برآورد اثرات کوتاه مدت و بلندمدت سرریز فضایی رانت منابع بر توزیع درآمد درکشورهای منتخب
مصطفی رجبی
1
(
استاد¬یار گروه ااقتصاد، دانشکده حقوق و اقتصاد،واحد خمینی شهر،دانشگاه آزاد اسلامی،خمینی شهر،اصفهان،ایران(نویسنده مسئول).
)
اکرم روزدار
2
(
دانشجوی دکتری اقتصاد سلامت،دانشکده حقوق و اقتصاد،واحد خمینی شهر،دانشگاه آزاد اسلامی،خمینی شهر،اصفهان،ایران.
)
فرزاد کریمی
3
(
هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مبارکه
)
الکلمات المفتاحية: اقتصاد¬سایه, تحلیل فضایی, شاخص توسعه انسانی, رانت منابع طبیعی, نابرابری.,
ملخص المقالة :
معمای اقتصادی رابطه رانت منابع طبیعی و رشد اقتصادی و مسیرهای اثرگذاری آن بر توزیع درآمد از چند جنبه مورد بحث است؛ از یک طرف، ایجاد فرصت¬های رانت¬جویی و حجم اقتصاد سایه برای در اختیارگرفتن رانت ناشی از منابع به شدت کارایی اقتصادی را کاهش می¬دهد و باعث نابرابری در توزیع درآمد می¬شود و از طرف دیگر، استفاده بهينه از درآمد منابع طبيعي در جهت آموزش و سلامت سرمايه انسانی به توزیع عادلانه درآمدها می¬انجامد.هدف پژوهش حاضر، برآورد اثرات مستقیم و غیر¬مستقیم(سرریزهای فضایی) مجاورت فضایی رانت منابع بر توزیع درآمد، شامل نقش شاخص توسعه انسانی و اقتصاد سایه در دو بعد بلندمدت و کوتاه¬مدت در قالب اقتصاد¬سنجی فضایی با استفاده از ماتریس مجاورت وزنی فاصله¬ای در بین75کشور در4گروه درآمدی در دوره زمانی(1990-2021) می باشد. با استفاده از آزمون موران، مدل¬های فضایی و خودهمبستگی فضایی فاصله¬ای، تایید و الگوی تابلویی پویای فضایی (spregxt) تخمین زده شد. نتایج تحقیق حاضر، نشاندهنده روند کاهشی اثرات مستقیم و غیر¬مستقیم رانت منابع طبیعی در بلندمدت با توجه به افزایش درآمد سرانه در کشورها در4گروه درآمدی است؛ بطوریکه کشورهای با درآمد سرانه بالا و بالای متوسط با مدیریت و کنترل اقتصاد سایه و سرمایه¬گذاری در آموزش و بهداشت نیروی انسانی علاوه بر برابر¬تر شدن توزیع درآمد در داخل کشور باعث بهبود توزیع درآمد در کشورهای مجاور نیز شده¬اند. در کشورهای با درآمد سرانه پایین و پایین متوسط با طول دوره زمانی تاثیر منفی اقتصاد سایه بر توزیع درآمد گسترده¬تر شده است.
Akpa, Armand. (2023). Effect of Natural Resources Rents on Income Inequality in Sub-Saharan Africa: Exploring the Direct and Indirect Transmission Mechanisms. International Journal of Development Issues. 10.1108/IJDI-11-2022-0244. https://doi.org/10.1108/IJDI-11-2022-0244.
Alvarado, R., Tillaguango, B., López-Sánchez, M., Ponce, P., & Işık, C. (2021). Heterogeneous impact of natural resources on income inequality: the role of the shadow economy and human capital index. Economic Analysis and Policy, 69, 690-704. https://doi.org/10.1016/j.eap.2021.01.015.
Anyanwu, U. M., Anyanwu, A. A., & Cieślik, A. (2021). Does abundant natural resources amplify the negative impact of income inequality on economic growth? Resources Policy, 74, 10-29. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2021.102229.
Asadzadeh, A., & Jalili, Z. (2015). Shadow Economy and Income Inequality in Iran. Economic Modelling, 9(30), 91-109.[In Persian]
Barro, R. J. (2000). Inequality and Growth in a Panel of Countries. Journal of economic growth, 5, 5-32. https://doi.org/10.1023/A:1009850119329.
Becker, G., 1962. Investment in human capital: A theoretical analysis. J. Political Economy 70 (5 Part 2), 9–49. https://doi.org/10.1086/258724.
Behbudi, D., Asgharpur, H., & Mamipour, S. (2009). The Investigation of Natural Resource Curse with Emphasis on the Role of Human Capital. The Journal of Economic Studies and Policies, 0(16), 41-64. [In Persian]
Jahanger, A., Usman, M., Kousar, R., & Balsalobre-Lorente, D. (2023). Implications for optimal abatement path through the deployment of natural resources, human development, and energy consumption in the era of digitalization. Resources Policy, 86, 104165.
Mohammadi, Mahdia, & Sadeghi, Seyyed Kamal. (2023). Investigating the impact of the abundance of natural resources on the economic growth of selected developing countries, considering the role of institutional quality and human capital. Economic Policy and Research, 1(1), 173-194. doi: https://doi.org/10.34785/J025.2022.006[In Persian]
Nademi, Y., & Jalili Kamjoo, S. P. (2019). Evaluation of the Relationship Between Educational and Sanitarian Expenditures, Resource Curse and Poverty in Iran. Quarterly Journal of The Macro and Strategic Policies, 7(26), 304-325 doi:10.32598/JMSP.7.2.304. [In Persian]
Najafian, S., fotros, M. H., & Haji, G. (2022). Analysis of the effects of the shadow economy on the per capita income of selected developing and developed countries. Journal of Iranian Economic Issues, 9(2), 331-363. https://doi.org// 10.30465/ce.2022.40670.1767[In Persian]
Rahmani, T & Golestani, M. (2009). An analysis of the curse of oil resources and rent-seeking on income distribution in selected oil-rich countries. Economic Research, 89(44), 57-86.[In Persian]
Ross, M.,(2007). How mineral-rich states can reduce inequality. Escaping Res. Curse 23775, 237–255.[Book].
Sachs, J., & Warner, A. (1995). Natural resource abundance and economic growth. NBER working paper, W5398.
Sachs, J.D., & Warner, A.M. ( 2001). The curse of natural resources. Eur. Econ. Rev.45 , 827-838 . https://doi.org/10.1016/S0014-2921(01)00125-8.
Sachs, J.D., & Warner, A.M. (1999 ). The big push, natural resource boos and growth. J.Dev.Econ. 59,43 - 76. https://doi.org/10.1016/S0304-3878(99)00005-X.
Sadeghi Amroabadi, B.(2022).Analyzing the Asymmetric Cumulative Effects of Rentier State on Income Inequality in Mena Countrie. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 9(3), 113-146. https://doi.org// 10.22034/ecoj.2022.42390.2748. [In Persian]
Saha, S., Beladi, H., & Kar, S. (2021). Corruption control, shadow economy and income inequality: Evidence from Asia. Economic Systems, 45(2), 100774. . https://doi.org/10.1016/j.ecosys.2020.100774.
Schneider, F., Buehn, A., & Montenegro, C. E. (2010c). New estimates from the shadow economies all over the world. International Economic Journal, 24(4), 443-461. https://doi.org //10.1080/10168737.2010.525974.
Schneider, F., Enste, D.,(2000). Shadow economies: size, causes, and consequences. J. Econ. Lit. 38 (1), 77–114. https://doi.org/10.1257/jel.38.1.77.
Schneider, Friedrich, and Dominik H. Enste.( 2000). "Shadow Economies: Size, Causes, and Consequences." Journal of Economic Literature, 38 (1): 77-114. https://doi.org 10.1257/jel.38.1.77.
Schultz, T.,(1961). Investment in human capital. Amer. Economic Rev. 51 (1), 1–17. https://doi.org/10.2307/1768675.
Sebri, M., & Dachraoui, H. (2021). Natural resources and income inequality: A meta-analytic review. Resources Policy, 74, 102315. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2021.102315.
sh, A., & khezri, M. (2021). Inequality of income and curse of oil resources in Iran. Journal of Iranian Economic Issues, 8(1), 191-224 https://doi.org// 10.30465/ce.2021.6981. [In Persian]
Suhendra, I., Istikomah, N., Ginanjar, R. A. F., & Anwar, C. J. (2020). Human capital, income inequality and economic variables: A panel data estimation from a region in Indonesia. The Journal of Asian Finance, Economics and Business (JAFEB), 7(10), 571-579. https://doi.org/10.13106/jafeb.2020.vol7.no10.571.
Sun, Y., Tian, W., Mehmood, U., Zhang, X., & Tariq, S. (2023). How do natural resources, urbanization, and institutional quality meet with ecological footprints in the presence of income inequality and human capital in the next eleven countries?. Resources Policy, 85, 104007. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2023.104007.
Uzar, U.,(2020). Is income inequality a driver for renewable energy consumption?. J. Cleaner Prod. 255, 120287. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.120287.
Van Zon, A., & Muysken, J. (2001). Health and endogenous growth. Journal of Health economics, 20(2), 169-185. https://doi.org/10.1016/S0167-6296(00)00072-2.
Viña, J.,(2015). Economía sumergida y relaciones laborales en Europa. Rev. Latinoamer. Derecho Soc. 21, 31–59. https://doi.org/10.1016/j.rlds.2015.07.002.
Wei Teng, Suieiman O. Mamman, Chengyou Xiao, Shujaat Abbas,(2024).Impact of natural resources on income equality in Gulf Cooperation Council: Evidence from machine learning approach Resources Policy, Volume 88, ISSN 0301-4207. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2023.104427.
Yunpeng Sun, Wenjuan Tian, Usman Mehmood, Xiaoyu Zhang, Salman Tariq,(2023).How do natural resources, urbanization, and institutional quality meet with ecological footprints in the presence of income inequality and human capital in the next eleven countries? Resources Policy, Volume 85, Part A, ISSN 0301-4207, https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2023.104007.
