شاخص‌شناسی حقوق محیط زیست در محیط‌های جغرافیایی ایران با تاکید بر مفهوم حق بر محیط زیست

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

محمد علی رضایی آهنگرانی ¹ , منصور پورنوری ² , سید عباس پورهاشمی ³ , داریوش کریمی ⁴

1 - دانشجوی دکتری حقوق محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - استادیار گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 23 الإثنين , شوال, 1441 تاريخ التأكيد : 19 الأحد , ذو الحجة, 1441 تاريخ الإصدار : 24 السبت , ذو الحجة, 1443

الکلمات المفتاحية: حقوق محیط زیست, شاخص محیط زیستی, محیط جغرافیایی, مناطق اکولوژیک,

ملخص المقالة :

امروزه از حقوق محیط زیست به عنوان یکی از ابزارهای مهم برای مدیریت محیط‌های طبیعی و حفاظت از محیط زیست نام برده می‌شود. بکارگیری جنبه‌ها و ملاحظات حقوقی در جغرافیای طبیعی، مستلزم وضع قوانین و دستورالعمل‌های جامع است. حق بر محیط زیست سالم بعنوان یک حق اساسی و بنیادین جای خود را در مجموعۀ حقوق بشر باز کرده، هرچند هنوز به شناسائی کامل دست نیافته است. توجه ویژه به این حق موجب شناخت ظرفیت‌های حقوق مدنی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی شده است. این پژوهش با هدف شناسایی شاخص‌های مرتبط با حق بر محیط زیست در محیط‌های جغرافیایی ایران انجام شده است. تحقیق از نوع پیمایشی و کاربردی می‌باشد. در ابتدا، براساس طبقه‌بندی مناطق رویشی ایران، پهنه جغرافیای طبیعی کشور به پنج منطقه تقسیم گردید. جامعه آماری تحقیق شامل کارشناسان، مدیران، اساتید محیط زیست و منابع طبیعی بوده است. نمونه آماری 400 نفر تعیین شد. از نرم‌افزار SPSS21 و سیستم رویهم‌گذاری لایه‌ها برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. مجموعاً 4 شاخص اصلی و 17 شاخص فرعی شناسایی شد. در این میان، شاخص «سلامت اکوسیستم» دارای بیشترین امتیاز کسب شده (1397) و پس از آن، شاخص «پوشش گیاهی» با 1305، شاخص «حیات‌وحش جانوری» با 1267 امتیاز و شاخص «کیفیت محیطی» با 1181 امتیاز قرار داشتند. بالاترین وزن برای شاخص‌های فرعی متعلق به «تغییر کاربری اراضی» با 5.78 و کمترین وزن نیز متعلق به «آلودگی صدا» با 2.11 بوده است. شاخص «تغییر کاربری اراضی» در تمام مناطق به عنوان پراهمیت‌ترین و شاخص «آلودگی صوتی» به عنوان کم‌اهمیت‌ترین شاخص معرفی شدند. با توجه به میانگین امتیاز کسب شده برای شاخص‌های هفده‌گانه حقوق محیط‌زیست، مشخص شد که این شاخص‌ها در منطقه اکولوژیکی زاگرس، دارای بیشترین اهمیت (4.37) و به ترتیب در مناطق اکولوژیکی ایرانی – تورانی (4.197)، هیرکانی – خزری (3.974)، ارسباران (3.93) و در نهایت،‌ خلیج فارس – عمانی (3.178) می‌باشند.

المصادر:

 

Abedi, Zahra., Riahi Mansoor., Salehi, Saeed (2015). "Economic Analysis of Environmental Crimes in its Implementation and Problems", J.Env. Sci. Tech., Vol 16, No.4, autumn 2015. (in Persian).https://www.sid.ir/FileServer/JF/69213936313

Akrami, Fazel., Karimi, Ali., Abbasi, Majid., Shahrivari, Ali (2018). "Adapting the principles of biomedical ethics to Islamic principles and values in the context of public health policy". Journal for the Study of Religions and Ideologies 2018; 17(49): 46-59. (in Persian).  https://www.researchgate.net/publication/323586321_Adapting_the_principles_of_biomedical_ethics_to_islamic_principles_and_values_in_the_context_of_public_health_policy

Boyd, J. (2004). Global compensation for oil pollution damages: the innovations of the American oil pollution act. Available at: http://www.rff.org/.../global-compensation-for-oil-pollution-damages.aspx, the date of usage: 15/2/2013.

Byrne, B.M. (2001). Structural Equation Modeling with Amos: Basic Concepts Applications, and Programming. London; Lawrence Erlbaum Publishers.

Cochran, J.C., Lynch, M.J., Toman, E.L, (2016): Court Sentencing Patterns for Environmental Crimes: Is There a “Green” Gap in Punishment?, Journal of Quantitative Criminology volume 34, pages37–66. https://link.springer.com/article/10.1007/s10940-016-9322-9.

Dabiri, Farhad., Poorhashemi, Seyed Abbas., Khalatbari, Yazdan., Zarei, Saeed (2016). "Formation and Development of Future Generation Rights Concept in International Environmental Law", J.Env. Sci. Tech., Vol 18, No.3, autumn 2016. (in Persian). https://www.sid.ir/FileServer/JF/69213950313

Danesh Nari, Hossein., Moradfar, Ali (2016). "Criminology of the Boom World: A New Approach to International Criminology Studies". International Policy Study Journal 2016; 21(1): 51-74. (in Persian).  https://onlinelibrary.wiley.com/toc/15410072/2016/44/1

Dehghani, Ahmad., Moosavi, Mohammad Nasir (2018). "Identify environmental challenges in rural settlements and evaluate performance Institutions in charge of their management", Journal of Regional Planning, Vol. 8, No. 32, 51-68 pp. (in Persian).

DOE. 2020. Department of Environment, Protected Areas Report.  https://www.doe.ir/Portal/home/?646304/

FRW. 2016. Forest, Range and Watershed Management Organization, Ecological Regions in Iran. http://www.frw.ir/02/en/staticpages/page.aspx?tid=13237

Hajivand, Ahmad., Mirkamali, Ali., Safari, Farhad (2018). "Government criminal responsibility for environmental crimes in Iran: Necessities and challenges", Environmental Sciences Vol.16, No.2, 65-82. (in Persian). https://www.sid.ir/FileServer/JF/77113970205

Heydarzadeh, Ebrahim., Mozafarizadeh, Sanaz (2014). "Prevention of environmental offenses", Journal of Biological Ethics, Vol 3, No 7, 163-192 pp. https://www.sid.ir/FileServer/JF/4014713920705

Jafarinia, Gholamreza., Afrooz, Saeed (2018). "Investigating the effect of environmental attitude on environmental behaviors of citizens", Journal of Regional Planning, Vol. 8, No. 30, 115-126 pp. (in Persian).

Kralji, L. (2013). State responsibility and the environment. Available at: http://www.lib.ugent.be/fultxt/.../RUG01-001787295-2012-0001_AC.pdf, the date of usage: 17/5/2013.

Lynch, M.J., Stretesky, P.B., Long, M.A, (2015): Environmental justice: A criminological perspective. Environmental Research Letters, 10(8). [August]: 085008. https://doi.org/10.1088/1748‐9326/10/8/085008.

Mirkamali, Ali., Hajivand, Ahmad (2017). "Analyzing the Prevention of Environmental Crimes in the light of the United Nations Guidelines based on the Ethical Principle of Prevention of Harm",  Bioethics Journal, Winter 2017; 7(26): 61-75. (in Persian). https://www.sid.ir/FileServer/JF/4014713962605

Yarahmadi, Elham., Karampoor, Mansoor., Ghaemi, Hamid., Moradi, Mohamaad., Nasiri, Bahram (2020). "Analysis of statistics and anomalies of the cold season rainfall in order to understand the impact of climate change on different regions of Iran (1951-2010)", Geographical Sciences Applied Research (Geographical Sciences), Vol. 19, No. 53. 1-18 pp. (in Persian). https://www.sid.ir/FileServer/JF/4002113985301.