تحلیل و سنجش سطح برخورداری مناطق روستایی از خدمات کشاورزی و تعیین دهستان مرکزی برای خدمات رسانی کشاورزی در شهرستان ایذه
الموضوعات :صادق الهیاری 1 , سیاوش مولایی پارده 2
1 - عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور، گروه جغرافیا، ایران
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
الکلمات المفتاحية: توسعه روستایی, توزیع فضایی, توسعه کشاورزی, مدل موریس, شاخص مرکزیت, شهرستان ایذه,
ملخص المقالة :
بخش کشاورزی به دلیل توانمندی در ایجاد ارزش افزوده و اشتغال زایی از یک سو و تأمین امنیت غذایی و حیات اقتصادی اجتماعی کشور از سوی دیگر، از اهمیت بسیار بالایی در رشد و شکوفایی اقتصاد ملی برخوردار است. از این روتأسیس نظام خدماتی مؤثر برای کشاورزان در توسعه یافتگی جوامع روستایی نقشی بسزای خواهد داشت. هدف پژوهش حاضر سنجش سطح برخورداری دهستان های شهرستان ایذه از خدمات کشاورزی بر اساس 25 شاخص کشاورزی و تعیین دهستان مرکزی بر اساس تعداد خدمات کشاورزی موجود در آن ها می باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و آمار و اطلاعات از نتایج سرشماری نفوس و مسکن 1385 و همچنین از گزارشات مراکز ترویج خدمات کشاورزی دهستان هاگردآوری و تنظیم گردید. تحلیل دادها و ترسیم نقشه ها با استفاده از نرم افزارهایSPSS وArc GIS انجام گرفت و در همین راستا از فنون برنامه ریزی شاخص مرکزیت و شاخص ناموزون موریس استفاده شد. نتایج پژوهش با استفاده از هر دو روش نشان می دهد که در بین دهستان های مختلف شهرستان به لحاظ برخورداری از شاخص های کشاورزی، اختلاف بسیار بالایی وجود دارد به گونه ای که اختلاف بین برخوردارترین دهستان (دهستان حومه شرقی) نسبت به محروم ترین دهستان (دهستان سوسن شرقی)تقریباً پنج برابر بوده است. در پایان نیز با مشخص شدن تفاوت و اختلاف در سطوح برخورداری این دهستان ها، پیشنهاداتی برای برنامه ریزان و متولیان توسعه روستایی برای از بین بردن این نوع نابرابری ها توصیه شده است.
1. ازکیا، مصطفی، 1382، جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران، انتشارات اطلاعات، تهران.
2. اشتری، حمید، 1373، تعیین درجه توسعه نیافتگی شهرستانهای استان آذربایجان غربی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
3. افراخته، حسن، 1374، مدل در جغرافیا، انتشارات جهاد دانشگاهی، زاهدان.
4. باغیان، مرتضی، 1370، اقتصاد رشد و توسعه، جلد دوم، نشر نی، تهران.
5. بختیاری، صادق، 1381، تحلیل مقایسهای از توسعه صنعتی استانهای مختلف کشور، مجله تحقیقهای بازرگانی شماره بهار، 157-186.
6. بدری، سید علی و اکبریان رونیزی، سعید رضا، 1385، تعیین سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان کامیاران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. شماره 82.
7. تودارو، مایکل، 1377، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، مؤسسه عالی تحقیق در برنامهریزی و توسعه، تهران.
8. جمعه پور، محمود، 1385، برنامهریزی توسعه روستایی، انتشارات سمت، تهران.
9. حسینزاده دلیر، کریم، 1380، برنامهریزی ناحیهای، انتشارات سمت، تهران.
10. حکمتنیا، حسن و میرنجف موسوی، 1385، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامهریزی شهری و ناحیهای، علم نوین، یزد.
11. رضوانی، محمدرضا، 1383، سنجش و تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان سنندج با استفاده از GIS، مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره 3.
12. رکنالدین افتخاری، عبدالرضا و آقایاری، محسن، 1386، سطح بندی پایداری توسعه روستایی، مطالعه موردی بخش هیر، فصلنامه پژوهشهای جغرافیایی دانشگاه تهران، شماره 61.
13. زیاری،کرامت الله و جلالیان، اسحاق، 1387، مقایسه شهرستانهای استان فارس بر اساس شاخصهای توسعه، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 11.
14. صرافی، مظفر، 1377، مبانی برنامهریزی توسعه منطقهای، مرکز مدارک اقتصادی و اجتماعی سازمان برنامه بودجه، تهران.
15. صیدایی، اسکندر، 1387، برنامهریزی روستایی در ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان.
16. طهرانچیان، امیر منصور، 1386، نقش کشاورزی در رشد اقتصادی ایران (1340-1381)، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، مشهد.
17. کلانتری، خلیل، 1380، برنامهریزی توسعه منطقهای (تئوریها و تکنیکها)، انتشارات خوشبین، تهران.
18. گزارشات مراکز ترویج و خدمات کشاورزی دهستانها، 1388، سازمان جهاد کشاورزی، ایذه.
19. مرکز آمار ایران، 1385، نتایج سرشماری نفوس و مسکن استان خوزستان، تهران.
20. ملور، جان ویلیام، 1383، توسعه کشاورزی در ایران: تعامل هدفها و راهبردها، فصلنامه اقتصادکشاورزی و توسعه، سال 12 شماره 45.
21. Berheny,M. & A. Hooper., 1985, Rationality in planning, London.
22. Shaban,A.Bhole,L.M., 2000, Regional Disparities in rural Development in india, journal of Development, vol 19, pp103-117,Hyderad NIRD.
23. Dreze, J. & A. Sen.,1995, India: economic development and social opportunity, Oxford University Press.
24. Fedrow, L., 2002, Regional inequality and regional polarization on Russia, 1990-99, World Development,30-(3): 443-456.
25. Noorbakhsh, Farhad., 2003, Human development and regional Disparity in India, University of Glasgow.
_||_