توزیع ژئوشیمیایی و میزان آلودگی فلزات سنگین (سرب، روی، نیکل، کروم و آرسنیک) در رسوبات رودخانهی کر (جنوب مرودشت)
الموضوعات :مهرداد کریمی 1 , سید محمدرضا قاسمپور شیرازی 2
1 - گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز، ایران
2 - گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز، ایران
الکلمات المفتاحية: شاخص زمین انباشت, شاخص آلودگی, آنتروپوژنیک, ضریب غنی شدگی,
ملخص المقالة :
در این تحقیق محدودهی مورد مطالعه قسمتی از رودخانهی کر میباشد که در استان فارس، جنوب شهر مرودشت و در 50 کیلومتری شمال شهر شیراز واقع شده است. به دلیل قرارگیری مجتمع پتروشیمی شیراز، کارخانه ها و مراکز صنعتی شهر مرودشت در اطراف رودخانهی کر، بررسی اثرات مخرب زیست محیطی عناصر سنگین بر این رودخانه بسیار حائز اهمیت است. به منظور بررسی چگونگی توزیع، روند تحرّک و منشاء عناصر بالقوهی سمی رودخانه کر، نمونه برداری از 9 ایستگاه در طول این رودخانه انجام شد. اجزای رسوبی دانه ریز (ذرات کوچک تر از 63 میکرون) توسط دستگاه آی سی پی اُای اس (ICP-OES) تجزیه شیمیایی شدند. مقایسهی نتایج حاصل از تجزیه نمونه ها با مقادیر زمینه و استانداردهای معتبر جهانی، بیانگر غلظت بالای فلزات As، Cr، Ni، Zn و Pb در تعدادی از ایستگاه های مورد مطالعه است. جهت برآورد شدت آلودگی و همچنین تفکیک اثر عوامل انسانی (آنتروپوژنیک) از عوامل طبیعی (ژئوژنیک) در منطقه، از شاخص زمین انباشت (Index of Geoaccumulation, Igeo)، شاخص آلودگی (Pollutant Index, PI)، ضریب غنی شدگی (Enrichment Factor, EF) و درصد عوامل انسان زاد (Anthropogenic, An) استفاده شد. ضرایب همبستگی به دست آمده بین عناصر آلاینده نشان داد که عناصر آرسنیک، سرب و روی با یکدیگر همبستگی مثبت و بالایی دارند که ناشی از منشأ یکسان، آزاد سازی و رسوب مشابه این عناصر تحت شرایط سطحی در طول مسیر رودخانه است. بر اساس این پژوهش، بیشترین غلظت عناصر آلاینده در رودخانهی کر، در مجاورت شهر مرودشت و مجتمع پتروشیمی، ناشی از ورود پسابهای فاضلاب شهری و صنعتی به رودخانه میباشد.
