ارزیابی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی از لحاظ شاخص های زیربنایی با استفاده از تحلیل رابطه خاکستری

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

فاطمه طاهرپور ¹ , موسی واعظی ² , هابیل خرمی ³ , مجید اکبری ⁴

1 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3 - دانش آموخته جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
4 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 09 الخميس , جمادى الثانية, 1440 تاريخ التأكيد : 19 الجمعة , صفر, 1441 تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1441

الکلمات المفتاحية: "توسعه یافتگی", "توزیع فضایی", "شاخص های زیربنایی", "استان آذربایجان شرقی",

ملخص المقالة :

         امروزه برخورداری متوازن و رعایت تعادل و برابری در دست­یابی به شاخص­های توسعه در کلیه ابعاد آن، به خصوص در سطح منطقه­ای در کشورهای در حال توسعه و به خصوص کشور ما یکی از چالش­های اصلی دست­یابی به توسعه پایدار با توجه به اصول تعریف شده برای آن است. در این راستا هدف از این پژوهش، ارزیابی و اولویت­بندی شهرستان­های استان آذربایجان­شرقی از لحاظ شاخص­های زیربنایی می­باشد. پژوهش حاضر از نظر نوع کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی - تحلیلی می­باشد. بدین منظور20 شهرستان از لحاظ شاخص­های زیربنایی در قالب 46 شاخص قابل سنجش بررسی شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها از مدل آنتروپی شانون تعمیم­یافته، تحلیل رابطه خاکستری (GRA)، ضریب همبستگی پیرسون در قالب نرم­افزار SPSS استفاده شده است. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که: 1- بر اساس تحلیل داده­ها در مدل رابطه خاکستری، شهرستان­های کلیبر، ورزقان، چاراویماق، خدآفرین و جلفا از نظر شاخص­های زیربنایی با میانگین ضریب اولویت (749/0)، در وضعیت بسیار محروم قرار گرفتند و اولویت اول برنامه­ریزی در جهت توسعه باید با این شهرستان­ها باشد. 2- بر اساس آزمون ضریب همبستگی پیرسون (512/0)، بین امکانات و زیرساخت­های زیربنایی و میزان جمعیت شهرستان­ها رابطه و همبستگی مثبتی وجود دارد. در سوی دیگر بین   شاخص­های زیر بنایی شهرستان­های استان و میزان نرخ رشد شهرنشینی آن­ها رابطه و همبستگی مثبتی وجود ندارد. پس در حالت کلی می­توان نتیجه­گیری کرد که در استان آذربایجان­شرقی امکانات و زیرساخت­های زیربنایی به سمت شهرستان­هایی سوق دارد که از جمعیّت بیشتری برخوردارند اما بین میزان برخورداری از شاخص­های زیربنایی و نرخ شهرنشینی شهرستان­ها محدوده رابطه معناداری وجود ندارد.

المصادر:

1-      Azkia, M (2014): Sociology of Rural Development and Underdevelopment of Iran, Information Publication, Fifth Edition, Tehran.

2-      Asayesh, H  (2012): Principles and Methods of Regional Planning, Payam Noor Publications, Third Edition, Tehran.

3-      Asgharpour, M. J (2014): Multi-criteria Decision Making, Tehran, Tehran University Press.

4-      Papoliyzadi, M. H, and Rajabisnajardi, H (2013): Theories of the City and the Periphery, Khome Publications, Fourth Edition.

5-      Tagavi, M and Bahari, I (2012): Leveling and Measuring the Development Level of Mazandaran Provinces Using Factor Analysis and Cluster Analysis, Journal of Geography and Environmental Planning, No. 4, pp. 15-15.

6-      Zali, N and Pourmohammadi, M. R (2010): Analysis of Regional Inequalities and Development Futures (Case Study: East Azarbaijan Province), Summer 2010, Volume 15, Number 32, pp. 64-29.

7-      Zangi­Abadi, A., Bahari, I and Ghaderi, R (2013): Spatial Analysis and Classification of Health Indicators Using GIS (Case Study, East Azarbaijan Provinces), Quarterly Journal Geographical Research, Vol. 28, No. 1, Spring 1993, Serial No. 108, pp. 10-75.

8-      Zangi Abadi, A., Alizadeh, J and Ahmadian, M (2011): An Analysis on the Development Degree of East Azarbaijan Provinces Using AHP and TOPSIS Models, New Attitudes in Human Geography, Volume 4, Issue 1, Winter 2011, p. -131.

9-      Sarvar, R and Khaliji, M (2015): Measuring the Development Level of Kohgiluyeh and Boyerahmad Provinces, Journal of Urban Research and Planning, Vol. 6, No. 21, pp. 102-89.

10-  Shali, M and Razavian M. T (2010): Regional Inequalities in East Azarbaijan Province Using Taxonomy and Clustering, Journal of Geographical Sciences Applied Research, Volume 14, Number 17, Summer 2010, Pp. 40-25.

11-  Shokyi, H (2011): New Views on Urban Geography, Khome Publications, Tehran.

12-  Shahdadi, A & Sajasi­Qidari, H & Mirzadeh­Kouhshahi, M, & Bion, O and Hosseini­Kahnoj, S. R (2019): Measuring the Development Rate of Kerman Provincial Cities Using Integration Technique, Program Quarterly Regional Review, Year 9, No. 33, pp. 72-55.

13-  Safari, R & Bayat, M (2013): Determining the Development Levels of Rural Areas of East Azerbaijan Province Using Factor Analysis and Cluster Analysis, Journal of Applied Research in Geographical Sciences, No. 28, pp. 41-38.

14-  Saeedayi, S &  Olfati Aliabadi, H & Gholami, A and Karami, M (2017): Analysis of Spatial Inequality of Rural Development in Sahneh County, Kermanshah Province, Spatial Planning Quarterly, Seventh Year, No. 2: Pp. 21-38.

15-  Kalantari, K (2013): Regional Planning and Development, Khoshbin Publications, First Edition, Tehran.

16-  Mohammadi, J & Izadi M (2011): Ranking Isfahan's Areas of Cultural Indicators Based on Multi-Index Decision Making, Social Welfare Quarterly, Vol. 12, No. 11, Tehran, pp.198-175.

17-  Mohammadi, A and Molai, N (2010): Application of Gray Multi-criteria Decision Making in Evaluating Corporate Performance, Journal of Industrial Management, Volume 2, Issue 4, Spring and Summer, pp. 142-125.

18-  Mohammadi, A and Noori, S (2018): Measuring the Industrial Development of Ardebil Provinces by Spatial Justice Approach, Human Geography Research, Volume 50, Number 1, pp. 145-162.

19-  Iran Statistical Center, Statistical Yearbook of East Azarbaijan Province, 2011.

20-  Mosalanejad, A (2018): Government and Economic Development in Iran, Fourth Edition, Ney Publishers, Tehran.

21-  Mananraisi, M and Raeesi, I (2015): A Survey on the Development of Shiraz Districts, Journal of Urban Research and Planning, Vol. 6, No. 21, pp. 138-121.

22-  Mirktouli, J and Kanani, M.R (2011): Evaluation of Development Levels and Regional Inequality Using Multi-criteria Decision Making Model, Case Study: Rural Settlements of Mazandaran Province, Journal of Geography and Land Planning, Vol. Second, Winter 2011, pp. 89-36.

23-  Nazemfar, Hossei & Eshghiehcharborj, A and Alavi, S (2019): Measuring Sustainable Development of Iranian Provinces Based on Environmental Planning, Regional Planning Quarterly, Vol. 9, No. 33, Pp. 29-42.

24-  Chuang, Y. C., & Chuang, K. Y, (2008): Gender differences in relationships between social capital and individual smoking and drinking behavior in Taiwan, Social science & medicine, 67(8), 1321-1330.

25-  Erilli, N. A  )2015(: Socioeconomic Development Index RankingCalculations of Cities with Fuzzy Clustering Method: Case of Turkey, Theoretical and Applied Economics, 22(1): 215-226.

26-  Goletsis, Y., & Chletsos, M, (2011): Measurement of development and regional disparities in Greek periphery: A multivariate approach, Socio-Economic Planning Sciences, 45(4), 174-183.

27-  Hák, T. and Janousková, S. and Moldan, B, (2016): Sustainable Development Goals: A need for relevant indicators, Ecological Indicators, 60, 565–573.

28-  Hodder, R, (2000): Development Geography, Routledhe, London.

29-  Hou, J, (2010): Grey relational analysis method for multiple attribute decision making in intuitionistic fuzzy setting. Journal of Convergence Information Technology, 5(10), 194-199.

30-  Lelo, K., Monni, S., & Tomassi, F, (2019): Socio-spatial inequalities and urban transformation. The case of Rome districts, Socio-Economic Planning Sciences.

31-  Malm berg, A, (2000): Agglomeration and firm preformation, Economic of scale, Environmental and   planning, Vol. 22, No.

32-  Malmberg, A, (2000): Agglomeration and firm preformation, Economic of Scale, Environmental and Planning, Vol. 22, No. 2.

33-  Matsumoto, M, (2008): Redistribution and regional development under tax competition, Journal of Urban Economics 64, 480–487.

34-  Pallas, A., & Jennings, J., L, (2012): a Multiplex Theory of Urban Service Distribution: The Case of School Expenditures, Urban Affairs Review, VOL, 48. No, 1. PP, 20-37.

35-  Riddell, R. (2008): Sustainable urban planning: tipping the balance. John Wiley & Sons.

36-  Storper, M and Scott, A. (2006): The Wealth of Regions, Futures, 27, 5.

37-  White, R., Engelen, G., Uljee, I., Lavalle, C., & Ehrlich, D, (2010): Developing an Urban Land Use Simulator for European Cities, Landscape and urban Planning, Vol 30:

38-  Yan, Y., Wang, C., Quan, Y., Wu, G., & Zhao, J, (2018): Urban sustainable development efficiency towards the balance between nature and human well-being: Connotation, measurement, and assessment, Journal of Cleaner Production, 178, 67-75.

39-  Zhang, N.; Wu, D.; Olson, D.L, ( 2005): The method of rey related analysis to multiple attribute decision making problems with interval numbers, Mathematical nd Computer Modeling, 42 (9-10), pp: 991-998.