ارزیابی توزیع زیست محیطی فلزات سنگین در رسوبات رودخانه دوهزار با استفاده از شیوه های آماری چند متغیره و شاخص های زیست محیطی

الموضوعات : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

محمد رضا انصاری ¹ , سحر سرتیپی یاراحمدی ² , حنانه السادات نصر ³

1 - استادیارگروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، چالوس، ایران
2 - دانشجوی دکتری گروه آلودگی محیط زیست، دانشگاه برگن، برگن، نروژ.
3 - کارشناس ارشد زمین شناسی گروه علوم زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس ، چالوس، ایران.

تاريخ الإرسال : 18 الخميس , ذو القعدة, 1441 تاريخ التأكيد : 18 الخميس , ذو القعدة, 1441 تاريخ الإصدار : 25 الجمعة , ربيع الأول, 1441

الکلمات المفتاحية: فلزات سنگین, رودخانه دو هزار, شاخص غنی شدگی, آنالیز خوشه ای, آنالیز فاکتور عاملی,

ملخص المقالة :

رسوبات رودخانه دو هزار تنکابن حاوی مقادیر فلزات سنگین بالایی بوده و به این منظور، رسوبات این رودخانه، برای تعیـین غلظت فلزات سنگین و شدت آلودگی، تحت آنالیز شیمیایی واقع شدند. در واقع، هدف این پژوهش، ارزیابی میزان آلودگی فلـزات سـنگین As ،Pb ،Ni ،Mn ،Cr ،Zn ،Mo ،Cu ،Co، Feدر رسوبات رودخانه ایی بوده اسـت. در ایـن پـژوهش، شاخصهای آلودگی نظیر ضریب آلودگی، شاخص بار آلودگی، فاکتور غنی شدگی و شاخص زمین انباشتگی استفاده شد، و لذا با توجه به میانگین غلظت عناصر سنگین در کلیه ایستگاه ها بیشترین مقدار میانگین عناصر متعلق به عنصر آهن بوده و کمترین میانگین غلظت عناصر متعلق به عنصر مولیبدن می باشد ، بنابراین میانگین تغییرات غلظت عناصر بشرح زیر می باشد Fe> Mn> Zn> Cr> Ni> Pb> Cu> Co> As> Mo غلظت فلزات سـنگین در نمونه های قابل بررسی ارزیابی شد. با توجه به محاسبه شاخص زمین انباشتگی برای فلزات سنگین با توجه به جدول کلاسه بندی فاکتور EF بیشترین تعداد ایستگاهها با 84.88 درصد در طبقه دوم به معنی آلودگی متوسط قرار گرفته اند و مابقی ایستگاهها با 12.79درصد در طبقه اول به معنی فاکتور آلودگی پائین و 2.33 درصد در طبقه سوم آلودگی قابل توجه قرار گرفته اند.در این پژوهش از مطالعات آماری ضـریب همبـستگی و آنـالیز خوشه ای و آنالیز فاکتور جهت یافتن منشأ فلزات سنگین موجود در رسوبات، الگوی پراکنش عناصر و ارزشیابی زیست محیطی وضعیت موجـود در منطقـه مـورد مطالعـه کمک گرفته شد. نتایج به دست آمده از مطالعات ژئوشیمیایی، آماری به کارگیری صحیح آمار چند متغیره و محاسبه شاخص های آلودگی، فاکتور غنی شدگی، شاخص زمین انباشتگی، ضریب آلودگی و شاخص بار آلودگی برای نمونـه هـای رسـوب، تأییدکننـده غلظتهای بالای این فلزات است. نتایج به دست آمده از آنالیز فاکتوری و آنالیز خوشه ای میزان بار فلز سـنگین بـر نمونـه هـای رسوبات منطقه مورد مطالعه با نتایج حاصل از محاسبه ضریب آلودگی برای ایستگاه های نمونه برداری مطابقت کامل دارد.