بررسی عدم توازن شاخص آموزش در پاردایم توسعه انسانی بین استانهای کشور با تأکید بر برنامه پنجم توسعه

الموضوعات :

لیلا کلانتری دهقی ¹ , ایرج ساعی ارسی ² , ساسان ودیعه ³

1 - دانشجوی دوره دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - استادیار جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر (بازنشسته)
3 - استادیار جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نهران مرکزی

تاريخ الإرسال : 27 الأربعاء , ذو الحجة, 1445 تاريخ التأكيد : 27 الإثنين , ربيع الأول, 1446 تاريخ الإصدار : 13 الإثنين , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: شاخص توسعه انسانی, شاخص آموزش, عدم توازن, برنامه پنجم توسعه, عدالت آموزشی,

ملخص المقالة :

زمینه: دنیای امروز توسعه‌یافتگی را در ابعاد چندجانبه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگ تعریف می‌کند. شاخص توسعه انسانی به‌عنوان بخش حائز اهمیت توسعه بر بستر وجودی عواملی شکل می‌گیرد که یک عامل مهم آن شاخص آموزش است که توازن در توزیع آن به‌عنوان یکی از شرایط مستعد بسترساز توسعه در هر جامعه است. هدف: هدف از انجام این تحقیق مقایسه شاخص آموزش در میان استان های کشور و اکتشاف عوامل مؤثر بر عدم توازن سطح شاخص آموزش و طراحی پارادایم شاخص توسعه انسانی در بین استان‌های کشور است. روش: تحلیل توصیفی- مقایسه‌ای شاخص آموزش و شاخص توسعه انسانی میان استان‌های کشور و استفاده از روش اکتشافی، داده‌های کیفی به‌دست‌آمده از مصاحبه‌ها، از روش نظریه داده بنیاد و با استفاده از نرم‌افزار Maxqda تجزیه‌ و تحلیل گردید و جهت دستیابی به پارادایم عدم توازن سطح شاخص توسعه انسانی کدگذاری‌ها صورت پذیرفت. یافته‌ها: بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص آموزش عامل مؤثر و بنیادین در دستیابی به توسعه انسانی و در نهایت توسعه کشور است و در توزیع شاخص آموزش میان استان‌های کشور توازن وجود ندارد. درنهایت پنج عامل عدم توازن شاخص توسعه انسانی شناسایی‌شده است که شامل: امکانات آموزشی، امکانات بهداشتی و رفاهی، برنامه‌ریزی نامناسب‏، توسعه نامتوازن و فقر اقتصادی می‌باشد. بنابراین این عوامل موجب شکل‌گیری و تحقق توسعه انسانی خواهند شد. نتایج: عدم توازن در توزیع شاخص‌های آموزش به‌عنوان عامل بنیادین توسعه انسانی در میان استان‌های کشور یکی از موانع بزرگ توسعه محسوب می‌شود. باید از طبقاتی بودن شاخص آموزش فاصله گرفت و در دسترسی آحاد جامعه به شاخص آموزش و توسعه انسانی توازن برقرار گرفت.

المصادر:

منابع فارسی
- احمدوند، محمدرحیم؛ امیری، نعمت‌الله. (1388). گاهی به شاخص توسعه انسانی و جایگاه ایران در برخورداری از توسعه انسانی در مقایسه با سایر کشورها. ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، شماره 89 و 90.
- استراس، آنسلم ؛ کوربین، جولیت. (1385). اصول روش تحقیق کیفی‌(نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها. ترجمه رحمت اله رحمت پور. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- تربو، الله و بصیرت، مهدی. (1395). بررسی تأثیرگذاری هزینه‌های عمومی آموزش بر توسعه سرمایه انسانی در کشورهای گروه 77 در سال‌های1998-2013. مقاله ارائه‌شده در سومین کنفرانس جهانی مدیریت، اقتصاد حسابداری و علوم انسانی در آغاز هزاره سوم، شیراز - با همکاری مشترک دانشگاه علمی کاربردی آذین شوشتر- دانشگاه زرقان واحد پژوهش دانش‌پژوهان همایش آفرین،177-160.
- سازمان برنامه ‌و بودجه با همکاری سازمان ملل متحد. (1378). اولین گزارش ملی توسعه انسانی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سازمان برنامه‌وبودجه، مرکز مدارک اقتصادی- اجتماعی و انتشارات.
- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور. (1382). گزارش اقتصادی سال 1381 و نظارت بر عملکرد سه سال اول برنامه سوم توسعه. تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور. (1383). گزارش اقتصادی سال 1382 و نظارت بر عملکرد چهار سال اول برنامه سوم توسعه. تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
- سامری، مریم؛ حسنی، محمد؛ سید عباس زاده، میر محمد و موسوی، میر نجف. (1394). تبیین نابرابری‌های آموزشی و ارائه مدل توسعه آموزشی به‌منظور آمایش و نیل به عدالت آموزشی مورد شناسی: مناطق آموزشی استان آذربایجان غربی. جغرافیا و آمایش شهری و منطقه‌ای 14، 105-122.
- عسکری پور، حسین. (1399). برآورد شاخص توسعه انسانی استان‌های ایران و بررسی تأثیر آن بر رشد اقتصادی با استفاده از منطق فازی. مجله علمی پژوهشی اقتصاد مقداری، دوره 17، شماره 2.
- غفاری اسمعیلی، سید علی؛ حسنی، محمد؛ قلاوندی، حسن. (1401). تحلیلی بر سطح توسعه شاخص‌های آموزشی به‌عنوان عاملی جهت ارزیابی نابرابری‌ها و نیل به عدالت آموزشی پایدار: مطالعه موردی، مناطق آموزش و پرورش استان مازندران. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، دوره11(21)، 33-52.
- الماسی، مجتبی و سپهبان قره بابا، اصغر. (1388). بررسی رابطه در نیروی انسانی و سرمایه‌گذاری فیزیکی با رشد اقتصادی ایران طی دوره 1350-1384. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، (15)53، 157-168.
- هوشمند، محمود؛حسین نژاد، حسین؛ قزلباش اعظم. (1392). سرمایه‌گذاری در آموزش‌ و پرورش و تأثیر آن بر رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه برگزیده. آموزش عالی ایران. ۱۳۹۳; ۶ (۱)
- نجاری، مهدی؛ حسنی، محمد. (1397). تحلیل نابرابری فرصت‌های دسترسی به آموزش عالی (مورد مطالعه: شهرستان‌های استان آذربایجان غربی). مطالعات برنامه ریزی آموزشی، دوره 7(14)، 76-96.

منابع انگلیسی
- Ahmadi, S. (2017). Explaining school inequality between high schools in Urmia and its educational strategies. PhD Thesis in Educational Management, Urmia University, Urmia.
- Barro, R. J., Jong-Wha, L. (2010). International Data on Educational Attainment: Updates and Implications unpublished, Harvard University. forthcomingin Oxford Economic Papers.
- Benos, N., & Zotou, S. (2014). Education and economic growth: Ametaregression analysis. World Development, 64: 669-689.
- Chabook, F. A; Kayhan, J; Hassani, M; Samari, M; Faizi, A. (2021). Investigating the status of faculties of Urmia University of Medical Sciences in terms of input, process and educational output and presenting an upgrade model. Journal of Nursing and Midwifery, 19 (3): 251-264.
- Darbanastaneh, A.R., Sadi, S. (2016). The evaluation and ranking of educational justice of disabled people across the countries’ provinces using the Promethee model. Journal of Educational Planning Studies, 5(10): 91-112.
- EsmaeilSoorkh, J. (2006). Educational inequality and spatial inequalities in ethnic and regional dimensions (a case study of elementary school in West Azerbaijan province) in 2001-2002. Journal of Education, 23(3): 103-124.
- Ganegodage, K. R., Rambaldi, A. N. (2014). The Impact of Education Investmant on Sri Lanka Economic Growth. Economics of Education Review. 30: 1491-1502.
- GERESE (2005). Equity of the European Educational Systems, A set of indicators. European Commission, Brussels: Directorate General of Education and Culture.
- Gupta, R., Sahoo, P. (2017). HRD interventions, employee competencies and organizational effectiveness: an empirical study. European Journal of Training and Development. 40 (5): 345-365.
- Hassana, G. & Coorayb, A. (2015). Effects of male and female education on economic growth: Some evidence from Asia. Journal of Asian Economics, 36: 97-109.
- Kennedy, M. (2016). Towards a Taxonomy of System Dynamics Models of Higher Education, Library Management. 23 (2): 1-12.
- Kim, S. (2008). Spatial Inequality and Economic Development: Theories, facts, and policies, Working Paper (No.6), Commission on Growth and Development, Washington, DC: The International Bank for Reconstruction and Development.
- Kim, B. W. (2015). Growth regression revisited: IV and GMM. Global Journals Inc. (USA), 15: 1-15.
- Maleki, S., Shanbehpoor, F., Ekrami, N., Ghaforzadeh, M. (2014). Assessing the degree of development of Hormozgan cities in terms of educational index using numerical taxonomy method. The Second National Conference on Sustainable Development in Geography and Planning, Architecture and Urban Planning, Tehran.
- Mercan, M., & Seze, S. (2014). The effect of ducation expenditure on economic growth: The case of Turkey. Social and Behavioral Sciences,109(10): 230-925.
- Najjari, M., Hassani, M. (2019). Analysis Inequality of Higher Education Access Opportunities (Case Study: Townships of West Azerbaijan). Journal of Educational Planning Studies, 7(14): 76-96.
- Nazmfar, H. Alavi, S. Eshghichaharborj, A. (2019). Analysis of spatial-educational and cultural inequalities in the macro-region of Azerbaijan. Journal of Regional Planning Quarterly, 8 (2): 27- 40.
- Nazmfar, H., Alibakhshi, A. (2015). Assess the spatial development of regional inequality (Case study: The Khuzestan province). Spatial Planning, 3(4): 99-114.
- Parsons, T. (2015). The school class as a social system: some of its functions in American society. Harvard Educational Review (Fall), 297-318.
- Poorsaeid, A., Esmaeili, A., Jokar, S. (2012). Determining Educational Developing Rankings in Khozestan Towns Using Numerical Taxonomy Method. Amayesh Journal, 5(17): 41-61. 29.province. Journal of Social Welfare Research. 16 (60), [in Persian].
- Rafati, R., Shahrakipoor, H., Nazem, F. (2019). Identifying Factors and Components of Educational Inequalities in Mashhad Education and Training Areas in order to Present a Desirable Model. Journal of Educational Planning Studies, 8(15): 56-80.
- Rahimi, M., Kakadezfoli, A., Kakadezfoli, A. (2016). Evaluation of the provinces in terms of educational development using multi-criteria decision-making techniques. Journal of Educational Planning Studies, 5(10): 12-29.
- Rahnemaei, M.T., Pourkhodadad, B. (2016). Determining the degree of educational development of the Guilan counties. Geography, 13(46): 41-62.
- Romer, P.M. (2001). "Should the Government Subsidize Supply or Demand in the Market for Scientists and Engineers?, " NBER Chapters, in: Innovation Policy and the Economy, National Bureau of Economic Research, Inc.1: 221-252.
- Sakharopoulos, G. (1994). Education for Development: An Analysis of Investment .
- Sameri, M., Hassani, M., Seyed abbaszadeh, M.M., Mousavi, M.M. (2015). Explanation of Educational Inequality and Presenting Educational Development Model in order to Monitor and Achieving Educational Equity Case Study: Educational Districts of West Azarbaijan Province. Geography and Territorial Spatial Arrangement, 5(14): 105-122.
- Samons. P. (2011). School effectiveness and equity: making connection. CFBT, education trust.
- Tesema, M. T., Braeken, J. (2018). Regional inequalities and gender differences in academic achievement as a function of educational opportunities: Evidence from Ethiopia. International Journal of Educational Development, 60 (1): 51 – 59.
- Vaisinab, F., Babaiiaghdam, F., Alipoor, Kh., Niazi, Ch. (2016). Evaluation and ranking of the level of educational development of the provinces of Zagros region using the Vickor multi-criteria model. Journal of Educational Planning Studies, 5(9): 11-29. (in Persian).
- Wang., Y. & Shasha, L. (2016). Education, human capital and economic growth: empirical research on 55 countries and regions (1960-2009). Theoretical Economics Letter, 347-355.
- Weru, J. W., Iravo, M. A., Maurice, S. (2017). The Relationship between Training and Development on Performance of State Owned Corporations, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences. 3 (9): 57-75.
- Woodhall, M. (2004) Manpower planning and the demand for qualified manpower, in the planning of higher education the social demand. The open University Press.www.manchester.ac.uk www.webometrics.info
- Xiang, L. Stillwell, J. Burns, L. Heppenstall, A. (2020) Measuring and Assessing Regional Education Inequalities in China under Changing Policy Regimes. Journal of Applied Spatial Analysis and Policy, 13: 91–112.
- Zhang, C., & Zhuang, L. (2011). The composition of human capital and economic growth: Evidence from China using dynamic panel data analysis. China Economic Review, 22(1): 165-171.
- Zhang, Y., Qin, F., & Liu, J. (2019). Improving education equality and quality: Evidence from a natural experiment in China. International Journal of Educational Development, 70(5): 102078.