رتبه‌بندی تولید محصولات کشاورزی با رویکرد تصمیم‌گیری چندشاخصه فازی (مطالعه موردی: منطقه آذربایجان‌غربی)

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

جلال کاظمی ¹ (فارغ التحصیل کارشناسی ارشد، دانشکده فنی و مهندسی، گروه مهندسی صنایع، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران)
کاظم دهقان سانچ ² (فارغ التحصیل کارشناسی ارشد، دانشکده فنی و مهندسی، گروه مهندسی صنایع، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران)
محمد خلیل زاده ³ (عضو هیات علمی، دانشکده فنی و مهندسی ، گروه مهندسی صنایع، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران)

تاريخ الإرسال : 17 الثلاثاء , ذو القعدة, 1436 تاريخ التأكيد : 28 السبت , ربيع الأول, 1439 تاريخ الإصدار : 04 الأربعاء , ربيع الأول, 1439

الکلمات المفتاحية: محصولات کشاورزی, تاپسیس فازی, اولویت‌بندی, تصمیم‌گیری چندشاخصه,

ملخص المقالة :

    کشاورزی به معنی راه و روش استفاده از منابع آب­وخاک، نیروی انسانی، فناوری، انرژی و غیره برای برطرف کردن نیازهای انسان همواره در همه زمان‌ها پایه و اساس بسیاری از تغییرات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در سرتاسر جهان بوده و هست. در کشور ایران، استان آذربایجان­غربی به قطب برتر کشاورزی کشور در دهه 90 تبدیل شده و با تولید نزدیک به شش درصد از تولیدات کشاورزی در زمینه تولید بسیاری از محصولات کشاورزی، رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. هدف از این پژوهش، تدوین چارچوبی برای ارزیابی و رتبه­بندی محصولات کشاورزی با توجه به شاخص­های ممکن برای کشت هر محصول و با بهره­گیری از روش­های تصمیم­گیری چندمعیاره با رویکرد فازی و آزمودن آن در چارچوب اجرای یک مطالعه موردی برای تولید بهینه محصولات کشاورزی است. به این منظور دو منطقه کشاورزی شهرستان­های مهاباد و میاندوآب واقع در جنوب استان آذر بایجان­غربی را جهت بررسی انتخاب شده است. روش رتبه­بندی بر اساس تشابه­راه­حل ایده­آل (تاپسیس) با رویکرد فازی به عنوان یکی از بهترین روش­های تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی شناخته شده است که در این مقاله جهت اولویت­بندی تولید محصولات کشاورزی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می­دهدکه این روش یکی از مفیدترین روش­ها در راستای رتبه­بندی محصولات کشاورزی بر حسب اولویت است. 

المصادر:

 

- آذر، ع. و فرجی، ح. (1380).  علم مدیریت فازی. تهران، انتشارات اجماع

- آذر، ع. و رجب زاده، ع. (1381). تصمیم­گیری کاربردی رویکرد(MADM). تهران، انتشارات نگاه دانش

- آذر، ع. و فرجی، ح. (1389).  علم مدیریت فازی. تهران. مؤسسه کتاب مهربان نشر

- اصغرپور، م. ج. (1385). تصمیم­گیری­های چندمعیاره. انتشارات دانشگاه تهران، چ. 4: ص. 237

- اختصاصی، م.ر. و عادل، س.(1390). مدل­ها و روش­های ارزیابی و تهیه نقش بیابان­زایی. انتشارات دانشگاه یزد. چ. اول: ص.312

- علوی، ا. اکبری، ا. عطایی، م. و کیادلیری، ه. (1390). مقایسه روشهای TOPSIS فازی و AHP فازی برای انتخاب کاشت گونه­های گیاهی بومی (مطالعه موردی:منطقه معدن مس سرچشمه).

- طاهرخانی، م. (1386). کاربرد تکنیک TOPSIS در اولویت­بندی مکان استقرار صنایع تبدیل کشاورزی در مناطق روستایی. فصل­نامه پژوهش­های اقتصادی. سال ششم: ش. سوم.

- اداره کل مطالعات و بررسی­های اقتصادی. (1390). رتبه­بندی استان­های کشور بر حسب تولید و عملکرد محصولات کشاورزی. 

- اکبری، ن. و زاهدی، ک. (1387). کاربرد روش­های رتبه­بندی و تصمیم­گیری چند شاخصه. انتشارات سازمان شهرداری­ها و ده­یاری­های کشور. چ. اول: ص.463 .

- Zadeh, L. (1965). Fuzzy sets, Information and control, 8:.338-353.

- Zimmermman, H.J. (1991). Fuzzy set theory and its applications (2ndedition), Boston, Kluwer.

- Kahraman, C. & Ates, N.Y. & Cevik, S. & Gulbay, M. & Erdogan, S.A. (2007). Hierrarchical fuzzy TOPSIS model for selection among logistics information technologies, Journal of Enterprise Information Management, 20:143-168.

- Chu, T.C. (2002). Selecting plant Location via a Fuzzy TOPSIS approach, International Journal of Advanced Manufacturing  Technology, 20:.859-864.

- Higgs, G. (2006). Integrating multi-criteria techniques with geographical information systems in waste facility location to enhance public participation. Waste management & research, 24(2), 105-117.

- Phua, M. H., & Minowa, M. (2005). A GIS-based multi-criteria decision making approach to forest conservation planning at a landscape scale: a case study in the Kinabalu Area, Sabah, Malaysia. Landscape and Urban Planning, 71(2), 207-222.

- Chen, S. J. & Hwang, C. L. (1992). Fuzzy multiple attribute decision making methods. Springer Berlin Heidelberg.  289-486

- Kalogirou, S. (2001). Expert systems and GIS: an application of land suitability valuation. Comp., Environ. Urban Sys. 26: 89-112.

- Ghafari, A., Cook, H.F., & Lee, H.C. (2002). Land suitability determination for wheat cropping inside sustainable agriculture by GIS. Proceeding of 7th Iranian Agronomy and Plant Breeding Conference. Seed and Plant Improvement Institute. Karaj, 12-14 Sep. (In Persian).

- Caldiz, D.O., Gaspari, F.J., Haverkort, A.J., & Struik, P.C. (2001). Agroecological zoning and potential yield of single or double cropping of potato in Argentina. Agri. Forest Meteorol. 109: 311-320.

- Dela-Rosa, D.L., Anaya-Romero, M., Pereira, E.D., Heredia, N., & Shahbazi, F. (2009). Soil-specific agro-ecological strategies for sustainable land use- A case study by using MicroLEIS DSS in Sevilla province (Spain). Land Use Policy. 26: 1055-1065.

- Chen, H.S., Liu, G.SH. Yang, Y.F., Ye, X.F., & Shi, Zh. (2010). Comprehensive evaluation of tobacco ecological suitability of Henan province based on GIS. Agri. Sci. in China. 9(4):583-592.

- Samanta , S., Pal, B., & Pal, D.K. (2011). Land suitability analysis for rice cultivation based on multi-criteria decision approach through GIS. Intern.J.Sci.and Emerg. Technol. 2(1): 12-21.

- Gholamreza, R., Gafar, M., & Ali, S. (2011). A new approach to technique for order-preference by similarity to ideal solution (TOPSIS) method for determining and ranking drought: A case study of Shiraz station.