تحلیل وضعیت گردشگری ایران در سطوح ملی و منطقه‌ای با استفاده از شاخص نوآوری

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

حمیده خاکسار آستانه ¹ , محمود هاشمی تبار ² , جواد سخدری ³ , علی رهنما ⁴

1 - هیات علمی گروه اقتصاد گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی
2 - عضو هیات علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه سیستان و بلوچستان.
3 - هیات علمی جهاد دانشگاهی
4 - پزوهشگر گروه اقتصاد جهاد دانشگاهی مشهد

تاريخ الإرسال : 07 الإثنين , ربيع الأول, 1441 تاريخ التأكيد : 28 الثلاثاء , شعبان, 1441 تاريخ الإصدار : 13 الجمعة , ذو الحجة, 1442

الکلمات المفتاحية: ایران, گردشگری, برنامه ریزی توافقی, استان خراسان رضوی, شاخص جهانی نوآوری,

ملخص المقالة :

بر اساس تجارب موفق توسعه گردشگری، انجام فعالیت­های دانش­بنیان و بکارگیری فناوری­های نوین حاصل از نوآوری­ها در زیربخش­های گردشگری، تاثیر فزاینده­ای در جذب گردشگران بین­المللی داشته­است. عوامل متعددی در اجرای فرایند نوآوری تاثیرگذار می­باشند که  سبب مدیریت بهتر فرآیند نوآوری و برنامه­ریزی می­گردد. از اینرو در پژوهش حاضر به طراحی و اندازه­گیری شاخص نوآوری بخش گردشگری در سطوح ملی و منطقه­ای پرداخته شده و وضعیت این شاخص در کشور با استان خراسان رضوی به عنوان یک استان دارای کارکرد گردشگری مقایسه شده­است. در این مطالعه از شاخص نوآوری جهانی (^[1]GII) جهت طراحی و اندازه­گیری شاخص نوآوری گردشگری استفاده شد. همچنین با محاسبه ضرایب همبستگی میان ابعاد درونی و بیرونی شاخص نوآوری، به بررسی ارتباطات بین آن­ها پرداخته شد. جمع­آوری اطلاعات از طریق تکمیل پرسشنامه از خبرگان و از روش پیمایش میدانی انجام شده ­است. جامعه آماری این مطالعه اساتید و محققان حوزه گردشگری، کارشناسان شرکت­های دانش­بنیان فعال در حوزه گردشگری و کارشناسان گردشگری بخش­های دولتی و خصوصی می­باشند و حجم نمونه آماری 70 نفر می­باشد. نتایج نشان داد ورودی­های شاخص نوآوری مانند مهارت و آموزش عالی، انواع زیرساخت­ها، تجارت و بازار، منابع انسانی، ارتباطات نوآوری و جذب دانش، وضعیت مناسبی جهت ایجاد نوآوری و فناوری در بخش گردشگری در سطوح ملی و استانی دارند و ضعف اساسی در این مقوله مربوط به روابط محدود بین­المللی، کیفیت و کارایی قوانین، وضعیت فساد اداری و رانت، فرایندهای سازمانی و اداری و نیز ضعف در ایجاد انسجام فرایند نوآوری در قالب خوشه­هایی مانند مراکز تولید کالاهای خلاقانه و نوآورانه می­باشد. همچنین محاسبه ضریب همبستگی بین ابعاد درونی و بیرونی شاخص نوآوری نشان داد، آموزش عالی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، محیط کسب و کار، سرمایه­گذاری و اعتبارات، تحقیق و توسعه، نیروی انسانی و ارتباطات مربوط به نوآوری دارای تاثیرگذاری بیشتری بر ابعاد مختلف شاخص خروجی نوآوری می­باشند. در مجموع کشور در مقایسه با استان از وضعیت و رتبه بهتری به لحاظ نوآوری در بخش گردشگری برخوردار است

المصادر:

1. Besharati kelayeh, Fahimeh., Moradi, Mohammad Ali and Akbari, Morteza (2018). “The Impact of Human Capital on Innovation: A Comparative Study of Developing and Developed Countries”, Quarterly Journal of Strategic and Macro Policy. 6(22), 23-46. (In Persian).


2. Chernovich, E. Fridlyanova, K and Ditkovsky, S. (2015): Science and Technology Indicators in the Russian. National Research University Higher School of Economics. Moscow:HSE.


3. Feratta, M., Mavilia, R. and Sucicitti, M., (2012): Innovation Policies in Mediterranean Regions. InGlobaMED Research Paper Series.


4. Fucec, A., and Corina, M.(2014): Knowledge Economies in the European Union: Romania s Position. Procedia Economics and Finance, 15, pp: 481-489.


5. Ghazi noori. Seyed Sepehr and Farazkish, Mahdieh (2018). “National Evaluation Model of Science, Technology and Innovation Based on Performance, Effectiveness and Benefit Indicators”, Public Policy Strategic Studies Quarterly. 8(27), 205-229. (In Persian).


6. Khamseh, Abbas., Nasermelli, Mohammad hasan and Ramezani, Ali (2016). “Prioritizing the dimensions and indicators affecting innovation management in the power plant equipment and energy supply industry (Case study: Mapnapars Company)”, Technology Development Quarterly. 12(48), 50-57. (In Persian).


7. Kianpour, Saeed and Salehi, Ali Reza (2015). “Measuring the index of technological achievement and innovation in Iran compared to other countries in the world. Quarterly”, Journal of Growth and Technology. 11(44), 70-75. (In Persian).


8. Li, X., )2009(: China’s Regional Innovation Capacity in Transition: An Empirical Approach. Research Policy,38, pp: 338-357.


9. Malerba, F. (2002): Sectoral systems of innovation and production. Research policy, 31(2), pp: 247-264.


10. Malerba, F. (2005): Sectoral systems of innovation: a framework for linking innovation to the knowledge base, structure and dynamics of sectors. Economics of innovation and New Technology, 14, pp: 63-82.


11. Paz-Marin, M, Antonio Gutierrez, P and Hervas-Martinez, C (2015): Classification of countries progress toward a knowledge economy based on machine learning classification techniques. Expert Systems with Applications,  42(1), pp:562-572.


12. Pike, A., Rodríguez-Pose, A. and Toman, J., (2010): What Kind of Local and Regional Development and for Whom?.Regional Studies, 41(9), pp: 1253-1269.


13. Rezaeyan, Sedigheh., Fallah, Hasan., Ghazinoori, Seyyed Sepehr and Aliahmadi, Alireza (2014). “ Modeling the relationship between knowledge management functions and performance indicators of the National Innovation System”, Strategy Quarterly. 71, 167-191. (In Persian).


14. Salami, Reza., Mirzaei, Hosein and Safardoust, Atieh (2017).”Moving towards a knowledge-based economy by examining the internal relationship between the input and output dimensions of the index”,  Technology Development Quarterly. 13(51), 16-25. (In Persian).


15. Sandybayev, A. (2016):  Strategic Innovation in Tourism. A Conceptual and Review Approach, International Journal of Research in Tourism and Hospitality (IJRTH), 2(4), pp: 5-10.


16. Shahmirzadi, Tayebeh., Hariri, Tajalla., Fahimnia, Fatemeh., Babolhavaeji, Fahimeh and Motallebi, Darioush (2019). “ Analysis of indicators for measuring and evaluating science, technology and innovation in the Agricultural Research, Education and Promotion Organization”, two scientific journals of Shahed University. 5(1), 47-66. (In Persian).


17. Tatyana I. Klimenko, Alexey I. Shinkevich, Svetlana S. Kudryavtseva, Marina V. Shinkevich, Naira V. Barsegyan , Angelika A. Farrakhova, Izida I. Ishmuradova, (2018): Modeling Factors of Environmental Tourism Development in Innovation Economy,  Ekoloji 27(106), pp: 263-269.


18. The Global Innovation Index (The Human Factor in Innovation). 2019.


19. Tödtling, F. and Trippl, M., (2005): One size fits all?: Towards a Differentiated Regional Innovation Policy Approach.


20. UNESCO (2015). Science,technology and innovation - UIS.Stat – Unesco.


21. Wieczorek, A. J., Negro, S. O., Harmsen, R., Heimeriks, G. J., Luo, L., and Hekkert,M. P. (2013): A review of the European offshore wind innovation system. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 26, pp: 294-306.