ارزیابی آسیب‏پذیری استان یزد در برابر خشکسالی با استفاده از شاخص بارش معیار و روش‌های زمین‏آماری

الموضوعات :

علیرضا نسیمی ¹ (دانشجوی دکترای زمینشناسی- آبشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز.)
ضرغام محمدی ² (استادیار بخش علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز.)

تاريخ الإرسال : 18 السبت , ذو القعدة, 1435 تاريخ التأكيد : 18 السبت , ذو القعدة, 1435 تاريخ الإصدار : 23 الخميس , رجب, 1435

الکلمات المفتاحية: کریجینگ معمولی, پایش خشکسالی, پهنه‏بندی شدت خشکسالی, شاخص بارش معیار12 ماهه (SPI 12), کریجینگ ساده,

ملخص المقالة :

شاخص بارش معیار، شاخصی است که به‏طور وسیعی در مناطق مختلف جهان مورد استفاده قرار می‏گیرد. این شاخص، عمدتاً با استفاده از مقیاس­های زمانی 3، 6، 9، 12، 18، 24 و 48 ماهه به ارزیابی وضعیت خشکسالی می‏پردازد. با توجه به تشخیص مقیاس زمانی12 ماهه از این شاخص، به عنوان شاخص خشکسالی مناسب استان یزد در مطالعات گذشته، در این تحقیق صرفاً از مقیاس زمانی 12ماهه شاخص بارش معیار برای ارزیابی وضعیت خشکسالی در استان یزد استفاده شده است. شاخص خشکسالی SPI 12 برای طول دوره‌ی آماری 30 ساله در 28 ایستگاه باران‏سنجی و سینوپتیک استان یزد محاسبه شده است. برای بررسی توزیع مکانی شاخص بارش معیار 12 ماهه در استان یزد، از روش­های زمین آماری معکوس فاصله، کریجینگ ساده و کریجینگ معمولی استفاده شده و این روش­ها با استفاده از روش صحت‏سنجی متقاطع ارزیابی شده‏اند. نتایج نشان دادند که، برای رسم نقشه‌ی توزیع مکانی SPI 12 در سال­های 79-1378، 78-1377 و 77-1376 به ترتیب شبیه‏های واریوگرام گوسی، گوسی و کروی روش درون‏یابی کریجینگ معمولی کم خطاترین شبیه‏ها هستند. با توجه به نقشه‏های پهنه‏بندی شدت خشکسالی، در کمترین بارش سالانه‌ دهه‌ی 70 (سال آبی 79-1378)، بیش از 98 درصد سطح استان در وضعیت خشکسالی و در بیشترین بارش سالانه دهه‌ی 70 (سال آبی 78-1377)، بیش از 99 درصد سطح استان در وضعیت ترسالی قرار گرفته است. هم­چنین در بارش سالانه متوسط (سال آبی 77-1376)، شهرهای یزد، تفت، مهریز، بافق، نایبندان و خرانق در وضعیت خشکسالی قرار دارند و به عنوان مناطق آسیب‏پذیر استان در برابر خشکسالی شناخته می‏شوند.