بررسی شاخص‌های تنوع زیستی پرندگان در بوستان‌های شهر تهران (مطالعه موردی بوستان‌های جمشیدیه، ملت، قائم و شهر)
الموضوعات :فرحناز محدث 1 , جلیل ایمانی هرسینی 2 , مهدی رمضانی 3 , نعمت ا... خراسانی 4
1 - دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: تهران, پرندگان, شاخص‌های تنوع زیستی, بوستان‌های شهری,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: محاسبه‌ی شاخص‌های تنوع زیستی پرندگان شهری تهران به‌منظور درک بهتر شرایط محیطی و بهبود یا اصلاح آن ضروری به نظر می‌رسد. این تحقیق باهدف محاسبه شاخص‌های غنا، تنوع زیستی و یکنواختی پرندگان شهر تهران به‌صورت مطالعه موردی در بوستان‌های شهر، ملت، جمشیدیه و قائم انجام گرفت.روش بررسی: در این پژوهش ثبت پرندگان بین ماه‌های اسفند ۹۵ تا تیر ۹۶ با روش شمارش نقطه‌ای صورت گرفت، شاخص ها با استفاده از نرم افزار Ecological Methodology محاسبه شد.یافته ها: در مجموع ۳۷۲۳ پرنده متعلق به ۴۰ گونه از ۸ راسته و ۱۹ خانواده مشاهده و ثبت گردید. 75% از کل گونه‌های ثبت‌شده متعلق به راسته گنجشک‌سانان بود و در میان آن‌ها گنجشک خانگی بیشترین تعداد را داشت. بوستان قائم باوجود بیشترین مساحت بین بوستان‌های موردمطالعه، دارای کمترین غنا و تنوع و بیشترین فراوانی بود. بوستان شهر که قدیمی‌ترین بوستان شهری تهران در مقایسه با بوستان‌های دیگر است، بالاترین غنا و تنوع گونه‌ای و کمترین فراوانی را داشت.بحث و نتیجه گیری: پرندگان ثبت شده در بوستان های مورد مطالعه غالبا متعلق به راسته گنجشک سانان و نیمی از آن ها بومی شهر تهران هستند.مساحت بالای بوستان ها الزاما به معنای بالاتر بودن تنوع پرندگان آن ها نیست و همچنین یافته ها در بوستان شهر واقع در مرکز شهر نشان می دهد که علی رغم وجود بافت متراکم، در صورت داشتن فضا های مناسب، توانایی بالایی در جلب و جذب پرندگان وجود دارد.نتایج این تحقیق می‌تواند امکان بررسی عوامل مؤثر بر شاخص‌های تنوع زیستی پرندگان شهری را فراهم کند و به پژوهشگران محیط‌زیست، مدیران و طراحان شهری کمک کند تا با طراحی مناسب فضای سبز موجب حفاظت از تنوع زیستی و جلب و جذب پرندگان به‌عنوان یکی از شاخص‌های سلامت زیستگاه و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان گردند.
1. United Nations., (2004). World Population Prospects: The 2004 revision population database. http://esa.un.org/unpp
2. Paker,Y., Yom-Tov,Y., Alon-Mozes,T., Barnea,A., 2013. The effect of plant richness and urban garden structure on bird species richness,diversity and community structure. Landscape and Urban Planning,vol.122,pp.186-195
3. Tashakor,S., Hemami,M., Riazi,B., Jafari,R., 2014. Impacts of green space parameters on bird species richness of city parks: case study of Isfahan city,vol.15(1),pp.137-151
4. Savard, J.P.L., Clergeau, P., Mennechez., 2000. Biodiversity concepts and Urban ecosystems. Landscape and Urban planning.vol.48, pp.131-142
5. - Bryant,M., (2006). Urban landscape conservation and the role of ecological green-ways at local and metropolitan scales. Landscape and Urban Planning,Vol.76,pp.23–44.
6. Sandstrom,U.G., Angelstam,P., & Mikusinski, G.,2006. Ecological diversity of birds in relation to the structure of urban green space. Landscape and Urban Planning,vol.77,pp.39–53.
7. Ford,H.A., and Paton,D.C.,1986. The Dynamic Partnership: Birds and Plants in Southern Australia, The Flora and Fauna of South Australia Handbooks Committee,Adelaid.
8. Hemami,M., Zaeri Amirani,A., 2011. Influence if Urban Park Size and Shape on Bird species Richness: Case study of Isfahan City, vol.37(59),pp.55-62
9. Askari.,A., Behrouzi Rad,B., Khalilipour,O., Yahaghi,A.,2010. Survey of biodiversity indicators changes of birds on Ahwaz green spaces,Animal Environment J,Vol.2(2),pp.46-56
10. Karimi,S., Varasteh Moradi,H., Ghadimi,M.,2012.Study on differences in biodiversity indices of bird community at different vegetation types in Shast-Kalate forest. Gorgan.J. of Conservation and Utilization of Natural Resource, Vol.1(1), pp.1-18
11. Shariatie,M., Kaboli,M., 2014. Bird species richness and diversity along an altitudinal gradient in North of Alborz Mountain (Case study: Kheyrud forest),J of natural environment,vol. 66(4),pp.365-376
12. Tabasian,H., 2013, Urban parks and protection of birds diversity:Case study (density and diversity of birds in the city of Mashhad, Mellat Park), NATURE02-269
13. Pino, J., RodaÁ, F., Ribas, J., & Pons, X., 2000. Landscape structure and bird species richness: Implications for conservation in rural areas between natural parks. Landscape and Urban Planning, vol.49, pp.35–48
14. Bakhtiari, P., Hashemi, A., 2011.Birds in Tehran and countruside(Tarlan Birding and Ornithological Groupe)
16. https://www.amar.org.ir/Portals/0/.../CN95_HouseholdPopulationVillage_23_r.xlsx
17. Bakhtiari, P., 2014.The Birds of Tehran(Bakhtiari)
18. Hurlbert, S.H., 1971. The non-concept of species diversity: a critique and alternative parameters. Ecology, vol.52, pp. 577-586
19. Krebs, C.J., 1999. Ecological Methodology. Harper and Row Publishers, Lymington, England.
20. Chen,S., Wang,S., 2017. Bird Diversities and their Responses to Urbanization in China. Ecology and conservation Urban Envirenment, Springer, Cham, chapter3, pp.55-74
21. Chace, J., & Walsh, J., 2006. Urban effects on native avifauna: A review. Landscape and Urban Planning, vol.74, pp.46–69
22. Caula,S.,Maty,P.,Martin,J.,2008.Seasonal variation in species composition of an urban bird community in Mediterranean France. Landscape and Urban Planning, Vol.87,pp.1-9
23. Bellocq. M et al, 2017. Ecology and Conservation of Birds in Urban Environments,Springer,Chapter3, pp.1-21
24. Tilgman, N.G., 1987. Characteristics of urban woodlands affecting breeding bird diversity and abundance. Landscape Urban Planning, vol.14, pp.48-495
_||_
1. United Nations., (2004). World Population Prospects: The 2004 revision population database. http://esa.un.org/unpp
2. Paker,Y., Yom-Tov,Y., Alon-Mozes,T., Barnea,A., 2013. The effect of plant richness and urban garden structure on bird species richness,diversity and community structure. Landscape and Urban Planning,vol.122,pp.186-195
3. Tashakor,S., Hemami,M., Riazi,B., Jafari,R., 2014. Impacts of green space parameters on bird species richness of city parks: case study of Isfahan city,vol.15(1),pp.137-151
4. Savard, J.P.L., Clergeau, P., Mennechez., 2000. Biodiversity concepts and Urban ecosystems. Landscape and Urban planning.vol.48, pp.131-142
5. - Bryant,M., (2006). Urban landscape conservation and the role of ecological green-ways at local and metropolitan scales. Landscape and Urban Planning,Vol.76,pp.23–44.
6. Sandstrom,U.G., Angelstam,P., & Mikusinski, G.,2006. Ecological diversity of birds in relation to the structure of urban green space. Landscape and Urban Planning,vol.77,pp.39–53.
7. Ford,H.A., and Paton,D.C.,1986. The Dynamic Partnership: Birds and Plants in Southern Australia, The Flora and Fauna of South Australia Handbooks Committee,Adelaid.
8. Hemami,M., Zaeri Amirani,A., 2011. Influence if Urban Park Size and Shape on Bird species Richness: Case study of Isfahan City, vol.37(59),pp.55-62
9. Askari.,A., Behrouzi Rad,B., Khalilipour,O., Yahaghi,A.,2010. Survey of biodiversity indicators changes of birds on Ahwaz green spaces,Animal Environment J,Vol.2(2),pp.46-56
10. Karimi,S., Varasteh Moradi,H., Ghadimi,M.,2012.Study on differences in biodiversity indices of bird community at different vegetation types in Shast-Kalate forest. Gorgan.J. of Conservation and Utilization of Natural Resource, Vol.1(1), pp.1-18
11. Shariatie,M., Kaboli,M., 2014. Bird species richness and diversity along an altitudinal gradient in North of Alborz Mountain (Case study: Kheyrud forest),J of natural environment,vol. 66(4),pp.365-376
12. Tabasian,H., 2013, Urban parks and protection of birds diversity:Case study (density and diversity of birds in the city of Mashhad, Mellat Park), NATURE02-269
13. Pino, J., RodaÁ, F., Ribas, J., & Pons, X., 2000. Landscape structure and bird species richness: Implications for conservation in rural areas between natural parks. Landscape and Urban Planning, vol.49, pp.35–48
14. Bakhtiari, P., Hashemi, A., 2011.Birds in Tehran and countruside(Tarlan Birding and Ornithological Groupe)
16. https://www.amar.org.ir/Portals/0/.../CN95_HouseholdPopulationVillage_23_r.xlsx
17. Bakhtiari, P., 2014.The Birds of Tehran(Bakhtiari)
18. Hurlbert, S.H., 1971. The non-concept of species diversity: a critique and alternative parameters. Ecology, vol.52, pp. 577-586
19. Krebs, C.J., 1999. Ecological Methodology. Harper and Row Publishers, Lymington, England.
20. Chen,S., Wang,S., 2017. Bird Diversities and their Responses to Urbanization in China. Ecology and conservation Urban Envirenment, Springer, Cham, chapter3, pp.55-74
21. Chace, J., & Walsh, J., 2006. Urban effects on native avifauna: A review. Landscape and Urban Planning, vol.74, pp.46–69
22. Caula,S.,Maty,P.,Martin,J.,2008.Seasonal variation in species composition of an urban bird community in Mediterranean France. Landscape and Urban Planning, Vol.87,pp.1-9
23. Bellocq. M et al, 2017. Ecology and Conservation of Birds in Urban Environments,Springer,Chapter3, pp.1-21
24. Tilgman, N.G., 1987. Characteristics of urban woodlands affecting breeding bird diversity and abundance. Landscape Urban Planning, vol.14, pp.48-495
