تحلیل فضایی شاخص‌های کالبدی مسکن با تاکید بر شهر عادل (مطالعه موردی: مناطق 22گانه کلان‌شهر تهران)

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

نفیسه مرصوصی ¹ , اسماعیل علی اکبری ² , افشین سفاهن ³ , وحید بوستان احمدی ⁴

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام‌ نور، تهران، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام‌ نور، تهران، ایران
3 - استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام‌ نور، تهران، ایران
4 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 06 الإثنين , شعبان, 1441 تاريخ التأكيد : 12 الثلاثاء , رمضان, 1441 تاريخ الإصدار : 13 الجمعة , ذو الحجة, 1442

الکلمات المفتاحية: مسکن, عدالت فضایی, کلان شهر تهران, شاخص های کالبدی, نابرابری و شکاف,

ملخص المقالة :

شاخص­های مسکن به‌عنوان شالوده اصلی یک برنامه جامع و ابزاری ضروری برای بیان ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و کالبدی مسکن از جایگاه ویژه­ای در امر برنامه­ریزی مسکن برخوردارند. ازاین‌رو، شناخت وضعیت شاخص­های مسکن مناسب و تلاش در جهت تحقّق سکونتگاه مطلوب و کاهش نابرابری­ها، امر مهمی در بحث تحقق­پذیری شهر عادل و نهایتا توسعه پایدار شهری تلقی می­گردد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر سنجش و تحلیل فضایی شاخص­های کالبدی مسکن درچارچوب شهر عادل است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و هدف آن کاربردی است. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از مدل­های کمی آنتروپی شانون، تاپسیس (TOPSIS)، ضریب پراکندگی (C.V)، آمار خودهمبستگی فضایی موران و از نرم‌افزار Arc GIS استفاده ‌شده است. نتایج نشان داد که شهر تهران در توزیع یکسان و دسترسی به شاخص­های کالبدی مسکن، شهری عادل نیست. به‌طوری‌که الگوی توزیع فضایی شاخص­های مورد مطالعه در سطح مناطق 22 گانه به‌صورت خوشه‌ای می­باشد و توزیع شاخص­های مورد مطالعه به‌صورت خوشه‌ای به چند منطقه (مناطق شمالی) تهران از جمله مناطق 1، 3 و 2 اختصاص دارد که به ترتیب با کسب میزان امتیاز تاپسیس 855/0، 447/0 و 385/0 رتبه­های اول تا سوم به خود اختصاص داده­اند. از نظر جغرافیایی توزیع شاخص‌های کالبدی مسکن از مناطق شمالی به سمت جنوبی، شرقی و غربی سیر نزولی داشته است. با توجه به نتایج به دست آمده می­توان نتیجه­گیری کرد که افتراق و ناعدالتی فضایی در توزیع شاخص­های کالبدی مسکن در بین مناطق 22 گانه تهران وجود دارد و فضای غالب در مناطق، پهنه­های نامناسب (27/0 درصد) و بسیار نامناسب (32/0 درصد) است.

المصادر:

1. 1.  Abdi Daneshpour, Z., and Shafiee, A. (2018). Analysis of Spatial Inequality in Tehran's Residential System; Investigating Housing Price Change from 1991 to 2016, Geography and Development, Vol 16, No. 52, pp. 267-292. (In Persian).


2. 2.  Ahmadi, K, Akbari, M., and Ahmadi Boustn, V. (2020). Futurism of Housing Demand in Housing Cooperatives in Iran (Case Study: Housing, Employment and Labor Housing in Sanandaj), Quarterly Journal of Future Cities, Vol 1, No 1, pp. 71-87. (In Persian).


3. 3.  Akbari, N., and Mehdi Zahedi, K. (2008). Application and Methods of Multi-Index Ranking and Decision Making, Ministry of Interior, Publications of Municipalities and Departments of Iran. (In Persian).


4. 4.  Ali Akbari, E., and Akbari, M. (2019). Urban Development of Knowledge-Based Formulation of Strategic Plan of Tehran Metropolis. Geographical Researches of Urban Planning, Vol 7, No. 1, pp. 170-151. (In Persian).


5. 5.  Azizi, M. M. (2004). The Place of Housing Indicators in the Housing Planning Process, Journal of Fine Arts, No. 17. (In Persian).


6. 6.  Baker, E and Lester, L. (2017).  Multiple housing problems: A view through the housing niche lens. Cities Vol. 62, pp.146-151.


7. 7.  Chatterjee, R., Atta-ur-Rahman, Tran, T., and Shaw, R. (2016).Urban Food Security in Asia: A Growing Threat. Urban Disasters and Resilience in Asia, pp.161-178.


8. 8.  Choguill, C. L. (2007), The search for policies to support sustainable housing. Habitat International , Vol.31, No. 1, pp. 143 - 149


9. 9.  Davis, D. (1955).The Origin and Growth of Urbanization in the World," American Journal of Sociology Vol 60, No. 5, pp. 429-43.


10. 10.     Ghasemi Ghasemvand, E. (2015). Analysis and Evaluation of Urban Housing Status with a Sustainable Development Approach, Case Study: Saman City, Master's Thesis in Geography and Urban Planning, under the guidance of Issa Ebrahimzadeh, Sistan University and Balochistan Faculty of Geography and Environmental Planning, Zahedan. (In Persian).


11. 11.     Hall, P. G., and Pfeiffer, U. (2000). Urban Future 21: A Global Agenda for Twenty-first Century Cities: Routledge.


12. 12.     Hekmatnia, H., and Ansari, G.(2012). Housing Planning in a City Based on Sustainable Development Approach, Journal of Human Geography Research, Vol. 44, No. 79, pp. 207-191.


13. 13.     Hekmatnia, H., and Ansari, J. (2012). Meybod Housing Planning with a Sustainable Development Approach, Human Geographical Research, Vol 44, No 1, pp. 207-191. (In Persian).


14. 14.     Iran Census Center, Census of Population and Housing, 2016. (In Persian).


15. 15.     King, P. (2016). Principles of Housing. Routledge.


16. 16.     Latifi, Gh, Sheikhi, M., and Issa Lou, Sh (2016). Investigation and analysis of urban housing indicators in order to determine the priorities of housing planning (Case study: 22 districts of Tehran), Quarterly Journal of Sustainable Architecture and Urban Planning, Vol 4, No 1, pp. 57-74.


17. 17.     Lia, B., and Yao, R. (2009). Urbanisation and its impact on building energy consumption and efficiency in China. Renewable Energy, Vol 34, No. 39,  pp. 1994-1998.


18. 18.     Lotfi, p., and Khairkhah, Z (2012). Quantitative and qualitative study and forecasting of required housing (Case study of Sari Ofogh 1400 city), Journal of Geography and Urban Planning, Zagros Perspective, Vol 4, No 12, pp. 41-58. (In Persian).


19. 19.     Mathur, O.P. (2013). Urban poverty in Asia Asian Development Bank, Manila.https://www.adb.org/sites/default/files/project-document/81002/urban-poverty-asia.pdf.


20. 20.     Meshkini, A., and Zargham Fard, M. (2018). Urban Housing Planning with a Look at Iran. Side Publications. (In Persian).


21. 21.     Mirktoli, J, Bad Dast, B, and Arian Kia, M. (2016). Assessing the sustainability status of physical housing indicators in order to promote the development of urban settlements (Case study: Gorgan city), Journal of Urban Social Geography, Vol 3, No 4, 125-146. (In Persian).


22. 22.     Mori, K., and Christodoulou, A. (2012). Review of sustainability indices and indicators: towards a new City Sustainability Index (CSI), Environ. Impact Assess. Rev., Vol 32, pp. 94-106.


23. 23.     Mori, K., and Yamashita, T. (2015). Methodological framework of sustainability assessment in City Sustainability Index (CSI): A concept of constraint and maximization indicators. Habitat International, Vol 45, No 1, PP. 10-14.


24. 24.     Nasution, Irma N., and Alvan, Syahreza (2017) Optimization of Sustainable House in Urban Area, Procedia Engineering, Vol 171, pp. 250-257.


25. 25.     Nejati, p., Alavi, S. A., and Qaed Rahmati, p. (1397). Analysis of urban housing poverty from a social dimension (Case study: Neighborhoods of District 17 of Tehran), Journal of Urban Social Geography, Vol 5, No 2,  87-106. (In Persian).


26. 26.     Pourmohammadi, M. R., Naimi, K., and Darvishi, F. (2016). Analysis of Housing Quality in Twenty Neighborhoods of Bijar by Entropy and SAW Method, Geography and Urban-Regional Planning, Vol. 6, No. 19, pp. 122-107. (In Persian).


27. 27.     Qadermarzi, H., Jemini, D., Jamshidi, AS., and Cheraghi, R (2013). Analysis of inequality of housing indicators in rural areas of Kermanshah province, Quarterly Journal of Space Economics and Rural Development, Vol 2, No 1, pp. 92-113. (In Persian).


28. 28.     Ravi, M. (1996). Evaluating My Policies in Relation to My Model Based on Urban Development Skills, The Third Working Paper on My Policies in Iran, First Edition, Fall, University of Tehran, pp. 77-63. (In Persian).


29. 29.     Reyes, A. (2018). Housing access and governance: The influence and evolution of housing organizations in Mexico City. Cities, Vol 74, pp. 327-333.


30. 30.     Rezaeirad, H., Rafieian, M., and Bamanian, M. R. (2011). Measuring the Effect of Quantitative and Qualitative Effects on Housing Price with Hedanik Model (Case Study: Narmak Neighborhood), Quarterly Journal of Urban Management Studies, Vol 3, No 8,  pp. 68-59. (In Persian).


31. 31.      Tuohy, P. G. (2007). Sustainable Housing, master thesis.


32. 32.     Uddin, N. (2018). Assessing urban sustainability of slum settlements in Bangladesh: Evidence from Chittagong city. Journal of Urban Management, Vol 7, No. 1, pp. 32-42.


33. 33.     Wallbaum, W., Ostermeyer, Y., Salzer, C., and Escamilla, E.Z. (2012). Indicator based sustainability assessment tool for affordable housing construction technologies. Ecological Indicators, Vol 18, pp. 353-364.


34. 34.     World Bank. (2006). Thirty Years of Worldbank Shelter Lending, World Bank. J. Kalarickal, R.M. Buckley (Eds), Washington, DC.


35. 35.     Zarabi, A., and Mahmoudzadeh, M. (2015):.An Analysis of the Housing Situation in Isfahan Province Using Factor Analysis and Vikor, Quarterly Journal of Spatial Planning (Geography), Vol. 5, No. 1, pp. 49-62. (In Persian).


36. 36.     Zargham Fard, M. (2016). Evaluating Housing Policies from the Target Group's Needs. Master thesis. University of Tehran. (In Persian).


37. 37.     Ziyari, K., and Dehghan, M. (2003). Investigating the housing situation and its planning in Yazd city, Safa Magazine, Vol 13, No 36,  pp. 62-75. (In Persian).


38. 38.     Ziyari, K., and Ghasemi Ghasemvand, E. (2015). Evaluation of Quantitative and Qualitative Indicators of Housing with a Sustainable Development Approach (Case Study of Saman City), Journal of Geographical Research in Urban Planning, No. 2, No. 2, pp. 197-221.