تحلیل زمانی-مکانی پارامترهای اقلیمی با هدف شناسایی مناطق مستعد آسایش در استان ایلام

علی عارفی ¹ ( گروه آموزشی جغرافیا ،دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.ایران )
محسن رنجبر ² ( دانشیار گروه آب و هواشناسی (اقلیم شناسی)، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات )
رضا برنا ³ ( دانشیار گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران )

تاريخ الإرسال : 06 الأحد , شعبان, 1444 تاريخ التأكيد : 25 الأربعاء , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: استان ایلام, تغییرات اقلیمی, شاخص اقلیمی بیکر, شاخص‌های آماری,

ملخص المقالة :

ویژگی‌های اقلیمی و عناصر غالب آن در پراکندگی فضایی و شکل‌گیری رفتار محیطی جوامع انسانی نقش تعیین کننده‌ایی ایفا می‌کنند تا آنجا که امروزه مطالعات و بررسی‌های بیوکلیمای انسانی، پایه و اساس برنامه ریزی‌های شهری، عمرانی، سکونتگاهی، معماری، جهانگردی و غیره است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به تحلیل زمانی و مکانی پارامترهای اقلیمی و همچنین شناسایی مناطق مستعد آسایش در استان ایلام پرداخته شده است. در این تحقیق از داده‌های اقلیمی بارش، دما، رطوبت نسبی و سرعت باد از شش ایستگاه سینوپتیک برای بررسی روند تغییرات پارامترها در دوره 30 ساله (1400-1371) بر اساس آزمون آزمون من-کندال، استفاده شد. در ادامه با استفاده از شاخص اقلیمی بیکر، برای هر ماه درجه آسایش اقلیمی مشخص شد. سپس با استفاده از تکنیک زمین آمار، نقشه‌های پهنه‌بندی آسایش اقلیمی ماهانه استان ایلام تهیه شد. طبق نتایج، در طی دوره مورد بررسی، افزایش معنی‌داری در دما اتفاق افتاده است درحالی که در مقدار بارش بصورت جزئی کاهش رخ داده است. نتایج برآیند شاخص اقلیمی بیکر نشان داد که ماه‌های فروردین، اردیبهشت، مهر، آبان و اسفند مستعد آسایش اقلیمی هستند. طبق نتایج، شهرهای دره شهر و لومار در ماه های گذار از گرما به سرما (مهر و آبان) و سرما به گرما (فروردین و اردیبهشت) بیشترین پتانسیل آسایش اقلیمی را داشته باشند. به طور کلی بر اساس نقشه پهنه‌بندی اقلیمی، در فصل بهار و پاییز شهرهای شمالی و شرقی استان ایلام از آسایش اقلیمی بالاتری برخوردارند. در عوض در فصل زمستان شهرهای جنوبی و مرزی (مهران و دهلران) از آسایش اقلیمی مناسبی برخوردارند. نتایج این تحقیق اطلاعات مناسبی را برای بهبود شرایط زندگی از جمله سلامتی، ایمنی، بهره‌وری و آسایش افراد و همچنین مناطق مناسب سکونت در زمان‌های مختلف سال را فراهم می‌کند.