ارزیابی قابلیت اقلیمی مناطق مختلف استان کردستان از نظر کشت گیاهان دارویی کاسنی، رازیانه، ثعلب و موسیر

الموضوعات :

رزگار عبدی ¹ (گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران، تهران، ایران)
حسین محمدی ² (استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران)
سعید بازگیر ³ (استادیار هواشناسی کشاورزی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران)

تاريخ الإرسال : 11 الأربعاء , محرم, 1446 تاريخ التأكيد : 11 الأربعاء , محرم, 1446 تاريخ الإصدار : 11 الأربعاء , محرم, 1446

الکلمات المفتاحية: پهنه‌بندی, اقلیمی, گیاهان دارویی, توان‌سنجی, سامانه اطلاعات جغرافیایی,

ملخص المقالة :

هدف از انجام این تحقیق، توان‌سنجی اقلیمی مناطق زراعی استان کردستان از نظر کشت چهار گیاه دارویی: کاسنی، رازیانه، ثعلب و موسیر بود. تاکنون تحقیقات متعددی در مورد پهنه‌بندی محصولات زراعی و گیاهان دارویی صورت گرفته است اما مکان‌یابی بهینه این چهار گیاه در استان کردستان انجام نشده است. برای انجام این کار ابتدا با استفاده از داده‌های هواشناسی هشت ایستگاه همدیدی، معیارهای اقلیمی مجموع بارش سالیانه، ارتفاع، میانگین دمای دوره گل‌دهی و میانگین دمای دوره رشد گیاه استخراج شد و به‌صورت کمی وارد سامانه اطلاعات جغرافیایی گردید. سپس درون‌یابی هرکدام از این معیارها و تبدیل آن‌ها به لایه‌های اطلاعاتی بر اساس کمترین میزان RMSE انجام شد. در نهایت بر اساس طبقه‌بندی و تابع وزن دهی همپوشانی نتایج نشان داد که 8/94 درصد اراضی زراعی استان از لحاظ اقلیمی برای کشت گیاهان دارویی کاسنی و رازیانه مناسب و بسیار مناسب هستند. در مورد دو گیاه ثعلب و موسیر این مقدار به 2/47 درصد می‌رسد. نتیجه‌گیری که از این پژوهش می‌توان گرفت این است که متغیرهای اقلیمی بارش، ارتفاع و میانگین دمای دوره گل‌دهی برای گیاهان دارویی کاسنی و رازیانه نسبت به دو گیاه دارویی ثعلب و موسیر محدودیت بسیار کمتری ایجاد می‌کنند نتایج این توان‌سنجی می‌تواند به‌عنوان راهنمایی مؤثر برای کارشناسان ترویج خدمات کشاورزی، کشاورزان و توسعه‌دهندگان این گیاهان در مناطق استان مورد استفاده قرار بگیرد.

المصادر:

1- اصغری پور, محمدرضا و مرزبان, زهرا. (1401). پهنه‌بندی زراعی- بوم‌شناختی کشت اسفرزه (Plantago ovata) در منطقه سیستان با استفاده از مدل بولین و تحلیل سلسله مراتبی. تحقیقات علوم زراعی در مناطق خشک, 4(1), 97-112.
2- ایرانی، جمال، (1385)، جغرافیای استان کردستان، وزارت آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، چاپ هفتم.
3- آمارنامه سطح زیر کشت و تولید گیاهان دارویی. (1401). سایت شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی: https://medplant.ir
4- پراور, عفت, سلطانی, افشین, زینلی, ابراهیم, کاظمی, حسین, & دادرسی, امیر. (1402). پهنه‌بندی اگرواکولوژیک کشور ایران برای تولید گیاهی. پژوهش‌های زراعی ایران, 21(2), 189-202.
5- زارع زاده، عباس، میروکیلی، سید محمد، و عرب زاده، محمدرضا. (1386). بررسی فنولوژی و سازگاری گیاهان دارویی کشت‌شده در کلکسیون استان یزد. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 23(2 (پیاپی 36))، 204-217.
6- سعادت فر، امیر، توسلیان، ایرج، و حسین جعفری، سمیرا. (1397). تعیین رویشگاه بالقوه گیاه دارویی آنغوزه (Ferula assafoetida) با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: منطقه چترود, کرمان). سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی (کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی)، 9(4 (پیاپی 33))، 139-155.
7- عبادی، محمدتقی و عباسیان، جلال (1393)، بررسی تجارت جهانی گیاهان دارویی و معطر مستند ویژه دومین جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآورده‌های طبیعی و طب سنتی ایران 187-196.
8- عباس پورمیدانی، حسین توکلی نکو، مهدی قمقامی، (1400). پهنه‌بندی کشت چهار گونه دارویی در سطح دشت‌های حوضه آبریز دریاچه نمک بر اساس شاخص‌های اقلیمی و هیدرولوژیکی، مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 37(1)، 162-177.
9- غفاری دربندی، ربابه. (1393). ارزیابی تناسب اراضی استان‌های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی جهت کشت رازیانه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، اساتید راهنما: بهنام کامکار و فرهاد خرمالی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
10- فتاحی، محمدمهدی، مهدوی، رسول، رضایی، مرضیه و اسماعیل‌پور، یحیی. (1401). پهنه‌بندی مناطق مستعد کشت گیاهان دارویی در استان قم با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، نشریه بوم‌شناسی کشاورزی، 14(4)، 617-632.
11- فتاحی، محمدمهدی، مهدوی، رسول، رضایی، مرضیه، و اسماعیل‌پور، یحیی. (1399). تعیین الگوی بهینه کشت گیاهان دارویی با استفاده از مدل ترکیبی TOPSIS-AHP (مطالعه موردی: استان قم). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 36(6 (پیاپی 104))، 885-897.
12- میر محمدصادقی، سیدامید، علی پوری، احسان، و علی پور، عباس. (1398). بررسی سازگاری اقلیمی مناطق برای کشت گیاه گل محمدی با استفاده از روش تحلیل شبکه‌ای (مطالعه موردی: استان اصفهان). محیط‌زیست و مهندسی آب، 5(3)، 264-275.
13- ولی زاده، محرم، باقری، عبدالرضا، ولی زاده، جعفر، میر جلیلی، محمدحسین، و مشتاقی، نسرین. (1394). آت اکولوژی گونه دارویی و نادر پنیر باد Withania coagulans (Stocks) Dunal در استان سیستان و بلوچستان. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 31(1 (پیاپی 69))، 127-137.

14- Corticchiato, M., Tomi, F., Bernardini, A. F., & Casanova, J. (1998). Composition And Infraspecific Variability Of Essential Oil From Thymus Herba Barona Lois. Biochemical Systematics And Ecology, 26(8), 915-932.
15- Cristina Figueiredo, A. Barroso,J.D.,Pedro,L.G. And Scheffer, J.J.C. (2008). Factors Affecting Secondary Metabolite Production In Plants. Volatile Components And Essential Oils. Flavorand Fragrance Journal,23: 2 B-226.
16- Das, M., Jain, V. And Makhotra, S.K., (2016). Impact Of Climate Change On Medicinal And Aromatic Plants: Review. Indian Journal Of Agricultural Sciences, 86(11): 1375-1382.
17- Falasca S, Pitta-Alvarez S, Ulberich A. (2016) Developing An Agro-Ecological Zoning Model For Tumbleweed (Salsola Kali), As Energy Crop In Drylands Of Argentina. Environ Clim Technol.; 18(1):17-32.
18- Falasca, S., Ulberich, A., Ulberich., E. (2012). Developing An Agro-Climatic Zoning Model To Determine Potential Production Areas For Castor Bean (Ricinus Communis L.), Industrial Crops And Products, Volume 40, Pages 185-191, ISSN 0926-6690, Https://Doi.Org/10.1016/J.Indcrop.2012.02.044.
19- Falasca, S., Pitta-Alvarez, S. And Del Fresno, C.M. (2015). Salvadora Persica Agro-Ecological Suitability For Oil Production In Argentine Dryland Salinity. Science Of The Total Environment, 538: 844-854.
20- Harish, B.S., Dandin, S.B., Umesha, K. And Sasanur, A., (2012). Impact Of Climate Change On Medicinal Plants - A Review. Ancient Science Of Life, 32(Suppl 1): 1-3. - Heuze, V. And Tran, G., 2019. Ecocrop. FAO, Rome, Italy, Available:
Http://Ecocrop.Fao.Org/Ecocrop/Srv/En/Home, Accessed 18 December, 2018.
21- Kashfi Bonab, A.R., (2010). Comparative Economic Advantage Of Cultivation And Trade Of Medicinal Plants In Iran And Its Value In World Markets. Journal Of Business Studies 8(44): 67-78. (In Persian With English Summary).
22- Mohamed, E.S., Saleh, A.M. And Belal, A.A. (2014). Sustainability Indicators For Agricultural Land Use Based On GIS Spatial Modeling In North Of Sinai-Egypt. The Egyptian Journal Of Remote Sensing And Space Science, 17(1): 1-15.
23- Neamatollahi, E., Bannayan, M., Jahansuz, M.R., Struik, P. And Farid, A. (2012). Agro-Ecological Zoning For Wheat (Triticum Aestivum), Sugar Beet (Beta Vulgaris) And Corn (Zea Mays) On The Mashhad Plain, Khorasan Razavi Province. The Egyptian Journal Of Remote Sensing And Space Science, 15(1): 99-112.
24- Nguyen, T.T., Verdoodt, A., Van Y.T., Delbecque, N., Tran, T.C. And Van Ranst, E. (2015). Design Of A GIS And Multi-Criteria Based Land Evaluation Procedure For Sustainable Land-Use Planning At The Regional Level. Agriculture, Ecosystems & Environment, 200: 1-11.
25- Piccaglia, R.; Marotti, M. Characterization Of Several Aromatic Plants Grown In Northern Italy. Flavour And Fragrance Journal, (1993), 8.2: 115-122.
26-Reddy, G.O., Ramamurthy, V. and Singh, S.K. 2018. Integrated Remote Sensing, GIS, and GPS Applications in Agricultural Land Use Planning. In Geospatial Technologies in Land Resources Mapping, Monitoring and Management (pp. 489-515). Springer, Cham., 489-515.
27-Shokati, B. and Feizizadeh, B. 2019. Sensitivity and uncertainty analysis of agro-ecological modeling for saffron plant cultivation using GIS spatial decision-making methods. Journal of Environmental Planning and Management, 62(3): 517-533.
28-Singh, Preet Amol & Sood, Anil & Baldi, Ashish. (2021). An Agro-ecological Zoning Model Highlighting Potential Growing Areas for Medicinal Plants in Punjab. Indian Journal of Pharmaceutical Education and Research. 55. S492-S500. 10.5530/ijper.55.2s.120.
29-Thampson,J.D.,Chalchat,J.,Michet, A.Linhart,Y.B. and Ehlers,B. (2003). Qualitative and quantitative variation in monoterpene co-occurence andcomposition in the essential oil Thymusvulgaris. Journal of chemical Ecology 29 (4), 859-880.
30-Vilček, J. and Torma, S. 2016. Winter wheat (Triticum aestivum L.) growth potential in the Slovak rural landscape. Archives of Agronomy and Soil Science, 62(2): 235-245.