مقایسه ی روش های مختلف تخمین تبخیر- تعرق بالقوه بر نتایج شاخص شناسایی خشکسالی (RDI) در استان تهران

الموضوعات :

سید امیر شمس نیا ¹ , فرهاد ترابی طباطبایی ²

1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیرار
2 - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

تاريخ الإرسال : 12 الثلاثاء , رجب, 1437 تاريخ التأكيد : 25 الإثنين , ذو الحجة, 1440 تاريخ الإصدار : 22 الجمعة , ذو الحجة, 1440

الکلمات المفتاحية: خشکسالی, شاخص شناسایی خشکسالی, تبخیر-تعرق بالقوه,

ملخص المقالة :

خشکسالی یکی از مهمترین بلایای طبیعی است که زیان­های فراوانی را بر بخش کشاورزی و منابع آبی وارد می سازد. به منظور پایش و سنجش خشکسالی در هر منطقه و تجزیه و تحلیل آماری این پدیده لازم است از شاخص هایی استفاده گردد. اخیرا، از یک شاخص خشکسالی قدرتمند به نام شاخص شناسایی خشکسالی[1]، استقبال وسیعی گردیده و به طور عمده در مناطق خشک و نیمه خشک آب و هوایی به کار گرفته شده است. از آنجا که شاخص RDI از دو فراسنج بارش و تبخیر-تعرق  بالقوه(PET)  تشکیل شده، ارزیابی روش محاسبهPET  و تاثیر آن برخصوصیات شدت خشکسالی به دست آمده  به وسیله ی شاخص RDI ضروری است. در این تحقیق مقایسه نتایج حاصل از شاخص RDI برای دوره های مختلف زمانی براساس پنج روش محاسبه تبخیر-تعرق  بالقوه با حداقل داده های لازم انجام شده است. این روش­ها عبارتند از:  هارگریوز-سامانی، ترنت-وایت، بلانی- کریدل، جنسن- هیز و فائو-پنمن-مانتیث. روش فائو پنمن مانتیث به عنوان روش مرجع و مبنا جهت مقایسه استفاده شده است. از داده­های ایستگاه­های هواشناسی در استان تهران استفاده شده که نماینده آب و هوایی اقلیم های مختلف هستند. نتایج نشان دادند که روشهای مختلف محاسبهPET  تأثیر قابل توجهی بر نتایجRDI  ندارند. در میان روش های مختلف تبخیر- تعرق بالقوه، در اکثر ایستگاه های هواشناسی مطالعه شده، روش بلانی-کریدل نزدیک ترین نتایج را با روش مرجع داشته و نسبتا مناسب تر است. این امر نشان می­دهد کهRDI  شاخصی قوی برای ارزیابی شدت خشکسالی بوده و  شدت های خشکسالی محاسبه شده با کاربرد روش­های مختلف محاسبه تبخیر-تعرق بستگی ندارد.

المصادر:

1)       بری ابرقویی، ح.، بداق جمالی، ج.، و توکلی، م. 1382. کاربرد برخی از شاخص‌های آماری هواشناسی جهت ارزیابی شدت خشکسالی در مقیاس کشوری(بین استانها)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 69: 86-106.

2)       پیرمرادیان، ن.، شمس نیا، س.ا. و شاهرخ نیا، م.ع. 1387. پایش و تحلیل پراکندگی مکانی شدت خشکسالی سال زراعی 80 -1379 استان فارس با استفاده از شاخص معیار شده ی بارش در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)، مجله مهندسی آب، 2: 65-74.

3)       زندی لک، ح.، فولادمند، ح.ر. و بوستانی، ف. 1393. ارزیابی دوره ی بازگشت خشکسالی کشاورزی گندم در استان فارس با استفاده از شاخص RDI. مجله مهندسی منابع آب، 7: 1-11.

4)       کوهی، م.، ثنائی نژاد، س.ح. و امینی، م. 1395. اثر روش های مختلف برآورد تبخیر-تعرق  مرجع بر محاسبه نمایه شناسایی خشکسالی در چند نمونه اقلیمی ایران. نشریه پژوهش های اقلیم شناسی، 25: 47-65.

5)       هاتفی، ع.، مساعدی، ا.، و جباری نوقابی، م. 1395. نقش تبخیر-تعرق در پایش خشکسالی هواشناسی در چند ناحیه اقلیمی کشور. نشریه پژوهشهای حفاظت آب و خاک، 23(2): 1-21.

6)       Asadi Zarch, M.A., Malekinezhad, H., Mobin, M.H., Taghi Dastorani, M. and Kousari, M.R. 2011. Drought monitoring by reconnaissance drought index (RDI) in Iran. Water Resour Manag. 25(13):3485-3504.

7)       Allen, R.G., Pereira, L.S., Raes, D., and Smith, M. 1998. Crop evapotranspiration. Irrigation and Drainage Paper. No. 56. FAO, Rome: United Nations.

8)       Doorenbos J., Pruitt, W.O. 1977. Guidelines for predicting crop water requirements. Irrigation and drainage paper. No. 24. FAO, Rome: United Nations.

9)       Fooladmand, H.R. 2011. Evaluation of some equations for estimating evapotranspiration in the south of Iran. Archives of Agronomy and Soil Science. 57(7): 741-752.

10)   Gunhan, T., Demir, V., Hancioglu, E., Hepbasli, A. 2005. Mathematical modelling of drying of bay leaves. Energy Conversion and Management. 46(11-12):1667-1679.

11)   Hargreaves, G.L., Samani, Z.A. 1985. Reference crop evapotranspiration from temperature. Appl Eng Agric. 1(2):96–99.

12)   Hayes, M., Svoboda, M.D., Wilhite, D.A. and Vanyarkho, O.V. 1999. Monitoring the 1996 drought using the standardized precipitation index. Bulletin of the American Meteorological Society. 80(3): 429-438.

13)   Hayes, M. 2004. Drought indices, National Drought Mitigation Center, Available onwebsite:Http://www.drought.unl.edu/whatis/indices.htm.

14)   Jabloun, A., and Sahli, A. 2008. Evaluation of FAO-56 methodology for estimating reference evapotranspiration using limited climatic data. Agricultural Water Management. 95: 707-715. Jensen, M. E., and Haise, H. R. 1963. Estimating evapotranspiration from solar radiation. J. Irrig. Drain. ASCE. 89: 15-41.

15)   Khalili, D., Farnoud, T., Jamshidi, H., Kamgar-Haghighi, A.A., and Zand-Parsa, S. 2011. Comparability analyses of the SPI and RDI meteorological drought indices in different climatic zones. Water Resource Management. 25(6): 1737-1757.

16)   McKee, T. B., Doesken, N.J., and Kleist, J. 1993. The relationship of drought frequency and duration to time scales, Preprints, 8^th Conference on Applied Climatology. 17-22 January, Anaheim, CA, pp.179-184.

17)   Mohammed, R. and Scholz, M. 2016. Impact of evapotranspiration formulations at various elevations on the reconnaissance drought index, Water Resources Management. 31:531-548.

18)   Palmer, W.C. 1965. Meteorological drought. U.S. Department of Commerce, Weather Bureau Reasearch Paper 45, 58pp.

19)   Pashiardis, S., and Michaelides, S. 2008. Implementation of the standardized precipitation index and the reconnaissance drought index for regional drought assessment:A case study for Cyprus. European Water. 23/24:57-65.

20)   Shamsnia, S.A., Amiri, S.N., and Pirmoradian, N. 2009. Drought simulation in fars province using standardized precipitation index and time series analysis (ARIMA Model). International Journal of Applied Mathematics (IJAM). 22(6):869-878.

21)   Strzepek, K., Yates, D. 1997. Climate change impacts on the hydrologic resources of Europe: a simplified continental scale analysis. Climatic Change. 36(1): 79-92.

22)   Thornthwaite C.W. 1948. An approach toward a rational classification of climate. Geog Rev. 38:55–94.

23)   Richard, R., and Heim, J. 2002. A review of Twentieth-Century drought indices used in the United States. American Meteorological Society. 1149-1166.

24)   Tigkas, D. 2008. Drought characterisation and monitoring in regions of Greece. European Water. 23/24:29-39.

25)   Tsakiris, G., and H. Vangelis. 2004. Toward a drought watch system based on spatial SPI. Journal of Water Resources Management. 18(1): 1-12.

26)   Tsakiris, G., and Vangelis, H. 2005. Establishing a drought index incorporating evapotranspiration. European Water. 9/10: 3-11.

27)   Tsakiris, G., Pangalou, D., and Vangelis, H. 2007. Regional drought assessment based on the reconnaissance drought index (RDI). Water Resource Management. 21:821-833.

28)   Vangelis, H., Tigkas, D., and Tsakiris, G. 2013. The effect of PET method on reconnaissance drought index (RDI) calculation. Journal of Arid Environments. 88: 130-140.

29)   Wilhite, D.A. 1993. The enigma of drought in drought assessment, management and planning: Theory and case studies, ed. D.A. Wilhite. pp: 3-15. kluwer Academic Publishers,  Bosten.

30)   Zarei, A. R., Moghimi, M.M., and Mahmoudi, M.R. 2016. Parametric and non-parametric trend of drought in arid and semi-arid regions using RDI index. Water Resources Management. 30(14): 5479-5500