ارزیابی تنوع زیستی محصولات زراعی در استان گلستان

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

رحمت اله کاظمی نژاد ¹ , اعظم رضایی ²

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
2 - استادیار گروه اقتصادکشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

تاريخ الإرسال : 06 السبت , محرم, 1443 تاريخ التأكيد : 27 السبت , شوال, 1443 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , شوال, 1444

الکلمات المفتاحية: توسعه پایدار, تنوع زراعی, شاخص شانون, شاخص یکنواختی,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف: اهمیت حفظ تنوع زیستی به دلیل نقش آن در تعادل زمین قابل چشم­پوشی نیست. هم‌چنین، کاهش توان تولید و سرمایه بیولوژیکی ناشی از تخریب تنوع زیستی می­باشد و دست‌یابی به توسعه پایدار با تخریب تنوع زیستی امکان پذیر نمی­باشد. از این رو، هدف از این پژوهش ارزیابی تنوع گونه­های عمده زراعی در استان گلستان با استفاده از شاخص شانون و شاخص یکنواختی است. مواد و روش ها: در این مطالعه جهت بررسی وضعیت تنوع زیستی از شاخص غنای گونه ای، شاخص یکنواختی و شاخص‌های تنوع زیستی شاخص شانون-وینر استفاده شده است. محصولات زراعی در این بررسی ها مشتمل بر 25 گونه زراعی هستند و برای جمع‌آوری داده‌ها از اخرین اطلاعات موجود در سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان مربوط به سال زراعی 1397-1396 استفاده شده است که در آن نام انواع محصولات زراعی (شامل شش گروه غلات، نباتات علوفه­ای، حبوبات، سبزیجات، محصولات دارویی و صنعتی و محصولات جالیزی می­باشد) به همراه سطوح زیر کشت برحسب هکتار و مقدار تولید محصول نهایی بر حسب تن در آن وجود دارد.  یافته ها: بر اساس نتایج ، تنوع زراعی استان گلستان در بازه 74/0 (شهرستان گمیشان) تا 25/2 (شهرستان بندرگز) قرار دارد (مقدار کل شاخص شانون محصولات زراعی در کل استان گلستان رقم 69/1 را نشان می‌دهد) و شاخص یکنواختی نیز نشان می‌دهد که یکنواختی گونه ای در شهرستان بندرگز با 75/0 بیش‌ترین و در شهرستان‌های گمیشان با 31/0 و کلاله با 30/0 کم‌ترین مقدار را دارا است که این می‌تواند ناشی از تفاوت‌های اقلیمی و مقدار نهاده­های موجود و مدیریت مزرعه در شهرستان‌های استان باشد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به آنکه مقدار شاخص شانون در دامنه صفر تا 5 وجود دارد و از آنجا که مقدار نهایی آن تنها در محیط‌های طبیعی و بکر متصور میباشد؛ لذا می‌توان مقدار شاخص بدست آمده برای محصولات زراعی استان گلستان را  براساس سطوح کشت (به مقدار 1.69) متوسط ارزیابی کرد.

المصادر:

1-Convention on Biological Diversity-29 December 1993-Rio de Janeiro, Brazil

2- Farrokh, A., Salhshour Delivand, F., Farrokh, A. Biodiversity and its role in the environment. The Second National Conference on Environmental Sciences, Agriculture and  natural sources, Hamedan. 2017; 1-21.

3- Picasso VD, Brummer EC, Liebman M, Dixon PM, Wilsey BJ. Crop species diversity affects productivity and weed suppression in perennial polycultures under two management strategies. Crop Science. 2008; 48: 331-342.

 [DOI: 10.2135/cropsci2007.04.0225].

4- Koochaki A, Assiri Mahalati M, Najafi F.  The agrobiodiversity of medicinal and aromatic plants in Iran. Iranian Journal of Field Crops Research. 2004; 2(2), 208-215. [DOI: 10.22067/gsc.v2i2.1256].

5- Pourghasemian N, Moradi R. Assessing Biodiversity of Agronomical and Horticultural Productions of Isfahan Province. Journal Of Agroecology, 2006; 8(2), 212-226.

 [DOI: 10.22067/jag.v8i2.37582].

6- Asgari A, Koucheki A, Nasiri Mahallati M. 1397. Evaluation of biodiversity indices of some crops in Kermanshah province. Boom Journal  Agricultural Geology. 2018; 10 (2): 340-352. [DOI: 10.22067/jag.v10i2.34755].

7- Kazemi H, Niazmoradi M. Pourshirazi, Sh., Sharifi, N. Assessment of biodiversity status of crops and horticulture in Golestan province in The years 1998-2014. Journal of . Journal of Agroecology. 2018; 8 (2): 67-47. https://www.sid.ir/paper/393090/fa

8- Rostampour M, Saghari M. Evaluation of the effects of drought on soil properties and plant species diversity of Diodal plant genetic repository. Journal  Desert Ecosystem Engineering Research. 2019; 9 (26):87-102. [DOI:10.22052/deej.2020.9.26.4].

9- Bibi F, Ali Z. IS measurement of diversity indices of AVIAN communities at TAUNSA barrage wildlife sanctuary, Pakistan. The Journal of Animal & Plant Sciences. 2013; 23(2): 469-474.

10- Ghosh D, Biswas JK. Macro invertebrate diversity indices: A quantitative bio assessment of ecological health status of  an oxbow lake in Eastern India. Journal of advances in Environmental Health Research, 2015;3(2):78-90. [DOI:  10.22102/JAEHR.2015.40190].

 11- Suspense A.. Tree Species Diversity, Richness, and Similarity in Intact and Degraded Forest in the Tropical Rainforest of the Congo Basin: Case of the Forest of Likouala in the Republic of Congo. International Journal of  Forestry Research, 2016; Article ID 7593681.

 [DOI: 10.1155/2016/7593681].

12- Chang Y, Peng M, Chu G. Genome-wide assessment of population structure and genetic diversity for Anabasis aphylla based on specific length amplification fragment sequencing. Journal of Plant Interactions. 2020; 15(1): 75-82. [DOI: 10.1080/17429145.2020.1750096].

13- Ejtihadi H, Sepehri A, Akafi H. Biodiversity measurement methods. Ferdowsi University of Mashhad Publications; 2012, PP: 226.

14-  Noordijk J, Schaffers A, Sýkora KV. Diversity of ground beetles (Coleoptera: Carabidae) and spiders (Araneae) in roadside verges with grey hair-grass vegetation. European Journal of Entomology. 2008; 105(2): 257-65.

 [DOI: 10.14411/eje.2008.036].

15. Koocheki A, Nasiri Mahalati M, Asgharipour M, Khodashenas A. Biodiversity of fruits and vegetables in Iran. Iranian Journal of Field Crops Research. 2004; 2(1), 79-88. [DOI: 10.22067/gsc.v2i1.1166].


16. Heip C. A new index measuring evenness. Journal of the Marine Biological Association, 1974; 54, 555-7· [DOI: 10.1017/S0025315400022736].


17. Krebs CJ. Ecological Methodology. 2nd Edition, Benjamin Cummings, Menlo Park. 1999; PP: 620.


18. Stirling G. wilsey B. Empirical Relationships between Species Richness, Evenness, and Proportional Diversity. The American Naturalist. 2001; 158(3): 286-299. [DOI: 10.1086/321317].


19. Gosselin F. An assessment of the dependence of evenness indices on species richness. Journal of Theoretical Biology. 2006; 242:591-597.

 [DOI: 10.1016/j.jtbi.2006.04.017].