پهنهبندی دفن پسماندهای سنگبری لایههاییاطلاعاتیدرمحیط GISتهیه گردیدوبرایهریکازلایههاوزن دهی صورتگرفت.سپسبهمنظورالگوسازی،بههریکازلایههایاطلاعاتیبراساسمیزاناهمیتآنهادرپهنه بندی دفن پسماندهای سنگبری با استفاده از مدل AHP وزن مناسبی اختصاص داده شد. در ادامه لایه ها با استفاده از توابع فازی نرمال شدند. نتایجحاصلازتلفیقلایههای اطلاعاتی زمینهایمنطقهرابرایانتخابمکانهایمناسب برای دفن پسماندهابهپنجکلاسطبقهبندینمودکهبنابراین با توجه به نقشه نهایی تحقیق، مناطق شمال و شمال شرقی شهر برای این امر در نظر گرفته می شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
40 - پهنهبندی و تعیین کیفیت تالاب میقان براساس شاخصهای WQINSF و IRWQISC
لعبت تقوی علی شهبازی پرستو عسگری سامان سخایی میترا طلایی علیرضا محرابیان رضا میرزاییتالاب میقان در استان مرکزی در 15 کیلومتری شمالشرقی اراک و جنوبغربی داوودآباد قرار گرفته است. به منظور تعیین ایستگاههای نمونهبرداری از این تالاب فصلی ابتدا بازدید میدانی صورت گرفت، سپس در قسمتهایی که به نظر میرسید به لحاظ طبیعی و مصنوعی تغییرات در کیفیت آب قابل ملا أکثرتالاب میقان در استان مرکزی در 15 کیلومتری شمالشرقی اراک و جنوبغربی داوودآباد قرار گرفته است. به منظور تعیین ایستگاههای نمونهبرداری از این تالاب فصلی ابتدا بازدید میدانی صورت گرفت، سپس در قسمتهایی که به نظر میرسید به لحاظ طبیعی و مصنوعی تغییرات در کیفیت آب قابل ملاحظه باشد، 12 نمونه برداشت و پارامترهای کیفی در این نمونهها بررسی شد. با استفاده از دو شاخص NSFWQI و IRWQISC وضعیت کیفی تالاب بررسی شد. همچنین با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، نقشه پهنهبندی پارامترها و شاخصها تهیه گردید. نتایج مقایسه غلظت پارامترهای اندازهگیریشده در فصل تابستان و پاییز نشان داد میانگین غلطت فاکتورهای اکسیژنخواهی بیولوژیکی، اکسیژنخواهی شیمیایی، اکسیژن محلول، هدایت الکتریکی، کلیفرم مدفوعی، آمونیوم، نیترات، فسفات، سختی و اسیدیته در تابستان بیشتر از پاییز بوده است، تنها میانگین کدورت در فصل پاییز بیشتر از فصل تابستان بود. نتایج شاخص کیفیت آب سطحی نشان میدهد که وضعیت ایستگاهها در تابستان و پاییز در وضعیت بد و خیلی بد قرار دارد. نتایج NSFWQI نشان میدهد که به طور کلی وضعیت ایستگاهها در تابستان و پاییز در وضعیت بد و متوسط قرار دارد. نقشه پهنهبندی شاخص NSFWQI در دو فصل تابستان و پاییز نشان داد که تالاب از نظر وضعیت شاخص مذکور در حالت متوسط قرار دارد تنها در محدوده کوچکی نزدیکی ورودی تصفیهخانه وضعیت بد کیفی ثبت گردید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
41 - پهنهبندی درجه آسیبپذیری زیرساختهای شهر سمنان با رویکرد پدافند غیرعامل در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
رضا باباییان آتنی مجید ولی شریعت پناهی نصرالله فلاح تبار زهرا خداییامروزه زیرساختها حائز نقش تعیینکنندهای در فرآیند امن یک جامعه میباشند و حفظ امنیت زیرساختها در برابر حملات و تهدیدهای، جزء اولویتهای امنیتی هر کشور است. بر همین اساس شناخت وضعیت کنونی و میزان آسیبپذیری زیرساختها در مقیاس شهری میتواند به أکثرامروزه زیرساختها حائز نقش تعیینکنندهای در فرآیند امن یک جامعه میباشند و حفظ امنیت زیرساختها در برابر حملات و تهدیدهای، جزء اولویتهای امنیتی هر کشور است. بر همین اساس شناخت وضعیت کنونی و میزان آسیبپذیری زیرساختها در مقیاس شهری میتواند بهعنوان راهکاری کارآمد، به تدوین راهبردهای شهری منتج شود. در این راستا مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، پس از جمعآوری دادهها و اطلاعات موردنیاز، به تبیین میزان آسیبپذیری زیرساختهای شهر سمنان با رویکرد پدافند غیرعامل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداخته است که در آن بعد از اولویتبندی مراکز ثقل و مشخص شدن زیرساختهای حیاتی و حساس، پهنهبندی شهر با استفاده از فرآیند تحلیل شبکهای و سیستم اطلاعات جغرافیایی انجامگرفته است. در این راستا مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، پس از جمعآوری دادهها و اطلاعات موردنیاز، با استفاده از روشهای ارزیابی چند معیاره به تحلیل زیرساختها پرداخته و پس از شناخت برهمکنشها با توجه به موقعیت فضایی هریک از زیرساختها، وضعیت آسیبپذیری شهر سمنان را محاسبه نمود. نتایج حاصله نشان میدهد که درمجموع 37.83 درصد از زیرساختهای شهر سمنان در پهنههای با آسیبپذیری بسیار زیاد، 21.34 درصد در پهنههای با آسیبپذیری زیاد، 13.58 درصد در پهنههای با آسیبپذیری متوسط، 14.66 درصد در پهنههای با آسیبپذیری کم و 12.56 درصد در پهنههای با آسیبپذیری بسیار کم استقراریافتهاند. این مسئله بهدوراز اصول و ملاحظات پدافند غیرعامل بوده و تشدیدکننده میزان آسیبپذیری است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
42 - پهنهبندی اقلیمی شهرستان شاهرود براساس شاخصهای جانمایی بادگیر و پارامترهای موثر بر آسایش حرارتی
طیبه ولیان سید مجید مفیدی مهناز محمودیهدف این پژوهش جانمایی استقرار بادگیر در شهرستان شاهرود با توجه به پهنهبندی اقلیمی و آسایش حرارتی است. این تحقیق به لحاظ هدف، از نوع کاربردی است. در ابتدا با بررسی مبانی نظری، فهرست اولیه شاخصهای موثر بر مکانیابی بادگیر تهیه و توسط فن دلفی بازنگری و تایید شد. در ادامه أکثرهدف این پژوهش جانمایی استقرار بادگیر در شهرستان شاهرود با توجه به پهنهبندی اقلیمی و آسایش حرارتی است. این تحقیق به لحاظ هدف، از نوع کاربردی است. در ابتدا با بررسی مبانی نظری، فهرست اولیه شاخصهای موثر بر مکانیابی بادگیر تهیه و توسط فن دلفی بازنگری و تایید شد. در ادامه نیز به منظور یافتن مناطق مستعد جهت استقرار بادگیر، از مدل ترکیبی استفاده شد. همچنین از مدل اولگی به منظور تعیین آسایش حرارتی در شاهرود و تشخیص زمانهای مناسب برای استفاده از بادگیر استفاده شد. این مدل در برگیرنده تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است. ابزار مورد استفاده شامل نرمافزار ArcGIS, version 9.3 و نرمافزار Expert Choice, version 2004 بودند. از روش مقایسه زوجی برای وزنبندی شاخصها و پهنهها استفاده شد. شش شاخص ساعات آفتابی، باد، ارتفاع، درجه حرارت، رطوبت نسبی و بارندگی برای مکانیابی بادگیر شناسایی شد. شاخص رطوبت نسبی با وزن 38/0 بالاترین و شاخص ارتفاع با وزن 154/0 کمترین امتیاز شاخصها را کسب کردند. ماههای اردیبهشت و خرداد در زون آسایش حرارتی قرار دارند و زمانهایی هستند که بادگیر در شهرستان شاهرود چندان کاربردی نخواهد داشت. از سوی دیگر، تیرماه، مرداد ماه و شهریور به دلیل گرمای بالا و آذر، دی، بهمن و اسفند به دلیل سرمای زیاد زمانهای مناسبی برای استفاده از بادگیر میباشند. در نهایت، لایه مربوط به هر شاخص برای شهرستان شاهرود تهیه و ترسیم شد. استفاده از روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی توام با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش رویهمگذاری لایهها این امکان را فراهم میآورد تا بتوان در یک پهنه جغرافیایی وسیع مکان بهینه برای انواع کاربریها را شناسایی و تعیین نمود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
43 - پهنهبندی جاذبههای گردشگری (اکوتوریستی) جهت توسعه گردشگری منطقه مورد مطالعه: شهرستان ورامین – روستای خاوه
هما محمدزاده سید خلیل سید علی پوردر جهان امروز، گردشگری، رویکرد گسترده ای به طبیعت گردی یا همان اکوتوریسم دارد؛زیرا که انسان های خسته از زندگی ماشینی، همواره به دنبال گریزگاه هایی هستند که بتوانند اوقات فراغت خود را در فضاهایی دور از هیاهو و روزمرگی های زندگی مدرن بگذرانند و برای این افراد، طبیعت بهتری أکثردر جهان امروز، گردشگری، رویکرد گسترده ای به طبیعت گردی یا همان اکوتوریسم دارد؛زیرا که انسان های خسته از زندگی ماشینی، همواره به دنبال گریزگاه هایی هستند که بتوانند اوقات فراغت خود را در فضاهایی دور از هیاهو و روزمرگی های زندگی مدرن بگذرانند و برای این افراد، طبیعت بهترین گذرگاه و پناهگاه به شمار می آید. از این رو، توسعه ی فعالیت های گردشگری مبتنی بر اکوتوریسم، با ایجاد فرصت های شغلی و درآمدی می تواند منافع اقتصادی بی شماری را به طور مستقیم و غیرمستقیم متوجه جوامع محلی میزبان و ساکنان آن ها نماید و با آثار تکاثری خود به رشد و توسعه ی اقتصاد محلی کمک کند. بر همین اساس پژوهش حاضر سعی دارد با شناخت از جاذبه های گردشگری شهرستان ورامین و توان اکولوژیکی منطقه به پهنه بندی جاذبه های گردشگری مستعد در این منطقه بپردازد تا با استفاده از این ابزار پتانسیل های گردشگری محدوده مورد مطالعه در راستای توسعه گردشگری آن با دانش بهتری معرفی گردد. بدین منظور با استفاده از نرم افزار GIS لایه های مربوط به شیب، سطوح ارتفاعی، میزان بارش، کاربری اراضی، توپوگرافی و زمینشناسی منطقه تهیه و با استفاده از مدل TOPSIS رتبه بندی و ارزش گذاری شدند و در نهایت با روی هم گذاری لایه ها پهنه های مستعد فعالیت های گردشگری با محوریت اکوتوریسم مشخص گردید. نتایج تحقیق نشان داد که شهرستان ورامین در زمینه های گردشگری روستایی، کوهنوردی، دامنه نوردی، کویر نوردی، طبیعتگردی و بازدید از مناطق حفاظتشده دارای پتانسیل های قابل توجهی می باشد که در این میان توجه به گردشگری روستایی در اولویت اول و در اولویت های بعدی کویرنوردی، کوهنوردی و ... قرار دارد. بنابراین با توجه به پتانسیل های موجود در زمینه اکوتوریسم و گردشگری روستایی در شهرستان ورامین می توان با برنامه ریزی های مناسب مدیران محلی گامی در معرفی و توسعه گردشگری این شهرستان برداشت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
44 - پهنه بندی آلودگی رودخانه باهوش اهرم با استفاده از تنوع زیستی ماکروبنتوزها (استان بوشهر)
فرشاد قنبری عبدالرحیم پذیرا فاضل امیری سعید مغدانی محمد ساکی انتظامیهدف از این مطالعه تعیین تنوع و تراکم ماکروبتوزهای رودخانه باهوش و ارزیابی وضعیت کیفیت آب توسط شاخص ولچ بود. نمونهبرداری در دو فصل تابستان و زمستان طی سال 1392 انجام شد. در هر ایستگاه سه بار نمونهبرداری از رسوبات کف انجام شد. نمونه های ماکروبنتوز توسط گرب وَن وین با س أکثرهدف از این مطالعه تعیین تنوع و تراکم ماکروبتوزهای رودخانه باهوش و ارزیابی وضعیت کیفیت آب توسط شاخص ولچ بود. نمونهبرداری در دو فصل تابستان و زمستان طی سال 1392 انجام شد. در هر ایستگاه سه بار نمونهبرداری از رسوبات کف انجام شد. نمونه های ماکروبنتوز توسط گرب وَن وین با سطح مقطع 025/0 مترمربع جمعآوری و سپس توسط فرمالین 5 درصد فیکس و به آزمایشگاه منتقل و شناسایی و شمارش گردید. همچنین خصوصیات فیزیکوشیمیایی آب از قبیل دما، pH، اکسیژن محلول (DO) و شوری آب نیز در هر ایستگاه اندازهگیری شد. شاخص تنوع با استفاده از فرمول شانون- وینر، شاخص غالبیت با استفاده از فرمول سیمپسون، شاخص غنای گونهای با استفاده از فرمول مارگالف و تعیین درجه کیفیت آب هر ایستگاه توسط شاخص ولچ مورد بررسی قرار گرفت. نمونههای شناسایی شده از 13 جنس، 10 خانواده و 3 رده بودند. بیشترین گونه های شناسایی شده در ایستگاههای مورد مطالعه از خانوادههای Chironomidae، Lymnaeidae و Caenidae بودند. نتیجه مطالعه نشان داد که با توجه به گونههای شناسایی شده و همچنین شاخص استفاده شده جهت تعیین کیفیت آب (ولچ)، ایستگاههای مورد مطالعه در رودخانه باهوش دارای آبی با کیفیت متوسطی از آلودگی میباشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
45 - پایش و پهنهبندی خشکسالی در البرز جنوبی
پوریا قاسمی مسعود کرباسی علیرضا زمانی نوری مهدی سرائی تبریزیخشکسالی یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی است و اغلب زندگی تعداد زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار میدهد و باعث خسارات اقتصادی، آسیبهای زیست محیطی و معضلات اجتماعی میشود. این مطالعه برای ارزیابی روند خشکسالی، شدت و مدت آن در طی سالهای 1988–2019 نسبت به اقلیمهای موجو أکثرخشکسالی یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی است و اغلب زندگی تعداد زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار میدهد و باعث خسارات اقتصادی، آسیبهای زیست محیطی و معضلات اجتماعی میشود. این مطالعه برای ارزیابی روند خشکسالی، شدت و مدت آن در طی سالهای 1988–2019 نسبت به اقلیمهای موجود در منطقه البرز جنوبی انجام شده است. برای توصیف خشکسالیها در مقیاسهای زمانی 3، 6، 12 و 24 ماهه، از دو شاخص خشکسالی، یعنی شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI) استفاده شد. در مورد محاسبه (SPEI)، تبخیر و تعرق عامل مهمی برای پایش و نظارت بر خشکسالی بود. بنابراین برای محاسبه تبخیر و تعرق از روش هارگریوز-سامانی (HS) استفاده شد. نقشههای شدت و مدت خشکسالی برای SPI و SPEI ارائه شدند. همبستگی SPI و SPEIنیز مورد بررسی قرار گرفت. که در نتایج حاضر بر خلاف اقلیمهای مرطوب، SPI با SPEI در اقلیمهای بیش از حد خشک و خشک همبستگی خوبی نداشته و نشان دهنده اهمیت تبخیر و تعرق مرجع (ET0) برای شناسایی خشکسالی در این مناطق میباشد و شاخص (SPEI) دارای نتایج پایش دقیقتری نسبت به شاخص (SPI) میباشد. علاوه بر این، نقشههای شدت خشکسالی برای (SPI) و (SPEI) نشان داده است که منطقه با شرایط بسیار خشک مواجه بوده است و منابع آب هم در کوتاه مدت و هم در میان مدت تحت تاثیر شدت خشکسالی قرار دارند. که خشکسالی کوتاه مدت در شرق منطقه (زنجان) و خشکسالی بلند مدت در مرکز و غرب منطقه (گرمسار، سمنان، کرج، تهران) بیشتر بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
46 - بررسی و پهنهبندی میزان فرسایش خاک در زیرحوضه چهلگزی استان کردستان
سید پدرام نی نیوا مائده پریچهره مریم محمد رضاییفرسایش خاک بهعنوان یک خطر طبیعی و انسانی در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته مطرح است. به عبارت دیگر، این مشکل میتواند ناشی از توسعه غیراصولی و عوامل مؤثر بر آن مانند افزایش جمعیت، جنگل زدایی و عدم توجه به ظرفیت خاک و نیز عواملی مانند چرای بی رویه، کشت غیراصولی و سن أکثرفرسایش خاک بهعنوان یک خطر طبیعی و انسانی در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته مطرح است. به عبارت دیگر، این مشکل میتواند ناشی از توسعه غیراصولی و عوامل مؤثر بر آن مانند افزایش جمعیت، جنگل زدایی و عدم توجه به ظرفیت خاک و نیز عواملی مانند چرای بی رویه، کشت غیراصولی و سنتی، تخریب پوشش گیاهی و .. باشد. به همین دلیل در بسیاری از جوامع این یک مشکل بین المللی است. این تحقیق بهمنظور ارزیابی خطر، پهنه بندی مناطق مستعد فرسایش آبی و تعیین میزان هدررفت خاک در زیرحوضه چهل گزی سد قشلاق (وحدت) سنندج با استفاده از مدل SLEMSA، سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور انجام شده است.نتایج ارزیابی خطر، پهنهبندی مناطق مستعد فرسایش آبی و تعیین میزان تلفات خاک نشان داد که 15/93 درصد از زیرحوضه دارای حجم فرسایش 0 تا 10، 46/2 درصد از زیرحوضه دارای حجم فرسایش 0 تا 10 است. 10 تا 20، 3.17 درصد دارای حجم فرسایش 20 تا 50 و 1.20 درصد دارای حجم فرسایش 50 تا 537 تن در هکتار در سال است. با توجه به طبقه بندی نرخ فرسایش بین 0 تا 10 و 10 تا 20 تن در هکتار در سال که در کلاسهای کم و متوسط طبقهبندی میشود، حدود 95.61 درصد از زیرحوضه در طبقه کم تا متوسط قرار دارد. بنابراین با توجه به موارد ذکر شده استفاده از مدلهای دیگر و مقایسه با نتایج آنها با این مدل و دادههای مشاهدهای میتواند در تصمیمگیریهای مدیریتی منطقه موثر باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
47 - شناسایی و پهنه بندی مناطق سیل خیز با استفاده ازGIS-AHP (مطالعه موردی: شهرستان دیر، استان بوشهر)
عادل محمددوست سید امیر شمس نیاشناخت مناطق سیل خیز با هدف کنترل خسارات ناشی از آن، ذخیره رواناب و افزایش ذخایر آب زیرزمینی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا میتوان با استفاده از روشهای پیشرفته مکانی، مناطق سیلخیز را شناسایی و نتایج آن را در برنامهریزیهای مدیریت شهری بکار برد. هدف از مطا أکثرشناخت مناطق سیل خیز با هدف کنترل خسارات ناشی از آن، ذخیره رواناب و افزایش ذخایر آب زیرزمینی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا میتوان با استفاده از روشهای پیشرفته مکانی، مناطق سیلخیز را شناسایی و نتایج آن را در برنامهریزیهای مدیریت شهری بکار برد. هدف از مطالعه حاضر شناسایی مناطق مستعد سیلاب و پهنهبندی پتانسیل سیلخیزی شهرستان دیر در استان بوشهر با استفاده از تحلیل سلسلهمراتبی در محیط GISاست. بدین منظور براساس مهمترین عوامل موثر در ایجاد سیلاب از قبیل ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه، تراکم آبراهه، زمینشناسی، کاربری اراضی، جهت شیب، رواناب و بارندگی و وزندهی آنها، از روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) استفاده گردید. پس از تهیه نقشههای وزندهی شده و تحلیل معیارها، با همپوشانی لایههایی که به عنوان عوامل موثر در سیلاب ذکر گردید، نقشه پهنهبندی سیل در شهرستان دیر تهیه و ارایه گردید. براساس نتایج حاصله، امتداد ارتفاعات شمالی، شمال شرقی تا شرق شهرستان دیر و ارتفاعات میانی شهرستان و مرکز آن، پتانسیل سیلخیزی بالایی دارد. نتایج نشان داد از 2306 کیلومتر مربع کل مساحت منطقه مورد مطالعه، 204 کیلومتر مربع در طبقه آسیبپذیری بسیار کم (8/8 درصد)، 563 کیلومتر مربع در طبقه آسیبپذیری کم (24 درصد)، 694 کیلومتر مربع در طبقه آسیبپذیری متوسط (5/30 درصد)، 583 کیلومتر مربع در طبقه آسیبپذیری زیاد (2/25 درصد) و 262 کیلومتر مربع در طبقه آسیبپذیری بسیار زیاد (5/11 درصد) قرار دارد. با توجه به اینکه بیش از 50 درصد مساحت منطقه دارای خطر پتانسیل سیلخیزی متوسط تا زیاد است و نواحی با خطر بسیار زیاد هم مساحت قابل توجهی از منطقه را تشکیل داده است، لذا ضروری است مناطق مستعد سیل، کانون توجه برنامهریزیهای کلان مدیریت شهری قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
48 - پهنهبندی میزان آسیبپذیری لرزهای، شهر ایلام
سید جهانگیر موسوی نسب عباس ملک حسینی مجید شمسپژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی در پی پهنهبندی میزان آسیبپذیری شهر ایلام در برابر زلزله میباشد. در این پژوهش در ابتدا متغیرهای اثرگذار بر پهنهبندی آسیبپذیری زلزله بر اساس مطالعات مختلف شناسایی، سپس با استفاده از روش AHP و نظرات مربوط به 73 کارشناس و متخ أکثرپژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی در پی پهنهبندی میزان آسیبپذیری شهر ایلام در برابر زلزله میباشد. در این پژوهش در ابتدا متغیرهای اثرگذار بر پهنهبندی آسیبپذیری زلزله بر اساس مطالعات مختلف شناسایی، سپس با استفاده از روش AHP و نظرات مربوط به 73 کارشناس و متخصص وزن مربوط به هر کدام از متغیرها در محیط Export Choice مشخص شده و در نهایت با استفاده از روش FAHP و در محیط GIS نقشه مربوط به پهنهبندی وضعیت آسیبپذیری شهر ایلام در برابر مخاطره زلزله ترسیم شده است. بر این اساس در ابتدا 10 متغیر: شیب زمین، فاصله از گسل، تعداد طبقات ساختمانی، قدمت ساختمان، کیفیت ساختمان، مساحت قطعات، دوام مصالح ساختمانی، فاصله از معابر، فاصله از مراکز درمانی و فاصله از فضای سبز و باز به عنوان متغیرهای اثرگذار شناسایی شدند، بر اساس روش AHP؛ 3 متغیر، فاصله از گسل، شیب منطقه و فاصله از معابر به ترتیب با اوزان 184/0، 147/0 و 121/0 مهمترین و اثرگذارترین متغیرهای موثردر پهنهبندی میزان آسیبپذیری زلزله شهر ایلام شناسایی شدند. همچنین نتایج مربوط به وضعیت پهنهبندی میزان آسیبپذیری شهر ایلام در برابر زلزله بیانگر آن است که بیش از 600 هکتار از مساحت شهر ایلام در صورت وقوع زلزله در وضعیت آسیبپذیری بالا و بسیار بالا قرار دارد همچنین 580 هکتار از شهر ایلام در وضعیت آسیبپذیری کم و بسیار کم قرار دارد. درنهایت 299 هکتار از شهر ایلام در وضعیت آسیبپذیری متوسط قرار دارد. در ادامه جهت کاهش میزان آسیبپذیری شهر ایلام در برابر زلزله پیشنهادهایی ارائه شده است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
49 - پهنهبندی توانمندیهای استان قزوین بهمنظور کشت انگور
صیاد اصغری سرسکانرود مهدی بلواسی بتول زینالی سعیده صاحبی وایقانامروزه کشاورزی یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی کشور به شمار میآید بهطوریکه میتوان گفت رشد اقتصادی کشور بدون رشد کشاورزی امکانپذیر نیست. استان قزوین به لحاظ شرایط محیطی و اقلیمی یکی از قطبهای اصلی تولید انگور در کشور محسوب میشود. بر این اساس در مطالعه حاضر جهت شنا أکثرامروزه کشاورزی یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی کشور به شمار میآید بهطوریکه میتوان گفت رشد اقتصادی کشور بدون رشد کشاورزی امکانپذیر نیست. استان قزوین به لحاظ شرایط محیطی و اقلیمی یکی از قطبهای اصلی تولید انگور در کشور محسوب میشود. بر این اساس در مطالعه حاضر جهت شناخت توانمندیهای اقلیمی این استان در کشت و تولید انگور با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) انجامشده است. در این رابطه با استفاده از مشخصههای مکانی همچون شیب، کاربری اراضی و عمق خاک و متغیرهای هواشناختی متعلق به 34 ایستگاه هواشناسی واقع در منطقه موردمطالعه و استانهای پیرامون آن استخراجشده به محیط ArcGIS منتقل گردید و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی وزندهی شدند. آنگاه اولویت اهمیت هر یک از پارامتر در تولید انگور، اراضی استان قزوین از لحاظ میزان مطلوبیت برای عملآوری این محصول مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که از لحاظ دما بیشترین محدودیت مربوط به مراحل گریه مو و رشد جوانهها و از لحاظ بارش بیشترین محدودیت مربوط به مراحل گلدهی، گردهافشانی و تشکیل میوه است. از نظر رطوبت نسبی 31% از استان دارای شرایط محدودیت متوسط و 68% محدودیتنسبتاً شدید مواجه میباشد. به لحاظ شیب شرایط متفاوتی حاکم میباشد بهطوریکه یک سوم در شیب بیش از 16% و بیش از نیمی از منطقه در شیبهای کمتر از 8% قرار دارند. نتایج کاربری اراضی نمایانگر آن است که 95% اراضی بدونمحدودیت و یا محدودیتکم هستند. عمق کم خاک باعث گردیده است تا تقریباً نیمی از استان با محدودیتشدید و نسبتاًشدید مواجه باشد. همچنین نتایج حاکی از آن است که در بین پارامترهای تأثیرگذار در کشت انگور به ترتیب اقلیم، عمقخاک، شیب و کاربری بیشترین اهمیت را دارند. نتایج پهنهبندی نهایی نشان داد 9/59% از مساحت قزوین در وضعیت نامناسب 1/40% در وضعیت مناسب جهت کشت انگور قرار گرفتهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
50 - پهنهبندی مناطق مستعد حرکات دامنهای (مطالعه موردی: شهرستان ماکو)
امیر کرم مرضیه آقاعلیخانی آیلا قلی زاده حسن احمد زادهناپایداری دامنههای طبیعی بوسیله حرکات تودهای از جمله پدیدههایی میباشد که پس از سیل و زلزله بیشترین خسارت را به انسان وارد مینماید، این حرکات تحت تاثیر پارامترهایی نظیر اختلاف دما، بارش، یخبندان، ارتفاع، شیب، زمینشناسی، لند فرم، فاصله از گسل، فاصله از رود، فاصله از أکثرناپایداری دامنههای طبیعی بوسیله حرکات تودهای از جمله پدیدههایی میباشد که پس از سیل و زلزله بیشترین خسارت را به انسان وارد مینماید، این حرکات تحت تاثیر پارامترهایی نظیر اختلاف دما، بارش، یخبندان، ارتفاع، شیب، زمینشناسی، لند فرم، فاصله از گسل، فاصله از رود، فاصله از جاده و ... رخ میدهد. بنابراین در این مطالعه سعی شده تا با استفاده از اطلاعات فوق و با کمک روشهای مدلسازی AHP و TOPSIS علاوه بر شناسایی سطوح با خطر بالای حرکات دامنهای مناسبترین مدل در شناسایی این پهنهها با کمک دادههای میدانی مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج بدست آمده نشان میدهد که مدل AHP مناسبترین پهنهبندی از حرکات دامنهای را ارائه میدهد. بر اساس نقشه بدست آمده بوسیله این مدل سطوح با پتانسیل بالای حرکات دامنهای دارای شیبی بین 10 تا20 در صد و ارتفاع حدود 1600 تا 1900 متر میباشند و اغلب از سنگ آهک تشکیل گردیدهاند و در مجموع حدود 28 درصد محدوده را شامل میشوند و در مجموع حدود 28 درصد مساحت محدوده را شامل میشوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
51 - مدل سازی و پیش بینی خطر وقوع منطقه ای سیلاب حاصل از بارش تحت شرایط تغییر اقلیم (مطالعه موردی: حوضهی آبخیز گرگانرود)
عبدالحافظ پناهی غلامرضا جانبازقبادی صدرالدین متولی شهریار خالدیبدون تردید سیل بهعنوان یکی از مهمترین بلایای طبیعی شناختهشده است. تغییرات قابلملاحظه بارش در زمان و مکان از یکسو و کمی ایستگاههای هواشناسی در ثبت بارش از سوی دیگر ضرورت نبین مدلهای تخمین سیلاب را در زمان و مکان امری اجتنابناپذیر مینماید. روش پژوهش حاضر، با توجه أکثربدون تردید سیل بهعنوان یکی از مهمترین بلایای طبیعی شناختهشده است. تغییرات قابلملاحظه بارش در زمان و مکان از یکسو و کمی ایستگاههای هواشناسی در ثبت بارش از سوی دیگر ضرورت نبین مدلهای تخمین سیلاب را در زمان و مکان امری اجتنابناپذیر مینماید. روش پژوهش حاضر، با توجه به ماهیت مسئله و موضوع موردبررسی، از نوع توصیفی - تحلیلی است و از نوع مطالعات کاربردی با تأکید بر روشهای کمی است، در پژوهش حاضر تغییرات منطقهای سیلاب در حوضه آبخیز گرگانرود با بهکارگیری اطلاعات ایستگاههای سازمان هواشناسی (سینوپتیک) با دوره آماری 30 ساله (1368 تا 1397)، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، شاخص رطوبت توپوگرافیک، شیب، ارتفاع، لیتولوژی زمین، فاصله از رودخانه، تراکم رودخانه، فرسایش، خاکشناسی، رواناب، دادههای شبیهسازی شده میانگین بارندگی حاصل از مدل HadCM3 در LARS-WG تحت سناریو SRA1B بین سالهای 2011 تا 2045 برآورد شده است. پس از محاسبه فاکتور بارندگی برای ایستگاه موردنظر از طریق نرمافزار Excel، بهمنظور بررسی نقشه تغییرات منطقهای بارندگی در محیط نرمافزار ArcGis و کمترین میزان خطا از روش میانیابی کریجینگ بیزی با پراکنش (Expotntial) و جهت انتخاب بهترین روش درونیابی از شاخصهای آماری ریشه میانگین مربعات خطا RMS قدر مطلق خطا MAE استفاده گردید. نتایج نشان داد روش کریجینگ بیزی زمین آمار بهعنوان بهترین روش در میان روشهای مورداستفاده میتواند برای برآورد تغییرات بارندگی پایه و شبیهسازی شده جهت مدلسازی روند سیلاب در کنار پارامترهای دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد. روش کریجینگ عام با پایینترین میزان میانگین خطای برآورد (004/0) و مربع میانگین ریشه خطا 23/82 بهترین روش برای درونیابی در این پژوهش است. همچنین در تلفیق روشهای تحلیل فازی با سلسله مراتبی برای تعیین میزان برآورد مورد انتظار هر دو روش دارای برآوردی بیشتر از حد انتظار بودند. یافتهها نشان داد که زیر حوضه نرماب در قسمت مرکزی به مقدار 800 میلیمتر زیر حوضههای مادرسو، یل چشمه و قرناوه در شمال شرقی حوضه آبخیز گرگانرود به مقدار 500 الی 700 میلیمتر و بخشهای شمالی حوضه محمدآباد و قورچای به مقدار 300 میلیمتر همچنین بهطور کلی حوضه آبخیز گرگانرود با بیشترین میانگین بارشی نسبت به حوضه قرهسو را در طی دوره 30 ساله دریافت کرده است که نشان از سیلابی بودن این منطقه از شمال کشور دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
52 - پهنهبندی پتانسیل خطر وقوع سیلاب در شهرستان نوشهر با استفاده از روش Ahpفازی
سید مهدی رضوی پور لیلا ابراهیمی کیا بزرگمهر مهرداد رمضانی پورسیل یکی از بلایای طبیعی مهمی است که همه ساله باعث ایجاد خسارتهای مالی وجانی فراوانی میشود و به منظور کاهش خسارات و تلفات آن همیشه مورد توجه مدیران و برنامهریزان بوده است. هدف از این پژوهش تهیه نقشه پهنهبندی خطر وقوع سیلاب در شهرستان نوشهر میباشد.در این مطالعه به من أکثرسیل یکی از بلایای طبیعی مهمی است که همه ساله باعث ایجاد خسارتهای مالی وجانی فراوانی میشود و به منظور کاهش خسارات و تلفات آن همیشه مورد توجه مدیران و برنامهریزان بوده است. هدف از این پژوهش تهیه نقشه پهنهبندی خطر وقوع سیلاب در شهرستان نوشهر میباشد.در این مطالعه به منظور دستیابی به هدف تحقیق ابتدا با مطالعه و بررسی مبانی نظری موضوع، عوامل مؤثر در وقوع سیلاب شامل ارتفاع، جهت شیب، شیب، تراکم آبراهه، فاصله از رودخانه، خاک، کاربری اراضی، زمین شناسی، انحنا شیب، تیپ اراضی و بارش شناسایی گردید. سپس اقدام به تهیهی نقشههای هر یک از معیارهای مطرح، در Arc GIS 10.5 اقدام شد. بعد از تهیه لایههای عوامل موثر در وقوع سیلاب، با استفاده از نظر 25 کارشناس در این زمینه لایهها و زیر معیارها با استفاده از روش سلسله مراتبی فازی وزندهی شدند. و در مرحله آخر وزن به دست آمده هر یک از عوامل در محیط نرمافزار ARC/MAP برروی هر یک از لایهها اعمال گردید و نقشه پهنهبندی خطر وقوع خطر سیلاب با استفاده از منطق فازی عملگر گاما 9/0 تهیه گردید. بنابر نتایج حاصل از وزندهی، عوامل میزان بارش، فاصله از رودخانه، شیب و کاربری اراضی به ترتیب مهمترین عوامل ایجاد سیلاب در منطقه هستند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
53 - ارزیابی و پهنهبندی تناسب پارامترهای محیطی برای توسعه فیزیکی شهرها (مطالعه موردی: شهر میاندوآب)
اسماعیل نصیری هنده خاله رحیم سرور علی احمدیشهر میاندوآب یکی از شهرهای میانه اندام استان آذربایجان غربی است که همزمان با دیگر شهرهای میانه اندام کشور با رشد روزافزون جمعیت و گسترش فیزیکی - کالبدی روبرو است.این شهر از تحولات کشوری در بخش اقتصادی و در سایر بخشها متأثر گشته است و در این میان روند توسعه فیزیکی آن ن أکثرشهر میاندوآب یکی از شهرهای میانه اندام استان آذربایجان غربی است که همزمان با دیگر شهرهای میانه اندام کشور با رشد روزافزون جمعیت و گسترش فیزیکی - کالبدی روبرو است.این شهر از تحولات کشوری در بخش اقتصادی و در سایر بخشها متأثر گشته است و در این میان روند توسعه فیزیکی آن نسبت به سایر بخشهای شهری کرد بیشتری یافته است؛ و این شهر دارای رشد فیزیکی پراکنده است. هدف این پژوهش ارزیابی و پهنهبندی تناسب پارامترهای محیطی برای توسعه فیزیکی شهر میاندوآب است. روش جمعآوری اطلاعات بر مبنای کتابخانهای، اسنادی ونوع تحقیق کاربردی- توسعهای میباشد و برای تجزیهوتحلیل اطلاعات از تحلیلهای مکانی و از نرمافزار سیستم اطلاعات جغرافیایی GISاستفادهشده است یافته های این تحقیق نشان می دهد که وسعت و مساحت شهر میاندوآب در سال 1390 نسبت به سال 1335 حدود 15 برابر شده است که رقم قابلملاحظهای است و نشاندهنده رشد و توسعه بیش از بیش شهر میاندوآب در جهات مختلف میباشد. توانهای محیطی حوضه زرینهرود کاملاً بر روند توسعه فیزیکی شهر میاندوآب تأثیر داشته و این تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را با توجه به اسکان شهروندان و رشد و توسعه بیش از بیش شهر میاندوآب قابل توجیه میباشد. بهطوریکه همه پهنهها و جهات شهر میاندوآب جهت توسعه پایدار شهری کاملاً مناسب نمیباشد بلکه جهات و پهنههای شمال و شمال شرقی از لحاظ پارامترها و توانهای محیطی کاملاً مناسب میباشند؛ و دیگر پهنهها و جهت ها بهصورت مناسب، تا حدودی مناسب و نامناسباند. نقاط و جهات شمال و شمال شرقی شهرستان میاندوآب جهت توسعه فیزیکی از نظر توانهای محیطی (پارامترهای محیطی) کاملاً مناسب بوده و در اولویت اول توسعه قرار میگیرد و جهات جنوب شرق برای توسعه فیزیکی شهر نامناسب (به دلیل حاصلخیز بودن، شیب زیاد و نزدیکی به گسل و شبکه آبراههها و...) تشخیص دادهشده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
54 - پهنهبندی خطر زمینلغزش با استفاده از مدل نسبت فراوانی و منطق فازی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان جم )
امیر صفاری منیره رعیتی شوازی مریم جان احمدی لیلا شیرزاد ملایریزمینلغزش یکی از مظاهر ناپایداری دامنههای طبیعی است و زمانی که فعالیتهای انسانی را تحت تاثیر قرار دهد، میتواند به پدیدهای خطرناک تبدیل شود. پهنهبندی خطر زمینلغزش نقش مهمی را در ارزیابی خطرات محیطی و تعیین راهکارهای بهینه مدیریتی نواحی مستعد زمینلغزش ایفا میکند. أکثرزمینلغزش یکی از مظاهر ناپایداری دامنههای طبیعی است و زمانی که فعالیتهای انسانی را تحت تاثیر قرار دهد، میتواند به پدیدهای خطرناک تبدیل شود. پهنهبندی خطر زمینلغزش نقش مهمی را در ارزیابی خطرات محیطی و تعیین راهکارهای بهینه مدیریتی نواحی مستعد زمینلغزش ایفا میکند. هدف از این پژوهش، تهیه نقشه پهنهبندی خطر زمینلغزش بخش مرکزی شهرستان جم در استان بوشهر، از طریق وزندهی به معیارهای اصلی با استفاده از مدل نسبت فراوانی و منطق فازی در نرم افزار Arc GIS 10 است. لایه پهنههای لغزشی به عنوان متغیر وابسته و لایههای ارتفاع، شیب، جهت شیب، لیتولوژی، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، کاربری اراضی، خاک و بارش به عنوان متغیرهای مستقل در مدل وارد شدند. بعد از مرحله فازی سازی معیارها، نقشههای پهنهبندی خطر زمینلغزش از طریق عملگرهای جمع، ضرب و گامای فازی با لانداهای 7/0، 8/0 و 9/0 تهیه شد. نتایج حاصل از مقایسه این نقشهها نشان داد که نقشه گامای فازی 9/0 پهنهبندی مناسبتری در رابطه با زمینلغزشهای بخش مرکزی جم دارد، بطوریکه 24/24 درصد از محدوده مورد مطالعه(32/169کیلومترمربع) در کلاس خطر بسیار زیاد و 47/2 درصد از محدوده(25/17 کیلومترمربع) در کلاس خطر بسیار کم قرار میگیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
55 - پهنهبندی حساسیت محدوده گسل بناروان نسبت به وقوع ناپایداری دامنهای با استفاده از مدل AHP FUZZY
فریبا همتی داود مختاریحرکت های تودهای و ناپایداریهای دامنهای، یکی از معضلات جهانی پیشروی انسان میباشد که در ایران به عنوان یک بلای طبیعی، سالیانه آسیب های جانی و مالی فراوانی بر کشور وارد میسازد و در مقایسه با سایر بلایای طبیعی مانند آتشفشان، سیل، زلزله، بهتر قابل مهار و مدیریت میباشد أکثرحرکت های تودهای و ناپایداریهای دامنهای، یکی از معضلات جهانی پیشروی انسان میباشد که در ایران به عنوان یک بلای طبیعی، سالیانه آسیب های جانی و مالی فراوانی بر کشور وارد میسازد و در مقایسه با سایر بلایای طبیعی مانند آتشفشان، سیل، زلزله، بهتر قابل مهار و مدیریت میباشد. گسل به ناروان با جهت کلی جنوب غربی- شمال شرقی به طول بیش از 20 کیلومتر یکی از مهمترین گسلهای موجود در دامنة جنوبی بزقوش آذربایجان است. هدف اصلی این پژوهش پهنهبندی خطر ناپایداری دامنهای در ناحیه مورد مطالعه است. برای رسیدن به این هدف روشFUZZY AHPاستفاده شد و مجموعاً 9 عامل اصلی مرتبط با وقوع ناپایداری دامنهای مورد تحلیل قرار گرفت. این معیارها به عنوان نقشههای عامل، هر کدام جداگانه کلاس بندی شده و با توجه به میزان حساسیت شان به وقوع ناپایداری دامنهای امتیاز گذاری شدند. نقشه نهایی پهنهبندی ناپایداری دامنهای در 5 کلاس بر مبنای درجه های مختلف تهیه شد. پهنهبندی ناپایداری دامنهای در حوضه نشان داد که پهنه با خطر زیاد، کمترین مساحت محدوده را (23/6) به خود اختصاص داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
56 - پهنهبندی خطر ناپایداریهای دامنهای در جادههای کوهستانی با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی(MLP)مطالعه موردی:( تنگه دره دیز)
شهرام روستائی فاطمه خدائیتنگه دره دیز یکی از مخاطره آمیزترین تنگه های استان آذربایجان شرقی، از لحاظ وقوع ناپایداری های دامنه ای است. با توجه به انطباق این تنگهبا تنها جاده ارتباطی شهرستان مرند – جلفا، یکی از بهترین راه های نگهداری وحفظ امنیت این مسیر، شناسایی مناطق و نقاط بحرانی و به عبار أکثرتنگه دره دیز یکی از مخاطره آمیزترین تنگه های استان آذربایجان شرقی، از لحاظ وقوع ناپایداری های دامنه ای است. با توجه به انطباق این تنگهبا تنها جاده ارتباطی شهرستان مرند – جلفا، یکی از بهترین راه های نگهداری وحفظ امنیت این مسیر، شناسایی مناطق و نقاط بحرانی و به عبارتی پهنه بندی خطر وقوع ناپایداری دامنه ای این تنگه است. در این راستا در ابتدا داده های مورد نیاز جمع آوری و سپس پردازش گردیدند و سپس لایه های اطلاعاتی لازم در محیطGIS، تهیه گردیده و سپسنقشه پهنه بندی خطر ناپایداری در نرم افزار IDRISIو در محیط شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چند لایه (MLP) با ساختار 1-10-15تهیّه گردید و مناطق مستعد وقوع خطر ناپایداری های دامنه ای درمحدوده مورد مطالعه در پنج کلاس خطربسیار بالا، بالا، متوسط، پایین و بسیارپایین مشخص شد. بر طبق نتایج حاصل عواملی مانند شیب و فاصله از گسل مهمترین عوامل تاثیر گذار در وقوع ناپایداری های دامنه ای در تنگه دره دیز و در نهایت سبب ناامنی هر چه بیشتر جاده می باشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
57 - پهنهبندی آگروکلیمایی کشت گندم دیم بر مبنای تاریخ اولین ریزش بارش 10 میلیمتر در فصل کشت در استان کرمانشاه
رستگار محمدی جواد خوشحال دستجردی داریوش رحیمیآبوهوا مهمترین عامـلی اسـت کـه تعیینکـننده نوع گیاه زراعی جهت کـشت در هر مـنطقه است. با توجه به اینکه کشت گندم دیم در استان از اولویت ویژهای برخوردار است این پژوهش انتخاب شد که در آن از دادههای اقلیمی 6 ایستگاه سینوپتیک (1989-2012) و 8 ایستگاه کلیماتولوژی (2008-20 أکثرآبوهوا مهمترین عامـلی اسـت کـه تعیینکـننده نوع گیاه زراعی جهت کـشت در هر مـنطقه است. با توجه به اینکه کشت گندم دیم در استان از اولویت ویژهای برخوردار است این پژوهش انتخاب شد که در آن از دادههای اقلیمی 6 ایستگاه سینوپتیک (1989-2012) و 8 ایستگاه کلیماتولوژی (2008-2013) استفاده شد. با توجه به تاریخ آغاز بارشهای پاییزی برای هر منطقه از استان تاریخ کشتی پیشنهاد شد؛ سپس انواع توزیعهای مختلف احتمالاتی بر روی تاریخ کشت برازش داده شد. بهترین توزیع آماری از رابطهضریب تعیین انتخاب و مراحل مختلف رشد گندم دیم نیز تعیین شد. از عنصر بارش، انواع نقشههای بارشی مورد نیاز استخراج گردید. همچنین از عنصر دما نقشههای دمایی و تنشهای دمایی نیز تهیه شد. درنهایت نقشه پهنهبندی اقلیمی کشت گندم دیم استخراج و مناطقی که بههیچعنوان قابلیت کشت نداشتند حذف شدند. نقشه نهایی شامل 4 پهنه بسیار مناسب، مناسب، متوسط و ضعیف است. نقشههای حاصل از پهنهبندی نشان داد که مـناطق بسـیار مـناسـب در شمال غرب، شرق و جنوب شرق، مناطق مناسب هم در شمال شرق، شرق، جنوب شرق و شمال غرب، مناطق متوسط هم بیشتر در مرکز، شمال و جنوب و مناطق ضعیف هم بیشتر در غرب و جنوب غرب استان واقعشدهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
58 - پهنهبندی خطرپذیری آبخوان کارستی دشت الشتر با مدل کپ
محمد علی زنگنه اسدی تیمور کولیوند عیسی جوکار سرهنگیآبخوان کارستی در مناطق نیمهخشک نقش بسیار حیاتی در زندگی مردم دارد. از اینرو شناخت پتانسیل آلودگی آبخوانها و قابلیت آسیبپذیری آنها در بخشهای مختلف از اهمیت بسزایی برخوردار است. منطقه غرب ایران به دلیل گسترش رشته کوه اغلب کربناته زاگرس دارای آبخوانهای کارستی متعددی أکثرآبخوان کارستی در مناطق نیمهخشک نقش بسیار حیاتی در زندگی مردم دارد. از اینرو شناخت پتانسیل آلودگی آبخوانها و قابلیت آسیبپذیری آنها در بخشهای مختلف از اهمیت بسزایی برخوردار است. منطقه غرب ایران به دلیل گسترش رشته کوه اغلب کربناته زاگرس دارای آبخوانهای کارستی متعددی است که ازنظر شرایط زیستمحیطی و فعالیتهای گسترده انسانی در معرض آلودگی قرار دارند. هدف پژوهش برآورد میزان و تهیه نقشه آسیبپذیری آبخوان کارستی دشت الشتر واقع در استان لرستان در برابر انتشار آلودگی با مدل کپ (COP) است. این مد ل با استفاده از سه عامل، لایهپوشاننده (O)، غلظتجریان(C)و رژیمبارش (P) به ارزیابی آسیبپذیری منابع آب کارست در برابر آلودگی میپردازد. نتایج پژوهش نشان میدهد که به ترتیب 14/19، 76/28، 01/35 و 09/17 درصد از مساحت منطقه در پهنه آسیبپذیری خیلی کم، کم، متوسط و بالا واقع شده که حاکی از آسیبپذیری تقریباً پایین این آبخوان کارستی نسبت به آلودگی است. یافتههای پژوهش نشاندهنده این امر است که به ترتیب اهمیت عامل لایه پوشاننده، عامل رژیم بارش و عامل غلظت جریان در آلودگی آبخوان الشتر نقش دارند. به دلیل وسعت کم کارستهای کاملاً توسعهیافته و شیب زیاد مناطق دارای کارست توسعهیافته، نقش عامل غلظت جریان در آلایندگی آبخوان الشتر کمتر است و به علت روند خشکسالیهای دهههای اخیر و نیز تغییر نوع بارش از برف به باران رگباری که آب ماندگاری و درنتیجه نفوذ کمتری را در حوضه کارستی الشتر دارد، از اهمیت رژیم بارشی در آسیبپذیری آبخوان الشتر کاسته است. در نهایت عامل لایه پوشاننده به دلیل نفوذپذیری بالای دشت آبرفتی الشتر زمینه آلودگی آبخوان را فراهم کرده است. بهطورکلی در منطقه موردمطالعه به ترتیب C،P و O بیشترین نقش را در میزان آسیبپذیری منطقه دارا میباشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
59 - همدیدنگری و پهنهبندی فضایی مخاطرات طبیعی (مطالعۀ موردی: استان خراسان جنوبی)
مرتضی اسمعیل نژاد صادق کریمی مصطفی خبازیمخاطرات طبیعی، بخشی از رفتار محیط است که در هر زمان و مکان احتمال رخداد آن وجود دارد. فراوانی، گستردگی و شدت این نوع مخاطرات در دهۀ اخیر افزایش یافته است. آگاهی از رفتار مخاطرات طبیعی و شناخت کانون های رخداد آنها برای برنامه ریزی محیطی و توسعه پایدار اقتصادی از اهمیت با أکثرمخاطرات طبیعی، بخشی از رفتار محیط است که در هر زمان و مکان احتمال رخداد آن وجود دارد. فراوانی، گستردگی و شدت این نوع مخاطرات در دهۀ اخیر افزایش یافته است. آگاهی از رفتار مخاطرات طبیعی و شناخت کانون های رخداد آنها برای برنامه ریزی محیطی و توسعه پایدار اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است. استان خراسان جنوبی از جمله مکان هایی است که دارای تنوع و فراوانی مخاطرات طبیعی است؛ بنابراین، واکاوی و پایش مخاطرات طبیعی در خراسان جنوبی هدف اصلی این پژوهش است که تاکنون به شکل جامع مورد مطالعه قرار نگرفته است. نخست مهمترین بلایای طبیعی استان از دیدگاه کارشناسان، تاریخچه و آمار رخداد فراوانی، شناسایی و سپس با استفاده از داده های موجود، برای هر مخاطره پایگاه داده ای در سطح استان ایجاد شد. لایه های ورودی برای ارزیابی مخاطرات طبیعی استان شامل لایه کسری مخزن آب دشت ها، سختی و شوری آّب، یخبندان، گرد و غبار، روزهای داغ، سیل، خشکسالی و لرزه خیزی بوده است. در ادامه، با کمک نرم افزارهای آرک جی آی اس 3/10 و متلب و با استفاده از تکنیک چند معیاره و مدل ترکیب خطی وزین به واکاوی و تحلیل مخاطرات طبیعی استان اقدام شد. نتایج پژوهش نشان داد که استان خراسان جنوبی در چهار طبقه خطر قرار دارد. بیش از 21941 کیلومتر مربع از مساحت این استان، در پهنۀ فوق بحرانی قرار دارد. نواحی جنوبی، غرب و قسمت هایی از مرکز استان، بالاترین پتانسیل رخداد مخاطرات طبیعی را داراست تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
60 - نقش حرکات دامنهای"ریزش" در ایجاد مخاطرات ریلی(محور ریلی زاهدان-کرمان)
مریم نعمتی مصطفی خبازی علیاصغر عبداللهی علی قضاتمحورهای ریلی، در مسیر خود از فرمها و ژئوفرمهای مختلفی عبور میکنند که برخی این محیطهای طبیعی میتوانند مخاطراتی را برای خطوط ریلی به وجود آورد.در این میان ریزش سنگ از جمله مخاطراتیاست که همیشه ناوگان ریلی کشور را تهدیدمیکند و هر سال به آنآسیبهایی را وارد میکند. در أکثرمحورهای ریلی، در مسیر خود از فرمها و ژئوفرمهای مختلفی عبور میکنند که برخی این محیطهای طبیعی میتوانند مخاطراتی را برای خطوط ریلی به وجود آورد.در این میان ریزش سنگ از جمله مخاطراتیاست که همیشه ناوگان ریلی کشور را تهدیدمیکند و هر سال به آنآسیبهایی را وارد میکند. در این پژوهش سعیشد ابتدا نقشه ارزیابی ریسک ریزش سنگ در محور ریلی زاهدان- کرمان(منطقه نصرتآباد) با استفاده از نقشههای موجود تهیهشود؛ سپس به کمکنرمافزارهایENVI5.3، GEOMATICAوARC GIS از تصاویرماهوارهای تراکم خطوارهها و شکستگیها در منطقه مورد مطالعه استخراج شد. نتایج این پژوهش نشان داد بیشترین تراکم خطوارههامنطبق بر نقشه پهنهبندی ریزش سنگ بهویژه در 15 کیلومتری محور میانی خط ریلی نصرتآباداست. در پایان با انجام بررسی میدانی، 4 ایستگاه در محور ریلی مورد بررسی قرار گرفت و 3 نقطه حساس به ریزش شناسایی شدند که از میانتودههای شناسایی شده، توده ایستگاه دوم با 864 مترمکعب بیشترین حجم ریزش محاسبه گردید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
61 - پهنهبندی گیاه دارویی Teucrium polium L. در رویشگاههای مختلف حوضه آبخیز مهارلو استان فارس
قاسم خداحامی محمد باقر رضاییبسیاری از گونههای دارویی که در عرصههای طبیعی پراکنش دارند به دلیل بهرهبرداری بیرویه در معرض تخریب قرار گرفته و برای جلوگیری از این پدیده، کشت و اهلیکردن آنها ضرورت دارد که آن هم بدون اطلاع از عوامل اکولوژیک مؤثر در پراکنش آنها در زیستگاههای طبیعی میسر نیست. پس ا أکثربسیاری از گونههای دارویی که در عرصههای طبیعی پراکنش دارند به دلیل بهرهبرداری بیرویه در معرض تخریب قرار گرفته و برای جلوگیری از این پدیده، کشت و اهلیکردن آنها ضرورت دارد که آن هم بدون اطلاع از عوامل اکولوژیک مؤثر در پراکنش آنها در زیستگاههای طبیعی میسر نیست. پس از جمعآوری اطلاعات موجود در مورد پراکنش گونه گیاهی Teucrium polium در شرایط مختلف رویشگاهی حوضه آبخیز مهارلو، 3 ناحیه رویشی انتخاب گردید. بهمنظور تعیین نوع و میزان ارتباط این گونه با مؤلفههای اکولوژیکی، برداشتهای صحرایی در هر 3 منطقه پراکنش گیاه انجام شد. عمده خصوصیات گیاهی نشان دهنده ارتباط قوی درصد پوشش، تراکم، فراوانی، تولید، وفور، بنیه گیاهی، چیرگی، اجتماعی بودن و تکمیل چرخه فنولوژی بود. جهت بررسی رفتار پارامترها و همگنی آنها با یکدیگر، از آنالیز مؤلفههای اصلی (PCA) استفاده شد. با توجه به ضرایب تجزیه به مؤلفههای اصلی، مشخص گردید که متغیرهای اجتماعی بودن و بنیه گیاهی بیشترین ضرایب را در مؤلفه اول و تراکم و تولید، بیشترین ضرایب را در مؤلفه دوم دارند. نمودار ضرایب Pc1 در برابر Pc2 مشخص کرد، سه رویشگاه در سه ناحیه جداگانه قرار دارند. همچنین نتایج نشان میدهد که پراکنش و نیاز رویشگاهی گیاه کلپوره، به مقدار زیادی در دو رویشگاه : سروستان و دراک مشابه بوده و در یک گروه قرار میگیرند. با در نظر گرفتن شباهت 60 درصد در هر دو مرحله آنالیز خوشهای، نتایج نشان میدهد که بین رویشگاه سروستان و چشمه انجیر برای متغیرهای گیاهی، 76/76 درصد شباهت دیده میشود و با در نظر گرفتن تمامی متغیرها (اکولوژیکی و گیاهی)، شباهت این دو رویشگاه به 98/47 درصد میرسد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
62 - پهنهبندی خطر زلزله با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز )
حجت اله پاشاپور رامین قربانی ابراهیم فرهادی عباس درودی نیاکشور ایران از کشورهای خطرپذیر در زمینة بلایای طبیعی بهویژه زلزله است. قرارگیری بر روی کمربند کوهزایی آلپ ـ هیمالیا و وجود فرآیندهای فعال زمینشناسی و صفحهای، زلزله را بهعنوان یک خطر بالقوه مطرح ساخته است. در این میان، استقرار بیشتر جمعیت ایران در کلانشهرها لزوم ایم أکثرکشور ایران از کشورهای خطرپذیر در زمینة بلایای طبیعی بهویژه زلزله است. قرارگیری بر روی کمربند کوهزایی آلپ ـ هیمالیا و وجود فرآیندهای فعال زمینشناسی و صفحهای، زلزله را بهعنوان یک خطر بالقوه مطرح ساخته است. در این میان، استقرار بیشتر جمعیت ایران در کلانشهرها لزوم ایمنی هرچه بیشتر فضاهای شهری را مطرح ساخته است. یکی از فضاهای شهری بسیار مهم در این رابطه کلانشهر تبریز است. قرارگیری این شهر بر روی گسلهای فعال منطقه بهویژه گسل تبریز لزوم اتخاذ رویکردهای ایمنی شهرسازی را مطرح میسازد. این مقاله از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی ـ تحلیلی است. برای انجام این پژوهش از فرآیند تحلیل سلسلهمراتبی و نرمافزار Arc GIS استفادهشده است. در این راستا 12 معیار در دو بخش طبیعی و انسانی مشخص و پردازش شدند و نقشه خطرپذیری زلزله تهیه شد. نتایج نشان میدهد مناطق مرکزی، غرب و جنوب غربی با مساحت 6/13969 هکتار (بیش از نیمی از مساحت شهر) یعنی 3/59 درصد این شهر در پهنه لرزهخیزی با ریسک بسیار بالا و بالا قرار دارند و کاملاً مستعد زلزله هستند و تنها بخشهای شمالی این شهر بهصورت منفرد مصون از زلزله است؛ اما با توجه به آنکه عمق و دامنه زلزله محدود به حریم خاصی نیست، طبیعتاً رخداد زلزله در این شهر مناطق شمالی را نیز در بر خواهد گرفت. از این رو التزام به قوانین و مقررات ساختوساز، مکانیابی توسعه شهری، فضاهای زیست و فعالیت در این کلانشهر اهمیت ویژهای مییابد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
63 - ریز پهنهبندی ریسک سیلاب شهری با استفاده از مدل فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (مطالعهی موردی: شهر نهاوند)
صمد فتوحی سجاد کیانیاز مهمترین عوامل در کاهش خطر سیل، وجود آمادگی قبلی جامعه برای برخورد با این پدیده هست. این آمادگی برای برخورد با سانحه عبارتاند از داشتن برنامه مشخص قبلی و برنامهریزی است. به همین دلیل است که برنامهریزی برای مقابله با مخاطرات طبیعی، تا این اندازه اهمیت یافته است. در أکثراز مهمترین عوامل در کاهش خطر سیل، وجود آمادگی قبلی جامعه برای برخورد با این پدیده هست. این آمادگی برای برخورد با سانحه عبارتاند از داشتن برنامه مشخص قبلی و برنامهریزی است. به همین دلیل است که برنامهریزی برای مقابله با مخاطرات طبیعی، تا این اندازه اهمیت یافته است. در این پژوهش جهت آمادگی برای برخورد با بحران، با بهره گیری از مدل AHP با استفاده از نرمافزار GIS اقدام به تفکیک سطوح ریسکپذیر شهر نهاوند برای بحرانی نظیر سیل که ریسک آن در منطقه بسیار بالاست، انجام گرفت. نتایج حاصل از خروجی مدل نشان می دهد که از وسعت 861 هکتاری شهر نهاوند 2/40 درصد از محدوده دارای وضعیت با ریسک کم تا بسیار کم، 5/31 درصد دارای وضعیت با ریسک متوسط و 1/28 درصد از محدوده ی موردمطالعه نیز در شرایط با ریسک بالا تا بسیار بالا قرار دارد. لذا لزوم توجه هر چه بیش تر به امر برنامه ریزی شهری و مدیریت بحران را در مراحل قبل، حین و بعد از وقوع بحران را از طرف مسؤولین این شهر میطلبد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
64 - بررسی شرایط دمایی استان فارس جهت تعیین شهرهای مستعد زنبورداری شهری
علی اکبر صالحی زاده مرتضی خداقلی امیر گندمکارچکیده در سالهای اخیر محبوبیت زنبورداری شهری به سرعت در حال افزایش است، به طوری که ممنوعیت زنبورداری در بسیاری از شهرهای دنیا رفع شده است. مهمترین نتیجه پرورش زنبور عسل، گرده افشانی است اما یکی از اهداف بشر از پرورش زنبور عسل، برداشت تولیدات آن میباشد. زنبورداری شهری أکثرچکیده در سالهای اخیر محبوبیت زنبورداری شهری به سرعت در حال افزایش است، به طوری که ممنوعیت زنبورداری در بسیاری از شهرهای دنیا رفع شده است. مهمترین نتیجه پرورش زنبور عسل، گرده افشانی است اما یکی از اهداف بشر از پرورش زنبور عسل، برداشت تولیدات آن میباشد. زنبورداری شهری به گرده افشانی درختان و گلهای پارکها و خیابانها در فضای شهر کمک زیادی میکند و همچنین میتواند به عنوان یک کسب و کار خانگی محسوب شود. با توجه به اینکه در زنبورداری شهری کندوها کوچ داده نمیشوند، توجه به دما به عنوان مهمترین عنصر جوی موثر بر زنبورداری حائز اهمیت است. در این تحقیق از آمار دمای کمینه و بیشینه روزانه ایستگاههای هواشناسی در دوره آماری 20 ساله استفاده شده است. از این دادهها برای تطبیق آستانههای دمایی موثر بر فعالیت زنبور عسل استفاده شده است. نتایج برآوردهای ایستگاهی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و با توجه به رابطه مستقیم بین تغییرات ارتفاعی و تغییرات دمایی به پهنه استان فارس تعمیم داده شده است. سپس نقشه پهنهبندی قابلیت زنبورداری شهری در استان فارس ترسیم گردید. نتایج نشان داد شرایط حرارتی فعال تقریبا در بیشتر نواحی استان از ماه فروردین آغاز شده و به تدریج به مناطق مرتفع استان میرسد. نواحی جنوبی و کم ارتفاع استان در ماههای تیر تا مهر دارای محدودیت گرمایی هستند. مناسبترین مکانها جهت استقرار کلنیها با تبعیت از نقشههای پهنهبندی بر پایه شرایط دمایی جهت زنبورداری شهری، شهرهای واقع در نوار مرکزی استان با ارتفاع متوسط 1500 متر از سطح دریا هستند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
65 - بررسی سیلپذیری مناطق پاییندست ناشی از وقوع بیشترین سیلاب محتمل در سد خاکی قره آقاچ
سیدعلی شاهرضائی مهدی رادفر الهام قنبری عدیوییکی از مهمترین مسائل مطرح در زمینهی جنبههای علمی هیدرولیک محاسباتی رودخانه، روندیابی جریانهای دائمی و غیردائمی میباشد. بررسی پهنهبندی سیلاب با دوره بازگشتهای متفاوت را میتوان به عنوان یکی از مهمترین مسائل در زمینه مدیریت سیلاب نام برد. در تحقیق حاضر با استفاده ا أکثریکی از مهمترین مسائل مطرح در زمینهی جنبههای علمی هیدرولیک محاسباتی رودخانه، روندیابی جریانهای دائمی و غیردائمی میباشد. بررسی پهنهبندی سیلاب با دوره بازگشتهای متفاوت را میتوان به عنوان یکی از مهمترین مسائل در زمینه مدیریت سیلاب نام برد. در تحقیق حاضر با استفاده از نرمافزار HEC-RAS به بررسی سیلپذیری مناطق پایین-دست ناشی از وقوع بیشترین سیلاب محتمل در سد خاکی قره آقاچ پرداخته شده است. نتایج تحقیق در محیط RAS Mapper نمایش داده شده است. نتایج نشان داد بر خلاف آنچه تصور میشد با توجه به اینکه سرریز سد قره آقاچ بر اساس بیشترین سیلاب محتمل کنترل شده است؛ لذا این سیلاب موجب شکست، در سد خاکی قره آقاچ از نوع جریان روگذری نمیگردد. بیشترین دبی خروجی از سرریز سد 435 دقیقه پس از شبیهسازی مدل اتفاق افتاده و معادل 72/171 متر مکعب بر ثانیه میباشد. بر اساس نتایج حاصل شده از مدل Google Earth مساحت آبگرفتگی مناطق پاییندست در زمانیکه دبی به اوج خود رسیده است؛ حدوداً معادل 73/5 کیلومتر مربع میباشد. شعاع آبگرفتگی در لحظهای که دبی به اوج خود رسیده است نسبت به خط ساحلی جریان، در حوالی روستاهای مهرگرد و حسین آباد به ترتیب معادل 196 و 1858 متر میباشد. عمده مناطق مسکونی در حوالی روستاهای مهرگرد، حسین آباد و کاسگان سفلی با جریان آب حاصل شده در زمان دبی اوج حدوداً به ترتیب معادل 60، 587 و 689 متر نسبت به خط ساحلی جریان فاصله دارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
66 - پهنه بندی ژئومورفولوژی با فرم های بنیادی مینار در راستای مکان یابی بهینه پخش سیلاب
صدیقه ابراهیمیان محمد نهتانی حسین صادقی مزیدیپهنههایی که از نظر ژئومورفولوژیک همگن هستند، میتوانند با یک روش مدیریت شوند. پهنهبندی سطح زمین، تشخیص عوارض زمین بهوسیله ویژگیهای اساسی سطح مانند ارتفاع، شیب و جهت شیب میباشد در این تحقیق به پهنهبندی کمی سطح زمین با استفادهی مدلهای بنیادی پرداخته شد که مدل بنیاد أکثرپهنههایی که از نظر ژئومورفولوژیک همگن هستند، میتوانند با یک روش مدیریت شوند. پهنهبندی سطح زمین، تشخیص عوارض زمین بهوسیله ویژگیهای اساسی سطح مانند ارتفاع، شیب و جهت شیب میباشد در این تحقیق به پهنهبندی کمی سطح زمین با استفادهی مدلهای بنیادی پرداخته شد که مدل بنیادی به الگوی از سطح گفته میشود که دارای شکل خاصی مانند حالت پلهای و دایره ای هستند و با تغییر ضرایب مربوط به آنها شکل کلی خود را حفظ نموده و تنها انحنا و شیب آنها در جهات مختلف تغییر مینماید. علت انتخاب این فرمها این است که هر فرم خواص قابل پیشبینی از نظر جهت حرکت آب، قابلیت فرسایشدهندگی، کاهنده یا افزاینده بودن جریان، قابلیت جمعآوری آب را دارد. در این مطالعه به منظور تشخیص محدودههای مناسب برای تغذیه مصنوعی در منطقهی کوهستانی گهر و دشت گربایگان، در استان فارس، از پهنهبندی کمی سطح زمین با برازش فرم بنیادی پلهای و دایره ای، به سطح استفاده گردیده است. برای تشخیص بهترین ساختار بنیادی خطی و دایره ای قابل برازش از ساختارهایی با رده درجه دو برای پنجره سهتایی و از دادههای حاصل از مدل رقومی ارتفاعی با قدرت تفکیک 10 متری استفاده گردیده است. برای تعیین درجه برازش ساختارهای بنیادی از شاخص مجموع اختلاف مربعات اختلافات سطح استفاده شده است. با برازش الگوهای قابل تفسیر به سطح زمین میتوان تعیین نمود که زمین به چه الگو و چه مکانیسم تشکیلی شباهت بیشتری دارد. مکانهایی که در بعد قابل قبول شیب نمیباشد (شیب از 002/. کمتر و از 1/0 بیشتر) مقدار تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
67 - پهنهبندی و تحلیل فضایی مناطق شهری به لحاظ ناهنجاریهای اجتماعی و شناسایی کانونهای جرمخیز شهری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز)
سیامک محمدی امناب کریم حسین زاده دلیر پرویز نوروزی ثانیاین پژوهش با هدف شناسایی و ارائهی تصویری از کانونهای جرمخیز و ناهنجاریهای اجتماعی در سطح مناطق شهر تبریز ارائه گردیده است. در این پژوهش ترکیبی از روشهای توصیفی، تحلیلی و تطبیقی به کار گرفته شده است و به منظور تحلیل الگوهای فضایی جرائم در سطح مناطق شهر تبریز با استف أکثراین پژوهش با هدف شناسایی و ارائهی تصویری از کانونهای جرمخیز و ناهنجاریهای اجتماعی در سطح مناطق شهر تبریز ارائه گردیده است. در این پژوهش ترکیبی از روشهای توصیفی، تحلیلی و تطبیقی به کار گرفته شده است و به منظور تحلیل الگوهای فضایی جرائم در سطح مناطق شهر تبریز با استفاده از نرمافزارهای اختصاصی تحلیل فضایی بزهکاری در محیط سامانههای اطلاعات جغرافیایی، روش های آماری تحلیل واریانس و آزومون توکی، آزمون خوشهبندی (شاخص نزدیکترین همسایه) و روش درونیابی به کار گرفته شده است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که مهمترین کانونهاجرمخیزشهری تبریزدرمناطق 10 و 4 و 6 واقع شده است که جزء محدوده هایپرازدحام و متراکم شهر که دارای ساختار کالبدی نامناسب با امکان کنترل کمتر میباشد، شکل گرفته است. با توجه به مقایسه میانگینها و ترتیب آن ها، مناطق 2 و 9 به ترتیب کمترین نمره را به لحاظ ناهنجاری اجتماعی دریافت کردهاند. جهت نشان دادن الگوی توزیع متغیرهای مورد مطالعه از مدل نزدیکترین همسایه استفاده شد که در تمامی متغیرها با توجه به مدل، الگوی توزیع کاملاً پراکنده است. در ادامه جهت پهنهبندی متغیرهای مورد مطالعه در سطح مناطق شهر تبریز با توجه به نتایج مطالعه میدانی از مدل درونیابی استفاده شد که پهنهبندی متغیر شرارت در شهر تبریز، در سطح مناطق 10 و 4 و 6 بیشترین تراکم را دارند و مناطق 2 و 1 و 8 کمترین تراکم این متغیر را دارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
68 - پهنهبندی میزان آسیبپذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل
سید جهانگیر موسوی نسب عباس ملک حسینی مجید شمسمقدمه: سیلابها از جمله مخاطراتی هستند که همیشه احتمال رخ دادن آنها به عنوان یک مخاطره طبیعی برای انسانها وجود داشته است. همچنین با توجه به بالا رفتن وقوع سیلاب مخصوصاً در سطح شهرها و به وجود آمدن خطرات جانی، مالی و محیط زیستی ناشی از افزایش آن، پهنهبندی مناطق سیلخی أکثرمقدمه: سیلابها از جمله مخاطراتی هستند که همیشه احتمال رخ دادن آنها به عنوان یک مخاطره طبیعی برای انسانها وجود داشته است. همچنین با توجه به بالا رفتن وقوع سیلاب مخصوصاً در سطح شهرها و به وجود آمدن خطرات جانی، مالی و محیط زیستی ناشی از افزایش آن، پهنهبندی مناطق سیلخیز از اهمیت بالایی برخوردار است. پهنهبندی سیل یکی از بهترین روشها برای برنامهریزی و شناسایی مناطق تحت تأثیر سیل میباشد.هدف پژوهش: هدف اصلی پژوهش حاضر، ضمن شناسایی متغیرهای مؤثر در پهنهبندی خطر سیل؛ پهنهبندی میزان آسیبپذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل است.روششناسی پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی بوده است. در این پژوهش در ابتدا متغیرهای اثرگذار بر پهنهبندی آسیبپذیری سیل بر اساس مطالعات مختلف شناسایی، سپس با استفاده از روش AHP و نظرات مربوط به 73 کارشناس و متخصص وزن مربوط به هر کدام از متغیرها در محیط Export Choice مشخص شده و در نهایت با استفاده از روش FAHP و در محیط GIS نقشه مربوط به پهنهبندی وضعیت آسیبپذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل ترسیم شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر ایلام مرکز استان ایلام میباشد؛ که از نظر موقعیت جغرافیایی در غرب و جنوب غربی کشور استقرار یافته است.یافتهها: در پهنهبندی میزان آسیبپذیری شهر ایلام در برابر سیل از 11 متغیر مورد بررسی 3 متغیر فاصله از آبراهه با وزن 244/0؛ فاصله از رودخانه با وزن 126/0 و جهت شیب با وزن 102/0 با اهمیتترین متغیرها هستند و نقش کلیدی در پهنهبندی میزان آسیبپذیری شهر ایلام در برابر سیل ایفا میکنند. همچنین محدودهی وسیعی از شهر ایلام (1687 هکتار) دارای پتانسیل بالای آسیبپذیری از مخاطره سیل میباشد که ناشی از شرایط توپوگرافی و زمینشناسی خاص این محدوده میباشد.نتایج: بررسی وضعیت پهنهبندی میزان آسیبپذیری مخاطره سیل در شهر ایلام بیانگر آن است که قسمتهای شمال غربی، غرب و جنوب غربی و جنوب شهر ایلام در وضعیت آسیبپذیری کمتری نسبت به سایر مناطق شهر ایلام قرار دارند. همچنین بیشتر قسمتهای مرکزی، شرق و شمال شرق ایلام در وضعیت آسیبپذیری بالا قرار دارند. در ادامه جهت کاهش میزان آسیبپذیری شهر ایلام در برابر سیل پیشنهادهایی ارائه شده است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
69 - پهنه بندی ارزیابی خطر زمین لغزه ها در دامنه های شمالغربی زون بینالود (مطالعه موردی: حوزه کوهستانی شاندیز در شمالغرب شهرستان مشهد)
ابوالفضل بهنیافر محمدرضا منصوری دانشورلغزشهای زمین در نواحی کوهستانی کشور سالانه بیش از 500 میلیارد ریال خسارات اقتصادی بهدنبال میآورند (افشار، 1385: 84).نقش مطالعات ژئومورفولوژیک در ارزیابی وقوع زمین لغزشهای کشور بهویژه طی سه دهه اخیر بسیار گسترده شده است. تشدید کاربری زمین و وجود سازندهای سطحی سست و أکثرلغزشهای زمین در نواحی کوهستانی کشور سالانه بیش از 500 میلیارد ریال خسارات اقتصادی بهدنبال میآورند (افشار، 1385: 84).نقش مطالعات ژئومورفولوژیک در ارزیابی وقوع زمین لغزشهای کشور بهویژه طی سه دهه اخیر بسیار گسترده شده است. تشدید کاربری زمین و وجود سازندهای سطحی سست و ضعیف در دامنههای شمالغربی زون بینالود موجب وقوع زمین لغزههای متوسط و کوچک مقیاس گردیده و با توجه به زمینههای زیاد جاذبههای گردشگری در حوضه، این حرکات تودهای دامنه ممکن است منجر به مخاطرات محیطی و کاتاستروفیسم گردد. در این مقاله با استفاده از مدل آنبالاگان، خطر وقوع زمین لغزهها در محدوده مورد مطالعه از طریق 6 متغیر ارزیابی گردیده است. نتایج آشکار نمود که بخشهای جنوبی دهستان بهدلیل تراکم زیاد ارتفاعات، افزایش شیبهای دامنه، وجود سازندهای سطحی سست و واریزهای و بهویژه نقش عوامل آنتروپوژنیک، دارای پهنههای زمین لغزهای پر خطر، از لحاظ درجه وقوع زمین لغزشها بودهاند. تشدید کاربری زمین در سازندهای سست فیلیت مشهد، عمدتاً به صورت باغات سنتی و پمپاژ آب رودخانه به تراسهای آبرفتی و دامنهها (بهنیافر و قنبرزاده، 1386: 147) از جمله مهمترین علل تشدید کننده وقوع زمین لغزهها در منطقه مورد مطالعه میباشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
70 - پهنهبندی شدت خشکسالی با استفاده از نمایههای درصد از نرمال (PN) و دهکها (DC) در استان خراسان رضوی
سید محمد عسکریزاده ابوالفضل بهنیافر فاطمه زابل عباسی شراره ملبوسیزندگی بشر در طول تاریخ در سراسر جهان در معرض انواع مخاطرات طبیعی قرار داشته که بخشی از آن ناشی از فعالیتها و فرایندهای زمین شناختی و ژئومورفولوژیکی از قبیل زلزله، آتشفشان و غیره بوده ولی بخشی از حوادث ناشی از فرایندهای اقلیمی میباشد که شدت و فراوانی این پدیدهها تا حد أکثرزندگی بشر در طول تاریخ در سراسر جهان در معرض انواع مخاطرات طبیعی قرار داشته که بخشی از آن ناشی از فعالیتها و فرایندهای زمین شناختی و ژئومورفولوژیکی از قبیل زلزله، آتشفشان و غیره بوده ولی بخشی از حوادث ناشی از فرایندهای اقلیمی میباشد که شدت و فراوانی این پدیدهها تا حدود زیادی به مختصات جغرافیایی محل بستگی دارد از جمله این حوادث می توان به طوفان های سهمگین، خشکسالی، سیل و ... اشاره کردکه در این میان خشکسالی از اهمیت ویژهای برخوردار است خشکسالی حادثهای طبیعی و پدیدهای آرام و مرموز است، که در دهههای اخیر در میان حوادث طبیعی که جمعیتهای انسانی را تحت تأثیر قرار دادهاند فراوانی و خسارات ناشی از خشکسالی بیش از سایر حوادث اقلیمی بوده است. در مقاله پژوهشی حاضر سعی شده است ضمن مطالعه اجمالی روشها و نمایههای ارزیابی شدت خشکسالی، این پدیده از دیدگاه اقلیمی نیز مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از دادههای موجود بارش ماهانه ایستگاههای سینوپتیک استان خراسان رضوی، نقشه پهنهبندی خشکسالی با استفاده از شاخص های درصد از نرمال (PN) و دهکها (DC) تهیه شده و در نهایت کاربرد این دو نمایه در ارزیابی شدت خشکسالی در شهرستانهای استان خراسان رضوی با یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفته شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
71 - سیل و مدیریت سیلاب
محمدرضا اصغری مقدمسیل و سیلاب یکی از فرآیندهای طبیعی است که پیوسته مراکز جمعیتی و عرصههای فعالیتهای انسانی را مورد تهدید قرار داده و میدهد. علیرغم پیشرفتهای علمی و فنی که در عصر حاضر نصیب جوامع انسانی در زمینهی کنترل و مقابله با مخاطرات طبیعی گردیده است، این فرآیند هنوز همه ساله در أکثرسیل و سیلاب یکی از فرآیندهای طبیعی است که پیوسته مراکز جمعیتی و عرصههای فعالیتهای انسانی را مورد تهدید قرار داده و میدهد. علیرغم پیشرفتهای علمی و فنی که در عصر حاضر نصیب جوامع انسانی در زمینهی کنترل و مقابله با مخاطرات طبیعی گردیده است، این فرآیند هنوز همه ساله در سطح جهان و ایران خسارات و تلفات قابل توجهی را بهوجود میآورد. امروزه هیدرولوگهایی که به مطالعات رفتار آب میپردازند دو روش سختافزاری (ساخت سازهها و اقدامات فیزیکی) و نرمافزاری (راهکارهای مدیریتی) را به مدیران بحران پیشنهاد مینمایند، اجرای این دو روش بهطور همزمان و هماهنگ میتواند تا حدود زیادی سیلابها را کنترل و خسارات و تلفات ناشی از آن را کاهش دهد. مدیرت سیلاب که بهصورت یک علم در دو دههی اخیر مورد استقبال قرار گرفته است با استفاده از اطلاعات و آمار مربوط به ویژگیهای فیزیوگرافی حوضهها، رفتار آب در حوضهها، شرایط اقلیمی به محاسبات دورههای برگشت سیلاب و میزان آن اقدام نموده، و بر آن اساس میزان ریسک سیلاب را برای هر دوره محاسبه مینمایند و براساس آن روشهای سختافزاری و نرمافزاری خود را پیشنهاد مینمایند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
72 - پهنهبندی تعیین تاریخ کاشت، برداشت و طول دوره رشد مناسب جهت کاشت پاییزه چغندرقند در استانهای خراسان رضوی و جنوبی
محمد علی جواهری محمدرضا اصغری پور محمود رمرودی مهدی دهمرده علیرضا قائمیدر این مطالعه به این منظور ابتدا پایگاه دادههای اقلیمی تشکیل گردید. سپس پهنهبندی تاریخ کاشت و برداشت بر اساس نتایج طرح های تحقیقاتی و همچنین احتمال وقوع دماهای آستانه در مراحل مختلف نموی، انجام پذیرفت. جهت محاسبه آستانه بهاره شدن، دماهای ساعتی روزانه و طول روز برای هر أکثردر این مطالعه به این منظور ابتدا پایگاه دادههای اقلیمی تشکیل گردید. سپس پهنهبندی تاریخ کاشت و برداشت بر اساس نتایج طرح های تحقیقاتی و همچنین احتمال وقوع دماهای آستانه در مراحل مختلف نموی، انجام پذیرفت. جهت محاسبه آستانه بهاره شدن، دماهای ساعتی روزانه و طول روز برای هر ایستگاه و سالهای مختلف محاسبه گردید. به منظور تعیین بهترین روش درونیابی،مدلهای رگرسیونی، وزندهی معکوس فاصله، کریجینگ و کوکریجینگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. سپس تحلیل دادهها و پهنه بندی هر لایه با نرمافزار10.2 ARC GIS انجام پذیرفت. نتایج نشان داد تاریخ کاشت مناسب در جنوب استان خراسان رضوی و در شهرستان بردسکن و غرب شهرستان سبزوار در این استان پنجم تا پانزدهم مهر ماه تعیین گردید. این تاریخ کاشت برای مناطق جنوبی و نواحی شرقی و غربی استان خراسان جنوبی نیز توصیه میگردد. همچنین تاریخ برداشت مناسب در قسمتهای جنوبی این استانها از پانزدهم اردیبهشت لغایت پانزدهم خرداد میباشد. این مناطق بدلیل محدودیت های دمایی از طول دوره رشد کمتری نسبت به نواحی مرکزی برخوردار هستند. با این حال این اراضی درصد روزهای مناسب رشد و همچنین درجه روز رشد بیشتری نسبت به نواحی مرکزی داشتهاند. همچنین نتایج پهنهبندی نشان داد بیشتر مناطق جنوب غربی استان خراسان جنوبی مجموع دماهای بهاره شدن را دریافت نکرده و بوتهها بهاره نمیگردند. ولی در بسیاری از مناطق مورد مطالعه بهاره شدن بوتههای چغندرقند انجام میپذیرد. لذا جهت کاشت پاییزه چغندرقند در این مناطق استفاده از ارقام بسیار مقاوم به ساقه دهی توصیه می گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
73 - پهنه بندی آگروکلیماتولوژی کشت گوجه فرنگی (Solanum lycopersicum) در استان هرمزگان
غلامحسین بیگی پور فرزین عبدالهی ابراهیم شاکری زادهپهنهبندی آگروکلیماتولوژی از جمله روشهایی است که در طی سه دهه گذشته بمنظور تعیین پهنهها و مناطقی که از نظر متغیرهای اقلیمی وضعیت مشابهی دارند مورد استفاده قرار گرفته است. با شناخت وضعیت اقلیمی مناطق علاوه بر آن که میتوان مدیریت زراعی را در کاشت محصولات اعمال نمود تا أکثرپهنهبندی آگروکلیماتولوژی از جمله روشهایی است که در طی سه دهه گذشته بمنظور تعیین پهنهها و مناطقی که از نظر متغیرهای اقلیمی وضعیت مشابهی دارند مورد استفاده قرار گرفته است. با شناخت وضعیت اقلیمی مناطق علاوه بر آن که میتوان مدیریت زراعی را در کاشت محصولات اعمال نمود تا حدودی از چالش کشاورزان در مواجهه با شرایط تغییرات اقلیمی خواهد کاست. تحقیق حاضر در زمینه پهنهبندی کشت گوجهفرنگی در استان هرمزگان انجام شده است. مطابق نقشه های توپوگرافی و خاکشناسی، بیش از 74 درصد از سطح این استان را مناطق کوهستانی دارای خاک ناچیز با عمق کم و یا کیفیت نامناسب برای کشاورزی تشکیل می دهد و بقیه نقاط استان دارای پتانسیل کشت محصولات مختلف می باشد. در مرحله اول، با حذف مناطق نامناسب، سطح دارای پتانسیل کشاورزی مشخص گردیده و در مرحله بعد، پهنهبندی آگروکلیماتولوژی برای کشت محصول گوجهفرنگی در مناطق مستعد کشاورزی استان با توجه به نیازهای این محصول شامل آب و هوا، و کیفیت آب و خاک مناسب با استفاده از دادههای اقلیمی، آمار و اطلاعات هواشناسی، گزارشهای توصیفی، تشریحی، نقشههای توپوگرافی با مقیاس 1:2350000 و بستههای نرمافزاری Ilwis و ArcGIS انجام گردید. با تلفیق نقشههای مختلف، مناطق مناسب برای کشت این محصول تعیین گردید و مشخص شد که از محدوده مساحت قابل کشت در استان، 5/78 درصد (41/20 درصد مساحت کل استان)، جزء مناطق بسیار مستعد تا مستعد است و 5/21 درصد مناطق قابل کشت را مناطق نامستعد برای کشت محصول گوجهفرنگی تشکیل می دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
74 - پهنهبندی آگروکلیمایی جهت تعیین دوره رشد مناسب، تاریخ کاشت و برداشت کاشت پاییزه چغندرقند در استان کرمان
محمد علی جواهری مهدی نادی حمید نجفی نژادکم آبی مهمترین عامل محدودکنندهی تولید چغندرقند در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا از جمله ایران است. استفاده از روش پهنه بندی اقلیمی-زراعی، که همزمان فاکتورهای مختلف موثر بر رشد چغندر قند را در نظر میگیرد، مناسبترین و سریع ترین روش جهت تعیین مناطق مستعد به کشت این گونه گیاه أکثرکم آبی مهمترین عامل محدودکنندهی تولید چغندرقند در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا از جمله ایران است. استفاده از روش پهنه بندی اقلیمی-زراعی، که همزمان فاکتورهای مختلف موثر بر رشد چغندر قند را در نظر میگیرد، مناسبترین و سریع ترین روش جهت تعیین مناطق مستعد به کشت این گونه گیاهی میباشد. در این تحقیق ابتدا با استفاده از آمار بلند مدت هواشناسی احتمال وقوع هر مرحله رشدی و دماهای آستانه بدست آمد. سپس از معادلات گرادیان سه بعدی برای پهنه بندی عوامل در سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. نتایج نشان داد در مناطق جنوبی و شرق استان کرمان تاریخ کاشت مناسب اول تا بیستم آبان می باشد. اما برای جنوب شهرستان بافت تاریخ دهم مهر ماه تا اول آبان برای کاشت مناسب است. برای قسمت های وسیعی از شهرستان های رفسنجان، سیرجان، زرند و بردسیر تاریخ کاشت بیستم شهریور تا دهم مهرماه مناسب است. در مورد تاریخ برداشت چغندر قند برای مناطق جنوبی استان کرمان پانزدهم اردیبهشت تا اول خرداد بدست آمد. این مناطق بدلیل محدودیت های دمایی از طول دوره رشد کمتری نسبت به نواحی مرکزی برخوردار بودهاند. با این حال این مناطق درصد روزهای مناسب رشد و همچنین GDD بیشتری نسبت به نواحی مرکزی داشتهاند. بنظر می رسد مناطق جنوبی استان شامل شهرستانهای منوجان، جیرفت، ارزوییه و عنبرآباد که با احتمال کمتر از 30 درصد با خطر بهاره شدن و ساقهدهی روبرو می باشند کاملا مناسب کاشت چغندرقند پاییزه هستند. تفاصيل المقالة