اولویت بندی استقرار صنایع روستایی در شهرستان مرودشت با استفاده از شاخص مرکزیت و مدل AHP

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

علی شکور ¹ (دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران)
فضل اله کریمی قطب آبادی ² (کارشناس ارشد جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف آباد، نجف‌آباد، ایران)

تاريخ الإرسال : 26 السبت , شعبان, 1436 تاريخ التأكيد : 26 السبت , شعبان, 1436 تاريخ الإصدار : 04 الجمعة , شعبان, 1436

الکلمات المفتاحية: مدل AHP, مکان یابی, شاخص مرکزیت, صنایع روستایی, مرودشت,

ملخص المقالة :

       امروزه مناطق روستایی درکشورهای درحال توسعه با چالش­ها و مشکلات متعددی مانند گسترش فقر و تخریب فزآینده منابع طبیعی روبرو می­باشند. از این­رو بسیاری صاحب نظران توسعه روستایی معتقدند که یکی از مهم­ترین راهکارهای مبارزه با فقرو جلوگیری از تخریب منابع طبیعی، استراتژی صنعتی شدن روستاها می­باشد. در واقع صنعتی شدن روستاها می­تواند سنگ بنای توسعه در مناطق روستایی کشورهای درحال توسعه باشد. شهرستان مرودشت امروزه به عنوان یکی از مهم­ترین قطب­های جمعیت روستایی در سطح استان فارس می­باشد. عدم وجود برنامه­های مناسب درحوزه توسعه روستایی باعث شده این شهرستان با مسائل و مشکلات روبرو باشد و همین مشکلات زمینه را برای مهاجرت­های روستایی فراهم نموده است. در این مقاله کوشش است که با استفاده از مدل­های شاخص مرکزیت و AHP نسبت به مکان­یابی و اولویت­بندی استقرار صنایع در سطح مناطق روستایی این شهرستان اقدام شود. تحقیق حاضر بر مبنای هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش توصیفی– تحلیلی می­باشد. بر اساس نتایج، سیزده روستای محمدآباد، سیوند، بیدگل، فتح­آباد سفلی، زنگی­آباد، کوشک، کوه سبز، احمدآباد کته، حصار دشتک، خانمین، مهجن­آباد، شول بزی و مجدآباد به عنوان سایت­های مورد نظر انتخاب شدندکه از بین روستاهای مذکور، روستای فتح­آباد سفلی با امتیاز نهایی 2402/0 به عنوان مساعدترین سایت برای استقرار صنایع روستایی در شهرستان انتخاب شد.

المصادر:

1. خاتون آبادی، سیداحمد (1378): «تبیین جایگاه صنایع روستایی در رابطه با صنایع شهری و بخش کشاورزی»، مجموعه سخنرانی ها و مقالات همایش صنایع روستایی، تهران.


2. ریاحی، وحید و اصغر پاشازاده (1393): «بررسی اثرات ایجاد شهرک صنعتی گرمی بر توسعه نواحی روستایی پیرامون»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال چهاردهم، شماره 33، تهران، صص 25-7 .


3. زیاری، کرامت اله و یوسف اشرفی (1387): «کاربرد مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در مکان یابی صنعتی روستایی (نمونه موردی: صنعت آب میوه گیری در شهرستان بناب)»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 23، شماره 2 (پیاپی 89)، اصفهان، صص 128-103.


4. زبردست، اسفندیار. (1380): «کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی دربرنامه ریزی شهری و منطقه ای»، مجله هنرهای زیبا، شماره 10، تهران، صص 21-13.


5. سرور، رحیم (1383): «استفاده از روش ای . اچ . پی درمکان یابی جغرافیایی (مطالعه موردی: مکان یابی جهت توسعه آتی شهر میاندوآب)»، فصلنامه پژوهش های جغرافیایی، شماره 89، تهران، صص 38-19.


6. طاهرخانی، مهدی (1386): «کاربرد تکنیک TOPSIS در اولویت­بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی»، فصلنامه پژوهش های اقتصادی، سال 6، شماره سوم، تهران، صص 73-59.


7. ظاهری، محمد، محسن آقایاری هیر و کلثوم ذاکرمیاب (1394): «اولویت بندی صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در شهرستان آذرشهر با روش ترکیبی تاپسیس و دلفی»، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، سال 19، شماره 51، تبریز، صص246-221.


8. علوی زاده، سید امیرمحمد و مهدی کرمانی (1391): «بررسی نقش صنایع روستایی در توسعه مناطق روستایی کویری ایران با تأکید بر صنایع معدنی (مطالعه موردی: مجموعه صنعتی و معدنی مس قلعه زری)»، همایش ملی توسعه روستایی، تهران.


9. قدسی پور، حسن (1381): مباحثی در تصمیم گیری چند معیاره؛ فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران)، چاپ سوم، تهران.


10. مرکز آمار ایران (1390): شناسنامه آبادی های سال 1390 استان فارس، شیراز.


11. معاونت برنامه ریزی استانداری فارس (1392): «نتایج تفصیلی سرشماری سال 1390 شهرستان مرودشت»، انتشارات استانداری فارس، شیراز.


12. نصیری، اسماعیل (1387): «صنایع روستایی، عاملی تأثیرگذار بر فرآیند توسعه اقتصادی و اجتماعی: نمونه تجربی روستاهای شهر بومهن»، فصلنامه روستا و توسعه، سال یازدهم، شماره 1، تهران، صص 58-35 .

13. Abraham,T. (2004): Rural  Industries and Rural Industrialization .London: oxford university press.

14. chadwilk ,w. (2007): spatial organization in Rural Area . New York: prentice – Hall.

15. Choi ,H.s. (2001): Rural Industrialization through science and technology , Institute of industrial science and technology , korea.

16. kampf, Rudolf . (2003): Estimation Methods for weight criteria , scientific papers of the university of Pardubice , 225-261.

17. Lee, D. (2001): Divesification of the Rural Economy : A case study on Rural Indust.

18. Lee, s. (2007): Diversification of the Rural Economy: A case study on Rural Industrialization in the Republic of Korea, pyongy ang: INSES .

19. Meena, s.p. (2007): Rural industrialization process , Director Industries , India.

20. overton, J.,E.Murray ,w. (2011): playing the scales : Regional transformations and the differentiation of rural space in the Chilean wine industry , Journal of Rural Studies 27,pp63-72.

21. Radpear, G. (2008): Rural planning (New Approach).london : Black well.

22. saaty .T.L, peniwati .k.  and shang S . Jen . (2007): The analytic hierarchy process and human resource allocation: half the story. Mathematical and computer Modelling.

23. saaty, T.L. (2003): Decision – making with the AHP : why is the principal eigenvector necessary? European Journal of operational Research (145).85-91.

24. Shaffer ,R. (1974): Rural Industrialization : alocal in come analysis , southern Journal of   Agricultural Economics, vol.6,No.1,pp.97-102.

25. Walkers,v. (2007): policy Innovation for Rural sustain able development . New York: USA Rural policy Research Institute.

26. Tacoli.c. (1998): Rural – urban interactions : aguide to the literature, Environment and urbanization Journal , vol.10.No.1,pp.147-166.

27. Wheitz, R. (2006): Regional planning for developing countries . London : Black well.