تعیین شاخص اقلیم آسایش گردشگری استان خراسان رضوی با استفاده از GIS
الموضوعات :غلام عباس فلاح قالهری 1 , حسن رضایی 2
1 - مسوول مکاتبات): استادیار اقلیم شناسی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، ایران.
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، ایران.
الکلمات المفتاحية: آسایش اقلیمی, شاخص میسنارد, توریسم, خراسان رضوی,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: ویژگی های آب و هوایی یک منطقه، گردش گری را تحت تاثیر قرار می دهد. همه عناصر اقلیمی در سلامتی، آسایش، تفریح مردم و جلب گردش گری نقش دارند، ولی تاثیر برخی از عناصر اقلیمی مانند دما، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی و سرعت باد اهمیت بیشتری دارد. ارزیابی شرایط زیست اقلیمی و شناسایی محدوده های زمانی آسایش یا عدم آسایش اقلیمی حاکم بر منطقه، پایه و اساس بسیاری از برنامه ریزی های عمرانی ناحیه ای، به ویژه در زمینه مسایل شهری، معماری هم ساز با اقلیم وگردش گری است. روش بررسی: در این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم آسایش میسنارد[1](ET) و قابلیت نرم افزار ArcGIS در میان یابی عناصر اقلیمی، تعمیم داده های نقطه ای به پهنه ای و ترکیب نقشه ها، زمان ها و مکان های مساعد جهت حضور گردش گران در استان خراسان رضوی طی دوره آماری 21 ساله (2011-1990) انجام شده است. یافته ها: با توجه به نتایج به دست آمده، دوره آسایش اقلیمی در ایستگاه های مختلف استان در فاصله بین ماه های مه تا سپتامبر قرار دارد. هم چنین نتایج نشان داد بیشتر نقاط استان در فاصله بین ماه های دسامبر، ژانویه و فوریه در وضعیت سرد قرار دارند و برای گردش گری مناسب نیستند. نتایج نقشه های پراکندگی شاخص میسنارد (ET)نشان می دهد که شاخص اقلیم آسایش جهت توسعه توریسم استان، بیشتر در مرکز و شمال استان قرار می گیرد و دوره مناسب در این قسمت ها از بقیه مناطق استان طولانی تر است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق مشخص شد که ماه های ژانویه، فوریه، دسامبر و مارس (اسفند) به دلیل سرما و بارش در استان به طور کلی برای حضور گردش گر مناسب نیست، مخصوصا نواحی شمالی استان به علت وجود پر فشار سیبری شرایط نامناسب تری دارند. ماه های سپتامبر(شهریور)، اوت(مرداد)، ژوئن(خرداد) و مه (اردیبهشت ) به ترتیب از نظر اقلیمی بهترین زمان جهت گردش گری می باشد. هم چنین نتایج این تحقیق نشان داد ایستگاه های نیشابور و تربت حیدریه دارای بیشترین زمان مطلوب و سبزوار دارای کمترین زمان مطلوب برای گردش گری است. [1]- Effective temperature
1- محمدی. رسول و فیضی. وحید، 1387، مطالعه شرایط اقلیمی اصفهان به منظور توسعه گردشگری با استفاده از روشTCI، اولین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا، دانشگاه تهران، صص 23 –26.
2- Gacqueline m. Hamilton, david, j. Madison and richars. j. tol (2005).climate change and international tourism Assimilation study , Global Environmental change 15.pp253-266.
3- World Tourist Organization, 1998: Tourism 2020 Vision. WTO Publication. Unit, World Tourism, Organization, Madrid, Spain.
4- Matzarakis, A. (2001). Assessing Climate For Tourism Purposes Existing Methods and Tools the thermal Complex , Proceeding of the 1 sb International Workshop on Climate, Tourism and recreation International Society of biometeorology, Commission on Climate, Tourism and recreation, Greece , 101-113.
5- Miecz Kowski, Zo, 1985: The Tourism Climatic index: a method of evaluating World. Climates for tourism, Canadian Geographer, 29(3), 220-233.
6- Perry, A . (2001): more heat and drought, proceeding of the first international workshop on climate, tourism and recreation.
7- Grigorieva E ,.and Fetisov , D. (2007) estimation of climatic resources for summer sport Recreation in the Jewish autonomous region of Russia - institute for complex analysis of regional.pp:87-92.
8- Caliscan.o, Cicek. I and Matazarakis a (2012), the Climate and bio climate of Bursa (Turkey) from the perspective of tourism, 107, 417-425.
9- رمضانی. بهمن، 1385، شناخت پتانسیل های اکوتوریستی آسایش اقلیمی تالاب کیا کلایه لنگرود با روش اوانز، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 7 پاییز و زمستان 1385 .
10- ذوالفقاری. حسن، 1386، تعیین تقویم زمانی مناسب برای گردش در تبریز با استفاده از شاخص های دمای معادل فیزیولوژیکی(PET) و متوسط نظر سنجی پیش بینی شده (PMV)، مجله پژوهش های جغرافیایی، شماره 62.
11- رمضانی. بهمن، 1388، پهنه بندی آسایش بیوکلیماتیک انسانی استان گیلان، فصلنامه چشم انداز جغرافیایی، سال چهارم، شماره 9، صص 78-53.
12- ابویسانی. رسول، 1389، بررسی پتانسیل های اقلیمی جهت توسعه توریسم در خراسان شمالی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه حکیم سبزواری.
13- گندمکار. امیر، 1390، تعیین شاخص اقلیم آسایش گردشگری شهرستان نایین با استفاده ازGIS، فصلنامه علمی پژوهشی نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره سوم.
14- شایان. سیاوش، فیضی. وحید و کشاورزی، حشمت، 1388، مطالعه شرایط اقلیمی جزیره کیش به منظور توسعه گردشگری با استفاده از شاخص TCI، مجموعه مقالات پنجمین همایش ملی خلیج فارس.
15- فرج زاده. منوچهر و باهوش. علی، 1388، پهنه بندی اقلیم توریستی در استان گیلان با استفاده از شاخصTCI ، مجموعه مقالات همایش ملی مدیریت و رویکرد جغرافیایی در بهره برداری بهینه از منابع.
16- قنبری. عبدالرسول، عفیفی. محمد ابراهیم و صادقی. غلامرضا، 1389، نگرش بر ارزیابی آسایش انسانی در شهر لار با توجه به شاخص های زیست اقلیمی، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال سوم، شماره 10.
17- صادقی روش. محمد حسن، 1389، ارزیابی ضرایب زیست اقلیمی موثر در آسایش انسان، مطالعه موردی شهر یزد، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال سوم، شماره 10.
18- هجرتی. محمد حسن، اسماعیلی. رضا و صابر حقیقت. اکرم، 1390، توانمندیهای اقلیم آسایش، راهبردی مناسب جهت توسعه گردشگری، فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال چهارم، شماره 1، صص10-1.
19- فرج زاده. منوچهر و احمد آبادی. علی، 1390، ارزیابی و بسته بندی اقلیم گردشگری ایران با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (TCI)، پژوهش جغرافیای طبیعی، شماره 71، صص 42-31.
20- بریمانی. فرامرز و اسماعیل نژاد. مرتضی، 1390، بررسی شاخص های زیست اقلیمی موثر بر تعیین فصل گردشگری مورد: نواحی جنوبی ایران، مجله جغرافیا و توسعه، دوره 9، شماره 29، صص 46-27.
