شناسایی پهنه‌های خطر ناشی از زمین‌لغزش در سکونتگاههای روستایی شهرستان داراب
الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
1 - استادیار گروه جغرافیای دانشگاه پیام نور، تهران. ایران.
الکلمات المفتاحية: GIS, پهنه‌بندی, لایه‌های اطلاعاتی, زمین‌لغزش, سکونتگاههای روستایی,
ملخص المقالة :
با توجه به تأثیرات منفی که زمین‌لغزش‌ها بر سکونتگاههای روستایی و شـهری و منـابع طبیعـی دارنـد، شناسایی مناطق مستعد وقوع زمین‌لغزش امری بسیار ضروری برای جلوگیری از چنین خسارت‌هایی بشـمار می‌رود. در قسمت شمالی شهرستان داراب، سازندهای شیل در معرض فرسایش شدید بوده و زمین‌لغزش‌های قبلی در محدوده منطقه را به وجود آورده است. با از بین رفتن پوشش مرتعی و جنگلی در این محدوده زمینه برای زمین‌لغزش مستعد شده است و خطراتی برای روستاهای این محدوده ایجاد شده است و 21 آبادی از سکونتگاههای روستایی در همین محدوده قرارگرفته است. لذا، می‌طلبد با تهیه نقشه پهنه‌بندی زمین‌لغزش، سکونتگاههای روستایی در معرض خطر شناسایی شود. برای تهیه نقشه پهنه‌بندی از ترکیب لایه‌های اطلاعاتی مؤثر در زمین‌لغزش شامل لایه‌های فاصله از گسل، شیب، بارش، جهت شیب، لیتولوژی، کاربری اراضی، فاصله از آبراهه، ارتفاع در محیطGIS استفاده شده است. سپس با روشANP وزن لایه‌ها به‌دست‌آمده است. درنهایت، نقشه پهنه‌بندی در 5 طبقه با پتانسیل خطر زمین‌لغزش خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم بر اساس سکونتگاههای روستایی شهرستان تهیه شد. یافته‌ها نشان می‌دهد مناطق پرخطر منطبق با مناطق فاقد پوشش یا پوشش گیاهی کم، نزدیکی به آبراهه‌ها و گسل و شیب‌های بین 20 تا 30 درجه می‌باشد. هم‌چنین، نتایج بیان‌کننده آن است که حدود 16 درصد منطقه که بیش‌تر شامل شمال و شمال شرق و شمال غرب بوده در معرض خطر زیاد قرار دارند که101 آبادی را در خود جای داده‌اند. تقریباً تمامی لغزش‌های قبلی در مناطق با خطر زیاد و خیلی زیاد اتفاق افتاده است که نشان‌دهنده صحت مدلANP در تهیه نقشه پهنه‌بندی بوده است.هم‌چنین، بر اساس سطح زیر منحنی راک (AUC=/834) صحت نتایج به‌دست‌آمده مورد تائید قرار گرفت.
1- Abedin, J., Rabby, Y. W., Hasan, I., & Akter, H. (2020). An investigation of the characteristics, causes, and consequences of June 13, 2017, landslides in Rangamati District Bangladesh. Geoenvironmental Disasters, 7(1), 1-19.
2- Abedini, M., & Piroozi, A. (2019). Landslide risk zoning using a combination of Hot Spot, ANP and WlC methods (Case study: Khalkhal city). Geography and Environmental Hazards, 8 (4), 19-36. [in persaian]
3- Adelware, O. S. (2020). Application of Remote Sensing Techniques to detect historical landslides for improving risk assessment in Antioquia, Colombia (Doctoral dissertation, Universität Würzburg).
4- Armin, M., & Ghorbannia Khyberi, (2019). Comprehensive landslide risk management. Knowledge of Crisis Prevention and Management, 9 (2), 179-192. [in persaian]
5- Alavi, Seyyed AS, Ramadan Nejad, Y, Fattahi, A, Khalifa, A. (2015). Spatial zoning of rural settlements exposed to environmental hazards using Vickor multi-criteria decision making technique (Case study: Talesh city). Journal of Regional Planning, 5 (20), 125-136[in persaian]
6- Azimpour, A., and Sadough, H., and Dalal Oghli, A., and Thorati, M. (2009). Evaluation of the results of AHP model in landslide risk zoning "Case study of Ahar Chay catchment". Geographical Space, 9 (26), 71-87. [in persaian]
7- Borna, R, Vahedpour, Gh. (2013). Investigating the role of natural hazard management in the control of accidents and road accidents under study: Karaj-Chalous axis. Journal of Regional Planning, 1 (No. 3), 81-92. [in persaian]
8- Bouhadad, H. B. Y., (2021). Impact of Land use Changes on Landslides Occurrence in Urban Area: The Case of the Constantine City (NE Algeria).
9- Ebrahimi, P., Islah, M., & Azarakhshi, M. (2017). Landslide risk zoning using SMCE method and AHP technique (Case study: Hafshjan, Chaharmahal and Bakhtiari watershed). Rangeland and Watershed Management (Natural Resources of Iran), 70 (1), 1-17. [in persaian]
10- El-fengour, A., Motaki, H. E., & Bouzidi, A. E. (2021). Landslides Susceptibility Modelling using Multivariate Logistic Regression Model in the Sahla Watershed in Northern Morocco. Sociedade & Natureza, 33
11- Haque, U., Da Silva, P. F., Devoli, G., Pilz, J., Zhao, B., Khaloua, A., & Glass, G. E. (2019). The human cost of global warming: Deadly landslides and their triggers (1995–2014). Science of the Total Environment, 682, 673-684.
12- Hatamifard, R., Mousavi, Seyed H., & Ali Moradi, M. (2012). Landslide risk zoning using AHP model and GIS technique in Khorramabad city. Geography and Environmental Planning (Journal of Humanities Research, University of Isfahan), 23 (3 (47 in a row)), 43-60[in persaian]
13- Hejazi, A, Rezaei Moghadam, M, Naseri, AS (2020). Landslide risk zoning using artificial neural network and TOPSIS models downstream of Sanandaj Dam. Hydrogeomorphology65-82[in persaian]
14- Jamalabadi, J, Safari, F, Barabadi, A., & Al-Mohammad, M. (2021). Identification and zoning of landslides prone to landslides in Javroud district. Crisis Management Research, [in persaian]
15- Kernejadi, A., & Onq, S. (2015). Landslide hazard and landslide damage zoning. Journal of Crisis Management, 4 (1), 51-62. [in persaian]
16- Maddi, A.S., Piroozi, A., & Active Naziri, M. (2020). Comparative evaluation of MABAC and CODAS multi-criteria decision algorithms in landslide risk zoning; Research sample: Kowsar city. Geography and Environmental Planning, 31 (4), 1-24. [in persaian]
17- Majd Bavi, A., & Momipour, M. (2021). Zoning of landslide prone areas in the area of Shahid Abbaspour Dam. Geography and environmental hazards, 10 (1), -. doi: 10.22067 / geoeh.2021.67029. [in persaian]
18- Mir Nazari, J., Shahabi, H., & Khezri, S. (2014). Landslide risk assessment and zoning using AHP model and fuzzy logic operators in the catchment area behind Sarpol-e Zahab gorge (Kermanshah province). Geography and Development, 12 (37), 53-70. [in persaian]
19- Nakileza, B. R., & Nedala, S. (2020). Topographic influence on landslides characteristics and implication for risk management in upper Manafwa catchment, Mt Elgon Uganda. Geoenvironmental Disasters, 7(1), 1-13.
20- Pradhan, S. P., Vishal, V., & Singh, T. N. (Eds.). (2019). Landslides: Theory, Practice and Modelling. Springer International Publishing.
21- Priyono, K. D., Jumadi, A. S., & Fikriyah, V. N. (2020). Risk analysis of landslide impacts on settlements in Karanganyar,central Java Indonesia. International Journal, 19(73), 100-107
22- Reyna García, A. E., Moreira Moreira, D. E., Bonilla Ponce, A. N., Pisco Palacios, J. A., & Macías Mera, C. J. (2020). Human settlements in areas susceptible to flood and landslide risks in the Portoviejo city. Revista San Gregorio, (43), 109-123.
23- Saeedi, A. (2008). Encyclopedia of Urban and Rural Management, Organization of Municipalities and Rural Affairs[in persaian]
24- Safaeipour, M., Shojaeian, A., and Atash Afrooz, N. (2016). Landslide zoning using AHP model in GIS environment (study area of Dara-e-Gaz village of Qalandaran city of Dehdez city). Natural Geography, 9 (1 (31 consecutive)), 105-118[in persaian]
25- Santangelo, M., Marchesini, I., Bucci, F., Cardinali, M., Cavalli, M., Crema, S., & Guzzetti, F. (2020). Exposure to landslides in rural areas in Central Italy. Journal of Maps, 1-9.
26- Shrestha, C. B., & Bhatta, L. P. (2021). Articulating strategies for developing disaster resilient settlements from the experience of the Tadi rural municipality of Nuwakot District. Progress in Disaster Science, 10, 100160.
27- Tayba, A., Dadashi, M., Nourbakhsh, Seyed F., Jamali, A., Hassanabadi, A. (2015). Landslide Hazard Zoning Using Multi-Spatial Assessment (SMCE) Case Study: Bonn Watershed, Chaharmahal Bakhtiari Province. Geography and Environmental Planning, 26 (1), 105-116. [in persaian]
28- Vaculisteanu, G., Niculita, M., & Margarint, M. C. (2019). Natural hazards and their impact on rural settlements in NE Romania–A cartographical approach. Open Geosciences, 11(1), 765-782.
29- Zumpano, V., Ardizzone, F., Bucci, F., Cardinali, M., Fiorucci, F., Parise, M., & Lollino, P. (2020). The relation of spatio-temporal distribution of landslides to urban development (a case study from the Apulia region, Southern Italy). Journal of Maps, 1-8.
_||_