مطالعه روند تغییرات شاخصهای حدی اقلیمی دما و بارش در جنوبغرب ایران (مطالعه موردی: استان بوشهر)
الموضوعات :
1 - عضو هیأت علمی گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران
الکلمات المفتاحية: دما, استان بوشهر, بارش, روند, شاخصهای حدی اقلیمی,
ملخص المقالة :
مطالعه تغییرپذیری و تغییر رفتار رویدادهای حدی اقلیمی مهم میباشد. برای بررسیرویدادهای حدی، شاخصهای اقلیمی حدی برای دادههای سطح زمین به وسیله گروه کاریآشکارسازی تغییر اقلیم سازمان هواشناسی جهانی و کمیته اقلیم شناسی و برنامه پژوهشیتغییر پذیری اقلیم و قابلیّت پیش بینی معرفی شده است. در این مقاله روند تغییرات دما وبارش در 6 ایستگاه هواشناسی استان بوشهر طی دوره آماری 4924 4944 با استفاده از -شاخصهای آستانهای، و از آزمون ناپارامتریک من کندال برای بررسی وجود روند خطی -استفاده شده است. نتایج نشان میدهد؛ استان بوشهر به شدّت در معرض افزایش میانگیندما، فراوانی نمایههای حدی گرمایش و کاهش نمایههای سرمایش است. کاهش شاخصشبهای سرد و افزایش شبهای گرم به دیگر آستانهها روند آنها چشمگیر بوده است. روندافزایشی روزهای تابستان طولانی شدن دوره گرما را در طول دهههای اخیر به خوبی نشانمیدهد. کاهش شاخص DTR در ایستگاههای منطقه، افزایش شبهای حارّهای و شبهایگرم در طول دوره آماری ایستگاهها به چشم میخورد. همچنین یافتههای پژوهش نشان دادکه: در طول دوره مطالعاتی، روند منفی برای سریهای حداکثر بارش یک روزه (Rx1day) ،حداکثر بارش 5 روزه )Rx5day( و روند ساده شدّت روزانه )SDII( در استان مشاهده میشود.میزان نمایه R10 در ایستگاههای مطالعاتی دارای روند مثبت است. بررسی روند نمایه R20و R25 ، نشان میدهد که در طول دوره مورد مطالعه، ایستگاههای مطالعاتی دارای روند منفیدر سال برای شیب خطی میباشند. در شاخص CDD تعداد روزهای خشک متوالی درسالهای اخیر هماهنگ با کاهش بارش نیز افزایش یافته است. بررسی شاخص CWD نشان داد که هماهنگ با کاهش بارش در منطقه در سالهای اخیر تعداد روزهای متوالی تر(CWD) به شدّت کاهش یافته است. سری نمایههای R95 p و R99 p در ایستگاههای استانگویای نوسانهای شدید و کاهش آن در سالهای آخر دوره مورد مطالعه می اشد. بررسیروند نمایه PRCPTOT در استان بوشهر نشان میدهد که میانگین بارش در این منطقه کماست، در نتیجه روند کاهشی با نوسانهای زیاد توأم میباشد
1- امیدوار، کمال و خسروی، یونس(1389): بررسی تغییر برخی عناصر اقلیمی در سواحل شمالی خلیج فارس با استفاده از آزمون کندال، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، شماره 38.
2- امیدوار، کمال و سالاری، حسین(1392): مطالعه روند تغییرات گرما و بارش در غرب و شمالغرب ایران با استفاده از روشهای پارامتری و ناپارامتری، مجله جغرافیا، شماره 27، صص 288-271.
3- رحیم زاده، فاطمه و عسگری، احمد(1383): نگرشی بر تفاوت نرخ افزایش دمای حداقل و حداکثر و کاهش دامنه شبانه روزی دما در کشور، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 73، صص 171-153.
4- رحیم زاده، فاطمه و هدایت دزفولی، اکرم پور و اصغریان، آرزو(1390): ارزیابی روند و جهش نمایههای حدی دما و بارش در استان هرمزگان، جغرافیا و توسعه، شماره 21، صص 116-97.
5- عسگری، احمد و رحیم زاده، فاطمه و محمدیان، نوشین و فتاحی، ابراهیم(1386): تحلیل روند نمایههای بارشهای حدی در ایران، تحقیقات منابع آب ایران، سال سوم، شماره 3، صص 55-42.
6- علیجانی، بهلول و محمودی، پیمان و سلیقه، محمد و ریگی چاهی، اله بخش(1390): بررسی تغییرات کمینهها و بیشینههای سالانه دما در ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 3، صص 122-102.
7- موحدی، سعید و کاویانی، محمد رضا و مسعودیان، سید ابوالفضل(1384): تغییرات زمانی و مکانی دمای مارون، نشریه علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ش 18، صص 28-13.
8- نوریان، علی محمد ورحیم زاده، فاطمه و صداقت کردار، عبدا...(1387): گرمایش در کشور و تبعات آن بر دیگر پارامترهای اقلیمی در دوره 2005-1951، سومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه تبریز.
_||_9- Alexander L, Zhang X, Peterson TC, Caesar J, Gleason B, Klein Tank A, Hay Lock M, Collins D, Trewin B, Rahimzadeh F, Taghipour A, Kumar Kolli R, Revadekar JV, Griffiths G, Vincent L, Stephenson D, Burn J, Aguilar E, Brunet M, Taylor M, New M, Zhai P, Usticucci M, Vazquez-Aguirre JL. (2006): Global Observed Changes in Daily Climate Extremes of Temperature and Precipitation. Journal of Geophysical Research 111:1-11.
10- Bell, J.L., Sloan, L.C., and M. A. Snyder, (2002): Regional Changes in Extreme Climatic Events: A Future Climate Scenario. Department of Earth Sciences, University of California, Santa Cruz, CA 95064, USA.
11- Frisch, P., L.V. Alexander, P. Della- Marta, B. Gleason, M. Hay Lock, A.M. G. Klein Tank, T. Peterson, (2002). "Global Changes in Climatic Extremes During The Second Half of The 20th Century". Climate Res., 19, 193p.
12- Frisch, P., L.V. Alexander, P. Della- Marta, B. Gleason, M. Hay lock, A. M. G. Klein Tank, T. Peterson (2002): Global Changes in Climatic Extremes During The Second Half of The 20th Century. Climate Res, 19, 193p.
13- Hay hoe, K., L. Kalkstein, S. Moser, and N. Miller, (2004): Rising Heat and Risks to Human Health: Technical Appendix. Union of Concerned Scientists Publications, Cambridge, MA. USA.
14- Karl TR, Nicholls N, Ghazi A. (1999): CLIVAR/GCOS/WMO: Workshop on Indices and Indicators for Climate Extremes, Climate Change, 42: 3-7.
15- Klein Tank et al. (2006): “Changes in Daily Temperature and Precipitation Extremes in Central and South Asia”, Journal of Geophysical Research 111: D16105, DOI: 10.1029/2005JD006316.
16- Liu B, Xu M, Henderson M, QI Y. (2005): “Observed Trends of Precipitation Amount, Frequency, and Intensity in China”, 1960-2000. Journal of Geophysical Research 110: D08103, Doi: 10.1029/2004 JD 00 4864.
17- Nandintsetseg B, Greene J.S, Goulden C.E. (2007): “Trends in Extreme Daily Precipitation and Temperature Near Lake Hovsgol”, Mongolia, International Journal of Climatology, 27: 341-347.
18- Yan, Z. and Coauthors. (2002): Trends of Extreme Temperatures in Europe and China Based on daily Observations. Climatic Change, 53, 355–392
