بررسی ساختار بازار و مزیت نسبی صادرات گیاهان دارویی در ایران و کشورهای منتخب جهان

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

عرفانه راسخ جهرمی ¹ (مربی، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.)
سمانه نورانی آزاد ² (استادیار، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 06 الجمعة , ربيع الأول, 1442 تاريخ التأكيد : 07 الإثنين , شعبان, 1444 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , شوال, 1444

الکلمات المفتاحية: مزیت نسبی, گیاهان دارویی, شاخص نسبت تمرکز, شاخص هرفیندال-هیرشمن,

ملخص المقالة :

مقدمه: در سال های اخیر، جهت رها شدن از اقتصاد تک محصولی، صادرات محصولات کشاورزی؛ بویژه صادرات گیاهان دارویی افزایش یافته است. بنابراین، با توجه به اهمیت روز افزون گیاهان دارویی این مطالعه با هدف تعیین مزیت نسبی و بررسی جایگاه ایران در ساختار بازار جهانی گیاهان دارویی انجام شده است. مواد و روش: به منظور تعیین مزیت نسبی ایران در صادرات گیاهان دارویی از شاخص‌های مزیت نسبی آشکار شده، مزیت نسبی آشکار شده متقارن و کای­دو و برای تعیین ساختار بازار صادرات جهانی گیاهان دارویی از دو شاخص نسبت تمرکز و هرفیندال- هیرشمن استفاده گردید. اطلاعات مورد نیاز از سایت فائو و تریدمپ در بازه زمانی ۲۰۱۸ -۲۰۱۱ استخراج شد. نتایج: بر این اساس نتایج پژوهش نشان دادند که ایران در صادرات گیاهان دارویی منتخب با کدهای 0909، 1301و 130212 دارای مزیت نسبی صادراتی و قادر به رقابت در بازارهای جهانی بوده، اما فاقد ثبات لازم و همیشه در نوسان بوده است. نتایج مربوط به ساختار بازار نشان دادند که بازار صادرات جهانی گیاهان دارویی رازیانه، بادیان، گشنیز، زیره سبز و سرو­کوهی (کد0909) از سه نوع؛ انحصار چند جانبه باز، بسته و بنگاه مسلط، عصاره شیرین بیان (کد130212) از نوع بازار انحصار چندجانبه باز و گروه صمغ­ها (کد1301) از ساختار بازار رقابت انحصاری پیروی می‌کنند. هم‌چنین، در سالهای مورد بررسی بین 60-50 درصد از صادرات گیاهان دارویی با کد ۰۹۰۹ در اختیار دو کشور هند و سوریه، 70-50 درصد صادرات گیاهان دارویی با کد 130212 در اختیار کشورهای آمریکا، ایران، چین، فرانسه، آلمان، امارات و ترکمنستان و 55-40 درصد صادرات با کد ۱۳۰۱در اختیار کشورهای هند، فرانسه، نیجریه، سودان، آمریکا، اندونزی و تایلند بوده است. هم‌چنین، میانگین سهم کشور ایران در صادرات گیاهان دارویی با کد0909(87/2)، کد130212(37/17) وکد1301(17/1) درصد بوده است. بحث و نتیجه گیری: بنابراین با توجه به اینکه ایران از پتانسیل­های بالقوه­ای در جهت گسترش و توسعه صادرات این محصولات  برخوردار است، لازم است جهت به فعلیت رساندن آن اقداماتی از قبیل؛ عدم تمرکز بازار در دست تعداد محدودی از بازیگران فعال، فرآوری و بهبود بسته­بندی متناسب با سلیقه مصرف­کنندگان در بازارهای جهانی و حمایت اقتصادی و سیاسی دولت از صادرکنندگان توصیه می­شود.

المصادر:

- Agricultural jihad ministry, 2018, https://www.maj.ir/Dorsapax/userfiles/Sub65/amarnamehj2-1398-site.pdf

2- Amir Teimori S, Shemshadi K, Khalilian S. Place of Iran in Export of Fennel: The Export Comparative Advantage Approach. Agricultural Economics Research.  2011, 3(12): 81-95. (In Persian).

3- Anouyeh Tekiyeh L. The Study of Comparative Advantage of Iran\'s Apple Export in Comparison to the Other Apple Exporter Countries. Agricultural Economics and Development.  2018, 15(58): 177-203. (In Persian).

 

4- Archibugi D, Pianta M. The Technological Advanced Countries, Areport to the EEC on International Science and Technology Activities. Dortrecht, Kluwer Academic Publisheries. 1992.

5- Asl Roosta R, Moghaddasi R, Hosseni SS. Export Target Markets of Medicinal and Aromatic Plants. Journal of Applied Research on Medicinal and Aromatic Plants. 2017, 7(4): 84-88. https://doi.org/10.1016/j.jarmap.2017.06.003

6- Bahta ST, Jooste A. The Efect of Internationalisation on the Beef and Maize Sub-Sectors: The Relevance of Revealed Comparative Advantage Measures. Agrekon. 2005, 44: 452-464.

7- Bozorghy V, Hosseini M. The Structure of the Global Cement market and the Tariff Regime of Countries in the Trade with this Product. Culture Quarterly (Special Economics). 2008, 66: 79-112, (In Persian).

8- Cai J, Leung P, Loke V. Comparative Advantage of Selected Agricultural Products in Hawai`i: A Revealed Comparative Advantage Assessment. University of Hawai`i. Economic Issues. 2007, 4.

9- Fahimifar J, Fathi Y. Study of Comparative Advantageand Priority of Clothing Export Target Markets of in Iran. Institute for Trade Studies and Research Tehran. 2002. 21(4): 141-174. (In Persian).

10- FAO Statistical Databases, (Food and Agriculture Organization of the United Nations).

11- Hosseini M, Homan T. Study of Date Global Market and Target Markets for Iranian Export Date. Journal of Agricultural Economics and Development. 2007, 15(57): 1-29. (In Persian).

12- ITC, Comtrade Database, PC/ TAS, 2019, 2010, 2017.

13- Ishchukova N, Smutka L. Revealed Comparative Advantage of Russian Agricultural Exports. ActaUniversities Agriculture ET Silviculturae Mendelian Brunensis,. 2013, 4.

14- Karbasi A, Mohammadi H, Kamali F, Mohammadzadeh h. Investigating Iran Position Incum Inglobal Market Structure. 11th Conferances on Iranian Agricultural Economics. 2018. (In Persian).

15- Khodaverdizadeh M, Mohammadi S. Comparative Advantages and Analysis of International Market Structure of Medicinal Plants: Case Study of Anise, Badin, Fennel and Coriander. Agricultural Economics Research, 2017, 9(34): 153-174. (In Persian).

16- Kumar NR, Rai AB, Mathura R. Export of Cucumber and Gherkin from India: Performance, Destinations, Competitiveness and Determinants. Agricultural Economics Research Review, 2008, 21: 130-138.

17- Laursen K. Revealed Comparative Advantage and the Alternatives as Measures of International Specialization. Eurasian Business Review, 2015, 5(1): 99–115.

18- Maddala G, Dobson C, Miller D. Microeconomics, The regulation of monopoly. Mc Grawwhillbook Company, 1995, 10: 185-195.

19- Mahmoodi A, Yavari G, Kalwandy R. Investigating Iran's Situation in the melons and cantaloupe World Market & Screening of business partners. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 2020, 51(2): 295-312. (In Persian).

20- Muendler MA. Balassa, (1965). Comparative Advantage by Sector of Industry, Brazil, (1986-2001). University of California, San Diego. 2007.

21- National Document of Medicinal Plants and Traditional Medicine, 2013.

22- Norani Azad S, Eshaghi Gorji M, Shateri S. Evalution the Structure of Iran’s Food and Beverage Industry: Parametric and Nonparametric Approaches. Quarterly journal of Industrial Economic Researches, 2017, 1(2): 53-64. (In Persian).

23- Rehman Nasir MA, Ashfaq M, Hassan S, Adil SA, Ariyawardana A. Outlook on the Global Trade Competitiveness of Pakistan’s Mandarin Industry: An application of Revealed Symmetric Comparative Advantage Framework. Outlook on Agriculture. 2018, 48 (1): 66-74.

24- Sadeghi S, Khodaverdizadeh S, Khodaverdizadeh M. Comparative Advantage and World Market Structure of Saffron. Agricultural Economics Research. 2011, 3(11): 59-76. (In Persian).

25- Salami H, Pishbahar A. Changes in the Pattern of Pomparative Advantage of Agricultural Products in Iran: An Empirical analysis based on the revealed comparative advantage indices. Journal of Agricultural Economic and Development. 2001, 34(2): 66-99. (In Persian).

26- Secretary of the House of the Supreme Council of the Cultural Revolution. National Document of Medicinal Plants and Traditional Medicine. Supreme Council of the Cultural Revolution, Tehran. 2013. (In Persian).

27- Serin V, Civan A. Revealed Comparative Advantage and Competitiveness: A Case Study for Turkey Towards the EU.  Journal of Economic and Social Research. 2008, 10(2): 24-41.

28- Shemshadi K. Trade of Medicinal Plants and its Products. Agricultural jihad ministry, Planning Research Institute, Agricultural Economy and Rural Development. 2018. https://www.agri-peri.ac.ir/. (In Persian).

29- Shukala UK, Thampy A. Analysis of Competation and Market Power in Thewholesale Electricity Market in India. Energy policy. 2011, 39: 2699-2710.

30- World Health Organization (WHO). WHO Director- General Addresses Traditional Medicineforum. World Health Organization. Retrieved from,  www.who.int/dg/speeches on 2015, Mar.7, 15(25).