تحلیل وضعیت شاخص‌های نابرابریِ جنسیتی در کشورهای خاورمیانه با استفاده از تکنیک کوپراس

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

سهراب امیریان ¹ , شهرام سلامتی گبلو ² , برهان ویسی ناب ³

1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

تاريخ الإرسال : 27 السبت , رمضان, 1440 تاريخ التأكيد : 30 الأربعاء , ربيع الأول, 1441 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , جمادى الثانية, 1442

الکلمات المفتاحية: سطح‌بندی, شاخص نابرابری جنسیتی, تکنیک کوپراس, کشورهای خاورمیانه,

ملخص المقالة :

نابرابری جنسیتی به تفاوت و تبعیض میان زنان و مردان در هدف­های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، بهداشتی و غیره اشاره دارد؛ که فرد یا گروه به کمک آن­ها به قدرت و منزلت می­رسد. مطالعات نشان می­دهد که بدون توجه به شرایط زنان، دستیابی به توسعه برای هیچ کشوری میسر نخواهد بود زیرا همواره زنان نیمی از جمعیت هر کشور را تشکیل می­دهند. هدف پژوهش حاضر تحلیل وضعیت شاخص­های نابرابری جنسیتی در کشورهای خاورمیانه (16 کشور) است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی – نظری و به لحاظ نوع، توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش 16 کشور خاورمیانه می­باشد. داده­های مورد نیاز پژوهش از طریق گزارش توسعه انسانی و نابرابری جنسیتی سال 2018 سازمان ملل جمع­آوری شده است. متغیرهای پژوهش شامل 6 متغیر: نرخ مرگ و میر مادران در هر 100 هزار تولد؛ نرخ باروری زنان نوجوان (15 تا 19 سال) از هر 1000 زن؛ کرسی‌های پارلمانی کسب شده توسط زنان؛ نرخ مشارکت زنان در بازار کار؛ جمعیت که حداقل به آموزش ثانویه رسیده‌اند (25 سال به بالا) و امید به زندگی میان زنان می­باشند. جهت وزن­دهی به متغیرهای پژوهش از روش AHP و جهت رتبه­بندی و ارزیابی وضعیت مطلوبیت شاخص نابرابری جنسیتی در کشورهای خاورمیانه از تکنیک کوپراس استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که از 16 کشور خاورمیانه چهار کشور کویت، لیبی، قطر و عربستان ضمن کسب رتبه اول تا چهارم در وضعیت کاملاً مطلوب به لحاظ عدم برخورداری از شاخص نابرابری جنسیتی قرار دارند و به واقع میان زنان و مردان تفاوت و تبعیض بسیار کمی نسبت به سایر کشورهای خاورمیانه وجود دارد؛ کشورهای یمن و سودان با قرار گرفتن در رتبه­های آخر در وضعیت کاملاً نامطلوب قرار دارند؛ این مورد نشان‌دهنده تفاوت و تبعیض بسیار زیاد میان مردان و زنان در تمام موارد در این دو کشور می­باشد. همچنین کشور ایران با نمره کوپراس 552/54 درصد در رتبه نهم و وضعیت مطلوبیت متوسط به لحاظ شاخص نابرابری جنسیتی قرار دارد.

المصادر:

1. Abbas Zadeh, S. (2015).  Comparative Study of the Country’s Five Development PlansRegarding Gender Justice: With Emphasis on Iran Women Higher Education and Comparing That with Universal Criteria, women's study, 6(1), pp: 97-130. [In Persian]


2. Arora, R. (2012): Gender Inequality, Economic Development, and Globalization: A State Level Analysis of India. The Journal of Developing Areas, 46(1); pp: 147-163.


3. Azarbaijani, K, Mostafaee, H. (2011). The Impact of Gender Inequality on Economic Growth and Total Factor Productivity in the Selected Countries (1993-2006), Economic Development Research, 1 (2), pp: 83-112. [In Persian]


4. Burnette, J. ( 2009). Gender, Work and Wages in Industrial Revolution Britain.63:1-10.


5. Duflo، E. (2010). Gender inequality and development. ABCDE Conference، Stockholm، May.


6. Faraji Sabokbar, F, Rezvani, MR, Behnam Morshedi, H, Rousta, H. (2014).Spatial Classifying of Tourism Routes in Fars Province Based on Tourism Services and Facilities,  Human Geography Research, 46(3), pp: 561-586. [In Persian]


7. Ferrant, G. (2011). How Gender Inequalities Hinder Development: Cross Country Evidence, CES Working Papers, 2011.12.


8. Fotros, M H, Ahmadvand, N, Amini rad, M. (2019).The Determinants of Gender Equality in Youth Employment in Developing Countries, Social Welfare, 18 (71), pp:47-85. [In Persian]


9. Hakura, Dalia; Hussain Mumtaz, Newiak Monique, Thakoor Vimal, Yang Fan, Hakura Dalia S, Hussain Mumtaz, Newiak Monique, Thakoor Vimal, and Yang Fan (2016), “Inequality, Gender Gaps and Economic Growth: Comparative Evidence for Sub-Saharan Africa”, IMF Working Paper.


10. Hayati, D, Moghaddam, MR, Valizadeh, N. (2017). Analysis of Factors Influencing Gender Inequality among Poor Farmers’ Households: The Case of Rural Areas in Sarvestan County, Fars Province, Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 13(1), pp: 211-227. [In Persian]


11. Jaliliyan, S, Heshmatollah, S.(2016).The Role of Rural Women's Home Business and Empowerment on Family Economic Decision-making (Case study: Islam-Abad Gharb County). Journal of Regional Planning, 6(21), pp: 129-142. [In Persian]


12. Khani, F. (2010). An analytical framework for studying gender inequality. Women in Development and Politics, 8(3), pp: 7-30. [In Persian]


13. Kheyreydoset, Z, Nasiri, B. (2015). Comparison of comparative development indicators for women in Iran and its neighboring countries, a women's specific Research, Institute for Humanities and Cultural Studies, 6(1), pp: 65- 47. [In Persian]


14. Mahmoodzadeh, J., Shahrabi, M., Pariazar, M., S. Zaeri. (2007), Project Selection by Using Fuzzy AHP and TOPSIS Technique, World Academy of Science, 333-338


15. Mohamadi, S, Sobhani, N. (2018).Evaluation of Sustainable Development Indicators in the Middle East with an emphasis On Country Iran, Geographical Planning of Space, 8(28), pp: 99-114. [In Persian]


16. Niaca, Kh, Javanmarda, M. (2015).Survey of Human Development Indicators with Emphasis on Discrimination and Gender Inequality in Rural Areas, Woman and Culture, 7(25), pp: 107-117. [In Persian]


17. Open Stax College (2013).  introduction to sociology, Houston: Rice Univercity.


18. Pourtaheri, M, Pourverdi Nejat, M. (2009). The Examining of Sexual Inequality among Rural Women: Case Studuy of Guilan Province. Journal of Historical Sociology, 1 (2), pp:115-155. [In Persian]


19. Razmey, MJ, Kavoosi, Sh. (2014). Investigating the relationship between economic development and gender inequality in Iran, Journal of Economics and Regional Development, 8(21), pp: 120-99. [In Persian]


20. Safarelizadeh, E, Hosseinzadeh, R, Akbari, M. (2018).The Analysis of the Relative Performance of the Middle East in Terms of Sustainable Development Indices, Journal of Regional Planning, 8(29), pp: 1-12. [In Persian]


21. Safari, H, Danesh, P, Safir, Kh, Fakhraei, S. (2018).Explaining Gender Inequality in NGOs of East Azerbaijan Province, Social Studies and Research in Iran, 7(1), pp: 179-200. [In Persian]


22. Salehi, M. J, Rohineyl, Sh, Anteziry, Y. (2012). Calculate the gender inequality of human capital in Iran and other parts of the world, newspapers Higher Education, 5(19), p p: 51-27. [In Persian]


23. Seguino, S., Were, M. (2014). Gender, Development, and Growth in Sub-Saharan Africa. Journal of African Economies, Forthcoming, 23(1): 18-61.


24. Shekarbeigi, A. (2017).Gender inequality and its related factors among the women citizens of Boukan and Miandoab, Women's Studies, 8(3), pp: 67-47. [In Persian]


25. Shohani, N, Veysi Nab, B, Amirian, S, Mohammad Hassan, Y. (2019).The study of Comparative situation Gender Inequality Index in the countries of the Indian subcontinent, Journal of Subcontinent Researches, 11 (36), pp: 141-156. [In Persian]


26. Shohani, N, Veysi Nab, B, Kodayi, S, Amirian, S. (2018). Assessing Development Status of Health - Treatment Indicator by Using Planning Tecniques and Providing a Composite Model (Case Study: Zagros Region), Journal of Studies of Human Settlements Planning, 13(1), pp: 235-250. [In Persian]


27. UNDP, (2018a), Human Development Report, NY: Oxford University Press.


28. UNDP, (2018b): Human Development Iraq, pp: 1-8.


29. UNDP, (2018c): Human Development Jordan, pp: 1-8.


30. UNDP, (2018d): Human Development Kuwait, pp: 1-8.


31. UNDP, (2018e): Human Development Lebanon, pp: 1-8.


32. UNDP, (2018f): Human Development Libya, pp: 1-8.


33. UNDP, (2018g): Human Development Oman, pp: 1-8.


34. UNDP, (2018h): Human Development Qatar, pp: 1-8.


35. UNDP, (2018i): Human Development Report Egypt, pp: 1-8.


36. UNDP, (2018j): Human Development Report Islamic Republic of Iran, pp: 1-8.


37. UNDP, (2018k): Human Development Report United Arab Emirates, pp: 1-8.


38. UNDP, (2018l): Human Development Saudi Arabia, pp: 1-8.


39. UNDP, (2018m): Human Development Sudan, pp: 1-8.


40. UNDP, (2018n): Human Development Syrian Arab Republic, pp: 1-8.


41. UNDP, (2018o): Human Development Tunisia, pp 1-8.


42. UNDP, (2018p): Human Development Turkey, pp 1-8.


43. UNDP, (2018q): Human Development Yemen, pp 1-8.


44. Vafaei, A, Tarkarani, M. (2015).Investigating the Effect of the Type and Extent of Rural Women's Activities on the Level of Their Socio-economic Rights, Journal of Women's Studies Sociological and Psychological, 12(4), pp: 119-148.[In Persian]


45. Vergolini, L. (2016). Social inequalities in higher education participation in a period of educational reforms and economic recession: evidence from an italian province. research institute for the evaluation of public policies bruno kessler foundationfbk-irvapp working paper.


46. Veysi nab, F, Babaei Aghdam, F, Ebrahimzadeh Asmyn, H. (2013). A comparative analysis of the human development index in the Indian sub-continent, subcontinent Studies,5(17), pp: 153-170. [In Persian]


47. Viaez Barzan M,  Hatami, R. (2010). The effect of gender equality on economic growth in selected developing countries (06-2000) time system model, Journal of Quantitative Economics, 7(1), pp: 73-53. [In Persian]


48. Zajkowska, O. (2013). Gender Gap in Poland - Blinder-Oaxaca Decomposition. Quantitative Methods in Economics, 14(2): 272-278.


49. Zanjani Zadeh, H. (2005). Analysis of the relationship between education and gender inequality, Journal of Education, 23 (3), pp: 55-70. [In Persian]