ارزیابی شاخص‌های شهر دوستدار سالمند مطالعه موردی: شهر ساری

الموضوعات : آمایش محیط

عطا غفاری گیلانده ¹ ( استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران )
چنور محمدی ² ( دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران )
سیده الهام داوری ³ ( دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران )

تاريخ الإرسال : 04 الثلاثاء , شعبان, 1440 تاريخ التأكيد : 27 الأحد , شوال, 1440 تاريخ الإصدار : 21 الأحد , شوال, 1443

الکلمات المفتاحية: شاخص, شهر ساری, شهر دوستدار سالمند,

ملخص المقالة :

شهر دوستدار سالمند، شهری است که باعث ترویج پیری فعال و شامل آن دسته از فضاهای شهری هستند که توزیع خدمات عمومی در آن ها به گونه ای است که حداکثر تناسب را با نیازها و محدودیت های افراد سالمند دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت شهر ساری از لحاظ فضای شهر برای زندگی سالمندان با تأکید بر هشت شاخص که با توجه به استانداردهای سازمان بهداشت جهانی که شامل (بناها و فضاهای باز، حمل و نقل، مسکن، مشارکت اجتماعی، تکریم سالمندان و اجتماع‌پذیری اجتماعی، مشارکت شهروندی و اشتغال، اطلاعات و ارتباطات و حمایت اجتماعی و خدمات سلامت) می باشد پرداخته شد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی می‌باشد. جمع آوری داده‌ها و اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) صورت گرفته است. جامعه آماری آن تمامی ساکنان 60 به بالا شهر ساری هستند، که با استفاده از فرمول کوکران، 383 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند، برای تحلیل پرسشنامه از نرم‌افزار SPSS (آزمون t تک نمونه ای[1]) استفاده شده است. نتایج بیانگر آن است از دیدگاه سالمندان، شاخص های (بناها و فضاهای باز، حمل و نقل، مسکن، مشارکت اجتماعی، تکریم سالمندان و اجتماع‌پذیری اجتماعی، مشارکت شهروندی و اشتغال، اطلاعات و ارتباطات و حمایت اجتماعی و خدمات سلامت) وضعیت مطلوبی برای سالمندان ندارد و حتی در حد رفع نیازهای اولیه آن ها نیست.

المصادر:

• اوطاری، م ر.، شمس، م. 1400. ارائه مدل ساختاری - تفسیری شاخص­های سلامت محوری در راستای تحقق زیست­پذیری (مورد مطالعه: منطقه یک تهران). فصل­نامه علمی- پژوهشی آمایش محیط، 14 (55): 234-213.


• احدنژاد روشتی، م.، طهماسبی مقدم، ح.، تیموری، ا­. 1399. تحلیل فضایی پایداری شاخص­های کمی مسکن در نواحی شهری با استفاده از مدل تودیم (مطالعه موردی: شهر زنجان). فصل­نامه آمایش محیط، 13 (0): 149-133.


• براند فرای، ه. ۱۳۸۳. طراحی شهری، ترجمه دکتر سید حسین بحرینی. انتشارات پردازش و برنامه­ریزی شهری، تهران.


• پور­جعفر، م ر.، تقوایی، ع ا.، بمانیان، م ر.، صادقی، ع ر.، احمدی، ف. 1389. ارائه انگاره‌های محیطی مؤثر بر شکل­گیری فضاهای عمومی مشوق سالمندی موفق با تأکید بر ترجیحات سالمندان شهر شیراز. مجله سالمندی ایران، 5 (1): 34- 22.


• جواهری، ل. 1393. ارزیابی وضعیت شهر مشهد جهت تبدیل شدن به شهر دوستدار سالمند مورد مطالعه: مناطق ۱، ۹، ۱۰، پایان­نامه­ی کارشناس ارشد گروه آموزشی جغرافیا رشته مدیریت امور شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی مشهد. 205 صفحه.


• حاجی ابراهیمی، م. ح.، قندهاری، ع.، چرکزی، ع.، میرنژاد، م.، ­بهنام پوره، ن. 1393. مقایسه متغیرهای اقتصادی- اجتماعی و رضایت از زندگی سالمندان شهرستان گرگان در سال­های ۸۳ و . مجلۀ سالمند، 9 (3): 178-


• خندانی، س.، صفرلویی، م ع.، بیگ بابایی، ب. 1400. ­تحلیل کاربری­های اراضی شهری با توجه به شاخص­های راهبرد رشد هوشمند شهری (مورد مطالعه: شهر مرند). فصل­نامه علمی - پژوهشی آمایش محیط: 14 (55): 168- 147.


• دادخواه، ا. 1386. سیستم خدمات ویژه سالمندی در کشورهای آمریکا و ژاپن و ارائه شاخص­هایی جهت تدوین برنامه راهبردی خدمات سالمندی در ایران. مجله سالمندی ایران، 2 (3): 176- 166.


• زندیه، م. 1391. مناسب­سازی منظر شهری برای سالمندان نمونۀ موردی: محلۀ قیطریۀ تهران. مجلۀ سالمندی ایران، 7 (25): 18- 7.


• زرقانی، س ه .، خوارزمی، ا ع.، جوهری، ل. 1394. ارزیابی شاخص­های شهر دوستدار سالمند در شهر مشهد با تأکید بر شاخص­های فرهنگی- اجتماعی. پژوهش­های جغرافیای انسانی، 47 (4): 688-673.


• زرقانی، س ه.، خوارزمی، ا ع.، و جوهری، ل. 1394. ارزیابی شاخص­های فضایی – کالبدی شهر مشهد در راستای تبدیل شدن به شهر دوستدار سالمند­. جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای، 5 (15): 196-177.


• سادات ایلالی، ا.، ترقی، ز. 1397. مقایسه نگرش سالمندان و مدیران به وضعیت شاخص­های شهرهای­ دوستدار سالمند. فصلنامه سالمند، 13 (2): 249- 236.


• سالنامه آماری سال . 1395. سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان مازندران.


• شرقی، ع.، ضراغامی، ا.، الفت، م.، صالحی کوسالاری، ف. 1395. سنجش وضعیت شاخص­های جهانی شهر دوستدار سالمند در کلان شهر تهران (AFC). مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، 8 (28): 22- 1.


• علیزاده، م.، فخرزاده، ح.، شریفی، ف.، محمدی­آذر، م. نظری، ن. ۱۳۹۲. تحلیل مروری عملکرد سازمان­های متولی در برنامه سالمندی کشور.مجله دیابت و متابولیسم ایران، 13 (1): 81- 74.


• فروغمند اعرابی، ه.، کریمی فرد، ل. 1394. شهر دوستدار سالمند و معیارهای طراحی مراکز تعاملات اجتماعی سالمندی با رویکرد سلامت روان. مدیریت شهری، 14 (39): 34- 7.


• قاسمی، ح.، حریرچی، م.، مثنوی، ع.، رهگذر، م.، اکبریان، م. 1389. مقایسه کیفیت زندگی سالمندان مقیم خانواده و مقیم سرای­ سالمندان شهر اصفهان. فصلنامۀ علمی – پژوهشی رفاه اجتماعی، 10 (39): 200- 177.


• قنبریان، ش.، وارثی، ح ر.، بیک­محمدی، ح. 1390. بررسی انتخاب مکان­گذران اوقات فراغت سالمندان با تأکید بر عوامل فردی(مطالعه موردی: مناطق 3 و 5 اصفهان). مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، 22 (2): 170- 159.


• مرکز آمار ایران. 1395. سرشماری عمومی نفوس و مسکن­ (­(amar.org.ir.


• نصیری خلیلی، م م.، زند مقدم، م ر.، دریاباری، س ج. 1395. ارزیابی توزیع فضایی سرمایه اجتماعی در نواحی شهری مطالعه موردی شهر ساری. مدیریت شهری، 4: 208-193.


• نعمتی، د.، آقا­بخشی، ح. 1392. تهران شهر دوستدار سالمند، گام­های آغازین تحقق نخستین پایتخت سالمندی جهان (به مناسبت سال سالمندی). فصلنامه پژوهش اجتماعی، 6 (18): 44- 15.


• Buffel, T., Phillipson,., Scharf, T .2012. Ageing in urban environments: Developing ‘age-friendly’ cities, Critical Social Policy 32 (4): 597-617


• Chao, T S., Huang, H .2016. The East Asian age-friendly cities promotion – Taiwan’s experience and the need for an oriental paradigm, Global Health Promotion ; Vol 23 Supp. 1: 85–89.


• Plouffe, L., Kalache, A .2010. Towards Global Age-Friendly Cities: Determining Urban Features that Promote Active Aging, Journal of Urban Health: Bulletin of the New York Academy of Medicine, Vol. 87, No. 5: 733-739.


• Ruza, J., Kim, J., Leung, I., Kam, C., Ng, S .2014. Sustainable, age-friendly cities: An evaluation framework and case study application on Palo Alto, California, Sustainable Cities and Society: 1-6.


• Shottun, L.. 2003. The Role of Older People in Our Communities, Nurse Ethics, Vol. 10, No. 4: 123-147.


• Sun, Y., Phillips, D R., Wong, M .2018. A study of housing typology and perceived age-friendliness in an established Hong Kong new town: A person-environment perspective, Geoforum 88 :17–27.


• Shiau, T-A., Huang, W-K .2014. User perspective of age-friendly transportation: A case study of Taipei City, Transport Policy 36 : 184–191 .


• Steels, S .2015. Key characteristics of age-friendly cities and communities: A review, Cities 47­:­ 45–52.


• Temelova, J., Dvorakova, N .2012. Residential satisfaction of elderly in the city centre: The case of revitalizing neighbourhoods in Prague, Cities 29­: 310–317.


• World Health Organization, Ageing And Life Course, Family And Commuity Health, Global Age-friendly Cities: A Guide, .2007. ISBN 978- 92­4 .