ارزیابی تأثیر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی آبخوان دشت فسا با استفاده از شاخصهای بارندگی معیار شده، منابع آب زیرزمینی و قابلیت هدایت الکتریکی معیار شده

الموضوعات :

محبوبه صیف ¹ , حسین محمدزاده ² , ابوالفضل مساعدی ³ , حامد صیاد ⁴

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد آبهای زیرزمینی گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد
2 - استادیار، مرکز تحقیقات آبهای زیرزمینی (متآب)، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد
3 - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
4 - دانشجوی کارشناسی ارشد آبهای زیرزمینی گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد

تاريخ الإرسال : 27 الخميس , ربيع الأول, 1437 تاريخ التأكيد : 27 الخميس , ربيع الأول, 1437 تاريخ الإصدار : 01 الخميس , شعبان, 1433

الکلمات المفتاحية: آبهای زیرزمینی, شاخص بارندگی معیار شده (SPI), شاخص منبع آب زیرزمینی (SPI), شاخص هدایت الکتریکی معیار شده (SECI), دشت فسا,

ملخص المقالة :

پدیده ی خشکسالی در طول دوره ی وقوع خود، منابع آبهای زیرزمینی را تحت تأثیر قرار می دهد، که متأسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است . در این تحقیق، میزان آسیب پذیری خشکسالی هواشناسی دشت فساو پیرامون آن، با استفاده از شاخص بارندگی معیار شده (SPI) در مقیاسهای مختلف ماهانه ، فصلی و سالانه در طول دوره ی آماری 1388-1357، و وضعیت خشکسالی آب و زمین شناسی این منطقهطی سال های 1388-1372 با استفاده از شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI)مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد ، که مقدار شاخص GRI روند کاهشی داشته و در سال های 1382، 1387 و 1388 خشکسالی آب و زمین شناسی با درجات بالا در منابع آب زیرزمینی این منطقه رخ داده است. به منظور بررسی شدت وابسته بودن آبهای زیرزمینی از نظر کمی و کیفی با پدیده ی خشکسالی هواشناسی، ضریب همبستگی بین میانگین ارتفاع سطح آب زیرزمینی، شاخص GRI و شاخص هدایت الکتریکی معیار شده (SECI) با شاخص SPI در مقیاسهای زمانی مختلف، با اعمال و بدون اعمال تأخیر زمانی،در طول دوره ی 1388-1372 محاسبه گردیده است. با توجه به دستاوردها، شاخص SPI در مقیاس زمانی 48 ماهه ی بدون تأخیر زمانی(SPI48)، با میانگین ارتفاع سطح آب زیرزمینی، شاخص GRI و شاخص SECI رابطه ی معنی داری را در سطح 99 درصد نشان می دهد، که تأثیر پذیری مستقیم کمی و کیفی آبهای زیرزمینی منطقه را از خشکسالی در این دشت تأیید می کند. رابطه ی وایازی ارتفاع سطح آب زیرزمینی با شاخص SPI48، نشان می دهد که 56 درصد از واریانس ارتفاع سطح آب زیرزمینی، به وسیله ی شاخص SPI، و 44 درصد به وسیله ی عوامل دیگر تبیین می گردد. همچنین، رابطه یوایازی بین شاخص SECIبا ارتفاع سطح آب زیرزمینی و شاخص SPI48، نشان می دهد که 46 درصد از واریانس مقادیر SECI، به وسیله ی مقادیر کمی آب زیرزمینی و 54 درصد آن به وسیله ی عوامل دیگر تبیین می گردد، و بین مقادیر SECI و شاخصSPI48، رابطه ی خطی معنی داری در سطوح 95 و 99 درصد وجود ندارد.  

المصادر:

1. Azizi,Gh.2003.Relationrecentdroughtandgroundwater resourcesin theQazvin plain. geographicalresearch,No. 46, 131-143.

2. BadaghJamali,J.Javanmard,S.AndShirm‌ohammady, R. 2002.Monitoring of dr o‌ught conditions

across the province classificationusing the Standardized PrecipitationIndex. GeographicalResearch Quarterly, No.67. 4 to 21.

3. Ekram,M.Malekinezhad,H.AndEkhtesasy ,M.R. 2011. Impactsofclimate changeonthedischargeof somequan tsfYazd -

4. Ardekan. Proceedings of theInternationalConference on Trad-itionalKnowled g e water managementCD. Yazd, March4-2, 2011.

5. Gharesheikhlo,A.H.KhosravaniShiry, Z. andArabAli, A.2008 .Zoningclassifi ca tI‌-ontodroughtmonitoring

andmanagement ofwaterresources.CDProceedingsofthe ThirdConference onWater ResourcesManagement. Tabriz, 25-23October 2008.

6. Hsu, K. C. Wang , C. H., Chen, K.C. Chen ,C. T. & Ma , K.W.2007.Climate induced hydrologicalimpacts on the groundwater systemof the Pingtung Plain , Taiwan.Hydroge-ology Journal. 5; 903-913.

7. Imani, M. Asfandarany Taliban, as.2011. Effects of drought on aquiferlevels Yazd Behabad index of SPI

and GRI. Iranian Water ResourcesManagement ConferenceProceedings CD. Amir Kabir

Univers‌ity of Tehran, 14-13 May2011.

8. Karang, Li. (2004). Drought earlyWarning and Impact Assessment inChina, Proceeding of an ExportGroup meeting.

9. Khan, S. Gabriel, H. F. &Rana , T.2008. Standard precipitation indexto track drought and assess impact

of rainfall on water tables inirrigation areas. Irrigation DrainageSystem. 22: 159-177.

10. Keneth, H. F. (2003). ClimateVariation Drought and Desertification,W. M. Annual Report.Jevenva.

11. Mair, A. and Fares, A.2010.Influence of groundwater pumping

and rainfall spatio-temporalvariation of stream flow. Journal ofHydrology . 393:287-308.

12. Malekinezhad,H. AndPurshariaty,R. 2011.Evaluation ofdroughtinthePlains Marvastby usinggroundwaterresourceindex(GRI).JANUARYIranian Water ResourcesManagement Conference

Proceedings CD. Amir KabirUniversity ofTehran, 14-13 May2011 .

13. Mckee, T. B. Doesken, N. J. Kleist,J. (1993).The relationship ofdrought freq uency and duration to

time scales .Proprints.8thConference of AppliedClimatology, 17 - 22 JanuaryAneheim. CA, pp:179-184.

14. Mendicino, G. Senatore, A.Versace , P. (2008).A GroundwaterResource Index (GRI) for droughtmonitoring and fore‌casting in aMediterranean climate. Journal ofHydrology 357: 282-302.

15. Peters, E. Torf, P. Vanlanen, H.A.J.and Beir, G. 2005. Drought ingroundwater drought distribution

and performance indicators. Journalof Hydrology 306:302-317.

16. Mohammadyghaleney,M.Ebrahimi,C.And Iraqynezhad,Sh. 2011 .Droughteffectsongroundwaterlevel

fluctuationsusingthestandardprecipitation index -Savehplaincase.