پایش و تحلیل پراکندگی مکانی شدت خشکسالی سال زراعی 80-1379 استان فارس با استفاده از شاخص معیار شده ی بارش (SPI) در محیط سامانه ی اطلاعات جغرافیایی(GIS)
الموضوعات :نادر پیرمرادیان 1 , سید امیر شمس نیا 2 , محمدعلی شاهرخ نیا 3
1 - استادیار گروه مهندسی آب
2 - دانشجوی دکترای آبیاری و زهکشی
3 - استادیار پژوهشی
الکلمات المفتاحية: استان فارس, خشکسالی, شاخص معیار شده ی بارش, سامانه ی اطلاعات جغرافیایی,
ملخص المقالة :
خشکسالی یکی از مهمترین بلایای طبیعی است که زیان های بسیاری را بر بخش کشاورزی و منابع آبی وارد می سازد. به دلیل تاثیرات ویرانگر ناشی از خصوصیات خشکسالی، بخش های مختلف تولیدی، اقتصادی، اجتماعی و بوم نظام ها با آسیب های جدی مواجه می گردند. در میان ویژگی های خشکسالی، سه عامل شدت، مدت و گسترش مکانی از اهمیت بیشتری برخوردارند. به منظور به حداقل رساندن مخاطرات وقوع خشکسالی واضح است که انتقال مدیریت بحران به مدیریت خطر کردن امری اجتناب ناپذیربوده و نظارت و ارزیابی خشکسالی از ضروریات است. به منظور پایش و سنجش خشکسالی در هر منطقه، و تجزیه و تحلیل آماری این پدیده، لازم است از شاخص هایی استفاده گردد. در این پژوهش شاخص معیار شده ی بارش با در نظر گرفتن مزایایی که در تحلیل منطقه ای و ایجاد ارتباط زمانی بین رخدادهای خشکسالی در نواحی مختلف یک پهنه دارد، انتخاب شده است. در این راستا، از اطلاعات بارانسجی 125 ایستگاه مربوط به استان فارس و استان های مجاور، در یک دوره ی آماری 30 ساله استفاده گردید. پس از آماده سازی اطلاعات، مقادیر شاخص معیار شده ی بارش در مقیاس های زمانی 6، 12 و 24 ماهه جهت تعیین شدت خشکسالی ماهانه ی تمامی ایستگاه ها در سال زراعی 80-1379 محاسبه گردید. پس از تعییـــــن شــدت های خشکسالی، بــا استفـــاده از نرم افزارArcGIS9، پهنه بندی و تحلیل پراکندگی مکانی خشکسالی صورت گرفت. نتایج ایــن پژوهش نشـــان می دهد که با طولانی شدن دوره ی خشکسالی و تداوم آن، دو مولفه ی شدت و گستره ی مکانی خشکسالی افزایش می یابد. همچنین، نتایج حاکی از آنندکه مناطقی از شمال شرق، و بخشهایی از جنوب شرقی، جنوب و جنوب غربی استان فارس نسبت به مناطق دیگر از نظر آسیب پذیری مستعدتر بوده، و بیشتر در معرض خشکسالی قرار دارند. لذا مناطق مذکور در بخش کشاورزی و نظام های مبتنی بر کشت دیم، که بقای آن بستگی به میزان بارش دارد، آسیب پذیرترمی باشند.
