سنجش پایداری اجتماعی- فرهنگی توسعه گردشگری روستایی در استان آذربایجان‌شرقی

الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

فاطمه کاظمیه ¹ , اسما عیدی ²

1 - استادیار گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران (نویسنده مسئول).
2 - دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

تاريخ الإرسال : 12 الإثنين , ذو الحجة, 1443 تاريخ التأكيد : 22 السبت , محرم, 1444 تاريخ الإصدار : 21 الأحد , شوال, 1443

الکلمات المفتاحية: استان آذربایجان شرقی, پایداری اجتماعی- فرهنگی, روستاهای هدف گردشگری, شاخص های پایداری,

ملخص المقالة :

توسعه گردشگری در یک منطقه بدون اثرات جانبی نیست. گردشگران در طول اقامت خود در یک ناحیه، با افراد و نهادهای حاضر در آن روابط اجتماعی برقرار می‌کنند که جنس آن با نوع و شیوه ارتباط جمعیت بومی با یکدیگر بسیار متفاوت است. این کنش و واکنش میان جمعیت میزبان و گردشگران، منشا پدیدار شدن اثرات گوناگون اجتماعی- فرهنگی است که بسته به نوع ارتباط و تعامل می‌تواند موجب بروز اثرات مثبت و منفی شود. هدف از این پژوهش سنجش پایداری اجتماعی- فرهنگی توسعه گردشگری در روستاهای هدف استان آذربایجان شرقی بود تا بتوان با برنامه ریزی و مدیریت صحیح پیامدهای منفی اجتماعی فرهنگی گردشگری را تعدیل یا حذف و پیامدهای مثبت را تقویت کرد و در نهایت به توسعه پایدار که نقطه ی ایده ال صنعت گردشگری است دست یافت. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر شیوه ی اجرا، پیمایشی و از نظر زمانی مقطعی می باشد. جامعه آماری پژوهش سرپرستان خانوارها در چهار روستای هدف گردشگری در استان آذربایجان شرقی بود (819=N) که با استفاده از جدول کرجسی- مورگان حجم نمونه ی آماری 265 نفر محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری و ابزارهای سنجش پایداری در محیط نرم افزارهای Spss و Excel انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که ابعاد اجتماعی فرهنگی گردشگری در منطقه مورد مطالعه با میانگین 563/0 از سطح پایداری متوسط برخوردار است. همچنین اولویت بندی روستاهای مورد مطالعه به لحاظ سطح پایداری اجتماعی فرهنگی نیز نشان داد که روستای اشتبین با امتیاز 624/0بیشترین رتبه و روستای توته خانه با امتیاز 493/0 کمترین رتبه را به خود اختصاص دادند. باتوجه به اهمیت ابعاد اجتماعی فرهنگی در مدیریت و توسعه گردشگری پایدار، تعیین ظرفیت برد اجتماعی و کنترل آمار گردشگران، افزایش مهارت و دانش حفاظت از الگوها و ارزش های فرهنگی اجتماعات محلی با برگزاری دوره ها و کارگاه های آموزشی در مقاصد گردشگری، واگذاری اداره امور فعالیت های بخش گردشگری به ساکنان محلی روستاها توصیه می گردد.