قرآن

دسترسی آزاد مقاله

1 - تبیین مسئله ضرورت حکمرانی خوب از منظر قرآن کریم و سنت پیامبر اسلام (ص)
مطهره صالحی محمد قاسمی

حکومت به‌ عنوان یکی از نیازهای اساسی برای فراهم نمودن کمال انسانی در دین اسلام می‌باشد که باید ابعاد سیاسی و اجتماعی آن از منظر قرآنی، بررسی می گردد. تحلیلی از معنای دقیق حکمرانی در تعالیم اسلام، شاخص‌های قرآنی حکومت کردن مطلوب با مطالعه آیات قرآن کریم، اهمیت عدالت به‌ع چکیده کامل

حکومت به‌ عنوان یکی از نیازهای اساسی برای فراهم نمودن کمال انسانی در دین اسلام می‌باشد که باید ابعاد سیاسی و اجتماعی آن از منظر قرآنی، بررسی می گردد. تحلیلی از معنای دقیق حکمرانی در تعالیم اسلام، شاخص‌های قرآنی حکومت کردن مطلوب با مطالعه آیات قرآن کریم، اهمیت عدالت به‌عنوان یک رویکرد مهم در حکومت امروزه و همچنین پارادايم «حكمراني خوب» به‌عنوان يك شيوه رايج و مسلط براي اداره جامعه در سطح جهان بوده است تحقیق حاضر، از جنبة هدف، در زمرة تحقیقات توسعه ای و کاربردی قرار میگیرد و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است. با توجه به ماهیت و نوع موضوع مورد مطالعه، گردآوری اطلاعات بر مبنای روش کتابخانه ای و اسنادی بوده است.در این مقاله ضمن اشاره به برخی از آیات قرآن کریم با هدف پاسخ به این سوال تبیین مسئله ضرورت حکمرانی خوب از منظر قرآن کریم و سنت پیامبر اسلام (ص)چگونه است ؟ پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - واکاوی شیوه بیانی خرد ورزی قرآنی با استفاده از ساختار ادبی تعجب
فهیمه فهیمی نژاد محسن احتشامی نیا

درقرآن کریم مفاهیم ارزشی وتربیتی درقالب های مختلفی بیان شده است.یکی از ساختارها والگوهای بیانی,اسلوب تعجب است که به هدف رفع ابهام,تاکید ومبالغه در امری ووادار نمودن مخاطب به تفکر وتعقل بکار می رود این غرض گاهی به صورت قیاسی وحقیقی وگاه به صورت سماعی ومطلق درآیات قرآن بک چکیده کامل

درقرآن کریم مفاهیم ارزشی وتربیتی درقالب های مختلفی بیان شده است.یکی از ساختارها والگوهای بیانی,اسلوب تعجب است که به هدف رفع ابهام,تاکید ومبالغه در امری ووادار نمودن مخاطب به تفکر وتعقل بکار می رود این غرض گاهی به صورت قیاسی وحقیقی وگاه به صورت سماعی ومطلق درآیات قرآن بکاررفته است وبه عبارت دیگرمعادل جملات عاطفی در دیگر زبانهاست که با غرض آگاهی مخاطب خردمند،ایضاح در مساله ایی مبهم ودعوت ازفاعل مختارعاقل صورت می گیرد دراین پژوهش شیوه های کاربرد این اسلوب منحصربفرد وخاص قرآنی معرفی میگردداین مقاله با استفاده ازروش کتابخانه ایی وتحلیل واستنتاج از ظواهر ترجمه ی آیات قرآن تنظیم شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - عقل در قرآن از منظر تفسیر المیزان با رویکرد فلسفی
سجاد رضائی امین رضائی رودابه رضائی

مقاله حاضر با هدف بررسی عقل در قرآن از منظر تفسیر المیزان با رویکرد فلسفی به روش تحلیلی- توصیفی به این مبحث می پردازد.عقل انسانی قسمت مهمی از وجود او را تشکیل می دهد، عقل بدنبال روشنگری و هدایتگری است. در قرآن کریم فهمی است که حق را تشخیص و راه را نشان می دهد و زمانی ک چکیده کامل

مقاله حاضر با هدف بررسی عقل در قرآن از منظر تفسیر المیزان با رویکرد فلسفی به روش تحلیلی- توصیفی به این مبحث می پردازد.عقل انسانی قسمت مهمی از وجود او را تشکیل می دهد، عقل بدنبال روشنگری و هدایتگری است. در قرآن کریم فهمی است که حق را تشخیص و راه را نشان می دهد و زمانی که نسبت تعقل در قرآن با واژه های مترادف در نظر گرفته شود مفهومی چند بعدی و دارای مراتب را می رساند، که هر کدام از این واژه ها به یکی از ابعاد عقل و خرد آدمی مربوط است. همین تعقل و جایگاه ویژه آن در قرآن منبعی اصیل، مدنظر مفسران بوده و هست. از جمله مفسران، که تبحری کم نظیر در تفکر عقلی داشتند؛ علامه محمد حسین طباطبائی هست. ایشان عقل را محدود به بهره گیری از معارف عقل بشری نمی داند بلکه گستره فراخی را برای عقل قائل است. وی منشأ را چه در حوزه عقل عملی و چه در حوزه عقل نظری ناشی از الهامات الاهی می داند. علامه با توجه به اعتقادشان مبنی بر جدایی ناپذیری فلسفه الاهی و دین الاهی، در تفسیر برخی از آیات پس از تفسیر قرآنی، به تبیین فلسفی پرداخته و در واقع، مباحث عقلی را به محضر قرآن کریم عرضه داشته اند. حال با توجه به نکات ذکر شده، بهره گیری علامه طباطبائی از تبیین های فلسفی ولو با رعایت عدم خلط مباحث تفسیری و فلسفی مورد تحسین واقع شده است. درادامه از آیات و روایات اسلامی هم، چنین برمی آید که عزیزترین و سودمندترین نعمت خداوند مهربان به انسان، عقل است و بدیهی است بررسی تبیین علامه طباطبائی از عقل در قرآن با رویکرد فلسفی نقش بسیار در نهادینه کردن اثرات مطلوب در انسان می نماید. کلید واژه: عقل، قرآن کریم، تفسیر المیزان، رویکرد فلسفی، عقل در قرآن، عقل در تفسیر المیزان، عقل گرایی در فلسفه. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - اسامی آیات قرآنی، گونه¬شناسی و اسباب نامگذاری آنها
قاسم بستانی مینا شمخی

همچنان که سوره های قرآن دارای نام بلکه بعضاً دارای نامهای متعددی است و هر یک از این نامها نیز وجه متناسبی با سوره دارد، بعضی از آیات قرآنی نیز دارای یک یا چند نام به وجوه مناسبت متعددی هستند که به آنها اسامی آیات گویند. منشأء نامگذاری برخی از اسامی آیات قرآنی، روایات پی چکیده کامل

همچنان که سوره های قرآن دارای نام بلکه بعضاً دارای نامهای متعددی است و هر یک از این نامها نیز وجه متناسبی با سوره دارد، بعضی از آیات قرآنی نیز دارای یک یا چند نام به وجوه مناسبت متعددی هستند که به آنها اسامی آیات گویند. منشأء نامگذاری برخی از اسامی آیات قرآنی، روایات پیامبر(ص) و ائمه(ع) است که در زبان مردم به دلایلی رایج شده¬اند و برخی بیان موضوعی فقهی، کلامی، تاریخی و غیره می¬باشد. در این مقاله، تلاش می¬شود بر اساس مطالعه¬ی کتابخانه¬ای و تجزیه و تحلیل داده¬ها و جمع¬بندی آنها و نیز با بررسی آیات قرآن، روایات، تفاسیر و سایر متون دینی، در ابتدا، تمامی اسامی آیات قرآن به ترتیب حروف الفبا، معرفی و علت نامگذاری هر یک، ذکر شود، سپس بناست که تعداد آیات بر حسب بیشترین اسم، تفکیک شود و در پایان، نوع علمی اسامی برخی آیات بر حسب فقهی، کلامی، تفسیری، اخلاقی و تاریخی، بیان شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - بررسی و ارزیابی ترجمه واژگان داراي دو معناي متضاد در ترجمه‌های فارسی قرآن کریم
ساجد سبحانی

موضوع این پژوهش، متضادها در قرآن کریم است و اهمیت تحقیق در این است که به موضوعی مرتبط بابررسی و ارزیابی برخی از کلمات خاص قرآن کریم و معانی آنها می پردازد. کلماتی که به دلیل اهمیت فوق العاده ای که در زمینه ترجمه دارند انتخاب شده اند این کلمات برصحت و نادرستی ترجمه تاثی چکیده کامل

موضوع این پژوهش، متضادها در قرآن کریم است و اهمیت تحقیق در این است که به موضوعی مرتبط بابررسی و ارزیابی برخی از کلمات خاص قرآن کریم و معانی آنها می پردازد. کلماتی که به دلیل اهمیت فوق العاده ای که در زمینه ترجمه دارند انتخاب شده اند این کلمات برصحت و نادرستی ترجمه تاثیرمستقیم داشته و نتیجه ترجمه نادرست آنها آسیب هایی است که به انتقال مفاهیم قرآنی می رساند.این نوشتار درپی تحقیق و بررسی و ارزیابی ترجمه واژگانی که در نتیجه فهم و انتخاب نادرست معانی حقیقی و بجای آنها می تواند اختلاف و ابهاماتی را در ترجمه و تفسیر آیات قرآن ایجاد کند.و این ابهام و احتلاف هم به دلیل گستردگی معنای این کلمات در انتخاب یک معنای صحیح و دقیق است که کارترجمه را برای مترجم دشوار می سازد وگاهی هم منجربه بوجود آمدن اشکالاتی در ترجمه آنها می شود.پژوهش حـاضر از روش توصیفی- تحلیلی همراه با استفاده از فرهنگ لغت و تفسیرهای مختلف ونظرات و آراء زبانشناسان صاحب نظر و چهار ترجمه منتخب فارسی قرآن کریم به عنوان نمونه منابع جهت بررسی و ارزیابی این اختلافات در این پژوهش بهره گرفته است. این پژوهش در بررسی و ارزیابی این واژگان به این نتایج رسیده است: مترجمان اکثرا ترجمه تحت اللفظی را ترجمه می کنند که برخی از آنها بر خلاف معنی واقعی مورد انتظار است و این بدان معناست که واژه مورد نظردر متنی که در آن واقع شده معنی دیگری برای آن قابل تصور نیست.گاهی ترجمه مترجمان با معنایی که طبق تفاسیر موجود احتمال آنها زیادتراست ، منافات دارد و به همین دلیل مشاهده می گردد که معنای دیگری را که این کلمه دارد ذکر نمی کنند.مترجمان در ترجمه برخی از واژگان متضاد،برای اطلاع بیشتر در معنای کلمه به تعابیری اشاره می کنند که جنبه تفسیری دارند پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - ارجاع به قرآن در ادبیات ناظر به بددینی در میان مسلمانان تا سده هفتم: 2 ، پژوهشی در تاریخ اجتماعی زبان دین
امین مهربانی

از صدر اسلام پیامبر اکرم (ص) و صحابه در مواجهه با بیدینان و خارجان از محدوده ایمانی و نیز باخوانده شدهاند، از اصطلاحات و منافق/فاسق و کافر/مشرک بددینان که به ترتیب در زبان قرآنیتعابیر قرآنی استفاده کردهاند؛ در بررسی تاریخ اجتماعی زبان دینی در اسلام و با در نظر گرفتن چکیده کامل

از صدر اسلام پیامبر اکرم (ص) و صحابه در مواجهه با بیدینان و خارجان از محدوده ایمانی و نیز باخوانده شدهاند، از اصطلاحات و منافق/فاسق و کافر/مشرک بددینان که به ترتیب در زبان قرآنیتعابیر قرآنی استفاده کردهاند؛ در بررسی تاریخ اجتماعی زبان دینی در اسلام و با در نظر گرفتن انبوهیاز شواهد که از متون کلامی، فقهی، تاریخی و ادبی برمیآید، ملاحظه میشود که بسیاری از کاربران اینمجموعه واژگان و تعابیر در بافت مباحثات و منازعات درو ندینی، مشروعیت چنین کاربردهایی را بهسخن قرآنی مستظهر میدانستند. در موارد بسیار فهم ناصواب از آیات مربوط به بددینان و بی دینانموجب شده است که برخی از مسلمانان در جریان تکفیر و تفسی قها و مناقشات کلامی، فقهی، سیاسیو . . . از طریق قیاس و تعمیمِ مصادیق این آیات، واژگان و تعابیر به کار رفته در آ نها را در مورد رقبا ومخالفان به کار گیرند. در این نگاشته بر آنیم با ارائه برخی شواهد تاریخی، چند و چون فهم و برداش تهااز آیات یاد شده را بررسی کنیم و به اختصار نشان دهیم که چگونه فهم ناصواب از این آیات وبه کارگیری نادرستشان گاه به جای تقویت همگرایی مسلمانان به واگرایی آنها انجامیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - قرآن و اخبار الدولة العباسیة: پژوهشی در بینامتنیت
زینب ایزدی مسعود صادقی

10.30495/jhcin.2021.17741

اخبار الدولة العباسیة اثری از مؤلفی ناشناس است که سهم مهمی در تغییر نگاه محققان نسبت به انقلاب و بنیاد های اصلی خلافت عباسی داشته است. بررسی سرشت بینامتنی این کتاب در نسبت و رابطه با قرآن، به شناخت چگونگی ساخت یافتن این اثر و ارزیابی اعتبار اطلاعات آن در پژوهش و نگار چکیده کامل

اخبار الدولة العباسیة اثری از مؤلفی ناشناس است که سهم مهمی در تغییر نگاه محققان نسبت به انقلاب و بنیاد های اصلی خلافت عباسی داشته است. بررسی سرشت بینامتنی این کتاب در نسبت و رابطه با قرآن، به شناخت چگونگی ساخت یافتن این اثر و ارزیابی اعتبار اطلاعات آن در پژوهش و نگارش تاریخ کمک می کند. بینامتنیت را به حضور مؤثر یک متن در متنی دیگر به شکل های مختلف تعریف کرده اند. در این مقاله از منظر مطالعات بینامتنی، حضور قرآن و استناد به آن در کتاب اخبار الدولة العباسیة در حوادث دو سده نخستین اسلامی بر اساس چهار شکل بررسی می شود: 1. ادبی سازی یعنی استفاده ادبی از آیات، 2. زمینه مندسازی یعنی قرار دادن آیات در بافت تاریخی جدید و ارائه تفسیری متفاوت، 3. تاریخی سازی یعنی اشاره های متون تاریخی مربوط به دوره های بعدی تاریخ اسلام به حوادث قبل تر و فراهم آوردن قیاس هایی بین روی داد ها و شخصیت های مورد توصیف با روی داد ها و شخصیت های پیشین و 4. قرآنی سازی یعنی مشروعیت بخشی به وسیله اصطلاحات قرآنی. از منظر مطالعات بینامتنی می توان گفت که بی تردید، قرآن بر اخبار الدولة تأثیرات قابل ملاحظه ای داشته و استناد به آن در این کتاب به دلایل و اهداف گوناگونی صورت گرفته است، اهدافی چون بهبود سبک نگارشی متن، پدید آوردن فضایی دینی، اعتباربخشی به یک خبر یا استدلال و حتی مشروعیت بخشی به حکومت عباسی. هم چنین این تأثیر قرآن بر اخبار الدولة العباسیةبیانگر استفاده ماهرانه نویسنده از قرآن و دانش جامع او نسبت به آن است که نشان می دهد واژه ها، اصطلاحات و آیات قرآنی در ذهن او درونی شده بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - ردیه نویسی مسیحیان اندلس بر اسلام و تأثیر آن بر این سنّت در اروپای غربی
محمد کاظم رحمتی

در دوران حضور مسلمانان در اندلس، مستعربان یا مسیحیان عرب زبانبا هجمه به اصول اعتقادی اسلام، دست به ردیه نویسی و تألیف رسائلیجدلی بر ضد اسلام به زبان عربی زدند. ادبیات جدلی پدید آمده به دستایشان، بر روند ترجمة آثار اعتقادی مسلمانان، خاصه قرآن به زبان لاتینی، ونیز سنت ردی چکیده کامل

در دوران حضور مسلمانان در اندلس، مستعربان یا مسیحیان عرب زبانبا هجمه به اصول اعتقادی اسلام، دست به ردیه نویسی و تألیف رسائلیجدلی بر ضد اسلام به زبان عربی زدند. ادبیات جدلی پدید آمده به دستایشان، بر روند ترجمة آثار اعتقادی مسلمانان، خاصه قرآن به زبان لاتینی، ونیز سنت ردیه نویسی در غرب اروپا تأثیری بسزا نهاد. نوشتار حاضر بهتکوین ادبیات جدلی در اندلس و آثار مختلف آن می پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - رویکرد تاریخى فضل‌الرحمان به قرآن، بررسی توصیفی ‌ـ ‌تحلیلی
مهرداد عباسی

فضل‌الرحمان (د 1988) را مى‌توان یکى از اصیل‌ترین و تأثیرگذارترین نواندیشان دینى مسلمان در قرن بیستم دانست. سنگ ‌بناى اندیشه اصلاح‌گرایانه فضل‌الرحمان رویکرد نوگرایانه او به قرآن است و تاریخ در قرآن‌شناسى او جایگاهى ویژه دارد. رویکرد تاریخى فضل‌الرحمان به قرآن هم در دریا چکیده کامل

فضل‌الرحمان (د 1988) را مى‌توان یکى از اصیل‌ترین و تأثیرگذارترین نواندیشان دینى مسلمان در قرن بیستم دانست. سنگ ‌بناى اندیشه اصلاح‌گرایانه فضل‌الرحمان رویکرد نوگرایانه او به قرآن است و تاریخ در قرآن‌شناسى او جایگاهى ویژه دارد. رویکرد تاریخى فضل‌الرحمان به قرآن هم در دریافت او از ماهیت وحى قرآنى، هم در نگرش او به فرایند فهم و تفسیر قرآن، و هم در نگاه او به روش‌شناسى مطالعه قرآن بازتاب یافته است. در مقاله حاضر اهمیت نگاه تاریخى در این سه حوزه از نگاه فضل‌الرحمان و نتایج آن نشان داده شده است. فضل‌الرحمان در بحث از ماهیت وحى بر اوضاع و احوال زمانه پیامبر(ص) تأکید کرده که براى تفسیر قرآن در دوره جدید نظریه دوحرکتی را مطرح ساخته و در مطالعات قرآنى از رویکرد نقد تاریخى در برابر تحلیل ادبى دفاع کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

10 - رهیافتی بر تمدن و تمدن اسلامی از دیدگاه سید حسین نصر
سید علیرضا عالمی

دیدگاه نصر در مورد تمدن ، حکایت از پارادایم جدیدی در تعریف تمدن دارد؛ اوبرخلاف طیف قدیم یتر نظریه پردازان عرصه تمدن، فرهنگ درون تمدنی و هویتمستقل فرهنگی را شاخصه و مبنای شکل گیری تمدنها و مرزبندی های تمدنی به شمارمی آورد؛ بر این اساس وی تمدن ها را مبتنی بر جوهرۀ فرهنگی چکیده کامل

دیدگاه نصر در مورد تمدن ، حکایت از پارادایم جدیدی در تعریف تمدن دارد؛ اوبرخلاف طیف قدیم یتر نظریه پردازان عرصه تمدن، فرهنگ درون تمدنی و هویتمستقل فرهنگی را شاخصه و مبنای شکل گیری تمدنها و مرزبندی های تمدنی به شمارمی آورد؛ بر این اساس وی تمدن ها را مبتنی بر جوهرۀ فرهنگی آنها، به تمدن سنتی وتمدن مدرن تقسیم بندی می کند؛ از این منظر، هر امری در تمدن های سنتی مبتنی برنوعی ارتباط با ماوراء الطبیعه و معنویت قدسی است، در حالی که در تمدن مدرن انسانخاکی فارغ از هر چیزی، منشاء و معیار تمام امور به شمار م یآید. با این رویکرد تمدناسلامی در ردیف تمدنهای سنتی قرار م یگیرد. در دیدگاه او، اسلام مُوجد تمدناسلامی است، از این رو ارکان آن نظیر قرآن، پیامبر(ص) و مسلمانِ مؤمن مبانی تمدناسلامی به شمار می آیند. وفادار بودن او به نظریات سنت گرایی باعث شده تا بیشتر بهکلیت و کمتر به اجزاء تمدن اسلامی بپردازد، این اعتقاد باعث نشده وی به تحولاتدرونی تمدن اسلامی علاقه نشان ندهد. دیدگاه سنت گرایانۀ او باعث شده تا بحث هایتطبیقی بسیار مفیدی در آثار او یافت شود که ما را در شناخت دنیای کنونی و به تَبَعآن، فهم صحیح و کامل تر تمدن اسلامی یاری می رساند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

11 - ملاحظاتی در تصحیح مخطوطات کهن قرآنی برمبنای شیوه کارل لاخمان در تصحیح متون
آلاء وحید نیا

10.30495/jhcin.2019.14726

فهم دقیق اصطلاحات مربوط به شیوه های توسعه یافته در غرب جهت تصحیح متون می تواند در رویکرد محققان نسبت به تصحیح متن نسخه های خطی قرآن بسیار مؤثر باشد و مانع از بدفهمی های احتمالی و در پی آن نتایج نادرست در تحقیقات تخصصی این حوزه شود. این مقاله با تکیه بر روش لاخمان به بیا چکیده کامل

فهم دقیق اصطلاحات مربوط به شیوه های توسعه یافته در غرب جهت تصحیح متون می تواند در رویکرد محققان نسبت به تصحیح متن نسخه های خطی قرآن بسیار مؤثر باشد و مانع از بدفهمی های احتمالی و در پی آن نتایج نادرست در تحقیقات تخصصی این حوزه شود. این مقاله با تکیه بر روش لاخمان به بیان اصطلاحات مربوط به این شیوه در حوزه مطالعه دست نویس های کهن قرآنی می پردازد و می کوشد نشان دهد که درمرحله نخست از این روش یعنی گردآوری و طبقه بندی شواهد باقی مانده، ارائه مصادیق دقیق ایناصطلاحاتتا چه اندازه می تواند در تعیین وزنِ هر نسخه در فرآیند تصحیح و شکل گیری شجره نسبِدست نویس های کهنِ به جامانده از قرآن مؤثر باشد. هم‌چنین نوشتارحاضر درمرحله تصحیح و گزینش در روش لاخمان نیز برآن است که امکان تطبیق هریک از اصول آن در خصوص نُسخ قرآنیرا بررسی کردهو نیز ثمره بنانهادن سازواره انتقادی از متن دست نویس های کهن قرآنرا تبیین کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

12 - تاثیر سواد رسانه ای بر سرمایه فرهنگی مطالعه موردی موسسات فرهنگی قرآنی اصفهان
مهدی غلامپور سید محسن بنی هاشمی

رسانه یکی از مهمترین عوامل تأثیر گزار بر شکل گیری سرمایه فرهنگی است. امروزه رسانه ها نظام آموزشی مدرنی را بنا نهاده اند؛ به گونه ای که جوامع بشری عقیده و ایده خود را از آن می گیرند و بر سبک زندگی و رفتار آنان تأثیر گذار است. سواد رسانه‌ای برای کاهش و پیشگیری اثرات منفی چکیده کامل

رسانه یکی از مهمترین عوامل تأثیر گزار بر شکل گیری سرمایه فرهنگی است. امروزه رسانه ها نظام آموزشی مدرنی را بنا نهاده اند؛ به گونه ای که جوامع بشری عقیده و ایده خود را از آن می گیرند و بر سبک زندگی و رفتار آنان تأثیر گذار است. سواد رسانه‌ای برای کاهش و پیشگیری اثرات منفی رسانه ها اهمیت فروانی دارد. هدف از این پژوهش بررسی میزان تأثیر سواد رسانه‌ای بر سرمایه فرهنگی فراگیران مؤسسات فرهنگی قرآنی اصفهان است. برای بررسی آن از سواد رسانه‌ای مدل EC و نظریه بوردیو در سرمایه فرهنگی استفاده شده است، که البته با استفاده از آیات قرآن کریم با فرهنگ اسلامی و ایرانی همسان شده است. این پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته است و جامعه آماری آن تعداد 480 نفر از فراگیران مؤسسات فرهنگی قرآنی اصفهان هستند که از این تعداد از طریق فرمول کوکران 213 نفر با تحصیلات و سنین مختلف به عنوان نمونه انتخاب شدند. جمع آوری داده ها نیز از طریق پرسشنامه است. نتایج به دست آمده، بیانگر این است که سواد رسانه ای با مولفه‌های دسترسی به رسانه، استفاده از رسانه، تولید محتوای رسانه ای و تفکر انتقادی از رسانه بر سرمایه فرهنگی فراگیران مؤسسات فرهنگی قرآنی اصفهان تأثیر دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

13 - تعریف جدید از تبلیغات دینی اسلامی
حسن سبیلان اردستانی

تبلیغات اسلامی: بهره‌گیری کم و بیش عمدی، نظام‌مند و طراحی شده از نمادها به تأسی از رفتارهای منبع ارتباطی که توسط فنون ارتباطی مناسب با هدف ایجاد، تحکیم و تغییر عقاید، ارزش‌ها و در نهایت رفتار دینی افراد انجام می‌شود. به تأسی از رفتارهای منبع ارتباطی مهم‌ترین رکن و تفاو چکیده کامل

تبلیغات اسلامی: بهره‌گیری کم و بیش عمدی، نظام‌مند و طراحی شده از نمادها به تأسی از رفتارهای منبع ارتباطی که توسط فنون ارتباطی مناسب با هدف ایجاد، تحکیم و تغییر عقاید، ارزش‌ها و در نهایت رفتار دینی افراد انجام می‌شود. به تأسی از رفتارهای منبع ارتباطی مهم‌ترین رکن و تفاوت تبلیغات اسلامی با دیگر تبلیغات در همسویی و یکسانی عمل مبلغ با محتوای تبلیغ شده است. به عبارت دیگر شاید در تبلیغات‌های دیگر (تجاری و سیاسی) مبلغین با محتوای تبلیغات ارتباطی نداشته باشند و هیچ خللی نیز در تبلیغات آنها ایجاد ننماید اما در تبلیغات اسلامی مخاطبان با توجه به اعمال و رفتار مبلغین در صدد درونی‌سازی پیام‌های تبلیغی بر‌می‌آیند. این مقوله در ادبیات ارتباطی تحت عنوان اعتبار آورده می‌شود. استفاده از فنون ارتباطی به‌جای تلقین و تکنیک‌های روانی؛ وجه ممیز دیگر تبلیغات اسلامی است. علت استفاده از فنون ارتباطی، حوزه و گستره وسیع‌تر آن به نسبت فنون تبلیغات است. در خیلی از مواقع مبلغ اسلامی نیاز به تبلیغ ندارد بلکه با اطلاع‌رسانی و آموزش نیز می‌تواند دانش، عقیده و رفتار دینی مورد نظر را در مخاطبان خود ایجاد نماید و هیچ نیازی به تلقین پیام‌های دینی خود نیز ندارد. مضاف بر این‌که آیات و احادیث نیز تلقین را توصیه نمی‌کنند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

14 - تأملی بر تفوق مفهومی « نبأ » بر « خبر » در قرآن کریم
حسین صدری نیا

بر مبنای جهان بینی توحیدی همۀ اجزای نظام هستی به اقتضای خلقت خود و به طور تکوینی قابلیت های ارتباطی گوناگونی دارند کهاین قابلیت ها در انسان به دلیل برخورداری از روح به اوج خود می رسد و ظرفیت های ارتباطی مادی و فرامادی بی انتهایی در اختیار اوقرار می دهد. در همین حال به د چکیده کامل

بر مبنای جهان بینی توحیدی همۀ اجزای نظام هستی به اقتضای خلقت خود و به طور تکوینی قابلیت های ارتباطی گوناگونی دارند کهاین قابلیت ها در انسان به دلیل برخورداری از روح به اوج خود می رسد و ظرفیت های ارتباطی مادی و فرامادی بی انتهایی در اختیار اوقرار می دهد. در همین حال به دلیل مأموریت و مسئولیتی که بشر به عنوان اشرف مخلوقات دارد علاوه بر هدایت تکوینی - که تمامیموجودات را در برگرفته 2- از هدایت تشریعی نیز بهره مند شده است تا بر مبنای رهنمودهای انبیاء (ع) و کتب آسمانی که سرآمدشانپیامبرمکرّم اسلام(ص) و قرآن کریم است به بهترین نحو ممکن بتواند از عهدة برقراری ارتباطات لازم برای دستیابی به اهداف و انجاموظایف خود برآید. کلام وحی نه تنها چهار عرصۀ ارتباط تکوینی و تشریعی انسان در هستی یعنی ارتباط با خداوند، ارتباط باخویشتن، ارتباط با همنوعان و ارتباط با مخلوقات (محیط زیست و طبیعت) را از نظر دور نداشته و دستورالعمل های جاودانه ای برایآنها ارائه کرده، بلکه در موارد لازم نظر آدمی را به نکات قابل تأمل دیگری در حوزة ارتباطات معطوف ساخته است که از جملۀ آنهااست نکته ای که به ویژه در خبرپراکنی های کنونی تدبر در آن برای انسان خبر بر نبأ تبیین تفوق و برتری ارتباطی- مفهومی واژةگم گشته در آشفته بازار ارتباطات، راهگشا و نجات بخش خواهد بود. آن چه که در این مقاله ملاحظه می شود تأملی بر مفاهیممترتب بر این دو عبارت ارتباطی از منظر مفسران و لغتنامه نویسان کلام وحی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

15 - تحلیلی از مفهوم شهر و ارکان شهرنشینی از منظر قرآن کریم
احسان شریفیان محمدرضا پورجعفر علی اکبر تقوایی

تدوین الگوی شهرسازی اسلامی، ایجاب می‌کند تعریف دین از خود مفهوم«شهر» و «شهرنشینی» با استناد روشمند به منابع دست اول بالاخص قرآن کریم جستجو شود. در این تحقیق با تکیه بر روش «تدبر»، مفهوم شهر و شهرنشینی در قرآن کریم تعریف، و مهمترین ارکان تحقق و بقای آنها، ذکر می‌شود. برا چکیده کامل

تدوین الگوی شهرسازی اسلامی، ایجاب می‌کند تعریف دین از خود مفهوم«شهر» و «شهرنشینی» با استناد روشمند به منابع دست اول بالاخص قرآن کریم جستجو شود. در این تحقیق با تکیه بر روش «تدبر»، مفهوم شهر و شهرنشینی در قرآن کریم تعریف، و مهمترین ارکان تحقق و بقای آنها، ذکر می‌شود. براین‌اساس، قرآن کریم، «شهر» را محل تحقق حاکمیت الله بر زمین می‌داند که با محوریت وحی و تجمع امت بر گِرد ولی‌الله شکل می‌گیرد. بنابراین شهرنشینی به معنای پذیرش حاکمیت کتاب خدا و حاکمیت ولی او بر زمین است که مستلزم تجمع مکانی و استقرار بر محور ولیّ الهی می‌باشد. این نوع شهرنشینی برای بلوغ خود، لازم است چهار مرحله را طی کند تا واجد وجه اجتماعی، دنیوی، الهی و تاریخی-جهانی گردد. هر مرحله نیز دارای ارکانی است که عبارتنداز: «قانون»، «حاکمیت»، «تجمع»، «مرابطه»، «مالکیت»، «سکونت»، «معیشت»، «عمران»، «امنیت»، «عبادت»، «تعلیم و تزکیه»، «تذکر و تفکر»، «انفاق»، «جهان‌پیوندی» و «نسل». پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

16 - تحلیلی از مفهوم شهر و ارکان شهرنشینی از منظر قرآن کریم
احسان شریفیان محمدرضا پورجعفر علی اکبر تقوایی

تدوین الگوی شهرسازی اسلامی، ایجاب می‌کند تعریف دین از خود مفهومشهر و شهرنشینی با استناد روشمند به منابع دست اول به ویژه قرآن کریم جستجو شود. در این تحقیق با تکیه بر روش تدبر، مفهوم شهر و شهرنشینی در قرآن تعریف، و مهم‌ترین ارکان تحقق و بقای آنها، ذکر می‌شود. براین‌اساس، چکیده کامل

تدوین الگوی شهرسازی اسلامی، ایجاب می‌کند تعریف دین از خود مفهومشهر و شهرنشینی با استناد روشمند به منابع دست اول به ویژه قرآن کریم جستجو شود. در این تحقیق با تکیه بر روش تدبر، مفهوم شهر و شهرنشینی در قرآن تعریف، و مهم‌ترین ارکان تحقق و بقای آنها، ذکر می‌شود. براین‌اساس، قرآن شهر را محل تحقق حاکمیت الله بر زمین می‌داند که با محوریت وحی و تجمع امت بر گِرد ولی‌الله شکل می‌گیرد. بنابراین شهرنشینی به معنای پذیرش حاکمیت کتاب خدا و حاکمیت ولی او بر زمین است که مستلزم تجمع مکانی و استقرار بر محور ولیّ می‌باشد. این نوع شهرنشینی برای بلوغ خود، لازم است چهار مرحله را طی کند تا واجد وجه اجتماعی، دنیوی، الهی و تمدنی گردد. هر یک از این مراحل نیز دارای ارکانی است که عبارتنداز: قانون، حاکمیت، تجمع، مرابطه، مالکیت، سکونت، معیشت، عمران، امنیت، عبادت، تعلیم و تزکیه، تذکر و تفکر، انفاق، جهان‌پیوندی و نسل. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

17 - بررسی تطبیقی حقوق زن در قرآن و اعلامیه جهانی حقوق بشر
مهدی مختاری علی اصغر کاظمی زند

این پژوهش در پی بررسی و تحلیل محتوای آیات قرآن و مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر و مقایسه تطبیقی آنها در رابطه با زنان و جایگاه حقوقی و اجتماعی آنان است. نگاه مسلط در کشورهای اسلامی به خصوص ایران، این است که زنان با ظهور اسلام نقش و موقعیتی بی نظیر یافته و دارای هویتی انسان چکیده کامل

این پژوهش در پی بررسی و تحلیل محتوای آیات قرآن و مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر و مقایسه تطبیقی آنها در رابطه با زنان و جایگاه حقوقی و اجتماعی آنان است. نگاه مسلط در کشورهای اسلامی به خصوص ایران، این است که زنان با ظهور اسلام نقش و موقعیتی بی نظیر یافته و دارای هویتی انسانی گردیده اند و از آنجا که انسان را محق قانون گذاری نمی بینند؛ و حق قانون گذاری را انحصاراً مختص الله می دانند؛ به اعلامیه و مواد آن انتقاد دارند. نویسنده بر این اعتقاد است که با نگاهی ساختارگرایانه و با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی خود، هر کدام به انسان و کرامت آن اندیشیده اند و هر دو دغدغه بشری داشته اند؛ می توانند مورد توجه و عنایت قرار گیرند. با انتخاب روش تحقیق تحلیلی-تطبیقی در این مقاله، برای آزمون این فرضیه، ضمن به کار گیری نظریه ساختارگرایی، به تعریف مفاهیم حق و حقوق می پردازد و هدف هر دو را افزایش شخصیت و جایگاه انسانی و در این مورد خاص زن متأثر از بعد زمانی و مکانی می داند و نتیجه گیری می کند که نقطه تامین منافع و جایگاه حقوقی زنان در برقراری تعادل بین دو عنصر زمان و مکان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

18 - تاریخچه تدوین و جایگاه کتاب دعای مشترک در مذهب پروتستان از مسیحیت و جایگاه و منزلت ادعیه و شعائر در دین اسلام
منصوره نجات نیا بخشعلی قنبری(نویسنده مسئول) محمد رضا عدلی

10.30495/jijl.2022.70306.1610

کتاب دعای مشترک، عنوان کوتاه تعدادی از کتب ادعیه است که در کلیساهای مسیحیت، ازجمله کلیسای انگلیکن به‌عنوان منابع نیایش خوانده می‌شوند و در مذاهب مسیحیت از جایگاه بالایی برخوردارند. کتاب دعای اصلی مذهب انگلیکن در سال 1549 در دوران ادوارد ششم در انگلستان منتشر شد. این کتا چکیده کامل

کتاب دعای مشترک، عنوان کوتاه تعدادی از کتب ادعیه است که در کلیساهای مسیحیت، ازجمله کلیسای انگلیکن به‌عنوان منابع نیایش خوانده می‌شوند و در مذاهب مسیحیت از جایگاه بالایی برخوردارند. کتاب دعای اصلی مذهب انگلیکن در سال 1549 در دوران ادوارد ششم در انگلستان منتشر شد. این کتاب که محصول اصلاحات کلیسای انگلیس پس از قطع رابطه با کلیسای رم است، توانست جایگاهی مهم در این کلیسا بیابد. در دوران اصلاحات، برای اولین بار توماس کرانمر اسقف اعظم کلیسای کنتربری، آن را نگارش رسمی کرد که شواهدی از الهیات پروتستانی در سراسر کتاب قابل‌مشاهده است. استقبال بی‌نظیر مسیحیان به دلیل دسترسی آسان احکام و شرایعی که در این کتاب گنجانده شده، هر فرد مسیحی را برای انجام مراسم، به ادعیه و دیگر امور دینی و تکلیفی ترغیب می‌کند. این کتاب در کنار کتاب مقدس، ضمن ایفای نقشی برجسته، شعائر مسیحیت را در آن روشن‌تر به نمایش می‌گذارد. در اسلام نیز شعائر دینی با توجه به منابع غنی مشهود در آن و همۀ بخش‌های اصول فقهیِ اسلام که برگرفته از قرآن و تعالیم پیامبر بزرگ اسلام است را دربر می‌گیرد، دستورالعمل‌هایی سازنده و روشنگرانه‌ برای هر فرد مسلمان توصیه شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

19 - دورنمای حقوقی ازدواج موقت
محمد اسدی مهماندوستی

این مقاله در پی آن است تا نشان دهد نکاح منقطع از ابتدا در اسلام مشروع شناخته شده است.برخی آن را جزء سنن پیش از اسلام می دانند که اسلام آن را قبول کرده است و به اصطلاح جزءاحکام امضایی است. به هر تقدیر حلیت متعه در آغاز دین اسلام مورد توافق همه مذاهب اسلامیاست و به فقه شی چکیده کامل

این مقاله در پی آن است تا نشان دهد نکاح منقطع از ابتدا در اسلام مشروع شناخته شده است.برخی آن را جزء سنن پیش از اسلام می دانند که اسلام آن را قبول کرده است و به اصطلاح جزءاحکام امضایی است. به هر تقدیر حلیت متعه در آغاز دین اسلام مورد توافق همه مذاهب اسلامیاست و به فقه شیعه اختصاص ندارد. برای مثال ابن حزم اندلسی از فقهای مشهور اهل سنت درموسوعة فقهی خویش به نام المحلی قبول می کند که متعه در آغاز اسلام رواج داشته و مشروع بودهاست. اما مانند بقیة فقهای اهل سنت آن را منسوخ م یداند و معتقد است که نکاح متعه جایز نیست.زیرا خداوند از لسان رسول خویش آن را تا روز رستاخیز نسخ قطعی و حرام مؤبد کرده است. شیعهنظریة نسخ قرآن را ب ه واسطة سنت و به ویژه نسخ آن را، با استناد به اخبار آحاد ظنی قبول ندارد ومعتقد است که عدم نسخ حکم متعه در حقوق شیعه اجماعی است. به طور کلی از مجموع گفت ههایمخالفان و موافقان چنین استنباط می شود که رگ ههایی از حقیقت در سخنان هر دو گروه وجود دارداما هیچ کدام تصویر روشنی از ماهیت صحیح متعه و کاربرد عملی آن ندارند پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

20 - جایگاه آیات اعتقادى دراستنباط احکام
سیدمحمدعلی ایازی

رآن اساس و منبع احکام فقهى است . به همین جهت در این مسئله که قرآن نخستین و مهم ترین منبع شریعتاسلامى است، تردید نشده است . از سوى دیگر، نگرش به آیات احکام درهرموضوعی که با شد، جداى از دیگر آیاتنیست; هر نگرش و توضیحى از احکام فقهى قرآن به مثابه دیگر بخش هاى معرفتى قرآن ا چکیده کامل

رآن اساس و منبع احکام فقهى است . به همین جهت در این مسئله که قرآن نخستین و مهم ترین منبع شریعتاسلامى است، تردید نشده است . از سوى دیگر، نگرش به آیات احکام درهرموضوعی که با شد، جداى از دیگر آیاتنیست; هر نگرش و توضیحى از احکام فقهى قرآن به مثابه دیگر بخش هاى معرفتى قرآن است . مسائل اعتقادى درضمن بیان احکام آمده و یا احکام، در ضمن مسائل اخلاقى و اعتقادی تبیین شده است . ازاین رو، و در راستاى تنقیحمبانى نظرى آیاتِ احکام، یکى از بحث ها درحوزه پژوهش فقهی ، بررسى آیات اعتقادى وجایگاه آن دراستنباطاحکام فقهی است . این دسته، بیش ترین آیات قرآن را تشکیل مى دهند. به همین دلیل این سؤال مطرح مى شودکه آیامى توان از این دسته از آیات، احکام فقهى استنباط کردو تا چه اندازه این استنادها حجت است ؟ دراین مقاله توضیحداده می شود که منظور از آیات اعتقادى کدام است؟ پیشینه این موضوع چیست و چند دسته هستند؟ مشکل استناد بهآن ها کدام است؟ آن گاه شکل استفاده از این دسته از آیات، انجام می گیردو سپس نظریه فقها نقل می گردد، وموارد استفاده از آیات و مطالب دی گرى که طرح آن ها در استناد به آیات اعتقادى و آیات جهان بینى مفید فایدهخواهد بود، بیان خواهد شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

21 - بررسی عوامل فرهنگی مدیریت در قرآن با رویکرد توجه به زمان
اعظم تحری النجارقی افشار بازیار

مقدمه و هدف پژوهش: این پژوهش در حوزه مطالعات فرهنگی، اخلاقی و مدیریت اسلامی بیان می‌کند، قرآن به عنوان جامع کتب آسمانی، منّتی بی‌حد است که می‌تواند توان مدیریت انسان را به صورتی ویژه بالا ببرد. روش پژوهش: در این پژوهش با بهره‌گیری از آیات قرآن، زمان و اهمیت آن، چگونگی چکیده کامل

مقدمه و هدف پژوهش: این پژوهش در حوزه مطالعات فرهنگی، اخلاقی و مدیریت اسلامی بیان می‌کند، قرآن به عنوان جامع کتب آسمانی، منّتی بی‌حد است که می‌تواند توان مدیریت انسان را به صورتی ویژه بالا ببرد. روش پژوهش: در این پژوهش با بهره‌گیری از آیات قرآن، زمان و اهمیت آن، چگونگی استفاده از زمان در قرآن کریم، نحوه بهره‌‌گیری از گذشته برای اصلاح برنامه‌های آینده و رفع ایرادات و ارتقاء توانمندی‌ها بیان شده است. یافته‌ها: زمان‌پژوهی از مهم‌ترین مؤلفه‌های فرهنگی مدیریت و از نیازهای ضروری سازمانی است. زیرا ‌می‌تواند فرد را در مدیریت امور خویش به صورت علمی ‌و عملی یاری رساند. پس هر فردی باید توانش را در این زمینه بالا ببرد و قرآن کریم منبع یگانه‌ای برای این پژوهش محسوب شود. نتیجه‌گیری: دانستن عوامل مربوط به زمان‌پژوهی و فرهنگی مدیریت زمان برای افراد تعیین کننده استراتژی‌های سازمان لازم است تا برای لحظه به لحظه سازمان، برنامه‌ای درست داشته باشند. که البته این توانایی زمانی حاصل می‌شود که شخص، علاوه بر داشتن مهارت در رشته مربوطه، از علم قرآنی هم اطلاع داشته باشد. تحقیق در گذشته و آینده، شناخت و علم به آنها، و نیز توجه مداوم به آنها سه راهبردی است که برای مدیریت در زندگی توصیه می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

22 - عنوان مقاله بررسی عوامل فرهنگی و اخلاقی افسردگی از منظر قرآن
حسین تاج‌آبادی اعظم تحری النجارقی

سیر این مقاله نشان می‌دهد چطور می‌توان از چیستی یک اختلال فرهنگی، اخلاقی و مفاهیم بنیادین آن به مرحله درمان آن رسید.مقدمه و هدف پژوهش:مقاله حاضر در حوزه مطالعات فرهنگی و اخلاقی روانشناسی اسلامی بیان می‌کند، روش‌های مختلفی برای کشف معنا در این حوزه وجود دارد. موضوعات مور چکیده کامل

سیر این مقاله نشان می‌دهد چطور می‌توان از چیستی یک اختلال فرهنگی، اخلاقی و مفاهیم بنیادین آن به مرحله درمان آن رسید.مقدمه و هدف پژوهش:مقاله حاضر در حوزه مطالعات فرهنگی و اخلاقی روانشناسی اسلامی بیان می‌کند، روش‌های مختلفی برای کشف معنا در این حوزه وجود دارد. موضوعات مورد سوال مانند چیستی اختلال، شاکله، صفات و درمان افسردگی را به صورت مستقیم و روشمند از متن آیات قرآن و روایات به صورت خالص دست آورده و از بنیادها تا عملیات و کاربرد کشانده و از چیستی اختلال و افسردگی به روند درمان برسد.روش پژوهش: بررسی مفهوم اختلال از منظر قرآن کریم، واژگان مربوط به انواع اختلال در قرآن و بررسی نقش افسردگی به عنوان اختلالی که از ترکیب چندین اختلال پایه پدید آمده است.درمان قرآنی اختلالات با عنوان "درمان استعاذه - محور" و در مرحله بعدی درمان افسردگی تبیین می‌شود.یافته‌ها: طبق دست آوردهای این مقاله، قرآن کریم برای برون رفت از مشکلات از جمله بیماری افسردگی که ریشه در فرهنگ و اخلاق فرد دارد، راه حلی کاملا علمی و عملی دارد.نتیجه‌گیری:از آنجایی که، افسردگی به نوعی مادر اغلب اختلال‌های فرهنگی و اخلاقی است، درمان آن موجب بهبودی نسبی در اختلالات دیگر می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

23 - نشانه‌شناسی نمادهای بهشت در قرآن کریم
علی اصغر محکی راضیه سوزن چی کاشانی

نشانه شناسی نمادهای بهشت در قرآن کریم، یک پژوهش توصیفی و میان رشته‌ای است که در آن با استفاده از دانش نشانه شناسی، نمادهای بهشت در قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. به موازات بهره گیری از ادبیات اسلامی در باب بلاغت و فصاحت کلام، الگوی کارکردهای شش‌گانه زبان رومن یاکو چکیده کامل

نشانه شناسی نمادهای بهشت در قرآن کریم، یک پژوهش توصیفی و میان رشته‌ای است که در آن با استفاده از دانش نشانه شناسی، نمادهای بهشت در قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. به موازات بهره گیری از ادبیات اسلامی در باب بلاغت و فصاحت کلام، الگوی کارکردهای شش‌گانه زبان رومن یاکوبسن، مبنای این بررسی بوده است. پژوهشگران، با گذر از نظام‌های نشانه شناسی صرفاً زبانی، به نظام‌های نشانه‌ای مرتبط با بهشت پرداخته‌اند. کارکردهای شش‌گانه یاکوبسن، به عنوان الگوی تحلیل این تحقیق، به رابطه بین مخاطب، گوینده پیام، رسانه و خود زبان، می‌پردازد. تحقیق، بسامد هر یک از کارکردهای شش‌گانه زبان (شامل کارکردهای: ارجاعی، عاطفی، ترغیبی، همدلی، فرا زبانی و هنری) در مربوط به بهشت را استخراج و ضمن بحث در باره میزان و جایگاه کاربرد هر یک از آن‌ها، مواضعی که این کارکردها به صورت انحصاری و یا چندگانه به کار رفته‌اند، نشان می‌دهد. در این پژوهش 283 آیه مربوط به بهشت، با استفاده از روش کلوز ریدینگ کدگذاری شده است. بر اساس یافته‌های تحقیق، کارکردهای ارجاعی و فرا زبانی پربسامدترین کارکردهای زبانی در آیات بهشت در قرآن کریم هستند.. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

24 - واکاوی مفهومی سبک زندگی اسلامی ایرانی از دیدگاه مقام معظم رهبری در آینه آیات و روایات
محمد بنائیان سفید محمد حسین یار محمدیان نرگس کشتی آرای سید مهدی آقاپور

مقدمه و هدف پژوهش: این مقاله بخشی از تحقیقی است که با هدف واکاوی مفهومی سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی از دیدگاه مقام معظم رهبری و دلالت‌های آن بر برنامه درسی انجام پذیرفت روش پژوهش: روش ترکیبی (کیفی وکمی) 1 -روش تحلیل محتوای نظام مقوله ای قیاسی (مایرینگ) از سنت پژوهش کیفی ب چکیده کامل

مقدمه و هدف پژوهش: این مقاله بخشی از تحقیقی است که با هدف واکاوی مفهومی سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی از دیدگاه مقام معظم رهبری و دلالت‌های آن بر برنامه درسی انجام پذیرفت روش پژوهش: روش ترکیبی (کیفی وکمی) 1 -روش تحلیل محتوای نظام مقوله ای قیاسی (مایرینگ) از سنت پژوهش کیفی برای تحلیل مفهوم وشبکه مفهومی وساختار مفهوم سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی از دیدگاه مقام معظم رهبری براساس سوالات این تحقیق می‌باشد..2-پیمایش وتوافق سنجی. به این صورت که دیدگاه‌های مقام معظم رهبری درآیینه‌ی آیات وروایات بررسی گردید. یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که میزان همسویی دیدگاه مقام معظم رهبری در آئینه قرآن و روایات با ساحت‌های شش گانه، و عناصر پنج گانه (تفکر و تعقل، ایمان، علم، عمل و اخلاق) و عرصه‌های چهارگانه ارتباطی (خود، خالق، خلق و خلقت) و مولفه‌های پنج گانه برنامه درسی (ساختار، هدف، محتوا، روش و ارزشیابی) شناسایی گردید. نتیجه گیری: با توجه به‌یافته‌های تحقیق که از 364 آیه و 146 حدیث و 110 متن دیدگاه مقام معظم رهبری که بیشترین ارتباط را با سبک زندگی اسلامی داشته اند به 5353 کلیدواژه و با توجه به طبقه‌بندی هدفمنددر27مقوله وشناسایی آن بردلالت‌های برنامه درسی راهنمای بسیار ارزشمندی در تدوین برنامه درسی می‌توان مورد استفاده قراردادودرجهت وصول به هدف که همان جهت گیری به حیات طیبه و قرب الهی درسبک زندگی اسلامی می‌باشدنقشه راه راترسیم کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

25 - نقش ارزش‌های اجتماعی در ساختار معماری خانه‌های دوره قاجار یزد از دیدگاه قرآن، احادیث و روایات اسلامی
پانتئا بغدادی ابوالقاسم دادور مریم ثابتی

10.30495/jisds.2022.68944.11782

مقدمه: طـرح معمـاری خانه‌هـای سـنتی ایـران از عوامـل مختلفـی مانند مذهب، فرهنـگ، ویژگی‌هـای جغرافیایـی، اجتماعـی تأثیـر پذیرفته اسـت. در این میـان توجـه بـه ارزش‌ها و اصـول اخلاقی و اجتماعی برگرفتـه از احکام دین اسلام باعث کارکردهای معنوی و آرامش بخش اماکن سـنتی شـده اس چکیده کامل

مقدمه: طـرح معمـاری خانه‌هـای سـنتی ایـران از عوامـل مختلفـی مانند مذهب، فرهنـگ، ویژگی‌هـای جغرافیایـی، اجتماعـی تأثیـر پذیرفته اسـت. در این میـان توجـه بـه ارزش‌ها و اصـول اخلاقی و اجتماعی برگرفتـه از احکام دین اسلام باعث کارکردهای معنوی و آرامش بخش اماکن سـنتی شـده است. این پژوهش به بررسی نقش ارزش‌های اجتماعی ساختار معماری خانه‌های سنتی قاجار در شهر یزد از نگاه قرآن پرداخته و هدف آن تحلیل نمود عینی این ویژگی‌ها در ساختار معماری این خانه‌ها است.روش‌پژوهش: نوع پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده که ابتدا از طریق شیوه‌های تحقیق کتابخانه‌ای، مفاهیم مرتبط با موضوع از کتب برخی صاحبنظران، اندیشمندان، آیات و روایات اسلامی استخراج شده، سپس نقش ارزش‌های اجتماعی در ساختار معماری خانه‌های سنتی مورد بحث و تفسیر قرار گرفته است.یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن در معماری خانه‌های سنتی مورد توجه بوده و مردم از آیات قرآنی و روایات اسلامی در این مورد الگو می گرفته‌اند و تاثیرات آن در قالب رعایت محرمیت، اهمیت مهمان نوازی، حقوق همسایگی، پرهیز از اسراف و رعایت قناعت، عدم اشراف ، نظم و رعایت بهداشت تجلی یافته است. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ویژگی‌ها و ارزش‌های اسلامی به خوبی در کالبد خانه‌های ایرانی اسلامی نشان داده و در کنار ویژگی‌های کاربردی، زیبایی و بوم‌آوردی مصالح بنا را نیز فراهم کرده‌است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

26 - روش قرآن در بیا ن ملاکات و علل احکا م
سید محمّد على ایازى

گفتمان پویایى شریعت اسلام وابسته به طرح شناخت ملاکات احکام به ویژه بیان آن در قرآن است . دراین میان بحث و بررسى شیوه طرح علل احکام به عنوان یکى از را ه هاى شناخت و کشف ملاکات احکا ممطرح است، ملاکى که مى تواند با دگرگونى موضوعات و تغییر در احوال و شرایط اجتماعى چگونگىاحک چکیده کامل

گفتمان پویایى شریعت اسلام وابسته به طرح شناخت ملاکات احکام به ویژه بیان آن در قرآن است . دراین میان بحث و بررسى شیوه طرح علل احکام به عنوان یکى از را ه هاى شناخت و کشف ملاکات احکا ممطرح است، ملاکى که مى تواند با دگرگونى موضوعات و تغییر در احوال و شرایط اجتماعى چگونگىاحکام را مشخص م ىکند.قرآن پژوهانى که در آیات فقهى کار کرده اند، یا به قواعد استنباط حکم در قرآن پرداخته اند کمترموضوع علل و شیوه طرح آن را در دستور پژوهش قرار داد ه اند. در این مقاله سعى شده که این شیوه قرآن درابعاد مختلف مورد توجه و بررسى قرار گیرد و خصوصیات هر کدام و چگونگى امکان کشف ملاک آنارائه گردد و در پایان نتیج هگیرى از این شیوه انجام گیرد و معیارى براى کشف ملاک حکم به دست دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

27 - جمع و تدوین قرآن
محمد سپهری

قرآن کریم به دو نزول دفعی و تدریجی در مدت بیست و سه سال رسالت پیغمبر اکرم (ص) به وسیلۀجبرئیل بر آن حضرت نازل شد . رسول خدا (ص) پس از دریافت وحی آیات نازل شده را به مسلمانان ابلاغنموده سپس به کاتبان وحی املاء می فرمود تا هر آیه و سور ه ای را زیر نظر آن گرامی در محل خود ق چکیده کامل

قرآن کریم به دو نزول دفعی و تدریجی در مدت بیست و سه سال رسالت پیغمبر اکرم (ص) به وسیلۀجبرئیل بر آن حضرت نازل شد . رسول خدا (ص) پس از دریافت وحی آیات نازل شده را به مسلمانان ابلاغنموده سپس به کاتبان وحی املاء می فرمود تا هر آیه و سور ه ای را زیر نظر آن گرامی در محل خود قراردهند. پرسش تحقیق این است که قرآنی که هم اکنون در دست مسلمانان است، در چه زمانی بدین شکلتدوین و جمع آوری شده است؟ نویسنده با مراجعه به منابع شیعه و اهل سنت، و با استناد به دلایل و شواهدتاریخی بر این عقیده است که : قرآن در عهد پیغمبر اکرم (ص) و زیرنظر و با مراقبت و اشراف دقیق آنگرامی به صورت کنونی جمع آوری شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

28 - ثعلبی و تفسیر او الکشف و البیان عن تفسیر القرآن
مهرداد عباسی

ابواسحاق ثعلبی، از مفسران بزرگ نیشابور در قرن چهارم و پنجم هجری است . تفسیر او با نام الکشف والبیان عن تفسیر القرآن نقش مهمی در سیر نگارش های تفسیری و کلامی در سده های بعدی داشته است . دراین مقاله ضمن مروری کوتاه بر حیات علمی و فرهنگی ثعلبی و معرفی اجمالی آثار وی، مه م چکیده کامل

ابواسحاق ثعلبی، از مفسران بزرگ نیشابور در قرن چهارم و پنجم هجری است . تفسیر او با نام الکشف والبیان عن تفسیر القرآن نقش مهمی در سیر نگارش های تفسیری و کلامی در سده های بعدی داشته است . دراین مقاله ضمن مروری کوتاه بر حیات علمی و فرهنگی ثعلبی و معرفی اجمالی آثار وی، مه م ترین اثر اویعنی تفسیرش به تفصیل معرفی شده است . این معرفی شامل بررسی منابع و روش تفسیری ثعلبی، بیان جایگاهو اعتبار الکشف و البیان در میان تفاسیر و داوری عالمان اسلامی دربارۀ آن است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

29 - قاعده الواحد از نظر کلامی، فلسفی و تفسیری
مریم خوشنویسان صدرالدین طاهری بابک عباسی

10.30495/pi.2022.19562

یکی از مواضع اشکال و اختلاف میان متکلم و فیلسوف، مسئله صدور کثرت از وحدت، یا کثیر از واحد است، که در فلسفه اسلامی ذیل عنوان قاعده الواحد لایصدر عنه الا الواحد پیگیری می‌شود و نزد متکلمان اسلامی بر اساس موازین کلامی و مفاد مدارک نقلی حل‌وفصل می‌گردد. فلاسفه، به ‌تقریب، ه چکیده کامل

یکی از مواضع اشکال و اختلاف میان متکلم و فیلسوف، مسئله صدور کثرت از وحدت، یا کثیر از واحد است، که در فلسفه اسلامی ذیل عنوان قاعده الواحد لایصدر عنه الا الواحد پیگیری می‌شود و نزد متکلمان اسلامی بر اساس موازین کلامی و مفاد مدارک نقلی حل‌وفصل می‌گردد. فلاسفه، به ‌تقریب، همگی معتقد به اصالت و درستی و ضرورت تقید به قاعده مذکور در باب فعل الهی هستند و متکلمان، به تقریب، همگی معتقدند این قاعده، علاوه بر این‌ که فاقد دلیل کافی است، مستلزم اشکالاتی نیز هست. در این مقاله ابتدا مفاد و سپس ادله قاعده و بعد از آن اشکالات درونی و کلامی آن مطرح و درباره آن‌ها بحث شده است. دو اشکال کلامی مهم این است که این قاعده مستلزم نفی اراده و قدرت پروردگار است، که در هر دو مورد گفتگوهای دو طرف فیلسوف و متکلم گزارش و مورد قضاوت قرار گرفته است. سپس به مناسبت اشکال دوم، حدود بیست آیه از آیات قران کریم طی چهار گروه گزارش و به شیوه‌ی تفسیر قرآن با قرآن به اثبات رسیده که قاعده الواحد، اعم از این‌که درست یا نادرست باشد، در تعارض با متون آیات قران کریم نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

30 - امین خولی و بنیادگذاری مکتب ادبی در تفسیر
مرتضی کریمی نیا

"مکتب اد بی در تفس یر" از جمله روش های تفسیری در دوره ی معاصر است که ر یشه در سنت کهن تفس یردارد. برخی از مفسران ادبی قرون دوم و سوم هجری چون ابن قتیبه ، ابوعبیده ، ابوعبید ، کسائی و فرّاء بیش ترینتلاش خود را در تبیین وجوه صرفی ، نحوی و گاه بلاغی آیات قرآن به کار برده ا چکیده کامل

"مکتب اد بی در تفس یر" از جمله روش های تفسیری در دوره ی معاصر است که ر یشه در سنت کهن تفس یردارد. برخی از مفسران ادبی قرون دوم و سوم هجری چون ابن قتیبه ، ابوعبیده ، ابوعبید ، کسائی و فرّاء بیش ترینتلاش خود را در تبیین وجوه صرفی ، نحوی و گاه بلاغی آیات قرآن به کار برده اند . در قرون بعدی ، تکیه برجنبه های ادبی و بلاغی در آثار زمخشری ، شریف رضی ، شریف مرتضی ، و شیخ طوسی بیشتر شده و گاه درتفاسیری چون البحر المحیط ابوحیان غرناطی به افراط کشیده شده است. در طول تاریخ تفسیر این گرایش هایمختلف را با تعابیر مختلفی چون تفسیر لغوی ، تفسیر نحوی ، تفسیر بیانی ، تفسیر بلاغی و احیاناً تفسیر ادبینام گذاری کرده اند. در قرن اخ یر، ام ین خول ی اد یب و متفکر مشهور مصری گونه ای از تفسیر را بر این مجموعهافزود و آن را مکتب اد بی در تفسیر نامید . بر پایه ی این روش تفسیری ، گوهر اولیه و غالب قرآن وجه ادبی آنتلقی می شود و مفسر باید بکوشد پیش از هر چیز ، به زوایای ادبی و هنری این کتاب دست یابد . در مقاله یحاضر، جوانب مختلف نظر یه ی اد بی ام ین خول ی در تفس یر قرآن ، همراه با شرح مختصر ی از زندگ ی و آثار و یآمده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

31 - وحی قرآنی از نظر شیخ مفید و صدرا
مرتضی کشاورز

شیخ مفید و صدرا به الهی بودن وحی قرآنی معتقداند. شیخ مفید قائل به حدوث کلام الهی است اما صدرا بنابر تفکیک کلام الهی از کتاب الهی، کلام الهی را قدیم ولی کتاب الهی را حادث می‌داند. شیخ مفید با انکار نزول جمعی حقایق وحیانی قرآن تنها به نزول تدریجی معارف جزیی وحیانی قائل اس چکیده کامل

شیخ مفید و صدرا به الهی بودن وحی قرآنی معتقداند. شیخ مفید قائل به حدوث کلام الهی است اما صدرا بنابر تفکیک کلام الهی از کتاب الهی، کلام الهی را قدیم ولی کتاب الهی را حادث می‌داند. شیخ مفید با انکار نزول جمعی حقایق وحیانی قرآن تنها به نزول تدریجی معارف جزیی وحیانی قائل است اما صدرا با مبانی فلسفی خاص خود هم نزول حقایق معارف وحیانی را بر قلب پیامبر(ص) تبیین کرده و هم قائل به نزول معارف جزئی وحیانی است. شیخ مفید اصرار بر اعجاز لفظی قرآن دارد، اما صدرا گرچه قائل به اعجاز لفظی است ولی تأکید بر اعجاز معنوی قرآن دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

32 - شناخت موقعیت جغرافیایی چشمه آب حیات بر اساس قرآن کریم
سید رضا درویشی

از موضوعات جالبی که قرآن کریم بدان پرداخته مسأله جاودانه شدن انسان و زنده شدن ماهی در چشمه آب حیات می باشد که در جریان داستان همراهی موسی(ع) و خضر روی داده است. هدف اصلی این تحقیق تعیین دقیق مجمع البحرین و بررسی وضعیت جغرافیایی آن بر اساس آیات 64 - 60 سوره کهف و هدف فرع چکیده کامل

از موضوعات جالبی که قرآن کریم بدان پرداخته مسأله جاودانه شدن انسان و زنده شدن ماهی در چشمه آب حیات می باشد که در جریان داستان همراهی موسی(ع) و خضر روی داده است. هدف اصلی این تحقیق تعیین دقیق مجمع البحرین و بررسی وضعیت جغرافیایی آن بر اساس آیات 64 - 60 سوره کهف و هدف فرعی اثبات ارتباط بین علم جغرافیا و قرآن می‌باشد. این پژوهش به لحاظ روش تحقیق توصیفی و ماهیتاً کیفی است. بر اساس مختصات جغرافیایی و نقشه‌های توپوگرافی با بیشترین احتمال، چشمه آب حیات محلی است که خلیج عقبه و خلیج سوئز در شمال دریاى سرخ به هم مى رسند، چون دریاى سرخ در قسمت شمال دوشاخه است، یکى به‌طرف عقبه و دیگرى به سمت سوئز کشیده مى شود و شبه‌جزیره سینای مصر در میان این دو خلیج قرار دارد. رأس شبه‌جزیره در قسمت جنوبى آن یعنى همان‌جایی که شهر شرم‌الشیخ در آنجا واقع است، محل تلاقى دو خلیج است. این مکان به محل زندگى حضرت موسى بسیار نزدیک بوده است. برخی مفسرین معتقدند داستان آب حیات، دلیل قاطعى نداشته و آیات قرآن نیز صراحت در تأیید آن ندارند و از قرآن کریم و سنت قطعى و عقل هم دلیلى بر توجیه و تصحیح آنها نداریم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

33 - تحلیل تعادل اشکال ژئومورفولوژیک بر اساس دیدگاه دیویس و گیلبرت و انطباق آن با مفاهیمی از آیات قرآن
فاطمه ساکی محمدرضا ثروتی ابراهیم مقیمی

در حوزه های معرفت شناسی مفاهیم اغلب متفاوت به کار گرفته می شوند لذا علیرغم داشتن ساختار و قلمروموضوعی همسان، بار مفهومی آن ها دردیدگاه های گوناگون یکسان نیست. تعادل ژئومورفولوژیک از جمله ی این مفاهیمهم در دیدگاه تکاملی دیویس و هم درحوزة معرفت شناسی سیستمی ( رامشت ، 1381 چکیده کامل

در حوزه های معرفت شناسی مفاهیم اغلب متفاوت به کار گرفته می شوند لذا علیرغم داشتن ساختار و قلمروموضوعی همسان، بار مفهومی آن ها دردیدگاه های گوناگون یکسان نیست. تعادل ژئومورفولوژیک از جمله ی این مفاهیمهم در دیدگاه تکاملی دیویس و هم درحوزة معرفت شناسی سیستمی ( رامشت ، 1381 ، ص 77 ) و تعادل است. مفهومهم در مفاهیم و تفسیر آیات قرآن در مورد پدیده های سطح زمین به کار گرفته شده است،نظریۀ دیویس در مورد تعادلاشکال زمین در زمان های طولانی تر یا رو به تکامل می باشند یا به تدریج : اشکال ژئومورفولوژیک چنین بیان می کند کهتحلیل می روند، به عبارتی نظر به تغییر پیشرونده و برگشت ناپذیر دارند به طوری که این مفهوم ریشه در پیشینه سازیآنتروپی و پس خورند مثبت دارد . ولی بدون تردید آنچه از مفهوم تعادل در دیدگاه دیویس مورد نظر است با آنچه دردیدگاه سیستمی و مفاهیم آیات قرآن (سوره نمل، آیۀ 88 ، سوره شمس، آیۀ 6، سوره معارج، آیه 9، سوره القارعه، آیه 5و آیات دیگر) که مبین تحول، نظم، تداوم و تعادل در پدیده ها می باشد، مغایرت دارد. ولی با دیدگاه گیلبرت، کهپیدایش شکل و فرآیند را می توان به مکانیسم های پس خورند منفی مربوط دانست، که در آن، فرآیندها با شدت هایمختلف در معرض تغییر و نوسان قرار دارند و موجب می شوند تا اشکال سطحی زمین، متناسب با شدت نوسان، شکلخود را تغییر دهند. لذا اشکال زمین به وضعیتی (وضعیت درجه بندی شده) وابسته اندکه در آن اشکال زمین در زمانیکوتاه ترحول حالت یکنواخت نوسان می کنند، انطباق دارد. در این مقاله تلاش شده است، با استفاده ازروش توصیفی-تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانه ای، مغایرات و انطباق مفاهیم تحلیل شود. دست آورد آن کمک خواهد کرد که بارویارویی با برداشت ها و دیدگاه های مختلف درمورد تعادل درژئومورفولوژی، درک واقعی تری از مفاهیم بدست آید؛ وهمچنین توجه به اهمیت بار مفهومی وتفاوت آن(تعادل) در دیدگاه های مختلف تاکید کند . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

34 - کاربردپذیری پایگاه‌های اطلاعاتی ناپیوسته اسلامی مبتنی بر اصطلاحنامه بر اساس استانداردهای ایزو 9241 و ایزو 16982
سید مهدی طاهری داود شادپوری مسعود رزمی‌شندی یعقوب نوروزی

هدف:‌ هدف پژوهش حاضر تعیین میزان کاربردپذیری پایگاه‌های اطلاعاتی ناپیوسته علوم اسلامی مبتنی بر اصطلاحنامه بر اساس استانداردهای ایزو 9241 و ایزو 16982 است. روش پژوهش: روش انجام تحقیق پیمایشی تحلیلی، و جامعه آماری شامل نمونه‌ای از پژوهشگران حوزه علوم اسلامی و ابزار گردآو چکیده کامل

هدف:‌ هدف پژوهش حاضر تعیین میزان کاربردپذیری پایگاه‌های اطلاعاتی ناپیوسته علوم اسلامی مبتنی بر اصطلاحنامه بر اساس استانداردهای ایزو 9241 و ایزو 16982 است. روش پژوهش: روش انجام تحقیق پیمایشی تحلیلی، و جامعه آماری شامل نمونه‌ای از پژوهشگران حوزه علوم اسلامی و ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه است. یافته‌ها:‌ ارزیابی‌کنندگان پایگاه تخصصی اصول فقه، از میان پرسش‌های مربوط به معیار "راهبری"، 2/52 درصد پاسخ بلی، 1/33 درصد پاسخ تا حدودی، و 5/19 درصد پاسخ منفی و در خصوص پرسش‌های مربوط به معیار "جستجو"، 7/40 درصد پاسخ بلی، 2/35 درصد تا حدودی،‌ 9/28 درصد پاسخ منفی داده‌اند. در مورد پایگاه تخصصی علوم قرآنی نیز، پاسخ‌های مربوط به معیار "راهبری" 7/53 درصد پاسخ‌ها بلی، 5/29 درصد تاحدودی، 2/21 درصد منفی و در مورد معیار "جستجو" 8/46 درصد پاسخ‌ها بلی، 6/26 درصد تا حدودی، 9/27 درصد منفی بوده است. نتیجه‌گیری: از دیدگاه کاربران نهایی، پایگاه‌های مورد بررسی تقریباً نیمی از ویژگی‌های مربوط به معیار "جستجو و راهبری" را به صورت کامل پشتیبانی می‌کنند و نیمی دیگر باید برای افزایش کاربردپذیری پایگاه‌های یاد‌شده توسط طراحان پایگاه مد نظر قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

35 - دیالکتیک هویت و نجات در متون مقدس ابراهیمی
منصور معتمدی یاسر آئین مهدی حسن زاده

10.30495/jrs.2023.72006.10822

سنت‌های دینی اغلب دست‌اندرکار هویت‌بخشیدن به ایمان در قالب ایجاد میان‌ذهنیتی راجع به حقیقت و نجات بوده‌اند. این تمهید، نه‌تنها به لحاظ الهیاتی از هسته کانونی پیام دین و عنصر مشروعیت‌بخش آن محافظت می‌کند، در ساحت اجتماعی نیز باعث تمایز اعضای جامعه دینی با دیگران شده و مل چکیده کامل

سنت‌های دینی اغلب دست‌اندرکار هویت‌بخشیدن به ایمان در قالب ایجاد میان‌ذهنیتی راجع به حقیقت و نجات بوده‌اند. این تمهید، نه‌تنها به لحاظ الهیاتی از هسته کانونی پیام دین و عنصر مشروعیت‌بخش آن محافظت می‌کند، در ساحت اجتماعی نیز باعث تمایز اعضای جامعه دینی با دیگران شده و ملاکی برای داوری درباره انتساب افراد به آن دین پدید می‌آورد. تا آنجا که به متون مقدس ابراهیمی مربوط می‌شود، مختصات رابطه مومنان با خدا، بر تصور آنان نسبت به رستگاری و نیز بر کیفیت ارتباط آنان با دیگر گروه‌های بشری تأثیرگذار بوده و تحول این تصور در طول زمان، باعث پدیدآمدن ایده‌های متفاوتی درباره هویت و نجات در سنت یکتاپرستی گردیده است. در این مقاله، با استفاده از روش معناشناختی ایزوتسو، میدان معنایی هویت و نجات در کتاب مقدس عبری، عهد جدید و قرآن بررسی شده و برای فهم جهان‌‌بینی معنا‌شناختی حاکم بر آن‌ها تلاش شده است. همچنین، به تکامل رویکردهای نجات‌شناختی در هرمنوتیک متون مقدس ادیان ابراهیمی، در قالب بازتفسیر دیالکتیکی میراث معنوی ابراهیم در این سه دین پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

36 - بررسی دیدگاه تسدال در مقایسۀ تطبیقی مفهوم قرآنی میزان با دین مصر باستان
محمدصادق حیدری سید علی اکبر ربیع نتاج حبیب الله حلیمی جلودار

از دیدگاه ویلیام تسدال، مفهوم قرآنیِ میزان، برگرفته از کتابی جعلی به نام عهد ابراهیم است که حدود چهارصد سال پیش از هجرت، در مصر نوشته شده و احتمالاً پیامبر(ص) شرح آن را از ماریه همسر قبطی اش شنیده است. وی خاستگاه این مفهوم را پیش تر از آن، از منبعی بسیار قدیمی به نام کت چکیده کامل

از دیدگاه ویلیام تسدال، مفهوم قرآنیِ میزان، برگرفته از کتابی جعلی به نام عهد ابراهیم است که حدود چهارصد سال پیش از هجرت، در مصر نوشته شده و احتمالاً پیامبر(ص) شرح آن را از ماریه همسر قبطی اش شنیده است. وی خاستگاه این مفهوم را پیش تر از آن، از منبعی بسیار قدیمی به نام کتاب مردگان دانسته که ریشه در آیینِ اساطیری مصر باستان دارد. پژوهش پیش رو که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی سامان یافته، در پی آن است تا پس از تحلیل دقیقِ واژۀ میزان در آیات قرآن، به نقد و ارزیابی دیدگاه تسدال در این باره بپردازد. بررسی ها نشان می دهد: متن شفاهی و نوشتاری دو کتاب مورد ادعای وی هرگز در زمان پیامبر(ص) مطرح نبوده و تفسیر واژۀ میزان در قرآن، به هیچ عنوان با آیین مصر باستان هم‌خوانی ندارد. هم‌چنین از آنجایی که سُوَر مورد استناد تسدال- که این واژه در آن ها به کار رفته است- مکی هستند، نظریۀ آموزش شفاهی چنین مفهومی از سوی ماریه قبطیه، احتمال نسنجیده و شاذی است که از عدم تسلط کافی وی بر تاریخ اسلام و مکی و مدنی بودن سُوَر قرآن حکایت دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

37 - ماهیت روح القدس از دیدگاه قرآن کریم و کتاب مقدس
جمشید سرمستانی علیرضا ابراهیم طاهره حاج ابراهیمی

روح القدس یکی از مفاهیم مشترک میان متون مقدس اسلامی و مسیحی است که نقشی قابل توجه را در جهان‌بینی این دو سنت دینی بر عهده دارد. یافته‌های این تحقیق بیانگر آن است که در هر دو کتاب، روح القدس یک وجود یا مخلوق الهی است که به اعتبار برخی آیات، نامتشخص و به اعتبار آیاتی دیگر چکیده کامل

روح القدس یکی از مفاهیم مشترک میان متون مقدس اسلامی و مسیحی است که نقشی قابل توجه را در جهان‌بینی این دو سنت دینی بر عهده دارد. یافته‌های این تحقیق بیانگر آن است که در هر دو کتاب، روح القدس یک وجود یا مخلوق الهی است که به اعتبار برخی آیات، نامتشخص و به اعتبار آیاتی دیگر، متشخص است. بعضی مصادیق نشان می دهند که او مخلوقی برتر از ملائک است و قراین دیگر، وی را فرشته می‌دانند. هم‌چنین، شواهدی مبنی بر این‌همانی روح القدس و جبرئیل در قرآن و کتاب مقدس وجود دارد که از آن‌ها می توان مشارکت وی در آفرینش و ادارة عالم را استنباط نمود. به همین اعتبار، روح القدس تجلی حضور مشهود خداوند و قدرت الهی در زمین است که نابودی اقوام متمرّد، انتقال پیام الهی به اولیا و یاری ایشان در انجام معجزات را بر عهده دارد. با این وصف، می توان روح القدس را دست کم از نظر ماهیت، جزو مفاهیمی دانست که قرآن آن‌ها را در امتداد کتاب مقدس تصدیق نموده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

38 - مفهوم ایمان از دیدگاه محمد غزالی و مارتین لوتر
احسان شکوری نژاد قربان علمی

در الهیات اسلامی و مسیحی ایمان به معنی تصدیق قلبی است، تصدیقی که نور امید به سعادت اینجهانی و جاودانگی را به مثابة هدیه و لطف الهی بر قلب آدمی پرتوافشانی می نماید. در نتیجه انسانمؤمن خودیِ خود را فراموش می کند و خواست خود را مقهور خواست خداوند می نماید، و درمراتب بالاتر چکیده کامل

در الهیات اسلامی و مسیحی ایمان به معنی تصدیق قلبی است، تصدیقی که نور امید به سعادت اینجهانی و جاودانگی را به مثابة هدیه و لطف الهی بر قلب آدمی پرتوافشانی می نماید. در نتیجه انسانمؤمن خودیِ خود را فراموش می کند و خواست خود را مقهور خواست خداوند می نماید، و درمراتب بالاتر به مقامی دست می یابد که در همة ابعاد وجودی جلوه گر ذات حق تعالی می گردد.محمد غزالی و مارتین لوتر دو متکلم و اندیشمند برجسته و تأثیرگذار در جهان اسلام ومسیحیت اند که چنین برداشتی از مفهوم ایمان در آثارشان بازتاب یافته است. در این مقاله با مطالعةآثار این دو درمی یابیم که مفهوم ایمان در اندیشه آنان عبارت است از تصدیق و درستی قلب دربارةخداوند که به مثابة هدیه و لطف الهی، به منظور رستگاری و نجات، بر قلب فرد ارزانی می گردد. اینموضوع بیانگر دیدگاه مشترک آنان در این زمینه است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

39 - رستگاری فرعون در قرآن کریم
محمود شیخ

با نظر به آیات 90 و 91 یونس، سه تفسیر از مسئله رستگاری فرعون قابل ارائه است؛ نخست: فرعون حقیقتاً ایمان آورد و رستگار شد؛ دوم: فرعون ایمان آورد، اما ایمان آوردنش موجب رستگاری او نشد و سوم: فرعون تنها اظهار ایمان کرد و ایمانش حقیقی یا کامل یا اصیل نبود. تفسیر نخست از آن ا چکیده کامل

با نظر به آیات 90 و 91 یونس، سه تفسیر از مسئله رستگاری فرعون قابل ارائه است؛ نخست: فرعون حقیقتاً ایمان آورد و رستگار شد؛ دوم: فرعون ایمان آورد، اما ایمان آوردنش موجب رستگاری او نشد و سوم: فرعون تنها اظهار ایمان کرد و ایمانش حقیقی یا کامل یا اصیل نبود. تفسیر نخست از آن ابن عربی است و منتقدان او، اعتقاد به رستگاری فرعون را از روشن ترین موارد عرف ستیزی او دانسته اند. در قرآن شواهدی مبنی بر معذب بود فرعون در آخرت وجود دارد که انکار آن‌ها دشوار است مانند: دعای موسی برای رستگار نشدن فرعون و اطرافیانش و اجابت دعای او، وجود صفاتی بسیار منفی و گاه با دلالت ثبات برای فرعون در قرآن، دلالت واژگانی و عبارتی آیات عذاب فرعون، بر عذاب دنیوی و اخروی او. هم‌چنین اجماع مفسران مسلمان و صوفیان و نیز وجود روایات و آثار صحابه مبنی بر رستگار نبودن فرعون و مرگش بر کفر نشان می دهد که پیشینیان از آیات قرآن به هیچ وجه ایمان فرعون را استنباط نمی کرده اند، ضمن آن‌که حتی سخنان خود ابن عربی نیز در این باره متعارض است. تفسیر سوم نیز به دلیل صراحت آیة ایمان فرعون بر ایمان آوردن او و تأییدش با عبارت الآن و قد عصیت من قبل قابل پذیرش نیست، در حالی‌که تفسیر دوم به دلیل پذیرش ایمان فرعون اما سودبخش نبودن ایمانش برای رستگاری او به دلیل آیاتی که ایمان در لحظه نزول عذاب را سودبخش نمی دانند، پذیرفتنی تر و با ظاهر و روح آیات قرآن متناسب تر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

40 - بازتاب تثلیث مسیحی در قرآن مجید
عبدالرحیم سلیمانی

قرآن مجید به تثلیث مسیحی اشاره و آن را رد کرده است؛ اما آیا تثلیث مسیحیت رایج را رد می کند یا تثلیثی خاص را که در حجاز در زمان ظهور اسلام رایج بوده است؟ برخی از نویسندگان مسیحی می گویند که تثلیث مردود قرآن با تثلیث رایج مسیحی دو تفاوت دارد؛ یکی اینکه سه خدایی است و نه ی چکیده کامل

قرآن مجید به تثلیث مسیحی اشاره و آن را رد کرده است؛ اما آیا تثلیث مسیحیت رایج را رد می کند یا تثلیثی خاص را که در حجاز در زمان ظهور اسلام رایج بوده است؟ برخی از نویسندگان مسیحی می گویند که تثلیث مردود قرآن با تثلیث رایج مسیحی دو تفاوت دارد؛ یکی اینکه سه خدایی است و نه یک ذات و سه شخص و دوم اینکه افراد آن عبارتند از خدا، مسیح و مریم و نه پدر، پسر و روح القدس. این نویسندگان آیاتی از قرآن را کنار هم گذاشته و با استفاده از سخن برخی از مفسران مسلمان چنین برداشتی کرده‌اند. سخن ما این است که استفاده از این آیات نادرست است و شواهد و قرائن نشان می‌دهد که آیات قرآن، تثلیث رایج مسیحی را رد می کند و نه سه خدایی را و افراد تثلیث قرآن نیز خدا و مسیح و مریم نیستند. نویسنده ای مسیحی مدعی شده است که قرآن مجید نه تنها تثلیث مسیحی را رد نمی کند، بلکه آن را تأیید می کند. وی به دو واژه کلمه و روح که در قرآن برای مسیح به کار رفته متمسک می شود؛ اما مفسران نشان داده اند که این دو واژه به معنای ازلی و غیر مخلوق بودن مسیح نیست، بلکه به معنای خلقت خاص و ویژه آن حضرت است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

41 - سامانۀ زیستی موجودات با تکیه بر قرآن کریم و تورات
محیالدین قنبری

قرآن کریم و تورات به خودی خود فاقدسامانۀ زیستی هستند و قصد و غایتی برای ارائۀ طبقهبندیای کامل و منطقی از موجودات، همانند یک متن زیستشناختی یا جهانشناختی ندارند و آیاتی که در آنها درج شده،انعکاسی از دانش مخاطبانشان به موجودات است. شباهتهایی میان جهانشناسی قرآن کریم و تور چکیده کامل

قرآن کریم و تورات به خودی خود فاقدسامانۀ زیستی هستند و قصد و غایتی برای ارائۀ طبقهبندیای کامل و منطقی از موجودات، همانند یک متن زیستشناختی یا جهانشناختی ندارند و آیاتی که در آنها درج شده،انعکاسی از دانش مخاطبانشان به موجودات است. شباهتهایی میان جهانشناسی قرآن کریم و تورات درپیدایش و نوع نگاه به موجودات، به ویژه در زمینۀ رُستنیها دیده میشود که میتواند ناشی از منشأ واحدوحیانی، و فرهنگ و دانش مشابه مخاطبان و آورندگانِ آن دو باشد؛ البته سامانۀ زیستی موجودات در قرآنمفصلتر از تورات است.تنها با استنباطات منطقی از آیات قرآن و عهد عتیق و دیگر متون نزدیک به آنها ارائۀ چنین سامانهایممکن است. بنابراین، این مقاله میکوشد تا ضمن اساس قرار دادن متون یاد شده، با مراجعه به متون نزدیکبه آنها تصویری از سامانۀ موجودات در آن عصر ارائه کند و شباهتها و تفاوتهای آنها را دریابد. ارائۀ اینسامانه و تبیین واژگان به کار رفته در آن میتواند تمایزهای اساسی در جهانشناسی متون مقدس را با دیدگاه-های علمی و فلسفی یونانیان نشان دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

42 - بررسی واژه «ذَرَأ» در قرآن و متون مقدس یهودی-مسیحی
محمود مکوند الهام شیرمحمدی

پژوهش حاضر با نگاهی تطبیقی به بررسی واژه ذَرَأ در قرآن و متون مقدس یهودی-مسیحی پرداخته است و با رویکردی تاریخی بر ریشه شناسی این واژه در زبان های عربی، عبری، سریانی و آرامی متمرکز شده است. یک تحلیل ریشه شناختی در تبیین برخی الگو های حاکم بر ابدال ها و پدیده های آواشناخ چکیده کامل

پژوهش حاضر با نگاهی تطبیقی به بررسی واژه ذَرَأ در قرآن و متون مقدس یهودی-مسیحی پرداخته است و با رویکردی تاریخی بر ریشه شناسی این واژه در زبان های عربی، عبری، سریانی و آرامی متمرکز شده است. یک تحلیل ریشه شناختی در تبیین برخی الگو های حاکم بر ابدال ها و پدیده های آواشناختی میان زبان های پیش گفته سودمند است. این تحلیل ارتباط میان صورت های ذَرْء و ذَرْو را و نیز ابدال همخوان عبری ה (هِه) به صامت های همزه و واو را در زبان عربی توضیح می دهد. هم‌چنین این پژوهش نشان می دهد که استعاره مفهومی آدمیان، خرمن هستند در قرآن و متون مقدس یهودی-مسیحی به کار رفته است. در استعاره فوق حوزه مبدأ، خرمن و حوزه مقصد، آدمیان هستند. هم‌چنین سویه مورد تأکید، اشتمال بر دو بخش سَره و ناسره یا ارزشمند و بی ارزش است. بنا بر پژوهش حاضر، متون مقدس پیش گفته متناسب با جهان بینی مخاطبان نخستین خود برای بیان موثر آن دسته از مقاصد و آموزه های تربیتی و فرهنگی که به امور انتزاعی مرتبط هستند از زبان استعاری بهره برده اند. توجه نکردن به این زبان و ویژگی های آن می تواند مفسران را گرفتار مفاهیم جاافتاده ای کند که در طی سده ها در تفاسیر تکرار شده اند و یا اساساً در سده های بعدی در جهان اسلام شکل گرفته اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

43 - کاوشی پیرامون تاثیر عبارت قرآنی " جَناتٌ تجَری مِن تحَتِها الاَنهار " بر باغ سازی ایرانی
علی شرقی محمد تیموری

نقطة اوج تصویری که از بهشت در قرآن توصیف شده است، "جَناتٌ تجَری مِن تحَتهاِ الاَنهار " می&zwnj;باشد و به معنی بوستان&zwnj;هایی است که از زیر {درختان و قصرهای} آن جوی های آب جاری است. کلمه شجره در این عبارت به ظاهر وجود ندارد، اما در معنی حس می شود. درمجمع البیان ابوعلی چکیده کامل

نقطة اوج تصویری که از بهشت در قرآن توصیف شده است، "جَناتٌ تجَری مِن تحَتهاِ الاَنهار " می&zwnj;باشد و به معنی بوستان&zwnj;هایی است که از زیر {درختان و قصرهای} آن جوی های آب جاری است. کلمه شجره در این عبارت به ظاهر وجود ندارد، اما در معنی حس می شود. درمجمع البیان ابوعلی امین الاسلام طبرسی آمده است که کلمة روضه به معنای زمین سبز و خرمی است که گیاهان به خوبی در آن می&zwnj;رویند و کلمة جنت زمینی است که اطرافش درخت&zwnj;کاری شده باشد و در نتیجه روضات&zwnj;الجنات باغ های مشجری است که در وسط، زمین سبز و خرمی را فرا گرفته باشد. بسیاری از باغ های ایران این ویژگی را دارند. اعداد و مفاهیمی مانند: چهار باغ، هشت بهشت، باغ در باغ، گردش آب و... ریشه در واژگان قرآنی دارند که به معماری و ترکیب بندی باغ های ایرانی و به تبع آن بسیاری از باغ های سایر کشورهای اسلامی و حتی اروپایی راه یافته اند ( تاثیر باغ سازی ایرانی در ورسای فرانسه والحمرای اسپانیا شاهدی براین گفتار است). اما موثرترین واژگان قرآنی بر باغ سازی ایرانی عبارت آسمانی "جَناتٌ تجَری مِن تحَتهاِ الاَنهار "می باشد. برخی مفسران و دین شناسان به تشریح این عبارت پرداخته اند و باغ های این جهان را مقدمه باغ بهشت دانسته اند. بسیاری از شاعران ایرانی و پارسی گوی، جهان را به کل به یک باغ تشبیه کرده اند و حتی بعضی مانند مولانا، جسم و روح انسان را به باغ تشبیه نموده اند. باغ سازان و معماران فراوانی تحت تاثیر این عبارت دست به خلاقیت زده اند تا فراتراز نمایش تاثیرپذیری خود از باغ های موصوف در قرآن، مانند آن را ایجاد نمایند. بی شک باغ بهشتی و یا به تعبیر قرآنی آن "جَناتٌ تجَری مِن تحَتهاِ الاَنهار " از جنس باغ های زمینی و انسان ساز است؛ با این تفاوت که: انسان در بهشت مهماندارش خداست، آن وقت ارزش بهشت برای او این نیست که آن جا خوردن و پوشیدن و لذت جنسی هست، ارزشش این است که تا ابد حس می کند به دست او پذیرایی می شود و این معنی، دیگر خستگی آور نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

44 - اکوتوریسم از منظر قرآن‌کریم
شیرین اقانجفی زاده

تعاریف متعددی از دیدگاه های مختلف در ارتباط با مفهوم اکوتوریسم یا توریسم طبیعت در سطح جهانی وجود داردکه عمدتا بین کشورهای مختلف بحث برانگیز است. این تعاریف محورهای مختلفی از اکوتوریسم را در بر می گیرد . گرچه بسیاری از این تعاریف به نوع خود مفید و کاربردی هستند اما معرف چکیده کامل

تعاریف متعددی از دیدگاه های مختلف در ارتباط با مفهوم اکوتوریسم یا توریسم طبیعت در سطح جهانی وجود داردکه عمدتا بین کشورهای مختلف بحث برانگیز است. این تعاریف محورهای مختلفی از اکوتوریسم را در بر می گیرد . گرچه بسیاری از این تعاریف به نوع خود مفید و کاربردی هستند اما معرف جامعی از این مفهوم نمی باشند. امروزه این مفهوم با چالش های آموزشی ، فرهنگی و اجرایی مواجه شده است. با توجه به آن که در قرآن کریم در آیات متعددی به این مفهوم اشاره شده است بی شک کامل ترین معنای اکوتوریسم را می توان از قرآن کریم استنباط کرد. تامل درآیات قرآنی نشان می دهد دیدگاه قرآن مجید در این مورد یک دیدگاه همه جانبه نگر می باشد. در این مقاله سعی شده است پارادایم اکوتوریسم در جهان امروز از طریق معرفی مفهوم اکوتوریسم قرآنی مرتفع گردد و نگرش جدیدی را در متخصصان این رشته ایجاد کرده، کمک شایانی به عملکرد آن ها در این حیطه باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

45 - بررسی تطبیقی اندیشه های علامه اقبال لاهوری و امیر الشعرا شوقی
مهدی ممتحن محبوبه بهمنی

علامه اقبال لاهوری شاعر فارسی زبان هنددی و امیرالشدارا شوقی شاعرعرب زبان مصری، هر یک در دوره زندگانی خود از سرشناس تدرین شداعرانکشورشان به شمار می آمدند. شرایط اجتماعی و سیاسی تقریبا مشابه حاکم برجماه هند و مصر در قرن نوزدهم، باعث به وجود آمدن اندیشه هدای مشترکدر ذهن و چکیده کامل

علامه اقبال لاهوری شاعر فارسی زبان هنددی و امیرالشدارا شوقی شاعرعرب زبان مصری، هر یک در دوره زندگانی خود از سرشناس تدرین شداعرانکشورشان به شمار می آمدند. شرایط اجتماعی و سیاسی تقریبا مشابه حاکم برجماه هند و مصر در قرن نوزدهم، باعث به وجود آمدن اندیشه هدای مشترکدر ذهن و زبان این دو شاعر وطن پرست گردیده است.در این مقاله سعی ما بر این بوده اسدت، بدا بررسدی شدرایط اجتماعی وسیاسی حاکم بر جاماه هند و مصر، به بررسدی اندیشده هدای مشترک این دوشاعر بپردازیم. مهمترین منابع در تهیه این مقالده دیدوان شار اقبدال و شوقیمی باشد و آنچه بیان شده است، تنها به استناد شعر آنان می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

46 - آزاررسانی از منظر قرآن و بازتاب آن در گلستان سعدی
ملیحه متغیر سید محمد امیری

آزاررسانی و ظلم از مهم‌ترین موضوعاتی است که قرآن کریم به طور گسترده به آن پرداخته و مشخص کرده که پرهیز یا انجام آن می‌تواند تأثیر عمیق روحی و روانی، اخلاقی، اجتماعی، عملی و ... به صورت مثبت یا منفی بر انسان داشته باشد. این مقاله با هدف تبیین موضوع آزاررسانی در قرآن کریم چکیده کامل

آزاررسانی و ظلم از مهم‌ترین موضوعاتی است که قرآن کریم به طور گسترده به آن پرداخته و مشخص کرده که پرهیز یا انجام آن می‌تواند تأثیر عمیق روحی و روانی، اخلاقی، اجتماعی، عملی و ... به صورت مثبت یا منفی بر انسان داشته باشد. این مقاله با هدف تبیین موضوع آزاررسانی در قرآن کریم و بازتاب آن در گلستان سعدی، سامان یافته است که در آن به ریشه‌ها و عوامل آزاررسانی، انواع ظلم(اعتقادی، اجتماعی و فردی)، انواع آزاررسانی(جسمی و روحی) و مواردی در خصوص هر کدام پرداخته شده است؛ و با نمونه‌هایی از آیات قرآنی و گاه احادیث و روایات مزیّن گردیده که برای هر کدام شواهدی نیز از گلستان سعدی به عنوان نمونه آورده شده است که گواهی استوار از سطح آگاهی شیخ اجل نسبت به قرآن و سنت می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

47 - تحلیل دو داستان «همای و داراب» و «موسی و فرعون» بر پایه الگوی روایی گریماس
احسان اعوانی

با مطالعه در قرآن و شاهنامه فردوسی می‌توان شباهت‌هایی بین شخصیت‌ها و روایت‌های آن دو یافت. یکی از مشهورترین مکتب‌های روایت شناسی که در بررسی متون ادبی به کار می‌رود ساختارگرایی است. گریماس با ساده کردن الگوی تحلیل قصه پراپ نشان داد که همه عناصر شکل دهنده قصه قابل تجزیه، چکیده کامل

با مطالعه در قرآن و شاهنامه فردوسی می‌توان شباهت‌هایی بین شخصیت‌ها و روایت‌های آن دو یافت. یکی از مشهورترین مکتب‌های روایت شناسی که در بررسی متون ادبی به کار می‌رود ساختارگرایی است. گریماس با ساده کردن الگوی تحلیل قصه پراپ نشان داد که همه عناصر شکل دهنده قصه قابل تجزیه، تحلیل و دارای نقش مؤثر هستند. او با ارائه فرضیه مدل کنشی، نقش شخصیت‌ها را در روایت مطرح می‌کند که با تمام روایت‌ها قابل تطبیق باشد. بر همین اساس در این پژوهش سعی بر آن است که ساختار روایتی داستان‌‌های همای و داراب و موسی و فرعون به عنوان نمونه‌ای از داستان‌های شاهنامه و قرآن بر مبنای نظریه گریماس مورد مطالعه قرار گیرد. پس از تجزیه و تحلیل متن، این نتیجه حاصل شد که بر اساس الگوی گریماس، هر دو داستان، روایتی کامل می‌باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

48 - بررسی چند ترجمه سوره ناس به زبان آلمانی بر اساس نظریه یوجین نایدا
سیدسعید فیروزآبادی زهرا ابراهیمی

در طول تاریخ کتب وحی توسط اشخاص مختلف با انگیزه‌های متفاوت ترجمه شده است. قرآن مهم‌ترین منبع کتبی برای شناخت دین اسلام است که از طرف خدا به حضرت محمد(ص) وحی شده است. به دلیل گسترش دین اسلام و وجود بیش از چهار میلیون مسلمان آلمانی زبان، نیاز به ترجمه قرآن در تمام زمان‌ها چکیده کامل

در طول تاریخ کتب وحی توسط اشخاص مختلف با انگیزه‌های متفاوت ترجمه شده است. قرآن مهم‌ترین منبع کتبی برای شناخت دین اسلام است که از طرف خدا به حضرت محمد(ص) وحی شده است. به دلیل گسترش دین اسلام و وجود بیش از چهار میلیون مسلمان آلمانی زبان، نیاز به ترجمه قرآن در تمام زمان‌ها احساس می‌شود. از این رو مقاله پیش رو به نقد و بررسی سه ترجمه برجسته قرآن به زبان آلمانی توسط فریدریش روکرت، عادل تئودور خوری و رودی پارت بر اساس تئوری یوجین نایدا و با تمرکز بر سوره ناس پرداخته است. در ضمن این مقاله به انگیزه این مترجمان و سبک و شیوه ترجمه آن‌ها، امانت‌داری در ساختار لغوی و نحوی زبان عربی و زیبایی کلام در برگردان این کتاب آسمانی می‌پردازد. هم‌چنین می‌توان با مشخص کردن نقاط قوت و ضعف این ترجمه‌ها از اشتباهات آتی در ترجمه قرآن اجتناب کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

49 - درون‌مایه اشعار حکمی ناصرخسرو و ابوالعتاهیه
فضل الله رضایی اردانی غلامرضا هاتفی مجومرد

ناصرخسرو و ابوالعتاهیه از جمله شاعرانی هستند که حکمت را در مضامین شعری خود جای داده و مفاهیم آن را به شکل والایی پرورانده اند. این دو شاعر بزرگ با بیان این مفاهیم متعالی حکمی، از سردمداران این عرصه به شمار می آیند و با وجود شباهت ها، تفاوت هایی نیز در بیان مضامین حکمی آ چکیده کامل

ناصرخسرو و ابوالعتاهیه از جمله شاعرانی هستند که حکمت را در مضامین شعری خود جای داده و مفاهیم آن را به شکل والایی پرورانده اند. این دو شاعر بزرگ با بیان این مفاهیم متعالی حکمی، از سردمداران این عرصه به شمار می آیند و با وجود شباهت ها، تفاوت هایی نیز در بیان مضامین حکمی آن‌ها دیده می‌شود. این پژوهش با بررسی بسامد این مضامین، سعی بر توضیح شباهت ها و تفاوت های موجود در اشعار دو شاعر دارد. نتایج این بررسی نشان می دهد که هر دو شاعر، در پی بیان مفاهیم حکمی و فلسفی در شعرشان بوده اند. اما ناصرخسرو با تکیه بر اصول اخلاقی، اعتقادی و عملی، از این مفاهیم، بهره بیش‌تری برده است. به نظر می رسد که او به حکم رواج اشعار عربی در آن زمان در میان ایرانیان و بنا بر شیوه های تعلیمی رایج در عصر خود، با اشعار شاعران عرب به ویژه ابوالعتاهیه آشنا بوده و می توان گفت که به نوعی به مضامین و حکمت های شعر وی نظر داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

50 - نگاه تطبیقی به ادبیات پدیدار شناسانة قرآن و مثنوی
بهروز حسن نژاد

انسان ها از دیرباز، تحت تأثیر عناصر طبیعت (شیمل، 1376: 51 ) و پدیده های برآمده از آن بودند و در دل هر پدیدة بی تحرک و بی حرکت _جهاد و اشیا _ به دنبال روحی می کشتند تا آن را دریابند و رازهای آن را بگشایند.گویی محیط پیرامون با آدمیان باب سخن می گشود و کثیری از نیایش ها د چکیده کامل

انسان ها از دیرباز، تحت تأثیر عناصر طبیعت (شیمل، 1376: 51 ) و پدیده های برآمده از آن بودند و در دل هر پدیدة بی تحرک و بی حرکت _جهاد و اشیا _ به دنبال روحی می کشتند تا آن را دریابند و رازهای آن را بگشایند.گویی محیط پیرامون با آدمیان باب سخن می گشود و کثیری از نیایش ها در بدو پیدایش ادیان از حدیث نفس آدمی و واگویه های وی با عناصر طبیعت سرچشمه گرفته است. و این پدید آورندة گیتی به نیکی و فراست در می یافته است که جاذبه ها و دافعه های طبیعت، بهترین سرچشمه برای پدایش و نضج ادیان در نهاد انسان ها خواهد بود. در این مقاله، نقش باد به عنوان یکی از عناصر مهم طبیعت در قرآن و ادبیات عرفانی، به ویژه مثنوی مولانا، بررسی خواهد شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

51 - بررسی تطبیقی جلوه¬های حدیث در دیوان شمس
جلیل تجلیل مالک شعاعی

در طول تاریخ اسلام، احادیث و اخبار و استناد به آنهـا پس از قـرآن، موثق ترین سخن اعتقادی بوده است و علاوه بر آن که محدثان و عالمان در تداول و حفظ آن کوشیده اند شاعران عرب و عجم نیز به خاطر استواری و فصاحت کلام خویش از آنها بهره برده اند. استفاده از احادیث و آیات علاوه ب چکیده کامل

در طول تاریخ اسلام، احادیث و اخبار و استناد به آنهـا پس از قـرآن، موثق ترین سخن اعتقادی بوده است و علاوه بر آن که محدثان و عالمان در تداول و حفظ آن کوشیده اند شاعران عرب و عجم نیز به خاطر استواری و فصاحت کلام خویش از آنها بهره برده اند. استفاده از احادیث و آیات علاوه بر این که بر جزالت و فصاحت کلام می افزاید، آرایش لفظی و معنوی را نیز به دنبال دارد بنابراین شاعران بسیاری از احادیث و مضمونشان تأثیر پذیرفته اند که مولوی سرآمد آنهـاست. در میـان آثـار مولـوی، غزلیـات شمس ــ چـون سایر آثـارش ــ مجلای مناسبـی در اثر پذیری از احادیث به شمار می آید و این امر یکی از بسترهای جاودانگی مولوی است. . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

52 - اثرپذیرى دیوان صائب تبریزى از قرآن کریم
محمّد حجت

در مقاله حاضر تلاش م ىشود انواع تأثیرپذیرى از آیات قرآنى در دیوان شاعر برجستهایرانى، صائب تبریزى، بررسى شود. در این راستا، ابتدا ابیاتى از دیوان شاعر که متحلّى بهآیه اى از قرآن است استخراج و آنگاه آیه موردنظر، همراه با توضیحات لازم، ذکر می شود.بدیهى است این اقدام زمانى چکیده کامل

در مقاله حاضر تلاش م ىشود انواع تأثیرپذیرى از آیات قرآنى در دیوان شاعر برجستهایرانى، صائب تبریزى، بررسى شود. در این راستا، ابتدا ابیاتى از دیوان شاعر که متحلّى بهآیه اى از قرآن است استخراج و آنگاه آیه موردنظر، همراه با توضیحات لازم، ذکر می شود.بدیهى است این اقدام زمانى که با توضیحات وافى درباره بیت یا ابیات برگزیده همراهشود، علاوه بر اینکه خواننده را در درک بهتر مفهوم موردنظر شاعر یارى م ىدهد، نمایانگرتسلط و توجه ویژه صائب بر آیات نیز خواهد بود. پرواضح است که هدف اصلى نگارنده،نشان دادن جنبه هاى پیش گفته است، جنبه هایى که علاوه بر آراستگى ادبى، سب تقویتو استحکام اشعارى است که شاعر با بهر هگیرى از قرآن، و استناد به آیات، غرض خودرا در تأیید دیدگاه هایش، به انجاز رسانده و جاى هیچ تردیدى را براى مخاطبان باقىنگذاشته است. در ادامه مقاله، جلو ههاى شگرفى از داستان قرآنى حضرت یوسف، کهمدّنظر شاعر واقع شده است، به عنوان محکى در اثبات تسلط وافى شاعر بر آیات قرآنى،از منظر خوانندگان خواهد گذشت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

53 - نگاهی تطبیقی به داستان یوسف و زلیخا (در قرآن مجید و تورات)
سید محمود سید صادقی

داستان یوسف و زلیخا به فرمرده قرآن مجید: احسن القصص، یعنی نیکو ترین، بهترین یا به عبارتی، غم انگیزترین داستان ها است. این داستان، نخستین بار در تورات و سپس در قرآن مجید و پس از آن در تفسیر و منظومه های ادبی آ مده است. دوازدهمین سوره قرآن مجید، سوره مبارکة یوسف است. از چکیده کامل

داستان یوسف و زلیخا به فرمرده قرآن مجید: احسن القصص، یعنی نیکو ترین، بهترین یا به عبارتی، غم انگیزترین داستان ها است. این داستان، نخستین بار در تورات و سپس در قرآن مجید و پس از آن در تفسیر و منظومه های ادبی آ مده است. دوازدهمین سوره قرآن مجید، سوره مبارکة یوسف است. از آ نجاکه بنای قرآن مجید بر ایجاز کامل است، این داستان نیز به صورت موجز بیان شده است. بین روایت تورات و قرآن مجید، از این داستان، تفاوت های دیده می شود. در مقاله حاضر پس از مقدره ای کوتاه، این داستان، نقل و خلاصه آن به همراه این تفاوت ها بررسی شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

54 - مفاهیم روح و نفْس در قرآن و مثنوی
غلام ابراهیم زاده

واژه روح از واژه های پر رمز و راز و اسرار آمیز در حوزه های دین و روان شناسی است. مولانا روح را امری از طرف خدا می‌داند که برای دیگران امری ناشناخته است. باید وجهه مادی نفسانی را رها کرد و آنچه می‌ماند روح است که خداوند به انسان عنایت کرده است. نویسنده معتقد است که از ر چکیده کامل

واژه روح از واژه های پر رمز و راز و اسرار آمیز در حوزه های دین و روان شناسی است. مولانا روح را امری از طرف خدا می‌داند که برای دیگران امری ناشناخته است. باید وجهه مادی نفسانی را رها کرد و آنچه می‌ماند روح است که خداوند به انسان عنایت کرده است. نویسنده معتقد است که از روح تعاریف و برداشت‌های مختلفی ارائه شده و مفسران در قرآن به شرح ابعاد گوناگون آن اشارات مهم و کاربردی پرداخته اند. هر جا از حیات و آثار آن نشانی هست، نشانگر وجود مرتبه ای از روح است. واژه روح 37 بار در قرآن کریم آمده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

55 - مفاهیم عربی و قرآنی در قصاید ناصرخسرو
نعمت اصفهانی عمران سمیره پورزاد

به سبب انس مسلمانان با قرآن کریم و قرائت و احکام قرآن، تأثیر مفاهیم قرآنی را در شعر شاعران وآثار نویسندگان به طور مستقیم و غیر مستقیم به شیوه های گوناگون تلمیح، اقتباس، و اشاره می‌توان مشاهده کرد. موضوعی که در آثار شاعران و نویسندگان قرن‌های چهارم و پنجم فزونی می‌یابد و چکیده کامل

به سبب انس مسلمانان با قرآن کریم و قرائت و احکام قرآن، تأثیر مفاهیم قرآنی را در شعر شاعران وآثار نویسندگان به طور مستقیم و غیر مستقیم به شیوه های گوناگون تلمیح، اقتباس، و اشاره می‌توان مشاهده کرد. موضوعی که در آثار شاعران و نویسندگان قرن‌های چهارم و پنجم فزونی می‌یابد و اوج این تأثیرپذیری در آثار ناصرخسرو نمایان است. جلوه‌های آیات قرآنی بکار رفته را در اشعار ناصرخسرو نیز با شاهد و مثال مورد بررسی واقع شده است. ژرفا و گستره و فراوانی نفوذ آیات و عبارات قرآنی در ذهن و زبان او در تار و پود اشعارش دیده می‌شود، و بدین ترتیب وی تسلط خود را در فهم معانی قرآن مجید آشکار می سازد، و عمل به احکام آن را در اشعار دیوان خود مد نظر قرار داده است. او معتقد است که باید باطن قرآن را بر ظاهر آن ترجیح داد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

56 - بررسی نیک و بد در دو داستان حضرت یوسف و ایرج
عبدالرضا دانشور وزیری سید احمد کازرونی

بررسی تطبیقی داستان حضرت یوسف در قرآن مجید، و داستان ایرج در شاهنامه فردوسی بیانگر حاکمیت مفاهیم واحدی از نیکی و بدی بر اشخاص و حوادث این دو داستان، علی‌رغم همه تفاوت‌های زمانی، مکانی و اجتماعی است. از جمله این مفاهیم که از حیث منطوق و مفهوم یکسان می‌باشند می‌توان به حض چکیده کامل

بررسی تطبیقی داستان حضرت یوسف در قرآن مجید، و داستان ایرج در شاهنامه فردوسی بیانگر حاکمیت مفاهیم واحدی از نیکی و بدی بر اشخاص و حوادث این دو داستان، علی‌رغم همه تفاوت‌های زمانی، مکانی و اجتماعی است. از جمله این مفاهیم که از حیث منطوق و مفهوم یکسان می‌باشند می‌توان به حضور پر رنگ حسادت ناشی از تبعیض پدران آن‌ها بین برادران، و علاقه وافر آن‌ها به فرزند کوچک‌تر(یوسف و ایرج) اشاره نمود. از وجوه افتراق این دو داستان می‌توان به پایان آن‌ها اشاره نمود؛ که اولی به پایانی خوش، و دیگری به سرانجامی تراژیک ختم می‌شود. هدف مقاله حاضر بررسی مفاهیم نیک و بد در داستان یوسف پیامبر و داستان ایرج است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

57 - تحلیل تأثیرپذیری مثنوی تحفة العراقین از قرآن کریم
طاهره ایشانی

خاقانی شاعر بزرگ قرن ششم هجری است که با لقب "شاعر دیرآشنا" شهره گشته است. مثنوی تحفة العراقین که حاصل و ره‌آورد سفر خاقانی به مکه معظمه است؛ تحت تأثیر فراوان آیات قرآن کریم قرارگرفته است. تحلیل و بررسی این تأثیرات علاوه بر این که به درک و دریافت بیش‌تر شعر او کمک می‌نما چکیده کامل

خاقانی شاعر بزرگ قرن ششم هجری است که با لقب "شاعر دیرآشنا" شهره گشته است. مثنوی تحفة العراقین که حاصل و ره‌آورد سفر خاقانی به مکه معظمه است؛ تحت تأثیر فراوان آیات قرآن کریم قرارگرفته است. تحلیل و بررسی این تأثیرات علاوه بر این که به درک و دریافت بیش‌تر شعر او کمک می‌نماید؛ میزان تسلط و آگاهی خاقانی را نسبت به قرآن کریم نیز نشان می‌دهد. لذا در این مقاله بر آن‌ایم تا با روش تحلیلی- آماری و استفاده از منابع کتابخانه‌ای، هنر سبکی خاقانی و بلاغت او را در مثنوی تحفة العراقین از حیث کاربرد آیات بررسی نماییم و به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که با توجه به نوع کاربرد آیات، خاقانی بیش‌تر از چه شیوه یا شیوه‌هایی بهره برده است؟ هم‌چنین بسامد و درصد کاربست آیات قرآن کریم در این مثنوی چه میزان است و این مسأله مبیّن چه چیزی است؟ نتیجه این پژوهش حاکی از این است که خاقانی در کاربست واژه‌های قرآنی، آیه و یا آیات قرآن کریم در این مثنوی از شیوه‌های متنوع بلاغی بهره برده که از میان آن‌ها، دو شیوه تلمیح و وام‌واژه بیش از همه در شعر او کاربرد داشته است. این مسأله مبیّن شخصیت دینی و مذهبی خاقانی و تسلط و اشراف کامل او بر قرآن کریم است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

58 - بازتاب امثال قرآن در اشعار دیوان فیض
علیرضا میرزامحمد

دانشمند برجستة ایرانى، فیض کاشانى که از نوابغ علمى عصر خویش به شمار مى رفت،نه تنها در علوم عقلى و نقلى از تبحّر و تضلّعى خاص برخوردار بود، بلکه در حوزة ادب و عرفان دستى توانا داشت و به موازات آثار علمى گرانقدرش، دیوان شعرى از خود به یادگارنهاد که مضامین بکر حکمى، عرفانى چکیده کامل

دانشمند برجستة ایرانى، فیض کاشانى که از نوابغ علمى عصر خویش به شمار مى رفت،نه تنها در علوم عقلى و نقلى از تبحّر و تضلّعى خاص برخوردار بود، بلکه در حوزة ادب و عرفان دستى توانا داشت و به موازات آثار علمى گرانقدرش، دیوان شعرى از خود به یادگارنهاد که مضامین بکر حکمى، عرفانى و توحیدىِ مبتنى بر دو اصل متین قرآن و حدیث به وفور در آن یافت م ىشود. هدف از نگارش و تدوین این مقاله، بررسى میزان تأثیر امثالقرآن در اشعار دیوان فیض است. ابتدا هر بیت از دیوان که به زیور مثلى قرآنى آراسته است، استخراج و سپس ذیل مثل مورد نظر ذکر م ىشود و درپى آن، از گسترة جغرافیایىکاربرد مثل و وجوه اغراض عملى مترتّب بر آن سخن م ىرود. بدیهى است که مجموعهمثل هاى تأثیرگذار براساس ترتیب قرآنى سور و آیات تنظیم شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

59 - بررسی تطبیقی شکرگزاری در قرآن کریم و بوستان سعدی
محمد رضا ساسانی

مباحث بین رشته‌ای مثل قرآن و ادبیات باید به عنوان یکی از فعالیت‌های قرآن پژوهی و راهی برای نشر فرهنگ اسلامی، مورد توجه قرار گیرد. شکرگزاری یکی از فضائل اخلاقی است و در هر دو فرهنگ اسلامی و فارسی، انسان به شکر خداوند بسیار سفارش شده است. به طوری که در قرآن، این فضیلت اخل چکیده کامل

مباحث بین رشته‌ای مثل قرآن و ادبیات باید به عنوان یکی از فعالیت‌های قرآن پژوهی و راهی برای نشر فرهنگ اسلامی، مورد توجه قرار گیرد. شکرگزاری یکی از فضائل اخلاقی است و در هر دو فرهنگ اسلامی و فارسی، انسان به شکر خداوند بسیار سفارش شده است. به طوری که در قرآن، این فضیلت اخلاقی در کنار صفاتی چون مطیع اوامر الهی بودن آمده و سعدی نیز در بوستان خود بابی مستقل را به شکر بر عافیت اختصاص داده است که دلیلی بر اهمیت این مقوله در فرهنگ اسلامی و ادب فارسی می‌باشد. در این مقاله فضیلت شکرگزاری به عنوان پلی ارتباطی بین فرهنگ اسلامی و ادب فارسی بررسی شده است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که سعدی با تأسی به قرآن، پیوندی ظریف و محکم بین این دو فرهنگ برقرار کرده است که منجر به اعتلای ادب این مرز و بوم شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

60 - بررسی سیمای انسان کامل در دیوان صائب تبریزی و بیدل دهلوی با توجه به قرآن و عرفان عملی
شهناز زرین خط رضا اشرف زاده محمد فاضلی

انسان، زیربنای اصلی و محرک واقعی پیشرفت در هر جامعه و همچنین هدف غایی پیدایش هستی است. اهمیت این موضوع از آنجا مشخص می شود که موضوع اصلی تمامی علوم انسانی به ویژه علوم ادبی-عرفانی انسان و راه رسیدن او به کمال و کامل شدن است. این امر باعث شده شاعران و عارفان ادب فارسی از چکیده کامل

انسان، زیربنای اصلی و محرک واقعی پیشرفت در هر جامعه و همچنین هدف غایی پیدایش هستی است. اهمیت این موضوع از آنجا مشخص می شود که موضوع اصلی تمامی علوم انسانی به ویژه علوم ادبی-عرفانی انسان و راه رسیدن او به کمال و کامل شدن است. این امر باعث شده شاعران و عارفان ادب فارسی از دیرباز به معرفی انسان کامل توجه داشته و برای معرفی او به شیوه های گوناگون تلاش و کوشش ورزند. پرسش اساسی این است که راه شناخت انسان کامل کدام است و چگونه می توان به این مرتبه دست یافت؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا به معرفی انسان کامل پرداخته و سپس ویژگی های او و راه رسیدن به این مقام را بنا بر قرآن و عرفان عملی از دیدگاه دو شاعر برجسته و صاحب نام سبک هندی صائب تبریزی و بیدل دهلوی به روش کتابخانه‌ای و توصیفی- تحلیلی بیان کرده ایم که در نتیجه بررسی دیوان این دو شاعر آمده است؛ انسان کامل، انسانی دارای خرد و اندیشه، پای‌بند به شریعت و متخلق به اخلاق الهی است، که در اقوال نیک، اخلاق نیک و افعال نیک به اوج کمال رسیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

61 - مفاهیم شعر تازی در سایۀ غزلیات حافظ
مهدی ممتحن

معمولاً تحلیل گران ادبیات تطبیقی دادوستدهای ادبی را در پژوهش های سنجشی کاملاً لمس می کنند، و به طور کلّی، این پژوهشگران، ارتباط با زبان های گوناگون و متون زبان مبدأ را ترجیح می دهند و در نتیجه گیری های ترجمه شده با دیدۀ تمسک و تردید می نگرند.در این میان، شاهد آن بوده ای چکیده کامل

معمولاً تحلیل گران ادبیات تطبیقی دادوستدهای ادبی را در پژوهش های سنجشی کاملاً لمس می کنند، و به طور کلّی، این پژوهشگران، ارتباط با زبان های گوناگون و متون زبان مبدأ را ترجیح می دهند و در نتیجه گیری های ترجمه شده با دیدۀ تمسک و تردید می نگرند.در این میان، شاهد آن بوده ایم که شعرای پارسی سرای غالباً با متأثرشدن از زبانی دیگر، اندیشه های خود را در آن قالب و سبک می سرایند؛ و از آنجاکه زبان مورد توجه آن زمان، عربی بوده، شعرا با وزن ها و بحور آن آشنا شدند و قصاید و غزلهای زیبایی سرودند و این مایة مباهات ادب پارسی است که بدانیم حافظ و سعدی از این قاعده مستثنا نبوده و از همین سبک ملمات تا تک بیتی با یک مطلع اقتباس و تضمین کرده اند و با بهره گیری از نماد مذهبی و اسلامی و مفاهیم اخلاقی، ابیاتی خاص سرودند که نمونه هایی از آنها را به بررسی می گذاریم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

62 - بررسی انواع اقتباس‌های قرآنی در دیوان اشعار حافظ و ابوالعتاهیه
مرتضی حیدری

دریافتن ژرفنای سروده های بسیاری از شاعران بزرگ جهان اسلام، بدون شناختن مایه‌های قرآنی شعر آنان ممکن نیست. در پژوهش حاضر نگارنده به تبیین، تحلیل و تطبیق جلوه های تأثیرپذیری سروده های حافظ و ابوالعتاهیه از آیات و مضامین قرآنی پرداخته و گونه های آن را در دیوان هر دو شاعر ب چکیده کامل

دریافتن ژرفنای سروده های بسیاری از شاعران بزرگ جهان اسلام، بدون شناختن مایه‌های قرآنی شعر آنان ممکن نیست. در پژوهش حاضر نگارنده به تبیین، تحلیل و تطبیق جلوه های تأثیرپذیری سروده های حافظ و ابوالعتاهیه از آیات و مضامین قرآنی پرداخته و گونه های آن را در دیوان هر دو شاعر بازنموده است. تأثر قرآنی این دو شاعر در حوزه اقتباس های مستقیم و اقتباس های غیرمستقیم جای می‌گیرد که هر کدام، خود دارای گونه هایی است. نگارنده دریافته که در شعر ابوالعتاهیه در مقایسه با حافظ از برساختن و درج مضامینی مشابه تعبیرات قرآنی نشانی نیست، زیرا حافظ اکسیر کلام خداوند را بر مضامین عاشقانه، سیاسی و اجتماعی سروده های خود زده و با مضمون‌آفرینی، فرهنگ زبانی و اندیشگانی خود را چندصدایی کرده است، حال آنکه اقتباس های قرآنی اشعار ابوالعتاهیه جنبه ای اخلاقی و زاهدانه دارد و تک بعدی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

63 - وحدت؛ گفتمانی در بستر ادبیات پایداری؛ با تأملی در شعر معاصر فارسی و عربی
فاروق نعمتی

دعوت به وحدت و انسجام ملی، از درونمایه های اصلی در ادب پایداری است. از همین رو، یکی از گفتمان های مورد توجه در میان شاعران بیداری اسلامی در شعر معاصر فارسی و عربی، موضوع اتحاد و دعوت همگانی به همبستگی و تشکیل صف واحد در برابر دشمنان است. این مقوله مهم سیاسی- اجتماعی که چکیده کامل

دعوت به وحدت و انسجام ملی، از درونمایه های اصلی در ادب پایداری است. از همین رو، یکی از گفتمان های مورد توجه در میان شاعران بیداری اسلامی در شعر معاصر فارسی و عربی، موضوع اتحاد و دعوت همگانی به همبستگی و تشکیل صف واحد در برابر دشمنان است. این مقوله مهم سیاسی- اجتماعی که سرچشمه های اصلی آن، رهنمودهای قرآن کریم و احادیث نبوی(ص) است، در دوره معاصر و در سروده های شاعران دو زبان، بازتاب گسترده ای دارد؛ به نحوی که این شاعران، عامل اتحاد در زمینه های دینی و نیز ملی را یکی از اصلی ترین عوامل پیروزی و موفقیت مسلمانان در صحنه های سیاسی و اجتماعی خود می دانند. در این جستار با گذری بر اشعار مهم ترین سرایندگان معاصر فارسی و عربی در عرصه ادب پایداری، به بررسی و تحلیل دیدگاه آنان درباره مسأله وحدت خواهیم پرداخت. رهیافت این پژوهش گویای آن است که این شاعران، ضمن برشمردن خطرات تفرقه و دودستگی، اتحاد را در دو حوزه اسلامی و ملی آن، اساس رسیدن به اهداف و شکست توطئه ها و نقشه های دشمن می دانند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

64 - نماد حیوانی شیر در مذهب و اساطیر ایران باستان و ادبیات منظوم فارسی
مژگان نیکویی علیرضا قوجه زاده معصومه خدادادی مهابادی

در ادبیات هر قومی شگردهای مختلفی برای جلب توجه خواننده و تأثیرگذاری بجا به کار گرفته می‌شود. یکی از این شیوه‌های ادبی کاربرد نماد و سمبل در متون نظم است تا نویسنده با زبانی نمادین و غیر مستقیم هدف مورد نظر خود را به خواننده انتقال دهد. استفاده از نماد حیوانات یکی از این چکیده کامل

در ادبیات هر قومی شگردهای مختلفی برای جلب توجه خواننده و تأثیرگذاری بجا به کار گرفته می‌شود. یکی از این شیوه‌های ادبی کاربرد نماد و سمبل در متون نظم است تا نویسنده با زبانی نمادین و غیر مستقیم هدف مورد نظر خود را به خواننده انتقال دهد. استفاده از نماد حیوانات یکی از این موارد است که به شکل گسترده برای بیان مطلبی و توجیه هدفی و یا القای باوری خاص به کار برده می‌شود. در این مقاله به بررسی نماد حیوانی شیر می‌پردازیم. تا کنون نماد شیر در تاریخ و هنر و ادبیات مورد پژوهش واقع شده است؛ اما وجوه عرفانی و دینی این نماد کم‌تر مورد توجه واقع شده است. هدف مقاله حاضر بررسی این نماد از وجوه دینی و عرفانی و ادبی می‌باشد، تا با تکیه بر یافته‌های علمی بتوان خواننده را به درک درستی از نمادهای حیوانی شیر رهنمون شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

65 - بررسی اضطراب در قرآن و عهدین بر مبنای رویکرد روان‌شناسی فرهنگی- اجتماعی
معصومه جوادیان علی حسین احتشامی

پژوهش حاضر با هدف مطالعه تطبیقی چیستی، علل و درمان اضطراب از دیدگاه قرآن و عهدین و با رهیافت تاریخی و روش توصیفی-تحلیلی انجام‌شده و به نتایج زیر دست یافته است: قرآن و عهدین در بیان چیستی و راهکار درمانی اضطراب با یکدیگر مشابه بوده‌اند اما در مورد علل، اندکی با هم تفاوت چکیده کامل

پژوهش حاضر با هدف مطالعه تطبیقی چیستی، علل و درمان اضطراب از دیدگاه قرآن و عهدین و با رهیافت تاریخی و روش توصیفی-تحلیلی انجام‌شده و به نتایج زیر دست یافته است: قرآن و عهدین در بیان چیستی و راهکار درمانی اضطراب با یکدیگر مشابه بوده‌اند اما در مورد علل، اندکی با هم تفاوت دارند. هر دو، دو نوع اضطراب را در زندگی انسان شناسایی کرده اند: اضطراب ممدوح و مذموم. قرآن و عهد جدید در زمینه علل اضطراب در مورد قیامت، طوفان و بلایای طبیعی، شرک و گناه، گرفتاری و مشکلات امور روزمره توافق دارند و قرآن و عهد عتیق در مورد جنگ، قیامت، شرک و گناه و عهد عتیق و عهد جدید نیز در زمینه علل اضطراب در مورد قیامت، شرک و گناه، مرگ، بلایای طبیعی، از دست دادن پست و مقام و منزلت با یکدیگر توافق دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

66 - فلسفه وجودی معنای زندگی از منظر آموزه‌های روان‌شناسی و قرآن
کلثوم فضلعلی جوانشیر اسدی

10.30495/qsf.2021.679170

در تعریف معنای زندگی باید گفت زندگی برای مردم زمانی معنادار است که آن‌ها بتوانند الگو یا هدفی را در رویدادهای زندگی برای خود در نظر بگیرند. در نقطه مقابل زندگی زمانی بی معنا است که به نظر برسد همه چیز فرو ریخته است و نمی‌توان هیچ احساسی را در ماورای آنچه انجام می‌شود یا چکیده کامل

در تعریف معنای زندگی باید گفت زندگی برای مردم زمانی معنادار است که آن‌ها بتوانند الگو یا هدفی را در رویدادهای زندگی برای خود در نظر بگیرند. در نقطه مقابل زندگی زمانی بی معنا است که به نظر برسد همه چیز فرو ریخته است و نمی‌توان هیچ احساسی را در ماورای آنچه انجام می‌شود یا رویدادهای که در زندگی اتفاق می‌افتد، پیدا کرد. معنای زندگی به محتوایی اشاره می‌کند، داشتن هدف در زندگی تضمین‌کننده سلامت عمومی افراد و کارکرد سالم جامعه می‌باشد؛ بین هدف در زندگی با کاهش علائم افسردگی، بیش‌ترین رابطه وجود دارد؛ در همین راستا در جهان بینی اسلامی، مبانی تمامی ارزش‌های الهی و آموزه‌های دینی بر فطرت، معنویت، اندیشه، اهداف دینی و سبک زندگی الهی استوار است و فلسفه وجودی معنای زندگی رسیدن به حیات طیبه است. هدف از پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی مقایسه معنای زندگی از دیدگاه روان‌شناسان و آموزه‌های قرآنی می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

67 - معناشناسی استعاره‌های جزء اول و بیستم قرآن کریم
مریم امین افشار مسعود اکبری زاده مهدی محمدی نیا

10.30495/qsf.2021.687519

استعاره از جنبه‌های گوناگون مورد بررسی قرار می‌گیرد که یکی از جنبه‌های مهم آن بررسی استعاره از نظر مفهومی می‌باشد که استعاره مفهومی نام دارد. بسیاری از افراد در صدر اسلام به واسطه شیوایی و بلاغت این کلام الهی به دین اسلام گرویدند؛ لذا پژوهش در متون این کتاب آسمانی گرانق چکیده کامل

استعاره از جنبه‌های گوناگون مورد بررسی قرار می‌گیرد که یکی از جنبه‌های مهم آن بررسی استعاره از نظر مفهومی می‌باشد که استعاره مفهومی نام دارد. بسیاری از افراد در صدر اسلام به واسطه شیوایی و بلاغت این کلام الهی به دین اسلام گرویدند؛ لذا پژوهش در متون این کتاب آسمانی گرانقدر علاوه بر کشف حقایق، با بکار بستن یافته‌های حاصل از آن در زندگی، می‌تواند موجبات سعادت دنیوی و اخروی را فراهم آورد. لازم به ذکر است که سود یک تجارت در پایان آن مشخص می‌شود نه ابتدا و اواسط آن. به دلیل زیبایی و تأثیر فراوان استعاره مفهومی، پژوهش محدود به بررسی استعاره‌های مفهومی در جزء اول و جزء بیستم قرآن کریم شده است و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ضمن مطالعه در زمینه مذکور به این پرسش پاسخ می‌دهد که کاربرد استعاری کلمات در جزء اول و بیستم قرآن چگونه است و استعاره چه جایگاهی در شیوایی بیان و تأثیر معنوی قرآن دارد؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

68 - پژوهشی پیرامون بحث اعجاز قرآن در کتاب «البیان» با رویکرد انتقادی
محمد رسول آهنگران محمد حسینی پور

10.30495/qsf.2023.1910934.2307

بحث پیرامون اعجاز قرآن از جمله بحث های پسینی قرآن کریم است؛ به این معنا که در خود قرآن و حتی در سنت پیامبر، صراحتی در لفظ معجزه یافت نشده است. بدون شک، ارائه معجزه از ضروریات ادعای یک پیامبر مبنی بر ارسال وی از سوی پروردگار است، لیکن اینکه پیامبر اسلام چه معجزاتی داشته چکیده کامل

بحث پیرامون اعجاز قرآن از جمله بحث های پسینی قرآن کریم است؛ به این معنا که در خود قرآن و حتی در سنت پیامبر، صراحتی در لفظ معجزه یافت نشده است. بدون شک، ارائه معجزه از ضروریات ادعای یک پیامبر مبنی بر ارسال وی از سوی پروردگار است، لیکن اینکه پیامبر اسلام چه معجزاتی داشته اند مورد اختلاف دانشمندان مسلمان است؛ چه رسد به مستشرقین. آنچه میان مسلمانان اجماعی است، این است که صرف نظر از سایر معجزات پیامبر اسلام، قرآن کریم معجزه جاوید ایشان است. یکی از بزرگان متأخر که سعی نموده تا اعجاز قرآن را با ذکر مقدمات و اقامه دلائل نقلی و عقلی اثبات نماید، آیت الله سید ابوالقاسم خوییرضوان الله علیه است که در کتاب البیان فی تفسیر القرآن به این موضوع پرداخته است. در این مقاله سعی شده تا مقدمات، روش شناسی و ادله عقلی و نقلی ایشان در بحث اعجاز قرآن تبیین شده و با روشی توصیفی و تحلیلی مورد انتقاد قرار گیرند؛ در نتیجه ثابت شد بیشتر استدلال های ایشان یا دارای دور بوده یا اینکه تمام، نیستند؛ و این یافته منافاتی با اثبات اعجاز قرآن از سایر طرق و نیز منافاتی با جایگاه بی بدلیل آیت الله خویی ندارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

69 - تحلیل تطبیقی سبک تفسیری قرطبی و ابوحیان اندلسی
علیرضا کاوند

10.30495/qsf.2023.1892022.2085

تفسیر قرطبی و ابوحیان اندلسی، دو تفسیر متقدم و مشهور اهل سنت بوده که در طول تاریخ، مورد توجه اندیشمندان و به ویژه مفسران مسلمان بوده است. دیدگاه های فقهی، ادبی و لغوی قرطبی و ابوحیان اندلسی، در بیشتر آثار تفسیری دوران میانه و معاصر، مورد استفاده و تحلیل و بررسی قرار گرف چکیده کامل

تفسیر قرطبی و ابوحیان اندلسی، دو تفسیر متقدم و مشهور اهل سنت بوده که در طول تاریخ، مورد توجه اندیشمندان و به ویژه مفسران مسلمان بوده است. دیدگاه های فقهی، ادبی و لغوی قرطبی و ابوحیان اندلسی، در بیشتر آثار تفسیری دوران میانه و معاصر، مورد استفاده و تحلیل و بررسی قرار گرفته است. ضرورت پرداختن به این دو تفسیر و سبک تدوین و نگارش آنها، در تقویت آرای تفسیری مفسران و تحلیل و بررسی آنها است. در این تحقیق که با رویکرد توصیفی- تحلیلی و بر اساس بررسی آیات 44-24 سوره مبارکه ابراهیم صورت گرفته، دریافتیم که نقاط اشتراکی دو تفسیر عبارتند از: اهتمام به تفسیر با روایات مأثور، اجتهاد با رعایت ضوابط و قواعد تفسیری، ذکر قرائات مختلف، ذکر اسباب نزول، بیان مناسبت آیات، اشاره به قضایای لغوی و نحوی. همچنین در خصوص تفاوت دو تفسیر باید گفت که قرطبی با ذکر احادیث نبوی، اقوال صحابه و تابعین و تقسیم آیات به مسائل متعدد و اهتمام به احکام فقهی از ابوحیان، متمایز است. از جهت شکلی نیز ابوحیان آیات قرآن را به مقاطع مختلف تقسیم کرده و آنها را تفسیر می نماید. اما قرطبی چنین نیست و متن قرآن را آیه آیه و یا دو آیه مطرح می کند و آنها را به مقاطع مختلف تقسیم نمی کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

70 - بازکاوی نگره دین در قلمرو زندگی بشری با تکیه بر آیات قرآن
نانسی ساکی

10.30495/qsf.2022.692148

دین به عنوان مقوله‌ایی در زندگی انسان در تمامی شئون و روزنه‌های وجودی او اثر می‌گذارد و انسان نیز از آن متاثر می‌گردد. این تاثیر و تاثر هم در جنبه های فردی انسان است و هم در جنبه‌های اجتماعی، و به تبع زندگی او تحت شعاع دین واقع می شود، و از دیگر سو دغدغه فکری و روحی بشر چکیده کامل

دین به عنوان مقوله‌ایی در زندگی انسان در تمامی شئون و روزنه‌های وجودی او اثر می‌گذارد و انسان نیز از آن متاثر می‌گردد. این تاثیر و تاثر هم در جنبه های فردی انسان است و هم در جنبه‌های اجتماعی، و به تبع زندگی او تحت شعاع دین واقع می شود، و از دیگر سو دغدغه فکری و روحی بشر نسبت به پس از مرگش نیز ارتباط وثیقی با دین و قلمرو آن و محدوده آن دارد. اهمیّت تعیینقلمرو دین و به خصوصقلمرو شریعت تنها در زندگی دنیوی و روزمره انسانی نیست، بلکه دغدغه فکری و روحی بشر نسبت به پس از مرگش نیز ارتباط وثیقی با دین و قلمرو آن و نیز شریعت و محدوده آن دارد این نوشتار با الهام گیری از منبع اصیل وحی_قرآن_ به بررسی قلمرو دینی پرداخته، و نشان دهنده ارتباط تنگا تنگ دین با زندگی بشر است به گونه ای که قرارگرفتن انسان در چارچوب دینی او را متصل به منبع لایزالی به نام الله می کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

71 - بررسی رهیافت‌های استدلالی علامه طباطبایی و مصطفی مسلم در غرض‌یابی محتوایی سوره یس
علی حسن نیا محسن خاتمی سمیه شیخی

10.30495/qsf.2021.1879735.2025

از مباحث مورد توجه قرآن‌پژوهان معاصر، نظریه وحدت موضوعی سوره‌ها به منظور نظام‌مند و منسجم جلوه دادن سور قرآن از منظر مفهوم و هدف و معرفی آن‌ها به عنوان یک شخصیت مستقل هدفمند و با اغراضی خاص از جانب متکلمی حکیم است. تفاسیر المیزان و التفسیر الموضوعی لسور القرآن الکریم با چکیده کامل

از مباحث مورد توجه قرآن‌پژوهان معاصر، نظریه وحدت موضوعی سوره‌ها به منظور نظام‌مند و منسجم جلوه دادن سور قرآن از منظر مفهوم و هدف و معرفی آن‌ها به عنوان یک شخصیت مستقل هدفمند و با اغراضی خاص از جانب متکلمی حکیم است. تفاسیر المیزان و التفسیر الموضوعی لسور القرآن الکریم با اتخاذ این شیوه، نام خویش را در زمره معتقدان به این نظریه ثبت کرده‌اند. اعتقاد به نظریه وحدت موضوعی سوره‌ها، تفاوت خاستگاه فکری و معاصر بودن هر دو مفسر، از جمله مواردی است که لزوم بررسی تطبیقی میان این دو تفسیر را آشکار می‌سازد؛ اهتمام نوشتار حاضر، بررسی رهیافت‌های استدلالی ایشان در نمایان‌سازی این نظریه در سوره یس و واکاوی مشابهت‌ها، نقاط قوت، میزان انطباق و توفیق تفاسیر در بکار بستن نظریه است. نتایج نشان از نقطه‌ تمرکز آنان در توجه‌دهی به واحدهای موضوعی در مسیر غرض‌یابی دارد. تحلیل محتوا و موضوعات کلی سوره یس نیز محور موضوعی اصول سه‌گانه اعتقادی را ترسیم می‌کند، که نمایانگر برتری عملکرد علامه طباطبایی در غرض‌یابی و توجه دادن به محور سوره است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

72 - بیع سلم و تجارت الکترونیک در قوانین موضوعه با استناد به قرآن کریم
سیده صدیقه شفیعی نسب لنگرودی محمد علی قربانی محمد کاظم رحمان ستایش

10.30495/qsf.2021.679167

با استناد به قرآن، فقه‌ها بیع سلم را عبارت می‌دانند از خریدن مالی در ذمه، تا موعدی معین به ثمن حاضر. هدف آن است که هر دو عوض یعنی رأس المال که در بیع، ثمن نامیده می‌شود و مسلم فیه که در بیع، مبیع و مثمن نام دارد به گونه‌ای مشخص باشند که هیچ ابهامی در آن نباشد و ثمن در م چکیده کامل

با استناد به قرآن، فقه‌ها بیع سلم را عبارت می‌دانند از خریدن مالی در ذمه، تا موعدی معین به ثمن حاضر. هدف آن است که هر دو عوض یعنی رأس المال که در بیع، ثمن نامیده می‌شود و مسلم فیه که در بیع، مبیع و مثمن نام دارد به گونه‌ای مشخص باشند که هیچ ابهامی در آن نباشد و ثمن در مجلس معامله قبل از جدا شدن طرفین باید قبض شود. بر طبق این تعریف، سلم در بانکداری به این صورت است که بانک‌ها جهت تأمین قسمتی از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی بنا به درخواست این واحدها مبادرت به پیش خرید محصولات تولیدی آن‌ها کنند. این واحدها پول را از بانک دریافت و در موعد مشخص کالا را به بانک تحویل می‌دهند. اما سلم در تجارت الکترونیکی به این صورت است که شخص با مراجعه به سایت سفارش خرید کالا را می‌دهد و مبلغ کالا را به ودیعه پرداخت می‌کند تا در زمان مشخص کالا را دریافت کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

73 - تحلیل محتوای مؤلفه‌های تربیت مبتنی بر محبت و مهرورزی بر اساس قرآن کریم
مریم نیکونژاد محمدهاشم رضایی محمد سیفی

10.30495/qsf.2021.1898439.2157

یکی از بهترین شیوه‌ها در تعلیم و تربیت استفاده از محبت است. ذهن پاک و شفاف دانش آموز بر پایه محبت و مهرورزی نهادینه شده است. برداشت‌های ذهنی و فکری دانش آموز از مفاهیمی چون محبت و مهرورزی با توجه به مشاهدات، مطالعات و آموخته‌های کلاسی می‌باشد. لذا شایسته است متولیان آمو چکیده کامل

یکی از بهترین شیوه‌ها در تعلیم و تربیت استفاده از محبت است. ذهن پاک و شفاف دانش آموز بر پایه محبت و مهرورزی نهادینه شده است. برداشت‌های ذهنی و فکری دانش آموز از مفاهیمی چون محبت و مهرورزی با توجه به مشاهدات، مطالعات و آموخته‌های کلاسی می‌باشد. لذا شایسته است متولیان آموزشی محبت و مهرورزی را به عنوان زیربنای نظام تعلیم و تربیت مورد توجه قرار دهند. پژوهش حاضر کیفی بوده و به شیوه تحلیل محتوا، بررسی اسنادی و پدیدارشناسی انجام گرفته است. جامعه پژوهش شامل کلیه منابع و مستندات علمی معتبر مرتبط با پژوهش، و کلیه خبرگان حوزه تعلیم و تربیت بوده است که نمونه بر اساس روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها فیش برداری، چک لیست تحلیل محتوا و سؤالات مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تربیت مبتنی بر محبت و مهرورزی دارای ابعاد هستی شناسی، انسان شناسی، معرفت شناسی، ارزش شناسی، زیست شناسی، جامعه شناسی، روان‌شناسی و مقوله دینی است. بر اساس این ابعاد 60 مؤلفه اصلی استخراج گردید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

74 - تحلیلی از مفهوم عام واژه «اسلام» در قرآن کریم؛ رهیافتی به سیمای انسان والا
مهرناز دنبلی خسرو باقری

10.30495/qsf.2022.692477

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل مفهوم عام واژه اسلام در قرآن کریم با استفاده از الگوی تحلیل و تفسیر مفهومی است. در این راستا، با استفاده از ترادف و تقابل واژه&lrm;ها، بافت و سیاق آیات، ارتباط آیات با یکدیگر و کشف شبکه معنایی حاکم در تمامی آیات شامل ریشه (س-ل-م)، مفهوم اسلام تح چکیده کامل

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل مفهوم عام واژه اسلام در قرآن کریم با استفاده از الگوی تحلیل و تفسیر مفهومی است. در این راستا، با استفاده از ترادف و تقابل واژه&lrm;ها، بافت و سیاق آیات، ارتباط آیات با یکدیگر و کشف شبکه معنایی حاکم در تمامی آیات شامل ریشه (س-ل-م)، مفهوم اسلام تحلیل شده است. معناشناسی ساختاری اسلام، با معانی سلامتی و تسلیم شدن گره خورده است. مفهوم شناسی اسلام در قرآن کریم از طریق مفهوم موافق، برابر با توحید و تسلیم شدن در برابر خدای یگانه بوده و ارتباط عمیقی با واژه تعقل دارد. مفاهیمی چون کفر، شرک، جُرم، قَسط و بَغی در تقابل مفهومی با واژه اسلام قرار گرفته اند. با بررسی بافت و سیاق آیات اسلام، ذو مراتب بودن مفهوم اسلام اثبات می گردد. و نهایتاً شبکه معنایی پدیدار گشته از واژه اسلام، درحقیقت ترسیم کننده سیمای انسان والا در قرآن کریم می باشد. اسلام در قرآن کریم تنها دین برگزیده، مقبول و مرضی نزد خداوند است و سعادت بشر در گرو تسلیم در برابر چنین دینی معرفی شده است. از این رو شناخت این دین انسان ساز، از طریق منبع اصلی آن، یعنی قرآن کریم، از اهمیت والایی برخوردار می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

75 - جستاری روایی و قرآنی در ادله‌ی آزادی قرادادهای تجاری الکترونیکی
امیر احمدی

10.30495/qsf.2022.691944

بر اساس اصل آزادی قراردادها هر قرارداد تجاری که مخالف شرع و قانون نباشد نافذ می‌باشد. هدف از این پژوهش، بررسی روایی و قرآنی ادله‌ی مشروعیّت قراردادهای تجاری الکترونیکی و رفع ابهام‌های موجود در این حوزه می‌باشد. در این پژوهش ابتدا ادله‌ی را بیان می‌نمایم. سپس ادله‌ی عامی چکیده کامل

بر اساس اصل آزادی قراردادها هر قرارداد تجاری که مخالف شرع و قانون نباشد نافذ می‌باشد. هدف از این پژوهش، بررسی روایی و قرآنی ادله‌ی مشروعیّت قراردادهای تجاری الکترونیکی و رفع ابهام‌های موجود در این حوزه می‌باشد. در این پژوهش ابتدا ادله‌ی را بیان می‌نمایم. سپس ادله‌ی عامی قرآنی و وجه دلالت آیات وارده که در خصوص بیع، تجارت و کسب و کارهای حلال و حرام وجود دارد را مورد مداقعه قرار می‌دهیم و وجه تسمیه و تعمیم این آیات را بیان می‌نمایم. بررسی مقتضای اصول عملیه به عنوان دلیل سوم و بناء عقلاء به عنوان چهارمین دلیل مشروعیّت قراردادهای الکترونیکی از نظر دور نمانده است. از این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که با توجه به اظهار دلایل فوق قراردادهای تجاری الکترونیکی مشروع می‌باشند و مورد پذیرش قانونگذار و جوامع بشری می‌باشد. همچنین سوق دادن قوانین الکترونیکی تجاری به سمت فقه پویا برای رفع شبهات بین طرفین قرارداد از دستاوردهای این مقاله است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

76 - نمود آموزش و تربیت قرآنیِ امانتداری در قابوس نامه
زهرا بهاروند ایران نیا علی اکبر کمالی نهاد شهریار شادی گو

10.30495/qsf.2023.679148

در ادبیات فارسی شاعران و نویسندگان در هر عصری بنابر موقعیت های اجتماعی و فرهنگی، آثار خویش را با کلام نورانی وحی مزین کرده اند. یکی از این نویسندگان عنصرالمعالی است که در اثر تعلیمی قابوس نامه، بسیاری از مباحث آموزشی و تربیتی را با تأثیرپذیری از کلام الهی، به فرزند خودش چکیده کامل

در ادبیات فارسی شاعران و نویسندگان در هر عصری بنابر موقعیت های اجتماعی و فرهنگی، آثار خویش را با کلام نورانی وحی مزین کرده اند. یکی از این نویسندگان عنصرالمعالی است که در اثر تعلیمی قابوس نامه، بسیاری از مباحث آموزشی و تربیتی را با تأثیرپذیری از کلام الهی، به فرزند خودش(گیلان شاه) توصیه کرده است. این پژوهش با ره یافتی توصیفی –تحلیلی و رویکردی کیفی، از منابع کتابخانه ای در گردآوری اطلاعات بهره برده است. هدف نگارندگان شناسایی نمود قرآنی امانت داری در قابوس نامه است که با شیوه ای آموزشی و تربیتی بیان شده و امروزه با گذشت قرن ها از نگارش اثر، پندهای آن در امور تربیتی فرزندان راهگشاست. قابوس نامه بنابر دانشی که مؤلف آن داشته و بهره هایی که از کلام وحی و آموزه های دینی جهت تدوین آن برده، یکی از منابع آموزشی در رشد صحیح فرزندان به شمارمی آید و در بسیاری از موارد شیوه های تعالیم آن با روش های مدیریت آموزشی و تربیتی کنونی هم خوانی دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

77 - واکاوی رویکرد انتقادی امام خمینی(ره) به مسأله اعجاز قرآن
فیض اله اکبری دستک

10.30495/qsf.2022.691945

مسأله‌ی اعجاز قرآن از جمله موضوعات مهم و اساسی است که در سیر تاریخی مطالعات و مناقشات قرآن پژوهان فریقین به‌طور مبسوط و مستقل انعکاس یافته است به گونه ای که شماری از محققین به کشف و اصطیاد وجوه خاصی از اعجاز قرآن پرداخته و برخی دیگر نیز عمدتاً به وجوه فرعی و غیر محوری ا چکیده کامل

مسأله‌ی اعجاز قرآن از جمله موضوعات مهم و اساسی است که در سیر تاریخی مطالعات و مناقشات قرآن پژوهان فریقین به‌طور مبسوط و مستقل انعکاس یافته است به گونه ای که شماری از محققین به کشف و اصطیاد وجوه خاصی از اعجاز قرآن پرداخته و برخی دیگر نیز عمدتاً به وجوه فرعی و غیر محوری اعجاز آیات وحی پرداخته و از بررسی و تمرکز درخور در ابعاد اصلی آن بازماندند تا جایی که اعجاز بلاغی و ادبی قرآن در شمار نخستین، مشهورترین و محوری ‌ترین دامنه‌ی اعجاز آن قرار گرفت. این در حالی است که در میان اندیشه‌وران اسلامی، امام خمینی(ره) را باید از جمله معدود عالمان دین‌باور و باریک اندیشی به‌شمار آورد که در آراء و آثار قرآن شناختی خویش از اعجاز قرآن، با نگرشی خاص و انتقادی، واقع بینانه، مبتکرانه و در عین حال کاربردی سخن رانده به گونه ای که چنین باور و بینشی در نگاه‌ها و نگاشته‌های هیچ‌یک از متفکرین شیعه و سنی در ادوار مختلف تاریخ تفسیر قرآن مشاهده نمی‌گردد. امام خمینی(ره) که قرآن را کتاب هدایت و آدم سازی انسان‌ها می‌داند، ضمن تأکید بر ضرورت ملاحظه‌ی تمام جنبه‌های اعجاز قرآن ازیک طرف و انتقاد ازعقیده طرفداران اعجاز بلاغی قرآن بعنوان اعجاز عمومی قرآن ازسوی دیگر، بر اعجاز معرفتی و تربیتی (اعجازعرفانی) قرآن تمرکز و اصرار ورزیده است. لذا تبیین اندیشه‌های قرآن شناختی امام خمینی(ره) با تأکید و تمرکز بر مسأله‌ی اعجاز قرآن با روش توصیفی و تحلیلی، از اهداف اصلی این مقاله می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

78 - تمثیل دنیا ازمنظر قرآن کریم
محمدحسین صادقی درویشی جعفر تابان

10.30495/qsf.2022.679149

تمثیل های قرآن روشی اساسی در تبیین معارف، ازصورت انتزاعی به صورت ملموس است که تاثیری مانا و عمیق در تصویرسازی و مجسم نمودن یک حکایت، جهت به تفکر واداشتن مخاطب دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تمثیل دنیا از منظر قرآن کریم به دنبال پاسخگویی به این سئوال است که تمثیل های مربو چکیده کامل

تمثیل های قرآن روشی اساسی در تبیین معارف، ازصورت انتزاعی به صورت ملموس است که تاثیری مانا و عمیق در تصویرسازی و مجسم نمودن یک حکایت، جهت به تفکر واداشتن مخاطب دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تمثیل دنیا از منظر قرآن کریم به دنبال پاسخگویی به این سئوال است که تمثیل های مربوط به دنیادراین کتاب الهی چگونه تصویری از دنیا نشان می دهند؟ ترکیب ستایش ها ونکوهش های تمثیلی دنیا در قرآن کریم به چه صورتی مطرح شده است ؟ یافته های تحقیق حاکی از آن است که دنیا و نعمت های دنیوی در کنار نعمت های اخروی رنگ میبازد؛ به گونه‌‌‌ای که انسان به فراخور درک، احساس و وجدان بیدار خود، حکیمانه مسیر جمال پرستی وکمال طلبی را بیاغازد. نکوهش های تمثیلی دنیا در این کتاب شریف، به مراتب بیشتر از ستایش های تمثیلی دنیا است، تا جایی که در آیات هیچ موردى پیدا نمیشود که خود حیات را پست معرفى کند، اما ممکن است به صورت پست براى انسان مطرح گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

79 - تحلیل تاریخیِ دو منبع جامع علوم قرآنِ قرن نهم؛ بصائر فیروزآبادی و التیسیر کافیجی
نجمه نجم مهدی مهریزی محمد علی مهدوی راد

10.30495/qsf.2022.1897619.2152

برای جریان‌شناسی علمیِ منابع علوم‌قرآن، نگارش منظمی که عوامل موثر بر تطور و نگارش منابع مهم علوم‌‌قرآن را با تحلیل تاریخی برای دانش‌پژوهان این رشته به تصویر بکشد، موجود نیست. بررسی حاضر، تحلیل تاریخی منابع جامع علوم قرآن قرن 9 بوده که با روش پژوهش کیفی، داده‌های تحلیلی چکیده کامل

برای جریان‌شناسی علمیِ منابع علوم‌قرآن، نگارش منظمی که عوامل موثر بر تطور و نگارش منابع مهم علوم‌‌قرآن را با تحلیل تاریخی برای دانش‌پژوهان این رشته به تصویر بکشد، موجود نیست. بررسی حاضر، تحلیل تاریخی منابع جامع علوم قرآن قرن 9 بوده که با روش پژوهش کیفی، داده‌های تحلیلی را در مورد تاثیرگذاریِ بصائر فیروزآبادی و التیسیر کافیجی و رابطه دو کتاب مذکور با کتب جامع هم‌عصرِ آن؛ مواقع ‌العلوم بلقینی و فضائل‌ القرآن عسقلانی، برای مخاطبان تخصصی رشته علوم‌قرآن بیان کرده‌است. کتاب بصائر با توجه به سنجش احوالات علمی، فرهنگی و سیاسی آن روزگار در مباحث جامع علوم قرآن تاثیرگذاری قابل‌قبولی داشته ‌است. کتاب فضائل&lrm;القرآن از حیث کارکرد، ساختار و محتوا رتبه‌ای پایین‌تر از بصائر دارد. کتاب مختصرِ مواقع‌&lrm;العلوم از کتاب مفصلِ بصائر، تاثیرگذاری کمتری داشته و تاثیرگذاری در عرصه علوم قرآن را در قرن 9 سیر نزولی می‌دهد. مباهات کافیجی بر کتاب التیسیر و از سوی دیگر کوچک شمردن این کتاب توسط سیوطی، تاثیرگذاری آن را متوسط نشان می‌دهد. این نتایج، کمک‌کننده به فهم جریان علم(علوم قرآن) کرده و دانش و بینش کمّی و کیفی دانش‌پژوهان را نسبت به تاریخ منابع علوم‌قرآن تکمیل می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

80 - رفتار اقتصادی در قرآن
ابوالفضل سامی غلامرضا مصباحی مقدم خشایار سیدشکری نعمت الله فلیحی پیربستی

10.30495/qsf.2022.1906984.2248

چکیدهرفتار به معنی راه، روش، مشی و... درتمامی بخش های زندگی انسانها، به عنوان نمایش دهنده روحیات، درونمایه و به قولی نگرش و اندیشه اوست که نمود بیرونی پیدا می کند، که در نگرش اسلامی از آن به عنوان فطرت یاد می شود؛ آنچه در این مقاله بر آن تأکید می شود آن بخش از رفتارهایی چکیده کامل

چکیدهرفتار به معنی راه، روش، مشی و... درتمامی بخش های زندگی انسانها، به عنوان نمایش دهنده روحیات، درونمایه و به قولی نگرش و اندیشه اوست که نمود بیرونی پیدا می کند، که در نگرش اسلامی از آن به عنوان فطرت یاد می شود؛ آنچه در این مقاله بر آن تأکید می شود آن بخش از رفتارهایی است که در قالب اقتصادی می گنجد یعنی در قالب رفتارهای مصرفی، تولیدی و مبادله ای کالاهاو خدمات قرار می گیرد. از آنجا که قرآن اصلی ترین و اولین منبعی است که مسلمانان از آن متابعت می نمایند، ابتدا با مراجعه به تمامی114 سوره قرآن رفتار مصرفی، تولیدی و مبادله ای در قالب عناوین خاص دسته بندی شده و در نهایت با جمع بندی آنها نتایج لازم از بحث ازجمله تفاوت این رفتارها با رفتارهایی که در اقتصاد متعارف از آن یاد می شود، همچون توجه به فطرت، سود وزیان اخروی و معنوی، مالکیت خداوند بر سود وزیان، تأثیر عوامل غیر طبیعی، توجه به وحی، رفتار منصفانه و سهل گیرانه و توجه به لذّتهای معنوی مشخص می گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

81 - کاربست تکنیک تغییر در ترجمه‌ی قرآن کریم اثر بهاء‌الدین خرمشاهی براساس مدل گارسس (بررسی موردی از جزء 15 تا 20)
علی اوسط خانجانی

10.30495/qsf.2023.1947855.2754

ترجمه‌ی قرآن کریم به زبان فارسی یکی از کوشش‌های فاخر در قلمرو قرآن‌پژوهی است که در دهه‌های اخیر مورد توجه ترجمه پژوهان و منتقدان قرار گرفته است. این جریان که در آغاز برپایه‌ی ذوق شخصی شکل گرفت، چندی است با راهیابی مطالعات ترجمه به حیطه‌ی ترجمه‌ی قران کریم و آشنایی ترجمه چکیده کامل

ترجمه‌ی قرآن کریم به زبان فارسی یکی از کوشش‌های فاخر در قلمرو قرآن‌پژوهی است که در دهه‌های اخیر مورد توجه ترجمه پژوهان و منتقدان قرار گرفته است. این جریان که در آغاز برپایه‌ی ذوق شخصی شکل گرفت، چندی است با راهیابی مطالعات ترجمه به حیطه‌ی ترجمه‌ی قران کریم و آشنایی ترجمه پژوهان با مکاتب و نظریه‌های ترجمه، روبه روشمندی نهاده است.الگوی ارزیابی گارسس یکی از نظریه‌های ارزیابی ترجمه است که در نقد ترجمه‌های قران کریم کارایی قابل توجهی دارد. مقاله پیشارو با عنوان کاربست تکنیک تغییر در ترجمه‌ی قران کریم، اثر بهاءالدین خرمشاهی، براساس مدل گارسس (بررسی موردی از جزء 15تا 20)، پژوهشی نظری است که به روش توصیفی –تحلیلی، ترجمه‌ی قران کریم، اثربهاء‌الدین خرمشاهی را برپایه‌ی تکنیک تغییر در الگوی گارسس مورد بررسی قرار داده است. داده‌های پژوهش حکایت از آن دارد که با توجه به رویکرد خرمشاهی در ترجمه، همه‌ی اقسام تکنیک تغییر مورد اشاره در این پژوهش به ویژه تغییر نحو (دستور گردانی) با ارزش مثبت و تغییر ساختار درونی متن مبدأ با ارزش منفی در ترجمه‌ی وی به کار رفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

82 - بررسی اثرپذیری سبک فتوت‌نامه‌ی سلطانی از سبک گلستان و رسالات منثور سعدی با رویکرد آیات قرآنی بر پایه نظریه بینامتنیت
نجمیّه کریمی حسین آذرپیوند غلامرضا تمیمی تواندشتی

فتوّت یا جوانمردی، یک حرکت اجتماعی و تکانه‌ی روحی در فرهنگ ایران باستان بوده که از زمان ورود دین مبین اسلام به جغرافیای گسترده ی ایران، با فرهنگ قرآنی و مبانی شریعت محمدی (ص) درآمیخته و درمیان توده‌ی مردم آن روزگار رواج یافته است. این پژوهش به روش تحلیل کیفی محتوا و با چکیده کامل

فتوّت یا جوانمردی، یک حرکت اجتماعی و تکانه‌ی روحی در فرهنگ ایران باستان بوده که از زمان ورود دین مبین اسلام به جغرافیای گسترده ی ایران، با فرهنگ قرآنی و مبانی شریعت محمدی (ص) درآمیخته و درمیان توده‌ی مردم آن روزگار رواج یافته است. این پژوهش به روش تحلیل کیفی محتوا و با مراجعه به اسناد و مدارک معتبر کتابخانه‌ای، اثرپذیری سبک فتوت نامه‌ی سلطانی را از سبک گلستان و رسالات سعدی، بر اساس نظریه بینامتنیت مورد بررسی قرار داده و به این نتایج دست یافته است که: فتوت نامه سلطانی بیشترین اثرپذیری را از آیات نورانی و سوره های مبارک قرآن مجید و آثار سعدی شیرازی داشته است. واعظ کاشفی معارف قرآنی و مبانی عرفان اسلامی را به شیوه ی نثر آمیخته با نظم و تقلیدی استادانه از مقامات حریری، بدیع‌الزمان و سعدی شیرازی آراسته است. چون احوال نفسانی، شخصیت افراد را می سازد و شاعر نیز مانند دیگر افراد اجتماع، تحت تأثیر احوال نفسانی و احساسات و عواطف قرار می گیرد و شخصیت هنری او که در واقع سبک او به شمار می رود از این طریق تکوین می یابد. پس اگر دو یا چند شاعر همزمان در جغرافیایی خاص می زیسته و شعر می سروده اند لزوما نمی توان گفت دارای سبکی یکسان می باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

83 - مؤلّفه‌های پاسخ به جرم در حقوق اسلامی بر مبنای آموزه‌های قرآنی
محمد سالاری محمود روح الامینی باقر شاملو سید مهدی احمدی موسوی

10.30495/qsf.2022.692463

چکیده حقوق اسلامی با بکارگیری دو مؤلفۀ سزاگرایی و اصلاح، درمان و بازپروری و تلفیق این دو مؤلّفه با یکدیگر در جهت مبارزه با پدیده بزهکاری و پیشگیری از وقوع جرم حرکت کرده است. به نظر می‌رسد در حقوق اسلامی با الهام از آموزه‌های قرآنی و بر پایه تعالیم روح بخش این کتاب آسما چکیده کامل

چکیده حقوق اسلامی با بکارگیری دو مؤلفۀ سزاگرایی و اصلاح، درمان و بازپروری و تلفیق این دو مؤلّفه با یکدیگر در جهت مبارزه با پدیده بزهکاری و پیشگیری از وقوع جرم حرکت کرده است. به نظر می‌رسد در حقوق اسلامی با الهام از آموزه‌های قرآنی و بر پایه تعالیم روح بخش این کتاب آسمانی مؤلّفه اصلاح، درمان و بازپروری بر مؤلّفه سزاگرایی ترجیح داده‌ شده و حقوق اسلامی به عنوان مُبدِع بسیاری از سیاستهای نوین کیفری و جرم شناسی، از مجازات به عنوان آخرین راه‌ مبارزه با جرم (در صورت عدم اصلاح مجرم) استفاده شده است و می توان گفت تعالیم اسلامی به دلیل استواری بر فطرت پاک انسانی با موازین علمی مطابقت دارد. افزون بر این حقوق اسلامی بر مبنای آموزه های قرآنی نخستین حقوقی است که به شخصیت متهم توجه و در حقیقت حقوق اسلامی مبدع و بنیانگذار علم جرمشناسی یعنی علم توجه به شخصیت محکوم بوده و مدت مدیدی قبل از پیدایش مکتب تحققی به شخصیت محکوم توجه کرده است. بنابراین نخستین بارقه های توجه به شخصیت متهم در حقوق اسلامی دیده می شود. به این دلیل حقوق اسلامی مبدع مکتب جرمشناسی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

84 - نقد و بررسی پژوهش‌های عبدالمجید اکجو و حسین آیدین در تبیین اعجاز قرآن
امیر جودوی محمدعلی حیدری مزرعه آخوند محمدحسین برومند فاطمه یزدان مدد

10.30495/qsf.2022.1940846.2676

هدف این مقاله نقد و بررسی آثار نویسندگان ترک استانبولی؛ یعنی عبدالمجید اکجو و حسین آیدین در زمینه تبیین اعجاز قرآن کریم است، برای تحقق این هدف ابتدا الگوی پسینی - منطقی که ما اصطلاحا به آن " فرضیه وحدت متدیک " می‌گوییم و برای شناسایی تطبیقی آراء و روش‌های مولفان در تبیی چکیده کامل

هدف این مقاله نقد و بررسی آثار نویسندگان ترک استانبولی؛ یعنی عبدالمجید اکجو و حسین آیدین در زمینه تبیین اعجاز قرآن کریم است، برای تحقق این هدف ابتدا الگوی پسینی - منطقی که ما اصطلاحا به آن " فرضیه وحدت متدیک " می‌گوییم و برای شناسایی تطبیقی آراء و روش‌های مولفان در تبیین اعجاز قرآن ضروری است، عرضه شده است سپس با تکیه بر محورهای دوگانه و مراحل چهارگانه آن، به نقد و بررسی آثار نویسندگان ترک استانبولی؛ یعنی عبدالمجید اکجو و حسین آیدین در زمینه تبیین اعجاز قرآن کریم پرداحته شده است، مقایسه کار مولفان مذکور نشان می‌دهد نحوه عملکرد آنان در دو محور یاد شده؛ یعنی 1-بررسی شکل کلی 2- بررسی مراحل بطور مستقل از صورت کلی، وضعیتی کاملا معکوس دارد، یعنی اگر چه پژوهش اکجو در شکل کلی تبیین اعجاز، بر کار حسین آیدین پیشی داشته، ولی حسین آیدین در جزئیات مطالب ارائه شده در هر مرحله عملکرد بهتری دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

85 - بررسی شاخصه های رفتاری سلامت روان در قصص قرآنی
مجید تقی پورگلسفیدی ارسطو میرانی

10.30495/qsf.2022.692475

پیوند سلامت روانی و باورهای دینی از موضوعات مهم علوم روانشناسی و الهیاتی است. قرآن در آیات داستانی خود با ارائه الگوهای سلامت روانی مدعی است که کسب سلامت در سایه اعتقادات و عمل به آنها امکان پذیر است. این موضوع در پژوهش‌های اندیشمندان این حیطه دارای مصادیق گسترده‌ای می‌ چکیده کامل

پیوند سلامت روانی و باورهای دینی از موضوعات مهم علوم روانشناسی و الهیاتی است. قرآن در آیات داستانی خود با ارائه الگوهای سلامت روانی مدعی است که کسب سلامت در سایه اعتقادات و عمل به آنها امکان پذیر است. این موضوع در پژوهش‌های اندیشمندان این حیطه دارای مصادیق گسترده‌ای می‌باشد. قرآن با ارائه متدولوژی خود در قصص، اثرات مثبت عمل به آموزه‌های دینی را در رفع عوامل متضادبا سلامت روانی را مطرح نموده است. این مقاله به روش توصیفی_تحلیلی و با استمداد از آیات و تفاسیر،شاخصه‌های رفتاری سلامت روان در قصص را تبیین می‌نماید و نتیجه می‌گیرد که سلامت روانی در حوزه باورهای معنوی و عمل به آنها سعادت دنیا و عقبی را برای بشر رقم خواهد زد. خودکنترلی وحفظ هیجانات و پرهیز از گناه و رفتارهای سازنده چون عبادت و تقویت فضایل اخلاقی از مهم ترین شاخصه‌های رفتاری سلامت روان در قصص قرآنی می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

86 - نقد و بررسی ترجمه قرآن طاهره صفار زاده و حسین انصاریان بر اساس نظریه «گرایش های ریخت شکنانه» آنتوان برمن (مطالعه موردپژوهانه در سوره بقره)
گودرز کاکاوندی محمدحسن معصومی محمدرضا یوسفی

10.30495/qsf.2022.692476

ترجمه به‌عنوان تلاش و فعالیتی هدفمند جهت رفع موانع زبانی و فرهنگی، و زمینه‌ای برای برقراری و گسترش روابط میان انسان‌ها در سطوح مختلف از دیرباز مورد توجه بشر قرارگرفته است.آنتوان برمن در نظریه گرایش‌های ریخت شکنانه خود با هدف برجسته‌سازی اهمیت دیگری و فرهنگ بیگانه در ترج چکیده کامل

ترجمه به‌عنوان تلاش و فعالیتی هدفمند جهت رفع موانع زبانی و فرهنگی، و زمینه‌ای برای برقراری و گسترش روابط میان انسان‌ها در سطوح مختلف از دیرباز مورد توجه بشر قرارگرفته است.آنتوان برمن در نظریه گرایش‌های ریخت شکنانه خود با هدف برجسته‌سازی اهمیت دیگری و فرهنگ بیگانه در ترجمه به بررسی شیوه‌ها، سازوکارها و راهبردهای ترجمه‌ای مترجمان در انتقال غرابت و بیگانگی متن اصلی به زبان مقصد پرداخته است. از این رو در پژوهش حاضر، از دیدگاه آنتوان بِرمن مؤلفه هایی همچون: عقلایی سازی، شفاف‌سازی، اطناب در کلام، تفاخر گرایی، غنایی زدایی کیفی، و غنایی زدایی کمّی و دیگر عناصر را در ترجمه های فارسی طاهره صفارزاده و حسین انصاریان از سوره ی بقره مورد بررسی و نقد قرار می دهیم؛ که از نتایج این پژوهش آن است که طاهره صفار زاده بیشتر از حسین انصاریان این عناصر ریخت شکنانه را رعایت نموده است و به ترجمه معیار آنتوان برمن نزدیک است. با توجّه به اهمیت ترجمه صحیح و روان قرآن کریم، یافته‌های این تحقیق می‌تواند در ترجمه‌های آتی مترجمان و محققان قرآن کریم اثر‌گذار باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

87 - اعتبارسنجی احادیث فضائل حفظ قرآن در منابع شیعه
زهرا چنانی مینا شمخی قاسم بستانی

10.30495/qsf.2022.692479

احادیث فراوانی درباره حفظ قرآن ، ارزش و جایگاه حافظان، که از مضامین تشویق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آمیز برخوردار بوده و باورمندان را به حفظ و تلاوت آیات قرآن و عمل به آن برمی‌انگیزاند، در منابع روایی شیعه از معصومین(ع) صادر شده‌اند. این روایات در اکثر جوامع روایی و تفاس چکیده کامل

احادیث فراوانی درباره حفظ قرآن ، ارزش و جایگاه حافظان، که از مضامین تشویق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آمیز برخوردار بوده و باورمندان را به حفظ و تلاوت آیات قرآن و عمل به آن برمی‌انگیزاند، در منابع روایی شیعه از معصومین(ع) صادر شده‌اند. این روایات در اکثر جوامع روایی و تفاسیر، گردآوری ‌شده است. اما میزان اعتبار سندی این روایات و در نتیجه اعتبار متون آنها یکسان نبوده و نمی‌توان در این مورد حکم کلی صادر کرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، از طریق جمع آوری اطلاعات، به شیوه‌ی کتابخانه‌ای؛ با تکیه بر منابع شیعی صرف، دامنه‌ی مطالعاتی خود را بر روی مهم‌ترین جوامع حدیثی متمرکز نموده و با نگاهی گذرا به پیشینه‌ی این علم و تطوراتی که بر آن گذشته، به بررسی در این خصوص پرداخته است و نشان می‌دهد که هرچند برخی از فضائل حفظ قرآن، از نظر محتوا صحیح هستند و یا در صحت سند آن‌ها خدشه‌ای وارد نیست اما این دلیلی برای صحت صدور آن‌ها نمی‌باشد و اتکای صرف بر سند یا متن در تصحیح یک خبر به معنای اثبات صحت صدور آن نیست. چه بسا سند صحیحی بر متن درستی ترکیب شده باشد یا ممکن است متن متضمن معنایی غیر قابل قبول باشد یا با متونی که دارای دلالت‌های صدق قوی‌تر هستند، مخالف باشد. در احادیث مورد مطالعه نیز چنین اشکالاتی وارد بود که موجب عدم صحت صدور آن‌ها شده و قبول آن‌ها را مشکل می‌نمود. البته هرچند اکثر احادیث فضائل حفظ قرآن ضعیف بودند اما علمای حدیث شیعه طبق قرائنی در جواز عمل بدان‌ها اتفاق دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

88 - نقد و بررسی روایات ناظر بر خشونت در برپایی حکومت مهدوی با تکیه بر آیات قرآن
سید علی طاهری مهدی مهریزی

10.30495/qsf.2022.1935992.2608

برخی از روایات معصومین علیهم السلام ناظر به چگونگی برپایی حکومت مهدوی است که در میان آن‌ها روایاتی یافت می شود که به مسأله خشونت حضرت مهدی اشاره کرده اند. این مسأله انگیزه پژوهش حاضر شد تا به روش تحلیلی و با ابزار گرد آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای این دسته از روایات م چکیده کامل

برخی از روایات معصومین علیهم السلام ناظر به چگونگی برپایی حکومت مهدوی است که در میان آن‌ها روایاتی یافت می شود که به مسأله خشونت حضرت مهدی اشاره کرده اند. این مسأله انگیزه پژوهش حاضر شد تا به روش تحلیلی و با ابزار گرد آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای این دسته از روایات مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. نتایج تحقیق حاضر نشان داده است که اکثر روایات مربوط به خشونت از لحاظ سندی ضعیف هستند و بر مبنای "وثاقت سندی"، قابل استناد نیستند؛ لکن از منظر "وثاقت صدوری" بیشتر روایات معتبرند. در نهایت این پژوهش روشن کرده است که روش امام عصر، روش فرهنگی است؛ به این معنا که ابتدا مردم جهان را در فضای صلح و آرامش به اسلام دعوت می کنند ولی زمانی که در معرض تهدید و قتل قرار می گیرند، در دفاع از نظام حکومتی از روش مبارزه و جنگ هم استفاده خواهند کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

89 - تحلیل اثربخشی روایات معصومین(ع) بر نظرات تفسیری علامه طباطبایی
محمود ابوترابی سید محمد نقیب عباس یوسفی تازه کندی

10.30495/qsf.2021.687500

یکی از مباحث مهم پیرامون تفسیر المیزان نقش و جایگاه روایات است. دیدگاه اثربخشی روایات بر نظرات تفسیری علامه طباطبایی در میان سایر نظرات قابل تأمل است. پژوهش پیرامون این دیدگاه به خاطر جایگاه تفسیر علامه طباطبایی و رفع ابهامات پیرامون این تفسیر و روش قرآن به قرآن ضرورت د چکیده کامل

یکی از مباحث مهم پیرامون تفسیر المیزان نقش و جایگاه روایات است. دیدگاه اثربخشی روایات بر نظرات تفسیری علامه طباطبایی در میان سایر نظرات قابل تأمل است. پژوهش پیرامون این دیدگاه به خاطر جایگاه تفسیر علامه طباطبایی و رفع ابهامات پیرامون این تفسیر و روش قرآن به قرآن ضرورت دارد و از این جهت که این دیدگاه مورد تحلیل قرار گرفته و مبانی و شواهد اثربخشی روایات استخراج شده است دارای نوآوری است. یکسان بودن حقیقت ولایت با قرآن از حیث صدق، عدم افتراق قرآن از عترت، مبیّن قرآن بودن اهل بیت، حجیت سنت و بیانات معصومان، عدم دسترسی به بلندای معارف جز مطهرون، نگارش تفسیرالبیان فی الموافقة بین الحدیث والقرآن قبل از تفسیر المیزان، تدریس و تعلیقه بر احادیث بحار الأنوار، نگارش تفاسیر موضوعی بر اساس روایات، هماهنگی نظرات علامه با روایات در تفسیر المیزان از مهم ترین مبانی و شواهد اثربخشی روایات بر نظرات تفسیری علامه طباطبایی(ره) است. مبانی و شواهد ارائه شده نشان از اثربخشی مستقیم و با واسطه روایات بر نظرات تفسیری علامه داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

90 - طلاق و شرایط صحت آن در قرآن و قانون مدنی
عزت الله برخورداری

10.30495/qsf.2021.687503

طلاق ایقاع تشریفاتی بوده و صرفاً در عقد نکاح دائم جاری شده و در نکاح منقطع جاری نمی‌گردد. طلاق از احکام امضایی بوده و از احکام تأسیسی نمی‌باشد. طلاق حقی است که به مرد اختصاص دارد و شارع و قانون مدنی چنین حقی برای زن بلادلیل نشناخته است. طلاق حقی غیر مالی بوده و قابل انت چکیده کامل

طلاق ایقاع تشریفاتی بوده و صرفاً در عقد نکاح دائم جاری شده و در نکاح منقطع جاری نمی‌گردد. طلاق از احکام امضایی بوده و از احکام تأسیسی نمی‌باشد. طلاق حقی است که به مرد اختصاص دارد و شارع و قانون مدنی چنین حقی برای زن بلادلیل نشناخته است. طلاق حقی غیر مالی بوده و قابل انتقال و قابل اسقاط نیز نمی‌باشد. دین مبین اسلام، طلاق را تأیید نموده و در قرآن آیات متعددی در سوره‌های بقره، نساء، احزاب، تحریم و طلاق به آن اختصاص یافته است. در قانون مدنی نیز موادی به طلاق تخصیص داده شده است. طلاق دارای چهار رکن اساسی: طلاق دهنده، زن طلاق داده شده، صیغه طلاق و شاهد گرفتن بر صیغه طلاق می‌باشد. برای صحت طلاق، ارکان آن باید موجود بوده و هر یک شرایط خاص خود را داشته باشد در غیر این صورت طلاق واقع نشده و باطل خواهد بود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

91 - بررسی تأثیر قصص قرآنی انبیای اولوالعزم بر نخستین آثار فارسی عرفانی- تعلیمی
سمانه جعفری

10.30495/qsf.2021.687504

در بخش قابل توجهی از تألیفات عرفانی که به منظور تعلیم مبانی عرفان نوشته شده، نویسندگان، برای تبیین دیدگاه&lrm;های خود از قصص قرآنی استفاده کرده اند. این پژوهش با نظر به این مهم، به روش کتابخانه ای به بررسی کارکرد داستان های قرآنی پیامبران اولوالعزم، در پنج اثر مهم عرفان چکیده کامل

در بخش قابل توجهی از تألیفات عرفانی که به منظور تعلیم مبانی عرفان نوشته شده، نویسندگان، برای تبیین دیدگاه&lrm;های خود از قصص قرآنی استفاده کرده اند. این پژوهش با نظر به این مهم، به روش کتابخانه ای به بررسی کارکرد داستان های قرآنی پیامبران اولوالعزم، در پنج اثر مهم عرفانی فارسی پرداخته و نشان می دهد که داستان میقات حضرت موسی(ع) بالاترین بسامد را در شرح دیدگاه ها و اصطلاحات عرفانی دارد و در اکثر موارد نیز در تقابل با معراج حضرت محمد(ص) مطرح شده است. این قصه به سبب تبیین اهمیت پیر و اطاعت بی چون و چرا از وی کاربرد فراوان داشته است. پس از آن، داستان حضرت ابراهیم به منظور تشریح اصطلاحات تسلیم، جمع، مشاهده، طلب، شوق و... در هر پنج اثر نمود یافته. داستان معراج حضرت محمد(ص) در دو کتاب رساله قشیریه و عبهر العاشقین مورد توجه قرار گرفته و داستان حضرت عیسی تنها در عبهر العاشقین به منظور تبیین مسأله لقاء الله مطرح شده که مقاله حاضر به تفصیل به هر یک از آن‌ها می‌پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

92 - مثبت اندیشی و کارکردهای آن از دیدگاه قرآن کریم
علیرضا ذوالفقاری

10.30495/qsf.2021.687506

چگونگی اندیشیدن نقش مهمی در زندگی و کارکرد انسان‌ها دارد. انسان‌ها با توجه به نوع نگرشی که نسبت به خداوند، جهان و خود دارند از یکدیگر متمایز و به دو گروه خوش بین و بدبین دسته بندی می‌شوند. افراد خوش بین رویدادهای عالم هستی را بد در نظر نمی‌گیرند. زیرا که می‌دانند هر لحظ چکیده کامل

چگونگی اندیشیدن نقش مهمی در زندگی و کارکرد انسان‌ها دارد. انسان‌ها با توجه به نوع نگرشی که نسبت به خداوند، جهان و خود دارند از یکدیگر متمایز و به دو گروه خوش بین و بدبین دسته بندی می‌شوند. افراد خوش بین رویدادهای عالم هستی را بد در نظر نمی‌گیرند. زیرا که می‌دانند هر لحظه عالم دارای حساب و کتاب بوده و بدون اراده خداوند سبحان برگی از درخت نمی‌افتد و انسان‌ها باید به رحمت و بخشش خداوند امید داشته و شادمانه به برنامه ریزی و عمل بپردازند. در پژوهش حاضر سؤال مطرح شده این است که مثبت اندیشی از دیدگاه قرآن کریم دارای چه کارکردهای روان‌شناختی است؟ با بررسی و توجه به معانی آیات یازده کارکرد روان‌شناختی برای مثبت اندیشی یافت شد که عبارت‌اند از تقویت خداباوری، افزایش سلامت جسمانی و روانی، آینده نگری و امیدواری، مدیریت هیجانات، برقراری ارتباطات اثربخش، افزایش تاب آوری، افزایش گذشت، موفقیت بیش‌تر، شاد زیستن، ارزشمندی و معناداری زندگی و استحکام خانواده. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

93 - آسیب شناسی مبانی عقلی- اجتماعی اجرای امر به معروف و نهی از منکر با تأکید بر قرآن و حدیث
رقیه میرزاخانی علی حسین احتشامی

10.30495/qsf.2021.687511

در این پژوهش به تبیین و تحلیل بررسی علل و انگیزه‌های خودداری مردم از اجرای امر به معروف و نهی از منکر از منظر قرآن کریم و نهج البلاغه، آسیب شناسی روش‌های کاربردی و تأثیر این روش‌ها در اجرای صحیح امر به معروف و نهی از منکر، آسیب شناسی علل و عوامل عدم موفقیت در اجرای فریض چکیده کامل

در این پژوهش به تبیین و تحلیل بررسی علل و انگیزه‌های خودداری مردم از اجرای امر به معروف و نهی از منکر از منظر قرآن کریم و نهج البلاغه، آسیب شناسی روش‌های کاربردی و تأثیر این روش‌ها در اجرای صحیح امر به معروف و نهی از منکر، آسیب شناسی علل و عوامل عدم موفقیت در اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر و واکاوی مبانی عقلی- اجتماعی آن‌ها پرداخته شده است. اهداف تحقیق عبارت بوده‌اند از بررسی معنا و مفهوم امر به معروف و نهی از منکر و بررسی عواملی خودداری مردم از امر به معروف و نهی از منکر از منظر قرآن کریم و نهج البلاغه. فرضیه‌های تحقیق عبارت بوده‌اند از رفاه طلبی، ترس از ضررهای مالی و جانی، طمع و واگذاری مسئولیت بر عهده دیگران از علل خودداری مردم از امر کردن به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی می‌باشد. روش انجام این پژوهش، تحلیل اسنادی بوده و با شیوه کیفی مورد تحلیل قرار گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

94 - نمود باورهای اسلامی در نقیضه جریر در ردّ اخطل با تکیه بر قرآن کریم
حمید متولی زاده نائینی

10.30495/qsf.2021.1868837.1945

با ظهور دین اسلام، باورهای دینی در تمام جنبه‌های زندگی مسلمانان اعمّ از گفتار و رفتار نفوذ کرده و تأثیرات مهمی بر جای گذاشت. ادبیات نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین جنبه‌های جامعه چه در حوزه شعر و چه در حوزه نثر از این تأثیر بی‌بهره نماند. از آنجا که جریر، مسلمان بود و اسلا چکیده کامل

با ظهور دین اسلام، باورهای دینی در تمام جنبه‌های زندگی مسلمانان اعمّ از گفتار و رفتار نفوذ کرده و تأثیرات مهمی بر جای گذاشت. ادبیات نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین جنبه‌های جامعه چه در حوزه شعر و چه در حوزه نثر از این تأثیر بی‌بهره نماند. از آنجا که جریر، مسلمان بود و اسلام در زمان حیات او، دین حکومت و خلیفه رسمی آن به شمار می‌آمد، بنابراین زمینه لازم برای این شاعر جهت مفاخره بر رقیبان غیر مسلمان فراهم شد به طوری که در مناقضه اخطل مسیحی، دین و باورهای آن را به مثابه ماده اساسی استدلالات خویش در غلبه بر وی به کار گرفته است و هر آنچه که یک مسلمان می‌تواند به آن ببالد را به تصویر کشیده است. در این مقاله، هدف، بررسی دین باوری یا دین گریزی جریر نبوده، بلکه واکاوی محورها و ابعاد اندیشه‌های دینی شاعر در نقائضش با اخطل مورد نظر بوده است. محور اندیشه‌های دینی جریر، اثبات یکتاپرستی و همچنین اثبات عزّت مسلمانان و ذلّت تغلبیِان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

95 - نقش هوش معنوی درمدیریت با تکیه برآیات قرآن و روایات
علی رشیدفرخیان سنجر سلاجقه علیرضا منظری توکلی

10.30495/qsf.2023.1927963.2529

چکیدهیکی از انواع هوش، هوش معنوی است که ازموضوعاتمهم و ضروریدرحوزهمدیریتوکسب و کار است و تأثیرمستقیم و بسزایآنرابرمدیریت نمی‌تواننادیدهگرفت. جستجو در آیات و احادیث مبین این امر است که در کلام خدا و روایت و احادیث نیز مؤلّفه‌های هوش معنوی دیده می‌شود؛ بنابراین هدف از این چکیده کامل

چکیدهیکی از انواع هوش، هوش معنوی است که ازموضوعاتمهم و ضروریدرحوزهمدیریتوکسب و کار است و تأثیرمستقیم و بسزایآنرابرمدیریت نمی‌تواننادیدهگرفت. جستجو در آیات و احادیث مبین این امر است که در کلام خدا و روایت و احادیث نیز مؤلّفه‌های هوش معنوی دیده می‌شود؛ بنابراین هدف از این پژوهش بررسی نقش و جایگاه هوشمعنویدرمدیریتباتکیهبرآیاتقرآنوروایات است که با روش توصیفی- تحلیلی، بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و مبتنی بر رویکرد قرآنی وروایی انجام شده است و تلاش نویسندگان بر آن استتابااستفادهازآیات قرآن، روایات و احادیث، اهمیت، ارزش و نقش هوش معنوی و تأثیر آن را بر مدیریت و عملکردهای مدیران مشخص نمایند. نتایج پژوهش نشان می&lrm;دهد کهشناختوباوربه ربوبیتخداوند؛معنیبخشیبهکاروزندگی،خودآگاهیعمیق،خردمندیمعنوی،تواناییاستفادهازمنابعمعنوی،ظرفیترفتارهایفضیلت‌مآبانه،روحیّۀخدمتگزاری،داشتنبصیرت،احساسمثبتداشتن،تواناییپرسیدنسؤالاتاساسیویافتنپاسخ‌هایبنیادین،پای‌بندیبهعهدوپیمان،اعتدالدرهمهجنبه‌هایزندگی ودرکمسئولیت‌هایفردیو اجتماعی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک مدیر با هوش معنوی بالاست وقرآنکریم،روایات و احادیثمبانیروشنیرادررابطهبامؤلّفه‌های هوش معنوی و تأثیر آن بر مدیریتارائهنمودند و مدیران با هوش معنوی بالا با تکیه بر کلام خداوند در قرآن و الگوپذیری از سنتنبویوسیرۀعلوی، سبب ارتقاء روزافزون سازمان یا کسب‌وکار خواهند شد.واژه‌های کلیدی:هوش، هوش معنوی، مدیریت، قرآن، روایات. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

96 - مؤلفه‌های داستان‌‌های قرآن و مقایسه‌ آن با اسرائیلیات
علی اصغر اصغری ولوجایی حمید محمدقاسمی سید حسین حسینی کارنامی

10.30495/qsf.2021.687488

قرآن کریم کتابی است که جذاب‌ترین و معتبرترین قصه‌های دینی را تشکیل می‌دهد. قصه در عرصه فرهنگ و انتقال مفاهیم انسانی قدمتی کهن دارد و سازگارترین فرم کلامی با ذهن بشر است. از همین روی دامنه مخاطبانش وسیع‌تر و قدرت نفوذش بیش‌تر است. قرآن‌کریم در طرح داستان‌‌ها و به‌ خصوص د چکیده کامل

قرآن کریم کتابی است که جذاب‌ترین و معتبرترین قصه‌های دینی را تشکیل می‌دهد. قصه در عرصه فرهنگ و انتقال مفاهیم انسانی قدمتی کهن دارد و سازگارترین فرم کلامی با ذهن بشر است. از همین روی دامنه مخاطبانش وسیع‌تر و قدرت نفوذش بیش‌تر است. قرآن‌کریم در طرح داستان‌‌ها و به‌ خصوص داستان‌‌های انبیا، از سبک و اسلوب‌‌های منحصر به فردی بهره جسته است. همین داستان‌‌های معنوی، آن هنگام که به دست افسانه‌پردازان و اسرائیلیات آفرینان افتاده است به نوعی مورد پردازش قرار گرفته که کاملاً با اسلوب و اهداف داستان‌‌های قرآن کریم مغایر و متضاد بوده است. این مقاله بر آن است مقایسه‌ای اجمالی میان پنج ویژگی داستان‌های قرآن از جمله حقیقت‌گرایی، نپرداختن به جزئیات و تفاصیل بی فایده، مبارزه با تحریفات، معرفی انبیا به عنوان الگوهای اخلاقی، رعایت اصول اخلاقی با پنج ویژگی اسرائیلیات که کاملاً در برابر ویژگی‌های قصص قرآنی است یعنی افسانه‌سرایی و خرافه‌پردازی، پرداختن به جزئیات و تفاصیل بی‌فایده، تفاوت‌ها و تهافت‌های روایات اسرائیلی، و مخدوش کردن چهره‌ تابناک انبیا ارائه کند تا اختلاف عمیقی که میان این دو روش وجود دارد روشن شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

97 - بررسی معناشناسی واژه استکبار در قرآن کریم بر اساس محور هم‌نشینی واژگان
فاروق نعمتی محمد مهدی روشن چسلی

10.30495/qsf.2022.1963656.2905

یکی از حوزه‌هایِ نسبتاً جدید در عرصة مطالعاتِ زبان‌شناسی، روش معناشناسی است که بیشترین کاربرد را در تحلیلِ متون و فهم ساختارِ آن دارد. دانشِ معنی‌شناسی با مطالعة علمیِ معنی، می‌کوشد تا به روابطی که میان واحدهای معنایی، یعنی جفت‌های لفظ- معنا و یا روابط معنا- معنا وجود د چکیده کامل

یکی از حوزه‌هایِ نسبتاً جدید در عرصة مطالعاتِ زبان‌شناسی، روش معناشناسی است که بیشترین کاربرد را در تحلیلِ متون و فهم ساختارِ آن دارد. دانشِ معنی‌شناسی با مطالعة علمیِ معنی، می‌کوشد تا به روابطی که میان واحدهای معنایی، یعنی جفت‌های لفظ- معنا و یا روابط معنا- معنا وجود دارد، دست یافته و توصیفی دقیق از این روابط ارائه کند. در این میان، قرآن کریم با توجّه به قُدسی بودنِ متن آن و منزّه بودنش از سهو و خطای بشری، از اعتبار بالاتری نسبت به سایر متون برخوردار است و از این رهگذر، بررسی ساختار متن و نحوة استعمال واژگان در این کتاب آسمانی، می‌تواند روش مناسبی در فهم هرچه دقیق‌تر معانی آن باشد. در این پژوهش با بهره‌گیری از رویکردِ هم‌زمانی (synchronic) و در راستای معاناشناسی توصیفی، در پیِ آن هستیم تا با تأمل صِرف در قرآن کریمِ عصر نزول، جدای از پیش‌فرض‌ها، مفهوم استکبار را در کلام وحی بررسی نموده و در محورِ هم‌نشینی، دلالت‌های معنایی آن را مورد تحلیل زبانی و معناشناسی قرار دهیم. این واژة پُربسامدِ قرآنی، به شکل اسم و فعل و زمان‌های مختلف، 47 بار در قرآن کریم استعمال شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در تبیین مفهوم استکبار، علل و عوامل بسیاری دخیل هستند. وجود ابلیس، طبقة مُترفین و سرمایه‌داران، کُفر و ... همگی به نوعی دایرة معنایی استکبار را در محور هم‌نشینی آن کامل می‌نمایند. همچنین ابزار و اهداف استکبار در برخورد با نهضت‌های الهی، متنوع و گوناگون است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

98 - مطالعه‌ قرآنی و روایی در مشروعیت حقوق انتفاعی: حق عمری، رقبی و سکنی
امیر احمدی

10.30495/qsf.2021.684500

در امور معیشتی انسان، حق مهمی به نام حق انتفاع وجود دارد، که قانونگذار در قانون مدنی و فقها احکام و آثار آن را بیان نموده ‌است. در این پژوهش سعی شده است که ادله‌ مشروعیت حقوق انتفاعی از جمله حق عمری، رقبی و سکنی با توجه به مطالعات قرآنی و روایی بیان شود. لیکن آنچه عموما چکیده کامل

در امور معیشتی انسان، حق مهمی به نام حق انتفاع وجود دارد، که قانونگذار در قانون مدنی و فقها احکام و آثار آن را بیان نموده ‌است. در این پژوهش سعی شده است که ادله‌ مشروعیت حقوق انتفاعی از جمله حق عمری، رقبی و سکنی با توجه به مطالعات قرآنی و روایی بیان شود. لیکن آنچه عموماً بر فعل خیرات و انفاق درراه خداست، می‌تواند از ادله‌ی مشروعیت این حقوق انتفاعی باشد، که به آیاتی از آن اشاره گردید. همچنین در این پژوهش به سایر ادله از جمله ادله روایی، عمل صحابه پیامبر(ص) و بناء عقلا به ‌عنوان منبع مشروعیت حقوق انتفاعی پرداخته شده‌ است. هدف از این پژوهش واکاوی مشروعیت حق انتفاع با توجه به منابع فقهی اسلامی است. بنابراین با توجه به پیدایش مصادیقی نو و مستحدثه در این موضوع فقهای بزرگ اسلامی و حقوقدانان اسلامی ملاک معینی برای مشخص شدن انواع و احکام حق انتفاع دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

99 - خوانشی بر اصحاب اعراف(تفسیر قرآن به قرآن)
جهانگیر ولدبیگی عباس رهبری

10.30495/qsf.2021.684501

اصحاب اعراف مفهومی قرآنی است. این اصطلاح دو بار در سوره اعراف آیات 46 و 48 آمده است؛ در این آیات بیان شده، اصحاب اعراف رجالی هستند با ویژگی‌های خاص؛ همه را با چهره می‌شناسند، بر اهل سعادت سلام می‌گویند و اهل شقاوت را سرزنش می‌کنند و از بودن با آن‌ها به خدا پناه می‌برند. چکیده کامل

اصحاب اعراف مفهومی قرآنی است. این اصطلاح دو بار در سوره اعراف آیات 46 و 48 آمده است؛ در این آیات بیان شده، اصحاب اعراف رجالی هستند با ویژگی‌های خاص؛ همه را با چهره می‌شناسند، بر اهل سعادت سلام می‌گویند و اهل شقاوت را سرزنش می‌کنند و از بودن با آن‌ها به خدا پناه می‌برند. در ماهیت و مصداق اصحاب اعراف، دیدگاه‌های مختلف بیان‌ شده است؛ آن‌ها فرشتگان، پیامبران، شهدا، کسانی که اعمال خوب و بد یکسانی دارند، اهل فترت و... هستند. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و اسنادی(کتابخانه‌ای)، و با روش تفسیر قرآن به قرآن، به نقد و بررسی برجسته‌ترین دیدگاه‌ها در این زمینه پرداخته و به ارائه خوانشی دیگر از این گروه اشاره دارد. توضیحاتی را در مورد اصحاب یمین، اصحاب شمال و ویژگی‌های اصحاب اعراف را بر اساس آیات و روایات توضیح داده است و با ذکر مشخصات اصحاب اعراف، این اصحاب را بر مبنای آیات مشخص کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

100 - نقد و بررسی ترجمه و تفسیر آیه نشوز با تکیه بر واژه «ضرب»
مجید خزاعی محمد کرمی نیا رضا رمضانی ابراهیم صالحی حاجی آبادی

10.30495/qsf.2021.684502

توجه به معانی و تطور برخی از کلمات و تحقیق در این گونه موارد منجر به ارائه فهم صحیح از متون دینی می‌گردد. از جمله این موارد می‌توان به معنای اضربوهن در آیه‌ نشوز اشاره کرد. بسیاری از مترجمین و مفسرین قرآن، ضرب در اینجا را به معنای زدن و تنبیه جسمانی ترجمه و تفسیر کرده‌ا چکیده کامل

توجه به معانی و تطور برخی از کلمات و تحقیق در این گونه موارد منجر به ارائه فهم صحیح از متون دینی می‌گردد. از جمله این موارد می‌توان به معنای اضربوهن در آیه‌ نشوز اشاره کرد. بسیاری از مترجمین و مفسرین قرآن، ضرب در اینجا را به معنای زدن و تنبیه جسمانی ترجمه و تفسیر کرده‌اند، حال آنکه در کتب لغت یا معنای زدن ذکر نشده یا زدن یکی از معانی فرعی ضرب بیان شده است. در قرآن کریم هم لفظ ضرب و مشتقات آن در معانی متفاوتی استعمال شده و در روایاتی که از پیامبر اسلام(ص) وارد شده نیز ضرب به معنای غیر زدن استعمال شده و برخی از تابعین همچون عطاء معنای خشم گرفتن برای زن را از ضرب در آیه نشوز برداشت کرده‌اند و همچنین روایات فراوانی که از پیامبر اسلام در مورد نهی از زدن زنان وارد شده تمام این‌ها گویای آن است که ضرب در آیه نشوز معنایی غیر از آنچه مترجمین و مفسرین برداشت کرده‌اند دارد. لذا می‌توان گفت که اضربوهن لزوماً به معنای زدن جسمانی نیست، بلکه نوعی از برخورد با زنان ناشزه است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

101 - بررسی میزان توجه به سبک زندگی مثبت اندیشی در متون اسلامی و قرآن
اسحق شیرین کام عفت عباسی

10.30495/qsf.2021.684505

مطالعه حاضر به بررسی میزان توجه به سبک زندگی مثبت اندیشی در متون اسلامی و قرآن بوده است. مثبت اندیشی شکلی از فکر کردن است که بر حسب عادت در پی بدست آوردن بهترین نتیجه از بدترین شرایط می‌باشد روش استفاده شده، توصیفی- تحلیلی بوده، و بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای و به روش اس چکیده کامل

مطالعه حاضر به بررسی میزان توجه به سبک زندگی مثبت اندیشی در متون اسلامی و قرآن بوده است. مثبت اندیشی شکلی از فکر کردن است که بر حسب عادت در پی بدست آوردن بهترین نتیجه از بدترین شرایط می‌باشد روش استفاده شده، توصیفی- تحلیلی بوده، و بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای و به روش اسنادی است که با استفاده از فیش برداری از کتب و مقاله‌های معتبر و با جست‌وجو در نرم افزارها انجام گرفته است. مهم ترین دستاورد این پژوهش، آشنایی با نگرش مثبت و تأثیر آن، به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در زندگی دینی خواهد بود. این امر با داشتن گمان نیک به خداوند و مردم امکانپذیر بوده و این رویکرد سبب افزایش ظرفیت وجودی، روحیه شکرگزاری و نشاط خواهد شد. همچنین نتایج حاصل از مطالعه نشان دادکه افکار و نگرش مثبت باعث افزایش سطح دفاعی بدن می‌شود و بدن را قوی‌تر می‌کند. همچنین مثبت‌اندیشی بهترین راه مبارزه با استرس است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

102 - بازتاب صفات و سیره قرآنی امام علی(ع) در آثار عطار نیشابوری
علی ابوعلی محمد شفیعی حسن شعبانی آزاد

10.30495/qsf.2021.684513

عطار نیشابوری از شاعران نامدار ادب فارسی در قرن هفتم مضامین عرفانی را به صورت گسترده در آثارش وارد کرده است. وی با وجود داشتن مذهب شافعی در آثارش به مدح امام علی(ع) پرداخته است. عطار نیشابوری در آثار خویش در برشمردن صفات و سیره قرآنی امام علی(ع) اظهار ناتوانی کرده، شجاع چکیده کامل

عطار نیشابوری از شاعران نامدار ادب فارسی در قرن هفتم مضامین عرفانی را به صورت گسترده در آثارش وارد کرده است. وی با وجود داشتن مذهب شافعی در آثارش به مدح امام علی(ع) پرداخته است. عطار نیشابوری در آثار خویش در برشمردن صفات و سیره قرآنی امام علی(ع) اظهار ناتوانی کرده، شجاعت و دلاوری ایشان را بی همتا، وجود دین و دنیا را از وجود پربرکت ایشان دانسته و او را سرچشمه فضائل و نیکی‌ها می‌داند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی بر پایه اطلاعات کتابخانه‌ای به بررسی برخی از صفات و سیره امام علی(ع) که سند قرآنی دارند، در آثار ایشان می‌پردازیم. بر اساس یافته‌های تحقیق حاضر برخی از صفات و سیره امام علی(ع) که عطار در آثارش به آن‌ها پرداخته عبارت‌اند از اخلاص و تقوای امام، ذکر داستان لیلة المبیت، بخشیدن انگشتر در نماز به سائل، عظمت مقام امام علی(ع)، وارث و برادر انبیای الهی، امامت امام علی(ع) و مسأله جانشینی و شفا دادن امام. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

103 - بررسی و تحلیل موانع وصول به کمال انسانی در قرآن کریم
محمدرضا عظیمی علیرضا عبدالرحیمی فرج بهزادوکیل آباد

10.30495/qsf.2022.1871530.1960

بررسی و تحلیل موانع وصول به کمال انسانی در قرآن کریمچکیده:کمال انسانی، یکی ازمباحث مهمّ وازاهداف قرآن کریم است. ولی می بینیم که خداوندمتعال؛ میلیاردها میلیارد افرادانسانی رامی آفریند، امّا درهردورانی، تعداد اندکی ازمیان این همه انسان های بی شمار، می توانند به کمال دست ی چکیده کامل

بررسی و تحلیل موانع وصول به کمال انسانی در قرآن کریمچکیده:کمال انسانی، یکی ازمباحث مهمّ وازاهداف قرآن کریم است. ولی می بینیم که خداوندمتعال؛ میلیاردها میلیارد افرادانسانی رامی آفریند، امّا درهردورانی، تعداد اندکی ازمیان این همه انسان های بی شمار، می توانند به کمال دست یافته وبه عنوان انسانی که هدف خداوند ازخلقت آدمیان است، معرّفی شوند. لذا پرسش پژوهش این است که موانع وصول به کمال انسانی کدامند. براساس فرضیّۀ تحقیق، به نظرمی رسد موانع وصول به کمال انسانی وعقوبات آن ها درخلال آیات متعدّدی ازقرآن کریم بیان گردیده است. دراین پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی ومطالعۀ کتابخانه ای واستفاده ازمنابع تفسیری و روایی، ازخلال 110 آیۀ قرآنی، تعداد چهل مانع به عنوان موانع وصول به کمال انسانی، استخراج گردیده ودرچهارگروه موانع: اعتقادی؛ درونی وقلبی؛ مادّی وشهوانی؛ رفتاری واجتماعی طبقه بندی شده است. سپس به روش تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته وبرحسب تهدیدهای آیات نیز، دریازده گروه طبقه بندی شده است. یافته های تحقیق، رابطۀ مستقیم بین شدّت وضعف موانع وتهدیدهارا نشان می دهد. لذا موانع اعتقادی، شدیدترین مانعیّت و اشدّ تهدیدها را دارا بوده ومادرسایرموانع شمرده شده است. چهل مانع، درواقع چهل حجاب کمال هستند که با غلبه برهریک ازاین حجاب ها انسان می تواند مرتبه ای ازکمال راطی کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

104 - تاملی بر مهدور الدم بودن مرتد و کافر در فقه جزایی با تاکید بر آموزه های قرآنی
حمیدرضا دژن اسماعیل اسلامی

10.30495/qsf.2022.1959081.2867

چکیده:بطور کلی در جامعه اسلامی حمایت از اشخاص و احترام به خون آنها یک اصل است و هیچ گاه اسلام اجازه تعدی به حیات اشخاصی را که در قلمرو آن سکونت دارند نداده است. بر اساس دیدگاه فقهاء، حقوق دانان، نصوص شرعی، و به تبع آن قانون مجازات اسلامی ارتکاب برخی از اعمال و رفتارها ت چکیده کامل

چکیده:بطور کلی در جامعه اسلامی حمایت از اشخاص و احترام به خون آنها یک اصل است و هیچ گاه اسلام اجازه تعدی به حیات اشخاصی را که در قلمرو آن سکونت دارند نداده است. بر اساس دیدگاه فقهاء، حقوق دانان، نصوص شرعی، و به تبع آن قانون مجازات اسلامی ارتکاب برخی از اعمال و رفتارها توسط مسلمانان یا افرادی که در سرزمین های اسلامی سکونت دارند موجب مباح شدن خون آنها می شود که فقهاء و حقوق دانان از آنها به عنوان مهدور الدم یاد می کنند. مهدور الدم بودن مرتد و کافر یکی از مهمترین مباحث فقه سیاسی اسلام است که آیات و روایات زیادی به آن اشاره دارند. در این نوشتار، عکس العمل نظام سیاسی- حقوقی ایران در قبال این دو جرم با روش تحلیلی- توصیفی و کتابخانه ای مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. این مقاله ضمن بررسی این دو جرم به این نحو نتیجه گیری می کند که در نظام فقهی و حقوقی ما کشتن کافر از نوع حربی و مرتد از نوع فطری مورد اجماع فقهای شیعه می باشد، البته با توجه به شرایط موجود و استقرار قوه قضائیه و نهادهای ذی ربط و به منظور جلوگیری از هرج و مرج و اختلال در نظام اجتماعی و تضعیف حکومت اسلامی اجرای چنین احکامی از عهدة افراد جامعه ساقط و از وظایف اصلی حکومت می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

105 - مقایسه دیدگاه‌های شیخ صدوق و فخر رازی درباره‌ی مفهوم عقل از منظر قرآن کریم
فرخنده نصیری عباس احمدی سعدی

10.30495/qsf.2022.1949466.2780

از منظر فخر رازی سرچشمه معرفت، نفس ناطقه انسانی است که از آن به عقل یا قوه عاقله تعبیر شده که خود به دو قوه عملی و نظری تقسیم می شود. به عقیده‌ وی عقل نظری برتر از عقل عملی است و هیچ‌گاه حکمت عملی به پای حکمت نظری نمی‌رسد. شیخ صدوق هم عقل‌گرا و هم نص‌گراست هر چند بررسی چکیده کامل

از منظر فخر رازی سرچشمه معرفت، نفس ناطقه انسانی است که از آن به عقل یا قوه عاقله تعبیر شده که خود به دو قوه عملی و نظری تقسیم می شود. به عقیده‌ وی عقل نظری برتر از عقل عملی است و هیچ‌گاه حکمت عملی به پای حکمت نظری نمی‌رسد. شیخ صدوق هم عقل‌گرا و هم نص‌گراست هر چند بررسی آثار وی حاکی از آن است که به اصول عقل عملی کمتر اشاره مستقیم نموده و ورود به برخی مباحث و ساحات را برای عقل ممنوع شمرده با این همه اما در بسیاری موارد اصل حسن و قبح ذاتی و عقلی را در مقدمات بحث مورد عنایت قرار داده است. از نظر وی، قرآن کمالات آدمی را در قوه نظریه و قوه عملیه منحصر دانسته است. این تحقیق در صدد نشان دادن بهره گیری فخر رازی و شیخ صدوق از عقل در فهم و تفسیر معارف دینی است. شیخ صدوق کمتر از فخر رازی برای عقل در شناخت خداوند و صفاتش ارزش قائل است . شیخ صدوق عقل را یک منبع عالی برای شناخت و نیز یک دستاویز مهم و مؤثّر جهت درک مسائل دینی و نیز دفاع از امور عقلانی می‌داند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

106 - تحلیل ساختار روایی داستان زکریا در قرآن کریم و عهدین بر اساس رویکرد تحلیل روایی گریماس
مرتضی عرب معصومه سبک دست عبدالرضا محمد حسین زاده مجتبی محسنی

10.30495/qsf.2023.1958912.2864

روایت شناسی یکی از شاخه‌ های نوظهور مطالعات ادبی است که غایت خود را تحلیل علمیِ متون روایی قرار داده است و در این میان، رویکردهای چندی در این عرصه از سویی منتقدان ادبی و معناشناسان مطرح شده است که یکی از پربسامدترین آن‌ ها، رویکرد روایت شناسیِ آلژیرداس گریماس است، از سو چکیده کامل

روایت شناسی یکی از شاخه‌ های نوظهور مطالعات ادبی است که غایت خود را تحلیل علمیِ متون روایی قرار داده است و در این میان، رویکردهای چندی در این عرصه از سویی منتقدان ادبی و معناشناسان مطرح شده است که یکی از پربسامدترین آن‌ ها، رویکرد روایت شناسیِ آلژیرداس گریماس است، از سوی دیگر، همواره بخشی از مطالعات قرآن کریم، به داستان‌های آن مربوط بوده است زیرا، بخش قابل توجهی از این متن مقدس، به داستان اختصاص یافته است و داستان‌های چندی در آن بیان شده‌‌اند که در این میان، برخی از آن‌ها مثل داستان زکریا، قصه مشترکی با عهدین دارند. بنابراین، پژوهش حاضر به منظور تحلیل روایت زکریا، رویکرد روایت شناسی گریماس را مد نظر قرار داده است و کوشیده با تحلیل پیرنگ و مدل کنشگران روایت قرآنی زکریا به تحلیل علمی این متن دست یابد اما از آن‌جا که متن‌ها در ارتباط بینامتنی با یکدیگر شکل می‌ یابند، تحلیل روایی روایت عهدینی زکریا نیز مورد نظر قرار گرفته است تا با مطالعه روایت شناختی دو داستانی که یک فابیولا را مدنظر داشتند از شیوه داستان پردازی آن‌ ها در این مورد، آگاهی بیشتری به دست آید و در پایان، ضمن تحلیل روایی دو روایت، ارتباط بینامتنی این دو متن آشکار و التفات قرآن کریم به داستان عهدینی نمایان می‌ شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

107 - بینامتنیت دعای پنجاهم صحیفه سجادیه و قرآن
کیوان احسانی نوال حزباوی

10.30495/qsf.2023.1960941.2883

بینامتنی یکی از رویکردهای مورد توجه در پژوهش‌های دهه‌ اخیر در عرصه ادبیات است. بینامتنی، نظریه‌ای است که به بررسی رابطه بین دو متن می‌پردازد. قرآن کریم که در رأس میراث دینی قرار دارد، همواره سرچشمه اقتباس بسیاری از متون ادبی و دینی بوده است و صحیفه سجادیه که از آن به اخ چکیده کامل

بینامتنی یکی از رویکردهای مورد توجه در پژوهش‌های دهه‌ اخیر در عرصه ادبیات است. بینامتنی، نظریه‌ای است که به بررسی رابطه بین دو متن می‌پردازد. قرآن کریم که در رأس میراث دینی قرار دارد، همواره سرچشمه اقتباس بسیاری از متون ادبی و دینی بوده است و صحیفه سجادیه که از آن به اخت القرآن تعبیر می‌شود، مفاهیم و تعابیر قرآنی بسیاری در آن تجلی یافته است. پژوهش حاضر به بررسی رابطه‌ بینامتنی قرآن و فرازهای دعای پنجاهم صحیفه سجادیه پرداخته و با روش توصیفی- تحلیلی به این نتیجه دست یافته است که بین آیات قرآن و کلام امام سجاد(ع) پیوند دوسویه و رابطه تنگاتنگی وجود دارد. امام(ع) در طول این دعا، از انواع بینامتنی ساختاری، مضمونی و واژگانی بهره برده‌اند به گونه‌ای که قرآن در درخواست‌هایشان تجلی یافته است و ساختار کلام او در این دعا، بیشتر از نوع بینامتنی مضمونی و نوع رابطه آن، از نوع نفی متوازی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

108 - مبانی تفسیری مفسران مدرسه تفسیری اصفهان
احترام السادات موسوی زاده محسن خوش فر علیرضا زکی‌زاده رنانی

10.30495/qsf.2023.1960336.2879

اصفهان از دیرباز مهد عالمان، محدثان و مفسران فراوانی بوده است. تلاش و اندیشه‌ورزی این اندیشمندان، اصفهان را دارای مکتب و مدرسه‌ای تأثیرگذار در علوم اسلامی بر دیگر مکاتب کرده است. از این میان مکتب تفسیری اصفهان و مفسران به نام آن، درخور تحلیل و بررسی است. مفسران شاخص اصف چکیده کامل

اصفهان از دیرباز مهد عالمان، محدثان و مفسران فراوانی بوده است. تلاش و اندیشه‌ورزی این اندیشمندان، اصفهان را دارای مکتب و مدرسه‌ای تأثیرگذار در علوم اسلامی بر دیگر مکاتب کرده است. از این میان مکتب تفسیری اصفهان و مفسران به نام آن، درخور تحلیل و بررسی است. مفسران شاخص اصفهانی سه دوره متقدم، صفویه و معاصر و به دو قسم عقل‌گراها و اخباری‌ها تقسیم شده است. این پژوهش به روش کتابخانه‌ای به تنقیح و تحلیل مبانی، تطبیق آن‌ها با یکدیگر و شفاف‌سازی زوایای پنهان آن پرداخته است. در بیان مبانی مدرسه تفسیری اصفهان؛ مبانی قرآنی، روایی، ادبی، اصولی، کلامی، فلسفی، عقلی و اخلاقی، عرفانی، انفرادی و گروهی آنان بیان شد. مبانی قرآنی مفسران اصفهانی مشترک بوده و در مبانی روایی، برخی بشدت اثبات‌گرا بوده‌اند و شدت و ضعف کاربرد روایات در تفاسیرشان موجب تفاوت مبانی روایی آنان شده است. برخی مفسران عقل گرا و اخباری، صبغه شهودی داشته و تفسیر آیات را براساس شهود باطنی و نگاه عرفانی بیان کرده‌اند و برعکس برخی نگاه عرفانی نداشته و این مبانی را رد می‌نمایند پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

109 - مبانی علامه طباطبایی در انتخاب آیات نظیر در تفسیر صد آیه نخست سوره بقره
محمد مصطفائی احمد ربانی خواه فاطمه شهرآبادی

10.30495/qsf.2022.1961367.2887

تفسیر قرآن به قرآن، که برآمده از سیره تفسیری پیشوایان دین است، در نگاه علامه طباطبایی دقیق‌ترین راه رسیدن به مفاهیم و مقاصد قرآنی است. به کار بستن این شیوه، نیازمند سازوکار مناسب و توجه به مبانی علمی و رعایت اصول و قواعدی برای انتخاب آیات همگون در شرح و تفسیر است. در ای چکیده کامل

تفسیر قرآن به قرآن، که برآمده از سیره تفسیری پیشوایان دین است، در نگاه علامه طباطبایی دقیق‌ترین راه رسیدن به مفاهیم و مقاصد قرآنی است. به کار بستن این شیوه، نیازمند سازوکار مناسب و توجه به مبانی علمی و رعایت اصول و قواعدی برای انتخاب آیات همگون در شرح و تفسیر است. در این پژوهش با تمرکز بر صد آیه نخست سوره بقره در تفسیر المیزان‌ از رهگذر تحلیل متن، به بررسی روابط میان آیات با نظایرشان پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که علامه برای 34 آیه در محدوده صد آیه نخست سوره بقره، آیات نظیر می‌آورد. در مجموع، ده مبنا برای انتخاب آیات نظیر از سوی علامه در محدوده تحقیق به دست آمد. از این میان، استفاده از سه مبنای "مشابهت لفظی ـ مفهومی تک‌واژه‌ای"، "مشابهت لفظی ـ مفهومی بیش از یک واژه" و "مرجعیّت آیات غرر" به ترتیب بیشترین فراوانی را دارد. کلیدواژه: تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر المیزان، مشابهت لفظی ـ مفهومی، آیات غرر. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

110 - بررسی مصلحت محجورین در مطالعات قرآنی و حقوق
رحمان مجازی علیرضا رجب زاده اصطهباناتی علیرضا مظلوم رهنی

10.30495/qsf.2022.1975020.2952

چکیده : مصلحت مولی علیه به عنوان یک ضرورت در هر جامعه ای، امری مسلم و خدشه ناپذیر است. علاوه بر تأکید شارع مقدس بر حمایت از افراد ناتوان و محجوران که توانائی حراست از اموال و شناسائی مصالح امور خود را ندارند ؛ عقلاء، مصلحین اجتماعی و علمای حقوق نیز در هر جامعه ای بر اهم چکیده کامل

چکیده : مصلحت مولی علیه به عنوان یک ضرورت در هر جامعه ای، امری مسلم و خدشه ناپذیر است. علاوه بر تأکید شارع مقدس بر حمایت از افراد ناتوان و محجوران که توانائی حراست از اموال و شناسائی مصالح امور خود را ندارند ؛ عقلاء، مصلحین اجتماعی و علمای حقوق نیز در هر جامعه ای بر اهمیت موضوع واقف بوده و بر اجرای درست حمایت از محجورین اهتمام ویژه دارند. با توجه به اینکه اداره اموال و مصلحت های زندگی صغار، مجانین، اشخاص غیر رشید و... دارای جنبه های مختلف بوده و شامل مصادیق متعدد می شود. گاهی اتفاق می افتد ولی، قیم، سرپرست قانونی، مقام قضائی دخیل در امور مولی علیه و...، در امور مالی و غیرمالی با مواردی مواجه می شوند که دو مصلحت در برابر یکدیگر قرار می گیرند که تشخیص اینکه کدام امر از امور متعارض از نظر شرعی، اخلاقی و قانونی به سود مولی علیه می باشد ؛ ضابطه مشخصی ندارد. در این باب هم نقص و اجمال قوانین مطرح است و هم تصمیمات ولی، قیم یا سرپرست قانونی در موارد مختلف ممکن است متناقض باشد که این امر با عدالت سازگار نیست. در این پژوهش با بررسی مصلحت محجورین در مطالعات قرآنی و حقوق به تحلیل موضوع می پردازیم. واژگان کلیدی : مصلحت محجورین، مطالعات قرآنی، حقوق. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

111 - واکاوی ماهیت امانت شرعیه از دیدگاه قرآن و حدیث
ابوذر صیادی رضا عباسیان سید محمد هادی مهدوی

10.30495/qsf.2022.1796032.1365

چکیدهدر این تحقیق، مولَفه هایِ ساختاریِ امانتِ شرعیه که عبارتند از اذن شارع به تصرف و احسان متصرف، مورد بررسی قرار می گیرد. در این فرایند، آیه احسان و مفاد احادیث مربوطه، مورد تحلیل قرار می گیرد. اذن شارع به تصرف، قطع نظر از احسانِ واقعیِ متصرف، موجب امانتِ متصرف نیست. چکیده کامل

چکیدهدر این تحقیق، مولَفه هایِ ساختاریِ امانتِ شرعیه که عبارتند از اذن شارع به تصرف و احسان متصرف، مورد بررسی قرار می گیرد. در این فرایند، آیه احسان و مفاد احادیث مربوطه، مورد تحلیل قرار می گیرد. اذن شارع به تصرف، قطع نظر از احسانِ واقعیِ متصرف، موجب امانتِ متصرف نیست. اذن شارع مانند اذن مالک به تصرف، قطع نظر از احسان متصرف، تصرفِ غیر را تصرفی ضمانی قرار می دهد. اذن شارع به تصرف در مال غیر همیشه، مسبوق به رضای تقدیری مالک به تصرف است، به تعبیر دیگر اباحه شارع مبتنی بر اباحه مالک است. در این تحقیق، مولَفه هایِ ساختاریِ امانتِ شرعیه که عبارتند از اذن شارع به تصرف و احسان متصرف، مورد بررسی قرار می گیرد. در این فرایند، آیه احسان و مفاد احادیث مربوطه، مورد تحلیل قرار می گیرد. اذن شارع به تصرف، قطع نظر از احسانِ واقعیِ متصرف، موجب امانتِ متصرف نیست. اذن شارع مانند اذن مالک به تصرف، قطع نظر از احسان متصرف، تصرفِ غیر را تصرفی ضمانی قرار می دهد. اذن شارع به تصرف در مال غیر همیشه، مسبوق به رضای تقدیری مالک به تصرف است، به تعبیر دیگر اباحه شارع مبتنی بر اباحه مالک است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

112 - بررسی احکام حریم خصوصی اطلاعاتی و ارتباطاتی بر اساس آیات قرآن، روایات و منابع تفسیری
حسین یاری مرضیه پیله ور

10.30495/qsf.2023.1937735.2635

حریم خصوصی حوزه زندگی هر فرد است که نوعاً یا عرفاً ، در چارچوب قانون انتظار دارد دیگران بدون رضایت وی به اطلاعات راجع به آن دسترسی نداشته باشند.از جمله این حریم‌ها می‌توان به حریم اطلاعاتی و ارتباطاتی اشاره نمود . پژوهش حاضر به روش توصیفی – تحلیلی و با ابزار فیش ب چکیده کامل

حریم خصوصی حوزه زندگی هر فرد است که نوعاً یا عرفاً ، در چارچوب قانون انتظار دارد دیگران بدون رضایت وی به اطلاعات راجع به آن دسترسی نداشته باشند.از جمله این حریم‌ها می‌توان به حریم اطلاعاتی و ارتباطاتی اشاره نمود . پژوهش حاضر به روش توصیفی – تحلیلی و با ابزار فیش برداری بر اساس آیات، روایات و منابع تفسیری مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاضر در خصوص حریم اطلاعاتی، حرمت تجسس و تفتیش در امور دیگران، سخن چینی و غیبت، استراق سمع مکالمات تلفنی و رهگیری ارتباطات اینترنتی (ارتباطات نوین) را مورد بررسی و ممنوعیت های قانونی آنان را برشمرده است. روایات متعددی از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار (ع) وجود دارد که می‌توان با تعیین آنها دیدگاه اسلام در مورد حریم خصوصی را بیان کرد که از مصادیق آنها آیات 12 از سوره مبارکه حجرات و 19 از سوره مبارکه نور در خصوص حفظ ورود به حریم خصوصی اطلاعاتی، آیات 30 و 31 سوره مبارکه نور در خصوص حفظ ورود به حریم خصوصی ارتباطاتی اشاره نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

113 - تبیین علل شهرت روایت حفص از عاصم در قرائت قرآن
فرزانه علیزاده سیده فاطمه حسینی میر صفی سیده فاطمه حسینی میر صفی

10.30495/qsf.2022.1862559.1889

اختلاف قرائت و میزان تاثیرگذاری آن در فهم قرآن پدیده ای است که در کنار نزاع های تاریخی، آثار انکار ناپذیری بر علوم قرآنی تا عصرحاضر داشته است. آنچه به نظر می رسد پرداختن به این موضوع را با اهمیت جلوه می دهد این است که بعد از گذشت سالها هنوز مشخص نشده، ارجحیت یافتن یک قر چکیده کامل

اختلاف قرائت و میزان تاثیرگذاری آن در فهم قرآن پدیده ای است که در کنار نزاع های تاریخی، آثار انکار ناپذیری بر علوم قرآنی تا عصرحاضر داشته است. آنچه به نظر می رسد پرداختن به این موضوع را با اهمیت جلوه می دهد این است که بعد از گذشت سالها هنوز مشخص نشده، ارجحیت یافتن یک قرائت بر دیگر قرائات به چه علتی بوده است. بر این اساس، تحقیق حاضر بر اساس مطالعات کتابخانه ای و رویکردی تاریخی نشان می دهد که ابهام در برخی گزارش های تاریخی مربوط به علل گسترش و ترویج برخی قرائت های خاص در جهان اسلام و شاخص شدن قرائت عاصم از روایت حفص به علت رسمی شدن این قرائت در امپراتوری عثمانی و انتشار چاپی قرآن کریم مطابق با قرائت عاصم بوده است. لذا توجه به دیگر قرائات برای گریز از مبالغه ای که برخی در مورد رواج روایت این قرائت کرده اند، ضروری است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

114 - قرآن‌پردازی نسل دوم نوگرایان دینی ایران (با تأکید بر آراء و اندیشه‌های سید اسدالله خرقانی و شریعت سنگلجی)
سید محمد ابراهیمی حسینی علی اصغر داوودی سعید گازرانی

10.30495/qsf.2021.1924369.2449

نوگرایی دینی در ایران معاصر، از زمان پیدایش تاکنون چهار نسل متفاوت را تجربه کرده است: نسل اول از دوران مشروطه تا ابتدای دوره رضاشاه، نسل دوم در دوران پهلوی اول تا اوایل دهه 1330، نسل سوم از کودتای 28 مرداد 1332 تا انقلاب اسلامی، و نسل چهارم از دهه 1360 تاکنون. این مقاله چکیده کامل

نوگرایی دینی در ایران معاصر، از زمان پیدایش تاکنون چهار نسل متفاوت را تجربه کرده است: نسل اول از دوران مشروطه تا ابتدای دوره رضاشاه، نسل دوم در دوران پهلوی اول تا اوایل دهه 1330، نسل سوم از کودتای 28 مرداد 1332 تا انقلاب اسلامی، و نسل چهارم از دهه 1360 تاکنون. این مقاله که با روش کتابخانه ای و به شیوه توصیفی ـ تحلیلی سازماندهی شده، در پی پاسخ به این پرسش است که کدامیک از این چهار نسل تأثیر حیاتی و ویژه بر تداوم جریان نوگرایی دینی در ایران داشته است. یافته‌ها مؤید آن است که افکار نواندیشانه نسل اول، در همان دوران، با افول مشروطه به محاق رفت؛ اما نسل دوم که صبغه قرآن‌گرایی آن برجسته‌تر از سایر ویژگی‌های فکری‌اش بوده است، هرچند تکاپوهای نوآورانه آن به دلیل شرایط سیاسی حاکم در دوران رضاشاه چندان به بار ننشست، ولی راهی را به منظور تداوم مسیر نوگرایی دینی در ایران برای نسل سوم و چهارم گشود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

115 - فرآیند مشکلات پیرامون پدیده‌های بلاغی، آوایی و عملی در ترجمه قرآن کریم
سهراب جینور محمدحسن معصومی نادعلی عاشوری تلوکی

10.30495/qsf.2022.691947

پدیده‌های بلاغی و آوایی از اینکه ساختارهای بنیادین در متن ادبی هستند، از مهم‌ترین ساز و کارهای زبانی، هنری منحصر به فرد و متمایز در قرآن کریم به شمار می‌روند. مترجم قرآن کریم هر چند که کار آزموده باشد، گاهی اوقات در بسیاری از موارد از انتقال تصویرهای بلاغی و آوایی درمان چکیده کامل

پدیده‌های بلاغی و آوایی از اینکه ساختارهای بنیادین در متن ادبی هستند، از مهم‌ترین ساز و کارهای زبانی، هنری منحصر به فرد و متمایز در قرآن کریم به شمار می‌روند. مترجم قرآن کریم هر چند که کار آزموده باشد، گاهی اوقات در بسیاری از موارد از انتقال تصویرهای بلاغی و آوایی درمانده خاطر می‌گردد. این در واقع برای سامان دادن به دلالت و مفهوم جمله می‌آید، به گونه‌ای که با توجه به حلقه اتصال بسیار محکم میان تصویر و مفهوم ناقص مانده است. در این پژوهش نویسندگان تلاش نموده‌اند تا با استعانتِ نمونه‌هایی از این پدیده‌های بلاغی و آوایی مجسم‌شده در بسیاری از آیات قرآنی، این مشکل را به عرصه نمایش بگذارند، مشکلی که با توجه به خصوصیت و ویژگی ترجمه، آن را تحت شعاع قرار نمی‌دهد. بنابراین برخی از راه‌حل‌هایی را که بدان دست یازیدیم ارائه می‌نماییم و نیز با آشنایی به برخی از جانشین‌های احتمالی در آن با استفاده از تجربه‌های صاحب‌نظران در زمینة ترجمه از آن‌ها استفاده نموده‌ایم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

116 - «بررسی تطبیقی روش تفسیری مواهب الرحمن و المیزان
زهرا محب پورحقیقی محمد شریفانی

همواره روش تطبیق در حصول به میزان حقیقت در اغلب موضوعات از موثرترین روشهاست.در عصر حاضر کتاب تفسیر مواهب الرحمن و المیزان از جمله تفاسیر فاخر عصر ماست که در نگاه کلی روش اجتهادی قرآن به قرآن شاخصه هردو تفسیر است. مقاله حاضر پس از تبیین ساختار کلی این دو تفسیر و اشاره به چکیده کامل

همواره روش تطبیق در حصول به میزان حقیقت در اغلب موضوعات از موثرترین روشهاست.در عصر حاضر کتاب تفسیر مواهب الرحمن و المیزان از جمله تفاسیر فاخر عصر ماست که در نگاه کلی روش اجتهادی قرآن به قرآن شاخصه هردو تفسیر است. مقاله حاضر پس از تبیین ساختار کلی این دو تفسیر و اشاره به ویژگی های هر کدام در مقام تطبیق و مقایسه با به کارگیری روش قرآن به قرآن، تبیین مفردات واژگان و مساله مهم سیاق در هردو تفسیر پرداخته شده است.لکن در مقام مقایسه پرداختن به تبیین دقیق و جامع و گسترده معنای واژگان لغات از مولفه های شاخص تفسیر مواهب است که بحق از سبک نوینی برخوردار است. همانگونه که پرداختن بهمساله سیاق بعنوان یک نوآوری فاخر از خصوصیات بسیار مهم تفسیر المیزان است و در نهایت باید اعتراف کرد بهره گیری از هردو تفسیر میتواند مارا به فهم عمیق و جامع قرآن رهنمون کرد که این هنر مقاله حاضر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

117 - بینامتنی قرآن کریم در قصاید فرید اصفهانی (اسفراینی)
آیت شوکتی محمدرضا اسلامی سهیلا کاظم علیلو

10.30495/qsf.2022.1955119.2837

قرآن کریم، همواره یکی از سرچشمه‌های غنی و لایزالی است که شاعران و نویسندگان مسلمان از آن بهره برده‌اند. پیشینۀ بهره‌گیری از قرآن کریم در شعر فارسی، عمری به درازای اسلام ایرانیان دارد. تناص (بینامتنیت) یکی از نظریه‌های نقدی ادبیِ جدید است که در نیمۀ دوم قرن بیستم میلادی چکیده کامل

قرآن کریم، همواره یکی از سرچشمه‌های غنی و لایزالی است که شاعران و نویسندگان مسلمان از آن بهره برده‌اند. پیشینۀ بهره‌گیری از قرآن کریم در شعر فارسی، عمری به درازای اسلام ایرانیان دارد. تناص (بینامتنیت) یکی از نظریه‌های نقدی ادبیِ جدید است که در نیمۀ دوم قرن بیستم میلادی توسط ژولیا کریستوا مطرح شد. در حقیقت، تناص، اصطلاحی جدید است که دارای مفاهیمی قدیمی در ادبیات است. پژوهش حاضر بر آن است با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی به بررسی انواع بینامتنی در قصاید فرید اصفهانی، یکی از شاعران کمتر شناخته‌شدۀ هم‌عصر سعدی، بپردازد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که وی بیشترین بهره را از بینامتنی جزئی برده که در قالب کلمات، جملات و عبارات قرآنی رخ نمایانده است. نیز می‌توان بینامتنی اشاره‌ای (تلمیحی) را یکی دیگر از پرکاربردترین انواع بینامتنی در شعر وی دانست که در قالب فراخوانی داستان‌ها و شخصیت‌های قرآنی نمایان شده است. شاعر به ندرت از بینامتنی الهامی و مفهومی بهره گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

118 - بررسی اعتبارسنجی بایسته های مفردات پژوهی در قرآن از نگاه امین الخَولی
محمد قاسمی‌شوب

10.30495/qsf.2023.1953976.2822

مفردات‌پژوهی در قرآن، از ارکان بنیادین فهم عبارات قرآن محسوب می‌شود که از زوایا و نگاه‌های گوناگون مورد واکاوی قرار گرفته است و از جمله اندیشمندانی که به این مهم پرداخته، امین‌الخولی- محقق معاصر مصری- است. این جستار با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، بایسته‌های مفردات‌ چکیده کامل

مفردات‌پژوهی در قرآن، از ارکان بنیادین فهم عبارات قرآن محسوب می‌شود که از زوایا و نگاه‌های گوناگون مورد واکاوی قرار گرفته است و از جمله اندیشمندانی که به این مهم پرداخته، امین‌الخولی- محقق معاصر مصری- است. این جستار با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، بایسته‌های مفردات‌پژوهی از منظر وی را مورد بررسی قرار داده و بدین رهیافت رسیده است که خولی، مفردات‌پژوهی را در سه گام لازم می‌داند: 1- مفردات‌پژوهی لغوی؛ 2- مفردات‌پژوهی قرآنی؛ 3- تحلیل داده‌های بدست آمده از مراحل قبل با رویکرد عدم ترادف. از منظر خولی، در گام نخست باید به چند بایسته توجه لازم را مبذول داشت که عبارتند از: 1- تطور معنایی واژگان؛ 2- فهم معنای عصر نزولی کلمات؛ 3- تشخیص معرّب یا عربی بودن واژگان؛ 4-محور قرار دادن اصل حسی؛ 5- تحلیل معنا با تکیه بر حس و ذوق عربی. با این حال، نظریه خولی با وجود همه نقاط قوتی که دارد، از سه بُعد با انتقاد مواجه است: 1- استقراء ناتمام شواهد؛ 2-وجود ابهام در برخی از بایسته‌ها؛ 3- عدم احصاء همه بایسته‌ها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

119 - بررسی کارکرد هنر(هنر نمایش و تصویر) در تبلیغ دین از دیدگاه قرآن
ایرج یارمحمد سیدحمید حسینی حامد فتحعلیانی

10.30495/qsf.2022.1926579.2479

موضوع هنر نمایش و تصویر در آیات قرآن بحث جدیدی است که پژوهشگران در حوزه زیبایی شناسی قرآن با هدف بیان زیبایی های هنری در جهت تبلیغ دین در بافت آیات قرآنی به آن پرداخته اند. بررسی تصویر هنری در قرآن کریم به اثبات اعجاز درون و بیرون متنی قرآن و بیان کارکردهای تصاویر هنری چکیده کامل

موضوع هنر نمایش و تصویر در آیات قرآن بحث جدیدی است که پژوهشگران در حوزه زیبایی شناسی قرآن با هدف بیان زیبایی های هنری در جهت تبلیغ دین در بافت آیات قرآنی به آن پرداخته اند. بررسی تصویر هنری در قرآن کریم به اثبات اعجاز درون و بیرون متنی قرآن و بیان کارکردهای تصاویر هنری می‌پردازد. مسأله تبلیغ و روشهای تبلیغی در قرآن از مهمترین موضوعاتی است که در طول تاریخ اسلام مورد بحث بوده است. تبلّیغ در اصل روش برقراری ارتباط با مردم جهت دعوت آنها به اهداف و مقاصدی است که خداوند آن را اراده نموده است. در این راستا هنر نمایش و تصویر ، با توجه به زبان ارتباطی خاص خود می‌تواند بهترین وسیله و عامل برای تبلیغ و اشاعه دین باشد. این تحقیق که با روش جمع آوری اطلاعات و تحلیل داده‌ها به انجام رسیده شامل دو بخش می باشد: بخش اول؛ به کلیات مباحث تبلیغ و پیشینه آن و نیز اهمیت روش در تبلیغ اختصاص دارد.در بخش دوم که مبحث مهم و بنیادی این تحقیق است به روش هنر در تبلیغ، مفهوم نمایش و تصویر، تصویر پردازی هنری در قرآن و در نهایت هنر نمایش در خدمت تبلیغات قرآن پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

120 - «تحلیل پیامدها و آثار غفلت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه معطوف به مقتضیات زندگی معاصر»
زهرا گودینی سیدحمید حسینی فاطمه شرعیاتی

10.30495/qsf.2022.1926469.2475

بدون شک یکی از مسائلی که همواره باید مدّ نظر آدمی باشد، پدیده‌ی غفلت است. این پدیده مصادیق مختلفی دارد و آدمی در هر موقعیتی که باشد، ممکن است در معرض غفلت قرار بگیرد و بسیاری از امور از دایره آگاهی وی خارج گردد. در پژوهش حاضر که با رهیافت توصیفی - تحلیلی و استناد به منا چکیده کامل

بدون شک یکی از مسائلی که همواره باید مدّ نظر آدمی باشد، پدیده‌ی غفلت است. این پدیده مصادیق مختلفی دارد و آدمی در هر موقعیتی که باشد، ممکن است در معرض غفلت قرار بگیرد و بسیاری از امور از دایره آگاهی وی خارج گردد. در پژوهش حاضر که با رهیافت توصیفی - تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته، تلاش شده است تا عواقب مختلف پدیده‌ی غفلت از دیدگاه قرآن کریم و نهج البلاغه با تکیه بر حوادث و مقتضیات زندگی معاصر مورد شناسایی و تحلیل گردد. در نهایت از خلال پژوهش پیش رو چنین استنتاج شد که پیامدهای پدیده غفلت در دنیای معاصر عبارتند از: 1) غفلت و تحریم اقتصادی، 2) عبرت نگرفتن از حوادث کرونا، سیل و زلزله، 3) خسارت و زایل کردن عمر، 4) خودباختگی و وابستگی به ابرقدرت‌های جهان، 5) قساوت، 6) عدم توجّه به آخرت، 7) ضلالت، 8) دنیاگرایی و 9) مدگرایی و بی-حجابی پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

121 - کاربست صنعت التفات در سوره أنبیاء
مهرداد آقائی فاضل عباس زاده

10.30495/qsf.2022.1902321.2198

چکیدهقرآن کریم به عنوان شاه‌کتاب هستی، با وجود مهجوریتی که در بین جوامع بشری، علی‌الخصوص در میان مسلمانان دارد، حاوی مضامین گهربار و صنایع بدیعی فراوانی است که تمامی کتب بلاغی و نحوی از این کتاب والامقام نهایت بهره را برده‌اند. صنعت التفات یکی از متداول‌ترین صنایع ادبی چکیده کامل

چکیدهقرآن کریم به عنوان شاه‌کتاب هستی، با وجود مهجوریتی که در بین جوامع بشری، علی‌الخصوص در میان مسلمانان دارد، حاوی مضامین گهربار و صنایع بدیعی فراوانی است که تمامی کتب بلاغی و نحوی از این کتاب والامقام نهایت بهره را برده‌اند. صنعت التفات یکی از متداول‌ترین صنایع ادبی مورد کاربرد در زبان عربی و فارسی است که از دیرباز مورد استفاده سخنوران و نویسندگان بوده است. بلاغیون، نحویین، نقاد و مفسرین هر یک تعاریفی از التفات ارائه داده‌اند که در طول زمان این تعاریف دستخوش تغییراتی شده است. لذا نوع نگرش بلاغیون جدید با بلاغیون قدیم نسبت به این صنعت ادبی متفاوت است. این پژوهش برآن است تا با روش توصیفی- تحلیلی ضمن بررسی کاربست صنعت التفات و انواع آن در سوره أنبیاء به بررسی تفاوت نگاه بلاغیون در زمان-های مختلف به این آرایه ادبی و نیز تفاوت میزان مصادیق این صنعت در سوره انبیاء در جزء هفدهم قرآن کریم بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

122 - بررسی و تحلیل سوره‌های جزء سی‌ام قرآن کریم (عم جزء)؛ بر اساس مبانی علم مناسبت
زهرا خلخالی حسین مرادی زنجانی محمد حسین صائنی فرهاد ادریسی

10.30495/qsf.2022.1911086.2311

هرچند همۀ سوره های قرآن در چینشی توقیفی و مطابق با لوح محفوظ با یکدیگر متناسب، هم‌آوا و هماهنگ هستند، اما سوره‌های جزء سی (از ناس تا نبأ)، نظم و تناسب چشم‌گیرتری در عبارات آغازین و پایانی‌ دارند، به طوری که در کیفیت دریافت و خوانش مخاطبان، بسیار تأثیرگذار است. از این‌رو چکیده کامل

هرچند همۀ سوره های قرآن در چینشی توقیفی و مطابق با لوح محفوظ با یکدیگر متناسب، هم‌آوا و هماهنگ هستند، اما سوره‌های جزء سی (از ناس تا نبأ)، نظم و تناسب چشم‌گیرتری در عبارات آغازین و پایانی‌ دارند، به طوری که در کیفیت دریافت و خوانش مخاطبان، بسیار تأثیرگذار است. از این‌رو، تأمل در ارتباط آسمانی این سوره ها با یکدیگر، در ارتقاء و تعالی انسان اهمیت ویژه‌ای دارد. این مقاله با استناد به منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفی -تحلیلی انجام شده است و در آن، ضمن اشاره به آراء اندیشمندانی که به تناسب موجود میان سُور معتقدند، جنبه‌های نوینی از تناسب و هم آوایی میان سوره‌های جزء 30 قرآن کریم با عنایت به نظرات تفسیری محققان، کشف و تبیین شده است. نتایح تحقیق نشان می‌دهد که تناسب و ارتباط میان این سوره‌ها شامل مواردی چون: مقدمه، ذی‌المقدمه و نتیجه، تکمله و تتمه، مفهوم و مصداق، تابع و ادامه، دلیل و استدلال، اجمال و تفصیل، مثال و نمونه، قرینه و برادرخواندگی است و به طور کلی، در دو سطح لفظی و معنایی نمود می‌یابد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

123 - شأن شناختی قصص قرآن در زبانِ دین، از منظر علامه طباطبایی
آرزو زارع زاده بابک عباسی علیرضا دارابی

10.30495/qsf.2023.1929675.2534

از منظر ناشناخت‌گرایان گزاره‌های دینی توصیف‌گر حقایق معنوی و واقعیات عینی نیستند و در برخی آراء معنادار هم تلقی نمی‌شوند. در این نگرش داستان‌های دینی نیز اشاره‌ای به واقعیت ندارند؛ بلکه به مقاصد دیگری بیان شده‌اند. در این راستا توجه به جنبه‌های عملی گزاره‌های دینی اهمیت چکیده کامل

از منظر ناشناخت‌گرایان گزاره‌های دینی توصیف‌گر حقایق معنوی و واقعیات عینی نیستند و در برخی آراء معنادار هم تلقی نمی‌شوند. در این نگرش داستان‌های دینی نیز اشاره‌ای به واقعیت ندارند؛ بلکه به مقاصد دیگری بیان شده‌اند. در این راستا توجه به جنبه‌های عملی گزاره‌های دینی اهمیت بیشتری دارد. عمده متفکران اسلامی مانند علامه طباطبایی معتقد به شأن شناختی زبان دین هستند. از منظر علامه طباطبایی تمام گزاره‌های دینی، معنادار و حقیقی قلمداد می‌شوند و قصص قرآن نیز از جمله گزاره‌های تاریخی هستند که به عنوان اِخبار از حقایق گذشته یا تمثیل از نوع حقیقی بیان شده‌اند. این نوشتار با روش توصیفی_ تحلیلی به یک سؤال اصلی پاسخ می‌دهد: از منظر علامه طباطبایی قصص قرآنی دارای چه شأنی در زبان دین است؟ جهت پاسخ به این سؤال اصلی، پس از بررسی شأن شناختی زبان دین از منظر متفکران اسلامی و غربی به نظرات علامه طباطبایی پیرامون زبان دین در قصص قرآنی پرداخته می-شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

124 - بررسی مبانی قرآنی تخفیف مجازات
مریم آقایی بجستانی کرامت پیرنیا علی رضوانی

10.30495/qsf.2023.1954523.2829

ارتکابی وی مطابقت داشته باشد، در بحث تخفیف مجازات این مسئله مهم است که در صورت وجود عوامل مختلف از قبیل موقعیت اجتماعی، همکاری با دادگاه، سوابق کیفری و ... مجازات مرتکب را به نحوی مورد تخفیف قرارداد تا متهم بتواند با به دست آوردن فرصت دیگر آینده موفقی در زندگی خود داشته چکیده کامل

ارتکابی وی مطابقت داشته باشد، در بحث تخفیف مجازات این مسئله مهم است که در صورت وجود عوامل مختلف از قبیل موقعیت اجتماعی، همکاری با دادگاه، سوابق کیفری و ... مجازات مرتکب را به نحوی مورد تخفیف قرارداد تا متهم بتواند با به دست آوردن فرصت دیگر آینده موفقی در زندگی خود داشته باشد. تخفیف مجازات در بسیاری از آیات قرآن مورد تأکید قرار گرفته ؛ از جمله تخفیف در تکالیف شرعیه در زمانی که انسان در مشقت و سختی است و یا مخیر بودن اولیاء دم در امور سه - گانه (قصاص ، دیه و عفو) که نوعی تخفیف محسوب میگردد و همچنین تخفیف در مجازات سرپیچی کنندگان در جنگ احد و ..... . باتوجه به اینکه توبه ، نوعی تخفیف می باشد و به طور کلی بنای شارع در مجازاتهای حدود بر تخفیف است ، و بدین وسیله توبه نیز عاملی جهت تخفیف در این مجازاتها میگردد، بنابراین چنانچه شخصی که مرتکب جرمی شده که حد بر او واجب گردیده ، اگر توبه نماید در مجازات او تخفیف داده خواهد شد؛ از جمله ی این حدود که با توبه ی شخص شامل تخفیف میگردد، حد زنای غیرمحصنه و مرد غیرمحصن ، سرقت ، قذف ، محاربه و ارتداد است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

125 - تحلیل حقوق اختصاصی ایثارگران با نگاهی به آیات قرآن کریم و حقوق و قوانین کشورها (مطالعه موردی: ایران، آمریکا،چین، ژاپن و الجزائر)
محسن بزرگی میترا ضرابی محسن طاهری

10.30495/qsf.2023.1990428.3058

هدف از این مقاله آن است که حقوق اختصاصی ایثارگران را با تاکید بر آیات قرآن کریم و قوانین ایران و دیگر کشورها مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر این است: ایثارگران از دیدگاه آیات قرآن کریم و قوانین ایران و دیگر کشورها دارای چه حقوق اختصاصی می باشن چکیده کامل

هدف از این مقاله آن است که حقوق اختصاصی ایثارگران را با تاکید بر آیات قرآن کریم و قوانین ایران و دیگر کشورها مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر این است: ایثارگران از دیدگاه آیات قرآن کریم و قوانین ایران و دیگر کشورها دارای چه حقوق اختصاصی می باشند؟ فرضیه پژوهش آن است که با بررسی و تحلیل آیات قرآن کریم دو دسته حقوق برای ایثارگران قابل ترسیم و شناسایی است: حقوق معنوی و حقوق مادی. از دیدگاه قوانین ایران و با تکیه بر برخی مبانی حقوق انسانی، مانند حق بر خوشبختی حقوق اختصاصی ایثارگران قابل تحلیل است. از دیدگاه قوانین دیگر کشورها عموما با تکیه بر مبانی تبعیض روا و حق بر شادکامی حقوق اختصاصی ایثارگران قابل تحلیل و بررسی است. این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. از نتایج پژوهش این است که برای جبران خسارت های مادی و معنوی ایثارگران، حکومت اسلامی با تنظیم قوانین و مقررات حمایتی تلاش های کافی را در این زمینه مبذول نمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

126 - ارزیابی نظریه‌ی ظاهرگرایی جمال‌الدین قاسمی در تفسیر محاسن‌التأویل (مورد‌پژوهی: صفات الهی)
کبری حیدری کیوان احسانی علی حسن‌بگی فاطمه دسترنج

10.30495/qsf.2023.1980354.2990

مسئله‌ی ظاهرگرایی در آیات قرآن از جمله موضوعات مورد توجه میان برخی مفسران، به ویژه جمال-الدین قاسمی است. قاسمی از مفسران منسوب به جریان سلفیه است و همین امر سبب شده تا وی مبانی فکری خود را بخصوص درباره‌ی صفات خداوند، از پیشگامان این جریان وام گیرد. رؤیت بصری خداوند در ق چکیده کامل

مسئله‌ی ظاهرگرایی در آیات قرآن از جمله موضوعات مورد توجه میان برخی مفسران، به ویژه جمال-الدین قاسمی است. قاسمی از مفسران منسوب به جریان سلفیه است و همین امر سبب شده تا وی مبانی فکری خود را بخصوص درباره‌ی صفات خداوند، از پیشگامان این جریان وام گیرد. رؤیت بصری خداوند در قیامت، تکلم خداوند با موسی(ع)، استوای حقیقی خداوند بر عرش، استهزاء و غضب الهی در معنای حقیقی آن، صفاتی است که قاسمی معتقد به ظاهرگرایی آن است. اما با بررسی‌های انجام شده مشخص شد تفسیر قاسمی از این آیات صحیح نیست؛ زیرا در نظرگرفتن رؤیت، استواء، تکلم، استهزاء و غضب در معنای حقیقی برای خداوند مستلزم جسم است، از این رو می‌توان گفت رویکرد قاسمی با دلایل قطعی و یقینی ناسازگار است؛ لذا باید در ظاهر آیات صفات تصرف کرد و آن را تأویل نمود. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی به ارزیابی رویکرد ظاهرگرایانه‌ی قاسمی از آیات صفات خداوند پرداخته‌است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

127 - تفسیر و تأویل در نظام عرفانی شیخ علاء‌الدوله سمنانی
قاسم رؤفی قدرت ا... خیاطیان

10.30495/qsf.2023.1975606.2953

شیخ علاء‌الدوله سمنانی از مفسّران عرفانی قرآن ضمن به‌کارگیری آیات و روایات در آثار خود، دو نوع رویکرد تأویل‌پذیری و عدم تأویل‌پذیری درباره آیات دارد. وی با تفسیر ‌و ‌تأویل آیات متشابه، مخالف، اما نسبت به سایر آیات موافق است. او برخلاف بیشتر مفسّران، معتقد است که اضغاث ا چکیده کامل

شیخ علاء‌الدوله سمنانی از مفسّران عرفانی قرآن ضمن به‌کارگیری آیات و روایات در آثار خود، دو نوع رویکرد تأویل‌پذیری و عدم تأویل‌پذیری درباره آیات دارد. وی با تفسیر ‌و ‌تأویل آیات متشابه، مخالف، اما نسبت به سایر آیات موافق است. او برخلاف بیشتر مفسّران، معتقد است که اضغاث احلام، نیازمند تفسیر و تأویل‌اند و از تفسیر ‌و ‌تأویل درحوزه‌های اصول و فروع دین، مکاشفات عرفانی،حروف، آیات و روایات استفاده می‌کند. وی تأویل را راهی برای عدم تکفیر مسلمانان، جذب دیدگاه‌های مختلف در دین اسلام ، نیفتادن در ورطه تناسخ و تعبیر مکاشفات عرفانی می‌داند. سنجش صحت تأویل ‌و‌ تفسیر از نظر وی، مطابقت با قرآن، حدیث، واقعیت، لغت عرب و عقل است. تفسیر وی ذوقی، بدون حشو و زواید، دارای رگه‌هایی از علم کلام، مشابهت و تأثیرپذیری از تفسیر ابن‌عربی و شارحانش است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی در پی واکاوی جایگاه تفسیر و تأویل در نزد این عارف است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

128 - واکاوی تاثیر وجوه زیبایی شناختی قرآن بر هدفمندی پیام های وحیانی
محمد طاهری محمدرضا حاجی اسماعیلی مهدی مطیع

10.30495/qsf.2023.1977816.2967

چکیدهشناخت دقیق و بررسی جنبه های زیبایی شناختی قرآن کریم تأثیر بسیار شگفت و بسزایی در کاربردی شدن مفاهیم این کتاب الهی دارد به گونه ای که مخاطب قرآن با هر سطح از تفکر و درک و فهمی که باشد می‌تواند با هرچه بارورتر کردن اندیشه خویش به جلوه هایی جدید و جذاب از زیبایی های ک چکیده کامل

چکیدهشناخت دقیق و بررسی جنبه های زیبایی شناختی قرآن کریم تأثیر بسیار شگفت و بسزایی در کاربردی شدن مفاهیم این کتاب الهی دارد به گونه ای که مخاطب قرآن با هر سطح از تفکر و درک و فهمی که باشد می‌تواند با هرچه بارورتر کردن اندیشه خویش به جلوه هایی جدید و جذاب از زیبایی های کلام الهی پی برده و از آن بهره مند گردد. از آنجا که اثر هنری، مبدأ هنرمند است و هنرمند، مبدأ اثر هنری، بنابر این با بهره گیری از این اصل در این پژوهش کوشش گردیده تا با پردازش زبانی نمونه هایی از آیات قرآن کریم به عنوان نمادی از خلق هنری، عناصر مشترک و موثر در باب زیبایی شناسی آیات وحیانی را به تصویر درآورد، البته بررسی تصویر از حیث بافت و سیاق و ارائه معنای مطلوب، وحدت تصویر هنری در وحدت متن را محقق می‌سازد.در این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و تکیه بر آیات الهی و نظریات متقن در پایان ابعاد زیبایی شناسی قرآن را با نگاه به دو قطب عینیت و ذهنیت تبیین نموده و تلاش دارد تا نشانه های زیبایی گرایانه قرآن را همراه با انعکاس جمال آفرینش و بیدار سازی حس زیبایی دوستی در مخاطبین خویش نمایان سازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

129 - نقش هم‌معنایی در شکل‌گیری ناهمسانی‌های واژگان برابرنهاده در ترجمه‌های فارسی قرآن ‏ ‏(موردکاوی: سوره‌های شمس و بلد در دوازده ترجمۀ معاصر
مصطفی کمالجو مهدی شاهرخ

10.30495/qsf.2023.1901447.2189

قرآن کریم کتابی برای هدایت بشر به زبان عربی است که فهم آن برای کسانی که عرب‌زبان نیستند تنها از طریق ترجمه میسّر است. با این‌که هیچ‌کدام از ترجمه‌های قرآن با اصل عربی آن برابری نمی‌کند و تنها ابزاری برای درک بهتر قرآن است، امّا از آن‌جا که زبان عربی از جمله کامل‌ترین زب چکیده کامل

قرآن کریم کتابی برای هدایت بشر به زبان عربی است که فهم آن برای کسانی که عرب‌زبان نیستند تنها از طریق ترجمه میسّر است. با این‌که هیچ‌کدام از ترجمه‌های قرآن با اصل عربی آن برابری نمی‌کند و تنها ابزاری برای درک بهتر قرآن است، امّا از آن‌جا که زبان عربی از جمله کامل‌ترین زبان‌ها و شامل دقایق فراوانی است، لذا ترجمۀ قرآن امری خطیر و پیچیده است که اگر مترجم در ظرایف‌های قرآن دقت لازم را نداشته باشد، ترجمۀ او ترجمه‌ای نارسا خواهد بود. این پژوهش درصدد آن است با تکیه بر شیوۀ وصفی تحلیلی، به بررسی نقش و تأثیر ترادف/هم‌معنایی در بروز ناهمسانی‌ها و نسبت آن‌ها در دوازده ترجمه قرآنی بپردازد، که به‌این‌منظور، ترجمۀ دو سورۀ کوتاه شمس و بلد را میان ترجمه‌های معاصر: انصاریان، آیتی، بهرام‌پور، خرم‌دل، خرمشاهی، صادقی‌تهرانی، فولادوند، قرائتی، مجتبوی، معزی، مکارم‌شیرازی، و الهی‌قمشه‌ای بررسی و مقایسه می‌کند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که نسبت شباهت‌ها با تفاوت‌ها در معادل‌یابی واژگان فارسی این ترجمه‌ها تفاوت معناداری دارد، به‌طوری‌که درصد تفاوت‌ها بسیار بالاتر از شباهت‌هاست. بالاترین نسبت تفاوت‌ها میان خرم‌دل و معزی و کمترین تفاوت‌ها بین فولادوند و صادقی‌تهرانی است که شاید به‌ترتیب نشان‌ از کمترین و بالاترین تأثیر و تأثر میان این مترجمان قرآنی داشته باشد و البته تنها ابزار آن‌ها در این ناهمسانی‌سازی‌ها، پدیدۀ ترادف/هم‌معنایی در زبان فارسی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

130 - بررسی فقهی و حقوقی رعایت اصل اهلیت در ثبت اسناد با رویکرد قرآنی
اختر برخوری مهنی محمد علی صفا مهدی بهرمند

10.30495/qsf.2023.1976493.2959

جلوگیری از تضییع حقوق دیگران، حفظ مال افراد در قرآن کریم و روایات ائمه اطهار بیش از همه امور بر آن تأکید شده است. با توجه به حساسیت این مهم تأکید بر اهلیت و مالکیت در فرایند ثبت و سند درآیات و روایات بسیار به چشم می خورد. درواقع پژوهش های انجام‌شده نیز در راستای نشان دا چکیده کامل

جلوگیری از تضییع حقوق دیگران، حفظ مال افراد در قرآن کریم و روایات ائمه اطهار بیش از همه امور بر آن تأکید شده است. با توجه به حساسیت این مهم تأکید بر اهلیت و مالکیت در فرایند ثبت و سند درآیات و روایات بسیار به چشم می خورد. درواقع پژوهش های انجام‌شده نیز در راستای نشان دادن اهمیت مالکیت و اهلیت در مباحث فقهی و حقوقی است. این پژوهش به روش کیفی و کتابخانه ای ضرورت و اهمیت بحث مالکیت و شرایط مهم آن چون اهلیت در ثبت سند را با رویکرد قرآنی موردبررسی قرار می‌دهد و در انتها مشخص می‌شود که ثبت، مالکیت به همراه داشتن شرایطی چون اهلیت برای مالک یک ضرورت حقوقی، دینی، شرعی، عقلی و اخلاقی است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر این است که ضرورت منطقی و عقلی اهلیت در ثبت اسناد را از منظر قران مبرهن سازد و به طور دقیق مشخص کند این مصحف شریف چگونه شایستگی لازم اشخاص را برای اهلیت در امور حقوقی به ویژه ثبت سند تبیین کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

131 - کاربستِ نمایه‌های تصویری در سوره‌ی مبارکه‌ی طه، بر اساس مؤلفه‌های هنری تشبیه، استعاره ومجاز
مالک عبدی زهره نور محمد نهال

10.30495/qsf.2023.1962472.2896

قرآن کریم شاهکاری بی‌بدیل و تکرار ناشدنی است که به دلیل دارا بودن مفاهیم والا که در ساختاری بی‌نظیر در دسترس همگان قرار گرفته، همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. همه‌ی مفاهیم این کتاب مقدس در اوج فصاحت و بلاغت قرار دارند و یکی از روش‌های زیبا‌سازی آن، تصویرپردازی هنری چکیده کامل

قرآن کریم شاهکاری بی‌بدیل و تکرار ناشدنی است که به دلیل دارا بودن مفاهیم والا که در ساختاری بی‌نظیر در دسترس همگان قرار گرفته، همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. همه‌ی مفاهیم این کتاب مقدس در اوج فصاحت و بلاغت قرار دارند و یکی از روش‌های زیبا‌سازی آن، تصویرپردازی هنری برای هر رویداد است تا بدین شیوه، مخاطب به درک و دریافتی بهتر از پیام قرآن برسد. بنابراین واکاوی تصویرپردازانه‌ی محتواهای قرآنی و تبیین نحوه‌ی کاربست‌ این تصاویر در القای مفاهیم هدایتگرانه ضرورتی انکارناپذیر است. در ذیل بررسی بافتهای معنایی این کتاب آسمانی به جلوه‌های خاصی از پردازشگری تصویری در سوره مبارکه طه می‌رسیم که به مدد استفاده از شگردهای هنری در قالب سطوح تشبیهی، مجازی واستعاری به شکل خاصی نمود یافته است. پژوهش حاضر با رهیافتی توصیفی- تحلیلی پس از تبیین مفهوم کلی تصویر و بیان ویژگی‌های تصاویر قرآنی درصدد بررسی ساز و کار بیانی تصویرهای هنری و عناصر ساختاری در سوره طه، به‌عنوان یکی از ابزارهای بیان آموزه‌های انسانی و اخلاقی است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که برجسته‌ترین مؤلفه-های تصویرپردازی در این سوره که نقش بی‌بدیلی در چارچوب‌مندیِ مفاهیم سوره داشته‌اند در قالب تصویرگری‌های تشبیهی، استعاری و مجازی تبلور یافته است. همچنین قرآن کریم از طریق تصویرسازی ذهنی، مفاهیم انتزاعی را عینی می‌سازد تا وضوح آنها در ذهن مخاطب، بیشتر و درنتیجه تعامل مخاطب با متن بهتر گردد و در این راستا قرآن بر یک گونه‌ی خاص از تصویرسازی تکیه نمی-کند؛ بلکه از گونه‌های متنوعی از تصاویری که در درون بافت با هم در تعاملند، بهره می‌جوید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

132 - بررسی تطبیقی اعلامیه بین المللی حقوق بشر با تعالیم قرآنی
معین صباحی گراغانی حمیدرضا دژن

منشور جهانی حقوق بشر که به انگیزه حاکمیت عدالت و صلح جهانی تدوین شده و در ایجاد صلح و امنیت نیز کارایی داشته، بر پایه مبانی و مبادی خاصی استوار است. در این پژوهش حاضر ضمن بررسی مواد و مفاد سی گانه این اعلامیه و تطبیق آن با دیدگاه قرآن کریم از لحاظ نظریه پردازی و تطبیق و چکیده کامل

منشور جهانی حقوق بشر که به انگیزه حاکمیت عدالت و صلح جهانی تدوین شده و در ایجاد صلح و امنیت نیز کارایی داشته، بر پایه مبانی و مبادی خاصی استوار است. در این پژوهش حاضر ضمن بررسی مواد و مفاد سی گانه این اعلامیه و تطبیق آن با دیدگاه قرآن کریم از لحاظ نظریه پردازی و تطبیق و اجرا با استناد به آیات و روایات و کتب معتبر دینی و حقوقی مورد بررسی قرار گیرد. محور تعیین مهمترین اصول حقوق و آزادی‌های بشر از جمله اصل آزادی، اصل برابری و مساوات که در اعلامیه حقوق بشر قرار گرفته و با تعالیم دین مبین اسلام ظاهراً همخوانی دارد اما از سنخیت کافی برخوردار نمی باشد. على رغم جهانی بودن اعلامیه حقوق بشر، اما تاکنون چالش‌های بسیاری را در میان برخی ملل جهان و از جمله کشورهای مسلمان را برانگیخت که نادیده گرفتن مبنای اصلی حقوق بشر در اسلام یعنی یگانگی و وحدانیت خداوند و اکتفا نمودن به عقل بشری و نیز محور بودن انسان در تدوین این، اعلامیه دخالت داشته است. نتیجه کلی این پژوهش بررسی وجوه مشترک و نکات محل اختلاف مواد اعلامیه حقوق بشر با دیدگاه‌های قرآن کریم از لحاظ محتوی و مضمون در حیطه های زیر مورد مقایسه گرفت از جمله؛ کرامت انسانی، مبانی، دیدگاه ها، انواع آزادی ها، مالکیت، تفاوت در اجرا، تساوی ذاتی و اصل برابری، حق حیات و امنیت در زندگی شخصی، تفاوت در نوع نگرش به انسان، غفلت از رابطه انسان با خداوند، رفع چالشها و کاستی های حقوق بشر. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

133 - تعدد زوجات از دیدگاه قرآن کریم «مقبولیت» یا «رد»
محمدرضا آرام

10.30495/qsf.2023.1990715.3063

موضوع تعدد زوجات، یکی از چالش برانگیزترین مسائل ازدواج در اسلام می باشد که نظرات موافق و مخالف فراوانی را در پی دارد. موافقان بر این باورند که در قرآن، حکم ازدواج مجدد در آیه سوم سوره نساء بیان شده است. با این حال، این آیه به دلیل ساختار و همچنین مقید شدن حکم در آن به د چکیده کامل

موضوع تعدد زوجات، یکی از چالش برانگیزترین مسائل ازدواج در اسلام می باشد که نظرات موافق و مخالف فراوانی را در پی دارد. موافقان بر این باورند که در قرآن، حکم ازدواج مجدد در آیه سوم سوره نساء بیان شده است. با این حال، این آیه به دلیل ساختار و همچنین مقید شدن حکم در آن به دو شرط ابهاماتی دارد که مفسران فریقین، نظرات گوناگونی در حل آنها ارائه داده اند. از جمله این ابهامات، ارتباط فقره اول این آیه که در قالب شرط بیان شده، با فقره دوم و جزاء است. در این نوشتار، پس از تبیین دیدگاههای گوناگون در تفسیر این آیه، با بررسی روایات، قراین لفظی و دلایل دیگر، تفسیر جدیدی از آیه ارائه شده است که بر اساس آن، حکم تعدد زوجات از حالت مطلق و بدون قید و شرط خارج شده، محدود به شرایط خاص و ضرورتهای اجتماعی می شود. در این مقاله، با استناد به آیات قرآن (سوره نساء/3،27، 129و....) عدم مقبولیت عمومی تعدد زوجات از دید اسلام نتیجه گیری شده است. قرآن با بیان شرایط دشوار امکان پذیر شدن ازدواج مجدد (مانند: رعایت عدالت میان همسران آن هم در موقعیتهای استثنایی و برای افراد خاص) تلاش بر آن دارد تا تعدد زوجات را امری قرین به محال معرفی نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

134 - ابعاد دلالی نقش‌های نحوی - بلاغی واژه آخرت در قرآن کریم
زهرا جلیلی

آخرت از کلماتی است که در قرآن کریم صد و سیزده بار تکرار شده و بنا بر اقتضای حال، در نقش‌های متفاوت نحوی هم‌چون مبتدا، خبر، صفت، مفعول پیام الهی را ابلاغ می‌کند و توجه به این ترکیب‌های مختلف، تاثیر بسزایی در معانی برگرفته از آیات دارد.سؤال اصلی این جستار آنست که ‌توجه به چکیده کامل

آخرت از کلماتی است که در قرآن کریم صد و سیزده بار تکرار شده و بنا بر اقتضای حال، در نقش‌های متفاوت نحوی هم‌چون مبتدا، خبر، صفت، مفعول پیام الهی را ابلاغ می‌کند و توجه به این ترکیب‌های مختلف، تاثیر بسزایی در معانی برگرفته از آیات دارد.سؤال اصلی این جستار آنست که ‌توجه به مسائل صرفی و نحوی چه تغییری در معناشناسی آخرت ایجاد می‌کند.روش ما برای رسیدن به پاسخ این سؤال، روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه‌ای است ابتدا برخی از آیاتی که کلمه آخرت در آن آمده، استخراج گردید و آنگاه با توجه به تفاسیر و کتب مربوط، تغییرات معنایی و دلالی آن بررسی ‌شد.هدف از این تحقیق آشنایی هر چه بیشتر با واژه آخرت در کلام الهی بود. از جمله مهمترین نتایج پژوهش می‌توان به نکات ذیل اشاره داشت:معانی حدوثی آخرت در قرآن کریم با فعل مضارع بیان گشته و دلالت‌های ثبوتی آن باجمله اسمیه آمده ‌‌است.در آیاتی که قصد خداوند حکمی در خصوص آخرت و تاکید بر آنست،آخرت مبتدا آمده؛‌ زیرا مبتدا محکوم علیه است و در آیاتی که تخصیص آخرت مورد نظر است، به صورت مبتدای مؤخر آمده‌ تا اختصاص را نشان دهد.در آیات مذکور، مقصود از نعت آخرت غالبا توضیح موصوف است و آخرت در نقش مضاف الیهی آن، برای نشان دادن معانی ملکی و ظرفی و تعظیم مضاف است که این معانی با نقش وصفی افاده نمی‌گردد. آخرت در نقش مفعولی، مسند رامقید نموده وفایده کلام را افزون می‌کند وآمدن اسامی گوناگون پروردگار در این آیات، متناسب با ترکیب معنایی آیات است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

135 - معماری زنبور عسل از دیدگاه قرآن و معماری مدرن
فهیمه موسوی مهدی ممتحن مجید خزاعی سیدحسین عبداللهی برایی

آموزه های قرآن کریم در عین حال که متضمن کلیات برنامه زندگی بشری ، در جهت هدایتاوست، دربردارنده معارف و حقایق ارزشمندی در زمینه های گوناگون هست یشناسی نیز هستفرهنگ قرآن چه به جهان و چه به اسلام، دیدگاه صرفاً مادی ندارد؛ بلکه افقی تازه را رو بهانسان و جهان، به منظور پیوند چکیده کامل

آموزه های قرآن کریم در عین حال که متضمن کلیات برنامه زندگی بشری ، در جهت هدایتاوست، دربردارنده معارف و حقایق ارزشمندی در زمینه های گوناگون هست یشناسی نیز هستفرهنگ قرآن چه به جهان و چه به اسلام، دیدگاه صرفاً مادی ندارد؛ بلکه افقی تازه را رو بهانسان و جهان، به منظور پیوند آن دو م یگشاید. در مقاله حاضر به بررسی معماری انسانی والهاماتی که انسان ها از معماری زنبورعسل گرفت هاند، و هم چنین به آیاتی از قرآ ن که به اینحشره مرتبط است اشاره شده؛ و نیز نمونه ای از بناهای شاخص که از این موجود الهام گرفتهشده معرفی می شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

136 - مؤلفه‌های معناشناسی واژگان قرآن در شیوه تبیینی امام علی(ع)
سمیرا دهقان مهرناز گلی حسین خاکپور فاطمه اثنی‌عشری

معناشناسی مطالعه علمی معانی، کلمات، عبارات و جمله‌هاست که به پیدایش معنا و سیر پیشرفت و دگرگونی‌های آن می‌پردازد و روابط معنایی بین مفاهیم مختلف را شناسایی و شبکه‌ای از معانی مرتبط با هم را استخراج می‌کند. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی با رویکرد قرآنی- روایی به بررسی چکیده کامل

معناشناسی مطالعه علمی معانی، کلمات، عبارات و جمله‌هاست که به پیدایش معنا و سیر پیشرفت و دگرگونی‌های آن می‌پردازد و روابط معنایی بین مفاهیم مختلف را شناسایی و شبکه‌ای از معانی مرتبط با هم را استخراج می‌کند. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی با رویکرد قرآنی- روایی به بررسی طرح‌های تصوری معناشناسی شناختی در قرآن کریم و بیانات امام علی(ع) با تکیه بر مصادر اهل سنت پرداخته و در انتها نتیجه می‌گیرد که آیات مختلف قرآن جهت اقناع مخاطب و فهم بهتر مفاهیم برای همگان، بیان طرح‌های تصوری را اتخاذ نموده که با تدبر در سخنان امام علی(ع) نیز در پاره‌ای موارد می‌توان این طرح‌ها را استنباط نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

137 - ساختارهای گفتمان‌مدار آیات مربوط به قیامت درسه جزء اول قرآن
الخاص ویسی آزاده عبادی

در این پژوهش که عمدتاً متن‌محور و کیفی است، آیات مربوط به قیامت جزءهای اول تا سوم قرآن مجید از منظر تحلیل گفتمان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند. هدف از پژوهش حاضر تشخیص ساختارهای گفتمان‌مدار است که هنگام سخن‌گفتن از روز قیامت به کار می‌روند و دیگر اینکه این ساختارها چکیده کامل

در این پژوهش که عمدتاً متن‌محور و کیفی است، آیات مربوط به قیامت جزءهای اول تا سوم قرآن مجید از منظر تحلیل گفتمان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند. هدف از پژوهش حاضر تشخیص ساختارهای گفتمان‌مدار است که هنگام سخن‌گفتن از روز قیامت به کار می‌روند و دیگر اینکه این ساختارها چه مفاهیم و حقایقی را درباره روز قیامت به مخاطب منتقل می‌کنند. در همین راستا تمام آیات مربوط به روز قیامت جزء اول تا سوم قرآن به روش توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. ساختارهای گفتمان‌مدار بکاررفته در این آیات عبارت بودند از تعدی، وجهیت، کنش تعهدی و جملات پرسشی با کارکرد غیرمستقیم. بررسی ساختارهای مورد نظر در این جستار به این نتایج منجر شده است: قاطعیت خداوند هنگام سخن گفتن از روز رستاخیز، هشدار و سعی در بیداری غافلان، تأکید خداوند بر سهمگین و وحشتناک بودن روز قیامت برای اخطار و هشدار به انسان‌ها، قطعی و حتمی بودن وقوع قیامت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

138 - آموزه‌های شناختی قرآن در رویارویی با همسرآزاری مردان
سیده فاطمه موسوی

همسرآزاری مردان پدیده پنهان جهانی به شمار می‌رود که تا حد زیادی از طریق شناخت‌زایی برطرف می‌شود. یکی از راه‌های شناخت‌زایی در جامعه مسلمان ایرانی، آموزه‌های قرآنی است. این پژوهش بر آن است که قطع نظر از حوزه فقهی و حقوقی و صرفاً در دامنه شناختی و با رویکرد مشاوره‌ای به ت چکیده کامل

همسرآزاری مردان پدیده پنهان جهانی به شمار می‌رود که تا حد زیادی از طریق شناخت‌زایی برطرف می‌شود. یکی از راه‌های شناخت‌زایی در جامعه مسلمان ایرانی، آموزه‌های قرآنی است. این پژوهش بر آن است که قطع نظر از حوزه فقهی و حقوقی و صرفاً در دامنه شناختی و با رویکرد مشاوره‌ای به تفسیر آیات مربوط به همسرآزاری مردان، آموزه‌های ناب قرآنی را از آن‌ها استنباط نماید تا مشاوران خانواده از این آموزه‌ها برای شناخت‌زایی در افراد درگیر با این پدیده آسیب‌زای خانوادگی بهره برند. از ویژگی‌های این پژوهش، رویکرد مشاوره‌ای به تفسیر آیات و بهره‌وری از آموزه‌های قرآنی در آسیب‌های خانوادگی است. رهیافت پژوهش حاضر، تبیین فرایند صلح به عنوان اولین و بهترین راهکار قرآنی، معناشناسی واژه صلح، تفاوت معنادار فرایند صلح در ادبیات قرآن با بازخورد انفعالی زنان در رویارویی با خشونت همسرانشان و تبیین مرحله جدایی به عنوان دومین و آخرین راهکار قرآنی می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

139 - فاصله در مجمع البیان و بازشناسی گونه‌های پیوند معنایی آن با آیات
علی اصغر آخوندی

فاصله پدیده‌ای قرآنی است که نقش مهمی در زیبایی، نظم بخشی و انسجام آیات دارد و لازم است از جهات گوناگون مورد توجه و بررسی قرار گیرد. از جمله منابع مهم برای بررسی این پدیده، تفاسیر است. به دلیل اهمیت تفسیر مجمع البیان موضوع فاصله و چگونگی نگرش امین الاسلام طبرسی به این مط چکیده کامل

فاصله پدیده‌ای قرآنی است که نقش مهمی در زیبایی، نظم بخشی و انسجام آیات دارد و لازم است از جهات گوناگون مورد توجه و بررسی قرار گیرد. از جمله منابع مهم برای بررسی این پدیده، تفاسیر است. به دلیل اهمیت تفسیر مجمع البیان موضوع فاصله و چگونگی نگرش امین الاسلام طبرسی به این مطلب موضوع این مقاله قرار گرفت. در زمینه فاصله، عنوان‌هایی مانند کارکردها و نقش‌های تفسیری، انواع و چگونگی روابط فاصله به‌ویژه گونه‌های پیوند معنایی آن با محتوای آیه از اهمیت بیش‌تری برخوردار است. از کارکردهای تفسیری فاصله در مجمع البیان باید به تقویت و تأیید احتمالات تفسیری، دفع توهم، شبهه و ابهام از آیه و برداشت حکم اشاره کرد. و در ارتباط و پیوند معنایی فاصله با محتوای آیه نیز می‌توان دوازده گونه پیوند معنایی را در این تفسیر بازشناسی کرد که در کم‌تر تفسیری این مسأله مورد توجه قرار گرفته است. در بحث ارتباط فاصله و محتوا در برخی آیات چالش‌هایی وجود دارد که توجیهات طبرسی برای خروج از آن‌ها مورد توجه قرار گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

140 - نقد و بررسی رویکردهای زبان‌شناسانه و تاریخی در قرآن‌پژوهی غربی
حسن احمدی زاده

از اواسط قرن بیستم، پژوهش‌های مستشرقان درباره تمدن‌ها و ادیان شرقی، به‌ویژه دین اسلام، در مسیر تازه‌ای گام برداشت که بیش‌تر متأثر از اندیشه‌های تحلیلی‌مسلکان در حوزه‌ دین‌شناسی و زبان‌شناسی بود. در دو سه دهه اخیر، اندیشه‌وران متعددی در غرب با رویکرد انتقادی، پژوهش‌های ت چکیده کامل

از اواسط قرن بیستم، پژوهش‌های مستشرقان درباره تمدن‌ها و ادیان شرقی، به‌ویژه دین اسلام، در مسیر تازه‌ای گام برداشت که بیش‌تر متأثر از اندیشه‌های تحلیلی‌مسلکان در حوزه‌ دین‌شناسی و زبان‌شناسی بود. در دو سه دهه اخیر، اندیشه‌وران متعددی در غرب با رویکرد انتقادی، پژوهش‌های تازه‌ای را در خصوص تاریخ قرآن، اصالت و حجیت آن آغاز نمودند. این رویکرد جدید، با انتشار آثار برخی از قرآن‌پژوهان آلمانی به‌ویژه کریستوف لوکسنبورگ، به طور جدی مطرح شد و موضع‌گیری‌های مختلفی را در غرب دامن زد. اساس علمی پژوهش‌های مستشرقان در خصوص قرآن، مبانی معرفتی و زبانی مدرن در هرمنوتیک و زبان‌شناسی است و از این رو، با تأکید بر عدم قدسیت متون مقدس، به قرآن‌پژوهی روی آورده‌اند. اما علی‌رغم تلاش قرآن‌پژوهان غربی در ارائه رویکردی انتقادی نسبت به قرآن، بیش‌ترِ پژوهش‌های ایشان، امروزه به تصریح بسیاری از اخلافشان در غرب، با کاستی‌‌های مختلفی روبه‌رو می‌باشد. در این جستار، تلاش نگارنده بر آن بوده تا با بررسی مهم‌ترین و مطرح‌ترین آثاری که امروزه در فضای قرآن‌پژوهی در غرب مطرح هستند، به ارزیابیِ تحلیل قرآن‌پژوهان غربی از پنج مسأله مهم در خصوص قرآن بپردازد و در این میان، به برخی کاستی‌های و چالش‌های پیش روی ایشان در امر قرآن‌پژوهی اشاره کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

141 - روابط بینامتنی داستان حضرت موسی با رمان "طارق من السماء"
جواد رنجبر خاطره احمدی

در این نوشتار سعی شده است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در قالب نظریه نقدی "بینامتنیت" ضمن تبیین و تفسیر روابط بینامتنی رمان‌های ثروت اباظه با قرآن کریم به‌ویژه داستان حضرت موسی(ع)، میزان تأثیر این داستان در رمان طارق من السماء مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. نتایج چکیده کامل

در این نوشتار سعی شده است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در قالب نظریه نقدی "بینامتنیت" ضمن تبیین و تفسیر روابط بینامتنی رمان‌های ثروت اباظه با قرآن کریم به‌ویژه داستان حضرت موسی(ع)، میزان تأثیر این داستان در رمان طارق من السماء مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. نتایج نشان می‌دهد که نویسنده از بینامتنی پنهان و آشکار استفاده نموده است و رمان خود را به ذکر داستان‌های قرآنی به‌ویژه داستان حضرت موسی(ع)، به شکل نفی جزئی و متوازی آراسته کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

142 - "بصیرت" در قرآن کریم و تفاوت آن با "بصر"
سوسن آل رسول مریم سادات صدر

خداوند متعال نعمت بینایی را به انسان عطا نمود و مبصرات بسیاری در مسیر زندگی وی قرار داد تا به وسیله درک آن‌ها هدایت یابد. از منظر قرآن، انسان فقط از آن جهت که صاحب چشم است بصیر خوانده نمی‌شود، بلکه تفاوت عمیقی بین بصر با بصیرت وجود دارد. در واقع بصیرت نوعی درک عمیق از م چکیده کامل

خداوند متعال نعمت بینایی را به انسان عطا نمود و مبصرات بسیاری در مسیر زندگی وی قرار داد تا به وسیله درک آن‌ها هدایت یابد. از منظر قرآن، انسان فقط از آن جهت که صاحب چشم است بصیر خوانده نمی‌شود، بلکه تفاوت عمیقی بین بصر با بصیرت وجود دارد. در واقع بصیرت نوعی درک عمیق از مبصرات است که همگان صاحب آن نمی‌گردند مگر آنان که از نشانه‌ها عبرت گرفته و اهل تذکر، ایمان و یقین باشند. مقاله حاضر به منظور شناخت بصیرت و منابع و راهکارهایی که آیات قرآن برای کسب بصیرت معرفی می‌کند، به تحلیل توصیفی موارد و مصادیق مذکور با عنایت به تفاوت آن با بصر و مراتب بصیرت در دنیا و صاحبان بصیرت، در آموزه‌های قرآن پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

143 - تحلیل ساختاری حدیث ضیف ابراهیم(ع) در قرآن کریم با تکیه بر دو محور جانشینی و هم‌نشینی
محمدرضا اسلامی مریم دریانورد

بررسی روابط هم‌نشینی و جانشینی واژگان، یکی از مباحث ضروری و لازم برای درک و تحلیل مفاهیم قرآن مجید، به شمار می‌آید. تعلیم و تربیت از جمله اهداف نزول این کتاب آسمانی است، کتابی که رحمتی است برای گروندگان، و زیانی برای تبهکاران تا بندگی فروغ ارشادی آن از ورای قرون متمادی چکیده کامل

بررسی روابط هم‌نشینی و جانشینی واژگان، یکی از مباحث ضروری و لازم برای درک و تحلیل مفاهیم قرآن مجید، به شمار می‌آید. تعلیم و تربیت از جمله اهداف نزول این کتاب آسمانی است، کتابی که رحمتی است برای گروندگان، و زیانی برای تبهکاران تا بندگی فروغ ارشادی آن از ورای قرون متمادی در کلیه زمینه‌ها بر تارک زندگی معنوی و مادی انسان‌ها پرتو افکنده و انوار هدایتش اندیشه‌های جویندگان کمال مطلق در حیات را سمت و سو بخشیده و پیروانش را در ابعاد تعلیمی و تربیتی مستفیض گردانیده است. نمونه بارز تربیتی قرآن را می‌توان در حدیث ضیف ابراهیم(ع) جست‌وجو کرد. تمام عناصراین داستان، در یک زنجیره خطی در کنار هم چیده شده‌اند، تا آداب مهمانی را به انسان بیاموزد. جستار حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر دو محور جانشینی و هم‌نشینی به بررسی ساختاری آیات مربوط به آداب مهمانی در داستان مذکور بپردازد. برخی از نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در این داستان، بیش‌تر بر محور جانشینی تکیه شده است. در محور هم‌نشینی برای انتقال پیام اصلی داستان، عبارت‌ها به گونه‌ای در کنار هم و در یک خط افقی قرار گرفته‌اند تا آداب مهمانی را به ترتیب بیان نماید، که مصداق بارز آن را در انسجام شخصیت حضرت ابراهیم(ع) با سایر شخصیت‌ها مشاهده می‌کنیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

144 - بافت موقعیت و نقش آن در ترجمه‌ قرآن
علی مطوری هدیه مسعودی ‌صدر

آیات قرآن از لحظات آغازین نزولشان، مشتاقان وحی را هدایت‌گر و رهنمون بودند. مردم هم‌عصر پیامبر(ص) در دریافت معنی آیات قرآن مشکل چندانی نداشتند، اما پس از گسترش اسلام و رسیدن قرآن به دست مسلمانانی که با زبان عربی و فرهنگ و فضای عصر نزول آیات که فرهنگ و موقعیت آن زمان جزیر چکیده کامل

آیات قرآن از لحظات آغازین نزولشان، مشتاقان وحی را هدایت‌گر و رهنمون بودند. مردم هم‌عصر پیامبر(ص) در دریافت معنی آیات قرآن مشکل چندانی نداشتند، اما پس از گسترش اسلام و رسیدن قرآن به دست مسلمانانی که با زبان عربی و فرهنگ و فضای عصر نزول آیات که فرهنگ و موقعیت آن زمان جزیرة العرب بود بیگانه بودند، ضرورت ترجمه قرآن به زبان مورد نیاز آنان مطرح شد. برای ترجمه قرآن به زبان‌های دیگر علاوه بر احاطه بر زبان عربی آگاهی از فرهنگ و فضای نزول آیات نیز لازم بود، زیرا محتوای آیات، با حوادث، وقایع و نیازمندی‌های گوناگون ارتباط کامل دارد و همه شرایط حاکم بر نزول وحی در تکوین آن تأثیر داشته است. در خصوص قرینه بافت موقعیت این سؤالات مطرح می‌شود که چرا در فهم و ترجمه آیات قرآن باید به قرینه بافت توجه کرد؟ توجه به این قرینه چه نقشی در دستیابی به ترجمه مطلوب از آیات قرآن دارد؟ در پژوهش حاضر که به روش کتابخانه‌ای تدوین شده است، قرینه بافت موقعیت و نقش آن در ترجمه قرآن بررسی، و ضرورت توجه مترجم به بافت موقعیت در ترجمه قرآن تبیین شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

145 - پژوهشی علمی بر وجه تسمیه واژگان قرآنی کِشتی(فُلک، سفینه، جاریه، ماخره)
سید حیدر فرع شیرازی حسن آبین

یکی از راه‌های خداشناسی، دریاشناسی و امور متعلق به آن در صنعت حمل و نقل است. نقد و بررسی تکرار بیش از سی مورد از نام‌های مختلف کشتی در قرآن کریم، با کاربری‌های تجاری، مسافربری، و چند منظوره؛ و واکاوی قسم خوردن خداوند به کشتی‌های شناور، از مهم‌ترین مباحث این پژوهش است. ظ چکیده کامل

یکی از راه‌های خداشناسی، دریاشناسی و امور متعلق به آن در صنعت حمل و نقل است. نقد و بررسی تکرار بیش از سی مورد از نام‌های مختلف کشتی در قرآن کریم، با کاربری‌های تجاری، مسافربری، و چند منظوره؛ و واکاوی قسم خوردن خداوند به کشتی‌های شناور، از مهم‌ترین مباحث این پژوهش است. ظرفیت و کاربری محدودتر سفینه نسبت به فُلک باعث شده که این نوع کشتی در حدّ صید ماهی و یا صرفاً مسافربری از آن یاد شود. نقش بادهای دریایی در حرکت، سکون، یا واژگونی کشتی‌ها، و نقش وصفی مواخر در رفت و آمد کشتی‌های بزرگ و غول پیکر(فُلک) به وسیله باد، و نصب دکل‌های بادبانی عظیم الجثه، تصویری زیبا از بزرگی و کوه‌آسا بودن این کشتی‌ها را در قرآن به نمایش گذاشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

146 - بررسی تطبیقی آیات مربوط به علقه با علم جنین شناسی
سوسن آل رسول مریم طاهری زاده

قرآن کریم مراحل مختلفی را در مورد خلقت انسان بیان می کند. مقاله حاضر، گوشه ای از یک تحقیق گسترده درباره همه این مراحل است که به شرح مرحله خلق می پردازد. این مرحله دومین مرحله رشد جنین و تکوین اعضای آن است که شامل علقه، مضغه، عظام و لحم می شود.هر کدام از این اصطلاحات شکل چکیده کامل

قرآن کریم مراحل مختلفی را در مورد خلقت انسان بیان می کند. مقاله حاضر، گوشه ای از یک تحقیق گسترده درباره همه این مراحل است که به شرح مرحله خلق می پردازد. این مرحله دومین مرحله رشد جنین و تکوین اعضای آن است که شامل علقه، مضغه، عظام و لحم می شود.هر کدام از این اصطلاحات شکل مقطعی جنین را دقیقاً توصیف می کند که از هفته سوم آغاز می شود و در هفته هشتم بارداری به پایان می رسد. اهمیت خلقت انسان از علق تا آن حد است که در قرآن سوره ای به این نام آمده است. در این مقاله با استناد به مباحث لغوی و تفسیری و سپس تطبیق با یافته های جنین شناسی گوشه ای از اعجاز قرآن نمایانده می شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

147 - ولایت‌پذیری رسول خدا(ص) از منظر قرآن و روایات
هدی سلیمی

این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع اهل سنت به بررسی چگونگی نقش ولایت‌پذیری رسول خدا(ص) در تأمین سعادت فردی و اجتماعی انسان‌ها پرداخته است، و تلاش شده ضمن بررسی برخی از وقایع تاریخ صدر اسلام، اولاً به آن دسته از مدافعان حقیقی ولایت پرداخته شود که می‌توان چکیده کامل

این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع اهل سنت به بررسی چگونگی نقش ولایت‌پذیری رسول خدا(ص) در تأمین سعادت فردی و اجتماعی انسان‌ها پرداخته است، و تلاش شده ضمن بررسی برخی از وقایع تاریخ صدر اسلام، اولاً به آن دسته از مدافعان حقیقی ولایت پرداخته شود که می‌توانند به عنوان الگو و مقتدا برای اطاعت و دفاع از حریم ولایت به مسلمانان معرفی شوند، و از طرف دیگر آن دسته از کسانی نیز که کوردلانه از این مهم سرباز زدند ، از آنان بازشناخته شوند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

148 - زبان و اسلوب‌های بیانی در داستان‌های قرآنی
یوسف مقدسی جمال طالبی قره‌قشلاقی عسگر بابازاده اقدم

اگر زبان دین و اسلوب‌های بیانی آن رمزدار و معماگونه باشد، هدف آن که همانا هدایت و انتخاب و رشد و تکامل است، صعب الوصول خواهد بود. این مقاله با داده‌های قرآنی و تحلیل فلسفی مفردات در جست‌وجوی ژرفای ماندگاری اسلوب‌های قرآنی در ازمنه طولانی است و هدف آن استفاده مطلوب از اس چکیده کامل

اگر زبان دین و اسلوب‌های بیانی آن رمزدار و معماگونه باشد، هدف آن که همانا هدایت و انتخاب و رشد و تکامل است، صعب الوصول خواهد بود. این مقاله با داده‌های قرآنی و تحلیل فلسفی مفردات در جست‌وجوی ژرفای ماندگاری اسلوب‌های قرآنی در ازمنه طولانی است و هدف آن استفاده مطلوب از اسلوب‌های مکشوف از قرآن در متون امروزی است. روش به کار گرفته شده مطالعه کتابخانه‌ای و استفاده از آیات قرآن و متون اصیل دینی به شیوه توصیفی و کیفی است. آموزه‌های شناخت زبان قرآن به طور عام می‌تواند نقش کلیدی در مبانی معناشناسی و زبان‌شناسی وحیانی داشته باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

149 - بازشناسی مفهوم هدایت در قرآن
امین فتحی

در موضوع هدایت با عبارت‌ها و عناوین مشابه و نزدیک به هم کار تحقیقی فراوانی انجام گرفته است، اما به علت گستردگی دامنه موضوع و با توجه به ظرفیت بسیار بالای قرآن کریم در استنباط معارف مورد نیاز بشری، هنوز قطره‌ای از اقیانوس بیکران کتاب الهی در معرض مطالعه علاقه‌مندان به مع چکیده کامل

در موضوع هدایت با عبارت‌ها و عناوین مشابه و نزدیک به هم کار تحقیقی فراوانی انجام گرفته است، اما به علت گستردگی دامنه موضوع و با توجه به ظرفیت بسیار بالای قرآن کریم در استنباط معارف مورد نیاز بشری، هنوز قطره‌ای از اقیانوس بیکران کتاب الهی در معرض مطالعه علاقه‌مندان به معارف وحیانی قرار نگرفته است. این مقاله ضمن اشاره کلی به موضوع هدایت در قرآن، در صدد مفهوم‌شناسی هدایت به روش تدبر در آیات الهی است. در این مفهوم‌شناسی علاوه بر معنای لغوی واژه، حد اقل به پنج موضوع متعلقات، اسباب و آثار هدایت، ویژگی مهتدین و وضعیت قبل از هدایت نیز توجه شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

150 - پیوند «الکومیدیا السماویة» سروده محمد الفراتی با قرآن کریم
محسن سیفی لیلا خوبیان

قرآن کریم به عنوان والاترین شاهکار نثر فنی و معجزه خاتم انبیاء، غنی‌ترین متنی است که سروده‌های بسیاری از شاعران با آن پیوند برقرار نموده است؛ از جمله این شاعران محمد الفراتی، شاعر و مترجم نامدار معاصر عربی است که تعابیر و مفاهیم قرآنی ر ا به گونه‌ای هنرمندانه و با خلاقی چکیده کامل

قرآن کریم به عنوان والاترین شاهکار نثر فنی و معجزه خاتم انبیاء، غنی‌ترین متنی است که سروده‌های بسیاری از شاعران با آن پیوند برقرار نموده است؛ از جمله این شاعران محمد الفراتی، شاعر و مترجم نامدار معاصر عربی است که تعابیر و مفاهیم قرآنی ر ا به گونه‌ای هنرمندانه و با خلاقیتی خاص، توأم با ظرافت‌های ادبی در شعرش به کار رفته است و باعث جذابیت و تأثیرگذاری فوق العاده اشعارش شده است. بدین منظور پژوهش حاضر در پی آن است که با روش تحلیلی – توصیفی به تبیین و تشریح بینامتنی قرآنی در سروده الکومیدیا السماویة بپردازد تا از این رهگذر به شناخت چگونگی و میزان تأثیرگذاری قرآن بر روساخت و ژرف ساخت اشعار او دست یابد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

151 - واکاوی قدم صدق در قرآن کریم
مظفر پور شیخعلی اندوهجردی علی محامد

10.30495/qsf.2021.683422

برخورداری از اراده‌ای پولادین در انجام کارها که از آن با عنوان قدم صدق و ثبات ‌‌قدم یاد می‌شود، جهت‌دهنده مسیر زندگی بر مدار عزت، سربلندی و پایداری در برابر ناملائمات فردی و نابرابری‌های اجتماعی می‌باشد که در تمامی حوزه‌های فقهی، عقیدتی و اخلاقی جاری بوده و آرامش خاطر د چکیده کامل

برخورداری از اراده‌ای پولادین در انجام کارها که از آن با عنوان قدم صدق و ثبات ‌‌قدم یاد می‌شود، جهت‌دهنده مسیر زندگی بر مدار عزت، سربلندی و پایداری در برابر ناملائمات فردی و نابرابری‌های اجتماعی می‌باشد که در تمامی حوزه‌های فقهی، عقیدتی و اخلاقی جاری بوده و آرامش خاطر در کنار محبت الهی، برخورداری از فزونی رزق و برکت و کرامت و سلامتی را برای شخص به ارمغان می‌آورد؛ تا در مسیر الهی به سعادت، در ایمان به باور، در مخاصمات به حق، در تنگ‌دستی به شکر، در بیماری به سلامت، در تهذیب‌ نفس به تزکیه و در طلب علم و دانش به تقوا نائل آید. نقش این فضیلت اخلاقی در تأثیر تعالیم و آموزه‌های دینی به حدی جدی است که تکامل مؤلفه‌های دینی از قبیل ایمان، تقوا و عبودیت در کنار رسیدن به موفقیت به آن نسبت داده شده و از آن به عنوان رکن اساسی در تحقق ایمان تعبیر شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

152 - بررسی مشاهده و رؤیت خداوند در قرآن کریم و عهدین
نسیبه علمایی

یکی از مباحث مطرح در قرآن و عهدین امکان رؤیت الهی و چگونگی آن است. مشاهده در فارسی معادل رؤیت در عربی است. اقسام مشاهده در عهدین نیز همانند اقسام مشاهده در قرآن کریم است ولی برای هر کدام شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در مفهوم آن‌ها در کتب مقدس نهفته است. هم‌چنین رؤیت الهی با چش چکیده کامل

یکی از مباحث مطرح در قرآن و عهدین امکان رؤیت الهی و چگونگی آن است. مشاهده در فارسی معادل رؤیت در عربی است. اقسام مشاهده در عهدین نیز همانند اقسام مشاهده در قرآن کریم است ولی برای هر کدام شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در مفهوم آن‌ها در کتب مقدس نهفته است. هم‌چنین رؤیت الهی با چشم در عهدین به صورت متناقض مطرح شده ولی در قرآن کریم رد شده است. مسأله مشاهده و رؤیت الهی در عهدین با توجه به تجسیم و تصور انسان‌انگارانه خدا وجود دارد و عامه یهودیان و مسیحیان بر رؤیت حق تعالی ادعا دارند. از این رو اعتقاد برخی از مسلمانان به امکان رؤیت الهی در قیامت متأثر از دیدگاه یهودیان و مسیحیان و مراجعه به منابع آن‌هاست. مقاله حاضر ضمن بررسی اجمالی اقسام رؤیت در قرآن، امکان یا عدم مشاهده خداوند متعال بر پایه آیات قرآن را بررسی کرده و به مقایسه دیدگاه قرآنی در این زمینه با عهدین پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

153 - تناص قرآنی و دینی در اشعار عبدالوهاب البیاتی؛ مطالعه قرآن و انجیل
محمد احمدزاده رودی لیلا قاسمی حاجی آبادی کتایون فلاحی طاهره چالدره

شاعران توانسته‌اند با روش‌های گوناگونی بر غنای شعر خود بیفزایند. این ابزارها و تکنیک‌ها همچون مباحث قدیم بلاغی(تشبیه، استعاره، مجاز و ...) و مباحث نقد جدید مانند نقاب، نماد، اسطوره و ... توانسته‌اند شعر را به حد اعلای خود برسانند. یکی از این روش‌ها، تناص است که شاعر با چکیده کامل

شاعران توانسته‌اند با روش‌های گوناگونی بر غنای شعر خود بیفزایند. این ابزارها و تکنیک‌ها همچون مباحث قدیم بلاغی(تشبیه، استعاره، مجاز و ...) و مباحث نقد جدید مانند نقاب، نماد، اسطوره و ... توانسته‌اند شعر را به حد اعلای خود برسانند. یکی از این روش‌ها، تناص است که شاعر با ورود متون دیگر، به شعر خود استحکام و مقبولیت مضاعفی می‌دهد. عبدالوهاب بیاتی از جمله شاعران معاصر عراق است که تناص را یکی از کلیدی‌ترین تکنیک‌های بیان معانی در شعر خود قرار داده است که به وسیله آن توانسته است اغراض خود را به گونه‌ای زیبا بیان نماید. این تناص بیش‌تر از هر چیزی به نصّ قرآنی یا معانی مطرح‌شده در آن، نظر دارد. بیاتی علاوه بر قرآن، از کتب مقدس دیگری از جمله انجیل، در شعر خود استفاده نموده است. تناص دینی در شعر بیاتی کارکردهای مختلف سیاسی- اجتماعی دارد؛ گاهی ابزاری است تا از معضلات اجتماعی بگوید و گاهی آن را در راستای نکوهش سیاستمداران، به کار برده است. مقاله حاضر می کوشد تا با روش توصیفی- تحلیلی، تناص متون دینی(قرآن و انجیل) را در شعر عبدالوهاب بیاتی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

154 - تحلیلی قرآنی- عقلی از"پل صراط"
سوسن آل رسول فهیمه صادقی قهرودی

چکیده آموزه&zwnj;های دینی ما حکایت از پلی بر روی جهنّم دارند که در آخرت همه به ناچار از آن گذر خواهند کرد. پل صراط بسیار لغزنده و سخت گذر است و عقباتی دارد که هر یک به نامی خاص نامیده می&zwnj;شود. عبور انسان&zwnj;ها از آن به صورت&zwnj;های مختلف است. گروهی به قعر جهنم ا چکیده کامل

چکیده آموزه&zwnj;های دینی ما حکایت از پلی بر روی جهنّم دارند که در آخرت همه به ناچار از آن گذر خواهند کرد. پل صراط بسیار لغزنده و سخت گذر است و عقباتی دارد که هر یک به نامی خاص نامیده می&zwnj;شود. عبور انسان&zwnj;ها از آن به صورت&zwnj;های مختلف است. گروهی به قعر جهنم افتاده، برخی لنگان لنگان و یا معلق و گروهی به سرعت برق از آن می&zwnj;گذرند. مقاله حاضر به بررسی و تحلیل این آموزه&zwnj;ها بر مبنای آیات قرآن و با نگاهی عقلی می&zwnj;پردازد و در نتیجه اثبات می&zwnj;کند که صورت باطنی صراطی که انسان در دنیا، در نفس خود می&zwnj;پیماید، در آخرت به صورت پلّی بر روی جهنّم است. عبور همگان از جهنم که حقیقت و باطن دنیاست قطعی بوده و کیفیت عبور از آن نیز وابسته به حقیقت وجودی افراد متفاوت خواهد بود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

155 - کردار نیک و گفتار نیک از نظرگاه اسلام و زرتشت
سوسن آل رسول فاطمه شیرزاد راد جلالی

عقاید حقه‌ای که خدای تعالی آن‌ها را از ما مطالبه کرده و شرط رسیدن به مطلوب و سعادت بشر دانسته است، شامل تمام اعتقاداتی است که در نظام فکری اسلام مطرح است. این عقاید که در حقیقت چیزی جز کلمۀ طیبۀ توحید و عمل و استقامت بر آن نیست، شالودۀ اصلی ادیان و مذاهب توحیدی جهان را چکیده کامل

عقاید حقه‌ای که خدای تعالی آن‌ها را از ما مطالبه کرده و شرط رسیدن به مطلوب و سعادت بشر دانسته است، شامل تمام اعتقاداتی است که در نظام فکری اسلام مطرح است. این عقاید که در حقیقت چیزی جز کلمۀ طیبۀ توحید و عمل و استقامت بر آن نیست، شالودۀ اصلی ادیان و مذاهب توحیدی جهان را تشکیل می‌دهد. قرآن کریم با ذکر هر دو مفهوم ایمان و عمل صالح در کنار هم، برتلازم آن‌ها نسبت به یکدیگر تأکید می‌کند و اعمال انسان را تبلوری از عقاید و افکار او می‌داند. آئین زرتشت به عنوان یکی از ادیان توحیدی جهان، وجه اشتراک زیادی با سایر ادیان توحیدی و بخصوص اسلام دارد؛ از این رو توحید، همۀ حقانیت آن به شمار می‌رود. پیامبر ایران باستان، پایه و اساس هر گفتار و کردار نیک را پندار نیک می‌داند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

156 - قرآن، گسترۀ معانی و رابطۀ آن با جاودانگی
سید مهدی احمدی نیک

پاسخگویی قرآن به نیازه های روز و اعتقاد به جاودانگی و ابدیت آن از باورهای مسلمانان است. این باور، اندیشمندان مسلمان را بر آن داشته تا درباره مسئله چگونگی پاسخگویی قرآن در گسترۀ زمان ها و جاودانگی آن بحث کنند و پاسخ های مطلوب و عقل پسندی ارائه دهند. این بررسی ها به نتایج چکیده کامل

پاسخگویی قرآن به نیازه های روز و اعتقاد به جاودانگی و ابدیت آن از باورهای مسلمانان است. این باور، اندیشمندان مسلمان را بر آن داشته تا درباره مسئله چگونگی پاسخگویی قرآن در گسترۀ زمان ها و جاودانگی آن بحث کنند و پاسخ های مطلوب و عقل پسندی ارائه دهند. این بررسی ها به نتایج و نکات ارزشمندی منتهی شده است، به یقین یکی از نکات مهم، مسئله گسترۀ معانی آیات قرآنی است که می تواند پاسخگوی این نیازها باشد و در روایات نیز بر آن تأکید شده است. این پژوهش به دنبال بررسی این مسئله در روایات است که با عنوان ظاهر و باطن مطرح شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

157 - دعا و شب قدر از نظر امام موسی صدر در مقایسه با تفسیر های قرآن
عطا الله افتخاری

دعا و شب قدر دو موضوع مهم و مرتبط با یکدیگرند، به همین جهت مفسران قرآن کریم توجه خاصی به شب قدر و آثار آن و نیز رابطۀ این شب با مناجات داشته اند. در این مقاله با بررسی تفسیر آیه 186 سورۀ بقره و آیه های آغاز سورۀ دخان از دیدگاه بسیاری از مفسران از یک سو و نگاهی به معنی و چکیده کامل

دعا و شب قدر دو موضوع مهم و مرتبط با یکدیگرند، به همین جهت مفسران قرآن کریم توجه خاصی به شب قدر و آثار آن و نیز رابطۀ این شب با مناجات داشته اند. در این مقاله با بررسی تفسیر آیه 186 سورۀ بقره و آیه های آغاز سورۀ دخان از دیدگاه بسیاری از مفسران از یک سو و نگاهی به معنی و اهداف همین آیات از نظر سید موسی صدر از سوی دیگر و مقایسۀ این آرا، سعی کرده ایم نقاط اشتراک و تفاوت های این اندیشه ها را دریابیم. حاصل این مطالعه یافتن نظرات عقل مدارانه تری است که در اندیشه های امام صدر مشاهده می شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

158 - مهجوریت تفسیرقرآن و راه های زدودن آن
اعظم پرچم

چکیده در عصر حاضر، مهجوریت تفسیر قرآن در محافل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، و ... به نوعی حضور پیدا کرده است. از یک سو در جامعه شبهات و اعتراض&zwnj;هایی علیه قرآن در رسانه&zwnj;های مختلف عرضه می&zwnj;شود و ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، و... قرآن را به چالش م چکیده کامل

چکیده در عصر حاضر، مهجوریت تفسیر قرآن در محافل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، و ... به نوعی حضور پیدا کرده است. از یک سو در جامعه شبهات و اعتراض&zwnj;هایی علیه قرآن در رسانه&zwnj;های مختلف عرضه می&zwnj;شود و ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، و... قرآن را به چالش می&zwnj;کشاند و از سوی دیگر، شخصیت مسلمانان در کشورهای مختلف اسلامی، روز&zwnj;به&zwnj;روز از تجلی فرهنگ قرآن دور می&zwnj;شود؛ در چنین شرایطی، شایسته است برای بازسازی شخصیت مسلمان امروزی و کرامت او، فرهنگ قرآن متناسب با نیازها و درخواست&zwnj;های زمانه ارایه شود. از طلایه&zwnj;داران این روش، شهید صدر است، البته دیگرانی چون ملاصدرا، علامه طباطبایی و... نیز با ارائه متدها و راهکارهای متفاوت کوشیده اند تا از مهجوریت قرآن بکاهند. آنچه این مقاله بر آن است که در پرتو روش تفسیری شهید صدر، تاحد زیادی رنگ مهجوریت از چهره تابناک قرآن زدوده شود، همچنان که دیگر متدها نیز سهمی در ارایه تصویر به هم پیوسته معارف قرآنی دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

159 - فضایل اهل بیت(ع)، در تفسیر المیزان
محمدرضا آرام

در میان تفاسیر قرآن، المیزان اثر گرانقدر علامة معاصر طباطبایى، ب ى تردید یکى ، از بهترین تفاسیر ترتیبى قرآن است که هرچند روش تفسیرى آن مبتنى بر تقسیر قرآن به قرآن است، اما استناد به منابع حدیثى فریقین در تفسیر قرآن و بالاخص در تبیین مقام والاى اه لالبیت پیامبر 6، این ت چکیده کامل

در میان تفاسیر قرآن، المیزان اثر گرانقدر علامة معاصر طباطبایى، ب ى تردید یکى ، از بهترین تفاسیر ترتیبى قرآن است که هرچند روش تفسیرى آن مبتنى بر تقسیر قرآن به قرآن است، اما استناد به منابع حدیثى فریقین در تفسیر قرآن و بالاخص در تبیین مقام والاى اه لالبیت پیامبر 6، این تفسیر را از صرف فقط تفسیر قرآن به قرآن بودن خارج کرده و از جهت تکیه بر روایات و استفاده از منابع حدیثى، آن را به عنوان میزان و الگو در تفسیر قرآن مطرح کرده است. بر همین مبنا، این پژوهش بر آن است تا جایگاه و فضایل توضیح داده، المیزان اهل البیت را با تکیه بر آرا و اندیش ه هاى علامه طباطبایى در کیفیت و چگونگى آن را مورد پژوهش قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

160 - "تمثیل" ابزار مشترک قرآن کریم و أناجیل
فیض الله اکبری دستک

زبان تمثیل همواره به عنوان یکی از مهم ترین ابزار القاء کلام، و روش های انتقالپیام از جایگاه خاصی برخوردار بوده است. تمثیل نوعی مقایسه و تشبیه است وزمانی به کار میرود که گوینده مخاطب را از درک مطمئن مقصودش ناتوانمی یابد. به خوبی می توان دریافت که بیشتر انبیاء الهی در روش چکیده کامل

زبان تمثیل همواره به عنوان یکی از مهم ترین ابزار القاء کلام، و روش های انتقالپیام از جایگاه خاصی برخوردار بوده است. تمثیل نوعی مقایسه و تشبیه است وزمانی به کار میرود که گوینده مخاطب را از درک مطمئن مقصودش ناتوانمی یابد. به خوبی می توان دریافت که بیشتر انبیاء الهی در روش های تبلیغی خود ازابزار مؤثر و کارآمد تمثیل، بهره فراوان جسته اند و بسیاری از پند و اندرزهایاخلاقی و تربیتی خود را با زبانی ساده ، و در قالب تمثیلاتی گویا و شیوا بهامت های خویش ابلاغ نموده اند. در مقاله حاضر سعی شده است با تمرکز بر متونمقدس اسلام و مسیحیت، به بیان نقش تأثیرگذار زبان تمثیل در انتقال معارفدینی و تربیتی پرداخته، و بر اهتمام مشترک آن ها در ایجاد بستر های تقریب وتقویت بنیان های مشترک عقیدتی و معرفتی پیروان اسلام و مسیحیت تأکید شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

161 - بررسی شخصیت های قرآنی در منطق الطیر
سیدمحمد طیبی هوشمند اسفندیارپور

در این مقاله شخصیت های قرآنی، انبیای الهی هستند که نام آن ها در قرآن ذکر شده و احکامخداوند را به مردم ابلاغ می کردند. اعمال و رفتار این برگزیدگان در شعر شاعران فارس یزبان بهنام منطق الطیر وفور به کار رفته است. عطار شاعر سبک خراسانی، از 16 شخصیت قرآنی دردر ابیات منطق چکیده کامل

در این مقاله شخصیت های قرآنی، انبیای الهی هستند که نام آن ها در قرآن ذکر شده و احکامخداوند را به مردم ابلاغ می کردند. اعمال و رفتار این برگزیدگان در شعر شاعران فارس یزبان بهنام منطق الطیر وفور به کار رفته است. عطار شاعر سبک خراسانی، از 16 شخصیت قرآنی دردر ابیات منطق الطیر برده و به زندگی، رفتار و سجایای اخلاقی آن ها اشاره کرده است. او درمختلف با ساختاری منسجم و زیبا، برای به جلو بردن داستان از ویژگی های خاص پیامبران مثلصبر ایوب، زره سازی داوود، زیبایی یوسف و اعجاز حضرت محمد(ص) کمک گرفته، و در ابیاتیتلمیحات زیبایی وجود دارد که سرگذشت و زندگی پیامبران به نوعی با حالات و رفتار تعدادی ازپرندگان گره خورده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

162 - نقد کتاب «رویکردی نو به مطالعه قرآن»
سیدمصطفی احمدزاده

حسن الدین احمد قرآن‌پژوه مشهور هندی، آثار گوناگونی در ساحت قرآن کریم به رشته تحریر درآورده که مهم‌ترین اثرش، کتاب رویکردی نو به مطالعه قرآن است. این کتاب که به چند زبان ترجمه شده، مورد استقبال استادان، دانشجویان و علاقه‌مندان به معارف قرآنی قرار گرفته است. در این مقاله، چکیده کامل

حسن الدین احمد قرآن‌پژوه مشهور هندی، آثار گوناگونی در ساحت قرآن کریم به رشته تحریر درآورده که مهم‌ترین اثرش، کتاب رویکردی نو به مطالعه قرآن است. این کتاب که به چند زبان ترجمه شده، مورد استقبال استادان، دانشجویان و علاقه‌مندان به معارف قرآنی قرار گرفته است. در این مقاله، ضمن معرفی و گزارش فصل‌های پنج‌گانه کتاب: اسلوب قرآن، صنایع بدیعی در قرآن، اصطلاحات قرآن، تعابیر قرآنی و آیات، واژه‌ها و نام‌های زیبا در قرآن؛ برخی از دیدگاه‌های قرآنی نویسنده به نقد کشیده شده است. کتاب حاضر از یک سو از حیث تنوع مطالب و از سوی دیگر به لحاظ فشردگی مباحث، اگر نگوییم بی‌نظیر است، دست‌کم، کم‌نظیر است. بررسی معارف قرآنی در این شکل و شمایل و این حجم و از زاویه مباحث ادبی و زبان‌شناسی کم‌تر مورد توجه قرآن‌پژوهان گذشته و حال بوده است. با این حال، وی در موارد متعددی از هدف کتاب که پاسخ به پرسش‌ها و شبهات جدید در حوزه معارف قرآن کریم بوده، فاصله گرفته و ضمن ارائه مطالب عمومی، از طرح مباحث تخصصی خودداری کرده و دچار اشتباهات جدی در برداشت از قرآن کریم شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

163 - آیات توبه در اشعار ابن فارض و مولوی
سید امیر محمود انوار فاطمه احمدی طاهره چال دره

قرآن کریم، آخرین کتاب آسمانی به توبه توجه ویژه کرده است و از مومنان می خواهد که توبه کنند و به سوی خدا بازگردند تا رستگار شوند و از آنجا که یکی از مظاهر قرآن تجلّی آن در ادبیات عرفانی است برخی از عرفای بزرگ، توبه را به عنوان اول منزل و مقام ذکر کرده اند و نقش بنیادین آن چکیده کامل

قرآن کریم، آخرین کتاب آسمانی به توبه توجه ویژه کرده است و از مومنان می خواهد که توبه کنند و به سوی خدا بازگردند تا رستگار شوند و از آنجا که یکی از مظاهر قرآن تجلّی آن در ادبیات عرفانی است برخی از عرفای بزرگ، توبه را به عنوان اول منزل و مقام ذکر کرده اند و نقش بنیادین آن را خاطرنشان کرده اند. ابن فارض مصری و جلال الدین محمد بلخی دو شاعر عارف در عرصه ادب عربی و پارسی هستند که در مسیر سیر و سلوک خویش حقایق قرآنی برایشان ظهور کرده است. در این مقاله اشعار این دو عارف گرانمایه در باب توبه را بررسی کرده ایم و سپس به وجوه اشتراک و افتراق توبه در دیدگاه آنان پرداخته ایم و آنچه بدان دست یافته ایم: مضامین و مفاهیم مشترک که شامل نقض توبه توسط عشق و توبه نصوح می باشد و وجوه افتراق در برگیرنده توبه موسویه در شعر ابن فارض و توبه محمدیه و مسخ دل در اشعار مولانا است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

164 - بازخوانی آرما نشهر از دیدگاه قرآن کریم
رؤیا آل عمران سیده فهیمه مداین شیشوان سیدسجاد آل‌عمران

هدف پژوهش حاضر بازخوانی آرمان شهر از دیدگاه قرآن کریم است. بر این اساس مطالعه حاضر با مطالعه روی 81 آیه از آن که شامل واژه های مرتبط با شهر هستند، و با استناد به تفسیر معیارهای شهر آرمانی از دیدگاه قرآن کریم را با استفاده از روش تحلیل محتوا به ، المیزان دست آورده است. چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر بازخوانی آرمان شهر از دیدگاه قرآن کریم است. بر این اساس مطالعه حاضر با مطالعه روی 81 آیه از آن که شامل واژه های مرتبط با شهر هستند، و با استناد به تفسیر معیارهای شهر آرمانی از دیدگاه قرآن کریم را با استفاده از روش تحلیل محتوا به ، المیزان دست آورده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که از نظر قرآن، جامعه مطلوبی وجود دارد که در پناه پروردگار یگانه و با هدف مشخص شکل می گیرد. در این میان تمدن اسلامی به دلیل دارا بودن ویژگی های خاص و منحصر به فرد، چهره خاصی از آرمان شهر مطلوب ترسیم کرده، و در نگاهی کلی باید گفت که قرآن کریم آکنده از اصول و دستورات اخلاقی است که بر اساس آن می توان بهترین و دقیق ترین برنامه و سیستم را برای جامعه اخلاقی مطلوب پی ریزی کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

165 - روش دروزه در تعیین ترتیب نزول سوره های قرآن کریم
امیر احمدنژاد عاطفه محمدزاده

تاریخ‌گذاری سوره‌های قرآن، دانشی است که پیرامون تعیین دقیق یا تقریبی تاریخ و ترتیب نزول این واحدهای وحیانی بحث می‌کند. محمد عزّه دروزه در تفسیر الحدیث با توجه به روش تفسیری و صبغه تاریخی خود، بیش‌ترین تلاش را در این مورد با استفاده از آیات قرآن، فهرست‌های ترتیب نزول و م چکیده کامل

تاریخ‌گذاری سوره‌های قرآن، دانشی است که پیرامون تعیین دقیق یا تقریبی تاریخ و ترتیب نزول این واحدهای وحیانی بحث می‌کند. محمد عزّه دروزه در تفسیر الحدیث با توجه به روش تفسیری و صبغه تاریخی خود، بیش‌ترین تلاش را در این مورد با استفاده از آیات قرآن، فهرست‌های ترتیب نزول و منابع روایی انجام داده است. او با اعتقاد به اصول و مبانی خاص خود که از باورهایش در زمینه علوم قرآنی و مباحث تاریخی به دست آمده، روش‌هایی را در تاریخ‌گذاری قرآن به کار می‌گیرد و به نتایج جدیدی پیرامون زمان وقوع و چگونگی حوادث تاریخ صدر اسلام دست می‌یابد. مهم‌ترین شیوه‌های او را می‌توان تحت عناوین اولویت‌بندی در استفاده از منابع تاریخ‌گذاری، مرتب کردن سوره‌ها بر مبنای مطلع آن‌ها، تکیه بر نقاط عطف تاریخی، استناد به شأن نزول آیات، تأمل در سیر تاریخی تشریع احکام و دقت در زمان نزول آیات و سور متشابه طبقه بندی و تحلیل کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

166 - جاودانگی نفس در اسلام با تأکید بر آیات قرآنی
عفیفه حامدی

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشری در طول حیاتش مسأله جاودانگی و فناناپذیری وی بوده است، جاودانگی نفس یکی از مسائل اساسی در اسلام می‌باشد، که رویکردهای مختلف فلسفی و کلامی را به دنبال داشته است؛ و با تجرد نفس و بحث معاد ارتباط تنگاتنگی دارد. در قر‌آن کریم نیز آیات زیادی دلا چکیده کامل

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشری در طول حیاتش مسأله جاودانگی و فناناپذیری وی بوده است، جاودانگی نفس یکی از مسائل اساسی در اسلام می‌باشد، که رویکردهای مختلف فلسفی و کلامی را به دنبال داشته است؛ و با تجرد نفس و بحث معاد ارتباط تنگاتنگی دارد. در قر‌آن کریم نیز آیات زیادی دلالت براین مسأله دارد، یعنی هم به معانی مختلف نفس و تجرد آن اشاره کرده، و هم به بحث جاودانگی و معاد، چه جسمانی وچه روحانی، پرداخته، وآن را امری فطری دانسته است. هدف این مقاله تأکید بر این موضوع است که میل به جاودانگی فطری و طبیعی است، و همه ادیان به این قضیه اذعان دارند اما در شکل‌های مختلف. این مقاله موضوع را از نگاه فلسفه و کلام اسلامی و با تأکید بر آیات و روایات مورد بررسی قرار می‌دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

167 - نقد قرآنی، روائی آراء وهابیان در ارتباط با موضوع تبرک.
محمد رضوی مهدی ممتحن

تبرک جستن به آثار انبیاء و اولیاء از مسائل اختلاف برانگیز میان مذهب تشیع و فرقه وهابیت است. در گذشته اشخاصی چون ابن تیمیه و در عصر حاضر وهابیان به پیروی از رهبر در گذشته خود محمد بن عبدالوهاب این موضوع را انکار و تا حد تکفیر شیعیان پیش رفته و ریختن خون و تعرض به مال و ن چکیده کامل

تبرک جستن به آثار انبیاء و اولیاء از مسائل اختلاف برانگیز میان مذهب تشیع و فرقه وهابیت است. در گذشته اشخاصی چون ابن تیمیه و در عصر حاضر وهابیان به پیروی از رهبر در گذشته خود محمد بن عبدالوهاب این موضوع را انکار و تا حد تکفیر شیعیان پیش رفته و ریختن خون و تعرض به مال و ناموس آن&zwnj;ها را جایز شمرده&zwnj;اند. این مقاله سعی بر آن دارد تا با ارائه ادله مستند قرآنی و تاریخی – روائی، بطلان اعتقادات این فرقه را مورد بررسی قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

168 - نقد و بررسی روش‌های تاریخ‌گذاری قرآن
منصور پهلوان ابراهیم اقبال محمدعلی حیدری مزرعه آخوند

در تاریخ‌گذاری آیه‌ها و سوره‌های قرآن کریم روش‌های نقلی، تاریخی، موضوعی، سیاق و اسلوب، آماری، روان‌شناختی و ذوقی و سلیقه‌ای متداول است که هر یک با نقدهای جدّی مواجه است؛ برخی از روش‌ها، نظیر روان‌شناختی و ذوقی و سلیقه‌ای در تاریخ‌گذاری قرآن جایگاهی ندارند و برخی دیگر نظ چکیده کامل

در تاریخ‌گذاری آیه‌ها و سوره‌های قرآن کریم روش‌های نقلی، تاریخی، موضوعی، سیاق و اسلوب، آماری، روان‌شناختی و ذوقی و سلیقه‌ای متداول است که هر یک با نقدهای جدّی مواجه است؛ برخی از روش‌ها، نظیر روان‌شناختی و ذوقی و سلیقه‌ای در تاریخ‌گذاری قرآن جایگاهی ندارند و برخی دیگر نظیر نقلی، تاریخی، موضوعی، سیاق و اسلوب و آماری به تنهایی کارآیی کافی را ندارند، در این امر بهتر است روشی فراگیر در پیش گرفت که آمیخته‌ای از نقل و اجتهاد است. در این روش نخست روایات ترتیب نزول سوره‌ها، به اعتبار سند و متن مورد بررسی قرار می‌گیرد و مکی یا مدنی بودن هر سوره به دست می‌آید، آنگاه با توجه به روایت‌های سبب نزول و مباحث تاریخی و نقد و بررسی آن‌ها، محدوده زمانی هر سوره‌ای مشخص می‌شود؛ سپس با در نظر گرفتن ضوابط و خصائص اسلوبی و موضوعی سوره‌ها در دو دوره مکی و مدنی و حتی داده‌های آماری، تاریخ‌گذاری تقویت می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

169 - چالش های فراوری و ترجمه قرآن در عصر جهانی شدن
محمدرضا آرام

این روزها دغدغه و اضطراب جهانی شدن، مشغله ذهنی بسیاری از متفکران عرصه سیاست، اقتصاد و غیره را تشکیل می دهد و همه به نوعی از دید خود به این مقوله پرداخته و آن را رد یا قبوا می کنند و آنچه در این مقوله به فراموشی سپرده شده و یا حداقل کمتر توجه شده است، توجه به نقش ترجمه ه چکیده کامل

این روزها دغدغه و اضطراب جهانی شدن، مشغله ذهنی بسیاری از متفکران عرصه سیاست، اقتصاد و غیره را تشکیل می دهد و همه به نوعی از دید خود به این مقوله پرداخته و آن را رد یا قبوا می کنند و آنچه در این مقوله به فراموشی سپرده شده و یا حداقل کمتر توجه شده است، توجه به نقش ترجمه های قرآن کریم و جایگاه آن در این زمینه است. این پژوهش می کوشد تا ضمن اراده معنای مورد نظر از مغهوم جهانی شدن، اصول، ویژگی ها، نتایج و پیامدهای آن، ساز و کارهای تحقق طرح جهانی سازی فرهنگ قرآن و آسیب های جهانی شدن دین را بررسی کند و سپس چالش های فرهنگ قرآنی در عصر جهانی شدن را بیان کند. این مقاله قرآن و جهانی شدن را ملازم هم دانسته و بیان می کند قرآن کریم وحی نامه الهی است که برای هدایت نظری و علمی انسان در همه عصرهای آمده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

170 - تطبیق معنایی "شجاعت" در قرآن و فرهنگ جاهلی
رمضان رضائی یدالله رفیعی

در دوره جاهلی اعراب آداب و اندیشه‌های عجیب و غریبی داشتند. اسلام بیشتر این آداب و اندیشه‌ها را از آنجا که در اساس ناسازگار و مغایر با وحی و سنت الهی بود مردود شمرد، اما برخی از آن‌ها را با تغییرات و اصلاحاتی در شکل و جوهر پذیرفت و موفق شد که از آن‌ها اندیشه‌های اخلاقی م چکیده کامل

در دوره جاهلی اعراب آداب و اندیشه‌های عجیب و غریبی داشتند. اسلام بیشتر این آداب و اندیشه‌ها را از آنجا که در اساس ناسازگار و مغایر با وحی و سنت الهی بود مردود شمرد، اما برخی از آن‌ها را با تغییرات و اصلاحاتی در شکل و جوهر پذیرفت و موفق شد که از آن‌ها اندیشه‌های اخلاقی متعالی‌ای بسازد. در این میان واژگان در انتقال این اصلاحات و تغییر مفاهیم نقش ارزنده‌ای را ایفا کردند. این مقاله با این فرض که معنای شجاعت جاهلی با معنای قرآنی آن یکی است به تبیین مقایسه‌ای مفهوم شجاعت در قرآن و فرهنگ جاهلی می‌پردازد، که حوزه معنایی وسیعی داشته و در انتقال معنای نسخ یک فرهنگ و ایجاد فرهنگی متعالی مؤثر بوده و معنای والای اخلاقی را بازگو می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

171 - بررسی تطبیقی تأویل در تفسیر الصافی و تفسیر القرآن العظیم
سمیه خاری آرانی رحمت الله عبدالله زاده آرانی

فیض کاشانی از جمله مفسرانی است که با اندوخته‌های فلسفی- عرفانی از یک سوی و بهره‌های قرآنی- حدیثی از سوی دیگر، رویکردی باطنی به آیات قرآن دارد. وی تأویل را فراتر از مدلول لفظ و به مثابه معانی حقیقی الفاظ می‌داند. ابن ‌کثیر از مفسرانی است که ضمن پذیرش نظر ابن ‌تیمیه دربار چکیده کامل

فیض کاشانی از جمله مفسرانی است که با اندوخته‌های فلسفی- عرفانی از یک سوی و بهره‌های قرآنی- حدیثی از سوی دیگر، رویکردی باطنی به آیات قرآن دارد. وی تأویل را فراتر از مدلول لفظ و به مثابه معانی حقیقی الفاظ می‌داند. ابن ‌کثیر از مفسرانی است که ضمن پذیرش نظر ابن ‌تیمیه درباره معنای مراد از تأویل در قرآن، این نکته را افزوده که در قرآن واژه تأویل به معنای تفسیر و بیان به کار رفته است. که این تفسیر متأثر از تفاسیر جامع البیان طبری و همچنین اصول تفسیری ابن تیمیه است. زمینه‌ها و بسترهای شکل گیری این تفسیر از یک سو و روش‌های تفسیری مفسر از سوی دیگر به این تفسیر ویژگی‌های ممتازی بخشیده که آن را شایسته تتبع قرار می‌دهد. مقایسه این دو اثر از جنبه مفهومی و روشی می‌تواند در روشن شدن مفهوم تأویل در این دو حوزه مؤثر باشد. در دو تفسیر مذکور گاه به دلیل وجود رویکردهای مشترک به مفهوم آیه، تأویلات مذکور در آن‌ها اشتراک یافته است. این مقاله با بررسی رویکرد ابن کثیر و فیض کاشانی به تأویل به مقایسه تأویلات این دو می‌پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

172 - رسم شبکه معنایی(Semantics) واژه فتنه و مترادفات آن در قرآن
خیریه عچرش مرضیه کهندل جهرمی

واژه فتنه از کلمات کلیدی قرآن کریم می‌باشد که با واژگان دیگری چون کفر، شرک، قتل، عذاب و ... ارتباط سیستماتیک دارد. از طرفی خود کلمه فتنه در آیات مختلف معانی و وجوه گوناگونی داشته و در ضمن آیات قرآن در چندین معنی استعمال شده است. برخی از صاحب‌نظران معانی متعددی برای این چکیده کامل

واژه فتنه از کلمات کلیدی قرآن کریم می‌باشد که با واژگان دیگری چون کفر، شرک، قتل، عذاب و ... ارتباط سیستماتیک دارد. از طرفی خود کلمه فتنه در آیات مختلف معانی و وجوه گوناگونی داشته و در ضمن آیات قرآن در چندین معنی استعمال شده است. برخی از صاحب‌نظران معانی متعددی برای این واژه بیان داشته‌اند. این نوشتار پس از بیان مقدمه‌ای کوتاه از علم معناشناسی، به تحلیل و بررسی وجوه معنایی فتنه در آیات قرآن کریم پرداخته؛ سپس ارتباط سیستماتیک فتنه با دیگر واژگان بررسی شده است؛ و به منظور اینکه مطالعه جامعی در معنای فتنه از نگاه قرآن شده باشد، فاعلیت فتنه، اسباب فتنه و اهداف فتنه تحت عناوین جداگانه همراه با رسم شبکه‌های معانی آن‌ها مورد مطالعه قرار گرفته است؛ به گونه‌ای که می‌توان گفت، در این بررسی تمامی آیاتی که واژه فتنه در آن‌ها به کار رفته است مورد تأمل قرار گرفته‌اند و به آراء بسیاری از مفسران- با مذاهب مختلف- مراجعه شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

173 - نقد و بررسی انگیزه‌ها و مبانی طبقه‌بندی قرآنی ژول لابوم
سیدمهدی لطفی زهرا هاشمی

طبقه‌بندی موضوعات قرآنی، از جمله دغدغه‌های مستشرقان بوده است که ژول لابوم به عنوان فردی اثرگذار در این حوزه، طبقه‌بندی خود را در هیجده باب اعمال کرده است. طبقه‌بندی وی متأثر از انگیزه‌های علمی و عملی هم‌چون دستیابی به بانکی جامع از موضوعات قرآنی و پاسخ‌گویی به نیاز مخاط چکیده کامل

طبقه‌بندی موضوعات قرآنی، از جمله دغدغه‌های مستشرقان بوده است که ژول لابوم به عنوان فردی اثرگذار در این حوزه، طبقه‌بندی خود را در هیجده باب اعمال کرده است. طبقه‌بندی وی متأثر از انگیزه‌های علمی و عملی هم‌چون دستیابی به بانکی جامع از موضوعات قرآنی و پاسخ‌گویی به نیاز مخاطبان است. همچنین وی در طبقه‌بندی خود مبانی و اصول خاص خود را در نظر داشته است. از جمله مبانی و اصول مورد استفاده وی می‌توان به وحیانی بودن قرآن، توجه به مطلق منابع اسلامی و عدم طبقه‌بندی آن‌ها، نادیده گرفتن مبنای روایات و عدم رجوع به اسناد تاریخی مسلم، رویکرد تاریخی به جهان آفرینش و توجه به جلوه همبستگی مذهبی در قالب عبادات اسلامی اشاره کرد. مقاله حاضر با در نظر گرفتن انگیزه‌های ژول لابوم به دنبال دستیابی به مبانی و اصول طبقه‌بندی وی در جهت تبیین و فهم بهتر این اثر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

174 - پژوهشی در باب توانایی خواندن قرآن در افراد کم‌توان ذهنی
الهام صامت سید حمیدرضا علوی اصغر سلطانی

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش قرائت قرآن کریم بر توانایی خواندن قرآن در دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی پسر است. این پژوهش کاربردی و شبه آزمایشی به صورت پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل اجرا شد. آزمودنی‌ها به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابتدا پی چکیده کامل

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش قرائت قرآن کریم بر توانایی خواندن قرآن در دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی پسر است. این پژوهش کاربردی و شبه آزمایشی به صورت پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل اجرا شد. آزمودنی‌ها به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابتدا پیش آزمون (آزمون قرائت قرآن) از گروه‌های آزمایش و کنترل گرفته و سپس آموزش‌های لازم به گروه آموزش داده شد و مجدداً پس آزمون (آزمون قرائت قرآن) از دو گروه گرفته شد. بر اساس یافته‌های این مطالعه می‌توان نتیجه گرفت که آموزش قرائت قرآن کریم بر توانایی خواندن قرآن دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر مؤثر است و این دیدگاه که آنان قادر به روخوانی قرآن و این یادگیری نیستند را رد نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

175 - ابلیس تنزیلی در نگاه تأویلی
رمضانعلی تقی زاده چاری فاطمه جعفری کمانگر

موضوع ابلیس و نقش آن در دستگاه آفرینش، از جمله موضوعات مهم دینی و قرآنی است که در متون عرفانی فارسی نیز انعکاس وسیع دارد. اما نکته مهم در این امر، تعارض به ظاهر آشکاری است که در این دو نگاه متفاوت به ابلیس به چشم می‌خورد؛ در حالی که در وحی تنزیلی- قرآنی از ابلیس به عنوا چکیده کامل

موضوع ابلیس و نقش آن در دستگاه آفرینش، از جمله موضوعات مهم دینی و قرآنی است که در متون عرفانی فارسی نیز انعکاس وسیع دارد. اما نکته مهم در این امر، تعارض به ظاهر آشکاری است که در این دو نگاه متفاوت به ابلیس به چشم می‌خورد؛ در حالی که در وحی تنزیلی- قرآنی از ابلیس به عنوان موجودی مطرود و رانده شده از رحمت خدا یاد می‌شود؛ در نگاه تأویلی- عرفانی وی مورد تقدیس برخی از بزرگان قرار می‌گیرد و به شدت از او و عملکردش دفاع می‌شود و حتی اسوه توحید نامیده می‌شود. مقاله حاضر به روش کتابخانه‌ای نگاشته شده است و با تبیین مبانی اندیشه تنزیلی- قرآنی و تأویلی- عرفانی درباره‌ ابلیس به فلسفه آفرینش ابلیس بر اساس این دو دیدگاه پرداخته است. پژوهش حاضر دلیل آفرینش ابلیس را از دیدگاه تنزیلی و قرآنی، مواردی چون خلقت ابلیس به منزله بازتاب صفات جلالیه‌ خداوند، لزوم وجود شر در عالم و عاملی برای تکامل آن، وسیله‌ای برای محک و آزمایش انسان و عامل بروز عقل و اراده و اختیار دانسته است. اما از نگاه تأویلی عرفانی، دلایل آفرینش ابلیس را مطابق اندیشه‌ها‌ی عرفا و گنوسیست های مسلمان، مواردی مانند تبیین درست از حقیقت توحید، تفسیر واقعی از فلسفه آفرینش و جهان خلقت و بیان حقیقت عشق عارفانه دانسته است و در نهایت به این نتیجه دست یافته که علی‌رغم دو نگاه متفاوت، وجود ابلیس جز خیر برای دستگاه بشریت نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

176 - زیبایی شناسی در جزء سی ام قرآن کریم
بهروز افشار

استعاره تشبیهی است که یکی از ارکان آن حذف شده است و ذهن را از چیزی به چیزی شگفت انتقال می دهد. این تحقیق که با روش کتابخانه ای و از راه تبیین بلاغت استعاره در صدد شناخت مفاهیم آیات به کمک این آرایۀ بیانی است نشان می دهد که هشت نوع استعاره در جزء سی ام قرآن کریم به کار ر چکیده کامل

استعاره تشبیهی است که یکی از ارکان آن حذف شده است و ذهن را از چیزی به چیزی شگفت انتقال می دهد. این تحقیق که با روش کتابخانه ای و از راه تبیین بلاغت استعاره در صدد شناخت مفاهیم آیات به کمک این آرایۀ بیانی است نشان می دهد که هشت نوع استعاره در جزء سی ام قرآن کریم به کار رفته است که عبارتند از: مصرحه، مکنیه، مرشحه، تمثیلیه، اصلیه، عنادیه و تخییلیه. همچنین از میان انواع استعارۀ، استعاره های مصرحه و تمثیلیه بیشترین تعداد آیه و استعارۀ عنادیه کمترین تعداد آیه را دارند. از مجموع 28 آیۀ دارای استعاره در این جزء یک آیه دارای چهار استعاره، یازده آیه دارای دو استعاره و شانزده آیه دارای یک استعارع اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

177 - حکمرانی مطلوب از منظر قرآن و نهج البلاغه با تاکید بر پاسخگویی
حسین آل کجیباف

چکیده پاسخگویی در دین اسلام اهمیت و جایگاهی بس والا دارد و خداوند متعال در آیات فراوانی در قرآن کریم اهمیت آن را به پیامبر و مردم گوشزد می نماید. رهبران جامعه اسلامی از جمله پیامبر بزرگ اسلام بعنوان اولین رهبر جامعه اسلامی همیشه خود را مقید به آن می دانست و همچنین گون چکیده کامل

چکیده پاسخگویی در دین اسلام اهمیت و جایگاهی بس والا دارد و خداوند متعال در آیات فراوانی در قرآن کریم اهمیت آن را به پیامبر و مردم گوشزد می نماید. رهبران جامعه اسلامی از جمله پیامبر بزرگ اسلام بعنوان اولین رهبر جامعه اسلامی همیشه خود را مقید به آن می دانست و همچنین گونه ها و جلوه های پاسخگویی در سخنان و سیره علی (ع) در حد اعلای آن قابل مشاهده است. امروزه این موضوع بعنوان یکی از اصول اصلی حکمرانی مطلوب در نظام بین الملل مطرح است که ما در این مقاله در پی اثبات این موضوع هستیم که آیا پاسخگویی که، به عنوان مولفه حکمرانی مطلوب از منظر نظام بین الملل مطرح میباشد در قرآن کریم و درسخنان امام علی (ع) و گزارش های تاریخی معطوف به شیوه کشور داری آن حضرت به شکلی صریح، قابل ردیابی است؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

178 - بررسی چرائی مرجعیت خداوند در ضمایر «متکلم مع الغیر» قرآن
سید ابراهیم مرتضوی اصغر طهماسبی بلداجی لیلا قنبری

در قرآن کریم خداوند متعال در استناددهی به خود گاه با لفظ مفرد متکلم وحده و گاه با لفظ جمع متکلم مع الغیر یاد می‌کند؛ درباره متکلم وحده جای هیچ شک و تردیدی نیست؛ اما در استناددهی ضمایر متکلم مع الغیر به خداوند پرسش اساسی درباره چگونگی انطباق لفظ جمع با وحدانیت باری تعالی چکیده کامل

در قرآن کریم خداوند متعال در استناددهی به خود گاه با لفظ مفرد متکلم وحده و گاه با لفظ جمع متکلم مع الغیر یاد می‌کند؛ درباره متکلم وحده جای هیچ شک و تردیدی نیست؛ اما در استناددهی ضمایر متکلم مع الغیر به خداوند پرسش اساسی درباره چگونگی انطباق لفظ جمع با وحدانیت باری تعالی است. در این باره دانشمندان بلاغت و تفسیر اقوال متعددی را بیان داشته‌اند. جستار پیش رو با رویکردی ادبی- تفسیری، با تکیه بر اقوال علمای بلاغت و تفسیر این مهم را مورد بررسی قرار داده است؛ نتیجه آنکه استناد لفظ جمع متکلم مع الغیر درباره خداوند متعال متأثر از عوامل مهمی از جمله: بیان عظمت و قدرت خداوند، بزرگداشت فعل الهی، تکریم کسانی که فعل الهی درباره آنان انجام شده است، نقش آفرینی فرشتگان و وسائط دیگر در تحقق فعل، اشاره به ذات و اسماء و صفات خداوند و تسبیب و تشریک علل و اسباب است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

179 - نقش علوم قرآن در توجیه اعراب قرآن
قاسم بستانی نصره باجی

اعراب قرآنی و تجزیه و تحلیل این متن مقدس بر اساس قواعد عربی یکی از کهن‌ترین علوم اسلامی قرآنی است. از سویی دیگر، به اسبابی، گاهی بر یک یا چند لفظ عبارت قرآنی، اعراب‌های مختلفی ذکر شده که به توجیه صحت این اعراب‌ها یا نقد و بررسی صحت و سقم آن‌ها نیازمند می‌شود و از جمله م چکیده کامل

اعراب قرآنی و تجزیه و تحلیل این متن مقدس بر اساس قواعد عربی یکی از کهن‌ترین علوم اسلامی قرآنی است. از سویی دیگر، به اسبابی، گاهی بر یک یا چند لفظ عبارت قرآنی، اعراب‌های مختلفی ذکر شده که به توجیه صحت این اعراب‌ها یا نقد و بررسی صحت و سقم آن‌ها نیازمند می‌شود و از جمله مهم‌ترین مستندات و منابع توجیه این اعراب‌ها، علوم قرآنی(علوم مأخوذ از قرآن کریم) است. اما علم توجیه اعراب چیست؟ و علومی که کم و بیش در توجیه اعراب قرآن استفاده شده و نحوه این استفاده کدام‌اند؟ در این مقاله به روش کتابخانه‌ای در ابتدا و اختصاراً به مفهوم‌شناسی علوم قرآن و مفهوم‌شناسی علم توجیه اعراب پرداخته و سپس علوم قرآنی مورد استناد در توجیه اعراب قرآنی، شامل رسم الخط مصحف، شأن نزول، احادیث تفسیری، قراءات و بالأخره تفسیر و معنا و ذکر نمونه‌هایی از این کاربرد ذیل هر علمی، پرداخته و تلاش می‌شود به این پرسش‌ها پاسخ داده شود که علوم قرآن، چگونه مفسّران و نحویان را برای توجیه اعراب قرآن یاری ساخته و چگونه این توجیه‌ها، قرآن از شبهه عدم فصاحت دور ساخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

180 - تاثیرپذیری شمس مغربی از قرآن مجید
اسماعیل آذر

تحقیقات فراگیر در حوزه ادبیات متصوفه ایران حاکی از آن است که متون نظم و نثر شاعران و نویسندگان صوفی مسلک به شدت تحت تأثیر آیات قرآن و روایات و احادیث قدسی و نبوی بوده است؛ عرفان و تصوف که مبتنی بر عشق و شور و وجد و شوق و بیان اسرار قرآن و حدیث است به خودی خود مستعد اثرپ چکیده کامل

تحقیقات فراگیر در حوزه ادبیات متصوفه ایران حاکی از آن است که متون نظم و نثر شاعران و نویسندگان صوفی مسلک به شدت تحت تأثیر آیات قرآن و روایات و احادیث قدسی و نبوی بوده است؛ عرفان و تصوف که مبتنی بر عشق و شور و وجد و شوق و بیان اسرار قرآن و حدیث است به خودی خود مستعد اثرپذیری از آیات قرآن بود و از این منظر تفکرات و عقاید متصوفه عامل مهم شکل گیری اشعاری شد که به وجوه مختلف دربردارنده مفاهیم و اشارات قرآنی و روایات و احادیث نبوی است؛ اعتقاد متصوفه به تأویل آیات قرآن سبب شکل گیری سبکی در شعر و ادب فارسی شد که راه را برای ورود آیات قرآنی در شعر دیگر شاعران فارسی زبان گشود. در این میان شعر شمس مغربی به عنوان شاعر صوفی و عارف قرن نهم، نمونه خوبی برای بازنمایی این تأثیر و شیوه‌های گوناگون اثرپذیری مضمونی و واژگانی با خاستگاه قرآنی در شعر فارسی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

181 - تأثیر ظرافت‌های حیات دنیوی بر زندگی اخروی از منظر قرآن
بهروز آهنگری سیده فاطمه حسینی میرصفی

این پژوهش با هدف بیان تأثیر ظرافت‌های حیات دنیوی بر زندگی اخروی انسان بر اساس تحلیل مبانی و استناد به آیات قرآن کریم انجام شده است. نوع تحقیق مقاله حاضر، بنیادی- کاربردی و روش مورد استفاده تحلیلی- توصیفی است که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای(واقعی و مجازی) اطلاعات جمع چکیده کامل

این پژوهش با هدف بیان تأثیر ظرافت‌های حیات دنیوی بر زندگی اخروی انسان بر اساس تحلیل مبانی و استناد به آیات قرآن کریم انجام شده است. نوع تحقیق مقاله حاضر، بنیادی- کاربردی و روش مورد استفاده تحلیلی- توصیفی است که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای(واقعی و مجازی) اطلاعات جمع آوری شده و ابزار گردآوری اطلاعات نیز به صورت فیش برداری می‌باشد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که روش و منش حیات دنیوی انسان، تأثیر مستقیم بر سعادت و شقاوت زندگی اخروی او دارد؛ و بیان می‌دارد انسان‌ها در حیات پس مرگ، بدون استثنا بر سر سفره اعمال و کردار دنیوی خود می‌نشینند و روزی می‌خورند. بنابراین کسانی که عاقلانه و از روی آگاهی راه حق پیموده و در دنیا زندگی مؤمنانه در سایه احکام قرآن کریم داشته‌اند بدون تردید زندگی اخروی آنان سرشار از رحمت و نعمات الهی است، و به عکس، کسانی که آگاهانه و به اختیار خود زندگی ظالمانه تحت امر شیاطین انس و جن داشته‌اند، زندگی اخروی آنان نیز با رنج و سختی بلا وصف همراه خواهد بود، مگر کسانی که در شرایطی خاص به اذن الهی مورد شفاعت شافعین قرار بگیرند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

182 - مفهوم شناسى «عبرت» در قرآن کریم
سوسن آل رسول پروین بردابرد

مفهوم شناسى واژگان قرآنى از دانش هایى است که پرداختن به آن با شیوة صحیح عبرت علمى مى تواند در علوم قرآنى و تفسیر، بسیار راه گشا باشد. به این منظور واژة را، که در قرآن کریم و روایات معصومین:، بسیار به کار برده شده است، گزینشکردیم. علت این انتخاب نیز فرمان خداوند با الفا چکیده کامل

مفهوم شناسى واژگان قرآنى از دانش هایى است که پرداختن به آن با شیوة صحیح عبرت علمى مى تواند در علوم قرآنى و تفسیر، بسیار راه گشا باشد. به این منظور واژة را، که در قرآن کریم و روایات معصومین:، بسیار به کار برده شده است، گزینشکردیم. علت این انتخاب نیز فرمان خداوند با الفاظ و عبارات متفاوت به مردم است. دقّتو تأمّلى که در آیات قرآن نهفته شده و تنها با عبرت گرفتن از آ نها آشکار م ىشود و بردل خردمندان نقش م ىبندد. مقالة حاضر، حاصل تحقیقى است بر این واژه که علاوه براستخراج معناى آن از کتب لغت عربى و قرآنى، حوزه معنایى آن در واژگان نظیرش ونحوة کاربرد آن در سیاق آیات مورد بررسى قرار گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

183 - بررسی ساختار جمله انشایی امر و اغراض آن در سوره مائده
ابراهیم نامداری عسگر بابازاده اقدم

اساساً قرآن کریم دربردارنده عالی‌ترین معارف و آموزه‌هایی است که از طریق وحی بر انسان نازل شده است و برای درک مفاهیم آن به علوم گوناگون نیاز است؛ از جمله این علوم، بلاغت است که خود شامل معانی، بیان و بدیع است؛ رعایت هر کدام از این موارد سبب زیبایی کلام و تأثیر بیش‌تر بر چکیده کامل

اساساً قرآن کریم دربردارنده عالی‌ترین معارف و آموزه‌هایی است که از طریق وحی بر انسان نازل شده است و برای درک مفاهیم آن به علوم گوناگون نیاز است؛ از جمله این علوم، بلاغت است که خود شامل معانی، بیان و بدیع است؛ رعایت هر کدام از این موارد سبب زیبایی کلام و تأثیر بیش‌تر بر مخاطب می‌شود. جمله در علم معانی به خبر و انشاء تقسیم می‌شود که کشف معانی ثانویه بر عهده علم معانی است. این پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی به بررسی جمله انشایی طلبی امر در سوره مائده می‌پردازد و اغراض ثانویه آن را در ضمن آیات بیان می‌کند ضمن آنکه به دنبال پاسخگویی به این سؤال است: فعل امر به عنوان انشای طلبی در چه معانی دیگری غیر از امر به کار رفته است و نهایتاً این اغراض چه تأثیری بر مخاطب خود می‌گذارد؟ با بررسی آیات به این نتیجه می‌رسیم که اسلوب امر، بیش‌تر مواقع از معنای اصلی خود خارج گردیده است و در معانی همچون تهدید، دعا، تخییر، وجوب، سرزنش، تحقیر و ... به کار رفته است تا مخاطب بعد از کشف مقصود و رسیدن به مراد خود، از لذت بیش‌تری برخوردار گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

184 - مدیریت اضطراب در روان شناسی و آموزه‌های
محمد حسین توانایی فرحناز اسحق تیموری

چکیده به تحریک هیجانی فرد همراه با نگرانی و ترس، اضطراب و استرس گفته می&zwnj;شود و از دغدغه&zwnj;های اساسی جوامع امروزی است. در این نوشتار سعی شده است با بهره&zwnj;گیری از آیات قرآن کریم و نظرات مفسران و دیدگاه&zwnj;های مکاتب مختلف روان&zwnj;شناسی، ماهیت و نشانه&zwnj;ه چکیده کامل

چکیده به تحریک هیجانی فرد همراه با نگرانی و ترس، اضطراب و استرس گفته می&zwnj;شود و از دغدغه&zwnj;های اساسی جوامع امروزی است. در این نوشتار سعی شده است با بهره&zwnj;گیری از آیات قرآن کریم و نظرات مفسران و دیدگاه&zwnj;های مکاتب مختلف روان&zwnj;شناسی، ماهیت و نشانه&zwnj;های اضطراب شناسایی و روش&zwnj;های مدیریت آن بررسی شود. روان&zwnj;شناسان با توجه به مکاتب مختلف روان&zwnj;شناسی مانند: روان&zwnj;کاوی، رفتارگرایی، و دیدگاه شناختی و با ارائه راهکارهای عملی مانند: تداعی آزاد، تفسیر، انتقال، مقاومت، همچنین رفع حساسیت منظم و درمان نقش ثابت به مدیریت اضطراب پرداخته&zwnj;اند. قرآن&zwnj;کریم این موضوع را در ضمن متناظرهایی مانند: زلزال، رجفه، رهبه، وجل، خوف، خشیه و... بیان کرده و برای ایجاد آرامش و مدیریت اضطراب به راهکارهای اعتقادی و رفتاری همچون: ایمان، یاد خدا و انس با محبوب، استمداد از نیروی بیکران غیب، توکل، عدم دلبستگی به دنیا و... اشاره داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

185 - تأثیر انس با قرآن بر بهداشت و سلامت روانی نوجوانان و جوانان
زینب رستمی نسب دولت آباد

جوانان و نوجوانان امروز از جهت انس با قرآن و دین فاصله زیادی با جوانان دو دهه گذشته انقلاب اسلامی و جنگ دارند. دلیل تحول جوانان را باید تحول جامعه دانست. ارزش‌ها اکنون جای خود را به تجمل‌گرایی داده‌اند. بنابراین برای محقق روشن نیست چگونه انس با قرآن باعث بهداشت و سلامت چکیده کامل

جوانان و نوجوانان امروز از جهت انس با قرآن و دین فاصله زیادی با جوانان دو دهه گذشته انقلاب اسلامی و جنگ دارند. دلیل تحول جوانان را باید تحول جامعه دانست. ارزش‌ها اکنون جای خود را به تجمل‌گرایی داده‌اند. بنابراین برای محقق روشن نیست چگونه انس با قرآن باعث بهداشت و سلامت روان نوجوان و جوان می‌شود؟ لذا هدف این پژوهش، یافتن پاسخ این پرسش از منظر آیات قرآن کریم و روایات است. مفاهیم مورد نظر در این پژوهش عبارت‌اند از قرآن، سلامت، روان، بهداشت روان، مفهوم بهداشت روان در قرآن و احادیث، جوان و نوجوان، جوانان و قرآن، و انس با قرآن. همچنین روش پژوهش، شناسایی مستندات از منابع معتبر و تحلیل و استخراج نتایج به صورت کیفی بوده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مطالعه و تفکر تدریجی آیات قرآن کریم قلب را آرامش می‌دهد و دیگر انحرافی در آن به وجود نمی‌آید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

186 - رحمت الهی و رزق بندگان در هستی شناسی قرآ ن
منیر اسادات پور طولمی

سعه رحمت و افاضه نعمت از مقتضیات مقام الوهیت و ار لوارم صفت ربوبیت است. آموزه های مسلم قرآن کریم دو قسم رحمت عام و خاص را برای خداوند بیان می کند. . رحمت خاص یا رحمت رحیمیه به مومنینی اختصاص دارئ که قابلیت های خاص را از خود نشان داده اند و خداوند آن را بر خویش واجب کرده چکیده کامل

سعه رحمت و افاضه نعمت از مقتضیات مقام الوهیت و ار لوارم صفت ربوبیت است. آموزه های مسلم قرآن کریم دو قسم رحمت عام و خاص را برای خداوند بیان می کند. . رحمت خاص یا رحمت رحیمیه به مومنینی اختصاص دارئ که قابلیت های خاص را از خود نشان داده اند و خداوند آن را بر خویش واجب کرده است. اما رحمت عام یا رحمت رحمانیه خداوند بدون انقطاع ،استثنا و بدون لحاظ هر گونه قابلیت، بلکه با عنایت و امتنان ، تمام مخلوفات را شامل می شود . اما بهره مخلوقات از آن یکسان نیست. قرآن به موجب وجوب رحمت خاص خداوند و شمول رحمت عام او ، رزق مخلوقات و نیز قبض و بسط آن را نیز بر عهده خدواند می داند و در عین حال نقش تلاش و تدبیر انسان ها در ضمن قانون عمومی ابتلا و امتحان در مسیر کمالشان تاکید دارد . اما در نهایت، بهره مندی هر کسی طبق طرحی است که خداوند به اقتضای حکمت بالغه اش و برای او در سرای امتحان مناسب دیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

187 - بررسی رابطه دیگرخواهی زنانه با برخی آیات قرآن
میترا پورسینا شهلا رحمانی

مقاله حاضر در نظر دارد با استفاده از یافته‌های روان‌شناختی در بستر تفسیری قرآن، به بررسی برخی آیات مرتبط با حوزه زنان بپردازد. فرضیه این مقاله بر این امر استوار است که کفه دیگرخواهی در وجود زن سنگین‌تر از کفه خودخواهی اوست. غلبه دیگرخواهی سبب ایجاد برخی توانمندی‌ها و بر چکیده کامل

مقاله حاضر در نظر دارد با استفاده از یافته‌های روان‌شناختی در بستر تفسیری قرآن، به بررسی برخی آیات مرتبط با حوزه زنان بپردازد. فرضیه این مقاله بر این امر استوار است که کفه دیگرخواهی در وجود زن سنگین‌تر از کفه خودخواهی اوست. غلبه دیگرخواهی سبب ایجاد برخی توانمندی‌ها و برخی کاستی‌ها در وجود زن می‌گردد که تحلیل صحیح این ویژگی و برقراری ارتباطی شایسته با آیاتی مانند آیات ناظر بر مکر زنان، نهی از تبرج زنان، تعبیر حرث برای زن، مطرح کردن حیض و ... سبب تفسیری هم‌سو با نظام ارزشگذاری قرآن خواهد شد. پژوهش پیش رو برای اثبات فرضیه خود با مراجعه به اکثر تفاسیر مطرح در حوزه قرآنی و تلفیق مباحث تفسیری با دستاوردهای حوزه روان‌شناختی تفسیر بدیعی از آیات مذکور ارائه می‌دهد. چنین نگرشی به نفی باور رایج اکثر تفاسیر، یعنی برتری و فروتری دو جنس منتهی شده و دو جنس را مکمل یکدیگر دانسته و علت تفاوت رفتار و نگرش زن و مرد را تفاوت ساختار فیزیولوژیکی و روانی آن دو می‌داند. نگرش صحیح به این تفاوت‌ها سبب می‌شود تا هر جنس با جهت‌دهی به نقاط قوت و از بین بردن نقاط ضعف شخصیت خود به درستی از عهده ایفای نقشی که خداوند برای او در نظر گرفته برآید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

188 - آن کتاب پاکان(مفهوم «الکتاب» در آیه دوم سوره بقره)
امین فتحی

آن کتاب چیست؟ و چه ماهیتی دارد؟ از دیدگاه مفسران و اهل‌ نظر دارای مفاهیم و مصادیق مختلفی است، که این تحقیق در صدد تبیین این دیدگاه است که یکی از مصادیق اصلی آن، کتابی است فراتر از قرآن عربی و در دسترس همه، بلکه قرآنی است کریم که فقط مطهران به آن دسترسی دارند، آن کتاب حد چکیده کامل

آن کتاب چیست؟ و چه ماهیتی دارد؟ از دیدگاه مفسران و اهل‌ نظر دارای مفاهیم و مصادیق مختلفی است، که این تحقیق در صدد تبیین این دیدگاه است که یکی از مصادیق اصلی آن، کتابی است فراتر از قرآن عربی و در دسترس همه، بلکه قرآنی است کریم که فقط مطهران به آن دسترسی دارند، آن کتاب حد فاصل میان لوح محفوظ و قرآن عربی می‌باشد. و به خاطر فهم و تعقل بشری تنزل یافته و در دسترس عموم قرار گرفته است. آن کتاب ریشه و اصل همه کتاب‌های آسمانی است، که به تناسب زمان‌ها و مکان‌ها و در مراحل مختلف رشد عقل بشری بر انبیاء نازل شده است و قرآن کریم مصداق جامع و کاملی از آن کتاب آسمانی است که در آخرین مرحله از مراحل ادیان بر افضل و خاتم پیامبران، نبی‌ مکرم اسلام(ص) نازل شده است. تا بشریت کی و چه مقدار از این کتاب استفاده کرده تا با رشد عقلی زمینه و بستر مناسبی جهت ظهور آخرین وصی(عج) و استفاده از آن کتاب آسمانی فراهم آید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

189 - واکاوی فنون نوین داستان‌نویسی در قصص قرآن کریم
محمدرضا فریدونی سید مهرداد موسویان

قرآن کریم کتابی پر برکت و هدایت‌آور است که حق‌تعالی بر رسول خدا(ص) نازل نموده تا همگان در آیات‌اش تدبر و اندیشه کنند و اهل خرد به حقایق آن متذکر شوند. یکی از شیوه‌های شگفت‌انگیز و نیکو در جهت انتقال باطن ژرف و عمیق قرآن بهره‌مندی از قصه است. نغزترین ادبیات داستانی، دل‌ا چکیده کامل

قرآن کریم کتابی پر برکت و هدایت‌آور است که حق‌تعالی بر رسول خدا(ص) نازل نموده تا همگان در آیات‌اش تدبر و اندیشه کنند و اهل خرد به حقایق آن متذکر شوند. یکی از شیوه‌های شگفت‌انگیز و نیکو در جهت انتقال باطن ژرف و عمیق قرآن بهره‌مندی از قصه است. نغزترین ادبیات داستانی، دل‌انگیزترین هنرهای قصه‌نویسی در عرصه‌ای گسترده هم از لحاظ فرم و ساختار و هم از نظر محتوا و معنا در قرآن جلوه نموده است. قابل توجه این که در داستان‌نویسی مدرن امروزه تکنیک‌هایی به کار می‌رود که در دهه‌های اخیر در شیوه کلاسیک آن و همین‌طور در تاریخ قصه‌پردازی مطرح نبوده و اکنون در راستای جذاب‌تر نمودن و دلنشین کردن داستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مقاله بر آن است تا پاره‌ای از تکنیک‌های داستان‌نویسی مدرن را در تطبیق با قصه‌های قرآن کریم بیان نماید تا که عظمت این کتاب بیش از پیش در ساحت ادبیات داستانی هویدا گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

190 - مطالعه تحلیلی - تطبیقی جایگاه قرآن کریم در اخلاق مأثور
مصطفی همدانی

این نوشتار به تحلیل محتوای تطبیقی کتاب‌های جامع‌السعادات تألیف علامه نراقی، سر الاسراء فی شرح حدیث‌ المعراج تألیف مرحوم آیت‌الله سعادت‌پرور و کتاب اخلاق در قرآن تألیف آیت‌الله مصباح یزدی از نظر میزان استفاده هر یک از این سه کتاب از آیات قرآن کریم در تحلیل‌های اخلاقی اخت چکیده کامل

این نوشتار به تحلیل محتوای تطبیقی کتاب‌های جامع‌السعادات تألیف علامه نراقی، سر الاسراء فی شرح حدیث‌ المعراج تألیف مرحوم آیت‌الله سعادت‌پرور و کتاب اخلاق در قرآن تألیف آیت‌الله مصباح یزدی از نظر میزان استفاده هر یک از این سه کتاب از آیات قرآن کریم در تحلیل‌های اخلاقی اختصاص دارد تا ضمن معرفی عملی کارکردهای تحلیل محتوا در تحقیقات حوزه علوم قرآن و تفسیر، به ارزیابی نقش قرآن کریم در استنباط آموزه‌های اخلاقی مأثور بپردازد. روش تحقیق در این نوشتار، تلفیقی از تحلیل محتوا و روش کتابخانه‌ای است. نوع تحقیق، توصیفی - تحلیلی است که در تجزیه و تحلیل از روش‌های سه‌گانه کمّی، کیفی و تطبیقی استفاده می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

191 - نقد دیدگاه«راهنمای قرآن کمبریج» درباره نظام تشریع در قرآن
دل آرا نعمتی پیرعلی

اساسی‌ترین پیش‌فرض خاورپژوهان در مطالعات قرآنی، غیر وحیانی بودن قرآن و تأثیرپذیری آن از محیط و فرهنگ زمانه است. بر این اساس خاورپژوهانی هم‌چون الکساندر نیش در کتاب راهنمای قرآن کمبریج بدون توجه به شواهد مؤید وحیانیت قرآن و بدون در نظر گرفتن زبان آن که از مبانی و شیوه‌ها چکیده کامل

اساسی‌ترین پیش‌فرض خاورپژوهان در مطالعات قرآنی، غیر وحیانی بودن قرآن و تأثیرپذیری آن از محیط و فرهنگ زمانه است. بر این اساس خاورپژوهانی هم‌چون الکساندر نیش در کتاب راهنمای قرآن کمبریج بدون توجه به شواهد مؤید وحیانیت قرآن و بدون در نظر گرفتن زبان آن که از مبانی و شیوه‌های فهم ویژه‌ای نیز تبعیت می‌کند، به مطالعه ظاهربینانه و ناقص در قرآن پرداخته و دریافت نادرست یا ناقص خود را به عنوان یافته‌های علمی اعلام می‌دارند. با توجه به مبانی و معیارهای فهم قرآن و با نگاهی تحلیلی – انتقادی می‌توان این مناقشات را ابطال نموده و عدم تناقض و عدم نقص در نظام تشریعی قرآن را به اثبات رساند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

192 - آیات تاریخ گزیده و مناسبت بیان آنها
علی ذاکری

حمدالله مستوفی در خلق اثر ارزندۀ خود، تاریخ گزیده توانسته است با توسل به 55 آیه از قرآن کریم که سند معتبر عالم اسلام و گنجینۀ معارف انبیای سلف و بزرگ&zwnj;منادی دانش و خرد و حکمت است رازهای پنهان و آشکار تاریخ را از لابه&zwnj;لای متون پرمحتوا و ارزشمند آن بیرون بکشد و ب چکیده کامل

حمدالله مستوفی در خلق اثر ارزندۀ خود، تاریخ گزیده توانسته است با توسل به 55 آیه از قرآن کریم که سند معتبر عالم اسلام و گنجینۀ معارف انبیای سلف و بزرگ&zwnj;منادی دانش و خرد و حکمت است رازهای پنهان و آشکار تاریخ را از لابه&zwnj;لای متون پرمحتوا و ارزشمند آن بیرون بکشد و با استناد به این آیات، ارزش و اهمیتی خاص همراه با قداست به مطالب مندرج در تاریخ خود بدهد. به همین جهت است که تاریخ گزیدۀ او در میان تواریخ عهد ایلخانان کتابی معتمد، معتبر و مستند است و بیشتر مورخان پس از او آن را سندی متقن دانسته&zwnj;اند و بهره&zwnj;های فراوانی نصیب آنها شده &zwnj;است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

193 - بررسی جایگاه مطالعات قرآنی در تولید علم جهانی با استفاده از فنون علم‌سنجی
علی اکبر خاصه سعید صادقی ابراهیم عزتی سعید غفاری

هدف از این پژوهش تحلیل و بررسی جایگاه پژوهش‌های قرآنی در تولید علم جهانی با استفاده از فنون علم‌سنجی است. جامعه آماری را آن دسته از مطالعات قرآنی تشکیل می‌دهد که در بازه زمانی 20 ساله در پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی(تامسون رویترز) نمایه شده‌اند. یافته‌ها نشان داد که در بازه چکیده کامل

هدف از این پژوهش تحلیل و بررسی جایگاه پژوهش‌های قرآنی در تولید علم جهانی با استفاده از فنون علم‌سنجی است. جامعه آماری را آن دسته از مطالعات قرآنی تشکیل می‌دهد که در بازه زمانی 20 ساله در پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی(تامسون رویترز) نمایه شده‌اند. یافته‌ها نشان داد که در بازه زمانی مذکور تعداد 1479 رکورد در حوزه قرآنی در پایگاه وب‌آو‌ساینس نمایه شده است که تنها 70 مورد آن متعلق به ایران می‌باشد. بر اساس نتایج، که کشور ایالات متحده با انجام 337 پژوهشِ قرآنی در مقایسه با سایر کشورهای جهان در رتبه نخست قرار دارد و ایران در رتبه چهارم جای دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

194 - سنت امداد و گونه‌های آن در قرآن کریم
علی بنایی

سنت‌های الهی عبارت‌اند از روش‌هایی که خدای متعال امور عالم و آدم را بر پایه آن‌ها تدبیر و اداره می‌کند. یکی از مهم‌ترین سنن الهی، سنت امداد است. بر مبنای این سنت، خداوند متعال تمامی بندگان خویش را اعم از خوبان و بدان، در راه دستیابی به اهدافشان، یاری می‌رساند و آنان را چکیده کامل

سنت‌های الهی عبارت‌اند از روش‌هایی که خدای متعال امور عالم و آدم را بر پایه آن‌ها تدبیر و اداره می‌کند. یکی از مهم‌ترین سنن الهی، سنت امداد است. بر مبنای این سنت، خداوند متعال تمامی بندگان خویش را اعم از خوبان و بدان، در راه دستیابی به اهدافشان، یاری می‌رساند و آنان را در به ثمر نشستن تلاش‌هایشان کمک می‌کند. آیات مختلفی در خصوص این سنت الهی نازل شده است. بر مبنای این آیات، سنت امداد، به اعتبارات مختلفی قابل تقسیم است و از این رو بر گونه‌های محتلفی انقسام می‌شود. همچنین سنن دیگری در قرآن کریم مورد اشاره قرار گرفته‌اند که با توجه به جهت مشترکشان با سنت امداد می‌توان آن‌ها را سنن هم‌عرض این سنت الهی دانست. در این پژوهش که با روش کتابخانه‌ای و رویکردی توصیفی- تحلیلی سامان یافته، علاوه بر تأملی در مفهوم سنت و گونه‌های سنت امداد، به سنت‌های هم‌عرض آن نیز پرداخته می‌شود و در عین حال، نتایج اعتقاد به سنت امداد مورد بررسی قرار می‌گیرند که در پی این بررسی‌ها، ماهیّت دقیق این سنت الهی روشن می‌گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

195 - کشف الاسرار آیینۀ بلاغت قرآن
علی دهقان

یکی از وجوه برجسته قرآن کریم، فصاحت و بلاغت آن است؛ یعنی سخن رسا و مقتضی حال، شیوا و روشن، که سخن خدا نمونۀ بی مثال آن می باشد. عرب از دیرباز با آزمون های گوناگون ارزش اعجاز این نامۀ آسمانی را درک کرده اند و مسلمانان برای نشان دادن شگفت آفرینی آن کتابهای فراوانی نوشته ا چکیده کامل

یکی از وجوه برجسته قرآن کریم، فصاحت و بلاغت آن است؛ یعنی سخن رسا و مقتضی حال، شیوا و روشن، که سخن خدا نمونۀ بی مثال آن می باشد. عرب از دیرباز با آزمون های گوناگون ارزش اعجاز این نامۀ آسمانی را درک کرده اند و مسلمانان برای نشان دادن شگفت آفرینی آن کتابهای فراوانی نوشته اند. رشیدالدین میبدی در تفسیر کشف الاسرار، جلوه هایی از اعجاز بلاغی و زیبایی های کلامی قرآن را شرح داده است. انواع شگردهای فصاحت، علم معانی و بیان (شاخه های بلاغت) به کار رفته در کلام الله در تفسیر مذکور بحث و بررسی شده است. بنابر این کشف الاسرار و عدة الابرار میبدی- علاوه بر اعتبار تفسیری- مرجعی در نشان دادن رسایی قرآن و به عبارتی آیینۀ بلاغت قرآن می باشد. این مقاله حاصل مطالعه و بررسی مباحث بلاغی قرآن در ده جلد موجود کشف الاسرار است که نکات مهم بلاغی قرآن را از دیدگاه نویسندۀ آن تفسیر بزرگ به عنوان شواهد و مستندات نشان می دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

196 - تقسیم‏نامه علوم قرآن
ابراهیم اقبال منصور پهلوانض

چکیده علوم قرآن، عنوان آثار اختصاصی بسیار و مجموعه های علوم قرآن و بخش هایی از مجموعه های حدیثی و تفسیری است. علوم و مباحث یادشده در این آثار، مختلف و متنوع است و گاهی از ده ها نوع، گذر می کند و چند جلد تألیف را به خود اختصاص می دهد، این آثار متعدد و این علوم متنوع را چکیده کامل

چکیده علوم قرآن، عنوان آثار اختصاصی بسیار و مجموعه های علوم قرآن و بخش هایی از مجموعه های حدیثی و تفسیری است. علوم و مباحث یادشده در این آثار، مختلف و متنوع است و گاهی از ده ها نوع، گذر می کند و چند جلد تألیف را به خود اختصاص می دهد، این آثار متعدد و این علوم متنوع را از آغاز تاکنون می توان، زیر دوازده عنوان قرار داد. این نوشتار بر آن است که علوم یادشده در مجموعه های علوم قرآن را در جدول تقسیم دوازده گانه، قرار دهد و این قابلیت را در همه آن آثار، فراگیر سازد. گذشته از این، آشنایی گذرا با فهرست علوم قرآن را در مجموعه های آن علوم، فراهم کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

197 - فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک از منظر قرآن
علیرضا حیدرزادگان فاطمه مشهدی عباس

در سالیان اخیر دلایل متعددی باعث شده تا مدیران با فراست دریابند که برنامه‌ریزی به شکل سنتی دیگر قادر به حل مشکلات آنان نخواهد بود. از این رو بهره‌گیری از برنامه‌ریزی استراتژیک به یک ضرورت در دولت‌ها، سازمان‌ها و جوامع تبدیل شده است. برنامه‌ریزی استراتژیک عوامل اساسی خطر چکیده کامل

در سالیان اخیر دلایل متعددی باعث شده تا مدیران با فراست دریابند که برنامه‌ریزی به شکل سنتی دیگر قادر به حل مشکلات آنان نخواهد بود. از این رو بهره‌گیری از برنامه‌ریزی استراتژیک به یک ضرورت در دولت‌ها، سازمان‌ها و جوامع تبدیل شده است. برنامه‌ریزی استراتژیک عوامل اساسی خطرآفرین را تحلیل می‌کند و برای رسیدن به هدف از کوتاه‌ترین راه ممکن، راه حل‌های مناسب ارائه می‌دهد. در این مقاله سعی شده است از منظر قرآن به عنوان برترین کتاب هدایت بشر، اجزای لازم برای برنامه انسان برای نیل به سعادتش بررسی شود، و با رجوع به آیات الهی در قرآن، و با تعمقی ژرف دریابیم که چگونه این آیات برنامه‌ریزی را به انسان ارائه می‌دهد. هم‌چنین در این مقاله سعی شده است تا بر اساس آیات قرآن چگونگی فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک خالق هستی مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

198 - بررسی تطبیقی شیوه بیان داستان های قرآنی در مثنوی معنوی و تفسیر کمبریج
رضا اشرف زاده محمد بهنام فر نازنین احسانی

مثنوی معنوی حاصل تطور و سیر قصه‌ها در طول زمان است. این قصه‌ها راه شناخت ورود به دنیای مولانا و آشناشدن با خلاقیت وی در عرصه داستان‌پردازی است. تفسیر کمبریج نیز از تفاسیر مهمی است که مخصوصاً از جنبه ادبی اهمیت دارد و دارای داستان‌هایی است که به اقتضای مطلب در جای جای کت چکیده کامل

مثنوی معنوی حاصل تطور و سیر قصه‌ها در طول زمان است. این قصه‌ها راه شناخت ورود به دنیای مولانا و آشناشدن با خلاقیت وی در عرصه داستان‌پردازی است. تفسیر کمبریج نیز از تفاسیر مهمی است که مخصوصاً از جنبه ادبی اهمیت دارد و دارای داستان‌هایی است که به اقتضای مطلب در جای جای کتاب پراکنده‌اند. این داستان‌ها در مثنوی معنوی و تفسیر کمبریج می‌توانند از دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار بگیرند. در این تحقیق، مقایسه‌ای تطبیقی میان داستان‌های مثنوی معنوی و تفسیر کمبریج انجام شده است. در این امر که نوعی خوانش ارتباطی است، ارتباط دو متن را به یکدیگر آشکار می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

199 - نقد و بررسی واژگان دخیل و معرّب قرآن در آیینه زبان‌شناسی جدید
جمال طالبی قره‌قشلاقی عسگر بابازاده اقدم

یکی از مباحثی که از سده‌های آغازین تاریخ اسلام مورد اهتمام زبان‌شناسان مسلمان، مفسّران و نیز مستشرقان قرار گرفته است، مسأله واژگان غیر عربی در قرآن کریم می‌باشد. این مسأله در پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن از اهمیت بسیاری برخوردار بوده، و دیدگاه‌های متعددی را بیان نموده است چکیده کامل

یکی از مباحثی که از سده‌های آغازین تاریخ اسلام مورد اهتمام زبان‌شناسان مسلمان، مفسّران و نیز مستشرقان قرار گرفته است، مسأله واژگان غیر عربی در قرآن کریم می‌باشد. این مسأله در پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن از اهمیت بسیاری برخوردار بوده، و دیدگاه‌های متعددی را بیان نموده است. سه دیدگاه اصلی موافق، مخالف، و بینابین ماحصل پژوهش‌های زبان‌شناسان قدیم در این حوزه به شمار می‌رود. ولی واقعیّت این است که علوم زبان‌شناختی وجود واژگان غیر عربی در قرآن را مقوله اثبات‌شده‌ای می‌داند. در مقاله حاضر که رویکرد توصیفی تحلیلی دارد، واژگان غیر عربی موجود در قرآن از منظر زبان‌شناسی جدید مورد بررسی قرار گرفته است. مهم‌ترین یافته پژوهش حاضر این است که واژگان غیر عربی در قرآن غیر قابل انکار است و انکار آن در تعارض با یافته‌ها و دیدگاه‌های علوم زبان‌شناختی جدید است. واژگان مذکور صدها سال پیش از نزول قرآن وارد زبان عربی شده، و با ساختاری آوایی و صرفی زبان عربی سازگار گشته است. از سوی دیگر، خاستگاه واحد زبان‌های سامی که عربی یکی از آن‌هاست دلیل دیگری بر اثبات وجود واژگانی از خانواده زبان‌های سامی در قرآن است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

200 - بررسی انواع اقتباس‌های قرآنی در دیوان اشعار حافظ و ابوالعتاهیه
مرتضی حیدری

دریافتن ژرفنای سروده‌های بسیاری از شاعران بزرگ جهان اسلام، بدون شناختن مایه‌های قرآنی شعر آنان ممکن نیست. در پژوهش حاضر نگارنده به تبیین، تحلیل و تطبیق جلوه‌های تأثیرپذیری سروده‌های حافظ و ابوالعتاهیه از آیات و مضامین قرآنی پرداخته، و گونه‌های آن را در دیوان هر دو شاعر چکیده کامل

دریافتن ژرفنای سروده‌های بسیاری از شاعران بزرگ جهان اسلام، بدون شناختن مایه‌های قرآنی شعر آنان ممکن نیست. در پژوهش حاضر نگارنده به تبیین، تحلیل و تطبیق جلوه‌های تأثیرپذیری سروده‌های حافظ و ابوالعتاهیه از آیات و مضامین قرآنی پرداخته، و گونه‌های آن را در دیوان هر دو شاعر باز نموده است. تأثّر قرآنی این دو شاعر در حوزه اقتباس‌های مستقیم و اقتباس‌های غیرمستقیم جای می‌گیرد که هر کدام، خود دارای گونه‌هایی است. نگارنده دریافته که در شعر ابوالعتاهیه در مقایسه با حافظ از برساختن و درج مضامینی مشابه تعبیرات قرآنی نشانی نیست، زیرا حافظ اکسیر کلام خداوند را بر مضامین عاشقانه، سیاسی و اجتماعی سروده‌های خود زده و با مضمون‌آفرینی، فرهنگ زبانی و اندیشگانی خود را چندصدایی کرده است، حال آنکه اقتباس‌های قرآنی اشعار ابوالعتاهیه جنبه‌ای اخلاقی و زاهدانه دارد و تک‌بعدی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

201 - سبک شناسی تمنی و ترجی در قرآن کریم از منظر زیبایی‌شناسی
رحیمه چولانیان نانسی ساکی

علمای بلاغت همواره سعی بر فهم دریافت دلالت‌های حقیقی واژه‌هایی که معنای حقیقی سبک تمنی و ترجی را بیان می‌کند، داشته‌اند. در همان زمان مشخص گردید که این سبک بیانی گاهی از معنایی به معنای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ و گاهی پیش می‌آید که این دو سبک بیانی با توجه به نوع چکیده کامل

علمای بلاغت همواره سعی بر فهم دریافت دلالت‌های حقیقی واژه‌هایی که معنای حقیقی سبک تمنی و ترجی را بیان می‌کند، داشته‌اند. در همان زمان مشخص گردید که این سبک بیانی گاهی از معنایی به معنای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ و گاهی پیش می‌آید که این دو سبک بیانی با توجه به نوع متن کاربردشان جابه‌جا می&lrm;شود؛ به طوری که این کاربردها به سادگی قابل تشخیص و تعیین نبودند، به گونه‌ای که نزدیکی کاربرد معانی(تمنی و ترجی) به اندازه‌ای است که گاهی ادوات این دو به جای یکدیگر به کار می&lrm;روند، و این کاربرد نزد علمای بلاغت بسیار مشهور است. مسأله اصلی آن است که اهمیت زیباشناختی معانی این واژه‌ها و ادوات را که در این دو سبک بیانی به کار می&lrm;روند، تبیین شود، و چگونگی کاربرد آن‌ها را در متن قرآن روشن شود. روش این مقاله کیفی و تکنیک تحلیل مصداقی در برخی از آیات قرآن است و از مباحث انتزاعی پرهیز شده است. نتیجه این بررسی آن است که ساختار زبانی، یک ساختار بی‌طرفانه در بیان و ارائه نیست و وقتی که این ساختار از یک ترکیب معنوی کوچک در ادات تمنی یا ترجی به کار می‌رود، محدود به آن‌ها نمی‌شود بلکه می‌بایست ساختاری معنای تمنی و ترجی را در بر گیرد و معنای مورد نظر با توجه به نیاز ارائه شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

202 - بینامتنیت دعای چهارم صحیفه سجادیه و قرآن
علیرضا زکی‌زاده رنانی سمیه قربانی

قرآن کریم به عنوان کلام وحی و متنی جامع، از جمله متونی است که سایر متون دینی به گونه‌های مختلف با آن پیوند برقرار نموده و سرچشمه اقتباس برای متون دینی بوده است. صحیفه سجادیه که از آن تعبیر به اخت القرآن نموده‌اند، نیز از این قائده مستثنی نیست و مفاهیم و تعابیر قرآنی بسی چکیده کامل

قرآن کریم به عنوان کلام وحی و متنی جامع، از جمله متونی است که سایر متون دینی به گونه‌های مختلف با آن پیوند برقرار نموده و سرچشمه اقتباس برای متون دینی بوده است. صحیفه سجادیه که از آن تعبیر به اخت القرآن نموده‌اند، نیز از این قائده مستثنی نیست و مفاهیم و تعابیر قرآنی بسیار در آن تجلی یافته است. آیات قرآن چه به صراحت و چه به اشارت در فرازهای نورانی صحیفه نمود یافته و این موضوع، تأثیرپذیری از آیات و درک مفاهیم عمیق مفاهیم قرآنی را توسط امام سجّاد(ع) می‌رساند. پژوهش حاضر به بررسی رابطه بینامتنی قرآن و فرازهای ابتدایی دعای چهارم صحیفه سجادیه پرداخته و با روش توصیفی تطبیقی به این نتیجه دست یافت که پیوندی دوسویه و تنگاتنگ بین قرآن و کلام امام سجاد(ع) برقرار است. چنانکه صحیفه در قالب تناص اجترار و امتصاص و نیز بر اساس بینامتنی مضمونی و لفظی با قرآن رابطه‌ای استوار برقرار کرده و همچنین از تناص حوار در صحیفه پرهیز شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

203 - مفهوم رازدارى در آثار متقدمان ادبیات عرفانى
مهدى شریعتى نسرین زارع

راز و معادل آن سرّ از عمده مسائلى است که در ادبیات عرفانى بدان پرداخته ى است که مولوى بدون مقدمه بدان راز نى ، مثنوى معنوى شده است. در به صورت مجزا در هیچ کدام از مقامات هفت گانة طریقت یا راز مى پردازد. اگرچه کلمة هیچ کدام از حالات ده گانه ذکر نشده است، آنچه ا چکیده کامل

راز و معادل آن سرّ از عمده مسائلى است که در ادبیات عرفانى بدان پرداخته ى است که مولوى بدون مقدمه بدان راز نى ، مثنوى معنوى شده است. در به صورت مجزا در هیچ کدام از مقامات هفت گانة طریقت یا راز مى پردازد. اگرچه کلمة هیچ کدام از حالات ده گانه ذکر نشده است، آنچه از فحواى کلام عارفان برمى آید، نمایندة از شرایط مهم سیر و سلوک به حساب م ىآید. سنایى رازدارى و رازدانى آن است که اشاراتى دارد رازدارى و رازدانى ، راز به عنوان پیشگام و پیشواى عطار و مولانا به چگونه دریاف ت هاى شهودى حکیم پرد هاى که نشان م ى دهد که به قول مولانا، این خویش را در قالب شعر سامان داده و ابیات عرفانى را غنا بخشیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

204 - اهداف و دستاورد بعثت پیامبران (علیهم السّلام) در قرآن و نهج البلاغه
تهمینه پارسایی

بعثت پیامبران سرآغاز فصل جدیدی از زندگی پرتلاطم بشر است و بعثت پیامبر اکرم، صلّی الله علیه و آله و سلّم، به عنوان خاتم انبیا عالی‌ترین موهبتی است که پروردگار عالمیان به بشر ارزانی داشته تا از رهاورد آن، جان‌ها از پلیدی شرک و بت‌پرستی زدوده شود و با تربیت نفوس در پرتو تع چکیده کامل

بعثت پیامبران سرآغاز فصل جدیدی از زندگی پرتلاطم بشر است و بعثت پیامبر اکرم، صلّی الله علیه و آله و سلّم، به عنوان خاتم انبیا عالی‌ترین موهبتی است که پروردگار عالمیان به بشر ارزانی داشته تا از رهاورد آن، جان‌ها از پلیدی شرک و بت‌پرستی زدوده شود و با تربیت نفوس در پرتو تعالیم کتاب آسمانی و معارف دینی، قسط و عدل در جامعة انسانی حکفرما شود و آدمی به عروج بر فراز آسمان عبودیت و کمال نایل آید و بدین ترتیب حجت بر همة افراد بشر از مؤمن و کافر تمام شود و چشم آدمیان به روی نشانه‌های قدرت الهی گشوده شود تا انسان‌ها در برابر عظمت حق سر تسلیم فرود آورند و به حق تن دهند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

205 - نقش مهارت‌های سه‌گانه مدیریتی در سازمان از نگاه قرآن کریم
علی ربیعی سیدمحمود حسینی امیری ناهید ساروی مقدم

این پژوهش با هدف توسعه الگوی مهارت‌های سه‌گانه(ادراکی، انسانی و فنی) با توجه به آموزه‌های اسلامی، اولویت‌بندی و بکارگیری آن در نقش‌های مدیریتی در صنعت لبنی کاله به شیوه کمی با جهت‌گیری کاربردی و رویکرد قیاسی، به صورت پیمایش تک مقطعی انجام گرفته است. تجزیه و تحلیل داده‌ه چکیده کامل

این پژوهش با هدف توسعه الگوی مهارت‌های سه‌گانه(ادراکی، انسانی و فنی) با توجه به آموزه‌های اسلامی، اولویت‌بندی و بکارگیری آن در نقش‌های مدیریتی در صنعت لبنی کاله به شیوه کمی با جهت‌گیری کاربردی و رویکرد قیاسی، به صورت پیمایش تک مقطعی انجام گرفته است. تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش تحلیل عاملی تأییدی، معادلات ساختاری و آزمون رتبه بندی فریدمن با نرم افزارهای Lisrelو Spss انجام گرفت. یافته‌ها نشان داد صنعت لبنی کاله باید مهارت‌ها و شایستگی‌های مدیران را با توجه به الگوی سه‌گانه مدیریتی؛ مهارت انسانی، مهارت ادراکی و مهارت فنی به ترتیب و با رویکرد آموزه‌های اسلامی اجرا کند. تدوین برنامه‌های آموزشی مدون جهت افزایش سطح مهارت ادراکی، انسانی و فنّی مدیران نیز بسیار کارآمد خواهد بود. البته در این آموزش‌ها هرچند که آموزش‌های نظری لازم است، اما وجه عملی آموزش‌ها باید غالب باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

206 - نقد ترجمه سوره واقعه(مطالعه موردی ترجمه ابوالفضل بهرام‌پور)
زهرا صمدی مسعود باوان پوری

10.30495/qsf.2021.680774

قرآن کریم به زبان‌های گوناگون ترجمه شده است و درجه توانایی مترجمین آن در درک قرآن، تفهیم آن به زبان مقصد یا هر دوی آن‌ها و همچنین آشنایی با دانش زبانشناسی و ترجمه شناسی متفاوت بوده است. ابوالفضل بهرام پور یکی از این مترجمینی است که در ترجمه خویش توانایی بالایی در تفهیم چکیده کامل

قرآن کریم به زبان‌های گوناگون ترجمه شده است و درجه توانایی مترجمین آن در درک قرآن، تفهیم آن به زبان مقصد یا هر دوی آن‌ها و همچنین آشنایی با دانش زبانشناسی و ترجمه شناسی متفاوت بوده است. ابوالفضل بهرام پور یکی از این مترجمینی است که در ترجمه خویش توانایی بالایی در تفهیم و ترجمه متن قرآن کریم داشته است. البته ایشان نقاط ضعفی نیز داشته‌اند که مقاله حاضر بعد از بیان ویژگی‌های کلی سوره واقعه، ترجمه ابوالفضل بهرام‌پور را در اغراض مختلف بلاغی بررسی می‌کند؛ ابتدا به ویژگی بلاغی مانند تشبیه، استعاره، کنایه، تأکید، التفات و... در آیات سوره واقعه و سپس به مقایسه کردن آن اغراض بلاغی با ترجمه بهرام‌پور می‌پردازد. برخی از قصور ترجمه‌ها به سبب ساختار دقیق و پیچیده زبان قرآنی است که باعث شده مترجمان یک ترجمه را بر دیگری ترجیح دهند امّا برخی لغزش‌ها نیز به سبب غفلت در ساختار واژه و یا اسلوب صرفی، نحوی و بلاغی آن است؛ برخی نیز به ترجمه تفسیری دست زدند و بدون جدا کردن از اصل کلام از حواشی تفسیری به تفضیل و شرح پرداخته‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

207 - بررسی ظرافت‌های بلاغی تربیتی آیه 32 سوره مائده در پیشگیری از وقوع جرم قتل عمد
امیرحمزه سالارزایی زهرا بیگ‌زاده

حفظ جان و تمامیت انسان از دیرباز مورد توجه بشر بوده و عقوبات شدید، لا یتغیر و کاملاً جدی را برای متجاوزان به تمامیت جسمانی انسان در نظر گرفته‌اند.دین اسلام که به عنوان آخرین و کامل‌ترین ادیان، از سوی خداوند برای هدایت بشر و ایجاد زندگی مطلوب و توأم با آرامش، امنیت و عدا چکیده کامل

حفظ جان و تمامیت انسان از دیرباز مورد توجه بشر بوده و عقوبات شدید، لا یتغیر و کاملاً جدی را برای متجاوزان به تمامیت جسمانی انسان در نظر گرفته‌اند.دین اسلام که به عنوان آخرین و کامل‌ترین ادیان، از سوی خداوند برای هدایت بشر و ایجاد زندگی مطلوب و توأم با آرامش، امنیت و عدالت فرستاده شده، به این نکته مهم توجه داشته و بارها بر آن تأکید کرده است. مثلاً در آیه 32 مائده به قتل عمد و سزای آن، که قصاص می‌باشد، به صراحت اشاره می‌کند. در تحقیق حاضر به بررسی ظرافت‌های بلاغی تربیتی آیه 32 سوره مائده در پیشگیری از وقوع جرم قتل عمد پرداخته شده است. در این آیه خداوند می‌فرماید: ﴿من قتل نفسا بغیر نفس أوفساد فی الأرض فکأنما قتل الناس جمیعا﴾. در این آیه نفس در برابر نفس یا به سخنی دیگر آدمی در برابر آدمی قرار گرفته و کشتن هر آدمی را در حکم کشتن همه مردم(الناس) شناخته است. در این آیه هیچ قیدی از دین و مذهب برای قاتل و مقتول بیان نشده است که بتوان از آن شرط مسلمان بودن یا مسلمان نبودن را استنباط کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

208 - بررسی موردی افزوده‌های تفسیری در شش ترجمه معاصر قرآن
مهدی ایزدی باب اله محمدی نبی کندی

سبک بیانی قرآن به گونه ای است که ارائه معانی و مفاهیم ژرف‌آن جز با افزودن عبارت های تفسیری مقدور نیست و چاره ای از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه تلاشی که نویسندگان و مترجمان نموداند، باز هم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجملی است که دل چکیده کامل

سبک بیانی قرآن به گونه ای است که ارائه معانی و مفاهیم ژرف‌آن جز با افزودن عبارت های تفسیری مقدور نیست و چاره ای از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه تلاشی که نویسندگان و مترجمان نموداند، باز هم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجملی است که دلالت‌شان روشن نیست. مقاله حاضر افزوده‌های تفسیری برخی از آیات سوره اسراء را از شش مترجم معاصر الهیقمشه‌ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، مشکینی و مکارم با توجه به تفاسیر و روایات موجود تحلیل و بررسی می‌نماید. در این زمینه ابتدا آیات و ترجمه آن استخراج گردیده و سپس نظریه‌های تفسیری برای تبیین کار مترجم آورده شده است. در پایان نیز تحلیل و بررسی بر اساس تفاسیر در هر آیه انجام گرفته است. بررسی افزوده‌های تفسیری برای نخستین بار است که در زمینه علوم قرآنی انجام می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

209 - تدبیر خام و حسادت ناروا
شهریار حسن زاده ربابه جهانبانی

داستان یوسف و زلیخا از جذاب ترین قصه های قرآنی است که ذوق و اندیشه پویای شاعران و راویان را بر آن داشته که به طبع آزمایی در مورد این قصه بپردازند. خاوری نیز از آن گروه شاعرانی است که توانایی خود را در سرودن این قصه به کمال نشان داده است. از طرفی برای نشان دادن چهره واقع چکیده کامل

داستان یوسف و زلیخا از جذاب ترین قصه های قرآنی است که ذوق و اندیشه پویای شاعران و راویان را بر آن داشته که به طبع آزمایی در مورد این قصه بپردازند. خاوری نیز از آن گروه شاعرانی است که توانایی خود را در سرودن این قصه به کمال نشان داده است. از طرفی برای نشان دادن چهره واقعی این شخصیت الهی و فرزند صدیق یعیوب، باید قرآن را منبع اساسی بیان زندگی او قرار داد. در بررسی تطبیقی این کتاب با قرآن کریم و تفسیر المیزان روشن شد که شاعر با رعایت جنبه های دینی تاریخی، اخلاقی و غیره، از قرآن برای سرودن مثنوی خود استفاده کرده و حتی پند و اندرز حکیمانه خود را در قالب قصه برای خوانندگان عرضه کرده است. او با قدرت مبالغه آمیز خود به خوبی از عهده پردازش داستان بر امده و بخش های دیگری نیز به آن افزوده است و جذابیت قصه را چند برابر کرده است. این مقاله بر این است تا ضمن مقایسه موضوعی داستان با سه منبع قرآن، تفسیر المیزان و یوسف و زلیخای خاوری تحلیل ساده روان شناختی نیز از قصه ارائه کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

210 - بررسی تطبیقی مفهوم نسخ از دیدگاه مؤلفان «التفسیر الاثری الجامع» و «التفسیر الحدیث»
محمدرضا حاجی اسماعیلی امیر احمدنژاد عاطفه محمدزاده

وقوع نسخ در قرآن را گروهی پذیرفته و گروهی انکار کرده‌اند. قرآن‌پژوهانی هم که به این رخداد معتقدند، در مصادیق و شماره آیات منسوخه با هم اختلاف دارند. البته محققان معاصر تعداد این آیات را بسیار اندک بر شمرده‌اند؛ در این میان مرحوم محمد هادی معرفت؛ مؤلف کتاب التفسیر الاثری چکیده کامل

وقوع نسخ در قرآن را گروهی پذیرفته و گروهی انکار کرده‌اند. قرآن‌پژوهانی هم که به این رخداد معتقدند، در مصادیق و شماره آیات منسوخه با هم اختلاف دارند. البته محققان معاصر تعداد این آیات را بسیار اندک بر شمرده‌اند؛ در این میان مرحوم محمد هادی معرفت؛ مؤلف کتاب التفسیر الاثری الجامع، نزدیک به بیست آیه را منسوخ دانسته و آن‌ها را در هشت بخش محدود نموده است. از دیگر قرآن‌پژوهان معاصر، محمد عزّه دروزه؛ مؤلف کتاب التفسیر الحدیث است که در اکثر آیات وقوع نسخ را نپذیرفته و به جای آن، حکم سابق را تعدیل یافته به شمار آورده است. وی برای پذیرش یا رد نسخ آیات، به ترتیب نزول، محتوا و سیاق، روایات صحاح، سیره نبوی و سیره خلفای راشدین عنایت داشته و در مواردی نسخ با سنت را نیز باور دارد. نوشتار حاضر با مقایسه دیدگاه‌های این دو محقق، مبنای نظری آن‌ها را درباره وقوع نسخ در قرآن تبیین کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

211 - سرچشمه‌های معرفتی حکمت اشراقی و نقش و تأثیر قرآن و منابع روایی
رضا رضازاده هدی حبیبی منش

بر خلاف بسیاری از فیلسوفان مسلمان که معمولاً از منابع و پیشینه تاریخی افکار خود کم‌تر یاد می کنند، شیخ اشراق صریحاً از متفکرانی که اندیشه‌های خود را ادامه‌دهنده حکمت آنان می‌داند، نام می‌برد. پرداختن به ریشه‌یابی منابع حکمت اشراق از همان آغاز تألیف حکمة الإشراق توسط خود چکیده کامل

بر خلاف بسیاری از فیلسوفان مسلمان که معمولاً از منابع و پیشینه تاریخی افکار خود کم‌تر یاد می کنند، شیخ اشراق صریحاً از متفکرانی که اندیشه‌های خود را ادامه‌دهنده حکمت آنان می‌داند، نام می‌برد. پرداختن به ریشه‌یابی منابع حکمت اشراق از همان آغاز تألیف حکمة الإشراق توسط خود شیخ شروع شده است و بعدها توسط شارحان حکمة الإشراق ادامه یافت و تا زمان حاضر نیز ادامه دارد. هدف از این جستار بازخوانی نقش و تأثیر منابع قرآنی و روایی به مثابه مهم‌ترین سرچشمه های معرفتی شیخ اشراق است. گرچه به فلسفه شیخ اشراق غالباً به عنوان نقطه تلاقی حکمت و عرفان و تفکر ایران و یونان نگریسته می‌شود ولی سهروردی با آگاهی به منابع قرآنی و روایی در صدد اتقان و استحکام حکمت خود بوده است. این انگیزه در مسائل گوناگونی محقق شده است از جمله در تأویل آیات قرآن به مباحث فلسفی مانند عقل فعال و قوه مخیله؛ توجیه و تأیید مباحث مربوط به عقل اول، تجرد و جاودانگی نفس و قاعده امکان اشرف با توسل به آیات قرآن. همچنین مسائلی مانند خلافت الهی از مباحث این مقاله است که در اندیشه سهروردی ریشه قرآنی دارند. بر این اساس می‌توان گفت که راه رسیدن به حقایق گاهی عقل است و گاهی کشف و شهود عرفانی و در رأس همه آن‌ها وحی الهی. محال است آنچه حق است و عقل و شهود سلیم بدان راه یافته، در تضاد با وحی الهی باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

212 - کاربرد زمین‌شناسی در تفسیر قرآن کریم
عبدالحسین کنگازیان اکرم السادات میرممتاز سارا بهرامی اعظم نورگستری

زمین‌شناسی می‌تواند به عنوان ابزاری در خدمت تفسیر قرآن مجید در نظر گرفته شود و در تفسیر آیات مربوطه – با رعایت اصول علم تفسیر – کمک نماید. در این مقاله آیات دارای واژه "الأرض" با این دیدگاه مورد ارزیابی قرار گرفته است. این مقاله در پی یافتن جواب این سؤالات ا چکیده کامل

زمین‌شناسی می‌تواند به عنوان ابزاری در خدمت تفسیر قرآن مجید در نظر گرفته شود و در تفسیر آیات مربوطه – با رعایت اصول علم تفسیر – کمک نماید. در این مقاله آیات دارای واژه "الأرض" با این دیدگاه مورد ارزیابی قرار گرفته است. این مقاله در پی یافتن جواب این سؤالات است: در کدامیک از آیات دارای واژه"الأرض" باید از مفاهیم زمین‌شناسی و علوم وابسته استفاده نمود؟ کدام شاخه از علم زمین‌شناسی در تفسیر آیات مزبور قابل استفاده است؟ نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهدکه از میان 115 آیه که دارای این واژه هستند، 44 آیه با مفاهیم زمین‌شناسی با علوم وابسته ارتباطی ندارند و نباید در تفسیر آن‌ها به این علوم متوسل شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

213 - بررسی تطبیقی سیاق از دیدگاه قرآن‌پژوهان معاصر
محمدرضا ستوده نیا سعید آخوندی یزدی سید مهدی سلطانی رنانی

بحث سیاق از مباحث کلیدی و زیربنایی در حوزه علوم قرآنی و اصول تفسیری است. این نقش کلیدی در حوزه‌های معارفی دیگر هم‌چون فقه و اصول نیز مطرح است. دانشمندان علوم قرآن و تفسیر، از سیاق بسیار یاد کرده اند و آن را مورد استناد قرار داده اند، ولى تعریف دقیقی از سیاق ارائه نکرده‌ چکیده کامل

بحث سیاق از مباحث کلیدی و زیربنایی در حوزه علوم قرآنی و اصول تفسیری است. این نقش کلیدی در حوزه‌های معارفی دیگر هم‌چون فقه و اصول نیز مطرح است. دانشمندان علوم قرآن و تفسیر، از سیاق بسیار یاد کرده اند و آن را مورد استناد قرار داده اند، ولى تعریف دقیقی از سیاق ارائه نکرده‌اند و هم‌چنین در تحقق سیاق، دو شرط ارتباط صدوری و ارتباط موضوعی را بیان کرده اند، که به نظر می‌رسد این دو شرط باید مورد واکاوی دقیق قرار گیرد و هم‌چنین حد و مرزهای قرائن قوی‌تر در مواجهه با سیاق به عنوان شرطی دیگر مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله نویسنده تعاریف مطرح‌شده توسط دانشمندان معاصر در علوم قرآنی و اصول فقه را بیان کرده و مورد نقد و بررسی قرار خواهد داد، و دقیق‌ترین تعریف را بر می‌گزیند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

214 - تاثیر امر و نهی قرآنی در گفتمان زاهدانه¬های عصر عباسی
حسین ایمانیان زهره نادری

چکیده نویسندگان این جستار، بر این باورند که اسلوب "امر و نهی" و سخن گفتن از بالا که مهم‌ترین سبک رایج در سروده‌های زهد به شمار می‌آید، تا اندازه زیادی متاثر از خود محیط عرب‌زبان و متون دینی آن به ویژه کتاب آسمانی قرآن بوده که پیش از ظهور در شعر زهد، در گفتار واعظان و چکیده کامل

چکیده نویسندگان این جستار، بر این باورند که اسلوب "امر و نهی" و سخن گفتن از بالا که مهم‌ترین سبک رایج در سروده‌های زهد به شمار می‌آید، تا اندازه زیادی متاثر از خود محیط عرب‌زبان و متون دینی آن به ویژه کتاب آسمانی قرآن بوده که پیش از ظهور در شعر زهد، در گفتار واعظان و خطیبان سده نخستین اسلامی، نمود یافته است. این تاثیر را هم در رو‌ساخت سروده‌های زهدی می‌بینیم و هم در ژرف‌ساخت آن. به نظر می‌رسد نوع گفتمان حاکم در جامعه‌ عباسی که مورد مطالعه‌ ما در این جستار است، بیش‌ترین تاثیر را در شکل‌گیری چنین شیوه‌ گفتمانی (امر و نهی از بالا و کوچک‌پنداشتن مخاطب) در متون زهدی آن عصر داشته است. به دیگر سخن سبک گفتمان چنین متونی، شخصیت، نگرش و ذهنیت و خرد مردمان آن عصر را آینگی می‌کند. خود‌شیفتگی و خود‌کامگی گوینده و هیچ‌انگاری مخاطب، چکیده "امر و نهی" های موجود در متون زهدی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

215 - بیداری اسلامی از منظر قرآن کریم
سعیده میرحق‌جو لنگرودی فاطمه علی‌نژاد چمازکتی

این پژوهش کوشیده است با روش توصیفی و تحلیلی و به مدد قرآن به عنوان نخستین و مهم‌ترین منبع در این حوزه به بررسی و تبیین درباره اهداف بیداری اسلامی بپردازد. نتیجه پژوهش دستیابی به یک هدف غایی، یعنی قرب الهی و با استمداد از آیات وحی الهی برای استحکام دولت اسلامی، ثبات و بق چکیده کامل

این پژوهش کوشیده است با روش توصیفی و تحلیلی و به مدد قرآن به عنوان نخستین و مهم‌ترین منبع در این حوزه به بررسی و تبیین درباره اهداف بیداری اسلامی بپردازد. نتیجه پژوهش دستیابی به یک هدف غایی، یعنی قرب الهی و با استمداد از آیات وحی الهی برای استحکام دولت اسلامی، ثبات و بقای نظام اسلامی و ایجاد نظام عادلانه اسلامی است که امت مسلمان باید آن‌ها را تحقق بخشد و آثار شرک در تمام این جنبه‌ها را بزداید و روح توحیدجویی و قرب به خدا را در تمام ارکان سیاسی و کارگزاران نظام، قانونمند و اجرایی سازد. شناخت حق از باطل نخستین جنبش و حرکت در بیداری اسلامی است که تنها وسیله شناسایی آن همان قرآن و عترت است که میزان است و ثقل اکبر و ثقل اصغر نامیده می‌شود. بیداری اسلامی هدفش حرکت با موازین اسلامی است؛ موازینی که قوانینش را قرآن و عترت مهیا می‌سازد. هدف غایی و مطلوب بیداری اسلامی در نظر قرآن، رسیدن به قرب الهی و انسان کامل شدن است. لازمه این کار نیز تکوین نظامی است که در آن، مکتب الوهیت و ایده توحید تحقق یابد و انسان در آن نظام بتواند به تکامل برسد؛ از بند دنیا و نقایص خود خارج شود و زمینه برای حیات حقیقی و مستمر او ذیل ایده توحید فراهم شود. پس برای رسیدن به این منظور اهداف بلند بیداری اسلامی در قرآن را باید جست‌وجو کرد تا هدف و مقصد نهایی مشخص گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

216 - معناشناسی تقیه در قرآن
محمد عظیمی ده علی

تقیه یکی از ارکان دین اسلام و مذهب شیعه و از مهم‌ترین عوامل بقای مذهب شیعه و البته اسلام به شمار می‌آید. از طرفی بر اساس روایات شیعه مسأله تقیه هم‌چنان و تا ظهور حضرت حجت(عج) جاری است و در زمانه ما هم به دلیل ایجاد نحله‌های گوناگون مذهبی و گستردگی ارتباطات، یافتن مصداق چکیده کامل

تقیه یکی از ارکان دین اسلام و مذهب شیعه و از مهم‌ترین عوامل بقای مذهب شیعه و البته اسلام به شمار می‌آید. از طرفی بر اساس روایات شیعه مسأله تقیه هم‌چنان و تا ظهور حضرت حجت(عج) جاری است و در زمانه ما هم به دلیل ایجاد نحله‌های گوناگون مذهبی و گستردگی ارتباطات، یافتن مصداق تقیه از اهمیت والایی جهت ایمنی از خطراتی که مذهب شیعه را تهدید می‌نماید برخوردار است. این نوشتار که به سبک بنیادین و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای مهیا شده، به معناشناسی تقیه در قرآن را بیان می دارد. هم‌چنین فراهم‌سازی بستر عمل به تقیه و شرایط و مصادیق روشن آن را روشن می‌سازد، تا در ازای آن راهکارهای تقیه در جامعه کنونی پیاده گردند و به این واسطه، از بسیاری از مفاسد پرهیز از تقیه در جامعه کنونی جلوگیری شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

217 - اعجاز توانش زبانی و کاربرد واژگانی قرآن
حسین شمس ابادی مهدی ممتحن

چکیده به کارگیری زبان به عنوان پدیده&zwnj;ای اجتماعی و یکی از ضرورت&zwnj;های زندگی اجتماعی، یکی از ویژگی&zwnj;های انسان اجتماعی به شمار می&zwnj;آید. مطالعات زبانی نیز در دنیای عرب تنها با نزول قرآن کریم پدیدار شد. واژه بخشی از زبان و مطالعه و بررسی چگونگی پیدایش، رشد و چکیده کامل

چکیده به کارگیری زبان به عنوان پدیده&zwnj;ای اجتماعی و یکی از ضرورت&zwnj;های زندگی اجتماعی، یکی از ویژگی&zwnj;های انسان اجتماعی به شمار می&zwnj;آید. مطالعات زبانی نیز در دنیای عرب تنها با نزول قرآن کریم پدیدار شد. واژه بخشی از زبان و مطالعه و بررسی چگونگی پیدایش، رشد و دگرگونی، معنا و نیز کارکردهای گوناگون واژه هم بخشی از دانش زبانشناسی است. در این پژوهش برآنیم تا جایگاه قرآن کریم، این پدیده بی&zwnj;همتا را از نظر زبانی در میان دیگر پدیده های زبانی مشخص کنیم. کاربرد این واژه نشان از دیدگاه فراگیر قرآن کریم داشته و گونه&zwnj;ای اعجاز سبکی و متنی ویژه قرآن به&zwnj;شمار می&zwnj;رود. بر این پایه، از دید زبانشناسی نگاهی به توانش زبانی قرآن کریم&zwnj; می&zwnj;اندازیم و کاربرد واژه امت و مظاهر برتری آن را بر فرد از لحاظ وظیفه و تکلیف، و پذیرش از سوی مردم، و سرانجام بزرگترین مفسران بررسی خواهیم&zwnj;کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

218 - هنر و تربیت در شخصیت پردازی قصص سوره کهف
صدیقه مهدوی کنی فهمیه میری

سوره کهف از جمله سوری است که چهار قصه را در خود جای داده است: قصه اصحاب کهف ،قصه صاحب دو باغ، قصه موسی(علیه السلام) و عبد صالح، و قصه ذوالقرنین؛ با دقت در قصصسوره می توان دریافت هر قصه متشکل از شخصی تهایی است که برخی دارای نقش اصلی وپررنگ، و برخی دارای نقش فرعی و کم رنگ چکیده کامل

سوره کهف از جمله سوری است که چهار قصه را در خود جای داده است: قصه اصحاب کهف ،قصه صاحب دو باغ، قصه موسی(علیه السلام) و عبد صالح، و قصه ذوالقرنین؛ با دقت در قصصسوره می توان دریافت هر قصه متشکل از شخصی تهایی است که برخی دارای نقش اصلی وپررنگ، و برخی دارای نقش فرعی و کم رنگ هستند که در کنار، یا مقابل هم سبب حرکت ومعرفی فضای داستان شده اند. این مقاله بر آن است تا با توجه به سبک متفاوت این سوره با سورمشابه، و هم چنین اهمیت نقش قهرمان و ضد قهرمان در هر داستان، به ترسیم شخصیت ها ازدو بعد هنری و تربیتی بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

219 - عهد ألست از دیدگاه قرآن کریم و روایات معصومین(ع)
مهدى ممتحن اختر سلطانى مریم خسروانى

دربار هى عهدى که خدا با بندگان خود بسته نظرات مختلفى وجود دارد. روایاترا تأیید کرده؛ همچنین خروج ذری هى آدم در عالم ذر عهد ألست ،: معصومین و گرفتن پیمان از آنان توسط خداوند بر ربوبیت و نبوت و امامت مشخص شده است؛حتى مکان آن در روایت نیز معین شده است. با اتکا به روایات چکیده کامل

دربار هى عهدى که خدا با بندگان خود بسته نظرات مختلفى وجود دارد. روایاترا تأیید کرده؛ همچنین خروج ذری هى آدم در عالم ذر عهد ألست ،: معصومین و گرفتن پیمان از آنان توسط خداوند بر ربوبیت و نبوت و امامت مشخص شده است؛حتى مکان آن در روایت نیز معین شده است. با اتکا به روایات متواتر و محکم به عنوان مسلمان تابع شریعت، هیچ شکی در صحت و اصالت عهد ألست وجود ندارد؛ اما گروهى براین عقیده اند که آیه ى ألست، جنبه ى تمثیل دارد. گروهى دیگر نیز قائل به اخذ پیمان از ارواح بشر در عالم مثال (عالم ذر) هستند. این مقاله به معناى واژگانی و اصطلاحی عهد،آیات و روایات مربوط به آن و بررسی و تحلیل دلایل هر دو گروه م ىپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

220 - شیوه تأثیرپذیری سنایی غزنوی از قرآن، احادیث و اقوال
ماه نظری

تجلی قرآن و حدیث در سروده‌های پارسی‌گویانِ سده‌های سوم و چهارم چندان گسترده نبود و دوران اولیه خود را می‌گذراند. مضامین ادبی در آن عصر، بیش‌تر بر محور مدح و ستایش، عشق، تغزل‌سرایی می‌چرخید تا این که بلوغ و تحول شعر فارسی با سنایی آغاز شد و بازتاب انوار آیات قرآنی، احادی چکیده کامل

تجلی قرآن و حدیث در سروده‌های پارسی‌گویانِ سده‌های سوم و چهارم چندان گسترده نبود و دوران اولیه خود را می‌گذراند. مضامین ادبی در آن عصر، بیش‌تر بر محور مدح و ستایش، عشق، تغزل‌سرایی می‌چرخید تا این که بلوغ و تحول شعر فارسی با سنایی آغاز شد و بازتاب انوار آیات قرآنی، احادیث، معارف دینی، تفکرات عرفانی و معانی دلپذیر را با قداستی ژرف جایگزین ستایش‌های مبالغه‌آمیز گردانید. حکیم سنایی معارف، معانی و احکام دلپذیر آیات و احادیث را با بیانی شیوا به گوش دل و جان رساند. این حرمت و تبرک با استناد و استشهاد از آیات و احادیث در شعر فارسی گسترشی روزافرزون یافت تا سرانجام در سده هفتم و هشتم به ویژه در مثنوی مولانا به اوج خود رسید. در این مقاله بر آن هستیم که اثرپذیری واژگانی، گزاره‌ای، گزارشی، الهامی و بنیادی، تأویلی، تطبیقی، تصویری، چندسویه حدیث را در دیوان سنایی مورد بررسی قرار دهیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

221 - بررسی ظهور علمی قرآن در آیه اول سوره انعام
علیرضا خنشا محمد جواد سامی

با پیشرفت علوم، هر روزه گوشه‌ای از اسرار علمی بکار رفته در قرآن آشکار می‌شود. یکی از این موارد که مورد توجه اختر فیزیکدانان قرار گرفته مسأله ماده تاریک و انرژی تاریکی است که تقریباً مورد اتفاق تمام دانشمندان می‌باشد. ماده تاریک(Dark matter) به صورت توده‌ای در اطراف کهکش چکیده کامل

با پیشرفت علوم، هر روزه گوشه‌ای از اسرار علمی بکار رفته در قرآن آشکار می‌شود. یکی از این موارد که مورد توجه اختر فیزیکدانان قرار گرفته مسأله ماده تاریک و انرژی تاریکی است که تقریباً مورد اتفاق تمام دانشمندان می‌باشد. ماده تاریک(Dark matter) به صورت توده‌ای در اطراف کهکشان وجود دارد که با استفاده از تلسکوپ قابل مشاهده نیست. ویژگی‌های وجودی این ماده تاریک را می‌توان به طور غیر مستقیم از طریق تأثیرات گرانشی بر روی ماده مرئی، تابش و در مقیاس بزرگ، اثبات نمود. قرآن در آیه اول سوره انعام این حقیقت علمی را با جمله ﴿وجعل الظلمات والنور﴾ بیان می‌کند. مفسرانی چون علامه طباطبائی(ره)، آیت الله جوادی آملی و راغب اصفهانی در تفسیرشان جعل در این آیه را به معنای خلقت و آفرینش آورده‌اند، معلوم می‌شود که ظلمات و نور مثل تمام موجودات دیگر، چون قرآن موجود و مخلوق‌اند و از خود صاحب اثر می‌باشند. با بیان این مطالب مقاله به دنبال این سخن است که اشاره به وجود ماده تاریک در قرآن می‌تواند یکی از ظهورات علمی این کتاب الهی باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

222 - گذری بر زیباشناسی اسلوب ندا در قرآن کریم
مرضیه کهندل جهرمی فاطمه علی نژاد چمازکتی سعیده میرحق جو لنگرودی

از آن&zwnj;جا که قرآن کریم با زبانی ادبی بر پیامبر رحمت نازل گشته است، ادبیات قرآن مورد توجه علماء بلاغت بوده است تا از این رهگذر بتوانند نکات ظریفی که برای جامعه بشری به ارمغان آورده شده است بیان دارند. یکی از نکات ظریف بلاغی که در قرآن کریم دیده می&zwnj;شود اسلوب&zwnj چکیده کامل

از آن&zwnj;جا که قرآن کریم با زبانی ادبی بر پیامبر رحمت نازل گشته است، ادبیات قرآن مورد توجه علماء بلاغت بوده است تا از این رهگذر بتوانند نکات ظریفی که برای جامعه بشری به ارمغان آورده شده است بیان دارند. یکی از نکات ظریف بلاغی که در قرآن کریم دیده می&zwnj;شود اسلوب&zwnj;های قرآنی است اسلوب&zwnj;هایی که به قوت بیان و دقت معانی ممتاز است از جمله اسالیبی که در قرآن کریم دیده می&zwnj;شود اسلوب ندا است. در این مقاله سعی شده است تا به بررسی اسلوب ندا در قرآن کریم پرداخته شود و اغراض بلاغی این اسلوب بیان گردد. کلید واژه&zwnj;ها : قرآن کریم، اغراض بلاغی، اسلوب ندا. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

223 - جایگاه سیاق در تفسیر آیات از دیدگاه امام رضا، علیه¬السّلام
محمدرضا ستوده نیا مجید خزاعی زهرا قاسم نژاد

سیاق یکی از قرائن پیوسته در متن قرآن است که به مثابه ابزاری برای فهم بهتر قرآن به کار می‌رود. ابعاد گوناگون سیاق عبارتند از: سیاق کلمات، سیاق جمله‌ها، سیاق آیات و سیاق سوره‌ها. امام رضا، علیه‌السّلام، که از بزرگ‌ترین مفسران قرآن کریم هستند و قرآن در اندیشه، گفتار و کرد چکیده کامل

سیاق یکی از قرائن پیوسته در متن قرآن است که به مثابه ابزاری برای فهم بهتر قرآن به کار می‌رود. ابعاد گوناگون سیاق عبارتند از: سیاق کلمات، سیاق جمله‌ها، سیاق آیات و سیاق سوره‌ها. امام رضا، علیه‌السّلام، که از بزرگ‌ترین مفسران قرآن کریم هستند و قرآن در اندیشه، گفتار و کردار ایشان تجسّم و عینیت تمام یافته است، سیاق و روند کلی کلام را یکی از قواعد زبان‌شناختی در تفسیر قرآن کریم دانسته و در موارد زیادی با توجه به بافت کلمات، جملات و آیات به شرح و بیان آیات قرآن کریم پرداخته‌اند. در این مقاله، نمونه‌هایی از تأثیر و جایگاه سیاق در تفسیر آیات از دیدگاه امام رضا، علیه‌السّلام، بررسی می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

224 - تحلیل مفاهیم مرتبط با اثبات عقلی موعودگرایی در تفاسیر قرآنی اهل سنت و تشیع
ماشاءالله بخشی سید عادل نادر علی مهریار شبابی

10.30495/qsf.2021.687492

بررسی مفاهیم قرآن کریم بسیار حائز اهمیت است به خصوص هنگامی که با منطق و استدلال و تفسیر قرآن به قرآن همراه باشد. این مقاله با تأکید بر تفاسیر اهل سنت و تشیع، به مواردی مهم مانند موعودگرایی و موعودباوری که با سرنوشت بشریت گره خورده است، می‌پردازد و بیش از 65 آیه در آن‌ها چکیده کامل

بررسی مفاهیم قرآن کریم بسیار حائز اهمیت است به خصوص هنگامی که با منطق و استدلال و تفسیر قرآن به قرآن همراه باشد. این مقاله با تأکید بر تفاسیر اهل سنت و تشیع، به مواردی مهم مانند موعودگرایی و موعودباوری که با سرنوشت بشریت گره خورده است، می‌پردازد و بیش از 65 آیه در آن‌ها وجود دارد که کاملاً نگاهی مشترک به موعودباوری دارند؛ با بررسی مفاهیم 10 آیه از آیات قرآن کاملاً مشهود است که فارغ از تفسیر و روایت در مورد این آیات با توجه به مفاهیم خود آیه و در کنار آن قرار دادن با مفهوم کلی قرآن کریم می‌توان با استدلال و منطق آنچه مورد ادعای مفسران و تفسیرهای قرآن کریم که بیش‌تر یا روایی هستند یا منبعث از روایات می‌باشند دست یافت و نوعی مفهوم شناسی مستقل را به کار گرفت. مهم‌ترین نتایج این تحقیق بیان می‌دارند که موعود باوری ضرورتی برای زنده بودن حضرت عیسی(ع)، و لزوم وجود موعود برای غلبه دین خداوند بر تمام ادیان و یکی شدن دین تمام مردم، با سبک مفهوم شناسی آیات مربوطه قابل اثبات است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

225 - بررسی مقایسه‌ای ولادت عیسی در اناجیل اربعه و قرآن
عبدالمجید طالب‌تاش جواد فروغی

گویش اناجیل حاکی از این است که روح القدس مأمور باردارکردن مریم است و حاصل آن ولادت عیسی مسیح است که گناه‌آمرزی امت را بر دوش می‌کشد. قرآن شخصیت عیسی را نزدیک به همین گویش اما با نظرگاهی متمایز بازشناسی کرده و رهیافت تازه‌ای پدید می‌آورد. به تصریح قرآن، روح الهی در شکل ا چکیده کامل

گویش اناجیل حاکی از این است که روح القدس مأمور باردارکردن مریم است و حاصل آن ولادت عیسی مسیح است که گناه‌آمرزی امت را بر دوش می‌کشد. قرآن شخصیت عیسی را نزدیک به همین گویش اما با نظرگاهی متمایز بازشناسی کرده و رهیافت تازه‌ای پدید می‌آورد. به تصریح قرآن، روح الهی در شکل انسانی خوش‌اندام تمثل می‌یابد و به مریم پسری پاکیزه عطا می‌کند. اساسی‌ترین پایه اشتراک قرآن و اناجیل،‌ پاکدامنی مریم و باردارسازی او توسط روح‌القدس است و اینکه پیش از بارداری هیچ مردی او را لمس نکرده است. در این تحقیق که گزاره‌های قرآنی و اناجیل درباره ولادت عیسی را بررسی کرده، وجه اختلاف را در فرزندِ خداپنداری اناجیل یافتیم که خاستگاه اندیشه تثلیث مسیحیت شده و قرآن با آن مخالفت ورزیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

226 - نقش دولت با محوریت قرآن در پیشگیری از جعل هویت رایانه‌ای در فضای مجازی
عاطفه حسینی فرد نفیسه نکویی مهر محمدجواد عبداللهی

مهم‌ترین مسأله در مقابله با جرایم سایبری پیشگیری اجتماعی است که از جمله راهکارهای پیشگیری از جرایم رایانه‌ای محسوب می‌گردند و همچنین تهیه پیش‌نویس قانون مبارزه با جرائم رایانه‌ای که در دستور کار قوه قضاییه، مجلس و دولت قرار گرفته است. با توجه به این امر موفقیت هر سیاستی چکیده کامل

مهم‌ترین مسأله در مقابله با جرایم سایبری پیشگیری اجتماعی است که از جمله راهکارهای پیشگیری از جرایم رایانه‌ای محسوب می‌گردند و همچنین تهیه پیش‌نویس قانون مبارزه با جرائم رایانه‌ای که در دستور کار قوه قضاییه، مجلس و دولت قرار گرفته است. با توجه به این امر موفقیت هر سیاستی اهتمام به آموزش خانواده و آموزش کودکان و نوجوانان، تربیت نیروی انسانی متخصص در مقابله با این جرایم و در نهایت سازماندهی جدید نیروی انتظامی و قوه قضاییه برای تأسیس پلیس سایبر و دادسرای جرایم سایبر است. این تحقیق از نوع کاربردی و روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی است. این پژوهش با توضیح مختصری پیرامون مفاهیم، نظریه‌های مرتبط با جرم جعل هویت اشاره و رویکردها و کارکردهای پیشگیری وضعی را مورد کنکاش قرار داده است و مهم‌ترین راهبردهای سیاستگذاری اجتماعی در حوزه فضای مجازی با رویکرد پیشگیری وضعی را مورد بحث قرار می‌دهد، و سرانجام با پرداختن به حق استفاده شهروندان از فضای مجازی از منظر قرآن به این مهم دست یافته شده است که دولت باید با توجه به تأکید آیات قرآنی، فرهنگ استفاده از فضای مجازی را در کشور نهادینه سازد تا بتواند گامی در جهت کاهش جرایم رایانه‌ای بردارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

227 - جایگاه وجودی قرآن در عالم هستی از دیدگاه ملاصدرا
منیره سید مظهری

در این نوشتار، ابتدا ترتیب عوالم هستی را مه مراتب علم خدا است از ابتدا تا نهایت تدبیر امر الهی بر می شماریم و بدین ترتیب، جایگاه وجودی قرآن و سیر نزولی آن را در عوالم هستی تبیین می کنیم. سپس به این مسئله می پردازیم که قرآن مکتوب و مدون یا قرآن تدوینی که جنبه معرفتی آن ب چکیده کامل

در این نوشتار، ابتدا ترتیب عوالم هستی را مه مراتب علم خدا است از ابتدا تا نهایت تدبیر امر الهی بر می شماریم و بدین ترتیب، جایگاه وجودی قرآن و سیر نزولی آن را در عوالم هستی تبیین می کنیم. سپس به این مسئله می پردازیم که قرآن مکتوب و مدون یا قرآن تدوینی که جنبه معرفتی آن به عنوان یک کتاب است، همان قرآن وجودی و تکوینی است که ماهیت باطنی و وجودی و واقعیت مثالی عالم هستی است و چگونگی علم حق در مرتبه ذات و پیش از وجود اشیاء را بررسی می کنیم. در بحث کلام و کتاب وجودی حق تعالی، به ارتباط قرآن با دیگر اقسام کلام و کتاب وجود می پردازیم. آنگاه تصویری از جایگاه وجودی قرآن کریم که برگرفته از آثار قرآنی و تفسیری صدرالمتألهین است ارائه می دهیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

228 - رویکرد قرآن کریم به امر سلطه‌گری و سلطه‌پذیری
یوسف مقدسی جمال طالبی قره‌قشلاقی عسگر بابازاده اقدم

10.30495/qsf.2021.680775

در تمام عمر انسان بر روی کره خاکی، انسان از واژه مظلومیت و بهره کشی متنفر بوده است و آن را به عنوان قبح عقلی و شرعی مد نظر داشته است. فطرت پاک خداوندی به عنوان ابزار بسیار حرکت بخش مانع از سلطه پذیری او بوده است و لیکن هر جامعه‌ای که زمینه فرهنگی سلطه پذیری و استضعاف را چکیده کامل

در تمام عمر انسان بر روی کره خاکی، انسان از واژه مظلومیت و بهره کشی متنفر بوده است و آن را به عنوان قبح عقلی و شرعی مد نظر داشته است. فطرت پاک خداوندی به عنوان ابزار بسیار حرکت بخش مانع از سلطه پذیری او بوده است و لیکن هر جامعه‌ای که زمینه فرهنگی سلطه پذیری و استضعاف را داشته باشد به مستکبر و استعمارگر در خود برتر بینی‌اش کمک کرده است. اشاره آیات شریف قرآن در لا تَظلِمونَ و لا تُظلَمون مبین چنین معنایی است.هدف این مقاله نمایاندن چهره استکبار در جامعه انسانی امروز است. کیفیت استکبار ستیزی از منظر قرآن و تبیین شیوه‌های مبارزه با استکبار با ارائه آیات شریفه موجبات طمأنینه؛ و آرامش و عزت نفس خواهد بود این بررسی با شیوه توصیفی و فلسفی و از نوع تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌ای است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

229 - سلامت روان از دیدگاه قرآن
فرشته روشن مجید خزاعی

بسیاری از اندیشمندان معاصر تأکید دارند که مشکل انسان معاصر اساساً به نیازوی به دین و ارزشهای معنوی برمیگردد. ایمان به خدا نوعی قدرت معنوی بهانسان میبخشد که او را در تحمل سختیها یاری، و نگرانی و مشکلات روانی رااز او دور میکند. یکی از مسایل مهم در زندگی بشر، سلامت روان و چکیده کامل

بسیاری از اندیشمندان معاصر تأکید دارند که مشکل انسان معاصر اساساً به نیازوی به دین و ارزشهای معنوی برمیگردد. ایمان به خدا نوعی قدرت معنوی بهانسان میبخشد که او را در تحمل سختیها یاری، و نگرانی و مشکلات روانی رااز او دور میکند. یکی از مسایل مهم در زندگی بشر، سلامت روان و شناخت شیوهدستیابی به آن است؛ جوامع بشری با پیشرفت در تکنولوژی مادی و جداشدن ازاندیشههای عمیق دینی در زمینه مسایل روانی مشکلات فراوانی را تجربه کردند .گرچه دیدگاههای روانشناسی عموماً انسان محور بوده و از سلامت روان درمحدوده زندگی دنیا سخن گفتهاند اما در قرآن اساس سلامت روان بر مبنایخدامحوری است و زندگی دنیا و آخرت انسان را پوشش می دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

230 - جستاری در شناخت انسان از منظر قرآن
مستانه ابوترابیان اعظم پرچم

خداوند در قرآن انسان را خلیفه خود خوانده است. در حقیقت می‌توان گفت که این اصطلاح بر گروهی از انسان‌ها به صورت تشکیکی اطلاق می‌شود، این است که شامل پیامبر اکرم (ص)، سایر انبیاء، ائمه معصومین(ع) و اولیای دیگر می‌شود. در حقیقت هر انسانی بالقوه خلیفه خداست، ولی به فعلیت رسی چکیده کامل

خداوند در قرآن انسان را خلیفه خود خوانده است. در حقیقت می‌توان گفت که این اصطلاح بر گروهی از انسان‌ها به صورت تشکیکی اطلاق می‌شود، این است که شامل پیامبر اکرم (ص)، سایر انبیاء، ائمه معصومین(ع) و اولیای دیگر می‌شود. در حقیقت هر انسانی بالقوه خلیفه خداست، ولی به فعلیت رسیدن این قوه، بستگی به تلاش فرد و توفیق حق دارد. پژوهش حاضر در صدد است به روش توصیفی-تحلیلی با بهره‌گیری از آیات قرآن و با رجوع به تفاسیر معتبر، ضمن تبیین جایگاه انسان، دیدگاه قرآن را در مورد انسان کامل و برخی از مصادیق آن بررسی کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

231 - بررسی مقسمٌ به و مقسمٌ له در سوگندهای قرآنی
محمدرضا میرزانیا اعظم پوینده‌پور

می‌توان سوگندهای باری‌تعالی را در قرآن کریم دارای دو فایده مهم دانست یکی تأکید روی مطلبی بسیار مهم که اعتقاد و توجه بدان از مسائل مهم و اساسی جهان‌بینی بشر است و بدون آن هدف و برنامه‌ای صحیح برای رسیدن بدان هدف، حاصل نمی‌شود و دیگر بیان عظمت مقسم به یعنی چیزی است که بدا چکیده کامل

می‌توان سوگندهای باری‌تعالی را در قرآن کریم دارای دو فایده مهم دانست یکی تأکید روی مطلبی بسیار مهم که اعتقاد و توجه بدان از مسائل مهم و اساسی جهان‌بینی بشر است و بدون آن هدف و برنامه‌ای صحیح برای رسیدن بدان هدف، حاصل نمی‌شود و دیگر بیان عظمت مقسم به یعنی چیزی است که بدان سوگند یاد شده است زیرا هیچ‌کس به موجودات کم‌ارزش و بی‌اهمیت سوگند یاد نمی‌کند در این مقاله کوشیده‌ایم سوگندهای قرآنی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و بیش از پیش بر اهمیت قرآن این معجزه آسمانی تأکید کنیم و یکی دیگر از وجوه این اعجاز را به نمایش بگذاریم تا زمینه‌ای باشد برای بهتر شناختن جهان و درک حقایق هستی، و فراهم نمودن زمینه کشت در دنیا به‌ عنوان مزرعه آخرت، برای نیل به کسب رضایت حق. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

232 - بررسی تطبیقی تأویل در تفسیر صافی و تفسیر القرآن الکریم
سید مهدی لطفی سید خلیل کوهی

واژه تأویل در تفاسیر عرفانی و اثری نقش پررنگی دارد. در بین تفاسیر اثری، تفسیر فیض کاشانی به دلیل اشتمال آن بر تأویلات ائمه(ع) و به طور محدود تأویلات خود فیض از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در بین تفاسیر عرفانی نیز تفسیر منسوب به ابن عربی مشتمل بر تأویلاتی است که منطبق ب چکیده کامل

واژه تأویل در تفاسیر عرفانی و اثری نقش پررنگی دارد. در بین تفاسیر اثری، تفسیر فیض کاشانی به دلیل اشتمال آن بر تأویلات ائمه(ع) و به طور محدود تأویلات خود فیض از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در بین تفاسیر عرفانی نیز تفسیر منسوب به ابن عربی مشتمل بر تأویلاتی است که منطبق بر معنا و مفهوم تأویل در حوزه عرفانی است. مقایسه این دو اثر از جنبه مفهومی و و روشی می‌تواند در روشن‌شدن مفهوم تأویل در این دو حوزه مؤثر باشد. در دو تفسیر مذکور گاه به دلیل وجود رویکردهای مشترک به مفهوم آیه، تأویلات مذکور در آن‌ها اشتراک یافته است اما در غالب موارد اختلاف اساسی در گونه تأویلات وجود دارد. این مقاله با بررسی رویکرد ابن عربی و فیض به تأویل به مقایسه تأویلات این دو در تفاسیر خویش می‌پردازد و به بیان نقاط اشتراک و افتراق آن‌ها می‌پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

233 - حوزه معنایی جهاد و واژه‌های هم‌نشین آن با تکیه بر سیر نزول
علی سعیدی امیر احمدنژاد

معناشناسی به مطالعه معنا می‌پردازد. معنا آگاهی از بافت فرهنگی و رابطه یک واژه با واژگان دیگر در یک متن است. واسطه میان گیرنده و فرستنده پیام در معناشناسی، واژگانی است که هم گیرنده پیام با آن آشنا بوده وهم در حوزه فرهنگی اهل زبان بیگانه نبوده است. در این مقاله با استفاده چکیده کامل

معناشناسی به مطالعه معنا می‌پردازد. معنا آگاهی از بافت فرهنگی و رابطه یک واژه با واژگان دیگر در یک متن است. واسطه میان گیرنده و فرستنده پیام در معناشناسی، واژگانی است که هم گیرنده پیام با آن آشنا بوده وهم در حوزه فرهنگی اهل زبان بیگانه نبوده است. در این مقاله با استفاده از معناشناسی، بر اساس بافت زبانی با بررسی روابط هم‌نشینی به تحلیل معنای جهاد با تکیه بر سیر نزول قرآن می‌پردازد. استفاده از روش ترتیب نزول و تطور معنایی دستاوردهای فراوانی دارد؛ از جمله آن که با این بررسی می‌توان به معنای واژگان لحظه به لحظه آگاه شد و از الهامات و مضامین رفیع جهاد در تک تک آیات وحی در جهت تعالی شبکه گسترده آن؛ هم‌گرایی و واگرایی با دیگر واژگان بافت متن آشنا شد که این شبکه معنایی در آخر خواننده را به کشف مراد کلام وحی آشنا می‌سازد. از دیگر کارکردهای بستر تاریخی واژگان؛ ترسیم منحنی‌های تحول موضوع جهاد و بسامد آن در سال‌های مختلف نزول وحی است. جهاد به معنای تحمل مشقت‌ها و سختی‌ها است که اوج آن را می‌توان در بذل جان و مال در راه اهداف الهی به شکل ویژه در مدینه مشاهده کرد. از هم‌نشین‌های جهاد، باید به واژگان ایمان، هاجروا، أنفس، أموال، واغلظ، فی سبیل الله و أیمان اشاره کرد که از امتزاج و ترکیب آن‌ها پدیداری کاملاً همگن و معنادار به دست می‌آید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

234 - تحلیلی بر اقتصاد اسلامی و مؤلفه‌های آن در قرآن کریم
احمد عربشاهی کریزی

هدف این پژوهش بررسی و تحلیل اقتصاد اسلامی با تأکید بر قرآن کریم است. ابتدا به بررسی رابطه اسلام و علم اقتصاد پرداخته تا بتوان به تعریف اقتصاد اسلامی دست یافت. نکته‌ای که باید بدان توجه داشت این است که اقتصاد اسلامی به عنوان علمی بین رشته‌ای به شمار می‌آید و قلمرو مطالعا چکیده کامل

هدف این پژوهش بررسی و تحلیل اقتصاد اسلامی با تأکید بر قرآن کریم است. ابتدا به بررسی رابطه اسلام و علم اقتصاد پرداخته تا بتوان به تعریف اقتصاد اسلامی دست یافت. نکته‌ای که باید بدان توجه داشت این است که اقتصاد اسلامی به عنوان علمی بین رشته‌ای به شمار می‌آید و قلمرو مطالعاتی فلسفه اقتصاد اسلامی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، ارزش‌شناسی، انسان‌شناسی و روش‌شناسی را در بر می‌گیرد. در ادامه اهداف و اصول اقتصاد اسلامی را یادآور شده و وظایف بازار اسلامی و ویژگی‌های آن را از نظر گذرانده‌ایم. در بخشی از پژوهش پیامدها و خروجی‌های علم اقتصاد اسلامی را مورد اشاره قرار داده و اقتصاد اسلامی و هماهنگی منافع فرد و اجتماع مورد تأکید واقع شده است. سپس از دیدگاه اسلام گزاره های حاکی از سنت های حاکم بر اقتصاد را ذکر کرده و آموزه‌های اقتصاد اسلامی را بیان کرده‌ایم. در انتها سعی کرده‌ایم تا نگاهی دقیق‌تر به قرآن کریم داشته باشیم و مؤلفه‌های مربوط به اقتصاد اسلامی را از قرآن کریم استخراج نماییم تا به تصویر جامع و کامل‌تری از اقتصاد اسلامی دست یابیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

235 - بررسی و تبیین سعادت انسانی و نمودهای آن در قرآن کریم
مسعود باوان پوری نرگس لرستانی

با بررسی واژگان مرتبط با سعادت در قرآن کریم می‌توان دریافت که استعمال آن‌ها در سوره‌های مکی بیش‌تر از سوره‌های مدنی است، و شاید دلیل این باشد که این مفهوم در قلب‌های اهل مکه جای گیرد که فقط با روی آوردن به دین الهی و شریعت واقعی می‌توان به سعادت حقیقی دست یافت. این مفهو چکیده کامل

با بررسی واژگان مرتبط با سعادت در قرآن کریم می‌توان دریافت که استعمال آن‌ها در سوره‌های مکی بیش‌تر از سوره‌های مدنی است، و شاید دلیل این باشد که این مفهوم در قلب‌های اهل مکه جای گیرد که فقط با روی آوردن به دین الهی و شریعت واقعی می‌توان به سعادت حقیقی دست یافت. این مفهوم در قرآن کریم، نمودها و نظائر و در واقع زیرمجموعه‌هایی دارد که به نوعی با مفهوم سعادت در ارتباط‌اند مانند الرضا، الفرح، السرور، و قرة عین؛ که البته هریک از آن‌ها به نوعی زیرمجموعه‌ای از سعادت واقعی است و نمی‌توان سعادت را کاملاً معنا کرد. مقاله حاضر می‌کوشد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به ریشه‌یابی الفاظ و معانی مرتبط با سعادت پرداخته و با استفاده از تفاسیر مختلف به شرح و تبیین آن‌ها بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

236 - مهارت موفقیت تحصیلی (علمی) در قرآن
عبدالعلی پاکزاد امیر عمرانی

چکیده در اولین آیات نازله بر پیامبر اسلام سخن از خواندن و نوشتن به میان آمده است که نشان از اهمیت و ارزش علم و دانش آموزی است. براساس حس کنجکاوی، آدمی میل به کشف مجهولات وجود خود و اطرافش و پیشرفت علمی دارد. این نوشتار با رویکرد توصیفی تحلیلی با تکیه بر آیات کریمه و رو چکیده کامل

چکیده در اولین آیات نازله بر پیامبر اسلام سخن از خواندن و نوشتن به میان آمده است که نشان از اهمیت و ارزش علم و دانش آموزی است. براساس حس کنجکاوی، آدمی میل به کشف مجهولات وجود خود و اطرافش و پیشرفت علمی دارد. این نوشتار با رویکرد توصیفی تحلیلی با تکیه بر آیات کریمه و روش تفسیر موضوعی ومعنی شناسی وهدف ارائه مهارت های قرآنی در موفقیت تحصیلی بوده، که آدمی در پرتو آن می تواند در مسیر تحصیلی به موفقیت های چشم گیری دست یابد و بلکه در رشد خویش و جامعه بهره گیرد. قرآن کریم ازسه نوع مهارت شناختی، رفتاری و معنوی (که در مقاله مورد بررسی قرار گرفته است) در موفقیت تحصیلی بهره گرفته است که آدمی برای موفقیت تحصیلی ناگزیر از بهره گیری مهارت های مذکور می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

237 - پیدایش فضا از منظر قرآن و علم
عبدالمجید طالب تاش جواد فروغی

چهل و هفتمین آیه از سوره ذاریات به چگونگی پیدایش فضا و جهان‌گستری خداوند تصریح دارد، و آیه یازده سوره فصلت شکل پرداختن خداوند به آسمان‌ها را بیان می‌کند. مسأله گسترش جهان از آغاز تا انجام که مورد اشاره قرآن کریم است، مسأله‌ای است که دانشمندان علم نجوم در کشفیات جدید خود چکیده کامل

چهل و هفتمین آیه از سوره ذاریات به چگونگی پیدایش فضا و جهان‌گستری خداوند تصریح دارد، و آیه یازده سوره فصلت شکل پرداختن خداوند به آسمان‌ها را بیان می‌کند. مسأله گسترش جهان از آغاز تا انجام که مورد اشاره قرآن کریم است، مسأله‌ای است که دانشمندان علم نجوم در کشفیات جدید خود به آن دست یافته‌اند. یافته‌های جدید حاکی از آن است که در بازه زمانی ادامه‌داری که از لحظه پیدایش آغاز شده، کهکشان‌ها با سرعت فوق العاده‌ای در حال دورشدن از یکدیگر هستند. در این نوشتار ترجمه‌ها و تفسیرهای عالمان دینی از آیه چهل و هفت سوره ذاریات را بررسی کرده‌ایم و معنا و مفهوم آیه و ظهور معنایی آن بر پایه واژگان آیه را مورد مداقّه قرار داده‌ایم؛ سپس با کشفیات جدید علمی مطابقت داده‌ایم. روشن شد که معنای آیه با کشفیات جدید درباره فضا هماهنگی دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

238 - حوزه مفهومی رؤیت در قرآن کریم
نسیبه علمایی مهدی لطفی

نگاه خداوند نسبت به مخلوقات خود خصوصاً انسان و نگاه انسان به جنبه‌های مختلف و پیرامون خود، مفاهیم و تفاصیل گوناگونی دارد و علاوه بر آن نگاه بر کیفیت شناخت و احساسات تأثیر دوطرفه دارد. به عبارت دیگر نگاه هر شخصی بر نوع شکل‌گیری احساسات، عواطف و شناخت بشری نسبت به خود و م چکیده کامل

نگاه خداوند نسبت به مخلوقات خود خصوصاً انسان و نگاه انسان به جنبه‌های مختلف و پیرامون خود، مفاهیم و تفاصیل گوناگونی دارد و علاوه بر آن نگاه بر کیفیت شناخت و احساسات تأثیر دوطرفه دارد. به عبارت دیگر نگاه هر شخصی بر نوع شکل‌گیری احساسات، عواطف و شناخت بشری نسبت به خود و محیط پیرامون‌اش اثر می‌گذارد و بر عکس این تأثیر دوسویه و دوطرفه است. مقاله حاضر ضمن بررسی واژه‌شناختی رؤیت در قرآن به تقسیم‌بندی‌های مختلف آن می‌پردازد و زوایای مختلف این مفهوم را در قرآن مورد تحقیق قرار می‌دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

239 - بینامتنیت قرآنی در نسخه خطی مرآة الخیال
ماهرخ آهمه مریم محمودی

یکی از دستاوردهای تازه در حوزه نقد ادبی، بینامتنیت(Intertextualite) یعنی بررسی رابطه متون و میزان تأثیرپذیری آن‌ها از یکدیگر است. بر اساس این نظریه از آنجا که تراوش افکار آدمی حاصل مطالعات، تجربیات و آموخته‌های قبلی اوست؛ پس تمام متون بشری خواسته یا ناخواسته وام دار آبش چکیده کامل

یکی از دستاوردهای تازه در حوزه نقد ادبی، بینامتنیت(Intertextualite) یعنی بررسی رابطه متون و میزان تأثیرپذیری آن‌ها از یکدیگر است. بر اساس این نظریه از آنجا که تراوش افکار آدمی حاصل مطالعات، تجربیات و آموخته‌های قبلی اوست؛ پس تمام متون بشری خواسته یا ناخواسته وام دار آبشخور افکار و آثار پیشینیان اند و پر واضح است که این تأثیرگذاری با توجه به جایگاه متون و میزان ارزشمندی آنان نزد جوامع متفاوت است. در جوامع مذهبی به دلیل اعتقاد و باورمندی مردم به متون مقدس میزان بهره مندی نویسندگان و شاعران از این متون بسیار بیش‌تر از آثار دیگر است. قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان یکی از این متون پرطرفدار است که تأثیر مضامین آن در نوشته ها و سروده های شاعران و ادیبان مسلمان از دیرباز آشکارا به چشم می خورد. مضامین قرآنی به عنوان عالی ترین مفاهیم که مستقیماً از سرچشمه وحی مایه گرفته اند، بیش از هر متن دیگر در تار و پود آثار نویسندگان و شعرای مسلمان تنیده شده است. از جمله متونی که می توان تأثیرپذیری از منبع وحی را به وضوح در آن دید، نسخه خطی مرآة الخیال اثر میکراج ملتانی از نویسندگان شبه قاره هند است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

240 - جریان شناسی سوره احزاب
روح الله زاهری

10.30495/qsf.2021.683425

قرآن کریم که سراسر نور و هدایت است در ابعاد مختلف زندگی بشر، هادی و راهنماست. در این مقاله یکی از سوره‌های قرآن کریم انتخاب گردیده و با محور قرار دادن سوره مبارکه احزاب با بررسی یکی از موضوعات این سوره به موضوع جریان شناسی پرداخته شده است. در این سوره مباحثی مانند ظهار، چکیده کامل

قرآن کریم که سراسر نور و هدایت است در ابعاد مختلف زندگی بشر، هادی و راهنماست. در این مقاله یکی از سوره‌های قرآن کریم انتخاب گردیده و با محور قرار دادن سوره مبارکه احزاب با بررسی یکی از موضوعات این سوره به موضوع جریان شناسی پرداخته شده است. در این سوره مباحثی مانند ظهار، پسرخواندگی، اولوالارحام، جنگ احزاب(خندق)، اهل کتاب(یهودیان بنی نضیر و...)، اطاعت نکردن از کفار و منافقین، ازدواج، طلاق، حجاب، اجازه گرفتن هنگام ورود به منزل، جریان افک، عرضه امانت الهی بر انسان و... بیان شده است ولی در این نوشتار با تمرکز بر جریان جنگ احزاب(خندق) صرفاً به موضوع جریان شناسی پرداخته می‌شود. روش جمع‌آوری مطالب در این گفتار به صورت روش کتابخانه‌ای و با استفاده از نرم افزارهای تفسیری و حدیثی و استفاده از سایت‌های مختلف قرآنی می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

241 - ترجمه‌های منظوم قرآن مجید به زبان اردو
ابوالقاسم رادفر

یکی از راههای پیشرفت علمی و فرهنگی هر ملتی انتقال دانشها و معارف بشری از راه ترجمة علمی است. همواره مللی که به نحو شایسته این گونه عمل کرده&zwnj;اند شاهد فرهنگ و دانش تخصصی والا و ارزشمندی بوده اند. تاریخ تمدن ملتهای بزرگ جهان چون ایران، یونان، چین و هند گویای این واقع چکیده کامل

یکی از راههای پیشرفت علمی و فرهنگی هر ملتی انتقال دانشها و معارف بشری از راه ترجمة علمی است. همواره مللی که به نحو شایسته این گونه عمل کرده&zwnj;اند شاهد فرهنگ و دانش تخصصی والا و ارزشمندی بوده اند. تاریخ تمدن ملتهای بزرگ جهان چون ایران، یونان، چین و هند گویای این واقعیت است. حتی دربارة&zwnj; بهره&zwnj;گیری کشورهای اروپایی از فرهنگ و تمدن مشرق زمین، نقش ترجمه بسیار چشمگیر است. قرآن یکی از معروف&zwnj;ترین کتابهای جهانی با عمق و محتوای بسیار والا همواره مورد استفادة ملل مختلف به ویژه مسلمانان سراسر جهان بوده است و هنوز هم هیچ ملتی از مسلمانان و حتی برخی کشورهای غیر اسلامی خود را بی نیاز از آن نمی&zwnj;دانند. بنابراین، ترجمة آن از گذشته های دور به زبان فارسی و دیگر زبانها شروع شده است و روز به روز نیز بر تعداد ترجمه ها و تحقیقات پیرامون آن افزوده می&zwnj;شود. از این رو کتابهای فراوانی در زمینة علوم قرآنی و ترجمة آن به زبانهای گوناگون وجود دارد. حتی برخی از مترجمان زبانهای دیگر، به ویژه اردو زبانان که بیشترین تعداد ترجمه&zwnj;های قرآن را در زبان خود دارند از ترجمة منظوم قرآن دست برنداشته اند و از گذشته های دور ترجمه&zwnj;های مختلف کامل یا جزئی از قرآن به دست داده&zwnj;اند که مقالة حاضر به معرفی تعدادی از آنها می پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

242 - نقد و بررسی مستندات قرآنی مدعیان پلورالیسم
سحر یوسفی بی بی حکیمه حسینی

نظریه پلورالیسم، حقیقت و رستگاری را منحصر در دین خاصی نمی‌داند و همه ادیان را به طور نسبی از حقیقت بهره‌مند می‌داند. برخی از متفکران اسلامی نیز این نظریه را برگزیده و به استناد بعضی از آیات قرآن از جمله سوره کافرون و آیه 62 سوره بقره و... بر اثبات تعدد و تکثر صراط مستقی چکیده کامل

نظریه پلورالیسم، حقیقت و رستگاری را منحصر در دین خاصی نمی‌داند و همه ادیان را به طور نسبی از حقیقت بهره‌مند می‌داند. برخی از متفکران اسلامی نیز این نظریه را برگزیده و به استناد بعضی از آیات قرآن از جمله سوره کافرون و آیه 62 سوره بقره و... بر اثبات تعدد و تکثر صراط مستقیم پای فشرده‌اند. نگارنده در پی آن است که اثبات کند پلورالیسم دینی از دیدگاه قرآن مردود بوده و صراط مستقیم یگانه است و تعدد و تکثری در آن راه ندارد. در این راستا به نقد مستندات قرآنی کثرت‌گرایان پرداخته با استناد به شواهدی از سخنان متفکران اثبات نموده است که با آمدن شریعت جدید الهی، شریعت‌های پیشین منسوخ گردید و معیار حق و باطل، شریعت اسلام است که هم جهانی است و هم جاودانی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

243 - تمدن های بشری از منظر قرآن کریم
علی ذاکری

چکیده تمدن بشری که امروز ما وارث آن هستیم حاصل هزاران سال کار و کوشش ملل و اقوام مختلفی است که هر یک برای مدت کوتاه یا طولانی مسئولیت زنده نگاه&zwnj;داشتن مشعل تمدن انسانی را بر عهده داشته&zwnj;&zwnj;اند و این سکّان را به دیگری سپرده&zwnj;&zwnj;اند و به قول شاعر هر که چکیده کامل

چکیده تمدن بشری که امروز ما وارث آن هستیم حاصل هزاران سال کار و کوشش ملل و اقوام مختلفی است که هر یک برای مدت کوتاه یا طولانی مسئولیت زنده نگاه&zwnj;داشتن مشعل تمدن انسانی را بر عهده داشته&zwnj;&zwnj;اند و این سکّان را به دیگری سپرده&zwnj;&zwnj;اند و به قول شاعر هر که آمد عمارتی نو ساخت و پس از مدتی این صحنه را برای هنرمندی و ایفای نقش به دیگری سپرد. آنچه گم شده بشر در تمام این دوران بوده&zwnj; است، مفهوم و مصداق سعادت ابدی است که هدف از آفرینش انسان در آموزه های قرآنی می&zwnj;باشد. بازشناسی عوامل عقب ماندگی تمدن اسلامی می&zwnj;تواند از اصلی&zwnj;ترین تکالیف محققان جامعه شده و مقدمه فتح مجدد قله های رفیع تمدن بشری باشد. در این مقاله تلاش شده که با معرفی اجمالی این تمدن&zwnj;ها و بیان نگرش قرآن از مفهوم و مصداق تمدن، به نحوه عملی آموزه&zwnj;های قرآنی، که همان تمدن انسان ساز اسلام می&zwnj;باشد، پرداخته شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

244 - نگرشى بر معانى فتنه در قرآن با استناد بر تفاسیر
لیلا قاسمی باب الله محمدى

مقاله حاضر به بحث پیرامون معانى در قرآن کریم م ىپردازد. در این مقاله فتنه به عناوین فرعى همچون فتنه ، با توجه به آیات قرآن فتنه پس از تعریف لغوى کلمه آزمایش و امتحان الهى، عذاب الهى، شرک به خدا، جنون و دیوانگى، آزار و اذیت مؤمنان، ضعف و ظلم پذیرى (مسلط شدن ظالم بر چکیده کامل

مقاله حاضر به بحث پیرامون معانى در قرآن کریم م ىپردازد. در این مقاله فتنه به عناوین فرعى همچون فتنه ، با توجه به آیات قرآن فتنه پس از تعریف لغوى کلمه آزمایش و امتحان الهى، عذاب الهى، شرک به خدا، جنون و دیوانگى، آزار و اذیت مؤمنان، ضعف و ظلم پذیرى (مسلط شدن ظالم بر مؤمن) ، فساد بزرگ، گمراهى، فریب دادن (فریفتن)، معذرت خواستن و عذرخواهى، تقسیم شده است. آنگاه در هر عنوان آیات مربوط به آن با توجه به تفاسیر و تا حدودى با استفاده از روایات، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. مهم ترین وسیله آزمایش و فتنه براى انسان، اموال و اولاد وى است؛ چرا که دلبستگى انسان به این دو بیش از هر چیز دیگر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

245 - بررسی اعجاز نحوی در دو سوره بقره و آ لعمران
کرم سیاوشی کاظم خواجوی

در این پژوهش مبحث جدیدی با عنوان عجاز نحویدر قرآن طرح گردیده است. مقصود از اعجاز نحوی وجود کلمات و عباراتی در قرآن کریم است، که از دیدگاه نحویون دارای دو یا چند وجه اعرابی و نحوی است؛ به گونه ای که اولاً همه این وجوه از نظر معنایی مورد پذیرش بوده و معقول و مقبول به نظر چکیده کامل

در این پژوهش مبحث جدیدی با عنوان عجاز نحویدر قرآن طرح گردیده است. مقصود از اعجاز نحوی وجود کلمات و عباراتی در قرآن کریم است، که از دیدگاه نحویون دارای دو یا چند وجه اعرابی و نحوی است؛ به گونه ای که اولاً همه این وجوه از نظر معنایی مورد پذیرش بوده و معقول و مقبول به نظر می رسند؛ ثانیاً در پرتو این وجوه، معانی متفاوت و متنوعی از آیات و عبارات و کلمات قرآن به دست م یآید، به گونه ای که با ت وجه به وجود چنین امتیازی در را مطرح کرد و در باب اعجاز نحوی قرآن بخش های گسترده ای از آیات قرآن، م یتوان وجه آن سخن گفت. در بخش اول این مقال، چگونگی اعجاز نحوی تبیین گردیده و در بخش دوم مصادیق آن در دو سوره بقره و آل عمران ارائه شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

246 - تعارض اختلاف قرائات و عدم تحریف قرآن
سید مرتضی پور ایوانی

قرآن معجزه جاودان و جهانی پیامبر اسلام(ص) است که خود تأکید دارد هرگز گرد تحریف دامن پاک آن را نخواهد آلود. با مشاهده قرائت‌های مختلفی که از آیات آن وجود دارد، این پرسش رخ می‌نماید که آیا وجود قرائت‌های گوناگون به معنای ورود تحریف در قرآن نیست. مبحث قرائات و نیز عدم تحری چکیده کامل

قرآن معجزه جاودان و جهانی پیامبر اسلام(ص) است که خود تأکید دارد هرگز گرد تحریف دامن پاک آن را نخواهد آلود. با مشاهده قرائت‌های مختلفی که از آیات آن وجود دارد، این پرسش رخ می‌نماید که آیا وجود قرائت‌های گوناگون به معنای ورود تحریف در قرآن نیست. مبحث قرائات و نیز عدم تحریف قرآن از مباحث مهم و کلیدی علوم قرآنی است، تا جائی که دانش‌پژوهان در طول اعصار مختلف درباره هر یک مستقلاً کتاب‌هایی نگاشته‌اند و تفصیلاً در مورد پیشینه انواع قرائات و حجیت آن‌ها صحبت‌هایی شده است. همچنین در دفع شبهه تحریف دلائل متعددی بیان گشته و قرآن کریم را از هرگونه دستکاری مصون دانسته‌اند. اگرچه همواره این سؤال در تعارض این دو مطلب مطرح بوده که چگونه می‌شود از طرفی معتقد به عدم تحریف قرآن بود و از طرف دیگر قرائت‌های مختلف و اختلاف‌های فراوان را در زمینه قرائت قرآن شاهد بود؟ اما محققین یا سعی کرده‌اند هرگز این دو را در تعارض هم ندانند و یا اگر هم تعارض قائل شده‌اند با تمسک به عباراتی مبهم خواسته‌اند مشکل را حل کنند. ما اساسأ این دو مقوله را در تعارض هم دانسته و تلاش علما را در حل این مشکل ناکافی می‌دانیم و معتقدیم هنوز مسأله لا ینحل باقی مانده و اقدام مؤثری در این زمینه صورت نگرفته است، در نتیجه در این راستا در مقام بیان وجوه محتمل در صدد حل مسأله برآمده‌ایم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

247 - قرآن، رخ نمایی و بالندگی علوم بلاغی
زهرا سلیمانی مهدی ممتحن

تأمّلی در ادبیات منثور و منظوم عرب، گاه اصحاب اثر را در قامت ساحرانی می‌نمایاند که استادانه قلوب را مسحور، لب‌ها را ممهور، عقول را متحیّر و فحول کلام و ادب را متغیّرالحال می‌کردند؛ اما این ساحت پر نقش و نگار با آمدن قرآن قرار از کف بداد و زیبایی و دلربایی را در سایۀ کلا چکیده کامل

تأمّلی در ادبیات منثور و منظوم عرب، گاه اصحاب اثر را در قامت ساحرانی می‌نمایاند که استادانه قلوب را مسحور، لب‌ها را ممهور، عقول را متحیّر و فحول کلام و ادب را متغیّرالحال می‌کردند؛ اما این ساحت پر نقش و نگار با آمدن قرآن قرار از کف بداد و زیبایی و دلربایی را در سایۀ کلام خدایی تجربتی نو نمود و شاید راز سر به مهر تأکید پیامبر صاحب مهر بر تمحّض بر کلام به عنوان مرام اعجاز خویش در همین مقوله قابل پی‌جویی باشد. چه آن که هم او (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در موارد عدیده اعجاز کلام وحی را در مقابل دیده منکران قرار می‌داد و بر آن بود تا به لسان قوم عرب و در پناه بیان شیوای ربّ (جلّ و علا) به شیوه‌ای کلامی با آنان چالش کند و سریر نخوت ایشان را به سنگ اعجاز کلامی قرآن خُرد کند و حاصل این تحدّی و دعوت به چالش، پیدایش فرع شایسته ستایشی است که از آن با عنوان علم بلاغت یاد می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

248 - نقد و بررسی درون دینی مدعای رؤیایی بودن زبان قرآن کریم
علی غضنفری ریحانه پورخلیلی

اگر با دیدی موشکافانه به تحقیق در مطالعات و مباحث قرآنی پرداخته شود، می‌توان به این مهم دست یافت که غالب مطالعات، متمرکز بر مسأله‌ وحی و نزول قرآن کریم در جهت اثبات الهی و یا غیرالهی و بشری بودن منبع قرآن کریم بوده است. برخی در این رهگذر بر آن‌اند تا با ایجاد شک و تردید چکیده کامل

اگر با دیدی موشکافانه به تحقیق در مطالعات و مباحث قرآنی پرداخته شود، می‌توان به این مهم دست یافت که غالب مطالعات، متمرکز بر مسأله‌ وحی و نزول قرآن کریم در جهت اثبات الهی و یا غیرالهی و بشری بودن منبع قرآن کریم بوده است. برخی در این رهگذر بر آن‌اند تا با ایجاد شک و تردید در اطمینان به صحت الهی بودن زبان قرآن بر جنبه وحیانی بودن قرآن و حفاظت آن از خطا و ناراستی پرده بپوشانند. در این مقاله که به روش تحلیلی ـ توصیفی انجام شده است، با مدّ نظر قرار دادن این سؤال که شیوه انتقال معنا در قرآن کریم چگونه می‌باشد و خداوند متعال در قرآن کریم به چه زبانی با مردم سخن گفته است در جهت اثبات واقعی بودن زبان قرآن کریم، به نقد و بررسی تناقض‌آلود بودن آیات قرآن کریم به عنوان یکی از ادله درون‌دینی مدعای رؤیایی بودن زبان قرآن کریم پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

249 - نقد و بررسی طبقه‌بندی‌های موضوعی قرآن
سیدمهدی لطفی فاطمه هادیان

طبقه ‌بندی موضوعی قرآن پیشنه‌ای طولانی دارد اما در عصر حاضر تحول زیادی در این حوزه رخ داده و طبقه بندی‌های مختلفی شکل گرفته است. این طبقه بندی‌ها در دو شکل طبقه بندی مستقل و طبقه بندی تفاسیر موضوعی از موضوعات قرآن قابل دسته بندی است. بخش قابل توجهی از طبقه بندی‌های مستق چکیده کامل

طبقه ‌بندی موضوعی قرآن پیشنه‌ای طولانی دارد اما در عصر حاضر تحول زیادی در این حوزه رخ داده و طبقه بندی‌های مختلفی شکل گرفته است. این طبقه بندی‌ها در دو شکل طبقه بندی مستقل و طبقه بندی تفاسیر موضوعی از موضوعات قرآن قابل دسته بندی است. بخش قابل توجهی از طبقه بندی‌های مستقل، استقصای کاملی از موضوعات قرآنی ندارند و روال منطقی در بررسی موضوعات آن‌ها وجود ندارد. هم‌چنین نوعی سلیقه نیز در تنظیم این دسته از معاجم وجود دارد. در طبقه بندی‌های صورت‌گرفته در تفاسیر موضوعی نیز آسیب‌های همچون فقدان ملاک مشخص در طبقه‌بندی‌ها، طبقه بندی بر اساس ذهنیت غالب مفسرین یا محققین، تداخل و هم‌پوشانی در طبقه بندی و کلی بودن و عدم شمول بر تمام موضوعات وجود دارد. این مقاله ضمن بررسی توصیفی- انتقادی انواع طبقه‌بندی‌های موضوعی صورت گرفته، به بیان آسیب‌شناسی آن‌ها می‌پردازد و در نهایت روشی پیشنهادی در بررسی موضوعات جهت رفع آسیب‌های مذکور ارائه می‌دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

250 - کاربست قرآن و عقل در باب هدف نهایی زندگی از دیدگاه حکمت متعالیه
ایوب مباشری محمد رضا ضمیری محمدصادق جمشیدی راد حسن مهدی فر

شناخت هدف و خواسته نهایی در زندگی، اهمیت فراوانی در معنا و سبک زندگی دارد. برای شناخت بهترین هدف نهایی برای زندگی می‌توان از استدلال‌های عقلی، قرآن و شهود استفاده نمود. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی در منابع کتابخانه‌ای بود که یکی از برهان‌های عقلی را بررسی نمودیم که صبغه ر چکیده کامل

شناخت هدف و خواسته نهایی در زندگی، اهمیت فراوانی در معنا و سبک زندگی دارد. برای شناخت بهترین هدف نهایی برای زندگی می‌توان از استدلال‌های عقلی، قرآن و شهود استفاده نمود. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی در منابع کتابخانه‌ای بود که یکی از برهان‌های عقلی را بررسی نمودیم که صبغه روان‌شناختی داشت و از گزاره‌های قرآنی به عنوان تکمیل و تایید بهره‌مند شدیم؛ بدین صورت که با توجه به مبانی فلسفی صدرا بدین نتیجه رسیدیم که جهان غایتمند بوده و خدای تعالی هم مبدأ المبادی است و هم غایت الغایات؛ اگر هدف(هدف‌های) نهایی ما در(از) زندگی، قرب الهی و معرفت عمیق خدا نباشد و تنها خواسته‌های مادی باشد، خواه ناخواه در زندگی دنیوی حداقل با سه مشکل اساسی احساس ناکامی و محرومیت، احساس عدم امنیت و احساس دلزدگی روبه‌رو خواهیم شد؛ پس باید خواسته‌ای داشته باشیم که در دسترس، پایدار و فناناپذیر و نامحدود باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

251 - ایضاح خوانش قرآنی "قناعت" به عنوان عاملیت بهم‌تنیدگی حیات طیبه در نهج البلاغه
سیدعلی سیدطاهرالدینی مهشید ایزدی نجمه وکیلی

شیوه و نوع زیستی که خداوند به انسان معرفی می‌کند، حیات طیبه است که مظهری از حیات حقیقی خداوند است؛ حیاتی در جای جای خود پاکی و طهارت متبلور است و عاری از هر نوع خباثت و آلودگی است، از ایمان و عمل صالح شروع شده تا در مراتب کمال عبودیت، انسان را مقرّب درگاه پروردگار خویش چکیده کامل

شیوه و نوع زیستی که خداوند به انسان معرفی می‌کند، حیات طیبه است که مظهری از حیات حقیقی خداوند است؛ حیاتی در جای جای خود پاکی و طهارت متبلور است و عاری از هر نوع خباثت و آلودگی است، از ایمان و عمل صالح شروع شده تا در مراتب کمال عبودیت، انسان را مقرّب درگاه پروردگار خویش کند. در این مقاله به بررسی هم‌سازگاری و بهم تنیدگی حیات طیبه در نهج البلاغه با توجه به تعریف و مفهوم آن پرداخته شد. از جمله شاخص‌های مد نظر حیات طیبه اعم از قناعت و عمل صالح بر اساس خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های امام علی(ع) انتخاب و ضمن ارائه توضیحات و سپس شاخص‌ها، مستند گردید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

252 - بینامتنیت(تناص) واژه عدل بین زبان عربی و قرآن
نصره باجی قاسم بستانی

قرآن وحی منزل الهی در شکل ظاهری آن بر زبان عربی نازل شده است، لذا از دیرباز لغت‌شناسان و مفسران برای فهم آیات و الفاظ قرآنی، به زبان عربی و اشعار معاصر زمان نزول یا پیش از آن مراجعه می‌کردند، امّا به طور قطع، معانی و مدلولات چنین متن مقدسی که تأثیری شگرف در زندگی عرب آن چکیده کامل

قرآن وحی منزل الهی در شکل ظاهری آن بر زبان عربی نازل شده است، لذا از دیرباز لغت‌شناسان و مفسران برای فهم آیات و الفاظ قرآنی، به زبان عربی و اشعار معاصر زمان نزول یا پیش از آن مراجعه می‌کردند، امّا به طور قطع، معانی و مدلولات چنین متن مقدسی که تأثیری شگرف در زندگی عرب آن زمان و سپس در انسان‌ها در مناطق مختلف با زبان‌های گوناگون گذاشته و می‌گذارد، نمی‌تواند محدود به معانی متداول زمان خود باشد. از این رو، از دیرباز، دانشمندان مسلمان، در صدد کشف نسبت معنایی بین زبان عربی و قرآن بوده‌اند تا به دقت آشکار شود، الفاظ قرآن در چه معانی، با زبان معاصر خود، مشترک و در چه معانی متفاوت است. در این مقاله، بر اساس این رویکرد که در حقیقت کشف بینامتنیت(تناص) است، به روش تحلیلی توصیفی و کتابخانه‌ای، تلاش می‌شود ماده عدل در زبان عربی و قرآن با توجه به منابع اصیل و معتبر بررسی شده و اشتراکات و تفاوت‌های کاربرد قرآن با زبان عربی کشف و ذکر شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

253 - روش‌های مشترک تربیت اخلاقی در قرآن و نامه‌ 31 نهج ‌البلاغه
همایون رستمی سعید بهشتی محسن ایمانی

هدف این پژوهش بررسی روش‌های مشترک تربیت اخلاقی در قرآن و نامه 31 نهج‌ البلاغه است. روش بکار گرفته شده در این تحقیق، با توجه به ارتباط نزدیک و تنگاتنگ روش، هدف‌ها و ماهیت موضوع تحقیق، روش تحلیلی- استنباطی است. روش گردآوری مطالب، کتابخانه‌ای و بررسی اسناد، جامعه‌ آماری شا چکیده کامل

هدف این پژوهش بررسی روش‌های مشترک تربیت اخلاقی در قرآن و نامه 31 نهج‌ البلاغه است. روش بکار گرفته شده در این تحقیق، با توجه به ارتباط نزدیک و تنگاتنگ روش، هدف‌ها و ماهیت موضوع تحقیق، روش تحلیلی- استنباطی است. روش گردآوری مطالب، کتابخانه‌ای و بررسی اسناد، جامعه‌ آماری شامل متن و ترجمه آیات قرآن و نامه یادشده است. در این پژوهش به دلیل لزوم جامعیت نمونه، نمونه‌گیری انجام نشده و کل جامعه آماری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل مفهومی استفاده شده، و با توجه به موضوع و هدف این پژوهش، از شیوه‌ بررسی بافت یا سیاق مفهوم برای تحلیل مفاهیم بهره گرفته شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد روش‌های مشترک تربیت اخلاقی در قرآن و نامه‌ 31 نهج ‌البلاغه عبارت‌اند از موعظه، ارائه الگو، محبت، عبرت‌آموزی، توبه، و مراقبه و محاسبه. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

254 - نژادپرستی یهودیان از دیدگاه قرآن
سیدمهدی لطفی اکرم حیدری

یهودیان یکی از مهمترین جوامع نژادپرست هستند، که در طول تاریخ با تمسکبه مبانی و اصول نادرست به روند نژادپرستی خود جلوهای قانونی دادهاند، و گاه باادعای برتری نژاد و مذهب خود قوانین خداوند را نادیده گرفتهاند . قرآن از جملهعلل و عوامل نژادپرستی یهودیان را برتری طلبی ، انحصا چکیده کامل

یهودیان یکی از مهمترین جوامع نژادپرست هستند، که در طول تاریخ با تمسکبه مبانی و اصول نادرست به روند نژادپرستی خود جلوهای قانونی دادهاند، و گاه باادعای برتری نژاد و مذهب خود قوانین خداوند را نادیده گرفتهاند . قرآن از جملهعلل و عوامل نژادپرستی یهودیان را برتری طلبی ، انحصارطلبی بیجا، حسادت،پیروی کورکورانه، گریز از واقعیات، داشتن عقاید اغراق آمیز و انعطاف ناپذیریایشان در مقابل حق و حقیقت دانسته، و در بسیاری موارد نیرنگ و تعصب آنان رابه مسلمانان یادآور شده است . در این مقاله ضمن بررسی مبانی نژادپرستییهودیان در تورات به نقد قرآنی این موضوع پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

255 - واکاوی حقیقت عالم برزخ
رضا رستمی زاده حلیمه محمدی

خداوند در قرآن از زاویه های مختلف به مسئله حیات پس از مرگ، عالم برزخ و جهان آخرتپرداخته است؛ از این میان می توان حداقل بیست آیه را یافت که بر جهان برزخی دلالت دارد واز مجموع این آیات حقیقت وجود عالم برزخ تا حد زیادی روشن می شود. این پژوهش در صددبررسی عالم برزخ در آیات م چکیده کامل

خداوند در قرآن از زاویه های مختلف به مسئله حیات پس از مرگ، عالم برزخ و جهان آخرتپرداخته است؛ از این میان می توان حداقل بیست آیه را یافت که بر جهان برزخی دلالت دارد واز مجموع این آیات حقیقت وجود عالم برزخ تا حد زیادی روشن می شود. این پژوهش در صددبررسی عالم برزخ در آیات مذکور است، که از یک طرف ذهن مخاطب را به حقیقت عالم برزخمتوجه م یکند، و از طرف دیگر در ساماندهی اعمال و رفتارش که تعیین کننده وضعیت او درعالم برزخ است نقشی اساسی دارد؛ لذا در این راستا به مفهوم شناسی برزخ، تفسیر، شرح وتوضیح آیات مربوط به این موضوع، فلسفه برزخ، و در نهایت بهشت و جهنم برزخی و تفاوت آنبا بهشت و جهنم رستاخیز به منظور بیان حالت های آن عالم اشاره می شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

256 - گذری بر معنی‌شناسی اسلوب تمنی در قرآن کریم
مرضیه کهندل جهرمی محمود آبدانان مهدیزاده

از جنبه‌هایی که در معنی‌شناسی قرآنی می‌توان از آن مدد جست اسلوب‌های ادبی می‌باشند، که به طور محسوسی در آیات الهی جلوه‌گری می‌نمایند. قرآن کریم پیام‌های والای خود را در قالب زیباترین اسلوب‌های ادبی بیان می‌دارد، تا از این رهگذر بتواند هدایتگر و روشنی‌بخش راه جامعه بشری گ چکیده کامل

از جنبه‌هایی که در معنی‌شناسی قرآنی می‌توان از آن مدد جست اسلوب‌های ادبی می‌باشند، که به طور محسوسی در آیات الهی جلوه‌گری می‌نمایند. قرآن کریم پیام‌های والای خود را در قالب زیباترین اسلوب‌های ادبی بیان می‌دارد، تا از این رهگذر بتواند هدایتگر و روشنی‌بخش راه جامعه بشری گردد. از جمله این اسلوب‌ها، اسلوب تمنی است. هدف از مقاله حاضر این است که به بررسی این اسلوب در قرآن کریم بپردازد، و اغراض بلاغی که در حروف تمنی یعنی لیتَ، لعلَّ، هَل و لو به کار رفته است را ذکر نماید. سپس این اغراض را در آیه های قرآنی مورد بررسی قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

257 - کیفیت جامعیت قرآن در پرتو آرای اندیشمندان و مفسران مسلمان
حمزه حاجی مهدی مهریزی

چکیده صفات و ویژگی های قرآن کریم، همواره بستر مناسبی جهت اندیشه ورزی و تضارب آراء میان اندیشمندان و مفسران اسلامی بوده است. یکی از این ویژگی ها، جامعیت قرآن است که جزو باورهای بنیادین مسلمانان و از مبانی مهم فهم و تفسیر قرآن به شمار می آید. به تبع جامعیت قرآن، مساله مه چکیده کامل

چکیده صفات و ویژگی های قرآن کریم، همواره بستر مناسبی جهت اندیشه ورزی و تضارب آراء میان اندیشمندان و مفسران اسلامی بوده است. یکی از این ویژگی ها، جامعیت قرآن است که جزو باورهای بنیادین مسلمانان و از مبانی مهم فهم و تفسیر قرآن به شمار می آید. به تبع جامعیت قرآن، مساله مهم دیگری که مطرح است کیفیت جامعیت قرآن می باشد، بدان جهت که صرف اثبات جامعیت قرآن بدون تبیین کیفیت آن ممکن است در عالم واقع، ذهن افرادی را نسبت به اصل جامعیت قرآن مشوش سازد و یا کسانی را در مورد صفات و ویژگی های قرآن به شک و تردید وا دارد. در این مقاله سعی بر آن است ضمن تبیین مفهوم جامعیت قرآن و نظریه های ارائه شده پیرامون آن، به کیفیت جامعیت قرآن از دیدگاه اندیشمندان و مفسران اسلامی به عنوان راهکاری اساسی در دفاع و شبهه زدایی از اصل جامعیت قرآن پرداخته شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

258 - مسئولیت مدنی قاضی و مبنای قرآنی و روایی آن
امان الله علیمرادی سید جلال الدین آل طه مکی

در گزینش قضات معمولاً شرایط و ویژگی‌های خاصی در نظر گرفته شده، و سخت‌گیری‌های زیادی مبذول می‌گردد. با این وجود قضات نیز از جنس بشر بوده و خطا و تقصیر در عمل آن‌ها امری پذیرفتنی است و چه بسا در اثر عمل آن‌ها ممکن است خسارت جبران ناپذیری به بار آید. قانونگذار به صراحت در چکیده کامل

در گزینش قضات معمولاً شرایط و ویژگی‌های خاصی در نظر گرفته شده، و سخت‌گیری‌های زیادی مبذول می‌گردد. با این وجود قضات نیز از جنس بشر بوده و خطا و تقصیر در عمل آن‌ها امری پذیرفتنی است و چه بسا در اثر عمل آن‌ها ممکن است خسارت جبران ناپذیری به بار آید. قانونگذار به صراحت در اصل 171 قانون اساسی مسئولیت شخصی قضات را اعلام و به دنبال آن در قوانین دیگر، از جمله ماده 58 قانون مجازات اسلامی تقریباً مفاد اصلی مذکور را تکرار نموده است. در این مقاله ضمن بررسی انواع خسارت ناشی از آراء قاضی به چگونگی جبران خسارت ناشی و مبانی قرآنی و روایی از این آراء پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

259 - مبانی سیاست خارجی حکومت اسلامی از دیدگاه قرآن
ایران اسدی

تحقیق و حاصل کار پژوهشی حاضر دو مبحث مهم می‌باشد: یکی اصول سیاست خارجی حکومت اسلامی از دیدگاه قرآن و دیگری اهداف سیاست خارجی حکومت اسلامی از دیدگاه قرآن. در بحث اول اصول سیاست خارجی شامل اصل توحید، اصل نفی سبیل، اصل حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات و اصل احترام متقابل بین چکیده کامل

تحقیق و حاصل کار پژوهشی حاضر دو مبحث مهم می‌باشد: یکی اصول سیاست خارجی حکومت اسلامی از دیدگاه قرآن و دیگری اهداف سیاست خارجی حکومت اسلامی از دیدگاه قرآن. در بحث اول اصول سیاست خارجی شامل اصل توحید، اصل نفی سبیل، اصل حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات و اصل احترام متقابل بین المللی و نهایتاً اصل وفای به عهد می‌باشند که به وسیله مصداق‌های قرآنی مورد تأیید و تأکید قرار می‌گیرد. بحث دوم اهداف سیاست خارجی از دیدگاه قرآن در شش هدف ذیل خلاصه می‌گردد: 1.ایجاد حکومت واحد اسلامی در جهان.2.ایجاد عدالت اجتماعی.3.سعادت بشریت. 4.توسعه ارزش‌ها و آیین اسلام. 5.حفظ صلح و امنیت بین‌المللی. 6.ظلم ستیزی و منع جنگ و تجاوز. این نوشتار سعی دارد سیاست خارجی حکومت اسلامی را از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار دهد تا در پرتو آن دولت‌های اسلامی روابط خارجی خود را تنظیم نمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

260 - نگرشی قرآنی بر رابطه سبک زندگی دینی و حیات طیبه
ابراهیم ابراهیمی اصغر طهماسبی بلداجی باب الله محمّدی نبی کندی

از منظر قرآن کریم زندگی اسلامی حوزه‌های متعددی دارد، که برخی از آن‌ها به عنوان زیربنا و مبنای زندگی اسلامی هستند، و اصول کلی زندگی اسلامی را تشکیل می‌دهند و برخی دیگر مؤلفه‌ها و رویکردهای عملی، رفتاری، فردی و اجتماعی می‌باشند که نقش عملی و کاربردی در زندگی اسلامی دارند. چکیده کامل

از منظر قرآن کریم زندگی اسلامی حوزه‌های متعددی دارد، که برخی از آن‌ها به عنوان زیربنا و مبنای زندگی اسلامی هستند، و اصول کلی زندگی اسلامی را تشکیل می‌دهند و برخی دیگر مؤلفه‌ها و رویکردهای عملی، رفتاری، فردی و اجتماعی می‌باشند که نقش عملی و کاربردی در زندگی اسلامی دارند. لذا قرآن کریم به افرادی که این شاخصه‌ها را دارا باشند وعده حیات طیبه داده است. بر همین اساس در جستار پیش رو پس از بررسی مفهوم حیات طیبه و سبک و سیاق زندگی اسلامی رابطه آن دو مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و با توجه به این مهم، رهاوردهای غایی آن بیان گردیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

261 - روابط بینامتنی اشعار ابن زیدون با قرآن کریم
معصومه نعمتی قزوینی حمیده سادات محسنی

به طور کلی هر انسانی در فرایند عقلانی، فکری و حتی عاطفی خود از افکار، ایده‌ها و مکاتب مختلف تأثیر می‌پذیرد. "بینامتنی" نظریه‌ای است که با ورودش به حوزه نقد ادبی، باعث ایجاد تحولی شگرف در این زمینه گشت. بر اساس این نظریه، هر متنی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و بازخوانشی از د چکیده کامل

به طور کلی هر انسانی در فرایند عقلانی، فکری و حتی عاطفی خود از افکار، ایده‌ها و مکاتب مختلف تأثیر می‌پذیرد. "بینامتنی" نظریه‌ای است که با ورودش به حوزه نقد ادبی، باعث ایجاد تحولی شگرف در این زمینه گشت. بر اساس این نظریه، هر متنی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و بازخوانشی از دیگر متون پیش از خود یا معاصر با خود است. بنا بر این نظریه، بسیاری از متون عربی را می‌بینیم که هر کدام در انواع و اشکال مختلف، با متون کلاسیک گران‌سنگ عربی، دارای روابط بینامتنی است که البته سهم قرآن در این میان، از دیگر متون بیش‌تر بوده است. ابن زیدون یکی از شاعران برجسته اندلس است که در اشعار خود از قرآن کریم اثر پذیرفته است. بر این اساس پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی به تبیین گونه‌های مختلف بینامتنی قرآنی در اشعار این شاعر پرداخته و به این نتیجه رسیده است که ابن زیدون با سه شیوه تلمیحی، گزاره‌ای و واژگانی از قرآن کریم تأثیر پذیرفته است که البته سهم شیوه سوم بیش‌تر از دو شیوه دیگر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

262 - تأثیر نماز بر وجدان کاری و ایجاد تعهد شغلی از منظر آیات و روایات
محمد کریم حکمت آرا عادل سلطانی

با توجــه به نیاز فطری بشر به عبادت و وضعیت کنونی محیط‌های کاری در جـوامع اسلامی در عصر حاضر نیاز است تا در جهت تحقق فریضه واجب نمــاز و تقــویت آن در بین محیط‌های کاری گامـی برداریم؛ از این رو مقالـه حاضر سعی دارد در آغاز به معــرفی عبـادت، حقیقت، اهمیت، آثار و برکـات چکیده کامل

با توجــه به نیاز فطری بشر به عبادت و وضعیت کنونی محیط‌های کاری در جـوامع اسلامی در عصر حاضر نیاز است تا در جهت تحقق فریضه واجب نمــاز و تقــویت آن در بین محیط‌های کاری گامـی برداریم؛ از این رو مقالـه حاضر سعی دارد در آغاز به معــرفی عبـادت، حقیقت، اهمیت، آثار و برکـات نمــاز با توجه به آیات و روایات بپردازد و سپس تأثیـر آن را بر فــرد و جامعه در داشتن وجـدانی بیدار برای دستیابی به سعـادت حیات دنیــوی و اخروی بحث نماید. در بخش دیگــر این مقـاله بحث راجع به موضوع‌هایی از قبیل اسرار نمــاز، علل غفلت از آن و تـأثیراتش بر تعهد شغلی کارکنان بوده که در نهایت با مدیریت صحیح مسئولین در حــوزه کاری خود با بالابردن انگیــزه مسئولیت پذیری افــراد در جهت بهره‌وری بهتر و تعـالی تعهـد شغلی آنان با توجه به رشــد فزاینده اخلاق حرفه‌ای به کمک فرهنـگ اقامه نماز و ارائه راهکارهای کلیدی و سازنده که می‌تواند از مهم‌ترین عــوامل رشد و پیشرفت کاری باشد پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

263 - تحلیل و بررسی ادبی ساختار «لا اُقْسِمُ» در قرآن کریم
سیدمحمد نقیب مرتضی سازجینی سید محمد موسوی

در پژوهش حاضر به بررسی آراء مفسران و نحویان درباره سوگند لا اقسم در قرآن کریم پرداخته شد. در بین مفسران در مورد نقش حرف لا در این ساختار نظرات متفاوتی وجود دارد. بدین جهت، ابتدا تمامی آراء مهم در این زمینه احصا و بر اساس آیات قرآن و همچنین قواعد علم نحو، مورد بررسی قرار چکیده کامل

در پژوهش حاضر به بررسی آراء مفسران و نحویان درباره سوگند لا اقسم در قرآن کریم پرداخته شد. در بین مفسران در مورد نقش حرف لا در این ساختار نظرات متفاوتی وجود دارد. بدین جهت، ابتدا تمامی آراء مهم در این زمینه احصا و بر اساس آیات قرآن و همچنین قواعد علم نحو، مورد بررسی قرار گرفت. در بین مفسران سه دیدگاه عمده در مورد نقش حرف نفی وجود دارد: 1. زائده بودن حرف لا؛ 2. نافیه بودن حرف لا؛ 3. دیدگاه سوم به این شکل است که اصل کلمه لا اقسم بوده و حرف الف اشباع شده است. این دیدگاه نیز علاوه بر اینکه مشکل نحوی دارد، با قرائت عامه نیز سازگار نیست. با بررسی های صورت گرفته این نتیجه حاصل شد که هیچ کدام از آراء فوق اقناع کننده و کامل نیستند و قول مختار بدین صورت است که ساختار لا اقسم در قرآن کریم، روی‌ هم فعل سوگند و به معنای قسم یاد می‌کنم است و این نوع استعمال بین عرب شایع بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

264 - بیهقى و نگاه او از دیدگاه قرآن
نیره محمدی

با نگاهی گذرا بر آثار بزرگان ادب فارسی پیداست که بسیاری از عبارات و تعبیرات و اشارات آنان به اقتباس یا الهام از این کتاب مبین و یا احادیث ائمه معصومین (ع) است. تمکین از ادبیات قرآنی توسط شاعران و نویسندگان عامل مهمی در اعتلا وفخامت بخشیدن به آثار آنان بوده است. اصولاً چکیده کامل

با نگاهی گذرا بر آثار بزرگان ادب فارسی پیداست که بسیاری از عبارات و تعبیرات و اشارات آنان به اقتباس یا الهام از این کتاب مبین و یا احادیث ائمه معصومین (ع) است. تمکین از ادبیات قرآنی توسط شاعران و نویسندگان عامل مهمی در اعتلا وفخامت بخشیدن به آثار آنان بوده است. اصولاً نمی&zwnj;توان در حوزه تاریخ ادبی ایران اثری یافت که متأثر از قرآن و حدیث نباشد. در قرن چهارم که اوج تمدن اسلامی بوده سهم ایرانی&zwnj;ها چه در اداره حکومت و راه بردن اجتماع و چه در فرهنگ آفرینی بسیار بوده است و قرآن نقش اول را ایفا می&zwnj;کرده است. در نثر بیهقی که مربوط به اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم است و سبک نثر ساده قدیم و سبک فنی دوره&zwnj;ی بعد و نثر مرسل عالی است، استشهاد به آیات قرآن به میزان بسیار کمی آورده شده است و بیشتر تأثیر مفاهیم آیات قرآن (تلمیح) در این نثر دیده می&zwnj;شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

265 - شیوه‌های برگردان مجاز مفرد مرسل سوره یوسف در چند ترجمه از قرآن
زهرا محمدی سیمین ولوی

به دلیل گستردگی بکارگیری مجاز در قرآن کریم توجه به آن برای درک حقایق قرآنی ضروری است. در این مقاله روش‌های ترجمه قرآن و مفهوم و اقسام مجاز، مورد بررسی قرار گرفته و آنگاه با روش استقرائی- استنتاجی، مجازهای مفرد مرسل سوره یوسف جهت تبیین شیوه ترجمه آن در ترجمه‌های منتخب که چکیده کامل

به دلیل گستردگی بکارگیری مجاز در قرآن کریم توجه به آن برای درک حقایق قرآنی ضروری است. در این مقاله روش‌های ترجمه قرآن و مفهوم و اقسام مجاز، مورد بررسی قرار گرفته و آنگاه با روش استقرائی- استنتاجی، مجازهای مفرد مرسل سوره یوسف جهت تبیین شیوه ترجمه آن در ترجمه‌های منتخب کهن(طبری، سور آبادی، میبدی، ابوالفتوح رازی) مورد بررسی قرار گرفته است. حاصل این پژوهش مشخص می‌کند مترجمان مورد بحث روش یکسانی در ترجمه مجاز مفرد مرسل نداشته‌اند، در برخی موارد مبدأ- محور و گاه مقصد- محور بوده‌اند. مترجمان ترجمه طبری بیش‌ترین ترجمه تحت اللفظی را داشته‌اند؛ سورآبادی بیش‌ترین ترجمه محتوایی را ارائه نموده است. میبدی و ابوالفتوح رازی به یک نسبت به ترجمه تحت اللفظی، ترجمه محتوایی و تفسیری پرداخته‌اند. در ترجمه مجاز مفرد مرسل نمی‌توان اسلوب مشخصی را ارائه داد بلکه از روش‌های مختلف ترجمه می توان استفاده نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

266 - مخاطبه با کلام ‌الله؛ الگوی تعامل با قرآن در بیان معصومین(ع)
حسین رحمانی‌زاده حسین مرادی زنجانی محمدحسین صائنی فرهاد ادریسی

قرآن دارای ماهیت ویژه زبانی است که در سراسر آن با تعدد متکلّم و مخاطب و به بیانی دیگر با چرخش و شکست مخاطب مواجه هستیم. سنّت و الگوی مخاطبه با کلام‌ الله حاکی از همین ویژگی زبانی است که در سیره معصومین(ع) متجلی بوده است. معصومین(ع) به هنگام قرائت، ارتباط دو سویه با قرآن چکیده کامل

قرآن دارای ماهیت ویژه زبانی است که در سراسر آن با تعدد متکلّم و مخاطب و به بیانی دیگر با چرخش و شکست مخاطب مواجه هستیم. سنّت و الگوی مخاطبه با کلام‌ الله حاکی از همین ویژگی زبانی است که در سیره معصومین(ع) متجلی بوده است. معصومین(ع) به هنگام قرائت، ارتباط دو سویه با قرآن برقرار کرده و در مقام گفت‌وگو و دیالوگ با قرآن، عباراتی را بیان می‌کردند. به عنوان مثال امیرالمؤمنین(ع) پس از تلاوت آیه ﴿سبّح اسم ربّک الأعلی﴾ می‌فرمودند: سبحان ربّی الأعلی. این پژوهش با بررسی سیر تاریخی و استخراج و گونه‌شناسی چنین گزاره‌هایی، سعی دارد به الگویی جامع و مستند به سیره ائمه معصومین(ع) در تعامل با قرآن دست یابد. در این تحقیق که با روش تحلیلی- توصیفی انجام شده است، مشخص می‌شود، مخاطبه‌های اهل بیت(ع)، با قرآن گاه کلامی بود و گاه غیر کلامی. مخاطبه‌های کلامی ایشان نیز گاه برگرفته از عبارات قرآنی بود و گاه بدون استفاده از آن‌ها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

267 - تکاثر، عوامل، آثار و پیامدها در آیات قرآنی
سید محمد رضوی

چکیده تکاثر در واقع افزون&zwnj;طلبی، برتری&zwnj;جویی و پیشی&zwnj;گرفتن از دیگران در جمع مال و کثرت فرزندان و دیگر تعلقات دنیوی است که این حس موجود در آدمی حجم وسیعی از آیات و روایات را به خود اختصاص داده است. این حس سیری ناپذیر در انسان، اگر در مجرای صحیح قرار نگیرد و چکیده کامل

چکیده تکاثر در واقع افزون&zwnj;طلبی، برتری&zwnj;جویی و پیشی&zwnj;گرفتن از دیگران در جمع مال و کثرت فرزندان و دیگر تعلقات دنیوی است که این حس موجود در آدمی حجم وسیعی از آیات و روایات را به خود اختصاص داده است. این حس سیری ناپذیر در انسان، اگر در مجرای صحیح قرار نگیرد و به شایستگی کنترل نشود؛ علاوه بر اینکه سرمایه عمر را تباه می&zwnj;کند و درد و رنج&zwnj;&zwnj;های فراوان با خود دارد، سرانجام سخت و ناگواری را برای آدمی رقم می&zwnj;زند. تکاثر و افزون خواهی و برتری جستن از دیگران، یکی از بزرگترین عوامل سقوط و غفلت آدمی از یاد خدا و بی&zwnj;توجهی به دین و دیانت و سر&zwnj;پیچی از انجام اوامر و پرهیز از نواهی الهی می‌باشد. این مقاله سعی بر آن دارد که ضمن ارایه تصویری روشن از این موضوع، عوامل بروز و آثار و پیامدهای این رفتار آدمی را بررسی کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

268 - مواد پروتئینی در قرآن و حدیث
عبدالمجید طالب تاش معصومه داودی

قرآن کردیم در خصوص بُعد جسمانی انسان که جایگاه و میزبان روح مقدسی است و از جانب خالق یکتا در این کالبد جسمانی دیده شده است، اهتمام ویژه ای دارد. به طوری که در بیش از 300 آیه به طور مستقیم یا غیر مستقیم موضوع غذا و تغذیه مطرح شده است. زیرا بی تردید لازمه رسیدن به کمال ان چکیده کامل

قرآن کردیم در خصوص بُعد جسمانی انسان که جایگاه و میزبان روح مقدسی است و از جانب خالق یکتا در این کالبد جسمانی دیده شده است، اهتمام ویژه ای دارد. به طوری که در بیش از 300 آیه به طور مستقیم یا غیر مستقیم موضوع غذا و تغذیه مطرح شده است. زیرا بی تردید لازمه رسیدن به کمال انسانی بهرهمندی از سلامت تن و روان است که نوع غذا و روش تغذیه نقش اساسی در تحقق آن ایفا می کند. چنانچه پیامبر اسلام (ص) منشأ بروز و ظهور هر گونه بیماری را مربوط به آن دانسته و معده را خانه هر بیماری و امساک در پُرخوری را بهترین درمان دانسته اند و به طور کلی ایات و روایات فراوانی درباره تأثیر تغذیه و چگونگی استفاده از این مواد، آداب غذا خوردن و میزان آن بر سلامت جسم و روح انسان وجود دارد که با استفاده از آنها می توان تا حد زیادی از امراض جسمی و روحی و حتی اخلاقی جلوگیری کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

269 - نقد مبانی نژادپرستی از دیدگاه قرآن
اکرم حیدری طاهره جوکار

این تحقیق با بررسی مبانی نژادپرستان به نقد قرآنی این مبانی و بیان دیدگاه‌های قرآنی در این زمینه پرداخته است. از مهم‌ترین مبانی نژادپرستی برتری‌طلبی است که ملاک آن نژاد، رنگ پوست، زبان، دارایی و کثرت فرزندان، قدرت و ثروت، مذهب و منطقه جغرافیایی است. در اینجا یک یک این مو چکیده کامل

این تحقیق با بررسی مبانی نژادپرستان به نقد قرآنی این مبانی و بیان دیدگاه‌های قرآنی در این زمینه پرداخته است. از مهم‌ترین مبانی نژادپرستی برتری‌طلبی است که ملاک آن نژاد، رنگ پوست، زبان، دارایی و کثرت فرزندان، قدرت و ثروت، مذهب و منطقه جغرافیایی است. در اینجا یک یک این موارد مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به علاوه دو مبنای دیگر یعنی تبعیض و تکبر نیز که عواملی برای نژادپرستی هستند با توجه به آیات قران مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

270 - بررسی قیام زید بن علی(ع) و تأثیر آن بر روند گسترش تشیّع
حسن قریشی کربن علی اکبر رزاقی سید ابوالفضل رضوی زهرا قنبری مله

بدون شک یکی از قاریان و مفسران کلام الهی که از جایگاه ویژه‌ای در بین قاریان و مفسران قرآن برخوردار است زید بن علی(ع) است. آثار بجا مانده از ایشان نشانگر آن است که وی تألیفات زیادی در این خصوص داشته و لقب "حلیف القرآن" درباره او نشان‌دهنده پیوند ثابت وی با قرآن است. ایشا چکیده کامل

بدون شک یکی از قاریان و مفسران کلام الهی که از جایگاه ویژه‌ای در بین قاریان و مفسران قرآن برخوردار است زید بن علی(ع) است. آثار بجا مانده از ایشان نشانگر آن است که وی تألیفات زیادی در این خصوص داشته و لقب "حلیف القرآن" درباره او نشان‌دهنده پیوند ثابت وی با قرآن است. ایشان همچنین دارای قرائتی مشهوری بوده که بعضی از بزرگان آن را در کتابی مستقل جمع آوری نموده‌اند. قیام زید که نشأت‌گرفته از آیات قرآن بوده، نخستین قیامی است که از سوی خاندان علی(ع) بعد از واقعه کربلا در سرزمین‌های اسلامی، بر ضد امویان صورت گرفته است. سادات حسنی و سادات حسینی نیز با الهام از این قیام علیه امویان و عباسیان دست به شورش و اعتراض زدند. لذا این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی در صدد است ابتدا چگونگی قیام‌ زید بن علی(ع) با استفاده از آموزه‌های قرآنی را مشخص و سپس تأثیر این قیام را بر روند گسترش تشیع بیان نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

271 - آسیب شناسی پژوهش کرنیلیا شاک در"مقاله موسی"
حسن رضایی سیفعلی زاهدی فر مرتضی ولی زاده

پژوهش حاضر به معرفی و آسیب شناسی مقاله موس ی(ع) (Moses)در دائر ة المعارف قرآن (Encyclopaedia of the Qurān)پردازد . کُرنیلیا شاکنویسنده مقاله، در آن به بررسی کودکی موسی(ع)، کشته شدن یکی از قبطیان، عزیمت موسی(ع) به مدین، نبوت موسی(ع)، صبر موسی(ع)، نجات موسی(ع) و هلاکت فرع چکیده کامل

پژوهش حاضر به معرفی و آسیب شناسی مقاله موس ی(ع) (Moses)در دائر ة المعارف قرآن (Encyclopaedia of the Qurān)پردازد . کُرنیلیا شاکنویسنده مقاله، در آن به بررسی کودکی موسی(ع)، کشته شدن یکی از قبطیان، عزیمت موسی(ع) به مدین، نبوت موسی(ع)، صبر موسی(ع)، نجات موسی(ع) و هلاکت فرعون پرداخته است . مقاله یادشده نکات مثبتی دارد، اما برخی از مطالب مطرح شده در آن قابل نقد است . موارد نقدپذیر عبارت اند از: اقتباس قرآن از کتب عهدین، درآوردن پای پوش، صحف موسی(ع) و رؤیت خدا. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

272 - صوم رمضان بین الأدب و القرآن
مجید خزایی

جعل الله الصوم طهارة للقلوب، وسلامة للأبدان. و إذا تترتب علی الصوم کل هذه الفوائد، فبالطبع إنه کان موجودا لدی الشرائع السماویة الأخری، لأن الله لا یأمر عباده بشیء إلا وفیه فوائد روحیة، وجسدیة، ووجود الصوم فی الأدیان الأخری لا یحتاج إلی إقامة دلائل تاریخیة کثیرة، لأن الل چکیده کامل

جعل الله الصوم طهارة للقلوب، وسلامة للأبدان. و إذا تترتب علی الصوم کل هذه الفوائد، فبالطبع إنه کان موجودا لدی الشرائع السماویة الأخری، لأن الله لا یأمر عباده بشیء إلا وفیه فوائد روحیة، وجسدیة، ووجود الصوم فی الأدیان الأخری لا یحتاج إلی إقامة دلائل تاریخیة کثیرة، لأن الله صرّح بهذه الظاهرة الطیبة المبارکة فی الکتاب المبین إذا قال فی محکم آیات: یَا أیُّهَا الَّذِینَ امَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقُونَ(البقرة:183). یرید هذا المقال أن یدرس هذا المکتوب فی القرآن الکریم وفی الشّریعة الإسلامیة الغرّاء من ناحیة، وفی الأدب العربی من ناحیة أخری، لیبین أنه کان له تأثیره الواضح فی هذا الأدب الذی استمد مضامینه لدی کثیر من الشعراء مت القرآن و الإسلام. ومن الملاحظ أن هناک شعراء کثیرین ذکروا هذه العبادة الإلهیة فی قصائدهم، إلا أننا اکتفینا بنماذج قلیقة جدا. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

273 - جلوه‌های هنری در قصص قرآن کریم
مهدی وحیدی مطلق سیدرضا موسوی میثم تارم

هدف این تحقیق بررسی عناصر نمایشی در قصص قرآنی است. در ساختار اغلب داستان‌های قرآن، عناصر هنری شناخته شده در ادبیات نوین داستانی، تا حدودی قابل تحلیل و ارزیابی است. در ادبیات داستانی امروز، عناصری مانند طرح و پی‌رنگ، حادثه، شخصیت، گفت‌وگو، روایت، صحنه، زاویه دید و درون‌م چکیده کامل

هدف این تحقیق بررسی عناصر نمایشی در قصص قرآنی است. در ساختار اغلب داستان‌های قرآن، عناصر هنری شناخته شده در ادبیات نوین داستانی، تا حدودی قابل تحلیل و ارزیابی است. در ادبیات داستانی امروز، عناصری مانند طرح و پی‌رنگ، حادثه، شخصیت، گفت‌وگو، روایت، صحنه، زاویه دید و درون‌مایه وجود داردکه هم از نظر ساختار و هم از نظر محتوا مقوم داستان هستند. عنصر شخصیت نقش مهمی‌ در داستان‌های قرآن دارد و یکی از محورهای مهم داستان به‌شمار می‌رود. این شخصیت‌ها با توجه به پیام و هدف سوره و داستان مورد نظر، به‌گونه‌ای هماهنگ با دیگر عناصر داستانی نقش خود را ایفا می‌کنند. "صحنه" ظرف زمانی و مکانی وقوع حوادث داستان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

274 - معناشناسی نسخ در اندیشه سلفیان با تأکید بر آراء ابن‌تیمیه
حمزه علی بهرامی

10.30495/qsf.2021.680776

مسأله نسخ یکی از مسائل بسیار مهم در علوم قرآنی است که میان صاحبنظران در تعریف و مصادیق آن اختلافات فراوانی وجود دارد. قرآن مجید خود در چند آیه به وقوع نسخ در قرآن تصریح فرموده است(بقره/ 106؛ نحل/ 101؛ رعد/ 39). نوع مواجهه با مسأله نسخ می‌تواند موجب پذیرش یا انکار حجیت ظ چکیده کامل

مسأله نسخ یکی از مسائل بسیار مهم در علوم قرآنی است که میان صاحبنظران در تعریف و مصادیق آن اختلافات فراوانی وجود دارد. قرآن مجید خود در چند آیه به وقوع نسخ در قرآن تصریح فرموده است(بقره/ 106؛ نحل/ 101؛ رعد/ 39). نوع مواجهه با مسأله نسخ می‌تواند موجب پذیرش یا انکار حجیت ظاهری آیات فراوانی از قرآن باشد. جریان سلفی- تکفیری فرقه‌ای منسوب به اهل سنت با گرایش و رویکردی خاص در تفسیر و علوم قرآنی برداشتی متفاوت‌تر از سایر فرق اسلامی در موضوع نسخ دارد. به نظر، این اختلاف خود یکی از عوامل شکل گیری فتنه‌ها، خونریزی‌ها و کشتن مسلمان‌ها در عصر حاضر است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد اسنادی و نیز آگاهی از ضروت شناخت مبانی فکری جریان سلفی- تکفیری به مطالعه و تحلیل نسخ در دیدگاه آنان می‌پردازد و در پایان به این نتیجه می‌رسد که سلفیان نسخ اصطلاحی را انکار می‌کنند و نسخ را در معنایی به کار می‌برند که شامل تخصیص، تقیید، مطلق، استثنا و... هم می‌شود. عدم توجه به این نکته می‌تواند موجب خطا در قضاوت‌های ما باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

275 - بازتاب آموزه‌ها و دستورات اخلاقی اسلام در دیوان شهریار(با استناد به قـرآن و حـدیث)
محبوبه مسلمی‌زاده

دین مبین اسلام حاوی آداب و دستورهایی است که عقیده و عمل بدان، رفتار انسان را جهت بخشیده زندگی او را هدفمند و متعالی می‌سازد. محمّدحسین شهریار که به فرموده مقام معظم رهبری یکی از شاخص‌ترین الگوهایی است که با الهام از معنویت و کلام خدا و اولیاء و اوصیاء جاودانه شد، اشعارش چکیده کامل

دین مبین اسلام حاوی آداب و دستورهایی است که عقیده و عمل بدان، رفتار انسان را جهت بخشیده زندگی او را هدفمند و متعالی می‌سازد. محمّدحسین شهریار که به فرموده مقام معظم رهبری یکی از شاخص‌ترین الگوهایی است که با الهام از معنویت و کلام خدا و اولیاء و اوصیاء جاودانه شد، اشعارش یکسره از اعتقاد مذهبی‌اش تأثیر یافته، اصول و فروع و دستورات این دین مقدس در آن‌ها نمود بارز یافته است، با این حال در نوآوری مضمون کوشیده اما از طبیعت اندیشه و حال و هوای ایرانی بیرون نرفته است. در این مقاله، به اقتضای مجال، دستورات و ارزش‌های اخلاق اسلامی و اصول و فروع دین از کلیات دیوان شهریار استخراج و با استناد به آیات و احادیث و روایات، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و اعتقاد راسخ و ریشه‌دار شهریار هرچه بیش‌تر تبیین شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

276 - نقد آراء مستشرقان در تحریف زیادت بر قرآن
ابراهیم اقبال فرزاد دهقانی

"تحریف" عاملی است که اصالت و اعتبار هر کتاب و هر کلامی را با آسیب همراه می‌کند. نسبت تحریف به قرآن مجید، خواسته یا ناخواسته در همین راستاست. نوعی از آن، تحریف به زیادت است که از سابقه چندانی برخوردار نیست و دانشمندان پیشین به سان دیگر انواع(نقصان و تغییر) به آن نپرداخته چکیده کامل

"تحریف" عاملی است که اصالت و اعتبار هر کتاب و هر کلامی را با آسیب همراه می‌کند. نسبت تحریف به قرآن مجید، خواسته یا ناخواسته در همین راستاست. نوعی از آن، تحریف به زیادت است که از سابقه چندانی برخوردار نیست و دانشمندان پیشین به سان دیگر انواع(نقصان و تغییر) به آن نپرداخته‌اند، اما در یکی دو سده کنونی، مستشرقان به این نوع تحریف دامن زده‌اند. موارد ادعائی حدود ده آیه است. آن‌ها با استناد به قرآن کریم و اسلوب و محتوای آن و مطالب برخی منابع روایی، تفسیری و تاریخی به طرح آراء خود مبادرت ورزیده‌اند. آراء آن‌ها با استفاده از همان منابع و روش خودشان، قابل بررسی و نقد جدی است. این مقاله در صدد طرح و نقد نیمی از نظریات در این راستا است(آیه 144 آل عمران و آیات مشابه؛ 1/اسراء؛ 38/شوری و 4/معارج) تا بدین وسیله مصون بودن قرآن کریم از این نوع تحریف نیز ثابت شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

277 - تجلّی قرآنی- شاعرانه حضرت علی(ع) در شعر کهن فارسی
احمدرضا یلمه ها مسلم رجبی

دین مبین اسلام از دو منبع نورانی و استوار سرچشمه می‌گیرد؛ یکی آموزه‌های قرآن کریم و دیگر تعالیم اهل بیت علیهم السلام. در قرآن کریم به استناد تفاسیر و روایات خاندان وحی علیهم السلام آیاتی هست که در شأن امیر مؤمنان علی ابن ابی طالب(ع) نازل شده است. حال شعرای شیعی و نیز مس چکیده کامل

دین مبین اسلام از دو منبع نورانی و استوار سرچشمه می‌گیرد؛ یکی آموزه‌های قرآن کریم و دیگر تعالیم اهل بیت علیهم السلام. در قرآن کریم به استناد تفاسیر و روایات خاندان وحی علیهم السلام آیاتی هست که در شأن امیر مؤمنان علی ابن ابی طالب(ع) نازل شده است. حال شعرای شیعی و نیز مسلمان که بنا به تیمّن و تبرّک آیات نورانی وحی را در اشعار خویش منعکس می‌ساخته‌اند، گاهی اوقات به هنگام مدح مقام عظمای علوی و نیز تمجید از مقام شامخ ولایت، این آیات را در اشعار خود تعمّداً می‌گنجانده‌اند تا از طرفی سخن خویش را رنگ و رویی قرآنی بزنند و نیز از طرفی دیگر بتوانند در پرتو روایات اهل بیت علیهم السلام، اشعار ولایی خود را مستحکم بیان نموده و به آن رنگ جاودانگی ببخشند. در این پژوهش سعی شده است تا آیاتی را که به حدّ تواتر در احادیث، مرتبط با امیر مؤمنان حضرت علی علیه السلام دانسته شده و شعرای فارسی زبان این آیات را در اشعارشان متبلور ساخته، مورد نقد و بررسی قرار دهیم تا بیش‌تر با این اشعارقرآنی- ولایی آشنا شده و از میزان ارادت این شعرا به ساحت امیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب علیه السلام بیش‌تر آگاه شویم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

278 - بهره‌وری اهل سنت از اهل بیت(ع) در علوم قرآنی
مرضیه اکاتی غلامرضا رضوی دوست ابراهیم نوری

اهل بیت روایات گهرباری در زمینه‌های گوناگون از جمله مباحث علوم قرآنی بر جای گذاشته‌اند. اندیشمندان اهل سنت به گونه‌های مختلف از آن‌ها بهره برده‌اند.این مقاله با روش توصیفی- اسنادی با رویکردی قرآنی- روایی، پس از مطالعه کتب علوم قرآنی اهل سنت، به تحلیل و تقسیم بندی بهره‌و چکیده کامل

اهل بیت روایات گهرباری در زمینه‌های گوناگون از جمله مباحث علوم قرآنی بر جای گذاشته‌اند. اندیشمندان اهل سنت به گونه‌های مختلف از آن‌ها بهره برده‌اند.این مقاله با روش توصیفی- اسنادی با رویکردی قرآنی- روایی، پس از مطالعه کتب علوم قرآنی اهل سنت، به تحلیل و تقسیم بندی بهره‌وری‌های اندیشمندان اهل سنت از روایات اهل‌‌بیت(ع) پرداخته است.نوشته حاضر اقسام این بهره‌وری‌ها را در قالب موارد ذیل بیان می‌دارد: بهره‌وری ترجیحی، که در آن روایت اهل بیت بر سایر احادیث، ترجیح داده شده. بهره‌وری استنادی، که در مورد درستی مطلبی به سخن اهل‌ بیت استناد می‌کنند. بهره‌وری تأییدی، بهره‌وری‌ انتقادی، بهره‌وری انکاری و ... از موارد دیگری است که این نوشته به آن می‌پردازد، و نتیجه می‌گیرد که اندیشمندان اهل سنت از روایات اهل بیت(ع) به گونه‌های مختلف بهره‌وری نموده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

279 - تأثیر قرآن و احادیث بر شرح ابن میثم بحرانی بر نهج البلاغه
زهرا مهدوی مهر غلامعباس رضایی هفتادر

علمای ادب از دیرباز برای اثبات صحت استعمال الفاظ یا توضیح و اثبات برخی قواعد صرفی و نحوی به آیات قرآن استناد می کرده اند. زیرا همه آن‌ها اتفاق نظر دارند که قرآن کریم قله فصاحت و بلاغت در زبان عربی است. اما در خصوص استشهاد به احادیث میان علما اختلاف نظر وجود دارد. برخی ا چکیده کامل

علمای ادب از دیرباز برای اثبات صحت استعمال الفاظ یا توضیح و اثبات برخی قواعد صرفی و نحوی به آیات قرآن استناد می کرده اند. زیرا همه آن‌ها اتفاق نظر دارند که قرآن کریم قله فصاحت و بلاغت در زبان عربی است. اما در خصوص استشهاد به احادیث میان علما اختلاف نظر وجود دارد. برخی استشهاد به احادیث را جایز دانسته و برخی دیگر از آن منع کرده اند. هرچند که همگی به افصح بودن پیامبر(ص) معترف‌اند. ابن میثم بحرانی که از بزرگان شیعی فقه، فلسفه، کلام و ادب قرن هفتم است، در شرح مشهور و ارزشمندی که بر نهج البلاغه نوشته است، در موارد بسیاری همچون شرح واژگان و عبارات یا توضیح قاعده های صرفی و نحوی به آیات قرآن و احادیث استناد کرده است. مقاله حاضر استشهادات ابن میثم به قرآن و احادیث را در شرح وی مورد بررسی قرار داده و نقدهایی را در خصوص استشهاد به برخی روایات، بر وی وارد دانسته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

280 - غلبه بر موانع موفقیت از دیدگاه قرآن و روایات
الهه سلیم‌زاده محمدحسین توانایی

انسان درطول زندگی خود همواره به دنبال پیشرفت و کسب موفقیت است. عوامل متعددی از جمله ضعف اعتماد به نفس، خشم، ترس و غم، بخل، سوء ظن، بزرگ شمردن مصیبت‌ها، ترس از شکست‌های گذشته و حسد مانع تفکر مثبت شده و با از بین بردن شور و نشاط و انگیزه در انسان، آرامش را از وی سلب نموده چکیده کامل

انسان درطول زندگی خود همواره به دنبال پیشرفت و کسب موفقیت است. عوامل متعددی از جمله ضعف اعتماد به نفس، خشم، ترس و غم، بخل، سوء ظن، بزرگ شمردن مصیبت‌ها، ترس از شکست‌های گذشته و حسد مانع تفکر مثبت شده و با از بین بردن شور و نشاط و انگیزه در انسان، آرامش را از وی سلب نموده و میزان موفقیت را به شدت کاهش می‌دهند. انسان با غلبه بر این موانع می‌تواند به احساس زیبای لذت و شادی از لطف و رحمت الهی دست یافته و راه سعادت و نیک‌بختی را در پیش گیرد. پژوهش حاضر به بررسی این موانع و راهکارهای غلبه بر آن‌ها از دیدگاه قرآن کریم و سخنان اهل بیت(علیهم السلام) می‌پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

281 - معانی کنایه‌های قرآنی و نقد ترجمه‌های فارسی آن
حسن رضایی هفتادر مجید معارف سمیه برزین طاهره حیدری

نتایج پژوهش حاضر، گواه آن است که ترجمه کنایی، بهترین ترجمه برای تعابیر کنایی است. در غیر این صورت، باید به ترجمه معنایی روی آورد و تا حد امکان، از ترجمه تحت اللفظی اجتناب کرد. و در این زمینه تسلط و اشراف مترجم بر بلاغت به عنوان یکی از علوم پیش‌نیاز ترجمه و آشنایی وی با چکیده کامل

نتایج پژوهش حاضر، گواه آن است که ترجمه کنایی، بهترین ترجمه برای تعابیر کنایی است. در غیر این صورت، باید به ترجمه معنایی روی آورد و تا حد امکان، از ترجمه تحت اللفظی اجتناب کرد. و در این زمینه تسلط و اشراف مترجم بر بلاغت به عنوان یکی از علوم پیش‌نیاز ترجمه و آشنایی وی با فرهنگ زبان‌های مبدأ و مقصد امری ضروری است. ضمناً از رهگذر این جستار، مشخص می‌شود که اموری مانند تأکید بر عظمت و قدرت خداوند، بیان زیرکی و هشیاری مخاطب، زیباکردن لفظ، رعایت ادب و اجتناب از الفاظ زشت، مبالغه و اختصار، از مهم‌ترین اسرار بلاغی تعابیر کنایی قرآن بوده که توجه به آن‌ها، مترجم را در فهم بهتر معانی کنایه‌های قرآنی یاری می‌رساند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

282 - آدم مسجود از دیدگاه آیات قرآنى
مریم محمودی مهدى ممتحن

داستان آفرینش آدم (ص) از جمله قص ههاى قرآنى است که آیات بسیارى به آاختصاص دارد. در این داستان به جنب ههاى مختلف آفرینش تا هبوط آدم از بهشتالهى به زمین خاکى اشاره شده است. سجده فرشتگان در برابر آدم از جمله مواردىاست که در آیاتى از قرآن آمده و مفسران درباره آن از چش ماندا چکیده کامل

داستان آفرینش آدم (ص) از جمله قص ههاى قرآنى است که آیات بسیارى به آاختصاص دارد. در این داستان به جنب ههاى مختلف آفرینش تا هبوط آدم از بهشتالهى به زمین خاکى اشاره شده است. سجده فرشتگان در برابر آدم از جمله مواردىاست که در آیاتى از قرآن آمده و مفسران درباره آن از چش ماندازهاى مختلف بحثو بررسى کرد هاند. ادب فارسى که نیز سرشار از مفاهیم قرآنى است از این داستانو بن مای ههاى آن بى بهره نیست. در این مقاله تاثیرپذیرى شاعران و نویسندگانادب فارسى از این قصه قرآنى با محوریت سجده فرشتگان در برابر آدم مورد تاملو باز جست قرار م ىگیرد. متون ادب فارسى به زمان سجده فرشتگان بر آدم، معنا ومفهوم این سجده و دلیل و علت آن اشاره کرد هاند. در این بین به مورد اخیر بیشترتوجه شده و اتفاق نظر همگانى بر این است که کرامت و برترى آدم دلیلى قاطعبراى این سجده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

283 - تحلیل دیدگاه سیوطی درباره آیات مبیّن با تأکید بر اندیشه‌های علامه طباطبایی(ره)
فتحیه فتاحی‌زاده عباس مصلایی‌پور فاطمه حبیبی

یکی از مباحث علوم قرآنی که توسط عالمان این علم مورد توجه قرارگرفته، موضوع مجمل و مبیّن در قرآن‌کریم است. جلال‌‌ الدین سیوطی درکتاب الإتقان فی علوم القرآن فصلی با عنوان فی مجمله ومبیّنه دارد و آیاتی را که از نظر او دارای اجمال هستند و نیز آیات مبیّن را برشمرده و معانی مخ چکیده کامل

یکی از مباحث علوم قرآنی که توسط عالمان این علم مورد توجه قرارگرفته، موضوع مجمل و مبیّن در قرآن‌کریم است. جلال‌‌ الدین سیوطی درکتاب الإتقان فی علوم القرآن فصلی با عنوان فی مجمله ومبیّنه دارد و آیاتی را که از نظر او دارای اجمال هستند و نیز آیات مبیّن را برشمرده و معانی مختلف آن‌ها را بیان‌کرده‌است. اسباب و عوامل اجمال که توسط سیوطی بیان شده، در تمامی نمونه‌هایی که وی در کتاب الإتقان به آن‌ها پرداخته است، قابل جست‌وجو و پی‌گیری نیست. این پژوهش کوشیده است به اقسام مبیّن(مبیّن متّصل و منفصل)، تفاوت دیدگاه جلال الدین سیوطی و علامه طباطبایی در مبیّن بودن آیات و نیز چگونگی برطرف کردن اجمال آن‌ها بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

284 - رابطه حیات طیّبه و قناعت از منظر قرآن و تفاسیر
مریم سلگی زهره السادات نبوی ابوالفضل سپاهی

راجع به معنای حیات طیبه در میان مفسران اختلاف نظر وجود دارد. برخی آن را با سویه‌های اخروی مانند نعمت بهشت، معرفت الهی و طاعت خداوند تفسیر کرده‌اند و برخی نیز جنبه‌های دنیوی آن مانند قناعت، روزی طیب و رزق روزانه را به عنوان معنای حیات طیبه بر شمرده‌اند. برخی نیز با تفسیر چکیده کامل

راجع به معنای حیات طیبه در میان مفسران اختلاف نظر وجود دارد. برخی آن را با سویه‌های اخروی مانند نعمت بهشت، معرفت الهی و طاعت خداوند تفسیر کرده‌اند و برخی نیز جنبه‌های دنیوی آن مانند قناعت، روزی طیب و رزق روزانه را به عنوان معنای حیات طیبه بر شمرده‌اند. برخی نیز با تفسیر حیات طیبه به مفهومی مانند سعادت، در تعریف آن هر دو سویه دنیوی و اخروی را لحاظ نموده‌اند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی از نوع اسنادی انجام شده است؛ پس از بررسی و تحلیل روایات و تفاسیر موجود، نشان می‌دهد که اولاً تعابیر متنوعی که راجع حیات طیبه بیان شده است با یکدیگر قابل جمع می‌باشند و ثانیاً جایگاه ویژه قناعت در این دسته روایات و تفاسیر، گویای آن است که اگرچه قناعت به لحاظ مفهومی متباین از حیات طیبه است اما به لحاظ مصداقی با آن تطابق تام دارد به نحوی که می‌توان قناعت را فصل مقوم و عنصر اصلی حیات طیبه به شمار آورد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

285 - تفاوت یا همسانی شیطان و ابلیس
مهدی ممتحن زینب ترابی

شیطان فرینبنده آدم و حوا، بزرگترین مانع بشریت برای رسیدن به کمال ، وموجودی است که در همه قرون و اعصار از بدو آفرینش آدم ابوالبشر تا قیام قیامتدر پی اغوا و اغفال نوع بشر بوده؛ و به عزت الهی سوگند یاد کرده که انسانها راگمراه کند. اصل واژه شیطان مفاهیم گستردهای را در بر دا چکیده کامل

شیطان فرینبنده آدم و حوا، بزرگترین مانع بشریت برای رسیدن به کمال ، وموجودی است که در همه قرون و اعصار از بدو آفرینش آدم ابوالبشر تا قیام قیامتدر پی اغوا و اغفال نوع بشر بوده؛ و به عزت الهی سوگند یاد کرده که انسانها راگمراه کند. اصل واژه شیطان مفاهیم گستردهای را در بر دارد و هر موجود موذی ،سرکش و طغیانگر را شامل میشود، اما در متون متفاوت از این موجود با تعابیرکاربرد بیشتری داشته است . ابلیس مختلفی یاد شده که از از آن میان واژهموضوعی که در این جستار بدان پرداخته خواهد شد، بررسی معناشناختی این دوواژه، و نیز تبیین یکسانبودن یا متفاوتبودن دو واژه شیطان و ابلیس از منظرآیات و روایات است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

286 - روح انسانی از دیدگاه قرآن
عابدین ترودی لاجیمی محمدهادی یدالله پور رضا کهساری

چیستی حقیقت انسان مورد توجه مکاتب مختلف به‌ویژه اسلام بوده است. عده‌ای حقیقت انسان را جسم و بدن مادی و برخی روح را حقیقت او، و عده‌ای دیگر آن را مجرد از ماده انگاشته‌اند. مسأله مادیت و تجرد روح است که پیوند مستقیمی با مسأله بقاء روح پس از مرگ دارد. اما بیش‌تر قائلین به چکیده کامل

چیستی حقیقت انسان مورد توجه مکاتب مختلف به‌ویژه اسلام بوده است. عده‌ای حقیقت انسان را جسم و بدن مادی و برخی روح را حقیقت او، و عده‌ای دیگر آن را مجرد از ماده انگاشته‌اند. مسأله مادیت و تجرد روح است که پیوند مستقیمی با مسأله بقاء روح پس از مرگ دارد. اما بیش‌تر قائلین به مادیت نفس اعتقادی به بقاء روح پس از مرگ ندارند و بر آن‌اند که وقتی بدن از بین رود روح نیز از بین می‌رود؛ اما قائلین به تجرد روح به فناء روح پس از بدن اعتقادی ندارند و حیات روح را پس از مرگ مستمر می‌دانند. در این پژوهش که به‌ شیوه توصیفی- تحلیلی سامان یافته، تلاش شده با مراجعه به قرآن، به ساحت مجرد روح توجه شود. مسأله اصالت روح، تجرد و بقای آن بخشی از معارف الهی از جمله رسالت انبیاء، وحی، حیات برزخی و ... نیز اصل معاد را تشکیل می‌دهد و انکار یا اثبات آن تأثیر مستقیم بر حیات فردی و اجتماعی دارد. مکاتب مادی روح را انسجام اجزای مادی بدن می‌دانند؛ اما در مکاتب الهی، روح با ماده در ارتباط است و با متلاشی‌شدن جسم از بین نمی رود. در این پژوهش با بررسی و جمع‌بندی شش آیه قرآن می‌توان به وجود روح و تجرد آن، به‌ عنوان حقیقتی غیر مادی و جاودان پس از مرگ دست یافت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

287 - سبک ابوعبیده در کتاب مجاز القرآن
باقر کارگر گردافرین محمدی lمجید خزاعی

چکیده علوم معانی، بیان، ادب، تفسیر و لغت از جمله علومی است مسلمانان از دیرباز به آنها توجه کرده&zwnj;اند و تألیفات و تصنیفات متعددی در این زمینه داشته&zwnj;اند. یکی از ادبایی که به علوم اسلامی خدمات شایانی ارزانی داشته ابو عبیده صاحب کتاب مجاز القرآن است. این مقاله در چکیده کامل

چکیده علوم معانی، بیان، ادب، تفسیر و لغت از جمله علومی است مسلمانان از دیرباز به آنها توجه کرده&zwnj;اند و تألیفات و تصنیفات متعددی در این زمینه داشته&zwnj;اند. یکی از ادبایی که به علوم اسلامی خدمات شایانی ارزانی داشته ابو عبیده صاحب کتاب مجاز القرآن است. این مقاله در پی آن است که ضمن بیان مختصری از حیات و ادب ابوعبیده و دیدگاه ادبا حول مجاز در قرآن و سبب و انگیزه تألیف مجاز القران، سبک و شیوه ابوعبیده را در این کتاب معرفی کند. با مطالعه این مقاله خواهید دانست که مجاز مورد نظر ابی عبیده مجاز قسیم الحقیقه نیست، بلکه آن چیزی است که ما را به درک الفاظ قرآنی و مفردات آن رهنمون می کند، چرا که مجاز مورد نظر ایشان مجاز مستعمل امروزی نیست و وی راه هایی را که قرآن مجید برای بیان و تعابیر خود به کار بسته است را مجاز نامیده و معانی ثانویی الفاظ و تراکیب قرآنی را مجاز محسوب کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

288 - روش‌شناسی تربیت در جهت بازداری از دخالت با تأکید بر آیه دوازده سوره حجرات
هادی رزاقی هریکنده ئی رقیه صادقی آهنگری

از مسائل بسیار مهمی که دین اسلام به آن شدیداً اهتمام دارد، نگه داری حرمت و آبروی مسلمین و پرهیز از جست‌وجوی عقاید و دخالت کردن در زندگی دیگران است. دخالت و خبرجویی از اندرون زندگی شخصی مردم جایز نبوده و کسی اجازه ندارد که اسرار و لغزش‌های مردم را افشا کند؛ در حقیقت جست‌ چکیده کامل

از مسائل بسیار مهمی که دین اسلام به آن شدیداً اهتمام دارد، نگه داری حرمت و آبروی مسلمین و پرهیز از جست‌وجوی عقاید و دخالت کردن در زندگی دیگران است. دخالت و خبرجویی از اندرون زندگی شخصی مردم جایز نبوده و کسی اجازه ندارد که اسرار و لغزش‌های مردم را افشا کند؛ در حقیقت جست‌وجوگری عاملی است برای کشف اسرار و رازها و احیاناً عیوب نهانی مردم،‌ و اسلام هرگز اجازه نمی‌دهد که رازهای خصوصی افراد فاش شود. لذا پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در صدد است با توجه به آیه 12 سوره حجرات عوامل بروز تجسس و دخالت همچون عدم تقوا، حسادت و عداوت را از منظر آیات مورد بررسی قرار داده و بیان نماید که در صورت عدم ترک، این رذیله اخلاقی می تواند پیامد های سوئی را از جمله افشاء زندگی شخصی و ایجاد تنفر در بین افراد ایجاد نماید. در پایان نیز با اشاره به راهکار درمانی این بیماری اخلاقی؛ بیان می دارد که عمل به دستورات قرآن در انتخاب روش تربیتی صحیح می‌تواند آسایش خاطر و امنیت بر زندگی شخصی افراد را حاصل نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

289 - معناشناسی «هدایت» با تأکید بر روش‌های آن در قرآن کریم
شهین سیمیاری علی قائمی امیری محمد آرمند

هدف اساسی پژوهش، تحلیل نقش هدایتی کتاب آسمانی مسلمین قرآن کریم و تبیین بهره مندی از تعالیم رهایی‌بخش آن در زمینه "هدایت" است. روش این پژوهش تحلیلی و استنباطی و جمع آوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و با فیش برداری می‌باشد. جامعه تحلیلی، تمام اسنادی است- دست اول و دست دوم- که در چکیده کامل

هدف اساسی پژوهش، تحلیل نقش هدایتی کتاب آسمانی مسلمین قرآن کریم و تبیین بهره مندی از تعالیم رهایی‌بخش آن در زمینه "هدایت" است. روش این پژوهش تحلیلی و استنباطی و جمع آوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و با فیش برداری می‌باشد. جامعه تحلیلی، تمام اسنادی است- دست اول و دست دوم- که درباره قرآن کتاب "هدایت" در دسترس می‌باشد. نمونه تحلیلی، شامل روایات معصومین و کتب تفسیر قرآن کریم در زمینه "هدایت" خواهد بود. روش نمونه گیری در این مطالعه هدفمند و بر اساس هدف تحقیق است. در این مقاله ابتدا مفهوم لغوی هدایت از کتاب‌های لغت و معنای اصطلاحی آن از تفاسیر و شرح‌ها استخراج شده است و سپس به بیان شرح و تفسیر آیات هدایتی قرآن کریم در حد بضاعت پرداخته شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که قرآن در مسیر هدایت انسان "تبیان کل شیء" بوده و برای تکامل و تربیت فرد و جامعه در همه جنبه‌های معنوی و مادی رهنمود و دستورالعمل دارد. با جست‌وجو در آیات الهی، درمی‌یابیم که هدایت پذیری و هدایت ناپذیری در شکل‌ها و نام‌های مختلف و با ویژگی‌های گوناگون در قرآن مطرح شده که هر یک مستعد هرگونه کمال یا سقوطی برای انسان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

290 - نگاهی گذرا، وجامع به رویکرد اثری در تفسیر المیزان
محمد علی لسانی فشارکی

تفسیر اثری در جهان اسلام، بویژه در مکتب تشیع، پیشینه ای تاریخی دارد، که درخور پژوهش هایی گسترده، وعمیق می باشد.در این میان دو تفسیر اثری شیعی برجسته که نخستین آن البرهان، اثر سیدالبحرانی، ودیگری نورالثقلین، اثر شیخ الحویزی است، برای همه اهل تحقیق آشنا می باشد.هر دو مفسر چکیده کامل

تفسیر اثری در جهان اسلام، بویژه در مکتب تشیع، پیشینه ای تاریخی دارد، که درخور پژوهش هایی گسترده، وعمیق می باشد.در این میان دو تفسیر اثری شیعی برجسته که نخستین آن البرهان، اثر سیدالبحرانی، ودیگری نورالثقلین، اثر شیخ الحویزی است، برای همه اهل تحقیق آشنا می باشد.هر دو مفسر یاد شده از بزرگان مفسرین قرن یازدهم بشمار می آیند.پس از این دو، مدتی مدید در حدود سه قرن یا بیشتر، این رویکرد متوقف شد، تا اینکه سرانجام در آسمان تفسیر اثری شیعی، سومین ستاره پدیدار شد، وبا ظهور خود، به برهان استوار رهنمون گشت، وبا انوار استدلالی خود، سرآمد جهانیان شد.این تفسیر المیزان نام دارد که بکوشش مفسر بزرگ، علامه سیدمحمد حسین طباطبایی رحمة الله علیه، مدون گردید.نویسنده این مقاله بر آن است این تفسیر بزرگ را که به گفته پیشینیان، همچون خورشید نیمروز است، مورد بررسی قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

291 - اعجاز در هیأت ایجاز در قرآن کریم
علی اوسط خانجانی محمد رضا شعبانی ورکی

چکیده متکلمان اعجاز را به عنوان پشتوانه درستیِ دعوت پیامبران بر دو گونه "فعلی و قولی" دانسته اند. اعجاز قولی که برجسته ترین مصداق آن قرآن کریم است، به دو ویژگی، ممتاز است. یکی از آن دو، حکمت، که ناظر بر محتوی و دیگری بلاغت است که مُشعر بر اسلوب و صورت است. این مقاله با چکیده کامل

چکیده متکلمان اعجاز را به عنوان پشتوانه درستیِ دعوت پیامبران بر دو گونه "فعلی و قولی" دانسته اند. اعجاز قولی که برجسته ترین مصداق آن قرآن کریم است، به دو ویژگی، ممتاز است. یکی از آن دو، حکمت، که ناظر بر محتوی و دیگری بلاغت است که مُشعر بر اسلوب و صورت است. این مقاله با عنوان اعجاز در هیأت ایجاز در قرآن کریم کارکرد ایجاز را در سر سلسله اعجاز قولی یعنی قرآن کریم به کاوش نهاده است. نگارندگان در این مقاله پس از تبیین فلسفه ایجاز در آیات قرآن کریم و مفهوم شناسی آن، شواهد ایجاز را با استمداد از قواعد بلاغی مورد تحلیل قرار داده اند. بررسی ها حاکی از آن است که آیات مکی صبغه ایجازی دارد و فراوانی ایجاز قصر نیز در سراسر قرآن کریم بیشتر از ایجاز حذف می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

292 - نگرشی به معاد جسمانی در قرآن کریم و عهد جدید
اکبر فایدئی

پیروان ادیان آسمانی همگی معتقد به زندگی بعد از مرگ بوده ، و آن را یکی از اساسی ترینمسائل مذهبی به شمار می آورند. عموم پیامبران همراه دعوت به توحید، از معاد و حیات پس ازمرگ نیز سخن گفته، و ایمان به جهان آخرت را سرلوحه برنامه خود قرار داده اند . معاد وسرنوشت نهایی جهان بش چکیده کامل

پیروان ادیان آسمانی همگی معتقد به زندگی بعد از مرگ بوده ، و آن را یکی از اساسی ترینمسائل مذهبی به شمار می آورند. عموم پیامبران همراه دعوت به توحید، از معاد و حیات پس ازمرگ نیز سخن گفته، و ایمان به جهان آخرت را سرلوحه برنامه خود قرار داده اند . معاد وسرنوشت نهایی جهان بشریت از آموزه هاى مهم، حیاتى و مشترک ادیان آسمانی است که از رهاورد تطبیق آن، دستاوردهاى عظیم فکرى و کاربردى نصیب آدمیان می شود. از این رو نوشتارحاضر بر آن است که معاد را در بستر تفکر اسلامى و مسیحى، به صورت تطبیقى مورد کاوشقرار دهد که معاد جسمانی و روحانی، تلازم نفس و بدن، و ثواب و عقاب، محور موضوعات موردبحث آن را تشکیل می دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

293 - علل و منشأ تفاوت سبک زندگی انسان‌ها از دیدگاه قرآن کریم
امید رسا محمد فراهانی

10.30495/qsf.2021.683427

خداوند متعال در قرآن کریم، علاوه بر ارائه سبک زندگی اسلامی به عنوان یگانه سبک برتر و مورد تأیید و توصیه خود به انسان؛ علل و منشأ گرایش برخی انسان‌ها به سایر سبک‌های زندگی را بیان نموده است تا انسان، آگاه به علل و عواملی شود که او و جوامعِ انسانی را به سبک خاصی از زندگی، چکیده کامل

خداوند متعال در قرآن کریم، علاوه بر ارائه سبک زندگی اسلامی به عنوان یگانه سبک برتر و مورد تأیید و توصیه خود به انسان؛ علل و منشأ گرایش برخی انسان‌ها به سایر سبک‌های زندگی را بیان نموده است تا انسان، آگاه به علل و عواملی شود که او و جوامعِ انسانی را به سبک خاصی از زندگی، سوق داده یا از انتخاب و پیمودن سبک برتر، واداشته است. دین اسلام؛ سبک و شیوه‌ای از زندگی است که منشأ خداوندی دارد و علل پیدایش یا شیوع سبک‌هایی از زندگی که بدون استمداد از وحی و تسلیم شدن مطلق به توصیه‌های خداوند متعال، ترسیم یا پویش می‌شوند؛ انقطاع از خداوند و گرایش به غیر او می‌باشد. جهل و نادانی؛ تقلید و ایستایی؛ سفاهت و بی عقلی؛ کبر و نخوت؛ تکذیب و رویگردانی؛ بهانه گیری و توقّع؛ هوا پرستی و دنیا گرایی؛ غفلت و فراموشی؛ اغواء و فریب شیطان؛ حسادت و زیاده خواهی؛ از جمله علل و عوامل محروم ماندن از دین الهی و گرایش به سایر سبک‌های زندگی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

294 - تطبیق روایت داستانی یوسف و زلیخا در قرآن و تورات
ابوالقاسم رادفر

قرآن جلوه‌ای از عظمت پروردگار است و معجزه‌ای جاویدان و دلیلی صادق و تاریخی محکم و استوار و صحیح و منطقی، گواهی راستین از حقایق و نعمتی والا و دریایی بی‌نهایت و سرشار از همه خوبی‌ها و راهنمایی‌ها. حاوی نکات و حِکَم فراوان آن هم بیش‌تر در قالب قصه‌ها و عبارات نکته‌آموز و چکیده کامل

قرآن جلوه‌ای از عظمت پروردگار است و معجزه‌ای جاویدان و دلیلی صادق و تاریخی محکم و استوار و صحیح و منطقی، گواهی راستین از حقایق و نعمتی والا و دریایی بی‌نهایت و سرشار از همه خوبی‌ها و راهنمایی‌ها. حاوی نکات و حِکَم فراوان آن هم بیش‌تر در قالب قصه‌ها و عبارات نکته‌آموز و کلمات قصار. همراه کردن آیات با قصه‌ها که آن را از حکمت بالایی برخوردار کرده است و آن این است که مضامین قرآنی و انسان‌ساز با قصه‌هایی ملموس از اقوام گذشته و تجربه‌های پیشینیان به نحو صحیح به دست ما برسد تا از محتوای آموزشی و اندرزی آن بهره‌مند شویم. ما در اینجا در صدد ارزیابی و مقایسه آن‌ها هستیم تا بیش‌تر به جایگاه و اهمیت قرآن پی ببریم و دریابیم که متن قرآن در طول تاریخ دستخوش تحریف و دگرگونی نشده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

295 - مطهرات از دیدگاه ائمه و قرآن در فقه امام جعفر صادق(ع)
رحمان مجازی دلفارد

به طور کلی معنا و مفهوم کفر در اصطلاح قرآن و حدیث چندان تفاوتی ندارد. براین اساس، می توان مجموعه معانی واژه کفر را که در احادیث کتاب شریف بحار انوار و در بیش از پنج هزار مورد، با شکل ها و صیغه های گوناگون به کار رفته شده را در پنج گروه دسته بندی کرد: 1. انکار یگانگی خدا چکیده کامل

به طور کلی معنا و مفهوم کفر در اصطلاح قرآن و حدیث چندان تفاوتی ندارد. براین اساس، می توان مجموعه معانی واژه کفر را که در احادیث کتاب شریف بحار انوار و در بیش از پنج هزار مورد، با شکل ها و صیغه های گوناگون به کار رفته شده را در پنج گروه دسته بندی کرد: 1. انکار یگانگی خداوند یا برخی صفات او یا شک در آنها 2. انکار نبوت عامه یا خاصّه 3. انکار معاد یا برخی خصوصیات آن 4. انکار امامت 5. ارتکاب معصیّت. هرچند در این تحقیق تنها اهل کتاب مورد نظر می باشند، اما از آنجا که فقیهان شیعی از کافر بنام یکی از نجاست نام برده و اهل کتاب و مشرکان مشمول این عنوان هستند، لذا آشنایی با مفهوم کفر به ویژه در فرهنگ و حدیث، از ضروریات مقاله حاضر است تا حدود قلمرو موضوع تحقیق روشن شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

296 - اقتباس و تضمین آیات قرآن در تاریخ جهانگشای جوینی
مریم محمودی

یکی از رایج&zwnj;ترین شیوه&zwnj;های بهره&zwnj;گیری از آیات قرآن در نثر نویسندگان، اقتباس و تضمین است. تاریخ جهانگشای جوینی که یکی از برجسته&zwnj;ترین متون نگارش&zwnj;یافته به نثر فنی است از این شیوه بسیار بهره برده است. در این مقاله ضمن اشاره به تضمین و اقتباس و اغراض آ چکیده کامل

یکی از رایج&zwnj;ترین شیوه&zwnj;های بهره&zwnj;گیری از آیات قرآن در نثر نویسندگان، اقتباس و تضمین است. تاریخ جهانگشای جوینی که یکی از برجسته&zwnj;ترین متون نگارش&zwnj;یافته به نثر فنی است از این شیوه بسیار بهره برده است. در این مقاله ضمن اشاره به تضمین و اقتباس و اغراض آن در تاریخ جهانگشا انواع آن را نیز از نظرگاه&zwnj;های متفاوت بررسی می&zwnj;کنیم. یکی از مواردی که در این نوشته مورد توجه قرار گرفته جایگاه دستوری آیات قرآن در جملات است. از این منظر آیات قرآن به عنوان رکن تکمیل&zwnj;کنندۀ جمله از جهت دستوری گاه نقش مفعول، مضاف&zwnj;الیه، صفت، &zwnj;مسند و مانند آن را ایفا می&zwnj;کنند. در این اثر، نویسنده به گونه&zwnj;ای هنرمندانه از آیات قرآن از سویی برای غنای معنایی و از سوی دیگر به منظور زیباسازی فضای کلام و نمایاندن هنر نویسندگی استفاده کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

297 - بررسی تطبیقی توبه در قرآن و اوستا
ابراهیم فلاح سیده صفیه میرحسینی

یکی از مباحث مهم در عرفان عملی و مقامات‌العارفین توبه است. توبه یکی از ابواب بهشت است و نبودن آن مساوی هلاک عامۀ اهل معصیت است. توبه، تنها راه نجات گنهکاران، وسیلۀ تقرب به خدا، تبدیل‌کننده سیئات به حسنات، امید ناامیدان، نخستین مقام عارفان و اوّلین منزل سالکان کوی دوست ا چکیده کامل

یکی از مباحث مهم در عرفان عملی و مقامات‌العارفین توبه است. توبه یکی از ابواب بهشت است و نبودن آن مساوی هلاک عامۀ اهل معصیت است. توبه، تنها راه نجات گنهکاران، وسیلۀ تقرب به خدا، تبدیل‌کننده سیئات به حسنات، امید ناامیدان، نخستین مقام عارفان و اوّلین منزل سالکان کوی دوست است. توبه، موضوع مشترک دین‌های زرتشتی و اسلام است. در این مقاله بیش از هر چیز توبه از حیث لغت و اصطلاح در قرآن مورد توجه قرار گرفت؛ پس از آن حقیقت توبه، اقسام توبه، اقسام تائبین، وجوب توبه و مراتب توبه و توبه‌پذیری در قرآن و اوستا بررسی شد. سپس وجه اشتراک و افتراق توبه در این دو ادیان مورد بررسی قرار گرفت و در پایان نتیجه گرفته شد که توبه یکی از مهم‌ترین مقام‌های سالک راه حقّ است که هم در قرآن کریم و هم در اوستا مطرح شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

298 - معناشناسی واژه‌ جهل در قرآن کریم
علی رفیعی حسن عبدالهی

در این نوشتار ضمن ریشه‌شناسی واژه "جهل"، مشتقّات آن در قرآن بررسی شده و سیر تطوّر، وجوه معنایی و چگونگی استعمال آن‌ها در مقابل حلم، عقل، اسلام و نیز حوزه معنایی آن‌ها و ارتباط‌شان با واژگان مترادف، متقابل و مجاور با معنای اصلی، بر محور جانشینی یا هم‌نشینی، تبیین و تشریح چکیده کامل

در این نوشتار ضمن ریشه‌شناسی واژه "جهل"، مشتقّات آن در قرآن بررسی شده و سیر تطوّر، وجوه معنایی و چگونگی استعمال آن‌ها در مقابل حلم، عقل، اسلام و نیز حوزه معنایی آن‌ها و ارتباط‌شان با واژگان مترادف، متقابل و مجاور با معنای اصلی، بر محور جانشینی یا هم‌نشینی، تبیین و تشریح گردیده است. بدین‌منظور، مطالب در دو قسمت معناشناسی تاریخی و معناشناسی توصیفی، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی بیان شده است. در قرآن کریم مشتقّات فعلی آن، به تعداد 24 بار و در هر دو معنا استفاده شده است؛ اما بیش‌تر مربوط به معنای اول می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

299 - تحلیلی بر اندیشه انعکاس فرهنگ زمانه در قرآن
محمد‌کاظم رحمان ستایش سیدمحسن خلیلی‌نژاد صادق شیخلو

هم‌زمان با پیشرفت علم و فناوری در جوامع بشری، در حوزه علوم انسانی نیز تفکرات و اندیشه‌های جدید خصوصاً در حوزه الهیات و کیفیت نزول وحی و متون دینی مطرح شده است. در این میان عده‌ای از اندیشمندان اسلام با تأثیر از علمای یهودی و مسیحی خبط کرده و راه آنان را پیموده‌اند، و کا چکیده کامل

هم‌زمان با پیشرفت علم و فناوری در جوامع بشری، در حوزه علوم انسانی نیز تفکرات و اندیشه‌های جدید خصوصاً در حوزه الهیات و کیفیت نزول وحی و متون دینی مطرح شده است. در این میان عده‌ای از اندیشمندان اسلام با تأثیر از علمای یهودی و مسیحی خبط کرده و راه آنان را پیموده‌اند، و کاری که آن‌ها با کتاب تحریف‌شده انجام داده‌اند، ایشان با قرآن که از هرگونه تغییر، تبدیل و تحریف به دور بوده و خدای سبحان تحریف ناپذیری آن را ضمانت کرده و در راه حفظ آن مسلمین جان‌فشانی‌ها کرده‌‌اند انجام داده‌اند. تحقیق حاضر در نظر دارد در حد وسع و توان نظریه بازتاب فرهنگ زمانه، زمینه‌ها و مصادیق آن را بازکاوی کرده و شبهات نظریه را مطرح و سپس به پاسخگویی آن‌ها بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

300 - بررسی تطبیقی چندمعنایی واژه «یَد» در قرآن کریم و نهج البلاغه در پرتو نظریه استعاره شناختی
جعفر عموری عبدالرضا عطاشی

چندمعنایی یکی از شاخه‌های دانش معناشناسی است. این شاخه از دانش به واکاوی وجوه متعدد معنایی با توجه به روابط هم‌نشینی واژگان در سطح جمله و بستر کلام می‌پردازد. واژه ید از اندام واژه‌هایی است که در سخن خداوند متعال مورد توجه قرار گرفته است. همچنین پیشوای خطیبان و ادیبان ا چکیده کامل

چندمعنایی یکی از شاخه‌های دانش معناشناسی است. این شاخه از دانش به واکاوی وجوه متعدد معنایی با توجه به روابط هم‌نشینی واژگان در سطح جمله و بستر کلام می‌پردازد. واژه ید از اندام واژه‌هایی است که در سخن خداوند متعال مورد توجه قرار گرفته است. همچنین پیشوای خطیبان و ادیبان امام علی(ع) از این واژه در خطبه‌های خود استفاده کرده است. ایشان با ظرافت خاص از این واژه برای مقاصد خود سود جسته‌اند. نوشتار حاضر چندمعنایی واژه ید را از میان واژگان چندمعنایی در قرآن کریم و نهج البلاغه مورد بررسی تطبیقی قرار می‌دهد. بدین منظور برخی از عبارات استعاری و مجازی موجود در قرآن کریم و نهج البلاغه که بر این واژه دلالت دارند، جمع آوری و بررسی شده است تا وجوه متعدد معنایی واژه ید مشخص شود. بی‌تردید فهم و دریافت معانی قرآن و نهج البلاغه، بدون شناخت و درک معانی واژگان، ممکن نیست. با توجه به چنین ضرورتی، این پژوهش، با استفاده از روش تحلیلی توصیفی و استخراج شواهد، به توصیف و تحلیل سیر تحول معنایی واژه ید در قرآن کریم و نهج البلاغه پرداخته است. یافته‌های این پژوهش حکایت از آن دارد که معنای اصلی واژه ید به دلیل کاربردهای استعاری و مجازی دچار توسیع‌های معنایی و در نتیجه چندمعنایی شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

301 - ترجمه‌پذیری و ترجمه‌ناپذیری قرآن
آناهیتا امیرشجاعی

با توجه به افزایش ترجمه‌های قرآن به دیگر زبان‌ها به‌خصوص زبان انگلیسی، لزوم اهتمام به بررسی ترجمه‌های قرآن نوعی ضرورت میان صاحبنظران ترجمه محسوب می‌شود. قرآن در مقایسه با سایر متون متعارف نثر، فصاحتی بلیغ و ساختی هنرمندانه دارد و هدف عمده مترجم قرآن، انتقال پیام قرآن بد چکیده کامل

با توجه به افزایش ترجمه‌های قرآن به دیگر زبان‌ها به‌خصوص زبان انگلیسی، لزوم اهتمام به بررسی ترجمه‌های قرآن نوعی ضرورت میان صاحبنظران ترجمه محسوب می‌شود. قرآن در مقایسه با سایر متون متعارف نثر، فصاحتی بلیغ و ساختی هنرمندانه دارد و هدف عمده مترجم قرآن، انتقال پیام قرآن بدون توجه به ویژگی‌های سبکی و گفتمانی است، از این رو یکی از مباحث مهم مورد بحث اندیشمندان مسلمان، ترجمه‌پذیری و ترجمه‌ناپذیری قرآن است. گروهی معتقد به ترجمه‌پذیری آن و برخی نیز آن را امری غیرممکن تلقی کرده‌اند. هر دو دیدگاه طرفدارانی در میان متقدمان و متأخران دارد. می‌توان این مقوله را از منظر زبان‌شناختی و امکان برگردان متون قرآنی به زبان‌های دیگر بررسی کرد. در این مقاله نگارنده سعی دارد نگاه مختصری به نخستین ترجمه‌های قرآن داشته و سپس به بررسی ترجمه‌پذیری و ترجمه‌ناپذیری قرآن از منظر زبانی و نیز برخی چالش‌های فراروی مترجمان قرآن در این زمینه(سطوح لغوی و نحوی) بپردازد. در این خصوص، ترجمه برخی از آیات آل عمران و صبا، ترجمه یوکسل و یوسف علی به طور موردی بررسی شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

302 - اشارات قرآنی(تضمین و تلمیح) در صحیفه سجادیه
فاطمه شریف زاده یزدی محمد جنتی فر

یکی از قرینه‌ها، عرضه ادعیه صحیفه سجادیه به قرآن است. بر این اساس این پژوهش در صدد بررسی درونمایه‌‌های مشترک قرآن و صحیفه بوده تا به درستی متن کتاب دست یابد. رابطه قرآن و صحیفه، رابطه محتوایی است. با عرضه صحیفه سجادیه به قرآن کریم، اشارات، تلمیح‌ها، تضمین‌های قرآنی آن ح چکیده کامل

یکی از قرینه‌ها، عرضه ادعیه صحیفه سجادیه به قرآن است. بر این اساس این پژوهش در صدد بررسی درونمایه‌‌های مشترک قرآن و صحیفه بوده تا به درستی متن کتاب دست یابد. رابطه قرآن و صحیفه، رابطه محتوایی است. با عرضه صحیفه سجادیه به قرآن کریم، اشارات، تلمیح‌ها، تضمین‌های قرآنی آن حضرت فراوان به چشم می‌خورد و اشتراکات بین آن دو کتاب اعتبار صحیفه را می‌افزاید. به هم تنیدگی قرآن و صحیفه در حد گسترده است که در این پژوهش به موارد اندکی از آن اشاره می‌شود. در این نوشتار، گزارشی از تضمین‌ها، تلمیح‌ها و رابطه محتوایی صحیفه با قرآن ارائه می‌شود تا پژوهشگران بر پایه آن بتوانند به موضوعات دیگری مانند تفسیر قرآن و استنادات قرآنی هم بپردازند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

303 - فضایل و رذایل اخلاقی در قرآن و اناجیل اربعه
دل آرا نعمتى پیرعلى غلامرضا عباسى ولدى

آموزه های اخلاقی مورد نیاز برای تکامل انسان، به واسط هی حاملان وحی در اختیارانسان قرار گرفته و مهم ترین قوانین آن در کتابهای آسمانی ادیان عرضه شده است. مراجعه به کتب آسمانی و مطالعه تطبیقی تعالیم اخلاقی آن ها به منظور اثبات اینمطلب، که ادیان در طول یکدیگرند و کامل ترین چکیده کامل

آموزه های اخلاقی مورد نیاز برای تکامل انسان، به واسط هی حاملان وحی در اختیارانسان قرار گرفته و مهم ترین قوانین آن در کتابهای آسمانی ادیان عرضه شده است. مراجعه به کتب آسمانی و مطالعه تطبیقی تعالیم اخلاقی آن ها به منظور اثبات اینمطلب، که ادیان در طول یکدیگرند و کامل ترین دین، کامل ترین تعالیم را ارائه داده است ضروری است. نظام اخلاقی دو دین اسلام و مسیحیت بر جهان بینی الهی استوار است.اشتراکات اخلاقی موجود در اناجیل اربعه و قرآن کریم نشانگر صدور آموز ههای اخلاقی آن ها از منبعی واحد است. اما تفاوت هایی در بیان فضایل و رذایل اخلاقی آموزه هایاخلاقی این متون به چشم مى خورد که جامعیت قرآن کریم و برتری تعالیم آن را به اثبات می رساند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

304 - بازخوانی فرضیه ثبوت با فرضیه تکامل انواع و ارتباط آن با رویکرد قرآن کریم
حمید رضانیا

تبیین رابطه علم و دین نزد بسیاری از اندیشمندان از اهمیت خاصی برخوردار است؛ گرچه بسیاری از نزاع‌ها فقط دامنگیر مسیحیت است، ولی پاره‌ای از دستاوردهای علمی باورهای مشترک سایر ادیان را نیز به چالش خوانده است. مانند مدعیات داروین درباره خلقت انسان که منشأ او را نه از خاک، بل چکیده کامل

تبیین رابطه علم و دین نزد بسیاری از اندیشمندان از اهمیت خاصی برخوردار است؛ گرچه بسیاری از نزاع‌ها فقط دامنگیر مسیحیت است، ولی پاره‌ای از دستاوردهای علمی باورهای مشترک سایر ادیان را نیز به چالش خوانده است. مانند مدعیات داروین درباره خلقت انسان که منشأ او را نه از خاک، بلکه از حیوان انسان‌نما می‌داند و تقریباً فرایند خلقت را کاملاً به شکلی دیگر تقسیر می‌نماید می‌تواند چالشی برای ادیان آسمانی محسوب گردد. متأسفانه تا کنون تحقیق جامعی درباره نظر قرآن نسبت به نحوه خلقت موجودات زنده نشده است؛ تا معلوم شود که آیا قرآن، خلقت را دفعی می‌داند یا تدریجی و تکاملی؟ در این مقاله- به فراخور مجال- به تبیین فرضیه تکامل انواع و نقد اصول و تعارضاتی که بین علم و دین از فرضیه داروین و پیروانش گمان شده است و راه حل ارائه شده برای رفع تعارض آن با تکیه بر دیدگاه صاحبنظران پرداخته شده است به هر شکل مسأله تعارض علم و دین با پیدایش داروینیسم صور مختلفی گرفت که پژوهشگران در آن تأملات گوناگونی دارند در این میان مدعای این نوشتار آن است که اثبات یا عدم اثبات آن را نمی‌توان با قاطعیت به قرآن نسبت داد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

305 - معانی ثانویه باب‌های افعال و تفعیل و تأثیر آن بر ترجمه قرآن
هادی حیدری‌نیا سمانه السادات ملک ثابت رمضان محمدی امین سالمی

در این پژوهش با محوریت نظرات عالمانی چون استرآبادی، ابن هشام انصاری و سیبویه به بررسی معانی جدید باب‌های افعال و تفعیل پرداخته شده است. هم‌چنین ضمن آگاهی از ضرورت توجه و دقت در ترجمه قرآن‌کریم و انتخاب معادل‌ برای کلمات، با ارائه نمونه‌هایی از ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای ن چکیده کامل

در این پژوهش با محوریت نظرات عالمانی چون استرآبادی، ابن هشام انصاری و سیبویه به بررسی معانی جدید باب‌های افعال و تفعیل پرداخته شده است. هم‌چنین ضمن آگاهی از ضرورت توجه و دقت در ترجمه قرآن‌کریم و انتخاب معادل‌ برای کلمات، با ارائه نمونه‌هایی از ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای نحوه ترجمه این گونه افعال را مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اهمیت فراوان فعل در زبان عربی و نقش بی‌بدیل آن در ترجمه متن عربی(از جمله کتاب مقدس قرآن) به زبان دیگر، لازم است کلیه مسائل مربوط به فعل نیز مورد بررسی دقیق و کامل قرار گیرد. از جمله این مسائل نحوه ترجمه ابواب ثلاثی مزید به فارسی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

306 - واکاوی بیان شیوه‌های تمثیلی در قرآن کریم
مجیدرضا کمالی بانیانی محمدرضا کمالی بانیانی مـهدی‌رضا کمالی بانیانی مجید خزاعی

تمثیل نوعی روایت منثور یا منظوم است که نویسنده در آن عوامل، وقایع و گاهی نیز محیط آن را ابداع می کند تا در سطح ظاهری یا اولیه روایت، معنایی منسجم ایجاد کنند و در همان حال، دالِ بر نظام معنایی ثانویه مرتبط باشند. تمثیل شگردی روایی است که در هر فرم یا گونه ادبی می‌توان از چکیده کامل

تمثیل نوعی روایت منثور یا منظوم است که نویسنده در آن عوامل، وقایع و گاهی نیز محیط آن را ابداع می کند تا در سطح ظاهری یا اولیه روایت، معنایی منسجم ایجاد کنند و در همان حال، دالِ بر نظام معنایی ثانویه مرتبط باشند. تمثیل شگردی روایی است که در هر فرم یا گونه ادبی می‌توان از آن استفاده کرد. یکى از روش‌هاى انتقال مفاهیم در قرآن نیز قصّه‌گویى است. داستان‌هاى قرآن در عین واقعى بودن، از نوع قصّه‌هاى تمثیلى بوده و هر یک به طور غیرمستقیم حامل پیام و نکته‌اى مى‌باشند. با عنایت به این موضوع که بخش اعظم پژوهش‌هاى قرآنى در باب نکات اخلاقى و تربیتى است و تحقیق در زمینه انواع تمثیل در قصّه‌ها و مَثَل‌هاى قرآنى از دیدگاه ساختار و محتوا بسیار اندک است، در این مقاله به واکاوی کارکردهای تمثیل در قرآن پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

307 - تاریخ احتمال تحریف قرآن
علی احمد ناصح فاطمه حسینی

بحث پیرامون تحریف یا عدم تحریف قرآن از دیرباز توجه محدثین، اخباریون و مفسران شیعه و سنی را جلب کرده است. هر گروه با استناد به دسته‌ای از روایات در پی اثبات نظریه خود هستند البته قائلین به تحریف نیز سخنی از تحریف به زیاده نیاوردند و تنها از وقوع برخی نقیصه‌ها سخن گفته‌ان چکیده کامل

بحث پیرامون تحریف یا عدم تحریف قرآن از دیرباز توجه محدثین، اخباریون و مفسران شیعه و سنی را جلب کرده است. هر گروه با استناد به دسته‌ای از روایات در پی اثبات نظریه خود هستند البته قائلین به تحریف نیز سخنی از تحریف به زیاده نیاوردند و تنها از وقوع برخی نقیصه‌ها سخن گفته‌اند. در این مقاله بر آن‌ایم که ابتدا پیشینه‌ای از تحریف را ذکر کنیم و بعد به تاریخ احتمال تحریف قرآن که به سه بخش دوران خلیفه اول و دوم، دوران عثمان، و دوران بعد از خلفاء تقسیم‌بندی شده است می‌پردازیم. با بررسی‌هایی که در این مقاله صورت گرفت به این نتیجه می‌رسیم که قرآنی که اکنون در دست ماست همان قرآنی است که در زمان پیامبر(ص) بوده است، و هیچ‌گونه تحریفی در آن صورت نگرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

308 - ارض مقدس و مختصات آن در قرآن کریم و تورات
دل&zwnj;آرا نعمتی پیرعلی

ارض مقدس که بر اساس قرائن موجود در قرآن کریم و تورات عبارت از سرزمین فلسطین است، سرزمینی حاصلخیز و بهره&zwnj;مند از نعمات مادی است و یکی از وجوه اتصاف آن به قدسیت و برکت همین است، اما به تصریح قرآن کریم و اشارة تورات، وجه قوی در قدسیت یافتن آن، تأثیر این سرزمین در خیزش چکیده کامل

ارض مقدس که بر اساس قرائن موجود در قرآن کریم و تورات عبارت از سرزمین فلسطین است، سرزمینی حاصلخیز و بهره&zwnj;مند از نعمات مادی است و یکی از وجوه اتصاف آن به قدسیت و برکت همین است، اما به تصریح قرآن کریم و اشارة تورات، وجه قوی در قدسیت یافتن آن، تأثیر این سرزمین در خیزش و انتشار جریان&zwnj;های رسالی و الهی در طول تاریخ بشر بوده است. در فرهنگ قرآن، اعطای نعمات الهی به قوم بنی &zwnj;اسرائیل در راستای تحقق مشیت خداوند در پیگیری خط رسالات پیشین و ایجاد جامعۀ توحیدی بوده است. این مطلب را به روشنی در فقرات فراوانی از تورات نیز می&zwnj;توان پی&zwnj;جویی کرد اما به دلیل ظهور و تعمیق اندیشۀ تفضیل نژادی در میان بنی اسرائیل، وجه قدسیت ارض مقدس در انگاره&zwnj;های این قوم دچار تغییر و تحویل شده و به سطح نازل محل اسکان قوم برتر خدا تنزل یافته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

309 - جهاد علمی در دانشگاه تراز انقلاب اسلامی از دیدگاه قرآن کریم با تأکید بر تفسیر المیزان
سید علی هاشمی خانعباسی رضا نوروز ولاشدی

جهاد یکی از الطاف و نعمت‌های بزرگ الهی است که از جانب پیامبر و اهل بیت(ع) بسیار سفارش شده و در قرآن بارها به آن تأکید شده است. جهاد نکردن منشأ بسیاری از انحرافات و یأس‌ها و گمراهی در زندگی می‌شود. یکی از راه‌های آرامش و پیشرفت در زندگی تقویت جهاد و تلاش در راه خداوند اس چکیده کامل

جهاد یکی از الطاف و نعمت‌های بزرگ الهی است که از جانب پیامبر و اهل بیت(ع) بسیار سفارش شده و در قرآن بارها به آن تأکید شده است. جهاد نکردن منشأ بسیاری از انحرافات و یأس‌ها و گمراهی در زندگی می‌شود. یکی از راه‌های آرامش و پیشرفت در زندگی تقویت جهاد و تلاش در راه خداوند است. در این مقاله سعی شده است با توجه به تفسیر المیزان به چگونگی تأثیرات فردی و اجتماعی جهاد علمی در دانشگاه تراز انقلاب اسلامی پرداخته شود. گرچه جهاد و مبارزه چند قسم دارد، جهاد علمی با منطق قرآن سازگار و از آن به‌عنوان جهاد کبیر یاد شده است. نتیجه این پژوهش حاکی از آن است، عمل کردن یا نکردن به این فریضه الهی در محیط علمی دانشگاه در مقیاس فردی و اجتماعی بسیار تأثیرگذار بوده و در سعادت و هلاکت دنیایی و اخروی فرد نیز نقش تعیین کننده‌ای دارد. امید است با تبیین اهمیت موضوع و تلاش خالصانه در جهت رفع نیازهای جامعه نقش دانشگاه تراز انقلاب اسلامی با سه وجه اساسی آن (نشاط علمی، معنوی و سیاسی) مورد توجه همگان قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

310 - تحلیل علم سنجی مجله «مطالعات قرآنی»
سعیده میرحق‌جو لنگرودی

این مطالعه با هدف بررسی وضعیت انتشارات علمی فصلنامه مطالعات قرآنی بین سال‌های 1389 تا 1392 با رویکرد علم‌سنجی انجام شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که فصلنامه مطالعات قرآنی با انتشار 136 مقاله در 15 شماره، حدوداً نظم انتشاراتی را رعایت نموده است. آمار مشارکت نوی چکیده کامل

این مطالعه با هدف بررسی وضعیت انتشارات علمی فصلنامه مطالعات قرآنی بین سال‌های 1389 تا 1392 با رویکرد علم‌سنجی انجام شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که فصلنامه مطالعات قرآنی با انتشار 136 مقاله در 15 شماره، حدوداً نظم انتشاراتی را رعایت نموده است. آمار مشارکت نویسندگان بیانگر آن است که نیمی از مؤلفان به تألیف انفرادی و نیمی دیگر به مشارکت گروهی پرداخته‌اند. 42 مقاله با مشارکت نویسندگان همکار از یک دانشگاه، و 27 مقاله با مشارکت پژوهشگران از دانشگاه‌های مختلف تألیف گردیده است. دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت به عنوان دانشگاه پرتولید در جایگاه نخست قرار دارد. در میان نویسندگان مهدی ممتحن پرتولیدترین نویسنده این مجله معرفی می‌گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

311 - التزام به آموزه‌های قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی
محمد مهدی مشکاتی

چکیده صلح و همزیستی در پناه امنیت، از بنیان های اصلی هر تمدن و ملّتی است و از دیرباز تئوری&zwnj;پردازان به عنوان یکی از آرمانی&zwnj;ترین شاخصه ها&zwnj;ی مدینه فاضله به آن پرداخته&zwnj;اند. امروز نیز آنچنان مورد توجه است که حقوق&zwnj;دانان و سیاستمداران را، در حیطة بین چکیده کامل

چکیده صلح و همزیستی در پناه امنیت، از بنیان های اصلی هر تمدن و ملّتی است و از دیرباز تئوری&zwnj;پردازان به عنوان یکی از آرمانی&zwnj;ترین شاخصه ها&zwnj;ی مدینه فاضله به آن پرداخته&zwnj;اند. امروز نیز آنچنان مورد توجه است که حقوق&zwnj;دانان و سیاستمداران را، در حیطة بین المللی یا منطقه&zwnj;ای، برانگیخته تا به لوازم قانونی و اجرایی آن بیاندیشند و راه&zwnj;کارهایی را جهت تحقق آن ارایه کنند. اما باید دانست که آنچه در این تلاش&zwnj;ها مغفول مانده، توجه به تعالیم وحیانی است. در وضع موجود جهانی، رویکرد منفی به اندیشة دینی، در هر دو گسترة روابط فردی و تعاملاتِ اجتماعی، حسّ&zwnj;هایِ نازل بشری را بر حسّ&zwnj;هایِ متعال او چیره کرده و اِعمال انگیزه&zwnj;های طبیعی نظیر: حبّ ذات، استخدام منافع دیگران در خدمت نفعِ خود و میل عبور از محدودیت&zwnj;ها را لجام گسیخته کرده است؛ در صورتی که اگر باور دینی در نخبگان حقوقی و سیاسی نهادینه بود، آثار فراوانی در تمام زمینه&zwnj;ها را به مثابه یک پیکر واحد به همراه داشت،&zwnj; چیزی که اکنون چون حلقة مفقوده&zwnj;ای است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

312 - بازشناسی الگوی صحیح مصرف در قرآن و حدیث
مهدی ممتحن اختر سلطانی محمد امین رودینی

آبادانی و پیشرفت، یکی از آرمانهای والای جوامع بشری است. ارائه الگوی مطلوب برای تحقق ایده فوق از ضرورت های اجتنای ناپذیری است که در تمامی مکتب های بشری و الهی بالاخص دین مقدس اسلام به آن پرداخته شده است. پرداختن به این موضوع، از نگاه دین، بالاخص قرآن کریم و حدیث معصومین چکیده کامل

آبادانی و پیشرفت، یکی از آرمانهای والای جوامع بشری است. ارائه الگوی مطلوب برای تحقق ایده فوق از ضرورت های اجتنای ناپذیری است که در تمامی مکتب های بشری و الهی بالاخص دین مقدس اسلام به آن پرداخته شده است. پرداختن به این موضوع، از نگاه دین، بالاخص قرآن کریم و حدیث معصومین (ع) وظیفه اندیشمندانِ مشفقی است که از منظر دین به پدیده های سیاسی و اجتماعی می پردازند، لذا این مقاله در پی آن است که با ارائه تعریف الگوی مصرف، مبانی نظری اصلاح الگوی مصرف را به عنوان پیش درآمدِ ارائه الگوی آرمانی مصرف صحیح، به رشته تحریر در آورد و با بررسی آیات قرآن کریم و احادیث معصومین (ع)، مهمترین علل و عوامل بازدارنده این اقدام سترگ را تحلیل و در پایان آثار پر برکت و اثربخش اصلاح الگوی مصرف را به خواننده عرضه کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

313 - بررسی رابطه¬ بین شهادت و صداقت در قرآن و روایات معصومین علیهم السلام
مهدی ممتحن اختر سلطانی مهرداد علی مرادیان

چکیده شهادت و صداقت از جمله مفاهیم والای انسانی هستند که آیات و روایات بسیاری را به خود اختصاص داده اند. در فرهنگ دینی، صداقت یکی از سپرهای پولادین برای حفظ دین معرفی گردیده است. "شهید" در لغت دارای معانی بسیاری است از جمله "حضور"، "گواه"، "الگو" و.... در اصطلاح کسی ر چکیده کامل

چکیده شهادت و صداقت از جمله مفاهیم والای انسانی هستند که آیات و روایات بسیاری را به خود اختصاص داده اند. در فرهنگ دینی، صداقت یکی از سپرهای پولادین برای حفظ دین معرفی گردیده است. "شهید" در لغت دارای معانی بسیاری است از جمله "حضور"، "گواه"، "الگو" و.... در اصطلاح کسی را شهید می گویند که در راه حق کشته شده، و همه چیز خود را در راه رضای الهی قربانی کرده است. قرآن کریم مقام و ارزش ویژه ای برای کسی که در این راه قدم گذاشته است قائل است. معصومین نیز سخنان فراوانی را در مورد فضیلت شهادت و مقام شهید گفته اند. در این مقاله، پس از اشاره به مفهوم شهادت و صداقت این دو واژه بلند در آیات قرآن و روایات معصومین مورد بررسی قرار گرفته و به بیان رابطه میان آن دو پرداخته است. نویسنده گان مقاله بر این اعتقاد اند که بهره گیری از فرهنگ شهادت و صداقت براساس آیات قرآن و سخنان معصومین علیهم السلام و کاربردی کردن دستاوردهای آن در تمامی زمینه های اجتماعی، عامل مهمی است که می تواند جامعه اسلامی ما را به سمت کمال خود سوق دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

314 - پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال در آموزه‌های قرآنی
محمدصادق چاووشی هادی کرامتی معز

بعضی از کودکان به دلیل شرایط خاص موجود در خانواده بیش از سایر همتایان خود در معرض بزه‌دیدگی قرار دارند؛ شناسایی این کودکان از طریق گزارشات مردمی، بستگان یا مدرسه و معرفی آن‌ها به نهادها و مراکزی که باید به وسیله مقامات مسئول دولتی با به همت خیرین دایر شوند تا در جهت سیا چکیده کامل

بعضی از کودکان به دلیل شرایط خاص موجود در خانواده بیش از سایر همتایان خود در معرض بزه‌دیدگی قرار دارند؛ شناسایی این کودکان از طریق گزارشات مردمی، بستگان یا مدرسه و معرفی آن‌ها به نهادها و مراکزی که باید به وسیله مقامات مسئول دولتی با به همت خیرین دایر شوند تا در جهت سیاست های پیشگیرانه از طریق حمایت و مراقبت از این کودکان گام بردارند، می تواند به عنوان راهکاری مؤثر به منظور پیشگیری از بزه دیدگی این کودکان در نظر گرفته شود؛ در همین راستا ، حمایت از صغار در آموزه های قرآنی تا آنجا اهمیت دارد که فروش مال او را جز با اجازه ولی جایز ندانسته و حتی ولی نیز در صورت عدم رعایت منافع و مصلحت طفل، از ولایت ساقط می شود؛ از طرف دیگر اقدامی که در آموزه های قرآنی مورد توجه و تأکید واقع شده، شناسایی، حفاظت و حمایت مادی و معنوی از کودکان آسیب پذیر به عنوان آماجی مناسب برای بزهکاران می باشد؛ در این مقاله به این حمایت ها که در آیات قرآن و برخی روایات آمده است اشاره خواهیم کرد آیات و روایاتی که حاوی تدابیری اند، برای پیشگیری از بزه‌دیدگی کودکانی که به عنوان آماج ضعیف شناخته شده اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

315 - علل انحطاط فرهنگی از دیدگاه قرآن
مهدی ممتحن اختر سلطانی مهرداد علی مرادیان

قرآن معجزه پیامبر (ص) و کتاب آسمانی مسلمانان، برای هدایت بشر نازل شده است. هدف از این نزول به تعبیر قرآن هدایت انسان ها از تاریکی به سوی نور است. بنابراین هدایت و سعادت بشردر پرتو شناخت و عمل به قرآن میسر است. قرآن کتابی است که از تمام شئون بشر، مبداء و معاد، خلق و ایجا چکیده کامل

قرآن معجزه پیامبر (ص) و کتاب آسمانی مسلمانان، برای هدایت بشر نازل شده است. هدف از این نزول به تعبیر قرآن هدایت انسان ها از تاریکی به سوی نور است. بنابراین هدایت و سعادت بشردر پرتو شناخت و عمل به قرآن میسر است. قرآن کتابی است که از تمام شئون بشر، مبداء و معاد، خلق و ایجاد، فرهنگ و موضوعات فرهنگی سخن می گوید. رجوع به این کتاب بزرگ الهی و این معجزه بزرگ در هر زمینه، به ویژه در زمینه موضوعات فرهنگی و عوامل اعتلا و انحطاط فرهنگی یک ضرورت است. این سند نبوت و معجزه جاوید حضرت رسول (ص) در صورتی می تواند در زندگی انسان، از جهت اخلاق فردی و اجتماعی، تأثیرگذار باشد که هر مسلمان با تأسی به آن، درس اعتلای فرهنگ ها و عوامل سقوط و تنزل فرهنگی را فرا می گیرد و در جهت تعالی و تکامل امت واحده اسلام به کار می گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

316 - بررسی روانکاوانه مفاهیم کلیدی قرآنی عرفانی و تجلّی آن در حوزه ادبیّات فارسی
منصوره مشایخی مریم پیکان پور

آثار ادب فارسی گستره‌ای پهناور از مفاهیم معنوی، ادبی و اخلاقی است. هر پویندۀ صاحب‌نظری می‌تواند جلوه‌ای از اندیشۀ خویش را در آثار ادبی پربار ایران بازیابد و این نشانگر آنست که ادیبان ایران بیشتر عارف، دانشمند، فیلسوف، منجّم، روانشناس، جامعه‌شناس و امثال آن بوده‌اند. در چکیده کامل

آثار ادب فارسی گستره‌ای پهناور از مفاهیم معنوی، ادبی و اخلاقی است. هر پویندۀ صاحب‌نظری می‌تواند جلوه‌ای از اندیشۀ خویش را در آثار ادبی پربار ایران بازیابد و این نشانگر آنست که ادیبان ایران بیشتر عارف، دانشمند، فیلسوف، منجّم، روانشناس، جامعه‌شناس و امثال آن بوده‌اند. در این مقاله قسمت‌هایی از قرآن و ادبیّات عرفانی ایران به پژوهش گرفته شده است تا بار دیگر پیوستگی غیرقابل انکار روانشناسی با علوم قرآنی و ادب عرفانی و به تبع آن عناصر سازندۀ آن یعنی قرآن، عرفان، شعر و سخن منظوم و منثور مسجوع و موسیقی کلام بتواند تأثیر پیشگیری کننده‌ای در نابسامانی‌های روانی داشته باشد و در کنار درمان‌های علمی و اصولی برای نجات بشریّت از گرداب سرگشتگی و بیماری مؤثر و مفید واقع شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

317 - بررسی معنایی واژه خسران در قرآن کریم با تکیه بر مضامین سوره عصر
سید ضیاءالدین علیا نسب حسین جلائی نوبری اشرف تنومند

صحابه رسول خدا(ص) از فضای نزول و لغات بکار رفته در آیات قرآن، آگاه بودند و در اکثر موارد، مراد آیات الهی را می‌فهمیدند، اما با گذشت زمان و روی آوردن اهل عجم به دین اسلام، معنای برخی از آیات برای مخاطبان نسل های بعدی مشکل گردید. یکی از راه های شناخت معنای آیات الهی، دقت چکیده کامل

صحابه رسول خدا(ص) از فضای نزول و لغات بکار رفته در آیات قرآن، آگاه بودند و در اکثر موارد، مراد آیات الهی را می‌فهمیدند، اما با گذشت زمان و روی آوردن اهل عجم به دین اسلام، معنای برخی از آیات برای مخاطبان نسل های بعدی مشکل گردید. یکی از راه های شناخت معنای آیات الهی، دقت در تک واژه های قرآنی و مطالعه سیاق کلمات و عبارات قرآنی است. از این روی، نوشتار حاضر، به روش توصیفی تحلیلی در صدد تبیین واژه خَسِرَ و خُسران از آیات قرانی با تأکید بر سوره عصر انجام گرفته و با مفهوم شناسی این واژه و دیدگاه مفسران برجسته در مورد وجوه خسران در قران، و مصادیق خاسران بدین نتیجه رسید که؛ خسران در لغت به معنای کم شدن و زیان کردن و نیز گمراهی و ضلالت است. واژه خَسِرَ با مشتقات‌اش 65 بار در قرآن به کار رفته و سوره عصر نیز به طور ویژه به عوامل خسران و راه‌های نجات از آن پرداخته است. بنابراین خسران به معنای باختن سرمایه اعم از سرمایه های مادی یا معنوی است. سرمایه معنوی انسان عمر اوست که با ایمان به خدا، پیامبر، قرآن کریم، ولایت امام علی(ع) و انجام اعمال صالح است که عامل نجات از زیان می باشد همانگونه که توصیه به حق و صبر سبب فلاح و رستگاری در دنیا و آخرت می گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

318 - نسیم وحی در دیوان بلند اقبال
علی چوبینه محمد شفیعی نواز الله فرهادی

اعجاز قرآن کریم، جذابیت، فصاحت و بلاغت و منحصر به فرد بودن آن موجب شده است که شاعران، جهت عمق بخشیدن و غنای اشعار خود به قرآن روی آورند، بزرگ‌ترین شاعران به شیوه‌های مختلف از این کتاب آسمانی استفاده کرده‌اند که این امر موجب ماندگاری اشعار آن‌ها شده است. در این بین میرزا چکیده کامل

اعجاز قرآن کریم، جذابیت، فصاحت و بلاغت و منحصر به فرد بودن آن موجب شده است که شاعران، جهت عمق بخشیدن و غنای اشعار خود به قرآن روی آورند، بزرگ‌ترین شاعران به شیوه‌های مختلف از این کتاب آسمانی استفاده کرده‌اند که این امر موجب ماندگاری اشعار آن‌ها شده است. در این بین میرزا سید رضی مستوفی، متخلص به بلند اقبال یکی از شاعران گمنام آیینی معاصر توانسته است با خوشه چینی از قرآن کریم، اثری ماندگار را در قالب زیبای شعر بیافریند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیر پذیری اشعار بلند اقبال از آیه‌های قرآن پرداخته شده که در مواردی مستقیماً از یک واژه قرآنی یا بخشی از یک آیه اقتباس کرده و در برخی موارد به صورت تلمیحی به آیات قرآن اشاره نموده و در مواردی هم به صنعت ترجمه روی آورده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تجلی قرآن در دیوان شاعر به شکل‌های مختلف، بیانگر تسلط شاعر بر قرآن می‌باشد و کم‌تر صفحه‌ای از دیوان شاعر را می‌توان یافت که کلام وحی در آن ظهور نداشته باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

319 - سیمای هنر معنایی حروف جاره در جزء دوّم و سوّم قرآن کریم
محمد رضا شالی مجید محمدی

10.30495/qsf.2021.683428

مصحف بی بدیل قرآن صاحب دیوان معنایی خاصی است که در رهگذر این دیوان پرمعنا ادبیات عرب جلوه نمایی می‌کند و صرف و نحو این کلام الفبای این بیان است و نحو کلام همبستگی و ارتباط منسجم مصحف را شامل می‌شود که حتی حرفش مقصودی بلاغی است که راهنمای اجابت معنای صحیح است. حروف جاره چکیده کامل

مصحف بی بدیل قرآن صاحب دیوان معنایی خاصی است که در رهگذر این دیوان پرمعنا ادبیات عرب جلوه نمایی می‌کند و صرف و نحو این کلام الفبای این بیان است و نحو کلام همبستگی و ارتباط منسجم مصحف را شامل می‌شود که حتی حرفش مقصودی بلاغی است که راهنمای اجابت معنای صحیح است. حروف جاره با توجه به عدم استقلال معنایی لیکن محوریت عمیقی در این وابستگی معنایی با هنرنمایی متعلق خویش در اقامه معنای صحیح نقش بسزایی دارد، حروف جاره می‌تواند پل ارتباطی انتقال معنا را با توجه به شیم شناسنامه‌ای خود به مخاطب برساند حال این وابستگی معنا در سیطره متعلق و ارتباط آن با حروف جر به خصوص در جزء سوم و چهارم قرآن کریم و معنای اصلی و مجازی آن که در کاروان بلاغت است ایفای نقش می‌کند که متعلق وجوباًً یا جوازاً با حرف جر وضع نشده همراه می‌شود، بررسی این واقعه بلاغی بین متعلق و حروف جاره یک سیمای هنر معنایی را ایجاد می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

320 - بینامتنیت قرآنی در غزلیات حافظ شیرازی
احمدرضا یلمه‌ها مسلم رجبی

در این پژوهش برآن‌ایم تا از دیدگاه بینامتنیت قرآنی، غزلیات خواجه راز را مورد نقد و بررسی قرار دهیم. در حقیقت بینامتنیت قرآنی در سخنان این شاعر و عارف بزرگ، در اشکال مختلفی جلوه‌گر شده است. وی از واژگان و عبارات قرآنی به وفور در کلام خویش استفاده نموده است. این پژوهش با چکیده کامل

در این پژوهش برآن‌ایم تا از دیدگاه بینامتنیت قرآنی، غزلیات خواجه راز را مورد نقد و بررسی قرار دهیم. در حقیقت بینامتنیت قرآنی در سخنان این شاعر و عارف بزرگ، در اشکال مختلفی جلوه‌گر شده است. وی از واژگان و عبارات قرآنی به وفور در کلام خویش استفاده نموده است. این پژوهش با هدف نمایاندن بینامتنیت قرآنی در اشعار حافظ و با بررسی چگونگی استفاده حافظ شیرازی از آیات نورانی وحی در غزلیات پر شوراش صورت گرفته است تا در پایان بتوان با رنگ و روی قرآنی و دینی غزلیات خواجه راز بیش از پیش آشنا شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

321 - سوگندهای خداوند به زمان در قرآن کریم
زینب ترابی علی فلاح محمد لبافچی

نگاه علمی و فرهنگی به قرآن کریم به عنوان دیدگاهی والا و متأثر از فرهنگ ناب اسلامی،راهکار ارزنده ای است که با اعطای بینش و نگرشی دینی به مفسران و قرآن پژوهان، برآن استتا زوایای گوناگون کتاب وحی الهی را بر تمامی ره پویان فرهنگ و معارف اسلامی آشکار نماید .آنچه در این جستار چکیده کامل

نگاه علمی و فرهنگی به قرآن کریم به عنوان دیدگاهی والا و متأثر از فرهنگ ناب اسلامی،راهکار ارزنده ای است که با اعطای بینش و نگرشی دینی به مفسران و قرآن پژوهان، برآن استتا زوایای گوناگون کتاب وحی الهی را بر تمامی ره پویان فرهنگ و معارف اسلامی آشکار نماید .آنچه در این جستار بدان پرداخته خواهد شد، بررسی آیات شریفه ای از قرآن کریم است کهسوگندهای خداوند به بخش های مختلف زمان را در بر می گیرد. هدف مقاله حاضر بررسی وتبیین یکی از عرصه های آموزنده قرآن کریم است که متضمن سوگندهای عبرت آموز خداوند بهمصادیق مختلف زمان می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

322 - واکاوی جرم توهین به مقدسات در آموزه‌های قرآنی
محمدقاسم ناظریان محسن رهامی صادق مرادی

بر اساس قواعد حقوقی و فقهی اسلام قذف، اهانت و افترا به مسلمانان و حتی غیر مسلمانان از سایر ادیان الهی ممنوع است. این ممنوعیت تا اندازه‌ای است که برای برخی حد یا تعزیر مقرر شده است. جرم انگاری توهین به مقدسات در حقوق اسلام، همانا برخورد با عواملی است که نظم و اخلاق عمومی چکیده کامل

بر اساس قواعد حقوقی و فقهی اسلام قذف، اهانت و افترا به مسلمانان و حتی غیر مسلمانان از سایر ادیان الهی ممنوع است. این ممنوعیت تا اندازه‌ای است که برای برخی حد یا تعزیر مقرر شده است. جرم انگاری توهین به مقدسات در حقوق اسلام، همانا برخورد با عواملی است که نظم و اخلاق عمومی را به مخاطره می‌اندازد و در زمره جرایم علیه حیثیت معنوی اشخاص محسوب می شود؛ زیرا در یک جامعه دینی، به ویژه جامعه مبتنی بر حکومت دینی، با توجه به تعلق خاطر شدید افکار عمومی پیروان ادیان الهی به مقدسات و رهبران دینی، که علاوه بر داشتن شخصیت حقوقی خاص، از شخصیت حقیقی ویژه ای نیز برخوردارند، چگونه ممکن است اهانت به مقدسات را روا شمرد. اولین و مهم ترین مستند در این زمینه قرآن کریم است؛ از این رو نگارندگان در این مقاله با رویکرد مطالعات قرآنی با روش تحقیق تحلیلی- توصیفی به واکاوی حقوقی و فقهی توهین به مقدسات از آیات قرآنی پرداخته اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

323 - بررسی مفاهیم هیدرولوژیکی باران در قرآن با تکیه بر نهج البلاغه
سید علی هاشمی خانعباسی رضا نوروز ولاشدی

پیشرفت علوم در ذهن هر انسان منصفی این پرسش را تداعی می‌کند که چگونه در کتاب آسمانی قرآن و نهج‌البلاغه، باران به ‌طور دقیق، علمی و شیوا بیان شده است. این بدان معنی است که این کتب، آیات و سخنان مطابق سطح دانش و درک موضوعات علمیِ زمان خود، به تشریح عناصر طبیعی پرداخته‌اند. چکیده کامل

پیشرفت علوم در ذهن هر انسان منصفی این پرسش را تداعی می‌کند که چگونه در کتاب آسمانی قرآن و نهج‌البلاغه، باران به ‌طور دقیق، علمی و شیوا بیان شده است. این بدان معنی است که این کتب، آیات و سخنان مطابق سطح دانش و درک موضوعات علمیِ زمان خود، به تشریح عناصر طبیعی پرداخته‌اند. لذا در این پژوهش با بهره‌گیری از آیات قرآن و تفسیر گهربار حضرت علی(ع) در خطبه 115 کتاب نهج البلاغه به بررسی علوم موجود در این خطبه در باب بارش نزولات جوی و درخواست آن از خالق هستی پرداخته شده است. هدف از این پژوهش مقایسه عبارات دقیق حضرت علی(ع) در خطبه باران با علم روز آب و هواشناسی در مورد مکانیزم شکل‌گیری، حرکت، و اشکال مختلف بارش در کره زمین است. در نهایت با بررسی دقیق خطبه حضرت به انواع مختلف باران و نظریه تشکیل قطرات باران(هم‌آمیزی و برژرون) و باران مؤثر اشاره می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

324 - امامت و دیدگاه قرآن و اندیشمندان
مهدی ممتحن

امامت یکی از رحمتهای الهی است که برای بشر در نظر گرفته شده و پروردگار منّان بارها ارزش والای آنان را در آیات قرآن کریم به شکلی واضح و قرینه‌دار بیان کرده است که اهل علم می توانند آن را درک کنند. اهل بیت افراد عادی بودند که به این مقام رسیدند، آن گونه که پیامبرگرامی فرمو چکیده کامل

امامت یکی از رحمتهای الهی است که برای بشر در نظر گرفته شده و پروردگار منّان بارها ارزش والای آنان را در آیات قرآن کریم به شکلی واضح و قرینه‌دار بیان کرده است که اهل علم می توانند آن را درک کنند. اهل بیت افراد عادی بودند که به این مقام رسیدند، آن گونه که پیامبرگرامی فرمود: انّما انا بشرُ مثلُکُم یُوحی الیَّ أنما إلهُکم الهٌ واحدُ. ائمه علیهم السلام همه یک درجه و یکسان نبودند و هر کدام مقامی خاص داشتند. خداوند نعمت وجود اهل بیت و اهل عصمت را به انسان عطا کرده است تا هرگز از راه هدایت دور نشود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

325 - متابعت الهی در قرآن و راهکارهای ارتقاء آن در دانشگاه اسلامی
ثریا قطبی شادی نفیسی سمیه طاهری

هدف پژوهش حاضر شناسایی مفهوم متابعت الهی و بررسی راهکارهای ارتقاء آن در دانشگاه اسلامی است. چهار سؤال پژوهشی در خصوص ماهیت، انواع، پیش‌نیازها و راهکارهای ارتقای آن در دانشگاه اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش توصیفی -تحلیلی و جامعه تحقیق، متنی و دربرگیرنده قرآن است چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر شناسایی مفهوم متابعت الهی و بررسی راهکارهای ارتقاء آن در دانشگاه اسلامی است. چهار سؤال پژوهشی در خصوص ماهیت، انواع، پیش‌نیازها و راهکارهای ارتقای آن در دانشگاه اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش توصیفی -تحلیلی و جامعه تحقیق، متنی و دربرگیرنده قرآن است. افزایش سطح معرفت دینی، تدوین متون بر اساس جهان‌بینی الهی و معرفی الگوهای متابعت از راهکارهای بعد فرهنگی و تقویت باورهای دینی، تصحیح نگرش‌ها و اسلامی‌سازی دانشگاه از راهکارهای بعد اجتماعی آن است. نتیجه آنکه متابعت الهی و ارتقای آن توأم با خردورزی از ضرورت‌های اساسی دانشگاه اسلامی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

326 - بررسی احکام و احوال نجوم در برخی آیات و روایات
شمسی واقف&zwnj;زاده

اعجاز قرآن از جنبه&zwnj;های گوناگونی بررسی شده است که یکی از انواع آن اعجاز علمی است. علوم در قرآن به دو دسته تقسیم می&zwnj;شوند: علم به حقایق حسی و عقلی، علم به حقایق غیبی و ماورایی. گرچه قریب به یک چهلم آیات شریفه به خلقت آسمان&zwnj;ها، ماه، خورشید، ستارگان و عجایب آن چکیده کامل

اعجاز قرآن از جنبه&zwnj;های گوناگونی بررسی شده است که یکی از انواع آن اعجاز علمی است. علوم در قرآن به دو دسته تقسیم می&zwnj;شوند: علم به حقایق حسی و عقلی، علم به حقایق غیبی و ماورایی. گرچه قریب به یک چهلم آیات شریفه به خلقت آسمان&zwnj;ها، ماه، خورشید، ستارگان و عجایب آنها اختصاص پیدا کرده است، وجود احادیثی دربارة منع ایجاد ارتباط بین گردش ستارگان و تأثیر آنها بر سرنوشت بشری را نمی&zwnj;توان نادیده گرفت. در این مقاله سعی بر این است تا با تعریف احکام نجوم و احوال آن و بررسی حد و مرز هر یک و ایجاد قدرت تشخیص بین این دو مقوله نظر شفاف قرآن دربارة علم نجوم بیان شود. همچنین به مواردی چند از پیشگویی&zwnj;های قرآن در علم نجوم اشاره شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

327 - شاخص‌های فرهنگ‌ساز داستان حضرت آدم(ع)در تفسیر المیزان و اشعار مثنوی
محمود خورسندی نعمت اله حسنی

در این پژوهش ابتدا برخی مسائل حوزه فرهنگ از قبیل دین و فرهنگ، عوامل ایجاد و اعتلای فرهنگ و فرهنگ‌سازی اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از آن شاخص‌های فرهنگ‌ساز داستان حضرت آدم(ع) از جمله در مسأله خلیفة اللهی آدم(ع) و تعلیم اسماء، جایگاه والای انسان در مقام مسجود ملائک چکیده کامل

در این پژوهش ابتدا برخی مسائل حوزه فرهنگ از قبیل دین و فرهنگ، عوامل ایجاد و اعتلای فرهنگ و فرهنگ‌سازی اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از آن شاخص‌های فرهنگ‌ساز داستان حضرت آدم(ع) از جمله در مسأله خلیفة اللهی آدم(ع) و تعلیم اسماء، جایگاه والای انسان در مقام مسجود ملائکه، مسأله درخت ممنوعه، تکبرورزی و إغوای شیطان، هبوط و توبه آدم(ع)، عناوینی هستندکه سعی شده در حد بضاعت بر اساس تفسیر المیزان و اشعار مثنوی مولوی به آن پرداخته شود. با توجه به اینکه طبق تفاسیر در واقع حضرت آدم(ع) به منزله نماینده همه انسان‌ها بوده و مسائل مربوط به زندگی و سرگذشت آن حضرت در حقیقت به نوعی در مورد همه انسان‌ها مصداق می‌یابد. بنابراین تعمق و تعقل در مسائل و مراحل زندگی آن حضرت گام بلندی در فرهنگ‌سازی و تعلیم و تربیت انسان در هر زمان و مکان می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

328 - نماد عنکبوت و زنبور عسل در قرآن و مثنوی
مهدی ممتحن فاطمه قربانی

مولانا حیوانات و حکایت‌های آن‌ها را برای بیان و تعلیم آموزه‌های اخلاقی، فلسفی و عرفانی هنرمندانه از دل شعر، تمثیل و رمز تصاویر زیبا و نغز می‌آفریند و کلام خود را در کمال زیبایی به نمایش می‌گذارد، و از کنایات، ضرب المثل‌ها و باورهای عامیانه مربوط به هر حیوان در بیان این چکیده کامل

مولانا حیوانات و حکایت‌های آن‌ها را برای بیان و تعلیم آموزه‌های اخلاقی، فلسفی و عرفانی هنرمندانه از دل شعر، تمثیل و رمز تصاویر زیبا و نغز می‌آفریند و کلام خود را در کمال زیبایی به نمایش می‌گذارد، و از کنایات، ضرب المثل‌ها و باورهای عامیانه مربوط به هر حیوان در بیان این آموزه‌ها استفاده می‌کند. بر همین اساس مقاله حاضر با عنوان بررسی تطبیقی دو حیوان عنکبوت و زنبور عسل در قرآن و مثنوی را مورد بررسی قرار داده‌ایم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

329 - سنت الله به روایت قرآن
شمسی واقفزاده امیر عمرانی ساردو پرویز لکزائیان فکور

به روش ها و قوانینی که در افعال الهی وجود دارد و بر اساس آن، امور عالم و آدمتدبیر میشود، سنتهای الهی میگویند. پدیدههای جهان، محکوم همین قوانینثابت و سنتهای تغییرناپذیر الهی هستند؛ به تعبیر دیگر خداوند شیوههای معینیدارد که گردش امور هستی هرگز بیرون از آن شیوهها انجام نمی چکیده کامل

به روش ها و قوانینی که در افعال الهی وجود دارد و بر اساس آن، امور عالم و آدمتدبیر میشود، سنتهای الهی میگویند. پدیدههای جهان، محکوم همین قوانینثابت و سنتهای تغییرناپذیر الهی هستند؛ به تعبیر دیگر خداوند شیوههای معینیدارد که گردش امور هستی هرگز بیرون از آن شیوهها انجام نمیشود. در جایجای قرآن به مطالعه سنتهای الهی و سرگذشت ملتهای قبل تأکید شدهاست، که خود ناظر بر جاریبودن آن سنتها در طی همه اعصار و در میان تماماقوام میباشد. مضمون آیاتی که به موضوع سنتهای الهی پرداخته اند متفاوتاست؛ برخی از آیات به اصل وجود سنت الهی، برخی به مصادیق آن و برخی همبه اوصاف و ویژگیهای سنت الهی اشاره دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

330 - سبک تغذیه در سلامت انسان از دیدگاه آیات و روایات
طیبه اکران مهرناز گلی

تغذیه صحیح و سالم، تغذیه‌ای است که از نظر ظاهری باید از هرگونه عوامل آلوده و بیماری‌زا به دور بوده و از نظر کیفی و عناصر معدنی و انرژی‌زا نیز غنی باشد به طوری که بتواند نیازهای بدن را به احتیاجات غذایی در شرایط مختلف رشد و سلامت و بیماری تأمین کند، به عبارت دیگر تغذیه‌ا چکیده کامل

تغذیه صحیح و سالم، تغذیه‌ای است که از نظر ظاهری باید از هرگونه عوامل آلوده و بیماری‌زا به دور بوده و از نظر کیفی و عناصر معدنی و انرژی‌زا نیز غنی باشد به طوری که بتواند نیازهای بدن را به احتیاجات غذایی در شرایط مختلف رشد و سلامت و بیماری تأمین کند، به عبارت دیگر تغذیه‌ای است که در آن تنوع و تعادل رعایت گردد. که هدف از این مقاله بررسی سبک تغذیه سالم در سلامت انسان از دیدگاه آیات و روایات است. پژوهش حاضر به روش توصیفی– تحلیلی، با رویکرد قرآنی و روایی می‌باشد. این پژوهش پس از بررسی منابع دینی بیان می‌دارد دستیابی به تغذیه سالم مستلزم مقدماتی چون مواد غذایی حلال و پاکیزه، پرهیز از مواد غذایی حرام، تنوع مواد غذایی، میانه‌روی در غذا و پرهیز از افراط و تفریط و ... می‌باشد. از دیدگاه قرآن و روایات سبک تغذیه صحیح و سالم سبب می‌شود افراد از سلامت جسمی و روانی لازم برخودار شوند، و این جزء مهم‌ترین برنامه‌های هدایتی و تربیتی قرآن و روایات می‌باشد، زیرا زیر بنای صحت و رمز سلامت نیز بهره مندی از مواد غذایی سالم و پاکیزه مورد نظر اسلام است. بنابراین تغذیه سالم یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های تاثیرگذار در سلامت انسان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

331 - بررسی نقش و انواع سیاق در کتاب «متشابه القرآن ومختلفه» از ابن شهرآشوب مازندرانی
محمد علی زاده قائمیه محسن احتشامی نیا

سیاق در تفسیر قرآن کریم نقش بسیار مهمی دارد. با توجه به پیوستگی آیات در معنا، توجه به این نقش بسیار ضروری می نماید.سیاق می تواند تمامی فعالیت های تفسیری و فعلیت بخشی به مضمون نص را تحت پوشش قرار دهد. در همین زمینه در تحلیل موارد گوناگونی که از کتاب متشابه القرآن و مختلف چکیده کامل

سیاق در تفسیر قرآن کریم نقش بسیار مهمی دارد. با توجه به پیوستگی آیات در معنا، توجه به این نقش بسیار ضروری می نماید.سیاق می تواند تمامی فعالیت های تفسیری و فعلیت بخشی به مضمون نص را تحت پوشش قرار دهد. در همین زمینه در تحلیل موارد گوناگونی که از کتاب متشابه القرآن و مختلفه به وجود آمد می توان به این نکته توجه کرد که در این تفسیر به تحلیل رابطه آیات به صورت گسترده توجه کرده است. این پژوهش به نقش‌های سیاق و انواع آن، با توجه به کتاب متشابه القرآن ومختلفه ابن شهرآشوب می‌پردازد که این روش توانایی بیش‌تری در رابطه با سیاق دارد از جمله نقش‌ها: تبیین مجمل، تخصیص عام، تقیید مطلق، تعیین محتمل، کشف ارتباط معنایی، تعیین معنا، کشف دلالت‌های پنهان، تعیین نحوه قرائت، تعیین مصادیق، نقش سیاق در شرح لغت، ذکر شأن نزول، بیان احادیث تفسیری، بیان معانی حروف، بیان محذوفات به وسیله سیاق و همچنین انواع سیاق از جمله سیاق آیات، کلمات و جمله‌ها در متشابه القرآن ومختلفه می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

332 - فمینیسم و تأثیر آن بر تفاسیر آیات اختلافی بین زن و مرد
فاطمه شاه کوهی ابراهیم فلاح ارسطو میرانی

10.30495/qsf.2021.683430

تأثیر جنسیت در فهم متون یکی از مباحثی است که در دهه‌های اخیر در حوزه فهم متون دینی مطرح شده است. با ورود دانش‌های فمینیستی، این نظریه حتی تا خوانش زنانه متون دینی و اسلامی پیش رفته است. هدف این پژوهش ترسیم جایگاه و شخصیت اجتماعی زن در بر تفاسیر آیات اختلافی بین زن و مرد چکیده کامل

تأثیر جنسیت در فهم متون یکی از مباحثی است که در دهه‌های اخیر در حوزه فهم متون دینی مطرح شده است. با ورود دانش‌های فمینیستی، این نظریه حتی تا خوانش زنانه متون دینی و اسلامی پیش رفته است. هدف این پژوهش ترسیم جایگاه و شخصیت اجتماعی زن در بر تفاسیر آیات اختلافی بین زن و مرد در قرآن کریم است، موضوعی که موجب اتهامات ناروایی علی ‌الخصوص در جوامع غربی به دین مبین اسلام شده است تا با تبیین و جمع عرفی میان روایاتِ به ظاهر معارض مربوط به زن و تشخیص احادیث صحیح از سقیم به رفع شبهات اقدام کند. در این پژوهش سعی گردیده است با روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای مفاهیم تفاسیر با رویکرد عقلی- اجتهادی، از قرن سوم هجری تا قرن پانزدهم ذیل این آیات اختلافی و از دیدگاه مفسران فمینیسم، میزان اثرگذاری این جریان فکری در آثار تفسیری مفسران در تفاسیر آیات اختلافی بین زن و مرد، مورد مطالعه قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

333 - قرآن و پرسش‌های بنیادی انسان
قدرت الله قربانی

قرآن، انسان و جهان را به عنوان مخلوقات الهی معرفی می‌کند که آن‌ها مطابق فاعلیت الهی و تحت قوانین و حاکمیت الهی قرار دارند. در قرآن، معنای زندگی انسان، تنها بر اساس نگرش خداباوری تعریف می‌شود که در پرتو آن تحمل شرور و ارزانی شدن خیرات نیز دارای فلسفه الهی خاص خود هستند. چکیده کامل

قرآن، انسان و جهان را به عنوان مخلوقات الهی معرفی می‌کند که آن‌ها مطابق فاعلیت الهی و تحت قوانین و حاکمیت الهی قرار دارند. در قرآن، معنای زندگی انسان، تنها بر اساس نگرش خداباوری تعریف می‌شود که در پرتو آن تحمل شرور و ارزانی شدن خیرات نیز دارای فلسفه الهی خاص خود هستند. نهایتاً اینکه، قرآن غایت زندگی انسان را جهان آخرتی معرفی می‌کند که آدمی، ماهیت زندگی‌اش را در آن بر اساس عملکرد این جهانی‌اش می‌سازد. در این مقاله، پاسخ‌های جهانشمول و کلی قرآن به پرسش‌های بنیادی انسان مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد، تا جامعیت قرآن اثبات گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

334 - بررسی رابطه معنایی با ویژگی‌های آوایی و میزان بسامد همخوان‌ها در القای مفاهیم آیات قرآنی
جلال رحیمیان فرشته محمدپور

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های اعجاز زبانی قرآن، موسیقی دلنشین آن است که یکی از مؤلفه‌های آن، القای معانی دینی می‌باشد. پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی رابطه معنا و آوا در مفاهیم مربوط به موضوعات اخلاقی و معاد بپردازد و تأثیر آن را در پذیرش و اندازه انگیختگی توسط خواننده یا چکیده کامل

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های اعجاز زبانی قرآن، موسیقی دلنشین آن است که یکی از مؤلفه‌های آن، القای معانی دینی می‌باشد. پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی رابطه معنا و آوا در مفاهیم مربوط به موضوعات اخلاقی و معاد بپردازد و تأثیر آن را در پذیرش و اندازه انگیختگی توسط خواننده یا شنونده بررسی کند. روش بکاررفته در این پژوهش، کتابخانه‌ای، توصیفی- تحلیلی و آماری می‌باشد. نتایج حاصل از بررسی داده‌های مورد نظر نشان داد که همخوان‌های انسدادی در بیان مفهوم معاد بیش‌ترین میزان بسامد و همخوان‌های سایشی بیش‌ترین میزان بسامد در بیان مفاهیم اخلاقی را دارا می‌باشند. این موضوع نشان می‌دهد که ارتباط مستقیمی بین مشخصه‌های آوایی و مفاهیم مورد نظر وجود دارد. بدین معنی که هر واکه و همخوان بیانگر یک احساس است. این مسأله، امری فطری است و تقریباً در تمام زبان‌های دنیا وجود دارد و نشان‌دهنده این است که قرآن کریم از همه ظرفیت‌ها و امکانات برای تبلیغ پیام سعادت بهره‌مند است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

335 - تبیین گردشگری حلال با توجه به آیات قرآنی
میرزا حسن حسینی سحر خاوری مسلم سلیمان پور

مسأله حلال در بیش‌تر صنایع امروزی از قبیل مواد غذایی، مواد آرایشی، حمل و نقل و غیره نفوذ کرده است. صنعت گردشگری نیز می‌تواند با رعایت پاره‌ای از قوانین شرعی اسلام بازار بزرگ مسلمانان جهان را جذب کند. پس از حوادث یازدهم سپتامبر و مسائل ناشی از آن بیش‌تر مسلمانان دنیا گرا چکیده کامل

مسأله حلال در بیش‌تر صنایع امروزی از قبیل مواد غذایی، مواد آرایشی، حمل و نقل و غیره نفوذ کرده است. صنعت گردشگری نیز می‌تواند با رعایت پاره‌ای از قوانین شرعی اسلام بازار بزرگ مسلمانان جهان را جذب کند. پس از حوادث یازدهم سپتامبر و مسائل ناشی از آن بیش‌تر مسلمانان دنیا گرایش به سفر به سمت کشورهای اسلامی دیگر پیدا کردند. از آنجایی که ایران کشوری اسلامی است و قوانین آن مطابق با موازین دینی اسلام است، می توان گردشگری حلال را در این کشور با سهولت بیش‌تری رونق داد و ایران می‌تواند به عنوان قطب گردشگری اسلامی و حلال در جهان تبدیل شود و از آنجایی که ایران کشوری با رویکردهای اسلامی است، بهتر از هر کشور دیگری می‌تواند این شرایط برای گردشگران مسلمان مهیا کند. هدف از انجام این پژوهش تبیین مؤلفه‌های گردشگری حلال است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

336 - سنجش دقت در ترجمه معانی ضمنی و کنایی استعارات و کنایات سوره‌های هود،‌ یوسف و انبیاء
امید مجد فاطمه ابوحمزه

این پژوهش به مطالعه میزان دقت در ترجمه معنای ضمنی و کنایی استعاره‌ها و کنایه‌های سه سوره مبارکه هود،‌ یوسف و انبیاء می‌پردازد. برای تشخیص معنای عبارات کنایی از معنای ضمنی استعاره نوع دوم از جمله استعاره مرکب نیاز به تبیین فرق استعاره مرکب و دیگر انواع آن با کنایه داریم چکیده کامل

این پژوهش به مطالعه میزان دقت در ترجمه معنای ضمنی و کنایی استعاره‌ها و کنایه‌های سه سوره مبارکه هود،‌ یوسف و انبیاء می‌پردازد. برای تشخیص معنای عبارات کنایی از معنای ضمنی استعاره نوع دوم از جمله استعاره مرکب نیاز به تبیین فرق استعاره مرکب و دیگر انواع آن با کنایه داریم که در این مقاله راه‌های تشخیص آن ذکر شده است. سپس عبارات کنایی و عبارات استعاری موجود در سه سوره مبارکه هود، یوسف و انبیاء مشخص شده و دقت ترجمه معنای ضمنی و کنایی این عبارات در پنج ترجمه؛ ترجمه فولادوند با موضوع آزاد، ترجمه‌های مجد و گرمارودی با موضوع ادبی، ترجمه بانو امین و ترجمه خانی و ریاضی با موضوع عرفانی مطالعه گردید. توضیحات علمی بیش‌تر روش تشخیص استعاره نوع دوم از کنایه در این مقاله تبیین شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

337 - نماز اول وقت از منظر قرآن کریم و پیام‌های تربیتی آن
سید رضا موسوی خداداد شمس الدینی

نماز یکی از مهم‌ترین فرایض الهی است که اهتمام به آن و خواندن آن در اول وقت، سبب بهره‌گیری از برکات نماز و عامل صعود انسان به مراتب والا است. این مقاله سعی دارد تا با استفاده از آیات قرآن، مسأله نماز اول وقت را مورد کنکاش و تحلیل علمی قرار دهد. این تحقیق از لحاظ روش تحقی چکیده کامل

نماز یکی از مهم‌ترین فرایض الهی است که اهتمام به آن و خواندن آن در اول وقت، سبب بهره‌گیری از برکات نماز و عامل صعود انسان به مراتب والا است. این مقاله سعی دارد تا با استفاده از آیات قرآن، مسأله نماز اول وقت را مورد کنکاش و تحلیل علمی قرار دهد. این تحقیق از لحاظ روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی است و از نظر روش جمع‌آوری اطلاعات از نوع تحقیقات تئوریک یا نظری و غیر تجربی می‌باشد، و از نظر ماهیت اطلاعات گردآوری‌شده، از نوع تحقیقات کیفی و غیر کمّی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

338 - تفسیر المیزان و معیارهای نقد
سید رضا موسوی میثم تارم

تفسیر المیزان، با استفاده ازتفسیر قرآن به قرآن و استخراج مقاصد الهی با استناد به آیات همگون، توانسته است مبهمات بسیاری از آیات الهی را تبیین کند و یکی از بی نظیرترین تفاسیر را به جهان اسلام تقدیم کند. یکی از ویژگی های برجسته المیزان، شیوه های نقد علامه طباطبایی، بر آرای چکیده کامل

تفسیر المیزان، با استفاده ازتفسیر قرآن به قرآن و استخراج مقاصد الهی با استناد به آیات همگون، توانسته است مبهمات بسیاری از آیات الهی را تبیین کند و یکی از بی نظیرترین تفاسیر را به جهان اسلام تقدیم کند. یکی از ویژگی های برجسته المیزان، شیوه های نقد علامه طباطبایی، بر آرای تفسیری دیگر مفسران است، که در این مقاله نگارنده کوشیده است تا با مطالعه بیش از نیمی از تفسیر المیزان، گونه های نقد را در آن جستجو کند. علامه طباطبایی، با معیارهایی چون ناسازگاری با ظاهر آیات، ناهمگونی با صدر و ذیل آیه، استفاده از سیاق آیه، بهره جویی از قواعد نحوی و واژه شناسی، استفاده از تاریخ، شناخت مکی و مدنی و نقدر مطلق انگاری علوم تجربی، نگره های دیگر مفسران و رویات را نقد کند. در این نوشتار به دیدگاه علامه در مورد زبان قرآن، به عنوان یک موضوع مبنایی، در تفسیر و نقدر آرای دیگران و نیز به نظریه عدم حجیت ظواهر قرآن، که به خطا به همه اخباریون منسوب است اشاره شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

339 - موسیقی و نظم آوایی قرآن کریم
مهدی ممتحن مهین حاجی زاده

قرآن کریم، معجزه بزرگ حضرت ختمی مرتبت، گنجی بی پایان است که با ظهور اسلام بر ایشان نازل شد. با گذر زمان، سرچشمه های شگفت و تازه ای از این کتاب آسمانی کشف می شود. به نظر می رسد یکی از ابعاد اعجاز قرآن که تا کنون کمتر بدان پرداخته شده است، اعجاز نهفته در موسیقی و نظم آوای چکیده کامل

قرآن کریم، معجزه بزرگ حضرت ختمی مرتبت، گنجی بی پایان است که با ظهور اسلام بر ایشان نازل شد. با گذر زمان، سرچشمه های شگفت و تازه ای از این کتاب آسمانی کشف می شود. به نظر می رسد یکی از ابعاد اعجاز قرآن که تا کنون کمتر بدان پرداخته شده است، اعجاز نهفته در موسیقی و نظم آوایی قرآن است. تأثیراتی از پس صوت و کلام که از تلاوت آیات قرآن و موسیقی دلنشین حاصل از آنپدید می آید و نه از پس معانی و محتوای ارزشمند گنجانیده در آن؛ تأثیراتی از پس ساختار و نه محتوا. این موسیقی در تار و پود الفاظ و در ترکیب درون جمله ها نهفته است و فقط با احساس ناپیدا و با قدرت متعال ادراک می شود. مقاله حاضر در صدد است تا این جنبه از اعجاز قرآن کریم را بررسی کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

340 - رهیافت تربیتی در بررسی آیات 14 و 32 سوره مریم
ابوالحسن مومن نژاد مرتضی سازجینی عباس یوسفی تازه کندی

در قرآن کریم به شباهت‌های حضرت یحیی(ع) با عیسى(ع) از لحاظ معنای نام، نوع خلقت، اعطای کتاب در کودکی، عدم ازدواج، نبی بودن و جزء صالحان بودن ایشان، اشاره شده است و در این زمینه جملات یکسانی در مورد هر یک از آن دو به کار رفته است؛ ولی تعبیر دو آیه از سوره مریم درباره آن‌ها چکیده کامل

در قرآن کریم به شباهت‌های حضرت یحیی(ع) با عیسى(ع) از لحاظ معنای نام، نوع خلقت، اعطای کتاب در کودکی، عدم ازدواج، نبی بودن و جزء صالحان بودن ایشان، اشاره شده است و در این زمینه جملات یکسانی در مورد هر یک از آن دو به کار رفته است؛ ولی تعبیر دو آیه از سوره مریم درباره آن‌ها مختلف است. در چهاردهمین آیه از این سوره در مورد یحیی(ع) آمده است که نسبت به والدینش جباری عصی نبود و در آیه سی و دوم از عیسی(ع) نقل شده که خداوند او را نسبت به مادرش جباری شقی قرار نداده است. پس از معنا‌شناسی واژه عصی و شقی می‌توان گفت که با توجه به اینکه حضرت عیسی(ع) پدر نداشت، عدم نیکوکاری او نسبت به مادرش عواقب سنگین‌تری برای او در پی داشت و بدین جهت چنین تعبیری به کار برد، زیرا عیسی(ع) پدری ندارد که در صورت بی‌مهری‌ او، پشتیبان مادر باشد. با تطبیق آیه با مصادیق جدید، می‌توان نتیجه گرفت اشخاصی که پدر خویش را از دست داده‌اند، مسئولیت بیش‌تری نسبت به مادر خویش دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

341 - نقص در اراده: اتخاذ دیدگاه بین‌تشخیصی با بهره‌گیری از علم ‌النفس اسلامی-قرآنی
فهیمه محمدپور محمدعلی گودرزی

هدف از این نوشتار، بررسی اختلالاتی است که با نقص و ضعف در قدرت اراده مرتبط هستند. در این پژوهش سعی شده‌ با تکیه بر منابع معتبر و مقالات و پژوهش‌های ایرانی و خارجی که در زمینه ارتباط اراده و مفاهیم هم‌سو با آن انجام گرفته ‌است، به بحث و بررسی اختلالاتی پرداخته ‌شود که می چکیده کامل

هدف از این نوشتار، بررسی اختلالاتی است که با نقص و ضعف در قدرت اراده مرتبط هستند. در این پژوهش سعی شده‌ با تکیه بر منابع معتبر و مقالات و پژوهش‌های ایرانی و خارجی که در زمینه ارتباط اراده و مفاهیم هم‌سو با آن انجام گرفته ‌است، به بحث و بررسی اختلالاتی پرداخته ‌شود که می‌توان منشأ آن‌ها را نقص در اراده انسانی دانست. با تعیین و اثبات نقش اراده در سبب‌شناسی اختلالات روانی مختلف، در حقیقت، می‌توان چنین استنباط کرد که آنچه دچار مشکل گردیده نیروی اراده و مسؤولیت‌پذیری در انسان است و آنچه که باید به عنوان بیماری درمان گردد، افزایش قدرت و نیروی اراده در افراد است. می‌توان نشانه‌های ضعف و نقص در اراده را به عنوان علائم هشداردهنده ایجاد مشکل در رفتار فرد، بررسی کرد و با پیشگیری، کنترل و در مواقعی درمان و بهبود عملکرد مبتنی بر اراده عقلانی، از بسیاری از آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی، فرهنگی و روانی در افراد و جامعه، جلوگیری کرد. با در نظر گرفتن نگرش قرآنی به مفهوم اراده و تأکیدی که بر اراده انسانی در برخورداری از زندگی سالم و بهینه از نظر روان‌شناختی، می‌توان این مفهوم را بسط داد و در حیطه درمان روان‌شناسی نیز می‌توان از آن استفاده کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

342 - نگرشی نو بر روش اجتهادی فهم و تفسیر قرآن
پروین نبیان

چکیده در این مقاله دو مکتب مهم تفسیری روایی و اجتهادی و دلایل آنها نقد و بررسی شده و نهایتاً دربارة مکتب تفسیری که می&zwnj;تواند تبیین جدیدی از روش اجتهادی در نظر گرفته شود و مورد تأیید آیات و روایات نیز باشد، سخن گفته شده است که براساس آن معلوم می&zwnj;شود امر تفسیر چکیده کامل

چکیده در این مقاله دو مکتب مهم تفسیری روایی و اجتهادی و دلایل آنها نقد و بررسی شده و نهایتاً دربارة مکتب تفسیری که می&zwnj;تواند تبیین جدیدی از روش اجتهادی در نظر گرفته شود و مورد تأیید آیات و روایات نیز باشد، سخن گفته شده است که براساس آن معلوم می&zwnj;شود امر تفسیر و تبیین قرآن وظیفه&zwnj;ای الهی است که بر دوش مفسرین حقیقی قرآن (انسان کامل)، در درجه اول پیامبر اکرم و حضرات معصومین(ع) و در درجات بعدی علمای ربانی و فقهای واجد شرایط د زمان گذاشته شده هستند، که بدون اتصال به ایشان و استفاده از محضرشان و سؤال کردن و به محک زدن فهم خود نزد ایشان (و نه تنها استفاده از روایات شان)، منظور نظر حق&zwnj;تعالی در آیات قرآن کریم به نحو یقین آور شناخته نشود به طوری که در صورت عدم شناخت و استفاده از محضر این انسان های کامل، گاهی بین برداشت های مختلف از قرآن به دلیل بشری شدن فهم نمی&zwnj;توان رجحانی قایل شد و چه&zwnj;بسا در بسیاری از موارد موجبات سرگشتگی و گمراهی در فهم از آیات فراهم شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

343 - چالش‌های برگردان «قد» در ترجمه‌های فارسی قرآن کریم و راهکارهای آن
زهرا اسماعیلی علی صابری

از ابزار شناخت علوم قرآنی، برای غیر عرب‌زبانان دانش ترجمه است و از همین رو می‌توان به اهمیت ترجمه و نقش مترجمان در انتقال مفاهیم این کتاب آسمانی پی برد. البته چون برخی مترجمان در برگردان آیات قرآنی به دیگر زبان‌ها گاهی دچار لغزش یا دشواری ترجمه می‌شوند، از این رو در ترج چکیده کامل

از ابزار شناخت علوم قرآنی، برای غیر عرب‌زبانان دانش ترجمه است و از همین رو می‌توان به اهمیت ترجمه و نقش مترجمان در انتقال مفاهیم این کتاب آسمانی پی برد. البته چون برخی مترجمان در برگردان آیات قرآنی به دیگر زبان‌ها گاهی دچار لغزش یا دشواری ترجمه می‌شوند، از این رو در ترجمه‌های قرآن کریم نارسایی‌هایی به چشم می‌خورد که مترجمان فارسی‌زبان قرآن تلاش دارند تا به‌ گونه‌ای ابتکاری این ساختار‌ها را به فارسی برگردانند، که گاهی متن‌های زبان مقصد نه‌تنها بیان‌کننده هدف‌های اصلی قرآن نیست، بلکه از شیوایی زبان فارسی نیز می‌کاهد. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای(ترجمه و تفسیرهای فارسی قرآن کریم) و کمک گرفتن از دیدگاه مفسران و نحویان، یکی از موارد چالش برانگیز ترجمه قرآن کریم یعنی ترجمه کلمه قد(از ادوات غیرکنایی) را با عنایت به ترجمه‌های خرمشاهی، رازی، فولادوند، قمشه‌ای، مکارم شیرازی بررسی نموده و ضمن بیان ترجمه هر یک از مترجمان فوق الذکر و بیان شباهت‌ها و تفاوت‌های ترجمه‌های ایشان، در پایان مشخص می‌نماید، که عدم توجه مترجمان به ادوات تقلیل و تکثیر و چشم‌پوشی از تفاوت میان معنای تقلیل و تحقیق موجب شده است که ترجمه‌های مورد اشاره در برخی آیات از دقت لازم برخوردار نباشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

344 - خانواده گرایی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ‌ایران با الهام از آموزه‌های قرآنی
محمدرضا کیان پور علی اکبر گرجی ازندریانی بختیار نصیری اوانکی

قانون اساسی به عنوان سندی بنیادین و بالادستی شناخته می‌شود که با الهام از آموزه‌های قرآنی‌، حاوی حقوق و آزادی‌های مردم است که توجه به توسعه و تقویت نهاد خانواده نیز از نگاه قانونگذار دور نمانده است، و اصولی از جمله اصل 10 قانون اساسی دولت را ملزم به قانونگذاری و برنامه چکیده کامل

قانون اساسی به عنوان سندی بنیادین و بالادستی شناخته می‌شود که با الهام از آموزه‌های قرآنی‌، حاوی حقوق و آزادی‌های مردم است که توجه به توسعه و تقویت نهاد خانواده نیز از نگاه قانونگذار دور نمانده است، و اصولی از جمله اصل 10 قانون اساسی دولت را ملزم به قانونگذاری و برنامه ریزی به منظور تسهیل، تشکیل و تحکیم مبانی خانواده و حفظ قداست آن نموده است؛ البته اگرچه خانواده حیطه خصوصی است، اما برخی تصمیم‌گیری‌ها درباره آن ابعاد اجتماعی دارد. در چنین مواردی حمایت قانونگذار ضروری می‌شود. بدیهی است این حمایت نباید هرگز به دخالت منجر شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

345 - قناعت و ساده زیستی میان قرآن و نهج البلاغه
شهربانو مهینی

قناعت یکی از فضایل ارزشمند اخلاقی است که مانع حرص ورزی و زیاده خواهی است و یکی از اصول ارزشی اخلاق اقتصادی در اسلام به حساب می آید. تمایل افراطی و شدید انسان به مادیات و لذات زودگذر دنیایی منشاء رذایل اخلاقی در جامعه می شود و باعث پایمال شدن حقوق انسان ها و باعث از بین چکیده کامل

قناعت یکی از فضایل ارزشمند اخلاقی است که مانع حرص ورزی و زیاده خواهی است و یکی از اصول ارزشی اخلاق اقتصادی در اسلام به حساب می آید. تمایل افراطی و شدید انسان به مادیات و لذات زودگذر دنیایی منشاء رذایل اخلاقی در جامعه می شود و باعث پایمال شدن حقوق انسان ها و باعث از بین رفتن سرمایه های مادی و منابع طبیعی می شود. یکی از راه های توسعه اقتصادی و پیشرفت همه جانبه جامعه ترویج فرهنگ ساده زیستی وقناعت است. بهترین الگوی ساده زیستی در قرآن و تعالیم دین مبین اسلام حضرت پیامبر (ص)، ائمه معصومین (ع) و سایر اولیای الهی هستند که با بررسی دیدگاه ها و سیره عملی ایشان می توان الگو های عملی مناسبی را برای مردم ارائه کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

346 - برخی از آثار مُسکرات از دیدگاه قرآن و سنّت
فاطمه سادات میر آقاسی

اعتیاد به مواد مخدر(مُسکرات) یکی از پیچیده ترین آسیب های اجتماعی است. آثار و پیامدهای نوشابه های الکلی را می توان در جنبه های مختلف اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی، افتصادی، بهداشتی، سیاسی و ... بررسی کرد. دین اسلام در بسیاری از آیات قرآن پیروان خویش را از پیامدهای خوردن چیزه چکیده کامل

اعتیاد به مواد مخدر(مُسکرات) یکی از پیچیده ترین آسیب های اجتماعی است. آثار و پیامدهای نوشابه های الکلی را می توان در جنبه های مختلف اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی، افتصادی، بهداشتی، سیاسی و ... بررسی کرد. دین اسلام در بسیاری از آیات قرآن پیروان خویش را از پیامدهای خوردن چیزهای حرام از جمله شراب، گوشت خوک و... مطلع می کند و به این نکنه نیز اشاره می کند که خوردن آنها تأثیر منفی بر روح و روان فرد دارد. نگارنده در این نوشتار سعی دارد با بهره گیری از آیات قرآن و روایات معصومین (ع) و سخن بزرگان، آثار سوء مصرف مسکرات را در برخی از حوزه ها بیان کند. به امید آنکه بتواند گامی مؤثر در جهت سلامت بشریت بردارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

347 - ریخت شناسی داستان حضرت سلیمان (ع) در قرآن
ناهید نصیحت نعیمه پراندوجی

یکی از ره آوردهای ادبی قرآن ابتکار و آفرینش داستان های هنری واقعی است. خداوند متعال با اسلوبی متین و مستحکم عناصر داستانی رخدادها را به نمایش می کشد. از جمله داستان هایی که در آیات شریفه به تصویر کشیده شده داستان حضرت سلیمان است. از آنجا که داستان امرزه اهمیت دارد، داست چکیده کامل

یکی از ره آوردهای ادبی قرآن ابتکار و آفرینش داستان های هنری واقعی است. خداوند متعال با اسلوبی متین و مستحکم عناصر داستانی رخدادها را به نمایش می کشد. از جمله داستان هایی که در آیات شریفه به تصویر کشیده شده داستان حضرت سلیمان است. از آنجا که داستان امرزه اهمیت دارد، داستان حضرت سلیمان هم به عنوان یکی از زیباترین داستان های قرآن رویکرد تفسیری ادبی و هنری جدید می طلبد. آنچه در مورد سلیمان نبی در قرآن ترسیم شده مجموعه داستان کوتاه پیرامون مورچه، اسبان، اطلاع رسانی هدهد، ایمان آوردن ملکه سبا و ... می باشد. این داستان ها به دلیل حضور شخصیت های غیر بشری چون جن، هدهد، مورچه و باد و نیز تسخیر آنها در خدمت پیامبر پادشاه همچنین دانستن زبان پرندگان تفاوت بارزی با سایر داستان ها دارد. هریک از این عناصر- آنچنان که مستلزم شیوه یگانه قرآن است، در محور شکر و اخلاص نمود یافته و شگفت انگیزی پدیده ها را متجلی می کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

348 - ساختارشناسی سلوک حضرت آدم(ع) و حضرت موسی(ع) با تأکید بر قرآن
سعید امامی مهناز اسفند

از آنجا که خداوند متعال قرآن کریم را برای هدایت بشر نازل کرده است، در بیان معارف این کتاب آسمانی از روش‌های متعدد و متنوعی استفاده نموده است. یکی از رایج‌ترین روش‌های بیان معارف قرآن استفاده از قالب قصه است. قصص قرآن علاوه بر آنکه سرشار از حکمت و عبرت‌آموزی هستند، از نظ چکیده کامل

از آنجا که خداوند متعال قرآن کریم را برای هدایت بشر نازل کرده است، در بیان معارف این کتاب آسمانی از روش‌های متعدد و متنوعی استفاده نموده است. یکی از رایج‌ترین روش‌های بیان معارف قرآن استفاده از قالب قصه است. قصص قرآن علاوه بر آنکه سرشار از حکمت و عبرت‌آموزی هستند، از نظر ساختاری هم از قواعد خاصی پیروی می کنند. از این رو محققان داستان های قرآنی را از جهات گوناگون همچون کوتاهی و بلندی، ایجاز، تکرار، تنوع اسلوب، نظم ویژه در بیان حوادث، وجود تشابه و تفارق و ... بررسی کرده‌اند. از میان داستان های قرآن، سرگذشت پیامبران از اهمیت والایی برخوردار بوده و پژوهش‌های بسیاری بر این مبنا انجام پذیرفته است. مقاله حاضر به بررسی وجوه اشتراک ساختار سلوک داستان زندگی حضرت آدم(ع) و حضرت موسی(ع) از ابتدا تا بعثت این دو پیامبر پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

349 - تحلیل اندیشه‌های حکومتی و اجتماعی سید قطب در فی ظلال القرآن
حمید رضا فریدی فرج بهزادوکیل آباد صمد عبداللهی عابد

10.30495/qsf.2021.683434

سید قطب از شخصیت‌های برجسته و نامدار در تفسیر قرآن و از نظریه‌پردازان توانا در زمینه ایدئولوژی اسلامی است. تحلیل اندیشه‌های وی درباره مسائل حکومت و اجتماع، موضوع این مقاله است. هدف این پژوهش پاسخ به این سؤال است: مهم‌ترین شاخص‌های حکومتی و اجتماعی از نظر سید قطب چیست؟ د چکیده کامل

سید قطب از شخصیت‌های برجسته و نامدار در تفسیر قرآن و از نظریه‌پردازان توانا در زمینه ایدئولوژی اسلامی است. تحلیل اندیشه‌های وی درباره مسائل حکومت و اجتماع، موضوع این مقاله است. هدف این پژوهش پاسخ به این سؤال است: مهم‌ترین شاخص‌های حکومتی و اجتماعی از نظر سید قطب چیست؟ در این پژوهش با روش کیفی و رویکردی تحلیلی، اندیشه های اجتماعی این مفسر در مسائل حکومتی و اجتماعی بررسی شده و نتایج زیر حاصل شده است: سید قطب برای فرد و جامعه اهمیت ویژه قائل است و عقیده را دلیل پیدایش جامعه می‌داند. جامعه مطلوب از نظر او، جامعه‌ای دینی است. وی وجود حکومت و عدالت را برای جامعه ضروری می‌داند و بین عدالت و برابری مطلق تفاوت قائل است. سید قطب، در رویارویی تمدن اسلامی با تمدن غربی، جریان‌های سیاسی اسلام سکولار و اصول‌گرایی اسلامی شکل گرفت که عمده‌ترین چالش‌های جهان اسلام است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

350 - تحلیل گفتمان اخلاقی سوره نساء با تکیه بر 34 آیه اول
اکرم نادری حسن شوندی

از جمله مسائلی که در جامعه امروز بشری بسیار لازم به نظر می‌رسد توجه به اخلاقیات است. اخلاق از واژه‌هایی به شمار می‌رود که همزاد و همراه با آفرینش انسان است؛ زیرا انسانیت انسان با اخلاق معنا پیدا می‌کند. بر همین اساس است که در آموزه‌های دینی بالأخص معارف قرآنی به اخلاق و چکیده کامل

از جمله مسائلی که در جامعه امروز بشری بسیار لازم به نظر می‌رسد توجه به اخلاقیات است. اخلاق از واژه‌هایی به شمار می‌رود که همزاد و همراه با آفرینش انسان است؛ زیرا انسانیت انسان با اخلاق معنا پیدا می‌کند. بر همین اساس است که در آموزه‌های دینی بالأخص معارف قرآنی به اخلاق و مؤلفه‌های آن به صورت ویژه پرداخته شده است. قرآن کریم به عنوان آخرین و کامل‌ترین ذخیره خداوند سبحان، به مؤلفه‌های اخلاقی نگاه بی بدیلی داشته است و آینه تمام نمای اخلاقیات برای ما مسلمان آیات وحی الهی است که با تمسک به آن‌ها می‌توان مسیر درست زندگی را یافت و پیمود. پژوهش حاضر، سوره نساء را مبنای کار خود قرار داده تا با بررسی آن نکات اخلاقی موجود در آن را به عنوان گفتمان اخلاقی این سوره استخراج نماید. با توجه به اینکه پرداختن به کل آیات این سوره خارج از حجم استاندارد مقاله می‌باشد بنابراین در این تحقیق 34 آیه اول این سوره را مبنای کار خود قرار داده‌ایم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

351 - جایگاه زن در خانواده با اندیشه پولِس و قرآن کریم
دل آرا نعمتی پیرعلی راحله کاردوانی

منابع و متون مقدس دینی از جمله مهمترین عوامل تعیین کنندۀ نگرش، انگیزش و کنش انسان درباره مسائل مختلف است و کتاب مقدس به عنوان متن دینی مقدس و مرجع دارای حجیت و در طول تاریخ مسیحیت، منشأ استخراج و استنباط تعالیم و احکام مختلف درباره زن بوده و جایگاه او را در عرصه های مخت چکیده کامل

منابع و متون مقدس دینی از جمله مهمترین عوامل تعیین کنندۀ نگرش، انگیزش و کنش انسان درباره مسائل مختلف است و کتاب مقدس به عنوان متن دینی مقدس و مرجع دارای حجیت و در طول تاریخ مسیحیت، منشأ استخراج و استنباط تعالیم و احکام مختلف درباره زن بوده و جایگاه او را در عرصه های مختلف حیات، تعیین و تبیین کرده است. نامه های پولس به عنوان مهمترین شخصیت شکل دهندۀ مسیحیت رایج، بخش قابل ملاحظه ای از عهد جدید را تشکیل می دهد و در آموزه های خود وامدار تعالیم عهد قدیم و به ویژه سفر پیدایش از تورات است. تعالیم این بخش از تورات، منشأ استنباط احکام خاصی در حوزۀ مسائل زنان از جانب پولس شده است که در طول تاریخ مسیحیت، محرومیت هایی را برای زنان به دنبال داشته است. تعالیم و محرومیت هایی که مورد تأیید قرآن کریم نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

352 - صفات اخلاقی حیوانات از دیدگاه قرآن و روایات
بابک هادیان حیدری محمد شریفی

انسان از همان زمانی که بر این گیتی پای نهاده تا همین زمانی کنونی سعی در شناخت و تسلط بر حیوانات داشته است؛ اما این شناخت از حیوانات زمانی دقیق‌تر می‌شود که بتوان به شناختی از صفات اخلاقی آن‌ها نیز دست‌ یافت زیرا انسان با دانستن این صفات می‌تواند حیوانات را در اختیار بگی چکیده کامل

انسان از همان زمانی که بر این گیتی پای نهاده تا همین زمانی کنونی سعی در شناخت و تسلط بر حیوانات داشته است؛ اما این شناخت از حیوانات زمانی دقیق‌تر می‌شود که بتوان به شناختی از صفات اخلاقی آن‌ها نیز دست‌ یافت زیرا انسان با دانستن این صفات می‌تواند حیوانات را در اختیار بگیرد تا از آنان به‌ درستی بهره ببرد. اخلاق حیوانات در زندگی انسان بسیار تأثیرگذار است زیرا حیوانات با انسان‌ها در محیطی مشترک زندگی می‌کنند و این شناخت علاوه بر بهره‌مندی هرچه بیش‌تر از حیوانات می‌شود؛ بلکه موجبات زندگی مسالمت آمیز با حیوانات می‌شود. به همین جهت و به خاطر اهمیت این موضوع، نگارندگان این مقاله بر آن شده‌اند که با روش توصیفی- تحلیلی با استناد به قرآن و روایات این موضوع به صورت مستدل بررسی کنند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر یک از حیوانات خصوصیات اخلاقی منحصربه‌فرد دارند که در شناخت حیوانات و البته در بهره‌مندی از منافع این حیوانات بسیار مؤثر است به ‌طوری ‌که نه او آسیبی برساند و نه اینکه موجب آزار او شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

353 - طراحی و اعتباریابی الگوی تربیت توحیدی در دوره نوجوانی از دیدگاه قرآن و روایات
قادر حسین زاده احمد سلحشوری علی حسینی مهر

این پژوهش با هدف طراحی و اعتباریابی الگوی تربیت توحیدی بر اساس آموزه‌های قرآن و روایات در دوره نوجوانی انجام گرفت. در راستای دستیابی به هدف پژوهش، از روش ترکیبی، از نوع اکتشافی متوالی استفاده شد. در بخش کیفی پژوهش، از روش تحلیل محتوای استقرایی و در بخش کمی، از روش پیمای چکیده کامل

این پژوهش با هدف طراحی و اعتباریابی الگوی تربیت توحیدی بر اساس آموزه‌های قرآن و روایات در دوره نوجوانی انجام گرفت. در راستای دستیابی به هدف پژوهش، از روش ترکیبی، از نوع اکتشافی متوالی استفاده شد. در بخش کیفی پژوهش، از روش تحلیل محتوای استقرایی و در بخش کمی، از روش پیمایشی استفاده گردید. جامعه آماری در بخش کمی تمامی دانش‌آموزان و معلمان مقطع متوسطه شهر کرج بودند. همچنین در بخش کیفی پژوهش جامعه آماری شامل کلیه آیات و روایات، اسناد، مقالات، و کتاب‌ها بودند که به شیوه هدفمند انتخاب‌ شده و مورد تحلیل محتوای استقرایی قرار گرفت. همچنین نمونه آماری مرحله اعتبارسنجی الگو را تعداد 23 نفر از متخصصان تشکیل دادند که به ‌عنوان نمونه هدفمند انتخاب شدند. طبق تحلیل محتوای انجام‌شده، چهار مؤلفه اصلی و 15 زیرمؤلفه برای مؤلفه‌های اصلی استخراج شدند. پس از تحلیل محتوا و استخراج کدها، مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌ها در قالب الگو ارائه گردید. ابتدا الگوی مفهومی که دربرگیرنده همه این عناصر بود طراحی شد. به ‌منظور بررسی اعتبار درونی الگوی پیشنهادی از پرسشنامه استفاده شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

354 - تفاسیر منظوم قرآن در ادب فارسی
احمد رضا یلمه ها

چکیده قرآن کریم از زمان نزول تا کنون، تأثیر عظیمی بر ذهن و زبان شاعران و نویسندگان ادب فارسی گذاشته است. ادبا و شعرای زبان فارسی، در بسیاری از مضامین و مفاهیم، از قرآن و معارف قرآنی استشهاد جسته&zwnj;اند و با تلمیح، تضمین، اقتباس، حل و درج، سعی کرده&zwnj;اند آیات و پا چکیده کامل

چکیده قرآن کریم از زمان نزول تا کنون، تأثیر عظیمی بر ذهن و زبان شاعران و نویسندگان ادب فارسی گذاشته است. ادبا و شعرای زبان فارسی، در بسیاری از مضامین و مفاهیم، از قرآن و معارف قرآنی استشهاد جسته&zwnj;اند و با تلمیح، تضمین، اقتباس، حل و درج، سعی کرده&zwnj;اند آیات و پاره&zwnj;هایی از سوره&zwnj;های قرآن را در کلام خود بگنجانند. علاوه بر آن، برخی از سرایندگان به ترجمه و یا تفسیر آیه، سوره و یا پاره&zwnj;هایی از قرآن به نظم فارسی مبادرت کرده&zwnj; و بدین ترتیب سعی کرده&zwnj;اند تا فهم قرآن مجید را آسان کنند. این پژوهش بر آن است تا ضمن معرفی مختصری از تفسیرهای منظوم قرآنی در ادب فارسی و نیز تفاسیر منظوم سورة یوسف، به معرفی نسخه&zwnj;ای مجهول&zwnj;القدر از تفسیر سورة یوسف بپردازد. این تفسیر به شعر فارسی است و سرایندة آن سید مرتضی دزفولی است که از خود با تخلص راجی یاد می&zwnj;کند. از جهت تعداد ابیات، طولانی&zwnj;ترین تفسیری است که به شرح و تفسیر تک تک آیات این سوره پرداخته و از تفاسیر ارزندة ادب فارسی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

355 - بیان روش‌های تفسیر قرآن با قرآن
علی مطوری

مفردات و ترکیبات قرآن هرچند که در زمان پیامبر و اصحاب او آشکار بودند، اما با گذشت زمان صراحت و وضوح این عبارت‌ها و کلمات از بین رفته است، لذا برای بیان و کشف آن‌ها نیاز به تفسیر است. تفسیر قرآن به قرآن، از روش‌های مورد توجه مفسران و تفسیرپژوهان به ویژه در سده‌های اخیر ا چکیده کامل

مفردات و ترکیبات قرآن هرچند که در زمان پیامبر و اصحاب او آشکار بودند، اما با گذشت زمان صراحت و وضوح این عبارت‌ها و کلمات از بین رفته است، لذا برای بیان و کشف آن‌ها نیاز به تفسیر است. تفسیر قرآن به قرآن، از روش‌های مورد توجه مفسران و تفسیرپژوهان به ویژه در سده‌های اخیر است که از رهنمودهای خودِ قرآن در فهم معانی و مقاصد آن استفاده می‌کند. تفسیر قرآن به قرآن دارای گستره وسیعی است که در گرایش‌ها و سبک‌های گوناگون تفسیری قابل توجه است. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

356 - ارتباط انسان ها در عالم آخرت از منظر قرآن
مجید وزیری

بنا بر نظریه غالب (نظریه ملاصدرا) در تبیین معاد جسمانی، انواع نعمت ها و عذاب های اخروی و هر آنچه در عالم آخرت برای انسان اتفاق می افتد، در قلمرو مثال متصل محقق می شود و امور خارج از نفس بوده و مخلوق قوه خیال اوست. نخستین پیامد چنین نظریه ای شخصی بودن معاد است و حال آنکه چکیده کامل

بنا بر نظریه غالب (نظریه ملاصدرا) در تبیین معاد جسمانی، انواع نعمت ها و عذاب های اخروی و هر آنچه در عالم آخرت برای انسان اتفاق می افتد، در قلمرو مثال متصل محقق می شود و امور خارج از نفس بوده و مخلوق قوه خیال اوست. نخستین پیامد چنین نظریه ای شخصی بودن معاد است و حال آنکه آیات بسیاری از قرآن کریم ناظر بر وجود ارتباطات جمعی گوناگون (رابطه شهادت، شفاعت، تصرف، پرس و جو، مجالست و محبت، اشراف، مناداه، مخاصمه، مجادله و استهزاء) در بین انسان ها با یکدیگر (بهشتیان با یکدیگر و دوزخیان و کفار با یکدیگر) می باشد که این امر با شخصی بودن معاد در قلمرو مثال متصل سر سازگاری ندارد. لذا با توجه به آیات بیان شده حداکثر می توان نظریه ملاصدرا در تبیین معاد جسمانی را در قلمرو مقال منفصل پذیرفت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

357 - مطالعه تطبیقی کاربرد استراتژی‌های ترجمه نیومارک در ترجمه قرآن
مرضیه خلیلی زاده گنجعلیخانی آناهیتا امیرشجاعی

قرآن در مقام نخست و بسیار فراتر از عالی‌ترین آثار کلاسیک عربی است. یک شاهکار ادبی از حس بی‌نظیر. اگرچه‌ طی‌ قرون‌ اخیر سیر صعودی‌ ترجمه‌ قرآن‌ کریم‌ به‌ زبان‌ انگلیسی‌ از جهات‌ کمی‌ و کیفی‌ را شاهد بوده‌ایم‌، اما از آنجائی که‌ ترجمه‌ها صرفاً به‌ نثر بوده‌ و نیز با محدود چکیده کامل

قرآن در مقام نخست و بسیار فراتر از عالی‌ترین آثار کلاسیک عربی است. یک شاهکار ادبی از حس بی‌نظیر. اگرچه‌ طی‌ قرون‌ اخیر سیر صعودی‌ ترجمه‌ قرآن‌ کریم‌ به‌ زبان‌ انگلیسی‌ از جهات‌ کمی‌ و کیفی‌ را شاهد بوده‌ایم‌، اما از آنجائی که‌ ترجمه‌ها صرفاً به‌ نثر بوده‌ و نیز با محدودیت‌های‌ خاص‌ آن‌ زبان‌ طبعاً قادر به‌ انعکاس‌ جنبه‌ هنری‌ ادبی‌ و شکوه‌ فصاحت‌ و بلاغت‌ خاص‌ قرآن‌ مجیدی‌ که‌ بین‌ شعر و نثر واقع‌ شده‌ نگردیده‌اند. ترجمه قرآن کریم همواره موضوع چالش برانگیزی از ابتدای پیدایش آن تا کنون بوده است. مطالعه حاضر به مقایسه سه ترجمه موجود از سه سوره قرآن(اخلاص، ناس، فلق) با ترجمه محمد علی حبیب شاکر، عبدالله یوسف علی و پیکتال به منظور بررسی استراتژی‌های ترجمه بر اساس طبقه بندی پیتر نیومارک(1981) پرداخته است تا بیش‌ترین استراتژی یا استراتژی‌های بکاررفته در امر ترجمه و موفق‌ترین آن‌ها در انتقال معنا و مفهوم صحیح و درست کلام مقدس الهی مشخص گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

358 - جلوه‌های عینی قرآن کریم در اشعار صائب تبریزی
محمد حجت جلال ایرانمنش

در مقاله پیش رو برخی اشعار صائب تبریزی که در آن ها جلوه های عینی آیات قرآن کریم ملاحظه می شود، از منظر خوانندگان می گذرد. برای حصول به این هدف، ابیاتی از دیوان شاعر یادشده که به طور قطع و یقین، از آیه های گهربار قرآن کریم سرچشمه گرفته، از دیوان صائب استخراج، سپس آیه های چکیده کامل

در مقاله پیش رو برخی اشعار صائب تبریزی که در آن ها جلوه های عینی آیات قرآن کریم ملاحظه می شود، از منظر خوانندگان می گذرد. برای حصول به این هدف، ابیاتی از دیوان شاعر یادشده که به طور قطع و یقین، از آیه های گهربار قرآن کریم سرچشمه گرفته، از دیوان صائب استخراج، سپس آیه های مورد نظر به آن ها افزوده، سرانجام به بررسی و تحلیل هر یک اقدام شده است. تردیدی نیست که هدف اصلی نگارندگان از تحقیق پیش رو، نشان دادن ویژگی های قرآنی ابیاتی است که علاوه بر آراستگی، سبب تقویت و استحکام اشعاری شده که شاعر، با بهره گیری از آیات و استناد به آن ها به غرض خود که همانا تقویت و تأیید دیدگاه خویش بوده دست یافته است. نتیجه آنکه بررسی موارد یادشده تأثیر قرآن کریم را بر اشعار شاعران سبک هندی خصوصاً صائب تبریزی به اثبات خواهد رساند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

359 - رابطه تکبر و ذلت: تعریف، اقسام، پیامدها، و علاج از منظر آیات قرآنی
مهدیه نوری محبوبه نوری سمانه السادات حسینی زاده صدیقه السادات حسینی زاده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه تکبر و ذلت از منظر آیات قرآنی می‌باشد. کبر که به عنوان خودبزرگ‌بینی تعریف شده است، به صورت خصلت تکبر در رفتار آدمی بروز و ظهور می‌یابد. در این پژوهش که از نوع کتابخانه‌ای می‌باشد، به اقسام تکبر که شامل تکبر در برابر خداوند، تکبر در برابر پ چکیده کامل

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه تکبر و ذلت از منظر آیات قرآنی می‌باشد. کبر که به عنوان خودبزرگ‌بینی تعریف شده است، به صورت خصلت تکبر در رفتار آدمی بروز و ظهور می‌یابد. در این پژوهش که از نوع کتابخانه‌ای می‌باشد، به اقسام تکبر که شامل تکبر در برابر خداوند، تکبر در برابر پیامبر و امام، و تکبر در برابر مردم است، اشاره شده است و به ریشه‌شناسی خصلت تکبر که احساس حقارت و عقده درونی است، پرداخته شده است. در ادامه، پیامدهای تکبر که ذلت دنیا و آخرت، بی‌عقلی متکبر، خشم و غضب وی، کفر و ذلت متکبر، عدم استفاده وی از تجارب دیگران، خشم و غضب مردم از شخص متکبر، دوری وی از علم آموزی و حکمت، خلود در آتش جهنم و رابطه تمامی موارد ذکرشده با ذلت و دونی متکبر است، به صورت تفصیلی از منظر آیات قرآنی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در انتها با بهره گیری از منظر متون دینی به توصیه‌هایی برای علاج تکبر پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

360 - تأثیر آموزه‌های قرآنی و حدیثی بر تمدن عصر آل بویه و نفوذ آن بر اقدامات عملی عضدالدوله دیلمی
رمضان رضائی

10.30495/qsf.2021.680780

مستندات تاریخی بغداد قرن چهار و علاوه بر آن، تحلیل‌هایی که از جانب محدثان و مفسران و مورخان، تمدن پژوهان و فیلسوفان تاریخ و دیگران به دست آمده، حاکی از رشد و گسترش فکری و دینی اسلام در مقایسه با دیگر دوره‌هاست. لذا این پژوهش در نظر دارد بر ارتقای بی نظیر حوزه های گوناگو چکیده کامل

مستندات تاریخی بغداد قرن چهار و علاوه بر آن، تحلیل‌هایی که از جانب محدثان و مفسران و مورخان، تمدن پژوهان و فیلسوفان تاریخ و دیگران به دست آمده، حاکی از رشد و گسترش فکری و دینی اسلام در مقایسه با دیگر دوره‌هاست. لذا این پژوهش در نظر دارد بر ارتقای بی نظیر حوزه های گوناگون عمرانی عهد عضدی مانند ساخت اماکن درمانی و فرهنگی، شهرسازی و احیای ویرانی‌ها، توجه به مرمت مشاهد مقدسه، جمع‌آوری حدیث و رشد و گسترش تفاسیر و در نهایت امنیت در این عصر؛ که ریشه قرآنی و حدیثی داشته است؛ با استفاده از منابع و متون اصیل و تحلیل های جانبی، به کشف انگیزه‌های عمرانی این حاکم(عضدالدوله) بپردازد و انگیزه‌هایی که چرایی و چگونگی جهت‌گیری فعالیت‌های او را تا حدودی مشخص کند. به همین دلیل مسأله اصلی این است که تأثیرآموزه‌های قرآنی و حدیثی در شکوفایی و درخشش تفکر شیعی و ایرانی چقدر بوده است؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

361 - مفهوم حکیم و تأثیر آن در زندگی با بهره‌گیری از آیات و روایات
نسرین اشتیاقی راد

قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام برای هدایت بشر در بسیاری موارد از علوم متنوع استفاده نموده اند و بخش عمده ای از این معارف الهی مرتبط با سبک زندگی است. یکی از اهداف مهم تربیتی اسلام، تعلیم حکمت است. به فرموده قرآن در سرلوحه اهداف تمام انبیاء، آموزش حکمت به مردم قرار داش چکیده کامل

قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام برای هدایت بشر در بسیاری موارد از علوم متنوع استفاده نموده اند و بخش عمده ای از این معارف الهی مرتبط با سبک زندگی است. یکی از اهداف مهم تربیتی اسلام، تعلیم حکمت است. به فرموده قرآن در سرلوحه اهداف تمام انبیاء، آموزش حکمت به مردم قرار داشته است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی مفهوم واژه حکیم را مورد بررسی قرار داده است. با مراجعه به اصل معنی کلمه(حکم) می‌توان به دست آورد که حکمت یک حالت و خصیصه درک و تشخیص است که شخص به وسیله آن می تواند حق و واقعیت را درک کند و مانع از فساد شود و کار را متقن و محکم انجام دهد. انسان می تواند در پرتو علم و عمل، ریاضت و مجاهدت در راه پاکسازی و طی مراحل کمال، به مقام عالی حکمت برسد؛ انسان حکیم هدف و کاربرد نعمت های الهی را می داند و هر چیزی را در جای خود به کار می گیرد. در فرهنگ و تمدن اسلامی اخلاق، جایگاه شایسته و بایسته ای دارد. در این فرهنگ، حکیم به دنبال سلامت جسم و روح و روان آدمی است و به بیماران، امید و اطمینان و آرامش می بخشد و جامع علومی است که برای تعالی و هدایت بشر لازم است؛ حکیم به دنبال رفع آلام و دردها و رنج های بشری و زیست بهتر و حیات طیبه برای فرد و جامعه است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

362 - تبیین اندیشه‌های عقلانی وحیانی آیت الله جوادی آملی درباره تحریف ناپذیری قرآن
علیرضا خنشا محمد جواد سامی

موضوع تحریف در قرآن بسیار مورد توجه اندیشمندان و علمای اسلام به‌ ویژه بزرگان شیعه قرار گرفته است و از قرون اولیه اسلام تا کنون همواره مورد بحث و مناقشه بوده و تا کنون کتاب‌های فراوان در این باره به رشته تحریر در آمده است. از میان اهل سنت،‌ حشویه و در شیعیان، غلات و عده‌ چکیده کامل

موضوع تحریف در قرآن بسیار مورد توجه اندیشمندان و علمای اسلام به‌ ویژه بزرگان شیعه قرار گرفته است و از قرون اولیه اسلام تا کنون همواره مورد بحث و مناقشه بوده و تا کنون کتاب‌های فراوان در این باره به رشته تحریر در آمده است. از میان اهل سنت،‌ حشویه و در شیعیان، غلات و عده‌ای کمی از اخباریان(مثل سید نعمت الله جزایری و محدث نوری) قائل به تحریف در قرآن(تحریف به نقیصه) گردیده‌اند. اما اکثریت علمای شیعه و اهل سنت(فریقین) قائل به تحریف ناپذیری قرآن می‌باشند. استاد آیت الله جوادی آملی در آثارشان با نگاهی عقلانی وحیانی و بیانی ژرف و قلمی زیبا و عمیق به این موضوع پرداخته‌اند که در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه‌ای با شیوه تحلیلی- مقایسه‌ای به تبیین آن پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

363 - واکاوی مبانی قرآن کریم پیرامون بهره‌گیری از تفاوت‌های مذهبی
عباس بخشنده بالی محمدابراهیم بخشنده

قرن‌ها است که دشمنان و دولت‌های استکباری، تفرقه میان مذاهب و اقوام اسلامی را به عنوان راهبرد اصلی خود در تقابل با خاورمیانه قرار داده، و متأسفانه با غفلت و عدم بصیرت بعضی از ملت‌ها و دولت‌های اسلامی، خبر جنگ و کشتار مسلمان‌ها به دست یکدیگر به خبر اول رسانه‌ها در سرتاسر چکیده کامل

قرن‌ها است که دشمنان و دولت‌های استکباری، تفرقه میان مذاهب و اقوام اسلامی را به عنوان راهبرد اصلی خود در تقابل با خاورمیانه قرار داده، و متأسفانه با غفلت و عدم بصیرت بعضی از ملت‌ها و دولت‌های اسلامی، خبر جنگ و کشتار مسلمان‌ها به دست یکدیگر به خبر اول رسانه‌ها در سرتاسر جهان تبدیل شده است. از منظر قرآن کریم وجود تفاوت و اختلاف امری طبیعی بوده و فوائد فراوانی از این تفاوت حاصل می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به تحقق علم و معرفت، امکانپذیر بودن آزمایش و امتحان، عملی شدن آزادی و اختیار، بی فایده نبودن ارسال انبیاء، ثواب و عقاب، بهشت وجهنم و امثال این‌ها اشاره نمود. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نگارش گردید، در پی واکاوی مبانی قرآن کریم در مسأله پرهیز از تفرقه در اقوام و مذاهب اسلامی است که به این نتیجه می‌رسد که این اختلاف‌ها، وسیله و مقدمه است و هرگز نباید به عنوان هدف و غایت تلقی شود و وظیفه انسان‌ها این است که به اندازه توان خود فاصله‌ها و اختلاف‌ها را نسبت به مذاهب دیگر اسلامی کاهش داده و با گفت‌و‌گویی احسن تفرقه را از خود دور نمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

364 - میقات پیامبر خاتم در قرآن
موسی مدبرپور مهدی مطیع محمدرضا حاجی اسماعیلی

این پژوهش ضمن تحلیل کیفیت میقات و معراج خاتم پیامبران و بررسی دیدگاه مفسران قرآن، با توجه به آیه اول از سوره اسراء و آیات هفتم تا هجدهم سوره نجم به این نتیجه رسیده که میقات پیامبر خاتم در بالاترین مراتب تقرب پدیده‌ای به نام معراج را سبب گشته که از منظر قرآن از عبودیت مط چکیده کامل

این پژوهش ضمن تحلیل کیفیت میقات و معراج خاتم پیامبران و بررسی دیدگاه مفسران قرآن، با توجه به آیه اول از سوره اسراء و آیات هفتم تا هجدهم سوره نجم به این نتیجه رسیده که میقات پیامبر خاتم در بالاترین مراتب تقرب پدیده‌ای به نام معراج را سبب گشته که از منظر قرآن از عبودیت مطلق و تسلیم محض بودن پیامبر در مقابل پروردگار نشأت گرفته و تا آنجا پیش رفته که ایشان را لایق سلام و صلوات ویژه الهی گردانیده است، و در میقات و معراجش با پروردگار به بالاترین مرحله شهودی یعنی شهود بی واسطه و آخرین مرحله تقرب یعنی مرحله احدیت جمع الجمعی یا أو أدنی نائل گشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

365 - بازخوانی انواع وحی
نهله غروی نایینی

واژه وحی در قرآن کریم در بیش از 75 آیه به صورت‌ها و مشتقات مختلف آمده است. از امیرالمؤمنین(ع)- اولین مفسر و مبین علوم قرآن پس از رسول الله- بیانی در معانی انواع وحی رسیده است. پس از آن حضرت، علمای اسلامی مانند اصحاب لغت، مفسران و علمای علوم قرآنی، معانی آن را ذکر کرده چکیده کامل

واژه وحی در قرآن کریم در بیش از 75 آیه به صورت‌ها و مشتقات مختلف آمده است. از امیرالمؤمنین(ع)- اولین مفسر و مبین علوم قرآن پس از رسول الله- بیانی در معانی انواع وحی رسیده است. پس از آن حضرت، علمای اسلامی مانند اصحاب لغت، مفسران و علمای علوم قرآنی، معانی آن را ذکر کرده و گونه ها و انواعی برای آن قائل شده اند. در میان این تعریف‌ها همسانی و غیر همسانی مشاهده می شود. حاصل مشترک این تعریف‌ها و دسته بندی‌ها، این است که هر وحی به معنای پیام یا اشاره مخفی و سرّی دارای یک منبع صدور و یک دریافت کننده است. با دقت در همه آیات قرآن کریم که حاوی واژه وحی هستند، می توان گفت که منبع صادر کننده وحی- به معنای لغوی یعنی پیام رمزی- عبارت‌اند از الله حق تعالی، انسان، فرشته، و شیطان. این مقاله با استفاده از معنای لغوی و اصطلاحی وحی و به کمک آیات کریمه قرآن به بررسی انواع وحی بر انسان پرداخته است و آن را به وحی رسالی و غیر رسالی تقسیم نموده و چگونگی وحی رسالی را به وحی بی واسطه و با واسطه تقسیم کرده و به نقد برخی تعریف‌های دانشمندان علوم قرآن پرداخته و معتقد است که واژه وحی با الهام و رؤیا درباره انسان‌های برگزیده و انبیا تفاوت دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

366 - بررسی فقهی و حقوقی فرزندکشی با نگاهی به آموزه‌های قرآنی
احمد احمدی راشین ضیا

حکم اصلی و اولی قتل عمد، قصاص است. یکی از استثنائات این اصل کلی، قتل فرزند توسط پدر است این اندیشه بعد از انقلاب اسلامی به قوانین جزایی راه یافت. از دیدگاه اکثر فقهای اسلامی، حکم مردی که فزرند خود را به قتل برساند، با یک درجه تخفیف، از قصاص نفس- که حکم کلی در قتل عمدی ا چکیده کامل

حکم اصلی و اولی قتل عمد، قصاص است. یکی از استثنائات این اصل کلی، قتل فرزند توسط پدر است این اندیشه بعد از انقلاب اسلامی به قوانین جزایی راه یافت. از دیدگاه اکثر فقهای اسلامی، حکم مردی که فزرند خود را به قتل برساند، با یک درجه تخفیف، از قصاص نفس- که حکم کلی در قتل عمدی است در قرآن کریم نیز بر آن تأکید شده است- به پرداخت دیه و تعزیر تقلیل یافته است. برای این حکم در فقه اسلامی دلایل متعددی ذکر گردیده و به روایاتی نیز استناد شده است که از نظر اصولی از اعتبار زیادی برخوردارند. دیدگاه فقهای اسلامی در این مورد متفاوت است؛ عده‌ای از فقها که اکثریت فقهای امامه را شامل می‌شوند، با حکم معافیت پدر موافق بوده، و مبنای موافقت خود را دو حدیث امامان معصوم(ع) و البته بعضاً دلایل عقلی برای حکم بیان کرده‌اند. از سوی دیگر مخالفان نیز با استناد به حکم کلی قصاص در قتل عمد، پدر و جد پدری را مصداقی از حکم کلی می‌دانند و به قصاص ایشان حکم می‌دهند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

367 - بررسی تطبیقی اخلاق بنی اسرائیل در قرآن و تورات
علی‌رضا شمالی دکتر سید علی اکبر ربیع نتاج

قرآن بیش از هر قومی به بیان سرگذشت قوم یهود یا بنی اسرائیل از زوایای مختلف پرداخته است. معیار قرآن در پرداختن به سرگذشت پیشینیان، عبرت‌آموزی به آیندگان و اصلاح رفتار آنان است، معیاری که در همه داستان‌های قرآنی دیده می‌شود. با توجه به اهتمام فراوان قرآن به داستان بنی اسر چکیده کامل

قرآن بیش از هر قومی به بیان سرگذشت قوم یهود یا بنی اسرائیل از زوایای مختلف پرداخته است. معیار قرآن در پرداختن به سرگذشت پیشینیان، عبرت‌آموزی به آیندگان و اصلاح رفتار آنان است، معیاری که در همه داستان‌های قرآنی دیده می‌شود. با توجه به اهتمام فراوان قرآن به داستان بنی اسرائیل این سؤال مطرح می‌شود که آنان چه ویژگی‌های اخلاقی داشته‌اند که این‌همه مورد توجه قرآن قرار گرفته‌اند؟ در همین حال آیا این ویژگی‌ها فقط در قرآن مطرح شده یا در تورات، کتاب آسمانی یهود نیز آمده است؟ با بررسی و جمع بندی آن دسته از آیات قرآن که درباره بنی اسرائیل سخن می‌گویند و تطبیق آن با عبارات تورات، می‌توان به ویژگی‌های اخلاقی آنان پی برد، ویژگی‌هایی که برخی از آن‌ها به دوران موسی(ع) و برخی دیگر به دوران پیامبر اسلام(ص) بازمی‌گردد. گرچه ظاهر برخی از آیات قرآن و عبارات تورات، از برتری بنی‌اسرائیل بر دیگران سخن گفته است. با بررسی دقیق و همه جانبه درمی‌یابیم که تصویری که قرآن و تورات از قوم بنی اسرائیل نشان داده‌اند، در مجموع تصویری منفی و مذموم است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

368 - قالب‌های خطابی در سوره ابراهیم(ع)
محمود خورسندی زینب حسنی

در سوره‌های قرآن خطاب‌های مختلفی وجود دارد که هر یک از آن‌ها در قالب‌های خاص خود به کار رفته و دارای نشانه‌های مخصوص به خود هستند. از سویی دیگر گاهی در هر یک از خطاب‌ها از اسلوب‌های بلاغی نیز به منظور تحریک عواطف و احساسات مدد گرفته می‌شود. در این مقاله سعی بر آن است که چکیده کامل

در سوره‌های قرآن خطاب‌های مختلفی وجود دارد که هر یک از آن‌ها در قالب‌های خاص خود به کار رفته و دارای نشانه‌های مخصوص به خود هستند. از سویی دیگر گاهی در هر یک از خطاب‌ها از اسلوب‌های بلاغی نیز به منظور تحریک عواطف و احساسات مدد گرفته می‌شود. در این مقاله سعی بر آن است که انواع خطاب‌ها و نشانه‌هایی که در این قالب‌ها به کار رفته در سوره مبارکه ابراهیم(ع) مورد بررسی قرار گیرد و همچنین اسلوب‌های بلاغی مورد استفاده در هر یک از این نوع خطاب‌ها بررسی شود. از نتایج حاصله در این مقاله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: خداوند متعال گاه خود مستیقماً افراد و اقوام را مورد خطاب خویش قرار می‌دهد و گاه از خطاب سخنان دیگران با یکدیگر یا درخواست آن‌ها از خدا با اسلوب دعا پرده برمی‌دارد و نیز در هر یک از آن‌ها از انواع تصاویر بیانی و اسلوب‌های بلاغی به مناسبت حال و مقام استفاده می‌کند. همچنین از مقایسه خطاب پروردگار به پیغمبران و دیگر خطاب‌ها می‌توان نتیجه گرفت که در این نوع خطاب از اسلوب‌های بلاغی بیش‌تری استفاده شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

369 - واکاوی دلالت معنایی واژه‌های قرآن و تجلی آن در ادعیه مأثوره
محسن عبداللهی محمد حسین صائنی

به نظر بسیاری از بزرگان علم و ادب، اسلوب بیان و سبک نظم قرآن، جمله‌بندی‌ها و عبارات آن در قالبی نو و اسلوبی تازه، برجسته‌ترین جنبه اعجاز قرآن است. به علاوه، ویژگی کلمات انتخاب شده به گونه‌ای است که جابه‌جایی کلمات یا تبدیل آن‌ها هرگز امکانپذیر نیست. همچنین با عنایت به و چکیده کامل

به نظر بسیاری از بزرگان علم و ادب، اسلوب بیان و سبک نظم قرآن، جمله‌بندی‌ها و عبارات آن در قالبی نو و اسلوبی تازه، برجسته‌ترین جنبه اعجاز قرآن است. به علاوه، ویژگی کلمات انتخاب شده به گونه‌ای است که جابه‌جایی کلمات یا تبدیل آن‌ها هرگز امکانپذیر نیست. همچنین با عنایت به وجود ترادف معنایی(غیر تام) بین آن‌ها مشخص می‌شود نه‌تنها هر واژه، متناسب با دلالت معنایی خاص خود بلکه با ترکیب معنایی هر واژه بعضاً با واژه قبل و یا بعد از خود، جایگاه خاص خود را در آیات الهی و ادعیه می‌یابد و چنین نیست که هر واژه مترادف(غیر تام) بتواند جایگزین واژه دیگری شود. ترادف تام در واژه‌های قرآنی وجود ندارد و آنان که قائل به ترادف‌اند، بر معانی مشترک واژه‌ها تأکید داشته و از معانی ویژه هر واژه، مخصوصاً آنجا که از نظم و ترکیب آیات تأثیر می‌پذیرند چشم‌پوشی نموده‌اند. از سوی دیگر بر پایه حدیث گران‌سنگ ثقلین، قرآن و عترت پیامبر(ص)، پیوندی ناگسستنی با هم دارند. نگارنده در این مجال بر آن است تا از مصادیق تجلی ساختار بیانی قرآن در ادعیه، به دلالت معنایی واژه‌های حمد- شکر و خوف- خشیت بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

370 - استشاره و استخاره دو راهکار تصمیم سازی در فرهنگ اسلامی و قرآنی
فاطمه ریاحی احمد میرزایی

10.30495/qsf.2021.680782

در این تحقیق استشاره و استخاره که دو راهکار تصمیم سازی در فرهنگ اسلامی و قرآنی است مورد نقد و بررسی قرار گرفت. استشاره و استخاره دو موهبت از مواهب بزرگ خداوند مهربا‌ن‌اند که به هنگام حیرانی و سرگردانی می‌توانند برای انسان راهگشا باشند. این دو امر همانند دیگر امور در زند چکیده کامل

در این تحقیق استشاره و استخاره که دو راهکار تصمیم سازی در فرهنگ اسلامی و قرآنی است مورد نقد و بررسی قرار گرفت. استشاره و استخاره دو موهبت از مواهب بزرگ خداوند مهربا‌ن‌اند که به هنگام حیرانی و سرگردانی می‌توانند برای انسان راهگشا باشند. این دو امر همانند دیگر امور در زندگی ما برای شروع اولیه نیاز به رعایت یک سری اصول و شرائط دارد که اگر با رعایت آداب و شرائطشان انجان نشوند نه‌تنها انسان را از حیرانی بیرون نمی‌آورند بلکه او را به گمراهی نیز می‌کشاند. لذا در این مقاله به مسائلی از قبیل چیستی و چرایی استشاره و استخاره، جایگاه آن‌ها در آیات و روایات و شرائط آن‌ها پرداخته شد. برای پاسخگویی به این موارد از روش تحقیق توصیفی استفاده شد و با مراجعه به منابع مکتوب و غیر مکتوب و سایت‌های اینترنتی، مطالب لازم جمع آوری گردیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

371 - بررسی اشتغال زنان از منظر قرآن و حدیث
علیرضا لطفی

10.30495/qsf.2021.683436

اشتغال در جوامع کنونی بی شک از مسائل دغدغه انگیز بوده و ارتباط تنگاتنگی با معیشت و مسائل خانوادگی افراد داشته و از اهمّ امور به حساب می‌آید. اشتغال زنان به دلیل کثرت جمعیّت زنان، یا تحصیلات عالیه ایشان، همچنین زنانی که به دلائل عدیده‌ اجتماعی بار زندگی خود و فرزندانشان چکیده کامل

اشتغال در جوامع کنونی بی شک از مسائل دغدغه انگیز بوده و ارتباط تنگاتنگی با معیشت و مسائل خانوادگی افراد داشته و از اهمّ امور به حساب می‌آید. اشتغال زنان به دلیل کثرت جمعیّت زنان، یا تحصیلات عالیه ایشان، همچنین زنانی که به دلائل عدیده‌ اجتماعی بار زندگی خود و فرزندانشان را به دوش گرفته‌اند، ضروری می‌نماید با تکیه بر آموزه‌های دینی و دستورهای الهی جهت سازمان دهی به وضعیت اشتغال زنان به راه‌های عملی و مبتنی بر اصول دینی دست یافت. از این رو مقاله حاضر بر آن است مسأله اشتغال زنان را با توجه به آیات و احادیث مختلف از قرآن و ائمه(ع) مورد بحث و بررسی قرار دهد. جهت انجام این پژوهش نیز با مراجعه به قرآن و کتب حدیث، و با رویکردی که مد نظر نگارنده است به موضوع مورد بحث پرداخته شده است. نتیجه مترتب بر این بررسی نیز حاکی از این واقعیت است که نقش زن فقط مادری و همسری نبوده، بلکه با انجام این دو نقش مقدّس می‌تواند عضو مؤثری در جامعه باشد و فعّالانه در جامعه به کار بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

372 - شرح و بررسی تناسب تصویری از جلوه‌های زیبایی‌شناسی قرآن کریم
مصطفی احمدپناه طاهره چالدره لیلا قاسمی کتایون فلاحی

یکی از وجوه سادگی و قابل فهم بودن بیان قرآن، همین تصویری و ملموس بودن مفاهیم ذهنی آن است؛زبان تصویر این امکان را به انسان می‌دهد که تجربه کند و تجربیات‌اش را در قالب شکلی قابل مشاهده، مستند سازد. در زمینه قرآن و اعجاز آن کتاب‌ها و رساله‌های گوناگونی به رشته تحریر درآمده چکیده کامل

یکی از وجوه سادگی و قابل فهم بودن بیان قرآن، همین تصویری و ملموس بودن مفاهیم ذهنی آن است؛زبان تصویر این امکان را به انسان می‌دهد که تجربه کند و تجربیات‌اش را در قالب شکلی قابل مشاهده، مستند سازد. در زمینه قرآن و اعجاز آن کتاب‌ها و رساله‌های گوناگونی به رشته تحریر درآمده و صاحبنظران و پژوهش‌گران بزرگی همچون جاحظ، جرجانی، و زمخشری در این باب سخن گفته‌اند اما معدودی از اندیشمندان علوم قرآنی به جلوه‌های تصویری در قرآن و جنبه‌های زیبایی شناسی آن به عنوان یکی از معجزات‌اش اشاره کرده‌اند. لذا ضرورت بررسی کارکرد تصویر و تطبیق آن بر آیات قرآن، به خوبی احساس می‌گردد. در این مقاله با هدف بررسی تناسب تصویری در برخی از آیات قرآن کریم پرداخته شد. نتایج بدست آمده این است: از آنجاکه قرآن کریم به زبان عربی نازل شده و زبان عربی نیز به زبانی تصویری است، این ویژگی به ایجاد تصاویر هنری قرآن کریم کمک بسیاری کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

373 - ادله جواز عملیات استشهادی فقیهان اهل سنت در نهضت‌های استشهادی بر اساس آیاتی از قرآن کریم
یعقوب توکلی سعید حسن زاده

ایدئولوژی اولیه اسلامی در میان اهل سنت با قرآن و شش کتاب بخاری، مسلم، ابوداود، ترمزی، ابن ماجه، نسائی که از منابع احادیث آن‌هاست آغاز گردیده، و فقیهان اهل سنت در گفتمان‌های مختلف فقاهتی خود، عملیات استشهادی را با ذکر ادله‌ای چند مجاز دانسته‌اند، و این پژوهش که مبتنی بر چکیده کامل

ایدئولوژی اولیه اسلامی در میان اهل سنت با قرآن و شش کتاب بخاری، مسلم، ابوداود، ترمزی، ابن ماجه، نسائی که از منابع احادیث آن‌هاست آغاز گردیده، و فقیهان اهل سنت در گفتمان‌های مختلف فقاهتی خود، عملیات استشهادی را با ذکر ادله‌ای چند مجاز دانسته‌اند، و این پژوهش که مبتنی بر مطالعه کتابخانه‌ای و مستند به داده‌های نظری است به روش توصیفی تدوین شده، و پس از ارائه ادله جواز عملیات استشهادی در میان اهل سنت، و جوب چنین جهادی را با تفاسیر گوناگون آن‌ها از قرآن و سنت و حوادث صدر اسلام، با قیود و شرایطی لازم شمرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

374 - بررسی موارد اختلافی تعیین مرجع ضمایر در ترجمه‌های قرآن(مکارم شیرازی، رضایی و صفوی)
حسین تک تبار فیروزجائی مهدی ناصری محمد جعفری پنجی

ضمایر گوناگونی در قرآن کریم وجود دارد که این امر دشواری امر ترجمه کتاب هدایت را دوچندان می کند؛ زیرا مترجم نیازمند دقت و توجه بیش‌تری در ترجمه مرجع ضمیر می‌شود. به دلایلی چون عدم آگاهی کافی مترجمان از زبان عربی و یا عدم توجه کافی آنان، شاهد بروز اختلافاتی میان مفسران و چکیده کامل

ضمایر گوناگونی در قرآن کریم وجود دارد که این امر دشواری امر ترجمه کتاب هدایت را دوچندان می کند؛ زیرا مترجم نیازمند دقت و توجه بیش‌تری در ترجمه مرجع ضمیر می‌شود. به دلایلی چون عدم آگاهی کافی مترجمان از زبان عربی و یا عدم توجه کافی آنان، شاهد بروز اختلافاتی میان مفسران و مترجمان در تعیین مرجع ضمیر هستیم. تعیین مرجع ضمیر، امری مهم در حیطه ترجمه بوده و تشخیص صحیح آن، کمک شایانی به ترجمه این کتاب آسمانی می‌کند. در قرآن کریم ضمیرهای مختلفی بنا به دلایل بلاغی و صرفی و نحوی به ‌کار رفته و مترجمان در تعیین مرجع ضمیر، در برخی از موارد با هم اختلاف نظر داشته و هر کدام ضمیر را به مرجع خاصی اختصاص داده‌اند. در این پژوهش سعی بر آن است تا با رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه‌ای، به بررسی مهم‌ترین موارد اختلافی تعیین مرجع ضمیر در ترجمه‌های آقایان مکارم شیرازی، رضایی و صفوی از قرآن کریم پرداخته شود. مهم‌ترین هدف این پژوهش، کشف نقاط اختلافی در این سه ترجمه، با کمک علم تفسیر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

375 - جایگاه سعادت در سبک زندگی قرآنی
مریم سلگی زهره السادات نبوی

این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی از نوع اسنادی انجام گرفته است؛ به بررسی رابطه مفهوم سعادت با حیات طیبه در قرآن کریم می‌پردازد. در منابع روایی و تفسیری بارها از حیات طیبه به سعادت تعبیر شده است. اما مفهوم دینی- فلسفی سعادت دارای ابهام است و مکاتب دینی و فلسفی گوناگون، چکیده کامل

این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی از نوع اسنادی انجام گرفته است؛ به بررسی رابطه مفهوم سعادت با حیات طیبه در قرآن کریم می‌پردازد. در منابع روایی و تفسیری بارها از حیات طیبه به سعادت تعبیر شده است. اما مفهوم دینی- فلسفی سعادت دارای ابهام است و مکاتب دینی و فلسفی گوناگون، تعاریف متفاوتی از آن را به دست داده‌اند و لذا هرگونه داوری راجع به ارتباط سعادت با حیات طیبه مستلزم تبیین روشنی از مفهوم سعادت است. از سوی دیگر وجه اشتراک تمام تعاریف سعادت با حیات طیبه در طریقیت و غایت محور بودن آن‌هاست. یعنی هم حیات طیبه و هم تمامی تعاریف ارائه شده از سعادت، از یک سو بر نحوه زندگی خوب و از سوی دیگر بر غایت زندگی انسانی تکیه دارند. از آنجایی که طبق جهان‌بینی قرآن انسان موجودی مرکب از جسم و روح است و زندگی دنیوی مقدمه‌ای برای زندگی اخروی است؛ لذا از منظر قرآن سعادت حقیقی، دربردارنده تمام اموری است که هدف اصلی خلقت، یعنی قرب خداوند و کمالات معنوی انسان را تأمین کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

376 - شرور طبیعی در حیات مادی از نظرگاه نهج البلاغه و شواهد قرآنی آن
زهرا کریمی منوچهر قاسمی

آدمی در برخورد با امور ناخوشایندی همچون درد، رنج، اندوه، بیماری و مرگ و انواع بلایا متوجه می شود که دنیا و هستی پیش رویش آکنده از ناملایماتی است که می تواند اندیشه او را هم مانند جسمش تحت تأثیر قرار دهد. فیلسوفان در برخورد با این امور ناخوشایند بوده که به اندیشه در باب چکیده کامل

آدمی در برخورد با امور ناخوشایندی همچون درد، رنج، اندوه، بیماری و مرگ و انواع بلایا متوجه می شود که دنیا و هستی پیش رویش آکنده از ناملایماتی است که می تواند اندیشه او را هم مانند جسمش تحت تأثیر قرار دهد. فیلسوفان در برخورد با این امور ناخوشایند بوده که به اندیشه در باب شرور توجیه عقلانی آن برآمدند. در این زمینه آراء فراوانی از متفکران غربی و اسلامی وجود دارد، لیکن ما لازم دیدیم که به جست‌وجوی این مهم در اندیشه حضرت امیر المؤمنین(ع) در نهج البلاغه بپردازیم تا دریابیم مسأله شر که به عنوان یکی از دستاویزهای ملحدان از زبان بزرگان دینی همچون اسلام چه جایگاه و چه توجیهی دارد؟ در بادی امر باید توجه نمود که ایشان منکر وجود شرور طبیعی و مابعدالطبیعی نیستند بلکه آن را از اقتضائات دنیای مادی دانسته و به علاوه هیچ وجهی برای شرور اخلاقی قائل نمی‌باشند. در مورد شرور طبیعی و مابعدالطبیعی؛ باید گفت که بر اساس حکمت الهی وجود این شرور در عالم نیز، برای وصول به اهدافی است که از جمله آن می توان به امتحانات و آزمایش های الهی و پاک شدن از گناه اشاره کرد. تا بهتر بتواند خود را برای دنیای برقرار و جاوید آماده کند و بهشت را که عاری از زوال و اقسام شرور است برای خود برگزیند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

377 - حرمت حرم الهی در آیینه اخلاق جهادی از منظر قرآن
محمد امین مؤیدی بنان یداله ملکی سید کریم خوب بین خوش نظر

غایت نهایی در مقاله حاضر تشریح و آشکار ساختن اخلاق جهاد و کارزار راه خدا، در نگاه قرآن کریم است. بنابراین همه آنچه در طی تحقیق بر آن ادعا شده، در پرتو کلام الهی و با بهره مندی از روایات مربوطه با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و فن کتابخانه‌ای مورد تحلیل قرار گرفته است. چکیده کامل

غایت نهایی در مقاله حاضر تشریح و آشکار ساختن اخلاق جهاد و کارزار راه خدا، در نگاه قرآن کریم است. بنابراین همه آنچه در طی تحقیق بر آن ادعا شده، در پرتو کلام الهی و با بهره مندی از روایات مربوطه با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و فن کتابخانه‌ای مورد تحلیل قرار گرفته است. با تتبع در آیات نورانی قرآن کریم و بررسی فریضه مقدس جهاد و واژگان مرتبط با آن، مشخص گردید که این فریضه به مانند همه اوامر الهی برای محقق شدن نیازمند اجرای احکامی اخلاقی است که حفظ حریم الهی نیز در آن لحاظ گردیده و جهاد واقعی را در تقابل با انواع مخاصماتی قرار داده که رعایت هیچ ضوابط و احکامی را سرلوحه ستیز خویش قرار نمی‌دهند. حرمت احکامی که خداوند در جهاد با معاندینی قرار داده شامل بی طرفان و پناهندگان و ایمان آورندگان پس از شرک می‌گردد که حریم خدا و معابد نیز بر آن شمولیت می‌یابد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

378 - طراحی الگوی برنامه درسی با رویکرد جهانی شدن و حفظ هویت فرهنگی از منظر قرآن کریم
کبری قاسمی علاءالدین اعتماد اهری بدیع الزمان مکی آل آقا

هدف اصلی این پژوهش طراحی الگوی برنامه درسی با رویکرد جهانی شدن و حفظ هویت فرهنگی بوده است. این پژوهش بر اساس معیار هدف کاربردی است، روش‌ گردآوری اطلاعات کیفی می باشد. شیوه انتخاب نمونه ها هدفمند از نوع گلوله برفی بوده است. برای جمع آوری داده‌ها از مصاحبه نیمه ساختاریافت چکیده کامل

هدف اصلی این پژوهش طراحی الگوی برنامه درسی با رویکرد جهانی شدن و حفظ هویت فرهنگی بوده است. این پژوهش بر اساس معیار هدف کاربردی است، روش‌ گردآوری اطلاعات کیفی می باشد. شیوه انتخاب نمونه ها هدفمند از نوع گلوله برفی بوده است. برای جمع آوری داده‌ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. در این پژوهش اشباع نظری در نفر یازدهم بود. روش تجزیه و تحلیل روش نظریه داده بنیاد می‌باشد. تحلیل‌ها به وسیله سه نوع کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی بوده است. در این پژوهش 13 مقوله اصلی، 27 مقوله فرعی و 129 خرده مقوله برنامه درسی برای جهانی شدن و حفظ هویت فرهنگی مشخص شد و پس از روایی سنجی کلیه گویه ها، 14 خرده مقوله در بخش ضرورت و نیاز، 12 خرده مقوله در بخش اهداف، 19 خرده مقوله در بخش محتوا، 16خرده مقوله در بخش روش های یاددهی- یادگیری، 8 خرده مقوله در بخش نقش معلم و ... شناسایی شد و مدل ترسیمی ارائه شده مدل پارادیمی برنامه درسی رویکرد جهانی شدن و حفظ هویت فرهنگی بر اساس نظریه داده بنیاد ارائه گردید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

379 - انواع ذکر در قرآن کریم
سردار بافکر

از نظر قرآن مراحل شناختی و توجه‌یابی انسان به خداوند، متعدد و دارای درجات مختلفی است که پایین ترین مراتب آن ذکر زبانی، دومین مرتبه آن ذکر قلبی و عالی‌ترین نوع آن، ذکر عملی است. مقصود از ذکر عملی، رسیدن به درجه‌ای از ایمان و اعتقاد است، که انسان بر اثر آن، پیوسته خود را چکیده کامل

از نظر قرآن مراحل شناختی و توجه‌یابی انسان به خداوند، متعدد و دارای درجات مختلفی است که پایین ترین مراتب آن ذکر زبانی، دومین مرتبه آن ذکر قلبی و عالی‌ترین نوع آن، ذکر عملی است. مقصود از ذکر عملی، رسیدن به درجه‌ای از ایمان و اعتقاد است، که انسان بر اثر آن، پیوسته خود را زیر نظر خدا دانسته و در نهان و آشکار، او را شاهد و ناظر اعمالش بداند و از زشتی ها دوری گزیده و وظایف خود را در برابر او انجام دهد. آثار و برکات چنین ذکری، دستیابی به آرامش روحی و اطمینان دل است. در این جستار انواع ذکر و فواید آن ها و آثار اعراض از ذکر خدا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. پژوهش بر اساس نحوه کاربرد انواع ذکر در قرآن کریم و ملاحظه دیدگاه‌های صاحبنظران و دریافت بی‌واسطه از آن‌ها به روش تحلیل محتوای این آثار صورت گرفته است. نتیجه کلی مقاله این است که ذکر و یاد خداوند در سازندگی روحی و اخلاقی انسان مؤثر بوده و در نهایت موجب تعالی و کمال آدمی می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

380 - توثیق قرآن بر قدرت مطلوب
منظر نریمانی زاده یداله ملکی علی اکبر محمدی گراشی

10.30495/qsf.2021.683438

با تأمل در آیات نورانی قرآن کریم مشخص می‌گردد که مفهوم قدرت، مانند دیگر مفاهیم موجود در کتاب وحی؛ برای قریب به ذهن گردیدن مخاطبان و منادیان خویش، نیازمند وجود مصادیق عینی است تا تبیین گردد و در این میان قدرت در وجه پسندیده، می‌تواند نقش خود را برای غایتی که برای آن در ن چکیده کامل

با تأمل در آیات نورانی قرآن کریم مشخص می‌گردد که مفهوم قدرت، مانند دیگر مفاهیم موجود در کتاب وحی؛ برای قریب به ذهن گردیدن مخاطبان و منادیان خویش، نیازمند وجود مصادیق عینی است تا تبیین گردد و در این میان قدرت در وجه پسندیده، می‌تواند نقش خود را برای غایتی که برای آن در نظر گرفته شده به خوبی ایفا نماید. بنابراین لحاظ ساختن نگاه قرآن بر حضرت سلیمان(ع) به عنوان نمونه قدرت پسندیده به منظور آشکار ساختن مفهوم دقیقی از قدرت در کلام وحیانی پروردگار است که نویسنده را بر آن می‌دارد تا شناختی کافی و وافی از قدرت را منطبق بر سیمایی که قرآن از مصادیق آن در داستان سلیمان نبی(ع) متبلور شده است، به دست دهد. پس از ایجاب این شناخت از قدرت مطلوب است که از قدرت نامطلوب متمایز گردیده و در مقابل آن قرار می‌گیرد. از این رو؛ آنچه مقاله حاضر در صدد تشریح این موضوع، با عنایت به کلام وحیانی پروردگار و استعانت از روایات مربوطه، و به شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه‌ای انجام شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

381 - چالش‌های اطاعت از شوهر و راهکارهای برون رفت از آن در آیات و روایات
سیدضیاءالدین علیانسب علی فرزین

10.30495/qsf.2021.680784

جستار حاضر، موانع و چالش های اطاعت زنان از شوهر و راهکارهای برون رفت از این چالش ها را بر اساس آیات و روایات تبیین کرده است. از آنجایی که تنظیم شیوه زندگی بر اساس سبک زندگی اسلامی، موجب سعادت در دنیا و آخرت می گردد، این پژوهش با استفاده از سبک زندگی اهل بیت(ع) و سیره آن چکیده کامل

جستار حاضر، موانع و چالش های اطاعت زنان از شوهر و راهکارهای برون رفت از این چالش ها را بر اساس آیات و روایات تبیین کرده است. از آنجایی که تنظیم شیوه زندگی بر اساس سبک زندگی اسلامی، موجب سعادت در دنیا و آخرت می گردد، این پژوهش با استفاده از سبک زندگی اهل بیت(ع) و سیره آن بزرگواران در خصوص چالش‌های اطاعت از شوهر، دارای اهمیت فراوانی است. هدف این پژوهش، یافتن راهکارهایی برای درمان چالش ها و اختلافات زندگی مشترک همسران می باشد. لزوم احیای سنت و سیره اهل بیت(ع) در خانواده ها، انجام این تحقیق را ضروری می نماید. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نوشته شده در نهایت بدین نتیجه رسیده که قرآن و اهل بیت(ع) راهکارهای متنوعی برای برون رفت از آن، مانند محبت و تمکین و تأمین نیازهای جنسی، توجه به ثواب اطاعت و عقاب عدم اطاعت از شوهر، بصیرت افزایی نسبت به حقوق زوجین، تغافل زوجین نسبت به ضعف های هم، حسن ظن، انتخاب همسر شایسته، ارائه کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

382 - دورنمای رستاخیز در آموزه‌های قرآن و ادیان غیر ابراهیمی
اکرم بندعلی شمشکی

از دیرباز اقوام بشر و ملل و نحل مختلف به این سؤال پاسخ‌های متفاوت و حتی متضاد داده‌اند: برخی را عقیده بر آن بوده است که مرگ نیستی کامل است و انسان به کلی معدوم می‌شود. بعضی به تناسخ قائل شدند و گفتند ارواح آدمیان پس از مرگ (فناناپذیری روح) به بدن جانور یا انسان گیاه، جا چکیده کامل

از دیرباز اقوام بشر و ملل و نحل مختلف به این سؤال پاسخ‌های متفاوت و حتی متضاد داده‌اند: برخی را عقیده بر آن بوده است که مرگ نیستی کامل است و انسان به کلی معدوم می‌شود. بعضی به تناسخ قائل شدند و گفتند ارواح آدمیان پس از مرگ (فناناپذیری روح) به بدن جانور یا انسان گیاه، جامدات وارد شده و به زندگی خود در همین جهان ادامه می‌دهد، و جمعی کثیر که اغلب از سرچشمه تعالیم پیامبران سیراب شده‌اند جهانی دیگر را باور داشته‌اند و به پاداش و مجازات نیکوکاران و بدکاران معتقد بوده‌اند. فلاسفه و حکما نیز بر حسب نحله‌ها و مذاهب و مذاق‌های خود آراء و افکار گوناگونی در این زمینه اظهار کرده و به سخنان در قالب استدلال و بیان فلسفی یا عرفانی پرداخته‌اند، و آنانی که زندگانی را محدود و محصور به همین حیات دنیوی انگاشته‌اند در حقیقت مردمان سطحی‌نگر و عامی و طرفداران طرز فکر ماتریالیسم بوده و هستند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

383 - واج آرایی و نغمه حروف در قرآن کریم
غلامرضا معینی هادی زاده محمد فاضلی رضا اشرف زاده

یکی از زیباترین آرایه‌های بدیع لفظی، واج آرایی است که در قرآن کریم به وفور دیده می شود و نقش مهمی در تقویت موسیقی کلام دارد. با این حال، هرچند تحقیقات زیادی پیرامون بلاغت قرآن انجام شده، تا کنون پژوهشی جدّی در جهت کشف این آرایه و تحلیل زیبایی های آن در قرآن، صورت نگرفته چکیده کامل

یکی از زیباترین آرایه‌های بدیع لفظی، واج آرایی است که در قرآن کریم به وفور دیده می شود و نقش مهمی در تقویت موسیقی کلام دارد. با این حال، هرچند تحقیقات زیادی پیرامون بلاغت قرآن انجام شده، تا کنون پژوهشی جدّی در جهت کشف این آرایه و تحلیل زیبایی های آن در قرآن، صورت نگرفته است. از دیگر آرایه های مبتنی بر تکرار واج، نغمه حروف را می‌توان نام برد که هرچند اهل بلاغت تا کنون به عنوان آرایه‌ای مستقل به آن نپرداخته اند، اما از تأثیر شگرف آن در زیباسازی و تقویت موسیقی سخن نمی توان چشم پوشید. این دو آرایه لفظی در قرآن کریم، ارتباط شگفت‌آوری هم با معنای کلام دارند و این ارتباط در موارد بسیاری قابل کشف و بررسی است. در این نوشتار که به روش تحقیقی- تحلیلی انجام گرفته، سعی شده تا تعریفی قابل قبول از نغمه حروف، درکنار واج آرایی ارائه شود. همچنین نمونه‌هایی زیبا از این دو فن بدیعی در قرآن کریم معرفی شده و به مواردی از تناسب دل انگیز این دو آرایه لفظی، با معنای کلام پرداخته شده و شاهد مثال هایی از ادبیات فارسی نیز در این زمینه ارائه گردیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

384 - بررسی و نقد مبانی تفسیری مفسّران برجسته مذهب حنبلیه
هادی رزاقی هریکنده ئی لیلا رمضان نیاسماکوش

پژوهش حاضر با بررسی آثار تفسیری مفسران برجسته این مذهب، از جمله احمد بن حنبل، ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب؛ به این نتیجه می‌رسد که بهره گیری از قرآن و سنت نبوی مورد توافق همه آنان در تفسیر بوده و ظاهرگرایی و حدیث گرایی را مبنای اصلی تفسیر آیات از جانب خود قرار داده‌اند چکیده کامل

پژوهش حاضر با بررسی آثار تفسیری مفسران برجسته این مذهب، از جمله احمد بن حنبل، ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب؛ به این نتیجه می‌رسد که بهره گیری از قرآن و سنت نبوی مورد توافق همه آنان در تفسیر بوده و ظاهرگرایی و حدیث گرایی را مبنای اصلی تفسیر آیات از جانب خود قرار داده‌اند. حنبلیان بر خلاف شیعه در بهره‌گیری از سنت صحابه و تابعین در تفسیر قرآن تأکید فراوان داشته و بکارگیری هرگونه اجتهاد و تأویل در تفسیر را ممنوع می‌دانند. از این رو بررسی مبانی مورد قبول حنبلیان و یافتن نقاط مشترک با شیعه، در برون رفت از اختلاف میان دو مذهب و تقریب مذاهب ضروری می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

385 - تحلیل جایگاه اخلاقی مهارت تقابل، هنگام تعارض بین همسران از منظر قرآن
محبوبه موسائی پور

توجه به شیوه‌های حل تعارض بین همسران و نهادینه کردن آن در میان خانواده‌ها امری ضروری است. هدف از آموزش این شیوه‌ها، آن است که همسران بیاموزند هنگام پیدایش اختلاف، روشی مناسب پیش گیرند و از راه حل‌هایی معقول و منصفانه بهره جویند. در راستای این هدف، پژوهش حاضر با رویکرد ت چکیده کامل

توجه به شیوه‌های حل تعارض بین همسران و نهادینه کردن آن در میان خانواده‌ها امری ضروری است. هدف از آموزش این شیوه‌ها، آن است که همسران بیاموزند هنگام پیدایش اختلاف، روشی مناسب پیش گیرند و از راه حل‌هایی معقول و منصفانه بهره جویند. در راستای این هدف، پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی استنتاجی از آیات قرآن و به روش توصیفی- کتابخانه‌ای، به مسأله تعارض و راهکارهای مدیریت تعارض بین همسران پرداخته است. می‌توان گفت مهم‌ترین مهارت و فن مورد نیاز همسران به هنگام تعارض و تنش، مهارت تقابل با هدف اصلاح مشکل و رسیدن به وحدت دوباره، مورد تأیید آیات قرآن است که با تأکید بر مبنا و اصل اخلاقی معاشرت به معروف یعنی رفتار بر اساس عقل و شرع، صورت می پذیرد تا هر یک از زوجین در رفتار با همسر خود، از آن به عنوان یک مؤلفه تعیین کننده، در پستی و بلندی، خوشی و ناخوشی زندگی مشترک، بهره جویند و شامل مراحل منسجم و هدفمندی می شود که با حفظ اولویت عبارت‌اند از صحبت منطقی(موعظه، نصیحت و پند)، تعاملات رفتاری حاکی از ناخرسندی که خود دارای مراتبی است و در نهایت استفاده از مشاور. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

386 - بررسی حجاب در قرآن و کتب اربعه و صحاح سته
علیرضا زرشیخی محمد شایگان مهر فریبرز حسین جانزاده

این پژوهش در صدد تبیین جایگاه حجاب در کتب اربعه، صحاح سته و قرآن بوده و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال می‌باشد کهحجاب چگونه در کتب صحاح سته، کتب اربعه و قرآن تبیین شده است؟ قرآن کتاب هدایت و راهنمای بشر است که برنامه سعادت انسان در آن ارائه شده چکیده کامل

این پژوهش در صدد تبیین جایگاه حجاب در کتب اربعه، صحاح سته و قرآن بوده و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال می‌باشد کهحجاب چگونه در کتب صحاح سته، کتب اربعه و قرآن تبیین شده است؟ قرآن کتاب هدایت و راهنمای بشر است که برنامه سعادت انسان در آن ارائه شده است. با رجوع به آیات آن و فهم مطالب و عمل به دستوراتش می‌توان راه کمال را پیمود و به فلاح و رستگاری رسید. یکی از بحث‌هایی که در آیات هدایتگر قرآن بیان شده، رعایت حیا و حجاب است و توجه به آثار و رهاوردهای آن در زندگی فردی و اجتماعی انسان است. با توجه به موضوع این نتیجه حاصل شد که در قرآن آیاتی به حجاب اختصاص داده شده است و تفاسیر درباره آن آیات شریفه متفاوت است. حجاب یکی از مصادیق عام عفاف می‌باشد، و یکی از عوامل مؤثر در رشد و تعالی جوامع بشری و عاملی برای حفظ گوهر وجودی زن در جامعه است. همچنین حجاب و عفاف به یک معنا بوده و معنای عفاف والاتر از حجاب قرار دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

387 - بررسی تحلیلی مبانی تربیت اخلاقی هابرماس و نقد آن از دیدگاه اخلاق قرآنی
عادل رمضانی مصطفی قادری محسن ایمانی نائینی

هابرماس، فیلسوف نسل دوم مکتب انتقادی فرانکفورت، بر این باور است که عقل مدرن نتوانسته تمام ابعاد خویش را آشکار سازد و تنها عقل ابزاری بر جامعه مدرن مسلط شده است. وی با طرح نظریه کنش ارتباطی در پی بازسازی پروژه مدرنیته است که به زعم وی عقیم یا ناتوان مانده است. او در این چکیده کامل

هابرماس، فیلسوف نسل دوم مکتب انتقادی فرانکفورت، بر این باور است که عقل مدرن نتوانسته تمام ابعاد خویش را آشکار سازد و تنها عقل ابزاری بر جامعه مدرن مسلط شده است. وی با طرح نظریه کنش ارتباطی در پی بازسازی پروژه مدرنیته است که به زعم وی عقیم یا ناتوان مانده است. او در این نظریه که مهم‌ترین دیدگاه او محسوب می‌شود، با استفاده از رویکردهای جدید زبان‌‌شناسی و فلسفه زبان سعی در ارائه مدلی از تربیت اخلاقی بر مبنای عقلانیت ارتباطی دارد. محقق در این مقاله با بهره گیری از رویکرد توصیفی- تحلیلی، ابتدا به مرور اجمالی نظریه کنش ارتباطی هابرماس، به ‌عنوان مبنای نظریه تربیت اخلاقی وی، پرداخته سپس‌ دیدگاه تربیت اخلاقی را استنتاج نموده و در ادامه به نقد این دیدگاه از سوی اخلاق قرآنی پرداخته است. نتیجه تحقیق نشان داد تأکید هابرماس بر عقلانیت ارتباطی و اخلاق گفت‌وگویی در نظریه کنش ارتباطی، در سطح فردی رشد و شکوفایی خرد مبتنی بر ارتباط متقابل هنجاری (عقل ارتباطی) و در سطح اجتماعی دستیابی به تفاهم مبتنی بر کنش‌های اخلاقی را به عنوان اهداف تربیتی مطرح می‌سازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

388 - بررسی تطبیقی توحید افعالی از دیدگاه قرآن و سعدی شیرازی
انور ضیائی

اسلام آیین توحید و یکتاپرستی است و در میان تعالیم اسلامی، توحید از جایگاه بلندی برخوردار است. قرآن به مثابه منشور جاوید اسلام، در آیات بسیاری به مسأله توحید و ابعاد گوناگون آن پرداخته است. یکی از پایدارترین تجلیّات روح آدمی و یکی از اصلی‌ترین ابعاد وجودی انسان، حسّ نیای چکیده کامل

اسلام آیین توحید و یکتاپرستی است و در میان تعالیم اسلامی، توحید از جایگاه بلندی برخوردار است. قرآن به مثابه منشور جاوید اسلام، در آیات بسیاری به مسأله توحید و ابعاد گوناگون آن پرداخته است. یکی از پایدارترین تجلیّات روح آدمی و یکی از اصلی‌ترین ابعاد وجودی انسان، حسّ نیایش و پرستش است و این اعتقاد را می‌توان از مهم‌ترین مظاهر حیات انسان دانست. سعدی در باب توحید افعالی پیرو اشاعره است و در صدد حفظ توحید افعالی است؛ او معتقد است که تمامی افعال انسان از جانب خداوند ایجاد و صادر می‌شود، حتّی سخنانی که بر زبان جاری می‌شود همگی ایجادشده توسط خداوند هستند. بر این اساس، وی نظریه کسب اشاعره را می‌پذیرد. با توجه به اشعری مسلک بودن سعدی، در این مقاله دیدگاه‌های وی را در خصوص توحید افعالی مورد بررسی قرار دادیم تا مشخص شود سعدی تا چه اندازه افکار و عقایدش در خصوص توحید افعالی، با اشاعره مطابقت دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

389 - بررسی و نقد دیدگاه مشهور درباره ترتیب مصحف امام علی(ع)
رضا مهدیان فر سیده آرزو بنی‌صدر راضیه یوسف‌وند

10.30495/qsf.2021.683439

ادعاهایی پیرامون نحوه چینش مصحف حضرت امیر(ع) بدون شواهد متقن، موجود می‌باشد که لازم می‌آید بار دیگر مورد واکاوی قرار گیرد تا از رهگذر اسقاط اعتبار آن‌‌ها، شبهات و ابهامات موجود پیرامون چینش سور در قرآن و نیز توقیفی بودن این امر پاسخ داده شود. در این صورت خدعه‌ دشمنان عل چکیده کامل

ادعاهایی پیرامون نحوه چینش مصحف حضرت امیر(ع) بدون شواهد متقن، موجود می‌باشد که لازم می‌آید بار دیگر مورد واکاوی قرار گیرد تا از رهگذر اسقاط اعتبار آن‌‌ها، شبهات و ابهامات موجود پیرامون چینش سور در قرآن و نیز توقیفی بودن این امر پاسخ داده شود. در این صورت خدعه‌ دشمنان علیه مولای متقیان مبنی بر بر هم زدن نظم توقیفی سور و نیز اعتبار بخشی کاذب به خلفای ثلاثه که همان همت گماردن بر سامان‌دهی به چینش سوره‌‌های پراکنده قرآن کریم می‌باشد، پاسخ داده می‌شود. تحقق این امر با استناد به دلایل متقن عقلی و نقلی ضرورت همسان بودن مصحف با قرآن نازل شده و قرآن موجود و نیز عصمت حضرت امیر(ع) و همچنین بررسی متن و سند این مدعیات صورت خواهد پذیرفت. روش تحقیق توصیفی بوده تا در نهایت با مطالعات کتابخانه‌ای و استفاده از منابع متعدد چاپی و اینترنتی به نتیجه‌ مورد نظر راه یابیم. از این رو برای یافتن پاسخ سؤالات پژوهش با مراجعه به منابع کهن و جدید به ریشه‌یابی این دیدگاه پرداخته و باطل بودن آن را از منظر تاریخی، حدیثی و متنی اثبات کرده‌ایم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

390 - مطالعه تطبیقی کودک‌آزاری و جرائم جنسی از دیدگاه قرآن کریم؛ حقوق موضوعه و اسناد بین المللی
سحر زرگریان حسن شفیعی

توجه به حقوق کودک، فقط بحث جوامع امروزی نیست، بلکه در دین مبین اسلام هم نسبت به حقوق کودک در مواردی شبیه توجه شده است. در این مقاله حاضر در صدد هستیم کودک‌آزاری و جرائم جنسی در کنوانسیون‌های بین‌المللی را در مطابقت با قرآن کریم و قوانین موضوعه ایران مورد بررسی و کند و ک چکیده کامل

توجه به حقوق کودک، فقط بحث جوامع امروزی نیست، بلکه در دین مبین اسلام هم نسبت به حقوق کودک در مواردی شبیه توجه شده است. در این مقاله حاضر در صدد هستیم کودک‌آزاری و جرائم جنسی در کنوانسیون‌های بین‌المللی را در مطابقت با قرآن کریم و قوانین موضوعه ایران مورد بررسی و کند و کاو قرار دهیم. با پیش بینی حقوق کودکان و نوجوانان و نیاز مبرم این قشر از شهروندان به حمایت‌های بنیادین انسانی و اولیه امروزه اسناد بین المللی و قوانین داخلی کشورها سعی در جرم انگاری هرگونه کودک آزاری داشته و در قرآن نیز به جلوه های مختلف منع کودک آزاری مورد توجه و تأکید بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

391 - امر به معروف و نهی از منکر؛ بایدها و نبایدها
اصغر عابدزاده

انسان همواره به دنبال تمدن و مدنیت بوده، هرچند در برخی از زمان‌ها ره به جایی نبرده است این نیاز فطری بشر است که جامعه ایده آل و منطقی داشته باشد و در مدینه فاضله به حیات چند روزه خود ادامه دهد. اولین چیزی که ضامن بقای جامعه ایده آل است قانون است به عبارت دیگر قانون صحیح چکیده کامل

انسان همواره به دنبال تمدن و مدنیت بوده، هرچند در برخی از زمان‌ها ره به جایی نبرده است این نیاز فطری بشر است که جامعه ایده آل و منطقی داشته باشد و در مدینه فاضله به حیات چند روزه خود ادامه دهد. اولین چیزی که ضامن بقای جامعه ایده آل است قانون است به عبارت دیگر قانون صحیح اولین سنگ بنای جامعه برین به حساب می‌آید. خدای متعال قانونی را بر بشر ارزانی داشته که عموم شمول است و سعادت همگان را تضمین می‌نماید. با توجه به آیات و روایات فطرت آدمی به گونه‌ای است که میل به کارهای خیر داشته و از اعمال زشت تنفر دارد، اما عواملی باعث سرکوبی امیال فطری آدمی شده و او را از مسیر اصلی بازمی‌دارد. ضعف اعتقادات، مسائل تربیتی، مسائل اقتصادی و سیاست حاکمیت از جمله مسائلی هستند که به عنوان آسیب اجرای امر به معروف و نهی از منکر قابل ذکرند و در صورت عدم سوق آن‌ها به جوانب مثبت موجب تعطیلی امر به معروف و نهی از منکر شده و آثار منفی آن متوجه فرد و جامعه خواهد شد. در این مقاله ما قصد داریم با گردآوری اطلاعات با روش کتابخانه‌ای با متد توصیفی- تحلیلی امر به معروف و نهی از منکر را در عصر حاضر مورد بررسی قرار دهیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

392 - لزوم تفسیر موضوعی آیات جهت تسریع در روند علمی شدن مباحث علوم انسانی
روح الله زاهری زهرا زاهری

در عصر کنونی به همان میزان که علم و صنعت پیشرفت حاصل نموده است سطح عقول انسانی نیز تحت تأثیر این پیشرفت قرار گرفته است. لذا ضروری است که در این شرایط خاص زمانی، مبانی قرآن کریم به صورت علمی و با توجه به نیازها و سطح فکری جوامع انسانی عصر حاضر مورد بررسی و تحلیل قرار گیر چکیده کامل

در عصر کنونی به همان میزان که علم و صنعت پیشرفت حاصل نموده است سطح عقول انسانی نیز تحت تأثیر این پیشرفت قرار گرفته است. لذا ضروری است که در این شرایط خاص زمانی، مبانی قرآن کریم به صورت علمی و با توجه به نیازها و سطح فکری جوامع انسانی عصر حاضر مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. یک راهکار برای نیل به این هدف، تمرکز بر موضوعی نمودن آیات قرآن است به این صورت که راجع به مباحث مختلف علوم انسانی، آیات مرتبط با آن موضوعات را به صورت سرفصل منسجم و به صورت موضوعی مرتب ساخته و سپس در مناسبت‌ها و موقعیت‌های گوناگون در کتب مختلف و به فراخور موضوع، برای تحلیل و واکاوی مسائل مختلف علوم انسانی از آن استفاده شود؛ لذا ضروری می‌نماید که با بازبینی تفاسیر موضوعی، آن موضوعات تفسیری در قالب‌های کاملاً علمی، منطقی و استدلالی، در سرفصل کلیه علوم و خصوصاً کتب علوم انسانی به صورت گسترده(نه فقط در کتب تفسیری) گنجانده شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

393 - بررسی عوامل قبض و بسط رزق و روزی در قرآن و عهدین
محمد علی همتی وفادار کشاورزی مرضیه حسین آبادی

خداوند رزاق نه‌تنها رزق انسان‌ها بلکه تمام موجودات را بر خود فرض کرده است با این تفاوت که وسعت و ضیق رزق انسان‌ها عوامل گوناگونی دارد که بسیاری از این عوامل به عملکرد آنان برمی‌گردد. رزق مادی در قرآن شامل مایحتاج زندگی و رزق معنوی مصادیق متعددی چون عمر با برکت دارد. در چکیده کامل

خداوند رزاق نه‌تنها رزق انسان‌ها بلکه تمام موجودات را بر خود فرض کرده است با این تفاوت که وسعت و ضیق رزق انسان‌ها عوامل گوناگونی دارد که بسیاری از این عوامل به عملکرد آنان برمی‌گردد. رزق مادی در قرآن شامل مایحتاج زندگی و رزق معنوی مصادیق متعددی چون عمر با برکت دارد. در قرآن کریم رفتار انسان نسبت به روزی‌ها در استمرار، بسط، قطع و قبض آن‌ها دخالت دارد؛ موضوعی که در عهدین نیز آمده است و از آنجا که جوهر اصلی اسلام، یهودیت و مسیحیت یکی است، آموزه‌های این ادیان که در کتب آسمانی‌شان متبلور شده، شباهت‌هایی دارند. این مقاله به روش تطبیقی- تحلیلی به بررسی عوامل قبض و بسط رزق در قرآن و عهدین می‌پردازد. قرآن و عهدین روزی رسان را خداوند معرفی کرده و از مهم‌ترین عوامل بسط رزق در هر دو، اطاعت از خدا و از مهم‌ترین عوامل قبض آن سرپیچی از فرامین الهی ذکر شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

394 - منتقدان حدیث شیعه؛ تحلیل موضوع و زمینه‌ها‌ی پیدایش آن در ایران معاصر
شهرام داراب پور مهدی مهریزی سیدمحمدعلی ایازی مهرداد عباسی

ظهور منتقدان حدیث شیعه را می‌توان جریانی دانست که در دوره معاصر با شعار بازگشت به قرآن، مبارزه با خرافات و اتحاد مسلمانان و کم رنگ کردن نقش سنّت در هندسه مسائل دینی در ایران شکل گرفت. مطالعه پیش رو بر آن است ضمن معرفی جریان منتقدان حدیث شیعه در دوره معاصر ایران و تفاوت چکیده کامل

ظهور منتقدان حدیث شیعه را می‌توان جریانی دانست که در دوره معاصر با شعار بازگشت به قرآن، مبارزه با خرافات و اتحاد مسلمانان و کم رنگ کردن نقش سنّت در هندسه مسائل دینی در ایران شکل گرفت. مطالعه پیش رو بر آن است ضمن معرفی جریان منتقدان حدیث شیعه در دوره معاصر ایران و تفاوت آن با قرآنیّون، طیف‌ها و گروه‌های مختلف این جریان فکری را برشمارد. سر آخر به طور مبسوط مهم‌ترین زمینه‌ها و علل پیدایش این جریان فکری که مربوط به گروه‌های دوم و سوم این جریان در این پژوهش می‌باشد را در دو قسمت زمینه‌های عام که عبارت‌اند از اصلاحات دینی در یهودیت و مسیحیت، آشنایی با تجدد و تمدن جهان غرب، آشنایی و ارتباط ایرانیان با متفکران نواندیش جهان عرب و زمینه‌های خاص که عبارت‌اند از تأثیرپذیری منتقدان حدیث شیعه از جریان وهابیت، پیدایش شخصیت‌های روشنفکر و مهجوریّت قرآن می‌باشد را بیان کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

395 - تحلیل تعادل در سطح واژگانی ترجمه‌های انگلیسی از قرآن کریم بر اساس نظریه بیکر(مطالعه موردی)
مصطفی معلمی سید علی هاشمی خانعباسی

10.30495/qsf.2021.680787

قرآن کریم متن مقدس مسلمانان، کتابی آسمانی نازل شده بر آخرین پیامبر صلوات الله علیه و آله است تا پیامی برای جهانیان برای تمامی اعصار باشد. از آنجا که قرآن تنوع زبان‌ها را می‌پذیرد و آن را زمینه‌ای برای آشنایی اقوام و ملل می‌داند ترجمه قرآن از دیرباز مورد توجه بوده است. ز چکیده کامل

قرآن کریم متن مقدس مسلمانان، کتابی آسمانی نازل شده بر آخرین پیامبر صلوات الله علیه و آله است تا پیامی برای جهانیان برای تمامی اعصار باشد. از آنجا که قرآن تنوع زبان‌ها را می‌پذیرد و آن را زمینه‌ای برای آشنایی اقوام و ملل می‌داند ترجمه قرآن از دیرباز مورد توجه بوده است. زبان انگلیسی امروزه زبان بین المللی و میانجی است و ترجمه‌های پرشماری از قرآن به این زبان فراهم آمده است. یکی از مهم‌ترین مسائل در برگردان متون ایجاد تعادل و یا برابری در سطوح مختلف زبانی است. تعادل در سطح واژگانی و نیز تقدم معنا بر صورت از مهم‌ترین اولویت‌ها در ترجمه متون دانسته شده است. در پژوهش پیش رو سه ترجمه از قرآن مبتنی بر دیدگاه مونابیکر در مبحث ایجاد تعادل بررسی شده است. بر اساس مثال‌های بررسی شده، یافته‌ها نشان می‌دهد این ترجمه‌ها گاه در ایجاد تعادل ناموفق بوده و نتوانسته‌اند معنا را به درستی به زبان مقصد منتقل نمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

396 - بازیابی مستندات قرآنی مسأله تفویض
محمد مهدوی ربابه سلمانی

مقاله حاضر با هدف بررسی مستندات قرآنی تفویض به معنای واگذاری امور به دیگران به رشته تحریر در آمده است. جهت یافتن مستندات قرآنی، افزون بر جست‌وجوی آیات از قرآن، از دیگر منابع حدیثی و کلامی هم استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در آیات قرآن برخی امور به ملائک چکیده کامل

مقاله حاضر با هدف بررسی مستندات قرآنی تفویض به معنای واگذاری امور به دیگران به رشته تحریر در آمده است. جهت یافتن مستندات قرآنی، افزون بر جست‌وجوی آیات از قرآن، از دیگر منابع حدیثی و کلامی هم استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در آیات قرآن برخی امور به ملائکه نسبت داده شده است از جمله: میراندن و قبض روح، تدبیر نظام هستی، تقسیم امور، اعطای فرزند به حضرت مریم و همچنین برخی امور به افراد خاص مثل پیامبران و انسان‌های صالح مانند: حضرت خضر، حضرت عیسی، حضرت سلیمان، حضرت داود واگذار شده است؛ و برخی امور نیز به موجودات دیگر واگذار شده است. مثل گرم کردن زمین و نور دادن به موجودات که به خورشید تفویض شده است. پس نتیجه می‌گیریم که از نظر قرآن کریم تفویض امور به غیر یکی از سنت‌های الهی می‌باشد چنانکه در روایات داریم خداوند جز از طریق اسباب، امور دین و دنیا را جاری نمی‌سازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

397 - بررسی و مقایسه سه ترجمه فرانسوی سوره توحید با رویکرد تحلیل گفتمان
نادره زمانی فاطمه زمانی

یکی از اصول مهم در ترجمه وفاداری به متن اصلی یا برابریابی است. از این روی، علاوه بر تسلط بر دستور زبان مبدأ و مقصد، لازم است مترجم از بافت فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و غیره متن مورد ترجمه نیز آگاه باشد. این مسأله در ترجمه متون مقدس از جمله قرآن کریم از اهمیت بیش‌تری برخورد چکیده کامل

یکی از اصول مهم در ترجمه وفاداری به متن اصلی یا برابریابی است. از این روی، علاوه بر تسلط بر دستور زبان مبدأ و مقصد، لازم است مترجم از بافت فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و غیره متن مورد ترجمه نیز آگاه باشد. این مسأله در ترجمه متون مقدس از جمله قرآن کریم از اهمیت بیش‌تری برخوردار است. در مقاله حاضر، با تکیه بر رویکرد تحلیل گفتمان، سه ترجمه فرانسوی سوره توحید با یکدیگر سنجیده شده است تا مشخص شود که کدام ترجمه به نص قرآن نزدیک‌تر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

398 - تبیین مؤلفه‌های جاهلیت از دیدگاه آیات قرآن
اسلام ظهرابی اصل گلاره امیری سهیلا پایان

10.30495/qsf.2021.680789

از کلمه جاهلیت در چهار سوره مدنی قرآن کریم یاد شده است. مکتب انسان ساز اسلام، با عادات، احکام، عقاید باطل و انحرافات جامعه آن روز به مقابله پرداخت و از آن به جاهلیت تعبیر کرد. جاهلیت را نمی‌توان صرف نادانی در برابر علم دانست بلکه جاهلیت معنای وسیع‌تری دارد که خشونت، عدم چکیده کامل

از کلمه جاهلیت در چهار سوره مدنی قرآن کریم یاد شده است. مکتب انسان ساز اسلام، با عادات، احکام، عقاید باطل و انحرافات جامعه آن روز به مقابله پرداخت و از آن به جاهلیت تعبیر کرد. جاهلیت را نمی‌توان صرف نادانی در برابر علم دانست بلکه جاهلیت معنای وسیع‌تری دارد که خشونت، عدم توجه به علم، استبداد، خودپرستی و... را نیز در بر می‌گیرد. از منظر قرآن جاهلیت به دو بخش اولی و مدرن قابل تقسیم است که جاهلیت اولی مؤلفه‌هایی همچون ظن جاهلیت، تبرج جاهلیت، حمیت جاهلیت وحکم جاهلیت دارد. پس از این دوره، جاهلیت دیگری با مؤلفه‌های نسبتاً مشابه آغاز شد که تا عصر حاضر ادامه دارد که با جاهلیت مدرن نامبردار است. پژوهش حاضر با تأمل در آیات قرآن، آرای مفسران و... به تبیین مؤلفه‌های جاهلیت پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

399 - تأثیر قرآن بر اشعار حسّان بن ثابت
محمود صبوری سیدمحمدباقر حسینی محمد جعفری

حسّان بن ثابت بن المنذر به عنوان "شاعر النبی(ص)" بر تارک ادبیات عربی خوش درخشید. در این پژوهش سعی شده به تأثیر آیات قرآن در اشعار حسان بن ثابت، توجه ویژه شود، و این بررسی طبق چیدمان سور قرآنی انجام شده است. باید اذعان کرد واژه‌سرایی شاعر از دنیای محسوسات عبور می‌کند؛ تص چکیده کامل

حسّان بن ثابت بن المنذر به عنوان "شاعر النبی(ص)" بر تارک ادبیات عربی خوش درخشید. در این پژوهش سعی شده به تأثیر آیات قرآن در اشعار حسان بن ثابت، توجه ویژه شود، و این بررسی طبق چیدمان سور قرآنی انجام شده است. باید اذعان کرد واژه‌سرایی شاعر از دنیای محسوسات عبور می‌کند؛ تصاویر، نمادهای متعددی با حمایت روح القدوس در حیطه معنوی و مانند آن را به اوج می‌رساند و با تلوین نمادهای قرآنی به هنرنمایی می‌پردازد وتار و پود افکارش را از آسمان الهی به شکل مؤثر بر سیطره دنیا می‌گستراند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

400 - تحلیلی بر قانون حجر و موارد آن از دیدگاه صاحب جواهر با تکیه بر آیات و روایات
علی قربان غفاری ذبیح الله مطهری خواه

در این مقاله موارد محجورین و مدت حجر آن‌ها و مسئولیت فقهی، حقوقی محجورین از دیدگاه صاحب جواهر و آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته و از آنجا که علت منع تصرف توسط محجورین و عدم رشد کافی آن‌ها و همچنین برای رفع حجر و علم به رشد آن‌ها ضروری می باشد؛ لذا عنوان رشد و در مقا چکیده کامل

در این مقاله موارد محجورین و مدت حجر آن‌ها و مسئولیت فقهی، حقوقی محجورین از دیدگاه صاحب جواهر و آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته و از آنجا که علت منع تصرف توسط محجورین و عدم رشد کافی آن‌ها و همچنین برای رفع حجر و علم به رشد آن‌ها ضروری می باشد؛ لذا عنوان رشد و در مقابل آن سفه و سفاهت و صغیر مورد بررسی قرار گرفته است اصل قاعده بر مبنای آیاتی از قرآن کریم از قبیل آیه شریفه: ﴿لا تأکلوا اموالکم بالباطل ﴾(بقره/188)، و همینطور احادیث متعددی از معصومین است. احادیث تسلط بر اموال خود را برای همه مردم به عنوان یک حق مطرح کرده‌اند و دلیل قاعده، اجماع فقها نیز می‌باشد. دلیل اجماع بر قاعده، از ظاهر کلمات فقها استفاده می‌شود به جهت اینکه در هر بحثی این قاعده را از قواعد مسلم فرض کرد‌ه‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

401 - کارکردهای روان‌شناختی- تربیتی درد و رنج از دیدگاه قرآن کریم
علیرضا ذوالفقاری

دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم همراه با رنج‌ها، دردها، گرفتاری‌ها و مشکلات است. دردها و رنج‌هایی از قبیل تنهایی، نا امیدی، افسردگی و شکست که همانند سایه ما را تعقیب می‌کنند. در ادبیات قرآنی مسأله سختی‌ها و دشواری‌ها و نقش آن‌ها در زندگی مورد توجه قرار گرفته است. بسیار چکیده کامل

دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم همراه با رنج‌ها، دردها، گرفتاری‌ها و مشکلات است. دردها و رنج‌هایی از قبیل تنهایی، نا امیدی، افسردگی و شکست که همانند سایه ما را تعقیب می‌کنند. در ادبیات قرآنی مسأله سختی‌ها و دشواری‌ها و نقش آن‌ها در زندگی مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از مردم در زندگی خود این حقیقت را تجربه کرده‌اند که هنگام بروز مشکلات طاقت فرسا و هجوم طوفان‌های سخت زندگی، در زمان‌هایی که انسان دیگر امیدی برای رهایی از آن شرایط سخت و دشوار برای خود تصور نمی‌کند راه نجات بر رویش گشوده می‌شود. یکی از کارکردهای دین و کتاب آسمانی ما قرآن کاهش درد و رنج انسان است. در این مقاله، هدف اصلی پاسخگویی به این سؤالات است که درد و رنج از دیدگاه قرآن کریم دارای چه کارکردهای روان‌شناختی و تربیتی است؟ و آن‌ها چگونه موجب تقویت و تحکیم خداباوری و معرفت انسان به خداوند می‌شود؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

402 - بررسی و نقد نظریه دکتر سُها درباره شبهه تبعیض به زنان در برداشت از آیه 32 سوره نساء
حسن خلیلی چلبیانلو صدرا علی پور رضا میرزایی ملکی سرای یوسف مقدسی

واژه تبعیض همواره مورد توجه گروه‌هایی از مردم جامعه بوده است، احساس تبعیض کنندگان، به شکل‌های مختلف با تبعیض و نابرابری مبارزه کرده اند. مبحث تبعیض جنسیتی نیز از گذشته ها مورد توجه بوده و با رشد مکاتب فمینیستی در طول دهه‌های گذشته، شدت بیش‌تری یافته است. در چند سال گذشت چکیده کامل

واژه تبعیض همواره مورد توجه گروه‌هایی از مردم جامعه بوده است، احساس تبعیض کنندگان، به شکل‌های مختلف با تبعیض و نابرابری مبارزه کرده اند. مبحث تبعیض جنسیتی نیز از گذشته ها مورد توجه بوده و با رشد مکاتب فمینیستی در طول دهه‌های گذشته، شدت بیش‌تری یافته است. در چند سال گذشته، فردی با نام مستعار دکتر سُها با نوشتن کتاب نقد قرآن و انتشار آن در فضای حقیقی و مجازی، با ایجاد شبهاتی، چنین وانمود کرده است که انواع تبعیض ها از جمله تبعیض در مورد زنان، در قرآن روا دیده شده است. محور این نوشتار، پاسخ قرآنی به شبهه تبعیض به زنان می باشد که سها بر اساس آیه 32 سوره نساء به قرآن نسبت داده است. این مقاله که با روش تحلیل محتوا و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای سامان یافته، ضمن پاسخگویی به این شبهه، به نتیجه رسیده است که شبهات ایجاد شده توسط سها، اشکال مبنایی داشته و آیات قرآن با هر نوع تبعیض و ناعدالتی مبارزه کرده و برنامه ای عادلانه برای بشریت به ویژه در روابط اجتماعی و خانوادگی تبیین کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

403 - نقش سنت‌های الهی در زندگی انسان از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه
محبوبه غفاری سید حمید حسینی فاطمه شرعیاتی

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سنت‌های الهی در زندگی انسان از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه می‌باشد که در پژوهش حاضر از سه مبحث به تحلیل نقش سنت‌های الهی در زندگی انسان پرداخته شده است. قرآن کریم لفظ سنّت را در مورد نزول عذاب در اقوام و جوامع کافر و مشرک و ستمگر و فاسق و فاجر و ب چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سنت‌های الهی در زندگی انسان از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه می‌باشد که در پژوهش حاضر از سه مبحث به تحلیل نقش سنت‌های الهی در زندگی انسان پرداخته شده است. قرآن کریم لفظ سنّت را در مورد نزول عذاب در اقوام و جوامع کافر و مشرک و ستمگر و فاسق و فاجر و باطل گرا هم به کار می‌گیرد، و از نگاهی دیگر سنت را می‌توان بر ضوابطی که در افعال الهی وجود دارد یا بر روش‌هایی که خدای متعال امور عالم و آدم را بر پایه آن‌ها تدبیر و اداره می‌کند اطلاق کرد. اهمیت و ضرورت بحث از سنن الهی به عنوان قوانین اجتماعی در تدبیر جوامع این است که موجب پیدایش نگاه و بینش توحیدی به جهان و تحولات آن خواهد بود. از طرف دیگر بیانات قرآنی حضرت امیر مؤمنان علی(علیه السلام) در نهجالبلاغه، الگویی مجسم و قابل تبعیت در اسلام است می‌تواند بیانگر و بازگوکننده نمونه‌ها و مصادیق بارزی از سنن الهی باشد که در هدایت انسان مسلمان نقش مهمی ایفا کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

404 - بررسی ارتباط سوگندهای خدا، جهان مقدس و اذن تصرف با تکیه بر قرآن
سعید امامی مهناز اسفند

10.30495/qsf.2021.683446

بدیهی است ما به آنچه برای‌مان قابل اهمیت و احترام و تکریم است قسم می‌خوریم. خداوند نیز چون با انسان‌ها به زبان خودشان حرف زده‌اند، در آیات مبارک در جاهای مختلف به پدیده‌های مختلفی همچون تین، زیتون، شب، روز و... قسم خورده‌اند. این نکته ما را متوجه می‌کند که در جهانی زندگ چکیده کامل

بدیهی است ما به آنچه برای‌مان قابل اهمیت و احترام و تکریم است قسم می‌خوریم. خداوند نیز چون با انسان‌ها به زبان خودشان حرف زده‌اند، در آیات مبارک در جاهای مختلف به پدیده‌های مختلفی همچون تین، زیتون، شب، روز و... قسم خورده‌اند. این نکته ما را متوجه می‌کند که در جهانی زندگی می‌کنیم که از تقدس خاصی برخوردار است. در این مقاله سعی شده است با توجه به تقدیس جهان از سوی خداوند و به واسطه قسم‌های مختلف ایشان، مشخص شود از آن رو که ما در جهانی مقدس زندگی می‌کنیم که خالق آن به تمام پدیده‌هایش سوگند خورده و به آن تقدس داده‌اند؛ بنابراین ما به خودی خود مالک هیچ چیز نیستیم و بدون اذن الهی نمی‌توانیم به دخل و تصرف در جهان بپردازیم. اما خداوند در چند مرحله به ما این اذن را داده است. موارد کلی اذن شامل این موارد است: اهمیت وجودی انسان به عنوان خلیفة الله؛ همچنین حلال و حرام‌هایی که در شرع بیان فرموده‌اند و آیات مربوط به اجازه ضمنی به تسخیر جهان توسط انسان. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

405 - بررسی مفهوم رشد فردی در روایات اسلامی و قرآن
علی رسولیان کمال خواجه پور بنادکی ابوالقاسم عاصی مذنب

مفهوم رشد از دیدگاه قرآن و روایات اسلامی، رشد ظاهری آدمی و افزایش سنّ وی نیست، بلکه یک مقوله معنوی و درونی محسوب می شود و با مفهوم آن از دیدگاه علوم تجربی و زیست شناسی تفاوت هایی دارد چون وارد حوزه کمال معنوی آدمی و پیشرفت قوای روحانی و عقلانی وی می گردد. در نتیجه باید چکیده کامل

مفهوم رشد از دیدگاه قرآن و روایات اسلامی، رشد ظاهری آدمی و افزایش سنّ وی نیست، بلکه یک مقوله معنوی و درونی محسوب می شود و با مفهوم آن از دیدگاه علوم تجربی و زیست شناسی تفاوت هایی دارد چون وارد حوزه کمال معنوی آدمی و پیشرفت قوای روحانی و عقلانی وی می گردد. در نتیجه باید گفت از آنجا که هدف از آفرینش آدمی، رشد و پیشرفت جهت رسیدن به سعادت اخروی است، در این پژوهش بررسی مفهوم رشد فردی در روایات اسلامی و قرآن انتخاب گردید تا با استناد به این منابع ارزشمند، تعاریف و مصادیق گوناگونی که برای مفهوم "رشد" ارائه شده است، مورد واکاوی قرار گیرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده و در نهایت به این نتیجه رسیده که مفهوم رشد را می توان از دو جنبه مورد تحلیل و تفحّص قرار داد: نخست بر حسب مفهوم متضاد و سپس بر حسب شبکه معنایی مورد بررسی قرار داد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

406 - تقابل واژگان عسر و یسر در قرآن کریم
محمدعلی کاظمی تبار حسین بازودار قوی سفلایی

هدف ما در این پژوهش، بررسی معناشناختی تقابل واژگان عسر و یسر در قرآن کریم است؛ زیرا علاوه بر منابع لغت، یکی از بهترین راه‌های دانستن معنای واژگان، استفاده از واژگانی است که با یکدیگر تقابل معنایی دارند. راه دیگر، استفاده از سیاق آیات قبل و بعد است. گاه از روی سیاق یا مع چکیده کامل

هدف ما در این پژوهش، بررسی معناشناختی تقابل واژگان عسر و یسر در قرآن کریم است؛ زیرا علاوه بر منابع لغت، یکی از بهترین راه‌های دانستن معنای واژگان، استفاده از واژگانی است که با یکدیگر تقابل معنایی دارند. راه دیگر، استفاده از سیاق آیات قبل و بعد است. گاه از روی سیاق یا معنای واژه مقابل، معانی‌ای از یک واژه فهمیده می‌شود که در هیچ کتاب لغتی به چشم نمی‌خورد. ضمن اینکه بین معنای فهمیده شده و اصل ریشه واژه، قرابت معنایی وجود دارد. هرچه بیش‌تر به کنه معانی آیات پی ببریم بیش ‌از پیش از مفاهیم آیات قرآن لذت خواهیم برد و بهتر در زندگی مادی و معنوی‌مان از آیات خداوند بهره‌مند خواهیم شد. از مهم‌ترین نتایج این پژوهش، پی بردن به زیبایی‌های معناشناختی آیات قرآن در کنار شناخت دقیق‌تر معنای این دو واژه، آشنایی با دو روش مذکور و بکارگیری آن‌ها است و اینکه هرگاه خداوند ابتدا یسر را ذکر نموده و سپس عسر را بیان کرده است به نوعی هشدار داده و هرگاه عسر بر یسر مقدم شده است نوید و امید به برطرف شدن سختی و رسیدن به گشایش داده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

407 - بازآفرینی شخصیت حضرت مریم(ع) در شعر معاصر عربی
علی نجفی ایوکی نسرین جعفری مریم نیک فخر

کاربست شخصیت‌های دینی و به ویژه قرآنی، یکی از شاخصه‌های بارز شعر معاصر عربی است. آن شاعران برای القای مفاهیم مورد نظر خود به شیوه غیر مستقیم از این شخصیت ها بسیار الهام می گیرند. حضرت مریم(ع) از جمله رمزهای دینی ای است که شاعران با کمک آن به شیوه ای نمادین به بیان تجربه چکیده کامل

کاربست شخصیت‌های دینی و به ویژه قرآنی، یکی از شاخصه‌های بارز شعر معاصر عربی است. آن شاعران برای القای مفاهیم مورد نظر خود به شیوه غیر مستقیم از این شخصیت ها بسیار الهام می گیرند. حضرت مریم(ع) از جمله رمزهای دینی ای است که شاعران با کمک آن به شیوه ای نمادین به بیان تجربه معاصر خویش پرداخته اند. در پرتو اهمیت مسأله، جستار حاضر می کوشد با روش توصیفی- تحلیلی چگونگی حضور این رمز دینی را در شعر پنج شاعر برجسته معاصر عربی همچون محمود درویش، بدر شاکر سیّاب، عزالدّین مناصره، عبدالوهاب البیاتی و ممدوح عدوان مورد نقد و بررسی قرار دهد. پژوهش نشان از آن دارد که این شاعران بر آیه ﴿وهزّی إلیک بجذع النخلة تساقط علیک رطباً جنیاً﴾ تمرکز ویژه ای داشتند و از خلال آن کوشیدند بر صبر و پایداری تأکید ورزند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

408 - اندیشه‌های مقام معظم رهبری؛ نقشه راه تحقق تمدن نوین اسلامی
طیبه برخورداری یاسر سالاری

اساساً هدف از شناخت اندیشه‌های امام خامنه ای(مد ظله العالی)، ایجاد نظام فکری هم‌سو با اندیشه‌های ولیّ جامعه در مسیر شکل گیری تمدن اسلامی می باشد. در نوشتار حاضر که با گردآوری کتابخانه ای اطلاعات و به روش توصیفی-تحلیلی نگارش یافته، بحث ضرورت پرداختن به اندیشه های مقام مع چکیده کامل

اساساً هدف از شناخت اندیشه‌های امام خامنه ای(مد ظله العالی)، ایجاد نظام فکری هم‌سو با اندیشه‌های ولیّ جامعه در مسیر شکل گیری تمدن اسلامی می باشد. در نوشتار حاضر که با گردآوری کتابخانه ای اطلاعات و به روش توصیفی-تحلیلی نگارش یافته، بحث ضرورت پرداختن به اندیشه های مقام معظم رهبری، در دو محور چرایی توجه به بیانات و نیز اهمیت استخراج مبانی قرآنی و روایی آن‌ها، تشریح شده است. نتایج حاصل از یافته های پژوهش مؤید آن است که پرداختن به بیانات معظم له، هم به لحاظ ویژگی های ممتاز شخصیت، سبک زندگی و سیره عملی ایشان که جلوه‌ای از تحقق حیات طیبه قرآنی است و هم به لحاظ نتایج، آثار و برکات فردی و اجتماعی مترتب بر این مهم، امری بسیار لازم و ضروری به شمار می آید و می تواند نقشه راه را برای دستیابی به آرمان بزرگ انقلاب یعنی ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی(عج الله تعالی فرجه) نشان دهد. همچنین استخراج مبانی قرآنی و روایی بیانات، با نمایش پشتوانه عظیم وحیانی آن ها، نقش بسزایی در اثبات اصالت اندیشه، ماندگاری و نفوذ آن، تعمیق رابطه معنوی بین امام و امت و گسترش التزام عملی مخاطبان به منویات ایشان خواهد داشت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

409 - بررسی میزان تأثیر والدین و دوستان در جذب فرزندان به نماز(استان اردبیل)
ایران سلیمانی ماهرخ اللهیاری

نماز عالی‌ترین جلوه نیاز است که ارتباطی گسترده با ابعاد مختلف زندگی انسان دارد، شـرایـط و آدابش، تمام نظام و روابط انسانی را تنظیم و اصلاح می کند. در جـهان امروز که لجام گسیختگی فرهنگی به شدت سلامت و امـنیت بسیاری از جوامع را به مخاطره انداخته است، نـماز و توکل و امداده چکیده کامل

نماز عالی‌ترین جلوه نیاز است که ارتباطی گسترده با ابعاد مختلف زندگی انسان دارد، شـرایـط و آدابش، تمام نظام و روابط انسانی را تنظیم و اصلاح می کند. در جـهان امروز که لجام گسیختگی فرهنگی به شدت سلامت و امـنیت بسیاری از جوامع را به مخاطره انداخته است، نـماز و توکل و امدادهای غیبی خداوندی می تواند ناجی افراد از سقوط در منجلاب گناهان شود. پژوهش حاضر به روش میدانی و تحلیلی با نمونه گیری تصادفی میان تمام دانش آموزان مقاطع دوره ابتدایی، متوسطه دوره اول و دوم استان اردبیل صورت گرفته است و با تمسک به قرآن کریم در صدد ارائه راهکارهای کاربردی مؤثر و قابل اجرا جهت جذب فرزندان به نماز است. والدین از میان مؤلفه های مختلف با 3/46 بالاترین آمار را در جذب فرزندان به نماز به خود اختصاص داده است. لذا نقش والدین با تمسک به قرآن در ارائه راه‌های ترغیب فرزندان به نماز و مسجد جهت حفظ و ارتقای هویت اسلامی و ملّی و صیانت از خانواده و جامعه غیر قابل انکار است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

410 - اکتشاف معوقات تحقق الأخلاق الاجتماعية فی العصر الحاضر من منظور القرآن ونهج البلاغة
محمد جعفر اکبری علی حسین احتشامی سید حمید حسینی

10.30495/cls.2021.684666

هناک صلةٌ وثيقةٌ بین الالتزام العملي بالقيم الأخلاقية، الالتزام بالأوامر والأحكام الإلهية، تعزيز الثقافة الدينية في المجتمع والحد من انتشار المفاسد وعدم الإلتزام بالمبادئ الإجتماعیة. یهدف هذا البحث في اکتشاف معوقات تحقق الأخلاق الاجتماعية في العصر الحديث عند القرآن ونهج چکیده کامل

هناک صلةٌ وثيقةٌ بین الالتزام العملي بالقيم الأخلاقية، الالتزام بالأوامر والأحكام الإلهية، تعزيز الثقافة الدينية في المجتمع والحد من انتشار المفاسد وعدم الإلتزام بالمبادئ الإجتماعیة. یهدف هذا البحث في اکتشاف معوقات تحقق الأخلاق الاجتماعية في العصر الحديث عند القرآن ونهج البلاغة. تم استخدام النهج القائم علی الوثائق- المکتبة في جمع بیانات والمعلومات في هذا البحث، حیث تم تحدید الشمول المعنوي في کل فئة من البحث من خلال فحص تواتر آيات وفصول القرآن الكريم بالإضافة إلی الخطب والرسائل والكلمات القصيرة لنهج البلاغة، في مفهوم الأخلاق الاجتماعية، وتمت دراسة مشکلة البحث بناءً علی آيات القرآن ونهج البلاغة ومن خلال المرور بالمراحل الثلاث وهي الوصف والتحليل والشرح(التفسير). تظهر نتائج البحث أن إحدی القضايا المركزية والأساسية في مجال الأخلاق الاجتماعية هي التعرف علی العوامل والعقبات في تحقيق الأخلاق الاجتماعية في العصر الحاضر؛ هناک للتوعیة وتعلیم الأخلاقیات، نشر القيم الأخلاقية، وتقديم النماذج الأخلاقية، وتقوية المعنویات في المجتمع لها دور مؤثر للغایة في تحقيق الأخلاق الاجتماعية. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

411 - دراسة لمفهوم الجدل ودلالته فی ضوء آيات القرآن الکریم وفقاً لأراء المفسرین المعاصرین
معصومة السادات حسینی میرصفی

10.30495/cls.2021.684667

لقد استخدم أنبياء الله و كذلك الأئمة المعصومون(عليهم‌السّلام) أساليب متنوعة وطرقاً عديدة من أجل الدعوة إلی الله، وإقناع الناس بالتمتع بالصفات الحميدة والسلوكيات الجيدة، و كل منها له تأثير كبير علی شخصية الأفراد وتصرفاتهم. وكان التبليغ يتم بأساليب وطرق مختلفة وبناء علی ن چکیده کامل

لقد استخدم أنبياء الله و كذلك الأئمة المعصومون(عليهم‌السّلام) أساليب متنوعة وطرقاً عديدة من أجل الدعوة إلی الله، وإقناع الناس بالتمتع بالصفات الحميدة والسلوكيات الجيدة، و كل منها له تأثير كبير علی شخصية الأفراد وتصرفاتهم. وكان التبليغ يتم بأساليب وطرق مختلفة وبناء علی نص الآية 125 من سورة النحل فإن الجَدَل بِالَّتي هِيَ أَحْسَن والمناظرات البرهانية البعيدة عن المغالطة أحد أنماطه. الجدال بالتي هي أحسن تتمتع بأهمية حيوية فی الدين الإسلامي، كغيره من الأديان السماوية، وتعد وسيلة فعالة في تفنيد وإبطال الشبهات التي يطرحها ذو المذاهب المادية الباطلة وأصحاب الأفكار المنحرفة. کما نعلم، الحوار والجدل من الظواهر الحیاة البشریة، فلذا بالنظر للحاجة الماسّة والضرورة الملحّة فی الزمن المعاصر لنشر العقائد الحقّة والعمل بها فی ضوء آیات القرآن الکریم، سنتناوله فی دراستنا هذه دراسة لمفهوم الجدل ودلالته فی ضوء آيات القرآن الکریم وفقاً لأراء المفسرین المعاصرین. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

412 - المستشرقون وتحريف القرآن الكريم دراسة مقارنة بين تاریخ تدوين العهد القديم والقرآن الكريم
محمد جواد رحمتی

10.30495/cls.2022.1943997.1345

هناك توافق بين الشيعة والسنة بأنّ القرآن الكريم ليس فيها أي تحريف بزيادة أو نقص بالتأكيد. وطبعًا يقدمون مستندات من القرآن نفسه ومن السنة الشريفة أيضًا. منها قوله تبارك وتعالى : " إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ " (الحجر/ 9). ولكن قام بعض ال چکیده کامل

هناك توافق بين الشيعة والسنة بأنّ القرآن الكريم ليس فيها أي تحريف بزيادة أو نقص بالتأكيد. وطبعًا يقدمون مستندات من القرآن نفسه ومن السنة الشريفة أيضًا. منها قوله تبارك وتعالى : " إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ " (الحجر/ 9). ولكن قام بعض المستشرقون على طريق الطعن بالقرآن الكريم من خلال التشكيك في التاريخ التدوين والجمع للقرآن الكريم بالقياس مع كتبهم المقدسة التي جمعت ودونت خلال تاريخ طويل من بعد أنبياءهم. فقمنا عبر المقارنة بين تاريخ القرآن الكريم وتاريخ العهد القديم؛ حتى يتبيّن لنا بالوضوح بأنّ القرآن الكريم تستمر وتبقى دون أي تحريف، لأنه جُمع ودُوّن في عهد الرسول صلوات الله عليه. فجاءت دراستنا بالرد على أقوال المستشرقين القائلين بتحريف القرآن الكريم عبر تشريح منهجيتهم في الطعن على القرآن الكريم في جمعه وتدوينه، ومن خلال تبيين سخافة شبهاتهم أيضًا. قامت البحث على منهج الإستقرائي التحليلي حتى ينكشف من خلال معتقد علماءهم أحقادهم.الكلمات المفتاحية : المستشرقون، تدوين القرآن، العهد القديم، تحريف القرآن، تاريخ القرآن. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

413 - تعدد معاني الألفاظ( الهدایة و الضلالة) فی بعض آیات القرآن و دراسة ما قام به العلامة طباطبائي و الآلوسی فی اکتشاف المعنی المراد
ابوالفضل تاجیک حامد صدقی صغری فلاحتی

10.30495/cls.2022.1944577.1347

تعدد معاني الألفاظ( الهدایة و الضلالة) فی بعض آیات القرآن و دراسة ما قام به العلامة طباطبائي و الآلوسی فی اکتشاف المعنی المرادالدکتور حامد صدقىالدكتورة صغرى فلاحتيابوالفضل تاجیکالملخص:للقرآن الکریم مستویات دلالیة متعددة، هذا الأمر مقبول عند کل المذاهب الإسلامیة. قد تنتق چکیده کامل

تعدد معاني الألفاظ( الهدایة و الضلالة) فی بعض آیات القرآن و دراسة ما قام به العلامة طباطبائي و الآلوسی فی اکتشاف المعنی المرادالدکتور حامد صدقىالدكتورة صغرى فلاحتيابوالفضل تاجیکالملخص:للقرآن الکریم مستویات دلالیة متعددة، هذا الأمر مقبول عند کل المذاهب الإسلامیة. قد تنتقل عدة معان للقارئ من کلمة واحدة قرآنیة، إن المستویات الدلالیة المختلفة فی القرآن الکریم، أحیانا تجعل المفسرین إلی تفسیرات متعدد من آیة واحدة. هذه الدراسة تنوي إلی أن تجد أجوبة بطریقة وصفیة تحلیلیة للأسئلة التالیة: کیف تتبلور تعدد المعاني لألفاظ الهدایة و الضلالة فی القرآن الکریم؟کیف تناول المیزان و روح المعاني إلی إنتقال معاني الألفاظ و تعابیر متعددة المعاني؟حسب ما أظهرت النتائج أن العلامة طباطبائی و الآلوسي لم یقتصرا إلی المعنی المعجمي للألفاظ فحسب، بل لأن تکون الترجمة صحیحة و دقیقة و لتوجیه القارئ إلی الفهم الصحیح للمفهوم، إنهما ذکرا معان أخری لبعض الکلمات. العلامة طباطبائي و الآلوسي إستخدما علم المفردات و التفسیر للوصول إلی المعنی المراد. الکلمات الرئیسیة: تفسیر القرآن الکریم، تعدد المعاني، العلامة طباطبائي، الآلوسي پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

414 - إمکان ترجمة القرآن الكريم أو عدم إمکان ترجمته
مینا شمخی

10.30495/cls.2023.1973851.1385

قد طرحت إمكانية ترجمة القرآن إلى اللغات الأخرى بين العلماء من قديم الزمان. بعث الله النبي (ص) لهداية الإنسان و قد نصره بالقرآن في هذا الطريق المقدس. يدعو هذا القرآن الإنسان إلى كل شيء يهديه إلى السعادة الأبدية و ذروة الكمال. تعاليم هذا الكتاب و قوانینه لم تختص بأمة واحد چکیده کامل

قد طرحت إمكانية ترجمة القرآن إلى اللغات الأخرى بين العلماء من قديم الزمان. بعث الله النبي (ص) لهداية الإنسان و قد نصره بالقرآن في هذا الطريق المقدس. يدعو هذا القرآن الإنسان إلى كل شيء يهديه إلى السعادة الأبدية و ذروة الكمال. تعاليم هذا الكتاب و قوانینه لم تختص بأمة واحدة بل هي تشمل جميع الأقطار و اللغات. و فهم القرآن هی ضرورة دینیّة. إنّ ترجمة القرآن إلى اللغات الأخرى تستهدف تعرف الملل المختلفة علی لغة القرآن وحقائقها و معارفها القرآنية و هي إحدى الضروريات الإعلانية، لكن النقطة الهامة التي ينبغي أن نهتمّ بها هي أنّ المترجم واجب أن يكون عارفا باللغتين إلی المستوى الذي يجعله قادرا علي إنتقال الرموز و الدقائق الکلامیّة الموجودة في اللغتين و أن يطّلع على دقائقهما الكامنة بصورة جيّدة لكي لا يواجه النص الخلل في الإنتقال، وفي هذا البحث توصلنا إلی نتائج منها أنّ هناك عناصر تجعل ترجمة القرآن أمرا صعبا منها: قدسية المحتوى، والتفوق علی كلام المخلوق وإعجاز النص والمحتوي، والعصمة وعدم وجود الخطأ في العبارات القرآنية التی تعد ضرورة لوحدانية القرآن . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

415 - أهمیة نهج الحقول الدراسیة المتداخلة فی تحليل الجوانب البلاغية والأدبية فی القرآن الكريم
محمدامین رودینی جواد سعدون زاده سهاد جادری

10.30495/cls.2022.687758

یمیل الفنانون فی أیامنا هذه إلی الأنشطة الجماعیة أكثر من أي وقت مضی فی خلق الأعمال حیث تتکون هذه المجموعات من أشخاص باختصاصات مختلفة. إنها طريقة يحافظ فيها كل تخصص تماماً علی مفاهيمه وبنيته ومبادئه وأسسه وطرقه، فضلاً عن الترتيب الذي يتم تقديمه به، وفيه يتوازی تخصصان أو چکیده کامل

یمیل الفنانون فی أیامنا هذه إلی الأنشطة الجماعیة أكثر من أي وقت مضی فی خلق الأعمال حیث تتکون هذه المجموعات من أشخاص باختصاصات مختلفة. إنها طريقة يحافظ فيها كل تخصص تماماً علی مفاهيمه وبنيته ومبادئه وأسسه وطرقه، فضلاً عن الترتيب الذي يتم تقديمه به، وفيه يتوازی تخصصان أو أكثر مع برامج فريدة وبالطبع مع أساليب محددة لكل مجال ويقوم كل تخصص بفحص قضايا محددة ربما أهمية وجهات النظر المختلفة المستمدة من تخصصات مختلفة حول موضوع واحد تعتبر أحد أسباب إتباع هذه المناهج. تساعد موضوعات العلوم القرآنية وامتدادها إلی الموضوعات الأدبية والبلاغية من زوايا التخصصات المختلفة علی تعميق الموقف والفهم الصحيح لمفاهيم کلام الوحي. تهدف هذه الدراسة إلی تعريف مکانة المفاهيم القرآنية من وجهة نظر أدبية وبلاغية. لقد تمت الدراسة بطريقة البحث التحليلي الوصفي والأدوات المستخدمة هی المصادر المکتبیة بموضوعات التفسير والأدب والبلاغة العربية. تدل نتائج هذه الدراسة إلی أن تقييم المفاهيم القرآنية من منظور العلوم المختلفة یشیر إلی التقدم والتطورات في الفترة الأدبية المعاصرة حیث نجد القرآن نصاً مناسباً للدراسة والبحث من خلال الدخول في مجال اللغة العربية والإلمام بمحتويات هذه الفترة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

416 - تأثير أبی علی الفارسی فی النقد الأدبی وإسهاماته فی النظريات النقدية الحدیثة
سجاد عربی مرضیه کهندل جهرمی محمدرضا سالاری

10.30495/cls.2021.683907

کان أبوعلي الفارسي من علماء النحو واللغة العربية في العصر العباسي، فقد أولی اهتماماً کبيراً بعلوم القرآن خاصة القراءات السبع منها، ودفعه هذا الأمر إلی إبداء آراء نحوية وبلاغية ولغوية فعالة قد ساهمت في تطوير العلوم المختلفة بما في ذلک النقد الأدبي، ويطرح هذا الموضوع فرضي چکیده کامل

کان أبوعلي الفارسي من علماء النحو واللغة العربية في العصر العباسي، فقد أولی اهتماماً کبيراً بعلوم القرآن خاصة القراءات السبع منها، ودفعه هذا الأمر إلی إبداء آراء نحوية وبلاغية ولغوية فعالة قد ساهمت في تطوير العلوم المختلفة بما في ذلک النقد الأدبي، ويطرح هذا الموضوع فرضية تأثير أبي علي الفارسي في ظهور وتطوير النظريات الفعّالة في مجال النقد الأدبي. من هذا المنطلق، نسعی من خلال المقال إلی دراسة تأثير أبي علي الفارسي في ظهور النظريات النقدية الهامة کنظرية النقد النحوي ونظرية التأويل أو هرمنيوطيقا وفق المنهج الوصفي- التحليلي. فأظهر النتائج الأثر الکبير لأبي علي الفارسي في نظريات النقد الأدبي وخاصة نظرية النقد النحوي ونظرية التأويل. يمکن رؤية جذور هاتين النظريتين في آراء أبي علي الفارسي. کما يمکن استنباط بعض آراء رواد نظرية هرمنيوطيقا الجديد في الغرب مثل شلايرماخر وغادامير وديلثاي في آراء أبي علي الفارسي لاسيما في شرح قراءات القرآن. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

417 - دراسة علی دور القصائد العربیة الاولی و القوامیس لبیان اللغات القرآنیة
مرتضي صفدري نياک

10.30495/cls.2023.1972336.1380

الملخّصأهمية القرآن فی کونه کلام الله و أنه صدر للهدایة البشرية. لهذا، انتساب معنی بألفاظ القرآن امر خطیر یجب بالاطمینان الکاملة لئلا نقع فی الورطة الافتراء بالله العظیم. ان اللغة العربیة فی الفصاحة و البلاغة و العذوبة و اللطافة إلى درجة لا يمكن لأي لغة أخرى أن تصل إليه چکیده کامل

الملخّصأهمية القرآن فی کونه کلام الله و أنه صدر للهدایة البشرية. لهذا، انتساب معنی بألفاظ القرآن امر خطیر یجب بالاطمینان الکاملة لئلا نقع فی الورطة الافتراء بالله العظیم. ان اللغة العربیة فی الفصاحة و البلاغة و العذوبة و اللطافة إلى درجة لا يمكن لأي لغة أخرى أن تصل إليها. و في الغرابة إلى حد أنه مع زیادة و نقصان حركة أو حرف فی اللفظ، أو في الکیفیات الترکیب الالفاظ من التقدیم و التاخیر حصل معانی المتفاوتة لان اللغة العربیة فی البلاغة و الفصاحة ذو احکام کثیرة یختص بهذه اللغة و إذا استعملت هذه الاعتبارات بلغة أخرى، فإنها تبطل و لاتنفع. و بعد فتح البلاد و اختلاط العرب و العجم، نسیان اللغة الفصیح امر محتمل لهذا بعض العلماء فی صدر الاسلام تألّف القوامیس العربیة و اهتمّ بلغة الفصحاء و البلغاء العرب و استشهد بالاشعار الجاهلیة التی خالية من الاختلاط باللغة غير العرب. انّ البحث فی لغات القرآن و لا سیما الغریب منه قد نوقش عند المسلمین و لانّ لغة کل قوم یجب ان تستدل بکلامهم الفصیح فیکون هذا من أهم أسباب جمع القصائد العربیة الفصیحة. هذا المقال بیّن سبب تدوین القوامیس العربیة و علة الإهتمام بالشعراء الفصیحین و ذکر تاریخ تجمیع القوامیس و کتب تألف لبیان غریب القرآن لتقدیر جهودهم لأنهم حاولوا فی هذا الأمر الخطیر و یفهم المحقق الباحث قیمة هذه الکتب و یعرف ما هی الخدمة العظیمة التی قدموها هؤلاء الرجال العظماء للعلم و المعرفة و ما هو حقهم علی العلم و العالم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

418 - القصص الغرامیة في الأدبین العربي و الفارسي مع إلقاء الضوء علی قصتی «لیلی و مجنون» و «یوسف و زلیخا» دراسة تحلیلیة مقارنة
زهرا خسروی ومکانی

10.30495/cls.2023.1978765.1400

إن القصص الغرامیة نوع من الأنواع الأدبیة التي کانت و لاتزال موضع إهتمام کبیر علی مستوی عالمي بحیث أبهرت أبصار القارئین و المخاطبین. و نظراً إلی الصلة العریقة بین العرب و الفرس و آدابها لقد اتخذنا من بین الحکایات الغرامیة قصتي لیلی و مجنون و یوسف و زلیخا، لندرسهما في ه چکیده کامل

إن القصص الغرامیة نوع من الأنواع الأدبیة التي کانت و لاتزال موضع إهتمام کبیر علی مستوی عالمي بحیث أبهرت أبصار القارئین و المخاطبین. و نظراً إلی الصلة العریقة بین العرب و الفرس و آدابها لقد اتخذنا من بین الحکایات الغرامیة قصتي لیلی و مجنون و یوسف و زلیخا، لندرسهما في هذا المقال و إنها من القصص المشترکة بین الأدبین الفارسي و العربي إلا أنهما انحدرتا من أصل عربی ثم وجدتا طریقهما إلی الأدب الفارسی لتیثر إعجاب الشعراء و الأدباء الایرانیین أمثال ابی القاسم فردوسي و عبدالرحمن الجامي و امیر خسرو الدهلوي و مکتبي الشیرازي و غیرهم. لقد رکزنا جلّ اهتمامنا في هذا المقال اولا علی دراسة مقارنه تحلیلة بین هاتین القصتین (لیلى مجنون و یوسف و زلیخا). تحلیلة في الأدبین العربي و الفارسي و ثانیاً من ثم بذلنا مجهودنا في إطلاق الضوء علی وجهات نظر الشعراء و مشاهیر الشعر الإیرانین الذین اتخذوا من هذه القصص وسیلة لإبداء أفکارهم و رُؤاهم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

419 - إستدعاء الشخصیات القرآنیة فی دیوان معروف الرصافی
علی پیرانی شال نعمان انق راضیه مسکنی

درسنا فی هذا المقال القصص القرآنیة و شخصیاتها، و میادین استعمالها فی دیوان معروف الرصافی؛ و بَیّنّا مدَی تأثّر الشاعر بها و تلاؤمها بمضمون قصائده، و استخدامه فنّیاً و موضوعیاً فی خلق أجواء معنویة فی شعره، و ایصال المراد من الشعر الی المتلقّی. قد استحضر الشاعر قصّة آدم(ع چکیده کامل

درسنا فی هذا المقال القصص القرآنیة و شخصیاتها، و میادین استعمالها فی دیوان معروف الرصافی؛ و بَیّنّا مدَی تأثّر الشاعر بها و تلاؤمها بمضمون قصائده، و استخدامه فنّیاً و موضوعیاً فی خلق أجواء معنویة فی شعره، و ایصال المراد من الشعر الی المتلقّی. قد استحضر الشاعر قصّة آدم(ع) و هبوطه من الجنّة إلی الأرض، سلیمان(ع) و بلقیس ملکة سبأ، یوسف(ع) و جماله، موسی(ع) و عیسی(ع) و معجزاتهما، و محمد(ص) و کمالاته. قد اختار الشاعر من القصة أجزاء تساهم فی إثراء نصّه الشعری و أهدافه و قد أشار بصورة تلمیحیة فی کثیر من أشعاره، و قد عوّل فی اشاراته القصصیة علی وعی القارئ و معرفته بالقصة القرآنیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

420 - ألفاظ النصر فی دیوان العصف المأکول(دراسة لغویة)
جهاد یوسف إبراهیم العرجا عباس یداللهی فارسانی

یتمحور البحث(ألفاظ النصر فی دیوان العصف المأکول) حول دراسة الألفاظ التی استخدمها الشعراء فی هذا الدیوان؛ وهی دراسة لغویة، ومقارنتها بالألفاظ المستخدمة فی القرآن الکریم والتی استخدمها الشاعر العربی القدیم، وانقسمت هذه الألفاظ إلی ألفاظ مستخدمة قدیماً کالنصر والفوز والظفر چکیده کامل

یتمحور البحث(ألفاظ النصر فی دیوان العصف المأکول) حول دراسة الألفاظ التی استخدمها الشعراء فی هذا الدیوان؛ وهی دراسة لغویة، ومقارنتها بالألفاظ المستخدمة فی القرآن الکریم والتی استخدمها الشاعر العربی القدیم، وانقسمت هذه الألفاظ إلی ألفاظ مستخدمة قدیماً کالنصر والفوز والظفر وغیرها، وألفاظ استحدثها الشاعر المقاوم لتناسب المعرکة فی العصر الحدیث کالصاروخ والتفجیر والاجتیاح، کما استخدم أسماء أماکن وأشخاص فی معرض الحدیث عن النصر الذی تحقق فی هذه المعرکة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

421 - دور الشعر فی تفسیر مجمع البیان لعلوم القرآن
محمد رضا حاجی اسماعیلی مجید خزاعی زهرا قاسم نژاد

أشرنا فی هذا المقال إلی استخدام الطبرسی صاحب مجمع البیان لعلوم القرآن للشعر، والطبرسی استخدم الشعر لمعالجة الجوانب المختلفة للآیة واعتمد علی الشعر اعتمادا أساسیا لدعم آرائه وحججه. واختیار الطبرسی للشاهد الشعری، الذی سنعالجه فی هذا المقال، یجعل منه ذوّاقة فی الأدب والنقد چکیده کامل

أشرنا فی هذا المقال إلی استخدام الطبرسی صاحب مجمع البیان لعلوم القرآن للشعر، والطبرسی استخدم الشعر لمعالجة الجوانب المختلفة للآیة واعتمد علی الشعر اعتمادا أساسیا لدعم آرائه وحججه. واختیار الطبرسی للشاهد الشعری، الذی سنعالجه فی هذا المقال، یجعل منه ذوّاقة فی الأدب والنقد والتفسیر، خاصة عندما تکون اختیاراته جیّدة، وربما کان فی ذلک ردّ للنظریة القائلة إنّ القرآن الکریم ضدّ الشعر أو یحرّم الشعر. إنّ إحصاء مظاهر دور الشعر فی مجمع البیان لعلوم القرآن غیر یسیر، لکثرة الشواهد فیه وتشعّب مواضیعها ومهما حاولنا التمثیل علی هذه المظاهر نجد أنفسنا قاصرة عن إیفاء حقّها، فلکل شاهد قصة وموضوع وغرض؛ لذا سیقتصر عملنا فی هذا المقال علی تبیان أهم الجوانب الشعریة الرئیسة حرصا علی الإیجاز. سنحاول تنظیم هذه الجوانب من خلال تقسیمات أساسیة شاملة تندرج تحتها المواضیع المتشابهة، ولعلّ هذا التنظیم کاف لتجسید نظرة شمولیة تکفی لترکیز أغراض الطبرسی وأهدافه من خلال اهتمامه بالشاهد الشعری، وإظهار تمکنه من العلوم المختلفة، والکشف عن شخصیته الدینیّة والأدبیّة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

422 - التناص القرآنی فی شعر فدوی طوقان
صادق سیاحی فرحان گل‌مغانی زاده

کان للشعراء المعاصرین فی مجال التناص القرآنی الحظّ الوافر والنصیب الجزیل. ومن جملة هؤلاء الشعراء، الشاعرة الفلسطینیة فدوی طوقان. فقد استدعت هذه الشاعرة الکثیر من الألفاظ والمعانی القرآنیة ووظّفتها لبیان مشاعرها وأحاسیسها وأهدافها السیاسیة والإجتماعیة ومعاناتها وآلامها. چکیده کامل

کان للشعراء المعاصرین فی مجال التناص القرآنی الحظّ الوافر والنصیب الجزیل. ومن جملة هؤلاء الشعراء، الشاعرة الفلسطینیة فدوی طوقان. فقد استدعت هذه الشاعرة الکثیر من الألفاظ والمعانی القرآنیة ووظّفتها لبیان مشاعرها وأحاسیسها وأهدافها السیاسیة والإجتماعیة ومعاناتها وآلامها. وبما أنّ للتناص ثلاث طرق؛ الإجترار، والإمتصاص، والحوار. فلذا حاولنا فی هذا البحث أن نسلّط الأضواء علی مواطن هذه الطرق للتناص فی شعر الشاعرة فدوی طوقان متمثّلین بنماذج وشواهد لهذه الطرق الثلاث کلٌ علی حدة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

423 - أثر القرآن الکریم والأحادیث المأثورة عن النبی وآله فی مراثی الإمام الحسین للشریف المرتضی
محمّد إسمعیل زاده

علامة المفسرین وشیخ الأدباء أبوالقاسم علی بن أحمد الحسین (355ق/966م – 436ق/1067م) المشهور بالشریف المرتضی، وذی المجدین، والذی لقّبه الوزیر أبو سعید محمّد بن الحسین بعلم الهدی، کان شاعرا موهوبا فحلا، لکنّه لم یحظ فی الشعر بمثل شهرة أخیه الشریف الرّضی، ولعل مرجع ذلک چکیده کامل

علامة المفسرین وشیخ الأدباء أبوالقاسم علی بن أحمد الحسین (355ق/966م – 436ق/1067م) المشهور بالشریف المرتضی، وذی المجدین، والذی لقّبه الوزیر أبو سعید محمّد بن الحسین بعلم الهدی، کان شاعرا موهوبا فحلا، لکنّه لم یحظ فی الشعر بمثل شهرة أخیه الشریف الرّضی، ولعل مرجع ذلک إلی حسّاده. کانت مناسبة عاشوراء موقفا یعبّر فیه الشریف المرتضی عن أحزانه وآلامه علی استشهاد جدّه الإمام الحسین (ع)، فکان یرثیه ویصف مقتله فی أسی، ویستنهض الهمم لثأره، مثبتا حقّانیته بالقرآن الکریم، والأحادیث المأثورة عن النّبی (ص) وأهل بیته الطاهرین علیهم السلام. وقد بلغ مجموع الأبیات التی قالها فی رثاء الإمام الحسین (ع) 696 بیتا موزعة علی أربع عشرة قصیدة دافع فیها المرتضی عن مبادئ الفکر الشیعی والتزم بالتشیع التزاما حقیقیّا. بعد أن تصفح الباحث دیوانه الضخم وجد ذلک الأثر فی مراثیه للإمام الحسین (ع) وأصحابه الکرام. لیس المرتضی فی مراثیه الحسینیة بمجرّد شاعر بل هو متکلّم، وفقیه، ومحدّث، ومفسّر شیعیّ فلا غرو أن تزدحم فیها الاقتباسات، والتلمیحات، والتّضمینات القرآنیة، والحدیثیة الّتی حاول أن یدرسها راقم هذه السطور. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

424 - التناصّ القرآنی فی شعر مصطفی صادق الرّافعی
نصرالله شاملی ساجد زارع نجف آبادی امیر عمرانی ساردو

التناصّ القرآنی فی شعر مصطفی صادق الرّافعی الملخص یُعدّ التراث الدینی منبعا غنیّا للأدب وخاصة للشعر، وعدد الأعمال الأدبیة التی استغلّ فیها الأدباءُ تراثَ الأقدمین لیس بقلیل، بل هناک قسط وافر من هذه الآثار غذّاها الأدباء بما قد سُطِّر فی سجلّهم الثقافی والدینی. ونظرا ل چکیده کامل

التناصّ القرآنی فی شعر مصطفی صادق الرّافعی الملخص یُعدّ التراث الدینی منبعا غنیّا للأدب وخاصة للشعر، وعدد الأعمال الأدبیة التی استغلّ فیها الأدباءُ تراثَ الأقدمین لیس بقلیل، بل هناک قسط وافر من هذه الآثار غذّاها الأدباء بما قد سُطِّر فی سجلّهم الثقافی والدینی. ونظرا لما فی الآیات القرآنیة من روعة وجمال دلالةً وبناءً، فکثیرا ما نری أن تداعی المعانی الربّانیّة التی قد استلّها الشاعر من القرآن الکریم یزوّد النصَّ بتأثیر أکثر وأعمق فی القارئ. ینقسم التناصّ القرآنی فی شعر الرافعی إلی قسمین: أولا: التناصّ مع الآیات الکریمة والتقاطع معها فی البنیة اللفظیّة والدلالیّة. وثانیا: استدعاء القصص القرآنیة والشخصیات التی ذُکِرت فی القرآن الکریم، منها: أبو البشر آدم، وخلیل الله إبراهیم، ویوسف الصدّیق، والنبی أیّوب وموسی صلوات الله علیهم أجمعین. ومن هذا المنطلق، یهدف هذا المقال إلی البحث عن النصوص المتناصّة مع القرآن الکریم فی شعر مصطفی صادق الرّافعی والبحث عن کیفیّة استضاءة الشاعر بها، لیُبیّن أنّه کیف استقی جمالیّتَه اللّغویة من ینبوع القران الکریم، معتمدا علی المنهج الوصفی _ التحلیلی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

425 - القصاص فی النصوص الدینیة والأدبیة
مجید خزاعی

یعتبر القصاص ظاهرة قدیمة فی المجتمعات البشریة.إلا أنه کان مختلفا عما وضعته الشرائع السماویة حیث إن المجتمع البشری القدیم کان یعاقب المجرم کیفما یشاء وفی کثیر من الأحیان لم یکن بین الجرم والعقاب تناسب یقبله العقل السلیم. والأدیان السماویة وضعت قانون القصاص لیکون هناک تن چکیده کامل

یعتبر القصاص ظاهرة قدیمة فی المجتمعات البشریة.إلا أنه کان مختلفا عما وضعته الشرائع السماویة حیث إن المجتمع البشری القدیم کان یعاقب المجرم کیفما یشاء وفی کثیر من الأحیان لم یکن بین الجرم والعقاب تناسب یقبله العقل السلیم. والأدیان السماویة وضعت قانون القصاص لیکون هناک تناسب بین الجرم والعقاب ولکی لا یتجاوز المجتمع بشأن المجرم.والغرض الحقیقی من القصاص هو ردع أفراد المجتمع عن الجرائم لأنهم إذا أدرکوا أنهم مؤاخذون مقابل تصرفاتهم الإجرامیة ینصرفون عن الجرائم صغیرها وکبیرها. هل کان لظاهرة القصاص أثر فی الشعر العربی؟ وهل کان هناک علاقة بین ما ورد فی الشعر العربی من ألفاظ الثأر، والقود، وبین ما جاء فی الآیات القرآنیة حول القصاص؟ یلقی هذا المقال الضوء علی هذا الموضوع للإجابة عن الأسئلة التی وردت سابقا ولا شک أن هذا الموضوع بحاجة إلی دراسة أکثر عمقا. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

426 - مشاهد القیامة فی شعر أحمد شوقی وتأثّره من القرآن الکریم
سیفعلی زاهدی فر آمنه موسوی شجری

یعتبر أحمد شوقی(1868- 1932م) من أبرز شعراء مصر فی العصر الحدیث. له مکانة شعریة مرموقة بین الشعراء، حتی لقّب بأمیر الشعراء. إنّ القرآن الکریم هو المعین الثری الذی یستمتع شوقی منه فی إنشاد شعره. عندما نعالج أشعاره فنری أن القرآن الکریم یسیطر بصورة واضحة علی خیال شوقی ویست چکیده کامل

یعتبر أحمد شوقی(1868- 1932م) من أبرز شعراء مصر فی العصر الحدیث. له مکانة شعریة مرموقة بین الشعراء، حتی لقّب بأمیر الشعراء. إنّ القرآن الکریم هو المعین الثری الذی یستمتع شوقی منه فی إنشاد شعره. عندما نعالج أشعاره فنری أن القرآن الکریم یسیطر بصورة واضحة علی خیال شوقی ویستمد منه ألفاظه وصوره ومعانیه فی جمیع أغراضه. القیامة ومشاهدها إحدی المباحث القرآنیة التی نراها فی طیّات شعره. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

427 - البحث عن المناهج الجدیدة الدلالیة فی المنابع التفسیریة الإمامیة
محمدرضا حاج‌اسماعیلی سیدمحمدرضا میرسید

رغم إشارة بعض الآثار بأنواع مختلفة من الروایات التفسیریة الإمامیة، وأیضاً الإنتباه علی حدٍ ما بالروایات المرتبطة بدلالات الألفاظ، ولکن تقتضی وسعة الروایات الدلالیة للألفاظ القرآنیة وتخصص العلوم الحدیثة حتی تدرس مقابلة الأئمة المعصومین(ع) أکثر من قبل. تعرض الدراسات أن ال چکیده کامل

رغم إشارة بعض الآثار بأنواع مختلفة من الروایات التفسیریة الإمامیة، وأیضاً الإنتباه علی حدٍ ما بالروایات المرتبطة بدلالات الألفاظ، ولکن تقتضی وسعة الروایات الدلالیة للألفاظ القرآنیة وتخصص العلوم الحدیثة حتی تدرس مقابلة الأئمة المعصومین(ع) أکثر من قبل. تعرض الدراسات أن النبی(ص) والأئمة المعصومین(ع) قد انتخبوا مناهج مختلفة لتبیین ألفاظ القرآن الکریم، و کان أهم هذه المناهج ظاهرة ترادف وتعرّف اللفظ وتحلیل العناصر الدلالیة و المنهج التصوری. یقدم فی هذا البحث تعریف من المناهج المذکورة حین تقدم شواهد من الروایات، التی کان علی أساس هذه المناهج لتکون صورة واضحة أکثر الوضوح من مقابلة الروایات الإمامیة فی دلالات ألفاظ القرآن فی متناول أیدی القرّائین. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

428 - الطبیعة وما فیها من التعالیم القرآنیة من موقف الراوندی والقرطبی
مجید خزاعی محمدرضا ستوده نیا سید مهدی لطفی

الطبیعة تتکون من عناصر الأرض والماء والهواء، والکائنات من النباتات والحیوانات وعلاقاتها البیولوجیة المتوازنة. هذه الثروة الغنیة، هی الهدیة الإلهیة التی مُنحت علی الکائنات الحیة، لصالح جمیع المخلوقات، حتی یبذل البشر جهده فی إعمار الأرض ویعمل فی استبقاء سیاق بیئة مناسبة ل چکیده کامل

الطبیعة تتکون من عناصر الأرض والماء والهواء، والکائنات من النباتات والحیوانات وعلاقاتها البیولوجیة المتوازنة. هذه الثروة الغنیة، هی الهدیة الإلهیة التی مُنحت علی الکائنات الحیة، لصالح جمیع المخلوقات، حتی یبذل البشر جهده فی إعمار الأرض ویعمل فی استبقاء سیاق بیئة مناسبة لجمیع المخلوقات. لذلک ینبغی تذکیر حق الإنسان فی استخدامها من القضایا المهمة فی مجال حقوق الإنسان. فی هذا المقال نتطرق إلی تعریف العناصر الأساسیة للطبیعة والبیئة المعیشیة للإنسان فی الموقف القرآنی؛ کما نبین الآیات المرتبطة بهذین المجالین بالأسلوب التفسیری الفقهی للإمامیة وأهل السنة الذی یستمد من کتابین فقه القرآن للراوندی والجامع للقرطبی. فنرتکز علی الإنسان و تعاملاته مع الطبیعة و نقوم بإثبات فرضیة ‌مسؤولیة المتعدی إلی حقوق الطبیعة الأخلاقیة والمدنیة والجنائیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

429 - دراسة ونقد الترجمات الفارسیة للمجاز المرسل المتعلق بأعضاء البدن فی القرآن الکریم
مجید چگنی سیدمحمود میرزایی الحسینی علی نظری

یدرس هذا البحث المجازات المتعلقة بأعضاء البدن فی آیات من القرآن الکریم، ویتصدی لکشف جمالیات القرآن الکریم البیانیة والبلاغیة فیها، من خلال النظرة النقدیة للترجمات الفارسیة لهذا المجاز، فی ترجمة القرآن الکریم لمجموعة من المترجمین الفرس المعاصرین، وبمنهج وصفی- تحلیلی. فنت چکیده کامل

یدرس هذا البحث المجازات المتعلقة بأعضاء البدن فی آیات من القرآن الکریم، ویتصدی لکشف جمالیات القرآن الکریم البیانیة والبلاغیة فیها، من خلال النظرة النقدیة للترجمات الفارسیة لهذا المجاز، فی ترجمة القرآن الکریم لمجموعة من المترجمین الفرس المعاصرین، وبمنهج وصفی- تحلیلی. فنتطرق بدایة للآیات التی تحمل فی طیّاتها هذا المجاز المذکور، وندرس المجاز المبنی علی أعضاء البدن فیها بالإعتماد علی المصادر التفسیریة للقرآن الکریم، وندرس بعد ذلک المفردات المعنیّة فی لغتی المبدأ والمقصد دراسةً لغویة ومعنویة. وتتم دراسة ونقد الترجمات الفارسیة المعاصرة لهذا النوع من المجاز، من خلال مقارنة المعنی الحرفی والمعنی الدلالی للفظ معیّن فی اللغتین. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

430 - دراسة التراث الدینی وتوظیفه فی مسرحیة «أهل الکهف» لتوفیق الحکیم
محمود شکیب نرگس قاضوی

قبل تواجد الفن الدینی یجب أن یکون الفنان الدینی. یعنی یجب أن یکون علم الدین إلی جانب البصیرة الدینیة والاسلامیة. توفیق الحکیم من الأسماء البارزة فی تاریخ الأدب العربی الحدیث، کانت للطریقته انتاجات فنیة واستقبال الشارع الأدبی العربی. وله تیار خاص، سمیَ تیاره المسرحی، بال چکیده کامل

قبل تواجد الفن الدینی یجب أن یکون الفنان الدینی. یعنی یجب أن یکون علم الدین إلی جانب البصیرة الدینیة والاسلامیة. توفیق الحکیم من الأسماء البارزة فی تاریخ الأدب العربی الحدیث، کانت للطریقته انتاجات فنیة واستقبال الشارع الأدبی العربی. وله تیار خاص، سمیَ تیاره المسرحی، بالمسرح الذهنی لصعوبة تجسیده فی العمل المسرحی. الأثر الأعظم علی تبلور خصوصیة تأثیر أدب توفیق الحکیم وفکره علی أجیال متعاقبة من الأدباء، لأجل هذا السبب معرفة مجالاته الفکریة وطریقة تأثرها بالمنابع الدینیة وظروف الزمان ضروریة، إذن من الجید إذا استطعنا أن ندرس الموروث الدینی الباقی فی طیات آثار المفکرین والأدباء کتوفیق الحکیم. حتی ندرک بأن التصور الدینی کیف تجلی فی آثاره ومسرحیاته لکی یکون لنا الفن الدینی، قبل کل شیء یجب أن یکون لنا فنان بالعلم الدینی إلی جانب البصیرة الدینیة. حاول هذا المقال أن یستفید من منهج الوصفی وکتب المنابع فی المکتبات حتی یبین مکانۀ تراث الدینی فی مسرحیۀ أهل الکهف. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

431 - انعکاس القرآن الکریم والشخصیات القرآنیة فی شعر فلسطین المعاصر
آشور قلیچ پاسه مسعود باوان پوری نرگس لرستانی حدیثه متولی

یکون نمط وأسلوب شعر المقاومة وإطاره اعتقادیا وثقافیا ووطنیا یبعث علی أن یستفید الشاعر من الدین والقضایا المتعلقة به فی هذا الصنف من الأدب. إن الدراسات التناصیة تعد من إحدی المطالعات المتعلقة بدراسة النصوص الدینیة. مما لا شک فیه إن کل أدیب مسلم یحظی بالأبعاد والجوانب الد چکیده کامل

یکون نمط وأسلوب شعر المقاومة وإطاره اعتقادیا وثقافیا ووطنیا یبعث علی أن یستفید الشاعر من الدین والقضایا المتعلقة به فی هذا الصنف من الأدب. إن الدراسات التناصیة تعد من إحدی المطالعات المتعلقة بدراسة النصوص الدینیة. مما لا شک فیه إن کل أدیب مسلم یحظی بالأبعاد والجوانب الدینیة القویة فإنه لقد تأثر من الکتب الدینیة وقد قام باستعمالها فی کتاباته. لقد تأثر الشعراء الفلسطینیون من نص القرآن الکریم عبر التعرف علیه فی أشعار مقاومتهم. وتمثلت ظاهرة التناص فی أقوال الشعراء الکبار غیر المعروفین فی صور عدیدة. یسعی هذا المقال عبراستخدام المنهج التوصیفی- التحلیلی ومع مطالعة دواوین الشعراء الفلسطینیین المعاصرین(منذ 1980م) فی أن یقوم بالتبیین والدراسة لتأثرهم من مصدر غنی کالقرآن الکریم ونوعیة الاستفادة من هذا المصدر غیر المحدود الذی لا ینضب وأیضا التمتع بالشخصیات الإسلامیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

432 - أهمیة الزمان فی قصص القرآن من منظار النقد القصصی الحدیث
مظهر مقدمی فر حمیرا حمیدی

ترجع أهمیة هذا الموضوع إلى إیداع الله الإنسان إحساساً فطریاً بالزمن.وأعطی القرآن أهمیة بالغة للزمن، فقد ارتبطت معظم العبادات فی التشریع الإسلامی بمواعید زمنیة محددة وثابتة کالصلاة، والصیام، والحج، بحیث إن أداءها لایتحقق إلاّ عن طریق الالتزام بأوقاتها حسب الیوم، والشهر، چکیده کامل

ترجع أهمیة هذا الموضوع إلى إیداع الله الإنسان إحساساً فطریاً بالزمن.وأعطی القرآن أهمیة بالغة للزمن، فقد ارتبطت معظم العبادات فی التشریع الإسلامی بمواعید زمنیة محددة وثابتة کالصلاة، والصیام، والحج، بحیث إن أداءها لایتحقق إلاّ عن طریق الالتزام بأوقاتها حسب الیوم، والشهر، والسنة. وعلی هذا الأساس احتاج الإنسان إلى سجل زمنی یعتمده فی تقدیره وتنظیم ظروف حیاته المادیة والمعنویة، فاهتدی بعد بحث شاق وطویل إلى تسجیل زمنی لأن السنوات وأجزاءها تحتاج إلى ظاهرة طبیعیة، حتی یرتکز علیه الإنسان فی برمجة أوقاته.والواصخ أن التقویم الطبیعی هو الذی یعتمد علی الشمس والقمر؛ وجاء فی القصص القرآنیة أن العظماء فی التأریخ من عرفوا الوقت وقیمته وهم من الأنبیاء، ولهذا نجد أن الأنبیاء هم رواد الناس فی هذه الأمور الأربعة، فی الإیمان والعلم، وفی العمل الصالح، والدعوة إلى الله، والصبر علی الأذی، فهؤلاء هم الفائزون الرابحون فی الدنیا والآخرة.یهدف هذا المقال إلی دراسة موضوع الزمان فی القرآن لنتعرف علی أهمیته. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

433 - الجمال اللونی فی الشعر العربی من خلال التنوع الدلالی
لیلا قاسمی حاجی آبادی مهدی ممتحن

یتناول هذا البحث دراسة جمالیة التشکیل اللونی فی الشعر العربی؛ فالتشکیل اللونی وسیلة من وسائل وصف النفس الإنسانیة بشکل عام، ومظهر هام من مظاهر الواقعیة فی الصور الشعریة، وتتوضح فی الألوان جملة من البنی الأسطوریة، والحضاریة المؤسسة لثقافات الشعوب؛ فکانت ذات دلالات جمالیة چکیده کامل

یتناول هذا البحث دراسة جمالیة التشکیل اللونی فی الشعر العربی؛ فالتشکیل اللونی وسیلة من وسائل وصف النفس الإنسانیة بشکل عام، ومظهر هام من مظاهر الواقعیة فی الصور الشعریة، وتتوضح فی الألوان جملة من البنی الأسطوریة، والحضاریة المؤسسة لثقافات الشعوب؛ فکانت ذات دلالات جمالیة جدیرة بالحث، والتنقیب؛ وبما أن لکل لغة من لغات العالم مجموعة من الألوان فأردنا أن نرصد فی هذه الدراسة جانب اللون فی الشعر العربی لنعرف مدی تأثر الجاهلیین بالألوان عن طریق معالجة الدلالات اللونیة فی أشعارهم. ففی هذا البحث ألقینا الضوء علی أهمیة دور الألوان لتکون أداة أساسیة فی الکشف عن محاور الجمال الفنی فی النص الأدبی، فاللون من أهم وأجمل ظواهر الطبیعة، ومن أهم العناصر التی تشکل الصورة الأدبیة لما یشتمل علیه من شتی الدلالات الفنیة، الدینیة، النفسیة، الاجتماعیة، الرمزیة، والأسطوریة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

434 - الطغیان وبدائله فی القرآن الکریم(دراسة تحلیلیة وتأصیلیة لفکرة الطغیان فی النصوص الإسلامیة)
مرتضی زارع برمی فاطمه کاظمی

حاولنا فی هذا المقال قدر الإمکان جمع جزئیات الموضوع من خلال دراسة متعلقات الطغیان فی القرآن الکریم، مع بیان أهم الدوافع الذاتیة والخارجیة التی تدفع الإنسان إلیه. ثم نقوم بدراسة البدائل التی ذکرت فی القرآن الکریم، والتی تمنع بشکل مباشر أو غیر مباشر الطغیان من الظهور فی ا چکیده کامل

حاولنا فی هذا المقال قدر الإمکان جمع جزئیات الموضوع من خلال دراسة متعلقات الطغیان فی القرآن الکریم، مع بیان أهم الدوافع الذاتیة والخارجیة التی تدفع الإنسان إلیه. ثم نقوم بدراسة البدائل التی ذکرت فی القرآن الکریم، والتی تمنع بشکل مباشر أو غیر مباشر الطغیان من الظهور فی المجتمع. وهنا نختتم الملخص بأهم النتائج التی تم الحصول علیها: وکما للدین الصحیح من تأثیر سلبی علی مصالح الطغاة، کذلک للعلم دور رئیس فی فضح ممارساتهم؛ وأن الدین الصحیح هو الذی یقوم علی التوحید رافضاً الخضوع لغیر الله. والإسلام، فضلاً عن أنه دین توحید، فإنه أیضاً یترک المجال لإعمال العقل، بل إنه یدعو إلی العلم ویحضّ علیه حیث أن أول کلمة أُنزلت من القرآن الکریم هی الأمر بالقراءة أمراً مکرراً. وهذا ما سنلاحظه فی دراسة الآیات القرآنیة بمنهج توصیفی تحلیلی استنباطی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

435 - الحذف فی القصة القصیرة جداً من منظور نظریة تماسک النص
نسیم عربی مینا عربی

یقع الحذف فی الجملة العربیة بقرینة لفظیة أو معنویة، والغرض منه تجنّب التکرار المملّ والکلام بالإیجاز الذی یزید النص جمالاً وغنیً. أما فی جنس القصة القصیرة جداً، فتتبع هذه الآلیة الراقیة أغراضاً أخری أیضاً، حیث یلعب دوره الأساسی فی تقصیر القصة قدر الإمکان وتکثیفها أی تخص چکیده کامل

یقع الحذف فی الجملة العربیة بقرینة لفظیة أو معنویة، والغرض منه تجنّب التکرار المملّ والکلام بالإیجاز الذی یزید النص جمالاً وغنیً. أما فی جنس القصة القصیرة جداً، فتتبع هذه الآلیة الراقیة أغراضاً أخری أیضاً، حیث یلعب دوره الأساسی فی تقصیر القصة قدر الإمکان وتکثیفها أی تخصیبها بمضامین متعددة وراقیة رغم قصرها الشدید. ومن ناحیة أخری فإنّ منظّری نظریة تماسک النصّ قد اهتموا بعنصر الحذف فی النصوص من منظور مدی تأثیره فی ترابط مکوّنات النصّ ببعض والتلاحم بین أجزاءه، ونظروا إلیه من منظور لغوی حدیث. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

436 - أثر القرآن الکریم و الحدیث الشریف فی الادب الفارسی
مهران کردمیر

یرمی هذا البحث دراسة أثر القرآن الکریم و الحدیث النبوی الشریف فی الأدب الفارسی، وکذلک دراسة انماط هذه التأثیرات فى الشعر و النثر الفارسیبن، الى القاء الضوء على بعض جوانب الحیاة الأدبیة الاسلامیة لدى الایرانیین، و توضیح أثر الاسلام العمیق فی نفوس الایرانیین ولاسیما الأدب چکیده کامل

یرمی هذا البحث دراسة أثر القرآن الکریم و الحدیث النبوی الشریف فی الأدب الفارسی، وکذلک دراسة انماط هذه التأثیرات فى الشعر و النثر الفارسیبن، الى القاء الضوء على بعض جوانب الحیاة الأدبیة الاسلامیة لدى الایرانیین، و توضیح أثر الاسلام العمیق فی نفوس الایرانیین ولاسیما الأدباء والشعراء منهم القارى العربی، و ذلک بالاستعانة بالشواهد الشعریة و النثریة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

437 - التناص القرآنی فی الأشعار العربیة للشیخ سعدی الشیرازی
خیریة عچرش عمار سرخه سید یوسف نجات نژاد محمودرضا توکلی محمدی

یَفخر الأدب الفارسی خصوصاً والأدب العالمی عموماً بالشاعر الإیرانی الکبیر سعدی الشیرازی. وقد وجدنا بعد مطالعتنا عن هذا الشاعر بأنه قد نظم عدّة قصائد باللغة العربیة، تحتوی علی الکثیر من المعانی الشعریة التی تتّسم بسمة الثقافة القرآنیة الطاغیة علیها، فقد تطرّقنا فی هذا الم چکیده کامل

یَفخر الأدب الفارسی خصوصاً والأدب العالمی عموماً بالشاعر الإیرانی الکبیر سعدی الشیرازی. وقد وجدنا بعد مطالعتنا عن هذا الشاعر بأنه قد نظم عدّة قصائد باللغة العربیة، تحتوی علی الکثیر من المعانی الشعریة التی تتّسم بسمة الثقافة القرآنیة الطاغیة علیها، فقد تطرّقنا فی هذا المقال الی التناص بمفهومه اللغوی والنقدی، وبیان أنواعه وآلیاته، کما قمنا بذکر نبذة مختصرة عن حیاة الشاعر وآثاره، وانتقلنا بعدها إلی ایراد نماذج متعددة من شعره تحتوی علی التناص القرآنی علی وجه التحدید، ثم قمنا بإظهار محاور التناص فی تلک النماذج من قصائده العربیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

438 - موقف الإسلام من‌الشعر
مهدی ممتحن عبدالقادر اکرامی

قد تحری الفصحاء والبلغاء قدیما و حدیثا فی إبداء اتجاهاتهم الفکریة و تحلیة رؤسهم المخبوءة فی قالب الشعر لما للشعر من جرس و موسیقی تجعله أبلغ تأثیرا علی الفکر والوجدان و أکثر استجابة للحفظ، و أسرع مخامرة للنفس، و أقوی لصوقا بالقلب.و لا ترتبط ظاهرة الشعر بالحضارة، بل کانت چکیده کامل

قد تحری الفصحاء والبلغاء قدیما و حدیثا فی إبداء اتجاهاتهم الفکریة و تحلیة رؤسهم المخبوءة فی قالب الشعر لما للشعر من جرس و موسیقی تجعله أبلغ تأثیرا علی الفکر والوجدان و أکثر استجابة للحفظ، و أسرع مخامرة للنفس، و أقوی لصوقا بالقلب.و لا ترتبط ظاهرة الشعر بالحضارة، بل کانت موجودة عند کل الأمم، فالشعوب البدائیة کان لها شعر أیضا، و لکن&zwnj;العرب بفطرتهم مطبوعون علی الشعر لبداوتهم و ملاءلمة بیئتهم لتربیة الخیال لأن الشعر فن فیه ذوق و فکر و عاطفة و سمو خیال و إمتاع لنفس فکان&zwnj;العرب یبادهون بالشعر و یروونه و یستثیرون به الهمم فی&zwnj;الغزوات والحروب، و یستعینون بفحول الشعراء لما جربوا من وقع الشعر و تأثیره فی شحذ الهمم و إثارة الغیرة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

439 - ظاهرة الترادف بین المفردات القرآنیة فی آراء توشیهیکو ایزوتسو
علیه رضاداد

لا شک أنّ معرفة علاقات اللغات، تؤدی دوراً هامّا فی إدراک مفهوم النص، خاصة معرفة الظواهر اللغویة فی القرآن الکریم لأثرها فی إیضاح المعنی المقصود فی تفسیر آی القرآن الکریم. ومن أهمّ هذه الظواهر اللغویة نسبة الترادف التی لها مکانة مرقومة عند الباحثین فی اللغة وأصول الفقه و چکیده کامل

لا شک أنّ معرفة علاقات اللغات، تؤدی دوراً هامّا فی إدراک مفهوم النص، خاصة معرفة الظواهر اللغویة فی القرآن الکریم لأثرها فی إیضاح المعنی المقصود فی تفسیر آی القرآن الکریم. ومن أهمّ هذه الظواهر اللغویة نسبة الترادف التی لها مکانة مرقومة عند الباحثین فی اللغة وأصول الفقه والمنطق والمشتغلین بالعلوم القرآنیة. ولکن اختلفت آراؤهم فی تعریف الترادف وکیفیة علاقة الألفاظ بالمعانی وللباحثین فی هذا المجال أقوال مختلفة: فبعضهم ینکر الترادف وبعض آخر یقبله وهناک نظریات بین الإثبات والإنکار. ففی هذه المحاضرة نبحث فی آراء الاستاذ توشیهیکو ایزوتسو، لنبین رأیه فی مسألة الترادف بین المفردات القرآنیة. وترتکز المقالة علی تحقیق رأی ایزوتسو حول إثبات الترادف أو إنکاره بملاحظة تقسیم الترادف إلی التام وغیر التام(شبه الترادف)، وتحلیل نماذج من الألفاظ المترادفة فی کتبه وتقویمها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

440 - دراسة التکرار فی قصة موسی وفرعون فی القرآن الکریم
پرستو قیاسوند علی باقر طاهری نیا

من المواصفات الفنیة، والجمالیة للقصص القرآنیة، ظاهرة التکرار التی تدل بدورها علی خضوع الجانب الفنی للجانب الرسائلی. فهناک مشاهد من القصص القرآنیة، جاءت مکررة، ومنتشرة فی السور القرآنیة، لکنه لایطلق علیها عنوان التکرار بما تحمله الکلمة من معناها المألوف، إلا عن تسامح لغو چکیده کامل

من المواصفات الفنیة، والجمالیة للقصص القرآنیة، ظاهرة التکرار التی تدل بدورها علی خضوع الجانب الفنی للجانب الرسائلی. فهناک مشاهد من القصص القرآنیة، جاءت مکررة، ومنتشرة فی السور القرآنیة، لکنه لایطلق علیها عنوان التکرار بما تحمله الکلمة من معناها المألوف، إلا عن تسامح لغوی. تعتبر قصة موسی، وفرعون أکثر القصص القرآنیة تکرارا، والذی یجعله الباحثون من قبیل هذا التکرار، هو إما الإتیان بمختار من القصة تلائم المقتضی الخاص فی السورة، وإما الإتیان بقسم من القصة جاء مکررا فی أکثر من سورة. وکل من هذه المختارات المکررة تزید التصویر الفنی للسورة قوة، وتجسیما. تسعی هذه الورقة وراء مناقشة بلاغة التکرار فی قصة موسی وفرعون، الکشف عما یمتاز به القرآن الکریم من مواصفات تمیز القصص الإلهیة من القصص البشریة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

441 - دراسة الأبنیة الصرفیة ودلالاتها(فی ألفاظ القرآن الکریم، أنموذجاً) وفقا لآراء المفسرین
زهرا سلیمی علیرضا نظری

بناء علی أهمیة البناء الصرفی فی اللغة العربیة لفهم معنی الکلمات والکلام سنقوم بدراسة مقارنة لمفردات ذات جذور واحدة للبحث عن تأثیر اختلاف أو عدم اختلاف المبانی علی اختلاف المعانی فی القرآن حیث یمکن أن یتبع اختلاف المعانی فی القرآن الکریم اختلاف البنیة الصرفیة وفهم المعنی چکیده کامل

بناء علی أهمیة البناء الصرفی فی اللغة العربیة لفهم معنی الکلمات والکلام سنقوم بدراسة مقارنة لمفردات ذات جذور واحدة للبحث عن تأثیر اختلاف أو عدم اختلاف المبانی علی اختلاف المعانی فی القرآن حیث یمکن أن یتبع اختلاف المعانی فی القرآن الکریم اختلاف البنیة الصرفیة وفهم المعنی الکلی للکلام أو الدلالة العامة للجملة والکلام فی مستوی البراغماتیة یستلزم الوقوف علی الأبنیة الصرفیة ویُمثل مدی أهمیتها فی ادراک النص القرآنی وکشف أسراره البلاغیة. فی حدود موضوع هذا البحث نرید أن نفهم لماذا استعمل القرآن الکریم بنیة خاصة فی آیةٍ واستعمل غیرها فی آیة أخری ومدی تأثیر الفرق بینهما فی المعنی التخاطبی. یسعی البحث استناداً علی المنهج الوصفی-التحلیلی إلی دراسة تمایز المعانی المقصودة التی تطابق الأبنیة الصرفیة ومن النتائج التی توصلنا إلیها أنّ کل صیغة صرفیة تحمل فی طیّها دلالة لا تحمله صیغة أخری تمثل الدقة والوضوح فی التعبیر عن الدلالة القرآنیة وما یستلزم صیغة غیر أخری هو المنظور التخاطبی والتأثیر البلاغة والجمالی للکلام. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

442 - القرآن الکریم والإکتشافات العلمیة الحدیثة
فاطمه رضایی فاطمه علی نجاد جمازکی سعیده میر حق جو لنگرودی

القرآن الکریم والإکتشافات العلمیة الحدیثة الملخص إنّ القرآن العظیم کلام الله عزّوجلّ، أنزله علی رسوله الحق، وجعله إعجازا له فی صدق دعوته إلی الله تعالی. فکما أکّد القرآن العظیم بنفسه علی ذلک، إنّه حافل بإشارات وحقائق علمیة دقیقة بصورة مذهلة یکتشفها العلماء الیوم، وبعض چکیده کامل

القرآن الکریم والإکتشافات العلمیة الحدیثة الملخص إنّ القرآن العظیم کلام الله عزّوجلّ، أنزله علی رسوله الحق، وجعله إعجازا له فی صدق دعوته إلی الله تعالی. فکما أکّد القرآن العظیم بنفسه علی ذلک، إنّه حافل بإشارات وحقائق علمیة دقیقة بصورة مذهلة یکتشفها العلماء الیوم، وبعضها حدیثة جداً. وقد أخبر ربّ العالمین فی کتابه العزیز عن تلک المکتشفات قبل 14 قرناً. فإنّ من الخصائص العجیبة للقرآن دقّة کلماتها، ما یثبت صدورها عن الله عزّوجلّ، ومن الإشارات العلمیة التی اکتشفها العلماء حتی الیوم، إشارات علمیة عن الکون والسماء، مثل اکتشاف بدایة الکون ونهایته، وتوسّع الکون، والثقوب السوداء، والنجوم النابضة، والنسیج الکونی، والحیاة فی الفضاء، وغیر ذلک مما یرتبط بالکون والسماء. ومنها إشارات علمیة عن الأرض والجبال، مثل وجود أسرار بدایة الخلق فی الأرض، والکلام عن طبقات الأرض، وهما بحثان علمیان دقیقان. ومنها الإعجاز فی المیاه والبحار، ومنها الإجاز فی علو الطب والنفس، وفیه أسرار عن الشفاء والغذاء، وأسرار عن المخلوقات. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

443 - مجالات تأثیر القرآن الکریم علی اللغة العربیة والأدب العربی
حسین رحمانی تیرکلایی

بغض النظر عن الآثار الروحیة والمعنویة العظیمة للقرآن، لقد تأثرت اللغة والمفردات العربیة إلی حد کبیر بوحی القرآن. فی حین تم بحث ودراسة أصل القرآن ومحتواه بعنایة فی فترات مختلفة، ولکن لم یتم دراسة تأثیره علی المفردات واللغة العربیة بشکل منفصل وتفصیلی. یهدف المقال التالی د چکیده کامل

بغض النظر عن الآثار الروحیة والمعنویة العظیمة للقرآن، لقد تأثرت اللغة والمفردات العربیة إلی حد کبیر بوحی القرآن. فی حین تم بحث ودراسة أصل القرآن ومحتواه بعنایة فی فترات مختلفة، ولکن لم یتم دراسة تأثیره علی المفردات واللغة العربیة بشکل منفصل وتفصیلی. یهدف المقال التالی دراسة آثار القرآن علی اللغة العربیة ومفرداتها ومن أهم النتائج التی سوف نحصل علیها من خلال هذا المقال توحید اللهجات وظهور تفسیرات جدیدة والحفاظ علی اللغة العربیة واستمرارها وتجمیع الکتب المختلفة فی العلوم المتعلقة بالقرآن واللغة العربیة وغیرها. تم إستخدام المنهج التاریخی والمقارنة فی طریقة البحث فی هذه المقالة وتتضمن هذه الطریقة جمع المستندات حول الموضوع. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

444 - تحلیل و بررسی بنیادهای مشروعیت گردشگری از منظر آیات و روایات
محمد رخبین محمد روحانی مقدم مریم آقایی بجستانی

امروزه شاهد توسعه روزافزون صنعت گردشگری در بسیاری از کشورها هستیم و به‌سادگی می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده دامنة آن گسترده‌تر از پیش خواهد بود و دین مبین اسلام موضوع سیاحت و گردشگری را مورد تشویق و ترغیب قرار داده به‌گونه‌ای که در بیش از 14 آیه در قرآن و صدها روایت ا چکیده کامل

امروزه شاهد توسعه روزافزون صنعت گردشگری در بسیاری از کشورها هستیم و به‌سادگی می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده دامنة آن گسترده‌تر از پیش خواهد بود و دین مبین اسلام موضوع سیاحت و گردشگری را مورد تشویق و ترغیب قرار داده به‌گونه‌ای که در بیش از 14 آیه در قرآن و صدها روایت از ائمه معصومین علیهم‌ السلام به این موضوع پرداخته و می‌توان گفت تعالیم حیات‌بخش اسلام گردشگری را عامل مهمی برای رشد و تعالی فرد و جامعه اسلامی مورد تأکید قرار داده است. لذا در این تحقیق به روش مروری و کتابخانه‌ای تلاش شده است با بررسی آیات و روایات به گردشگری از دیدگاه اسلام پرداخته شود؛ و نتایج مشخص می‌کند که دین مبین اسلام ضمن تأکید بر سیر و سیاحت در زمین با اهداف، عبرت‌آموزی، فراگیری علم، کسب فایده آشنایی با عادت و عقاید گوناگون و... در راستای هدایت بشر را دنبال می‌کند. واژگان کلیدی: مشروعیت.گردشگری، گردشگری مذهبی، قرآن کریم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

445 - مبانی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری فرهنگی- اجتماعی از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه
مصیب عباسی فاطمه راستی کردار سیدحسن سید رضایی

چکیده با توجه به مکتبی بودن نظام سیاسی – اجتماعی و اقتصادی در ایران مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری نیازمند اتکاء به مبانی کلان حقوقی و فرهنگی مکتب اسلام است. از جمله مهم ترین منابعی که می‌توان مبانی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری را از آن‌ها احصاء کرد قرآن چکیده کامل

چکیده با توجه به مکتبی بودن نظام سیاسی – اجتماعی و اقتصادی در ایران مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری نیازمند اتکاء به مبانی کلان حقوقی و فرهنگی مکتب اسلام است. از جمله مهم ترین منابعی که می‌توان مبانی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری را از آن‌ها احصاء کرد قرآن کریم و نهج‌البلاغه است. هدف پژوهش حاضر تحلیل و بررسی گردشگری در اسلام و متون اسلامی که دارای وجه قوی فرهنگی و اجتماعی است می باشد. خداوند نیز در آیات متعددی از قرآن کریم به گردشگری و سیاحت توصیه ی فراوانی کرده است؛ به گونه ای که بعد از تأمین نیازهای اساسی و ایجاد امنیت در جامعه افراد را به سیر و سیاحت فراخوانده است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است. نتایج نشان داد که دست‌اندرکاران برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری در ایران بایستی در امر تدوین راهبردهای صنعت گردشگری به منابع اسلامی از جمله قران و نهج‌البلاغه اتکاء نمایند و وجه فرهنگی و اجتماعی برنامه‌ریزی‌ها را موازی با اهداف اقتصادی برجسته نمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

446 - تبیین قاعده فلسفی «کل ما بالعرض ینتهی الی مابالذات» از منظر قرآن
محمدحسین ایراندوست

مدلول این قاعده فلسفی چنین است که هر موجود بالعرض ضرورتا به یک موجود بالذات منتهی می گردد. حکمای اسلامی با استفاده از این قاعده فلسفی مسائل مختلفی را اثبات کرده اند. چنانکه فارابی در باب اثبات وجوب برای صفات ذاتی خداوند، و ملاصدرای شیرازی هم در اکثر مباحث فلسفی بویژه اث چکیده کامل

مدلول این قاعده فلسفی چنین است که هر موجود بالعرض ضرورتا به یک موجود بالذات منتهی می گردد. حکمای اسلامی با استفاده از این قاعده فلسفی مسائل مختلفی را اثبات کرده اند. چنانکه فارابی در باب اثبات وجوب برای صفات ذاتی خداوند، و ملاصدرای شیرازی هم در اکثر مباحث فلسفی بویژه اثبات حرکت جوهری و اثبات صانع، از این قاعده استفاده کرده است. عرفای اسلامی نیز طبق این قاعده، اولیت هر شیء را بالعرض و آن را منتهی به اولیت بالذات خداوند می دانند. از طرفی آیاتی در قرآن کریم وجود دارد که مفاد آن با قاعده کل ما بالعرض ینتهی الی مابالذات منطبق است. به گونه ای که فهم دقیق تر این آیات از رهگذر این قاعده میسور است. این مقاله درصدد است تا به روش توصیفی - تحلیلی ضمن بررسی پیشینه این قاعده و اقوال حکماء، جایگاه این قاعده فلسفی در آیات قرآن را مورد بررسی و تبیین قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

447 - واکاوی مبانی فقهی قرآنیون
مهدی فتحی احمد مرادخانی

چکیده قرآنیون با طرح دیدگاه کفایت قرآن و کنار گذاشتن سنت جهت استخراج مسائل فقهی،خود را محدود به قرآن کرده اند . در حالی که بسیاری از احکام فقهی توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم تشریع شده،همچنان که خداوند متعال می فرماید:(وَ مَا ءَاتَئکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا چکیده کامل

چکیده قرآنیون با طرح دیدگاه کفایت قرآن و کنار گذاشتن سنت جهت استخراج مسائل فقهی،خود را محدود به قرآن کرده اند . در حالی که بسیاری از احکام فقهی توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم تشریع شده،همچنان که خداوند متعال می فرماید:(وَ مَا ءَاتَئکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نهَئکُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا)آنچه را پیامبر به شما عطا کرد بگیرید و از آنچه شما را نهى کرد، باز ایستید(حشر/ ۷)مسلمانان دستورات او را اجرا نموده و به صدق گفتار او ایمان داشته اند. و سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم را به عنوان یکی از منابع فقهی چراغ راه خود قرار داده اند. اما تفکری که در انکار حجیت حدیث و سنت نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وسلم شکل گرفته و به قرآنیون معروف شده اند، معتقدند که در قرآن بر اطاعت از احادیث به وضوح تاکید نشده و احادیث و روایات دارای تناقضاتی است که بدلیل آن تناقضات نمی‌توان رفتار و ایمان دینی و دستورات فقهی وشرعی را بر پایه آنان استوار کرد و آن را به عنوان یک مبنای فقهی پذیرفت و ایشان قرآن را یگانه منبع تشریع می دانند ایشان با استناد به آیة ( تِبْیاناً لِکُلِّ شَی ء) (نحل / 89)(قرآن) بیانگر هر چیز (است)می گویند: قرآن که خود بیان گر همه چیز استو همه دستورات فقهی را می توان از قرآن برداشت کرد .این پژوهش پس از بیان مفهوم فقه و ارائه دیدگاههای فقهی قرآنیان به بررسی و نقد آنها پرداخته و با استعانت از قرآن کریم پاسخی درخور به آنها ارائه می دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

448 - تبیین و تحلیل فقهی معانی تأویل در قرآن
محمدحسین زائری جعفر نکونام مهرداد عباسی

هدف پژوهش حاضر بررسی معانی مختلف تأویل، بر اساس منابع تفسیری، فقهی و حقوقی است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که معنای مورد توجه ا واژه تأویل بیشتر برگرفته از مباحث علوم قرآنی، خصوصاً موضوع محکم و متشابه است. این واژه، علاوه بر معنای تعبیر، تأویل چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر بررسی معانی مختلف تأویل، بر اساس منابع تفسیری، فقهی و حقوقی است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که معنای مورد توجه ا واژه تأویل بیشتر برگرفته از مباحث علوم قرآنی، خصوصاً موضوع محکم و متشابه است. این واژه، علاوه بر معنای تعبیر، تأویل خواب و تأویل آیات متشابه و حتی محکم، یک معنای خاص دارد. معنای خاص این واژه، فرا رسیدن قیامت و دیدن عذاب الهی در قیامت است که این نکته در آیات دیگر مطرح شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

449 - تأثیر عنصر زمان در احکام جهاد در قرآن
علی دوازده امامی مطلق حسین علوی مهر سید حسن عابدیان

عنصر زمان در احکام جهاد در قرآن، نقش بسیار مهمی دارد، زیرا وجوب و حُرمَتِ جهاد در شرائط مختلفِ زمانی را موجب می شود. مسئله ی اصلی پژوهش حاضر این است که در چه زمان هایی حکم جهاد در قرآن قابلیّت تغییر دارد؟ روش تحقیق، تحلیلی و توصیفی بوده و هدف پژوهش نیز شناساییِ عنصر زما چکیده کامل

عنصر زمان در احکام جهاد در قرآن، نقش بسیار مهمی دارد، زیرا وجوب و حُرمَتِ جهاد در شرائط مختلفِ زمانی را موجب می شود. مسئله ی اصلی پژوهش حاضر این است که در چه زمان هایی حکم جهاد در قرآن قابلیّت تغییر دارد؟ روش تحقیق، تحلیلی و توصیفی بوده و هدف پژوهش نیز شناساییِ عنصر زمان خاص و نقشِ آن در احکام جهاد در قرآن می باشد که برای بدست آوردنِ احکام متغیِّر جهاد در قرآن صورت می گیرد. یافته ها نشان داد که حُرمت جهاد در ماه های حرام در قرآن، نسخ نشده، بلکه همچنان به قوّت خود باقی است. فرار از میدان مبارزه هنگام تحرّف و تحیّز پذیرفتنی است. تعداد جنگ جویانِ دشمن در نوسان زمانی، قابل سنجش جهت مقاومت می باشد. فرار برخاسته از غافل‌گیری در زمانی موقّت، قابل توجیه است. زمان درخواست پناهندگی و گرفتن اسیر، وابسته به عنصر زمانِ خاص در جهاد می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

450 - استناد به قرآن در روایات و تطبیق فقه و حقوق در احکام اسلام
حسن احمدی حسین صابری سید محسن جلالی شهری

هدف پژوهش حاضر بررسی استناد به قرآن در روایات و تطبیق فقه و حقوق در احکام اسلام می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و منظور از روایات استنادی، آن دسته از روایاتی است که معصومین(ع) در حین بیان مطلب یا بحث و یا در پاسخ به سؤالی از مسائل مختلف به قرآن استناد نموده و شاه چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر بررسی استناد به قرآن در روایات و تطبیق فقه و حقوق در احکام اسلام می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و منظور از روایات استنادی، آن دسته از روایاتی است که معصومین(ع) در حین بیان مطلب یا بحث و یا در پاسخ به سؤالی از مسائل مختلف به قرآن استناد نموده و شاهد و دلیلی بر مطلب خود، از قرآن آورده‌اند. نتایج نشان داد که دانشمندان شیعه در باب علم معصوم(ع) نظر واحدی ندارند. بلکه گستره اقوال دانشمندان شیعه به گونه‌ای است که دیدگاهی حداقلی که اعتقاد به علم نامحدود ایشان را غلو و کفر دانسته است تا قول حداکثری که این اعتقاد را از اصول شیعه دانسته است، در آن جای می‌گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

451 - واکاوی مبانی فقهی حقوق حیوانات
فریده اصغری احمد مرادخانی سید حسن عابدیان

هدف پژوهش حاضر واکاوی مبانی فقهی حقوق حیوانات است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی می‌باشد. در این پژوهش از مبانی کلی سخن به میان آمده ‌است، شامل کتاب و سنّت. این دو منبع وحیانی برای حیوانات ویژگی‌های مشترکی را در اصول حیاتی، امور ادراکی و تکامل پس از عالم دنیا برشمرده‌اند که ب چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر واکاوی مبانی فقهی حقوق حیوانات است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی می‌باشد. در این پژوهش از مبانی کلی سخن به میان آمده ‌است، شامل کتاب و سنّت. این دو منبع وحیانی برای حیوانات ویژگی‌های مشترکی را در اصول حیاتی، امور ادراکی و تکامل پس از عالم دنیا برشمرده‌اند که برای اثبات حقوق حیوانات به عنوان یک موجود دارای حیات، کافی‌است. ادلّه عقلی نیز هر اقدامی را که موجب تضییع حقوق حیوانات شود، مصداق ظلم دانسته و اگر موجب حفظ حرمت، تأمین حیات، منافع و منابع حیاتی و محیط زیست، بقای انواع گونه‌های حیوانات ‌شود، امر نیکو و پسندیده می‌داند. علمای فریقین نیز اتفاق‌نظر دارند که حیوانات دارای حقوق هستند و بر انسان‌ها رعایت آن لازم است. قواعد فقهی نیز اتلاف حیوان را موجب ضمانت دانسته و وارد کردن هرگونه خسارت را بر آنها نهی نموده و هرگونه تلاش را در راستای ادای حقوق حیوانات مصداق احسان و نیکی‌ می‌داند. در نهایت، مجموع مبانی فوق، بر اثبات حقوق حیوانات در کنار انسان‌ها، و لزوم رعایت و ادای آنها دلالت می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

452 - مصادیق قرآنی حقوق شهروندی در امور اقتصادی با گرایش فقهی
سید مهدی ساداتی احمد مرادخانی سید مهدی میرداداشی

هدف پژوهش حاضر بررسی مصادیق قرآنی حقوق شهروندی در امور اقتصادی بود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که الگوها و مصادیقی که قرآن کریم در رابطه با مسایل اقتصادی ارائه می‌دهد، می‌تواند جامعه را از بحران‌های اقتصادی برهاند و به سمت کمال رهنمون سازد. این چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر بررسی مصادیق قرآنی حقوق شهروندی در امور اقتصادی بود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که الگوها و مصادیقی که قرآن کریم در رابطه با مسایل اقتصادی ارائه می‌دهد، می‌تواند جامعه را از بحران‌های اقتصادی برهاند و به سمت کمال رهنمون سازد. این آموزه‌ها، همچون سایر آموزه‌های قرآنی تمامی ابعاد زندگی انسان را دربرمی گیرد. پایداری و بقای جامعه، منوط به وجود اقتصاد پویا و رو به رشد است؛ زیرا خداوند متعال فعالیت‌های اقتصادی را مایه قوام اجتماع قرار داده است. این مهم، در بخش‌های دیگر نیز تاثیر شگرفی خواهد داشت. بوسیله این مصادیق می‌توان به اهدافی همچون استقلال اقتصادی، حفظ حاکمیت و اقتدار سیاسی اسلام، تأمین رفاه عمومی و مبارزه با فقر، کاهش آسیب‌های اجتماعی، رشد و توسعه جامع اقتصادی و عدالت اقتصادی دست یافت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

453 - اهداف عدالت سیاسی از منظر قرآن کریم
سیدکاظم سیدباقری بتول ملاشفیعی

عدالت سیاسی به عنوان یکی از عناصر کلیدی در اندیشۀ سیاسی اسلام، ارزشی است که با فراگیر شدن آن، امور جامعه، در پیوند با قدرت، به تناسب در جای خود، قرار می‌گیرد و حقوق شهروندان به شایستگی ادا می‌شود، طبعا بررسی اهداف آن به شفافیت و مرزکشی دقیق آن با دیگر مکاتب می‌انجامد، آ چکیده کامل

عدالت سیاسی به عنوان یکی از عناصر کلیدی در اندیشۀ سیاسی اسلام، ارزشی است که با فراگیر شدن آن، امور جامعه، در پیوند با قدرت، به تناسب در جای خود، قرار می‌گیرد و حقوق شهروندان به شایستگی ادا می‌شود، طبعا بررسی اهداف آن به شفافیت و مرزکشی دقیق آن با دیگر مکاتب می‌انجامد، آن سان که مکاتب مختلف، اهداف متفاوت برای عدالت تعریف می‌کنند. نوشتۀ حاضر در پی پاسخ به پرسش اهداف عدالت سیاسی از منظر قرآن کریم است و با توجه به آن که در نگرۀ اسلامی، تشکیل حکومت، به هدف دستیابی به عدالت است و همین ارزش، راهبر جامعۀ اسلامی به سوی سعادت می‌باشد، با به کارگیری برخی از توانمندی‌های روشی تفسیر اجتهادی، در فرضیه بر این امر تاکید شده است که اهداف عدالت سیاسی را می‌توان در اموری چون ایجاد بسترهای رشد جامعه، توزیع عادلانۀ امکانات و فرصت‌ها و ایفای حقوق شهروندان جستجو کرد، اهدافی که راهبر انسان در جهت رسیدن به کمال و سعادت می‌گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

454 - اصول اندیشه سیاسی قرآنی امام خمینی
آرش دانش مهر رضا رمضانی

10.22034/sej.2020.1897545.1238

هدف پژوهش حاضر، بررسی اصول اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی می‌‌باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد، در اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی سیاست و هرگونه تلاش سیاسى به دو بخش الهى و غیرالهى تقسیم شده است. وى معتقد است که اگر تلاش مدیران، رهبران و برنامه‌ریزان امور چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر، بررسی اصول اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی می‌‌باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد، در اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی سیاست و هرگونه تلاش سیاسى به دو بخش الهى و غیرالهى تقسیم شده است. وى معتقد است که اگر تلاش مدیران، رهبران و برنامه‌ریزان امور اجتماعى و اصلاح‌طلبان و تحول‌خواهان در جهت صلاح، معنویت و مصالح مردم باشد، سیاست الهى نام دارد. این همان مفهومى است که درباره‌‌ی اهل بیت به کار رفته است، و اگر چنین نباشد سیاست شیطانى است. امام خمینى با اینکه در برخى از سخنان خود تصریح دارد که اساساً هدف اصلى انبیاء مسأله‌‌ی حکومت نبوده است و آنان براى تربیت و تزکیه‌‌ی اخلاقى و روحى انسان‌ها مبعوث شده‌اند، اما، مقوله‌‌ی مدیریت اجتماعى و نظم سیاسى جوامع بشرى را تا آنجا جدى و اجتناب‌ناپذیر مى‌‌شناسد که قرآن را به عنوان مجموعه معرفت‌ها و برنامه‌‌هاى معنوى و تربیتى انسان، کتاب حکومت دانست. وی بر این باور است که نسبت اجتماعیات قرآن با آیات عبادى آن از نسبت صد به یک هم بیشتر است. امام خمینی که قرآن را کتاب قانون مى‌شمارد، تقاضاى تشکیل دولت را در طبیعت تعالیم قرآن نهفته مى‌‌داند و براساس تعالیم قرآنى به ضرورت تشکیل نظام سیاسى و نظم اجتماعى جهت رشد معرفتى و تکامل معنوى انسان‌ها باور دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

455 - بررسی مفهوم آزادی از منظر قرآن کریم
شریف لک زایی نجمه کیخا

پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

456 - شگردهای تأثیرپذیری سیدحسن حسینی از قرآن کریم
حسن قاسم زاده ابلی خدابخش اسدالهی محمدرضا شاد منامن

10.30495/dk.2022.1946541.2371

مطالعۀ آثار ادبی از منظر تأثیر و تأثر، رهیافتی در جهت کشف و شناخت بینامتنی است؛ شناختی که برجستگی طرز، و سیاق پیروی هنرمند را آشکار می سازد. بهره گیری متنوّع سیدحسن حسینی، از قرآن کریم، بیانگر آشنایی او با شگردهای مختلف تأثیرپذیری است. حسینی در استفاده از قرآن کریم، ع چکیده کامل

مطالعۀ آثار ادبی از منظر تأثیر و تأثر، رهیافتی در جهت کشف و شناخت بینامتنی است؛ شناختی که برجستگی طرز، و سیاق پیروی هنرمند را آشکار می سازد. بهره گیری متنوّع سیدحسن حسینی، از قرآن کریم، بیانگر آشنایی او با شگردهای مختلف تأثیرپذیری است. حسینی در استفاده از قرآن کریم، علاوه بر تأثیرپذیری به شگردهای مختلف، دارای نوآوری و انسجام فکری بوده و واژه سازی و آوردن ترکیبات تازه، از ویژگی های بارز اشعار قرآنی به شمار می آید. حسینی با نوآوری در زبان، آن را غنا بخشیده، و با به کارگیری واژه ای آشنا در بعدی تازه از ساختار جمله، معنای جدیدی به آن داده است. واژه ها و عبارات در شعر حسینی، ابزاری برای بیان اندیشه به شمار می آید و هدف او، القای مفاهیم متعالی است؛ به تبع آن، بهره گیری از قرآن کریم، علاوه بر جنبۀ هنری و بلاغی آن، در جهت اثبات عقیده، بیان احوال درونی، تقدس بخشیدن به سرودۀ خویش است. حسینی از اثرپذیری تلمیحی بیشترین بهره را گرفته است. این پژوهش با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

457 - بررسی رویکردهای تأویلی بهاءولد از قرآن کریم
سعید فرزانه فرد علی رمضانی نرگس اصغری گوار

10.30495/dk.2021.684910

آثار منظوم و منثور صوفیان را براساس نوع معرفت به دو دسته می&lrm;‌‌‌ توان تقسیم کرد: معرفت شخصی و شهودی؛ معرفت رسمی و سازمان یافته. برخی صوفیّه در آثار خود از این دو نوع معرفت یاد کرده&lrm;‌اند. گاهی کلامشان از روی آگاهی و از نوع متن&lrm; های رسمی و مدرسی بوده ‌که هدف از چکیده کامل

آثار منظوم و منثور صوفیان را براساس نوع معرفت به دو دسته می&lrm;‌‌‌ توان تقسیم کرد: معرفت شخصی و شهودی؛ معرفت رسمی و سازمان یافته. برخی صوفیّه در آثار خود از این دو نوع معرفت یاد کرده&lrm;‌اند. گاهی کلامشان از روی آگاهی و از نوع متن&lrm; های رسمی و مدرسی بوده ‌که هدف از نگارش آن، شفافیّت معنا، تثبیت و تعلیم سنّت ها و آداب صوفیان و حاصل دانش قراردادی آنهاست؛ اما گاهی کلامشان حاصل تجربه&lrm;های درونی و دریافت‌های شخصی است و معنا در آن پوشیده و تأویل پذیر است و هدف از نگارش آن، بیان تجربه&lrm; های شهودی و دریافت های درونی و شخصی در لحظات شور و وجد و حال است. یکی از نثرهای صوفیانه-که در آن این ویژگی ها به خوبی احساس می&lrm; شود کتاب معارف بهاءولد است که نویسنده در آن به بیان افکار، رؤیاها و احوال درونی خویش در لحظات اوج هیجان های عاطفی، پرداخته است. غلبة زبان استعاری، ابهام، تأویل پذیری و پراکنش معنایی در سراسر آن وجود دارد. تأویلی که بهاءولد در این کتاب از آیات قرآن دارد، بسیار بدیع و تازه است. نگارنده در این مقاله به روش توصیفی– تحلیلی در صدد آن است که تأویلات بهاءولد را مورد بحث و بررسی قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

458 - تجلّی قرآن و حدیث در سعادت نامۀ شیخ محمود شبستری
حمید عدالت فر سید محسن ساجدی راد محمدعلی آتش سودا

10.30495/dk.2021.1919832.2181

قرآن، نوری است از نور النوّر به پیامبر گرامی اسلام به واسطۀ جبرییل امین نازل شده است. این کتاب آسمانی چارچوب و اساس دین اسلام را تشکیل می دهد، لذا نخستین کتاب و راهنمای اصلی مسلمین است. قرآن و حدیث پیامبر و ائمۀ اطهار، فرقان و جان مایۀ فرهنگ مسلمانان بوده و در زندگی آنا چکیده کامل

قرآن، نوری است از نور النوّر به پیامبر گرامی اسلام به واسطۀ جبرییل امین نازل شده است. این کتاب آسمانی چارچوب و اساس دین اسلام را تشکیل می دهد، لذا نخستین کتاب و راهنمای اصلی مسلمین است. قرآن و حدیث پیامبر و ائمۀ اطهار، فرقان و جان مایۀ فرهنگ مسلمانان بوده و در زندگی آنان راه جُسته است. آثار ادبی و هنری و عرفانی مسلمانان با استناد به قرآن و احادیث نبوی، سندیت پیدا می کند. ادبیات و زبان فارسی نیز از آن بهره مند گردیده است. از جمله آثار ادبی و عرفانی، کتاب سعادت نامه شیخ الاسلام شیخ محمود شبستری، فقیه و عارف برجستۀ سدۀ هشتم هجری را می توان نام برد. این منظومه دارای سه هزار بیت و هشت باب در قالب مثنوی و در وزن خفیف حدیقه الحقیقه سنائی سروده شده است که هر باب دارای فصل ها و حکایات و تمثیلات می باشد. این منظومه دربارۀ معرفت ذات واجب الوجود و صفات و اسما و افعال خداوند است. این مقاله به روش (توصیفی- تحلیلی) می کوشد تا تاثیر بلاغی از شگرهای ادبی و اثرپذیری واژگانی را در بهره مندی از آیات قرآن و احادیث نشان دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

459 - رویکردی هستی شناختی به خوانش ژاک دریدا از سورۀ روم با بهره گیری از تفسیر فارسی آیت الله جوادی آملی
مریم سلطان بیاد روحیه نظیری پور محمد حسن برهانی فر

10.30495/dk.2021.1927563.2238

دریدا در تلاش برای ارائۀ یک خوانش دموکراتیک از قرآن آن را کتاب مهمان‌نوازی و بخشودن بی‌قید و شرط نسبت به همۀ دیگری‌ها معرفی می‌نماید، اما پیامبر(ص) را از این قاعده مهمان‌نوازی و بخشودن بی‌قید و شرط مستثنی می‌داند. این خوانش دریدا تاکنون مورد بررسی تحلیل‌گران قرار‌نگرفته چکیده کامل

دریدا در تلاش برای ارائۀ یک خوانش دموکراتیک از قرآن آن را کتاب مهمان‌نوازی و بخشودن بی‌قید و شرط نسبت به همۀ دیگری‌ها معرفی می‌نماید، اما پیامبر(ص) را از این قاعده مهمان‌نوازی و بخشودن بی‌قید و شرط مستثنی می‌داند. این خوانش دریدا تاکنون مورد بررسی تحلیل‌گران قرار‌نگرفته است. هدف این تحقیق بررسی چرایی این خوانش دریدا از قرآن و مستثنی دانستن پیامبر (ص) از آن است. در این روش توصیفی-تحلیلی- تطبیقی، مفاهیم مد نظر دریدا در متن قرآن مورد بررسی قرار‌گرفته و جایگاه شناخت‌شناسانه پیامبر بر مبنای خود متن تحلیل شده است. در این راستا از خوانش هستی شناختی به متن قرآن استفاده شده که متن را مستقل از خواننده و نویسنده در نظر می‌گیرد. این خوانش قابل مقایسه با خوانش شالوده‌شکنانه دریدا است زیرا شالوده‌شکنی از دل این رویکرد هستی‌شناسانه به متن بیرون آمده است. در عین حال این روش خوانش بسیار با رویکرد قرآن به قرآن علامه طباطبایی شباهت دارد و مناسب قرآن‌پژوهی است. برای اطمینان از صحت علمی یافته های این تحلیل از تفسیر عالمانه آیت الله جوادی آملی بهره گرفته شده تا از تقلیل متن قران به متن ادبی صرف و همین طور تفسیر به رای جلوگیری شود. یافته‌های این مطالعه نشان‌دهنده این امر بوده است که دریدا از شواهد بسیاری در متن که ناقض خوانش او است چشم‌پوشی نموده و در نتیجه عملکرد پیامبر‌(ص) را متضاد با قرآن یافته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

460 - برابر نهادهای قرآنی و ساختار دستوری آنها در تفسیر کشف الاسرار و عُدّة الابرار
غلام حسن پیرزاده گرمی علی محمد موذنی

10.30495/dk.2022.697641

یکی از تفسیرهای مهمّ فارسی در قرن ششم هجری‌، تفسیر کشف‌الاسرار و عُدّة‌الابرار رشیدالدّین ابوالفضل میبدی است‌. وی از شاگردان خواجه عبدالله انصاری است و در تفسیر خود‌، تحت تأثیر آموزه‌های او قرار گرفته است‌.این تفسیر در سه نوبت النّوبة الاُولی ‌، النّوبة الثّانیة و النّو چکیده کامل

یکی از تفسیرهای مهمّ فارسی در قرن ششم هجری‌، تفسیر کشف‌الاسرار و عُدّة‌الابرار رشیدالدّین ابوالفضل میبدی است‌. وی از شاگردان خواجه عبدالله انصاری است و در تفسیر خود‌، تحت تأثیر آموزه‌های او قرار گرفته است‌.این تفسیر در سه نوبت النّوبة الاُولی ‌، النّوبة الثّانیة و النّوبة الثّالثة مورد تفسیر واقع شده است‌.در نوبت اوّل‌، معنی تحت الّلفظی آیه می‌آید که در این قسمت لغات و ترکیبات جالب توجّه فارسی در برابر نهاد کلمات عربی آمده است‌. در نوبت دوم‌، شأن نزول آیه‌، ناسخ و منسوخ بودن و تفسیر شرعی آن‌. و در نوبت سوم، تأویلات عارفانه بیان شده است‌.نگارنده در این رساله‌، کوشیده است تا به بررسی برابرنهادهای قرآنی‌، تعبیرات و ترکیبات حالب توجه در زبان هِرَوی بپردازد و ویژگی‌های دستوری از نوع افعال‌، اسامی‌، قیود‌، ضمایر و حروف بیان شود‌. و ابهاماتی که در تحقیقات قبلی آشکار شده‌، برطرف نماید و هدف از آن بیان کردن تازگی‌ها و کاربردهای ناب زبان فارسی در عصر خواجه عبدالله انصاری است که متروک و فراموش شده و استعداد اِحیا دارند‌، بیان شوند‌. ناگفته نماند که نگارنده در تحقیق و پژوهش خود‌، ناز شیوۀ توصیفی_تحلیلی بهره برده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

461 - نگاهى به عنصرهاى ساختارى داستان حضرت یوسف (ع) در قرآن مجید
تورج عقدایی

در فایل اصل مقاله موجود است

در فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

462 - مقایسۀ تطبیقی داستان فریدون در شاهنامه با داستان های قرآن
فرحناز حسینی احمد ذاکری

در فایل اصل مقاله موجود است

در فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

463 - سیف، شاعرى صوفى و نقادى بى پروا
زهرا پارساپور

در فایل اصل مقاله موجود است.

در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

464 - برداشت های عرفانی مولوی از عناصر قصص قرآنی پیامبران اولوالعزم در مثنوی
محمدرضا سنگری لیلا حاجی

در فایل اصل مقاله موجود است.

در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

465 - بازتاب کعبه دراشعار مولوی
نصراله امامی فرزانه یوسف قنبری سهیلا فضیلت راد

کعبه،مقدّس‌ترین معبد الهی، که عمری به درازای حیات این جهان دارد همچون نگینی بر تارک هستی می درخشد این بنای ارزشمند و آیین مقدّس حج، در شعر و ادب فارسى، جایگاهى ویژه و بس والا دارند و سخنوران و ادیبان، هر یک از زاویۀ خاص خود به آن ها توجّه کرده‌اند.در این میان شاعر بزرگ چکیده کامل

کعبه،مقدّس‌ترین معبد الهی، که عمری به درازای حیات این جهان دارد همچون نگینی بر تارک هستی می درخشد این بنای ارزشمند و آیین مقدّس حج، در شعر و ادب فارسى، جایگاهى ویژه و بس والا دارند و سخنوران و ادیبان، هر یک از زاویۀ خاص خود به آن ها توجّه کرده‌اند.در این میان شاعر بزرگ و عارف ادب فارسی یعنی مولوی بنا به دید عرفانی خود بدان نگریسته‌ و در این راستا آثار ارزنده کعبه در اشعار این شاعرگرانقدر با مفاهیمی تقریبا یکسان جلوه می کندکه اهم آن ها عبارتند از: خانۀ دل، کعبه در مفهوم مجازی شرع، برتری کعبۀ دل بر کعبۀ گِل ، برتری حج باطن برحج ظاهر، کعبه در معنای حقیقی و در معنای مقصود والا. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

466 - سحر و جادو درداستان‌های هزار و یکشب و قرآن کریم
مصطفی خدایاری زکیه دهنمکی

هزار و یکشب سرشار از افسانه و افسون است.افسانه&lrm;هایی که در این کتاب از پی هم می&lrm;گذرند،اتفاقات و حوادثی را در بطن خود می&lrm;پرورانند اگر چه در دنیای خود طبیعی و عادی هستند، اما به آسانی در باور ما نمی&lrm;گنجد. ما با آنها مأنوس نیستیم و تنها آنها را به حساب مافوق چکیده کامل

هزار و یکشب سرشار از افسانه و افسون است.افسانه&lrm;هایی که در این کتاب از پی هم می&lrm;گذرند،اتفاقات و حوادثی را در بطن خود می&lrm;پرورانند اگر چه در دنیای خود طبیعی و عادی هستند، اما به آسانی در باور ما نمی&lrm;گنجد. ما با آنها مأنوس نیستیم و تنها آنها را به حساب مافوق طبیعی بودن می&lrm;گذاریم. سحر و جادو در هزار و یکشب جایگاه ویژه&lrm;ای دارد، نه هر کس، تنها دو دسته از افراد آنها را به کار می&lrm;بردند.افراد خوب و افراد بد! در داستان&lrm;های هزار و یکشب عمدتاً زنان ساحرند و افسونگر. دنیای هزار و یکشب دنیای انسان&lrm;هایی است که با دیوان و پریان زندگی می&lrm;کنند و چون یارای برابری در مقابل آنان را ندارند سحر و جادو را در برابر ناملایمات، برای آنان و گاه برای همجنسان خود به کار می&lrm;گیرند. آنچه که در ذهن ما پذیرفتن وجود سحر و جادو را کمی&lrm;آسان&lrm;تر نموده است، تأیید این مسأله در کتاب آسمانی ماست.قرآن کریم،در برخی از آیات، سحر و جادو را ممکن دانسته و صد البته جادو و جادوگری را منع نموده است. اما در هزار و یک شب، سحر و جادوگری امری مأنوس است. در این مقالهسحر و جادو در هزار و یکشبو قرآن، به ویژه آیه 102 سوره بقره،به گونه&lrm;ای مبسوط تر با رهیافتی توصیفی - تحلیلی با بهره&lrm;گیری از روش اسنادی و کتابخانه&lrm;ای در قالب مقاله علمی &lrm;پژوهشی مقایسه و تحلیل شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

467 - پرتوامر ونهی آیات قرآنی واحادیث نبوی در دیوان حکیم سنایی غزنوی
ماه نظری

در فایل اصل مقاله موجود است

در فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

468 - بررسى توبه در شعرعطار نیشابوری
رضا اشرف زاده مژگان حجت پور بیرگانی

در فایل اصل مقاله موجودد است.

در فایل اصل مقاله موجودد است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

469 - اقسام و القاب بهشت در قرآن و شعر فارسی تا قرن هشتم هجری
مریم محمدزاده

در ادب فارسی و در تفاسیری از قبیل اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ترجمة تفسیر طبری و کشف الاسرار از هشت بهشت سخن به میان آمده است؛ در حالی که در دو روایت جداگانه ای که از ابن عباس نقل شده از هفت بهشت بحث شده است و امام باقر(ع) در کافی، تعداد بهشت ها را چهار بهشت می داند چکیده کامل

در ادب فارسی و در تفاسیری از قبیل اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ترجمة تفسیر طبری و کشف الاسرار از هشت بهشت سخن به میان آمده است؛ در حالی که در دو روایت جداگانه ای که از ابن عباس نقل شده از هفت بهشت بحث شده است و امام باقر(ع) در کافی، تعداد بهشت ها را چهار بهشت می داند. علاوه بر این آراء گوناگون در زمینة تعداد بهشت ها، اسامی آنها نیز به طور یکسان روایت نشده است؛ لذا در این پژوهش به روش کتابخانه ای و با استفاده از ابزار فیش برداری و بهره گیری از فنّ تحلیل محتوا، به بررسی انواع و اقسام بهشت در قرآن پرداخته شد و مفاهیم و تصاویر ارائه شده دربارة آنها با شعر فارسی تا قرن هشتم هجری مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که بر خلاف تصوّر عمومی که در ادبیّات فارسی نیز منعکس شده است در منبع وحی، از چهار بهشت جنّه العدن، جنّه النعیم، جنّه المأوی و جنّه الفردوس سخن به میان آمده است و دارالسّلام، دارالقرار، علّییین و خلد، القاب این چهار بهشت هستند که به نادرست در اعتقاد عمومی و ادبیّات فارسی جزو اقسام هشت بهشت مطرح گردیده اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

470 - جلوه های بخشش و بخل در گلستان و بوستان
حسینعلی موسی زاده سید محمود سید صادقی سید جعفر حمیدی

در این مقاله دو موضوع بخشش و بخل مورد توجّه قرارگرفته‌اند . دو موضوعی که نه تنها تصوّر برخی از مردم نسبت به آنها درست نیست بلکه بالعکس ، بخشیدن ،نوعی به دست آوردن و خساست از دست دادن است . در این نوشته تعدادی از کتاب‌های روان شناسی موفّقیّت مورد مطالعه واقع شده است و در چکیده کامل

در این مقاله دو موضوع بخشش و بخل مورد توجّه قرارگرفته‌اند . دو موضوعی که نه تنها تصوّر برخی از مردم نسبت به آنها درست نیست بلکه بالعکس ، بخشیدن ،نوعی به دست آوردن و خساست از دست دادن است . در این نوشته تعدادی از کتاب‌های روان شناسی موفّقیّت مورد مطالعه واقع شده است و در کنار آن و برای اثبات این مطالب در کتاب‌های گلستان و بوستان سعدی ، پژوهش شده و ابیات و عباراتی که تأیید بر چنین مضمونی دارند استخراج و توضیح داده شده است . این تحقیق می‌خواهد بیشتر درباره‌ی بعد روان شناسی صفت مثبت بخشندگی و صفت منفی بخل ، تفحّص کند ، هم چنین می‌خواهد اثبات نماید که کتاب‌های گلستان و بوستان نه تنها اخلاقی هستند بلکه فراتر از آن روان شناسی اخلاق هستند و نکته های ویژه ای از اخلاق در آنها بیان شده است که راه خوشبختی حقیقی را برای مردم نمایان می سازد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

471 - فلسفۀ امتحان الهی و صفات مبتلایان در مثنوی با رویکردی بر قرآن کریم
طاهره شاکریان مهرعلی یزدان پناه حسین پارسائی

10.30495/dk.2020.679783

بر پایۀ نص صریح قرآنی، امتحان الهی سنت حتمی، مداوم و پر تکرار در روند زندگی انسان هاست. امری دائمی که همۀ آفریده ها حتی فرشتگان و پیامبران را نیز دربرمی گیرد و با توجه به آستانه تحمل شان متغیر است. این امر در رهنامه های عرفانی به‌ ویژه مثنوی، بازتاب گسترده ای دارد. چکیده کامل

بر پایۀ نص صریح قرآنی، امتحان الهی سنت حتمی، مداوم و پر تکرار در روند زندگی انسان هاست. امری دائمی که همۀ آفریده ها حتی فرشتگان و پیامبران را نیز دربرمی گیرد و با توجه به آستانه تحمل شان متغیر است. این امر در رهنامه های عرفانی به‌ ویژه مثنوی، بازتاب گسترده ای دارد. پژوهش حاضر برآن است که پرسش برخی سوالات از جمله این که بروز بسیاری از مشکلات در امور دنیوی چیست؟ چرا برخی توانگر یا گرفتار هستند؟ پاسخ دهد. سوالاتی از این قبیل سبب شد تا نگارنده با روش توصیفی تحلیل محتوا، (توصیفی-تحلیلی) شیوۀ کیفی و مطالعه در متون دینی و ادبی، به ویژه مثنوی، پاسخ‌هایی فراهم آورد. در مثنوی کنش مبتلایان، موصوف به صفت های ستوده یا ناستوده هستند. در پایان از نگاه مولانا، عرصۀ گیتی جولانگاه آزمون و ابتلاء الهی است که رسالتی بزرگ در پی دارد و بلا، زمینه ساز نهان بینی و آگاهی است. نتیجۀ تکاپوی انسان بردبار، رسیدن به تکامل و پیوستن به لقای الهی است. استدراج از پیچیده‌ترین آزمایش‌ها و ایمان آوری رمز کامیابی است و در نهایت خرسندی خداوند، از برآمدهای ثمربخش فلسفۀ امتحانات است. از منظر مولانا عواید امتحان الهی در شناسایی استحقاق، سنجش سره از ناسره، تقرب به حق، شکوفایی و رشد استعدادهای بالقوه برای رسیدن به فرگشتگی خوشایند است. مولانا صبر، توبه، دعا، ایمان آوری، تسلیم، تضرع و... را، راه کاهش و درمان ابتلا می داند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

472 - بررسی و تحلیل کارکردهای بلاغی واژه های قرآنی در غزل عرفی شیرازی
رضا رفایی قدیمی مشهد خلیل پروینی

10.30495/dk.2021.682098

قرآن کریم، به مثابۀ والاترین متن اسلامی، همواره آبشخور شاعران پارسی سخن بوده است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر قرآن کریم بر تصویرسازی در غزل عرفی شیرازی، از شاعران پیشگام سبک هندی در قرن دهم است. مدعای اصلی پژوهش حاضر این است که عرفی در غزلیات خود از واژه های قرآنی در خل چکیده کامل

قرآن کریم، به مثابۀ والاترین متن اسلامی، همواره آبشخور شاعران پارسی سخن بوده است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر قرآن کریم بر تصویرسازی در غزل عرفی شیرازی، از شاعران پیشگام سبک هندی در قرن دهم است. مدعای اصلی پژوهش حاضر این است که عرفی در غزلیات خود از واژه های قرآنی در خلق تصاویر نازک خیالانه و بدیع، سود جسته است و واژه های قرآنی، در غزل او در بسیاری از موارد، از جنبۀ زیبایی شناسی و تصویرآفرینی قابل بررسی و تحلیل هستند. برای اثبات این مدعا، و نیز بررسی جایگاه قرآن در شعر عرفی، غزلیات او از حیث تأثیرگذاری قرآن بر تصویرآفرینی در حوزۀ دو علم بیان و بدیع مورد بررسی قرار گرفته است و انواع وام گیری های این شاعر از قرآن کریم در خلق تصاویر شعری، واکاوی شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بیش ترین استفادۀ عرفی از قرآن کریم در خلق تصاویر، در اغراق نازک خیالانه و نیز در ساخت استعاره صورت پذیرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

473 - اثربخشی آموزش مهارت های زندگی مبتنی بر آموزه های قرآنی بر سلامت روان هنرجویان دختر هنرستان ها
سیده علیا عمادیان لیلا حسینی طبقدهی

هدف: این پژوهش با هدف اثربخشی آموزش مهارتهای زندگی مبتنی بر آموزه های قرآن بر سلامت روان هنرجویان دختر انجام شد. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، شامل هنرجویان دختر هنرستانهای شهرستان ساری درسال تحصیلی ۹ چکیده کامل

هدف: این پژوهش با هدف اثربخشی آموزش مهارتهای زندگی مبتنی بر آموزه های قرآن بر سلامت روان هنرجویان دختر انجام شد. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، شامل هنرجویان دختر هنرستانهای شهرستان ساری درسال تحصیلی ۹۹-۹۸ بود. بر اساس جدول کرجسی و مورگان 201 نفر از هنرجویان انتخاب شدند و به پرسشنامه سلامت روان گلدبرگ و هیلر (1972) پاسخ دادند. با استفاده از روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند، 30 نفر از هنرجویانی که بالاترین نمره را در این پرسشنامه گرفتند، به عنوان نمونه آماری انتخاب شده و بطور تصادفی در دو گروه آزمایش (15نفر) و کنترل (15نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش طی12جلسه یک ساعته تحت آموزش مهارتهای زندگی مبتنی بر آموزه های قرآن قرار گرفتند وگروه کنترل مداخله ای دریافت نکردند. پس از اتمام برنامه آموزش هردوگروه به پرسشنامه سلامت روان پاسخ دادند (پس آزمون) و پس از یک ماه و نیم پیگیری بعمل آمد. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که آموزش مهارتهای زندگی مبتنی بر آموزه های قرآن باعث افزایش سطح سلامت روان هنرجویان دختر هنرستان های شهرستان ساری شده است (01/0>(p. نتایج پیگیری نمرات گروه آزمایش پس از یک ماه و نیم حاکی از ماندگاری اثر مداخلاتی بود. نتیجه گیری: آموزش مهارت های زندگی براساس آموزه های قرآن می تواند با ایجاد فضای روانی لازم، دانش آموزان را با فرایندهای شناختی، هیجانی و رفتاری آشنا کرده و موجب می شود نحوه مدیریت و استفاده از مهارتهای شناختی، هیجانی و رفتاری را یاد بگیرند پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

474 - الإلهامات والإشارات القرآنیة فی القصیدة الثانیة من دیوان خاقانی
عباس ماهیار عطاءالله کوبال فریدون کوره‌ئی

خاقانی (595-520ق) شاعر فارسی اللسان، معروف، وهو صاحب قصائد فخمة وأشعار عمیقة وصعبة ومبهمة، کما یعد أکثر شعراء الأسلوب الأذربیجانی شهرة فی القرن السادس. شعره یزخر بالمواضیع العلمیة والمصطلحات الدینیة، وهو دائرة المعارف فی علوم القرآن والحدیث. إن التسلط على مختلف أنواع ال چکیده کامل

خاقانی (595-520ق) شاعر فارسی اللسان، معروف، وهو صاحب قصائد فخمة وأشعار عمیقة وصعبة ومبهمة، کما یعد أکثر شعراء الأسلوب الأذربیجانی شهرة فی القرن السادس. شعره یزخر بالمواضیع العلمیة والمصطلحات الدینیة، وهو دائرة المعارف فی علوم القرآن والحدیث. إن التسلط على مختلف أنواع العلوم واستخدامها فی شعر هذا الشاعر الکبیر وفکره وإبداعه جعل فهم شعره یبدو معقداً ومبهماً، فقد ضمن شعره الکثیر من مفاهیم الزهد والأخلاق بالاستفادة من الأحادیث النبویة والآیات القرآنیة، ولا شک فی أن الإلمام بالقرآن وتفسیره من مفاتیح حل الکثیر من مشکلات أبیات هذا الشاعر. وسنتناول فی هذه المقالة سبل توظیف القرآن والمضامین الإلهیة فی القصیدة الثانیة – فقط - من دیوان خاقانی. ومن المؤکد أننا سنذکر فی البدایة توضیحات عامة عن الشاعر، وارتباطه بالقرآن ونقدم تعریفا للقصیدة الثانیة التی مطلعها: ای پنج نوبه کوفته در دار ملک لا لا در چهار بالش وحدت کشد تو را - أیها الطارق باب ملک "لا" خمس مرات إن "لا" تقودک إلى مسند التوحید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

475 - دراسة الترجمات التفسیریة الفارسیة للقرآن الکریم ونقدها
علی حاجی خانی

إنّ الترجمة التفسیریة هی الترجمة التی لاتهتمّ بالنصّ الأصلی اهتمام الترجمة الحرفیة الشدید به، الأمر الذی یؤدّی إلی وصف النصّ المترجم بشکل ناقص لایحقق المطابقة المطلوبة معه. یتعرض هذا المقال لدراسة الترجمات التفسیریة للقرآن الکریم ونقدها حیث یتناول هذه الترجمات فی بعض ال چکیده کامل

إنّ الترجمة التفسیریة هی الترجمة التی لاتهتمّ بالنصّ الأصلی اهتمام الترجمة الحرفیة الشدید به، الأمر الذی یؤدّی إلی وصف النصّ المترجم بشکل ناقص لایحقق المطابقة المطلوبة معه. یتعرض هذا المقال لدراسة الترجمات التفسیریة للقرآن الکریم ونقدها حیث یتناول هذه الترجمات فی بعض الآیات القرآنیة المنتخبة علی أساس المحاور التالیة: 1. مطابقة الترجمة مع النصّ القرآنی. 2. الحذف والتقدیر فی الترجمة. 3. ترجمة أدوات التؤکید. 4. مسألة توحید الترجمة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

476 - السیاق وأثره فی تأصیل نظریة التصویر الفنّی؛ دلالة المفردة القرآنیة نموذجاً
محمود شکیب انصاری غلامرضا کریمی فرد محمد کبیری

تجلّت فکرة التصویر الفنّی فی النقد العربی المعاصر کمحاولة لعرض نظریة أدبیة أصیلة ترجع أصولها إلی دراسات وبحوث إسلامیة وعربیة قدیمة. وبالرغم من أصالة الفکرة وعلمیة النظریة فإنّ الباحث الإسلامیّ والعربیّ قلمّا یتنبّه إلی السیاق کمکوِّن أساسی للتصویرالفنّی ممّا یساعد علی إ چکیده کامل

تجلّت فکرة التصویر الفنّی فی النقد العربی المعاصر کمحاولة لعرض نظریة أدبیة أصیلة ترجع أصولها إلی دراسات وبحوث إسلامیة وعربیة قدیمة. وبالرغم من أصالة الفکرة وعلمیة النظریة فإنّ الباحث الإسلامیّ والعربیّ قلمّا یتنبّه إلی السیاق کمکوِّن أساسی للتصویرالفنّی ممّا یساعد علی إثبات الفکرة کنظریة أدبیة إسلامیة. وقد انطلق هذا البحث محاولاً لإثبات جزء أساسی من فکرة التصویر الفنّی؛ یتمثّل فی علاقة السیاق بآلیّات التصویر الأدبی وعناصره، وذلک من خلال إجراء دراسة فی لغة القرآن الکریم ومفرداته باعتبارها خیر مادّة توفّرت فیها مظاهر التصویر الفنّی وملامحه. وقد کشفت الدراسة عن علاقة تفاعلیِّة متواصلة بین الدلالة اللغویة للمفردة ودلالتها التصویریة التی ینتجها نظام متناسق من السیاق اللغوی وسیاق الموقف. وأنّ هذه العلاقة تقع فی تفاعل مستمر ینطلق من مرحلة توظیف الدلالة اللغویة للمفردة القرآنیة حتی تحویلها إلی دلالة تصویریة تنشأ عن دلالات انـزیاحیة، أو إیقاعیة، أو إیحائیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

477 - مکانة القرآن لدی إقبال وتأثره به فی شعره الفارسی
عبدالله رسول نژاد

یعتبر محمد إقبال لاهوری، من أعلام الشعر الإسلامی الملتزم فی العصر الحدیث، وهو لاینسب نفسه إلى وطن محدود ولا إلى طائفة معینة ولا یحصر غایته وفکرته فی إطار الجنسیات والحدود، بل یرى وطنه العالَم الإیمانیّ الذی لایعرف الحدود. وهو شاعر یلتزم برسالته الشعریة ویرى أن سر حیاة ک چکیده کامل

یعتبر محمد إقبال لاهوری، من أعلام الشعر الإسلامی الملتزم فی العصر الحدیث، وهو لاینسب نفسه إلى وطن محدود ولا إلى طائفة معینة ولا یحصر غایته وفکرته فی إطار الجنسیات والحدود، بل یرى وطنه العالَم الإیمانیّ الذی لایعرف الحدود. وهو شاعر یلتزم برسالته الشعریة ویرى أن سر حیاة کلماته المکتوبة، لیس فی بریق الکلمات ولا فی موسیقی العبارات، بل یکمنُ فی قوّة إیمانه بمدلول الکلمات؛ فهو صاحب مدرسة شعریة فلسفیّة هادفة تعتقد بأنّ الشعر وارث النبوة، ورسالته إصلاح البشر والنهوض به إلی المستوی الذی أراد الله له. وتهدف هذه الدراسة، ملتزمة بالمنهج الوصفی التحلیلی إلى أن تلقی بعض الأضواء علی مکانة القرآن لدی إقبال وکیفیّة تأثره به واستنباطه المفاهیم الفکریّة والتربویّة منه مبیّنة نبذة من آرائه حول القرآن ودوره فی خلق الفرد المسلم المؤمن بذاته. وتشیر النتائج إلی أنّ إقبال، أقبل علی القرآن بالعقل والقلب لاستلهام تجربة روحیة وعلمیة معا. واستلهم مضامینه الشعریة خاصة فی أشعاره الفارسیة من القرآن ولم یکن إقباله علی القرآن کشاعر یستلهم من القرآن عبارات أو مفاهیم، یستخدمها لأهدافه الأدبیة ولتوسیع أغراضه الشعریة فحسب، بل کان إقباله علیه کمؤمن یستلهم منه أفکاره وقیمه وهو یبتعد فی ذلک عن التأویلات المعروفة لدی شعراء الصوفیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

478 - التناص القرآنی فی الشعر العراقی المعاصر؛ دراسة ونقد
علی سلیمی عبدالصاحب طهماسبی

لقد تطور الشعر العربی الحدیث وتزین بأنواع التّناصّ، منها الأسطوری والتاریخی والدّینیّ. إنّ کثرة استخدام هذه الظاهرة، وخاصّة ما یسمّی منه بالتناص القرآنی تقتضی دراسته دراسة نقدیة لإیضاح مواطن الجمال والقبح فیها ولتحدید إطار لها. للتناص القرآنی، نظراً لتعامل الشاعر مع الق چکیده کامل

لقد تطور الشعر العربی الحدیث وتزین بأنواع التّناصّ، منها الأسطوری والتاریخی والدّینیّ. إنّ کثرة استخدام هذه الظاهرة، وخاصّة ما یسمّی منه بالتناص القرآنی تقتضی دراسته دراسة نقدیة لإیضاح مواطن الجمال والقبح فیها ولتحدید إطار لها. للتناص القرآنی، نظراً لتعامل الشاعر مع القرآن والأخذ منه، أشکال مختلفة، منها: التناص الشکلی (الکامل، أوالجزئی)، الإشاری والامتصاصی، ولکل منها جوانب سلبیة وإیجابیة، فبعضه رائع وجمیل، لأنّه یزداد الشعر به روعة ورونقاً؛ وقسم منه ضعیف ورکیک، لأنّه لایتناسب وشأن القرآن السامی. والملاحظ أنّ التناص الشّکلیّ بنوعیه الکلی والجزئی أکثر تعریضا للنص القرآنی للتحریف والزلل وهو أشد حاجة إلی النّقاش والبحث، بینما أنّ الامتصاصیّ والإشاریّ منه أقل تعرضا للمزالق والأخطاء، وهو الذی یمنح الشعر فنیة وجمالا.هذه الدراسة تتناول نماذج من التناص القرآنی فی الشعر العراقی المعاصر برؤیة نقدیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

479 - الأسلوب والأسلوبیة وعناصر الأسلوب الأدبی من منظور القرآن الکریم
علی حاجی خانی

یشمل الأسلوب فی نظر القدماء والمعاصرین الناحیتین المعنویة واللفظیة، کما أن هناک أنواعا مختلفة من الأسلوب عالجها القدماء والمحدثون سواء فی ذلک الغربیون والمسلمون. بالإضافة إلی ذلک فإن مفاهیم الأسلوب ومعانیه مختلفة فی المنظور الغربی والإسلامی. فهناک العدید من التعاریف قدو چکیده کامل

یشمل الأسلوب فی نظر القدماء والمعاصرین الناحیتین المعنویة واللفظیة، کما أن هناک أنواعا مختلفة من الأسلوب عالجها القدماء والمحدثون سواء فی ذلک الغربیون والمسلمون. بالإضافة إلی ذلک فإن مفاهیم الأسلوب ومعانیه مختلفة فی المنظور الغربی والإسلامی. فهناک العدید من التعاریف قدورد فی الکتب المرتبطة بالموضوع، ولا یخفى أن للإسلوب عناصر مختلفة من منظور المدارس الغربیة ومن المنظور الإسلامی.ولکن العناصر الإسلامیة للإسلوب لم یتم التعریف بها من قبل بشکل واضح منهجی من خلال الآیات القرآنیة المبارکة. یتناول هذا المقال الأسلوب الأدبی وعناصره وآراء القدماء فی ذلک بالإضافة إلی الأسلوب ومعانیه من منظور المدارس الغربیة المعاصرة وذکر الفوارق الرئیسة بین المواقف العلمانیة والإسلامیة فیما یتعلق بعناصر الأسلوب الأدبی، ومن جملتها الفطرة والنیة والإیمان والتوحید والعقل والعاطفة والشعور والموهبة والمیول والرغبات وکذلک دور المسؤولیة فی هذا الأدب مستعینا بالمنهجین التوصیفی والتحلیلی مع الاستشهاد بالآیات القرآنیة کما تطلب الأمر ذلک. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

480 - دراسة القصة القرآنیة القصیرة جدا وعناصرها
جلال مرامی مینا عربی

إن القصة القصیرة جداً (ق.ق.ج) قصة فی حجم قصیر جداً، یحکی حدثاً محدوداً جداً وفی الوقت نفسه تتضمّن مضامین عظیمة. نجد من خلال دراسة آی القرآن الکریم قصصاً فی أحجام مختلفة، یتراوح طولها بین سطور وصفحات، کما نجد بینها ما لا یتعدی حجمها عن بضعة أسطر قلیلة حیث یتیح لدراستها ع چکیده کامل

إن القصة القصیرة جداً (ق.ق.ج) قصة فی حجم قصیر جداً، یحکی حدثاً محدوداً جداً وفی الوقت نفسه تتضمّن مضامین عظیمة. نجد من خلال دراسة آی القرآن الکریم قصصاً فی أحجام مختلفة، یتراوح طولها بین سطور وصفحات، کما نجد بینها ما لا یتعدی حجمها عن بضعة أسطر قلیلة حیث یتیح لدراستها علی ضوء معاییر القصة القصیرة جداً التی تتصف بقصر الحجم کمیزة أساسیة لها، وإذا أکدت الدراسات صحة اعتبار هذه النماذج القرآنیة القصیرة جداً فی إطار هذا الجنس الأدبی، فتُرفض الفکرة التی تری جنس القصة القصیرة جداً من إبداع الأدب الغربی المعاصر. تهتمّ هذه المقالة بدراسة هذا الجنس الأدبی فی القرآن الکریم من خلال تعریف "ق.ق.ج" وعناصرها، وطرح نماذج قصصیة قصیرة جداً من سور البقرة، والحجر، والنحل، ویس، علی النموذج الفنی لندرس مدی اتصال هذا الجنس الأدبی بجذور إسلامیة. تشیر الدراسة اتصاف هذه النماذج القصصیة القرآنیة بمیزات القصة الفنیة القصیرة جداً، ناهیک عن الصفات الثانویة التی تتمیز بها، وبذلک تؤکَّد فرضیة البحث، مما یؤید بدایات إسلامیة لجنس القصة القصیرة جداً. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

481 - الأثر الفنی للقصّة القرآنیّة فی بناء قصّة یوسف وزلیخا الفارسیّة (کتاب مثنوی معنوی نموذجا)
مظهر مقدمی فر حمیرا حمیدی

یعتمد القرآنُ الکریم علی القصّة ویعتبرها من الوسائل الهادفة إلى إصلاح الإنسان وتربیة فکره، ویعالج من خلالها قضایا الإنسان فی أحواله المختلفة علی مرّ العصور والأزمان. فالقرآن لیس مجرد تاریخ للأنبیاء ولا تاریخ الملوک وأبطال القصص؛ فمن الأنبیاء مَن أغفل القرآن ذکر أسمائهم، چکیده کامل

یعتمد القرآنُ الکریم علی القصّة ویعتبرها من الوسائل الهادفة إلى إصلاح الإنسان وتربیة فکره، ویعالج من خلالها قضایا الإنسان فی أحواله المختلفة علی مرّ العصور والأزمان. فالقرآن لیس مجرد تاریخ للأنبیاء ولا تاریخ الملوک وأبطال القصص؛ فمن الأنبیاء مَن أغفل القرآن ذکر أسمائهم، ﴿وَلَقَدْ أرْسَلْنَا رُسُلًا مِنْ قَبْلِکَ مِنْهُمْ مَنْ قَصَصْنَا علیک وَمِنْهُمْ مَنْ لَمْ نَقْصُصْ علیک﴾ (غافر: 78) فالغایة من الترکیز علی شخصیّة الأنبیاء فی القرآن لیست إلا تنویر الأذهان وإرشاد الأنام باتّباع درب الأخیار. فقصص القران کان لها تأثیر بالغ علی نتاجات الشعوب الإسلامیة ولاسیّما الشعب الإیرانی المسلم فأخذ الشعراء بنصیب وافر منها. فجاءت هذه الدراسة لتتناول عناصرالقصّة الفارسیّة التی تأثّرت بالقصّة القرآنیّة، ومظاهر هذا التأثّر، مستعرضة تجلّیات القصة القرآنیة فی کتاب مثنوی معنوی من خلال معالجة قصة یوسف وزلیخا ودراستها دراسة فنّیة باعتبار عنصر الشخصیة، والزمان والمکان. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

482 - تقصى المعانی الضمنیة لتآلف الصوامت فی المفردات القرآنیة حسب رؤیة الکشاف للزمخشری
سمیه طهماسبی عمران غلام‌عباس رضایی هفتادری

المعنى الضمنی أو المعنى العاطفی هو الذی یکمن فی اللفظة ویؤثر فی نفس المتلقی ویستنبطه بأحاسیسه الفردیة؛ وعلی هذا الأساس یهدف المقال الذی بین یدی القراء إلى الترکیز على الموسیقى الخارجیة لعدة مفردات قرآنیة وما تنتج عنها المعانی الضمنیة عبر تآلف الصوامت ووقعه الصوتی الخاص چکیده کامل

المعنى الضمنی أو المعنى العاطفی هو الذی یکمن فی اللفظة ویؤثر فی نفس المتلقی ویستنبطه بأحاسیسه الفردیة؛ وعلی هذا الأساس یهدف المقال الذی بین یدی القراء إلى الترکیز على الموسیقى الخارجیة لعدة مفردات قرآنیة وما تنتج عنها المعانی الضمنیة عبر تآلف الصوامت ووقعه الصوتی الخاص على النفس، وذلک بالاعتماد على تفسیر الکشاف للزمخشری، بحیث هذا التآلف الصوتی على أساس صفاته الإیقاعیة یصوّر المعنى الذی یحمله ویؤثر على تولید الأحاسیس والعواطف الباطنیة وهی تقود المتلقی نحو المعنى الضمنی الذی أشاره الزمخشری فی الکشاف. تتبع هذه الدراسة المنهج التوصیفی – التحلیلی وتوصف کیفیة التناسب والتناسق بین تآلف الصوامت والمعانی الضمنیة فیها محللة هذه المعانی مستندة إلى تفسیر "الکشاف" للزمخشری، کما تکشف عن تأثیر الصفات الإیقاعیة للصوامت فی دلالة معان ضمنیة متلائمة معها وتعرض إیحاءات الزمخشری بالمعانی الضمنیة وتثبت نظرته الأدبیة والبلاغیة حول المعانی المتناسبة مع تآلف الصوامت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

483 - بررسی تمثیلات عرفانی در نهج‌البلاغه و تذکرة الاولیای عطّار
طاهره مرادزاده مقدم سید محمود رضا غیبی ایوب کوشان ژیلا صراطی

نهج‌البلاغه از منابع معتبر اسلامی است که گاه شکل تمثیلی به خود می‌گیرد. در تذکرةالاولیا نیز شرح ‌حال 97 تن از عارفان ذکر شده است که ضمن بیان احوال هرکدام، عقاید عرفا پیرامون مسائل مختلف بیان می‌شود. با توجه به گرایش عمومی به مسائل عرفانی و عدم اطلاع از جزئیات بعضی آداب چکیده کامل

نهج‌البلاغه از منابع معتبر اسلامی است که گاه شکل تمثیلی به خود می‌گیرد. در تذکرةالاولیا نیز شرح ‌حال 97 تن از عارفان ذکر شده است که ضمن بیان احوال هرکدام، عقاید عرفا پیرامون مسائل مختلف بیان می‌شود. با توجه به گرایش عمومی به مسائل عرفانی و عدم اطلاع از جزئیات بعضی آداب ‌و رسوم آن و افراط‌ و تفریط‌های عرفا در امور زندگی، لازم است با بررسی علمی و منطقی این آثار و آسیب‌شناسی آن‌ها، شناخت دقیق و بهتری به دست آورد. هدف از پژوهش حاضر، یافتن پاسخ به این سؤالات است که مباحث و موضوعات این دو کتاب تا چه حدی در شیوۀ تمثیلی به همدیگر نزدیک است؟ چه تفاوت‌هایی بین نهج‌البلاغه و تذکرة الاولیا در کاربرد تمثیلات عرفانی وجود دارد؟ تفاوت‌های موجود در نهج‌البلاغه و تذکرة الاولیا نتیجۀ چه نگرش‌هایی است؟ در این پژوهش پس از بررسی موردی چند تمثیل عرفانی در نهج‌البلاغه و تذکرة الاولیا و تطبیق آن با قرآن و حدیث به روش کتابخانه‌ای و استناد به منابع با شیوۀ توصیفی تحلیلی، مهم‌ترین آسیب‌های نظری و عملی سخنان عرفا تحلیل شده است. تمثیل مار و شیر، تمثیل زندان و دوزخ، تمثیل کوچ و کشتی طوفان زده و جنگ و غیره از تمثیل‌های بررسی شده در نهج البلاغه و تذکرة الاولیا است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

484 - بازتاب تعلیم نام ها و معانی قرآن در مثنوی
امیدوار مالملی

مقالۀ حاضر با هدف "بازتاب تعلیم نام ها و معانی قرآن در مثنوی" است. مثنوی مولوی، شعر تعلیمی است. با مطالعه ی اخبار مسلمانان و دیرینه ی تاریخی آنان معلوم می گردد که‌ آیات قرآن کریم و احادیث پیامبر راه گشای آنان در تمام شؤون و ادوار زندگی بوده است. بدین سبب بود که صحابه و چکیده کامل

مقالۀ حاضر با هدف "بازتاب تعلیم نام ها و معانی قرآن در مثنوی" است. مثنوی مولوی، شعر تعلیمی است. با مطالعه ی اخبار مسلمانان و دیرینه ی تاریخی آنان معلوم می گردد که‌ آیات قرآن کریم و احادیث پیامبر راه گشای آنان در تمام شؤون و ادوار زندگی بوده است. بدین سبب بود که صحابه و تابعین برای نهادینه کردن آداب و سنن، قوانین و احکام الهی به حفظ و نگهداری کلام وحی و گفتار آن حضرت در حد یک واجب دینی می پرداختند، تا بتوانند با توسّل به این دو به سر منزل مقصود، نایل‌آیند و در نهایت علم قرائت و تفسیر قرآن و حدیث به عنوان علوم مقدّس جهت هدایت انسان ها در آمدند و درایت و معرفت بزرگان، به ویژه در حوزه ی دین، به وسیله ی فقها، متکلّمین و مفسّرین برای بیان عقاید مورد تعلیم و تربیت قرار گرفت و موج عرفان و تصوّف نیز که وارد حوزه ی زبان و ادب فارسی شد، آن را زیور بلاغت و چاشنی کلام گویندگان قرار داد و در بین سخنوران ایرانی کسی که بهتر از همه از عهده ی این تعالیم معرفتی بر آمده جلال الدّین محمّد بلخی (متوفی 672) است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

485 - بررسی تمثیلی عناصر و داستان‌ها در شعر امام خمینی(ره) با تکیه بر بینامتنیت قرآنی
سیدحسین موسوی شمس‌ الحاجیه اردلانی سید جعفر حمیدی

تمثیل حکایت یا داستانی است که در برگیرنده مفاهیم اخلاقی، دینی، تعلیمی، اجتماعی، عرفانی، فلسفی و حتی روانشناسانه است. سویی دیگر بینامتنیت قرار دارد که روش همگرایی متون با توجه به تأثیرپذیری از متون قبل و تأثیرگذاری بر متون بعد می باشد. پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی با روش تو چکیده کامل

تمثیل حکایت یا داستانی است که در برگیرنده مفاهیم اخلاقی، دینی، تعلیمی، اجتماعی، عرفانی، فلسفی و حتی روانشناسانه است. سویی دیگر بینامتنیت قرار دارد که روش همگرایی متون با توجه به تأثیرپذیری از متون قبل و تأثیرگذاری بر متون بعد می باشد. پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی با روش توصیفی- تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه ای و با هدف بررسی تمثیلی عناصر و داستان ها در شعر امام خمینی(ره) با تکیه بر بینامتنیت قرآنی تدوین گردیده است. امام خمینی دارای شخصیتی عرفانی- الاهی بوده و با عنایت به اینکه وی آشنایی کامل به کلام حق داشته، بنابراین هسته و چارچوب اصلی بیشتر اشعار خود را بر این مبنا بنیان نهاده است. بر این اساس شعر او در بردارنده نکته های اخلاقی و تأملی است که این امر موجب صلابت و استواری وجه شعری وی گردیده است. در این پژوهش بنا به ضرورت تحقیق سعی شده است تا به عناصر و داستان های قرآنی که دستمایه تمثیلی در شعر امام خمینی گردیده اند پرداخته شود. این عناصر و داستان ها هر چند در اصل ماهیت واقعی دارند لیکن در قالب تمثیل که قرار می گیرند حامل یک معنی ثانوی می شوند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

486 - بازتاب آموزه های تعلیمی امثال قرآنی در تاریخ جهانگشای جوینی
زهرا سلیمانی

آثار ادبای فارسی از دیرباز عرصه ای برای عرضۀ ادبیات تعلیمی بوده است چنان که غالب آنان از انواع امثال و حکم در جهت غنای حکمی و اخلاقی شعر و سخن خود بهره ها برده اند. چرا که امثال، عصارۀ حکمت های ملل و چکیدۀ حکایات نحل می باشد و راه نویسنده را در نیل به مقصود کوتاه تر و ج چکیده کامل

آثار ادبای فارسی از دیرباز عرصه ای برای عرضۀ ادبیات تعلیمی بوده است چنان که غالب آنان از انواع امثال و حکم در جهت غنای حکمی و اخلاقی شعر و سخن خود بهره ها برده اند. چرا که امثال، عصارۀ حکمت های ملل و چکیدۀ حکایات نحل می باشد و راه نویسنده را در نیل به مقصود کوتاه تر و جذاب تر می نماید. از سوی دیگر، ادب فارسی همواره با کلام الهی عجین بوده است و نویسندگان با اقتباس و تضمین آیات الهی و امثال قرآنی بر زیبایی و غنای لفظی و معنوی آثار خود افزوده اند. البته این ویژگی در سبک نثر فنی بیشتر به چشم می خورد که در این رهگذر، تاریخ جهانگشای جوینی از نمونه های برجسته و بارز آن به شمار می آید. مؤلف این کتاب با تبحر و تسلطی که بر زبان عربی و کلام الهی داشته است گام به گام با اغراض متنوعی از جمله بهره مندی از آموزه های مختلف، تفسیر و توضیح، متن جهانگشا را مزین به آیات الهی نموده است. این نوشته با نگاهی اجمالی به جوینی و این کتاب تاریخی بر آن است تا با ارائه نمونه ای از ضرب المثل های قرآنی جهانگشا، نقش تعلیمی این امثال را تبیین نموده و موفقیت جوینی را به نمایش گذارد که چگونه با تکیه بر امثال قرآنی توانسته است جهانی نو از آموزه های مختلف را به روی مخاطب بگشاید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

487 - بسم الله الرحمن الرحیم در منظومه‌های غنایی ادب فارسی*
احمد رضا یلمه ها

منظومه‌های غنایی از جمله مهم‌ترین و دراز آهنگ‌ترین و پرمخاطب‌ترین گونه‌های ادبی به شمار می‌آید. با وجود آن‌که موضوع اصلی این قبیل آثار، عشق و مضامین عاشقانه است ولیکن به دلیل ساختار، انواع معانی شعر فارسی همچون مدح، وصف، پند و اندرز، مضامین دینی و اخلاقی، مناجات و ... ر چکیده کامل

منظومه‌های غنایی از جمله مهم‌ترین و دراز آهنگ‌ترین و پرمخاطب‌ترین گونه‌های ادبی به شمار می‌آید. با وجود آن‌که موضوع اصلی این قبیل آثار، عشق و مضامین عاشقانه است ولیکن به دلیل ساختار، انواع معانی شعر فارسی همچون مدح، وصف، پند و اندرز، مضامین دینی و اخلاقی، مناجات و ... را در خود جمع کرده است. یکی از مضامین پربسامد که در بسیاری از این منظومه‌ها مطرح گردیده و به ویژه آغازگر بسیاری از این منظومه‌های غنایی است، مضمون بسم الله الرحمن الرحیم است. این پژوهش سعی دارد با توجه به شهرت و کثرت استعمال این عبارت شریف قرآنی در آثار سخنوران و سرایندگان زبان فارسی به جهت تیمّن، تبرّک، استعانت و نظایر آن، منظومه‌های گوناگونی را که با این عبارت آغاز می‌گردد معرفی نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

488 - آوای خوش و بازتاب آن در ادب فارسی
عسکری ابراهیمی جویباری

با توجّه به شواهد فراوان در متون منظوم و منثورادب فارسی، می توان گفت که تمامی پدید آوردندگان آثارادبی، جلوه‌هایی زیبا وماندگاری از قرآن کریم ومعارف بلند آن را انعکاس داده‌اند، و برخی ازآنان، عمرخود را وقف خدمت به مکتب قرآن کرده و در این راه ازهیچ کوششی دریغ نورزیده‌اند. چکیده کامل

با توجّه به شواهد فراوان در متون منظوم و منثورادب فارسی، می توان گفت که تمامی پدید آوردندگان آثارادبی، جلوه‌هایی زیبا وماندگاری از قرآن کریم ومعارف بلند آن را انعکاس داده‌اند، و برخی ازآنان، عمرخود را وقف خدمت به مکتب قرآن کرده و در این راه ازهیچ کوششی دریغ نورزیده‌اند. تأکید رسول اکرم (ص) در بارۀ فضیلت آوای خوش (صورت حَسَن) و احادیثی که از آن حضرت نقل شده، سبب گردید، تا توجّه برخی از شاعـران و نویسندگان ایران زمین ، به ویژه عرفا و صوفیه به این بخش معطوف گردد. در مجموع دو دیدگاه کلّی دربارۀ تلاوت قرآن کریم درادب فارسی شایع است: یکی آنکه تلاوت حَسَن در متون منظوم و منثور مورد ستایش قرار گرفت، و داستان‌ها و روایات فراوانی در تأیید آن نقل گردید. دیگرآنکه برخی از شعرا و نویسندگان، نظیرسنایی، سعدی و جامی علاوه بر تأیید و تأکید دیدگاه نخستین، بیشتربا نظر انتقادی و اصلاحی، قاریان بی کردار و ناخوش آواز را مورد سرزنش و ملامت قرار داده‌اند، و گاهی با چاشنی طنز و مطایبه، نکات ارزشمندی را جهت تعلیم و اندرز یادآور شده‌اند. در این مقاله سعی شده تا هر دو دیدگاه مورد نقد و تجزیه وتحلیل قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

489 - بررسی کاربرد تمثیل در اخلاق ناصری با تطبیق بر مضامین قرآنی
محمدحسین سلیمانی الموتی احمد ذاکری علی محمد مؤذنی مهدی محقق

عمدتاً زبان‌ها ویژگی‌هایی دارند که کاربرد دقیق و بجای آن‌ها بر حسب حال و متقضای کلام، عارف و عالم را از عامه‌ی مردم ممتاز می‌کند. یکی از وجوه برتری و تأثیرگذاری کلام، آمیختگی آن با مَثَل&lrm;ها، خصوصاً امثال سایره و مَثَل&lrm;های رایج در میان آثار ادبی است. از جمله در ب چکیده کامل

عمدتاً زبان‌ها ویژگی‌هایی دارند که کاربرد دقیق و بجای آن‌ها بر حسب حال و متقضای کلام، عارف و عالم را از عامه‌ی مردم ممتاز می‌کند. یکی از وجوه برتری و تأثیرگذاری کلام، آمیختگی آن با مَثَل&lrm;ها، خصوصاً امثال سایره و مَثَل&lrm;های رایج در میان آثار ادبی است. از جمله در بین تألیفات بجای مانده از شاعران و نویسندگان و اندیشمندان این مرز و بوم، برخی آثار متنوع خواجه نصیر الدین توسی، ادیب، عالم و سیاستمدار نامبردار قرن هفتم هجری است که بخشی از آن‌ها به زبان فارسی نگاشته شده است و سرشار از مثل&lrm;ها و تمثیلات گوناگونی است که غالبأ ملهم از مضامین قرآنی و برگرفته از تعالیم دینی است. خدمات خواجه به زبان و ادب فارسی و فرهنگ این سرزمین، متضمّن همین آثاری است که میراثی گران سنگ و گنجینه‌ای ارزشمند به شمار می‌آید. آثار او به زبان فارسی مانند اخلاق ناصری، اساس الاقتباس، اوصاف الاشراف، معیار الاشعار، و ...که هرکدام با سبک و سیاقی متفاوت هستند، بیانگر آن است که وی بر اساس محتوای آن کتاب از تمثیلات استفاده کرده است. در آثار ادبی و عرفانی و اخلاقی خواجه به ویژه اخلاق ناصری تمثیل، ابزاری است برای تحکیم مبانی اخلاقی و تبیین آموزه‌های قرآنی. در این مقاله سعی شده محتوا و مقصود کلام با ابتناء بر شیوه‌ی کتابخانه‌ای و یا هدف تبیین کاربرد تمثیل برای بیان آداب اخلاقی و روابط اجتماعی بر اساس تحیلی توصیفی و با تأکید بر اخلاق ناصری ارائه گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

490 - حریت، قرآن، عبد و حر در شعر و اندیشۀ اقبال لاهوری
غلام محمد

مقالۀ حاضر درباره معنی و مفهوم خاصی است که "حریّت، قرآن، عبد و حّر" را در اشعار و افکار اقبال لاهوری برای خوانندگان گرامی شرح می دهد. کلمات ظاهراً به شکل واژه هایی هستند و لیکن هر کدام، جای خودش موضوعی است و دارای "پیام اقبال"، این پیام اقبال در زمان خودش پیامی بود که ب چکیده کامل

مقالۀ حاضر درباره معنی و مفهوم خاصی است که "حریّت، قرآن، عبد و حّر" را در اشعار و افکار اقبال لاهوری برای خوانندگان گرامی شرح می دهد. کلمات ظاهراً به شکل واژه هایی هستند و لیکن هر کدام، جای خودش موضوعی است و دارای "پیام اقبال"، این پیام اقبال در زمان خودش پیامی بود که برای به دست آوردن استقلال و آزاد کردن کشور از چنگال حکمران انگلیس برای هندیان، به ویژه مسلمانان هند و تشکیل یک کشور جداگانۀ جدید، برای مسلمانان هند به نام "پاکستان" بود. پیام اقبال فقط برای مسلمانان هند نبود، بلکه برای نسل های آینده و نبرد تمامی آزادی خواهان جهان بوده است. در پایان باید گفت که پیام اقبال، در حقیقت همین فرمایشات حضرت امام حسین (ع) و گفته های تیپوسلطان، برای نجات بشریت و ملت ها و نسل های آینده است. اقبال گفته است: در جهان نتوان اگر مردانه زیست همچون مردان جان سپردن زندگی است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

491 - تحلیل محتوای کتاب کار و فناوری، مطالعات اجتماعی، فارسی و قرآن پایه ششم ابتدایی از نظر میزان درگیری فعال فراگیران بر اساس تکنیک ویلیام رومی
مرضیه دهقانی

در این پژوهش به روش تحلیل محتوا، به تعیین میزان مسئله‌محوری و درگیری فعال فراگیران با کتاب‌های فارسی، مطالعات اجتماعی، قرآن و کار و فناوری سال 1394 پایه ششم دبستان بر اساس تکنیک ویلیام رومی پرداخته شده است؛ که به‌صورت سرشماری تمام محتوای متون، پرسش‌ها و تصاویر هر چهارکت چکیده کامل

در این پژوهش به روش تحلیل محتوا، به تعیین میزان مسئله‌محوری و درگیری فعال فراگیران با کتاب‌های فارسی، مطالعات اجتماعی، قرآن و کار و فناوری سال 1394 پایه ششم دبستان بر اساس تکنیک ویلیام رومی پرداخته شده است؛ که به‌صورت سرشماری تمام محتوای متون، پرسش‌ها و تصاویر هر چهارکتاب مورد تحلیل قرار گرفت. در تحلیل متن، سؤالات و تصاویر کتاب مطالعات اجتماعی به ترتیب 978، 139 و 215 واحد مورد بررسی قرار گرفت که ضریب درگیری دانش‌آموز با متن، سؤالات و تصاویر به ترتیب 22/0، 17/1 و 08/0 محاسبه گردید. نتایج نشان داد فقط سؤالات در میزان تعیین‌شده تکنیک مذکور که گستره‌ای بین 4/0 تا 5/1 است که مبین فعّال بودن سؤالات است. در کتاب قرآن، در تحلیل متن، سؤالات و تصاویر، به ترتیب 610، 404 و 41 واحد مورد بررسی قرار گرفت که ضریب درگیری دانش‌آموز با متن، سؤالات و تصاویر به ترتیب 03/0، 6/0 و 07/0 محاسبه شد که فقط پرسش‌های کتاب در گسترة تعیین شده رومی قرار دارد. در تحلیل متن، سؤالات و تصاویر، در کتاب فارسی نیز به ترتیب 850، 108 و 44 واحد مورد بررسی واقع شد که ضریب درگیری دانش‌آموز با متن، سؤالات و تصاویر به ترتیب 03/0، 72/2 و 1/0 است که فقط سؤالات در میزان تعیین‌شده رومی، قرار دارد و درنهایت نتیجه تحلیل متن، سؤالات و تصاویر، کتاب کار و فناوری به تعداد 677، 132 و 183 واحد نشان داد که ضریب درگیری دانش‌آموز با متن، سؤالات و تصاویر به ترتیب 9/0، 3/2 و 2/1 است که هر سه، در گستره تعیین‌شده تکنیک رومی، است. در قسمت پرسش‌ها، در هر چهارکتاب ضریب درگیری یادگیرندگان با پرسش‌ها، نشان‌دهندة میزان درگیری بیش‌ازحد تعیین‌شده تکنیک یاد شده است. نتیجه تحلیل حاکی از این بود که متون و تصاویر این سه کتاب به‌صورت غیرفعال تنظیم شده است. درصورتی‌که نتایج تحلیل کتاب کار و فناوری، فعال بودن هر سه بخش متن، پرسش و تصویر را تأیید می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

492 - بررسی و تبیین نقش عقلانیت در تربیت از منظر قرآن کریم
حسینعلی جان نثاری سید حسین واعظی

دین اسلام، حقیقت تربیت دینی را در گرو تربیت عقلانی، علمی، سیاسی و اجتماعی می‌داند. پژوهش حاضر با هدف استخراج و تبیین اصول، منابع و شرایط تربیت عقلانی از منظر قرآن کریم بوده که موضوع را با روش کیفی و به‌صورت توصیفی- استنباطی، مورد بررسی و تجزیه‌وتحلیل قرار داده است. یافت چکیده کامل

دین اسلام، حقیقت تربیت دینی را در گرو تربیت عقلانی، علمی، سیاسی و اجتماعی می‌داند. پژوهش حاضر با هدف استخراج و تبیین اصول، منابع و شرایط تربیت عقلانی از منظر قرآن کریم بوده که موضوع را با روش کیفی و به‌صورت توصیفی- استنباطی، مورد بررسی و تجزیه‌وتحلیل قرار داده است. یافته‌های پژوهش حاکی است: تفکر، از ویژگی اساسی انسان و به معنای؛ به‌کار گرفتن نیروی عقل و اندیشه، برای استنتاج امور مفید و یقینی است. در نگاه قرآنی همه‌چیز در حقیقت، آیاتی الهی است و از ماهیت نمادی آن‌ها فقط کسانی آگاه می‌شوند که عقل داشته و می‌توانند به معنی واقعی تفکر کنند. قرآن کریم انسان را به تفکر و تعقل دعوت نموده و ایمان را بر پایه آن می‌داند. برای مقابله با مسائل فردی و اجتماعی پیچیده، به پرورش افرادی نیازمند است که با تکیه بر نیروی اراده و تعقل خویش، منطقی و خلاق بیندیشند و تولیدکننده دانش و فرهنگ در عصر دانایی باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

493 - راهکارهای ارتقای کیفیت آموزشی رشته‌های علوم قرآنی از دیدگاه استادان و دانشجویان مؤسسه آموزش عالی آزاد علوم قرآنی و معارف اسلامی غدیر
احمدعلی فروغی ابری زهره سعادتمند سیدعباس خلیقی‌پور

این پژوهش به بررسی عوامل افزایش‌دهنده کیفیت آموزشی رشته‌های علوم قرآنی از دیدگاه استادان و دانشجویان مؤسسه آموزش عالی آزاد علوم قرآن و معارف اسلامی غدیر پرداخته است. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است و نمونه آماری 11 نفر از استادان و 121 نفر از دانشجویان مؤسسه بود. اب چکیده کامل

این پژوهش به بررسی عوامل افزایش‌دهنده کیفیت آموزشی رشته‌های علوم قرآنی از دیدگاه استادان و دانشجویان مؤسسه آموزش عالی آزاد علوم قرآن و معارف اسلامی غدیر پرداخته است. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است و نمونه آماری 11 نفر از استادان و 121 نفر از دانشجویان مؤسسه بود. ابزار اندازه‌گیری پرسشنامه محقق‌ساخته شامل 42 سؤال بسته‌پاسخ و یک سؤال بازپاسخ (تشریحی) بود که در مطالعه مقدماتی، ضریب اعتبار آن با استفاده از روش ضریب آلفای کرونباخ 87/0 برآورد گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از رسم جدولها و نمودارهای فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و آزمون z تک‌متغیره، آزمون t2 هتلینگ و آزمون t مستقل صورت گرفت. بررسی سؤالات ششگانه تحقیق با استفاده از آزمون z تک‌متغیره، نشان‌دهنده تأثیرگذاری قابل ملاحظه عوامل «تناسب برنامه‌های آموزشی با نیازهای واقعی دانشجویان»، «واجد شرایط بودن استادان»، «در اختیار داشتن تجهیزات مناسب آموزش» و «استفاده از کادر اداری مجرب و متخصص» بر کیفیت آموزشی رشته‌های علوم قرآنی بود. اما تأثیرگذاری «استفاده از تدابیر تشویقی» و «ارزیابی علمی و مستمر»، کمتر از سطح متوسط ارزیابی شد. همچنین بر اساس نتایج آزمون t2 هتلینگ از دیدگاه استادان، «واجد شرایط بودن استادان» بیشترین تأثیر را در ارتقای کیفیت آموزشی رشته‌های علوم قرآنی دارد و «ارزیابی علمی و مستمر از دانشجویان» دارای کمترین تأثیر است. اما از دیدگاه دانشجویان، بیشترین تأثیر مربوط به «واجد شرایط بودن استادان» و کمترین تأثیر مربوط به «استفاده از تدابیر تشویقی» است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

494 - روش‌های تربیت اجتماعی کودک بر اساس قرآن و نهج البلاغه
فاطمه رمضانی مسعود حیدری

تربیت یکی از مباحث مورد توجه ادیان و مکاتب مختلف در طول قرون و اعصار بوده است. تربیت ابعاد مختلفی را داراست که یکی از مهمترین این ابعاد، بعد تربیت اجتماعی است. برای تربیت اجتماعی نیز بهترین دوران، دوران کودکی است. زیرا این دوران زمان و فرصتی بسیار مناسب برای انواع یادگی چکیده کامل

تربیت یکی از مباحث مورد توجه ادیان و مکاتب مختلف در طول قرون و اعصار بوده است. تربیت ابعاد مختلفی را داراست که یکی از مهمترین این ابعاد، بعد تربیت اجتماعی است. برای تربیت اجتماعی نیز بهترین دوران، دوران کودکی است. زیرا این دوران زمان و فرصتی بسیار مناسب برای انواع یادگیری‌های اجتماعی است و روند اجتماعی شدن در سال‌های کودکی از سرعت بیشتری برخوردار است. اسلام به عنوان دین کامل و اکمل، آیین الهی زندگی انسان‌هاست که از آموزه‌های آن می‌توان به عنوان منبعی ارزشمند و کارآمد برای استخراج و تبیین مفاهیم و روش‌های تربیت استفاده نمود. بر این اساس هدف این پژوهش تعیین روش‌های تربیت اجتماعی کودک بر اساس قرآن و نهج البلاغه است. پس از تحقیق و جستجو در منابع موجود که با روش توصیفی ـ تحلیلی صورت پذیرفته است، در مجموع 6 روش برای تربیت اجتماعی کودک مورد بررسی و تبیین قرار است و نیز به توصیه‌هایی با توجه به هر روش برای مربیان و والدین جهت بهره گیری و استفاده اشاره واقع شده است. روش‌های بررسی شده عبارتند از: الگویی، پیشگیری، عبرت‌آموزی، تشویق، تنبیه، تعلیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

495 - تحلیل معرفت عقلانی مطرح شده در آیات قرآن کریم بر اساس تفسیرالمیزان و دلالت‌های آن بر اهداف برنامه‌های درسی تربیت دینی
غلامحسین اعلائی هره دشت سید هاشم گلستانی نرگس کشتی آرای

این پژوهش به بررسی اهداف برنامه‌های درسی تربیت دینی مبتنی بر معرفت عقلانی مطرح شده در آیات قرآن کریم و با توجه به تفسیرالمیزان پرداخته است. جامعه آماری آن کل قرآن کریم بوده که پس از معین کردن آیات مرتبط با معرفت عقلانی و بررسی تفسیر هر یک از آیات استخراج شده در تفسیرالم چکیده کامل

این پژوهش به بررسی اهداف برنامه‌های درسی تربیت دینی مبتنی بر معرفت عقلانی مطرح شده در آیات قرآن کریم و با توجه به تفسیرالمیزان پرداخته است. جامعه آماری آن کل قرآن کریم بوده که پس از معین کردن آیات مرتبط با معرفت عقلانی و بررسی تفسیر هر یک از آیات استخراج شده در تفسیرالمیزان به روش تحلیل محتوای کیفی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و اهداف برنامه‌های درسی به صورت نظام مقوله‌بندی قیاسی، استخراج شده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، اهداف برنامه‌های درسی تربیت دینی مبتنی بر معرفت عقلانی مطرح شده در آیات قرآن کریم بر اساس تفسیر المیزان به ترتیب عبارتند از: خداشناسی و خداپرستی (دعوت به توحید)، معرفی و تأیید نبوّت، معرفی قرآن و آموزه‌های آن، معرفی صاحبان خرد و ویژگی‌های آنان، یادآوری معاد، روز جزا و حیات اخروی، عبرت آموزی، تربیت افراد باتقوا، آموزش احکام الهی، ایجاد تفکر انتقادی و انتقاد از تفکر نادرست، مقایسه و تطبیق ارزش‌ها (پاکی‌ها و ناپاکی‌ها، افراد مؤمن و مشرک و ...). پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

496 - بررسی آفرینش هنری و نقش هنرمند در ظهور زیبایی با نظر به آفرینش الهی
سمیه قدیم زاده مرتضی شجاری زهرا فلاح مهترلو

10.30486/pia.2023.1988768.1040

در اندیشه عرفانی- اسلامی، حسن و زیبایی حق‌تعالی اساس آفرینش عالم هستی است و زیبایی و آفرینش پیوندی ناگسستنی دارند. این مقاله قصد دارد، با نظر به آفرینش خداوندی و بر پایه این معنی عرفانی که انسان، مثال خداوند است، فعل هنری انسان را مورد واکاوی قرار دهد تا رهیافتی به چگون چکیده کامل

در اندیشه عرفانی- اسلامی، حسن و زیبایی حق‌تعالی اساس آفرینش عالم هستی است و زیبایی و آفرینش پیوندی ناگسستنی دارند. این مقاله قصد دارد، با نظر به آفرینش خداوندی و بر پایه این معنی عرفانی که انسان، مثال خداوند است، فعل هنری انسان را مورد واکاوی قرار دهد تا رهیافتی به چگونگی جلوه‌گر شدن زیبایی در اثر هنری و نقش هنرمند در آن اثر، فراهم آورد. در این راستا با بهره‌گیری از روش توصیفی، تحلیلی و تفسیری و بر اساس آموزه‌های قرآنی و منابع عرفان و حکمت اسلامی به بررسی مراتب آفرینش خداوندی و نسبت آن با فعل تکلم در آفریده‌های جهان، انسان و قرآن که جلوه‌های کامل جمال حق‌تعالی هستند، پرداخته شده است؛ سپس چگونگی ظهور زیبایی در اثر هنری با توجه به قوای وجودی انسان تحلیل و تبیین گردیده و به‌عنوان نمونه باغ هشت‌بهشت اصفهان از این منظر مورد مطالعه قرارگرفته است. نتایج حاکی از آن است که فعل هنری انسان در مرتبه قلب (عقل)، متناظر با زیباییِ جوهر کلامی و باطنی اثر؛ و در مرتبه حس، متناظر با زیباییِ صورت کتابی و ظاهری اثر است که هرچه ارتباط بیشتری بین این دو وجه به‌واسطه قوّه‌ی خیال هنرمند برقرارگردد، اثر هنری زیباتر خواهد بود؛ درعین‌حال زیبایی ماندگار،‌ ناشی از وجه کلامی اثر است که وابسته به حق و زیبایی اوست پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

497 - رهبانیت در گستره روایات
ذکیه فتاحی شهرام پازوکی

پارسایی و زهد یکی از مهم ترین ویژگی‌های ادیان بوده چنانکه بسیاری را به ترک دنیا و «رهبانیت» کشانده است. در میان ادیانی مثل مسیحیت روش رهبانیت عمومیّت و مقبولیت بیشتری داشته است. نظر اسلام در باره ی رهبانیت، بهترین راه، تمسّک به آیات قرآن و روایات منقول از معصومین (ع) می چکیده کامل

پارسایی و زهد یکی از مهم ترین ویژگی‌های ادیان بوده چنانکه بسیاری را به ترک دنیا و «رهبانیت» کشانده است. در میان ادیانی مثل مسیحیت روش رهبانیت عمومیّت و مقبولیت بیشتری داشته است. نظر اسلام در باره ی رهبانیت، بهترین راه، تمسّک به آیات قرآن و روایات منقول از معصومین (ع) می باشد؛ چنانکه از ظاهر منابع اسلامی پیداست، خداوند در قرآن کریم در چهار آیه به واژه ی رهبانیت اشاره نموده است؛ برای فهم آنچه در قرآن کریم پیرامون رُهبانیت آمده است؛ مفسّرین اسلامی اعم از شیعه و سنّی در برداشت مفهومی رهبانیت نظراتی داده اند، به نحوی که امکان استنباطِ معنای قطعی مفهومی این واژه با دشواری همراه شده است؛ پس بایسته است که آنها را در پرتو روایات و احادیث نبوی تفسیر نمائیم. در این مقاله نویسنده بر آن است که ضمن بررسی محتوای روایاتی که آمده است، دیدگاه واقعی اسلام را به رهبانیت هر چه بهتر روشن نماید؛ لذا سعی براین است، تا با دو دسته از روایات ناظر بر نفی و تأیید رهبانیت و بررسی «مصادیق رهبانیت» در منابع مستند شیعه و اهل سنت - که دو نوع برداشت مختلف از روایات آورده اند(چنانکه برخی رهبانیت را معنای مثبت و برخی منفی گرفته اند)- تعارض و پارادوکس میان دو مفهوم مثبت و منفی از آن را از دیدگاه اسلام، مورد تحلیل قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

498 - تأثیرپذیری متون عرفانی از قرآن و نهج البلاغه در مقولۀ حیرت ( ششمین وادی سلوک)
مسروره مختاری سهیلا صلاحی مقدم

مقالۀ حاضر به تأثیرپذیری متون عرفانی از قرآن و نهج البلاغه، در مقولۀ حیرت (ششمین وادی از وادی‌های سیر و سلوک عارفانه) می‌پردازد. قرآن معجزۀ بزرگ پیامبر اکرم (ص) هم از جنبۀ خارق‌العاده بودن و هم از جنبه‌های لفظی و شیوایی ظاهری و هم زیبایی الفاظ، باعث شگفتی همۀ ادیان جهان چکیده کامل

مقالۀ حاضر به تأثیرپذیری متون عرفانی از قرآن و نهج البلاغه، در مقولۀ حیرت (ششمین وادی از وادی‌های سیر و سلوک عارفانه) می‌پردازد. قرآن معجزۀ بزرگ پیامبر اکرم (ص) هم از جنبۀ خارق‌العاده بودن و هم از جنبه‌های لفظی و شیوایی ظاهری و هم زیبایی الفاظ، باعث شگفتی همۀ ادیان جهان شده است. تصوّف و متون عرفانی- اسلامی از کلام الهی نشأت می‌گیرد. حیرت و مصادیق آن نیز از این مقوله مستثنی نیست. این مرحله از عرفان، واپسین گدار سالک در نشئۀ عبودیست. به عبارت دیگر عاقبت حیرانی، حیرانی است. تجلّیّات الهی معمّاهای هستی، شگفتی‌های آفرینش، زیبایی و... از مصادیق و انگیزه‌های حیرت محمود، و تفکّر در ذات خداوند، جهل و نادانی، دور افتادن از مراتب معنوی و... از مصادیق حیرت مذموم در قرآن و نهج البلاغه است. به علّت تعدّد متون و کثرت مصادیق، در این جستار به ذکر نمونه‌هایی از آثار عرفا از قبیل؛ کشف المحجوب هجویری، آثار عطّار، مولانا و ...بسنده شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

499 - رویکرد قرآن و عرفان به معنا و مفهوم تزکیه
علیرضا فیروزفر جواد نصیری سمیه فیروزفر

این مقاله در رابطه با رویکرد قرآن و عرفان به معنا و مفهوم تزکیه بحث می‌کند. واژه تزکیه در اصل حاوی دو معنای رشد و نمو دادن و تطهیر وپاکیزه‌سازی است. البته باید توجه داشت که این دو معنا با یکدیگر، پیوند دارند و به نوعی لازم و ملزوم یکدیگرند. معمولا در کتاب‌های تعلیم و تر چکیده کامل

این مقاله در رابطه با رویکرد قرآن و عرفان به معنا و مفهوم تزکیه بحث می‌کند. واژه تزکیه در اصل حاوی دو معنای رشد و نمو دادن و تطهیر وپاکیزه‌سازی است. البته باید توجه داشت که این دو معنا با یکدیگر، پیوند دارند و به نوعی لازم و ملزوم یکدیگرند. معمولا در کتاب‌های تعلیم و تربیت و متون اخلاقی و عرفانی دو واژه تربیت و تهذیب را به جای تزکیه به کار می‌برند. تزکیه در عرفان عبارت است از زدودنِ نفس و تخلیة آن از عقاید باطل و اوصاف مذموم، میراندنِ هوای نفس، تربیت کردن و به صلاح آوردن نفس و از صفت امّاره به مطمئنه رسانیدن آن. برخی تزکیه را به معنای ترک دنیا دانسته‌اند. در منابع عرفانی به تزکیه به طور مستقل کمتر پرداخته شده و بیشتر آن را ذیل، سیروسلوک و ریاضت نفس مطرح کرده‌اند. در آثار اخلاقی نیز، ذیل بحث تهذیب نفس، به تزکیه پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

500 - قلب در عرفان اسلامی
سید نادر محمدزاده

قلب در لغت به معنای دگرگونی و وسط و از نظر اصطلاحی لطیفة ربانی و در قران و عرفان مقصود از آن مرکز الهی و آگاهی انسان است. آن مرکز وجود انسان اعم از مراتب جسمانی، عاطفی، عقلانی و معنوی، همچنین مرکز خدای متعال نیز است.برخی عرفا اطوار وجودی آدمی را جسم، نفس، دل، روح، سر، س چکیده کامل

قلب در لغت به معنای دگرگونی و وسط و از نظر اصطلاحی لطیفة ربانی و در قران و عرفان مقصود از آن مرکز الهی و آگاهی انسان است. آن مرکز وجود انسان اعم از مراتب جسمانی، عاطفی، عقلانی و معنوی، همچنین مرکز خدای متعال نیز است.برخی عرفا اطوار وجودی آدمی را جسم، نفس، دل، روح، سر، سرالسر و قلب را به هفت مرتبه (صدر، قلب، شغاف، فؤاد، سویدا و مهجه القلب) تقسیم می‌کنند. عارفی که با تطهیر قلب و با ذکر حقیقی به این قلمرو روحانی می‌رسد با آن خدا را می‌بیند. پس سلوک نوعی درنوردیدن قلب و ترقی از مراتب مختلف وجود و قلب به مراتب بالاتر است. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی تدوین یافته است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

501 - رویکردِ تأویل گرایانة عرفا به قرآن و احادیث
محمود حاجی محمدی قدمعلی سرامی

عرفان اسلامى با قرآن و حدیث، پیوندی تنگاتنگ و ناگسستنى دارد. قرآن، نسخة گوهرین و روشمند رستگاری انسانهاست که افزون بر سویههای آیینی و دینى، از متنى پرمایة ادبى و هنرى برخوردار است، و همة ویژگیهای یک اثر هنرى را به لحاظ ساختار و درونمایه، دارد. صوفیه در قرآن و حدیث د چکیده کامل

عرفان اسلامى با قرآن و حدیث، پیوندی تنگاتنگ و ناگسستنى دارد. قرآن، نسخة گوهرین و روشمند رستگاری انسانهاست که افزون بر سویههای آیینی و دینى، از متنى پرمایة ادبى و هنرى برخوردار است، و همة ویژگیهای یک اثر هنرى را به لحاظ ساختار و درونمایه، دارد. صوفیه در قرآن و حدیث دستاویزهایی یافتهاند، تا از آن رشتهیی که انسانِ فناپذیر را با خداوند پیوند میدهد؛ نشان دهند. لذا از آنسوی که موضوع سخنانانشان، در نگرشِ همگانی، ناشناخته و مفاهیم رازآلودِ بیمرز و به رمز است، بر این باورند که قرآن، فراتر از روساختِ جمله و روخوانی، باید فهمیده شود. پس معانى نهفته در آن، فرامادّى و ژرف‏اند، و هنگامی به نیکی دریافت مى‏شوند که با شهود و یا از راه تجلّى، درک شوند. این نگرش زمینه‏ساز گرایش به تفسیر و تأویل براى دستیابى بهگونهای از نهانشناسی دربارة حقایقِ هستى شده، که آنان را به برداشت‏هاى تازه و دریافتهای نوینی از آیات و روایات، رهنمون ساخته و شیوهای خاص و متفاوتی از تفسیر و تأویل قرآن، پدید آورده است. با توجّه به گستردگی مفاهیم قرآنی و احادیث، و پیوند و درآمیختگی آن با اندیشههای عرفانی این مقاله با بررسی اجمالی این پیوند، رویکرد تأویلگرایانة عرفا را از آیات و روایات بازنموده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

502 - تأویل عصیان و توبه آدم (ع) در اندیشه عرفای اسلامی
سیدحسن سیدترابی یحیی رمضانی پارگامی

از دیدگاه عرفای اسلامی، پاک بودن از «گناه» و «عصیان» از آغاز آفرینش تا پایان آن، کار فرشتگان است و آلوده به معصیت بودن در همه عمر مختص شیطان و توبه و بازگشت از عصیان وگناه پیشه آدم (ع) و انسان‌هاست. گفتمان عصیان و توبه حضرت آدم نیز یکی از موضوعات خواندنی و پر رمز و راز چکیده کامل

از دیدگاه عرفای اسلامی، پاک بودن از «گناه» و «عصیان» از آغاز آفرینش تا پایان آن، کار فرشتگان است و آلوده به معصیت بودن در همه عمر مختص شیطان و توبه و بازگشت از عصیان وگناه پیشه آدم (ع) و انسان‌هاست. گفتمان عصیان و توبه حضرت آدم نیز یکی از موضوعات خواندنی و پر رمز و راز عرفان اسلامی است وعرفا و شعرای بزرگ عارف مسلک با استناد به آیات و روایات و احادیث منقول از پیامبر و اقوال جانشینان و تابعین آن حضرت به تأویل عرفانی آن پرداخته‌اند. این موضوع در مکتب عرفان ذوقی جلوه‌های گوناگونی به خود گرفته است. عرفا حماسه عصیان و توبه آدم (ع) را از زمینه‌های نیل به کمال‌جویی انسان دانسته و با تعابیر شاعرانه و عارفانه در پی تأویل آن برآمده‌اند. از جمله مولانا عصیان و توبه آدم (ع) را در مسیرتکامل وی به طور خاص و عامل ترقی بشر به طور عام تعبیر کرده است. این مقاله در پی آن است که تعابیر این بزرگان را به پیشگاه قرآن ببرد و با سنجه این دفتر الهی و وحی نامه مصون و محفوظ آسمانی بسنجد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

503 - فراست در متون عرفانی- اسلامی
مهین پناهی مسروره مختاری

«فراست» یکی از کراماتی است که بیش از کرامات دیگر در کتب تعلیمی صوفیّه مورد بحث قرار گرفته است. از آن جا که علم روانشناسی نوین، وجود این امر خارق عادت را به روش علمی به اثبات رسانده است مطالعه چیستی، چگونگی، انواع و صورت‌های بروز آن وجهۀ همّت این مقاله قرار گرفته است. با چکیده کامل

«فراست» یکی از کراماتی است که بیش از کرامات دیگر در کتب تعلیمی صوفیّه مورد بحث قرار گرفته است. از آن جا که علم روانشناسی نوین، وجود این امر خارق عادت را به روش علمی به اثبات رسانده است مطالعه چیستی، چگونگی، انواع و صورت‌های بروز آن وجهۀ همّت این مقاله قرار گرفته است. با توجّه به این که منشأ عرفان اسلامی قرآن و سنّت است، ابتدا این موضوع (فراست) در قرآن و کتاب‌های دینی و سپس در امّهات کتاب‌های صوفیّه مورد مطالعه قرار گرفته است. به این منظور مصادیق فراست و مترادف آن (توسّم) از قرآن و نهج البلاغه و سپس از منابع صوفیانه، مانند: شرح التّعرف لمذهب التّصوّف، اللّمع فی التّصوّف، ترجمۀ رسالۀ قشیریّه، مصباح الهدایه و برخی دیگر از کتاب‌ها و تذکره‌ها، مطالعه شد و در مقوله‌هایی جداگانه مانند فراستِ مؤمنان، فراستِ موهوبی و فراستِ ارباب قلوب ؛ و از نظر تنوّع در صورت‌هایی مانند، اِخبار از مغیبات، اِشراف بر ضمایر، خواندن اذهان، خبر از آینده، اِخبار از نامه‌های مکتوم مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

504 - اندیشه‌های عرفانی شهید مطهّری در پیوند قرآن، حدیث و شعر فارسی
علی عین علیلو

آثار استاد شهید مطهّری مشحون از آیات و احادیثی است که نویسنده گاهی برای اثبات مدعای خود از آنها بهره جسته و زمانی به تفسیر و شرح‌شان پرداخته است. مجموع آثار شهید در پنجاه و نه عنوان تنظیم شده است. بسیاری از این آثار مجموعه سخنرانی‌های استاد می‌باشد که توسط مؤسسسّه نشر چکیده کامل

آثار استاد شهید مطهّری مشحون از آیات و احادیثی است که نویسنده گاهی برای اثبات مدعای خود از آنها بهره جسته و زمانی به تفسیر و شرح‌شان پرداخته است. مجموع آثار شهید در پنجاه و نه عنوان تنظیم شده است. بسیاری از این آثار مجموعه سخنرانی‌های استاد می‌باشد که توسط مؤسسسّه نشر آثار آن مرحوم به صورت مکتوب در آمده است. خطابی بودن بسیاری از این آثار نشان دهنده وسعت اطلاعات قرآنی و روائی نویسنده می‌باشد و این تبحر فوق العاده تأثیرگذاری کلام را مضاعف کرده است.افزون بر این، استاد مطهّری از اشعار زیادی نیز در آثارش استفاد کرده و این امر در خیلی از موارد توأم با استشهادات قرآنی یا مأثورات معصومین – علیهم السلام – می‌باشد. نگارنده با توجه به این ویژگی منحصری که در این آثار بود، تصمیم به نگارش مقاله‌ای کرد تا در پیوند آیات، احادیث و اشعار، از یک سو آیات و احادیثی را که استاد در مباحث مختلف فلسفی، کلامی، عرفانی و اخلاقی به کار برده معرفی کند و از دیگر سو وسعت این معانی بلند را در کلام شاعران اندیشمند فارسی زبان نشان دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

505 - «تجلّی اشارات عرفانی حضرت آدم(ع) در آثار عطّار»
زهراالسادات موسوی عبدالحسین فرزاد

در قرآن مجید، بخش زیادی از مفاهیم در قالب نماد و تمثیل بیان شده است. وجود این تمثیل‌ها در حقیقت نزدیک کنندۀ هر چه بیشتر مفهوم به ذهن مخاطب است. داستان‌های عرفانی نیز که غالباً صورتی تمثیلی یا تأویلی دارند، از این سبک قرآن به ویژه در تأویل داستان‌های قرآنی بهره برده‌اند. چکیده کامل

در قرآن مجید، بخش زیادی از مفاهیم در قالب نماد و تمثیل بیان شده است. وجود این تمثیل‌ها در حقیقت نزدیک کنندۀ هر چه بیشتر مفهوم به ذهن مخاطب است. داستان‌های عرفانی نیز که غالباً صورتی تمثیلی یا تأویلی دارند، از این سبک قرآن به ویژه در تأویل داستان‌های قرآنی بهره برده‌اند. یکی از داستان‌های رمزی در قرآن کریم، داستان حضرت آدم (ع) است که عرفا در آثار خویش به اشارات آن توجه کرده‌اند و به‌طور صریح یا غیر صریح به رمز‌گشایی از آن پرداخته‌اند. هدف اصلی این مقاله، پژوهش پیرامون تجلّی اشارات عرفانی حضرت آدم در آثار عطّار است. دراین پژوهش به داستان آدم (ع) در قرآن و تورات پرداخته ایم؛ همچنین چگونگی این داستان در مقولاتی چون آفرینش آدم، کارنامۀ شیطان، میوۀممنوع، و توبۀ آدم همراه با شواهد شعری بررسی شده است. تحلیل داده های پژوهش نشان داده‌است که آدم رمز عقل کل و حوا رمز نفس کل است و در این داستان مار، شیطان و طاوس از موانع سیر و سلوک‌اند که به تفصیل بدان پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

506 - «بیماری‌های دل و روش‌های بهبود آن از منظر قرآن و ادبیات عرفانی»
مریم زیبایی نژاد

در این مقاله، نگارنده با جستاری در فرهنگ ها و متون عرفانی، ضمن ارائة تعاریف مختلف از قلب و دل، با استناد به آیات قرآن کریم و احادیث، بیماری هایی را که باعث انحراف و دگرگونی دل و در نتیجه افسردگی و موت قلبی می شود را با شواهدی از ادبیات عرفانی بیان می نماید، با توجه به ا چکیده کامل

در این مقاله، نگارنده با جستاری در فرهنگ ها و متون عرفانی، ضمن ارائة تعاریف مختلف از قلب و دل، با استناد به آیات قرآن کریم و احادیث، بیماری هایی را که باعث انحراف و دگرگونی دل و در نتیجه افسردگی و موت قلبی می شود را با شواهدی از ادبیات عرفانی بیان می نماید، با توجه به اینکه خدای متعال در قرآن کریم، ضمن برشمردن بیماری‌های قلب، راه بهبودی آن را نیز متذکر شده است، نگارنده بعد از بررسی بیماری های دل، بر طبق آیات قرآن و احادیث، طریق بهبودی آن را همراه با شواهدی از متون نظم و نثر عرفانی بیان می نماید تا تأثیر پذیری ادبیات عرفانی از آیات قرآن مجید، نیز مشخص گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

507 - تحلیلی از تأثیر آیات و روایات در آثار عطار نیشابوری
شکوه اسدالهی جمشید جلالی شیجانی

شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، یکی از شعرا و عارفان نام‌آور ایران در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری قمری است. عطار از عارف شاعرانی است که شیفته قرآن و عرفان بود و به علوم دینی از قبیل تفسیر، حدیث و روایات احاطه کامل داشت. سراسر آثارش مملو از مضامینی مأخوذ از آیات و ر چکیده کامل

شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، یکی از شعرا و عارفان نام‌آور ایران در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری قمری است. عطار از عارف شاعرانی است که شیفته قرآن و عرفان بود و به علوم دینی از قبیل تفسیر، حدیث و روایات احاطه کامل داشت. سراسر آثارش مملو از مضامینی مأخوذ از آیات و روایات است و ازین روی در سروده‌های او که یکسره عرفانی و ایمانی است، بازتاب و تجلی کلام خدا و روایات به فراوانی قابل مشاهده است. وی در خلق آثار خود به شیوه‌ای بر خلاف گذشتگان خود دست یازیده است. انتخاب زبان ساده و مردمی، بکارگیری داستان و تمثیل، بیان از زبان مردم عادی، بیان از زبان حیوانات و تحریک عواطف و احساسات مردم از روش‌های وی بوده است. وی در اشعار خود گاه مستقیما آیات را به کار برده، گاهی قسمتی از آن، گاه با تغییرات جزیی و بالاخره از معانی و مفاهیم آن بهره‌گیری کرده است. در این مقاله با تأمل در آثار منظوم وی شامل اسرارنامه، منطق الطیر، مصیبت‌نامه، الهی‌نامه، مختارنامه و دیوان قصاید و غزلیات، سعی شده است تاثیرپذیری مستقیم یا غیرمستقیم این آثار عنوان گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

508 - از أنای محمود تا أنای مردود
ابراهیم ابراهیم تبار

در طول تاریخ تصوّف اسلامی با سه أنا مواجه‌ایم که از سوی جمعی از صوفیان و علما مورد نقد و بررسی قرار گرفته، و در باب آن تفاسیر و اقاویل مختلفی در قالب عبارات رمزآمیز و شطح‌وار بیان شده است؛ قرآن کریم به دو «أنا» اشاره کرده، أنایی که از زبان ابلیس و به تبع آن از جانب فرعو چکیده کامل

در طول تاریخ تصوّف اسلامی با سه أنا مواجه‌ایم که از سوی جمعی از صوفیان و علما مورد نقد و بررسی قرار گرفته، و در باب آن تفاسیر و اقاویل مختلفی در قالب عبارات رمزآمیز و شطح‌وار بیان شده است؛ قرآن کریم به دو «أنا» اشاره کرده، أنایی که از زبان ابلیس و به تبع آن از جانب فرعون بیان گردید، که البته این هر دو أنا به تلقی اهل شریعت مذموم است؛ سومین أنا به گواهی تاریخ از حسین‌بن منصور حلاج در برابر فرعون زمانه، خلیفه عباسی، فریاد شد و ازسوی عدّه‌ای از برجستگان قلّه‌های تصوف مورد تایید و تفسیرهای گوناگون قرارگرفت. به «أنایی» که از نور و عشق الهی نشأت گرفته، أنای محمود؛ و به أنایی که نشان از عقل دارد، أنای مردود می‌گویند؛ این مقاله، ضمن پاسخ به این پرسش که حلاج در پی یافتن انسان خدایی بود و یا خدای انسانی؟ به تحلیل و توصیف دو أنای مردود و محمود؛ و در باب راز ومنشا أنا الحقحلاج که براساس تکلیف دینی و رسالت انسانی با توجه به اوضاع سیاسی- اجتماعی زمانه فریاد گردید، به نقد و بررسیمیپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

509 - تحلیل تطبیقی تأویل آیات در دو کتاب الکشف و کتاب مرآه الانوار و مشکوه الاسرار از منظر بطن معنایی
محمد رضا آرام منوچهر قاسمی

Normal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt: چکیده کامل

Normal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin:0in; mso-para-margin-bottom:.0001pt; text-align:justify; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman","serif";} >علم تأویل و باطن آیات قرآن از جمله علومی است که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مسلمان در حوزه علوم قرآن بوده است و هر کدام از مفسران دو فرقه شیعه و اهل سنت طبق تعاریف خود از این علم به آن پرداخته‌اند، اماواقعیت این است که متن اغلب تفاسیر، ظاهر و تنزیل قرآن است و پرداختن به تأویل آیات مورد توجه تعداد اندکی از مفسران بوده است،از جمله کتب تفسیری که به باطن آیات پرداخته‌اند؛ کتاب الکشف تالیف جعفربن منصورالیمن است که از جمله داعیان اسماعیلی اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم است و همینطور کتاب مرآه الانوار و مشکوه الاسرار تالیف ابوالحسن عاملی که از جمله دانشمندان اثنی عشری قرن دوازدهم هجری است، این دو دانشمند که از دو فرقه مختلف و دو قرن متفاوت هستند در کتب خود فقط به بطون و تأویل آیات پرداخته‌اند اما علاوه بر اینکه دیدگاه دو مفسر در پرداختن به بطون آیات متفاوت است، موضوعاتی که به آنها اشاره کرده‌اند نیز موضوعات مختلفی است که در برخی از این موضوعات اشتراک و در برخی دیگر تفاوتهایی دارند، همچنین روش پرداختن به بطون و تأویل آیات نیز در هردو کتاب متفاوت است، به نظر می‌رسد برای درک بهتر و فهم دقیقتر کتاب الکشف خواننده این کتاب نیاز به آشنایی با دو علم متفاوت دارد؛ علم سیمیا (که عبارت است از علم حروف ابجد، علم اعداد، علم کواکب، افلاک و بروج و،،،،) و دیگری دانستن احادیث تأویلی که از ناحیه ائمه(ع) بخصوص امام باقر و امام صادق(ع) وارد شده است، با نگاهی گذرا به این کتاب می‌توان فهمید که خود مولف نیز با توجه به این علوم و احادیث، دست به تالیف این کتاب زده است، اما درک مطالب کتاب مرآه الانوار برای خواننده این کتاب آسان تر است زیرا تأویل آیات در این کتاب بر اساس روایات اهل بیت(ع) می‌باشد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

510 - سلوک عرفانی در کشف‌الاسرار
مریم شیرانی محسن محمدی فشارکی سیدعلی اصغر میر باقری فرد

نوبت سوم کشف‌الاسرار به منزلة یکی از تفاسیر ادبی- عرفانی همواره مورد توجه بوده است. میبدی در این نوبت استنباط‌های عرفانی از آیات قرآن را با زبان ادبی بیان کرده است. در بعضی از قسمت‌های این نوبت میبدی به موضوع حال و مقام یا ترتیب مراحل سلوک اشاره کرده است. پیگیری این اشا چکیده کامل

نوبت سوم کشف‌الاسرار به منزلة یکی از تفاسیر ادبی- عرفانی همواره مورد توجه بوده است. میبدی در این نوبت استنباط‌های عرفانی از آیات قرآن را با زبان ادبی بیان کرده است. در بعضی از قسمت‌های این نوبت میبدی به موضوع حال و مقام یا ترتیب مراحل سلوک اشاره کرده است. پیگیری این اشارات می‌تواند نظر میبدی را دربارة مراحل سیر و سلوک عرفانی آشکار کند. از این رو لازم است همة اشارات میبدی دربارة سالک و مقامات سلوک، و نیز عبارات او دربارة موضوعاتی که در طریقت عرفانی نقش دارند، استخراج و تحلیل شود و سپس، دربارة مراحل سلوک، مقدمات، اقسام و مراتب هر مرحله تحقیق شود. بدین منظور، این مقاله بر آن است مراحل سلوک و کمال معنوی انسان را در نوبت سوم کشف الاسرار برشمارد و پیوند میان این مراحل را با آیات و اصطلاحات قرآنی بررسی کند. نتیجة حاصل از این پژوهش، افزون بر این که ترتیب مراحل سلوک را از دیدگاه یک مفسر عارف نشان می‌دهد، ریشه‌های قرآنی عرفان اسلامی را نیز تبیین می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

511 - مفهوم خواب و رویا از منظر قرآن، عرفان و فلسفه
محمدرضا حصارکی حسین فیروزی

«خواب» و «رویا» مضامینی هستند که در قرآن، احادیث، روایات، متون عرفانی، ادبی و از جنبه علمی بسیار مورد توجه بوده، به طوری که، کتب و مقالات فراوانی در این زمینه به رشته تحریر درآمده است. «خواب» و «رویا» جزیی از زندگی و حیات موجودات زنده است که در این بین برای انسان، به عن چکیده کامل

«خواب» و «رویا» مضامینی هستند که در قرآن، احادیث، روایات، متون عرفانی، ادبی و از جنبه علمی بسیار مورد توجه بوده، به طوری که، کتب و مقالات فراوانی در این زمینه به رشته تحریر درآمده است. «خواب» و «رویا» جزیی از زندگی و حیات موجودات زنده است که در این بین برای انسان، به عنوان خلیفه الله، معنا و مفهوم خاص خود را دارد. در قرآن کریم و احادیث از «خواب» و «رویا» تعابیر متعددی آمدهاست و در متون عرفانی و ادبی نیز از زوایای مختلف به این حالت در زندگی بشر پرداخته شده و بسیار مورد توجه است. از طرفی از جنبه علمی نیز بر ضرورت «خواب» برای سلامت انسان تاکید شده است. در این مقاله سعی بر آن است تا این دو حالت خواب هم از دیدگاه قرآن و هم از دیدگاه عرفان و فلسفه مورد مطالعه قرار گیرد. کلید واژه‌ها: پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

512 - نقش خودکفایی و استقلال در عزّت اجتماعی از منظر دین و عرفان
محمد اعرجی محمد علی آذر شب اکرم دیانی

10.2234/erfan.2023.706034

هدف از این پژوهش، بررسی نقش خودکفایی در عزّت اجتماعی از منظر دین وعرفان می باشد. این پژوهش در ردیف پژوهش های بنیادی و نظری بوده و از نوع پژوهش کیفی می باشد. برای این منظور ابتدا به مطالعه و مرور ادبیات موضوع و پژوهش های پیشین پرداخته شد. اسناد و مدارک مرتبط و متون اسلام چکیده کامل

هدف از این پژوهش، بررسی نقش خودکفایی در عزّت اجتماعی از منظر دین وعرفان می باشد. این پژوهش در ردیف پژوهش های بنیادی و نظری بوده و از نوع پژوهش کیفی می باشد. برای این منظور ابتدا به مطالعه و مرور ادبیات موضوع و پژوهش های پیشین پرداخته شد. اسناد و مدارک مرتبط و متون اسلامی مطالعه، تلخیص و واکاوی گردید. پس از تلخیص و واکاوی به کسب شواهد بیشتری مبنی بر نقش خودکفایی در عزّت اجتماعی از دیدگاه های دینی و عرفانی پرداخته شد و در ادامه به تحلیل مضمون آیات و احادیث و مکتوبات عرفانی در این زمینه پرداخته شده است. پس از تعریف عزّت اجتماعی و تحلیل نظریه ها درباب ارتباط عرفان وسیاست آن را از دین و نظریه های عرفانی بیان کرده و به تبع آن خودکفایی و استقلال و دیدگاه مربوطه در این مورد را مطرح و از عوامل و پیامدهای خودکفایی و استقلال اقتصادی در جهت اهمیت چندجانبه بودن این عناصر و نقش آن ها در عزّت اجتماعی بحث شده است. راه دستیابی به خودکفایی که چیزی نیست جز کار و اشتغال زایی برای نیروی جوان و فعال جامعه و در راستای دیگر خودکفایی استقلال نظامی و علمی و یکی از دیگری با اهمیت تر و بانفوذتر است ارائه و این نتیجه حاصل شد که اصولاً خودکفایی و استقلال سیاسی منطبق بر نظریه های عرفانی و منابع دینی می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

513 - بینامتنیت قرآنی در مصنّفات باباافضل کاشانی(بر اساس نظریۀ ژرار ژنت)
مسروره مختاری مهسا کاظم‌پور

بینامتنیّت یکی از نظریه های مهم ساختارگرایان است که بر اساس آن هیچ متنی بدون پیش متن نیست، یا تداوم است و تکرار، یا تقلید است و دگرگونی. بر این اساس در متون ادبی، هیچ نقطه آغازی وجود ندارد و نویسندگان به صورت اصیل اثر را خلق نمی کنند؛ بلکه بن مایه های آن را از متون قبل چکیده کامل

بینامتنیّت یکی از نظریه های مهم ساختارگرایان است که بر اساس آن هیچ متنی بدون پیش متن نیست، یا تداوم است و تکرار، یا تقلید است و دگرگونی. بر این اساس در متون ادبی، هیچ نقطه آغازی وجود ندارد و نویسندگان به صورت اصیل اثر را خلق نمی کنند؛ بلکه بن مایه های آن را از متون قبل از خود می گیرند. عرفا و فلاسفة اسلامی بسیاری از بن مایه های فکری خود را از قرآن، سنّت و نهج البلاغه وام گرفته اند. در مصنّفات بابا افضل کاشانی، بینامتنیّت قرآنی مشهود است. جستار حاضر، به روش توصیفی – تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای بینامتنیّت قرآنی را در مدارج الکمال و جاودان نامه بابا افضل مطالعه کرده است. حاصل پژوهش نشان می دهد که قرآن کریم در کلام این حکیم بزرگ، تأثیرات معنوی و لفظی بسیاری برجای نهاده و پیوند عمیقی بین اندیشه های قرآنی و اندیشه های ادبی، عرفانی و فلسفی وی به وجود آورده است. یکی از بارزترین وجوه اندیشه های وی، تفکر دربارة انسان و هستی شناسی است. با توجّه به تقسیم بندی ژرار ژنتُ بینامتنیّت قرآنی در دو رسالة مورد مطالعه، به صورت های صریح(آشکار)، غیرصریح(پنهانی و تعمدی) و ضمنی، وجود دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

514 - بررسی محتوایی و اجمالی «مجمع البحار» محمدتقی مظفرکرمانی از منظر عرفانی
مینا خادم الفقرا نصرالله شاملی

ظهور قرآن به عنوان معجزۀ پیامبر اسلام(ص) باعث پیدایش علوم بسیاری از جمله علم تفسیر شد. از انواع علوم تفسیری می‌توان به تفاسیر عرفانی قرآن مجید اشاره کرد که در دوره‌های مختلف، آثار زیادی در این باره خلق شده است. یکی از آثار ارزشمندی که در این زمینه نگاشته شده است، اثر ار چکیده کامل

ظهور قرآن به عنوان معجزۀ پیامبر اسلام(ص) باعث پیدایش علوم بسیاری از جمله علم تفسیر شد. از انواع علوم تفسیری می‌توان به تفاسیر عرفانی قرآن مجید اشاره کرد که در دوره‌های مختلف، آثار زیادی در این باره خلق شده است. یکی از آثار ارزشمندی که در این زمینه نگاشته شده است، اثر ارزشمند مجمع البحار تألیف محمدتقی مظفر کرمانی ملقب به مظفرعلیشاه از علما و عرفای بزرگ اوایل قرن دوازدهم (هـ.ق) و از اجداد مرحوم ناظم الاطبا است. این اثر، تفسیر منثور عرفانی سورۀ مبارکۀ حمد است. قبل از این رساله، مظفر علیشاه مثنوی بحرالاسرار را که تفسیر عرفانی و منظوم سورۀ حمد است، سروده بود و بنا به گفتۀ خود او، در اواخر عمر، برای اینکه این اثر مورد استفادۀ عموم مردم قرار گیرد، تفسیر مذکور را به نثر تألیف کرد و آن را به مجمع البحار موسوم گردانید. در این مقاله به بررسی اجمالی و محتوایی این اثر، که یکی از تفاسیر مهم و ناشناختۀ عصر قاجار است، پرداخته شده و کوشش شده است تا جایگاه این تفسیر منثور عرفانی که بر اساس نظریۀ مکتب وحدت وجود است، بازشناسی شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

515 - زبان شناسی عرفانی قرآن در آراء ابن عربی و مقایسه آن با دیدگاه‌های علامه طباطبایی
مسعود حاجی ربیع

در این پژوهش به دیدگاه ابن عربی و علامه طباطبایی درباره زبان دین و مقایسه آراء آنها می‌پردازیم. در عرفان، امکان تصرف در ظواهر کتب وحیانی وجود ندارد. ابن عربی به ذات کلام الهی نظر دارد و بر مبنای آن اعتقاد دارد که کتب وحیانی به زبان ظاهر است. علامه به زبان ظاهر اعتقاد دا چکیده کامل

در این پژوهش به دیدگاه ابن عربی و علامه طباطبایی درباره زبان دین و مقایسه آراء آنها می‌پردازیم. در عرفان، امکان تصرف در ظواهر کتب وحیانی وجود ندارد. ابن عربی به ذات کلام الهی نظر دارد و بر مبنای آن اعتقاد دارد که کتب وحیانی به زبان ظاهر است. علامه به زبان ظاهر اعتقاد دارد و بر خلاف ابن عربی، نظریه او حوزه قرآن و اسلام است. ما در این نوشته، در مقام استخراج مبانی نظریه ابن عربی و علامه طباطبایی از آثار آنان هستیم. در این تحقیق به دو هدف توجه کرده ایم: نخست نظام‌مند کردن آراء ابن عربی و علامه در زبان قرآن و سپس توسعه اندیشه این دو دانشمند از طریق عرضه مسائل جدید بر آراء آنها یا تطبیق آراء آنها بر یکدیگر. روش ما در این تحقیق، آمیزه ای از نقل و تحلیل عقلی ـ عرفانی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

516 - توحید در قرآن و عرفان(رشد اخلاقی)«مطالعه موردی: توحید در ستایش»
علیرضا کاوند مسعود مرادی جواد نصیری

ستایش یا معادل عربی آن، حمد به معنای پسندیدن صفتی زیبا یا فعلی نیکو و واکنش فطری در برابر آن است، قرآن مجید در آیه 36 سوره جاثیه، ستایش را تنها متعلق به خدا دانسته و برای اثبات آن، برهان هایی اقامه می کند، مفسران گوناگون براساس منابع تفسیری، هریک استدلال آیه را به گونه چکیده کامل

ستایش یا معادل عربی آن، حمد به معنای پسندیدن صفتی زیبا یا فعلی نیکو و واکنش فطری در برابر آن است، قرآن مجید در آیه 36 سوره جاثیه، ستایش را تنها متعلق به خدا دانسته و برای اثبات آن، برهان هایی اقامه می کند، مفسران گوناگون براساس منابع تفسیری، هریک استدلال آیه را به گونه ای تقریرکرده اند؛ برخی براساس معنایی که برای واژه ربّ، که در آیه مذکور است، برگزیده اند و بعضی با توجه به سیاق آیات پیشین سوره. بررسی تطبیقی این دیدگاه ها در این مقاله نشان می دهد که مفهوم واژه حمد به تدریج از ستایشِ نعمت به ستایش زیبایی تغییرکرده است، همچنین شباهت های متعدد میان مفاتیح الغیب و الجامع البیان، احتمال تأثیر جدی فخر رازی از طبری را تقویت می کند، روش آلوسی در استفاده از سیاق برای اثبات توحید در ستایش و تأثیر آن در تفاسیر بعدی نیز حائز اهمیت است. غایت عرفان اسلامی توحید است (مشاهدۀ یگانگی خدا) به‌طوری که وجود مطلق است و هیچ چیز غیر از او و تجلیاتش، وجود ندارد که لازمۀ این مشاهده، فنا دیدن همه چیز در حق تعالی است.نقش توحید در رشد اخلاقی چنان سازنده است که از انسان با انگیزه هایش، که خود منشأ بسیاری از ناهنجاری های اخلاقی است، انسان کامل خالی از رذایل اخلاقی و آراسته به فضایل اخلاقی می سازد و تمام ابعاد وجودی انسان، اعم از مادی و معنوی را در جهت کمال مطلق و بی نهایت و جاودانه قرارمی دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

517 - تأویل‌های عارفانه و عاشقانه مولانا از قصه‌های قرآنی
حلیمه دیلمی نژاد شمس الحاجیه اردلانی سید احمد حسینی کازرونی

مثنوی به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار عرفانی منظوم زبان فارسی از جنبه‌های مختلف شایستۀ بررسی است. مولانا در مثنوی بسیار از آیات قران بهره گرفته است و یکی از شگردهای مهم مولانا در برخورد با آیات قران کریم تأویل و تفسیر ذوقی و عاشقانه آنها است. تأویل در فرهنگ اسلامی و بخصوص چکیده کامل

مثنوی به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار عرفانی منظوم زبان فارسی از جنبه‌های مختلف شایستۀ بررسی است. مولانا در مثنوی بسیار از آیات قران بهره گرفته است و یکی از شگردهای مهم مولانا در برخورد با آیات قران کریم تأویل و تفسیر ذوقی و عاشقانه آنها است. تأویل در فرهنگ اسلامی و بخصوص در ادب عرفانی، اصطلاحی معروف است که تحت عنوان تفسیر باطنی و از ظاهر به باطن رفتن به کار برده می‌شود. اصولاً اعتقاد به باطن امور در مرکز تفکر مولانا است به همین دلیل او به تأویل توجهی ویژه دارد. او معتقد است که قران کریم دارای باطنی است که در زیر ظاهر الفاظ پنهان است. تأویل آیات قران کریم در مثنوی شیوه‌ای از تفسیر است که باطن را از ورای ظاهر و با معیار عشق و ذوق بیرون می‌آورد؛ ولی ظاهر را نفی نمی‌کند. یکی از مهم‌ترین شرایط تأویل از نگاه او تأویل خویش است که خودشناسی و تزکیه نفس را ضروری می کند و لازمۀ آن دوری از هوی و هوس است. دومین و شاید اصلی‌ترین مؤلفه تأویل از نگاه مولانا اثر و نتیجۀ آن است به این معنی که تأویل باید آدمی را به رحمت خداوند امیدوار کند. موضوع این پژوهش تأویل عارفانه و عاشقانه مولانا از آیات قران کریم است. یکی از مهم‌ترین شرایط تأویل از نگاه مولانا، تأویل خویشتن است که خودشناسی و تزکیة نفس را ضروری می‌کند و نتیجة آن فلاح و رستگاری است به این معنی که تأویل باید آدمی را به سعادت رساند و به رحمت خداوند امیدوار سازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

518 - رؤیت خدا در پرتو آیات و روایات با تأکید بر نظر متکلمان وعرفا
مینا شمخی نانسی ساکی

ظاهر شماری از آیات قرآن بر رؤیت خداوند در قیامت دلالت دارد مانند آیه: وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَاضِرَةٌ الى‌ رَبِّها ناظِرَةٌ (قیامت /23-22)؛ اما ظاهر برخی دیگر آیات از جمله آیه: لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ (انعام /103) رؤیت خداوند را انکار می کند. چکیده کامل

ظاهر شماری از آیات قرآن بر رؤیت خداوند در قیامت دلالت دارد مانند آیه: وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَاضِرَةٌ الى‌ رَبِّها ناظِرَةٌ (قیامت /23-22)؛ اما ظاهر برخی دیگر آیات از جمله آیه: لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ (انعام /103) رؤیت خداوند را انکار می کند. آیة الى‌ رَبِّها ناظِرَةٌ (قیامت/23) از مهم‌ترین آیات مورد اختلاف مفسران اشاعره، معتزله و امامیه و نیز عرفا می باشد. در این آیه شریفه چیستی معنای واژه های الی و ناظره مورد دقت مفسران قرار گرفته است. این آیه با عطف توجه به واژه ناظره، یکی از مستندات قائلین به جواز رؤیت خداوند از جمله اشاعره می باشد. مفسرین معتزله و امامیه ضمن تبیین معنای صحیح آیه، قول اشاعره را نادرست اعلام کرده اند اما خود در بیان معنای آیه دچار اختلاف شده اند. در بیان عرفا، مفهوم رؤیت و نظر با آنچه که متکلمان برداشت می‌کند متفاوت است؛ رؤیت همـان علـم شـهودی و حضوری است که جـز بـه خـود انسـان و متعلقـات او تعلق نمی گیرد. در این پژوهش به روش اسنادی و کتابخانه ای، به شیوه تحلیلی و مقایسه ای، سعی در بیان و بررسی اقوال مختلف مفسران داشته و با جمع آوری تمام احتمالات معنایی به همراه گونه های مختلف عقلی- نقلی به بررسی و تبیین این آیات پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد که امکان رؤیت خدا با چشم سر، چه در این دنیا و چه آخرت، امکان پذیر نیست و نظر صحیح، انتظار کشیدن رحمت، ثواب و نعمت‌های خداوند می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

519 - تأملی در دامنة مقام خلافت اللّهی زن با تکیه بر آیات قرآن و دیدگاه عرفای مسلمان
شهلا رحمانی میترا (زهرا) پورسینا

مسألة خلافت الهی از مسائل غامض و بحث انگیز در حوزة علوم قرآنی، کلام و عرفان است. تنها آیه ای از قرآن کریم که به صورت صریح و مطلق بحث خلافت الهی را مطرح کرده آیة 30 سورة بقره است؛ با این حال اهمیت این مقام به حدی است که گویا ارسال پیامبران و انزال کتب آسمانی، همه در جهت چکیده کامل

مسألة خلافت الهی از مسائل غامض و بحث انگیز در حوزة علوم قرآنی، کلام و عرفان است. تنها آیه ای از قرآن کریم که به صورت صریح و مطلق بحث خلافت الهی را مطرح کرده آیة 30 سورة بقره است؛ با این حال اهمیت این مقام به حدی است که گویا ارسال پیامبران و انزال کتب آسمانی، همه در جهت تربیت خلیفة الهی صورت گرفته است. عموماً پژوهش های محققان در رابطه با خلافت الهی حول مسائلی چون: تفسیر آیة خلافت، ارتباط خلافت الهی با انسان کامل و دامنة خلافت انجام یافته است؛ لکن مقالة حاضر در نظر دارد با استفاده از آیات الهی، تأملی در راستای دامنة خلافت الهی زن داشته باشد و در عین حال، به نقد دیدگاه برخی عرفای مسلمان نیز در این حوزه بپردازد. هدف دیگر که فرع هدف اصلی محسوب می‌شود، بررسی اجمالی برخی از مؤلفه‌هایی است که با توجه به ویژگی‌های شخصیتی زن دامنة خلافت الهی او را گسترش می دهد. مادری و دیگرخواهی از مؤلفه های مؤثر برای افزایش دامنة خلافت‌ الهی زن است که مسیری تا حدی متمایز نسبت به مرد برای وی پدید می‌آورد. از سویی، مطالعة آثار عرفانی ما را با دو دیدگاه متفاوت در رابطه با دامنة خلافت‌ الهی زن مواجه می سازد. گروهی از عرفا تفاوت های تکوینی موجود در آفرینش زن را تحدید کننده دامنة خلافت‌ الهی زن نسبت به مرد می دانند و برخی دیگر، این مقام را امری مرتبط با روح انسان می دانند و بر این باورند که زن و مرد در دستیابی به مراتب بالای آن تفاوتی با یکدیگر ندارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

520 - تجلی ذاتی خدا در کائنات به روایت عهد عتیق و قرآن با تکیه‌بر تفاسیر عرفانی قرن سیزدهم میلادی و قرن هفتم هجری
سعیده الوان بخشعلی قنبری محمدرضا آرام

10.2234/erfan.2023.703029

یکی از راه‌های شناخت خداوند، از طریق درک تجلی ذاتی خدا در کائنات است که به کمک اسماء و صفات و افعال حاصل می شود. یهودیان به‌رغم پایبندی به توحید در متون دینی و معتبرشان، بعضاً تمثل و تجسد را به ذات الهی نسبت داده‌اند درحالی‌که قرآن کریم باوجود پذیرش تمثل برای برخی موجود چکیده کامل

یکی از راه‌های شناخت خداوند، از طریق درک تجلی ذاتی خدا در کائنات است که به کمک اسماء و صفات و افعال حاصل می شود. یهودیان به‌رغم پایبندی به توحید در متون دینی و معتبرشان، بعضاً تمثل و تجسد را به ذات الهی نسبت داده‌اند درحالی‌که قرآن کریم باوجود پذیرش تمثل برای برخی موجودات، تمثل و تجسد را برای ذات‌خداوند نفی می کند و قائل به تجلی ذاتی در تمام خلقت است. خدا در عهد عتیق با اسامی متعددی معرفی‌شده و در مواردی صفات انسانی دارد و بر یهودیان به طرقی ملموس، متجلی می‌شود. حضور خداوند در سراسر عهد عتیق با عنوان شخینه به‌مثابه مخلوقی جدای از خداوند به بندگان اعلام‌شده و حضور خداوند در بین مردم به حضور شخینه مشروط است درحالی‌که قرآن، حضور الهی را دائمی می د اند. تجلی ذاتی خدا در قرآن به‌گونه‌ای است که شائبه تشبیه در آن نباشد درحالی‌که در تورات دست‌کم در مواردی به حضور مستقیم و تصورات انسانی از خداوند اشاره‌شده است و همین استفاده از الفاظ انسانی و نسبت دادن رفتار‌های انسانی به خداوند در عهد عتیق، شناخت خدا را از مدار تنزیه وارد مدار تشبیه نسبتاً شدیدی می‌کند؛ هرچند که می‌توان وجود چنین عباراتی را صرفاً برای نزدیک‌تر ساختن مفهوم ذات الهی به ذهن بشر دانست و آن‌ها را به‌منظور درک عامه به‌گونه‌ای تأویل نمود که با تنزیه خداوند منافات نداشته باشد ولی هیچ کتابی مانند قرآن، به تنزیه خداوند از هرگونه باور شرک‌آلود نپرداخته است. بر اساس آموزه‌های قرآن، خداوند در همه مخلوقات تجلی کرده است و ذات الهی قابل‌رؤیت نیست و نخواهدبود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

521 - فَرگشتِ تاریخی- اعتقادیِ واژه «حُبّ» از ادبیّات عصر جاهلی تا آموزه‌های عرفان اسلامی
مهدی شفائی محمدصالح شریف عسکری محمد علی ربی‌پور

بحث و تحقیق دربارة محتوا و ساختارهای لفظی و معنویِ قرآن کریم از نخستین رویکردهای علما و اندیشمندانِ مسلمان در تاریخ اسلام محسوب می‌شود؛ اهمّیت این رویکردها تا بحدّی است که درکِ زمینه‌ها و ویژگی‌های لفظی و بلاغی قرآن کریم را بستری برای فهم درست و صحیحِ اندیشه‌های وحیانی چکیده کامل

بحث و تحقیق دربارة محتوا و ساختارهای لفظی و معنویِ قرآن کریم از نخستین رویکردهای علما و اندیشمندانِ مسلمان در تاریخ اسلام محسوب می‌شود؛ اهمّیت این رویکردها تا بحدّی است که درکِ زمینه‌ها و ویژگی‌های لفظی و بلاغی قرآن کریم را بستری برای فهم درست و صحیحِ اندیشه‌های وحیانی می‌دانند. محور همنشینی واژه حُبّ در هنجارهای ادبی- اجتماعی جامعة جاهلی، منحصر به عرائس شعری، محبوبه‌های شاعران و اَبطال، و آثار مسکن و کاشانه و دیار آنها محدود می‌شد و مفاهیم والا و چالش برانگیز اعتقادی، مدّنظر نبود امّا در رهیافت‌های معناشناختی قرآن کریم، حوزة معنایی حُبّ رنگ اعتقادی- اسلامی به خود گرفت و نظام دِلالی آن، از حُبّ و عشقِ زمینی، به حُبّ الهی و محبّت چندسویه و متعالی خدا- انسان تغییر جهت داد. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد تغییر گفتمان جاهلی به اسلام و عرفان اسلامی، سبب شد بِساطَت و مادّی گریِ عرب جاهلی، جای خود را به تأمّل در حیات و هستی بدهد و انسانِ مسلمان، با تکیه بر تعلیمات اسلامی و تأکید بر اصالت تعابیر و معانی قرآنی، نگاه فرامادّی خود را به موضوع حُب و محبّت نیز منعطف سازد چنانکه التذاذ صرفِ مادّی در عصر جاهلی، در پرتو آموزه‌های قرآنی، به تعابیری همچون ایثار، وُدّ، صفای مودّت، ترجیح دادن و... تحوّل پیدا کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

522 - مصادیق آیات قرآنی در متون عرفانی
زهره اله دادی دستجردی

عرفا و صوفیّه برای بیان مفاهیمو اصطلاحات عرفان نظری و عرفان عملی همواره از آیات قرآن کریم بهره جسته‌اند؛ آنان برای بیان کشف و شهود و تجربیات عارفانه خود نیز هیچ زبانی را کارآمدتر و رساتر از زبان قرآن نمی‌دانستند. از این رو، می‌توان به آسانی و به وفور معنا، تفسیر، تأویل چکیده کامل

عرفا و صوفیّه برای بیان مفاهیمو اصطلاحات عرفان نظری و عرفان عملی همواره از آیات قرآن کریم بهره جسته‌اند؛ آنان برای بیان کشف و شهود و تجربیات عارفانه خود نیز هیچ زبانی را کارآمدتر و رساتر از زبان قرآن نمی‌دانستند. از این رو، می‌توان به آسانی و به وفور معنا، تفسیر، تأویل و مصداق بسیاری از آیات قرآن را در متون عرفان و تصوّف یافت. تمرکز اصلی این جستار بر مصادیق آیات قرآن در این متون است. متون عرفانی منتخب این جستار به زبان فارسی است. در ابتدای مقاله به ارائه تعریف مصداق در علم معنی‌شناسی پرداخته شده تا تفاوت آن با معنیِ "مفهوم" و "معنا" به دست آید و سپس تعاریف مصداق و تفاوت آن با تأویل در علوم قرآنی کاویده و در پایان نمونه‌هایی از مصادیق آیات قرآن در این متون ذکرگردیده است. "ملوک" و "قریه" در آیه 34 سورۀ نمل، "کرامت" در آیه 70 سوره اسراء ، "امانت" در آیه 72 سوره احزاب و واژگان "صراط مستقیم" ، "تقوی" و "هوی" از جمله مواردی است که در این جستار در بیست متن عرفانی فارسی، مصداق یابی شده‌است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

523 - شگردهای عرفانی مولوی ازتأویلات مفاهیم قرآنی
رقیه صدرایی

این مکتوب به بررسی گونه‌هایی از تأویلات مفاهیم قرآنی مولوی در مثنوی می‌پردازد. با تأمل و پژوهش در مثنوی، ویژگی های خاص سبکی و تمایزآفرینی و هنجارشکنی ها را در آن می یابیم. به همین دلیل مطالعه و پژوهش در مثنوی می تواند راهبردی به شناخت بهتر دورة شاعر و شخصیّت ادبی و نقش چکیده کامل

این مکتوب به بررسی گونه‌هایی از تأویلات مفاهیم قرآنی مولوی در مثنوی می‌پردازد. با تأمل و پژوهش در مثنوی، ویژگی های خاص سبکی و تمایزآفرینی و هنجارشکنی ها را در آن می یابیم. به همین دلیل مطالعه و پژوهش در مثنوی می تواند راهبردی به شناخت بهتر دورة شاعر و شخصیّت ادبی و نقش او در ادبیّات عرفانی باشد. روش تحقیق دراین مکتوب، روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی است. با توجه به این که مولوی در شعر فارسی تصویرهایی نو و ویژه آفریده است با همه تحقیقاتی که صورت گرفته، از این رویکرد می‌توان پژوهش‌های مفیدی در زبان و شعر این شاعر عارف به عمل آورد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که مولوی شاعری است. دارای سبک ویژه و مختص به خودش. بارزترین ویژگی شعرش، تأویل معنویات، بویژه مفاهیم قرآنی در نگاه اوست و با نگاه عرفانی ابداع تازه‌ای می‌آفریند. نگاه مولوی به ظاهر و باطن قرآن و تراوش ذخایر فکری او در شکل‌گیری روش تربیتی، از هنرنمایی وی خبر می‌دهد و نوآفرینی او رنگ دیگری دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

524 - بررسی اثربخشی تربیت بر سازندگی فرد و اجتماع از منظر قرآن مجید با نگاهی به عرفان اسلامی
شهین سیمیاری علی قائمی امیری محمد آرمند

سازندگی فردی یا خودسازی اخلاقی و استکمال نفس، غایت رسالت نبی اکرم(ص) بوده است آنجا که می‌فرماید انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق. از سوی دیگر خداوند در قرآن مجید هدف از خلقت را عبودیت دانسته است. رابطه عبودیت با استکمال نفس و خودسازی اخلاقی با توجه به اثربخشی تربیت اسلامی ب چکیده کامل

سازندگی فردی یا خودسازی اخلاقی و استکمال نفس، غایت رسالت نبی اکرم(ص) بوده است آنجا که می‌فرماید انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق. از سوی دیگر خداوند در قرآن مجید هدف از خلقت را عبودیت دانسته است. رابطه عبودیت با استکمال نفس و خودسازی اخلاقی با توجه به اثربخشی تربیت اسلامی برآن در قرآن مجید هدف اصلی این تحقیق بوده و در این بین نگاهی نیز به عرفان شیعه در مبحث انسان‌شناسی داشته‌ایم. نتیجه حاصل تحقیق نشان می‌دهد جهان‌بینی و معرفت‌شناسی عرفانی که خود یک قالب و روش و شاید ابزار شناخت روش در تربیت اسلامی است همواره در تلاش برای ایجاد فضایی دو طرفه برای شناخت موجودیت انسان و لوازم انسان بودن و طی مراتب کمال او بوده است. عرفان اسلامی در واقع در صدد جهت بخشی به تعاملات معرفتی، انسان شناسی و جامعه‌شناسی بوده و در این بستر به رشد و تعالی انسان اندیشیده است و برای آن برنامه دارد. بنابه دیدگاه عرفان اسلامی، هدف نهایی از کوشش انسان، رسیدن به شناخت و معرفت است. این نوع معرفت احتیاج به‌‌ بسترسازی‌ دارد‌، یعنی قلب انسان که مکان روح الهی وی‌ می‌باشد‌، باید از زشتی‌ها، پلیدی‌ها و کلا هر نوع آلودگی کاملا پاک و منزه شده باشد تا نور حقیقت بتواند بر آن‌ بتابد‌. میان مفاهیم عرفانی و تعلیم و تربیت از جنبة هدفی اشتراک بسیاری دیده‌ می‌شود‌. در تعلیم و تربیت نیز‌، هدف‌ به نوعی‌ فراهم‌ آوردن‌ شرایطی است که متربی‌ به آگاهی و شناخت‌ دست یابد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

525 - بررسی تقویت بنیان خانواده در پرتو آموزه‌های قرآن و عرفان
مژگان نادری سیدحمید حسینی فاطمه شرعیاتی

نهاد خانواده، اصلی‌ترین رکن جامعه و بستر فرهنگ های گوناگون و زمینه‌ساز خوشبختی و یا بدبختی انسان ها و امت هاست؛ از این‌رو تعالیم اسلام و همچنین آموزه های عرفانی که برنامة سعادت و تکامل بشر است، عنایت ویژه‌ای به سلامت، رشد و پویایی این نهاد سرنوشت‌ساز دارند. خانواده نهاد چکیده کامل

نهاد خانواده، اصلی‌ترین رکن جامعه و بستر فرهنگ های گوناگون و زمینه‌ساز خوشبختی و یا بدبختی انسان ها و امت هاست؛ از این‌رو تعالیم اسلام و همچنین آموزه های عرفانی که برنامة سعادت و تکامل بشر است، عنایت ویژه‌ای به سلامت، رشد و پویایی این نهاد سرنوشت‌ساز دارند. خانواده نهادی است که بر پایة ازدواج مرد و زن، شکل می‌گیرد و با تولید مثل، توسعه می‌یابد. این نهاد، اساس سازندگی شخصیت انسان و مهمترین عامل تکامل جامعه است. مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی بوده و یافته ها حاکی از آن است که اسلام و همچنین آموزه های عرفانی برای تأسیس و تحکیم این نهاد سرنوشت‌ساز و پیشگیری از فروپاشی آن، رهنمودهای بسیار مهمی عرضه کرده است. تأمل در این رهنمودها، به روشنی نشان می‌دهد که این دو منبع غنی، ریشه در وحی الهی دارند و منطبق با فطرت انسانی هستند و برای صیانت خانواده و پیشگیری از فروپاشی آن، راهی جز عمل به رهنمودهای این آیین الهی نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

526 - بررسی تطبیقی جایگاه و تقدس آب در قرآن و عرفان اسلامی
زینب سلیمی سید محمد علی ایازی کاظم قاضی زاده

آب به رغم جایگاه اساسی و اهمیت فوق العاده‌ای که در زندگی انسان و سایر موجودات دارد، جایگاه حقیقی آن از نگاه قرآن و عرفان به نحو تطبیقی هنوز مورد کاوش قرار نگرفته است و رسالت اصلی آن در جهان و وظایف انسان در قبال آن، به نحو بایسته و شایسته مورد تامل قرار نگرفته است. این چکیده کامل

آب به رغم جایگاه اساسی و اهمیت فوق العاده‌ای که در زندگی انسان و سایر موجودات دارد، جایگاه حقیقی آن از نگاه قرآن و عرفان به نحو تطبیقی هنوز مورد کاوش قرار نگرفته است و رسالت اصلی آن در جهان و وظایف انسان در قبال آن، به نحو بایسته و شایسته مورد تامل قرار نگرفته است. این نوشتار، به قدر میسور نگاهی دارد به جایگاه والای آب و تقدس آن در عرفان و تطبیق آن با بیان قرآن و نیز باورهای باستانی ایران زمین؛ در این نگرش روشن می‌شود که نگاه عرفانی، نقشه سیر و سلوک الی الله را در آینه آب جستجو می‌نماید و نسبت به تامل جدی در آب و دعوت از آن برای حضور در زندگی معنوی فراخوان می‌دهد و باورهای باستانی ایران زمین نیز از جوانب مختلف بر تقدس آن پای می‌فشارد. از سویی دیگر آب در قرآن، جایگاهی بس والا دارد و به عنوان ضرب‌المثل شناخت و معرفت و رهگذر حکمت و بصیرت معرفی شده و آثار و احکام و آداب بی‌شماری برای آن برشمرده می‌شود، کما اینکه منشأ حیات و مظهر کثرت و برکت و طهارت و جریان و سیلان و رویش و زایش و... قلمداد می‌گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

527 - مبانی قرآنی منازل السائرین (مطالعة موردی: بخش بدایات)
حسین صفره

منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری، متنى عرفانی است که در آن معارف بسیار، در قالب عباراتى موجز به رشته تحریر در آمده است. این کتاب همواره مورد توجه علاقه مندان عرفان و سیر و سلوک بوده است. با ملاحظه عناوین و ابواب کتاب معلوم می‌شود که مصنّف، نام منزل‌ها را از آیات قرآن چکیده کامل

منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری، متنى عرفانی است که در آن معارف بسیار، در قالب عباراتى موجز به رشته تحریر در آمده است. این کتاب همواره مورد توجه علاقه مندان عرفان و سیر و سلوک بوده است. با ملاحظه عناوین و ابواب کتاب معلوم می‌شود که مصنّف، نام منزل‌ها را از آیات قرآن برگرفته است و در بیشتر موارد، تناسب میان عنوان باب‌ها و آیه‌های انتخابی ابتدای هر باب از نگاه عرفانی عمیق او به آیات قرآن حکایت می‌کند، چنان‌که می‌توان گفت که وی مبانی تعیین منازل را در آیات کتاب خدا یافته است. نگارنده در این مقاله با مراجعه به تفاسیر عرفانی، ضمن بررسی آیات موجود در بخش بدایات این کتاب و تأمل در مطالب هر باب، رویکرد عرفانی خواجه به آیات قرآن را نشان داده و پیوند میان دستورات خدای متعال در قرآن و آداب سیر و سلوک عارفان اصیل را نمودار ساخته است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

528 - مبانی اعطای حق تعیین سرنوشت در قرآن، ادیان و عرفان
مهدی رضایی علی توحیدی

اسلام که آیین رحمت و رأفت، دین خاتم و اکمل، عرفان و ادیان الهی است. قرآن و مضامین عالی آن در بردارنده اصول و ارزش های عام انسانی حقوق بشر؛ عدالت، انصاف، تساوی و نماد حکمت و معرفت است. اصولی که بر حق خدشه ناپذیر آزادی و اختیار، استقلال و حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش تاکید چکیده کامل

اسلام که آیین رحمت و رأفت، دین خاتم و اکمل، عرفان و ادیان الهی است. قرآن و مضامین عالی آن در بردارنده اصول و ارزش های عام انسانی حقوق بشر؛ عدالت، انصاف، تساوی و نماد حکمت و معرفت است. اصولی که بر حق خدشه ناپذیر آزادی و اختیار، استقلال و حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش تاکید دارد و ارزش های انسانی را از اصول دینی می داند که خدای متعال، مردم را به رعایت آن ها رهنمون و دعوت می کند. در واقع دین شامل دستورکار، حقوق انسان از جمله حق تعیین سرنوشت و تعالیم مربوط به آن است. از این رو حکمت و عرفان نیز به عنوان معارف آسمانی و زمینی، پل و حلقه اتصال و پیوند آموزه های دینی با همه ادیان الهی هستند. براین اساس دعوت انبیاء و شیوه‌تبلیغ ایشان، همگی بر مبنای آزادی انتخاب استوار بوده و انسان در قاموس قرآن کریم، موجودی مختار و آزاد و پیامبر نیز به مثابه بشارت دهنده و انذارکننده توصیف، تا گزینش مسیر هدایت یا ضلالت کاملاً‌ آزادانه صورت پذیرد. دراین نوشتار عناصر و مولفه های فلسفی و عرفانی حق تعیین سرنوشت در آیات قرآن کریم، ادیان و اندیشه‌های عرفانی مورد تدقیق قرار گرفته و با کنار هم قراردادن گزاره های به دست آمده در باره این عناصر و مولفه ها، به دیدگاه قرآن کریم و اندیشه‌های عرفانی در باره حق تعیین سرنوشت اشاره گردیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

529 - بررسی رویکرد عرفانی داستان حضرت موسی(ع) در تفاسیر عرفانی ( مطالعۀ موردی: تقاضای رؤیت خدا)
ام‌البنین صفری چمازکتی حمید محمدقاسمی سیداحمد میریان

یکی از موضوعات مهم و بحث برانگیز در اندیشه‌ توحیدی،موضوع رؤیت خداست که جایگاه مهمی در دیدگاه کلامی و عرفانی داشته و بانام حضرت موسی گره خورده است. درعین حال، متکلمین ناگریز از بحث درباره آن بوده و در آن اختلافات عمیق دارند. این موضوع دربیش از بیست آیه قرآن ذیل عبارات لق چکیده کامل

یکی از موضوعات مهم و بحث برانگیز در اندیشه‌ توحیدی،موضوع رؤیت خداست که جایگاه مهمی در دیدگاه کلامی و عرفانی داشته و بانام حضرت موسی گره خورده است. درعین حال، متکلمین ناگریز از بحث درباره آن بوده و در آن اختلافات عمیق دارند. این موضوع دربیش از بیست آیه قرآن ذیل عبارات لقاءالله و نظر در وجه الله و درباره انواع رؤیت و شهود ذات الهی مانند شهود و رؤیت خدا نسبت به ذات خود و شهود موسی(ع) در شجره طور مطالبی بیان گردیده است. تقاضای رؤیت خداوند، مهم‌ترین بخش زندگانی حضرت موسی(ع) است که از دیرباز مورد توجه عرفا بوده است. به نحوی که هریک تلاش نموده‌اند. از دیدگاه خود به بیان علت پاسخ خداوند مبنی‌ بر لن ترانی پرداخته و نظرات گوناگونی را در این زمینه ارائه دهند. از این رو، استقراء آرای تفاسیر عرفانی دراین زمینه و جمع بندی آن ها از اعتبار خاصی برخورداراست. این پژوهش نشان می دهد که عرفا و برخی از حکمای متأله، مسأله رؤیت وشهود باطنی و رؤیت تجلیات خداوند را معادل لقاءالله در قرآن تلقی نموده ولی برخی از فلاسفه و متکلمین شیعی و معتزلی باتکیه بر مبنای تنزیه کلامی صرف و با تمسک به مسأله نفی جسمانیت و اعتقاد به انحصار امکان شهود خداوند در رؤیت مادی، به نفی امکان این موضوع پرداخته اند. این مقاله باروش پژوهشی - توصیفی از نوع تحلیل محتوا و واحد تحلیل مضمون بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

530 - تحریف معنوی، تحدّی و جاودانگی قرآن از منظر مثنوی مولوی
صدیقه اسفندیاری محمد رضا شایق محمدرضا ابویی

10.2234/erfan.2023.703036

قرآن کریم کتاب هدایت و مایه رحمت و بشارت برای مسلمانان است. در طول تاریخ آیات و مضامین قرآنی ابزاری هنری و منبعی الهام‌بخش برای شاعران و ادیبان بودهاست. در مثنوی مولوی، استفاده، استشهاد و استمداد از مضامین و داستان های قرآنی چنان وسیع و پربسامد و متنوع است که فهم اکثر م چکیده کامل

قرآن کریم کتاب هدایت و مایه رحمت و بشارت برای مسلمانان است. در طول تاریخ آیات و مضامین قرآنی ابزاری هنری و منبعی الهام‌بخش برای شاعران و ادیبان بودهاست. در مثنوی مولوی، استفاده، استشهاد و استمداد از مضامین و داستان های قرآنی چنان وسیع و پربسامد و متنوع است که فهم اکثر مطاوی مثنوی جز با شناخت مفاهیم قرآنی یا ممکن نیست و یا در صورت امکان، همه جانبه و کامل نمی‌تواندباشد. البته در مقابل، شناخت برخی حقایق باطنی و معنوی قرآن نیزبا کتاب مولوی ممکن‌تر به نظرمی‌رسد. پژوهش حاضر که با روش توصیفی – تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است، نشان می دهد مولوی درمثنوی در موارد متعدّدی به تحدّی قرآن پرداخته و مبارزه طلبی و عدم تحریف آن را به زبان نرم و لطیف عرفانی آراسته و تلطیف نموده و ردمی کند و گاه با زبانی ستیهنده و تند به دشمنان ومنکران قرآن می تازد. در کنار همه این موارد نباید فراموش کرد که بازتاب گسترده آیات قرآن کریم در مثنوی مولوی رابطه مستقیمی با جاودانگی این کتاب آسمانی دارد؛ , مولوی با انعکاس آیات قرآن کریم در مثنوی خود سبب جاودانگی این اثر و انتقال مفاهیم آن به نسل های آینده شده است و در نهایت نمود بارز آیات و مفاهیم و داستان های قرآنی در مثنوی مولوی به خوبی نشان می دهد که این شاعر به نوبه خود نقشی در جاودانه ساختن مفاهیم قرآن کریم و انتقال آموزه های آن به مردم ادوار تاریخی بعد از خود دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

531 - بررسی و تحلیل امنیت از دیدگاه عرفا
بهمن امینی‌سده علیرضا صابریان رضا کهساری

یکی از مفاهیم محوری و اساسی در مباحث حاکمیت در اسلام امنیت است که مطابق آیات و روایات تأکید زیادی بر آن شده است. از دیرباز یکی از دغدغه‌های اساسی بشر، تأمین امنیت در حوزه‌های مختلف زندگی بوده است. بسیاری از جنگ‌ها و صلح‌ها برای تأمین و حفظ امنیت رخ داده و می‌دهد. امنیت چکیده کامل

یکی از مفاهیم محوری و اساسی در مباحث حاکمیت در اسلام امنیت است که مطابق آیات و روایات تأکید زیادی بر آن شده است. از دیرباز یکی از دغدغه‌های اساسی بشر، تأمین امنیت در حوزه‌های مختلف زندگی بوده است. بسیاری از جنگ‌ها و صلح‌ها برای تأمین و حفظ امنیت رخ داده و می‌دهد. امنیت در اسلام از لحاظ معنی و مفهوم اصطلاحی، دارای بُعد و افق گسترده و فراگیری است. از سویی در یک جامعه یکی از مهم‌ترین کارکردهای نهاد حاکمیت، تامین امنیت در همه ابعاد و حوزه‌هاست. امری که در حکومت‌هایی بر مبنای اسلام ، علاوه بر پشتیبانی‌های نظری مدرن، از آبشخور تفکرات اسلامی نیز بهره مند می‌باشد. قرآن و سنت وظیفه حاکمیت را در بسترسازی امنیت، به صورت یک تکلیف بیان نموده‌اند. عرفان اسلامی نیز از این موضوع بی‌نصیب نمانده و امنیت با گونه‌ها و نمونه‌های مختلف در کلام عرفا نمود و بروز نموده است. این پژوهش بر آن است تا برای نخستین بار به این موضوع اساسی بپردازد. نتایج تحقیق، حاکی از آن است که عرفا به تبعیت از قرآن و سنت به امنیت، به عنوان امکانی برای سعادت دنیوی و اخروی نگاه می‌کند و دیدگاه عرفا به تبعیت از قرآن، مبتنی بر پیاده سازی عملی امنیت در جامعه است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

532 - بررسی تطبیقی- تحلیلی معناشناختی استعاره‌های مفهومی و عرفانی درجزء اول قرآن و دفتر اول مثنوی مولوی
مریم امین افشار مسعود اکبری زاده مهدی محمدی نیا

بدیهی است که قرآن کتاب زندگی مسلمانان است و بر تمام فرهنگ و ادبیات اسلامی تأثیر فراوان داشته است. یکی از بزرگ‌ترین ادب آموختگان قرآنی مولانا جلال الدین مولوی بلخی است و اثر برجستۀ وی مثنوی هم آنچنان سرشار از مفاهیم و تعالیم فعال نیست قرآنی و عرفانی است که آن را قرآن فار چکیده کامل

بدیهی است که قرآن کتاب زندگی مسلمانان است و بر تمام فرهنگ و ادبیات اسلامی تأثیر فراوان داشته است. یکی از بزرگ‌ترین ادب آموختگان قرآنی مولانا جلال الدین مولوی بلخی است و اثر برجستۀ وی مثنوی هم آنچنان سرشار از مفاهیم و تعالیم فعال نیست قرآنی و عرفانی است که آن را قرآن فارسی می‌نامند. در این مقاله برآنیم که از رویکرد استعاره‌های مفهومی وعرفانی به مقایسه و تحلیل در قرآن و مثنوی بپردازیم. بر این اساس در پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی معنا شناختی استعاره‌های جزء اول و و دفتر اول مثنوی مولوی پرداخته شده است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که استعارات مفهومی به کار رفته در قرآن کریم در جزء اول قرآن در مورد موضوعاتی از قبیل زندگی دنیوی و راهنمایی بشر و تأثیرپذیری دل می‌باشد. در مثنوی نیز استعارات مفهومی در حیطه مفاهیم عرفانی و سیر و سلوک در راه رسیدن به معشوق اصلی می‌باشد که غالباً با مفاهیم مرتبط با عاشقی همانند آتش و دل و نی و غیره بیان شده است. در مجموع می‌توان گفت وجه مشترک استعارات مفهومی قرآن کریم و مثنوی معنوی در بخش‌های بررسی شده دل است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

533 - تباین رفتاری جهاد با خشونت و افراطی‌گری از منظر عرفانی قرآن
محمد امین مؤیدی بنان یداله ملکی سیدکریم خوب بین خوش نظر

غایت نهایی در تحقیق حاضر تشریح و آشکار ساختن رفتار در جهاد که منحصر در سبیل الله شده و کارزاری که زمینه تحقق قرب الهی و درک عرفان ربوبی را میسور می‌کند و مباینت آن با خشونت و افراطی‌گری از منظر قرآن کریم است. بنابراین همه آنچه در طی تحقیق بر آن ادعا شده، در پرتو کلام ال چکیده کامل

غایت نهایی در تحقیق حاضر تشریح و آشکار ساختن رفتار در جهاد که منحصر در سبیل الله شده و کارزاری که زمینه تحقق قرب الهی و درک عرفان ربوبی را میسور می‌کند و مباینت آن با خشونت و افراطی‌گری از منظر قرآن کریم است. بنابراین همه آنچه در طی تحقیق بر آن ادعا شده، در پرتو کلام الهی و با بهره مندی از روایات مربوطه، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و فن کتابخانه‌ای مورد تحلیل قرار‌گرفته است. در پی تتبعاتی که در کلام وحیانی قرآن کریم به دست آمد و آداب رفتاری فریضه مقدس جهاد مورد واکاوی و بررسی همه جانبه قرار‌گرفت مشخص‌گردید که این فریضه علی رغم حدت و شدتی که در مقابله با خصم و در وجه عملی خود بروز می‌دهد اما در تقرب مجاهد به خدا و عارف ساختن وی، در عین حال، مباینتی آشکار با هر گونه خشونت و افراطی‌گری برآمده از آن دارد که به هیچ روی سنخیت و تشابهی میان جهاد مقدس و شدت عمل‌ها و رفتارهای غیر انسانی که به نام مجاهد و در زیر لوای اسلام صورت می‌پذیرد و در وجه سبوعانه و کنش‌های وحشیانه رُخ می‌نماید و انسان را از منزلت واقعی خود دور می‌سازد وجود ندارد. حرمت رفتاری جهاد که در دو وجه کلی و جزئی آن نِمود می‌یابد و هر گونه تجاوز و اسراف مختص خشونت را در مقابل رعایت احکام خدا و تقدم دشمن نزدیک متعین شده در وجه کلی قرار می‌دهد و از سویی دیگر در وجه رفتار و عملکردهای جزئی آن است که هر گونه افراط در قتل و کشتار و ویرانی و تعدی به مظلومین در کارزار و جبهه خشونت، در مباینت آشکار با پاسداشت خون بی‌گناهان و مبرّیان از جنگ و ضعفاء و منع ویرانی و مغبون ساختن مایملک مردم مبتلی به جنگ که متعین شده در آداب رفتاری جهاد است معرفی می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

534 - مقایسه تحلیلی رویکرد حاکم بر ترجمۀ قران ابوالفتوح رازی و گرمارودی با تفسیر عرفانی کشف‌الاسرار
سهراب جینور محمدحسن معصومی نادعلی عاشوری‌تلوکی

قرآن کریم به عنوان کتاب آسمانی همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده و هر یک از آنان تلاش کردند تا برداشت و تفسیر خود را به سبک خاصی به جامعه علمی خودشان ارائه دهند. ابوالفتوح رازی، رشیدالدین میبدی و موسوی گرمارودی از جمله کسانی هستند که در عرصه تفسیر و ترجمۀ قران گام چکیده کامل

قرآن کریم به عنوان کتاب آسمانی همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده و هر یک از آنان تلاش کردند تا برداشت و تفسیر خود را به سبک خاصی به جامعه علمی خودشان ارائه دهند. ابوالفتوح رازی، رشیدالدین میبدی و موسوی گرمارودی از جمله کسانی هستند که در عرصه تفسیر و ترجمۀ قران گام‌های بزرگی برداشته‌اند. ابوالفتوح رازی یکی از برجسته‌ترین واعظان منطقۀ ری در قرن ششم هجری است. این سمت موجب گردیده است تفسیر او سبک واعظانه داشته باشد. از اقتضائات چنین سبکی توجه ویژه به روایات تفسیری است. رشیدالدین میبدی در کشف‌الاسرار آیات قرآن را در سه نوبت تفسیر می‌کند و در ضمن آن از قرائت، شأن نزول، اخبار و احادیث و غیره به تفصیل سخن می‌گوید و در نوبت ثالثه آیات را به مذاق صوفیان و عارفان توجیه و تأویل می‌کند. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی تحلیلی است، کوشش شده با مقایسۀ تفسیر کشف‌الاسرار و تفسیر روض الجنان ابوالفتوح رازی ـ که هر دو در قرن ششم نوشته شده است ـ تفسیر و ترجمۀ جدید موسوی گرما رودی و نیز تأثیر دیدگاه‌های عرفانی میبدی بر تفاسیر دیگر نـشان داده شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

535 - جایگاه و عوامل آرامش درقرآن کریم و عرفان اسلامی
خدیجه اصیل علی رضا صابریان جعفر تابان

آرامش تعادل روحی ونبودتشویش واظطراب است که برآیندآن برخورد درست بامسائل وگرفتاری ها ورسیدن به آرامش حقیقی است.آرامش دراقسام مختلف:طبیعی،روانی واعتقادی ازمولفه های سعادت است که به دوشکل آرامش روحی وامنیت اجتماعی ظهورمی یابد. براین اساس دانشمندان اسلامی به آرامش نگاهی قدس چکیده کامل

آرامش تعادل روحی ونبودتشویش واظطراب است که برآیندآن برخورد درست بامسائل وگرفتاری ها ورسیدن به آرامش حقیقی است.آرامش دراقسام مختلف:طبیعی،روانی واعتقادی ازمولفه های سعادت است که به دوشکل آرامش روحی وامنیت اجتماعی ظهورمی یابد. براین اساس دانشمندان اسلامی به آرامش نگاهی قدسی افکنده وآن راپدیده ای الهی شمرده اندوبخش وسیعی ازآموزه های دینی به آن اختصاص یافته است. از طرفی عرفان طریقی است که با طی آن می‌توان به شناختی شهودی و حضوری از حقیقت و معرفت ناب به صورت بی واسطه نایل آمد و پاسخی قطعی به نیازهای اساسی و پرسش آدمی و ارامش و نشاط جاودانی حاصل از آن دست یافت. از طرفی باید توجه داشت که قرآن مجید بهترین دستورها را آورده و بهتر از همه، انسانها را به راز ورمز بندگی و سلوک آشنا می‌سازد.از این رو در مقاله حاضر به موضوع جایگاه و عوامل آرامش درقرآن کریم و عرفان اسلامی خواهیم پرداخت. در نوشتار حاضر که به روش توصیفی - تحلیلی و با هدف تبیین و تشریح علمی جایگاه و عوامل آرامش در قرآن کریم و عرفان اسلامی به انجام رسیده این نتایج حاصل گردید که ایمان، تقوی و پرهیزگاری عامل اصلی آرامش و زمینه سازآرامش فردی و اجتماعی و همچنین آرامش روح وروان فردوجامعه می‌باشد. از سوی دیگر عرفان طریقی است که با طی آن می‌توان به شناختی شهودی و حضوری از حقیقت و معرفت ناب به صورت بی‌واسطه نایل آمد و به پاسخی قطعی به نیازهای اساسی و پرسش‌های آدمی و آرامش و نشاط جاودانی حاصل از آن دست یافت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

536 - فهم تمثیل آیه نور از نگاه تفاسیر عرفانی
رضا بحری سید احمد میریان آکندی محمدهادی یدالله‌پور

10.2234/erfan.2023.708541

خداوند سبحان جهت تبیین قرآن مبین، همزمان با نزول آن، مهم ترین و دقیق ترین روش های فهم آن را نیز بیان فرمودند. در آیات 7 آل عمران، 44 نحل، 59 نساء به این حقیقت اشاره شده است. از زیباترین و نغزترین اسلوب های قرآن در راستای تذکر و تفکر مخاطب، تمثیل های قرآن است که با توجه چکیده کامل

خداوند سبحان جهت تبیین قرآن مبین، همزمان با نزول آن، مهم ترین و دقیق ترین روش های فهم آن را نیز بیان فرمودند. در آیات 7 آل عمران، 44 نحل، 59 نساء به این حقیقت اشاره شده است. از زیباترین و نغزترین اسلوب های قرآن در راستای تذکر و تفکر مخاطب، تمثیل های قرآن است که با توجه به محتوای این تمثیل ها، بررسی روش های فهم عرفانی آن ها برای برخی از مفسرین مهم و قابل توجه بوده است. آیه نور به جهت محتوای سراسر تمثیلی از عمیق ترین مثل های قرآنى است که تبیین این آیه از منظر تفاسیر عرفانی، موجب فهم تمثیل های آیه می گردد. لذا در این پژوهش فهم تمثیل آیه نور از نگاه تفاسیر عرفانی بررسی خواهدشد تا صحیح ترین فهم ها از تمثیل های این آیه از منظر عارفان قرآن، تبیین گردد که به واسطه این مهم، فهم های ناصواب نیز مشخص خواهندشد. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی ارائه شده است جهت نیل به این هدف از روش های کتابخانه ای، فیش برداری و تحلیل اطلاعات نیز استفاده شده است تا مطالعه دقیقی بر روی این مسئله انجام پذیرد. و دستاورد این تحقیق عبارتند از: کلمه نور در کتب آسمانی به ویژه در قرآن کریم با قرابت ها و اضافات مختلف بسیار ذکرشده است که همه آن ها به خداوند سبحان برمی گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

537 - واکاوی کرامت و آزادی انسان در عرفان و شریعت اسلامی با تأکید بر حریم خصوصی
حسین یاری مرضیه پیله ور علی‌حسین احتشامی

کرامت انسان یکی از موضوعات بسیار مهم در قلمرو فلسفه، حقوق، اخلاق و عرفان است.کرامت انسانی، به منزلۀ یک حق یا مجموعه ای از حقوق غیر قابل سلب و محور و مبنای حقوق بشر تلقّی می شود که جامعه اسلامی، ملزم به رعایت آن است. براساس آیات قرآن و روایات، اصل اولیّه کرامت انسانی این چکیده کامل

کرامت انسان یکی از موضوعات بسیار مهم در قلمرو فلسفه، حقوق، اخلاق و عرفان است.کرامت انسانی، به منزلۀ یک حق یا مجموعه ای از حقوق غیر قابل سلب و محور و مبنای حقوق بشر تلقّی می شود که جامعه اسلامی، ملزم به رعایت آن است. براساس آیات قرآن و روایات، اصل اولیّه کرامت انسانی این است که کسی بدون اجازه حق ورود به حریم خصوصی انسان دیگری را ندارد مگر موارد خاصی که دلیل معتبر عقلی یا نقلی بر جواز آن دلالت کند.داشتن حریم خصوصی یا حق خلوت یکی از منزل های مورد تأکید عرفان است و از سرچشمه های خودشناسی و خداشناسی می باشد. از بررسی آیات و روایاتی که جهت اثبات حریم خصوصی انسان بیان گردید به دست می آید که مبانی و خواستگاه های حقوقی در حیطه حریم خصوصی انسان شامل: تأمین امنیت، آزادی، آرامش و حفظ آبرو، کرامت و عزت انسان، احساس مسؤولیت و تکلیف، حرمت انسان، اوامر و نواهی اخلاقی می باشد و از آنجا که براساس آیۀ شریفه ... إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً... ( بقره/ ۳۰ ) و آیه ( وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ ... ).( اسراء/ ۷۰) انسان اشرف مخلوقات و شایسته احترام است. طبعاً باید کرامت، عزت و امنیت او حفظ شود از سوی دیگر، حفظ این امور مستلزم آن است که حریم خصوصی او هتک نگردد از این رو، خدای متعال هر کاری را که مستلزم هتک حریم خصوصی انسان باشد ممنوع ساخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

538 - جنبه های زیبایی شناسی آیات قرآن در مرزبان نامه
حشمت قیصری

چکیدهمرزبان‌نامه از جمله کتاب‌های ادب تمثیلی در نثر مصنوع است که توسط ادیب و نویسندة برجستة قرن هفتم هجری، سعدالدین وراوینی از زبان کهن طبری به زبان پارسی دری ترجمه شده است. ویژگی بارز این کتاب، مزیّن بودن به آرایش‌های لفظی و معنوی است که در این میان سهم آیات قرآن بسیار چکیده کامل

چکیدهمرزبان‌نامه از جمله کتاب‌های ادب تمثیلی در نثر مصنوع است که توسط ادیب و نویسندة برجستة قرن هفتم هجری، سعدالدین وراوینی از زبان کهن طبری به زبان پارسی دری ترجمه شده است. ویژگی بارز این کتاب، مزیّن بودن به آرایش‌های لفظی و معنوی است که در این میان سهم آیات قرآن بسیار زیاد می‌باشد و از بسامد بالایی برخوردار است. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی جنبه‌های زیبایی‌شناسی آیات قرآن در مرزبان‌نامه را از منظر نقش آیات قرآنی در زیبایی ادبی کتاب مرزبان نامه، اهداف نویسنده از به‌کارگیری آیات قرآن و شیوه‌های بروز و ظهور آیات قرآن در متن کتاب مورد بررسی قرار می‌دهد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نویسنده در نثر کتاب به تضمین و اقتباس آیات قرآنی، بیش از دیگر آرایه‌های ادبی توجه نموده و درحقیقت از آیات قرآن علاوه بر تلفیق معانی و آراستن نثر کتاب، بیشتر برای غنی سازی مطالب و ایراد ادلّه و مصداق بهرة فراوان برده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

539 - اثرپذیری مطلع غزلیات حافظ از تکنیکهای قرآن در آیات آغازین
علیرضا اسفنده یداله ملکی محمدرضا سنگری

چکیده: اهل ادب ابتداء را از زیبایی‌ها و محسنات سخن برشمرده‌اند که در شعر به آن حسن مطلع می گویند به این دلیل که اگر بخش آغازین کلام دارای امتیاز و جاذبه‌هایی باشد مخاطب نسبت به ادامه‌ی آن علاقه‌مند می‌شود و این گونه، صاحب سخن به هدف خود می رسد. قرآن کریم به حکم آنکه بر چکیده کامل

چکیده: اهل ادب ابتداء را از زیبایی‌ها و محسنات سخن برشمرده‌اند که در شعر به آن حسن مطلع می گویند به این دلیل که اگر بخش آغازین کلام دارای امتیاز و جاذبه‌هایی باشد مخاطب نسبت به ادامه‌ی آن علاقه‌مند می‌شود و این گونه، صاحب سخن به هدف خود می رسد. قرآن کریم به حکم آنکه بر ادب پس از خود تأثیرات عمیقی داشته است سرشار از جنبه‌های ادبی است؛ شیوه ها و تکنیک های بیان در فواتح سور یا آیات آغازین سوره ها از مصادیقی است که سرایندگانی که با قرآن مأنوس بوده‌اند خصوصاً حافظ از آن به انحاء گوناگون بهره جسته اند، به نحوی که کمتر غزلی از حافظ را می‌توان یافت که به هنگام سرایش از تأثیر کلام وحی بی تأثیرباشد و همین تأثیرِ نفوذ معنوی کلام دلنشین و دلنشانِ ربّانی است که شعر حافظ همه بیت الغزل معرفت است.در این جستار پژوهشگر بر آن است تا تکنیک ها و شیوه هایی را که در آیات آغازین سوره قرآن به کار رفته اند استخراج نموده و اثرپذیری و الهام حافظ را از این روشها و تکنیک ها در مطلع غزل ها مورد بررسی قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

540 - نگاهی به تعابیر عرفانی ازآیات قرآنی درفیه مافیه مولوی
عباس عرب سیده فاطمه حسینی تبار

ادبیّات کلاسیک فارسی مملو از آثار منظوم ومنثوری است که هر کدام از آنها گوشه ای از عظمت این میراث گرانبها را به تصویر کشیده اند در میان آثار منثور عرفانی ادب فارسی کتاب فیه مافیه از جایگاه ویژه ای برخورداراست که علاوه بر زیبایی لفظی آکنده از مفاهیم بلند قرآنی است. نوع ت چکیده کامل

ادبیّات کلاسیک فارسی مملو از آثار منظوم ومنثوری است که هر کدام از آنها گوشه ای از عظمت این میراث گرانبها را به تصویر کشیده اند در میان آثار منثور عرفانی ادب فارسی کتاب فیه مافیه از جایگاه ویژه ای برخورداراست که علاوه بر زیبایی لفظی آکنده از مفاهیم بلند قرآنی است. نوع تفسیر وبرداشت های مولانا از آیات قرآنی در فیه مافیه نشانگر اعتقادات عمیق وجدی او در خصوص توجّه به بطن قرآن است .آنجه در این مقاله به آن پرداخته شده در واقع نشان دادن این عقیده با استناد به گفته های او در تحلیل وتفسیر آیات قرآنی است که در فیه مافیه آمده است .در انتخاب آیات سعی شده آیاتی مورد بررسی قرارگیرد که تعبیرات متفاوت تری را شامل می شود . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

541 - بررسی تطبیقی ضرب المثل‌‌های فارسی با امثال سائره قرآن
عباس غلامی محمد شریف حسینی

در ادبیات عامه، ضرب المثل‌‌های فارسیبه قصدتقریب امورذهنی و غیبی و عقلی به اذهان استفاده شده است و قرآن تاثیر عمیقوچشم‌‌گیری بر آنها داشته است واز این طـریق فهم مسائل مشکل را برای همگان میسّر، خاطررا لذّت وطبـع،را مسرّت می‌‌بخشد.هدف این مقاله که با استفاده از روش تحلیلی- چکیده کامل

در ادبیات عامه، ضرب المثل‌‌های فارسیبه قصدتقریب امورذهنی و غیبی و عقلی به اذهان استفاده شده است و قرآن تاثیر عمیقوچشم‌‌گیری بر آنها داشته است واز این طـریق فهم مسائل مشکل را برای همگان میسّر، خاطررا لذّت وطبـع،را مسرّت می‌‌بخشد.هدف این مقاله که با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی با تکیه‌‌ بر منابع کتابخانه‌‌یی صورت گرفته، بیان تاثیر آیات قرآن بر مثلهای فارسی است، نتیجه این تاثیر، گاهی به‌‌صورت مستقیم از یک آیه یا وا&zwj;ژه قرآنی بوده است، گاهی نیز مثلهای فارسی به ‌‌صورت تلمیحی به داستان‌‌های قرآنی اشاره دارد، و در برخی موارد، مضامین و محتوی مثل‌‌های فارسی از آیات قرآنی تاثیر پذیرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

542 - بررسی کارکردهای آیات قرآنی در رسایل خواجه عبدالله انصاری
حمیدرضا سلیمانیان سیده فاطمه حسینی تبار

زبان و ادبیات فارسی آن گاه که از نظرگاه عارفان و صوفیان و با قلم و بیان آنان روایت می شود، پیوندش با آیات قرآن و روایات بزرگان بیشتر نمایان می گردد. شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری (396-481ق) از جملة بزرگترین عارفانی است که تلاقی مفاهیم عمیق عرفانی با آیات قرآنی در قال چکیده کامل

زبان و ادبیات فارسی آن گاه که از نظرگاه عارفان و صوفیان و با قلم و بیان آنان روایت می شود، پیوندش با آیات قرآن و روایات بزرگان بیشتر نمایان می گردد. شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری (396-481ق) از جملة بزرگترین عارفانی است که تلاقی مفاهیم عمیق عرفانی با آیات قرآنی در قالب نثر مسجع، ‌زبان شیرین و قلم شیوا آثارش را جاودانه کرده است. در لابلای آثار این عارف حنبلی مذهب همانند بسیاری از عارفان دیگر، آیات قرآن کریم به فراوانی دیده می شود که خواجه به زیبایی به آن ها استناد کرده و از آن ها برای بیان نظراتش مدد جسته است. در این نوشتار در پی آنیم که نوع و زمینه های اثر پذیری خواجه از آیات قرآن را با مراجعه به آثار به جای مانده از او بیابیم و نقش قرآن را در بیان مراتب سیروسلوک عرفانی و لطایف روحانی خواجه جستجو کنیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

543 - جایگاه و اهمیّت تأویل قرآن در شعر ناصرخسرو
حمیدرضا مرادیان حمیدرضا سلیمانیان

مسأله اعتقاد به وجود لایه‌ها و درجاتِ قرآن کریم (ظاهر و باطن)، از مباحث بحث‌برانگیزی است که علمای اسلامی به آن توجه داشته‌اند. درک معانی و مفاهیم قرآن بر معیار ظاهر یا باطن نیز شرایط و ضوابط و روش‌های آن ازجمله مسائلِ متنازع‌فیه در حوزة اندیشه‌های اسلامی است. در میان ف چکیده کامل

مسأله اعتقاد به وجود لایه‌ها و درجاتِ قرآن کریم (ظاهر و باطن)، از مباحث بحث‌برانگیزی است که علمای اسلامی به آن توجه داشته‌اند. درک معانی و مفاهیم قرآن بر معیار ظاهر یا باطن نیز شرایط و ضوابط و روش‌های آن ازجمله مسائلِ متنازع‌فیه در حوزة اندیشه‌های اسلامی است. در میان فِرَق اسلامی، آنکه بیش‌ازهمه به وجودِ باطن قرآن و روش دستیابی به آن یعنی تأویل توجه و اهتمام داشته و بنیان فکری خویش را بر تأویل نهاده، اسماعیلیه است. ناصرخسرو قبادیانی مفسّر و ایدئولوگ بزرگ اسماعیلیان و یکی از مبلّغان رسمی این مذهب در خراسان است. بررسی آثار وی این مطلب را آشکار می‌سازد که در آثار منثورش چون وجه دین، جامع‌الحکمتین، خوان‌الاخوان و زادالمسافرین، تأویل‌گرایی گسترده‌ای را در پیش گرفته است. در دیوان ـ‌بنابه اقتضای سخن شاعرانه و قابلیّت‌نداشتن بیان مفاهیم فلسفی و کلامی‌ـ بیش‌از آنکه به حقیقت تأویل و ماهیّت آن و بررسی مصادیق آن بپردازد، از جایگاه و اهمیّت آن سخن رانده است. دعوت به تأویل‌گرایی و پرهیز از ظاهرگرایی و تقلید، تعریف تأویل در مقام تشبیه و تمثیل که خاص کلام شاعرانه است، تبیین رابطة تنزیل‌و‌تأویل و مثال‌وممثول و به‌ویژه مسئولیت خاندان پیامبر(ص) در تأویل قرآن کریم، از مضامین سخن این شاعر است که این مقاله به بررسی آن‌ها پرداخته است. شمارة ذیل هریک از شواهد شعری، مربوط به شمارة صفحات دیوان ناصرخسرو به‌تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

544 - در مکتب عارفانۀ سهروردی (راز و رمزهای عقل سرخ)
مجتبی گلی

اکثر آثار سهروردی به‌صورت عرفانی-اساطیری و با زبانی رمزآلود نوشته‌شده‌اند تا علاوه بر زیبایی و جذابیت بیشتر، موجبات کتمان اسرار را در بستر مناسب‌تری فراهم‌سازند. یکی از این آثار زیبا، رسالۀ عقل سرخ می‌باشد که در قالب مناظرۀ عارفانه و به شیوۀ داستان در داستان به رشتۀ تحر چکیده کامل

اکثر آثار سهروردی به‌صورت عرفانی-اساطیری و با زبانی رمزآلود نوشته‌شده‌اند تا علاوه بر زیبایی و جذابیت بیشتر، موجبات کتمان اسرار را در بستر مناسب‌تری فراهم‌سازند. یکی از این آثار زیبا، رسالۀ عقل سرخ می‌باشد که در قالب مناظرۀ عارفانه و به شیوۀ داستان در داستان به رشتۀ تحریر کشیده‌شده‌است. این رساله در عین کمیت، حاوی گسترده‌ترین اسرار نورشناسی، معاد،‌ خردمداری، پیرشناسی، نهج سلوک عارفانه و عاشقانه، تفسیر برخی از آیات قرآن، خودشناسی، باستان‌گرایی، و راه رسیدن به سرچشمۀ حیات ازلی است. آشنایی با این رمز و رازهای زیبا و پیچیده، فهم آثار عارفانی چون سهروردی را بهتر و بیشتر ممکن‌ می‌سازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

545 - اختلاف و اشتراک نظرات فخررازی و علامه طباطبایی در خصوص اعجاز
عبدالرضا عالی پور سیدحسین واعظی محمدرضا شمشیری

اعجاز، یعنی عاجز کردن و ناتوان ساختن و در اصطلاح، یعنی انجام دادن کار یا ارائه کردن کلامی که کسی نتواند نظیر آن کار را انجام دهد یا همانند آن کلام را بیان کند‌. پس، به آیات و عجایبی که پیغمبران برای اثبات نبوت خویش می‌آورند، معجزه می‌گویند‌. مانند: اژدها شدن عصای حضرت م چکیده کامل

اعجاز، یعنی عاجز کردن و ناتوان ساختن و در اصطلاح، یعنی انجام دادن کار یا ارائه کردن کلامی که کسی نتواند نظیر آن کار را انجام دهد یا همانند آن کلام را بیان کند‌. پس، به آیات و عجایبی که پیغمبران برای اثبات نبوت خویش می‌آورند، معجزه می‌گویند‌. مانند: اژدها شدن عصای حضرت موسی(ع) زنده شدن اموات از دم عیسی (ع) و نازل شدن قرآن برقلب مبارک حضرت محمد (ص). علامه طباطبایی می فرماید: قرآن کریم تنها از راه فصاحت و بلاغت، افراد را دعوت به مبارزه نمی‌کند، بلکه از جهت معنی نیز پیشنهاد معارضه می‌نماید‌. امّا فخر رازی می‌گوید؛معجزه امر خارق‌العاده، مقرون به تحدّی با عدم معارضه که دارای قیودی می‌باشد؛1-قید امر:از جهت این که معجزه عادی وغیر عادی می‌باشد.2-قیدخارق‌العاده:جهت متمایز ساختن مدّعی از غیر مدّعی.3-قیدمقرون به تحدّی:برای شناخت کاذب از صادق ومتمایز ساختن معجزه از ارهاص وکرامت آمده. 4-قید عدم معارضه:برای متمایز ساختن معجزه ازسحر وشعبده آمده است. به طور کلی قرآن کریم سه امتیاز بر تمامی معجزات پیامبران پیشین دارد:1- قرآن بدون مرز زمان و مکان می باشد. 2- قران معجزه ای روحانی است یعنی الفاظ قرآن از حروف و کلمات معمول ترکیب یافته آنچنان معانی بزرگ در بردارد که در اعماق دل و جان انسان نفوذ می‌کند‌. این معجزه‌ای است که تنها با مغزها و اندیشه‌ها و ارواح انسان‌ها سر و کار دارد‌. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

546 - مقایسۀ داستان حضرت نوح (ع) در تورات و قرآن و بازتاب آن درادبیات فارسی
مهدی رضازاده قزاآن سیروس شمیسا عبدالرضا مدرس زاده یونس حمامی لاله زار

داستان حضرت نوح (ع) موضوع مشترک دو متن مقدس تورات و قرآن است. نوح (ع) در تورات شخصیتی است که با وجود برخورداری از صداقت وکمال در دورۀ خویش، نبی نیست و برای همین قسمتی از محتوای داستان در تورات با آنچه که در قرآن بیان می‌شود متفاوت است. در قرآن نوح به عنوان پیامبری برگزی چکیده کامل

داستان حضرت نوح (ع) موضوع مشترک دو متن مقدس تورات و قرآن است. نوح (ع) در تورات شخصیتی است که با وجود برخورداری از صداقت وکمال در دورۀ خویش، نبی نیست و برای همین قسمتی از محتوای داستان در تورات با آنچه که در قرآن بیان می‌شود متفاوت است. در قرآن نوح به عنوان پیامبری برگزیده و اولوالعزم معرفی می‌شود که تبشیر و انذار قوم مهم‌ترین دغدغۀ اوست و بنابراین نوع داستان بر مبنای پیراستگی و بی‌آلایشی او شکل می‌گیرد. ساخت کشتی، نزول توفان، همسر و فرزندان از موضوعات مشترک این داستان است که روایت توراتی و قرآنی آنها در بیان جزئیات اختلاف دارند.ادبیات فارسی، پیوندی عمیق با آموزه‌های قرآنی و اسلامی دارد و قصص انبیا در اشعار شاعران و متون نظم و نثر فارسی انعکاس یافته است. همسان انگاری و یا هم‌زمان پنداری برخی از پیامبران سامی با تعدادی از شخصیت‌های اسطوره‌ای ایرانی که پیش از ورود اسلام به ایران نیز در داستانها و متون ایرانی وجود داشته‌اند بیانگر توجه ایرانیان به پیامبران سامی و داستانهای آنان است. تجلّی داستان نوح (ع) در ادبیات فارسی هم متاثر از روایت قرآنی است. جزئیات اندکی که در تورات ذکر شده و در قرآن به آن اشاره‌ای نشده، در ادبیات فارسی نیز بازتاب داشته است. بهره‌مندی متون ادب فارسی از نص قرآنی در داستان حضرت نوح (ع) قابل مقایسه با برداشت‌های جزئی از متن تورات نیست. پاره‌ای از اسامی و گوشه‌هایی از داستانها که در قرآن به آنها اشاره‌ای نشده، در متون ادب فارسی انعکاس یافته و این مطلب بیانگر آشنایی ایرانیان با تورات ویا حداقل ترجمه‌های آن است. این پژوهش با روش توصیفی و اسنادی و با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای به مقایسۀ این داستان مشترک در دو متن مقدس پرداخته و انعکاس داستان در ادبیات فارسی را با توجه به تاثیرپذیری مستقیم از طریق قرآن و یا توجه به برخی از مواردی که نشان می‌دهد کاتبان و ادبا از تورات برداشت کرده‌اند، مورد بررسی قرار داده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

547 - تبیین نقش و جایگاه علمی عایشه بنت ابوبکر در حوزه علوم قرآن و حدیث براساس روایات و منابع تاریخی
افتخار قاسم زاده

با ظهور اسلام و آمدن رسول خدا (ص)، انقلاب فرهنگی و علمی در جامعه ی آن زمان رخ داد و در سایه ی این تحولات علوم مختلفی به وجود آمد، علومی که به دین و قرآن مرتبط بود، یکی از این علوم، علم حدیث بود که به شرح و تبیین آیات قرآن می پرداخت. شخصیت های زیادی به ویژه صحابه ی رسول چکیده کامل

با ظهور اسلام و آمدن رسول خدا (ص)، انقلاب فرهنگی و علمی در جامعه ی آن زمان رخ داد و در سایه ی این تحولات علوم مختلفی به وجود آمد، علومی که به دین و قرآن مرتبط بود، یکی از این علوم، علم حدیث بود که به شرح و تبیین آیات قرآن می پرداخت. شخصیت های زیادی به ویژه صحابه ی رسول خدا (ص) در نقل و رواج احادیث و سنت نبوی بیش از دیگران اثرگذار بودند که از میان این شخصیت ها و چهره های تاریخی، عایشه، همسر پیامبر اکرم (ص) و نیز صحابه ی ایشان، نقش بسزایی را ایفا کرد، به طوری که وی نه تنها در زمان حیات آن حضرت، حضوری چشمگیر داشته، بلکه بعد از رحلت آن بزرگوار نیز از چهره های فعال و در زمینه های مختلف سیاسی و کلامی و حدیثی و علمی از سرشناسان بوده است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی و با اتکا به منابع کتابخانه ای-اسنادی و با بهره گیری از روایات و منابع تاریخی بر آن است تا به نقش و تأثیراتی را که عایشه در علوم قرآن و حدیث داشته است، بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که عایشه بنت ابوبکر علاوه بر جایگاه اجتماعی و سیاسی ای که در عصر خود داشت، در حوزه ی دانش های متنوعی که به قرآن مربوط می شود نیز در قیاس با دیگر بانوان صدر اسلام حضوری قابل توجه دارد. وی روایات بسیاری از رسول اکرم (ص) نقل کرده و در شمار مکثرین حدیث قرار گرفته است؛ چنانکه در روایات متعدد آمده است بعد از رحلت پیامبر (ص) ایشان مرجع علمی مرد و زن و پیر و جوان و عالم و عموم شد، به طوری که اگر دیگران در مورد مسائل با مشکلی روبرو می شدند به وی مراجعه می کردند و علم مربوط به آن را نزد ایشان می یافتند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

548 - کاربرد منابع تاریخ اسلام در تفاسیرقرآنی (بررسی موردی قرون 14 و 15 هجری)
حسین کمالیان مهرناز بهروزی

تاریخ یکی از منابع مهمّ کاربردی در علم تفسیر به شمار می آید، و مفسّران در وقت ضرورت برای بیان شأن نزول سوره ها و آیات قرآنی، مصادیق آیات، شرح حوادث مورد اشاره در قرآن، رویدادهایی که موجب صدور حکمی شرعی و یا دستوری الهی شده، رفع ابهام و تبیین جامع تر موضوعات مورد تفسیر و چکیده کامل

تاریخ یکی از منابع مهمّ کاربردی در علم تفسیر به شمار می آید، و مفسّران در وقت ضرورت برای بیان شأن نزول سوره ها و آیات قرآنی، مصادیق آیات، شرح حوادث مورد اشاره در قرآن، رویدادهایی که موجب صدور حکمی شرعی و یا دستوری الهی شده، رفع ابهام و تبیین جامع تر موضوعات مورد تفسیر و ... بدان استناد می کنند. مفسّران در آغاز، تنها به روایات و احادیثی که اسباب نزول آیات بوده و ماهیّت تاریخی داشته، استناد می کرده اند. امّا در دوره های بعدی، علمای دانش تفسیر، خصوصا آنهایی که با دورة حیات پیامبراکرم (ص) فاصلة زمانی طولانی داشته اند، علاوه بر استفاده از منابع روایی و حدیثی، بتدریج به منابع مکتوب تاریخ دورة اسلامی نیز مراجعه، و در شأن نزول و تفسیر آیات قرآنی با موضوعات تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، اقوام پیشین، شرح حال پیامبران، غزوات، سریِه ها، وضع مقررات و روابط اجتماعی، احکام، دستورات فقهی و تبیین جامع تر موضوعات بدانها استناد کرده اند. هدف این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی صورت می پذیرد، بررسی سیر تاریخی این رویکرد، وقایع تاریخی مورد توجّه، میزان استناد مفسران (اعم از شیعه و یا اهل سنّت) به این منابع مکتوب، معتبرو مهمّ تاریخ اسلام، اعم از مغازی، سیره ها، تاریخ های عمومی، انساب و.. با تمرکز بر معروفترین تفاسیر مفسّرین شیعه و سنّی در قرون اخیر (قرون14 و 15 هجری) است. نتایج این پژوهش حاکی است، استناد مفسّران سده های اخیر، به منابع مکتوب و معتبر تاریخ اسلام، اگر چه در مجموع، روندی افزایشی را نسبت به سده های قبل نشان می دهد، امّا بدلایل متعدد، استناد به منابع روایی و حدیثی تاریخ، همچنان وجه غالب اکثر تفاسیر (اعم از شیعه و سنّی) حتّی در قرون معاصر است، به گونه ای که می توان گفت دو دانش تفسیر و تاریخ، هر یک مسیر خود را طی کرده و توجه ویژه ای به دستاوردهای یکدیگر نداشته اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

549 - ضرورت بصیرت افزایی عمومی در دفاع غیرعامل از منظر فقه امامیه
حمیده محیط آبادی ابوالحسن سلطانی حسین احمری

پدافند که همتراز با واژه دفاع می باشد اقداماتیست جهت مقابله با حمله و تهاجم دشمن که شامل انواع و اقسام اقدامات دفاعی از جمله پدافند غیرعامل: دفاع بدون سلاح وپدافند عامل: دفاع با سلاح میباشد.جایگاه معنوی و مادی جمهوری اسلامی ایران در معادلات منطقه ای و بین المللی باعث شد چکیده کامل

پدافند که همتراز با واژه دفاع می باشد اقداماتیست جهت مقابله با حمله و تهاجم دشمن که شامل انواع و اقسام اقدامات دفاعی از جمله پدافند غیرعامل: دفاع بدون سلاح وپدافند عامل: دفاع با سلاح میباشد.جایگاه معنوی و مادی جمهوری اسلامی ایران در معادلات منطقه ای و بین المللی باعث شده تا همواره مورد توجه و تهدیدهای بسیار از سوی قدرت های بزرگ باشد. وظیفه خطیر و حیاتی ما در دنیایی اینچنین پر چالش مملو از منازعات و مناقشات، مصون سازی کشور از طریق بالا بردن قدرت کشور در تمام زمینه های لازم است. مصداق بارز آیه شریفه وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ، ما موظف هستیم که آمادگی های لازم را اعم از پدافند عامل و غیرعامل است را به منظور دستیابی به پیروزی، امنیت و صلح پایدار فراهم سازیم.یکی از مهمترین و اصلی ترین سرمایه های یک کشور نیروی انسانی آن سرزمین است. به همین دلیل در عرصه نبرد جهان امروز بیشترین رویکرد منعطف به جنگ نرم و تهاجم فرهنگی است که روی باورهای عمومی همین سرمایه های مهم هدفگذاری میکند. مسلم است که برای دشمن جذب یک سرباز بیشتر آن هم از جبهه رو به رو بسیار کم هزینه تر و سودمندتر از کشتن و حذف او از میدان نبرد است. و میانبریست مطمئن و راحت برای رساندن او به هدفش که غلبه و شکست طرف مقابل است.در این نوشتار برخی تهدیدات ناشی از جنگ نرم را که تاثیرات مستقیم بر افکار و رفتار مردم در جامعه اسلامی ایران دارد را مورد بررسی قرار داده و یکی از مهمترین راه های مقابله با آن را که بصیرت افزایی عمومی در سطح جامعه است را با بهره گیری از قواعد فقهی همچون قاعده مصلحت نظام که حفظ و حراست از کیان کشور اسلامی و مسلمین از هجوم دشمنان اسلام را واجب می داند و رهیافت های قرآنی چون آیه 141 سوره نساء وَلَن یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً: خداوند هرگز بر [زیان] مؤمنان براى کافران راه [تسلطى] قرار نداده است. که مضمون آن اینچنین است که کافران از هیچ نظر چه سیاسى و چه فرهنگى و اقتصادى بر افراد باایمانى که ملتزم به لوازم ایمانشان هستند چیره نخواهند شد چون این حکمت خداوند است. پس بدرستی هرگاه آن‌ها بر مسلمانان پیروز شده اند به این دلیل است که بسیارى از مسلمانان وظایف و رسالت‌هاى خویش را فراموش کرده‌اند. و یا به درستی انجام نداده اند. مورد بررسی قرار دادیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

550 - تضمین و اقتباس آیات قرآن و همچنین اشارات و مفاهیم پزشکی و بهداشتی در تاریخ جهانگشای جوینی
علیرضا الهی علی فتح آبادی اسما رضایی مندی مهدی کیوانلو شهرستانکی

عطاملک جوینی از نویسندگان و مورّخان قرن هفتم هجری است که مدّت‌ها در خدمت امیر ارغون، حاکم مغول در ایران به خدمات دیوانی اشتغال داشت، گویا دبیر مخصوص او بود و به همین سبب در سفرهایی که امیر ارغون به قراقورم، پایتخت مغولستان می‌کرد همراه او بود و در این سفرها اطّلاعات فرا چکیده کامل

عطاملک جوینی از نویسندگان و مورّخان قرن هفتم هجری است که مدّت‌ها در خدمت امیر ارغون، حاکم مغول در ایران به خدمات دیوانی اشتغال داشت، گویا دبیر مخصوص او بود و به همین سبب در سفرهایی که امیر ارغون به قراقورم، پایتخت مغولستان می‌کرد همراه او بود و در این سفرها اطّلاعات فراوان درباره‌ی مغولان و تاریخ چنگیز و جانشینان وی فراهم کرد و همان اطّلاعات موثّق است که مطالب اساسی کتاب معروف او جهانگشای را تشکیل داده است از آنجائیکه یکی از رایج‌ترین شیوه‌های بهره‌گیری از آیات قرآن در آثار نویسندگان، اقتباس و تضمین است، تاریخ جهانگشای جوینی که یکی از برجسته‌ترین متون نگارش یافته به نثر فنّی می باشد ، از این شیوه بسیار بهره برده است و یکی از مواردی که مورد توجّه قرار گرفته ، جایگاه دستوری آیات قرآن در جملات است . از این منظر که آیات قرآن به عنوان رکن تکمیل‌کننده‌ی جمله از جهت نقش‌های دستوری : گاهی نقش مفعولی ، مضاف الیه ، صفت ، مسند و مانند آن را ایفا می‌کنند و نویسنده به گونه‌ای هنرمندانه از آیات قرآن ، از سویی برای غنای معنایی و از سوی دیگر به منظور زیبا سازی فضای کلام و نمایاندن هنر نویسندگی استفاده کرده است بنابراین در این مقاله ضمن اشاره به تضمین و اقتباس و اغراض آن در تاریخ جهانگشای جوینی ، انواع آن از دیدگاه‌های متفاوت بررسی شده است . همچنین در ادامه این مقاله ، ابتدا به معالجه‌ی امراض توسّط جادوگران و پری‌خوانان و نادرستی برخی از پیش‌بینی‌ها و درمان‌ ها در حرفه‌ی طبابت و هم‌چنین آگاهی یافتن از نشانه‌های امراض قبل از معالجت در آثار عطاملک جوینی به ویژه تاریخ جهانگشای جوینی می‌پردازد و در ادامه مزاج‌های چهارگانه را بازگو می‌کند و در پایان به برخی بیماری‌ها و داروها ، نشانه‌ی امراض ، آسیب‌ها و درمان‌ها می‌پردازد و در هر قسمت ، ضمن تعریف و شرح مبحث مورد نظر، مصداق‌هایی نیز از آثار عطاملک جوینی به عنوان نمونه می‌آورد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

551 - تجلّی ویژگی های قرآن های دوره سلجوقی درقرآن شماره 58موزه آستان قدس رضوی
ابوالقاسم ساقی طاهره عظیم زاده طهرانی علی اصغر یساقی

نسخه‌های خطی فراوانی از قرآن کریم در گنجینه مصاحف آستان قدس رضوی موجود است که از بین آن‌ها تعداد 1084 نسخه را متعلق به دوره سلجوقی ذکر کرده‌اند؛ اما مشکل این است که اطّلاعات روی شناسنامه آنهاصحیح نبوده ومعمولاًکاتب، مرام فکری کاتب، تاریخ کتابت، محل کتابت، ویژگی‌های ترجم چکیده کامل

نسخه‌های خطی فراوانی از قرآن کریم در گنجینه مصاحف آستان قدس رضوی موجود است که از بین آن‌ها تعداد 1084 نسخه را متعلق به دوره سلجوقی ذکر کرده‌اند؛ اما مشکل این است که اطّلاعات روی شناسنامه آنهاصحیح نبوده ومعمولاًکاتب، مرام فکری کاتب، تاریخ کتابت، محل کتابت، ویژگی‌های ترجمه ای وقرآن آرایی، آنهامشخص نیست واین امر استفاده مطلوب ادبی فرهنگی هنری ومذهبی ازاین مصاحف رادچارمشکل می‌نماید، بنابراین اغلب این قرآن هاازاین بابت مهجور هستندولازم است به آثار مذکور بارویکردی علمی نگریسته شودتادرپرتوآن استفاده لازم دستوری، ادبی، گویشی، وحتی اعتقادی وکلامی ازاین سرمایه‌های فرهنگی تاریخی حاصل شودزیرا این قرآن هادرزمان هاومکان های مختلف وباطرزفکر مختلف مذهبی نوشته شده و طبعاًبه طورناخوداگاه نقشی اززمینه فکری واعتقادی خود رادراین ترجمه هابه جای گذاشته‌اند. قرآن شماره 58 آستان قدس رضوی یکی از نسخه‌های قرآنی باویژگی های مذکوراست که نگارنده دراین مقاله سعی داردضمن تصحیح آن ،زمان کتابت وترجمه، مکان کتابت، شاخصه‌های ترجمه ای و قرآن آرایی آن رامعین وباویژگی های قرآن آرایی وترجمه عصر سلجوقی تطبیق نماید. به نظرمی رسداین قرآن بین سال‌های 450-430 هجری درحوزه زبانی وقران آرایی خراسان وتوسط کاتب ومترجمی باافکاروعقاید شیعی، کتابت وترجمه شده باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

552 - عوامل زوال حکومت‌ها از دیدگاه قرآن؛ نمونه‌ی تاریخی، حکومت صفویه
مهدیه آتشگه

هر حکومت در طول حیات خود مراحلی را طی می‌کند و در پایان به سراشیبی انحطاط می‌افتد، مرحله‌ای که به عقیده‌ی برخی محققان، هر حکومت ناگزیر از گذشتن از آن است و این مرحله آخرین مرحله‌ی حیات حکومت‌ها محسوب می‌شود؛ اما این بدان معنا نیست که انحطاط، بدون دلیل و ناگهانی رخ دهد؛ چکیده کامل

هر حکومت در طول حیات خود مراحلی را طی می‌کند و در پایان به سراشیبی انحطاط می‌افتد، مرحله‌ای که به عقیده‌ی برخی محققان، هر حکومت ناگزیر از گذشتن از آن است و این مرحله آخرین مرحله‌ی حیات حکومت‌ها محسوب می‌شود؛ اما این بدان معنا نیست که انحطاط، بدون دلیل و ناگهانی رخ دهد؛ بلکه هر حکومت به خودی خود و بر اساس ویژگی‌های حکومت‌ها، خود به خود زمینه‌های زوال را فراهم می‌آورد و در نتیجه‌ی آن عوامل منحط می‌شود. عوامل سقوط در خود حکومت‌ها نهفته است؛ در نظام‌های اجتماعی، در فکر مردم و حکام و در اخلاق و رفتار آن‌ها و هرگونه تغییر منفی در آن‌ها زمینه‌ی نابودی را فراهم می‌آورد. آینه‌ی قرآن، حکومت‌های بسیاری را به ما نشان می‌دهد که هر کدام با وجود عواملی نابود شده‌اند و آن علل و عوامل را برای عبرت آیندگان یادآور می‌شود؛ عواملی که در طول تاریخ تکرار می‌شوند و حکومت‌های بسیاری به آن گرفتار آمده و نابود می‌شوند. نمونه‌ی آن حکومت صفویه است؛ که قرن‌ها پس از ثمود، عاد، لوط، فرعون و دیگران با همان عواملی نابود شد که حکومت‌های نامبرده، نابود شده بودند؛ عواملی مانند ظلم، فساد، غرور و تفاخر، اختلاف‌های داخلی و تفرقه و عدم اطاعت از رهبر. نگارنده در این نوشتار، نخست به بررسی عوامل زوال در قرآن پرداخته و پس از بیان آن‌ها، این عوامل را در حکومتی ایرانی مورد بررسی قرار داده است تا مشخص شود، دلایل گوناگونی که قرآن برای زوال حکومت‌ها عنوان می‌کند قابل تعمیم در سایر حکومت‌ها نیز می‌باشد یا خیر. نمونه‌ی تاریخی انتخاب شده در این مقاله، حکومت صفویه می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

553 - شکل گیری شخصیت عقلانی زنان از منظر قرآن و حدیث
زهرا رزاززاده محمدرضا حاجی اسماعیلی مهدی مطیع

هدف پژوهش حاضر بررسی شکل گیری شخصیت عقلانی زنان از منظر قرآن و حدیث است.جامعه پژوهش، آیات وحیانی و تحلیل روایات اسلامی می باشد. نمونه پژوهش آیات قرآنی مرتبط با موضوع تربیت و عقل زنان بوده که بعد از واکاوی به بررسی شکل گیری شخصیت عقلانی زنان از منظر قرآن و حدیث پرداخته ا چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر بررسی شکل گیری شخصیت عقلانی زنان از منظر قرآن و حدیث است.جامعه پژوهش، آیات وحیانی و تحلیل روایات اسلامی می باشد. نمونه پژوهش آیات قرآنی مرتبط با موضوع تربیت و عقل زنان بوده که بعد از واکاوی به بررسی شکل گیری شخصیت عقلانی زنان از منظر قرآن و حدیث پرداخته است. برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شد. بر اساس اطلاعات جمع آوری شده ،آیات و روایات مربوط به تربیت عقلانی زنان بررسی و تحلیل شد. نتایج حاصل از مطالعه در آیات وحیانی قرآن و روایات اسلامی نشان داد که، ویژگی‌های بارز زنان از قبیل ویژگی های جسمی، روحی و روانی که وظایف فردی و اجتماعی متفاوتی را در زندگی آینده آنان ترسیم می‌نماید، ناشی از تربیت عقلانی زنان می باشد و این تربیت عقلانی ،در شکل گیری شخصیت عقلانی آنها مؤثر است. پرورش ذهن و فکر و خرد زنان این فایده را داراست که اولا ابعاد وجودی او رشد و پرورش می یابد. وثانیا وسعت فکر و ترقی، او به جهت تربیت نسل، سبب پیشرفت جامعه خواهد شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

554 - بررسی صفات مشترک زنان صالح در قرآن کریم و کتاب مقدس
ملیحه باقری نژاد یزدی رضا بنی اسدی

هدف از پژوهش حاضر تبیین صفات مشترک زنان صالحه در قرآن کریم و کتاب مقدس است. جامعه مورد بررسی آیات قرآن کریم و کتاب مقدس می‌باشد. نمونه پژوهش آیات الهی قرآن کریم و کتاب مقدس در رابطه با صفات مشترک زنان صالحه در قرآن کریم و کتاب مقدس است. این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و اط چکیده کامل

هدف از پژوهش حاضر تبیین صفات مشترک زنان صالحه در قرآن کریم و کتاب مقدس است. جامعه مورد بررسی آیات قرآن کریم و کتاب مقدس می‌باشد. نمونه پژوهش آیات الهی قرآن کریم و کتاب مقدس در رابطه با صفات مشترک زنان صالحه در قرآن کریم و کتاب مقدس است. این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و اطلاعات از طریق اسنادی و کتابخانه‌ای حاصل شده است. تحلیل با استفاده از داده‌های به دست آمده از آیات قرآن کریم و کتاب مقدس صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان‌داد که در قرآن کریم و کتاب مقدس برای زنان صالحه در دو حوزه فردی و خانوادگی صفاتی بیان شده‌ است. از منظر قرآن کریم و کتاب مقدس زنان صالحه در حوزه فردی دارای صفاتی مانند ایمان، عمل صالح، تقواپیشگی، پاک‌دامنی، راست‌گویی، حیا، حجاب، پرهیز از خودنمایی و چشم پاکی می‌باشند. هم‌چنین در حوزه خانوادگی زنان صالحه را دارای صفاتی مانند شوهرداری، خانه‌داری و فرزندپروری معرفی شده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

555 - مقایسۀ تطبیقی جایگاه زن از منظر قرآن کریم و نظریات فمینیسم
زهرا ربیعی محسن علی خضری

10.22034/jwcp.2023.706467

هدف پژوهش حاضر، بررسی شخصیت زن از دیدگاه قرآن در مقایسه با نظریات فمینیسم می باشد. جامعه پژوهش شامل دیدگاه قرآن و نظریات فمینیسم بود. نمونه پژوهش نص قرآن ومتون فمینیسمی مرتبط با شخصیت زن بود. روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. گردآوری داده ها با استفاده از روش کتابخانه چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر، بررسی شخصیت زن از دیدگاه قرآن در مقایسه با نظریات فمینیسم می باشد. جامعه پژوهش شامل دیدگاه قرآن و نظریات فمینیسم بود. نمونه پژوهش نص قرآن ومتون فمینیسمی مرتبط با شخصیت زن بود. روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. گردآوری داده ها با استفاده از روش کتابخانه ای انجام گرفت. سپس یافته ها مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که شخصیت یکی از موضوعات اصلی در حوزه روان شناسی است؛ و بسیاری از روان شناسان مانند یونگ، فرانکل و آلپورت داشتن یک نظام ارزشی دینی را بخش مهمی از سلامت روان در نظر می‌گیرند، روان شناسان غالبا نقش ارزش را از منظر هویت یابی و شکل گری شخصیت افراد مورد توجه قرار داده اند. شخصیت زن در قرآن کریم تصویرجامعی است که دین اسلام در توصیف ها، ارزش ها و حقوق، از شخصیت زن مسلمان ارائه داده است؛ مقام زن در قرآن چنان است که یک سوره ی قرآن نساء نامیده شده و در سوره های دیگر از قرآن مسائل مربوط به حقوق و منزلت زنان آمده است. در فرهنگ اسلام، به تصریح قرآن‌‌کریم، مقام وجایگاه برای زن و مرد یک سان است.فمینیست‌ها مدعی برابری کامل و یک نواخت و به دور از هرگونه تفاوت در حقوق همه ی انسان ها، اعم از زن و مرد هستند.اسلام هیچ یک از شاخه ها و دیدگاه های فمینیست را تأیید نمی کند.امروزه زنان بسیاری دریافته اند که ره آورد فمینیسم ایجاد یک باور غلط در زنان بوده است که همواره از هر تفاوتی تبعیض را بفهمند.در متون دینی آموزه برابری، جایگاهی ندارد و ادبیات دینی در دفاع از زنان، ادبیاتی متناسب محور است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

556 - مقام زن در عرفان با تکیه بر آراء ابن عربی
مریم بختیار

موضوع علم عرفان و به خصوص عرفان نظری، حرکت نزولی در قوس نزول دایره عالم وجود است و این علم درباره تنزلات وجود در مراتب هستی و خروج وحدت از کثرت بحث می کند. در این منظر زن به عنوان یک موجود در کنار سایر موجودات (بماهی موجوده) می باشد و عرفان نظری به او به چشم یک انسان، ی چکیده کامل

موضوع علم عرفان و به خصوص عرفان نظری، حرکت نزولی در قوس نزول دایره عالم وجود است و این علم درباره تنزلات وجود در مراتب هستی و خروج وحدت از کثرت بحث می کند. در این منظر زن به عنوان یک موجود در کنار سایر موجودات (بماهی موجوده) می باشد و عرفان نظری به او به چشم یک انسان، یعنی مظهر اسم جامع الله می نگرد. به عبارت دیگر به چشم موجودی به او نگریسته می شود که می تواند به جمیع صفات و اسماء الهی واصل شود و در قوس صعود و مراحل ولایت تکوینی به مقامی هم چون مقام مریم عذرا علیها السلام و خدیجه کبری علیها السلام و... برسد. در این مقاله با نگاهی گذرا به مفهوم عرفان جایگاه و مقام زن در عرفان با تکیه بر آراء ابن عربی بررسی می شود ودر نهایت این که او و سایر عرفا نگاهشان به زن به عنوان یک عالم کبیر بوده است. جهان عظیمی که هستی جامع نام دارد و از بزرگ ترین عوالم وجود است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

557 - نقش پدر، مادر و فرد در ایجاد شخصیت دینی از نظر روان شناسی و قرآن
رضوان همایی

در این مقاله ، نقش والدین و فرد در شکل گیری شخصیت دینی از نظر رویکردهای روان شناسی و قرآن بررسی شده است. مرز مشترک دین وروانشناسی امکان رابطه ای سازنده وگفتگویی را میان دین و روان شناسی فراهم می آوردکه راه را برای آموزش و درمان هموار می کند. در این خصوص رویکردهای مختلفی چکیده کامل

در این مقاله ، نقش والدین و فرد در شکل گیری شخصیت دینی از نظر رویکردهای روان شناسی و قرآن بررسی شده است. مرز مشترک دین وروانشناسی امکان رابطه ای سازنده وگفتگویی را میان دین و روان شناسی فراهم می آوردکه راه را برای آموزش و درمان هموار می کند. در این خصوص رویکردهای مختلفی مورد بررسی قرار گرفتند. در رویکرد زیستی نظر هال وتأثیر تغییرات بلوغ وعطوفت مادر در ایجادنگرش های مذهبی بررسی شده است. در دیدگاه روان کاوی مانند نظریه فروید، دیدگاه بدبینانهای از دین مطرح می شود و ریشه دین را حل تعارضات غریزی و قدرت پدر و اطاعت محض از او، می داند. دردیدگاه مثبت یونگ ریشه دین را ناخوداگاه جمعی می داند که از اجداد ما به ارث مانده وبه هشیارآمدن آن ارزشمند و سبب احساسی روحانی و دینی خواهد شد. در رویکرد انسان گرایی آلپورت که بر اساس خود مختاری کنشی است چنانچه دین ازانگیزه های فرعی آن جدا شود، چنین دینی آگاهی بخش است. فروم گرایش به دین را جزء انگیزه های روان شناختی انسان می داند. قرآن نیز شخصیت را رفتار ونحوه عمل انسان می داندکه تحت تاثیرهوای نفسانی و روح معنوی قرار دارد که در نهایت انسان به اراده خود راهش را انتخاب می کند پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

558 - بررسی مقام وجایگاه زن در اسلام و مسیحیت
مریم بختیار اکرم رضایی

یکی از مهمترین دیدگاه هایی که اثر قاطع و دیر پایی در شکل بخشیدن به دیدگاه های عمومی نسبت به زنان داشته است، دیدگاه دینی وطرز تلقی عالمان دین نسبت به زنان است ؛در این رابطه از جمله عوامل بدبینی مغرب زمین به ادیان در زمینه حقوق زنان، نگاه قشری وتعلیمات کلیسا بوده به نحوی چکیده کامل

یکی از مهمترین دیدگاه هایی که اثر قاطع و دیر پایی در شکل بخشیدن به دیدگاه های عمومی نسبت به زنان داشته است، دیدگاه دینی وطرز تلقی عالمان دین نسبت به زنان است ؛در این رابطه از جمله عوامل بدبینی مغرب زمین به ادیان در زمینه حقوق زنان، نگاه قشری وتعلیمات کلیسا بوده به نحوی که ایشان نظر عهدین را نظر دین الهی قلمداد کرده اند لذا در این مقاله سعی شده با استناد به کتب مقدس(قرآن و انجیل) تصویری صحیح وجامع از نگرش این ادیان نسبت به زن وحقوق وی در خانواده واجتماع ارائه شود که این مهم با پاسخگویی به سوالاتی نظیر: نحوه نگرش کتب مقدس (قرآن وانجیل)نسبت به زنان چگونه است؟ وجامع ترین دین در این زمینه کدام است؟ میسر می گردد.در ادامه نتیجه می گیریم انجیل برخلاف دیدگاه قرآن کریم در رابطه با آفرینش زن، وی را موجودی غیر مستقل وبالطبع در مرتبه ای پایین تر از مرد قرار می دهد؛ همچنین پذیرش اغوای آدم به وسیله حوا نگرشی منفی نسبت به زن به وجود آورده است که این به نوبه خود عاملی برای محرومیت وی در بسیاری از حقوق انسانی،اجتماعی و...شده است. در حالی که قرآن کریم در بیان مسائل مربوط به زنان ازچنان جامعیت وتکاملی برخوردار است که هر خواننده ای را به آسمانی بودن وحقانیت این کتاب رهنمون می نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

559 - آموزههای قرآنی در آیینه شعر پروین اعتصامی
سهیلا لویمی فرخنده بهامیریان قهفرخی

یکى از خصوصیات بارز سروده هاى پروین اعتصامی، بهره گیرى از آیات کریمه و نورانى قرآن مجید مى باشد که بر حشمت و شکوه سروده هاى او دو چندان افزوده است و او را در جوانى در ردیف اشعر شاعران عصر خویش قرار داده است. راز ماندگاری نام پروین در آسمان ادب پارسی را باید در اعتقاد شا چکیده کامل

یکى از خصوصیات بارز سروده هاى پروین اعتصامی، بهره گیرى از آیات کریمه و نورانى قرآن مجید مى باشد که بر حشمت و شکوه سروده هاى او دو چندان افزوده است و او را در جوانى در ردیف اشعر شاعران عصر خویش قرار داده است. راز ماندگاری نام پروین در آسمان ادب پارسی را باید در اعتقاد شاعر به قرآن مجید و حقایق عملی و زندگی معنوی و حیات عرفانی او جست‌ و‌جو کرد، به گونه‌ای که این صفت برتر، دیوان شعر او را به یک رسالة اخلاقی استوار، تبدیل می‌نماید و شعرش را مکتب خانه‌ای برای ادب‌آموزی و تعلیم و تربیت راستین، نشان می‌دهد. وی با طبع بلند و ضمیر منیر خود، آب حیات و مائده آسمانی قرآن را گرفته و با ذوق هنری خود آمیخته و به رشته نظم کشانیده است و در این مسیر برای تأثیر بیشتر نصایح و موعظه‌های تربیتی خود، از تمثیلات و داستان‌های قرآنی و جذابیت‌های خاص آن به نحو احسن استفاده نموده است. در این مقاله، نگارنده بر آن است که تعالیم و آموزه های قرآنی را که در جاى جاى دیوان پروین اعتصامی منعکس و جلوه گر مى باشد، مورد بحث و بررسی قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

560 - ویژگی های زنان بهشتی از منظر قرآن
رضوان حاجی شرفی

به ازدواج مومنان در بهشت می آیند حور العین قرآن در بیست و چهار آیه به وصف زنان بهشتیپرداخته است. آنان دارای صفات پاک بودن، درشت چشم بودن، جوان و شاداب بودن، عاشق و هم سنو سال همسر خود بودن، و از نظر فکر و اخلاق عالی بودن و بهتر از اکثر زنان دنیوی می باشند. البته زنانم چکیده کامل

به ازدواج مومنان در بهشت می آیند حور العین قرآن در بیست و چهار آیه به وصف زنان بهشتیپرداخته است. آنان دارای صفات پاک بودن، درشت چشم بودن، جوان و شاداب بودن، عاشق و هم سنو سال همسر خود بودن، و از نظر فکر و اخلاق عالی بودن و بهتر از اکثر زنان دنیوی می باشند. البته زنانمومنه دنیوی به دلیل انجام اعمال صالح از حوریان بهشتی بالاترند. در این مقاله دوازده ویژگی زنانبهشتی ذکر و با کمک آیات و روایات اسلامی تصویر نورانی از زنان بهشتی ارائه گردیده است . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

561 - جایگاه حقوقی زن در قرآن کریم
عبدارضا عطاش

هدف اساسی از نگارش این مقاله بررسی اثر بخشی وبیان جایگاه حقوقی زن توسط قرآن کریم در جامعهبشری می باشد. نقش قرآن کریم در بهبود نهایی رابطه زنان ومردان در طول تاریخ بی نظیر بوده است.اصلاحات قرآن کریم در باره حقوق زن وجایگاه واقعی آن با استناد به تفاسیر واستنباطهای حقوقی ص چکیده کامل

هدف اساسی از نگارش این مقاله بررسی اثر بخشی وبیان جایگاه حقوقی زن توسط قرآن کریم در جامعهبشری می باشد. نقش قرآن کریم در بهبود نهایی رابطه زنان ومردان در طول تاریخ بی نظیر بوده است.اصلاحات قرآن کریم در باره حقوق زن وجایگاه واقعی آن با استناد به تفاسیر واستنباطهای حقوقی صورتگرفته است. نتایج بررسی نشان داده که: عدم احترام و اعتراف به جایگاه حقوقی مناسب برای زنان در طولتاریخ خود ناشی از انحراف و عدم رشد وتکامل عقل بشری بوده است. که قرآن کریم نیز در جهت بازیابیجایگاه حقوقی زنان در جامعه بشری؛ در دو حوزه اصلی ، نقش مهمی ایفا نموده است.اول: در خصوصنحوه تکوین وجودی زن اقدام به اصلاح انحرافات دیدگاهی بشر نمود .دوم: برای تحصیل حقوق و تکالیفزن دربسیاری از عرصه ها اقدام به اعطای شخصیت حقوقی زن دستورانی منظورنمود . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

562 - اصول وروش های تربیت اجتماعی ودینی ازمنظر قرآن کریم
مسلم شجاعی سعیده باطنی سید محمد حسینی نیک

چکیدهاسلام دینی اجتماعی است و احکام فردی آن نیز آهنگ اجتماعی دارد و از آن ها برای اصلاح و تقویت روابط اجتماعی و تحقق اخلاقی تربیت اجتماعی و اجرای اهداف مقدس جامعه بهره می گیرد. مراد و مقصود از تربیت، فراهم کردن زمینه ها برای شکوفایی و به فعلیت رساندن استعدادهای بالقوه ا چکیده کامل

چکیدهاسلام دینی اجتماعی است و احکام فردی آن نیز آهنگ اجتماعی دارد و از آن ها برای اصلاح و تقویت روابط اجتماعی و تحقق اخلاقی تربیت اجتماعی و اجرای اهداف مقدس جامعه بهره می گیرد. مراد و مقصود از تربیت، فراهم کردن زمینه ها برای شکوفایی و به فعلیت رساندن استعدادهای بالقوه انسان می باشد. هدف پژوهش حاضر مروری بر مبانی، اصول و روش‌های تربیت اجتماعی از دیدگاه قرآن کریم است .در این راستا با استناد قرآن کریم در زمینه تربیت اجتماعی، آیات مرتبط استخراج گردید. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کیفی است و داده های تحقیق عودتا از آیات قرآنی به دست آمده اند. برای گرد آوری داده های این پژوهش از روش کتابخانه ای و برای تحلیل متن و تفسیر و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است.یافته های پژوهش نشان می دهد که پویایی نظام تربیت اجتماعی ودینی در این است که اصول، روش ها و کارکردهای خود را از حالت ایستا خارج کند و بتواند خواسته هایش را متناسب با تغییرات پیرامون، سرحال و زنده نگه دارد. سعی نگارنده در این مقاله آن است که پایه های تربیت اجتماعی را در قرآن از دیدگاه قرآن کریم بررسی کند. همین اساس باید به تربیت اجتماعی و دینی همچنین روش های کارآمد تربیت اجتماعی ودینی توجه کنیم که قرآن کریم وسیره ی معصومین معتبرترین و جامع ترین منبع برای این موضوع است. و روش هایی که برای این منظور از منابع دینی استخراج کردیم شامل تجربه تاریخی، الگوپذیری و ... می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

563 - بررسی تطبیقی سنّت امتحان الهی در قرآن کریم و مثنوی مولانا
طاهره شاکریان

بر پایه نصّ صریح قرآنی، سنّت امتحان یکی از قوانین تشریعی الهی است که تأثیر بسزایی در سعادت و شقاوت انسان‌ دارد. هدف این پژوهش توصیفی، تحلیل محتوایی و بررسی تطبیقی امتحان الهی از منظر قرآن کریم و مثنوی مولوی می‌باشد. امتحان الهی امری دائمی است، که بسامد گستردۀ آن در قرآن چکیده کامل

بر پایه نصّ صریح قرآنی، سنّت امتحان یکی از قوانین تشریعی الهی است که تأثیر بسزایی در سعادت و شقاوت انسان‌ دارد. هدف این پژوهش توصیفی، تحلیل محتوایی و بررسی تطبیقی امتحان الهی از منظر قرآن کریم و مثنوی مولوی می‌باشد. امتحان الهی امری دائمی است، که بسامد گستردۀ آن در قرآن کریم و مثنوی معنوی رسالتی بزرگ را گوش‌زد می‌کند. همۀ انسان‌ها در هر مقامی، حتّی پیامبران الهی، برای تکامل و تعالی، از امتحان فردی، خانوادگی، قبیله‌ای، گروهی و قومی مستثنی نیستند. نتیجۀ پژوهش حاضر، حکایت از کلمه ای کلیدی دارد که تم اصلی همه امتحان‌های الهی درقران کریم و مثنوی معنوی مدّ نظر تحقیق است ،امتحان الهی سبب تامین سعادت انسان است و هدف هر امتحانی شناخت نفس، ظرفیت ،تعالی و تکامل و یکی از امورضروری در تامین سعادت انسان است تا به اصل خویش بپیوندد. واژگان کلیدی: مثنوی، مولوی، قرآن کریم، امتحان الهی ، ابتلاء، فتنه، بلا.. . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

564 - برداشت های عرفانی مولوی از داستان قرآنی حضرت یوسف در مثنوی
علی حاتمی ملک محمد فرخزاد

یکی از دلایل پیدایش و شکل گیری زبان عرفانی، رویکرد تأویلی است که در قرآن وجود دارد، زیرا در قرآن، بخش زیادی از مفاهیم در قالب داستان بیان شده است، یکی از این داستان ها داستان حضرت یوسف است. براساس سوره‌ی یوسف در قرآن، زندگی حضرت یوسف(ع)، مشحون از حوادث و رویدادهای تلخ و چکیده کامل

یکی از دلایل پیدایش و شکل گیری زبان عرفانی، رویکرد تأویلی است که در قرآن وجود دارد، زیرا در قرآن، بخش زیادی از مفاهیم در قالب داستان بیان شده است، یکی از این داستان ها داستان حضرت یوسف است. براساس سوره‌ی یوسف در قرآن، زندگی حضرت یوسف(ع)، مشحون از حوادث و رویدادهای تلخ و شیرین است؛ مولانا از رویدادهای مختلف زندگی یوسف برداشتی عرفانی دارد و در مثنوی، بسیاری از این رویدادها و شخصیت ها را به صورت رمز و تمثیل به کار برده است. در این پژوهش سعی شده این برداشت‌های عرفانی و رمزها و تمثیل‌ها، کشف و بیان شود و بدین منظور، نخست داستان یوسف در قرآن به خوبی مطالعه و پس از فیش‌برداری و دسته‌بندی ابیات مربوط به یوسف(ع) در مثنوی، بر اساس سیر تاریخی رویدادها، متن اصلی نوشته شد. یوسف در مثنوی، نماد روحی است که در چاه ظلمانی جسم گرفتار می‌شود، سپس با رسن عنایت حق، از این چاه بیرون می-آید و به سوی مصر کمال می‌رود. خواب‌ها و تعبیرهای آن هم، اشاره به کشف و شهود عرفانی یوسف یعنی عارف و انسان کامل دارد؛ از نظر مولانا، خواب و رؤیا دریچه‌ای است به سوی عالم کشف و شهود و وحی و الهام و موجب گشایش و رهایی روح از زندان تن و دنیا می‌شود. و زلیخا نماد و رمز سالکی است که از پل عشق مجازی به عشق حقیقی و از مظهر جمال حق، که همان یوسف(انسان کامل) است، به سرچشمه ی حقیقت می رسد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

565 - اتّجاهات قرآنی شیخ اشراق در رساله‌ی هیاکل‌النّور
ریحانه صادقی احمد خواجه ایم

شیخ اشراق (587-549ق) حکیمی متألّه و فیلسوفی خلّاق است که با دیدگاه عارفانه و جهان‌شمول خود به بیان مباحث فلسفی و معرفتی می‌پردازد. چاشنی کلام وی در نفوذ و اثربخشی آن استناد و استشهاداتی است که به آیات قرآن دارد. پژوهش حاضر می‌کوشد تا با روشی تحلیلی- توصیفی به بررسی یکی چکیده کامل

شیخ اشراق (587-549ق) حکیمی متألّه و فیلسوفی خلّاق است که با دیدگاه عارفانه و جهان‌شمول خود به بیان مباحث فلسفی و معرفتی می‌پردازد. چاشنی کلام وی در نفوذ و اثربخشی آن استناد و استشهاداتی است که به آیات قرآن دارد. پژوهش حاضر می‌کوشد تا با روشی تحلیلی- توصیفی به بررسی یکی از تصنیفات این حکیم الهی موسوم به هیاکل‌النّور به چگونگی رویکرد قرآنی مصنّف و دریافت‌های وی از آیات بپردازد و آن را تبیین نماید. برآیند پژوهش آن است که حکمت و فلسفه‌ی شیخ سهروردی در آثارش بیش از هر چیز از قرآن کریم و معارف اسلامی پایه و مایه گرفته‌است و اندیشه‌های متعالی و اساسی وی نیز در این رساله‌ی کوتاه برگرفته و متأثّر صریح آیات و نیز مضامین قرآن کریم است. بازتاب این تأثیر پذیری‌ها را به سه شکل گزاره‌ای، گزارشی و واژگانی می‌توان دریافت. در تأثیرپذیری گزاره‌ای، سهروردی به اقتباس و تضمین مستقیم آیات روی دارد و در مجموع به شش آیه از کلام وحی اشاره دارد. امّا بیش‌ترین رویکردهای قرآنی مصنّف، تدبّر در گزاره‌های مختلف قرآن کریم و تنوّع کاربرد مضمونی آیات است. این شیوه با عنوان اثرپذیری گزارشی به ترجمه و گزارش و بهره‌گیری معنایی از آیات اختصاص دارد که به محتوای متن انسجام خاصّی بخشیده‌است. در نهایت از تأثیر‌پذیری واژگانی نام برده‌ایم. دراین روش سهروردی به ذکر ترکیبات و مفردات قرآنی می‌پردازد و یا ترکیباتی را به کار می‌گیرد که وابسته‌ی آن واژه‌ای قرآنی است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

566 - بررسی تأثیرجاودانگی درشکست ترس از مرگ
فایزه مصطفایی دهنوی اسماعیل آذر جلیل تجلیل

هدف این تحقیق بیان ماهیت مرگ و کاهش مفهوم پیچیدة ترس از آنست، چراکه هر چه آگاهی فرد نسبت به مرگ بیشتر باشد ترس او از مرگ کمتر است. در این مقاله ابتدا به روش کتابخانه ای مطالب گردآوری شده، نظر فلاسفه و دانشمندان اسلامی و غیراسلامی در خصوص مرگ بیان شده است. سپس با روش تحل چکیده کامل

هدف این تحقیق بیان ماهیت مرگ و کاهش مفهوم پیچیدة ترس از آنست، چراکه هر چه آگاهی فرد نسبت به مرگ بیشتر باشد ترس او از مرگ کمتر است. در این مقاله ابتدا به روش کتابخانه ای مطالب گردآوری شده، نظر فلاسفه و دانشمندان اسلامی و غیراسلامی در خصوص مرگ بیان شده است. سپس با روش تحلیل محتوا و تطبیق این نظریه‌ها با قرآن و روایات معلوم گردیده که ترس از مرگ موجب تمایل انسان به جاودانگی است و به همین جهت واکنش های افراد در مواجهه با مرگ با توجه به اعتقاد یا عدم اعتقاد آنها به حیات پس از مرگ متفاوت است. میل به جاودانگی در نهاد انسان وجود حیات ابدی را تداعی می‌نماید و نشان می‌دهد که یک زندگی جاوید و مصون از مرگ در جهان آفرینش وجود دارد. کتب آسمانی و در رأس آنها قرآن، روایات؛ داستانهای معراج، آثار فیلسوفان و عارفان، شاعران و نویسندگان، در متون اسلامی و غیراسلامی هر کدام به شکلی بیان کنندة این جاودانگی است. مرگ امری وجودی و انتقال از عالمی به عالم دیگر می‌باشد. عدم ترس از مرگ به این معنا نیست که این ترس هرگز وجود نداشته باشد. این ترس اگر در حد اعتدال باشد، ضامن سلامتی فرد و دورکننده از خطراتی است که روزانه با آن مواجه می‌گردد. کاهش دادن تعلقات دنیایی و پذیرش جاودانگی و جهان های پس از مرگ از سوی دانشمندان و الهام از قرآن، مسأله ترس از مرگ را تا حدود زیادی حل نموده، به اصلاح نگرش انسان در مورد مرگ کمک شایانی می‌نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

567 - بررسی و تحلیل روابط بینامتنیت قرآنی دیوان ناصر خسرو بر اساس نظریه ژنت
سکینه پیرک

10.30495/farsij.2022.1951411.1605

در سالهای اخیر در عرصه نقد ادبی و زبان شناسی، نظریه‌ای تحت عنوان نقد بینامتنی رواج پیدا کرده است که به ارتباط و تعامل بین متون پرداخته و به بررسی وجوه تشابه ، تفارق و تاثیرپذیری یک متن از متون دیگر می‌پردازد. این نظریه معتقد است که ‌متون و گویندگان آنها از یکدیگر متأثر چکیده کامل

در سالهای اخیر در عرصه نقد ادبی و زبان شناسی، نظریه‌ای تحت عنوان نقد بینامتنی رواج پیدا کرده است که به ارتباط و تعامل بین متون پرداخته و به بررسی وجوه تشابه ، تفارق و تاثیرپذیری یک متن از متون دیگر می‌پردازد. این نظریه معتقد است که ‌متون و گویندگان آنها از یکدیگر متأثر شده و آگاهانه یا ناآگاهانه، از سرچشمه‌های ادبی و فکری یکدیگر بهره مند می شوند. در گستره ادب فارسی، قرآن یکی از زیرمتن‌‌هایی است که از دیرباز نظرگاه‌های مختلف زیبایی‌شناسی صوری و معنایی آن، مرجع و منبع بسیاری از شاعران و نویسندگان بوده است که برای اعتبار و غنای سخن خویش، از مفاهیم و تعلیمات قرآنی بهره برده‌اند. یکی از این شاعران ناصرخسرو می‌باشد که اصلی‌ترین زیرمتن تشکیل دهنده اندیشه در دیوانش، قرآن کریم است. در این تحقیق سعی شده است تا با شیوه توصیفی- تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه‌ای، ابعاد تاثیر پذیری ناصر خسرو از آیات قرآنی بر اساس نظریه بینامتنی ژنت مورد بررسی قرار گیرد. یافته های این پژوهش نشان می‌دهد که از میان روابط سه گانه بینامتنی ژنت، بینامتنی صریح و شاخه‌های آن( واژه‌ها، عبارات و جمله‌های کوتاه، ترکیب‌های اضافی و وصفی) بیشترین نمود را در دیوان ناصر خسرو دارد و در بین شاخه‌های مختلف بینامتنی صریح، واژه‌ها، پرکاربردترین شیوه بینامتنی در این اشعار می‌باشند. بعد از بینامتنیت صریح، بینامتنیت ضمنی بر اساس بسامد، درمرتبه دوم قراردارد؛ و از بین شاخه‌های مختلف این بینامتنی، بینامتنیت مضمون، بیشتر و متنوع‌تر از نمونه‌های دیگر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

568 - منظومه غنایی ازهر ومزهر نزاری قهستانی در گذر تعالیم اخلاقی وقرآنی
یوسف صفیان بلداجی

10.30495/farsij.2022.1951167.1604

چکیده شمس الدین بن محمد نزاری قهستانی از شاعران و منظومه سرایان قرن هشتم به شمار می رود پژوهش حاضر به معرفی کوتاهی اززندگی و آثار او پرداخته است ، سپس منظومه غنایی ازهر و مزهر را معرفی می کند ودر پی رسیدن به نکات اخلاقی و قرآنی نهفته در این منظومه عاشقانه است .با بازکاو چکیده کامل

چکیده شمس الدین بن محمد نزاری قهستانی از شاعران و منظومه سرایان قرن هشتم به شمار می رود پژوهش حاضر به معرفی کوتاهی اززندگی و آثار او پرداخته است ، سپس منظومه غنایی ازهر و مزهر را معرفی می کند ودر پی رسیدن به نکات اخلاقی و قرآنی نهفته در این منظومه عاشقانه است .با بازکاوی در این منظومه به شواهد شعری بر اساس مفاهیم قرآنی و اخلاقی می رسد و با استخراج ابیات به موضوع بندی آن پرداخته است وبه صورت نمودار بسامد هرکدام ازمفاهیم اخلاقی تعلیمی ،قرآنی را مشخص کرده است وی در این منظومه به مفاهیمی همچون بی اعتباری دنیا ،دوری از غرور وبخشش ،صبر و کوشش ودوری از بیداد، راز داری و...بر می خورد .. بیشتر آموزهای اخلاقی –تعلیمی وی جنبه دینی، اعتقادی داشته وجزو اخلاق بندگی به شمار می آیند وی از اخلاق اجتماعی سخن گفته ودراین منظومه غنایی توانسته است در قالب داستان نکات ارزشمند اخلاقی قرآنی را بگنجاند ودر رسالت شعری خویش جاودان بماند . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

569 - بلاغت قرآن در مخزن الاسرار
آرزو برومندی

10.30495/farsij.2022.1967004.1657

حکیم نظامی گنجوی (595- 535 هـ. ق) از شاعران سدۀ ششم هجری در حوزۀ جغرافیایی اران، سرزمین کردهای روادی و شدادی است. او آغازگر خمسه‌ای بود که پس از او به وفور مورد تقلید شاعران در سده‌های مختلف قرار گرفته است. زبان او از نظر بلاغی، بسیار سخته و سنجیده است و همین امر او را چکیده کامل

حکیم نظامی گنجوی (595- 535 هـ. ق) از شاعران سدۀ ششم هجری در حوزۀ جغرافیایی اران، سرزمین کردهای روادی و شدادی است. او آغازگر خمسه‌ای بود که پس از او به وفور مورد تقلید شاعران در سده‌های مختلف قرار گرفته است. زبان او از نظر بلاغی، بسیار سخته و سنجیده است و همین امر او را در شمار بزرگترین شاعران ادب پارسی قرار داده است. او از نظر هنری بیشتر به جانب استعاره گراییده است و می‌توان گفت که کاربرد استعاره در پنج گنج او از ویژگیهای بارز سبکی به شمار می‌رود. همین امر باعث شده که پژوهشگران از جوانب دیگر بلاغی شعر او غفلت کنند. نگارنده در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به بازتاب قرآن در آرایه‌های بدیعی منظومۀ مخزن الاسرار پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که نظامی در این زمینه نیز به وفور از ظرافتهای ادبی استفاده کرده است. به‌ویژه به شکل سحرآمیزی آیه‌های قرآن را با آرایه‌های ادبی چنان پیوند داده که کشف آن آیات در لابه‌لای ابیات، دقت بسیاری بالایی را می‌طلبد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

570 - حضور فرشتگان در شعر حافظ و امام‌خمینی با رویکرد بینامتنیت قرآنی
سید حسین موسوی شمس الحاجیه اردلانی سید جعفر حمیدی

10.30495/farsij.2023.1965295.1646

فرشتگان موجوداتی نامحسوس هستند که خداوند آنان را خلق کرده تا در راستة فرامین وی انجام وظیفه ‌نمایند. سویی دیگر بینامتنیت قرار دارد که روش همگرایی متون با توجّه به اثرپذیری از متون قبل و تأثیرگذاری بر متون بعد است. پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی با روش توصیفی- تحلیلی بر اساس من چکیده کامل

فرشتگان موجوداتی نامحسوس هستند که خداوند آنان را خلق کرده تا در راستة فرامین وی انجام وظیفه ‌نمایند. سویی دیگر بینامتنیت قرار دارد که روش همگرایی متون با توجّه به اثرپذیری از متون قبل و تأثیرگذاری بر متون بعد است. پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی با روش توصیفی- تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه‌ای و با هدف بررسی حضور فرشتگان در شعر حافظ شیرازی و امام خمینی با تکیه بر بینامتنیت قرآنی تدوین گردیده است. حافظ و امام‌خمینی هر دو دارای گرایش‌هایی عرفانی بوده و با عنایت به اینکه ایشان آشنایی کامل به کلام حق داشته‌اند، بنابراین مضمون غالب اشعار این دو بر مبنای عرفان است. فرشتگان به عنوان مجریان اوامر خداوند که بیشتر از هویت تکوینی برخوردار هستند به خوبی مورد توجه حافظ و امام‌خمینی قرار گرفته‌اند. ایشان به طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های فرشتگان اشاره کرده‌اند؛ هم جوانب رحمت، هم جوانب غضب و هم بینابین که بسته به واکنش به رفتار انسان، مورد توجه بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

571 - جلوۀ مضامین و آیات قرآنی در نسخۀ خطّی معارج ‎الخیال
مریم خزائیلی

معارج&lrm;الخیال تذکره&lrm;ای است منحصر به فرد، مربوط به قرن 11 هجری. گنجینه&lrm;ای نفیس از سخنان پربار و لطیف شاعرانی که عواطف و اعتقادات درونی خود را با بیانی بدیع و زیبا به رشتۀ تحریر درآورده&lrm;اند. قالب اشعار این مجموعه رباعی است، که البته تعداد اندکی از آن وزن رب چکیده کامل

معارج&lrm;الخیال تذکره&lrm;ای است منحصر به فرد، مربوط به قرن 11 هجری. گنجینه&lrm;ای نفیس از سخنان پربار و لطیف شاعرانی که عواطف و اعتقادات درونی خود را با بیانی بدیع و زیبا به رشتۀ تحریر درآورده&lrm;اند. قالب اشعار این مجموعه رباعی است، که البته تعداد اندکی از آن وزن رباعی نداشته و جزء قالب رباعی به حساب نمی&lrm;آیند. جامعِ این اثر گرانبها میرزا محمّدصالح رضوی است که در این نسخۀ خطّی رباعیّات 367 شاعر معاصر و قبل از خود را گردآوری کرده و تمام رباعیّات را به ترتیب حروف تهجّی بر اساس تخلّص شاعران نگاشته است. مضامین گوناگونی در این تذکره به چشم می&lrm;خورد که اکثر آنها مضامین قرآنی است و نشان می&lrm;دهد شعرا برای آشکار کردن مفاهیم مذهبی و اخلاقی مورد نظر خود از قرآن بهره&lrm;ها گرفته&lrm;اند. این اثر دربردارندۀ موضوعاتی از قبیل: پروردگار و الطاف بی&lrm;کرانش نسبت به بندگان، همچنین توصیه به دوری انسان از غرور، دنیاپرستی، هوا و هوس، طمع، گذر عمر، توجّه به مرگ، ستایش بی&lrm;چون و چرای حق&lrm;تعالی و... است. در این جُنگ گاهی نیز الفاظ و ترکیبات قرآنی در پایان رباعی و یا در لابه لای مصراع&lrm;ها برای تأکید، تفهیم و یا تکمیل آن مضمون، عیناً استفاده شده است. هدف از این مقاله، استخراج همین مضامین و آیات و الفاظ قرآنی بکار رفته در این مجموعۀ خطّی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

572 - بررسی تطبیقی حرص در قرآن کریم و مثنوی مولانا
مهناز حسنی حمیدآبادی مهرعلی یزدان پناه

بی شک اخلاق از اساسی ترین مباحث زندگی فردی و اجتماعی هر ملّت می باشد. در اسلام، بعد از یکتاپرستی هیچ موضوعی مانند اخلاق مورد اهتمام واقع نگردیده است. به همین علّت، مسائل اخلاقی در شعر و ادب فارسی، به ویژه نزد مولوی انعکاس فراوان دارد. تأثیر منفی و مخرّب و احیاناً مثبت ص چکیده کامل

بی شک اخلاق از اساسی ترین مباحث زندگی فردی و اجتماعی هر ملّت می باشد. در اسلام، بعد از یکتاپرستی هیچ موضوعی مانند اخلاق مورد اهتمام واقع نگردیده است. به همین علّت، مسائل اخلاقی در شعر و ادب فارسی، به ویژه نزد مولوی انعکاس فراوان دارد. تأثیر منفی و مخرّب و احیاناً مثبت صفت ذاتی حرص در زندگی انسان، غیر قابل انکار است؛ به همین سبب در قرآن کریم و مثنوی از جایگاه گسترده ای برخوردار است. در مقاله پیش رو، تلاش بر آن است تا مقصود از حرص، بسامد، انواع، علّت، نتایج و راه های درمان آن را به صورت تطبیقی میان قرآن کریم و مثنوی معنوی بررسی شود. مولوی به طور گسترده و متأّثر از قرآن، در صدد تفسیر آیات مرتبط با حرص است و به زوایای ارزشمندی اشاره دارد که جامعه ی کنونی ما شدیداً به آن نیازمند است. در دیدگاه آنها، حرص دارای دو جنبه ایجابی و سلبی است و مهمترین آثار سلبی آن، کور و کر شدن، محروم شدن از معرفت عرفانی، قطع رحمت پروردگار، تولید غم، رنج بیهوده و عدم استجاب دعا و ... است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

573 - نگاهی به ریشه های ادبیات مقاومت (مطالعه موردی شعر مقاومت در صدر اسلام)
هادی رضوان

ادبیات مقاومت در نیمه دوم قرن بیستم و به طور مشخص پس از جنگ های 1967 میان اعراب و اسرئیل شایع شد. شاعرانی چون محمود درویش، سمیح القاسم و دیگران به شاعران مقاومت مشهور شدند و این اصطلاح به دنیای اسلام وارد شد. اما ادبیات مقاومت که ترجمان خود آگاهی و هویت بوده و به دنبال چکیده کامل

ادبیات مقاومت در نیمه دوم قرن بیستم و به طور مشخص پس از جنگ های 1967 میان اعراب و اسرئیل شایع شد. شاعرانی چون محمود درویش، سمیح القاسم و دیگران به شاعران مقاومت مشهور شدند و این اصطلاح به دنیای اسلام وارد شد. اما ادبیات مقاومت که ترجمان خود آگاهی و هویت بوده و به دنبال آزادی می گردد به این مقطع منحصر نمی شود و ریشه در ادبیات گذشته دارد. قصیده میمیه زهیر بن ابی سلمی و نیز معلقه او از نمونه های بارز ادبیات مقاومت در میراث عرب به شمار می آیند. اما در صدر اسلام و در سایه‌ی تعالیم حیات بخش قرآن و رهنمودهای نورانی پیامبر عظیم الشأن این ادبیات در میان مسلمانان رنگ دیگری به خود گرفت. شاعران مسلمان در دفاع از ارزش های اسلامی و پیامبر اسلام (ص) در میدان جنگ حضور می یافتند و با سلاح زبان و به کارگیری ذوق و هنر شعری خود در کنار مجاهدان ادای تکلیف می کردند. شاعرانی چون حسان بن ثابت، کعب بن مالک و عبد الله بن رواحه را می توان از پیشتازان ادبیات مقاومت در دنیای اسلام دانست که البته از تأییدات قرآن کریم و توجیهات پیامبر اسلام نیز برخوردار بودند و این شاید از مهم‌ترین خصوصیات ادبیات مقاومت در این دوره به حساب می‌آید. نویسنده در این مقاله می کوشد که زوایای مختلف شعر مقاومت در صدر اسلام را مورد بررسی و پژوهش قرار دهد. تأثیر قرآن کریم و سنّت نبوی در تقویت ادبیات مقاومت اسلامی، اثرگذارترین شاعران مقاومت در صدر اسلام و سبک شناسی ادبیات مقاومت در این دوره از مهم‌ترین مسائلی است که این پژوهش به آن پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

574 - ناسپاسی و کفران نعمت از منظر عرفا (با تکیه بر آثار عطار، مولوی و حافظ)
مریم محمودی حسن قربانی

ناسپاسی و ناشکری انسان در مقابل منعم اعم از ناسپاسی در مقابل لطفی که یکی از بندگان خدا در حق انسان روا داشته یا ناسپاسی در مقابل نعمت هایی که خداوند به انسان ارزانی داشته، یکی از موضوعات اساسی در علم اخلاق و عرفان است. مقاله حاضر این موضوع را از نگاه عرفا، با تکیه بر آ چکیده کامل

ناسپاسی و ناشکری انسان در مقابل منعم اعم از ناسپاسی در مقابل لطفی که یکی از بندگان خدا در حق انسان روا داشته یا ناسپاسی در مقابل نعمت هایی که خداوند به انسان ارزانی داشته، یکی از موضوعات اساسی در علم اخلاق و عرفان است. مقاله حاضر این موضوع را از نگاه عرفا، با تکیه بر آثار عطار، مولانا و حافظ بررسی نموده است. بررسی های انجام شده نشان می دهد عرفا به صورت مستقیم یا غیرمستقیم و با زبان تمثیل و داستان به مذمت این رذیله اخلاقی پرداخته و مراتب و نتایج و عواقب آن را تشریح کرده و همیشه انسان ها را از آن برحذر داشته اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

575 - سنجش تلفیق انگاری روش فلسفی ملاصدرا
مصطفی زارعی محمدصادق کاملان

ملاصدرا اولین اندیشمندی است که در راستای وصول به‌واقع جامع، آشکارا از جمع منابع سه‌گانه - وحی، شهود و برهان - سخن گفته و آن را به گونه ای روشمند در فلسفه خود بکار گرفته است. یکی از تفسیرهای این نظریه، رهیافت میان‌رشته‌ای یا همان تلفیق است. تلفیق در اینجا به معنای بهره‌گ چکیده کامل

ملاصدرا اولین اندیشمندی است که در راستای وصول به‌واقع جامع، آشکارا از جمع منابع سه‌گانه - وحی، شهود و برهان - سخن گفته و آن را به گونه ای روشمند در فلسفه خود بکار گرفته است. یکی از تفسیرهای این نظریه، رهیافت میان‌رشته‌ای یا همان تلفیق است. تلفیق در اینجا به معنای بهره‌گیریِ هوشمندانه، منطقی و منسجم از سه منبع مذکور است. ما در این پژوهش، تفسیر مذکور را به بوتة نقد برده‌ایم تا عیار آن روشن شود و مشخّص گردد که آیا چنین تفسیری پاسخگوی مسائلی که صدرا در پی آن بوده، هست یا نه؟ نتیجه اینکه در پنج محور این تفسیر را قابل‌اصلاح و تکمیل یافتیم. اول، بیان‌نکردن چگونگی عملکرد این رهیافت، دوم بکار نبستن تلفیق در تمام فلسفه متعالیه، سوم عدم بیان جایگاه این منابع، چهارم انحصار تلفیق در روش فلسفی و آخرین آنها پاسخ‌گو نبودن این تفسیر از حل مسائلی که ملاصدرا به دنبال حل آنها بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

576 - راهکارهای عدالت سیاسی از دیدگاه قرآن کریم
سیدکاظم سیدباقری

قرآن کریم، منبع بنیادین اندیشۀ سیاسی اسلام به شمار می‌آید و باید برای شناخت دقیق عناصر آن به این منبع مراجعه کرد، از آن جا که برپایی عدالت، هدف ارسال پیامبران الهی بیان شده است، طبعا می‌توان باور داشت که دست کم راهبردهای آن از آیات الهی قابل استنباط باشد تا در گامهای بع چکیده کامل

قرآن کریم، منبع بنیادین اندیشۀ سیاسی اسلام به شمار می‌آید و باید برای شناخت دقیق عناصر آن به این منبع مراجعه کرد، از آن جا که برپایی عدالت، هدف ارسال پیامبران الهی بیان شده است، طبعا می‌توان باور داشت که دست کم راهبردهای آن از آیات الهی قابل استنباط باشد تا در گامهای بعد، برنامه‌ها و راهکارهای مطلوب دستیابی به عدالت سیاسی، تنظیم گردد. این نوشتار در جستجوی یکی از عناصر تاثیرگذار و بنیادین نظریۀ عدالت سیاسی، یعنی راهکارهای دستیابی به آن از منظر قرآن کریم می-باشد، برای پاسخ به پرسش طرح شده، با روش تفسیر اجتهادی بر این امر تاکید شده است که راهکارهای دستیابی به عدالت سیاسی را به طور عمده می‌توان در مواردی چون نهادینگی عدالت در جان حاکمان، عدالت طلبی، ستیزه‌جویی با ستم، ظلم ناپذیری و یاری‌خواهی ستمدیدگان رصد کرد، اصولی کلیدی که می‌توانند بسترهایی اساسی برای طراحی راهکارها و برنامه‌های رسیدن به عدالت سیاسی فراهم کنند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

577 - سنت قرآن پژوهی سیاسی‌اجتماعی در ایران معاصر (شیخ هادی نجم آبادی و اسدالله خرقانی)
سید محسن آل سیدغفور منا حمیدی‌نسب

هدف این پژوهش جریان‌شناسی چگونگی ساختارهای تعاملی فکری سیاسی‌‌اجتماعی و بازشناسی مؤلفه‌‌های آلترناتیو نظم گفتمانی دین و سیاست در تطور نظام اندیشگی ایران، است. نگارش تاریخی سنت اسلام نواندیش صورت‌بندی نظام دانایی و ارتباطش با دیگر سنت‌های فکری-‌سیاسی محور اصلی این پژوهش چکیده کامل

هدف این پژوهش جریان‌شناسی چگونگی ساختارهای تعاملی فکری سیاسی‌‌اجتماعی و بازشناسی مؤلفه‌‌های آلترناتیو نظم گفتمانی دین و سیاست در تطور نظام اندیشگی ایران، است. نگارش تاریخی سنت اسلام نواندیش صورت‌بندی نظام دانایی و ارتباطش با دیگر سنت‌های فکری-‌سیاسی محور اصلی این پژوهش است. پرسش اصلی این نوشتار بر این مطلب است که رویکرد نواندیش‌‌گرای اسلامی در رابطه تعاملی منابع اصیل و مبارزه با انحطاط فکری مسلمانان در جامعه سیاسی چگونه بوده است؟ و این سنت چه تحولاتی در دوره پهلوی اول به خود دیده و در این دوران، چه ارتباطی (تضاد، سایش و گفت‌وگوهایی) با سایر سنت‌ها نظیر سنت اسلام فقاهتی، تجربه کرده است؟ روش پژوهش در این مقاله توصیفی-‌تحلیلی است. طرح و پاسخ این پرسش‌‌ها مستلزم شناخت و بازفهم تاریخ ایران و تاریخ اندیشه‌ سیاسی ایران جدید است. سنت اسلام نواندیش آوردگاه تلاش و تقلای سه سنت باستانی، اسلامی و غربی است. در این سنت مفاهیم و آموزه‌‌های ایرانی‌-اسلامی که در هاله‌ای از تقدس آسمانی و ماورایی آرمیده‌‌اند با سنت غربی که برداشت زمینی از آنها دارد درهم‌آمیخته شده و بازخوانی مجددی از اسلام ارائه می‌‌شود. این سنت، از سویی حوزه‌‌ی سیاسی را از تقدس آسمانی تهی ساخته و حوزه عمومی را متعلق به مردم می‌داند و از دیگر سوی علم را نه‌تنها در تنافی و تغایر با دین ندانسته که مقصد آن دو را یکی می‌انگارد. بر این اساس، این نوشتار به بررسی سنت قرآن‌پژوهی سیاسی با مطالعه نظریات دو اندیشمند شیخ هادی نجم‌آبادی و اسدالله خرقانی می‌پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

578 - بررسی مؤلفه‌های رویکرد سیاسی سید قطب در تفسیر فی ظلال القرآن؛ بر اساس روش قصدگرای هرمنوتیک اسکینر
لیدا مددی حسین خوشدل مفرد محمد ناصحی

گرایش سیاسی به تفسیر قرآن مجید یکی از روشهای تفسیری و از نوآوری‌های مفسران قرآن کریم در سده‌های اخیر بوده است. بر طبق این گرایش ، مفسران به دنبال پیدا کردن جواب هایی برای مسائل سیاسی جوامع هستند و راه حل معضلات و مشکلات را از قرآن کریم می جویند.در این میان آراء و اندیشه چکیده کامل

گرایش سیاسی به تفسیر قرآن مجید یکی از روشهای تفسیری و از نوآوری‌های مفسران قرآن کریم در سده‌های اخیر بوده است. بر طبق این گرایش ، مفسران به دنبال پیدا کردن جواب هایی برای مسائل سیاسی جوامع هستند و راه حل معضلات و مشکلات را از قرآن کریم می جویند.در این میان آراء و اندیشه های سید قطب در تفسیر فی ظلال القرآن ، شایسته بازخوانی است.دیدگاه های سید قطب در خصوص مسایل سیاسی در این تفسیر با چالش هایی مواجه است که چیستی آن، مساله این مقاله را سامان داده است.روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق بصورت کتابخانه ای و اسنادی و با روش توصیفی و تحلیلی مورد نقد و بررسی و نقد قرار گرفته است.جهت نیل به این مقصود با استفاده از الگوی روش شناختی قصدگرای هرمنوتیک کوئنتین اسکینر به فهم و ِ رمزگشایی از معنای نهفته در پس آراء سید قطب پرداخته شد. بر اساس یافته ها و نتایج مقاله زمینه های دوگانه زبانی، فکری مانند،تاثیرخانواده سیاسی،بحران های داخلی جهان اسلام،پیوستن به اِخوان المسلمین،تاثیرفکری جریان المنار،تاثیر جریان سلفی معاصرو زندانی شدن از یکسو و بسترهای عملی و محیطی از قبیل، حاکمیت دینی،جامعه جاهلی‌،تاثیر گذاری بر گروه های رادیکال نگاه ابزاری به دین ،موضع شدید در باره اهل کتاب ونقد سختگیرانه تمدن غرب ازسوی دیگر،سبب اتخاذ روش تفسیر سیاسی از طرف سید قطب شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

579 - مقایسه بینامتنیت (تناص) اشعار قرآنی ابوالعتاهیه و مولوی درباره راهکارهای رسیدن به زهد
دکتر محمدجواد کوچک‌یزدی علی نبی اللهی

یکی از گنجینه‌های ادبی، اشعار شاعران است، در این میان بسیاری از شاعران مسلمان، متأثر از قرآن کریم بوده و در اشعار خود معارف آن را بازنشر داده‌اند. بررسی مقایسه‌ای بین برخی از این شاعران با هدف شناخت دیدگاه‌های ایشان و کیفیت اثرپذیریشان از قرآن درباره راه کارهای رسیدن به چکیده کامل

یکی از گنجینه‌های ادبی، اشعار شاعران است، در این میان بسیاری از شاعران مسلمان، متأثر از قرآن کریم بوده و در اشعار خود معارف آن را بازنشر داده‌اند. بررسی مقایسه‌ای بین برخی از این شاعران با هدف شناخت دیدگاه‌های ایشان و کیفیت اثرپذیریشان از قرآن درباره راه کارهای رسیدن به زهد، هدف این نگاشته را تشکیل می‌دهد، برای انجام این کار دو شاعر مسلمان یعنی ابوالعتاهیه به عنوان شاعر عرب زبان و مولوی به عنوان شاعر پارسی‌گوی انتخاب شد، در‌ ابتدا اشعار زهدی ابوالعتاهیه و مولوی شناسایی و سپس با استفاده از روش تحلیل محتوا و لفظ مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از شناسایی آیه‌ای که شاعر آن را سرلوحه بیان خود قرار داده به تبیین نوع رابطه شعر با قرآن در سه قالب نفی جزیی، نفی کلی و نفی متوازی بر اساس دیدگاه کریستوا اقدام گردیده است. نتایج این تحقیق نشان داد؛ دیدگاه‌های این دو شاعر در زمینه راه کارهای رسیدن به زهد بسیار وسیع است؛ مواردی چون: مبارزه با هوای نفس، تأکید بر معادباوری، یادکرد نظارت دائمی خداوند و توجه دادن به پایان دنیا؛ از جمله این نتایج به شمار می‌رود، هم چنین می‌توان گفت: اشعار زهدی ابوالعتاهیه بیشتر تک بعدی با رویکردی زاهدانه و اشعار مولوی چند بعدی و بیشتر عارفانه است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

580 - مقایسه‌ بیش‌متنیت اشعار ابوالعتاهیه با پروین اعتصامی در آموزه‌های اخلاقی قرآن
دکترعلی نبی اللهی دکتر محمدجواد کوچک‌یزدی

قرآن بهترین راهنما و اخلاق یکی از مهمترین مسائل در زندگی بشر است از اینرو رهگیری موضوعات اخلاقی در قرآن اهمیت ویژه می‌یابد، زبان شعر نیز بسیار گویا و از شاخصه‌های هر فرهنگی به شمار می‌رود و آثار قرآنی اخلاقی شاعران مسلمان، دارای اهمیت زیاد است، بیش‌متنیت یکی از زیر مجمو چکیده کامل

قرآن بهترین راهنما و اخلاق یکی از مهمترین مسائل در زندگی بشر است از اینرو رهگیری موضوعات اخلاقی در قرآن اهمیت ویژه می‌یابد، زبان شعر نیز بسیار گویا و از شاخصه‌های هر فرهنگی به شمار می‌رود و آثار قرآنی اخلاقی شاعران مسلمان، دارای اهمیت زیاد است، بیش‌متنیت یکی از زیر مجموعه‌های نظریه ژنت در موضوع بینامتنیت است که برداشت متن دوم از متن اول است به گونه‌ای که اگر متن اول نبود امکان شکل‌گیری متن دوم وجود نداشت. این نگاشته با روش تحلیل واژگان و محتوا انجام پذیرفته است. بررسی مقایسه‌ای اشعار دو شاعر مسلمان یعنی ابوالعتاهیه و پروین اعتصامی در زمینه مفاهیم اخلاقی قرآنی با رویکرد بیش‌متنیت ژنت هدف اصلی این مقاله است. جامعه آماری این تحقیق، دیوان پروین اعتصامی و دیوان ابوالعتاهیه است. این بررسی نشان داد دوشاعر مفاهیم اخلاقی قرآن را با زبان شعر، بازنشر داده‌اند، با توجه به تقسیم‌بندی مسائل اخلاقی به کلیات اخلاق، اخلاق بندگی، فردی، اجتماعی و زیست محیطی، بررسی مقایسه‌ای در سه زمینه اول،‌انجام شد که این نتایج به دست آمد: در کلیات اخلاق؛ تطابق و تناسب پاداش انسان با اعمالش، آلی بودن دنیا برای آخرت و نه اصالی بودن آن، در اخلاق بندگی؛ همیشه خود را در محضر خدا دانستن و همیشه راضی به قضای الهی بودن و در اخلاق فردی، برخورداری از ملکه صبر در زندگی و عبرت‌آموزی از گذشتگان و توجه به گردش روزگار برای همگان. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

581 - بررسی تطبیقی محورهای سه گانۀ بینامتنیّت ژرار ژنت با نظریّۀ بلاغت اسلامی در حدائق الانوار محمدصادق قومشمی
مهین فرحمند سید محمود سید صادقی شمش الحاجیه اردلانی

پیوندهای بینامتنی در نظریة ترامتنیت ژنت، از رویکردهای نوین در خوانش و نقد متون است. بر اساس این رویکرد، هیچ متنی مستقل از دیگر متون نیست و هر متن، بینامتنی است برآمده از متن‌های پیشین که در متن‌های پسین نیز حضور خواهد داشت. ژرار ژنت، یکی از نظریه‌پردازان حوزة پیوندهای ب چکیده کامل

پیوندهای بینامتنی در نظریة ترامتنیت ژنت، از رویکردهای نوین در خوانش و نقد متون است. بر اساس این رویکرد، هیچ متنی مستقل از دیگر متون نیست و هر متن، بینامتنی است برآمده از متن‌های پیشین که در متن‌های پسین نیز حضور خواهد داشت. ژرار ژنت، یکی از نظریه‌پردازان حوزة پیوندهای بینامتنی، نظریة ترامتنیت خـود را در پنج محور صورت‌بندی کرده که یکی از آن‌ها محور بینامتنیت است. وی بینامتنیت را به سه گونة پیوند بینامتنی، آشکاراـ تعمدی، پنهان ـ تعمدی و ضمنی، تقسیم کرده و حوزة مفهومی هر یک از این تعبیرها را هم تعریف و تحدید کرده است. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژنت با نظریّه بلاغت اسلامی در رسالۀ حدائق الانوار محمدصادق قومشمی می‌پردازد. بر این اساس، انواع بینامتنی آشکار ـ تعمّدی، پنهان ـ تعمّدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آن‌ها در بلاغت اسلامی از جمله ارسال‌المثل، اشاره، اقتباس، تمثیل، تلمیح، تضمین، حل و انتحال و عقد در این متن بررسی می‌شود. بررسی میزان استفاده از متون پیشین بر اساس نظریة ژنت و تطبیق آن‌ها با نظریّۀ بلاغت اسلامی از اهداف این پژوهش به شمار می‌رود. نتیجۀ پژوهش حاکی از این است که بیشترین گونة بینامتنی، بینامتنیّت ضمنی و در تطبیق با بلاغت اسلامی از گونه تلمیح است. پس‌از آن به ترتیب بینامتنیّت پنهان ـ تعمّدی بیشترین فراوانی را دارند. هنر قومشمی در چگونگی به کار بردن متون پیشین و استفاده از عنصر بینامتنی و ایجاد پیوند بدیع و مبتکرانه بین متون پیشین و متن حاضر به گونة هنرمندانه باعث جذب و اقناع مخاطب شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

582 - بررسی و تحلیل ابعاد تأثیرپذیری مهدی اخوان ثالث از آیات قرآن کریم با رویکرد به نظریۀ بینامتنی ژرار ژنت
اکرم ظفری خرواج دکتربتول فخراسلام دکترسید حسین سیدی دکتر اکبر شعبانی

در سال های اخیر، در عرصۀ نقد ادبی نظریه ای تحت عنوان نقد بینامتنی رواج پیدا کرده است که بر اساس آن، هیچ یک از متون دارای هویت مستقل نیستند و تحت تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم آثار پیش از خود خلق شده اند. چهارچوب های نقد بینامتنیت برای نخستین بار از سوی ژولیا کریستوا تبیین گ چکیده کامل

در سال های اخیر، در عرصۀ نقد ادبی نظریه ای تحت عنوان نقد بینامتنی رواج پیدا کرده است که بر اساس آن، هیچ یک از متون دارای هویت مستقل نیستند و تحت تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم آثار پیش از خود خلق شده اند. چهارچوب های نقد بینامتنیت برای نخستین بار از سوی ژولیا کریستوا تبیین گردید، ولی با آراء ژرار ژنت به اوج رسید، به طوری که امروزه نظرات ژنت به عنوان الگو در بررسی های میان متنی در نظر گرفته می شود. او بینامتنیت را به سه دستۀ آشکار، ناآشکار و ضمنی تقسیم کرده است که همۀ متون خلق شده ذیل آن جای می گیرند. یکی از زیرمتن هایی که شاعران به آن توجه می کنند، نویسه‌های دینی است که در گسترۀ ادب فارسی معاصر، اخوان ثالث در زمرۀ شاعرانی قرار دارد که مسائل دینی را در اشعار خود منعکس کرده اند. او با استناد به مهم ترین متن دینی اسلامی یعنی قرآن، بخشی از ذهنیات خود را شرح داده و با مخاطبان به اشتراک گذاشته است. به این اعتبار، در مقالۀ حاضر با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای، ابعاد تأثیرپذیری اخوان ثالث از آیات قرآن در چهار لایۀ محتوایی، واژگانی، ساختاری و داستان‌های آیینی بررسی و کاویده شده است تا به این پرسش ها پاسخ داده شود که: الف) اخوان ثالث در چه سطوحی از آیات قرآن تأثیر پذیرفته است؟ ب) کاربرد کدام‌یک از ترازهای نگرۀ بینامتنی در شعرهای اخوان ثالث بیشتر بوده است؟ برای پرهیز از پراکنده گویی از مبانی نظریۀ بینامتنی ژنت استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که شاعر، برای تبیین مفاهیم سیاسی، اعتقادی، توصیفی، اعتراضی- فلسفی، اخلاقی و غنایی از متن متقدم، یعنی قرآن استفاده کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

583 - شیوه‌های تأثیرپذیری محمّد اقبال لاهوری به شیوۀ اقتباس از قرآن کریم
علی زابلی مهدی آبادی احمد صادقیان ابوالقاسم عاصی مذنب

10.30495/rpcl.2022.697411

تجلّی کلام الهی در شعر، مایۀ طراوت، عمق و استواری آن می‌شود و هر اندازه که اثر ادبی از مفاهیم متعالی پر بارتر باشد، قدرت نفوذ و تأثیرگذاری آن بیشتر می‌شود. اقبال لاهوری، یکی از شاعران برجستۀ پاکستانی در بهره‌گیری از آیات قرآن است که در سروده‌هایش به شیوه‌های گوناگون به چکیده کامل

تجلّی کلام الهی در شعر، مایۀ طراوت، عمق و استواری آن می‌شود و هر اندازه که اثر ادبی از مفاهیم متعالی پر بارتر باشد، قدرت نفوذ و تأثیرگذاری آن بیشتر می‌شود. اقبال لاهوری، یکی از شاعران برجستۀ پاکستانی در بهره‌گیری از آیات قرآن است که در سروده‌هایش به شیوه‌های گوناگون به بهره‌گیری گسترده از آیات قرآن پرداخته است. آرایۀ اقتباس، یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین صنایع ادبی در بلاغت به شمار می‌رود که در شعر اقبال به انحای مختلف به‌کار رفته است. با توجه ‌به بسامد فراوان این آرایه و شکل‌های گوناگون کاربرد آن، ضرورت انجام این پژوهش ایجاب می کند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی - تحلیلی، و با ابزار کتاب‌خانه‌ای، درصدد است تا سروده‌های اقبال را که صنعت اقتباس در آن‌ها با استفاده از آیات قرآن انجام‌ گرفته، واکاوی نماید و شیوه‌های اثرپذیری و تفسیر اقبال از قرآن در شیوه‌های کاربرد این آرایه و جنبه‌های گوناگون معنایی و اسرار و رموز بلاغی آن را بررسی کند. نتایج پژوهش نشان دهندۀ آن است که بلاغت قرآن، علاوه بر تأثیری که بر اندیشه و زبان اقبال داشته، در تحوّل و تطوّر انواع تلمیح و تضمین در شعر اقبال نیز نقش چشمگیری داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

584 - بررسی تطبیقی سِحر از منظر سوره‌های «اعراف، شعرا، طه» با تأکید بر مکتب سورئالیسم
حورا حبیبی دکترمحمد مهدی نادری دکتر ابوالفضل ابراهیمی اوزینه

پژوهش حاضر درصدد بررسی تطبیقی سحر از منظر سوره‌های قرآن از جمله اعراف شعراء و طه با تاکید بر مکتب سورئآلیسم می‌باشد. اگر چه سحر از پایه‌های اعتقادی همۀ ادیان است اما قرآن ضمن تاکید نگاه ویژه به آن داشته است. و در ادبیات عرفانی نیز سحر را از نتایج بارز مجاهده، ریاضت‌های چکیده کامل

پژوهش حاضر درصدد بررسی تطبیقی سحر از منظر سوره‌های قرآن از جمله اعراف شعراء و طه با تاکید بر مکتب سورئآلیسم می‌باشد. اگر چه سحر از پایه‌های اعتقادی همۀ ادیان است اما قرآن ضمن تاکید نگاه ویژه به آن داشته است. و در ادبیات عرفانی نیز سحر را از نتایج بارز مجاهده، ریاضت‌های عرفانی و تمرکز بر ضمیر ناخودآگاه سورئالیسمی می‌داند. روش پژوهش حاضر به طریق توصیفی تحلیلی می‌باشد که با ذکر نمونه هایی از قرآن و تشابه آن در مکتب سورئآلیسم نتایج نشان می دهد 1.سحر و جادو در آیه‌های قرآن و سورئآلیستی زمینۀ مناسبی برای ادعا پروری محسوب می‌شوند.2.فرهنگ سحر و جادو در ادبیات قرآنی و عرفانی ارتباط تنگاتنگ با عوالم غیبی ودرونی دارند. هدف پژوهش حاضر نگرش تطبیقی و ارائۀ طرحی نظامند به سحر و جادو از دیدگاه قرآن و مکتب سورئآلیسم است . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

585 - بررسی شیوه های برگردان اغراض ثانوی افعال نهی در قرآن در ترجمه های طبری و صفارزاده
شهربانو مهینی علی صابری سید ابراهیم دیباجی

یکی از حوزه های مهمّ علم معانی، بررسی أغراض ثانوی در جملات خبری و انشایی است. نقش علوم بلاغی در فهم قرآن و درک معارف آن غیر قابل انکار است. در مقاله حاضر با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، و با مطالعه شیوه های بیان معانی ثانوی در فارسی دو شیوه‌ی کاربردی در برگردان این چکیده کامل

یکی از حوزه های مهمّ علم معانی، بررسی أغراض ثانوی در جملات خبری و انشایی است. نقش علوم بلاغی در فهم قرآن و درک معارف آن غیر قابل انکار است. در مقاله حاضر با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، و با مطالعه شیوه های بیان معانی ثانوی در فارسی دو شیوه‌ی کاربردی در برگردان این عبارات به دست آمد، و برای آزمودن آن به نقد و بررسی ترجمه طبری و صفارزاده پرداخته شد، در ادامه برای دریافت دقیق معانی ثانوی عبارات مورد مطالعه، ضمن کمک گرفتن از تفاسیر قرآن و کتب بلاغت، ترجمه مترجمان موردنظر در برخی موارد با چهار ترجمه دیگر مقایسه گردید تا از بروز خطا در داوری، مصون حاصل شود. در این پژوهش تلاش شد تا با ارائه دو شیوه برای برگردان عبارات نهی در قرآن که دارای معانی ثانوی هستند، به بررسی ترجمه قرآن با تکیه بر دو ترجمه طبری و صفارزاده پرداخته شود. شیوه اول شامل آیاتی که ترجمه آن می‌تواند مفهوم ثانوی آیه را به خواننده فارسی زبان منتقل کند، و دریافت معانی ثانوی آیه به خواننده واگذار می‌‌شود و نیازی به قرینه، افزوده تفسیری و شرح ندارد؛ و شیوه دوم شامل آیاتی که برگردان فارسی آن گویای معنای ثانوی نهی نیست و مترجم باید برای انتقال آن به مخاطب قرینه، توضیح یا افزوده‌ی تفسیری بیاورد. بر اساس این شیوه‌ها تلاش شد تا دانسته شود که این دو مترجم قرآن در برگردان افعال نهی قرآن، در چه مواردی و از کدام شیوه بهره گرفته‌اند، و تا چه اندازه موفق بوده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

586 - مقایسۀ تطبیقی انواع بینامتنیت ژرار ژنت با نظریة بلاغت اسلامی در فصول شانزدهم و هفدهم اصول الفصول فی حصول الوصول
سعید عابدینی دکترعزیزاله توکلی کافی آباد دکترمحمود صادق زاده

امروزه پیوند ادبیّات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که می توان در چارچوب الگوها و روش‌های آن، به تحلیل اثر پرداخت. از مهم‌ترین عوامل تحلیل در حوزة ادبیّات تطبیقی، بررسی شباهت‌ها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درون‌مایه است؛ ولی خوان چکیده کامل

امروزه پیوند ادبیّات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که می توان در چارچوب الگوها و روش‌های آن، به تحلیل اثر پرداخت. از مهم‌ترین عوامل تحلیل در حوزة ادبیّات تطبیقی، بررسی شباهت‌ها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درون‌مایه است؛ ولی خوانش بینامتنی دغدغة فرا‌رفتن از بررسی منابع مشابه و تأثیر و تأثر را دارد؛ یک متن بر پایة گفتمانی از پیش موجود، بنا می‌شود و سپس آن گفتمان را از آن خود می‌کند و حتّی موجب دگرگونی معنای متن محوری می‌شود. در جستار پیش رو، با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژنت با نظریۀ بلاغت اسلامی در اصول الفصول می‌پردازیم. بر این اساس انواع بینامتنی آشکار ـ تعمدی، پنهان ـ تعمدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آن‌ها در بلاغت اسلامی از جمله تضمین، تمثیل، ارسال‌المثل، اقتباس، عقد، اشاره، حل و انتحال و تلمیح، در این اثر بررسی می‌شود. بررسی میزان استفاده از متون پیشین بر اساس نظریة ژنت و تطبیق آن‌ها با نظریۀ بلاغت اسلامی از اهداف این پژوهش به شمار می‌رود. بر اساس پژوهش حاضر، بیشترین گونة بینامتنی، بینامتنیت ضمنی و در تطبیق با بلاغت اسلامی از گونۀ اقتباس است. پس ‌از آن به ترتیب بینامتنیت آشکار ـ تعمدی، بیشترین فراوانی را دارند. خلاقیّت هدایت در چگونگی به کار بردن متون پیشین و استفاده از عنصر بینامتنی و ایجاد پیوند بدیع و مبتکرانه بین متون پیشین و متن حاضر به گونة هنرمندانه باعث جذب و اقناع مخاطب می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

587 - بررسی و تحلیل مفهوم «تیسیر» در مثنوی معنوی و غزلیات شمس از مولانا و مقایسۀ آن با آراء فقه اسلامی
علی بخشی فرهاد ادریسی محمدحسین صائینی حسین مرادی زنجانی

تیسیر یکی از مفاهیم فقهی است که از قرآن به فرهنگ فقه اسلامی راه یافته و مباحثی پیرامون آن طرح شده است. در گسترۀ ادب فارسی، مولوی به عنوان شاعری شناخته می شود که ابتدا فقیه و عالم دینی بوده و پس از دیدار با شمس تبریزی، به جرگۀ صوفیان وارسته و عارفان واصل پیوسته است. به ا چکیده کامل

تیسیر یکی از مفاهیم فقهی است که از قرآن به فرهنگ فقه اسلامی راه یافته و مباحثی پیرامون آن طرح شده است. در گسترۀ ادب فارسی، مولوی به عنوان شاعری شناخته می شود که ابتدا فقیه و عالم دینی بوده و پس از دیدار با شمس تبریزی، به جرگۀ صوفیان وارسته و عارفان واصل پیوسته است. به این اعتبار، از اصطلاحات فقهی متعددی در دوران نوزایی فکری و شخصیتی خود در مثنوی معنوی و غزلیات شمس سود برده است. در این مقاله، با رویکرد به روش توصیفی- تحلیلی و منابع کتابخانه‌ای، مفهوم فقهی تیسیر از دید مولانا بررسی و کاویده شده است. به نظر می رسد در کلام شاعر، مواردی چون: اضطرار، رجحان تکالیف بر یکدیگر، عدم تکرار در جرم و مسائل معرفت شناختی به عنوان عوامل تیسیر یاد شده است که در تطبیق با آراء غالب فقها، شاهد هنجارگریزی هایی هستیم. دلیل محوری این موضوع، گرایش های عرفانی مولانا است که باورهای فقهی او را تحت تأثیر قرار داده و بدان شاکله ای جدید بخشیده است. همچنین، تبلیغ گفتمان تیسیر با روحیۀ رواداری و تساهل مولانا ارتباط مستقیم دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

588 - مبانی قرآنی ضرورت مقاومت در اشعار فارسی
سید حسین فرمی باف کمال خواجه پور ابوالقاسم عاصی مذنب

10.30495/rpcl.2023.699917

مقاومت از جمله امور فطری است که در اشعار فارسی ضرورت آن، به زیبایی تمام مطرح شده و در آیات قرآن مبانی این ضرورت مورد تأکید قرار گرفته است. خداوند متعال از یک سو مسلمانان را از سازش و تسلیم شدن در برابر معاندین نهی می‌کند و از دیگر سو به لزوم صبر و استقامت در برابر دشمنا چکیده کامل

مقاومت از جمله امور فطری است که در اشعار فارسی ضرورت آن، به زیبایی تمام مطرح شده و در آیات قرآن مبانی این ضرورت مورد تأکید قرار گرفته است. خداوند متعال از یک سو مسلمانان را از سازش و تسلیم شدن در برابر معاندین نهی می‌کند و از دیگر سو به لزوم صبر و استقامت در برابر دشمنان تأکید دارد. قرآن و روایات اسلامی هزینه سازش و تسلیم در برابر دشمنان را بسیار سنگین‌تر از مقاومت و پایداری می‌دانند. اسلام دین اعتدال است و مقاومت و پایداری در برابر عواملی است که توازن جامعه را - چه در بعد داخلی و چه در بعد خارجی- بر هم می‌زنند. در اشعار فارسی مقاومت هم از جهت حسن فعلی و هم از جهت داشتن اهداف الهی و آثار اجتماعی لازم دانسته شده است. این امور از جمله مبانی فکری و اندیشه‌ای مقاومت هستند که در قرآن به وضوح مورد تبیین و تفصیل قرار گرفته‌اند. مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی به مبانی قرآنی ضرورت مقاومت که در اشعار فارسی مطرح شده است، پرداخته است. نتایج حاصله نشان می‌دهد، ضرورت مقاومت در اشعار فارسی از جهات مختلف حسن فعلی نظیر هدفمندی ، قداست و داشتن اهداف الهی نظیر جلوگیری از تسلط باطل، عزتمندی دین خدا و آثار اجتماعی همچون سربلندی جامعه، گسترش عدالت تغذیه می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

589 - بررسی ضرورت اعتبار سنجی مشتریان از دیدگاه آموزه های اسلامی و ارائه الگوی بهینه
احمدرضا راضی علی محمدی آشنائی

بانکداری از ارکان مهم بـ م یک نظام اقتصادی بشمار میرود بانکها بدان رو که با سرمایه و اموال گروهی از مردم تأسیس و اداره میشوند به نوعی مصداق بیت المال مسلمین به شمار می آیند. صیانت و حفاظت از سرمایه های مردم جهت پیشبرد رشد و توسعه اقتصادی و اجرای عدالت، عقلاً و شرعاً لاز چکیده کامل

بانکداری از ارکان مهم بـ م یک نظام اقتصادی بشمار میرود بانکها بدان رو که با سرمایه و اموال گروهی از مردم تأسیس و اداره میشوند به نوعی مصداق بیت المال مسلمین به شمار می آیند. صیانت و حفاظت از سرمایه های مردم جهت پیشبرد رشد و توسعه اقتصادی و اجرای عدالت، عقلاً و شرعاً لازم و واجب خواهد بود. در چنین شرایطی مدیریت ریسک به یکی از اجزای حیاتی فعالیتهای مالی و اعتباری مبدل خواهد شد. در بین انواع ریسکهایی که بانکها و نهادهای مالی با آن مواجه اند، ریسک اعتباری اهمیت به سزایی دارد کمی سازی و اندازه گیری ریسک اعتباری به منظور مدیریت مناسب آن اعتبار سنجی مشتریان را قبل از اعطای تسهیلات به امری ضروری مبدل کرده است. در قرآن کریم آیات مختلفی در خصوص آداب و احکام کسب و کار و حواشی مربوط به آن مطرح گردیده است اما قطعاً فرمول علمی در این خصوص مطرح نشده است چون قرآن کتاب هدایت است و نه صرفاً یک کتاب علمی در این مقاله با بهره گیری از روش تحلیل توصیفی سعی میشود تا با استفاده از مستندات مستخرج از قرآن روایات و مبادی ،فقهی به بررسی ضرورت اعتبار سنجی مشتریان در هنگام اعطای تسهیلات و ارائه الگویی مناسب برای آن پرداخته شود. در نهایت الگویی با عنوان مدل قرآن که بیانگر معیارهای برگرفته از آیات و روایات است جهت اعتبار سنجی مشتریان ارائه شده است. این الگو شامل شاخصهایی چون منفعت و سودآوری وثیقه لیاقت و صلاحیت ،عملی قرار داد، رفتار اعتباری آگاهی و دانش و نمای آینده میباشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

590 - بررسی مسائل اقتصادی در روابط اجتماعی از دیدگاه قرآن کریم و تأثیر آن بر پیشرفت زندگی انسانی
ناهید سجادیان مریم ناصر اصغر محمدی

از آرزوهای دیرین آدمی است که بتواند آخرتی همراه باسعادت و مقرون به رضایت الهی داشته باشد و این مهم می تواند در بستر مکانی به نام شهر اسلامی که عالی ترین شکل استقرار انسانی در کره زمین می باید باشد محقق شود.لذا اهمیت مسائل اقتصادی تنها از این نظر نیست که تأمین کننده آزاد چکیده کامل

از آرزوهای دیرین آدمی است که بتواند آخرتی همراه باسعادت و مقرون به رضایت الهی داشته باشد و این مهم می تواند در بستر مکانی به نام شهر اسلامی که عالی ترین شکل استقرار انسانی در کره زمین می باید باشد محقق شود.لذا اهمیت مسائل اقتصادی تنها از این نظر نیست که تأمین کننده آزادی و استقلال و حیات مادی انسان ها، بدون آن امکان ندارد، بلکه از این نظر نیز هست که پیوند نزدیکی با مسائل زیربنایی جامعه (بدون استثناء) حتی با مسائل اخلاقی دارد و حقیقت شهر همان حقیقت انسان در صورت تمام و کمال خود یعنی اجتماع بنی نوع بشر بر وجه تعاون و عدل بوده و منظور از شهر اسلامی همان اجتماع انسان های صالح است. زیرا که بر سایر عوامل اساسی در ادامه حیات شهر اسلامی تاثیر گذار است. این پژوهش با رویکرد توصیقی-تحلیلی با استفاده از روش تحقیق اکتشافی و تحلیل محتوای آیات الهی در قرآن کریم و تفسیر های موجود از این کتاب آسمانی بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

591 - مدخلی بر ابعاد اجتماعی در شهرهای اسلامی از دیدگاه قرآن کریم
ناهید سجادیان صفیه دامن باغ هادی علیزاده

از مهمترین ابعاد شهر در نگاه اسلامی به آن، ماهیت اجتماعی شهر است که بیانگر ویژگی های اجتماعی جوامع شهری در قلمرو حاکمیت دین اسلام و ارتباط آن ها با آموزه های دینی اسلامی است. در مطالعه حاضر که با رویکرد توصیفی و تحلیلی به انجام رسیده است سعی گردیده ابعاد اجتماعی شهر از چکیده کامل

از مهمترین ابعاد شهر در نگاه اسلامی به آن، ماهیت اجتماعی شهر است که بیانگر ویژگی های اجتماعی جوامع شهری در قلمرو حاکمیت دین اسلام و ارتباط آن ها با آموزه های دینی اسلامی است. در مطالعه حاضر که با رویکرد توصیفی و تحلیلی به انجام رسیده است سعی گردیده ابعاد اجتماعی شهر از نگاه قرآن کریم در جهت پیشرفت جوامع مورد ارزیابی قرار گیرد. در این راستا این ابعاد به صورت آیه به آیه از سوره های قرآن کریم استخراج و همراه با راهکارهای ارائه شده برای آنها آورده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مباحث اجتماعی به وفور در آیه های متعددی از قرآن کریم مورد اشاره و تأکید قرار گرفته است. لزوم عطف به موضوع وحدت و انسجام اجتماعی از طریق پیگیری اخلاق و کردار عالیه اجتماعی، روحیات، گرایشات و اعتقاداتی چون انفاق، عدالت، مشارکت، برابری و برادری، تعاون، خوشرویی و خوش اخلاقی و ... از جمله رهنمودهای قرآن کریم می باشد که یک چشم انداز پایدار را برای داشتن یک جامعه سرزنده ترسیم کرده است و تقویت روح اجتماعی که در آن، پیوند استوار و پایداری میان تمام گروه ها و طبقات جامعه شهری برقرار گردد را مورد تأکید قرار داده است. همچنین با توجه به ماهیت اسلامی شهرهای ایران، پیگیری و تحقق رهنمودهای قرآن کریم عملی خواهد بود به شرطی که خود ملزم به رعایت و تبعیت از آن ها باشیم. در حقیقت وحدت اجتماعی در شهرهای ایران با توجه به انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، عدالت و اعتماد اجتماعی پدیدار خواهد شد که خود برای ساختن یک شهر اسلامی با اجتماع پایدار از ارکان عمده و مورد تأکید قرآن کریم می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

592 - مختار و ادعای نبوت؛ اتهام یا واقعیت
محمد علی محمدی

مختار بن ابی عبیده ثقفی یکی از افراد مشهور تاریخ است که در باره او مطالب متفاوتی نقل شده .عده زیادی از دانشمندان شیعه او را ستوده و غالب دانشوران اهل سنت او را قدح کرده اند.برخی از مورخان بزرگ نقل کرده اند که وی مدعی نبوت بود. مسئله این تحقیق، بررسی و نقد گزارش‌های ادعا چکیده کامل

مختار بن ابی عبیده ثقفی یکی از افراد مشهور تاریخ است که در باره او مطالب متفاوتی نقل شده .عده زیادی از دانشمندان شیعه او را ستوده و غالب دانشوران اهل سنت او را قدح کرده اند.برخی از مورخان بزرگ نقل کرده اند که وی مدعی نبوت بود. مسئله این تحقیق، بررسی و نقد گزارش‌های ادعای نبوت مختار است.روش تحقیق در این مقاله، تحلیلی- انتقادی و فرضیه مقاله این است که گزارشات مبنی بر ادعای نبوت بوسیله مختار، دور از صواب است و مختار مدعی دریافت وحی و نبوت نبوده و قرآنی نیز ارائه نکرده‌است؛ ولی از آنجا که همزمان با بنی امیه و آل زبیر در حال ستیز بود، غالب گزارشات یاد شده از سوی این دو گروه بویژه زبیریان منتشر شده‌است.در این‌ نوشتار، پس از نگاه کوتاهی به زندگی‌نامه مختار، گزارشات و دلایلِ ادعای نبوت و برخی از متونی را که به عنوان قرآن مختار به او نسبت داده می‌شود بررسی و نقد خواهد شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

593 - مطالعه تطبیقی اصول و ویژگی های عدالتِ ترمیمی در سند بین‌الملّلی ترمیمیِ سازمان ملّل با الگوی های سیاستِ ترمیمی در قرآن کریم
جهانشاه شکری اکبر وروایی مسعود قاسمی

واقعیت مسلم آن است که در در اواخر سده ی بیستم میلادی و با کم رنگ شدن نقش تفکر مکاتب کیفرگرا در مقامِ فرآیند پاسخ دهی به جرم، زمینه های شکل گیری نوعی از عدالت به وسیله اصلاح طلبانِ حقوق کیفری پدیدار شد که منجر به مفهوم سازیِ علمی - حقوقی اندیشه ای بنام عدالت ترمیم چکیده کامل

واقعیت مسلم آن است که در در اواخر سده ی بیستم میلادی و با کم رنگ شدن نقش تفکر مکاتب کیفرگرا در مقامِ فرآیند پاسخ دهی به جرم، زمینه های شکل گیری نوعی از عدالت به وسیله اصلاح طلبانِ حقوق کیفری پدیدار شد که منجر به مفهوم سازیِ علمی - حقوقی اندیشه ای بنام عدالت ترمیمی گردید. این نوع از عدالت بر اساس عناصر اختصاصی خود، دارای یک سری اصول و ویژگی های متمایز می باشد. پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانه ای، با روش مقایسه ای و با هدف تطبیق این اصول و ویژگی ها در مهمترین سند ترمیمی سازمان ملّل(UN)، تحت عنوان اصول بنیادین بکارگیری برنامه های عدالت ترمیمی در امور کیفری با آنچه در آیات الهی می باشد، پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشانگر آن است که این اصول و ویژگی ها بیشتر عنوان قرآنی دارند تا اینکه محصولی برآمده از یک سند بین المللی دانش جرم شناسی باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

594 - بررسی شناخت ازمنظر قرآن و مکتب لیبرالیسم (مطالعه موردی کارل پوپر)
ابراهیم زارع حمیدرضا حقیقت عبدالامیر جرفی

ابراهیم زارع[1]- حمیدرضا حقیقت[2]- عبدالامیر جرفی[3] تاریخ دریافت: 30/8/1398- تاریخ پذیرش: 9/9/1398 چکیده: این مقاله به بررسی شناخت از منظر اسلام گرایان شیعه پرداخته است و به مقایسه آن باشناخت از منظر کارل پوپر متفکر مکتب لیبرالیسم در غرب پرداخته است و این مقاله کوشیده چکیده کامل

ابراهیم زارع[1]- حمیدرضا حقیقت[2]- عبدالامیر جرفی[3] تاریخ دریافت: 30/8/1398- تاریخ پذیرش: 9/9/1398 چکیده: این مقاله به بررسی شناخت از منظر اسلام گرایان شیعه پرداخته است و به مقایسه آن باشناخت از منظر کارل پوپر متفکر مکتب لیبرالیسم در غرب پرداخته است و این مقاله کوشیده است که درعین بی طرفی به شناخت مبانی شناخت شناسی اسلام و پوپر بپردازد برای این منظور به سراغ قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان جهان رفته ایم. با توجه به تکثر تفاسیری که از قرآن کتاب مقدس مسلمانان جهان ارائه شده است پژوهش حاضر از تفاسیری از قرآن استفاده کرده است که به مسئله شناخت پرداخته اند و توسط علمای دینی ارائه شده اند که گرایش اصلی شان به مذهب تشیع دوازده امامی آشکار هست. سوال اصلی این پژوهش این می باشد که آیا تفاوتی بین شناخت اسلامی و شناخت از منظر پوپر است؟ فرضیه مقاله حاضر این می باشد که شناخت پوپر و شناخت از منظر اسلام متفاوت می باشد و این پژوهش به این دلیل اهمیت دارد که اساسا شناخت اسلامی متکی به مبانی دینی است و به همین دلیل جهان ببینی و ایدئولوژی اسلامی متکی براین شناخت است و همین سبک شناخت زمینه ساز و شکل دهنده به روابط اجتماعی و سیاسی مسلمانان است و از سبک شناخت پوپراست که ایدئولوژی لیبرالیسم ارائه می شود. [1] - دانشجوی دکتری، علوم سیاسی، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرضا، ایران politcal091768894@chmail.ir [2] - استادیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران: نویسنده مسئول hamidrezahaghighat@yahoo.com [3] - استادیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران amirjorfi@gmail.com پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

595 - بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله‌ای اسلام برگرفته از آیات قرآن بر کاهش اضطراب دختران دبیرستان‌‌های اهواز
صدیقه معرف زاده منصور سودانی عبداله شفیع آبادی

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله‌ای اسلام برگرفته از آیات قرآن بر کاهش اضطراب دختران دبیرستان‌های ناحیه 4 شهر اهواز در سال تحصیلی 1388 بود. روش پژوهش از نوع شبه تجربی و طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل و آزمون پیگیری است. جامعه آم چکیده کامل

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله‌ای اسلام برگرفته از آیات قرآن بر کاهش اضطراب دختران دبیرستان‌های ناحیه 4 شهر اهواز در سال تحصیلی 1388 بود. روش پژوهش از نوع شبه تجربی و طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل و آزمون پیگیری است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان دختر دبیرستان‌های ناحیه 4 آموزش و پرورش شهر اهواز می‌باشد که در سال تحصیلی 89-1388 به تحصیل اشتغال داشتند. نمونه آماری آن 50 نفر از دانش‌آموزان دبیرستان‌های ناحیه 4 شهر اهواز که به صورت تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. نمـونه کلیـه دانش‌آمـوزان این مقطـع که به وسیله پرسشنامه اضطراب، میزان اضطراب آن‌ها سنجیده شده است و تعداد 50 نفر که بالاترین نمرات را در آزمون مذکور کسب کرده بودند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه (25 نفر گروه آزمایش و 25 نفر گروه گواه) تقسیم شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه اضطراب کتل بود. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش مهارت‌های مقابله‌ای اسلام برگرفته از آیات قرآن باعث کاهش اضطراب دختران دبیرستانی گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

596 - مهارت های رفتاری کنترل خشم با رویکرد منابع دینی
سید محمد حسین موسوی محمد زارعی فرشته محمدی

خشم یکی از هیجانات انسان است که به رغم فوائد،در صورت عدم کنترل و مدیریت تحت بینش های عقلی و شرعی می تواند به آسیب های فردی، اجتماعی، تنش ها، نزاع ها و سایر جرایم بینجامد،.از این رو لازم است تا برای پیشگری از این حوادث راهکارهایی ارائه گردد،انسان ها دارای سه لایه ، بینش، چکیده کامل

خشم یکی از هیجانات انسان است که به رغم فوائد،در صورت عدم کنترل و مدیریت تحت بینش های عقلی و شرعی می تواند به آسیب های فردی، اجتماعی، تنش ها، نزاع ها و سایر جرایم بینجامد،.از این رو لازم است تا برای پیشگری از این حوادث راهکارهایی ارائه گردد،انسان ها دارای سه لایه ، بینش، گرایش، کنش می باشند. در آموزه های قرآن و روایات جهت کنترل خشم راهکارهایی در سه حیطه ابعاد انسان؛ بینش ها، گرایش ها و رفتارها بیان شده است. اما به جهت گستردگی بحث تحقیق حاضر با روش توصیفی – تحلیلی تنها به مهارت های کنشی (رفتاری) کنترل خشم می پردازد. از این رهگذر با تکیه بر قرآن کریم و سیره اهل بیت علیهم السلام و منابع روان شناسی به عنوان منابع فرعی مهارت ها و روش های مناسبی را برای کنترل عوامل خشم مطرح کرده اند این راهکارارا در یک دسته بندی می توان به دو دسته تقسیم نمود مقابله های رفتاری نظیر ورزش، صله رحم، تغییر حالات وضعیت بدن و... مقابله های معنوی نظیر وضو گرفتن، تغذیه مناسب و... ، شناخت این مهارت ها و روش ها مورد بحث این پروژه تحقیقاتی می باشد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

597 - مسئله‌ی طلاق با بیان ظرائف بلاغی اسالیب شرط در قرآن کریم
حمداله جعفرپور علی رضائی محمدعلی ربی پور

10.30495/jwsf.2022.1954565.1672

طلاق و عدم توجه به حقوق زن از آسیب‌های مهم اجتماعی می‌باشد که به دنبال آن بسا خانواده فرو می‌پاشد این پدیده هم مانند هر پدیده اجتماعی علل و عواملی دارد، که باید شناسایی و بررسی گردد، تحقیق حاضر در تحلیل این مسئله تلاش کرده است با استفاده از منابع کتاب خانه‌ای و بر ‌مبنا چکیده کامل

طلاق و عدم توجه به حقوق زن از آسیب‌های مهم اجتماعی می‌باشد که به دنبال آن بسا خانواده فرو می‌پاشد این پدیده هم مانند هر پدیده اجتماعی علل و عواملی دارد، که باید شناسایی و بررسی گردد، تحقیق حاضر در تحلیل این مسئله تلاش کرده است با استفاده از منابع کتاب خانه‌ای و بر ‌مبنای آموزه‌های قرآن کریم در سوره طلاق، بقره و نساء با روش توصیفی - تحلیلی و تبیین آیات طلاق و حقوق زنان در زمان عده طلاق را بررسی کرده و ظرائف بلاغی اسالیب شرط در آیات طلاق را که چرا با ادات و اسلوب شرط بیان شده است تبیین کند، نتایج تحقیق حاکی از آن است که بیان آیات طلاق و بیان حقوق زنان به لحاظ زبان شناختی با اسلوب شرط از ظرائف خاصی بر خوردار است جایی که اگر مضمون جمله شک یا نادر الوقوع باشد ((اِن)) و در صورت قطعی ((اذا)) و در صورت فراگیر و عمومیت داشتن با ((مَن)) قید خورده است. در قرآن رعایت تقوا طلاق باعث توسعه زندگی می‌گردد. همچنین عدّه، سبب حفظ حریم زوجیّت در اسلام و عدم اختلاف نفقه و نسبت فرزند به پدر را نشان می‌دهد، ازطرفی هم مهلتی برای بازگشت به زندگی می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

598 - نقش ویژگی‌های شخصیتی حضرت آسیه (س) در زوال حکومت فرعون
احمد امیری احد داوری چلقائی

10.30495/jwsf.2022.1950218.1647

قرآن کریم زنان را همچون مردان در سرنوشت جامعه مؤثر می‌داند، ازاین‌رو برخی ویژگی‌های آن‌ها را به نیکی یاد کرده و بعضی نکات اعتقادی، اخلاقی و رفتاری آن‌ها را برشمرده است، آسیه (س)، همسر فرعون از جمله این زنان است که قرآن، دو مرحله حساس و تأثیرگذار از زندگی وی را روایت کرد چکیده کامل

قرآن کریم زنان را همچون مردان در سرنوشت جامعه مؤثر می‌داند، ازاین‌رو برخی ویژگی‌های آن‌ها را به نیکی یاد کرده و بعضی نکات اعتقادی، اخلاقی و رفتاری آن‌ها را برشمرده است، آسیه (س)، همسر فرعون از جمله این زنان است که قرآن، دو مرحله حساس و تأثیرگذار از زندگی وی را روایت کرده است که بیانگر نقش مهم زنان در مسائل اجتماعی - سیاسی است. پژوهش حاضر با تحلیل آیات مربوط به حضرت آسیه (س) و با بهره‌گیری از منابع تاریخی، روایی و تفسیری، در پی تبیین نقش ویژگی‌های شخصیتی حضرت آسیه (س) در زوال حکومت فرعون و پیروزی حضرت موسی (ع) می‌باشد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد حضرت آسیه (س)، ابزار تحقق اراده الهی در نجات جان موسی (ع) بوده و حضور فعال و بصیرت بخش در عرصه‌های سیاسی - اجتماعی داشته است و به‌عنوان یکی از نزدیک‌ترین افراد به فرعون، با ایمان به موسی (ع)، ابهت فرعون را شکسته و برای همه مردان و زنان عصر خویش و عصرهای بعد، در آزاداندیشی و استقلال فکری و عدم تأثیرپذیری از فساد محیط، الگو می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

599 - دیدگاه مفسران و قرآن‌پژوهان معاصر درباره «تعدد زوجات»: تحلیل و مقایسه دیدگاه‌ها
منظر ترکمان پری فروغ پارسا مهرداد عباسی مژگان سرشار

10.30495/jwsf.2022.1954520.1673

تعدد زوجات مسئله مهمى درباره برابری حقوق زنان و مردان است. در این راستا مفسران و قرآن‌پژوهان زیادی اظهارنظر نمودند که سوالات و تناقضاتی نیز در پى داشته ‌است. در این پژوهش آرای مفسران و قرآن‌پژوهان در تفسیر آیات ۳و۱۲۹ سوره نساء براساس منابع کتابخانه‌ای، با روش تحلیلی- تف چکیده کامل

تعدد زوجات مسئله مهمى درباره برابری حقوق زنان و مردان است. در این راستا مفسران و قرآن‌پژوهان زیادی اظهارنظر نمودند که سوالات و تناقضاتی نیز در پى داشته ‌است. در این پژوهش آرای مفسران و قرآن‌پژوهان در تفسیر آیات ۳و۱۲۹ سوره نساء براساس منابع کتابخانه‌ای، با روش تحلیلی- تفسیری تحلیل و مقایسه شده تا رویکرد معرفتی مناسبی در این زمینه بدست آید. هدف از این مقاله بررسی حقوق زنان در دنیای مدرن و نفی تبعیض علیه آنان در مسئله تعدد زوجات است. مفسران و قرآن‌پژوهان در این حوزه به مخالفان و موافقان تقسیم می‌شوند که مخالفان خود به دو گروه مشروط و مطلق و موافقان هم تنها مشروط هستند. نتایج نشانگر آن است که؛ مخالفان مشروط، مخالفت خود را ضمن شروطی مطرح می نمایند. مخالفان مطلق نیز تعدد زوجات را ظلم در حق زنان می دانند. موافقان تعدد زوجات نیز همگى مشروط هستند. نتایج حاصل از این مقاله نشان داده که تفاسیر مناسب، در بستر تاریخی و فرهنگی زمان حاضر و با توجه به نیازهای دنیای مدرن هستند که کرامت و آزادی زنان را مدنظر دارند. گویی تفاسیر مخالفان مشروط تطابق بیشتری با نیازهای جامعه امروزی دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

600 - ساختار خانواده در قرآن و روایات با تاکید بر رابطه والدین - فرزندان
محمد ناصحی

10.30495/jwsf.2022.1960526.1705

جامعه شناسان خانواده مفاهیم مختلفی چون توزیع قدرت، وجوه تصمیم گیری، نقش های خانوادگی، تکالیف اعضاء و ... را برای تحلیل ساختار خانواده و تعریف و تبیین نوع و الگوی آن مورد توجه قرار داده اند. پژوهش حاضر در قالب مطالعه ای توصیفی و با نگاهی به تعاریف و اصطلاحات دانش جامعه ش چکیده کامل

جامعه شناسان خانواده مفاهیم مختلفی چون توزیع قدرت، وجوه تصمیم گیری، نقش های خانوادگی، تکالیف اعضاء و ... را برای تحلیل ساختار خانواده و تعریف و تبیین نوع و الگوی آن مورد توجه قرار داده اند. پژوهش حاضر در قالب مطالعه ای توصیفی و با نگاهی به تعاریف و اصطلاحات دانش جامعه شناسی خانواده، سعی دارد با تمرکز بر نقش های خانوادگی و حقوق و تکالیف متناظر اعضاء به ویژه در رابطه والدین- فرزندان به توصیف و شناسایی ساختار خانواده و الگوی آن بپردازد. مطالعه آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) در منابع متقدم با تکیه بر دیدگاه های مفسران متقدمی چون طوسی و طبرسی، نوعی خانواده پدرمرکز را در برابر خانواده پدرسر تعریف می کند. مسائل مختلفی چون ولایت، پدرنسبی و پدرنامی، حضانت، موقعیت پسر بزرگ، استیذان، نفقه، قصاص و حد قذف، مسائل مهمی در رابطه والدین و فرزندان است که نظام حاکم بر هر یک، توصیف گر چنین ساختاری است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

601 - تبیین جامعه شناختی مصادیق قرآنی عدالت اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان
محمد رشیدی سیدمحمد ایازی سید محمد باقری حجتی مهدی مهریزی

10.30495/jss.2023.1974436.1523

حوزه جامعه‌شناختی عدالت اقتصادی یکی از مهم‌ترین و آشکارترین حوزه‌های عدالت اسلامی است که قرآن در ضمن آیات مختلفی طرح کرده است. حوزه اجتماعی عدالت اقتصادی در قرآن بر پایه حفظ حریم مالی دیگران و تشویق به کار و برقراری مساوات و برابری در معاملات بنا شده است و در سه مرحله م چکیده کامل

حوزه جامعه‌شناختی عدالت اقتصادی یکی از مهم‌ترین و آشکارترین حوزه‌های عدالت اسلامی است که قرآن در ضمن آیات مختلفی طرح کرده است. حوزه اجتماعی عدالت اقتصادی در قرآن بر پایه حفظ حریم مالی دیگران و تشویق به کار و برقراری مساوات و برابری در معاملات بنا شده است و در سه مرحله مبدأ محور، فرایند محور، نتیجه محور قابل بررسی است. رعایت عدالت اقتصادی جامعه‌شناختی یکی از زمینه‌های تعالی و رشد جامعه است که مفسران قرآن کریم اهتمام بالغی در تفسیر این قبیل از آیات نموده‌اند و سعی کرده‌اند با تبیین و تفسیر دقیق این آیات ابعاد و شاخصه‌های نظریه عدالت جامعه ‌شناختی اقتصادی قرآنی را مشخص کنند. این پژوهش به روش تحلیلی- توصیفی بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان به بررسی مصادیق عدالت اجتماعی اقتصادی در ضمن سه محور مذکور می‌پردازد و مصادیق عدالت اقتصادی جامعه‌شناختی را مورد سنجش و بررسی قرار می‌دهد و به چگونگی روش مفسر در استخراج مصادیق از آیات قرآن می‌پردازد. علامه طباطبایی با تکیه ‌بر مفاهیم فلسفی و یا آگاهی از آیین کشورداری و نظام عدلیه الهی به تشریح روشنگرانه و دقیق مصادیق جامعه‌ شناختی پرداخته است و در موارد مورد نیاز، مثال‌ها و نمونه‌های تاریخی و روایی را در لابه‌لای تفسیر گنجانده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

602 - رهیافتی زبان– جامعه‌شناختی بر آیات قرآنی لسان (زبان)
ایوب یوسف‌پور نظامی

این نوشتار، تاملی زبان- جامعه شناختی در آیات قرآنی، با موضوعیت زبان (لسان) است. بدین منظور در رویکردی واژه شناختی، آیات حاوی واژه " لسان " (زبان)، استخراج و ٢٤ آیه با متد مقوله بندی پسین، طبقه بندی موضوعی گردید. درمیانه مجموعه سیزده گانه مقولات حاصل از مقوله بندی پسین ( چکیده کامل

این نوشتار، تاملی زبان- جامعه شناختی در آیات قرآنی، با موضوعیت زبان (لسان) است. بدین منظور در رویکردی واژه شناختی، آیات حاوی واژه " لسان " (زبان)، استخراج و ٢٤ آیه با متد مقوله بندی پسین، طبقه بندی موضوعی گردید. درمیانه مجموعه سیزده گانه مقولات حاصل از مقوله بندی پسین (سطح اول)، برای طبقات موضوعی "زبان (زبان عربی) ، تنزیل قرآن و رسالت رسولان "، فراوانی درخور توجهی مشاهده شد. این یافته در کنار بخشی از تبیین های زبانی در قرآن (تبیین خلقت انسان، هبوط و ...) ؛ راهنمونی بر فرضیه "محوریت زبان در قرآن" گشت. این مطالعه در سپهر مفروضه فوق، ضمن پرداختن به مجموعه پرسش های مطالعاتی معرفی شده در متن؛ براساس پرسش بنیادی زیر پیش رفت: آیا تنزیل قرآن به زبان عربی (و تاکید بر این ویژگی) به معنی مطابقت قرآن با ساخت فرهنگی، زبانی (سبکی ، لغوی / گرامری) عربی؛ تایید، بازتولید آن و استیلابخشی عربی بر عجم است؟ باتوجه به سیاق مباحث، در رویکردی تطبیقی، دیدگاه زبان شناختی قرآن با انگاره زبان شناختی پست - مدرن نیز؛ به طور تطبیقی به اختصار بررسی شد. نتیجه حاصل، طرحی ناتمام از فلسفه قرآنی زبان است؛ که در فازهای مطالعاتی دیگر، با افزودن بر دامنه کاوش ها و استخراج واژه های قرآنی مترادف و مرتبط با " لسان " و ابداع خوشه ایی از مفاهیم و مقولات دیگر، می تواند روی در کمالی بیش از این نهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

603 - تاملاتی فقهی در سن ولوج روح در جنین با تاکید بر آیات قرآن
فریده تاجفر مریم آقائی بجستانی محمد روحانی مقدم

تأملاتی فقهی در سن ولوج روح در جنین با تأکید برآیات قرآنچکیدهولوج روح در جنین، سرآغاز دمیده شدن روح الهی در کالبد نباتی انسان است که به لحاظ حقوقی منشأ آثار مهمی می‌باشد. از این رو پرداختن به سن ولوج روح در جنین که موضوع برخی احکام شرعی نیز قرار گرفته است، و مداقه در اق چکیده کامل

تأملاتی فقهی در سن ولوج روح در جنین با تأکید برآیات قرآنچکیدهولوج روح در جنین، سرآغاز دمیده شدن روح الهی در کالبد نباتی انسان است که به لحاظ حقوقی منشأ آثار مهمی می‌باشد. از این رو پرداختن به سن ولوج روح در جنین که موضوع برخی احکام شرعی نیز قرار گرفته است، و مداقه در اقوال فقها ضروری به نظر می‌رسد. مشهور فقها سن ولوج روح در جنین را 4 ماهگی می‌دانند. اما نسبت به پنج ماهگی و شش ماهگی نیز نظریاتی در این خصوص موجود است. نگارنده در این مقاله که به شیوه‌ی تحلیلی و توصیفی می‌باشد ضمن بررسی ادله همه اقوال، نظریه شیخ مفید را مبنی بر ولوج روح در شش ماهگی قوی دانسته و با استناد به نکات تفسیری آیات12- 14 سوره مؤمنون در مورد مراحل خلقت، رأی شیخ را اقرب به واقع می‌داند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

604 - اولویت جهش تولید در منابع فقه امامیه
ابراهیم محمودزاده رحیم وکیل زاده رضا رنجبر

10.3495/jiil.2023.1921236.1541

در اقتصاد اسلام، نیل به جهش تولید در تمامی زمینه ها، روش ها و راهبردهای کارآمدی را می طلبد، که بدون تمسک عملی به مبانی قرآن، سنت و رعایت اولویت ها در امر تولید مقدور نخواهد شد؛ لذا هر گونه قدم برداشتن برای اصلاح و بهبود وضعیت اقتصادی و پیدایش تحول و سبقت در آن نسبت به گ چکیده کامل

در اقتصاد اسلام، نیل به جهش تولید در تمامی زمینه ها، روش ها و راهبردهای کارآمدی را می طلبد، که بدون تمسک عملی به مبانی قرآن، سنت و رعایت اولویت ها در امر تولید مقدور نخواهد شد؛ لذا هر گونه قدم برداشتن برای اصلاح و بهبود وضعیت اقتصادی و پیدایش تحول و سبقت در آن نسبت به گذشته می تواند به منزله گام هایی در جهت تعالی تولید و ارتقای بهره وری دیگر بخش های جامعه، رفاه حال عمومی و اعتلای پایه نظام و کشور باشد. هدف این پژوهش، استخراج مبانی جهش تولید براساس آیات و روایات و تبیین معیارها و بهره گیری از آنها در جهت تشویق تولیدکنندگان به رعایت این مبانی و بکارگیری عملی آنها توسط برنامه ریزان اقتصادی، بدلیل پشتوانه فرهنگی در جامعه و پذیرش آنها درسطح وسیع است؛ که می تواند تضمین خوبی برای موفقیت بهتر برنامه ها باشد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی مبتنی بر جمع آوری اطلاعات از منابع، اسناد معتبر، نظرات مکتوب فقها و اندیشمندان صاحبنظر می باشد. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که در قرآن کریم و روایات افزون بر بیان اهمیت و تأکید بر مبانی و اولویت بندی فعا لیتهای تولیدی، شیوه های عملی تسریع در بهره گیری از عوامل تولید و مواهب طبیعی، کشاورزی، صنعت و تجارت برای دستیابی به پیشرفت اقتصادی افراد و جوامع، پیش روی ما نهاده شده؛ که با تشویق به رعایت یافته های مطروحه توسط تولید کنندگان، می توان به جهش تولید در اقتصاد دست یافت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

605 - ضرورتهای نظری و عملی اسلامی سازی علم حسابداری با طرح نظریه فقه حسابداری
علی متین میکائیل جمال پور ابراهیم نویدی عباسپور اکبر کنعانی حیدر محمدزاده سالطه

10.3495/jiil.2023.1969003.1672

با توجه به اینکه فقه حسابداری موضوع جدید و مهمی است این مقاله با هدف بررسی مدل فقهی و اخلاق اسلامی حسابداری و شکوفا‌سازی آن از نگاه اسلامی نوشته شده و روش تحقیق آن کیفی است که از طریق روش تحلیل مضمون با محوریت آیات قرآن کریم و مسایل فقهی و اخلاقی انجام شده است. با طرح ا چکیده کامل

با توجه به اینکه فقه حسابداری موضوع جدید و مهمی است این مقاله با هدف بررسی مدل فقهی و اخلاق اسلامی حسابداری و شکوفا‌سازی آن از نگاه اسلامی نوشته شده و روش تحقیق آن کیفی است که از طریق روش تحلیل مضمون با محوریت آیات قرآن کریم و مسایل فقهی و اخلاقی انجام شده است. با طرح این سؤال اصلی پژوهش که آیا حسابداری فعلی با استانداردهای ملی و بین المللی از نظر روش‌شناسی، مسیر صحیحی را به‌ منظور توسعه اسلامی طی کرده است؟ این پژوهش بیان می‌کند که تمام نیازهای رشد و کمال در دین مبین اسلام موجود است و تنها هدایت الهی می‌تواند موجبات شکوفا‌سازی صحیح آنها را فراهم سازد و بدرستی به مقصد مطلوب هدایت کند. از جمله نتایج تحقیق می‌توان به کمبود فعالیتهای پژوهشی در حوزه فقهی حسابداری و عدم تطبیق روش‌شناسی تحقیق از نظر مواردی همچون منابع مورد استفاده، روایی و پایایی، روش‌تحقیق، جامعه و نمونه پژوهشها، به‌منظور توسعه حسابداری اسلامی اشاره کرد. و این نتیجه کلی به دست آمد که تمام مشکلات به عدم پای‌بندی به شیوه‌ها و روشهای اسلامی در مقابل راهبرد و شیوه های القائی سازمان‌های جهانی بر می‌گردد. راهبرد اساسی برای رهایی از این مشکلات، شناخت مبانی اسلام و حرکت علمی اجتماعی تا حصول نتایج علمی و عملی در این زمینه (فقه حسابداری) است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

606 - بررسی رستاخیز کلمات در سوره الرحمن
حسین کاشف بناب سید فضل اله رضوی پور حسن محمدی جعفر نجف پور

10.3495/jiil.2022.699183

از نگاه صورتگرایان روش شعر رستاخیز کلمات است؛ چون که در زبان عادی و روزمره به کارگیری کلمات به صورت عادی و از روی اعتیاد و مرده اند و باعث جلب توجه نمی‌شوند و اگر کلامی از این حالت درآمده و موجب شود که شنونده توجه‌اش جلب شود و سبب زنده شدن کلمات شود دیگر آن کلام و متن م چکیده کامل

از نگاه صورتگرایان روش شعر رستاخیز کلمات است؛ چون که در زبان عادی و روزمره به کارگیری کلمات به صورت عادی و از روی اعتیاد و مرده اند و باعث جلب توجه نمی‌شوند و اگر کلامی از این حالت درآمده و موجب شود که شنونده توجه‌اش جلب شود و سبب زنده شدن کلمات شود دیگر آن کلام و متن مرده نیست بلکه رستاخیز واژگان صورت گرفته است. این اتفاق در متن قرآن کریم هم افتاده است و به سبب برجسته سازی و رستاخیزی که صورت گرفته حشر معانی شده و چشم انداز دیگری را رقم زده است.نگارنده در پژوهش پیش‌رو بر آن است تا با روش توصیفی– تحلیلی به بررسی حشر معانی الفاظ سوره‌ی الرحمن پرداخته و با اشاره به جنبه ابداع و نوآوری در رستاخیز کلمات به‌کاررفته در این سوره، اهمیت بیان موضوع را بیان نماید.با تحلیل و بررسی روند رستاخیز کلمات در این سوره به دست می‌آید که گونه‌های رستاخیز کلمات به‌صورت صنعت تسجیع، حس‌آمیزی، کنایه، مجاز، آشنایی‌زدایی و ... تجلی‌یافته و با ایجاد آشنایی‌زدایی جلب ‌توجه مخاطب به موضوع بیشتر شده است به طوری که برجسته‌سازی کلام خداوند با روش آشنایی‌زدایی بر پویایی و تأثیر نفوذ کلامش افزوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

607 - بررسی منابع مفردات آیات قرآن در شناخت مقاصد الهی و استنباط احکام شرعی
دکتر حیدر باقری اصل

یکی از منابع استنباط احکام شرعی، آیات قرآن است. یکی از مسایل مهم آیات قرآن، فهم مقاصد الهی و استنباط احکام شرعی از آنهاست. این مسئله در دو سطح مفردات و جملات قابل مطالعه است. دانش مفردات قرآن، مقاصد الهی آیات قرآن را در سطح مفردات مطالعه می‌کند. یکی از مسائل مهم دانش مف چکیده کامل

یکی از منابع استنباط احکام شرعی، آیات قرآن است. یکی از مسایل مهم آیات قرآن، فهم مقاصد الهی و استنباط احکام شرعی از آنهاست. این مسئله در دو سطح مفردات و جملات قابل مطالعه است. دانش مفردات قرآن، مقاصد الهی آیات قرآن را در سطح مفردات مطالعه می‌کند. یکی از مسائل مهم دانش مفردات قرآن، منابع مفردات قرآن است که شناخت مقاصد الهی و استنباط احکام شرعی در سطح مفردات قرآن ارائه می‌دهند. با توجه به این پیش‌فرض که شناخت و استنباط مذکور از هر طریقی صحیح نیست و باید از منابع معتبر اخذ شود تا بتوان داوری یقینی نمود و اطمینان حاصل کرد که این همان معنایی است که خدای متعال از آن لفظ، منظور کرده است، لذا این سؤال پیش می‌آید که کدام منابع را می‌ توان در شناخت مقاصد الهی و استنباط احکام شرعی از آیات قرآن معتبر تلقی کرد؟ پاسخ این سؤال در سطح مفردات قرآن مورد تحقیق قرار نگرفته است و در این مسئله، خلأ علمی مشاهده می‌شود. ازاین‌رو، تحقیق حاضر در صدد است پاسخ سؤال مذکور را با روش تحلیلی و استناد به روش کتابخانه‌ای بررسی نماید و منابع معتبر مفردات قرآن را در تحصیل مقاصد الهی و ‌استنباط احکام شرعی تحصیل و ارائه کند و این مهم‌ترین یافتة تحقیق محسوب می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

608 - جریان بازگشت به قرآن در اندیشه سیاسی اسلام معاصر
امیر کردکریمی احسان شاکری خوئی رضا نصیری حامد

جریان بازگشت به قرآن در ابتدا با حرکت انقلابی سیدجمال الدین اسدآبادی و توجه او به مفهوم دموکراسی پارلمانی آغاز و در ادامه با طرح موضوع عمل گرایی سیاسی از جانب او دنبال شد. به دنبال آن متفکرین شیعه و سنی در تلاش برای اصلاح وضعیت جامعه ی اسلامی به تکاپو افتاده و درباره ی چکیده کامل

جریان بازگشت به قرآن در ابتدا با حرکت انقلابی سیدجمال الدین اسدآبادی و توجه او به مفهوم دموکراسی پارلمانی آغاز و در ادامه با طرح موضوع عمل گرایی سیاسی از جانب او دنبال شد. به دنبال آن متفکرین شیعه و سنی در تلاش برای اصلاح وضعیت جامعه ی اسلامی به تکاپو افتاده و درباره ی محتوای آن به گفتگو و اظهار نظر پرداختند؛ به نوعی که جریان بازگشت به قرآن، به گفتمان غالب امت اسلامی تبدیل شد. این جریان مفاهیم و رویکردهای مختلفی دارد که از میان این رویکردها، بحث خرافه زدایی از قرآن و اولویت قرار گرفتن آن در کنار سنت و احادیث برای تشریع، از اهمیت و مقبولیت بیشتری برخوردار است. علمای تشیع و تسنن نیز در این ارتباط نظریه پردازی نموده و غالباً همین رویکرد را مورد قبول قرار می دهند؛ مگر برخی از افراطیون که تحت عنوان قرآنیون، شهیرند و براین اعتقادند که تنها قرآن برای جامعه اسلامی کفایت می کند. محوریت مشترک جریان بازگشت به قرآن در میان اندیشمندان مختلف در عرصه سیاسی، آسیب شناسی وضعیت انحطاط حاکم بر جوامع اسلامی و تلاش برای ارائه راه حلی برای آن بر اساس آموزه های نص مقدس مسلمانان بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

609 - ساده‌زیستی کارگزاران و ثبات نظام سیاسی (مبانی قرآنی و روائی اندیشه امام خمینی)
بهروز رشیدی مسعود جعفری نژاد یحیی فوزی

در قرآن کریم بر ضرورت ساده زیستی تأکید فراوان شده است. از منظر قرآن کریم ساده&lrm;زیستی از یک سو موجب سلامت نفس و حفظ تقوی و همدلی و همیاری با محرومان و مستضعفان و رسیدگی به امور آنان می&lrm;شود، از سوی دیگر از دیدگاه قرآن خوی استکباری و اشرافی و تکاثر و اسراف و اتراف و چکیده کامل

در قرآن کریم بر ضرورت ساده زیستی تأکید فراوان شده است. از منظر قرآن کریم ساده&lrm;زیستی از یک سو موجب سلامت نفس و حفظ تقوی و همدلی و همیاری با محرومان و مستضعفان و رسیدگی به امور آنان می&lrm;شود، از سوی دیگر از دیدگاه قرآن خوی استکباری و اشرافی و تکاثر و اسراف و اتراف و تبذیر و تجمل&lrm;گرایی و دنیاپرستی ناشی از آن از عوامل اصلی غفلت، لهو و لعب و فراموش کردن خداوند است و ظلم و ستم و تعدی به حقوق دیگران از نتایج طبیعی آن خواهد بود. که نتیجه آن براساس قانون الهی، هلاکت و اضمحلال جوامعی است که به این شیوه و سلوک مبتلا و بر آن اصرار دارند. به تبع این بینش و آموزة قرآنی، روایات، سخنان، احادیث و سیره عملی و نظری معصومین(ع) مشحون از پرداختن به محاسن و فوائد دنیوی و اخروی ساده زیستی و مذموم دانستن و نکوهش تجمل گرایی، دنیاطلبی، غرور و تفاخر است. امام خمینی که به معارف اسلامی اشراف کامل داشت با بهره&lrm;گیری از این آموزه&lrm;های قرآنی و روایی همواره در سیره عملی و نظری خود از یک سو ساده&lrm;زیستی و پرهیز از تجملات و تفاخر را سرلوحه زندگی خود قرار داد و از سوی دیگر با دغدغه ای کاملاً مشهود و مبرز از بدو بنیان&lrm;گذاری جمهوری اسلامی ایران به دولتمردان، کارگزاران سیاسی، متصدیان و مدیران ارشد نظام جمهوری اسلامی ایران به صورت مؤکد بر حفظ ساده&lrm;زیستی و تواضع و پرهیز از تجمل&lrm;گرایی و رفاه&lrm;طلبی و به تعبیر خودشان حفظ خوی کوخ نشینی و پرهیز از خوی کاخ نشینی تأکید مصرانه داشت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

610 - شواهد قرآنی و تحلیل آموزه های مقدمه وصیت نامه سیاسی الهی امام خمینی رحمه الله علیه
عبدالعلی پاکزاد مجید محمد نژاد

امام راحل به جهت آن که در مقام مرجعیت بود، لازمه افتاء، بهره‌گیری از مهمترین ادله اربعه یعنی قرآن است. هم چنین به دلیل آن که آن در جایگاه مفسر کتاب آسمانی قرار داشت؛ برای تفسیر آیات کریمه و استخراج نظرات قرآن بر مبنای اهل بیت علیهم السلام، رابطه تنگاتنگ با وحی الهی داشت چکیده کامل

امام راحل به جهت آن که در مقام مرجعیت بود، لازمه افتاء، بهره‌گیری از مهمترین ادله اربعه یعنی قرآن است. هم چنین به دلیل آن که آن در جایگاه مفسر کتاب آسمانی قرار داشت؛ برای تفسیر آیات کریمه و استخراج نظرات قرآن بر مبنای اهل بیت علیهم السلام، رابطه تنگاتنگ با وحی الهی داشت.وصیت و سفارش به توحید، نبوت، معاد، اطاعت از قرآن، محبت و اطاعت از عترت و ... در کلام وحی و حضرات معصومان به جهت یادآوری امور فطری و ماندگاری در امور دینی انجام شده است و امام خمینی با تاسی به خداوند متعال و پیامبران و ائمه ، قلم بر روی اوراقی نهاده تا خود را متخلق به صفت خدا و انبیاء و عترت نموده و با نوشتن وصیت نامه به همه مردم دغدغه ایمانی و فکری خود را نسبت به مسائل دینی مردم اظهار کرد. امام با نوشتن وصیت نامه سیاسی الهی، تاسی به خداوند متعال و پیامبران و ائمه هدی، کرده، تا خود را متخلق به صفت خدا و انبیاء و عترت نموده و با نوشتن وصیت نامه به همه مردم، دغدغه خود را نسبت به مسائل دینی مردم بیان نمود. این نوشتار با تکیه بر آیات قرآن به روش کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی تحلیلی، در پی ارائه شواهدقرانی و تحلیل نکات کلیدی مقدمه وصیت نامه سیاسی الهی می باشد.از یافته های پژوهش حاضر آن است که مقدمه و صیت نامه سیاسی الهی امام راحل مستند به شواهد قرانی و با هدف استمرار و صدور انقلاب اسلامی سامان داده شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

611 - ﻗﺮآن و ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ زﻧﺎن
علی شیرخانی

انسان‌های موجود در کره زمین، تقریباً، به‌طور مساوی به دو گونه زن و مرد تقسیم شده‌اند. از آغاز زندگی مشترک میان انسان‌ها، همواره سلطه و حاکمیت از آن مردان بوده است. پرسش این است که، از نظر قرآن که محکم‌ترین سند وحی است، آیا سلطه و استیلای زنان ناروا و نامشروع می‌باشد؟ بد چکیده کامل

انسان‌های موجود در کره زمین، تقریباً، به‌طور مساوی به دو گونه زن و مرد تقسیم شده‌اند. از آغاز زندگی مشترک میان انسان‌ها، همواره سلطه و حاکمیت از آن مردان بوده است. پرسش این است که، از نظر قرآن که محکم‌ترین سند وحی است، آیا سلطه و استیلای زنان ناروا و نامشروع می‌باشد؟ بدین معنی که، در صورت احراز مسؤولیت، گناه مرتکب شده‌اند؟ در این مقاله سه آیه مهم از سوره‌های قرآنی (228 بقره، 34 نساء و 33 احزاب) که فقها و علمای سلف و خلف، از این آیات برای منع پذیرش مسؤولیت مدنی از سوی زنان، استفاده کرده‌اند، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و نتیجه به دست آمده، آن است که آیات مذکور از لحاظ دلالی، نافی مسؤولیت زنان نیستند و زنان می‌توانند مسؤولیت، ریاست، وزارت و... داشته باشند. حداکثر دلالت آیات، مربوط به شؤون خانوادگی بوده و یکی از آیات نیز کلاً مربوط به زنان پیامبر است و هیچ ارتباطی به موضوع بحث ندارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

612 - صف بندی سیاسی– اجتماعی در عصر امام حسن(ع) با تاکید بر معیارهای قرآنی
اعظم رحمانی راد محسن احتشامی نیا

مطابق با آیات و معیارهای قرآنی نفاق، خیانت پیشگی و ولایت گریزی، استحاله و منحرف ساختن دین از اهداف، جداسازی مردم از ولایت و نظام اسلامی و ترویج فساد و بی بندوباری، شبهه افنکی و تحریف حقایق از رویکردها و نشانگان صف و جبهه باطل و در مقابل وفاداری و خدمت به اسلام، ولایت پذ چکیده کامل

مطابق با آیات و معیارهای قرآنی نفاق، خیانت پیشگی و ولایت گریزی، استحاله و منحرف ساختن دین از اهداف، جداسازی مردم از ولایت و نظام اسلامی و ترویج فساد و بی بندوباری، شبهه افنکی و تحریف حقایق از رویکردها و نشانگان صف و جبهه باطل و در مقابل وفاداری و خدمت به اسلام، ولایت پذیری، صلابت و التزام عملی به اسلام و حکومت اسلامی، وحدت، دوستی، الفت و همدلی با اهل ایمان و برخورد قاطع و مستقیم با باطل گرایان از رویکردها و نشانگان صف و جبهه حق در عصر امام حسن (ع) می باشد. در پاسخ به سوال این نوشتار تحلیلی- تاریخی مبنی بر اینکه درعصر امام حسن(ع) کدام جناح و یا جریان های سیاسی- مذهبی وابسته به دو جبهه حق و باطل بودند؟ یافته ها نشان می دهد که بنی امیه(باند اموی)، خوارج، خواص بی بصیرت و شکاکان(آلت دست اخلالگران و فتنه‌جویان) و الحمراء (در برابر مزد، به هر جنایتى تن در می‌دادند) از جناح ها و جریان ها وابسته به جبهه باطل و شیعیان امام حسن(ع) جریان وابسته به جبهه حق در عصر امام حسن (ع) بودند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

613 - احکام خانواده و نشوز مرد در کتاب‌ التفسیر مسند امام رضا(ع
احمد مرادخانی

در «کتاب التفسیر» مسند امام رضا علیه السلام روایات تفسیری مربوط به مباحث خانواده تحت عناوینی مانند آداب ازدواج، آئین همسرداری، سقط جنین، نفقه و نشوز مرد مطرح گردیده است که در بخش مربوط به نشوز بیان شده است: نشوز به معنای کراهت و عدم سازش هر یک از زوجین می‌باشد که می‌توا چکیده کامل

در «کتاب التفسیر» مسند امام رضا علیه السلام روایات تفسیری مربوط به مباحث خانواده تحت عناوینی مانند آداب ازدواج، آئین همسرداری، سقط جنین، نفقه و نشوز مرد مطرح گردیده است که در بخش مربوط به نشوز بیان شده است: نشوز به معنای کراهت و عدم سازش هر یک از زوجین می‌باشد که می‌تواند به صورت ترک واجبات و یا صرف عدم ملاطفت و حسن معاشرت باشد، نشوز و اعراض مرد که در آیه 128 سوره نساءو روایات تفسیری مرتبط با آن آمده است بیان می‌کند که در صورت ظهور چنین حالتی از سوی مرد، زن می‌تواند جهت حفظ و ادامه زندگی نسبت به تمام یا بخشی از حقوق خود با وی مصالحه کند و این عمل جایز بوده و مرد مکلّف به رعایت صلح انجام شده می‌باشد. مصالحه نسبت به امور ذکر شده ازآن جهت است که مهر، نفقه و حق قَسم، پس از ثبوتشان برای زن از جمله حقوقند نه احکام و بر همین اساس توسط زوجه قابل اسقاط و مصالحه می باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

614 - مبنای فقهی مشروعیت قوانین با رویکرد قرآنی
محمدرسول آهنگران ابوالحسن حق نواز

مشروعیت قانون، باور بدین امر است که اقتدار حاکم بر هر کشور مفروض، محق است فرمان صادر کند و شهروندان موظفند به آن گردن نهند. عده ای از اندیشمندان غرب معتقدند با مشاهده رفتارهای اجتماعی انسان، می توان به وضع قوانین زندگی اجتماعی او اقدام نمود و یا مبانی دیگری که در این ز چکیده کامل

مشروعیت قانون، باور بدین امر است که اقتدار حاکم بر هر کشور مفروض، محق است فرمان صادر کند و شهروندان موظفند به آن گردن نهند. عده ای از اندیشمندان غرب معتقدند با مشاهده رفتارهای اجتماعی انسان، می توان به وضع قوانین زندگی اجتماعی او اقدام نمود و یا مبانی دیگری که در این زمینه از سوی مکاتب مختلف بشری مطرح گردیده؛ اما در مقابل، فقها (حقوق دانان اسلامی) معتقدند غیر از خداوند کسی توانایی وضع قانون ندارد. این مقاله ادلّه قرآنی مشروعیت قوانین را در پنج دسته از آیات مورد طبقه بندی قرار داده است. دسته اول: تعبیر از قوانین به حدود در آیات قران کریم؛ دسته دوم: آیات دال بر انحصار حکم برای خداوند متعال؛ دسته سوم: آیات دال بر نیازمندی حاکمیت به جعل الهی؛ دسته چهارم: شرط بودن علم برای قانونگذاری و آیات دال نقص علم بشری؛ دسته پنجم: آیات دال بر مرجعیت خداوند در حل اختلافات. نوآوری مقاله حاضر در این است که با استفاده از دلایل قرآنی و با تقسیم بندی آیات مبارکه به اثبات مبنای مشروعیت قوانین پرداخته و آن عبارت است از وجود پشتوانه جعل الهی و اینکه تنها در این صورت قوانین مشروعیت داشته و دلایل قرآنی در کنار دلایل عقلی مورد اشاره در ضمن تبیین آیات شریفه ثابت می کند که انحصار قانون گذاری در اختیار خداوند متعال است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

615 - بازپژوهی رویکردهای فقهی در مباحث کنترل جمعیت و تنظیم خانواده
فروزان علایی سوسن آل رسول

با توجه به اهمیت موضوع کاهش و یا افزایش جمعیت از جهات مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در این مقاله تلاش داریم بابیان نظرات فقها و مبانی آن‌ها در مباحث کنترل جمعیت و تنظیم خانواده، رأی صحیح در مخالفت یا موافقت با کنترل موالید را برگزینیم. لذا در این راستا پس چکیده کامل

با توجه به اهمیت موضوع کاهش و یا افزایش جمعیت از جهات مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در این مقاله تلاش داریم بابیان نظرات فقها و مبانی آن‌ها در مباحث کنترل جمعیت و تنظیم خانواده، رأی صحیح در مخالفت یا موافقت با کنترل موالید را برگزینیم. لذا در این راستا پس از تبیین چهار نظریه اصلی در حوزه جمعیت‌شناسی آرای فقهای مسلمان که به نحوی منطبق بر هر یک از آن‌هاست، مورد تحلیل قرار می‌گیرد. از آنجایی که اسلام در هیچ موردی دستور صریح و اکید مطلق (وجوب یا حرمت) برای افزایش یا کاهش جمعیت صادر نفرموده است، خط‌مشی کلی و نهایی با توجه به اصول کلی اسلام و بر اساس مقتضیات زمان و مکان و شرایط جامعه اسلامی تعیین می‌گردد. این وظیفه خطیر به عهده حاکم اسلامی است که با صدور حکم حکومتی برای حفظ نظم عمومی و بنابر مصالح و مفاسدی که تشخیص می‌دهد، با وضع مقررات جدید و صدور دستورهای موردی به تنظیم امور جامعه همت گمارد و ضمن حفظ اصول به نیازهای خاص زمان و مکان پاسخ می‌دهد. لذا انطباق نظریه جمعیت متناسب با اسلام اثبات می‌گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

616 - مقایسه اثربخشی روش‌های تدریس مبتنی بر کارپوشه و روش سنتی (سخنرانی) بر یادگیری درس آموزه‌های روان‌شناختی در قرآن و حدیث در دانشجویان
سیده اسماء حسینی محمد رحیم جعفرزاده

10.30495/jinev.2022.1964969.2757

هدف اصلی پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی روش‌های تدریس مبتنی بر کارپوشه و روش سنتی (سخنرانی) بر یادگیری درس آموزه‌های روان‌شناختی در قرآن و حدیث در دانشجویان بوده است. پژوهش حاضر به روش شبه‌تجربی انجام شد و از طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه‌های تصادفی استفاده کرد. جامعه پژوهش چکیده کامل

هدف اصلی پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی روش‌های تدریس مبتنی بر کارپوشه و روش سنتی (سخنرانی) بر یادگیری درس آموزه‌های روان‌شناختی در قرآن و حدیث در دانشجویان بوده است. پژوهش حاضر به روش شبه‌تجربی انجام شد و از طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه‌های تصادفی استفاده کرد. جامعه پژوهش را کلیه دانشجویان رشته روان‌شناسی در تهران که در سال تحصیلی 139۸-139۷ مشغول به تحصیل بودند، تشکیل دادند. تعداد ۸۲ (۴۱ نفر در هر کلاس) از دانشجویان در دو کلاس آموزشی تدریس مبتنی بر کارپوشه و روش سخنرانی، محتوای آموزشی یکسانی را فراگرفتند. قبل از شروع آموزش‌ها و بعد از اتمام آخرین جلسه، آزمون محقق‌ساخته یکسانی از هر دو گروه به عمل آمده و داده‌ها با استفاده آزمون کواریانس یک‌راهه (با استفاده از SPSS20) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین یادگیری دانشجویان تفاوت معناداری وجود دارد. با توجه به میانگین بالاتر دانشجویان آموزش‌دیده به روش تدریس مبتنی بر کارپوشه، می‌توان ادعا نمود که روش مبتنی بر کارپوشه بیش از روش تدریس سخنرانی به ارتقاء عملکرد دانشجویان کمک می‌کند و می‌تواند به عنوان روشی اثربخش در تدریس درس آموزه‌های روان‌شناختی در قرآن و حدیث مورد استفاده قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

617 - ارزیابی مؤلفه‌های ارزشی معماری مسکن مطلوب بر اساس نظام معرفتی اسلام (نمونه موردی: خانه‌های معاصر ارومیه)
ابراهیم ثمین شریفی میاوقی معصومه یعقوبی سنقرچی مسعود حق‌لسان

10.30495/jinev.2020.672760

با توجه به نیازِ به مسکن در دهه های اخیر به عنوان یکی از ابتدایی ترین و اساسی ترین نیازهای انسان و از طرفی در راستای سیاست های کلان کشور و با توجه به اهمیت خانه در دین مبین اسلام؛ بدین روی، تأکید بر اصول طراحی معماری مسکن طبق نظام معرفتی اسلام یک امر مهم و ضروری برای دس چکیده کامل

با توجه به نیازِ به مسکن در دهه های اخیر به عنوان یکی از ابتدایی ترین و اساسی ترین نیازهای انسان و از طرفی در راستای سیاست های کلان کشور و با توجه به اهمیت خانه در دین مبین اسلام؛ بدین روی، تأکید بر اصول طراحی معماری مسکن طبق نظام معرفتی اسلام یک امر مهم و ضروری برای دست‌یابی به کیفیت مطلوب سکونت به نظر می رسد. از این‌رو، هدف از پژوهش حاضر، دستیابی به اصول طراحی معماری مسکن مطلوب در راستای مؤلفه های ارزشی لازمان و لامکان اسلامی می‌باشد. بنابراین این پژوهش با روش تحقیق ترکیبی و در دو گام اصلی صورت خواهد گرفت. در گام اول با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و با جمع آوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به کمک منابع درجه اول دینی (قرآن مجید)، به استخراج مفاهیم دینی و سپس تخصصی کردن مفاهیم، مطابق با مبانی نظری پژوهش خواهد پرداخت. در گام دوم به ارزشیابی و اولویت بندی شاخص های ارائه شده در مدل تحلیلی از نظر خبرگان و ارزشیابی همان شاخص ها در نمونه های موردی با تکنیک سلسله مراتب فازی (AHP) خواهد پرداخت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که الگوهای معماری منتج شده از مفاهیم و آموزه های قرآنی را می توان در دو حیطه مؤلفه های معماری عملکردی و کالبدی در مسکن اسلامی طبقه بندی کرد. که از نظر خبرگان، زیرمؤلفه "مکان یابی" و "هندسه" با وزن‌های 217/0 و 275/0 به ترتیب در مؤلفه عملکردی و کالبدی دارای بیشترین ضریب اهمیت می باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

618 - ابوالفضل رشیدالدین میبدی و تفسیرش از عشق حقیقی و مجازی
فاطمه پهلوان شمسی

یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های زبان و ادب فارسی ترجمه و تفسیرهایی است که در طی قرن‌ها به همت بندگان پاک اندیشۀ خداوند نوشته‌شده است. در میان این ترجمه و تفسیرهای بلند قرآن کریم کشف‌الاسرار میبدی ارزش والا و مقامی خاص دارد. میبدی تفسیر عرفانی کشف‌الاسرار را در سال 520 ه.ق چکیده کامل

یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های زبان و ادب فارسی ترجمه و تفسیرهایی است که در طی قرن‌ها به همت بندگان پاک اندیشۀ خداوند نوشته‌شده است. در میان این ترجمه و تفسیرهای بلند قرآن کریم کشف‌الاسرار میبدی ارزش والا و مقامی خاص دارد. میبدی تفسیر عرفانی کشف‌الاسرار را در سال 520 ه.ق تمام کرده است. تصوف میبدی تصوف عاشقانه به‌شمار می‌رود، بدین معنی که وی نسبت میان انسان و خداوند را مفهوم عشق یا محبت در نظر می‌گیرد، به‌گونه‌ای که هستی انسان همه متوجه خداست. در این مقاله که به روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده، کوشش شده است عشق مجازی و حقیقی در این اثر بررسی و تحلیل گردد. یافته های پژوهش نشان می‌دهد عشق در تفسیر عرفانی کشف الاسرار در قالب مفاهیم زیر تحلیل شده است: فطری بودن عشق، عشق امانت الهی، عشق تمام زندگی، در راه عشق بلا نعمت شود، مقام و عظمت عشق، تحمل درد در راه عشق، عشق موجب اتحاد عاشق با معشوق می‌شود، دل جایگاه عشق الهی، آرزوی مرگ برای وصال، وجود عشق در موجودات، یاد معشوق آرام‌بخش روح و روان و راز عشق. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

619 - بررسی تأثیرپذیری سعدی از قرآن‌کریم و نهج‌البلاغه در تعالیم مربوط به عشق و محبت
بتول فخراسلام رضا موسی آبادی

بی‌تردید عشق و محبّت، چه زمینی و چه آسمانی همواره هستة مرکزی اندیشة شاعران، نویسندگان، عرفا و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است، امّا نوع پرداخت و نحوة بیان در آن‌ها یکسان نیست. سعدی نیز به عنوان خداوندگار مسلّمِ غزل عاشقانه و برجسته‌ترین شاعر در حوزة ادبیّات تعلیمی زبان چکیده کامل

بی‌تردید عشق و محبّت، چه زمینی و چه آسمانی همواره هستة مرکزی اندیشة شاعران، نویسندگان، عرفا و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است، امّا نوع پرداخت و نحوة بیان در آن‌ها یکسان نیست. سعدی نیز به عنوان خداوندگار مسلّمِ غزل عاشقانه و برجسته‌ترین شاعر در حوزة ادبیّات تعلیمی زبان فارسی، بسیاری از مضامین اخلاقی مربوط به عشق و محبّت را در متعالی‌ترین حالت خویش در کلیّات سعدی با تأثیرپذیری از آموزه‌های دینی معرّفی نموده است.این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیرپذیری سعدی از آموزه‌های قرآن‌کریم و نهج‌البلاغه در تعالیم مربوط به عشق و محبت بپردازد. از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش آن است که سعدی عشق زمینی و آسمانی را توأمان دارد و به جایگاهی می‌رسد که این دو به وحدت رسیده و در نهایت راه وصول به حقیقت می‌شوند. عشق در کلام سعدی از عشق به انسان فراتر رفته به تمام کائنات تسرّی پیدا می‌کند و سرانجام به عشق الهی منجر می‌گردد. هم‌چنین سعدی با الهام گرفتن از آموزه‌های دینی، از مفهوم عشق و محبت برای دستیابی به فضایل اخلاقی نیز بسیار بهره برده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

620 - شیوۀ تأویل عاشقانة مولانا از آیات قران و بررسی آن در قصه‌های قرآنی
حلیمه دیلمی نژاد شمس الحاجیه اردلانی سید احمد حسینی کازرونی

مولوی از بزرگ‌ترین عارفان داستان‌پرداز ادب فارسی است که به‌قصد بیان نکات اخلاقی و عرفانی به داستان‌سرایی خصوصاً قصص قرآن روی آورده است. یکی از ارکان مهم داستان‌های قرآن‌که در مثنوی مورد استفادة مولوی قرار گرفته است، شخصیت‌ها و چهره‌های قرآنی خصوصاً پیامبران می‌باشند. مو چکیده کامل

مولوی از بزرگ‌ترین عارفان داستان‌پرداز ادب فارسی است که به‌قصد بیان نکات اخلاقی و عرفانی به داستان‌سرایی خصوصاً قصص قرآن روی آورده است. یکی از ارکان مهم داستان‌های قرآن‌که در مثنوی مورد استفادة مولوی قرار گرفته است، شخصیت‌ها و چهره‌های قرآنی خصوصاً پیامبران می‌باشند. مولانا در مثنوی از بسیاری آیات قرآن بهره گرفته است و یکی از شگردهای مهم مولانا در برخورد با آیات قرآن کریم تأویل و تفسیر ذوقی و عاشقانة آن‌ها است. تأویل در فرهنگ اسلامی و به‌خصوص در ادب عرفانی، اصطلاحی معروف است که تحت عنوان تفسیر باطنی و از ظاهر به باطن رفتن به‌کاربرده می‌شود. اصولاً اعتقاد به باطن امور در مرکز تفکر مولاناست به همین دلیل او به تأویل توجهی ویژه دارد. او معتقد است که قرآن کریم دارای باطنی است که در زیر ظاهر الفاظ پنهان است. تأویل آیات قرآن کریم در مثنوی شیوه‌ای از تفسیر است که باطن را از ورای ظاهر و با معیار عشق و ذوق بیرون می‌آورد؛ ولی ظاهر را نفی نمی‌کند. یکی از مهم‌ترین شرایط تأویل از نگاه او، تأویل خویش است که خودشناسی و تزکیة نفس را ضروری می‌کند و نتیجة آن است؛ به این معنی که تأویل باید آدمی را به رحمت خداوند امیدوار کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

621 - تأثیر قرآن در اشعار عثمان مختاری
سید محمد امیری مجتبی محمدی

قرآن، کتاب آسمانی مسلمانان، پیوسته سرمشق صالحان و نیکان بوده است. بدیهی است این چنین مجموعۀ گرانقدر، پرمایه و سرشار از قصص، نکت و معانی حکمی و تعلیمی و نیز پر از عبارات فصیح و بلیغ، در لحاظ اندیشگانی، کاربرد در سخن و حتی رفتاری، الگو و تأثیرگذار خواهد بود. درین میان، نو چکیده کامل

قرآن، کتاب آسمانی مسلمانان، پیوسته سرمشق صالحان و نیکان بوده است. بدیهی است این چنین مجموعۀ گرانقدر، پرمایه و سرشار از قصص، نکت و معانی حکمی و تعلیمی و نیز پر از عبارات فصیح و بلیغ، در لحاظ اندیشگانی، کاربرد در سخن و حتی رفتاری، الگو و تأثیرگذار خواهد بود. درین میان، نویسندگان و شاعران نیز با الهام و تأثر از مصحف شریف به انحاء گونه گون سخن و بیان خود را لطافت بخشیده‌اند و به بیانشان رنگ تقدّس داده‌اند. تأثیر فرهنگ اسلامی عموماً و تأثیر قرآن خصوصاً در زبان و ادب پارسی در قرون ابتدایی ورود اسلام (بویژه در دو قرن نخست) بر اساس شواهد و قرائن، چندان نبوده است؛ کم کم در دوره‌های بعد این تأثیر بیشتر و چشمگیر شد تا این که در قرون پنجم و ششم به اوج رسید. تعابیر حکیمانه و بلاغی قرآن اعجاب همگنان را برانگیخت و مورد عنایت شاعران و نویسندگان قرار گرفت. یکی از شاعران پارسی‌گوی قرن پنجم و ششم، عثمان مختاری است؛ وی از قصیده‌سرایان فصیح است که در اشعارش مکّرر از قرآن، تأثیر پذیرفته و این تأثیر به کلامش جلوه و طراوتی خاص بخشیده است. آشنایی و دانستن الفاظ، معانی و تأویل قرآن، به سبب ادراک بهتر متون فارسی ضروری می‌نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

622 - تلمیحات و روایات تاریخی در مثنوی یوسف و زلیخای شعلۀ گلپایگانی
عطامحمد رادمنش اردشیر اصلانی

تلمیح یکی از بهترین منابع معنی‌آفرینی در ادبیات فارسی است. تلمیحات موجود در ابیات یا عبارات ادبی چکیده و عصاره آیات و روایات و داستان‌های تاریخی و مذهبی هستند. لذا برای درک بهتر بیت یا عبارتی که حاوی تلمیح است، می‌بایست آیات و احادیث، داستان یا مثل مورد اشاره را به تمام چکیده کامل

تلمیح یکی از بهترین منابع معنی‌آفرینی در ادبیات فارسی است. تلمیحات موجود در ابیات یا عبارات ادبی چکیده و عصاره آیات و روایات و داستان‌های تاریخی و مذهبی هستند. لذا برای درک بهتر بیت یا عبارتی که حاوی تلمیح است، می‌بایست آیات و احادیث، داستان یا مثل مورد اشاره را به تمامی دانست. شعلة گلپایگانی از شاعران اوایل دورة بازگشت است که در نیمه دوم قرن دوازدهم هجری در گلپایگان اصفهان زندگی می‌کرده است. وی یکی از تواناترین مقلدان نظامی گنجوی در سرودن منظومه‌های بزمی و عاشقانه است. نظر به پیروی شاعر از سبک شعر نظامی از نظر بلاغت ادبی هم تحت تأثیر او بوده، در اشعارش صور خیال و آرایه‌های دیگر بخصوص تلمیح جایگاه خاصی دارد. بنا به گفته خود شاعر در اشعارش از اوان کودکی در مکتب خانه تحت تعلیم اساتید زادگاهش درس قرآن آموخته و سایر علوم رایج آن زمان از قبیل صرف و نحو، معانی و علوم دینی را نزد پدرش - که شخصی عالم و دانشمند بوده است- فرا گرفته است، با بررسی تلمیحات در اشعار وی می‌توان به تأثیر زیاد آیات و احادیث - که حاکی ازآگاهی و مأنوس بودن او با کتاب مبین و سخنان ائمه(ص) بوده است- پی برد. در این پژوهش تلمیحات وی در مثنوی یوسف و زلیخا که بالغ بر 4700 بیت است بررسی شده تا میزان کاربرد و تأثیر پذیری از آیات قرآن، احادیث نبوی، حوادث تاریخی و داستان پیامبران فراهم شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

623 - تحلیل جایگاه اطمینان در قرآن و بازتاب آن در متون عرفانی
مریم محمودی

اطمینان و آرامش دل نقش مهم و اساسی در تکامل معنوی انسان دارد و آیات متعددی در قرآن به این موضوع اختصاص یافته است. در این آیات به نقش ایمان در ایجاد اطمینان و نقش اطمینان در کاملتر شدن ایمان اشاره شده است. نیز خداوند در آیات بسیاری مؤمنان را به ذکر و یاد خدا دعوت می‌کند چکیده کامل

اطمینان و آرامش دل نقش مهم و اساسی در تکامل معنوی انسان دارد و آیات متعددی در قرآن به این موضوع اختصاص یافته است. در این آیات به نقش ایمان در ایجاد اطمینان و نقش اطمینان در کاملتر شدن ایمان اشاره شده است. نیز خداوند در آیات بسیاری مؤمنان را به ذکر و یاد خدا دعوت می‌کند که نتیجة آن اطمینان و آرامش دل است. بر اساس آموزه‌های قرآنی، اطمینان که به واسطة ایمان قوی و صفای ذکر و پس از مراقبه و مجاهده حاصل می‌شود همان آرامش و اعتماد دل و از رفیع‌ترین حالات عرفانی است. این جایگاه بلند و ارزشمند در عرفان اسلامی تحت تأثیر آیاتی است که عطمت و ارزش این عمل را بیان می‌کند. عرفا و بزرگان طریقت با درک اهمیت و عظمت اطمینان در سلوک الی‌الله همواره در سخنان خود و یا در آثار منظوم و منثورشان سالکان طریق را متوجه جایگاه مهم این حالت عرفانی در سیر و سلوک کرده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

624 - بررسی نقش سرمایه انسانی در توسعه اقتصادی از منظر قرآن
غلامحسین مرادی سرچشمه محسن زارعی جلیانی

جایگاه ممتاز سرمایه انسانی در توسعه اقتصادی و ارتقاء تولید از موضوعات مهمی است که در مقوله توسعه همواره مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف استخراج دیدگاه قرآن کریم در زمینه نقش سرمایه انسانی در توسعه اقتصادی به روش توصیفی-تحلیلی و تفسیر موضوعی قرآن نگارش یافته چکیده کامل

جایگاه ممتاز سرمایه انسانی در توسعه اقتصادی و ارتقاء تولید از موضوعات مهمی است که در مقوله توسعه همواره مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف استخراج دیدگاه قرآن کریم در زمینه نقش سرمایه انسانی در توسعه اقتصادی به روش توصیفی-تحلیلی و تفسیر موضوعی قرآن نگارش یافته است. در این تحقیق پس از بیان اهمیت سرمایه انسانی در فرآیند توسعه، به تبیین مفهوم سرمایه انسانی از دیدگاه قرآن کریم پرداخته شده است. سپس با بیان نمونه‌هایی از نقش آفرینی انسان‌های لایق و دارای علم و مهارت در پیشرفت اقوام گذشته بر ضرورت توجه به اهمیت دانش و مهارت آموزی و تقدم سرمایه انسانی بر سرمایه فیزیکی و مادی از نظر قرآن تاکید شده و از آن به عنوان مهمترین عامل توسعه اقتصادی نامبرده شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که قرآن کریم سرمایه انسانی را مهمترین ثروت جامعه می‌داند و بر بازسازی توسعه سرمایه انسانی بر اساس قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود برای رسیدن به توسعه اقتصادی پایدار و مبتنی بر عدالت تاکید دارد. در این مقاله پس از بیان اهمیت و ضرورت و تبیین موضوع نتایج زیر به دست آمده است:* از منظر قرآن دست‌یابی به توسعه علاوه بر سرمایه فیزیکی و مادی به سرمایه انسانی نیاز دارد.*قرآن سرمایه انسانی را ثروت جامعه و مهمترین عامل رسیدن به پویایی اقتصادی و افزایش تولید می‌داند.*از دیدگاه قرآن توسعه سرمایه انسانی فقط به آموزش مهارت‌ها محدود نمی‌شود، بلکه شکوفایی همه استعدادها و فضایل مادی و معنوی را در بر می‌گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

625 - ارایه چارچوب نظری مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث
عیسی امیری محسن زارعی جلیانی مختار رنجبر

مدیریت منابع انسانی اثربخش برای موفقیت هر سازمانی حیاتی است. بسیاری از مسائل مدیریت منابع انسانی ریشه در دین دارد و اثرات مذهب بر رویه های منابع انسانی بسیار با اهمیت هستند. با توجه به نگرش جامع دین اسلام به همة امور زندگی انسان، هدف پژوهش مقایسه تطبیقی مدیریت منابع انس چکیده کامل

مدیریت منابع انسانی اثربخش برای موفقیت هر سازمانی حیاتی است. بسیاری از مسائل مدیریت منابع انسانی ریشه در دین دارد و اثرات مذهب بر رویه های منابع انسانی بسیار با اهمیت هستند. با توجه به نگرش جامع دین اسلام به همة امور زندگی انسان، هدف پژوهش مقایسه تطبیقی مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث و نظریه های مدیریتی معاصرو ارایه چارچوب نظری مناسب برای مدیریت منابع انسانی بر اساس دیدگاه علوم قرآن و حدیث می باشد. روش پژوهش از بعد هدف کاربردی و از بعد روش تحلیل محتوای قیاسی است. جامعه آماری پژوهش شامل منابع مرتبط با مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث و نظریه پردازان معاصر بوده که بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و مطالعه انتقادی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که با وجود مشابهت چارچوب و کارکردهای مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث با نظریات مدیریتی معاصر، ولی از بعد ساختاری، زمینه ای و رفتاری تفاوت های اساسی دارند و ضرورت توجه به پیش زمینه های ارزشی و هنجاری افراد در تدوین و پیاده سازی راهبردهای مدیریت منابع انسانی وجود دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

626 - مقایسه تطبیقی مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث و نظریه های مدیریتی معاصر
عیسی امیری محسن زارعی جلیانی مختار رنجبر

10/jtihr.2023.1987218.1164

مدیریت منابع انسانی اثربخش برای موفقیت هر سازمانی حیاتی است. بسیاری از مسائل مدیریت منابع انسانی ریشه در دین دارد و اثرات مذهب بر رویه های منابع انسانی بسیار با اهمیت هستند. با توجه به نگرش جامع دین اسلام به همة امور زندگی انسان، هدف پژوهش مقایسه تطبیقی مدیریت منابع انس چکیده کامل

مدیریت منابع انسانی اثربخش برای موفقیت هر سازمانی حیاتی است. بسیاری از مسائل مدیریت منابع انسانی ریشه در دین دارد و اثرات مذهب بر رویه های منابع انسانی بسیار با اهمیت هستند. با توجه به نگرش جامع دین اسلام به همة امور زندگی انسان، هدف پژوهش مقایسه تطبیقی مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث و نظریه های مدیریتی معاصر می باشد. روش پژوهش از بعد هدف کاربردی و از بعد روش تحلیل محتوای قیاسی است. جامعه آماری پژوهش شامل منابع مرتبط با مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث و نظریه پردازان معاصر بوده که بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و مطالعه انتقادی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که با وجود مشابهت چارچوب و کارکردهای مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث با نظریات مدیریتی معاصر، ولی از بعد ساختاری، زمینه ای و رفتاری تفاوت های اساسی دارند و ضرورت توجه به پیش زمینه های ارزشی و هنجاری افراد در تدوین و پیاده سازی راهبردهای مدیریت منابع انسانی وجود دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

627 - چرایی تحول گفتمان رسول خدا(ص) در برخورد با یهودیان مدینه بر اساس قرآن کریم
عصمت عبدالهی فاطمه خلیلی

هنگامی که پیامبر به مدینه وارد شد، یهودیان بسیاری در آن شهر زندگی می‌کردند که با اعراب ساکن مدینه روابط نزدیکی داشتند. بدین ترتیب پیامبر(ص) پس از ورود به شهر با یهودیان پیمان اتحاد بست و به این واسطه که آنها اهل کتاب بودند، سعی کرد آنها را با آیات روشنگر قرآن به دین اسل چکیده کامل

هنگامی که پیامبر به مدینه وارد شد، یهودیان بسیاری در آن شهر زندگی می‌کردند که با اعراب ساکن مدینه روابط نزدیکی داشتند. بدین ترتیب پیامبر(ص) پس از ورود به شهر با یهودیان پیمان اتحاد بست و به این واسطه که آنها اهل کتاب بودند، سعی کرد آنها را با آیات روشنگر قرآن به دین اسلام راغب سازد. پژوهش حاضر تلاش دارد تا با بهره گیری از تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف که یکی از نظریات مهم در حوزه گفتمان است، به این سوال پاسخ دهد که، روند تحول گفتمان پیامبر(ص) در ارتباط با یهودیان مدینه (بر اساس آیات قرآن) به چه ترتیب بود؟بر اساس یافته‌های تحقیق پیامبر(ص) پس از ورود به مدینه، بر اساس آیات نازله قرآن تلاش نمود، روابط مسالمت‌آمیزی با یهودیان برقرار سازد؛ ایشان ابتدا تلاش نمود آیات قرآن را بر آنها عرضه نموده و بدین ترتیب آنها را انذار نموده و با هشدار و برقراری تعامل مسالمت جویانه با آنها، یهودیان را به اسلام دعوت نماید. اما از آنجا که یهودیان در مقابل پیام-های روشنگرانه اسلام ایستادگی کرده و به مجادله با ایشان پرداختند، رسول اکرم(ص) بر اساس آیات قرآن از آنها روی‌گردانده و آنان را از عاقبت روشی که در پیش گرفته بودند، بیم داد؛ در نهایت نیز دریافت جزیه از آنان و جنگ با آنها به عنوان آخرین دستور الهی در مقابل کسانی از اهل کتاب که عناد و دشمنی با مسلمین پیشه کردند، بر پیامبر نازل گردید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

628 - تحلیل ویژگیهای تاریخی و عناصر اصلی قصه حضرت موسی(ع) در پرتو شناخت فضای نزول آیات
فاطمه باباعلی محمد مهدی تقدیسی جعفر نکونام

چکیدهمطالعه قصه های قرآنی با تکیه بر فضای نزول، پرده از پاره‌ای از حقایق و مفاهیم بر می‌دارد. در این مقاله قصه ی حضرت موسی (ع) به عنوان برشی از تاریخ، با چنین رویکردی مورد مطالعه قرارگرفته است. این پژوهه در پی پاسخ به این سؤال است که؛ ویژگی های تاریخی و عناصر اصلی قصه ح چکیده کامل

چکیدهمطالعه قصه های قرآنی با تکیه بر فضای نزول، پرده از پاره‌ای از حقایق و مفاهیم بر می‌دارد. در این مقاله قصه ی حضرت موسی (ع) به عنوان برشی از تاریخ، با چنین رویکردی مورد مطالعه قرارگرفته است. این پژوهه در پی پاسخ به این سؤال است که؛ ویژگی های تاریخی و عناصر اصلی قصه حضرت موسی (ع) چیست؟ و شناخت فضای نزول آیات تا چه حد برشناخت این ویژگی ها و عناصر اصلی تأثیر گذار است؟ در این مقاله قصّه حضرت موسی (ع) با تکیه بر شناخت فضای نزول آیات و با روش تحلیلی وتطبیقی، مورد بررسی قرار گرفته و به شناخت ویژگی های تاریخی و عناصر اصلی قصه ی قرآنی حضرت موسی(ع) نیز دست یافته‌ از جمله: شرایط رعب و وحشت، تفکرات بنی اسرائیل و عملکرد آنان، بحث زمان و عقب و جلو رفتن رویدادها همراه با فضاسازی، توجه به عناصر وحوادث در عصر حضرت موسی (ع)، استفاده از الفاظ نشانگر قطعیت یا تردید و.... البته آیات مربوط به قصه حضرت موسی (ع) متضمن قواعد کلی نیز هست که در زمان ها و مکان های دیگر نیز جاری و ساری است و این همان سنت الهی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

629 - پیدایش نهاد نقابت و عوامل سیاسی، دینی و فرهنگی آن در اسلام
دکتر سید حسن قریشی سارا زمانی رنجبر گرمرودی

چکیده برخی نهادها و تشکیلات شکل گرفته در تاریخ اسلام، به عنوان یکی از عناصرتمدنی به حکم ضرورت های اجتماعی و فرهنگی پدید آمده اند؛ نهاد نقابت یا تشکیلات سرپرستی گروهی خاص(علویان)یکی از این سازمان ها است که با همین انگیزه یاد شده، به وجود آمده است. نقابت، در ایام جا چکیده کامل

چکیده برخی نهادها و تشکیلات شکل گرفته در تاریخ اسلام، به عنوان یکی از عناصرتمدنی به حکم ضرورت های اجتماعی و فرهنگی پدید آمده اند؛ نهاد نقابت یا تشکیلات سرپرستی گروهی خاص(علویان)یکی از این سازمان ها است که با همین انگیزه یاد شده، به وجود آمده است. نقابت، در ایام جاهلیت، موقعیتی بود که در خصوص حفظ اخبار مربوط به اقوام و قبایل، چگونگی رشد، گسترش و تعاملات اجتماعی آنان، به ویژه حفظ نسب اعضای آن می کوشید و از هرگونه حقوق مادی و معنوی آنها محافظت می کرد. این نهاد، پس از اسلام نیز با همان رویکرد قبلی و البته در قالبی نو، به حیات خود ادامه داد و تابع عوامل سیاسی، دینی و فرهنگی بود.آنچه موجب تداوم این نهاد(نقابت)در جامعه اسلامی شد، حفظ حرمت خاندان پیامبر(ص)بود.به باور تمامی مسلمانان، متون دینی(قرآن، حدیث و سیره نبوی)، برضرورت علاقه مندی و حرمت نهادن نسبت به اهل بیت پیامبر(ص)تاکید فراوان دارد و رسیدگی به امور آنان و دیگر موارد، در پرتو سازمانی به نام نقابت، قابل تحقق بود. با این اوصاف، تقویت نهاد نقابت از سوی کارگزاران حکومتی، نه تنها انگیزه دینی، حفظ هویت و جایگاه خاندان پیامبر(ص)بود، بلکه انگیزه های سیاسی مانند:اشراف و نظارت بر عملکرد و کنترل آنان در عرصه های مختلف اجتماعی و نیز انگیزه های فرهنگی مانند:کارکرد، تشکیلات و حفظ جایگاه سیاسی و شرعی آن نیز ارزشمند بود. واژگان کلیدی:نهاد نقابت، عوامل سیاسی، عوامل دینی، عوامل فرهنگی، قرآن، حدیث و سیره نبوی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

630 - تفکر تاریخی ارجاء و مرجئه در بوته نقد
شهاب الدین وحیدی مهرجردی عبداله رحیمی

چکیده: نخستین و مهمترین مفهوم کلامى در تاریخ فرهنگ و اندیشه تمام ادیان و به خصوص اسلام، مفهوم ایمان است.از صدر اسلام تا چند قرن اول هجرى، این مفهوم نقطه آغازین تمام اندیشههاى اسلامى در میان مسلمانان بود. اهمیت این موضوع باعث شد که نظریات متعدد و مختلفى در این باب م چکیده کامل

چکیده: نخستین و مهمترین مفهوم کلامى در تاریخ فرهنگ و اندیشه تمام ادیان و به خصوص اسلام، مفهوم ایمان است.از صدر اسلام تا چند قرن اول هجرى، این مفهوم نقطه آغازین تمام اندیشههاى اسلامى در میان مسلمانان بود. اهمیت این موضوع باعث شد که نظریات متعدد و مختلفى در این باب مطرح شود و فرقهها و گرایش هاى متعدد کلامى، با تفکرات ویژهاى حول این موضوع، در فرهنگ اندیشه و تفکر نوپاى اسلامى پا به عرصه هستى بگذارند. مرجئه نیز یکى از این طیف گرایش هاى فکرى در باب بیان ایمان و مفهوم آن است که در نیمه دوم قرن اول هجرى شکل گرفت،و به تبیین این مفهوم پرداختاین فرقه با رواج نظریات و عقاید خود، پیروان و طرفدارانى را در اقصى نقاط بلاد اسلامى به گرد خود جمع نمود که به طرفدارى و حمایت از آراى مرجئى در باب ایمان پرداختند. به اعتقاد مرجئه حوزه عمل از حوزه ماهیت و حقیقت ایمان خارج است و در مرتبة بعد از ایمان قرار دارد این تفکر باطل هیچ‌گاه از دیدگاه ائمه اطهار (ع) و مخفی نماند و به رد آن پرداختند و پیروان خود را از طرفداری این تفکرات باطل بر حذر داشتند. در این مقاله ضمن بررسی آرای ارجایی ، به رد و نقد این نوع تفکر می‌پردازد. واژگان کلیدی : ایمان، اسلام، عمل، مرجئه، قرآن، گناه. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

631 - بررسی تحلیلی تناص قرآنی در شعر ملاعبدالکریم مدرس (مطالعۀ موردپژوهانه: دیوان ثه‌نا و سکالا)
عبدالله رسول نژاد مسعود باوان پوری سودابه جعفری

قرآن کریم و مسائل مربوط به آن، پیوسته از موضوعات مهمی بوده که نصب العین پژوهشگران و محققان قرار گرفته است. تأثیر ژرف آموزه های این کتاب مقدس از زمان نزول آن تا عصر حاضر بر همگان آشکار است. این تأثیرپذیری تنها به دوران نزول قرآن و ادبیات قدیم عرب محدود نمی شود بلکه شاعرا چکیده کامل

قرآن کریم و مسائل مربوط به آن، پیوسته از موضوعات مهمی بوده که نصب العین پژوهشگران و محققان قرار گرفته است. تأثیر ژرف آموزه های این کتاب مقدس از زمان نزول آن تا عصر حاضر بر همگان آشکار است. این تأثیرپذیری تنها به دوران نزول قرآن و ادبیات قدیم عرب محدود نمی شود بلکه شاعران معاصر حتی شاعرانی از سایر زبان ها و ادیان نیز تحت تأثیر مفاهیم و ارزش های قرآنی قرار گرفته اند. ملاعبدالکریم مدرس یکی از شاعران برجستۀ کرد زبان است که از جایگاه ارزشمند و ممتازی در ادبیات کردی برخوردار می باشد. وی به تفسیر قرآن به زبان کردی پرداخته و واضح است که از آن تأثیر گرفته است. ایشان دارای آثار مختلفی در زمینۀ شعر و دین می باشد که یکی از آنها دیوان" ثه نا و سکالا"( ستایش و التماس) است. شاعر در این کتاب، گاهی از عین آیۀ قرآنی یا برگردانی از آن به زبان کردی استفاده نموده. نویسندگان برآنند تا به روش توصیفی- تحلیلی نمونه هایی از این تأثیر را بیان نمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

632 - نگاهی به برخی واژه‌های فرارودی در ترجمۀ قرآن موسوم به 704
بنفشه السادات صفوی عطا محمد رادمنش محبوبه خراسانی

10.30495/irll.2021.682564

اوایل قرن هشتم، قرآنی با گویش فرارودی در حوزۀ ماوراءالنهر (فرارود) کتابت شده است که واژه‌ها و ترکیبات زیبایی از زبان فارسی را در خود دارد. با دقت در این گنج شایگان که به قرآن مترجم 704مشهور است، امتیازات این نسخۀ با ارزش، هر چه بیشتر شناخته شد.کاربرد واژگانی از گویش‌های چکیده کامل

اوایل قرن هشتم، قرآنی با گویش فرارودی در حوزۀ ماوراءالنهر (فرارود) کتابت شده است که واژه‌ها و ترکیبات زیبایی از زبان فارسی را در خود دارد. با دقت در این گنج شایگان که به قرآن مترجم 704مشهور است، امتیازات این نسخۀ با ارزش، هر چه بیشتر شناخته شد.کاربرد واژگانی از گویش‌های محلی و منطقه‌ای مردم شرق خراسان، کهنگی زبان ترجمه را در این قرآن نشان می‌دهد و زمان دقیق تألیف آن را به قرن چهارم و پنجم هجری؛ یعنی دوران رشد و تکوین زبان فارسی دری می‌رساند. در این پژوهش، برخی از واژه‌ها و افعال برجستۀ محلی و فرارودی این مجموعه بررسی و به ادب دوستان و قرآن پژوهان معرّفی شده است. آشنایی با این واژه‌ها و دسترسی به گنجینۀ عظیم این برابرها، به ما در پژوهش‌های دستور تاریخی یاری می‌رساند و می‌تواند گره‌گشای برخی متون کهن فارسی شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

633 - تبیین نکته ای مبهم در بیتی از شرفنامه ی نظامی گنجه ای، با تکیه بر شواهد زبان کردی
سید احمد پارسا حبیب اله سلیمی

نظامی گنجه‌ای (م.۶۰۳ ق) در بیتی از شرفنامه، وقتی از می نام می‌برد، به منظور روشن‌کردن معنی کلام و جلوگیری از آمیختگی معنی حقیقی و مجازی می، توضیحاتی ارائه می‌دهد که در ضمن آن به بیت زیر اشاره می‌کند: گر از می‌ شدم هرگز آلوده‌جام حلال خدا باد بر من حــــــرام از آنجا که چکیده کامل

نظامی گنجه‌ای (م.۶۰۳ ق) در بیتی از شرفنامه، وقتی از می نام می‌برد، به منظور روشن‌کردن معنی کلام و جلوگیری از آمیختگی معنی حقیقی و مجازی می، توضیحاتی ارائه می‌دهد که در ضمن آن به بیت زیر اشاره می‌کند: گر از می‌ شدم هرگز آلوده‌جام حلال خدا باد بر من حــــــرام از آنجا که در قرآن کریم در چندین آیه، از جمله آیه‌های ۸۷و۸۸ سوره‌ی مائده تأکید شده که نباید حلال خدای را بر خود حرام کرد و با توجه به این‌که نظامی شاعری مسلمان، آشنا به عرفان اسلامی، آگاه و معتقد به مفاهیم قرآنی و فرهنگ اسلامی است، این سؤال پیش می‌آید که منظور نظامی از طرح این مسئله چیست و کلام او از کدام منشأ سرچشمه گرفته است؟ پژوهش حاضر می‌کوشد با بررسی تفسیرهای قرآن کریم، متن‌های فقهی و واکاوی متن‌های ادب پارسی، به این پرسش و پرسش‌های این‌چنینی درباره‌ی این بیت پاسخ دهد. روش این پژوهش توصیفی است و نتایج با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا به شیوه‌ی کتابخانه‌ای و سندکاوی تحلیل می‌شوند. نتایج بیانگرست که این نظر نظامی با قرآن کریم در تضاد نیست. درواقع در این بیت تکیه‌‌کلام سوگندگونه‌ای وجود دارد که از طریق فقه‌اسلامی در میان ایرانیان، در زمان‌های گذشته به‌ویژه در قرن ششم رواج داشته است و هنوز نمود آن را به‌روشنی در برخی از مناطق غرب ایران می‌توان دید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

634 - جایگاه تندرستی در دین مبین اسلام
فاطمه حسینی زهرا مهرگان هانیه نوراللهی

هدف از این پژوهش بررسی جایگاه تندرستی اعم از جسمانی و روانی در دین مبین اسلام بود و از منابع در دسترس و متون دینی جهت جمع‌آوری اطلاعات استفاده گردید.دین اسلام به عنوان کامل‌ترین دین الهی، تمامی ابعاد و زوایای جهان هستی را مورد توجه قرار داده و هدف از خلقت آن را، تکامل آ چکیده کامل

هدف از این پژوهش بررسی جایگاه تندرستی اعم از جسمانی و روانی در دین مبین اسلام بود و از منابع در دسترس و متون دینی جهت جمع‌آوری اطلاعات استفاده گردید.دین اسلام به عنوان کامل‌ترین دین الهی، تمامی ابعاد و زوایای جهان هستی را مورد توجه قرار داده و هدف از خلقت آن را، تکامل آن برشمرده است. نگرش اسلام نسبت به تندرستی و سلامت، توجه ما را به جامعیت و الهی بودن قرآن، ادعیه و روایات، بیش از پیش جلب می‌کند. هم‌چنین، در یک نگاه کلی، انسان دارای دو بعد جسمانی و روانی است؛ لذا در این نوشتار نیز تمرکز بر بررسی این دو بعد از دیدگاه قران و روایات بود. پژوهش حاضر از نوع توسعه‌ای و روش گردآوری داده‌ها، کتابخانه‌ای بود.بررسی‌های انجام شده نشان داد که اسلام دینی سلامت‌محور بوده که در آن تندرستی جسمانی و روانی به عنوان یکی از ارکان مهم در رشد و تعالی انسان، مورد توجه قرار گرفته است و جوامع انسانی در پرتو آموزه‌های آن و با رعایت دستورات و اعمال مراقبت‌ها می‌توانند به کمال صحت و سلامت خود دست یابند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

635 - وحی قرآنی و پدیدارشناسی وحی بر اساس نظریۀ رؤیای رسولانه (داوری میان نظریه‌های وحیانی بودن الفاظ قرآن و رؤیاانگاری وحی بر مبنای پاره‌ای از آیات قرآن)
سکینه چمن پیما عباس همامی ابراهیم کلانتری

نظریۀ وحیانی بودن الفاظ و ساختار کلامی قرآن نظریه‌ای غالب در میان اندیشمندان اسلامی در مسئلۀ چیستی و چگونگی وحی قرآنی از آغاز نزول وحی و پدیدار شدن تفسیر و مباحث علوم قرآنی تا کنون بوده است. با این وجود برخی از نویسندگان معاصر در یک نگاه نادر بر این باورند که قرآن محصول چکیده کامل

نظریۀ وحیانی بودن الفاظ و ساختار کلامی قرآن نظریه‌ای غالب در میان اندیشمندان اسلامی در مسئلۀ چیستی و چگونگی وحی قرآنی از آغاز نزول وحی و پدیدار شدن تفسیر و مباحث علوم قرآنی تا کنون بوده است. با این وجود برخی از نویسندگان معاصر در یک نگاه نادر بر این باورند که قرآن محصول نوعی مواجهۀ روحانی حضرت محمد (ص) در عالم رؤیا ست که طی آن حقایقی بر آن حضرت مکشوف و توسط ایشان به لباس الفاظ و ساختار عربی درآمده و عرضه گردیده است. این پژوهش کتابخانه‌ای که با روش توصیفی، تحلیلی به انجام رسید با تکیه بر پنج گروه از آیات قرآن که به نص یا ظواهر خود الفاظ و ساختار کلامی قرآن را نیز همانند محتوای آن از ناحیه خداوند دانسته‌اند، این نتیجه را به دست داد که نظریۀ وحیانی بودن الفاظ قرآن نظریه‌ای استوار و برآمده از آیات از قرآن کریم است و دیدگاه رؤیاانگاری وحی با جمع بزرگی از آیات ناسازگار است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

636 - نقش غلات در شکل‌گیری روایات سبعة أحرف
محمد عترت دوست

از جملۀ مباحث تخصصی در حوزه علوم و معارف قرآن کریم، نظریه نزول چندگانه قرآن کریم بر مبنای روایات سبعة أحرف است. گذشته از شناسایی زمینه صدور این روایات از پیامبر اکرم (ص)، آنچه در این میان حائز اهمیت بسیار بوده و باعث شده اختلاف‌نظرهای متعددی در میان عالمان شیعه ایجاد شو چکیده کامل

از جملۀ مباحث تخصصی در حوزه علوم و معارف قرآن کریم، نظریه نزول چندگانه قرآن کریم بر مبنای روایات سبعة أحرف است. گذشته از شناسایی زمینه صدور این روایات از پیامبر اکرم (ص)، آنچه در این میان حائز اهمیت بسیار بوده و باعث شده اختلاف‌نظرهای متعددی در میان عالمان شیعه ایجاد شود، وجود روایاتی دالّ بر تأیید این نظریه توسط ائمه صادقین (ع) است. ازآنجاکه این روایات در ظاهر با دیگر روایات ایشان مبنی بر نزول قرآن به حرف واحد مخالفت و تعارض داشته و زمینه طرح بحث از تحریف قرآن در نزد شیعیان را فراهم آورده است، لذا در این پژوهش تلاش شده با استفاده از دو روش نقد سندی و تحلیل تاریخی و توجه به گفتمان حاکم بر عصر ائمه صادقین (ع)، سبب صدور این روایات و ارتباط آن با جریان‌های مذهبی ـ اجتماعی صدر اسلام را تبیین نموده و نظر جدیدی در راستای فهم این‌گونه روایات بیان کنیم. توجه به جریان غلات، بررسی انگیزه آنان از طرح مبحث اختلاف قرائات قرآنی و چگونگی مواجهه اهل‌بیت (ع) با این اندیشه‌های غلط، ازجمله مباحثی است که در این مقاله بدان پرداخته شده. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

637 - تأثیر واقدی بر تفاسیر قرآن کریم: مطالعۀ موردی آیات مرتبط با غزوۀ احد
طیبه خزاعی حسن نقی زاده سهیلا پیروزفر صاحبعلی اکبری

واقدی مورّخ سدۀ 2ق در المغازی خود در پایان بررسی هر غزوه با استناد به آیات قرآن و بیان شأن نزول آن‌ها، ذکر مصداق، جزئیات قصص و شرح واژگان مانند یک مفسر به تبیین مفهوم آیه پرداخته است. مراجعۀ مکرر مفسران به کتاب او در دوره‌‌های مختلف تاریخی نشان می‌دهد کتاب مزبور علاوه ب چکیده کامل

واقدی مورّخ سدۀ 2ق در المغازی خود در پایان بررسی هر غزوه با استناد به آیات قرآن و بیان شأن نزول آن‌ها، ذکر مصداق، جزئیات قصص و شرح واژگان مانند یک مفسر به تبیین مفهوم آیه پرداخته است. مراجعۀ مکرر مفسران به کتاب او در دوره‌‌های مختلف تاریخی نشان می‌دهد کتاب مزبور علاوه بر آن که مأخذی مهم در تاریخ اسلام بوده، منبعی متقن برای مفسران نیز به‌شمار آمده است. با این مطالعه درصدد ایم گونه‌‌های تبیین این مورخ از آیات و موضع مفسران را در برابر این تبیین‌ها در مرور آیات نازل‌شده دربارۀ جنگ اُحُد بازشناسیم. بر اساس یافته‌‌های این مطالعه، گزارش‌‌های واقدی در تبیین 17 آیه از 22 آیۀ مرتبط با غزوۀ احد در سورۀ آل عمران، خاصّه در ترسیم جزئیات تاریخی با اعتماد بر آیات و روایاتْ مورد پذیرش مفسران واقع شده است. راه‌یابی ‌گزارش‌‌های ‌او در تفاسیر هم ارتباط با گرایش ‌تفسیری ‌مفسران‌، ویژگی‌‌های هر ‌عصر و نوعمخاطبان دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

638 - تحول معنای واژۀ اَهْل از دورۀ پیشااسلامی تا عصر نزول قرآن کریم
سید حسین موسوی دره بیدی امیر احمد نژاد

مطالعۀ تحول معنایی واژگان قرآن از عصر پیش از نزول تا ادوار بعد یک ضرورت است و فهم‌صحیح معنای آیات بدون آن میسر نیست. از جملۀ مؤلفه‌‌های تأثیرگذار در معنای واژگان، روابط آنها با همدیگر در متن، به‌ویژه رابطۀ هم‌نشینی کلمات است. در این مطالعه به تبیین محور‌های هم‌نشینی اهل چکیده کامل

مطالعۀ تحول معنایی واژگان قرآن از عصر پیش از نزول تا ادوار بعد یک ضرورت است و فهم‌صحیح معنای آیات بدون آن میسر نیست. از جملۀ مؤلفه‌‌های تأثیرگذار در معنای واژگان، روابط آنها با همدیگر در متن، به‌ویژه رابطۀ هم‌نشینی کلمات است. در این مطالعه به تبیین محور‌های هم‌نشینی اهل و مؤلفه‌‌های معنایی آن از دورۀ پیش از اسلام تا عصر نزول می‌پردازیم و می‌کوشیم نشان دهیم رابطۀ هم‌نشینی اهل و کاربست آن با ضمائر که در دورۀ پیش از اسلام مشاهده می‌شود به قرآن راه یافته، و همنشین‌‌های جدیدی نیز در عصر نزول به اهل افزوده شده که به توسعۀ کاربست‌‌های زبانی آن انجامیده است. واژۀ اهل فقط در قالب ترکیب اضافی در قرآن به‌کار رفته، و به لحاظ ساختار نحوی با اسم ظاهر و ضمیر هم‌نشین شده است. در میان اسم‌های ظاهر، واژۀ الکتاب و اسامی مکان بیش‌ترین هم‌نشینی را با اهل دارد؛ همچنان که اسامی پیامبران نیز، بیش‌ترین هم‌نشینی را همچون مرجع ضمائر متصل به اهل دارا است. همچنین، معنای اختصاص، تعلق و انس را در همۀ این همنشین‌ها می‌توان دید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

639 - معناشناسی تاریخی و فرهنگی سَبیل در قرآن کریم
احمد پاکتچی محمد حسن شیرزاد محمد حسین شیرزاد

سَبیل پُرکاربرد‌‌ترین واژۀ متعلّق به حوزۀ معنایی راه در عصر نزول است و به دلیل کاربرد در سیاق های متنوع گاه از نگاه عالمان مسلمان بر 14 معنای مختلف حمل شده است. مروری بر منابع لغوی و تفسیری گویای آن است که عالمان مسلمان اطلاع چندانی از فرایند ساخت و مؤلفه های معنایی سبی چکیده کامل

سَبیل پُرکاربرد‌‌ترین واژۀ متعلّق به حوزۀ معنایی راه در عصر نزول است و به دلیل کاربرد در سیاق های متنوع گاه از نگاه عالمان مسلمان بر 14 معنای مختلف حمل شده است. مروری بر منابع لغوی و تفسیری گویای آن است که عالمان مسلمان اطلاع چندانی از فرایند ساخت و مؤلفه های معنایی سبیل و ویژگی های این نوع از راه در بافت نزول نداشته اند. در مطالعۀ حاضر با هدف جبران این خلأ مطالعاتی می کوشیم با بهره گیری از روش های معناشناسی تاریخی و معناشناسی فرهنگی، معنای سبیل را آن‌گونه که در عصر نزول درک می شده است، تبیین کنیم. بدین منظور، با بررسی سابقۀ تاریخی مادۀ س ب ل برای نخستین بار بروز اشتراک لفظی در این ماده را خاطرنشان خواهیم کرد و نشان خواهیم داد که این ماده یک بار بر اثر الحاق پیش ساز س به بُن ثنایی ب ل، و بار دیگر با افزوده شدن پس ساز ل به بُن ثنایی س ب ساخته شده که دومی در ساخت واژۀ سبیل ایفای نقش کرده است. همچنین، خواهیم کوشید نشان دهیم سبیل در عصر نزول بر راه هایی اطلاق می شده است که از تعیّن خارجی، وضوح و شفّافیت برخوردار نبودند و جز با یاری جستن از راه بَلَدان، پیمایش آن‌ها ممکن نبود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

640 - تحلیل کهن‌الگویی رؤیای یوسف (ع) بر پایۀ نمادها و اسطوره‌های اقوام سامی
زهرا محققیان

یکی از مهم‌‌ترین زمینه‌های تحلیلی در بررسی متن ادبی قرآن کریم تحلیل کهن‌الگویی است که با رویکردی تاریخی ـ تطبیقی، مضامین و مفاهیم این متن مقدس را در ارتباط با ساختارهای روانی و فرهنگی مخاطبانش تفسیر و تأویل می‌کند. این رویکرد بیش‌ترین تأثیرات را از نظریات کارل گوستاو یو چکیده کامل

یکی از مهم‌‌ترین زمینه‌های تحلیلی در بررسی متن ادبی قرآن کریم تحلیل کهن‌الگویی است که با رویکردی تاریخی ـ تطبیقی، مضامین و مفاهیم این متن مقدس را در ارتباط با ساختارهای روانی و فرهنگی مخاطبانش تفسیر و تأویل می‌کند. این رویکرد بیش‌ترین تأثیرات را از نظریات کارل گوستاو یونگ دربارۀ ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوها پذیرفته است و به‌مثابۀ یکی از رویکردهای مهم در نقد ادبی معاصر به‌شمار می‌آید. مطالعۀ حاضر با این هدف صورت می‌گیرد که با کمک این رویکرد به بررسی رؤیای یوسف (ع) بپردازیم و زوایای کهن‌الگویی آن را به بحث و بررسی بگذاریم. سؤال اصلی در این پژوهش آن است که آیا می‌توان رؤیای یوسف (ع) را ــ چنان‌که در قرآن یاد شده است ــ از نظرگاه روان‌‌شناسی تحلیلی و رویکرد نقد کهن‌الگویی مطالعه کرد یا نه؛ و آیا می‌توان از این منظر، نمادهای بازتابیده در این رؤیا را تفسیر نمود و دریافت هریک چرا کاربسته شده‌اند یا نه. می‌توان چنین محتمل دانست که سجدۀ خورشید و ماه و ستارگان از هستۀ مرکزی کهن‌الگویی ناشی می‌شود که بازتاب آن را می‌توان در اساطیر دید. هرگاه چنین باشد، آنچه این آیه بازمی‌نمایاند، گرچه حکایت از رؤیا ست، به‌حقیقت روانِ جمعیِ قوم یوسف (ع) را آشکار می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

641 - نقد مقالۀ «جنگ» در دائرة‌المعارف قرآن لایدن و بررسی میزان هم‌آوایی آن با مطالعات معاصران
مریم فرضی عباس همامی

مدخل جنگ در دائرةالمعارف قرآن لایدن توسط پاتریشیا کرونه نگارش شده است. نویسنده به معرفی مشتقات جنگ‌های تاریخی در قرآن پرداخته و موضوعاتی چون توجیه جنگ در قرآن، شأن اخلاقی جنگ و نیز طرح انگیزه‌های آیاتی چون سیف و جزیه را مورد پژوهش قرار داده است. پژوهش حاضر در پاسخ به ای چکیده کامل

مدخل جنگ در دائرةالمعارف قرآن لایدن توسط پاتریشیا کرونه نگارش شده است. نویسنده به معرفی مشتقات جنگ‌های تاریخی در قرآن پرداخته و موضوعاتی چون توجیه جنگ در قرآن، شأن اخلاقی جنگ و نیز طرح انگیزه‌های آیاتی چون سیف و جزیه را مورد پژوهش قرار داده است. پژوهش حاضر در پاسخ به این پرسش که آرای کرونه در مدخل جنگ با سایر متون تفسیری چه هم‌آوایی دارد؟ به روش تحلیلی رویکرد این مدخل را بررسی کرده و با مراجعه به متون تفسیری و مبانی عقلی، چالش‌های مدخل را بازشناسی و مورد بررسی هم‌آوایی قرار داده است. کرونه با درکی که از مفهوم ظاهری این دسته از آیات قرآن به دست می‌آورد نکاتی نادرست را تقریر می‌کند. پژوهش بدست داده است که بین این مدخل با سایر مقالات لایدن و برخی مستشرقان هم‌سویی معناداری وجود دارد که از آن به هم‌آوایی تعبیر شده است. کرونه در برداشت‌های خود از آیات جنگ در قرآن شرایط زمان و مکان و همین‌طور سیاق آیات را منظور نکرده و با غفلت از آن‌ها در برداشت خود مسیر غیرقابل‌اعتمادی را طی کرده است. نمادی از هم‌آوایی اشکالات ستیزه‌جویانه بودن وتعارض در آیات جنگ با اندیشه‌های سایر خاورشناسان مشاهده می‌شود که خاستگاه اظهار نظرهای پاتریشیا کرونه است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

642 - تاریخ دانش تناسب آیات
عطیه اکبری محمد علی مهدوی راد روح الله شهیدی

علم مناسبت ازسدۀ 8ق همچون یک دانش مطرح شد و آن‌چه در کتب علوم قرآن همچون تاریخ این علم بیان می‌گردد معطوف به آثار این سده و بعد از آن است؛ آثاری که در آن‌ها به‌صراحت از انواع ارتباط و اتصال بین آیات و سُوَر سخن گفته شده است. این سؤال مطرح است که بستر پیدایی و نضج اندیشۀ چکیده کامل

علم مناسبت ازسدۀ 8ق همچون یک دانش مطرح شد و آن‌چه در کتب علوم قرآن همچون تاریخ این علم بیان می‌گردد معطوف به آثار این سده و بعد از آن است؛ آثاری که در آن‌ها به‌صراحت از انواع ارتباط و اتصال بین آیات و سُوَر سخن گفته شده است. این سؤال مطرح است که بستر پیدایی و نضج اندیشۀ تناسب چه بوده است و اندیشمندان مسلمان چه مسیری را طی کرده‌اند تا موضوع تناسبِ میان آیات و سور قرآن برای آنها به دغدغه‌ای علمی تبدیل شود. در این مطالعه می‌خواهیم از این فرضیه دفاع کنیم که ریشه‌های این اندیشه را باید ازسدۀ سق به بعد، و در حیطۀ اثبات اعجاز نظم قرآن و مفهوم نظم جستجو کرد. گسترش افق نگاه مفسران از ارتباط بین الفاظ به ارتباط بین آیات نقطۀ عطف این مسیر است که در آثار باقلانی به روشنی دیده می‌شود. پس از این مرحله در سدۀ 5ق ورود نگرش ارتباط‌گرا به کتب تفسیری همچون تبیان شیخ طوسی نیز بستری برای رشد دانش تناسب بود. درنهایت، در سدۀ 6ق تلاقی علم تفسیر با موضوع اعجاز بیانی قرآن که خاصه در تفسیر کشاف زمخشری مطرح شد، آغازی برای رشد و فراگیری این دانش در بین مفسران و دانشمندان گردید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

643 - شهید از گواه محکمه تا کشتۀ راه دین: زمینه‌های قرآنی شکل‌گیری انگاره
اشرف منتظری حامد خانی (فرهنگ مهروش)

شکل‌گیری دین اسلام همچون همۀ دیگر جنبش‌های بزرگ و تاریخ‌سازْ مرهون ازجان‌گذشتگی‌های فراوان بود. این‌گونه، از نخستین روز‌های آنْ مرگِ ایثارگرانه برای پیش‌بُردِ آرمان مقدسْ ارزشی مهم تلقی شد. برای اشاره به این مرگ در قرآن استعارۀ مرگ در راه خدا کاربرد یافت؛ استعار‌ه‌ای که چکیده کامل

شکل‌گیری دین اسلام همچون همۀ دیگر جنبش‌های بزرگ و تاریخ‌سازْ مرهون ازجان‌گذشتگی‌های فراوان بود. این‌گونه، از نخستین روز‌های آنْ مرگِ ایثارگرانه برای پیش‌بُردِ آرمان مقدسْ ارزشی مهم تلقی شد. برای اشاره به این مرگ در قرآن استعارۀ مرگ در راه خدا کاربرد یافت؛ استعار‌ه‌ای که کاربرد گستردۀ خود را برای دلالت بر این معنا به نفع تعبیر دیگری از دست داد و از گذشتۀ دوری که زمان دقیقش را هنوز نمی‌دانیم، تعبیر شهادت جای آن را گرفت؛ اصطلاحی که در زبان عربی پساقرآنی به معنای گواهی دادن در مَحاکم است و غالب کاربرد‌های قرآنی‌اش نیز بر همین معنا بازگردانده می‌شود. نمی‌توان به‌سادگی دریافت چه تشابهی میان مرگ ایثارگرانه با چُنین گواهی دادنی زمینه‌ساز کاربرد این استعاره شد، برقراری چُنین ارتباطی در چه دور‌ه‌ای و متأثر از چه عواملی روی داد، و این تعبیر تا دلالت بر مرگ قِدّیسانه چه مراحلی را طی کرد. پی‌جویی کاربرد‌های تعبیر شهید و هم‌خانواده‌های آن در قرآن از نگاه انتقادی و بازفهم معنای شهادت قرآنی برای تحلیل اسباب و علل و زمینه‌‌های برقراری پیوند یادشده موضوع این مطالعه است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

644 - تاریخ مفهوم «حمد»؛ بررسی تحولات معنایی از دوران پیشااسلامی تا قرآن کریم و فرهنگ اسلامی
محمد حسین اخوان طبسی امیرحسین حسین زاده ایوری مرتضی اوحدی

حمد مفهومی قرآنی است که با ورود به فرهنگ اسلامی دچار تغییرات اساسی در معنا شده است. اهل لغت و مفسران حمد را به معنای ستایش و ثنا (مدح) یا سپاس‌گذاری (شکر) دانسته‌اند. در روایات و فرهنگ اسلامی نیز همین معنا برای حمد بازتاب یافته است. این در حالی است که حمد در سابقه پیشا چکیده کامل

حمد مفهومی قرآنی است که با ورود به فرهنگ اسلامی دچار تغییرات اساسی در معنا شده است. اهل لغت و مفسران حمد را به معنای ستایش و ثنا (مدح) یا سپاس‌گذاری (شکر) دانسته‌اند. در روایات و فرهنگ اسلامی نیز همین معنا برای حمد بازتاب یافته است. این در حالی است که حمد در سابقه پیشا اسلامی خود و در زبان‌های سامی دو طیف معنایی را به‌همراه داشته است: نخست معنای آتش و گرما و دوم معنای اشتیاق، علاقه و لذت؛ که معنای دوم از معنای نخست ساخت یافته است. این شواهد معنایی نشان‌ می‌دهد که حمد در تاریخ حیات خود دچار تحولی اساسی در معنا شده است. حال پرسش اساسی درباره معنای حمد در قرآن کریم است؛ آیا حمد در قرآن امتدادی از معنای پیشااسلامی (معنای شوق)، یا همراستا با معنای دوره اسلامی (معنای سپاس و ستایش) است؟ این پژوهش می‌کوشد با رویکرد تاریخ مفهوم تحولات معنایی حمد را از دوران باستان تا عصر نزول قرآن و سپس دوره فرهنگ اسلامی رصد نماید. این پژوهش به این نتیجه دست یافته که معنای حمد در قرآن کریم در امتداد معنای پیشااسلامی خود (شوق، علاقه و توجه) است و نباید آن را بر معنای تحول یافته در دوران اسلامی (ستایش، سپاس) حمل نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

645 - مرور تاریخی نظریه‌های مختلف دربارۀ عدالت و پی‌جویی شواهد قرآنی مؤید هر نظریه
سید موسی هاشمی تنکابنی

مفهوم عدالت یکی از دغدغه‌های پایدار اندیشمندان در طول تاریخ بوده‌ که در قرآن نیز مورد توجه قرار گرفته است. مطالعۀ حاضر به بررسی سیر تاریخی قرآنی مفهوم عدالت پرداخته، و وجوه معنایی و گسترۀ کاربردی این واژه در تاریخ و قرآن را بررسی کرده است. این مطالعه بدست داده است که مف چکیده کامل

مفهوم عدالت یکی از دغدغه‌های پایدار اندیشمندان در طول تاریخ بوده‌ که در قرآن نیز مورد توجه قرار گرفته است. مطالعۀ حاضر به بررسی سیر تاریخی قرآنی مفهوم عدالت پرداخته، و وجوه معنایی و گسترۀ کاربردی این واژه در تاریخ و قرآن را بررسی کرده است. این مطالعه بدست داده است که مفهوم عدالت در متون کهن به برابری با گروه‌های برابر، مساوات و حذف طبقات، تأمین حداقل‌ها برای همه، برابری در اجرای قانون، حداکثر کردن سود، حمایت از گروه‌های محروم، برابری فرصت‌ها و آزادی انتخاب، معنا شده است. این مفهوم به مثابۀ یکی از واژگان کلیدی قرآن در عرصۀ ارتباطات اجتماعی بکار رفته است. بررسی این واژه در قرآن حاکی از این است که تعدیل کردن، به مساوات رفتار کردن، به رعایت انصاف در داوری، و عوض دادن از وجوه فعلی معنای عدالت به شمار می‌آید. معناهای برابر، مقدار، دادگری، فدیه، تحریف‌ناپذیری، و زوال‌ناپذیری از وجوه اسمی آن است. از منظر قرآن عدالت در تمام زوایای زندگی ساری است که گسترۀ سخن، رفتار با دشمنان، همسرداری، تعاملات اقتصادی، شهادت، داوری، قیام و عمل را دربر می‌گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

646 - نقش‌‌آفرینی «مَنْ» و «مَا» در بستر تاریخی ظهور قرائات
روح الله نجفی

برای فهم زمینه‌های تاریخی پیدایی قرائت‌های قرآن بررسی الگوهای تکرار شونده اختلاف قرائت اهمیتی ویژه دارد. به همین منظور در مقاله حاضر به جایگاه مَنْ و مَا در اختلاف قرائات نظر خواهیم کرد و با بررسی شواهدی متعدّد از اختلافات قاریان، نقش مَنْ و مَا را در پیدایی قرائات باز چکیده کامل

برای فهم زمینه‌های تاریخی پیدایی قرائت‌های قرآن بررسی الگوهای تکرار شونده اختلاف قرائت اهمیتی ویژه دارد. به همین منظور در مقاله حاضر به جایگاه مَنْ و مَا در اختلاف قرائات نظر خواهیم کرد و با بررسی شواهدی متعدّد از اختلافات قاریان، نقش مَنْ و مَا را در پیدایی قرائات باز خواهیم شناخت. در قرائت‌های قرآن دَوَران میان خوانش مَنْ ــ به فتح میم ــ و مِنْ ــ به کسر میم ــ به نحو تکرار شونده دیده می‌شود. از دیگر سو، گاه در قرائت‌های خارج از مصحف رسمی، مَنْ را به جای ما قرار داده‌اند. افزون بر این، دَوَران در مراعات لفظ یا مصداق مَنْ و مَا به اختلاف در خوانش مذکّر یا مؤنث پاره ای از افعال انجامیده است. می‌خواهیم در مطالعۀ حاضر از این فرضیه دفاع کنیم که انعطاف‌پذیری ساختارهای زبان عربی در کنار عاری بودن مصحف رسمی از علائم نقطه و اعراب، پیدایی و توسعۀ اختلاف قرائات را رقم زده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

647 - درآمدی بر پارادایم‌شناسی مطالعات تاریخی قرآن و حدیث با تکیه بر فلسفۀ علوم انسانی
سید محمدهادی گرامی فاطمه طیبی فرد

پارادایم‌شناسی مطالعات تاریخی قرآن و حدیث ـ شامل همه کوشش‌های مربوط به اعتبارسنجی منابع و همینطور فهم متن ـ در فضای آکادمیک بین‌المللی و همینطور ایران رونق و قوتی ندارد و البته، این وضعیت در ایران به مراتب بدتر است. پژوهشگران و دانشجویان این حوزۀ مطالعاتی، عموماً به‌طور چکیده کامل

پارادایم‌شناسی مطالعات تاریخی قرآن و حدیث ـ شامل همه کوشش‌های مربوط به اعتبارسنجی منابع و همینطور فهم متن ـ در فضای آکادمیک بین‌المللی و همینطور ایران رونق و قوتی ندارد و البته، این وضعیت در ایران به مراتب بدتر است. پژوهشگران و دانشجویان این حوزۀ مطالعاتی، عموماً به‌طور ناخوداگاه و خودکارشده تحت سلطۀ یک پارادایم به پژوهش می‌پردازند. نداشتن این خودآگاهی سبب می‌گردد که با تحول علوم ــ امری که امروزه رشد برق‌آسایی دارد ــ و ایجاد پارادایم‌های نوین، رویکردهای سنتی در قرآن و حدیث دچار چالش شوند و پرسش‌های جدید بدون پاسخ باقی بمانند. بدون شکل‌گیری یک خودآگاهی پارادایمی و همینطور آگاهی از پاردایم‌های نوین و رقیب، بی‌تردید عبور از این چالش‌ها و پاسخ به پرسش‌های جدید میسر نخواهد شد. فلسفه و پارادایم‌شناسی مطالعات تاریخی قرآن و حدیث پیشنهاد یک گرایش مطالعاتی جدید است که می‌تواند چارچوب مستقلی برای بررسی‌های پارادایمی و فلسفی در این حوزه ایجاد کند که براساس آن، فهم و تحلیل پرسش‌ها و دغدغه‌های سنتی و نوین در این زمینه آسان‌تر می‌شود. این مقاله نشان خواهد داد که به رغم مشکلات جدی که در حوزه پارادایم‌شناسی مطالعات تاریخی قرآن و حدیث ــ به خصوص در ایران ــ وجود دارد، با استفاده از فلسفۀ علوم انسانی ـ اجتماعی می‌توان ـ علاوه بر مباحث قبلی هم‌چون شکاکان/ بدبینان در خصوص منابع و تاریخی نگری/ پدیدارشناسی در خصوص فهم متن ـ دوگان‌های پارادایمی جدیدی هم‌چون کل‌گرایی/ فردگرایی، خودآئینی/ همنوع‌گرایی و اثبات‌گرایی/ تفسیرگرایی و... را برای پایه‌ریزی مباحث پارادایم‌شناسی مطالعات تاریخی قرآن و حدیث پیشنهاد داد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

648 - تاریخ بازداشت غیرقانونی در قرآن و عصر صدور حدیث
سید علی ربانی موسویان علی اصغر عوض پور کوشک

بازداشت و حبس از دیرینه تاریخ همواره یکی از مجازات های معمول نسبت به متخلفین از قوانین و مقررات ملل و نحل مختلف بوده است و در کنار آن همیشه بازداشت هایی غیرقانونی- به معنای اعم آن که شامل بازداشت به روش غیرقانونی و بازداشت بی گناهان است - رخ داده و یا امکان حدوث آن بوده چکیده کامل

بازداشت و حبس از دیرینه تاریخ همواره یکی از مجازات های معمول نسبت به متخلفین از قوانین و مقررات ملل و نحل مختلف بوده است و در کنار آن همیشه بازداشت هایی غیرقانونی- به معنای اعم آن که شامل بازداشت به روش غیرقانونی و بازداشت بی گناهان است - رخ داده و یا امکان حدوث آن بوده است. از بهترین منابع جهت مطالعه این موضوع در همه دورانها سند قطعی الصدور قرآن کریم است. همچنین برای بررسی این موضوع در عصر صدور حدیث یعنی عصر حضور معصومین از پیامبر اکرم تا آغاز زمان غیبت، تاریخ و منابع روایی است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی به دنبال میزان، کیفیت، مقایسه و جستجوی علل بازداشتهای غیرقانونی عصر مذکور است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که به استثناء دوران حکومت نبی و وصی، اهم بازداشت های غیرقانونی در این دوران آغاز شده و با گذشت زمان رو به فزونی داشته و نسبت به بازداشت مذکور قرآنی در زمان انبیاء گذشته چون یوسف شدت عمل داشته و بیشتر جنبه و علل سیاسی داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

649 - مواجهۀ قرآن با برده داری در سیر خطی نزول
احمد ربانی خواه فرزاد دهقانی محمد علیمحمدی

قرآن آخرین کتاب وحیانی و معجزه فرازمانی و فرامکانی دین اسلام است که با نزول آن سنت های جاهلی ریشه کن شد و فرهنگ اصیل وحیانی جایگزین آن شد. یکی از اصلی ترین شاخصه های قرآن در مبارزه با سنت های جاهلی، نگاه تدریجی در سیر خطی نزول است و این مهم به سبب توجه به مقتضیات زمان، چکیده کامل

قرآن آخرین کتاب وحیانی و معجزه فرازمانی و فرامکانی دین اسلام است که با نزول آن سنت های جاهلی ریشه کن شد و فرهنگ اصیل وحیانی جایگزین آن شد. یکی از اصلی ترین شاخصه های قرآن در مبارزه با سنت های جاهلی، نگاه تدریجی در سیر خطی نزول است و این مهم به سبب توجه به مقتضیات زمان، مخاطبان و در نهایت تثبیت احکام است. یکی از این موضوعات، مسئله برده داری و احکام مربوط به آن است که پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری کتابخانه ای- استنادی به دنبال پاسخ به این پرسش ها است که چرا قرآن یک باره حکم به آزادی بردگان نداده است؟ و قرآن در سیر خطی نزول خود آزادی بردگان را چگونه به تصویر کشیده است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که حکم تدریجی آزادی برده بر پایه شرایط آن روز جامعه صادر شده و برای جلوگیری از بر هم خوردن نظم اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه آن روز بوده است. مواجهۀ قرآن با برده داری در سه مرحلۀ نخست، میانی و نهایی پی ریزی شده است. مرحلۀ نخست متضمن چهار گام: شوق انگیزی برای آزادسازی بردگان، عزیز و محبوب نمودن یک برده، دعوت به برابری میان مالکان و بردگان و مجوز ازدواج کنیزان با مردان آزاد می باشد. مرحلۀ میانی دربردارندۀ چهار گام: هزینه کردن دارایی برای آزادی بردگان از مصادیق نیکی، برتری اجتماعی بردگان مؤمن بر مشرکان آزاد، آزادی برده به دست پیامبر اکرم (ص)، بالا بردن مقام کنیزان مؤمن و بیان جزئیات ازدواج آنان است. مرحلۀ نهایی در پنج گام: آزادسازی بردگان مؤمن، جریمه و انواع کفّارات، آزادی بردگان با مکاتبه، آزاد کردن یک برده و آزادسازی بردگان به عنوان یکی از مصارف زکات به انجام می رسد. در نهایت بردگان از شهروند فرودین، به انسان های آزادی تبدیل شدند که ملاک برتری تقوا بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

650 - کارکرد سوره‌های آغازین دورۀ مکی همراه با قرائن تاریخی و عقلی در بازیابی کیفیت دعوت پیامبر اکرم (ص) در آغاز رسالت
مجتبی محمدی انویق

دربارۀ چگونگی دعوت پیامبر اکرم (ص) در سه سال نخست بعثت، اختلاف شده است. دیدگاه رایج آن است که پیامبر اکرم (ص) در سه سال نخست رسالت، مردم را مخفیانه به اسلام دعوت می‌کرد. از سوی دیگر، شماری از محققان، این دیدگاه را نمی‌پذیرند و بر این باورند که دعوت اسلامی از همان ابتدای چکیده کامل

دربارۀ چگونگی دعوت پیامبر اکرم (ص) در سه سال نخست بعثت، اختلاف شده است. دیدگاه رایج آن است که پیامبر اکرم (ص) در سه سال نخست رسالت، مردم را مخفیانه به اسلام دعوت می‌کرد. از سوی دیگر، شماری از محققان، این دیدگاه را نمی‌پذیرند و بر این باورند که دعوت اسلامی از همان ابتدای بعثت، به صورت علنی انجام گرفته است. در میان این اختلاف‌ها، تاریخ‌گذاری و بررسی سوره‌های آغازین دورۀ مکی به روش توصیفی - تحلیلی در کنار توجه به نقل‌های معتبر تاریخی و روایات تفسیری بسیار راهگشاست و نشان از آن دارد که اصل دعوت پیامبر اکرم (ص) مخفیانه نبوده است. لحن صریح و قاطعانۀ سوره‌های نخستین قرآن در برخورد با مشرکان و دستور اکید به پیامبر اکرم (ص) جهت مقابلۀ جسورانه با معاندان، علنی بودن دعوت پیامبر اکرم (ص) در آن دوران را تأیید می‌کنند. استخفای مطرح‌شده در روایات، مربوط به موقعیت‌های خاص برخی از اصحاب پیامبر اکرم (ص) است که با توجه به نداشتن پشتوانۀ اجتماعی مناسب، قادر به علنی کردن اسلام خویش نبودند و جهت جلوگیری از کشمکش‌ها و آسیب‌های احتمالی، ایمان خود را تا زمان بهبود شرایط پنهان می‌داشتند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

651 - تحلیل تاریخی دیدگاه‌ها درباره نقش حجاج‌بن‌یوسف ثقفی در تثبیت متن نهایی قرآن
هادی غلامرضائی کاوس روحی برندق

در کتب علوم قرآنی شاهد مطالب متعدد و گاه متناقضی درباره نقش حَجّاج در رسمیت‌یافتن متن کنونی قرآن کریم هستیم. شخصیت حجاج و‌‌‌ به‌ویژه روایت سجستانی از تغییرات‌‌‌ یازده‌گانه او بهانه‌‌‌‌ای برای تشکیک در اصالت تاریخی قرآن‌ شده‌است. در این مقاله با روش توصیفی‌ ـ تحلیلی‌‌‌ ب چکیده کامل

در کتب علوم قرآنی شاهد مطالب متعدد و گاه متناقضی درباره نقش حَجّاج در رسمیت‌یافتن متن کنونی قرآن کریم هستیم. شخصیت حجاج و‌‌‌ به‌ویژه روایت سجستانی از تغییرات‌‌‌ یازده‌گانه او بهانه‌‌‌‌ای برای تشکیک در اصالت تاریخی قرآن‌ شده‌است. در این مقاله با روش توصیفی‌ ـ تحلیلی‌‌‌ به‌سراغ منابع علوم قرآنی، به‌ویژه تاریخ قرآن، رفته و ضمن گردآوری اقوال مختلف علمای مسلمان و مستشرقین و نقد آن‌ها،‌‌‌ به‌تحلیل تاریخی این موضوع پرداخته‌ایم‌که حجاج چه کاری را در رابطه با قرآن انجام داد و انگیزه او از این کار چه بود؟ مطابق این تحقیق، روایت سجستانی با ارائه توضیحاتی قابل پذیرش است و منافاتی با وثاقت تاریخی قرآن ندارد. کار اصلی حجاج ترویج مصحف عثمانی و تکمیل پروژه توحید مصاحف و از بین‌‌‌‌‌بردن قرائات شاذ‌‌‌ به‌ویژه قرائات ابن‌مسعود‌ بوده‌است؛ هدفی‌که حجاج نیز همانند عثمان در تحقق کامل آن ناکام ماند. انگیزه او نیز حب عثمان و بغض قاریان و موالی‌‌‌ به‌خاطر حضور در جنگ ابن‌اشعث بود؛ جنگی‌که می‌رفت نه تنها تومار حجاج و بنی‌امیه بلکه خلافت اسلامی را برای همیشه درهم بپیچد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

652 - بـررسی سیر تطور تاریخی "انشقاق قمر" در تفاسیر
طاهره عبدالحسینی حسین آبادی سوسن آل رسول محمد حسین توانایی

یکی از مناقشه برانگیزترین آراء در بین مفسرین قرآن، درباره تفسیر آیات ابتدایی سوره قمر و استناد آن به وقوع شق‌القمر در زمان حیات رسول‌اکرم(ص) یا یکی از علائم قیامت می‌باشد. از آنجایی که یکی از راه‌های پردازش متون، توجه به سیر تاریخی و فراوانی آن‌ها در منابع اسلامی است مق چکیده کامل

یکی از مناقشه برانگیزترین آراء در بین مفسرین قرآن، درباره تفسیر آیات ابتدایی سوره قمر و استناد آن به وقوع شق‌القمر در زمان حیات رسول‌اکرم(ص) یا یکی از علائم قیامت می‌باشد. از آنجایی که یکی از راه‌های پردازش متون، توجه به سیر تاریخی و فراوانی آن‌ها در منابع اسلامی است مقاله حاضر به تحلیل ریشه‌ها و روند تاریخی ورود و رشد این نظریه‌ها می‌پردازد. اطلاعات این تحقیق از منابع مکتوب روایی و تفسیری، جمع‌آوری و سپس با روش توصیفی– تاریخی تحلیل شده است. بر اساس مطالعات انجام‌ شده از عصر صحابه و تابعین تا قرن پانزدهم نتایج نشان می‌دهد نظریه انشقاق‌قمر در آینده تا اواسط قرن چهارم در کتاب‌های تفسیری وجود نداشته است. روایات مورد استناد این دسته همه با فاصله زیاد از عصر نزول بوده، چنانچه فریقین در صحت سندی آن‌ها تشکیک کرده‌اند. سایر دلایل مطرح شده توسط این دسته نیز متناسب با ورود اندیشه‌های تازه در جامعه به مرور رشد کرده تا بدان‌جا که در عصر حاضر استبعاد وقوع این معجزه با علم روز بیشتر مورد توجه بوده است. البته در مقابل این تفسیر، اکثریت مفسرین قائل به صحت و گاه تواتر در احادیث دال بر وقوع شق‌القمر به‌عنوان معجزه رسول‌اکرم(ص) شده و به تناسب زمانه به مقابله اجمالی یا تفصیلی با ادله مخالفین پرداخته‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

653 - نقش نهاد خویشاوندی در تأمین امنیت از منظر قرآن کریم با رویکرد انسان‏شناسی تاریخی
محمود کریمی محمدحسین شیرزاد محمدحسن شیرزاد

امنیت از ضروری ترین نیازهای آدمی در سرتاسر جهان است که شیوه تأمین آن، به طور گسترده مورد توجه قرآن کریم قرار گرفته است. با این حال، فاصله های تاریخی و گفتمانی از بافت نزول موجب شده است که آموزه های امنیتیِ قرآن کریم غالباً منحصر به مفاهیمی چون جهاد یا آیاتی چون انفال/60 چکیده کامل

امنیت از ضروری ترین نیازهای آدمی در سرتاسر جهان است که شیوه تأمین آن، به طور گسترده مورد توجه قرآن کریم قرار گرفته است. با این حال، فاصله های تاریخی و گفتمانی از بافت نزول موجب شده است که آموزه های امنیتیِ قرآن کریم غالباً منحصر به مفاهیمی چون جهاد یا آیاتی چون انفال/60 شود و ابعاد مهم دیگری از آن از نظرها دور بماند. به منظور جبران بخشی از این خلأ مطالعاتی، در نوشتار حاضر کوشش می شود با اتّخاذ رویکرد انسان شناسی تاریخی به امنیت، یکی از منابع اصلی اما مغفول و کم شناخته ی امنیت در بافت نزول ـ یعنی نهاد خویشاوندی ـ به مطالعه گذاشته شود و بخش مهمی از آموزه های قرآنی در این باره بازکاویده شود. این پژوهش نشان می دهد که قرآن کریم برای بسط امنیت در جامعه، از ظرفیت این نهاد اجتماعی بهره برده و به طور ویژه از نقش خویشاوندی نَسَبی، خویشاوندی سَبَبی و خویشاوندی استعاره بنیاد در تأمین امنیت سخن گفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

654 - بررسی تحلیلی تاریخی عدم ذکر نام امام علی علیه السلام در قرآن کریم «از منظر آزمون الهی»
محمود خوران علی محمدی آشنانی

عدم‌وجود نام امام‌علی(ع) در متن قرآن‌کریم، از یک‌سو، پاره‌ای از اخباریان‌شیعه را برانگیخته تا به‌استناد برخی از روایات، از حذف نام آن‌حضرت از قرآن‌کریم، سخن بگویند و ازسوی‌دیگر، برخی از مخالفان شیعه آن را ابزار شبهه افکنی در خلافت بلافصل امام علی(ع) قرار داده اند؛ عدم‌ذ چکیده کامل

عدم‌وجود نام امام‌علی(ع) در متن قرآن‌کریم، از یک‌سو، پاره‌ای از اخباریان‌شیعه را برانگیخته تا به‌استناد برخی از روایات، از حذف نام آن‌حضرت از قرآن‌کریم، سخن بگویند و ازسوی‌دیگر، برخی از مخالفان شیعه آن را ابزار شبهه افکنی در خلافت بلافصل امام علی(ع) قرار داده اند؛ عدم‌ذکر نام در نصّ تنزیلی قرآن‌کریم، مبتنی بر علل و مصالح متعدّدی است؛ یکی‌از ‌دلایلی که تاکنون مورد بررسی علمی قرار نگرفته، سنّت آزمون‌الهی در خلافت پیامبر اعظم(ص) است. پژوهۀ پیشِ‌رو، با روش توصیفی-تحلیلی و بااستناد به‌آیات، روایات وشواهد‌تاریخی،رفتار گروه‌های دخیل در آزمون شناخت و پیروی از رهبر الهی را در جامعۀ معاصر نبوی ، مورد بررسی قرارداده ‌‌&lrm;‌و سپس نقش بی‌بدیل عدم‌ذکر نام امام‌علی(ع) درآشکارسازی منویات باطنی افراد وتحقّق بهینۀ این آزمون مهمّ را باز نمایانده‌است. همچنین در فرض ذکر نام، پیامدهای احتمالی خطرناکتر آن را، پیش رو نهاده‌است.ضمنا پیش از ورود به بحث آزمون الهی، با بیان مراد برخی روایاتِ مدّعیِ ذکر نام، شبهۀ آن برطرف شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

655 - بررسی تطبیقی رسم‌الخط مصحف تاشکند با قواعد و نقل‌های تاریخی رسم‌المصحف
مجتبی محمدی انویق مرتضی توکلی مرتضی رحیمی آهنگرکلایی

علم رسم‌المصحف، از قواعد و روش‌هایی در باب کتابت قرآن سخن می‌گوید که به واسطۀ منقولات دانشمندان از مصاحف کهن، در دسترس قرار گرفته‌اند. کتاب‌های المقنع و مختصر التبیین، مهم‌ترین منابع دانش رسم‌المصحف به شمار می‌روند که در نگارش اکثر مصاحف جهان اسلام مورد استفاده قرار گرف چکیده کامل

علم رسم‌المصحف، از قواعد و روش‌هایی در باب کتابت قرآن سخن می‌گوید که به واسطۀ منقولات دانشمندان از مصاحف کهن، در دسترس قرار گرفته‌اند. کتاب‌های المقنع و مختصر التبیین، مهم‌ترین منابع دانش رسم‌المصحف به شمار می‌روند که در نگارش اکثر مصاحف جهان اسلام مورد استفاده قرار گرفته‌اند؛ چنان‌که به نویسندگان آن‌ها، لقب شیخین علم رسم‌المصحف اطلاق شده است. این مقاله کوشیده است که رسم کلمات مصحف تاشکند به‌عنوان معروف‌ترین مصحف از حیث انتساب به خلیفۀ سوم را با نقل‌های دو کتاب مذکور مقایسه کرده و میزان انطباق گزارش‌های رسم‌المصحف را با رسم نمونه‌ای از مصاحف کهن ارزیابی کند. رسم کلمات در مصحف تاشکند سه دسته‌ است: 1- رسم‌هایی که با نقل‌های شیخین همخوانی دارد؛ 2- رسم‌هایی که تنها با نقل‌های یکی از شیخین همخوانی دارد؛ 3- رسم‌هایی که با نقل‌های شیخین ناهمخوان است. رسم‌های ناهمخوان با نقل‌های شیخین در مصحف تاشکند، به دو بخش قابل تقسیم است: الف) رسم‌هایی که عالمانی دیگر، آن‌ها را در گزارش‌های خود، نقل کرده‌اند؛ ب) رسم‌هایی که برای آن‌ها گزارشی یافت نمی‌شود. نتیجۀ پژوهش حاضر نشان از آن دارد که گزارش‌های علم رسم‌المصحف باید با مراجعۀ مستقیم به مصاحف کهن، تکمیل و در مواردی اصلاح شوند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

656 - بررسی تحول معناشناسی تاریخی واژه کفر در قرآن
عباسعلی رستمی ثانی

کفر از موضوعات مهم و کلیدی در ایین اسلام است وبه نظر می رسد این واژه در قرآن معنای عامی دارد و در شرایط کنونی در محافل پژوهشی وسیاسی جهان بویژ ه دنیای اسلام از حساسیت خاصی برخور دار است واژه کفردر قرآن بیش از پانصد بار در اشکال و معانی مختلف استعمال شده که آثار واحکام م چکیده کامل

کفر از موضوعات مهم و کلیدی در ایین اسلام است وبه نظر می رسد این واژه در قرآن معنای عامی دارد و در شرایط کنونی در محافل پژوهشی وسیاسی جهان بویژ ه دنیای اسلام از حساسیت خاصی برخور دار است واژه کفردر قرآن بیش از پانصد بار در اشکال و معانی مختلف استعمال شده که آثار واحکام متفاوتی را در بر دارد به عنوان مثال اگر کفر به معنای الحاد،شرک،ارتداد،نفاق و... باشد سبب خروج از اسلام است واشخاص در این صورت از حقوق شهروندی از جمله ارث ، ازدواج و. . . محروم می شوند ، مال، عرض وجان آنان محترم شمرد ه نمی شود ودر اخرت گرفتار عذاب شدید و در جهنم جاودانه می ما نند وکفر به این معنی نیزبا شرا یطی حکم قتل را در پی دارد اما کفر به معنای نا سپاسی، کشاورز ، ارتکاب معصیت، بیزاری انکار طاغوت و. . . به معنای خروج از ایمان است نه اسلام ،اگر چه گناهی مر تکب شده ا ند اما هیچگونه محرومیتی در دنیا وعذابی جاودانه در اخرت به دنبال ندارد،وحکم قتل در باره انها منتفی است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

657 - بررسی سیر تاریخی اعتقادات سلفیه در توحید ذاتی با محوریت «أیسر التفاسیر لکلام العلی الکبیر»
علیرضا موسوی نصر مرتضی ایروانی نجفی محمد علی رضایی کرمانی نسب پور

سلفیه، اندیشه و جریانی اجتماعی و مذهبی میان اهل سنت است که راه‌ حل مشکلات مسلمانان را پیروی از شیوه سلف (مسلمانان متقدم) می‌داند. اما آنان در این مسیر به دلیل دوری از یکی از ثقلین که عترت پیامبر اسلام (ص) است دچار خطاهای فراوانی شدند و نظرات مخالف با عقل و اندیشه سلیم ر چکیده کامل

سلفیه، اندیشه و جریانی اجتماعی و مذهبی میان اهل سنت است که راه‌ حل مشکلات مسلمانان را پیروی از شیوه سلف (مسلمانان متقدم) می‌داند. اما آنان در این مسیر به دلیل دوری از یکی از ثقلین که عترت پیامبر اسلام (ص) است دچار خطاهای فراوانی شدند و نظرات مخالف با عقل و اندیشه سلیم را به جامعه عرضه داشتند، و از این رو از جانب مذاهب مختلف اسلامی مورد هجمه و انتقاد قرار گرفتند، و امروزه با پیشرفت سطح علمی جامعه، این هجمه‌ها و انتقادات بیشتر شده و سوالات فراوانی و اشکالات بسیاری در ذهن جوانان و روشنفکران دربارۀ اعتقادات آنان مطرح شده است، و آنان با اعتقادات سابق نمی‌توانند پاسخگوی این سوالات باشند. یکی از این مسائل مبحث توحید ذاتی است که در تقسیم بندی‌های خود هیچگاه به آن اشاره نمی‌کردند، چرا که توحید ذاتی با اعتقاد آنان به جسمانیت پرودگار در تناقض آشکار می‌باشد، اما امروزه در مقام پاسخگویی به جوانان نظراتی از الجزائری که از بزرگان سلفیه در دوران معاصر است در تقسیم بندی‌های توحید مشاهده می‌گردد. وی توحید ذاتی را اثبات می‌نماید هر چند که در مقام تفسیر آیات دچار تناقض گویی می‌گردد، و در عمل با احتیاط فراوان، مخالف سخنان خود را ارائه می‌دهد. این نوشتار برآن است تا اعتقادات او را در توحید ذاتی مورد واکاوی قرار دهد، و تحول نظرات سلفیان را در گذر زمان به نمایش گذارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

658 - نقش تاریخ و جغرافیا در تفسیر و رمزگشایی از آیات 18 و 19 سوره سبأ
حمزه قربانی محسن توکلی

تأثیر گذاری بهتر آیات قرآن کریم بر مخاطبان، مستلزم تصویر سازی روشن از آنها است و این مهم در قصص تاریخی قرآن با بهره گیری از علوم تاریخ و جغرافیا انجام می‌گیرد. از جمله‌ی این قصص، قصه‌ی عبرت آموز قوم سبأ در سوره‌ی سبأ است. سبأ و سبئیان در تحقیقات مختلفی مورد بررسی قرار گ چکیده کامل

تأثیر گذاری بهتر آیات قرآن کریم بر مخاطبان، مستلزم تصویر سازی روشن از آنها است و این مهم در قصص تاریخی قرآن با بهره گیری از علوم تاریخ و جغرافیا انجام می‌گیرد. از جمله‌ی این قصص، قصه‌ی عبرت آموز قوم سبأ در سوره‌ی سبأ است. سبأ و سبئیان در تحقیقات مختلفی مورد بررسی قرار گرفته‌اند، امّا تا کنون هیچ تحقیقی در مورد شهرهای مبارک (الْقُرَى الَّتى بَارَکْنَا) و شهر و روستاهای نمایان (قُرًى ظَاهِرَة) در آیات 18و19 این سوره، صورت نگرفته و در تفاسیر مختلف تنها گمانه‌زنی‌هایی در مورد مکان‌های مذکور در این دو آیه انجام شده که تا کنون بررسی علمی نشده‌ است. این پژوهش به کمک اسناد تاریخی ـ جغرافیایی و همچنین اصول عقلی، با بررسی علمی مناطق ذکر شده در این دو آیه، تصویر روشنی از آیات ارائه داده و به این نتیجه رسیده است که مناطق مورد نظر در این دو آیه، نمی تواند فاصله بسیار دوری از سرزمین اصلی سبأ داشته باشد و به احتمال زیاد، قرآن به مناطق حومه‌ی شهر مأرب امروزی در یمن اشاره کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

659 - ارزیابی دیدگاه ها و روش‌ خاورشناسان در نقد ادبی تاریخی متن قرآن
حسن رضایی هفتادر محمد درگاه زاده صفر نصیریان

امروزه شناخت دقیق و مبنایی دیدگاه های انتقادی خاورشناسان و روش های پژوهشی آن ها درباره قرآن و نقد علمی این دیدگاه ها بر اساس مبانی دینی و عقلی استوار، ضرورتی انکارناپذیر است. روش نقد ادبی تاریخی، یکی از روش های انتقادی است که خاورشناسان درباره قرآن به کار گرفته اند. در چکیده کامل

امروزه شناخت دقیق و مبنایی دیدگاه های انتقادی خاورشناسان و روش های پژوهشی آن ها درباره قرآن و نقد علمی این دیدگاه ها بر اساس مبانی دینی و عقلی استوار، ضرورتی انکارناپذیر است. روش نقد ادبی تاریخی، یکی از روش های انتقادی است که خاورشناسان درباره قرآن به کار گرفته اند. در این راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا با روش تحلیلی توصیفی به تبیین و ارزیابی دیدگاه های آن ها در خصوص کاربست روش نقد ادبی تاریخی درباره متن قرآن بپردازد. انتقادات ادبی تاریخی خاورشناسان بر قرآن، از سه جهتِ پیدایش متأخر متن قرآن، نموّ قرآن در محیط یهودی- مسیحی و مجادله قرآن با مخالفان مطرح است. دیدگاه های مذکور، از جهاتی مانند نوع نگاه به هویت علم تاریخ، تأثیرپذیری قرآن از متون توحیدی پیشین و عدم توجه به ویژگی های متنی قرآن، مثل عدم اختلاف در بیان، اصلاح گری و دعوت به جدل مثبت مشکل دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

660 - رهیافت های تاریخی هجرت نبوی(ص) در تبیین مولفه های اجتماعی و سیاسی تمدن سازِ قرآن
سعید حمیدی

بررسی رهیافت های تاریخی عصر پیامبر(ص) با هدف تبیین مولفه های تمدن سازِ قرآن، پایدارترین الزامات اجتماعی و سیاسیِ جوامع اسلامی را پیش روی متفکران و سیاست گذاران قرار می دهد. اهمیت این مطالعه زمانی دو چندان خواهد بود که اذعان گردد، نیل به پیشرفت مقبول و تمدن مطلوب که از آ چکیده کامل

بررسی رهیافت های تاریخی عصر پیامبر(ص) با هدف تبیین مولفه های تمدن سازِ قرآن، پایدارترین الزامات اجتماعی و سیاسیِ جوامع اسلامی را پیش روی متفکران و سیاست گذاران قرار می دهد. اهمیت این مطالعه زمانی دو چندان خواهد بود که اذعان گردد، نیل به پیشرفت مقبول و تمدن مطلوب که از آرزوهای مکتوم و یا مصرّح مصلحان و خیرخواهان اسلامی می باشد، بدون بازکاوی ارزشهای مدنیِ منبعث از دوره هجرت نبوی(ص)، تلاشی کم ثمر و گاهاً بی اثر خواهد بود. لذا این پژوهش توصیفی- تحلیلی درصدد پاسخ بدین سوال اصلی است که کدامیک از رهیافت های تاریخی مقارن با هجرت نبوی(ص)در تبیین مولفه های اجتماعی و سیاسی تمدن ساز قرآن نقش آفرینی داشتند؟ باستناد آیات الهی و مراجعه به منابع کتابخانه ای نتایج نشان می دهد مقارن با هجرت رسول الله(ص)، لزوم تغییر بنیادین و همسو با مولفه های اجتماعی و سیاسی تمدن سازِ قرآن در تحقق جامعه نبوی(ص) ناگزیر می نمود؛ بنابراین در اندک زمانی تحولاتی همچون لغو تعرب و تقویت تعلق اجتماعی با اتکاء به تحضر و نسخ امتیازات قبائل، حیاتی نوین مبتنی بر نظام شهرنشینی را به ارمغان آورد؛ بطوریکه ضمن دعوت به برابری مدنی، با خلق مفهوم امت اسلامی در سایه اخوت و تدوین قانون اساسی با هدف مسئولیت پذیری شهروندان، انتظام اجتماعی جایگزین زندگی بَدوی گردید. سرانجام تامین امنیت با تعیین مرزهای جغرافیای سیاسی و ضرورت کسب دستآوردهای عزت طلبانه برای مومنین، مولفه های تمدن سازِ قرآن را در ساختار سیاسی نوبنیان تقویت نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

661 - تحلیل و نقد دیدگاه مفسّران عامّه در سده‌های مختلف پیرامون تبیین مفهوم مودّت ذی القربی
صدیقه امینی محمد رضا آرام امیر توحیدی

واژه‌ی مودّت به معنای محبّت شدید دوسویه میان اشخاص است که می‌تواند بر اساس متعلّق آن ممدوح یا مذموم باشد و چنان جاذبه دارد که محب را به اسوه‌پذیری و پیروی از محبوب وا می‌دارد. براساس نظر علمای امامیّه ترکیب"مودّت ذی القربی" اگر در ارتباط با نبی اکرم (ص) به کار رود، تنها چکیده کامل

واژه‌ی مودّت به معنای محبّت شدید دوسویه میان اشخاص است که می‌تواند بر اساس متعلّق آن ممدوح یا مذموم باشد و چنان جاذبه دارد که محب را به اسوه‌پذیری و پیروی از محبوب وا می‌دارد. براساس نظر علمای امامیّه ترکیب"مودّت ذی القربی" اگر در ارتباط با نبی اکرم (ص) به کار رود، تنها به معنای دوستی و محبّت همراه با پیروی و ولایت‌پذیری از ائمه اثنی عشر (ع) و حضرت زهرا (س) است. این درحالی است که اکثر علمای عامّه این دیدگاه را نمی‌پذیرند و در خصوص مفهوم مذکور آرای دیگری را ارائه داده‌اند. بررسی دقیق دیدگاه مفسّران عامّه نشان می‌دهد که در سده‌های مختلف، آرای گوناگونی در تبیین مفهوم مورد بحث بیان شده تا جایی که برخی آن را دوستی و محبّت انصار به پیامبر (ص) و قریش بیان کرده‌اند و بسیاری نیز دوستی قریش نسبت به پیامبر (ص) و عدم دشمنی با ایشان را رأی مختار برگزیده‌اند. بر این اساس گفتمان بنیادین نوشتار حاضر ضمن اشاره به معناشناسی واژگان مرتبط با موضوع، بر اساس داده‌های کتابخانه‌ای، آرای مفسران عامّه در تبیین مفهوم مذکور را بیان می‌کند و به بررسی و نقد این دیدگاه‌ها می‌پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

662 - اعتبارسنجی نظریۀ تصریف در حوزۀ جمع قرآن در عصر خلفاء
حامد شریفی نسب

با ابداع نظریۀ تصریف، برخی تلاش کرده‌اند که تاریخ جمع قرآن را با این نظریه پیوند دهند. بر اساس نظریۀ تصریف، پیامبر اکرم(ص) عموم صحابه را به دخل و تصرف در مفردات و ترکیبات آیات قرآن کریم تشویق و تحسین می‌کرد و خود نیز به تصریف آیات اقدام می‌کرد. ادعای ارتباط این نظریه با چکیده کامل

با ابداع نظریۀ تصریف، برخی تلاش کرده‌اند که تاریخ جمع قرآن را با این نظریه پیوند دهند. بر اساس نظریۀ تصریف، پیامبر اکرم(ص) عموم صحابه را به دخل و تصرف در مفردات و ترکیبات آیات قرآن کریم تشویق و تحسین می‌کرد و خود نیز به تصریف آیات اقدام می‌کرد. ادعای ارتباط این نظریه با تاریخ جمع قرآن نیز این‌گونه مطرح شده است که عملکرد پیامبر(ص) در گسترش تصریفات صحابه، موجب پدید آمدن اختلافات در قرآنی پنداشتن برخی تصریفات شد که پس از رحلت پیامبر(ص)، خلیفۀ دوم پیشنهاد گردآوری قرائات تصریفی پیامبر(ص) را به ابوبکر می‌دهد و از دست‌رسی مردم به آن قرائات تصریفی جلوگیری می‌کند و سپس عثمان همۀ قرائات تصریفی را از بین می‌برد تا متن قرآن به صورت یکسان باقی بماند. پژوهش حاضر با هدف جلوگیری از رواج نظریات باطل و بی‌اساس، به نقد ادعای پیوند تاریخ جمع قرآن با نظریۀ تصریف پرداخته و نشان داده است که این ادعا همانند اصل نظریۀ تصریف، بر مبانی فکری اهل‌سنت، روایاتی ضعیف، برداشت‌های نادرست، تأویل گستردۀ روایات و گزارش‌های تاریخی و ادعاهای متناقض پایه‌گذاری شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

663 - بررسی و نقد رویکرد تاریخی‌نگرانه آنال در آرای قرآنی محمد ارکون
علی شریفی ابوالفضل خوش منش

محمد ارکون به عنوان یکی از نومعتزلیان پیرو مکتب تاریخ‌نگاری نوین (آنال) بر آن است که برای ارائه یک تفسیر از متن باید از شرایط اجتماعی و دوران تاریخیِ اثر و دیگر عناصر فرهنگی مؤثر در متن آگاهی یافت. این جریان، تاریخ‌نگاری خطی و سنتی را برنمی‌تابد و تاریخ را روابط پیچیده چکیده کامل

محمد ارکون به عنوان یکی از نومعتزلیان پیرو مکتب تاریخ‌نگاری نوین (آنال) بر آن است که برای ارائه یک تفسیر از متن باید از شرایط اجتماعی و دوران تاریخیِ اثر و دیگر عناصر فرهنگی مؤثر در متن آگاهی یافت. این جریان، تاریخ‌نگاری خطی و سنتی را برنمی‌تابد و تاریخ را روابط پیچیده متقابل میان گفتمان‌های گوناگون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و.. قلمداد می‌کند و یکی از مشکلات عقل اسلامی را فقدان نگاه تاریخی می‌داند. تاریخمندی متن قرآن و تمایز قرآن مکتوب با وحی نازله بر پیامبر (ص) (قرآن شفاهی) از آرای قرآنی ارکون است که تحت تأثیر مکتب آنال شکل گرفته‌اند. این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی، رویکرد تاریخی‌گرایی نوین (مکتب آنال) را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است و نقائص آن را احصا نموده است. یافته‌های پژوهش دلالت بر نفی نظر ارکون درباره عدم کتابت وحی در عهد پیامبر(ص) و حاکی از جزء بینی افراطی او است که یکی از تالی‌های فاسد رویکرد آنال در تاریخ‌نگاری به شمار می‌آید. همچنین پذیرش ادعاهای مکتب آنال، مستلزم دور است چرا که نیازمند دلایل عقلی و نقلی است که این مکتب آن را نمی‌پذیرد و نیز حدوث تغییر در قرآن از حالت گفتار به نوشتار به گونه‌ای که متن لاحق با سابق متفاوت باشد با دلایل مختلفی مردود تلقی شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

664 - معناشناسی تاریخی واژه رزق در قرآن کریم
محمد حسین اخوان طبسی مرتضی اوحدی حسین شجاعی

واژه رزق، یکصد و نه بار در قرآن کریم به کار رفته است. لغت‌ شناسان و مفسران، طیف گسترده ‌ای از معانی مادی و معنوی را برای این واژه در نظرگرفته اند؛ عده‌ای از ایشان رزق را صرفاً بر معنایی مادی، برخی دیگر صرفاً بر معنایی معنوی و پاره ای بر هر دو معنای مادی و معنوی اطلاق کر چکیده کامل

واژه رزق، یکصد و نه بار در قرآن کریم به کار رفته است. لغت‌ شناسان و مفسران، طیف گسترده ‌ای از معانی مادی و معنوی را برای این واژه در نظرگرفته اند؛ عده‌ای از ایشان رزق را صرفاً بر معنایی مادی، برخی دیگر صرفاً بر معنایی معنوی و پاره ای بر هر دو معنای مادی و معنوی اطلاق کرده‌اند. این بسط معنایی رزق در میان اهل لغت و مفسران در حالی به وجود آمده است که بر پایۀ شواهد زبان‌شناختی، رزق در عصر پیشاقرآنی و در عصر نزول قرآن معنای محدود و معینی را با خود حمل می کرده است. نویسندگان این مقاله با هدف دستیابی به معنای اصلی این واژه در قرآن و با بهره از ریشه ‌شناسی تاریخی این واژه نشان داده ‌اند که رزق در دوران پیشاقرآنی حایز معنایی مادی بوده است که خوراک، بهره و سهم، روزانه بودن و عطای به دیگری مهم‌ترین مؤلفه ‌های آن به شمار می رفته است. در دوران نزول قرآن و با انتقال این واژه از فارسی به عربی همین گسترۀ معنایی نیز به عربی عصر نزول وارد شده است. پس در فهم و تفسیر آیاتی که واژۀ رزق در آن‌ ها به کار رفته است باید متمرکز بر معنای مادی این واژه بود. گسترش رزق به مصادیق غیرمادی (فرزند، علم و ...) توسعه‌ای است که بعدتر و توسط مفسران صورت گرفته است و لذا نباید آن را بر رزق در قرآن کریم حمل نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

665 - معناشناسی تاریخی «فَضَحِکَتْ» در آیه‌ی «وَ امْرَأَتُهُ قائِمَةٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ... » در تفاسیر و ترجمه‌های فارسی و لاتین
محمد علی همتی وفادار کشاورزی مهدی عبداللهی پور

واژه فَضَحِکَتْ در آیه وَ امْرَأَتُهُ قائِمَةٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ... (هود:71)، از واژگانی است که مفسران و مترجمان فارسی زبان و لاتین، معنای واحدی از آن ارائه نداده اند. مفسران معناهای گوناگونی از جمله خندید، حایض شد، تعجب کرد و... بیان داشته اند ؛ ام چکیده کامل

واژه فَضَحِکَتْ در آیه وَ امْرَأَتُهُ قائِمَةٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ... (هود:71)، از واژگانی است که مفسران و مترجمان فارسی زبان و لاتین، معنای واحدی از آن ارائه نداده اند. مفسران معناهای گوناگونی از جمله خندید، حایض شد، تعجب کرد و... بیان داشته اند ؛ اما مترجمان فقط 4 معنا برای فَضَحِکَتْ آورده اند که عبارتند از: خندید، حایض شد، تعجب کرد و ترسید. در میان این معانی، دو معنای خندید و حایض شد، بیشترین بسامد را در تفاسیر و ترجمه ها دارد. روایاتی نیز در معنای فَضَحِکَتْ نقل شده که مبنایی برای گروهی از مفسران و مترجمان گردیده است. این پژوهش با روش تحلیلی و رویکرد تاریخی تطبیقی، با هدف دستیابی به علل و منشا اختلاف معانی این واژه در فرایند زمان و ارائه ی معنایی نزدیک به صواب صورت پذیرفته است. بررسی منابع لغوی و اشعار دوران جاهلی، مخضرمین و اسلامی و همچنین سیر تاریخی تفاسیر و تحلیل روایات وارده و بررسی این موضوع در عهدعتیق همراه با واژه شناسی ماده ض ح ک در زبان عبری نشان می دهد که واژه پژوهان، مفسران و مترجمان در معنای واژه، دقت لازم نداشته و ترجمه ای دقیق ارائه نداده اند. نتایج حاکی از آن است که از دو معنای رایج، خندید به صواب نزدیک تر است و معنای حایض شد نتیجه ی اقتباس نادرست از عهد عتیق است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

666 - نگاهی به تفسیر نسیء به مدد تقویم شناسی
مجبوبه موسائی پور قاسم صادق پور

درک معنا و پیام قویم آیات قرآن منوط به فهم واژگان و مصطلحات بکار رفته در آن است. یکی از این اصطلاحات که ناظر برسنتی جاهلی است؛ نسیء است که قرآن آن را باطل اعلام نموده است. مروری بر منابع تفسیری و لغت نشان می دهد؛ حقیقت و فرایند این مفهوم برای قرآن پژوهان مسلمان در ابهام چکیده کامل

درک معنا و پیام قویم آیات قرآن منوط به فهم واژگان و مصطلحات بکار رفته در آن است. یکی از این اصطلاحات که ناظر برسنتی جاهلی است؛ نسیء است که قرآن آن را باطل اعلام نموده است. مروری بر منابع تفسیری و لغت نشان می دهد؛ حقیقت و فرایند این مفهوم برای قرآن پژوهان مسلمان در ابهامات بسیاری قرار دارد. این پژوهش با هدف جبران این خلأ مطالعاتی، با تکیه بر دانش تقویم شناسی و به روش توصیفی تحلیلی سعی بر کشف زاوایایی پنهان از این سنت منسوخ جاهلی دارد. بدین منظور ضمن بررسی های تفسیری- لغوی با تحقیق در سابقه یادگیری و استفاده از تقویم در بین اعراب عصر نزول، کبیسه گیری را خاطر نشان کرده ایم و با محاسبه و جدول نشان داده ایم که آنان چگونه و بنا بر چه اهدافی از تقویم شمسی قمری استفاده می کردند که گاه منجر به سیزده ماهه شدن سال و جابه جایی حج و دیگر ماه های حرام می شد به گونه ای که درازای هرسی وسه سال، دو یا سه سال ذی الحجة دوباره به جای خود برمی گشت. همچنین کوشیده ایم دلیل تحریم قرآن را با توجه به اهداف و تبعات این سنت، تحلیل کنیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

667 - سیر تاریخی تحول اعجاز ادبی قرآن در معاصر مبتنی بر نظام‌وارۀ اعجاز قرآن
جواد جوان سید رضا مؤدب

به شهادت تاریخ اعجاز ادبیِ قرآن از اولین عوامل جذبِ مخاطب اولیه و تعجیز آن بوده است، اما رویکرد برخی از قوت اثریِ اعجاز ادبی در دوران متقدم و تضعیف آن در معاصر به دلیل اثبات اعجاز معنوی یا محتوایی حکایت دارد. لذا پژوهش حاضر در پی شناسایی سیر تحول اعجاز ادبی قرآن در معا چکیده کامل

به شهادت تاریخ اعجاز ادبیِ قرآن از اولین عوامل جذبِ مخاطب اولیه و تعجیز آن بوده است، اما رویکرد برخی از قوت اثریِ اعجاز ادبی در دوران متقدم و تضعیف آن در معاصر به دلیل اثبات اعجاز معنوی یا محتوایی حکایت دارد. لذا پژوهش حاضر در پی شناسایی سیر تحول اعجاز ادبی قرآن در معاصر است. از این رو روش پژوهش حاضر تحلیلی و توصیفی، حاصل از گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و اسنادی در منظومه آراء فریقین است و نتایج بدست آمده نشان می‌دهد نمی‌توان اعجاز و وجوه آن را مستقل و در عرض، یا مستقل اما بی‌ارتباط به هم دانست، بلکه طرحی به نام نظام اعجاز قرآن همۀ وجوه اعجاز از جمله وجوه ادبی را مرتبط به هم و تشعشعی از نور حقیقت اعجاز بر مدار هدف نزول قرآن، یعنی هدایت‌گری قرار می‌دهد که تطبیق آراء قدما و معاصران نیز با سیری متفاوت اما مؤید آن است. لذا همواره اعجاز ادبی و وجوه شناخته شده آن مهم است و سیری رو به این تحول دارد تا با ظهور امام عصر  کامل شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

668 - بررسی تحلیلی سیر تاریخی «وقف لازم» در دانش وقف و ابتدا قرآن کریم
محمد رسول تکبیری روح الله محمدعلی نژاد عمران محسن قاسم پور راوندی کریم پارچه باف دولتی

از علائم وقف و ابتدا در قرآن که رعایتش نقش مهمی در فهم صحیح آیات ایفا می‌کند، علامت وقف لازم مـ است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، سیر تاریخی وقف لازم از زمان سجاوندی تا زمان معاصران را تحلیل می‌کند. پس از مطالعه وقف‌های لازم و بررسی نقش آن‌ها در فهم، دریافته شد که ت چکیده کامل

از علائم وقف و ابتدا در قرآن که رعایتش نقش مهمی در فهم صحیح آیات ایفا می‌کند، علامت وقف لازم مـ است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، سیر تاریخی وقف لازم از زمان سجاوندی تا زمان معاصران را تحلیل می‌کند. پس از مطالعه وقف‌های لازم و بررسی نقش آن‌ها در فهم، دریافته شد که تعداد زیادی از آیات دارای علامت وقف لازم، در آیات اعتقادی هستند. درصورت عدم رعایت وقف لازم، چه بسا فهمی خلاف مراد الهی از آیات قرآن کریم به دست آید. این کژفهمی می‌تواند تا حدی پیش رود که مراد الهی از آیات قرآن کریم برعکس جلوه نماید؛ مثلاً مفهومی توحیدی به کفرآمیز منجر گردد؛ خطاب به اشخاص، وارونه نمایان شود؛ گفت‌وگویی ناظر به شخصیتی خاص، منحرف به شخصیتی دیگر گردد. رعایت وقف لازم، اثرش را در قرائت و فهم قرآن به صورت محسوسی ایفا و از فهم ناقص آیات جلوگیری می‌کند. با بررسی تاریخی مشخص می‌شود از زمان سجاوندی تا زمان معاصر، تعداد 16 مورد از مواضع وقوف لازم، در همه دوره‌ها لازم؛ 3 مورد ابتدا لازم، سپس غیرلازم و مجدّد لازم؛ 29 مورد در ابتدا لازم اما تا زمان معاصر غیرلازم؛ 3 مورد در ابتدا غیرلازم و تا زمان معاصر تبدیل به لازم؛ 3 مورد هم متغیر بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

669 - شیوۀ تفسیری کنز الدقائق، اثر قمی مشهدی
زهره اخوان مقدم آسیه رعیت علی آبای

از جملۀ تفاسیر شیعی در سدۀ 12ق، کنز الدقائق و بحر الغرائب اثر محمد رضا بن اسماعیل قمی مشهدی است. اطلاعات اندکی در بارۀ مؤلف آن در دسترس داریم و خود اثر نیز معمولا در شمار تفاسیر مأثور طبقه‌بندی می‌شود. به نظر می‌رسد همین تلقی از اثر سبب گردیده است که کمتر کوششی برای شنا چکیده کامل

از جملۀ تفاسیر شیعی در سدۀ 12ق، کنز الدقائق و بحر الغرائب اثر محمد رضا بن اسماعیل قمی مشهدی است. اطلاعات اندکی در بارۀ مؤلف آن در دسترس داریم و خود اثر نیز معمولا در شمار تفاسیر مأثور طبقه‌بندی می‌شود. به نظر می‌رسد همین تلقی از اثر سبب گردیده است که کمتر کوششی برای شناخت روش و رویکرد این مفسر، و احیانا، آرای شاخص و ابتکارات و تحلیلهای وی صورت پذیرد؛ همچنان که مخاطبان اثر، هدف از تألیف آن، و هر چه از این قبیل نیز ناشناخته‌اند. این مطالعه گامی نخست برای حرکت به سمت همین هدف است. می‌خواهیم با تأمل در مسائل پیش گفته، از یک سو جایگاه قمی مشهدی را در میان جریانهای تفسیری بازشناسیم، و از دیگر سو، راهی برای درک تحولات فرهنگی و اجتماعی ایران در عصر وی بگشاییم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

670 - بازخوانی مفهوم «سدرة المنتهی» با رویکرد گفتمانی
احمد پاکتچی

در سنت تفسیری، سِدرَةُ المنتهیٰ به عنوان درخت سدری باشکوه و آراسته در دورترین نقطۀ بهشت مطرح بوده، و در زمرۀ باورهای آخرت‌شناختی مسلمانان جای گرفته است. این در حالی است که با توجه به سیاقِ تنها کاربرد قرآنی آن در سورۀ مکّی نجم، سدرة المنتهی باید پدیده‌ای شناخته برای مشر چکیده کامل

در سنت تفسیری، سِدرَةُ المنتهیٰ به عنوان درخت سدری باشکوه و آراسته در دورترین نقطۀ بهشت مطرح بوده، و در زمرۀ باورهای آخرت‌شناختی مسلمانان جای گرفته است. این در حالی است که با توجه به سیاقِ تنها کاربرد قرآنی آن در سورۀ مکّی نجم، سدرة المنتهی باید پدیده‌ای شناخته برای مشرکین عرب نیز بوده باشد. مجموع کاوشهای فرهنگی ـ گفتمانی و ریشه‌شناختی نشان می‌دهد که سدرة المنتهی نه دقیقاً یک درخت، بلکه یک صورت فلکی با شکلی شبیه به درخت سدر است که در دورترین بخش مرئی با چشم غیر مسلح در آسمان دیده می‌شده، و بر پایۀ شواهد مختلف قابل تطبیق با صورت فلکی آندرومدا ست. می‌توان با تکیه بر مجموع مستندات ادعا کرد در فضای نزول قرآن کریم، فارغ از تفاوت آشکار در باورهای دینی مؤمنان و مشرکان، برای هر دو طیف از مخاطبات بر اساس یک شناخت فرهنگی مربوط به پیش از اسلام، سدرة المنتهی همچون یک صورت فلکی، و نیز، دورترین نقطۀ آسمان شناخته بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

671 - معنا شناسی قسم در قرآن کریم: رویکردی تاریخی و فرهنگی
احمد پاکتچی

چکیده مفهوم قسم در قرآن کریم همواره از موضوعات مورد توجه قرآن‌پژوهان بوده و در این باب، به خصوص قالب تکرارشوندۀ لا اُقسِمُ چالش گسترده‌ای را هم برای مفسران، هم برای نحویان ایجاد کرده است. این درحالی است که تحلیل‌های ارائه شده برای معنای لا اُقسِمُ در کاربردهای قرآنی در چکیده کامل

چکیده مفهوم قسم در قرآن کریم همواره از موضوعات مورد توجه قرآن‌پژوهان بوده و در این باب، به خصوص قالب تکرارشوندۀ لا اُقسِمُ چالش گسترده‌ای را هم برای مفسران، هم برای نحویان ایجاد کرده است. این درحالی است که تحلیل‌های ارائه شده برای معنای لا اُقسِمُ در کاربردهای قرآنی در عمل از تکلف عاری نیست و نیاز به یک بازنگری در آن احساس می‌شود. در این مقاله با ترکیبی از روش‌های معناشناسی تاریخی و معناشناسی فرهنگی معنای قسم بررسی می‌شود. پژوهش نشان می‌دهد که قَسَم در فرهنگ عرب عصر نزول، به سان برخی فرهنگ‌های دیگر بار معنایی منفی حمل می‌کرده و معنایی بسیار نزدیک به نفرین و لعنت داشته است و از همین رو، ترکیب لااُقسِمُ در قرآن کریم، باید با همان ترکیب نحوی ظاهری در آن، به سوگند نخوردن بازگردانده شود. . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

672 - مبانی ادبی ـ کلامی سید مرتضی در تفسیر قرآن کریم
باقر قربانی زرین

از جملۀ عالمان نامدار شیعی در سدۀ 4ـ5ق، سید مرتضی است. گر چه وی را بیشتر به عنوان یک فقیه، متکلم، و ادیب برجسته می‌شناسند، با مروری بر محتوای آثار مختلف وی آشکار می‌شود که در تفسیر قرآن کریم نیز، شیوه‌ای مخصوص به خود داشته، که شایان توجه و مطالعه است. در این مطالعه کوشش چکیده کامل

از جملۀ عالمان نامدار شیعی در سدۀ 4ـ5ق، سید مرتضی است. گر چه وی را بیشتر به عنوان یک فقیه، متکلم، و ادیب برجسته می‌شناسند، با مروری بر محتوای آثار مختلف وی آشکار می‌شود که در تفسیر قرآن کریم نیز، شیوه‌ای مخصوص به خود داشته، که شایان توجه و مطالعه است. در این مطالعه کوشش خواهد شد با مروری بر زندگی و آثار سید مرتضی، نخست با جایگاه مطالعات قرآنی در آثار وی آشنا شویم و آن گاه با مطالعۀ موردی نمونه‌هایی از آرای وی، به روش تفسیری وی راه جوییم؛ به‌ویژه، از یک سو جایگاه تحلیلهای فرهنگی، زبان‌شناختی، و ادبی را در تفسیر وی، و از دیگر سو، جایگاه مبانی کلامی شیعی را در آنها بازخواهیم کاوید؛ همچنان که می‌کوشیم رویکرد وی را به آرای عالمان معتزلی نیز، تبیین کنیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

673 - میقات موسی (ع) در قرآن، عهد عتیق و تفاسیر اسلامی
مژگان سرشار

میقات موسی (ع) با خدا از جملۀ حکایات یاد شده در قرآن کریم در بارۀ قوم بنی‌اسرائیل است؛ حکایتی که از یک سو در عهد عتیق نیز با قدری تفاوت بازتاب یافته، و از دیگر سو، در ادبیات تفسیری جهان اسلام به‌تفصیل مورد توجه واقع شده است. مقایسۀ تحلیلیِ میقات موسی (ع) در قرآن، عهد عت چکیده کامل

میقات موسی (ع) با خدا از جملۀ حکایات یاد شده در قرآن کریم در بارۀ قوم بنی‌اسرائیل است؛ حکایتی که از یک سو در عهد عتیق نیز با قدری تفاوت بازتاب یافته، و از دیگر سو، در ادبیات تفسیری جهان اسلام به‌تفصیل مورد توجه واقع شده است. مقایسۀ تحلیلیِ میقات موسی (ع) در قرآن، عهد عتیق، و تفاسیر اسلامی، موضوع این مطالعه است. مباحثی چون شیوۀ طرح بحث قرآن و عهد عتیق در بارۀ دو میقات موسی و تفاوت رویکردهای بازتابیده در این دو متن مقدس، رویدادهای خاص میقات، از جمله مدت زمان اعتکاف، تکلم خدا با موسی، تقاضای رؤیت، اعطای الواح و گزینش هفتاد تن از مشایخ بنی‌اسرائیل، بافت اصلی این مطالعه را تشکیل می‌دهد. بناست که از رهگذر این مقایسۀ تحلیلی، میزان تأثیر منقولات توراتی را بر برخی از اهم مفسران مسلمان بررسی کنیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

674 - معناشناسی قسم درقرآن کریم . رویکردی تاریخی و فرهنگی
احمد پاکتچی

. مفهوم قسم در قرآن کریم همواره از موضوعات مورد توجه قرآن‌پژوهان بوده و در این باب، به‌خصوص قالب تکرارشوندۀ لا اُقسِمُ چالش گسترده‌ای را هم برای مفسران، هم برای نحویان ایجاد کرده است. این درحالی است که تحلیل‌های ارائه شده برای معنای لا اُقسِمُ در کاربردهای قرآنی در عمل چکیده کامل

. مفهوم قسم در قرآن کریم همواره از موضوعات مورد توجه قرآن‌پژوهان بوده و در این باب، به‌خصوص قالب تکرارشوندۀ لا اُقسِمُ چالش گسترده‌ای را هم برای مفسران، هم برای نحویان ایجاد کرده است. این درحالی است که تحلیل‌های ارائه شده برای معنای لا اُقسِمُ در کاربردهای قرآنی در عمل از تکلف عاری نیست و نیاز به‌ بازنگری نیاز دارد. در این مقاله با ترکیبی از روش‌های معناشناسی تاریخی و معناشناسی فرهنگی معنای قسم بررسی می‌شود. پژوهش نشان می‌دهد که قَسَم در فرهنگ عرب عصر نزول، به‌سان برخی فرهنگ‌های دیگر بار معنایی منفی حمل می‌کرده است و معنایی بسیار نزدیک به‌نفرین و لعنت داشته است و از همین رو، ترکیب لااُقسِمُ در قرآن کریم، باید با همان ترکیب نحوی ظاهری در آن، به‌سوگند نخوردن بازگردانده شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

675 - ساختار هندسی آیات تاریخی قرآن کریم
محمدحسن احمدی

آیات تاریخی، بخش قابل توجهی از آیات قرآن را به خود اختصاص داده اند و در عین حال، از توجه بایسته دور مانده اند. این که مراد از آیات تاریخی چیست، گستره توزیع و فراوانی آن در قرآن به چه صورت است و این که چه طبقه بندی از این آیات می توان ارایه داد و اساسا این که وجه تمایز ا چکیده کامل

آیات تاریخی، بخش قابل توجهی از آیات قرآن را به خود اختصاص داده اند و در عین حال، از توجه بایسته دور مانده اند. این که مراد از آیات تاریخی چیست، گستره توزیع و فراوانی آن در قرآن به چه صورت است و این که چه طبقه بندی از این آیات می توان ارایه داد و اساسا این که وجه تمایز این دسته آیات از آیات دیگر قرآن چیست؛ سوالاتی است که ضرورت این موضوع را تبیین می کند. در این مقاله برانیم تا به تدوین نمایه جامعی از آیات تاریخی قرآن دست یازیم تا با اتکاء به آن بتوان نگاه جامع تری نسبت به این بخش از آیات قرآن داشت. بررسی این آیات به تفکیک هر سوره و به صورت موضوعی نشان خواهد داد که دو رویکرد حداقلی و حداکثری نسبت به گستره آیات تاریخی، قابل طرح است. بر این اساس، ابتدا هندسه آیات تاریخی و سپس ویژگی های آن را بررسی می کنیم و سپس به تبیین رابطه آیات تاریخی با عهدین خواهیم پرداخت و در این خصوص، دیدگاهی غیر از دیدگاه اقتباس و تصحیح را مطرح خواهیم کرد و نگاه جدیدی به تفسیر تاریخی نیز مطرح خواهیم کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

676 - پارادوکس همانندی/ تفاوت در تجربۀ مهاجرت و نقش آن در نگاه مهاجر نسبت به موطن: مطالعۀ موردی مهاجرت یوسف و موسی (ع) در قصص قرآن
فرامرز حاج منوچهری

قصه‌های قرآنی با نقشمایۀ هجرت اندک است و در همان چند نمونه نیز، موضوع مهاجرت ذیلی بر غرض الاهی در تبیین مفاهیم دینی، و در راستای رسالت انبیا ست. این قصه‌ها از بابت برخی مفاهیم فرهنگی هم دارای اهمیت است. این که چنین قصه‌هایی قرآنی تا چه حد با مبحث مهاجرت که در دوران معاص چکیده کامل

قصه‌های قرآنی با نقشمایۀ هجرت اندک است و در همان چند نمونه نیز، موضوع مهاجرت ذیلی بر غرض الاهی در تبیین مفاهیم دینی، و در راستای رسالت انبیا ست. این قصه‌ها از بابت برخی مفاهیم فرهنگی هم دارای اهمیت است. این که چنین قصه‌هایی قرآنی تا چه حد با مبحث مهاجرت که در دوران معاصر آن را می‌‌شناسیم، دارای ارتباط هستند و این که تا چه اندازه امکان بررسی آنها بر اساس نظریات مربوط به مهاجرت در علوم اجتماعی وجود دارد، موضوع قابل تأملی است. در میان نظریات مهاجرت، نظریۀ پارادوکس همانندی/ تفاوت در تعامل میزبان و مهاجر، همچون رویکردی فرهنگی ـ جامعه‌شناختی نسبت به موضوع مهاجرت، بیانگر آن است که در این تعامل، باید میزانی از همانندی و اندازه‌ای از تفاوت حفظ شود. اما مسئلۀ مهمی که باید بدان پاسخ داد آن است که به میزان کمی یا فزونی یکی از این دو کفّۀ همانندی یا تفاوت، نتیجۀ حاصل چه اثری بر نگاه مهاجر نسبت به زادبوم پیشین خود و اقامتگاه کنونی ـ یا به بیان دیگر، موطـَن و مَهجَر ـ دارد؛ پرسشی که به نظر می‌رسد پیروان نظریۀ فوق تا کنون در پاسخ بدان ساکت بوده‌اند. بنا ست که در این مقاله با ابتنای سخن بر نظریۀ یاد شده، تلاش کنیم حکایات قرآنی مهاجرت یوسف و موسی (ع) را با موضوع تطبیق دهیم و بر همان اساس، مصداقهایی برای گونه‌های مختلف تعامل میزبان و مهاجر بیابیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

677 - دیدگاه ابوالکلام آزاد دربارۀ «ذوالقرنین» و تأثیر آراء او بر مفسران پس از خود
جمشید جلالی شیجانی

یکی از موضوعات مهم و مناقشه برانگیز در تفسیر قرآن، شناسایی ذوالقرنین است. مفسران مسلمان از دیرباز در این باره به بحث پرداخته، و ویژگیهای مذکور در قرآن کریم برای ذوالقرنین را با چندین مصداق متمایز منطبق نموده‌اند. از جمله، گروهی ذوالقرنین را از پادشاهان قبیلۀ حِمْیَر در چکیده کامل

یکی از موضوعات مهم و مناقشه برانگیز در تفسیر قرآن، شناسایی ذوالقرنین است. مفسران مسلمان از دیرباز در این باره به بحث پرداخته، و ویژگیهای مذکور در قرآن کریم برای ذوالقرنین را با چندین مصداق متمایز منطبق نموده‌اند. از جمله، گروهی ذوالقرنین را از پادشاهان قبیلۀ حِمْیَر در یمن، و سدی را نیز که بنایش در قرآن کریم به وی منسوب شده است، همان سدّ مشهور مأرب دانسته‌اند. گروهی نیز بر این باورند که ذوالقرنین همان اسکندر مقدونی است. گروهی نیز، او را همان کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی می‌دانند. فرضیۀ اخیر، نخستین بار توسط ابوالکلام آزاد و در تفسیر وی ترجمان القرآن مطرح گردیده است. وی در تفسیر خویش کوشیده است با مطالعه‌ای انتقادی، نخست یکایک فرضیات پیشین را نقض، و آن گاه به شیوه‌ای تحلیل‌گرایانه نقلهای قرآن در بارۀ ذوالقرنین را با شواهد باستان‌شناسانه، تاریخی، زبان‌شناسانه و جغرافیایی تطبیق دهد و از دیدگاه خویش دفاع نماید. بناست که در این مطالعه، با مروری بر شواهد و فرضیات مختلف در این زمینه، نخست با فرضیۀ پیش گفتۀ ابوالکلام آزاد آشنا شویم و آن گاه، بازتاب آن را در ادبیات تفسیری متأخر جهان اسلام بازشناسیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

678 - ریشه‌شناسی واژۀ قرآنی ظُلم و بررسی سیر تحول معنایی آن تا عصر نزول قرآن کریم
مژگان سرشار سیده شیرین حجازی

واژۀ ظلم یکی از پرکاربردترین واژه‌های قرآنی است. عالمان مسلمان در آثار تفسیری وزبان‌شناختی مختلف، تحلیلهای مختلف و احیانا، متناقضی در بارۀ معنای آن بازنموده‌اند. بنا داریم در این مطالعه با کاربرد روش ریشه‌شناسی واژگان ـ که نوعی معناشناسی تاریخی محسوب می‌شود ـ معنای اصلی چکیده کامل

واژۀ ظلم یکی از پرکاربردترین واژه‌های قرآنی است. عالمان مسلمان در آثار تفسیری وزبان‌شناختی مختلف، تحلیلهای مختلف و احیانا، متناقضی در بارۀ معنای آن بازنموده‌اند. بنا داریم در این مطالعه با کاربرد روش ریشه‌شناسی واژگان ـ که نوعی معناشناسی تاریخی محسوب می‌شود ـ معنای اصلی و ریشه‌ای این واژه را بازشناسیم. بدین منظور، نخست ریشۀ ثنایی این واژه را در زبانهای خانواده حامیـسامی بازمی‌کاویم. در مرحلۀ بعد، روند تحول معنایی آن را در شاخه‌های مختلف زبان سامی ـ همچون زبانهای عبری، حبشی، اکّدی، سریانی، آرامی و عربیـپیگیری خواهیم کرد. سرآخر، کوشش خواهیم کرد بدین پرسش پاسخ دهیم که در هنگام نزول قرآن کریم، این واژه در زبان عربی چه معنایی داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

679 - مطالعۀ ترجمه‌های فارسی قرآن از حیث صحت ترجمۀ لای نفی جنس
زهره اخوان مقدم مجید نبوی

ضرورت ترجمۀ دقیق قرآن کریم به زبانهای مختلف از جمله فارسی، اقتضا می‌کند که برای شناخت بهتر این قواعد و اعمال آن در ترجمۀ قرآن کریم کوشش کنیم. از جملۀ این قواعد، نفی جنس است که در زبان عربی با کاربرد ادات لا صورت می‌گیرد. لای نفی جنس در قرآن ۱۱۲ بار به کار رفته است. لازم چکیده کامل

ضرورت ترجمۀ دقیق قرآن کریم به زبانهای مختلف از جمله فارسی، اقتضا می‌کند که برای شناخت بهتر این قواعد و اعمال آن در ترجمۀ قرآن کریم کوشش کنیم. از جملۀ این قواعد، نفی جنس است که در زبان عربی با کاربرد ادات لا صورت می‌گیرد. لای نفی جنس در قرآن ۱۱۲ بار به کار رفته است. لازم است اسلوب نفی جنس در قرآن کریم چنان به زبانهای دیگر ترجمه شود که تمایز آن با اسالیب دیگری که در آنها هم از ادات لا استفاده می‌شود، معلوم گردد. در مطالعۀ حاضر کوشیده‌ایم 9 ترجمۀ فارسی از قرآن کریم را از حیث نحوۀ ترجمۀ لای نفی جنس با یکدیگر مقایسه کنیم. چنان که مشاهده می‌شود، از حیث صحت ترجمۀ لای نفی جنس، ترجمۀ رضایی اصفهانی با 107 مورد ترجمۀ صحیح دقیق‌ترین است و در ردۀ بعد، ترجمۀ حداد عادل با 19 مورد ترجمۀ درست جای دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

680 - جریان شناسی تاریخی ترجمه واژگان شاعرُ کاهن و مجنون
زهره اخوان مقدم شیرین رجب زاده

لزوم ترجمه قرآن برای آشنایی غیرعرب زبانان امری لازم به نظر می رسد. از جمله آیات قرآن، آیه هایی است که اشاره به جدال مشرکان مکه با پیامبر(ص) در زمان بعثت دارد. آنان اتهامات زیادی به رسول خدا (ص) زدند. برخی از این اتهامات، نسبت دادنِ اوصاف شاعر، کاهن و مجنون به نبی (ص) اس چکیده کامل

لزوم ترجمه قرآن برای آشنایی غیرعرب زبانان امری لازم به نظر می رسد. از جمله آیات قرآن، آیه هایی است که اشاره به جدال مشرکان مکه با پیامبر(ص) در زمان بعثت دارد. آنان اتهامات زیادی به رسول خدا (ص) زدند. برخی از این اتهامات، نسبت دادنِ اوصاف شاعر، کاهن و مجنون به نبی (ص) است. با توجه به معنای این واژگان در عصر نزول که همه به نوعی ارتباط با جن دارند، این سوال مطرح می شود که در ترجمه واژگان شاعر، کاهن و مجنون آیا مترجمان فارسی زبان در طول تاریخ ترجمه به معنای این واژگان در عصر نزول توجه داشته اند؟ آیا توانسته اند واژه متقاربی را در ترجمه آیات مرتبط با این واژگان بیاورند؟ آیا به اصل یکسانی و هماهنگی -که از اصول مهم در ترجمه آیات است - هنگام ترجمه توجه داشته اند؟ با بررسی بیش از پنجاه ترجمه فارسی روشن گردید که مترجمان در طول تاریخ ترجمه دو عملکرد متفاوت داشته اند: رها کردن واژه بدون ترجمه و جایگزین یا ترجمه واژه با معادل صحیح. این دو عملکرد در طول تاریخ ترجمه پراکنده بوده و به زمان یا دوره خاصی منحصر نیست؛ گرچه ترجمه های قرن چهاردهم بیشتر به معنای عصر نزول، بر خلاف انتظار اولیه توجه داشته اند. گفتنی است حتی برخی از مترجمان که به معنای این واژگان در عصر نزول توجه داشته اند، نیز اصل یکسانی در ترجمه را رعایت نکرده و فقط در چند مورد برگردان مناسب آورده و در سایر موارد ترجمه متفاوتی ارائه داده اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

681 - از قاعده و استثناء در نحو تجویزی تا سلیقه و معنی در نظم قرآنی
حمید عابدی فیروزجایی

قرآن کریم، به عنوان یک پدیدۀ زبانی فاخر، در سطح فهم با سلیقه و توان ذهنی بشر مطابق است؛ همچنان که در سطح خَلق نیز، به سبب رسایی و شیوایی، فراتر از سلیقه و توان ذهنی بشر است. برای فهم تحلیل صحیح ویژگیهای چنین پدیدۀ زبانی، بیشتر باید تابع سلیقه و شمّ زبانی بود؛ چرا که توج چکیده کامل

قرآن کریم، به عنوان یک پدیدۀ زبانی فاخر، در سطح فهم با سلیقه و توان ذهنی بشر مطابق است؛ همچنان که در سطح خَلق نیز، به سبب رسایی و شیوایی، فراتر از سلیقه و توان ذهنی بشر است. برای فهم تحلیل صحیح ویژگیهای چنین پدیدۀ زبانی، بیشتر باید تابع سلیقه و شمّ زبانی بود؛ چرا که توجه بیش از حد به قواعد و احکام تجویزی، سبب می‌شود بسیاری ظرائف معنایی و ادبی مستور در آیات قرآن کریم، درک نشوند و به جای آن که به معنی به عنوان هستۀ مرکزی هر فرایند زبانی توجه شود؛ بیشتر به روابط منطقی قابل تصور میان لفظ و معنا پرداخته شود. در این جستار با تبیین مفهوم سلیقه یا همان احساس زبانی، آن سان که زبان‌شناسان متقدم اسلامی دریافته‌اند، میان دو رویکرد متفاوت به دستور زبان، یعنی نحو تجویزی و توصیفی تمییز نهاده خواهد شد. آن گاه، با تحلیل نحوی و معنایی چند آیۀ شریفه، ناکارآمدی قواعد تجویزی را در نحوۀ تعامل با موسیقی و معنی قرآنی بازخواهیم نمود؛ همچنان که با تأکید بر کارآیی نحو توصیفی، برخی راه‌کارها را نیز برای تحلیل بهینۀ دستور زبان قرآن کریم و هم، زبان عربی نوین یاد خواهیم کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

682 - بررسی و نقد شیوه تفسیرتاریخی قرآن
حدیثه سلیمانی

در دوران معاصر، برخی از قرآن پژوهان به شیوه تفسیر تاریخی روی آورده اند. اختلاف نظر میان موافقان و مخالفان این شیوه و نو ظهور بودن آن، ایجاب نمود تا این پژوهش با کمک منابع کتابخانه ای و روش تحلیلی و توصیفی، به بررسی نقاط قوت و ضعف تفسیر تاریخی بپردازد. پیداست که هرچند بر چکیده کامل

در دوران معاصر، برخی از قرآن پژوهان به شیوه تفسیر تاریخی روی آورده اند. اختلاف نظر میان موافقان و مخالفان این شیوه و نو ظهور بودن آن، ایجاب نمود تا این پژوهش با کمک منابع کتابخانه ای و روش تحلیلی و توصیفی، به بررسی نقاط قوت و ضعف تفسیر تاریخی بپردازد. پیداست که هرچند برخی از مبانی و اصول اولیه تفسیر تاریخی مانند روایات ترتیب نزول، از اتقان لازم و کافی برخوردار نیست، امّا در مجموع می توان از این شیوه با استناد به تاریخ نزول، تاریخ صدر اسلام و سیره نبوی به شکل تفسیر موضوعی و تحول آفرینی و فرهنگ سازی در جوامع تمسک جست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

683 - بازخوانی مفهوم ربا در قرآن کریم بر پایۀ روش معناشناسی ساخت‌گرا
محمد حسن شیرزاد محمد حسین شیرزاد

در طول تاریخِ جهان اسلام، بحثهای فراوانی پیرامون مفهوم ربا میان طیفهای گوناگونی از اندیشمندان ـ از جمله مفسران، فقها، و اخیرا اقتصاددانان ـ دنبال شده، و بااینحال، تلاش چندانی به منظور بازنمودن تصویری واضح از ربای رایج در جامعۀ عصر نزول با تکیه بر شواهد تاریخی صورت نگرفت چکیده کامل

در طول تاریخِ جهان اسلام، بحثهای فراوانی پیرامون مفهوم ربا میان طیفهای گوناگونی از اندیشمندان ـ از جمله مفسران، فقها، و اخیرا اقتصاددانان ـ دنبال شده، و بااینحال، تلاش چندانی به منظور بازنمودن تصویری واضح از ربای رایج در جامعۀ عصر نزول با تکیه بر شواهد تاریخی صورت نگرفته است. مطالعه در این باب می تواند بستری مساعد برای فهم صحیح موضوع حکم فقهی ربا فراهم آورد. در مطالعۀ پیش رو برای نخستین بار این مفهوم با بهره گیری از دانش معناشناسی، و رویکرد معناشناسی ساخت‌گرا کاویده می‌شود. فرضیۀ بنیادین این مطالعه آن است که در قرآن کریم از دو گونه ربای متفاوت ـ و نه یک گونه ربا ـ سخن رفته است که با یکدیگر تفاوت بسیار دارند. آن گونه از ربا که بر پایۀ دهش از روی میل و خواست درونی شکل گرفته، تحریم نشده، و به‌عکس، نوع دوم که گرفتنی از روی قهر و غلبه است، افزون بر آن که تحریم گردیده، نوعی اعلان جنگ با خدا و رسول او تلقی شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

684 - جهودالارکاتی فی مصحف
مرتضی توکلی حمیدرضا مستفید

.من الکتب المؤلفة فی الرسم عند المشارقة کتاب نثر المرجان فی رسم نظم القرآن تألیف محمد غوث الآرکاتی (1238 هـ) فی الهند. ولم یحظ باهتمام العلماء به‌علی الرغم من مکانته العلمیة. وهذا الکتاب ذو أهمیة من ناحیتین: الأولی: أنه من کتب الرسم التی ألّفت فی مشرق العالم الإسلامی، و چکیده کامل

.من الکتب المؤلفة فی الرسم عند المشارقة کتاب نثر المرجان فی رسم نظم القرآن تألیف محمد غوث الآرکاتی (1238 هـ) فی الهند. ولم یحظ باهتمام العلماء به‌علی الرغم من مکانته العلمیة. وهذا الکتاب ذو أهمیة من ناحیتین: الأولی: أنه من کتب الرسم التی ألّفت فی مشرق العالم الإسلامی، والثانیة: أنه یحتوی علی مصادر مشرقیة التی لم تکن معروفة وـ لم نکن مبالغین إن قلنا ـ لا تزال غیر معروفة عند المهتمین برسم المصحف والدارسین له. هذا الکتاب موسوعة علمیة فی علوم القرآن عامَّة، وفی رسم المصحف خاصَّةً، وهو یتألَّف من سبعة أجزاء علی عدد أحزاب المصحف التی کانت معروفة عند الصحابة فی زمن النبیصلی‌اللّه‌علیه‌وآله. قسّم المؤلف کتابه إلی ثلاثة أقسام: مقدمة، ومقالتین. یختلف نثر المرجان عن کتب الرسم أولاً بذکر کلمة کلمة من البدایة إلی نهایة المصحف ثمّ یتمیز بذکر ظواهر کتابیة فی رسم المصحف لم یرد أمثالها فی کتب الرسم للمغاربة، وأنه لم یشر فی کتابه قط إلی أبی داود وکتابه. ولعل السبب فی ذلک عدم وصول الکتاب إلیه أو عدم اطلاعه علیه. وربما یمکن تفسیر هذا الأمر بأن کتاب أبی داود لم یکن معروفا عند المشارقة کما کان کتاب المقنع لأبی عمرو الدانی، ویؤیده عدم ذکره فی مصادر الکتاب. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

685 - شرح تسبیح ولی الله در قرآن و روایات
فاطمه رحمانی

از آنجا که ولی الله نه مانند دیگر موجودات عالم، مظهر یک اسم، بلکه مظهر همه اسماء الهی است، به همین خاطر بر موجوداتی که مظهر یک یا حتی چند اسم از اسماء الهی هستند احاطه وجودی دارد؛ در واقع ولی الله الاعظم حقیقتی است که تمامی اسماء الهی در آن متجلی شده است، او کل واحدی اس چکیده کامل

از آنجا که ولی الله نه مانند دیگر موجودات عالم، مظهر یک اسم، بلکه مظهر همه اسماء الهی است، به همین خاطر بر موجوداتی که مظهر یک یا حتی چند اسم از اسماء الهی هستند احاطه وجودی دارد؛ در واقع ولی الله الاعظم حقیقتی است که تمامی اسماء الهی در آن متجلی شده است، او کل واحدی است با پتانسیل در بردارندگی تمامی اسماء و صفات الهی(درعالم وحدت و کثرت که در واقع وجه انالله یی متعلق به تجلیات وحدتی و وجه نحن تعلق دارد به تجلیات کثرتی این حقیقت)؛ لذا هر آنچه در این دو وجه تجلی نموده ازدایره این حقیقت خارج نیست؛ که این همان معنای ولایت ولی الله است که تجلی ولایت الله می باشد. امر تسبیح از اموری است که رشد و تعالی تمامی پدیده ها را بعهده دارد؛ به عبارت دیگر تمامی اسماء با تسبیحی که در آنها جاری و ساری است به سمت تعالی خویش سیر و صیرورت دارند؛ و همانطور که در بالا اشاره شد، ازآنجا که تمامی اسماء و صفات در حقیقتی به نام ولی الله متجلّی است، پس تسبیح نیز در همین چارچوب به وقوع می پیوندد؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت با تجلّی ولایت الهی درعالم، امر تسبیح نیز رخ نموده است و تمامی اسماء الهی در چارچوب ولایت ولی الله الاعظم، با توانمندیی به نام تسبیح که در نهاد هر اسم تعبیه شده است، به سمت هدف غایی خویش سیر و صیر مینمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

686 - خودارزیابی ازدیدگاه آیات و روایات
عباسعلی رستمی ثانی

خود ارزیابی فرایند شناخت نسبت به خود و طراحی ایجاد وحفظ رفتارهایی استکه به یقین می تواند انسان را به رشد و کمال انسانی برساند زیرا آسیب وراهکار ها را نسبت به خود از دیگران بهتر می شناسد چون نسبت به خود علم حضوری دارد، خود ارزیابی یک نوع خود کنترلی است که نیاز به هزینه ن چکیده کامل

خود ارزیابی فرایند شناخت نسبت به خود و طراحی ایجاد وحفظ رفتارهایی استکه به یقین می تواند انسان را به رشد و کمال انسانی برساند زیرا آسیب وراهکار ها را نسبت به خود از دیگران بهتر می شناسد چون نسبت به خود علم حضوری دارد، خود ارزیابی یک نوع خود کنترلی است که نیاز به هزینه ندارد نه پلیس لازم دارد ونه نصب دور بین، وجود وجدان و باورهای درونی چراغ هدایت اوست هدف این پژوهش خود شناسی و بررسی روش ها برای رسیدن به سعاد ت وکمال دنیوی واخروی انسان است ، این تحقیق بعد از طرح مباحثی در موردخود ارزیابی ازنگاه اسلام، به کار کرد های آن نیز پر داخته است و آن را بهترین مدل برای تامین سعادت فردی واجتماع بشردانسته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

687 - تعدد زوجات: رویکردی انتقادی به گزارش‌های سفرنامه‌نویسان دوره قاجار از منظر قرآن کریم و روایات
علی بلوردی

دوره قاجار از برجسته‌ترین دوره‌های تاریخ ایران و اوج حضور میسیونرها و سفرنامه‌نویسان در ایران است. در این برهه تاریخی سفرنامه‌نویسان اروپایی به‌صورت سیاحت شخصی و بعضاً به‌صورت هیئت‌های اعزامی از سوی ابرقدرت‌های اروپایی در ایران حضور پیدا می‌کردند. سفرنامه‌نویسان هر کدا چکیده کامل

دوره قاجار از برجسته‌ترین دوره‌های تاریخ ایران و اوج حضور میسیونرها و سفرنامه‌نویسان در ایران است. در این برهه تاریخی سفرنامه‌نویسان اروپایی به‌صورت سیاحت شخصی و بعضاً به‌صورت هیئت‌های اعزامی از سوی ابرقدرت‌های اروپایی در ایران حضور پیدا می‌کردند. سفرنامه‌نویسان هر کدام باانگیزه و بینشی خاص، بنا بر روحیه و جنبه فرهنگی و اجتماعی خود و درحالی‌که فرهنگ سرزمین خود را به همراه دارند به بررسی وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی محل سفر خود می‌پردازند. در گزارش‌های خود بر تضییع حقوق زنان به‌واسطه تعدد زوجات اشاره کرده‌اند، برای نمونه گزارشاتی از چندزنی در میان جامعه مسلمان ایران در دوره قاجار گزارش کرده‌اند. این پژوهش در صدد پاسخ‌گویی به این سؤال است که آیا این اتهام و سوءبرداشت سفرنامه‌نویسان از تضییع حقوق زنان درست است؟ این فرضیه دنبال می‌شود که سفرنامه‌نویسان، اولاً با اهداف و اغراض سوء این گزارش‌ها را بیان کرده‌اند. ثانیاً با مرور تاریخ در ادوار گذشته در ایران و سایر جهان بالخصوص اروپا، روشن می‌شود که چندهمسری در قبل از اسلام هم در میان ملت‌های زیادی رواج داشته است و این اسلام است که این پدیده را به‌واسطه قوانینی مثل ایجاد عدالت در میان همسران سامان‌دهی کرده است تا از تضییع کرامت و حقوق زنان جلوگیری کند. هدف نویسنده در این پژوهش روشن کردن اغراض سفرنامه نویسان درتحریف فرهنگ ایرانی و اسلامی به واسطه مبانی اسلامی به ویژه آیات قرآن کریم است. روش نگارش این نوشتار؛ توصیفی، بر اساس گزارش‌های سفرنامه‌نویسان دوران قاجار و سپس از روش تحلیلی، بر اساس مبانی اسلامی در پاسخ به سوءبرداشت‌های است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

688 - تطبیق رهبری خدمتگزار با سیره قرآنی پیامبر(ص) درمدیریت مدارس
محمد حسین صادقی درویشی رضا احمدی آمنه افشار

دسترسی به تحقق مدیریت هدفمند، نیاز به مدیریتی موفق ومتعهد ویا به تعبیر دیگر رهبری خدمتگزار به عنوان یک ضرورت، محسوس می‌باشد. پژوهش پیش رو، با استفاده از دستاورد‌ها و تجربه‌های دانش مدیریتی دنیا به بیان تطبیق شاخص‌های رهبری خدمتگزار در مدارس ازمنظر عالمان این رویکرد، با چکیده کامل

دسترسی به تحقق مدیریت هدفمند، نیاز به مدیریتی موفق ومتعهد ویا به تعبیر دیگر رهبری خدمتگزار به عنوان یک ضرورت، محسوس می‌باشد. پژوهش پیش رو، با استفاده از دستاورد‌ها و تجربه‌های دانش مدیریتی دنیا به بیان تطبیق شاخص‌های رهبری خدمتگزار در مدارس ازمنظر عالمان این رویکرد، با سیره مدیریت قرآنی پیامبراکرم (ص) پرداخته است وشاخص‌های رهبری خدمتگزار در مدارس را مشخص می نماید. روش بررسی در این پژوهش روش توصیفی-تحلیلی بوده و با تفحص درمنابع دانش مدیریتی دنیا و اسلامی به شاخص‌های اصلی و مشترک پرداخته است. ضمن اینکه الگوی مدیریتی یک جامعه ایده آل اسلامی را با یکی از نظریه‌های مدیریتی دنیا مقایسه نموده است. هدف این پژوهش، مقایسه نوع نگاه وتجربه های مدیریتی دنیای معاصر در بیان شاخص های رهبری خدمتگزار در بستر مدارس با شاخصه های رهبری خدمتگزار با سیره مدیریت قرآنی آن حضرت است. یافته‌ها حاکی از آن است که ویژگی‌ها واشتراکات ده‌ گانه رهبری خدمتگزار، درسیره مدیریت قرآنی پیامبر (ص) دیده شده است. مضاف بر این اسوه های مدیریت قرآنی پیامبر(ص) با زیباترین شکل، درکلام الهی بیان شده تا اینکه رهبری و مدیریت، به گونه ای مطلق، اسیر افکارِ انحصارگرایی، شخصی، گروهی و منفعت‌طلبیِ جوامع نگردد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

689 - بینامتنیّت قرآنی و حدیثی در چکامة نهم ادیب الممالک فراهانی (به توپ بستن بارگاه امام هشتم)
حمیدرضا جدیدی

بینامتنیّت، رویکردی در نقد ادبی است که بر این اساس، نهـاده شـده که هیچ متنی خودبسنده و اصیل نیست، بلکه واگویه و بازتابی از متون پیشین است. باختین، ژولیا کریستوا و ژرار ژنت از بزرگترین پژوهشگران این حوزه‌اند که ارتباط‌های یک متن با متون دیگر را مورد دقّت قرار داده‌اند. ژ چکیده کامل

بینامتنیّت، رویکردی در نقد ادبی است که بر این اساس، نهـاده شـده که هیچ متنی خودبسنده و اصیل نیست، بلکه واگویه و بازتابی از متون پیشین است. باختین، ژولیا کریستوا و ژرار ژنت از بزرگترین پژوهشگران این حوزه‌اند که ارتباط‌های یک متن با متون دیگر را مورد دقّت قرار داده‌اند. ژنت بینامتنیت را به سه شکل صریح، غیرصریح و ضمنی، برشمرده است. قرآن کریم اثرگذارترین کتاب، بر آفرینشِ متون فارسی است و اکثر شاعران، از آن و روایات معصومین (ع) بسیار اثر پذیرفته‌اند. بدیهی است در حوزۀ ادبیات آیینی باید این اثرات هویدا شود زیرا درک این بازتاب‌ها به فهم ژرف‌تر سروده‌ها منجر می‌شود. ادیب الممالک فراهانی از شاعران بزرگ عصر مشروطه، که به گواه سروده‌هایش آشنایی فراوانی با ادبیات عرب و آیات قرآن و روایات داشته، در اشعارش به ویژه در چکامه‌های سیاسی - اجتماعی خود به خوبی از این منابع بهره برده، و گاهی تفاسیر و برداشت‌های ذوقی و شاعرانه‌ای از آیات و روایات بیان کرده و نمونه‌های تازه‌ای از بدخوانی فعّال ارائه کرده است. در این جُستار پس از بیان مقدّمات، با شیوة تحلیلی- توصیفی و سود بردن از روش نقدِ ژرار ژنت، تلاش شده است به اختصار، ابیاتی از چکامة نهم ادیب‌ الممالک، در آیینة بینامتنیّت، نشان داده شود. این اشعار به خوبی آشکار می‌سازد او به میزان قابل توجّهی بر مفاهیم، واژگان و شخصیّت‌های قرآنی، و محتوای روایات معصومین (ع) احاطه دارد و برای افزایش غنای معنوی سرودة خود و اثرگذاری و آموزش مخاطبان، بیشتر به شکل صریح از آنها سود جسته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

690 - سبک زندگی اسلامی با محوریت آیه 34 سوره مبارکه نساء
سید محمد رضوی مرضیه صائمی

زندگی در فرهنگ اسلامی مجموعه ای ازباورها ،ارزش ها، باید ها ونبایدهایی است که ازدومنبع قرآن وعترت سرچشمه می گیرد. اصول و مبانی ارتباط زوجین در فرهنگ اسلامی،که می تواند به سبک زندگی متعالی کمک کند، عموما درآیات قرآن بیان شده است وجزئیات آن توسط معصومین علیهم السلام تبیین چکیده کامل

زندگی در فرهنگ اسلامی مجموعه ای ازباورها ،ارزش ها، باید ها ونبایدهایی است که ازدومنبع قرآن وعترت سرچشمه می گیرد. اصول و مبانی ارتباط زوجین در فرهنگ اسلامی،که می تواند به سبک زندگی متعالی کمک کند، عموما درآیات قرآن بیان شده است وجزئیات آن توسط معصومین علیهم السلام تبیین گردیده است و با محوریت اصل الهی بودن به تمام جوانب زندگی سمت وسو می دهد که غایت آن تعالی خانواده و جامعه است .یکی از بحث برانگیزترین آیات قرآن مجید آیه ی الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء است از این آیه و روایات، درمبانی ارتباط زوجین و مهارتهای ارتباطی استمداد گرفت. ؛پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی درپی به دست آوردن سبک زندگی با تکیه برآیه شریفه می باشد،نگارنده پس ازبررسی معنای قیومیَت وبیان نکات تفسیری درخصوص این آیه شریفه،وبیان نظراسلام(قرآن وروایات)، به این نتایج دست یافته است که قوامیَت به معنای حق مدیریت داشتن،محافظت کردن،سرپرست خانواده بودن است ودربردارنده معنای ولایت وصاحب اختیار بودن نمی باشد،درسبک زندگی به ویژه زندگی اسلامی،چون غالبا بالطبع،مردان هم درعقل ورأی و تدبیرونیرومندی و تحمل شدائدوسختی ها وطاقت بیشتردربرابرمشکلات، براغلب زنها فزونی دارندوزنها احساسی و عاطفی هستند، به دلیل این فضیلتهای موهبی واکتسابی است،که مردبرزن سرپرستی دارد،وسبب سبک زندگی، متعالی می شود،ضمن اینکه بسیاری ازآیات قرآن کریم،مردوزن را همسان دانسته و کمال و نقص هردو را به صورت همزمان یاد می کندوتصریح به وحدت نوعی آنها می کند،بنابراین اسلام در حرکت و مسافرت به سوی خداوند هیچ تفاوتی میان آنها قائل نیست وسیر به سوی خدابا تعقل وعمل صالح امکان پذیر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

691 - نیاز انسان معاصر به بصیرت از منظر قرآن و تفاسیر (مجمع البیان، تفسیر کبیر، الکشاف، فی ظلال القرآن، المنار، المیزان، تسنیم)
مستانه چهری تهمینه پارسایی

یکی از گرفتارهای انسان در تمام دوران در انتخاب راه درست از نادرست است هر چقدر انتخاب ها صحیح‌تر و با علم آگاهی بیشتری همراه باشد انسان میتواند مسیر سعادت خود را به درستی طی کند. از جمله لوازم اصلی برای تشخیص مسیر درست داشتن بینش و بصیرت نسبت به آن مسیر یا موضوع است. نقش چکیده کامل

یکی از گرفتارهای انسان در تمام دوران در انتخاب راه درست از نادرست است هر چقدر انتخاب ها صحیح‌تر و با علم آگاهی بیشتری همراه باشد انسان میتواند مسیر سعادت خود را به درستی طی کند. از جمله لوازم اصلی برای تشخیص مسیر درست داشتن بینش و بصیرت نسبت به آن مسیر یا موضوع است. نقش بصیرت در طول تاریخ و در حوادث تاثیر‌گذار انکار‌ناپذیر است بسیار حاکمان بوده اند که به دلیل بی بصیرت سرنوشت یک قوم را تغییر داده اند. اما در دوران معاصر مشکلات انسان ها پیچیده‌تر شده است نقش بصیرت پر رنگ‌تر باید باشد؛ لذا این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی و با مراجعه با آیات قرآن و تفاسیرشاخص از جمله تفسیر تسنیم به بررسی و تحلیل نقش بصیرت در زندگی انسان معاصر خواهد پرداخت؛ در این راستا ابتدا تعریف بصیرت مشخص گردیده است سپس ضرورت و فایده بصیرت را با توجه به ایات و دیدگاه مفسران ارائه شده است سپس راههای کسب بصیرت پرداخته شده است در نهایت اینکه بصیرت موهبتی الهی و از جنس ادراک است که غیر از علم حصولی است و باید با تفکر در آیات خداوندی بدست بیاید و اینکه اگر عامه مردم به مراتبی از آن دست پیدا کنند بسیاری از مشکلات جامعه انسانی حل خواهد شد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

692 - نگاهی نو به ادله رجعت با تأکید بر نقش آن در امیدافزایی
رویا جهاندوست دیز محسن احتشامی نیا مجید معارف

رجعت به معنای بازگشت دوباره به دنیا یکی از موارد اختلافی میان شیعه و اهل سنت است. البته مساله رجعت یک مسأله کاملا مهدوی نیست و پیش و بیش از آنکه مهدوی باشد، مسأله‌ای کلامی است که عالمان شیعه و اهل تسنن، دیدگاه متعارضی درباره آن دارند. دلائل قرآنی محکمی بر وقوع این حقیقت چکیده کامل

رجعت به معنای بازگشت دوباره به دنیا یکی از موارد اختلافی میان شیعه و اهل سنت است. البته مساله رجعت یک مسأله کاملا مهدوی نیست و پیش و بیش از آنکه مهدوی باشد، مسأله‌ای کلامی است که عالمان شیعه و اهل تسنن، دیدگاه متعارضی درباره آن دارند. دلائل قرآنی محکمی بر وقوع این حقیقت در تاریخ یهود و مسیحیت در دست است که روایت مشهور و صحیح السند تکرار تمامی سنتها و اتفاقات خرد و کلان ایندو امت در میان مسلمانان، پای این حقیقت را به جامعه اسلامی و مسلمانان نیز باز می‌کند. در فضای حدیثی اهل تسنن نیز شواهد انکارناپذیری بر وقوع رجعت در آخرالزمان در دست است. با اثبات این حقیقت، روشن می‌شود که هدف و غرض مهمی از قرار گرفتن آن در نظام مدیریتی خداوند متعال وجود دارد. نقش رجعت در امیدازایی و امیدافزایی جامعه ایمانی در سه بخش: امیدواری هرچه بیشتر به زندگی، تلاش هرچه بیشتر برای زیست مؤمنانه‌تر، و تلاش هرچه بیشتر برای زمینه‌سازی ظهور، گویای گوشه‌ای از جایگاه رجعت در نظام مدیریتی خداوند متعال و نظام فکری اهل بیت است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

693 - تحلیل و بررسی بنیادهای مشروعیت گردشگری از منظر آیات و روایات
محمد رخبین محمد روحانی مقدم مریم آقایی بجستانی

امروزه شاهد توسعه روزافزون صنعت گردشگری در بسیاری از کشورها هستیم و به‌سادگی می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده دامنة آن گسترده‌تر از پیش خواهد بود و دین مبین اسلام موضوع سیاحت و گردشگری را مورد تشویق و ترغیب قرار داده به‌گونه‌ای که در بیش از 14 آیه در قرآن و صدها روایت ا چکیده کامل

امروزه شاهد توسعه روزافزون صنعت گردشگری در بسیاری از کشورها هستیم و به‌سادگی می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده دامنة آن گسترده‌تر از پیش خواهد بود و دین مبین اسلام موضوع سیاحت و گردشگری را مورد تشویق و ترغیب قرار داده به‌گونه‌ای که در بیش از 14 آیه در قرآن و صدها روایت از ائمه معصومین علیهم‌ السلام به این موضوع پرداخته و می‌توان گفت تعالیم حیات‌بخش اسلام گردشگری را عامل مهمی برای رشد و تعالی فرد و جامعه اسلامی مورد تأکید قرار داده است. لذا در این تحقیق به روش مروری و کتابخانه‌ای تلاش شده است با بررسی آیات و روایات به گردشگری از دیدگاه اسلام پرداخته شود؛ و نتایج مشخص می‌کند که دین مبین اسلام ضمن تأکید بر سیر و سیاحت در زمین با اهداف، عبرت‌آموزی، فراگیری علم، کسب فایده آشنایی با عادت و عقاید گوناگون و... در راستای هدایت بشر را دنبال می‌کند. واژگان کلیدی: مشروعیت.گردشگری، گردشگری مذهبی، قرآن کریم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

694 - مبانی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری فرهنگی- اجتماعی از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه
مصیب عباسی فاطمه راستی کردار سیدحسن سید رضایی

چکیده با توجه به مکتبی بودن نظام سیاسی – اجتماعی و اقتصادی در ایران مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری نیازمند اتکاء به مبانی کلان حقوقی و فرهنگی مکتب اسلام است. از جمله مهم ترین منابعی که می‌توان مبانی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری را از آن‌ها احصاء کرد قرآن چکیده کامل

چکیده با توجه به مکتبی بودن نظام سیاسی – اجتماعی و اقتصادی در ایران مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری نیازمند اتکاء به مبانی کلان حقوقی و فرهنگی مکتب اسلام است. از جمله مهم ترین منابعی که می‌توان مبانی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری را از آن‌ها احصاء کرد قرآن کریم و نهج‌البلاغه است. هدف پژوهش حاضر تحلیل و بررسی گردشگری در اسلام و متون اسلامی که دارای وجه قوی فرهنگی و اجتماعی است می باشد. خداوند نیز در آیات متعددی از قرآن کریم به گردشگری و سیاحت توصیه ی فراوانی کرده است؛ به گونه ای که بعد از تأمین نیازهای اساسی و ایجاد امنیت در جامعه افراد را به سیر و سیاحت فراخوانده است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است. نتایج نشان داد که دست‌اندرکاران برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری در ایران بایستی در امر تدوین راهبردهای صنعت گردشگری به منابع اسلامی از جمله قران و نهج‌البلاغه اتکاء نمایند و وجه فرهنگی و اجتماعی برنامه‌ریزی‌ها را موازی با اهداف اقتصادی برجسته نمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

695 - موزه های تاریخ علوم اسلامی
مصطفی ده پهلوان محرم باستانی نعمت الله علی محمدی

دریافت علوم اسلامی بدون شناخت اسلام امکان پذیر نیست. علوم زیادی از مناطق مختلف جهان توسط مسلمانان اخذ و در جهان اسلام نشو و نما گردید. از این رو علوم متعددی در جهان پا به عرصه ظهور گذاشت و مسلمانان توانستند در تمامی علوم از سایرین پیشی جویند و با تأسیس بیت الحکمه های و چکیده کامل

دریافت علوم اسلامی بدون شناخت اسلام امکان پذیر نیست. علوم زیادی از مناطق مختلف جهان توسط مسلمانان اخذ و در جهان اسلام نشو و نما گردید. از این رو علوم متعددی در جهان پا به عرصه ظهور گذاشت و مسلمانان توانستند در تمامی علوم از سایرین پیشی جویند و با تأسیس بیت الحکمه های و دانشگاه‌های اسلامی دانشمندان بزرگی را به دنیا معرفی نمایند. این دانشمندان با تاسی از علوم اسلامی و قرآن آثار متعدد مادی و معنوی از خود به یادگار گذاشتند که امروزه آرایه تمامی موزه های جهان اسلام و غیر اسلامی شده است. گفتار حاضر بر آن تا با رویکرد منطقی و با روش توصیفی تبیینی، تحول علم و دانش و دستاوردهای دانشمندان مسلمان را با تاسی از قرآن در تمامی عرصه مورد بررسی قرار داده و به معرفی آنها بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

696 - بررسی استعاره‌ی مفهومی «نور» در قرآن کریم
مرتضی براتی

بحث استعاره در باور شناختگرایان محدود به لفظ و زبان نیست. در این نظرگاه و بر خلاف دیدگاه سنتی، استعاره موضوعی مفهومی است که در سطح اندیشه ایجاد می‌شود. با رویکرد شناختی به استعاره و به ویژه به استعاره های متن مقدس قرآن که ظرفیت معنایی شگرفی دارد می توان از آن بهره ی بیش چکیده کامل

بحث استعاره در باور شناختگرایان محدود به لفظ و زبان نیست. در این نظرگاه و بر خلاف دیدگاه سنتی، استعاره موضوعی مفهومی است که در سطح اندیشه ایجاد می‌شود. با رویکرد شناختی به استعاره و به ویژه به استعاره های متن مقدس قرآن که ظرفیت معنایی شگرفی دارد می توان از آن بهره ی بیشتری ببریم. در این نوشته با تکیه بر نظریه ی شناختی، استعاره‌ی هدایت نور است و خوشه‌های آن یعنی؛ قرآن، پیامبر، اسلام، علم و ... در قرآن کریم بررسی می‌شود. از رهگذر بررسی این استعاره در قرآن کریمدرمی‌یابیم هدایت که سرمنزل و مقصد فرجامین آن خداوند متعال است کلان استعاره‌ی مفهومی است و از آن به‌عنوان نور یاد می‌شود و هر چیزی که انسان را به سمت این مسیر بکشاند نیز نور است و به‌عنوان خوشه‌های این استعاره محسوب می‌شود و هر آنچه انسان را از طی این طریق بازدارد، در مقابل نور قرا می‌گیرد و تاریکی و ظلمت است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

697 - همسانى و ناهمسانى‏ هاى عنصر "پیرنگ" در داستان‏ هاى قرآنى
کامران قدوسی

تجزیه و تحلیل عناصر داستان هاى قرآنى، این حقیقت را آشکار مى سازد که مؤلّفه "پیرنگ"، به عنوان سامان دهنده اصلى روایت، در تمام داستان هاى قرآنى نیز تقریبا در تمام داستان هاى قرآنى وجود دارد. در این جُستار تلاش شده تا از طریق مقایسه و تطبیق میان "پیرنگ"هاى مستقلّ داستان ها چکیده کامل

تجزیه و تحلیل عناصر داستان هاى قرآنى، این حقیقت را آشکار مى سازد که مؤلّفه "پیرنگ"، به عنوان سامان دهنده اصلى روایت، در تمام داستان هاى قرآنى نیز تقریبا در تمام داستان هاى قرآنى وجود دارد. در این جُستار تلاش شده تا از طریق مقایسه و تطبیق میان "پیرنگ"هاى مستقلّ داستان هاى قرآنى، تقسیم بندى ویژه اى به دست آید تا راه شناخت مفاهیم ادبى و هنرى قرآن را بیش از پیش هموار سازد. از این رو ابتدا به معرّفى اجمالى عنصر "پیرنگ" در ادبیات داستانى و سپس به تقسیم بندى شکلى و ظاهرى "پیرنگ"، در داستان هاى قرآنى پرداخته ایم. در این نوع تقسیم بندى، "پیرنگ"هاى قرآن به انواعى چون بسیط و مرکّب، منظّم و نامنظّم و گسسته و پیوسته تفکیک مى شوند. پس از آن، داستان ها را با توجّه به اجزاى درون ساختارىِ "پیرنگ"، باهم مقایسه و وجود یا عدم هریک از اجزا را در آن ها بررسى نموده ایم. سرانجام سخن کوشیده ایم تا معلوم شود عدم حضور اجزاى ناکارآمد، باعث شده تا بافت درونى "پیرنگ" انسجام بیش ترى بیابد؛ امرى که علاوه بر جذب مخاطب، در حکمت آموزى آن نیز مؤثّر بوده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

698 - جستاری سبک‎شناسانه به سوره مبارکه «مرسلات»
علی رضا کاوه نوش آبادی عباس اقبالی فاطمه لطفی مفرد نیاسری

قرآن کریم، کتاب هدایت‌بخش آسمانی، زیبایی‌ها و لطایف بسیاری را در خود گنجانده است تا آنجا که می‌توان گفت به دلیل داشتن ویژگی‌های بی‌بدیل، یک کتاب فوق بشری و فرا زمانی است. این کتاب، آکنده از ظرافت‌های ادبی و جنبه‌های زبانی و سبکی است. جستار حاضر نیز، از رهگذر سبک‌شناسی ب چکیده کامل

قرآن کریم، کتاب هدایت‌بخش آسمانی، زیبایی‌ها و لطایف بسیاری را در خود گنجانده است تا آنجا که می‌توان گفت به دلیل داشتن ویژگی‌های بی‌بدیل، یک کتاب فوق بشری و فرا زمانی است. این کتاب، آکنده از ظرافت‌های ادبی و جنبه‌های زبانی و سبکی است. جستار حاضر نیز، از رهگذر سبک‌شناسی با سطوح مختلف فکری، زبانی و ادبی و با روش توصیفی- تحلیلی، به واکاوی و تحلیل سبک سوره‌ی مبارکه‌ی مرسلات که یکی از سور مکی به شمار می‌رود پرداخته است. از مهم‌ترین یافته‌های پژوهش پیش‌روی، می‌توان به نوع فواصل و تکرارها در سطح آوایی، نوع جمله‌‌ها و فعل‌ها با توجه به محور هم‌نشینی در سطح نحوی و آرایه‌هایی نظیر تناسب، تشبیه، تضاد و فلش فوروارد در سطح ادبی اشاره نمود. به بیانی دیگر، تناسب میان الفاظ و معانی، مفاهیم و بافت‌های بیانی و تعبیری در این سوره حاکی از آن است که سبک حاکم بر آن در سطوح مختلف، با روح کلی قرآن یعنی دعوت به تدبّر و هدایت از درون هماهنگ است و در نهایت نشانه‌ای از اعجاز بیانی (تعبیری) این سوره می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

699 - نسخه‌شناسی و بازشناسی کتاب کشف‌الارتیاب
کاظم استادی

10.30495/noskheh.2023.706856

پس از نشر کتاب فصل‌الخطاب محدث نوری (م. 1320ق.)، ردیه‌هایی دربارۀ این اثر نوشته شد؛ از میان این ردیه‌ها، طبق اسناد موجود و بنابر نقل آقا‌بزرگ تهرانی و به‌تبع او برخی دیگران، محدث نوری فقط به یکی از ردیه‌ها، یعنی کتاب کشف‌الارتیاب فی عدم تحریف کتاب رب‌الارباب پاسخ داده ا چکیده کامل

پس از نشر کتاب فصل‌الخطاب محدث نوری (م. 1320ق.)، ردیه‌هایی دربارۀ این اثر نوشته شد؛ از میان این ردیه‌ها، طبق اسناد موجود و بنابر نقل آقا‌بزرگ تهرانی و به‌تبع او برخی دیگران، محدث نوری فقط به یکی از ردیه‌ها، یعنی کتاب کشف‌الارتیاب فی عدم تحریف کتاب رب‌الارباب پاسخ داده است. این رسالة حاجی نوری، از جهات مختلف تاریخی و علمی، برای روشن‌شدن برخی از مسائل مطرح‌شده دربارة وی و نیز مسئلة تحریف قرآن، بسیار مهم است؛ زیرا ادعا شده است که رسالۀ جوابیة میرزای نوری در رد شبهات کتاب کشف‌الارتیاب است؛ اکنون لازم است دربارة این کتاب، سؤالات و پژوهش‌هایی صورت گیرد؛ مسائلی همچون 1ـ نسخه‌های خطی کشف‌الارتیاب کدام است؛ و این کتاب چه مشخصه‌هایی دارد؟ 2ـ نام اصلی این کتاب چیست و چه کسی و با چه شرح حالی آن را نگارش است؟ 3ـ محتوای کتاب کشف‌الارتیاب چیست و پرداختن به کتابشناسی آن می‌تواند چه موضوعاتی را روشن کند؟ 4ـ آیا رسالة جوابیة محدث نوری در جواب کتاب کشف‌الارتیاب بوده است؟ در پژوهش حاضر، ضمن معرفی نسخه‌های خطی کتاب کشف‌الارتیاب و بررسی شکلی و محتوایی آن و نیز تأمل در ترجمۀ مؤلف، مشخص شد که آقا‌بزرگ تهرانی در شناسایی و معرفی کتاب کشف‌الارتیاب و ارتباط آن با جوابیة محدث نوری، دچار اشتباه یا سوءتفاهم بوده است و این ردیه بر فصل‌‌الخطاب، ارتباطی به رسالۀ جوابیة (1303ق.) محدث نوری ندارد؛ بلکه جواب گفتة شخص دیگری، به‌جز معرب تهرانی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

700 - بینامتنیت در تصحیح انتقادی نسخ خطی تفاسیر عرفانی سورة یوسف (ع) نمونه موردی: بحر المحبه فی أسرار الموده
محبوبه شمشمیرگرها

10.30495/noskheh.2022.703583

کاربست مفهوم بینامتنیت، در فهم و نقد متون عرفانی و حتی تصحیح آن‌ها ظهوری گسترده دارد. به‌طور خاص با توجه به ارتباطات عمیق و گسترده میان تفاسیر عرفانی سورة یوسف(ع) در سنت تفسیرنگاری سده های متقدم، درک این روابط در خوانش درست و گره گشایی از برخی مشکلات این متون و برگزیدن چکیده کامل

کاربست مفهوم بینامتنیت، در فهم و نقد متون عرفانی و حتی تصحیح آن‌ها ظهوری گسترده دارد. به‌طور خاص با توجه به ارتباطات عمیق و گسترده میان تفاسیر عرفانی سورة یوسف(ع) در سنت تفسیرنگاری سده های متقدم، درک این روابط در خوانش درست و گره گشایی از برخی مشکلات این متون و برگزیدن ضبط های مرجّح، اهمیت و جایگاهی ویژه دارد. این مقاله به روش تحلیل محتوا، با هدف تأکید بر این مسئلة جدی در ارائة نسخه های موجود از تفاسیر عرفانی سورة یوسف (ع) انجام شده است و می‌کوشد با ذکر نمونه و مثال نشان دهد چگونه می توان با دیدگاه بینامتنی در بستری از پیش متن&lrm;ها و پس متن های قصة یوسف(ع) در ادبیات عرفانی، برای فهم بهتر متن و رفع دشواری ضبط های غلط و مغشوش گام برداشت و از این طریق به هدف اصلی تصحیح، یعنی دستیابی به متنی اصیل تر نزدیک شد؛ برای نمونه، در تصحیح بحر المحبه فی اسرار الموده، یکی از تفاسیر عرفانی سورة یوسف(ع) به زبان عربی از مؤلفی نامعلوم است که احتمالاً در قرن نهم هجری شکل گرفته است؛ بررسی تطبیقی سایر تفاسیر موجود و درک ارتباط میان آن‌ها به گشایش برخی گر ه های متن می‌انجامد. در پاسخ به این پرسش که به‌طور خاص توجه به این رویکرد در تصحیح بحرالمحبه چگونه به رفع مشکلات فهم آن کمک می کند می توان به برگزیدن ضبط‌های مرجَّح در نام برخی شخصیت های قصه ـ مانند نام خواهر یوسف نبی (دینه)، نام زلیخا (طیموس)، نام رقیب زلیخا (قارعه) ـ تعیین برخی شخصیت های اصلی در حکایات تاریخی و عرفانی ـ مانند علیان مجنون/ بهلول، عثمان بن عفّان/ عثمان بن مظعون ـ فهم درست برخی احادیث نبوی و اقوال و روایت های عرفانی مانند حدیث فراست و همچنین انتخاب دقیق ضبط برخی واژه ها و شناخت افتادگی ها اشاره کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

701 - شناسایی مخاطب رسالة جوابیة محدث نوری به شبهات بر فصل‌الخطاب
کاظم استادی

10.30495/noskheh.2022.703585

در پژوهش‌های جدید، مشخص شده است که آقابزرگ تهرانی در شناسایی و معرفی کتاب کشف الإرتیاب و ارتباط آن با جوابیة محدث نوری بر شبهات فصل الخطاب، دچار اشتباه یا سوءتفاهم بوده است و طبق شواهدی، جوابیة محدث نوری در رد کتاب کنونی کشف الإرتیاب، اثر شیخ محمود معرب تهرانی، نیست. ای چکیده کامل

در پژوهش‌های جدید، مشخص شده است که آقابزرگ تهرانی در شناسایی و معرفی کتاب کشف الإرتیاب و ارتباط آن با جوابیة محدث نوری بر شبهات فصل الخطاب، دچار اشتباه یا سوءتفاهم بوده است و طبق شواهدی، جوابیة محدث نوری در رد کتاب کنونی کشف الإرتیاب، اثر شیخ محمود معرب تهرانی، نیست. این بدان معنی خواهد بود که صاحب شبهات بر فصل الخطاب و نویسندۀ آن، مجهول است؛ بنابراین لازم است پرسیده شود که 1) چه اطلاعاتی می‌توان از وضعیت شکلی و محتوایی رسالة جوابیه به دست آورد؟ 2) شواهد شکلی و محتوایی رسالة جوابیه نوری را می‌توان با چه کسانی تطبیق داد؟ 3) آیا می‌توان ازطریق جریانات تاریخی پیرامون کتاب فصل الخطاب در ایران و عراق، نویسندة این اشکالات و شبهات بر فصل الخطاب را شناسایی کرد؟ 4) مخاطب رسالة جوابیة محدث نوری کیست؟ اکنون اطلاعات موجود ما از وضعیت شکلی و محتوایی رسالة جوابیة محدث نوری، با دو شخصیت، یعنی میرزا ابوطالب زنجانی و محمدحسین شهرستانی، تقریباً هماهنگ هستند؛ ولی چون، نه متن تقریظ میرزا ابوطالب بر کشف الإرتیاب دستیاب شد و نه متن رسالۀ ردیة شهرستانی در دست است، نمی‌توان مصداق قطعی برای نویسندة اشکالات و شبهات بر فصل الخطاب تعیین کرد که مخاطب رسالۀ جوابیة محدث نوری بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

702 - معرفی رسالة «در جواب شبهات بر فصل‌الخطاب»
کاظم استادی

10.30495/noskheh.2022.693790

پس از نشر کتاب فصل‌الخطاب، ردیه‌هایی دربارۀ این اثر نوشته شد. از میان این ردیه‌ها، طبق اسناد موجود، و بنابر نقل آقابزرگ تهرانی و به‌تبع او برخی دیگران، محدث نوری فقط به یکی از ردیه‌ها، یعنی کشف‌الارتیاب شیخ محمود معرب تهرانی، پاسخ داده است؛ البته این انتساب، اشتباه است چکیده کامل

پس از نشر کتاب فصل‌الخطاب، ردیه‌هایی دربارۀ این اثر نوشته شد. از میان این ردیه‌ها، طبق اسناد موجود، و بنابر نقل آقابزرگ تهرانی و به‌تبع او برخی دیگران، محدث نوری فقط به یکی از ردیه‌ها، یعنی کشف‌الارتیاب شیخ محمود معرب تهرانی، پاسخ داده است؛ البته این انتساب، اشتباه است و جوابیة حاجی نوری در جواب کشف‌الارتیاب نیست. بنابر اهمیت رسالة جوابیة محدث نوری، اکنون لازم است دربارة آن، سؤالات و پژوهش‌هایی صورت گیرد؛ پرسش‌هایی مانند 1) نسخه‌های خطی رساله کدام است؟ 2) این رساله‌ چه مشخصه‌هایی دارد؟ 3) محتوای رساله چیست؟ 4) پرداختن به رسالة جوابیه چه موضوعاتی را روشن می‌کند؟ در این باره، مشخص شد که از رسالة جوابیة محدث نوری، پنج نسخة خطی شناسایی شده است که سه نسخة آن در دسترس هستند و تحت عناوین مختلفی فهرست‌نویسی شده‌اند. این رسالة بیست صفحه‌ای، دارای یک مقدمه و پاسخ به سه اشکال بر فصل‌الخطاب است که چهار بار به ضمیمة فصل‌الخطاب در سال‌های اخیر منتشر شده است. نکتة آخر اینکه، پرداختن به محتوای این رساله برخی از زوایای تاریک تاریخی و علمی را روشن می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

703 - بینامتنیت قرآن و حدیث در اشعار تعلیمی حافظ شیرازی بر اساس نظریه های ناقدان ادبی
احمد خواجه ایم سیدمحمد علوی مقدم عباس محمدیان مسلم رجبی

یکی از رموز مانایی و ماندگاری اشعار تعلیمی حافظ، پیوند ناگسستنی آن با آیات و احادیث است. این شاعر زبردست در بهره بردن از این مضامین وحیانی و روایی، چنان استادانه و ماهرانه عمل می کند که عواطف هر خواننده ای را برمی انگیزد و او را به تأمّل در این آموزه های قرآنی- روایی و چکیده کامل

یکی از رموز مانایی و ماندگاری اشعار تعلیمی حافظ، پیوند ناگسستنی آن با آیات و احادیث است. این شاعر زبردست در بهره بردن از این مضامین وحیانی و روایی، چنان استادانه و ماهرانه عمل می کند که عواطف هر خواننده ای را برمی انگیزد و او را به تأمّل در این آموزه های قرآنی- روایی وا‌می‌دارد. از آن جا که بینامتنیّت یکی از مهم ترین مباحثی است که توجّه پژوهشگران ساختارگرا و پساساختارگرا را به خود معطوف کرده است و این دستاورد نوین در حوزۀ ادبیات، به بررسی وجوه تشابه و تفارق و نیز تأثیرپذیری یک متن از متون دیگر می پردازد و مقتضی آن است که ادیب از متون قدیمی یا معاصر خود آگاهی لازم را داشته باشد تا بتواند از آن متون در اثر خود بهره گیرد. ما در این پژوهش برآنیم تا دیوان اشعار حافظ را بر اساس نظریۀ بینامتنی ناقدانی هم چون باختین، کریستوا، بارت، ریفاتر، لوران ژنی، ژرار ژنت و ... نقد و بررسی کنیم تا وام گیری هایِ آگاهانه یا غیرمستقیم خواجه از آیات و روایات و نیز ترفندهای ادبی بیان این مضامین، بیشتر بر همگان مکشوف گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

704 - پالئونتولوژی دست توانای جغرافیا (قرآن و علوم)
جواد زمانی

پالئونتولوژی یا به اصطلاح دیرین شناسی، یکی از علوم مثبت طبیعی است، که هم ژئولوژی و هم ژئومورفولوژی یکی از شاخه گسترده و علمی جغرافیا در کشف حقایق زمین شناسی و جغرافیای گذشته سخت بکار آید. بی جهت نیست که براساس تعریف فوق، علمای جغرافیا اعتقاد دارند که، در زمین شناسی حال چکیده کامل

پالئونتولوژی یا به اصطلاح دیرین شناسی، یکی از علوم مثبت طبیعی است، که هم ژئولوژی و هم ژئومورفولوژی یکی از شاخه گسترده و علمی جغرافیا در کشف حقایق زمین شناسی و جغرافیای گذشته سخت بکار آید. بی جهت نیست که براساس تعریف فوق، علمای جغرافیا اعتقاد دارند که، در زمین شناسی حال کلید گذشته، و در جغرافیا گذشته کلید حال بوده و خواهد بود. به همین جهت اگر، به بعضی آیات مبین قرآنی به طور کارشناسانه توجه گردد، ملاحظه می شود که قرآن خود انسان را به تحصیل علم جغرافیا تشویق کرده است. این امر نه تنها از گرایش تعداد زیادی از دانشمندان اسلامی به جغرافیا (که در متن به تعدادی از کارهای آنها اشاره خواهد شد) روشن می شود، بلکه از تفسیر و توجیه بعضی آیات کریمه نیز مستفاد می گردد که در زیر به دو مورد آن اشاره می شود: 1- افلم یسیروا فی الارض، فتکون لهم قلوب یعقلون بها، او آذان یسمعون بها... (الحج 45) آیا آنها (انسان ها) در روی زمین سیر و سیاحت نمی کنند؟ زیرا برای آنها دل های یابنده و گوش های شنونده است.... 2- فسیروا فی الارض، ثم النظروا کیف کان عاقبت المکذبین (غافر 81) پس سیر کنید در روی زمین، آنگاه بنگرید سرانجام و عاقبت تکذیب کنندگان چگونه است؟ در دو آیه فوق سیر و سیاحت در روی زمین به هر منظوری که باشد، جز مفهوم واضح جغرافیایی چیز دیگری نمی باشد. زیرا با این وسیله هم مناطق مختلف زمین شناخته شده و هم با اقتصاد، کشاورزی، هنر و صفت مردم نقاط مختلف زمین آشنائی پیدا می شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

705 - مبانی کلامی و زمینه های فروپاشی خانواده از دیدگاه قرآن
حبیب‌الله دانش شهرکی مرضیه دست مرد

خانواده یکی از مقدس ترین نهادهای جامعه می باشد. مطالعه و تحقیق در مورد خانواده یکی از مهمترین و ضروری‌ترین مسائل جامعه می باشد، بررسی عوامل تحکیم خانواده و نیز عناصر اضمحلال و فروپاشی آن کمک شایانی به حفظ جامعه می نماید. این نهاد جایگاه ویژه ای در قرآن دارد. در این کتاب چکیده کامل

خانواده یکی از مقدس ترین نهادهای جامعه می باشد. مطالعه و تحقیق در مورد خانواده یکی از مهمترین و ضروری‌ترین مسائل جامعه می باشد، بررسی عوامل تحکیم خانواده و نیز عناصر اضمحلال و فروپاشی آن کمک شایانی به حفظ جامعه می نماید. این نهاد جایگاه ویژه ای در قرآن دارد. در این کتاب آسمانی آیات متعددی وارد شده است. از نظر قرآن کریم عوامل متعددی بنیان خانواده را متزلزل می کند. عواملی مانند ناسازگاری فکری و شأنی زوجین، نگاه به نامحرم چه مرد به زن و چه زن به مرد، رعایت نکردن حجاب، تهمت زنا به زن زدن ، از نظر قرآن کریم موجب فروپاشی خانواده ها می گردد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات درآن به شیوه کتابخانه ای می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

706 - تبیین و بررسی شاخص تکافل اجتماعی به عنوان شاخصی از شاخص‌های توسعه در علوم اجتماعی و قرآن کریم
جلیل بیت مشعلی سعید عباسی نیا علی حسین حسین زاده

چکیده:شاخص‌های توسعه اجتماعی بر اساس تعاریف اقامه شده برای مفهوم توسعه و بر مبنای دیدگاههای مختلف و سازمان ها و موسساتی که ارائه گزارش هایی جهانی از توسعه اجتماعی را برعهده دارند، متفاوت است؛ اما قدر متیقن وجوه اشتراک عدیده‌ای میان آنها قابل شناسایی است و از آنجا که دام چکیده کامل

چکیده:شاخص‌های توسعه اجتماعی بر اساس تعاریف اقامه شده برای مفهوم توسعه و بر مبنای دیدگاههای مختلف و سازمان ها و موسساتی که ارائه گزارش هایی جهانی از توسعه اجتماعی را برعهده دارند، متفاوت است؛ اما قدر متیقن وجوه اشتراک عدیده‌ای میان آنها قابل شناسایی است و از آنجا که دامنه مفهوم و به تبع آن شاخص‌های توسعه اجتماعی در قرآن کریم گسترده‌تر است، لذا رهیافتهای قرآنی شاخص‌های مذکور را پوشش داده گرچه برخی را برجسته تر و دارای تاکید بیشتری معرفی می‌نماید. در بررسی‌های اولیه، شاخص‌هایی همچون: مشارکت‌پذیری، تاب‌آوری، نظارت عمومی و .. در قرآن کریم به شکل برجسته‌تری مورد تاکید است. یکی از این شاخص‌های برجسته، تکافل اجتماعی یا تعاون اجتماعی است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که مفهوم شاخص تکافل در علوم اجتماعی با قرآن و مفاهیم قرآنی چه رابطه‌ای دارد؟ مفهوم سازی هایی که موضوع تکافل اجتماعی در قرآن را پوشش می دهند و عناصر و تاسیس های قرآنی برای تامین و تحقق تکافل اجتماعی کدامند؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

707 - ترسیم شبکه‏ ی معنایی مفاهیم مرتبط با زنان در قرآن کریم
حمیده علی اکبری فهیمه باب الحوائجی ملوک السادات حسینی بهشتی زهرا اباذری

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی مفاهیم لفظی و ضمنی مرتبط با زنان در قرآن کریم (براساس تفاسیر المیزان و نمونه)، به منظور ترسیم شبکه ی معنایی انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر کاربردی است، و روش پژوهش، ترکیبی از تحلیل محتوای کمی و کیفی و اکتشافی است. روش کیفی به دو روش چکیده کامل

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی مفاهیم لفظی و ضمنی مرتبط با زنان در قرآن کریم (براساس تفاسیر المیزان و نمونه)، به منظور ترسیم شبکه ی معنایی انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر کاربردی است، و روش پژوهش، ترکیبی از تحلیل محتوای کمی و کیفی و اکتشافی است. روش کیفی به دو روش تحلیل محتوای کیفی و رویکرد دلفی انجام شده است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر در بخش کمی، شامل تمام آیات قرآن کریم، و در بخش کیفی، 21 نفر از خبرگان حوزه ی علوم قرآنی و مطالعات زنان هستند. برای نمونه گیری از روش گلوله برفی استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای MAXQDA، SPSS 20 و Protégé 5.5.0 استفاده شده است. یافته ‌ها: تعداد کل مقوله های استخراج شده در حوزه ی زنان، در هر دو تفسیر المیزان و نمونه برابرند (10 مقوله)، اما تعداد زیرمقوله ها در تفسیر نمونه (237 زیرمقوله) بیش تر از تفسیر المیزان (215 زیرمقوله) است. در هر دو تفسیر مقوله های هسته (پربسامد)، یکسان و مشترک است و مقوله ی "مسائل و ویژگی های مرتبط با زنان" با فراوانی 64 به صورت لفظی (33/30 درصد کل آیات لفظی استخراج شده) و 393 بار به صورت ضمنی (60/18 درصد کل آیات ضمنی استخراج شده)، بیش ترین میزان فراوانی را دارد. بعد از شناسایی تمام اصطلاحات مرتبط با زنان از تفاسیر المیزان و نمونه، مقوله ها به عنوان کلاس (10 کلاس) و زیرمقوله ها به عنوان ساب کلاس (237 ساب کلاس)، برای ترسیم شبکه ی معنایی، وارد نرم افزار پروتژ شد. نتیجه گیری: تعداد کل مقوله های استخراج شده در حوزه ی زنان، در هر دو تفسیر برابرند، اما تعداد زیرمقوله ها در تفسیر نمونه بیش تر از تفسیر المیزان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

708 - مطالعه و تحلیل پژوهش‌‌های علمی کتب مقدس نمایه شده در پایگاه‌‌های علمی
عسگر اکبری

هدف: پژوهش حاضر با هدف مطالعه تطبیقی استفاده از کلیدواژه قرآن کریم و کتب مقدس انجیل و تورات در عناوین مقالات پایگاه‌‌های پاب‌‌مد، کتابخانه بریتانیا و کتابخانه کنگره برای بهره‌‌وری بهینه از آنها در شئونات زندگی صورت گرفته است. روش پژوهش: روش پژوهش تحلیلی- توصیفی و با است چکیده کامل

هدف: پژوهش حاضر با هدف مطالعه تطبیقی استفاده از کلیدواژه قرآن کریم و کتب مقدس انجیل و تورات در عناوین مقالات پایگاه‌‌های پاب‌‌مد، کتابخانه بریتانیا و کتابخانه کنگره برای بهره‌‌وری بهینه از آنها در شئونات زندگی صورت گرفته است. روش پژوهش: روش پژوهش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از فنون علم‌‌سنجی انجام شده است. جامعه آماری مورد مطالعه تعداد مقالات علمی منتشر شده در پایگاه‌‌های پاب‌‌مد، کتابخانه بریتانیا و کتابخانه کنگره آمریکا است که در دوره ده ساله از 2010 تا 2019 در عناوین آنها از کلیدواژه کتب مقدس؛ قرآن، انجیل و تورات استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌‌ها از نرم‌‌افزار اس.پی.اس.اس. استفاده شده است. یافته‌‌ها: نشان داد که در بازده زمانی مذکور تعداد 35288 رکورد با عنوان کتب مقدس به‌‌ترتیب در پایگاه کتابخانه کنگره با 21997، کتابخانه بریتانیا 13202 و در پاب‌‌مد 89 سند نمایه شده است که از تعداد کل مقالات منتشر شده در آنها، به‌‌ترتیب انجیل با 80 درصد، قرآن با 3/11درصد و تورات با 7/8 درصد در جایگاه اول تا سوم قرار دارند. نتیجه‌‌گیری: استفاده از کتب مقدس در بسیاری از حوزه‌‌های علمی و به‌‌ویژه در حوزه پزشکی انجام می شود وکتابهای مقدس ادیان می توانند راهنما باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

709 - نگاه قرآن به مدیریت بحران در جنگهای صدر اسلام؛ با تأکید بر سوره‌های آل‌عمران و انفال
احمدرضا طاوسی امیر احمدنژاد

مدیریت بحران، از مباحث مهم در علوم سیاسی و مدیریتی است. پس از هجرت پیامبر اکرم به مدینه و تشکیل حکومت اسلامی، تهدید کفار و مشرکان مکه بر علیه مسلمانان همچنان ادامه داشت و همین زمینه‌ساز چند جنگ بزرگ شد. بررسی آیات قرآن حاکی از آن است که خداوند در هنگام مواجهه مسلمانان ب چکیده کامل

مدیریت بحران، از مباحث مهم در علوم سیاسی و مدیریتی است. پس از هجرت پیامبر اکرم به مدینه و تشکیل حکومت اسلامی، تهدید کفار و مشرکان مکه بر علیه مسلمانان همچنان ادامه داشت و همین زمینه‌ساز چند جنگ بزرگ شد. بررسی آیات قرآن حاکی از آن است که خداوند در هنگام مواجهه مسلمانان با این بحرانها، به گونه‌های متفاوت، از سپاه اسلام حمایت کرده است. پژوهش حاضر بر اساس مطالعه ادبیات موضوع و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، مهمترین اصول مدیریت بحران در جنگهای صدر اسلام را با تأکید بر سوره‌های آل‌عمران و انفال و بر اساس تقسیم‌بندی مراحل معروف سه‌گانه در مدیریت بحران دسته‌بندی نموده و این مدل تحلیل را می‌توان از دستاوردهای نوشتار حاضر برشمرد. برآیند تحلیل آیات مرتبط، نموداری است که نقاط برجسته آن را می‌توان در تلاش برای برقراری صلح و امنیت پایدار، رعایت عدالت حتی در بحبوحه جنگ و همچنین پذیرش توبه نادمان خلاصه کرد.کلمات کلیدی : مدیریت بحران، قرآن، جنگ، کفار، مشرکان. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

710 - تبیین عملکرد جهادی مدیران با تاکید بر قرآن کریم، نهج البلاغه و بیانات عالمانه آیت العظمی امام خامنه ای(مدظله العالی)
مجید احمدی علیرضا روستا

پس از انقلاب اسلامی، به ویژه در سال های دفاع مقدس، یکی از شیوه های مدیریت که به طور خاص مورد توجه قرار گرفت،مدیریت جهادی بود که برگرفته از تعالیم اسلامی،بهره گیری از انرژی و توانمندی منابع انسانی است که با تکیه بر ارزش ها و اعتقادات معنوی صورت می گیرد.هدف این تحقیق،تبیی چکیده کامل

پس از انقلاب اسلامی، به ویژه در سال های دفاع مقدس، یکی از شیوه های مدیریت که به طور خاص مورد توجه قرار گرفت،مدیریت جهادی بود که برگرفته از تعالیم اسلامی،بهره گیری از انرژی و توانمندی منابع انسانی است که با تکیه بر ارزش ها و اعتقادات معنوی صورت می گیرد.هدف این تحقیق،تبیین عملکرد جهادی مدیران با تاکید بر قرآن کریم،نهج البلاغه و بیانات عالمانه آیت العظمی امام خامنه ای(مدظله العالی) می باشد.روش تحقیق از نظر هدف،کاربردی و برطبق شیوه جمع آوری داده ها،توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش،تمامی مدیران و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای غرب استان تهران (شهرقدس، شهریار، ملارد، صفادشت و سما اندیشه) می باشند.در واقع، تعداد 125 پرسشنامه به روش تصادفی ساده توزیع و تعداد 120 پرسش نامه جمع آوری گردیده است.پایایی پرسش نامه با ارزیابی ضریب آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفته که به میزان 0/761 بوده است. همچنین داده ها با شیوه مدل یابی معادلات ساختاری و توسط نرم افزار Smart-PLS مورد سنجش قرار گرفتند.نتایج حاصل از بررسی فرضیه‌‌های پژوهش حاکی از آن است که مسئولیت و پاسخگویی مدیران، شایسته سالاری، التزام به تعهدات، روابط خوب و قوی مدیران با کارکنان، و نظارت مبتنی بر نیاز بر عملکرد جهادی مدیران تاثیر دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

711 - سبک زندگی با رویکرد قرآنی
مریم رحمتی مهناز رحمتی کزاز اعظم حاجی آقاجانی

قرآن کتابی سراسر نور و هدایت است و قرایت و حاضر بودن آن در زندگی لازم است چرا که این کتاب در بعد فردی به پرورش فضایل اخلاقی و در بعد اجتماعی نیز از طریق امر به کناره گیری از رذایل و نهیات اجتماعی به اصلاح جامعه می‌پردازد. اگر سبک زندگی قرآنی در جامعه نهادینه شود آن وقت چکیده کامل

قرآن کتابی سراسر نور و هدایت است و قرایت و حاضر بودن آن در زندگی لازم است چرا که این کتاب در بعد فردی به پرورش فضایل اخلاقی و در بعد اجتماعی نیز از طریق امر به کناره گیری از رذایل و نهیات اجتماعی به اصلاح جامعه می‌پردازد. اگر سبک زندگی قرآنی در جامعه نهادینه شود آن وقت است که جامعه به مدینه‌ی فاضله تبدیل می‌شود. بحث سبک زندگی از دیرباز تاکنون مورد توجه بوده است. سبک زندگی قرآنی، در واقع نوع زیستن را به انسان‌ها معرفی می‌کند؛ آیات بی-شماری دال بر این موضوع وجود دارد. این مقاله درصدد است تا با روش کتابخانه‌ای و نگرشی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آیات قرآن کریم، اصول و شاخصه‌های سبک زندگی قرآنی مورد ارزیابی قرار دهد. با توجه به نتایج تحقیق می‌توان گفت سبک زندگی قرآنی یعنی زندگی برامده از آموزه‌های قرآنی که جامعه را به سمت زیست قرآنی رهنمون می‌سازد و ریشه در ارزش‌های الهی دارد. انسان در نگرش قرآنی، موجودی با مأموریت و مسئولیت الهی برای بازسازی و عمران و آبادانی زمین در راستای دست‌یابی به کمال شایسته و بایسته و وظیفه خطیر خلافت الهی است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

712 - مدیریت دانش از منظر دین مبین اسلام با استفاده از روش تحلیل محتوا با تاکید بر آیات قرآن کریم
وحید بخردی نسب

در این پژوهش مبتنی بر روش تحلیل محتوا با مراجعه به قرآن کریم، دستورات و ارشادات آن منشور ربّانی که نگاهی به حوزه علوم مدیریتی دارد، استخراج شد. سپس گزاره‌های مدیریت دانش با استفاده از تحلیل محتوا استخراج و طبقه‌بندی شد. ره‌آورد استفاده از این روش، ارائه مُدلی جامع جهت ا چکیده کامل

در این پژوهش مبتنی بر روش تحلیل محتوا با مراجعه به قرآن کریم، دستورات و ارشادات آن منشور ربّانی که نگاهی به حوزه علوم مدیریتی دارد، استخراج شد. سپس گزاره‌های مدیریت دانش با استفاده از تحلیل محتوا استخراج و طبقه‌بندی شد. ره‌آورد استفاده از این روش، ارائه مُدلی جامع جهت اثبات وجود نظامی جامع منطبق بر قرآن کریم و کارآمدی این نظام در رشد و هدایت سازمان است. پژوهش حاضر مستخرج از بررسی آیات قرآن کریم است که تلاش دارد جامعیت و کارآمدی دین اسلام را در هدایت و اداره افراد درون سازمان اثبات نماید. با توجه به یافته‌های پژوهش امید می‌رود مدیران واحدها در آینده‌ای نه چندان دور در صورت‌های مالی خود تاثیر سرمایه فکری افراد سازمانی خود را انعکاس داده تا با توجه به ارزش‌های الهی در سازمان‌های اسلامی این مرز و بوم، حقی از افراد سازمان به واسطه عدم ارائه منابع ذهنی ضایع نشود. نتایج حاکی از همخوانی مدیریت دانش با مفاهیم و اصول اسلام و قرآن است تا حدی که می‌توان مفاهیم و پایه‌های مدیریت دانش را بااستناد به قرآن، سنت و سیره معصومین(ع)و سایر منابع دانش اسلامی بازشناسایی و تعریف کرده و گسترش و توسعه داد و در راستای مدیریت دانش اسلامی مورد استفاده قرارداد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

713 - تصمیم گیری مؤثر از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه
مریم رحمتی امیر دانشور فریبا صلاحی مهدیه اخباری

یکی از دغدغه‌های تمامی افراد به ویژه مدیران تصمیم‌گیری می‌باشد. این اهمیت با پیشرفت‌های اخیر در علوم انسانی و طرح موضوعات اخلاقی جدید در اخلاق مدیریت نوین دوچندان شده و تصمیم‌گیری اخلاقی را با پیچیدگی‌هایی خاص توأم کرده است. در این مقاله جهت نهادینه کردن تصمیم‌گیری اخلا چکیده کامل

یکی از دغدغه‌های تمامی افراد به ویژه مدیران تصمیم‌گیری می‌باشد. این اهمیت با پیشرفت‌های اخیر در علوم انسانی و طرح موضوعات اخلاقی جدید در اخلاق مدیریت نوین دوچندان شده و تصمیم‌گیری اخلاقی را با پیچیدگی‌هایی خاص توأم کرده است. در این مقاله جهت نهادینه کردن تصمیم‌گیری اخلاقی در جامعه‌ی مدیران با ارائه‌ی الگویی اسلامی از دیدگاه امیرمؤمنان در نهج البلاغه، به بسط مؤلفه‌ی تصمیم‌گیری در مبحث اخلاق مدیران پرداخته شده است. بدین منظور موضوع تصمیم‌گیری اخلاقی مورد بررسی قرار گرفت و مؤلفه‌ها‌ی آن در نهج البلاغه بیان گردید. در کلام امام علی (ع)، مؤلفه‌های تصمیم‌گیری اخلاقی شامل دانش و بصیرت، توکل، مشورت، امانت‌داری، عدالت‌گرایی و ... هستند. همچنین آفات تصمیم‌گیری اخلاقی از منظر نهج البلاغه شامل ناتوانی در پیش‌بینی و ارزیابی پیامدهای احتمالی، شتاب‌زدگی، غلبه‌ی احساسات و منافع مادی‌ می‌باشد. درنهایت نیز مدلی برای تصمیم‌گیری بر اساس مبانی اسلامی تدوین گردیده است. درنهایت توصیه می‌شود افرادی که در رأس تصمیم‌گیری و تعیین سر نوشت افراد قرار دارند، با معارف ومتون اسلامی آشنایی داشته باشند و از مدل ارائه شده در این پژوهش به عنوان الگو و راهنما استفاده نمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

714 - چارچوب پاسخگویی قرآنی: مدلی برای حکمرانی اسلامی
مهدی امیری

این پژوهش با توجه به خلاء چارچوبهای مفهومی و بسط مطالعات میدانی متناسب با آموزه‌های اسلامی و بومی با هدف توسعه چارچوب مفهومی پاسخگویی مبتنی بر قرآن کریم به منظور ارائه مدلی برای حکمرانی در مدیریت اسلامی و از طریق روش فرایند چرخه‌ای تحلیل انجام شده است. جامعه آماری(قلمرو چکیده کامل

این پژوهش با توجه به خلاء چارچوبهای مفهومی و بسط مطالعات میدانی متناسب با آموزه‌های اسلامی و بومی با هدف توسعه چارچوب مفهومی پاسخگویی مبتنی بر قرآن کریم به منظور ارائه مدلی برای حکمرانی در مدیریت اسلامی و از طریق روش فرایند چرخه‌ای تحلیل انجام شده است. جامعه آماری(قلمرو) پژوهش کلیه آیات قرآن کریم می‌باشد که با بهره‌گیری از فهرست موضوعی تفاسیر نور و نمونه، پیام‌ها و مفاهیم مرتبط با مفهوم پاسخگویی در آیات قرآن کریم با استفاده از کاربرگ‌های محقق ساخته مبتنی بر روش کیفی مذکور به عنوان ابزار پژوهش، مورد کاوش قرار گرفته است. حاصل این بررسی، گردآوری و احصاء 316 مفهوم فراگیر و سپس دسته‌بندی و مفهوم‌سازی این کدها و مفاهیم، ذیل 93 کد محوری بر اساس قرابت محتوایی و در نهایت شکل‌گیری طبقه‌بندی نهایی مبانی، موانع و عوامل زمینه‌ساز پاسخگویی مبتنی بر قرآن کریم در سه حوزه شناختی، عاطفی و رفتاری به عنوان چارچوب مفهومی پاسخگویی در سیستم‌های اجتماعی مبتنی بر قرآن کریم گردید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

715 - مفهوم‌شناسی لهو، لعب و لغو و مصادیقی از آنها
منصوره باقری پور سیدعلی پورمنوچهری نصرت الله صابری

از نظر قرآن، زندگی دنیا برای انسان یک فرصت بسیار استثنایی است که نباید آن را به بیهودگی تباه ساخت و زیان کار شد. کسی که در دنیا به اعمال لهو و لغو مشغول شود و دنیا را به عنوان ابزاری برای رشد و کمال نبیند، زندگی خویش را به هدر داده است. در قرآن کریم سه واژه لهو، لعب و ل چکیده کامل

از نظر قرآن، زندگی دنیا برای انسان یک فرصت بسیار استثنایی است که نباید آن را به بیهودگی تباه ساخت و زیان کار شد. کسی که در دنیا به اعمال لهو و لغو مشغول شود و دنیا را به عنوان ابزاری برای رشد و کمال نبیند، زندگی خویش را به هدر داده است. در قرآن کریم سه واژه لهو، لعب و لغو به کار رفته و هر یک دارای بار معنایی و مفهومی ویژه است. به نظر می رسد هر سه، معنایی نزدیک به هم دارند. از این رو، یک حکم تحریمی برای آنها وضع شده است؛ گرچه همه کارهای لغو و باطل مطرح در دنیا، لغو و باطل های نسبی است. اهل ایمان تلاش می کنند تا از فرصت حضور در دنیا، بیشترین و بهترین بهره را ببرند و مقرب درگاه الهی شوند. بدیهی است انسان ها باید در زندگی دنیا تعقل کنند و هشیار باشند، که اگر فقط همت خویش را دنیا قرار دهند، در حقیقت در پی بیهودگی و لهوی رفته اند که هیچ ثمره و توشه ای برای آخرت ایشان ندارد. یکی از مصادیق لهو در دنیای کنونی، استفاده نامعقول از فضای مجازی است که با سرعتی غیرمشابه با گسترش دیگر رسانه ها گسترده شده و امروزه تأثیر آن بر بخش های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و علم و فناوری مشهود است. درک منطق این فضا به منظور بهره مندی از آن در جوامع کنونی عصر حاضر، نخستین گام برای ایجاد تعامل مثبت و استفاده حداکثری از قابلیت های محتوایی و آسیب پذیری حداقل از تهدیدهای بالقوه آن است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

716 - بررسی اثر تورم بر فقر با استفاده از مدل اقتصاد سنجی و دیدگاههای قرآن کریم.
محمد افراسیابی مرجان دامن کشیده رضا رحیمی

چکیده:یکی از بنیادی ترین مشکلات اقتصادی در ایران، موضوعی به نام تورم و اثرات نامساعد آن بر جامعه است. پژوهشهای انجام شده این موضوع را از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار داده اند. یکی از این موارد بررسی تاثیر تورم برفقر می باشد .تورم با تغییر سطح عمومی قیمتها، بر فقر تا چکیده کامل

چکیده:یکی از بنیادی ترین مشکلات اقتصادی در ایران، موضوعی به نام تورم و اثرات نامساعد آن بر جامعه است. پژوهشهای انجام شده این موضوع را از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار داده اند. یکی از این موارد بررسی تاثیر تورم برفقر می باشد .تورم با تغییر سطح عمومی قیمتها، بر فقر تاثیر گذاشته و شاخص فقر را در وضعیت بدتری قرار میدهد. این پژوهش تلاش میکند تا دیدگاه قرآن کریم را در رابطه با فقر و تورم بیان نموده و جایگاه این دو پدیده را در مقایسه با سایر مواردی که خداوند متعال ،انسان را از انجام آنها منع فرموده است مشخص نماید. در همین رابطه ابتدا با استفاده از داده های سری زمانی از سال 1368 تا 1399 و تکنیکهای اقتصاد سنجی تاثیر تورم را بر خط فقر نسبی بعنوان هدف اصلی پژوهش مورد بررسی قرار داده و نتایج بدست آمده را بیان نموده ایم . همچنین دادهای ضریب جینی ، رشد درآمد ملی ، نرخ بیکاری و نرخ ارز نیز در بازه زمانی مذکور بعنوان متغیرهای کمکی در مدل قرار داده شده و تاثیر آنها را تحت عنوان اهداف فرعی پژوهش شرح داده ایم. در پایان پیشنهادات مرتبط ، با محوریت آیات قرآنی ارائه گردیده است. امید است این پژوهش بتواند پنجره ای را به روی حقیقت بگشاید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

717 - واکاوی رویکرد توجه به زبان خاص قرآن در روایات اهل بیت علیهم السلام و هرمنوتیک روشگرا
سمیه عبداللهی زهره اخوان مقدم محمد رضا آرام

یکی از مسایل مهم در تفسیر وهرمنوتیک، توجه به زبان خاص متن است. شناخت زبان متن، نوعی رویکرد به متن برای شناخت نیت مؤلف است. این بحثی نوظهور در میان قرآن پژوهان می‌باشد ودر آن اختلافاتی بنیادی وجود دارد، اما زبان شناسی متن، به چشم بسیاری از اندیشمندان الگوی فرهنگ بشری به چکیده کامل

یکی از مسایل مهم در تفسیر وهرمنوتیک، توجه به زبان خاص متن است. شناخت زبان متن، نوعی رویکرد به متن برای شناخت نیت مؤلف است. این بحثی نوظهور در میان قرآن پژوهان می‌باشد ودر آن اختلافاتی بنیادی وجود دارد، اما زبان شناسی متن، به چشم بسیاری از اندیشمندان الگوی فرهنگ بشری به شمار می‌آید. با دقت در روایات تفسیری، شواهدی بر توجه اهل بیت(ع) به این عنصر مهم در فهم قرآن به دست می‌آید وکشف وجوه آن نیازمند تلاش علمی در این زمینه است. در این نوشتار سعی شده به روش تحلیلی –توصیفی به واکاوی این مبحث در روایات تفسیری اهل بیت(ع)-به عنوان آگاهان تام به تمام قرآن از تمام جهات- پرداخته شود. بدین منظور ابتدا مباحثی در زمینه زبان شناسی قرآن بیان گردیده و با بیان اهمیت این علم، در دیدگاه هرمنوتیستهای روشگرا و همچنین کشف و بازخوانی روایاتی در توجه به زبان شناسی، مولفه‌های از این مبحث در کلام اهل بیت(ع) شناسایی و معرفی گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

718 - ضرورت سجده ملائکه بر آدم علیه السلام از منظر قرآن و عرفان با تاکید بر آراء امام خمینی (ره)
الهام سیـاحی مریم بختیار فرج الله براتـی

از موضوعات کلامی مورد بحث بین اندیشمندان اسلامی؛ موضوع سجده ملائکه بر حضرت آدم(ع) است. لذا بحث از ضرورت سجده ملائکه بر آدم(ع) از موضوعات مهم و لازم معرفتی است. سجده زیباترین حالت و باشکوه ترین و خاضع ترین جلوه عبادت در مقابل حضرت احدیت است و بندگان در حالت سجود، از هر ح چکیده کامل

از موضوعات کلامی مورد بحث بین اندیشمندان اسلامی؛ موضوع سجده ملائکه بر حضرت آدم(ع) است. لذا بحث از ضرورت سجده ملائکه بر آدم(ع) از موضوعات مهم و لازم معرفتی است. سجده زیباترین حالت و باشکوه ترین و خاضع ترین جلوه عبادت در مقابل حضرت احدیت است و بندگان در حالت سجود، از هر حال دیگری به حضرت حق نزدیک ترند. ما معتقدیم سجده براى غیر ذات مقدس خداوند جایز نیست، زیرا سجده نهایت خضوع و مصداق بارز عبودیت، مخصوص واحد یکتاست. با توجه به این که قرآن کتاب هدایت است، فهم درست آیات الهی در میزان هدایت انسان موثر است، در نتیجه بررسی آیات مربوط به سجده ملائکه بسیار مهم است، بنابراین این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی، به بررسی ضرورت و علت سجده ملائکه برآدم(ع)، و اشاره به علت تمرد شیطان در اجرای امر الهی می پردازد. سجده‌ ملائکه براى آدم(ع)، به تفسیر مفسران؛ به معناى پرستش نیست، بلکه برای احترام و تعظیم و تکریم آدم(ع) بوده است، و چون این امر به دستور خداوند بوده است، اجرای فرمان آن، به مثابه پرستش خداوند است، و سجده شُکری، براى خلقت چنین موجود شگرفی به نام آدم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

719 - تبیین اثرات محبت به اهل بیت علیهم السلام در سبک زندگی فردی و اجتماعی از نگاه قرآن و روایات
مهدی علی محمدی قلعه کهنه کمال خواجه پور بنادکی سید حمید شمع ریزی

محبت داشتن به اهل بیت (ع) به عنوان اسوه های عالی بشری از ضروریات دینی ما و اجر رسالت پیامبر اکرم(ص) است ، با محبت و مودت داشتن نسبت به آن بزرگواران و عمل کردن به دستوراتشان، سعادتمندی و رستگاری انسان ها تضمین خواهد شد. در پرتو محبت اهل بیت (ع) و به کار بستن سخنان زیبای چکیده کامل

محبت داشتن به اهل بیت (ع) به عنوان اسوه های عالی بشری از ضروریات دینی ما و اجر رسالت پیامبر اکرم(ص) است ، با محبت و مودت داشتن نسبت به آن بزرگواران و عمل کردن به دستوراتشان، سعادتمندی و رستگاری انسان ها تضمین خواهد شد. در پرتو محبت اهل بیت (ع) و به کار بستن سخنان زیبای آنان، جامعه ای سرشار از امنیت، صلح و صفا، مهرورزی همراه با عدالت اجتماعی و معنویت خواهیم داشت. بر مبنای آیات و روایات هدایت دینی انسان ها ، ایمان و رستگاری و نجات با محبت به اهل بیت علیهم‌السلام گره خورده است. محبت به اهل بیت(ع) می تواند نتایج کاربردی در سبک زندگی افراد جامعه ایجاد کند که تاسی به بینش و منش آنان در خانواده ها نقش ویژه ی در کاهش آسیب های اجتماعی دارد. هدف از پژوهش حاضر تبیین اثرات محبت به اهل بیت علیهم السلام در سبک زندگی فردی و اجتماعی از نگاه قرآن و روایات می باشد. در این تحقیق به شیوه توصیفی- تحلیلی، ابتدا با بررسی آیات و روایات مربوط به محبت اهل بیت علیهم السلام اقدام به استخراج مباحث اشتراکی تاثیر پذیر در سبک زندگی نموده و سپس به تجزیه و تحلیل داده ها و نتیجه گیری آن مباحث می پردازیم.کلیدواژه‌ها: محبت به اهل بیت، قرآن و روایات، سبک زندگی پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

720 - سنت علم اشتقاق در کتاب تاریخ وقار شیرازی و انعکاس مضامین قرآنی و عرفانی در آن
حمید خداپرست مهدی فاموری محمدرضا معصومی

سنت اشتقاق در شکل کلاسیک آن در بسیاری از متون فارسی قابل ردیابی است. در دورۀ قاجار نیز این سنت در آثار متعدد حضور دارد و از آن جمله در کتاب تاریخ وقار شیرازی موسوم به روزمه خسروان پارسی. موضوع این کتاب، تاریخ باستان ایران بر اساس سنت گذشتگان است. وقار شیرازی در ضمن کتاب چکیده کامل

سنت اشتقاق در شکل کلاسیک آن در بسیاری از متون فارسی قابل ردیابی است. در دورۀ قاجار نیز این سنت در آثار متعدد حضور دارد و از آن جمله در کتاب تاریخ وقار شیرازی موسوم به روزمه خسروان پارسی. موضوع این کتاب، تاریخ باستان ایران بر اساس سنت گذشتگان است. وقار شیرازی در ضمن کتاب، به سنت اشتقاق، همانگونه که در سنت قدمایی آمده نظر کرده و به واقع، به تاثیر از متون گذشتگان به نوعی علم فقه اللغۀ عوامانه گراییده است. در این کتاب به بررسی اجمالی تاریخ پادشاهان باستانی ایران بنا به سنت کهن ایرانیان و نقل سخنان و حکمی از ایشان پرداخته است. وقار در ضمن شرح وقایع از جملات و عباراتی استفاده کرده است که ملهم از آیات قرآنی، احادیث و آموزه های عرفانی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

721 - راهکارهای قرآنی و روایی در تربیت جنسی بر اساس ساختار وجودی انسان
حسین حاجی زاده حسین حاجی پور حسین دلدار

تربیت جنسی یکی از محورها و دغدغه های پژوهشی در علوم اخلاقی، تربیتی و اجتماعی است که جهت گیری ها و تحلیل های گوناگونی پیرامون آن مطرح شده و حتی شیوه های تربیتی متفاوتی ارائه گردیده است. با توجه به اهمیت نوع شیوه های تربیت جنسی که خود آنها فی نفسه، نگرش ساز هستند، این پژو چکیده کامل

تربیت جنسی یکی از محورها و دغدغه های پژوهشی در علوم اخلاقی، تربیتی و اجتماعی است که جهت گیری ها و تحلیل های گوناگونی پیرامون آن مطرح شده و حتی شیوه های تربیتی متفاوتی ارائه گردیده است. با توجه به اهمیت نوع شیوه های تربیت جنسی که خود آنها فی نفسه، نگرش ساز هستند، این پژوهش به کشف و تبیین شیوه های جنسی از منظر قرآن و احادیث می پردازد؛ روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای بوده و با روش تحلیل گزاره های قرآنی و حدیثی به استخراج شیوه ها و تبیین آنها اهتمام شده است. شیوه های مستخرج از قرآن و احادیث بر سه محور بینش، گرایش و کنش انسانی ارائه گردیده که سه محور مذکور، اساس نگرش انسانی را شکل می دهند. شیوه های روشنگری، طراحی اهداف والاتر، الگودهی، تأکید بر حیا، و توجه دادن به پیامدهای شهوترانی، پنج شیوه ناظر بر بینش انسانی هستند. پنج شیوه امیدآفرینی، عزت بخشی، ایجاد ترس، کنترل نگاه، و درگیر کردن انسان با سایر احساسات وی ناظر به گرایش های آدمی اند. هم چنین شیوه های پرهیز عملی از محرک های جنسی، دعوت عملی به تقوا و عفت، تنبیه، توبه، دعا و تشویق به ازدواج، شیوه های ناظر بر رفتار انسان هستند که در مجموع 16 شیوه به دست آمده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

722 - فرهنگ سازهای معیشتی در قرآن کریم
محسن شهیدی مریم حاجی عبدالباقی سید محسن میرباقری

آشنایی با فرهنگ قرآنی در حوزه معیشت و انطباق نگرش و رفتار و اخلاق با آن امری ضروری و کاربردی است. مقاله پیش رو پژوهشی نظری است که به روش تحلیلی اکتشافی ، درصدد کشف فرهنگ سازهای معیشتی از آیات قرآن می باشد تا با بکارگیری آنها نیل به کسب و مصرف مورد پسند قرآن میسّر گردد . چکیده کامل

آشنایی با فرهنگ قرآنی در حوزه معیشت و انطباق نگرش و رفتار و اخلاق با آن امری ضروری و کاربردی است. مقاله پیش رو پژوهشی نظری است که به روش تحلیلی اکتشافی ، درصدد کشف فرهنگ سازهای معیشتی از آیات قرآن می باشد تا با بکارگیری آنها نیل به کسب و مصرف مورد پسند قرآن میسّر گردد . لذا در ابتدا مبانی و نوع نگرش قرآن به موضوع معیشت از جمله باور به رزّاقیت خدا و اعتماد به وعده های الهی ، آخرت گرایی و ترک دنیابسندگی ، نگرش صحیح به اموال و پذیرش سنّت ابتلاء مورد بررسی قرار گرفته و سپس به دلالت های رفتاری اخلاقی در فرهنگ معیشت از منظر قرآن پرداخته می شود که هر کدام به نوعی بیانگر فرهنگ صحیح معیشت می باشند. اولویت دهی به این عوامل و یافتن ساختار مولّفه های معیشتی با توجّه به وزن آیات قرآنی مربوطه از دستاوردهای این نوشتار می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

723 - نقش اعتقادات در حفظ محیط زیست از دیدگاه قرآن
احمد مرادخانی علیرضا الماسوندی سید حسن عابدیان

در جهان هستی، حیات همة موجودات زنده بر زندگی یکدیگر تأثیر می‌گذارد. محیط زیست ظرف کمال انسان است و باید به آن توجه شود تا بتواند کمال انسان را به ظهور برساند. از این ‌رو، شایستگی حفاظت و مراقبت را دارد. وخامت بحران های محیط زیستی تا حدی است که حیات انسان و سایر موجودات چکیده کامل

در جهان هستی، حیات همة موجودات زنده بر زندگی یکدیگر تأثیر می‌گذارد. محیط زیست ظرف کمال انسان است و باید به آن توجه شود تا بتواند کمال انسان را به ظهور برساند. از این ‌رو، شایستگی حفاظت و مراقبت را دارد. وخامت بحران های محیط زیستی تا حدی است که حیات انسان و سایر موجودات بر کره خاکی را به مخاطره انداخته است. از منظر قران کریم مالکیت همه اشیاء خدا است و مالکیت انسان نسبت به اموال مالکیت قراردادی است. بنابراین، تبیین اخلاق محیط زیستی براساس مفهوم خداباوری می تواند رهیافت فراگیرتری نسبت به تعامل انسان با محیط زیست طبیعی فراهم آورد. در این مقاله، با رویکرد توصیفی- تحلیلی سعی برآن است با تکیه بر قرآن کریم و آموزه‌های وحی، تأثیر اعتقاد به خدا و وحی در حفظ محیط زیست مورد بررسی واقع گردد. انسان خداشناس در صدد است که با عمل به آموزه‌های قرآن کریم در حفظ و نگهداری محیط زیست کوشا باشد، زیرا خدا را ناظر بر رفتار خود با طبیعت می‌داند و به عنوان حق جمعی به محیط زیست می‌نگرد و مانع از پایمال شدن حق دیگران می‌گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

724 - بررسی تطبیقی مثنوی مولوی و تفاسیر قرآن کریم در مسئله ارتباط رسول خدا با خدا و مردم
زهرا حسنوند محمدحسین توانایی سره دینی محمدرضا موحدی محمدعلی ایازی

مولانا در مثنوی ما را با سلوک باطنی و منش شخصیتی رسول خدا آشنا می سازد. با شعر مولوی؛ ضمن فهم بیشترآموزه های قرآنی، از موقعیت الگوشناسی انبیای الهی، (به ویژه رسول اکرم) همواره شاعرمی توان به الگوسازی و کاربست آنها در زندگی مادی و معنوی نیز دست یافت. این مقاله، با مطالعه چکیده کامل

مولانا در مثنوی ما را با سلوک باطنی و منش شخصیتی رسول خدا آشنا می سازد. با شعر مولوی؛ ضمن فهم بیشترآموزه های قرآنی، از موقعیت الگوشناسی انبیای الهی، (به ویژه رسول اکرم) همواره شاعرمی توان به الگوسازی و کاربست آنها در زندگی مادی و معنوی نیز دست یافت. این مقاله، با مطالعه ی اشعار مولوی و مقایسه ی آن با تفاسیر قرآنی، ضمن شناخت شخصیت پیامبر(ص) به شیوه ای که در مثنوی مطرح شده، با رجوع به آیات قرآن و تفاسیر در ذیل شواهد قرآنی شباهت ها و تفاوت های تصویر پیامبر(ص) در قرآن و مثنوی را نشان دهد. برای این مهم سه مولفه ی نسبت رسول باخدا، نسبت رسول با مردم و رسول در مقام عاشقی و معشوقی را از مثنوی بر اساس کتاب دریا به دریای علامه جعفری، استخراج نموده، هریک از این ابعاد را در مثنوی و تفاسیر قرآنی با یکدیگر مقایسه نموده است. روش پژوهش حاضر براساس روش کتابخانه ای نظری و تحلیلی می باشد و با استفاده از منابع دست اول (کتاب، پایان نامه ، مقالات و...) و با استفاده از فیش برداری استخراج شده است. یافته های این پژوهش، در قرآن رابطه ی پیامبر با مردم برمبنای ارادت،ولایت مداری مردم و شفاعت پیامبر ادراک میشود و رابطه ی رسول خدا با خداوند نیز برمحور عبادت ، عبودیت ، اطاعت و در چارچوب عصمت پیامبر قرار می گیرد؛ اما در مثنوی و به ویژه بحث عاشقی و معشوقی رسول خدا، شاعر بیشتر، به عوالم تفاسیر عرفانی نزدیک میشود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

725 - گونه‌شناسی کاربست روش تفسیری نوآورانه قرآن‌به قرآن در سده اخیر
مرضیه میرزایی سید محمدعلی ایازی

این پژوهش ناظر به کاربست روش‌ نوآورانه در تفسیر قرآن‌به قرآن در سده اخیر است، که مدعیان فراوانی دارد و انتظار می‌رود به دلیل روش یکسان حداقل خروجی نه یکسان، که هماهنگ داشته‌باشند، ولی برخی مشمول تکفیر و ضلالت می‌شود و یک تفسیر در اوج ستایش قرار‌می‌گیرد. در این پژوهش با چکیده کامل

این پژوهش ناظر به کاربست روش‌ نوآورانه در تفسیر قرآن‌به قرآن در سده اخیر است، که مدعیان فراوانی دارد و انتظار می‌رود به دلیل روش یکسان حداقل خروجی نه یکسان، که هماهنگ داشته‌باشند، ولی برخی مشمول تکفیر و ضلالت می‌شود و یک تفسیر در اوج ستایش قرار‌می‌گیرد. در این پژوهش با استمداد از از روش شناسی علوم انسانی، گونه‌شناسی، گونه‌های‌های روش‌ تفسیر قرآن‌به قرآن را معرفی کرده، و ضمن تحلیل و ریشه‌یابی تفاوت‌‌ها در قالب گونه‌شناسی، برای دست‌یابی به خودآگاهی دراین روش و برای مفهومینه کردن یک چارچوب نظری براساس مباحث روش و گونه‌‌های آن برای توسعه و تعمیق آن در تفسیر قرآن به‌قرآن تلاش می‌‌شود.میزان انحصار در استناد به قرآن در مسیر کشف متفاوت است و باعث تفاوت در نتیجه نیز شده‌است. این مقاله تلاش می‌کند که در قالب سه گونه: تفاسیر قرآن بسنده، تفاسیرتلفیقی قرآن‌‌به‌قرآن و قرآن‌به‌روایات، تفاسیر قرآن‌به‌قرآن و روش‌‌های موازی، به تفاوت‌ها توجه دهد. در این تیپولوژی سعی شده‌است مصادیق با ذکر مثال در تفاسیر معاصری که اذعان به محصور بودن دست‌یابی به کشف مراد الهی به قرآن دارند؛ نشان داده‌شود. دراین پژوهش، شواهد پراکنده را جستجوکرده و تلاش کردم با یک شکل‌دهی منسجم و فهم‌پذیر به گونه‌شناسی دست‌یابم. پژوهش قصد داوری ندارد؛ بلکه با گونه‌شناسی بر ظرافت استفاده از نوع روش تفسیر و چگونگی استناد به قرآن توجه خواهد‌داد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

726 - بررسی تحلیلی نقش بازدارنده «مرگ و مرگ‌اندیشی» از دیدگاه اسلام و مسیحیت با تأکید بر قرآن و عهدین
محسن گلپیگانی سعید جازاری معمویی

سؤال اصلی پژوهش این است که از دیدگاه اسلام و مسیحیت و بر اساس قرآن و عهدین، ماهیت مرگ و نقش مرگ‌اندیشی در حیات انسان، چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی باهم دارند؟ بر این اساس، با استفاده از روش کیفیِ توصیفی و با رویکرد تحلیل محتوای کیفی و با جمع‌آوری، کدگذاری و تحلیل داده‌های ق چکیده کامل

سؤال اصلی پژوهش این است که از دیدگاه اسلام و مسیحیت و بر اساس قرآن و عهدین، ماهیت مرگ و نقش مرگ‌اندیشی در حیات انسان، چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی باهم دارند؟ بر این اساس، با استفاده از روش کیفیِ توصیفی و با رویکرد تحلیل محتوای کیفی و با جمع‌آوری، کدگذاری و تحلیل داده‌های قرآن و عهدین به این نتیجه رسیدیم که مرگ در قرآن و عهد قدیم به معنای مرگ جسمانی است و تقدیر عمومی و حتمی خداوندی است. مرگ در قرآن اثر گناه نخستین نیست و نسل بشر در اثر گناه نخستین آلوده نشده‌اند. نقش مرگ‌اندیشی نیز در قرآن و عهد قدیم تا حدی شبیه به‌هم و بازدارندگی از خطا و گناهان از کارکردهای مهم آن در این دو منبع است؛ اما در عهد جدید این نگاه به مرگ به‌کلی دگرگون شده است. عهد جدید در کنار مرگ جسمانی، مرگ روحانی را به تصویر می‌کشد که پیامد گناه نخستین است. بر اساس این دیدگاه، همه محکوم به مرگ‌اند مگر کسانی که به مسیح ایمان بیاورند. بر این مبنا نقش بازدارندگیِ مرگ‌اندیشی نیز در این الهیات کمتر متصور است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

727 - نقد و واکاوی پنج ترجمه قرآن (طبری , ابوالفتوح ,مکارم , فولادوند و انصاریان) با محوریت حصر در سور مکی
مریم حسینی حمیدرضا مستفید نفیسه نوید

قرآن، کلان متنی است با ویژگی هایی منحصر به خودش؛ با بیانی فصیح و بلاغتی در خور تأمّل؛ از همین روست که منبع الهام و استخراج قواعد بلاغت نیز قرار می گیرد. از دیگر سو، از آنجا که این کتاب آسمانی به تناسب فهم مخاطب های خود، چشم انداز و افق‌های گوناگونی را برای شان می‌گشاید، چکیده کامل

قرآن، کلان متنی است با ویژگی هایی منحصر به خودش؛ با بیانی فصیح و بلاغتی در خور تأمّل؛ از همین روست که منبع الهام و استخراج قواعد بلاغت نیز قرار می گیرد. از دیگر سو، از آنجا که این کتاب آسمانی به تناسب فهم مخاطب های خود، چشم انداز و افق‌های گوناگونی را برای شان می‌گشاید، نقطه‌ی عزیمت و آبشخور توجّه به تفسیر و تأویل در عالم اسلام محسوب می شود. لذا مترجم و مفسّر این متن باید از شایستگی ها و بایستگی های لازم علمی و آگاهی کافی بر ظرایف زبانی و علوم بلاغی برخوردار باشد؛ و فقدان تسلّط کافی بر موارد یاد شده و عدم برخورداری از دانش چگونگی نطق به الفاظ قرآن و مدلولات و احکام فردی و ترکیبی و معانی در آن الفاظ و. &lrm;.. سبب نقص در ترجمه و تفسیر درست و دقیق آیات خواهد شد. این پژوهش که به شیوه ی توصیفی ـ تحلیلی ( &lrm; &lrm;و با بهره گیری از ابزار کتابخانه ای نوشته شده است ، می کوشد تا ضمن تشریح شیوه ی صحیح نقد، با تکیه بر موضوع حصر و قصر ( &lrm; &lrm;شاخه ای از علم معانی) &lrm;، به بررسی و مقایسه ی پنج ترجمه از سور مکی بپردازد. بر اساس این واکاوی و قیاس، ابتداء به فهم دقیقتری از آیه مورد نظر برسیم ،و در نهایت میزان رعایت مترجمان متقدم و متأخر ( &lrm; &lrm;طبری، رازی، فولادوند، مکارم و انصاریان) &lrm; در بحث حصر مشخص می گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

728 - مطالعه‌ی تحلیلی آرای فضل‌الرحمان در کتاب مضامین اصلی قرآن
فاطمه علاقه بندی مهرداد عباسی

مضامین اصلی قرآن یکی از تألیفات مهم فضل‌الرحمان در رفع تقابل اسلام و دنیای مدرن است. او در این اثر یادآور می‌شود که اگر فهم ما از قرآن بر پایه‌ی روح اصلی قرآن یعنی اخلاق قرآنی باشد، پیام و معنای واحد و منسجم قرآن را دریافت خواهیم کرد. این کتاب را می‌توان گزارشی منسجم از چکیده کامل

مضامین اصلی قرآن یکی از تألیفات مهم فضل‌الرحمان در رفع تقابل اسلام و دنیای مدرن است. او در این اثر یادآور می‌شود که اگر فهم ما از قرآن بر پایه‌ی روح اصلی قرآن یعنی اخلاق قرآنی باشد، پیام و معنای واحد و منسجم قرآن را دریافت خواهیم کرد. این کتاب را می‌توان گزارشی منسجم از مضامین قرآن با نگاهی جدید تلقی کرد و از این حیث کتابی مهم و ارزشمند است. فضل‌الرحمان در این کتاب، پس از مقدمه‌ای در بیان دیدگاه‌های خود نسبت به روش تفسیر مفسران سنتی و اشاره به دیدگاه‌های غربیان درباره‌ی قرآن، در هشت فصل به بررسی مضامین مهم قرآن پرداخته است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که مهم‌ترین مطالب و نظریات فضل‌الرحمان در کتاب مضامین اصلی قرآن چیست و چگونه تحلیل می‌شود؟ در راستای پاسخ به این سؤال، دستاوردهای این پژوهش از طریق توصیفی – تحلیلی در چهار بخش بررسی می‌شود: 1- آراء اعتقادی 2- آراء اجتماعی – حقوقی 3- آراء اخلاقی پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

729 - معناشناسی «ابلیس» در قرآن کریم
حشمت السادات باقرنژاد طیبه اکبری راد

واژه ابلیس یازده بار در قرآن کریم به کار رفته است. واژه مقابل ابلیس، مَلَک می باشد که به صورت جمع "ملائکه" به کار رفته است. تقابل بین ابلیس و ملک در خلقت و در عملکرد است. علت رانده شدن ابلیس از درگاه الهی سرپیچی از فرمان خداوند است که در لباس استکبار و حسد ظاهر شده است. چکیده کامل

واژه ابلیس یازده بار در قرآن کریم به کار رفته است. واژه مقابل ابلیس، مَلَک می باشد که به صورت جمع "ملائکه" به کار رفته است. تقابل بین ابلیس و ملک در خلقت و در عملکرد است. علت رانده شدن ابلیس از درگاه الهی سرپیچی از فرمان خداوند است که در لباس استکبار و حسد ظاهر شده است. قرآن کریم نافرمانی ابلیس را، سجده نکردن به آدم علیه السلام مطرح می‌کند. واژه جانشین ابلیس، شیطان است. حوزه معنایی ابلیس محدود به یک معنا است و اسم خاص برای موجود پلیدی است که به آدم علیه السلام سجده نکرد. لفظ شیطان وجوه معنایی متفاوتی دارد که عبارت است از: ابلیس، جن، جنود انسی و جنی ابلیس، نام عام برای هر موجود شر، سران منافقان، مارها، طاغوت و عامل بیماری. وجه معنایی ابلیس برای لفظ شیطان، بیشترین آیات را به خود اختصاص داده است و شیطان به دلیل غلبه استعمال، بیشتر به ابلیس اطلاق می گردد. غَرور و وسواس خنّاس، واژگان جانشین شیطان در قرآن کریم می‌باشند. عصیانگر، خوار کننده انسان، دعوت کننده به آتش دوزخ، دشمن آشکار، عاری از خیر و .... از ویژگی های شیطان است. نپذیرفتن ولایت شیطان، پرهیز از غذای حرام، استعاذه، ایمان و توکل واقعی، اخلاص، یاد خدا ، فضل و رحمت الهی، موانع نفوذ و تسلط شیطان بر انسان می باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

730 - اوصاف قرآن در مثنوی با استناد به قرآن کریم
سید عطاء الله افتخاری

زیبایی های ظاهری و باطنی قرآن،جامعیت،نوبودن، و عمق مفهیم قرآنی موجب شده که شاعران و نویندگان مسلمان نوشته های خود را مزین به کلام وحی نمایند و در تحلیل و تبیین آن تلاش کنند.در میان شاعران شاید کسی به اندازه مولوی از قرآن تأثیر نپذیرفته،تجلی قرآن کریم در مثنوی در موضوعات چکیده کامل

زیبایی های ظاهری و باطنی قرآن،جامعیت،نوبودن، و عمق مفهیم قرآنی موجب شده که شاعران و نویندگان مسلمان نوشته های خود را مزین به کلام وحی نمایند و در تحلیل و تبیین آن تلاش کنند.در میان شاعران شاید کسی به اندازه مولوی از قرآن تأثیر نپذیرفته،تجلی قرآن کریم در مثنوی در موضوعات گوناگون امری واضح و مبرهن است.جذابیت مثنوی بدون شک مرهون توجه خاص مولوی به قرآن است.تبلور آیات قرآن کریم در مثنوی آن چنان گسترده است که فهم بسیاری از ابیات آن جز با شناخت آیات قرآن و تفاسیر آن میسور نیست. با توجه به گستردگی موضوعات مثنوی که متأثر از قرآن است در این مقاله صرفا ،اوصاف قرآن کریم که در کلام وحی وارد شده و مولوی به آن آیات استناد کرده است مورد بررسی قرار گرفته است.یافته های تحقیق نشان می دهد که در مثنوی اغلب آیاتی که ویژگیهای قرآن را بیان کرده مورد توجه شاعر قرار گرفته و به تفسیر آنها پرداخته است و مولوی توانسته است برای نیل به اغراض خویش و اثبات اندیشه های دینی از قرآن کریم و آیات زیبای آن به بهترین صورت استفاده کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

731 - معناشناسی توصیفی تکآمَد قرآنی «نحر» و آسیب‌شناسی آن در ترجمه‌ها و تفاسیر قرآن
عبدالرّضا پورمطلوب

چرایی انتخاب و ترجیح قولِ بالا بردن دست ها تا محاذی گوش ها و گودی گردن بر قولِ قربانی کردن در معنای واژۀ نحر که از واژه های تکآمَد قرآن مجید و به دلیل چند معنایی، از اهمّیّت بالایی برخوردار است، موضوع اصلی این پژوهش است. نتیجۀ بررسی و تحلیل معناشناسی در این پژوهش و هم چ چکیده کامل

چرایی انتخاب و ترجیح قولِ بالا بردن دست ها تا محاذی گوش ها و گودی گردن بر قولِ قربانی کردن در معنای واژۀ نحر که از واژه های تکآمَد قرآن مجید و به دلیل چند معنایی، از اهمّیّت بالایی برخوردار است، موضوع اصلی این پژوهش است. نتیجۀ بررسی و تحلیل معناشناسی در این پژوهش و هم چنین استفاده از قاعدۀ سیاق و سیاقِ محتوایی آیات سوره، سیاقِ محتوایی ترتیب نزول و فضای نزول سوره، و نیز دلالت شأن نزول نشان می دهد که گرچه بنا به وضع تعیّنی لغت و روایات، دلالت نحر بر بالا بردن دست ها تا مقابل صورت، یا مقابل گودی گلو به هنگام تکبیرها، منطقی است امّا باز هم قول راجح نبوده و می توان گفت واژۀ نحر بر هر دو معنا قابل انطباق است، بلکه با توجّه به شواهد ارائه شده به نظر می رسد قول قربانی کردن، قولِ راجح باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

732 - نقد نظرفروید در «رابطه با دیگران»، با رویکرد قرآنی
بخشعلی قنبری مژگان محمدی

یکی از راه های شناخت انسان بررسی روابط اوست. در فرهنگ های مختلف این روابط مورد بررسی قرار گرفته و متفکران مختلف در سنت های فلسفی و غیر فلسفی جوانب مختلف این روابط را کاویده اند. روابط به حصر عقلی در چهار حوزه قابل تحقیق اند که عبارتند از: 1) رابطه ی انسان با خدا؛ 2) با چکیده کامل

یکی از راه های شناخت انسان بررسی روابط اوست. در فرهنگ های مختلف این روابط مورد بررسی قرار گرفته و متفکران مختلف در سنت های فلسفی و غیر فلسفی جوانب مختلف این روابط را کاویده اند. روابط به حصر عقلی در چهار حوزه قابل تحقیق اند که عبارتند از: 1) رابطه ی انسان با خدا؛ 2) با خود؛ 3) با سایر انسان ها و4) با طبیعت. از میان این روابط، رابطه انسان با خدا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ زیرا این رابطه حد و حدود و کم و کیف سایر روابط را مشخص و معین می‌کند. این روابط در ساحت های پنجگانه 1) عقیدتی – معرفتی؛ 2) روان (شامل احساس – عاطفی و هیجان)؛ 3) اراده؛ 4) گفتار و 5) کردار تحقق می یابند. در میان برجسته ترین متفکران غرب می توان از زیگموند فروید یاد کرد که راجع به همه روابط، به ویژه رابطه انسان با دیگران، نظر داده است. فروید با فرض نفی خدا، درباره رابطه با دیگران برمبنای نظریه عقده های درونی و سایق های جنسی می نگرد و سرکوب شدن آن را عامل بسیاری از ناهنجاری های بشر می داند. او با ذکر مثال ها و ارایه شواهدی، محدودیت در روابط جنسی را زمینه ساز بروز بسیاری از معضِلات می داند. در سنجه این نظرات با قرآن به این نتیجه رسیدیم که به رغم یافتن شواهد معدودی در تصدیق نظر فروید قاعده در رابطه با دیگران تابع شرایط تربیتی است و بدون آن نمی توان نظری را به عموم آدمیان تعمیم داد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

733 - تبیین ارتباط بین تناسبات در نظام آفرینش با تناسبات معماری اسلامی ایران و انعکاس مضامین عرفانی در آن
مجید طاهری دمنه ابوذر مجلسی کوپائی شیرین طغیانی

بشری وجود دارد. عدالت در سطح نظام هستی به معنای نوعی توازن و تناسب در نظام هستی و قرار گیری هر چیز سر‌جای خود می‌باشد که این همان تناسب کیفی است که به آن عدالت تکوینی هم می‌گویند. مکان‌یابی مناسب، توجه به محیط، استفاده از مصالح مناسب، مناسبت سازه و معماری، پرهیز از بیهو چکیده کامل

بشری وجود دارد. عدالت در سطح نظام هستی به معنای نوعی توازن و تناسب در نظام هستی و قرار گیری هر چیز سر‌جای خود می‌باشد که این همان تناسب کیفی است که به آن عدالت تکوینی هم می‌گویند. مکان‌یابی مناسب، توجه به محیط، استفاده از مصالح مناسب، مناسبت سازه و معماری، پرهیز از بیهودگی و توجه به انسان و تمامی مراتب نیازهای او در معماری از جمله اصول معماری می‌باشند که لزوم توجه به آنها در شکل‌گیری معماری منطقی یا عدالت‌محور اجتناب‌ناپذیر است. همه ویژگی‌هایی که با واژه مناسبت یا مناسب بودن همراه هستند، به نوعی از مصادیق تناسبات کیفی در معماری ایرانی تناسب رابطه بین اندازه‌ها است و در هنرهای تجسمی بر رابطه‌ی مناسب میان اجزاء با یکدیگر و با کلیت شکل‌گرفته از اجزاء دلالت دارد. نمونه های زیادی از نسبت های زیبا و به ویژه نسبت طلائی در طبیعت یافت می شود (تناسبات کمی). همچنین در آثار معماری گذشته به خصوص آثار معماری ایران در دوره اسلامی نسبت‌های زیبا کاربرد عمیق و وسیعی دارند. علاوه بر رابطه بین اندازه‌ها، تناسبات کیفی یا به عبارتی مناسبت نیز در جای‌جای نظام آفرینش و در ساخته‌های به‌شمار می‌روند و به عنوان جلوه‌ای از عدالت محوری مطرح هستند. در این پژوهش با بررسی تناسبات کمی و کیفی در نظام آفرینش و در معماری اسلامی به تبیین ارتباط بین این دو پرداخته شده است. در این راستا با مطالعه مفاهیم و مصادیق تناسبات کمی و کیفی و نیز نظریه‌های مربوط به هنر اسلامی به روش توصیفی- تحلیلی و با استدلال منطقی این نتیجه به دست آمد که تناسبات در بعد کمی و کیفی به عنوان جلوه ای از حسن خداوندی در مخلوقات تجلی می‌یابد و سپس توسط هنرمند مورد ادراک قرار‌گرفته و بازتاب آن در آثار بشری و از جمله معماری متجلی می‌شود. حسن الهی که در مخلوقات متجلی شده در هنر در قالب هندسه، تناسبات، هماهنگی، ریتم، تعادل و... توسط هنرمند بروز می‌یابد. در معماری هندسه و تناسبات نمود عدل و تقدیر خدایی و تجلی حسن اوست که هنرمند آن را باز‌تاب داده است. عدالت در معماری و شهرسازی به توازن و تناسب همه جانبه و فراگیر یعنی تناسبات کمی و مناسبات کیفی تعبیر می‌شود و رعایت تناسب یعنی زیبایی به معنای واقعی آن. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

734 - تناسب قصص قرآن با اغراض سوره‌ها (با محوریت داستان حضرت ابراهیم (ع))
فاطمه باصری مریم حاجی عبدالباقی

گرچه هدفمندی سوره ها با تدبر تصدیق می گردد، اما همچون برخی از مباحث جدید علوم قرآنی با مخالفت ها و موافقت های بسیاری مواجه شده است. ازآنجاکه قصص قرآن در بطن سوره واقع گردیده، با اثبات هدفمندی هر سوره و ارتباط هدف اصلی سوره با قصص عنوان‌شده، نتایج مطلوبی حاصل می گردد. هم چکیده کامل

گرچه هدفمندی سوره ها با تدبر تصدیق می گردد، اما همچون برخی از مباحث جدید علوم قرآنی با مخالفت ها و موافقت های بسیاری مواجه شده است. ازآنجاکه قصص قرآن در بطن سوره واقع گردیده، با اثبات هدفمندی هر سوره و ارتباط هدف اصلی سوره با قصص عنوان‌شده، نتایج مطلوبی حاصل می گردد. همچون پاسخ به چرایی تکرار و پراکندگی برخی از قصه ها در قرآن، علت ایجاز و یا تفصیل برخی از داستان ها و از همه مهم‌تر، پاسخی به شبهه مستشرقان و هم‌رأیان ایشان که تکرار را نتیجه غیر وحیانی بودن قرآن می دانند و درنهایت این مسئله را اثبات می نماید که ساختار قصه ها تابعی از اغراض سوره ها هستند. در این راستا، داستان حضرت ابراهیم (ع) در سور مختلف بررسی شد اما به جهت رعایت اختصار تنها در سور بقره، انعام، مریم، حجر و ممتحنه به تفصیل بیان شده است و ارتباط داستان و محور سوره در سایر سور در ضمن جدول ارائه گردیده است. با نظر به پژوهش صورت گرفته می توان گفت: قصه های قرآنی به‌عنوان بخش اعظمی از آیات قرآن، در راستای هدف و غرض سوره تکرار شده و بجای نقل منسجمِ داستان در یک سوره، تصاویر بُرش خورده از یک داستان به‌صورت پراکنده در راستای هدف مزبور در سوره ها مطرح‌شده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

735 - عمده‌ترین روش‌های «نفوذ راهبردی» دشمن در نظام دینی از منظر آموزهای قرآنی - روایی
مهدی گرجی ازندریانی مریم حاجی عبدالباقی مهدی ایزدی محمد هادی همایون

نزاع تاریخی جبهه حق و جبهه باطل، از آغازین حضور انسان شکل گرفته است. یک طرف دین الهی و سویه دیگر، جبهه باطل اعم از دستگاه شیطان تا صف بلند منافقین، کفار، مشرکان، نظام سلطه و غیره. هرچند ابزارها و روش های دشمن در ادوار تاریخی تغییر کرده اما هدف و محتوای آن هماره ثابت بود چکیده کامل

نزاع تاریخی جبهه حق و جبهه باطل، از آغازین حضور انسان شکل گرفته است. یک طرف دین الهی و سویه دیگر، جبهه باطل اعم از دستگاه شیطان تا صف بلند منافقین، کفار، مشرکان، نظام سلطه و غیره. هرچند ابزارها و روش های دشمن در ادوار تاریخی تغییر کرده اما هدف و محتوای آن هماره ثابت بوده است: برچیدن جبهه حق در هر قالب فردی و اجتماعی. نفوذ راهبردی از جمله مهم ترین تهدیدات نرم علیه حاکمیت جبهه حق و نظام دینی است. پژوهش حاضر – که به نگره روزآمدی و کارکردی سازی معارف دینی یاری می رساند - شناسایی عمده ترین روش های نفوذ راهبردی دشمن در نظام دینی از منظر آموزه های قرآنی – روایی است. پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی به روش کتابخانه ای و مبتنی بر تفسیر اجتهادی با گرایش تفسیر موضوعی است که تلاش می کند در کنار شناسایی شیوه ها، برای آن ها معاد ل یابی تطبیقی، تحلیل محتوا و مفهوم سازی نماید. پژوهش نشان می دهد دشمنان در فرآیند نفوذ راهبردی که عمدتاً بر پایه جنگ شناختی – ادراکی استوار است ابعاد بینشی، نگرشی، انگیزشی، منشی و کنشی نظام دینی را در سطوح مختلف ساختار، رهبری، حاکمان، نخبگان و خواص و تودم مردم هدف تهاجم قرار می دهند.حاصل پژوهش بیانگر آن است که برپایه آموزه های قرآنی – روایی، دشمنان در راستای نفوذ راهبردی از شیوه های مختلف و پیچیده ای همانند احتناک؛ اجلاب؛ استحفاظ؛ استحواذ؛ استفزار؛ انساء؛ اضلال؛ اغواء؛ القاء؛ تخویف؛ تحریف؛ تزیین؛ تسلط؛ تسویل؛ تضلیل؛ تطمیع؛ تطویع؛ تهدید؛ خدعه؛ کید؛مس؛ نزغ؛ وحی؛ وسوسه و... بهره می جویند که متناسب با شرایط، اقتضائات و جامعه هدف، گاه از تاکتیک های موردی و در بسیاری موارد از روش های ترکیبی استفاده می شود. پیداست که نتیجه چنین هجمه ای، فریب راهبردی و استحاله نظام دینی از درون خواهد بود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

736 - ساحت های وجودی و رابطه با «خود» در قرآن
بخشعلی قنبری مژگان محمدی

مراد این نوشته از خود معنای عام نفس است نه نفس خاصی مانند اماره یا لوامه. از این نظر می توان گفت که شامل همه آنهاست. به همین دلیل نتایج این رابطه می تواند اعلی یا اسفل باشد. رابطه همواره معطوف به دیگران است اما رابطه با خود(معطوف به خود) از ویژگی های انسان است و سایر مو چکیده کامل

مراد این نوشته از خود معنای عام نفس است نه نفس خاصی مانند اماره یا لوامه. از این نظر می توان گفت که شامل همه آنهاست. به همین دلیل نتایج این رابطه می تواند اعلی یا اسفل باشد. رابطه همواره معطوف به دیگران است اما رابطه با خود(معطوف به خود) از ویژگی های انسان است و سایر موجودات نمی توانند با خود رابطه برقرار کنند و تنها انسان می تواند در عین اینکه می داند غیر از خود موجود دیگری در میان نیست، با خود رابطه برقرار کند؛ خودشناسی و خودکاوی کند (ساحت معرفت)؛ خود را دوست یا دشمن بدارد (ساحت روان)؛ له یا علیه خود چیزی بخواهد(ساحت اراده)؛ با خود سخن گوید(ساحت گفتار) و یا له یا علیه خود کاری انجام دهد (ساحت کردار). بسیار بعید است که حیوانات خود را تشویق کنند اما انسان تنها موجودی است که می تواند با خود چنین تعاملی داشته باشد. قرآن کریم بعد از رابطه با خدا بیشترین توجهات را به این رابطه معطوف داشته است. انسان از طریق این رابطه می تواند به تکامل روحی دست یافته و به اوج بندگی خدا برسد؛ زیرا در سایه چنین رابطه ای است که انسان به زوایای روح و روان خود پی می برد و درک می کند که خودنگهداری در تکامل وی نقش مهمی ایفا می کند. این رابطه می تواند در ساحت های پنج گانه معرفت/عقل، روان(شامل احساسات، عواطف و هیجانات)، اراده، گفتار و کردار محقق شود. چیستی و چگونگی تحقق این روابط در وجود انسان می تواند آثاری را در انسان پدید آورند. از جمله این آثار خویشتنداری و فرو خوردن خشم است. ضمن اینکه انسان در سایه ایجاد رابطه با خود در ساحت کردار می تواند اعمالی انجام بدهد که موجب ارتقای روحی اش شود. علاوه بر این ها، انسان از طریق رابطه با خود می تواند به فلسفه آفرینش خود پی برده و بخش قابل توجهی از حیات طیبه را حاصل نماید و در اثر استمرار رابطه با خود می تواند مطلوبهای اخلاقی، دینی، روانشناختی و عرفانی را حاصل نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

737 - تحلیل حجیّت، بزرگداشت و منزلت عقل در هندسه معرفتی استاد مطهری مبتنی بر نصّ
محسن حاکمی انشاء الله رحمتی عزیز الله افشار کرمانی

بحث از جایگاه عقل در معارف الهی و بشری، از موضوعات پر چالش در محافل علمی دین پژوهان، فیلسوفان دین و مخصوصاً در میان پیروان ادیان است. نقش عقل در کسب معرفت، منجر به ایجاد فرقه ها و مکاتب و اندیشه های مختلف گردیده است. آنچه در این پژوهش مورد نظر است ارزیابی جایگاه عقل و ا چکیده کامل

بحث از جایگاه عقل در معارف الهی و بشری، از موضوعات پر چالش در محافل علمی دین پژوهان، فیلسوفان دین و مخصوصاً در میان پیروان ادیان است. نقش عقل در کسب معرفت، منجر به ایجاد فرقه ها و مکاتب و اندیشه های مختلف گردیده است. آنچه در این پژوهش مورد نظر است ارزیابی جایگاه عقل و ارزش آن در قرآن کریم است. آیا قرآن قائل به حجیت بی حدّ و حصر عقل است؟و یا قرآن پای عقل را چوبین دانسته و آن را نه تنها از ورود در مسائل دینی بلکه از اندیشیدن در حوزه مسائل و مشکلات بشری نیز منع می کند؟ آیا عقل تنها ابزاری در فهم دین است یا از جایگاه یک منبع قابل اتکاء برخوردار است؟ در جهان اسلام سه پاسخ در قالب مکاتب اعتزالی، اشعری و شیعی به پرسش های فوق داده شده است که به ترتیب منجر به ظاهرگرایان(اهل حدیث در اهل سنت و اخباریون شیعه)، عقل گروی اعتزالی و عقل گروی شیعی شده است. درجهان مسیحیت هم منجر به بروز تفکرات ایمان گرایانه افراطی و ایمان گرایی اعتدالی، و عقل گروی(انتقادی)اعتدالی و عقل گرایی حداکثری شده است. در این پژوهش به منظور یافتن پاسخ هایی مستدل برای این سؤالات و استخراج نظرات قرآن به آراء استاد مطهری مسلمانیْ اندیشمند مراجعه شده است. نظر مطهری ، برآمده از نگاه قرآنی درباره عقل این است که عقل، دارای مقام والایی است و می توان از آن بعنوان عقل مطهر یاد کرد؛که در قرآن هیچ ممنوعیتی برای کاربست عقل وجود ندارد بلکه عقل حجّت و سند محسوب می گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

738 - معناشناسی «زرع» در قرآن کریم
طیبه اکبری راد سکینه عموزادی

اهمیت زراعت و کشاورزی در آیات متعدد قرآن کریم و روایات مورد تأکید قرار گرفته است. واژگان تبیین کننده مفهوم کشاورزی در قرآن شامل زرع، حرث و نبت می باشند. واژه زرع به معنای رویاندن، کاشتن و بذرافشانی است که در 11 آیه قرآن کریم به صورت حقیقی و فقط در یک آیه به صورت تشبیه ( چکیده کامل

اهمیت زراعت و کشاورزی در آیات متعدد قرآن کریم و روایات مورد تأکید قرار گرفته است. واژگان تبیین کننده مفهوم کشاورزی در قرآن شامل زرع، حرث و نبت می باشند. واژه زرع به معنای رویاندن، کاشتن و بذرافشانی است که در 11 آیه قرآن کریم به صورت حقیقی و فقط در یک آیه به صورت تشبیه (مجاز) به کار رفته است. مهمترین عامل زرع خدائند است و برخی عوامل مادی زرع نیز عبارتند از باران، زمین و نور. همچنین، از جمله مصادیق زرع می توان به خرما، انگور، زیتون و انار اشاره کرد. آثار مادی آن رویش، زیبایی و پرداخت زکات و میراث ارزشمند است و از آثار معنوی آن عبرت و خداشناسی است. از موانع مادی آن، بی آبی و از موانع معنوی آن کفران نعمت و غرور است. از واژه‌های جانشین زرع، حرث به معنی کاشتن، شخم زدن و زراعت و در آیه 22 سوره قلم به معنی باغ (تاکستان) آمده است. در 11 آیه قرآن، واژه حرث تکرار شده که در سه مورد به صورت تشبیه (مجاز) و در بقیه موارد به صورت حقیقی به کار رفته است. برای حرث بر خلاف زرع در قرآن عوامل، مصادیق، آثار و موانع ذکر نشده است. زرع فعل خدا و حرث فعل انسان است، یعنی انسان عملیات کاشت و کشاورزی انجام می دهد اما رویاندن و رشد دادن کار انسان نیست. یکی دیگر از جانشینان زرع واژه نبت است که به معنی کاشتن، روییدن و جوانه زدن است. در 21 آیه قرآن به صورت حقیقی و در دو آیه به صورت تشبیه (مجاز) به کار رفته است. عوامل نبت نیز خدا، باران و زمین و از مصادیق آن خرما، انگور، زیتون و روغن آن، انار، سبزی ها، دانه ها و ... می باشند. از آثار نبت رویش و زیبایی، از کیفیت و شرایط آن زوجیت گیاهان و گستردگی زمین و موزون بودن گیاه و هر چیز می باشد. در دو واژه زرع و نبت به اصل توحید، معاد و رستاخیز طبیعت اشاره شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

739 - ‌مقایسة سیاق در تفاسیر المیزان و فی ظلال القرآن
مریم حاجی عبدالباقی فائزه فاضلی

قاعدة سیاق از مهمترین قرائن متصل برای فهم صحیح آیات الهی است که به معنای دقت در آیات قبل، بعد و توجه به آهنگ کلی آیات می‌باشد و دارای شرایطی مانند وحدت موضوعی آیات، ارتباط صدوری آنها و عدم تعارض با قرائن قویتر است. بیشترین کاربرد این قاعده در قرن چهاردهم قمری می‌باشد که چکیده کامل

قاعدة سیاق از مهمترین قرائن متصل برای فهم صحیح آیات الهی است که به معنای دقت در آیات قبل، بعد و توجه به آهنگ کلی آیات می‌باشد و دارای شرایطی مانند وحدت موضوعی آیات، ارتباط صدوری آنها و عدم تعارض با قرائن قویتر است. بیشترین کاربرد این قاعده در قرن چهاردهم قمری می‌باشد که در آثاری نظیر المیزان اثر علامه طباطبایی و فی ظلال القرآن از سید قطب مشاهده می‌شود. علامه بیش از 2000 مرتبه و سید بیش از 1890 مرتبه از واژة سیاق و مشتقات آن استفاده نموده‌اند. اگر چه علامه در به‌کارگیری این کلمه بیشتر از سید به جنبه‌ی کاربردی و علمی آن توجه کرده، ولی شاخصه‌ی تفسیری سید قطب تبیین وحدت موضوعی با استفاده از سیاق است. پس این قاعده نزد وی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. اما سید در به‌کارگیری قاعدة سیاق گاهی به خطا رفته، چنانچه در بررسی آیات پیرامون اهل بیت(ع) شرایط تحقق سیاق و روایات قطعی را نادیده گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

740 - مبانی تفسیری قُتادة بن دعامه سَدوسی
زینب ایزدخواستی

قتاده از مشهورترین مفسّران طبقۀ چهارم تابعان از اهل سنت به شمار می آید. از آثار علمی او می توان الناسخ والمنسوخ، المناسک، کتاب التفسیر، و عواشرالقرآن را نام برد. با توجه به این که اکثر علما ارزش زیادی برای احادیث او قائل هستند و اجماع شده که سخن او حجّت است، اما در زم چکیده کامل

قتاده از مشهورترین مفسّران طبقۀ چهارم تابعان از اهل سنت به شمار می آید. از آثار علمی او می توان الناسخ والمنسوخ، المناسک، کتاب التفسیر، و عواشرالقرآن را نام برد. با توجه به این که اکثر علما ارزش زیادی برای احادیث او قائل هستند و اجماع شده که سخن او حجّت است، اما در زمینۀ توثیقات روایی، از عیوبی که وارد کرده اند مدلِّس بودن اوست. بنابراین بعید نیست، تدلیس، اتهام به این مفسر باشد و ممکن است اتهام به واسطۀ اختلاف کلامی او با دیگر محدِّثان باشد، یعنی او را به سبب قَدَری بودن، به تدلیس متهم کرده باشند. قدریه هم ضعف دیگری است که به قتاده نسبت داده شده است. در آغاز، عقیدۀ به قدر در مفهوم جبر و سلب ارادۀ مردم در سرنوشت خود بود، ولی به تدریج دربارۀ منکران قضا و قدر به کار رفت که امروزه هم همین معنا متبادر می شود. بنابر این جبری بودن قتاده، هم اتهامی بیش نیست. تفسیر قتاده از ویژگیهای ذیل بر خوردار بود: 1. ثبت تفسیر، 2. اجتهاد، 3. توجه به اسرائیلیات، 4. گسترش اقوال تفسیری، 5. سندآوری، 6. التفات به اختلاف بین تابعان، و 7. استفاده از موعظه پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

741 - سجدة عمومی موجودات برای خدا از دیدگاه قرآن کریم
سید عطاء الله افتخاری محمد شفیعی

آیات قرآن کریم بیانگر این است که تمام هستی اعم از آسمانها، زمین و موجودات عاقل و غیر عاقل در مقابل عظمت و بزرگی خدا سجده می کنند. خضوع و تسلیم بی قید و شرط عالم هستی در برابر اراده ی حق و قوانین آفرینش سجده ی تکوینی آنهاست که همه ی موجودات و حتی سایه های آنها را در بر م چکیده کامل

آیات قرآن کریم بیانگر این است که تمام هستی اعم از آسمانها، زمین و موجودات عاقل و غیر عاقل در مقابل عظمت و بزرگی خدا سجده می کنند. خضوع و تسلیم بی قید و شرط عالم هستی در برابر اراده ی حق و قوانین آفرینش سجده ی تکوینی آنهاست که همه ی موجودات و حتی سایه های آنها را در بر می گیرد. در برخی آیات، خداوند سجده را به فرشتگان و بسیاری از انسانها نسبت داده و این خود دلالت می کند که منظور از این سجده، نوع دیگری است که از آن به سجــــدة تشریعی تعبیر می شود. البته هر دو نوع سجده به معنای مطلق خضوع و خشوع می باشد اما مصادیق آن با یکدیگر تفاوت دارد. این مقاله با استفاده از آیات قرآن و تفاسیر به تبیین سجده ی عمومی موجودات می پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

742 - روش‌های دعوت پیامبران مرسل به توحید
مریم حاجی عبدالباقی وحیده بیات

پیامبران برای هدایت انسان ها از روش های متمایزی استفاده کردند. آیات قران کریم نشان می دهند یکی از عوامل این تفاوت ها توجه به نیاز مخاطبان بوده و روش های هدایتی پیامبران، متناسب با میزان آمادگی، نوع نگرش و روحیه مخاطبان آنان اتخاذ شده است. روش و گفتار چهار پیامبر صاحب شر چکیده کامل

پیامبران برای هدایت انسان ها از روش های متمایزی استفاده کردند. آیات قران کریم نشان می دهند یکی از عوامل این تفاوت ها توجه به نیاز مخاطبان بوده و روش های هدایتی پیامبران، متناسب با میزان آمادگی، نوع نگرش و روحیه مخاطبان آنان اتخاذ شده است. روش و گفتار چهار پیامبر صاحب شریعت همراه با لطافت، مهربانی و دلسوزی بوده و آنان با جریانات انحرافی مقابله نمودند. این پیامبران تمایزاتی نیز در روش های خود داشته اند. حضرت نوح مردم را علنی و مخفیانه، با صبوری به تعظیم خداوند و آگاهی از حضور همیشگی او دعوت کرد. او به اصلاح بینش مردم همت گماشت و برای اثبات حقانیتش به تحدی متوسل شد. حضرت ابراهیم نیاز مخاطبان خود را در پرسش و پاسخ های هدفمند، مباحثه، مقایسه خدای خود با معبود آنان دانست و برای هدایت مردم به سوی خدای یگانه به آنان نحوه تفکر را نشان داد. یکی از راه های منحصر به فرد ابراهیم، نمایش ناکارآمدی خدایان به بت پرستان بود. نیاز مخاطبان حضرت موسی، با معجزات متنوع و فراوان پاسخ داده شد. روش متمایز دیگر این پیامبر خدا دعوت همگانی او در آغاز رسالتش بود. حضرت عیسی هم به کرات از معجزه استفاده می کرد. عیسی با قومی مواجه بود که در مورد او اغراق کرده و تا مرتبه خدایی بالایش می بردند، لذا او بارها به بندگی خود اقرار کرد تا پیروانش از شرک نجات یابند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

743 - شرح صدر در قرآن کریم و عوامل آن
مریم حاجی عبدالباقی زهرا حاجی علی بیگی

اولین شرط در سیر الی الله و باب ورود به هدایت الهی شرح صدر است. شرح صدر به عنوان موهبتی الهی حکایت از گستردگی روح و وسعت و ظرفیتِ نفسِ انسان در طلب کمال دارد و از رسیدن به توانمندی روحی و معنوی او خبر می دهد. زمانی که استعداد پذیرش نور ایمان با بر طرف شدن موانع و رفع گر چکیده کامل

اولین شرط در سیر الی الله و باب ورود به هدایت الهی شرح صدر است. شرح صدر به عنوان موهبتی الهی حکایت از گستردگی روح و وسعت و ظرفیتِ نفسِ انسان در طلب کمال دارد و از رسیدن به توانمندی روحی و معنوی او خبر می دهد. زمانی که استعداد پذیرش نور ایمان با بر طرف شدن موانع و رفع گرفتگی ها به فعلیت برسد و ظرفیت وجودی انسان برای پذیرش حق آماده و سینه گشاده گردد، شرح صدر رخ داده است. تدّبر در قرآن، ذکر، تسبیح ودعا از عوامل تقویت شرح صدر و هدایت الهی، آراسته شدن به نور عقل و کمال، دل کندن از مادیات دنیا و عفو و گذشت از ثمرات شکوفایی این ملکه زیبای نفسانی در وجود انسان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

744 - بررسی مواضع وقف‌های معانقه در قرآن و تاثیر آن‌ها بر تفسیر
مریم حاجی عبدالباقی مصطفی نظر فخاری

استفاده از علامت وقف معانقه در آیه‌ای از قرآن کریم، نشانگر وجود دو وجه قابل قبول از وقف و ابتدا در آن آیه است. در صورتی‌که بر نشانه‌ی اول وقف شود، عبارت بین دو نشانه، ابتدای جمله‌ی دوم خواهد بود؛ اما در صورتی‌که بر نشانه‌ی دوم وقف شود، عبارت بین دو نشانه، متعلق به جمله‌ چکیده کامل

استفاده از علامت وقف معانقه در آیه‌ای از قرآن کریم، نشانگر وجود دو وجه قابل قبول از وقف و ابتدا در آن آیه است. در صورتی‌که بر نشانه‌ی اول وقف شود، عبارت بین دو نشانه، ابتدای جمله‌ی دوم خواهد بود؛ اما در صورتی‌که بر نشانه‌ی دوم وقف شود، عبارت بین دو نشانه، متعلق به جمله‌ی اول خواهد بود. این دو وجه از وقف و ابتدا، دو معنای متفاوت را به شنونده القاء می‌کند که این تفاوت در معنا، نشان دهنده‌ی اختلاف نظر معربان و مفسران در اعراب و تفسیر این آیات است. در این مقاله سعی شده تا ضمن بررسی تفسیری و تحلیل دو وجه وقف و ابتدا در تعدادی از مواضع مشهور وقف‌های معانقه، نشان‌داده شود که انتخاب هر یک از وجوه چه تاثیری بر تفسیر آن آیه دارد؛ سپس بر اساس نظر مفسران شیعه وجه ارجح معرفی شده و حاصل آن است که امکان حذف علائم وقف معانقه و استفاده از علائم دیگر وجود دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

745 - معناشناسی ‌«ضلال»‌ و «غیّ» ‌در ‌قرآن کریم‌
محمد قاسمی زینب ایزدخواستی

در هر دوره ابزار و وسایلی در دست دانشمندان و پژوهشگران مطالعات قرآنی وجود داشته است که با کمک آن، فضاهایی جدید کشف و استخراج می شده اند. دوره معاصر با آغاز روش های نقد ادبی، زبان شناسی و معنا شناسی، ابزارهای جدید و متفاوتی را در اکتشاف گوهرهای دریای بی کران قرآن کریم، ف چکیده کامل

در هر دوره ابزار و وسایلی در دست دانشمندان و پژوهشگران مطالعات قرآنی وجود داشته است که با کمک آن، فضاهایی جدید کشف و استخراج می شده اند. دوره معاصر با آغاز روش های نقد ادبی، زبان شناسی و معنا شناسی، ابزارهای جدید و متفاوتی را در اکتشاف گوهرهای دریای بی کران قرآن کریم، فراروی ما قرار داده است. هرچند نشانه شناسی، روش های مطالعات تاریخی، روش های مطالعه و پژوهش های جدید و بسیاری دیگر از این ابزارها در ادامه دورۀ معاصرکشف و مورد استفاده قرار گرفته اند؛ در این میان معناشناسی جایگاهی خاص داشته و شاید بیش از همه چیز در مطالعات قرآنی کاربرد داشته باشد. براین اساس، معناشناسی واژگان ضلال و غیّ، موضوع این پژوهش، می باشد، این بررسی نشان می دهد که، این دو واژه به یک معنا نیستند؛ بلکه هریک برای خود معنایی جداگانه دارند، و این واژگان بر مفاهیم مختلف اعمال می گردند، اما در مواردی هر دو با یکدیگر منطبق می شوند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

746 - ریشه‌ها، معانی و مصادیق واژة قرآنی «اسوه»
محمد قاسمی

در بررسی ریشه های لغات معمولاً به این نتیجه می رسیم که در ابتدا لغات برای موجودات و اشیاء مادی، محسوس و ملموس به کار رفته و سپس با عنایت به ریشه آن، در صفات و امور عقلانی وغیر محسوس که با معانی اصلی و ریشه آن ارتباط محکمی دارد، به کار می رود. به جهت اهمیت اعتقادی و کارب چکیده کامل

در بررسی ریشه های لغات معمولاً به این نتیجه می رسیم که در ابتدا لغات برای موجودات و اشیاء مادی، محسوس و ملموس به کار رفته و سپس با عنایت به ریشه آن، در صفات و امور عقلانی وغیر محسوس که با معانی اصلی و ریشه آن ارتباط محکمی دارد، به کار می رود. به جهت اهمیت اعتقادی و کاربردی مفهوم اسوه، به معنای مقتدی و رهبر، در این نوشتار بر آنیم در خصوص لغت اسوه که یکی از مقامات و جایگاه رفیع پیامبر (ص)، انبیاء:، ائمه معصومین:، ولی فقیه، شهدا، صدیقین و صالحین می باشد، در منابع لغت و تفاسیر تحقیق و بررسی نماییم. در این پژوهش، با آیات و روایات مربوط به لغت اسوه آشنا گردیده و از نظرات لغویون و مفسرین آگاهی یافته و به معنی اسوه، اشراف خواهیم یافت. همچنین در اینجا در پی یافتن معنای اولیه و ریشه مادی اسوه و تطور و گسترش این معنی در معانی غیر محسوس و عقلانی آن و نیز مصادیق اسوه در گذر تاریخ هستیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

747 - رویکرد قرآن در مواجهه با آسیب های اجتماعی جوانان
افسانه قاضی کرباسی

دوران جوانی از نگاه قرآن‌کریم دارای ویژگی‌هایی منحصر به فرد است که بی‌توجهی به آن، موجب آسیب‌های فراوان و گاه جبران ناپذیر در زندگی آینده انسان می شود. غرض از این پژوهش، شناخت روش قرآن در مواجهه با دوران جوانی و آسیب‌های آن می‌باشد. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی به این چکیده کامل

دوران جوانی از نگاه قرآن‌کریم دارای ویژگی‌هایی منحصر به فرد است که بی‌توجهی به آن، موجب آسیب‌های فراوان و گاه جبران ناپذیر در زندگی آینده انسان می شود. غرض از این پژوهش، شناخت روش قرآن در مواجهه با دوران جوانی و آسیب‌های آن می‌باشد. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی به این موضوع می‌پردازد. لذا تقویت باورهای اعتقادی و همچنین کنترل و نظارت رفتارهای او از جمله مسائلی است که مورد توجه جدی در قرآن می‌باشد. برای پیشگیری از آسیب‌های این دورة حساس، قرآن با مقاوم سازی جوان از طریق فراهم آوردن قدرت مواجهه با مسائل از طریق تقویت باورها (ایمان) از یک سو، و نیز دعوت به تقوی از سوی دیگر، نقش بی بدیل خانواده را مورد توجه قرار داده است. ضرورت کنترل‌های درونی و بیرونی، انتخاب همنشین خوب، به همراه مراقبت‌های دوران رشد، خوف و خشیت از خدا، رویکردی از قرآن است که در این مقاله به آن پرداخته می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

748 - پژوهشی فلسفی-کلامى درباره وحیانیت الفاظ قرآن کریم
محمدباقر عامری نیا

یکى از موضوعاتى که به لحاظ قرآن‌شناختى از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و مى توان گفت در زمان ما به‌صورت مسأله‌ای کلامى یا شبه‌کلامى مطرح شده است، موضوع وحیانى بودن الفاظ و عبارات قرآن است. این ادعا که تمامى الفاظ قرآن کریم اعم از حروف و کلمات عیناً وحى الهى است، مى بایست چکیده کامل

یکى از موضوعاتى که به لحاظ قرآن‌شناختى از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و مى توان گفت در زمان ما به‌صورت مسأله‌ای کلامى یا شبه‌کلامى مطرح شده است، موضوع وحیانى بودن الفاظ و عبارات قرآن است. این ادعا که تمامى الفاظ قرآن کریم اعم از حروف و کلمات عیناً وحى الهى است، مى بایست در قالبى علمى و استدلالى مطرح گردد. مقاله‌ی حاضر ضمن یادآورى گفته هاى تعدادى از متکلمین و حکماى اسلامى و دیگر اندیشمندان دینى و با استناد به برخى ادله عقلى، نقلى و به‌طور مشخص با استدلال بر شمار فراوانی از آیات قرآنى، در صدد اثبات این مطلب است، مدعایی که ناظر به یکی از اساسی‌ترین معتقدات اسلامی بوده و حائز اهمیت ویژه می‌باشد. گونه‌شناختی تلفیقی عقلی- نقلی و قرآنی و این‌که جایگاه لفظ در این بینش چگونه است، نگاه حاضر را فراتر از نگاه تعبّدگرایانه‌ی صرف به قرآن نموده است، بنابراین، این مقاله، پژوهشى است فلسفى - کلامى در حوزه‌ی وحى الهى و قرآن‌پژوهى که بر ادعاى وحیانى بودن الفاظ قرآن علاوه بر معانى آن، پافشارى دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

749 - تأویل آیات قرآن در تمهیدات
نرجس خاتون میرزایی لیلا نوروزپور

تمهیدات نوشتة عین‌القضات همدانی سرشار از آیاتی قرآنی است که تعدادی از این آیات مکرراً در جایگاه استشهاد قرار گرفته‌اند. عین‌القضات به دلیل انس با قرآن و تأمل ژرف و عمیق در معانی آن، در مواردی تأویل‌های خلاقانه و منحصر به‌ فردی از آیات قرآن داشته است. این پژوهش در پی پاس چکیده کامل

تمهیدات نوشتة عین‌القضات همدانی سرشار از آیاتی قرآنی است که تعدادی از این آیات مکرراً در جایگاه استشهاد قرار گرفته‌اند. عین‌القضات به دلیل انس با قرآن و تأمل ژرف و عمیق در معانی آن، در مواردی تأویل‌های خلاقانه و منحصر به‌ فردی از آیات قرآن داشته است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که شیوه‌های تأویل آیات قرآن در تمهیدات چگونه است. پس از بررسی این نتیجه حاصل شد که عین‌القضات با توجه به شیوه‌های زیر از لفظ آیه، به معنا رسیده است: تأویل بر اساس اشتراک لفظی، تأویل استعاری الفاظ قرآن، ترادف در حوزة واژگانی یکسان، خوشة تأویلی، تأویل بر پایة تداعی، قیاس مساوات، فرارفتن از شأن تاریخی آیه، تأویل آیه بر مبنای حدیث و تأویل بر مبنای صبغة عرفانی. این پژوهش با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی در ذیل هر عنوان، روش تأویل و سپس شواهدی از متن تمهیدات با ارائه توضیحی آمده است. همچنین در مواردی آیة مد نظر با تفاسیر عرفانی دیگری که با تمهیدات قرابت زمانی نزدیکی داشته، مقایسه شده است. با توجه به تمثیل آینه که عین‌القضات درباره شعر به کار برده، می‌توان چنین برداشت کرد که از دیدگاه او، قرآن به مثابة متن با توجه به جهان ذهنی خواننده، عوالم کثیری در خود دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

750 - شیوۀ داستان‌پردازی در قرآن و تأثیر آن بر مثنوی؛ با تکیه بر آغاز و شیوه نقل داستان‌‌ها
حسین فعال عراقی نژاد سهیلا موسوی سیرجانی

قصّه‌های قرآن در شمار آن دسته از آثار روایی است که می‌توان از نظر ساختار و شیوه داستان‌پردازی به آن نگاه کرد؛ زیرا هنر قصّه‌گویی در قرآن همراه با شگردهای روایی شگرف، چنان زیبایی به آن بخشیده که از زوایای گوناگون قابل بررسی است. از سوی دیگر مثنوی مولوی نیز از آن دسته آثا چکیده کامل

قصّه‌های قرآن در شمار آن دسته از آثار روایی است که می‌توان از نظر ساختار و شیوه داستان‌پردازی به آن نگاه کرد؛ زیرا هنر قصّه‌گویی در قرآن همراه با شگردهای روایی شگرف، چنان زیبایی به آن بخشیده که از زوایای گوناگون قابل بررسی است. از سوی دیگر مثنوی مولوی نیز از آن دسته آثار روایی است که داستان های فراوانی را در خود جای داده است. از آنجا که شیوه داستان‌پردازی در هر اثر روایی نقش مؤثری در پیکربندی روایت ایفا می‌کند؛ بنابراین هدف از این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، مقایسه و تطبیق شیوة داستان‌پردازی قرآن و مثنوی است. بعد از واکاوی این دو اثر این نتیجه به دست آمد که شیوة داستان‌پردازی در قرآن از جمله شروع و شیوة نقل داستان‌ها و... از تنوع خاصی برخورداراست که مولوی از آن به‌ویژه در به کارگیری شیوه‌هایی چون براعت استهلال در شروع، شکست خط، سپیدخوانی و روایت‌گریزی در شیوة نقل داستان‌ها تأثیر چشمگیری پذیرفته است. نتیجه تحقیق بیانگر آن است که مولوی با دیدگاه الگومدار خود از شیوة داستان‌پردازی قصه‌های قرآن به صورت سرمشق‌های عالی در پروراندن قصه‌های مثنوی به فراوانی بهره برده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

751 - نشانه‌شناسی ‌‌لایه‌ای «اَلست» در مثنوی معنوی
مسعود روحانی احمد غنی پور ملکشاه نسرین شهبازی

10.30495/mmlq.2023.700687

نشانه‌شناسی در پي کشف قراردادهایی است که به تولید معنا می‌انجامد و هر واژه را به عنوان یک نشانه در فرایند دال و مدلول و دلالت، تحلیل و موجبات درک عمیق‌تر واژه را فراهم می‌کند. این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی و با تکیه بر علم نشانه‌شناسی‌لایه‌ای، به تحلیل واژه «اَلست» ب چکیده کامل

نشانه‌شناسی در پي کشف قراردادهایی است که به تولید معنا می‌انجامد و هر واژه را به عنوان یک نشانه در فرایند دال و مدلول و دلالت، تحلیل و موجبات درک عمیق‌تر واژه را فراهم می‌کند. این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی و با تکیه بر علم نشانه‌شناسی‌لایه‌ای، به تحلیل واژه «اَلست» به عنوان یک نشانه انتزاعی که مدلول‌های متنوعی را می‌طلبد پرداخته است؛ زیرا مولانا این واژه را مانند دیگر واژگان قرآنی دستخوش تحول معنایی کرده و تصرفات بدیعی در آن ایجاد نموده است و هرگاه به این عبارت استناد می‌کند، پیوندهای معنایی خاصی را با مفهومی خاص بیان می‌کند. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که مولانا این واژه را در حوزه‌های معنایی با کارکرد هنری ویژه‌ای بکار برده و با این حوزه‌های معنایی ارتباط برقرار کرده است و با تسلط بر دقایق علوم عرفانی، فلسفی، تاریخی، روانی و از همه مهم‌تر قرآن و احادیث، توانسته مفاهیم این علوم را در خلال این واژه بگنجاند و صرفا قصد لفاظی و سخن‌آرایی از این واژه را نداشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

752 - بررسی مضامین عرفانی کتیبه‌های مقبرة شیخ صفی (با تکیه بر صفوة الصفا و دیگر متون عرفانی)
سیدهاشم حسینی

جریان عرفان، جنبة شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصه‌های رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی به‌ویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهم‌ترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دورا چکیده کامل

جریان عرفان، جنبة شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصه‌های رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی به‌ویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهم‌ترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دوران اسلامی ‌را به خود اختصاص داده است. مقابر شیوخ و بزرگان متصوفه گونه‌ای از مقابر دوران اسلامی ‌است که معمولاً به‌وسیله مریدان در داخل همان خانقاه شیخ و با خصوصیات ویژه‌ای ساخته شده‌اند. موضوع اصلی این تحقیق بررسی و کشف تأثیرات عرفان اسلامی ‌به‌طور عام و تصوفِ مکتب شیخ صفی به‌طور خاص بر مضامین کتیبه‌های قرآنی و حدیث مقبرة این عارف و صوفی بزرگ با تکیه بر متون عرفانی به‌ویژه کتاب صفوةالصفا به‌عنوان زندگینامه و مرامنامة عرفانی شیخ صفی است. نکتة اساسی در این راستا اثبات این حقیقت است که اصولِ عرفان و تصوف اسلامی فقط محدود به یک عقیده و طرز خاصی از زندگی نبوده، بلکه به‌طور گسترده‌ای در سایر ابعاد زندگی عرفا و متصوفه، از جمله در نحوة تزیین و انتخاب مضامین کتیبه‌های مقابر آنها نیز مؤثر بوده است. با توجه به یافته‌های تحقیق، مضامین کتیبه‌های قرآنی و حدیث مقبرة شیخ صفی‌الدین اردبیلی؛ ارتباط مستقیم با مفاهیم عرفان اسلامی ‌و به‌ویژه آراء و اندیشه‌های صوفیانة مکتب صفویه دارد که به تفصیل در صفوةالصفا و سایر متون عرفانی تشریح و تفسیر شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

753 - جایگاه شعر در اسلام
داریوش زرگری مرندی

برخی با عنایت به آیات و احادیثی که در ذم شعر و شاعری امده است،به ویژه خواندن آن در مسجد و یا شب جمعه،آن را مکروه دانستنند و بنابراین در صدد مخالفت با شعر و شاعری برآمدند.برخی نیز از ان تبری جسته و تنها با شعر تعلیمی بسنده کردند،حال آنکه سرودن شعر از اصل حرام یا مکرو چکیده کامل

برخی با عنایت به آیات و احادیثی که در ذم شعر و شاعری امده است،به ویژه خواندن آن در مسجد و یا شب جمعه،آن را مکروه دانستنند و بنابراین در صدد مخالفت با شعر و شاعری برآمدند.برخی نیز از ان تبری جسته و تنها با شعر تعلیمی بسنده کردند،حال آنکه سرودن شعر از اصل حرام یا مکروه نبوده و اگر مدتی هم از آن جلوگیری شده،به سبب جریان شعر در بدگویی و غزلهای رکیک بوده است.تحقیق حاضر نشان می دهد شعر نه تنها در اسلام تقبیح نشده است،بلکه سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) نشانگر این است که به شعر استناد و استدلال کرده اند.به طور مثال به فرمان نبی اکرم(ص) برای حسان بن ثابت در مسجد منبری نصب کرده بودند تا او از آن موضع در حضور آن حضرت ،مشرکان را هجو کند و پیامبر در حق او فرمود"اللهم ایده بروح القدس".آن حضرت آنقدر برای شعر ارزش قائل بودند که مردم را به حفظ و ثبت و ضبط آن امر می فرمودند،چنان که آنها را به تعلیم و تعلم قرآن دستور می دادند و آن را یاری دین و جهاد در راه خداوندو تعالی دین می دانستند و می فرمودند"الله کنوز تحت العرش مفاتیحه السنه الشعرا"(مدرس رضوی 1344:75). پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

754 - چهرة انسان، تجلی‌گاه قرآن در نزد سیدعمادالدین نسیمی
مهدی تدین نجف آبادی علی رمضانی

حروفیه یکی از فرقه‌های تأویل‌محور پس از حمله مغول است که پیروان آن، شیوة تأویل را از اسماعیلیه آموخته بودند. حروفیان خودشان را اهل تأویل و اهل باطن می‌نامیدند. آنان انسان‌گرایانی بودند که همه چیز را به نفع انسان تأویل می‌کردند. نسیمی داناترین متفکر و موفق‌ترین شاعر این چکیده کامل

حروفیه یکی از فرقه‌های تأویل‌محور پس از حمله مغول است که پیروان آن، شیوة تأویل را از اسماعیلیه آموخته بودند. حروفیان خودشان را اهل تأویل و اهل باطن می‌نامیدند. آنان انسان‌گرایانی بودند که همه چیز را به نفع انسان تأویل می‌کردند. نسیمی داناترین متفکر و موفق‌ترین شاعر این فرقه است که توانسته است اندیشه‌های آنان را به خوبی در قالب شعر بیان کند. عرفان حروفیان و نسیمی مبتنی بر یک رکن اساسی است و آن، انسان و شناخت نیروهای خلاق اوست. براساس دیدگاه آنان، انسان نمونة کامل خدا و خلیفة او در زمین و بیش از همة موجودات تجلی‌گاه پروردگار عالم است. نسیمی صورت انسان را تجلی‌گاه آیات قرآن و انسان را مظهر تام کلماتِ الهی معرفی می‌کند که تمام قرآن به ویژة سورة فاتحه بر چهرة وی نگاشته است. در این نوشتار با نشان دادن نمونه‌هایی در قالب چهار عنوان، به چگونگی بیان این تفکر و بررسی این اندیشة ناب سیدعمادالدین نسیمی، یکی از شگفت‌انگیزترین چهره‌های ادبی سرزمین‌مان، پرداخته شده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

755 - جهان‌بینی مولوی و کارکرد آیات و احادیث در دفتر اولم ثنوی با تکیه بر نظام گذرایی
اشرف شیبانی اقدم محمدعلی گذشتی راحله غلامی

این مقاله بر ارتباط‌ میان گزینش‌ها، فرم‌های زبان شناختی اصلی، ایدئولوژی‌ها و قدرت روابط نهفته در هریک از فرم‌ها در مثنویمعنوی تمرکز دارد و در آن، برخورد مولوی با ارزش‌ها و اندیشه‌های محوری بیان شده در آیات قرآن کریم و احادیث براساس پیش‌فرض‌های تحلیل گفتمان انتقادی و چار چکیده کامل

این مقاله بر ارتباط‌ میان گزینش‌ها، فرم‌های زبان شناختی اصلی، ایدئولوژی‌ها و قدرت روابط نهفته در هریک از فرم‌ها در مثنویمعنوی تمرکز دارد و در آن، برخورد مولوی با ارزش‌ها و اندیشه‌های محوری بیان شده در آیات قرآن کریم و احادیث براساس پیش‌فرض‌های تحلیل گفتمان انتقادی و چارچوب تحلیلی مایکل هلیدی در نظام گذرایی نقشگرا بررسی شده اند. بر این اساس، ابیاتی که به طور صریح یا ضمنی، به آیات کتاب آسمانی و احادیث اشاره دارند، با توجه به دستور نظام‌مند و کارکردی هلیدی طبقه‌بندی و تحلیل شده اند. با بررسی جهت‌یابی‌های ایدئولوژیکی ابیات و فرایندهای اصلی و فرعی این نتیجه حاصل شد که جهان‌بینی حاکم بر این بافت عرفانی تصرف مشیت الهی را در تمام امور القا می‌کند. هسته اصلی و مرکز معنایی فرایندهای به کار رفته در آیات و احادیث از نوع رابطه‌ای است. از طرف دیگر، آیات و احادیثی که شامل یک فرایند مشخص هستند، می‌توانند به چند فرایند افزایش یابند، یا برعکس چند فرایند نمودیافته در آیات و احادیث در کلام مولوی می‌تواند به یک فرایند تقلیل یابد و به این ترتیب، بر هدف تعلیمی و ارشادی یک نکته خاص تأکید شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

756 - تحلیل جرمشناختی –جامعه شناختی جرایم در نقاط مرزی در پرتو تئوریهای فشار در بزهکاری با نگاهی به آیات وروایات
محمد رضازاده مجید آقایی

هدف از پژوهش حاضر تبیین مفاهیم نظریات فشارجرم شناسی وجامعه شناسی جنایی جرایم درمناطق مرزی با تمسک به قرآن وروایات میباشد.فشارهای اقتصادی واجتماعی زمینه ساز جرایم در مناطق مرزی است که نقش فشار در جرایم مرزی با نگاهی جرم شناختی در این پژوهشانجام گردیده که نتیجه آن مقاله ح چکیده کامل

هدف از پژوهش حاضر تبیین مفاهیم نظریات فشارجرم شناسی وجامعه شناسی جنایی جرایم درمناطق مرزی با تمسک به قرآن وروایات میباشد.فشارهای اقتصادی واجتماعی زمینه ساز جرایم در مناطق مرزی است که نقش فشار در جرایم مرزی با نگاهی جرم شناختی در این پژوهشانجام گردیده که نتیجه آن مقاله حاضر است.نتایج مبین وجود رابطه معنی دار بین فشار های اقتصادی واجتماعی با جرایم مرزنشینان در مناطق مرزی است. نظرات مرتون وکوهن وکلوارد واهلین با تمسک به نظریه ناهنجاری اجتماعی دورکیم در قالب فرصتها ی مشروع ونامشروع در امور مالی وموقعیتهای اجتماعی،ونظریه عمومی فشار رابرت اکینو در قالب فشار عینی وذهنی،مبین نظریه فشار در بزهکاری در مناطق مرزی میباشند.مفاهیم عدالت، استحقاق ،آرزوهای بزرگ،فقر،خلوت نشینان قدرت وطمع، در دیدگاههای قرآنی ،روایی مبین نظریه فشار بوده وعدم توازن بین این مفاهیم سبب فشارونهایتا بزهکاری است.درمناطق مرزی بیکاری، اشتغال کاذب، دوری از مرکز وعدم تخصیص بودجه کافی ،خروج سرمایه‌های اقتصادی - انسانی بومی ازمناطق قومی، بی‌سوادی،کم‌سوادی، مسئله بهداشت مخصوصاًدر نواحی روستایی، تحولات ارزشی، تضعیف سرمایه اجتماعی و غلبه نگاه امنیتی وسیاسی وتبعیض در نگاه ساکنان این مناطق ،ارتکاب بزه را با نظرات فشار همسو میکند. فشار وسختی از عوامل بزهکاری وتنگدستی سبب فساد اخلاق در اسلام است. نظریات فشار ترجمه ای ناخواسته از قرآن و روایات است و ارتباطی به مسلمان بودن ندارد، زیرا خداجوئی و خداگرایی فطری ورسول باطنی انسان سبب گواهی ناخواسته به کلام خداوند سبحان میشودوقاعده کُلُّما حَکَمَ بِهِ الْشَّرْعُ، حَکَمَ بِهِ الْعَقْلُ ، وَ کُلُّما حَکَمَ بِهِ الْعَقْلُ حَکَمَ بِهِ الْشَّرْعُ رخ مینماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

757 - بنیادهای قرآنی حقوق بین الملل اسلامی
عباس منتهایی

اسلام، دین خاتم، دین اتم و اکمل، دین جهانی و جاودانی است. این دین هدیه‌ای است که از طرف خداوند متعال به بشریت ارزانی شده و متضمّن تامین سعادت دنیا و آخرت انسان، در صورت ایمان و عمل به دستورات و قوانین آسمانی آن است؛ اسلام آمده است تا در جوامع انسانی به مرحله عمل و اجرا چکیده کامل

اسلام، دین خاتم، دین اتم و اکمل، دین جهانی و جاودانی است. این دین هدیه‌ای است که از طرف خداوند متعال به بشریت ارزانی شده و متضمّن تامین سعادت دنیا و آخرت انسان، در صورت ایمان و عمل به دستورات و قوانین آسمانی آن است؛ اسلام آمده است تا در جوامع انسانی به مرحله عمل و اجرا در آید. از این رو داعیه‌ی جهانشمولی و اداره‌ی جامعه‌ی بشری در هر عصر و مَصر، تا قیامت دارد. تعالیم آسمانی و جاودانه ی اسلام در سه حوزه ی، اصول اعتقادات، اخلاق و احکام (قوانین و مقررات) به طور مستقیم یا غیر مستقیم جنبه اجرایی دارد. احکام اسلام در قالب یک سلسله اوامر و نواهی است که از نظر فقهی آنها را آیات الاحکام می‌نامند. آیات الاحکام مشتمل بر دو دسته قواعد است، یکی احکام عبادی و دیگری احکام اجتماعی لازم الاتباع که همان حقوق موضوعه به معنای امروزی می‌باشد. مجموع آیات الاحکام حدود 500 آیه است که بخشی از آنها (حدود 200 آیه)، به نوعی مرتبط با موضوعات حقوق بین الملل است. بدیهی است اجرای احکام الهی مستلزم تشکیل حکومت و تاسیس نظام سیاسی است و بدون آن نمی‌توان به قوانین و مقررات اسلام اعم از داخلی و بین المللی جامه‌ی عمل پوشاند. شاید برخی گمان برند که مقررات حقوق بین الملل را باید از ابتکارات اروپاییان در قرون اخیر برشمرد و تصور این باشد که سایر مردمان در طول تاریخ بشر به روابط ملت‌ها و راه رسم زندگی نیاندیشیده‌اند. برای رد چنین تصور ناصوابی نوشته حاضر نگاشته و تبیین گردیده است که قران کریم و روایات اسلامی و سیره معصومین در خصوص نظام رفتار با سایر ملل و مکاتب و افراد غیر مسلمان دستورات و پیام‌های روشن و شفاف و منطبق با موازین انسانی دارند و چگونگی رفتار مسالمت آمیز و یا برائت از آنان را تبیین اصولی نموده اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

758 - بررسی مقایسه ای داستان اسکندر در شاهنامه با داستان ذوالقرنین در قرآن مجید
احمد حسنی رنجبر

داستان اسکندر استاد توس یکی از داستان های پر جاذبة شاهنامه است که فردوسی در لباس داستان، بسیاری از نکات اجتماعی و اخلاقی و سیاسی و دینی را در آن مطرح می کند و بخشی از سفرهای اسکندر را با سفرهای سه گانه ذوالقرنین در قرآن مجید ( بدون ذکر نام قرآن) هم آهنگ می نماید، اگر چه چکیده کامل

داستان اسکندر استاد توس یکی از داستان های پر جاذبة شاهنامه است که فردوسی در لباس داستان، بسیاری از نکات اجتماعی و اخلاقی و سیاسی و دینی را در آن مطرح می کند و بخشی از سفرهای اسکندر را با سفرهای سه گانه ذوالقرنین در قرآن مجید ( بدون ذکر نام قرآن) هم آهنگ می نماید، اگر چه همة داستان های شاهنامه در اوج زیبایی است، اما داستان اسکندر حال و هوای ویژة خود را دارد، در این مقاله کوشش می شود، این داستان به اجمال و با عنایت به مطالب اخلاقی و اجتماعی آن بررسی شود و با داستان ذوالقرنین در سورة کهف قرآن مجید مقایسه گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

759 - نقش شعر در شکوفایی تفسیر کشف الاسرار میبدی
تقی امینی مفرد

تأثیر، تأثر، تبادل و تعامل، از جمله مؤلفه‌های مهم و اثرگذار در شکوفایی پدیده‌های انسانی و اجتماعی است. تأثیر متقابل و سازندة فرهنگ‌ها، اندیشه‌ها و گرایش‌های گوناگون علم و دانش در یکدیگر به عنوان پدیده‌های ارزنده و سازنده نیز امری است آشکار. با نگاهی گذرا به چگونگی مناسب چکیده کامل

تأثیر، تأثر، تبادل و تعامل، از جمله مؤلفه‌های مهم و اثرگذار در شکوفایی پدیده‌های انسانی و اجتماعی است. تأثیر متقابل و سازندة فرهنگ‌ها، اندیشه‌ها و گرایش‌های گوناگون علم و دانش در یکدیگر به عنوان پدیده‌های ارزنده و سازنده نیز امری است آشکار. با نگاهی گذرا به چگونگی مناسبات میان قرآن کریم و ادبیات، به عنوان گرایشی از دانش، میزان تأثیر دولت قرآن در قلمرو ادبیات فارسی و عربی بدان پایه است که در قالب کتاب‌ها، مقالات و سخنرانی‌ها بدان پرداخته شده و کرسی درسی نیز بدان اختصاص یافته است؛ اما آنچه در این مقال به طور محوری بدان پرداخته شده، گذری بر نقش برجستة شعر در اعتلا و شکوفایی تفسیر قرآن کریم است. در این نوشتار، ضمن گذری بر چند تفسیر، به اجمال به نقش شعر در تفسیر کشف‌الاسرار و عُدَّة ‌الابرار میبدی پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

760 - نقد و ارزیابی تطبیقی برخی از ترجمه های معاصر فارسی قرآن کریم از مصدرهای میمی سوره بقره
علی اسودی

ترجمه متون مقدس در رأس آن قرآن کریم، از ضروریات تبلیغی دین اسلام به شمار می‌آید. توجه به رسالت فرا زمانی و فرا مکانی قرآن، دانشوران بسیاری را در طول تاریخ اسلام بر آن داشت تا اقدام به ترجمه قرآن کنند. از جمله آنها، دقت در ترجمه مصدر میمی در قرآن کریم است. مصدر میمی از د چکیده کامل

ترجمه متون مقدس در رأس آن قرآن کریم، از ضروریات تبلیغی دین اسلام به شمار می‌آید. توجه به رسالت فرا زمانی و فرا مکانی قرآن، دانشوران بسیاری را در طول تاریخ اسلام بر آن داشت تا اقدام به ترجمه قرآن کنند. از جمله آنها، دقت در ترجمه مصدر میمی در قرآن کریم است. مصدر میمی از دیدگاه علما صرف، نحو و تفسیر، اسمی است که معنی آن شبیه مصدر أصلی، همراه با قوَّۀ دلالت وتأکید بوده، و علاوه بر حدث، غالباً بر انتهاء و نهایت امری نیز دلالت دارد. بررسی کتابخانه ای- تحلیلیِ ترجمه های معاصر قرآن کریم، از مصدرهای میمی سوره بقره، در سه شیوه تحت اللفظی از ابوالحسن شعرانی، تفضیلی از مهدی الهی قمشه ای، عبدالمحمد آیتی و محمدرضا صفوی، و وفادار از ناصر مکارم شیرازی، مهدی فولادوند، مصطفی خرمدل، ابوالفضل بهرام پور، نشان می دهد که در همه این ترجمه ها معنای اصلی مصدر میمی مغفول واقع شده، و ترجمه امین یا وفادار تا حدودی به معنای اصلی مصدر میمی، که همان نهایت و سرانجام امر است، اشاره دارد. با لحاظ نمودن کارکرد واقعی مصدر میمی، جدولی از ترجمه مصادر میمی سوره بقره ارائه، و با بیان ترجمه پیشنهادی، معنای صحیح کلام الهی آشکار، و فهم بهتر آیات قرآن کریم را فراهم، و راهگشای مترجمان بعدی، و پویایی دانش ترجمه قرآنی خواهد شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

761 - بررسی و تحلیل مضامین اخلاقی «تواضع و تکبّر» دردیوان صائب تبریزی
احمد رنجبر محمد صادق خادمی

اخلاق، علم تهذیب نَفس و یکی از شُعَب حکمت عملی است که به انسان می آموزد تا در عمل و با ارادﮤ خویش و به دور از هرگونه هوی و هوس و تقلید کورکورانه، به راه مستقیم قدم گذارد و سعادت خویش را تضمین نماید1. هدف اصلی علم اخلاق این است که انسان بتواند با عمـل به فضایل اخلاقی و پ چکیده کامل

اخلاق، علم تهذیب نَفس و یکی از شُعَب حکمت عملی است که به انسان می آموزد تا در عمل و با ارادﮤ خویش و به دور از هرگونه هوی و هوس و تقلید کورکورانه، به راه مستقیم قدم گذارد و سعادت خویش را تضمین نماید1. هدف اصلی علم اخلاق این است که انسان بتواند با عمـل به فضایل اخلاقی و پرهیز از رذایل اخلاقی ، از حضیض مرتبـﺔبهایم به اوج مقام انسانی خویش یعنی ، اشرف مخلوقات نایل شود. تواضع یکی از صفات پسندیدﺓ اخلاقی است که در آیات ، احادیـث و متون نظم و نثر ادب فارسی ، به رعایت آن ، بسیار سفارش شده و نیز صفت مقابل آن یعنی تکبّر بسیار مورد نکوهش واقع شده است. اهمّیّت و جایگاه تواضع و تکبّر در آموزه های اخلاقی و دینی ، مسلمان بودن و تأثیر پذیری شعـر صائب از قرآن و معـارف اسلامی، ضـرورت انجام این مقـاله را آشکار می سازد . محمّد علی صائب تبریزی ، در دیوان اشعار خود ، ابیاتی را با ظرافتی خاصّ و مضامینی بدیع و زیبـا برای تبیین دو صفت تواضـع و تکبّر می آورد . نگارندﺓ مقـاله ، ضمن تعریف واژه های تواضع و تکبّر و بیان جایگاه آن ها در آموزه های دینی ، به بررسی هر یـک از صفات مذکور در اشعـار صائب می پردازد و میزان توجّه شـاعر به این صفات اخلاقی را نشان می دهد. این پژوهش در صدد پاسخ به این پرسش است که آموزه های اخلاقی تواضع و تکبّر چه جایگاه و کاربردی در دیوان صائب دارند ونیز شاعر در تبیین دو صفت اخلاقی مذکور ،تاچه اندازه از آموزه های قرآنی و دینی تـﺄثیر پذیرفته است ؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

762 - نقد مقابله ای ترجمه های قرآن کریم«پنج مترجم فرهیخته: آیتی، حداد عادل، خرمشاهی، فولادوند و مکارم شیرازی + نویسنده»
محمد حسن تقیّه

ترجمه متون مقدس و دینی ـ به ویژه قرآن کریم ـ به ۳ رکن نیاز دارد: الف ـ تخصص زبانی؛ ب ـ حرفه ای بودن در ترجمه؛ ج ـ موضوع. بی گمان نداشتن زبان و نثر معیار، سفارشی بودن بیشتر ترجمه ها، استفاده نکردن بیشتر مترجمان قرآن از فرهنگ لغات یک و یا دو زبانه، امانت دار لفظ بودن تا م چکیده کامل

ترجمه متون مقدس و دینی ـ به ویژه قرآن کریم ـ به ۳ رکن نیاز دارد: الف ـ تخصص زبانی؛ ب ـ حرفه ای بودن در ترجمه؛ ج ـ موضوع. بی گمان نداشتن زبان و نثر معیار، سفارشی بودن بیشتر ترجمه ها، استفاده نکردن بیشتر مترجمان قرآن از فرهنگ لغات یک و یا دو زبانه، امانت دار لفظ بودن تا معنا ، و گنگ و نامفهوم بودن از جمله مشکلات ترجمه های قرآن مجید است. بی گمان خود قرآن کریم هیچ گونه ابهامی ندارد. اگر در ترجمۀ متون دیگر مانند متون علمی و ادبی اشتباهی رخ دهد،‌ در نهایت یک اشتباه است اما در ترجمۀ متون دینی ـ به ویژه قرآن کریم ـ موضوع فرق می‌کند. وحیانی بودن، ارتباط مستقیم با عقیده دین مداران و کهن بودن موجب فرق داشتن متن قرآن کریم با دیگر متون شده است. پژوهشگر در این اثر پژوهشی ترجمۀ آیه هایی از قرآن کریم را از پنج مترجم برجستۀ کشور آیتی، حداد عادل، خرمشاهی، فولادوند و مکارم شیرازی را برگزیده است. سپس برای این که تنها به نقد دیگران نپرداخته باشد ترجمۀ خود را نیز در پایان ترجمه ها آورده است. در این میان نکته ای ترجمه ای برای هر آیۀ مبارک را نیز یادآور می کند تا با عرضة ترجمه های گوناگون،‌ دست مخاطب برای انتخاب ترجمة روان تر و فصیح تر باز باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

763 - واکاوی حرف تمنّی لیت در قرآن کریم از منظر مربّع معناشناسی و زیبایی شناختی گفتمان
معصومه پویا فرهاد دیوسالار

قرآن کریم این معجزة بزرگ دین مبین اسلام، در هر دوره و عصری، جلوه‌ای تازه از خود به تماشا می‌گذارد. فرازهایی از آیات شریفه قرآن کریم دربردارنده ای کاش ها معادل حرف تمنی لیت می باشند که یکی از این صحنه‌های عظیم گفتمان قوی و تأثیرگذار می‌باشد. در این نوشتار تلاش بر آن است چکیده کامل

قرآن کریم این معجزة بزرگ دین مبین اسلام، در هر دوره و عصری، جلوه‌ای تازه از خود به تماشا می‌گذارد. فرازهایی از آیات شریفه قرآن کریم دربردارنده ای کاش ها معادل حرف تمنی لیت می باشند که یکی از این صحنه‌های عظیم گفتمان قوی و تأثیرگذار می‌باشد. در این نوشتار تلاش بر آن است این آیات را با روش تحلیلی-توصیفی از منظر مربّع معناشناسی گریماس و نیز جنبه‌ی زیبایی شناختی عاطفی بررسی نماییم؛ جنبه‌ای که به عنوان عنصری منعطف می‌تواند یک ساختار با عناصر عاطفی را تحت کنترل و نظارت خود درآورد و مترجمان نوین در صدد شناخت و درک این جنبه‌های ظریف در ترجمه‌ی کلام وحی می‌باشند. مهم‌ترین هدفی که به دنبال دستیابی آن هستیم، شناخت لایه‌های متعدد و کاربرد این ساختار در گفتمان زیبایی شناختی عاطفی با در نظر گرفتن تقابل تضادی، تناقضی و تکمیلی از سوی کنشگر مثبت و منفی می‌باشد تا در این عبارات به ظاهر کوتاه، نمایشی بزرگ از چهار قطب مؤثر در گفتمان و عواطف در سیلان آن را شاهد باشیم. در این راستا، رسیدن به یک ترجمه‌ی پویا و زنده و تأثیر گذار، هدف غائی ما در این پژوهش می‌باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که خداوند در قرآن کریم موارد "ای کاش ها" را از زبان انسان ها در دو دسته ی دنیوی و اخروی با الفاظ و اسلوبی بسیار زیبا بیان کرده است؛ و بیانگر آرزو و حسرت آنچه که دیگران دارند، و یا در افسوس و حسرت آنچه گذشته و از دست رفته است، می باشند. از سویی دیگر، بیانگر آرزوی آینده‌ای است که در شرایط حاضر امکان دسترسی به آن فراهم نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

764 - چالش ها و راه کارهای مترجمان قرآن در برگردان فعل های دو مفعولی به فارسی
علی صابری معصومه فروزان

در دستور زبان عربی بحثی است تحت عنوان افعال دو مفعولی که در زبان فارسی چنین موضوعی وجود ندارد؛ و از آنجایی که دقت در معادل یابی واژگان و ترکیبات قرآن کریم برای انتقال مفاهیم والای قرآنی در برگردان آیات به زبانی دیگر برای ما مسلمانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، و نیاز چکیده کامل

در دستور زبان عربی بحثی است تحت عنوان افعال دو مفعولی که در زبان فارسی چنین موضوعی وجود ندارد؛ و از آنجایی که دقت در معادل یابی واژگان و ترکیبات قرآن کریم برای انتقال مفاهیم والای قرآنی در برگردان آیات به زبانی دیگر برای ما مسلمانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، و نیاز به درک و بیان دقیق دستورات و احکام دینی قرآن داریم؛ از این رو برآن شدیم، تا با کنکاش و همسنجی ترجمه ی برخی از مترجمان معاصر قرآن کریم، و مقایسه ی تفسیرها و با تکیه بر کتب نحوی، برابر نهاده های فارسی آنان را مورد بررسی قرار دهیم؛ و در این فرایند پی بردیم که مترجمان در برگردان این فعل ها از شیوه ی واحد و الگوی علمی مشخصی پیروی نکردند، بنابراین برخی از برگردان دو مفعول آن چشم پوشیدند، و این فعل ها را بر اساس معنایی دیگر به فارسی برگرداندند، و برخی دیگر با وجود توجه به دو مفعولی بودن این فعل ها، از برگردان مفعول دوم این فعل ها صرف نظر کردند. برای رفع این مشکل ما با تکیه بر کتاب های نحوی، بلاغی و تفسیر های قرآن کریم و کتاب های دستور زبان فارسی توانستیم ضمن یافتن برابر نهاده هایی چون فعل قلب + مفعول + تمیز (یا مسند مفعول)، فعل قلب + حرف ربط که+ جمله ی اسنادی و فعل قلب+ حرف ربط که + جمله ی غیر اسنادی، راهکار مناسبی، برای برون رفت از این چالش، پیشنهاد دهیم و امیدواریم که با ارائه ی این رویه ی علمی، بتوانیم در یکسان سازی ترجمه ها و ایجاد هماهنگی در برگردان کتاب خداوند گامی برداریم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

765 - واکاوی ساختار آیات الأقسام در قرآن کریم و چالش های فراروی ترجمه آن (نمونه موردی: سوره بلد در ترجمه آیتی، فولادوند، الهی قمشه ای، تفسیر المیزان، تفسیر مجمع البیان، تفسیر نمونه و تفسیر نور)
فرهاد دیوسالار

قرآن کریم دارای ابعادی مختلف، ظاهری دلکش و باطنی عمیق است. از جمله این کرانه‌های دوردست و معانی بلند سوگندهای آن است. سوگندها بخش عظیمی از آیات قرآن و مخصوصا سوره های کوچک مکی را به خود اختصاص داده اند. جملات سوگند از اجزایی جدا ناپذیر همچون مُقسَم به ومُقسَم لَه تشکیل چکیده کامل

قرآن کریم دارای ابعادی مختلف، ظاهری دلکش و باطنی عمیق است. از جمله این کرانه‌های دوردست و معانی بلند سوگندهای آن است. سوگندها بخش عظیمی از آیات قرآن و مخصوصا سوره های کوچک مکی را به خود اختصاص داده اند. جملات سوگند از اجزایی جدا ناپذیر همچون مُقسَم به ومُقسَم لَه تشکیل شده که بدون هم معنای کاملی ندارند. این دو جزء در اکثر آیات الأقسام به زیبایی بیان شده است. در این پژوهش که به روش توصیفی_ تحلیلی همراه با واکاوی و تحلیل ارتباط ساختارهای جمله قسم می باشد، به بررسی چالش های فراروی ترجمه ساختار آن در قرآن کریم _ نمونه موردی سوره بلد- در گفتار مترجمان و مفسران می پردازد. شایان ذکر است که قسم از دیدگاه نحویون، از روش‌های تأکید در گفتار بوده و ناگزیر از داشتن جواب است که هدف از قسم را بیان می‌کند. و از جمله اسلوب‌هایی است که متکلم کلام خود را با آن مؤکّد و حتمی می سازد. آنچه که از بررسی آیات قرآن در این خصوص استفاده مى شود، این است که سوگندهاى قرآنی عالى ترین وسیله جهت گرایش افکار انسان به تحقیق در ژرفاى مسائل مختلف و موجودات جهان است تا از رهگذر این کوشش ها و دقت ها درهاى علوم را بسوى جامعه انسانى بگشایند. پس شایسته است که بیشتر به ارتباط میان اجزای مختلف ساختار جمله قسم از طرف مفسرین و مترجمین در ترجمه های قرآن کریم مورد اهتمام قرار گیرد. حاصل بررسی ترجمه های قرآن مؤید این موضوع است که متأسفانه ترجمه های مدّ نظر و دیگر ترجمه های موجود، در ارتباط میان ارکان مختلف ساختار قسم - بخصوص در سوره بلد- آن را مورد توجه قرار نداده اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

766 - نقد ترجمه اسماء خداوند
فرزانه تاج آبادی

فرآیند انتقال پیام از زبان مبدأ به زبان مقصد همواره امری دشوار بوده که میزان این دشواری در برگردان متون مقدسی از جمله قرآن دو چندان می شود. با لحاظ کردن ماهیت امر ترجمه، از هیچ مترجم قرآنی نمی توان انتظار داشت که بازآفرینی دقیقی از معنا و پیام اصلی قرآن به زبان های دیگر چکیده کامل

فرآیند انتقال پیام از زبان مبدأ به زبان مقصد همواره امری دشوار بوده که میزان این دشواری در برگردان متون مقدسی از جمله قرآن دو چندان می شود. با لحاظ کردن ماهیت امر ترجمه، از هیچ مترجم قرآنی نمی توان انتظار داشت که بازآفرینی دقیقی از معنا و پیام اصلی قرآن به زبان های دیگر ارائه کند و درست به همین دلیل از متخصصین حوزه های مختلف به ویژه ترجمه پژوهان و زبان شناسان انتظار می رود که این ایرادها و لغزش ها را شناسایی، بررسی و واکاوی کرده و راه های برون رفت از این اشتباهات را ارائه دهند. یکی از ایراداتی که در ترجمه های فارسی معاصر قرآن به چشم می خورد، انتخاب برابرنهادهای اسماء و صفات الهی است که به کرات در متن قرآن به کار رفته اند. هدف پژوهش حاضر نیز شناسایی این لغزشگاه ها است. به منظور انجام تحقیق حاضر، 10 مورد از ترجمه های معاصر قرآن کریم به صورت غیرگزینشی از نرم افزار نور انتخاب گردید و ترجمه 15 مورد از اسماء و صفات الهی در آنها از منظر زبان شناختی مورد بررسی قرار گرفت. شایان ذکر است به منظور افزایش میزان اعتبار نتایج، صفاتی برای این تحقیق برگزیده شد که از بسامد تکرار بالایی برخوردار باشند. نتایج این جستار نشان می دهد که بارزترین خطاهای صورت گرفته در ترجمه اسماء و صفات الهی به زبان فارسی عبارت اند از: عدم رعایت یکسانی و پیوستگی در ترجمه اسماء، عدم رعایت همگونی در ترجمه اسماء به کار رفته در آیاتی با ساختارهای نحوی و موضوعی مشابه، استفاده از معادل های دشوار و نامأنوس، نادیده انگاشتن بار عاطفی آیه در انتخاب معادل واژه، حذف و ترجمه نکردن واژه، عدم توجه به صورت های صرفی (ساختار واژگانی) و نحوی واژه در زبان عربی و نظایر آن. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

767 - نقد و بررسی سه ترجمه معاصر(مطالعه موردی الهی قمشه ای، فولادوند، آیتی)
ابراهیم فلاح معصومه شمسی پور

این مقاله با عنوان نقد ترجمه های معاصر قرآن کریم، مطالعه موردی سوره نبأ را با هدف تلاش برای تبیین مفاهیم صحیح قرآنی از زبان مبدأ به زبان مقصد به قدر طاقت بشری و تأثیر مثبت آن برمخاطبان قرآنی با استفاده از روش کتابخانه ای و منابع لغوی و تفسیری به ترجمه دقیق تر و مناسب تر چکیده کامل

این مقاله با عنوان نقد ترجمه های معاصر قرآن کریم، مطالعه موردی سوره نبأ را با هدف تلاش برای تبیین مفاهیم صحیح قرآنی از زبان مبدأ به زبان مقصد به قدر طاقت بشری و تأثیر مثبت آن برمخاطبان قرآنی با استفاده از روش کتابخانه ای و منابع لغوی و تفسیری به ترجمه دقیق تر و مناسب تر آن همت گماشته است. شیوه کار در این پژوهش به این صورت است که با روش توصیفی- تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات به روش فیش‌نگاری و با هدف دستیابی به ترجمه دقیق‌تر درصدد کنکاش در آسیب‌شناسی فنی-ادبی سه ترجمه مذکور است. نتیجه ی حاصل از این تحقیق نشان می دهد که : در مقایسه سه ترجمه ی ذکر شده ترجمه آقای فولادوند از مطابقت و شیوایی بهتری نسبت به سایر ترجمه ها با متن مقدس قرآن کریم را دارا می باشد و مناسب تربه نظرمی رسند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

768 - بازخوانی شخصیت‌های قرآنی در شعر پایداری محمود درویش
کتایون فلّاحی مسعود باوان پوری

شعر پایداری سرشار از نمادهای دینی و اسطوره‌ای و تاریخی و.... است که دارای اهمیت ویژه‌ای در شعر پایداری فلسطین هستند. محمود درویش یکی از شاعران بزرگ معاصر عرب است که در شعر خویش از قرآن کریم بهره گرفته است؛ وی گاهی شخصیت‌های قرآنی را مطابق خوانش قرآنی آنها به کار گرفته و چکیده کامل

شعر پایداری سرشار از نمادهای دینی و اسطوره‌ای و تاریخی و.... است که دارای اهمیت ویژه‌ای در شعر پایداری فلسطین هستند. محمود درویش یکی از شاعران بزرگ معاصر عرب است که در شعر خویش از قرآن کریم بهره گرفته است؛ وی گاهی شخصیت‌های قرآنی را مطابق خوانش قرآنی آنها به کار گرفته و در پاره‌ای دیگر از اشعار خود از آنها مطابق انگیزه های سیاسی- اجتماعی خویش بهره برده است. اشعار وی سرشار از روح حماسه و مقاومت در برابر اسرائیل و ظلم آن است. از مهم‌ترین این شخصیت‌ها می‌توان از قابیل، نوح، موسی (علیهم‌السلام) و ... نام برد که هریک نمادی برای مبارزه با ظلم و استبداد در شعر محمود درویش می باشند. نویسندگان این مقاله بر آن هستند که با بررسی اشعار محمود درویش و با بهره‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی، شخصیت‌های قرآنیِ نمادینِ شعر وی و دلالت‌های هر یک را بیان کنند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

769 - نگاهی تأویلی به امثال ظاهره در قرآن
مرضیه کیانی امیر توحیدی

مَثَل، یکی از شیوه‌های بیانی قرآن کریم است. این کتاب عظیم الهی بسیاری از حقایق مکنون خود را در قالب مثل بیان می‌دارد. از آنجا که در روایات مأثوره از ائمة معصومین(ع) نیز در ذیل بعضی از آیات امثال القرآن تأویلات دقیق و لطیفی ارائه شده که به سبب آن تا حدودی معانی باطنی امث چکیده کامل

مَثَل، یکی از شیوه‌های بیانی قرآن کریم است. این کتاب عظیم الهی بسیاری از حقایق مکنون خود را در قالب مثل بیان می‌دارد. از آنجا که در روایات مأثوره از ائمة معصومین(ع) نیز در ذیل بعضی از آیات امثال القرآن تأویلات دقیق و لطیفی ارائه شده که به سبب آن تا حدودی معانی باطنی امثال القرآن روشن می‌شود؛ مقالة حاضر نیز برآن است تا برخی از امثال قرآنی را از منظر تأویل مورد کنکاش قرار دهد، بدان امید که عروس طلعت قرآن حجاب براندازد و نمی از یم معارف و حقایق مستور در امثال قرآنی آشکار گردد. به همین منظور ابتدا به بررسی واژة مثل و تأویل پرداخته، سپس برخی از آیاتی را که حاوی امثال قرآنی است ذکر نموده و با بیان تأویلات آنها به این مهم همت می‌گماریم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

770 - واکاوی پدیده زبانی ترادف در ترجمه قرآن کریم (بررسی موردی در ترجمه مکارم وخرمشاهی )
حسین قدمی

پدیده زبانی ترادف از گذشته تاکنون مطالعات بسیاری را به خود اختصاص داد و مخالفان جدی و موافقانی را به خود دید . ترادف در قرآن کریم با محوریت بررسی واژگان در عرصه دانش زبانی و اصول فقه و منطق که علوم اختصاصی قرآن کریم است حوزه تلاش های علمی گذشتگان ومعاصران است .اینکه واژ چکیده کامل

پدیده زبانی ترادف از گذشته تاکنون مطالعات بسیاری را به خود اختصاص داد و مخالفان جدی و موافقانی را به خود دید . ترادف در قرآن کریم با محوریت بررسی واژگان در عرصه دانش زبانی و اصول فقه و منطق که علوم اختصاصی قرآن کریم است حوزه تلاش های علمی گذشتگان ومعاصران است .اینکه واژگان د رموضوعات مترادف هستند یا متقارب و ترداف به فارسی و سایر زبان ها درست ترجمه شده باشد،یا برداشت نادرستی شده باشد ،نگاه تقارن سیاق با سیاق ویا تفاوت کامل معانی واژگان با دیدگاه اختلافات دلالتی میان دو لفظ یا بیشتر و تفاوت در اعتبار و اسباب بلاغی و اختلافات زبانی لغوی و بررسی ساختار واژگان ،ترکیب اشتقاقی؛ سیاق تصریفی ؛ حرکت در اعراب و آواهای صوتی و این هم آنی و یا این نه آنی الفاظ در حوزه لغات قرآنی که حجیت آن با الفاظ سبحانی ووحیانی و با معانی جهان بانی و اثبات ترداف و رد وانکار آن به عنوان میراث و ثروت زبان و بسیج واژگان در تقویت وتکامل زبان از موضوعات مورد لحاظ در این مرقومه است .نگارنده با اقرار به دانش والای دو مترجم که از ارکان نیرومند فقاهت و ادبیات ایران اسلامی می باشند و در دیندانی برآمد و در ادبیات سرآمد هستند متواضعانه نگاهی تحلیلی و توصیفی با واکاوی واژگان و بررسی عملیاتی الفاظ در ترجمه های ارائه شده با رویکرد پدیده زبانی ترادف دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

771 - پژوهشی پیرامون امثال القرآن و معادلهای آن در زبان فارسی
سید محمد رضوی

بحث پیرامون امثال القرآن با تنوع خاص و شگرف خود از جمله مباحث مهم در حوزه علوم قرآنی است. پیام اساسی امثال القرآن بیان حکمتها، لطائف، عبرت پذیری و هوشیاری عنوان شده است. این مقاله نه درصدد بحث پیرامون مضامین و مفاهیم اینگونه امثال است، بلکه قصد آن دارد که ابتدا به ارائه چکیده کامل

بحث پیرامون امثال القرآن با تنوع خاص و شگرف خود از جمله مباحث مهم در حوزه علوم قرآنی است. پیام اساسی امثال القرآن بیان حکمتها، لطائف، عبرت پذیری و هوشیاری عنوان شده است. این مقاله نه درصدد بحث پیرامون مضامین و مفاهیم اینگونه امثال است، بلکه قصد آن دارد که ابتدا به ارائه تقسیمات مختلف مثل در قرآن پرداخته که به نوبه خود به بخش هایی چون تشبیهات تمثیلی، مثلهای قیاسی، توصیفی، تاریخی، فردی و رمزی تقسیم می شود و سپس به دسته بندی امثال برگرفته از قرآن که در زبان فارسی کاربرد فراوان یافته اند همت گمارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

772 - زیباشناختی واژگان قرآنی در پرتو ادبیات تازی وپارسی با موضوع آرایه تشخیص personification
حسین قدمی

درپژوهش های بلاغی با محوریت دانش بیان قرآن کریم که از وجوه اعجاز می باشد،واژه در پیکره ی آیات سبحانی عنصر تشکیل دهنده است و در انتقال مفاهیم به مخاطب بسیار تاثیر گذار می باشد.زیبایی این الفاظ از حیث آرایه تشخیص وانسان واره شدن واژگان جامد با لذت بردن از شنیدن نغمه ها و چکیده کامل

درپژوهش های بلاغی با محوریت دانش بیان قرآن کریم که از وجوه اعجاز می باشد،واژه در پیکره ی آیات سبحانی عنصر تشکیل دهنده است و در انتقال مفاهیم به مخاطب بسیار تاثیر گذار می باشد.زیبایی این الفاظ از حیث آرایه تشخیص وانسان واره شدن واژگان جامد با لذت بردن از شنیدن نغمه ها و بهره مندی هوش وگوش از لذت عاطفه و تناسب این آرایه با قرار گرفتن در قالب آیات موضوعی روان شناختی است.در این نوع بیانی الفاظ الهی ،خود را با جان بخشی و خردگراکردن جامدات می آرایند و زیباشناختی آنها علاوه بر یک فن بلاغی در هنر بافتی نیز تجلی می یابند.این آرایه گمنام ودیر نام به دستاوردهاوآثار بزرگان بلاغت تکیه دارد و بارویکرد به فرهنگ معاصر بلاغی نامی نوین باعنوان تشخیص به خودگرفته و پیشینه ای قبل از نزول قرآن دارد ودر آیات الهی جلوه بیشتری یافت و موضوعی در ادبیات تازی وپارسی گشت.این موضوع ادامه مباحث بلاغیون در استعاره از نوع مکنیه تخییلیه است و کاملا با آنیمیسم (جان دار پنداری)متفاوت است چون شناخت مشارکت واژه در فن تشخیص با روشنگری دقیق در تعاریف قابل دست یابی است وسبب اقناع عقلانی وتاثیر بر احساس وعاطفه خواهدبود.این نوشتار بر بلندای قله ای از تواضع و خشوع می کوشد تازیباشناختی واژگان وحیانی را در هنر وصنعت تشخیص به ادب دوستان تقدیم کند . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

773 - بازنگری ترجمه «ما» در ده جزء اول قرآن کریم؛ مطالعه موردی ترجمه های فولادوند و قمشه ای
نجات عباسی فرشته بختیاری شهناز نبی لو

یکی از چالش هایی که مترجمان قرآن با آن روبرو هستند، ترجمه صحیح بعضی از الفاظ چندمعنایی قرآن مانند ما است که به خاطر تنوع وشباهت کاربرد باعث شده که مترجمان بر اساس عقیده شخصی خود عمل کنند و ترجمه هایی را با اشتباهات و دشواری فهم ارائه دهند.در این پژوهش که براساس بحث توصی چکیده کامل

یکی از چالش هایی که مترجمان قرآن با آن روبرو هستند، ترجمه صحیح بعضی از الفاظ چندمعنایی قرآن مانند ما است که به خاطر تنوع وشباهت کاربرد باعث شده که مترجمان بر اساس عقیده شخصی خود عمل کنند و ترجمه هایی را با اشتباهات و دشواری فهم ارائه دهند.در این پژوهش که براساس بحث توصیفی- تحلیلی می باشد، تلاش شده که ضمن توضیح و تبیین حرف ما در قرآن کریم، به بازنگری ترجمه های آقایان قمشه ای و فولادوند صورت گیرد و ترجمه های اصلاحی و پیشنهادی برای آن ارائه گردد. لذا با توجه به سخنان بزرگان و اختلافاتی که بر نوعیت ما وجود داشت با ارجحیت و اتفاق نظر آراء به نقد در ترجمه های دو بزرگوار وارد شده و تفاوت های معنایی آن ذکر گردیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

774 - مطالعه‌ی شناختی افعال استعاری در قرآن کریم
احمد محمدی مریم مرادی

پژوهش حاضر به بررسی افعال استعاری در متن قرآن کریم و ماهیت معنایی آنها از منظر زبان شناسی شناختی و بر بنیاد نظریه ی استعاره های مفهومی لیکاف و جانسون می پردازد. این نظریه رابطه ی میان زبان انسان، ذهن و تجارب فیزیکی و اجتماعی او را بررسی می نماید. بر بنیاد این دیدگاه که چکیده کامل

پژوهش حاضر به بررسی افعال استعاری در متن قرآن کریم و ماهیت معنایی آنها از منظر زبان شناسی شناختی و بر بنیاد نظریه ی استعاره های مفهومی لیکاف و جانسون می پردازد. این نظریه رابطه ی میان زبان انسان، ذهن و تجارب فیزیکی و اجتماعی او را بررسی می نماید. بر بنیاد این دیدگاه که نظریه ی معاصر استعاره نیز خوانده شد یک حوزه ی معنایی مشخص مانند اِستَوی به تبیین حوزه ی انتزاعی- مفهومی دیگری مانند استیلا یا چیرگی از طریق نگاشت های تجربه بنیان و نظام مند، میان حوزه های مبدأ- مقصد می پردازد. از همین دست می توان به کاربرد افعالی با مفهوم مکانی چون یَمُدُّ برای بیان مفهوم انتزاعی زمان و وَجَّهْتُ برای بیان مفهوم انتزاعی روی آوردن اشاره نمود. با در نظر گرفتن ماهیت تمثیلی و استعاری زبان قرآن برای تسهیل در ادراک مفاهیم بلند معنوی و معانی دشواری که امکان بیان و توصیف مستقیم آنها برای بشر وجود نداشته است و نیز از آنجا که استعاره های مفهومی تجربه بنیان هستند؛ بسیاری از افعال در قرآن کریم بر اساس تجربیات فیزیکی انسان از ارتباط با جهان پیرامون خود و فراهم آوردن زمینه های ارتباط و ادراک موثر از آیات به کار رفته اند. از این رو مطالعه ی حوزه های شناختی و مفهومی این افعال در دستیابی به چهارچوب نظام مند و دقیق معنایی آنها ، به جهت ادراک هر چه بهتر این گنجینه ی معنوی تاریخ بشریت ، شیوه های نوین علمی و قابل استنادی را فراهم خواهد آورد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

775 - استعاره های قرآنی از منظر تفسیر و تأویل
امیر توحیدی زهرا صادقی

استعاره یکی از زیباترین و بلیغ‌ترین شیوه‌های بیانی قرآن کریم است. این کتاب مکنون بسیاری از حقایق پوشیده خود را در قالب این فن بیان فرموده و از آنجا که اکثر علمای فن بلاغت، استعاره‌های به‌کار رفته در قرآن را تنها از جنبة ادبی، بلاغی و زیباشناختی مورد بحث و بررسی قرار داد چکیده کامل

استعاره یکی از زیباترین و بلیغ‌ترین شیوه‌های بیانی قرآن کریم است. این کتاب مکنون بسیاری از حقایق پوشیده خود را در قالب این فن بیان فرموده و از آنجا که اکثر علمای فن بلاغت، استعاره‌های به‌کار رفته در قرآن را تنها از جنبة ادبی، بلاغی و زیباشناختی مورد بحث و بررسی قرار داده‌اند و ظاهراً تاکنون کسی متعرض جنبة تأویلی آن نشده، لذا مقالة حاضر در صدد آن است تا با استمداد از روایات وارده از ائمة معصومین(ع) ذیل آیات حاوی استعاره، به این مهم بپردازد. بدان امید که تا حدی حجاب از رخ این‌گونه آیات کنار رود و معانی باطنی و تأویلی آنها نیز آشکار گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

776 - موتیف شخصیت‌های قرآنی در شعر پایداری سمیح القاسم
مسعود باوان‌پوری مریم دریانورد حدیثه متولی پروین خلیلی

موتیف یکی از پدیده‌هایی است که جهت فهم متن ادبی به کار گرفته شده و در خدمت زیباسازی موضوع شعری است و نیز بیانگر تلاش شاعر در جهت کمک بیشتر به خوانندگان در جهت فهم شعر است. یکی از مهمترین موتیف‌ها که دارای دلالت‌های قوی و زیبا متناسب با زبان و روحیۀ شاعر است، بازخوانی شخ چکیده کامل

موتیف یکی از پدیده‌هایی است که جهت فهم متن ادبی به کار گرفته شده و در خدمت زیباسازی موضوع شعری است و نیز بیانگر تلاش شاعر در جهت کمک بیشتر به خوانندگان در جهت فهم شعر است. یکی از مهمترین موتیف‌ها که دارای دلالت‌های قوی و زیبا متناسب با زبان و روحیۀ شاعر است، بازخوانی شخصیت‌های مختلف در شعر است؛ در واقع موتیفِ شخصیت‌ها وسیله‌ای برای تعبیر احساسات شاعر است. شعر پایداری سرشار از رموز دینی و اسطوره‌ای و تاریخی و .... است؛ رموز دینی، دارای اهمیت ویژه‌ای در شعر پایداری فلسطین می‌باشد. شاعران فلسطینی در بسیاری از اشعار خود از شخصیت‌های قرآنی برای تعبیر احساسات خویش به بهترین صورت بهره گرفته‌اند. سمیح القاسم از شاعران بزرگ معاصر عرب بود. وی گاهی این رموز و شخصیت‌ها را مطابق خوانش قرآنی آنها به کار گرفته و در پاره‌ای دیگر از اشعار خود این رموز را مطابق میل خویش بکار گرفته‌است. اشعار وی سرشار از روح حماسه و مقاومت در برابر اسرائیل و ظلم آن است؛ شاعر به طرز زیرکانه‌ای در اشعار خود از شخصیت‌های قرآنی کمک گرفته و باعث غنا بخشیدن و عمیق‌تر ساختن مضامین شعری خود گردیده‌اند. از مهم‌ترین این شخصیت‌ها می‌توان به قابیل، آدم، نوح، موسی (علیهم‌السلام) و ... نام برد که هریک نمادی برای مبارزه با ظلم و ... در شعر آنها هستند. نویسندگان این مقاله برآنند که با بررسی اشعار سمیح القاسم و با بهره‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی شخصیت‌های قرآنیِ نمادینِ شعر وی و دلالت‌های هریک را بیان کنند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

777 - بازتاب‌های اصل «قطعیت‌ناپذیری حداکثری علوم تجربی» در تفسیر علمی با تاکید بر دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی
سید عبدالله اصفهانی

تفسیر علمی به موازات رشد دانش های بشری همواره در میان متقدمان و متأخران دل‌بستگانی دارد، اما بلوغ گرایش به این شیوه در تفسیر و اوج آن، در قرن اخیر است. تفسیر علمی روش‌مند و معتبر دستاوردهای مثبتی هم‌چون: اثبات اعجاز قرآن، تحکیم ایمان مسلمانان، گرایش غیر مسلمانان به دین، چکیده کامل

تفسیر علمی به موازات رشد دانش های بشری همواره در میان متقدمان و متأخران دل‌بستگانی دارد، اما بلوغ گرایش به این شیوه در تفسیر و اوج آن، در قرن اخیر است. تفسیر علمی روش‌مند و معتبر دستاوردهای مثبتی هم‌چون: اثبات اعجاز قرآن، تحکیم ایمان مسلمانان، گرایش غیر مسلمانان به دین، جلوگیری از پندار تعارض علم و دین در اسلام و تعمیق فهم قرآن و... در پی دارد. پرسش اساسی مقاله حاضر که با روش مسأله محور توصیفی – تجربی، تحلیل – سیستمی و بنیادین نگارش یافته، آن است که با عنایت به اصل قطعیت‌ناپذیری حداکثری علوم تجربی این مسئله از منظر فلسفی آیت الله جوادی آملی چگونه است؟ دستاورد مقاله نیز به شرح ذیل است:الف: ایشان هدف علم و قضایای تجربی را دستیابی به حقیقت نهایی دانسته و امکان تحقق یقین تجربی منطقی و فراتر رفتن از احتمال و ظن در این قضایا را به شرط توامانی استقرا ناقص با قیاس خفی ، هرچند مستصعب ولی تحقق پذیر می داند.ب: ایشان با پذیرش منبع حس و تجربه، قضایای تجربی کلی و جزئی را معنادار و معرفت بخش می داند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

778 - هندسه معرفت دینی فخرالدین رازی
ابراهیم نوری مرتضی عرفانی محمود صیدی

فخر رازی در اوایل حیات علمی خود سخت از نقش عقل در حوزه دین دفاع می‌کرد اما در دوران متأخر، بُرد عقل در حوزه الهیات را محدود دانسته و نقل و شهود را کارآمدترین ابزار می داند. او برهان، قرآن و عرفان و به‌تعبیری دینداری و خردورزی را با هم قابل جمع می‌بیند و به جایگاه برتر ن چکیده کامل

فخر رازی در اوایل حیات علمی خود سخت از نقش عقل در حوزه دین دفاع می‌کرد اما در دوران متأخر، بُرد عقل در حوزه الهیات را محدود دانسته و نقل و شهود را کارآمدترین ابزار می داند. او برهان، قرآن و عرفان و به‌تعبیری دینداری و خردورزی را با هم قابل جمع می‌بیند و به جایگاه برتر نقل و شهود اذعان می کند، فهم دین را به‌وسیله عقل لازم و یکی از مهم‌ترین کارکردهای عقل را فهم باورهای دینی و رفع تعارض و تناقض از مدعیات دینی می داند. تمام تعریف و تمجیدی که رازی از جایگاه خِرَد و خردورزی به‌عمل می آورد، به همین کارکرد عقل برمی‌گردد. در این پژوهش با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و انتقادی به ترسیم هندسه معرفت دینی رازی پرداخته و دیدگاه وی در باب جایگاه هر یک از اضلاع این شکل هندسی و چگونگی ترتّب آنها بر یکدیگر مورد بررسی قرار گرفته و به این نتیجه می‌رسد که هندسه معرفت دینی وی مثلثی است که اضلاع آن را قرآن، عرفان و برهان تشکیل می‌دهد. عقل نقش مقدماتی و مبنایی برای حصول معرفت متعالی قرآنی و عرفانی دارد و کنار نهادن آن در هیچ مرحله‌ای موجّه نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

779 - فلسفه تربیت بدنی با رویکرد اسلامی
باقر گرگین عبدالحسین خسرو پناه

جایگاهی که در معارف اسلامی اعم از قرآن و سنت و تحلیل‌های اندیشمندان و فیلسوفان مسلمان، برای تربیت‌بدنی در نظر گرفته می‌شود، فلسفۀ تربیت‌بدنی در مبانی اسلامی را سامان می‌بخشد. هر کدام از مکتب‌های فکریِ غرب برای تربیت‌بدنی هدف و فلسفه‌ای خاص در نظر گرفته‌اند و با توجه به چکیده کامل

جایگاهی که در معارف اسلامی اعم از قرآن و سنت و تحلیل‌های اندیشمندان و فیلسوفان مسلمان، برای تربیت‌بدنی در نظر گرفته می‌شود، فلسفۀ تربیت‌بدنی در مبانی اسلامی را سامان می‌بخشد. هر کدام از مکتب‌های فکریِ غرب برای تربیت‌بدنی هدف و فلسفه‌ای خاص در نظر گرفته‌اند و با توجه به رکن‌های فلسفۀ خود به تبیین جایگاه این مسئله پرداخته‌اند. مهم‌ترین مقوم این نظریه‌پردازی‌ها این است که نقش تربیت‌بدنی در زندگی انسان، با تکیه بر نظریه‌ای فلسفی شکل می‌گیرد و از نظم و پیوستگی قابل‌توجهی برخوردار است. اما در مکتب فکری اسلام تا به امروز چنین اقدامی صورت نپذیرفته است. تا کنون جز پژوهش‌هایی پراکنده در دست نداریم که به بیان برخی کارکردهای ورزش می‌پردازد که در تأمین هدف زندگی انسان نقش‌آفرینی می‌کند. بنابراین ضروری می‌نماید در این حوزه نظریه‌پردازی پرداخته شود و بنیانی پدید آید که بتوان با تکیه بر آن به تشریح کارکردهای تربیت‌بدنی در زندگی الاهی انسان پرداخت. محور تشکیل‌دهندۀ نظریۀ این پژوهش را این مطلب تشکیل می‌دهد که با توجه به منابع اسلامی، در تربیت‌بدنی لازم است فرایندی آموزشی، تربیتی صورت پذیرد که به‌واسطۀ کسب و پردازش مهارت‌های حرکتی و دانش علمی، ذهن و جسم انسان را درگیر فعالیت کند و موجبات تسلط روح بر نفس را فراهم آورد و منجر به پرورش و رشد استعدادهای جسمانی و نفسانی او ‌شود و فرد را در راه رسیدن به کمالِ مطلوب خود یاری ‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

780 - بررسی رویکرد تاریخ‌مندانه به معرفت دینی با تأکید بر نگاه تاریخی به قرآن
راضیه موحدی نیا حسام الدین ربانی

تاریخی‌نگری یکی از روش‌های فیلسوفان غربی در بررسی متون دینی است که طی دهه‌های اخیر در میان روشنفکران مسلمان نیز رواج یافته است. در این نگرش، معرفت دینی تاریخ‌مند تلقی شده و به هیچ وجه قابل تسری به زمان‌های دیگر نیست؛ به تعبیر دیگر میان دوره‌های معرفتی نوعی گسست وجود دار چکیده کامل

تاریخی‌نگری یکی از روش‌های فیلسوفان غربی در بررسی متون دینی است که طی دهه‌های اخیر در میان روشنفکران مسلمان نیز رواج یافته است. در این نگرش، معرفت دینی تاریخ‌مند تلقی شده و به هیچ وجه قابل تسری به زمان‌های دیگر نیست؛ به تعبیر دیگر میان دوره‌های معرفتی نوعی گسست وجود دارد. بر همین اساس قرآن که متن اصلی مسلمانان محسوب می‌شود نیز همواره در معرض تفاسیر و برداشت‌های مختلف قرار گرفته است اما هیچ‌کدام از این خوانش‌ها مطلق نیست بلکه هر فهمی از این متن تاریخ‌مند بوده و تحت تأثیر زمینه‌های متن در دوره‌های زمانی متفاوتی شکل گرفته است. طرف‌داران این نگرش در دنیای اسلام، تأکید می‌کنند که قرآن یک محصول فرهنگی و مختص عصر نزول است و نمی‌تواند در زمان‌های بعدی نیز یک متن مرجع قرار گیرد؛ بر این اساس، باید رویکرد جزم‌اندیشانه نسبت به هر نوع معرفت دینی متخذ از قرآن را کنار نهاد و به قةرآن به‌عنوان یک پدیده تاریخی نگریست. بررسی ادعاهای طرف‌داران این نگرش نشان می‌دهد که برخی مبانی تاریخی‌نگری مخدوش و قابل نقد است و گرچه این رویکرد در برخی تعالیم دینی و به‌ویژه فقهی قابل پیگیری است، چراکه در تاریخ اندیشه اسلامی و روش‌های فهم در متون دینی چنین سابقه‌ای وجود دارد، اما نمی‌توان آن را به همه آموزه‌های دینی تسری داد و با عینک تاریخی به همه تعالیم دینی نگریست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

781 - شایعه در قرآن و روایات و امنیت جامعه
نهله غروی نائینی نصرت نیل‌ساز فاطمه پنبه‌دانه‌زاده

یکی از مباحثی که در قرآن¬کریم و روایات ائمه(u) بدان پرداخته شده است، مبحث شایعه و انتشار خبرهای دروغین است. شایعه، خبری دروغین است که به راحتی در جامعه جریان می¬یابد و باعث تبیین واقعیت به صورتی دگرگون می¬شود و بیشتر دربارۀ برجستگان و خواص جامعه صورت می¬ چکیده کامل

یکی از مباحثی که در قرآن¬کریم و روایات ائمه(u) بدان پرداخته شده است، مبحث شایعه و انتشار خبرهای دروغین است. شایعه، خبری دروغین است که به راحتی در جامعه جریان می¬یابد و باعث تبیین واقعیت به صورتی دگرگون می¬شود و بیشتر دربارۀ برجستگان و خواص جامعه صورت می¬گیرد. همچنین از شایعه در جنگ نرم و جنگ¬های روانی بسیار استفاده می¬شود.دو اصل اهمیت و ابهام، محورهای اصلی پدید آمدن شایعه¬اند. به¬ عبارت دیگر اصولاً شایعه نسبت به اموری صورت می¬گیرد که ازحساسیت بالایی برای مخاطب برخوردار باشد و همین حساسیت و ابهام، زمینه گسترش آن¬را فراهم می-آورد.شایعه دارای انواع گوناگون است از جمله:1- شایعات علیه شخصیت رسول خدا (r)با عناوین الف: شایعه شاعر، مجنون، ساحر، مسحور و دروغ¬گو ب) شایعه خیانت ج) شایعه بی¬عدالتی د) شایعه سادگی و زود¬باوری پیامبر(r)است. 2- شایعات علیه خانواده پیامبر(r) (ناموسی و اخلاقی) که در داستان افک مطرح است 3- شایعات مرتبط با اصول امنیتی جامعه(شایعات نظامی، اجتماعی، سیاسی)که اغلب توسط افراد ساده¬لوح و ضعیف¬الایمان، تحت تأثیر سخنان منافقان منتشر می¬شد که بیشتر حاوی اخبار مربوط به جنگ¬هاست که از جمله آن¬ها شایعات در جنگ احد(شایعه شهادت پیامبر(r))،جنگ تبوک(شایعه شکست سپاه اسلام)و جنگ احزاب را می¬توان ذکر کرد. از منظر اسلام، حفظ سلامت اجتماع، برای حفظ سلامت فرد، اهمیت فراوان دارد، لذا به شدت با شایعه¬پردازان مقابله شده است. و خداوند در قرآن¬کریم، آن¬را گناهی بزرگ بر¬شمرده و برای شایعه¬سازی و شایعه¬پراکنی، مجازاتی در دنیا و آخرت در نظر گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

782 - نقد ترجمه های فارسی آیه 110 سوره یوسف
محمد رضا ستوده نیا فاطمه طائبی اصفهانی

این مقاله به بررسی ترجمه های فارسی آیه حَتَّی إِذَا اسْتَیْأَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ کُذِبُوا جاءَهُمْ نَصْرُنا فَنُجِّیَ مَنْ نَشاءُ (یوسف،110) می پردازد. بیش از 40 ترجمه فارسی و تفسیر مورد بررسی قرار گرفته و چهار دسته ترجمه از آنها به دست آمده است. سپس چکیده کامل

این مقاله به بررسی ترجمه های فارسی آیه حَتَّی إِذَا اسْتَیْأَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ کُذِبُوا جاءَهُمْ نَصْرُنا فَنُجِّیَ مَنْ نَشاءُ (یوسف،110) می پردازد. بیش از 40 ترجمه فارسی و تفسیر مورد بررسی قرار گرفته و چهار دسته ترجمه از آنها به دست آمده است. سپس با استفاده از قراین، شواهد و دلایل کلامی، روایی و اختلاف قراءات، ضعف ترجمه دسته سوم مبنی بر گمان انبیاء بر اینکه خداوند خلف وعده خواهد کرد تبیین شده است. همچنین در بررسی ترجمه ها به این نتیجه دست یافتیم که اختلاف در قرائت واژه کُذِبُوا سبب اختلاف ترجمه های فارسی آیه شده است. مطالعات نشان می دهد که نه تنها ترجمه دسته سوم، سازگار با هیچیک از وجوه قراءات نیست بلکه با اعتقاد به عصمت انبیاء الهی نیز مخالف است. در این مقاله ضمن نقد متن و سند شواهد روایی موید ترجمه های دسته سوم، ترجمه هایی که به نظر راجح اند معرفی می شوند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

783 - اصول و مبانی نبوت حضرت عیسی مسیح(ع) در مقارنه میان قرآن و أناجیل أربعه
فیض اله اکبری دستک

اصل نبوت ازجمله مهمترین رویکردهای مشترک در متون مقدس می باشد که این امر در قرآن کریم و اناجیل اربعه مورد تاکید قرار گرفته است. دراین میان مبانی نبوت و منشور تعالیم و دعوت حضرت عیسی(ع) به عنوان یکی از پیامبران اولوا العزم به تفصیل مورد اهتمام آیات قرآن کریم و اناجیل چهار چکیده کامل

اصل نبوت ازجمله مهمترین رویکردهای مشترک در متون مقدس می باشد که این امر در قرآن کریم و اناجیل اربعه مورد تاکید قرار گرفته است. دراین میان مبانی نبوت و منشور تعالیم و دعوت حضرت عیسی(ع) به عنوان یکی از پیامبران اولوا العزم به تفصیل مورد اهتمام آیات قرآن کریم و اناجیل چهارگانه قرار گرفته که به سهم خود می تواند گامی اساسی در مسأله تقریب و تقویت آموزه های مشترک دین اسلام و مسیحیت تلقی شود. دراین مقاله سعی شده تا از یکسو مبانی نبوت عیسی مسیح (ع) در آموزهای اناجیل اربعه و آیات قرآن کریم مورد بررسی، تحلیل و مقارنه قرار گیرد و ازسوی دیگر اصول مشترک حاکم بر منشور دعوت و تعالیم این پیامبر بزرگ الهی نظیر: ایمان به خدا، بشارت ملکوت، تکمیل و تصدیق تورات و تعلیم و تبیین کتاب آسمانی و رفع اختلاف در برخی از دستورات شریعت تبیین گردد و در پایان دو اصل مهم نجات بخشی و فدا شدن عیسی مسیح (ع) که در آموزه های صریح اناجیل چهارگانه بدانها پرداخته شده با آیات قرآن کریم مقارنه و مورد ارزیابی قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

784 - جستاری در پیوند میان علم و حکمت در آیات و روایات
احسان پوراسماعیل

حکمت از نظر آموزه¬های وحیانی، نوعی علم وآگاهی به حقایق است؛ازاین¬رومیان علم وحکمت پیوندی عمیق در معنا وجودداردکه دین در معرّفی آن کوشیده است، تاانسان،طبق نقشۀارائه شده، بادوری ازگناه و انقطاع ازمخلوقات خدا به رؤیت قلبیِ اوقبل ازقیامت نائل آید.این مقاله،باارائۀتع چکیده کامل

حکمت از نظر آموزه¬های وحیانی، نوعی علم وآگاهی به حقایق است؛ازاین¬رومیان علم وحکمت پیوندی عمیق در معنا وجودداردکه دین در معرّفی آن کوشیده است، تاانسان،طبق نقشۀارائه شده، بادوری ازگناه و انقطاع ازمخلوقات خدا به رؤیت قلبیِ اوقبل ازقیامت نائل آید.این مقاله،باارائۀتعریفی ازرؤیت قلبیکه ازآن نظریّۀتجسیم برنیاید، سعی درنشان دادن امکان دستیابی به حکمت برای همۀانسانها در طول زندگی دارد؛ نتیجۀرؤیت قلبی، معرفت خداست که سرآمدعلوم است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

785 - قلمرو قرآن و علوم
محمد علی رضایی اصفهانی

در این نوشتار به قلمرو قرآن و علم پرداخته شده و سه دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته است. دیدگاه اول که قائل به رابطه حداکثری بین قرآن و علم است بر وجود همه علوم در قرآن اصرار دارد، مظاهر این دیدگاه در آثار غزالی و ابوالفضل مرسی به چشم می‌خورد. که در این نوشتار مورد نقد و بر چکیده کامل

در این نوشتار به قلمرو قرآن و علم پرداخته شده و سه دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته است. دیدگاه اول که قائل به رابطه حداکثری بین قرآن و علم است بر وجود همه علوم در قرآن اصرار دارد، مظاهر این دیدگاه در آثار غزالی و ابوالفضل مرسی به چشم می‌خورد. که در این نوشتار مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. مهم‌ترین دلیل این دیدگاه آیه تبیانا لکل شیء است که ناظر به مسائل هدایتی است و دلالتی بر وجود همه جزئیات علوم در قرآن ندارد. دیدگاه دوم به رابطه حداقلی بین قرآن و علم قائل است که از شاطبی نقل شده و در این نوشتار مورد نقد قرار گرفته است. دیدگاه سوم راهی میانه پیشنهاد می‌کند که در قرآن مسائل کلی علوم (مثل مبانی، اهداف و اصول) به ویژه در حوزه علوم انسانی مطرح شده است. اما جزئیات علوم در ظواهر قرآن موجود نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

786 - زبان وعد و وعید در قرآن، چالشها و مختصاتِ آن
موسی ملایری

قرآن کریم مکرر از زبان وعد و وعید بهره می¬برد. گروه¬هایی را تهدید به عذاب بی¬پایان کرده و گروه¬هایی را به بهشت جاودان وعده داده است. متکلمیـن وعیدهای قرآن را مورد تأمل جدی قرارداده و در باب مفهوم و مقصود آن¬ها آراء متفاوتی مطرح کرده‌اند. وعیدیه همه&n چکیده کامل

قرآن کریم مکرر از زبان وعد و وعید بهره می¬برد. گروه¬هایی را تهدید به عذاب بی¬پایان کرده و گروه¬هایی را به بهشت جاودان وعده داده است. متکلمیـن وعیدهای قرآن را مورد تأمل جدی قرارداده و در باب مفهوم و مقصود آن¬ها آراء متفاوتی مطرح کرده‌اند. وعیدیه همه¬ آنها را لازم¬الاجرا دانسته-اند. متکلمان امامیه و اشاعره، خلف وعید را جایزـ بلکه واجب ـ شمرده¬اند. مهم¬ترین چالش در مقابل این گروه آن بوده است که تجویز خلف وعید مستلزم کـذب سخن خداوند است. این اشکال را به صورت¬های مختلف پاسخ داده¬اند. دراین مقاله پاسخ¬های مختلف این مشکل نخست مطرح شده و سپس مورد بررسی و نقد قرارگرفته شده است. حاصل بررسی آن بوده که هیچ¬یک از پاسخ¬های مطرح شده رضایت¬بخش نیست. آنگاه به طرح این مسأله پرداخته¬ شده که برخلاف تصور متکلمان زبان وعد و وعید در قرآن زبانی است ویژه با قواعد و مختصات ویژه، و ازآنجا که زبانی توصیفی نیست به قواعد زبان توصیفی تن در نمی¬دهد. درفرازی دیگر سعی شده مختصات زبان وعد و وعید در سه بخش بررسی شود: 1ـ زبان وعد و عید زبان خوف و رجاء است؛ لذا هر گونه تفسیری از آن که با آموزه خوف و رجاء سازگار نباشد، مقبول نیست. 2ـ به همین دلیل این زبان، عام است و از تخصیص ابـا دارد؛ لذا تفسیرهایی که برای حل مشکل کذب سخن الهی، وعیدها و حتی وعده‌ها را مشروط می‌شمارند، کارکرد این زبان را نفی می‌کنند. 3ـ و نیز، به همین دلیل این زبان ازحیث واقع نمایی، برابهام استوار بوده و از وضوح و روشنی ابـا دارد. بنابراین، اصرار بر واقع نمایی یا نمادین بودنش با کار کرد آن ناسازگار است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

787 - بررسی شواهد منتقله بودن روایت سبعه احرف
سید رضا مؤدب کامران اویسی

نوشتار پیش رو پژوهشی است درباره روایت معروف به " سبعة احرف" که به مسأله نزول قرآن بر هفت حرف اختصاص دارد. اکثر دانشمندان اهل سنت روایت نزول قرآن بر حروف هفتگانه را تلقی به قبول نموده و سپس توجیه های گوناگونی برای معنای "حرف" ذکر کرده اند. برخی از حدیث پژوهان شیعه معاصر، چکیده کامل

نوشتار پیش رو پژوهشی است درباره روایت معروف به " سبعة احرف" که به مسأله نزول قرآن بر هفت حرف اختصاص دارد. اکثر دانشمندان اهل سنت روایت نزول قرآن بر حروف هفتگانه را تلقی به قبول نموده و سپس توجیه های گوناگونی برای معنای "حرف" ذکر کرده اند. برخی از حدیث پژوهان شیعه معاصر، روایت یاد شده را "منتقله" نامیده اند و در پی اثبات انتقالی بودن آن از مکتب خلفاء به مصادر شیعه مبادرت نموده اند. در تحقیق حاضر، سخنان برخی از مخالفین و موافقین نقل گردیده و مهم ترین روایت "سبعة احرف" در بین کتب اهل سنت و شیعه بررسی شده و سرانجام، برای دیدگاه منتقله بودن روایت نزول قرآن بر هفت حرف شواهدی قابل قبول ارائه شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

788 - نگاهی به کنایه‌های قرآنی با رویکرد تأویلی
امیر توحیدی مرضیه کیانی زهرا صادقی

یکی از اسلوب‌های بیانی که در قرآن کریم، فراوان به کار گرفته شده کنایه است.این روش در عین زیبایی خاص خود یکی از مؤلفه‌های اعجاز بیانی قرآن را تشکیل می‌دهد.از آنجا که کنایه در اصل به معنای غیرمستقیم و غیرصریح، سخن گفتن است ، بی تردید برای دستیابی به لایه های زیرین و بواطن چکیده کامل

یکی از اسلوب‌های بیانی که در قرآن کریم، فراوان به کار گرفته شده کنایه است.این روش در عین زیبایی خاص خود یکی از مؤلفه‌های اعجاز بیانی قرآن را تشکیل می‌دهد.از آنجا که کنایه در اصل به معنای غیرمستقیم و غیرصریح، سخن گفتن است ، بی تردید برای دستیابی به لایه های زیرین و بواطن عمیق کنایه های قرآنی و درک معانی و مفاهیم ژرف آنها باید به روایات اهل بیت (ع) که مبین و مفسر قرآن کریمند ، رجوع کرد . به همین منظور در این مقاله تلاش شده ضمن بیان اهمیت ، اقسام و فواید کنایه ، معنا شناسی این قسم از عبارات قرآنی با استمداد از روایات ائمه هدی (ع) صورت پذیرد . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

789 - بازخوانی نشانگرهای علم درمتون اسلامی شیعی (تفحصی در قرآن،نهج البلاغه،اصول الکافی)‌
علی رضا قبادی سید محمود نجاتی حسینی

این نوشتار درپی به دست دادن نشانگرهای علم درمتون دینی اسلامی است. از این حیث در این نوشته به اصلی ترین منابع ومأخذ دینی یعنی قرآن(‌به عنوان سرمتن مقدس)ونهج البلاغه (‌پیرامتن) مراجعه شده است تا جهت‌گیری این منابع را در موضوع مورد بررسی مشخص نماید.افزون بر این،روایت عالما چکیده کامل

این نوشتار درپی به دست دادن نشانگرهای علم درمتون دینی اسلامی است. از این حیث در این نوشته به اصلی ترین منابع ومأخذ دینی یعنی قرآن(‌به عنوان سرمتن مقدس)ونهج البلاغه (‌پیرامتن) مراجعه شده است تا جهت‌گیری این منابع را در موضوع مورد بررسی مشخص نماید.افزون بر این،روایت عالمان و شارحان حقیقی این دو منبع شامل پیامبر(ص) و ائمه معصومان (ع) و سنت آنان(‌سنت نبوی – سنت علوی) ونیز ‌قرائت مفسران و عالمان مسلمان از علم درقرآن کریم،نهج البلاغه وکلمات معصومان مورد کاوش و بررسی قرار گرفته است. قرآن کریم اصلی ترین منبع و مراجع اسلامی،حامل پیام هایی از سمت سوی خداوند تبارک تعالی به آدمی هستند که حجیتی تام دارند وحجیت دیگر منابع اسلامی ازاین منبع سیراب می شوند و پر پیدا است که بدون شناخت قرآن،شناخت اصول و فروع اسلام نیز میسر نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

790 - اعجاز موسیقی موزون کلمات قرآنی وآثار زیستی آن
بهمن حکیمان امیر جوان آراسته اصغر نوروزی شاهین فرهت

در زمینه اعجازموسیقی موزون متن قرآن و اثرات زیستی آن مطلبی نوشته نشده است؛ اما اعجاز معنایی و آوایی آن مورد کنکاش قرارگرفته است. مطالعات کتابخانه‌ای در بررسی ضرب‌آهنگ کلمات و اسلوب چینش و صفات حروف تهجی بیانگر ملودیایی آیات قرآن است. هدف، اثبات اعجاز لفظی در بروز آثار ز چکیده کامل

در زمینه اعجازموسیقی موزون متن قرآن و اثرات زیستی آن مطلبی نوشته نشده است؛ اما اعجاز معنایی و آوایی آن مورد کنکاش قرارگرفته است. مطالعات کتابخانه‌ای در بررسی ضرب‌آهنگ کلمات و اسلوب چینش و صفات حروف تهجی بیانگر ملودیایی آیات قرآن است. هدف، اثبات اعجاز لفظی در بروز آثار زیستی مانند قبض و بسط، خوف ‌ورجا در آهنگ آیات است. چون ارتعاشات در تغییر بیوشیمی خون، رفتار و حالات روانی و معنوی موثر بوده و موجب ایجاد آرامش یا اضطراب؛ رفع برخی بیماری‌های جسمی و روانی؛ احساس شرم؛ سرور؛ گریه و بهره‌مندی شنوندگان از شفای قرآن می شوند. این اثرات در فشارخون و رنگ چهره و تپش قلب نمایان می شود. این پژوهش به شیوۀ میدانی به انجام رسیده است. با توجه به نتایج پژوهش میدانی توزیع پرسشنامه، پاسخ به پرسش اصلی آن نیز اثبات می شود. نگارنده بر آن است که برای تقویت خودکنترلی به مفهوم تقوا باید فرهنگ استفاده صحیح از دانش موسیقی فنی برای مردم تبیین وآنان را در تشخیص غنای مذموم با قواعد سمفونی عالم هستی مساعدت نمود تا از منافع موسیقی مذهبی ملکوتی ملودیایی قرآنی بهره‌مند شوند. تشکیل جلسات با حضور اساتید موسیقی و قاریان قرآنی در تبیین اشتراکات ضروری است تا مردم را از موسیقی‌های مبتذل و یا مشکوک فقهی برحذر داشت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

791 - معناشناسی واژه ی «اهل»در قرآن کریم (بررسی و تبیین «اهل کتاب» در آیه‌ی وحدت (آیه 64 آل‌عمران)
زهرا آقابابایی حسین مرادی محمدحسین صائیبی فرهاد ادریسی

واژه اهل یکی از پر کاربردترین واژه هایی است که با مشتقات آن بیش از 125 بار با ترکیب اضافی در قرآن به کار رفته است. وسعت کاربرد این واژه در قرآن کریم، و ترکیب آن با سایر واژگان و مفاهیم قرآنی، نشان از جایگاه خاص این کلمه و ضرورت بررسی موضوع دارد. یکی از ترکیب های مهم، ت چکیده کامل

واژه اهل یکی از پر کاربردترین واژه هایی است که با مشتقات آن بیش از 125 بار با ترکیب اضافی در قرآن به کار رفته است. وسعت کاربرد این واژه در قرآن کریم، و ترکیب آن با سایر واژگان و مفاهیم قرآنی، نشان از جایگاه خاص این کلمه و ضرورت بررسی موضوع دارد. یکی از ترکیب های مهم، ترکیب واژه ی اهل با واژه‌ی کتاب است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل محتوا می کوشد تا ابعاد مختلف این مفهوم را از منظر قرآن بیان کند. ‌منظور از اهل کتاب، کسانی هستند که کتاب آسمانی برای آنان تعلق یافته است. ما در این نوشتار می کوشیم با روش توصیفی مفهوم لغوی و اصطلاحی واژه اهل، و همچنین اهل کتاب، را در آیه ی وحدت مورد بحث و بررسی قرار دهیم؛ تا با تأمل بر ابعاد مختلف واژه ی اهل، و شناخت حوزه های معناشناسی آن را تبیین کرده، به مفهوم وحیانی موضوع اهل کتاب، کاربردهای قرآنی و مصادیق آن، در قرآن کریم بپردازیم. شایان ذکر است که با توجه به آیه 64 آل عمران، خداوند از مسلمانان اتّحاد و همبستگی با اهل کتاب را می خواهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

792 - بررسی تداوی بیماری‌های روحی-اعتقادی از نظر قرآن با محوریت تفسیر المیزان
محمدحسین صائینی عزیز علی دهقانی حسین مرادی زنجانی فرهاد ادریسی

با نظر در آیات قرآن کریم با این حقیقت روبرو می‌شویم که انسان دارای دو بعد مهم و اصلی، روحانی وجسمانی است. هر یک از این دو بعد می توانند سالم یا بیمار باشند. همان طور که برای بیماری جسمی‌اش دوائی است، برای بیماری روحی‌اش نیز دوائی وجود دارد. قرآن کریم آیاتش را به عنوان ن چکیده کامل

با نظر در آیات قرآن کریم با این حقیقت روبرو می‌شویم که انسان دارای دو بعد مهم و اصلی، روحانی وجسمانی است. هر یک از این دو بعد می توانند سالم یا بیمار باشند. همان طور که برای بیماری جسمی‌اش دوائی است، برای بیماری روحی‌اش نیز دوائی وجود دارد. قرآن کریم آیاتش را به عنوان نسخه شفابخش روح انسان معرفی کرده است. در ادبیات قرآنی، سلامت روحی یا معنوی با کلید واژه"قلب" گره خورده و از قلبِ سلیم و قلب مریضسخن به میان آمده است. اینکه قرآن کریم قلب را بیمار خوانده قطعاً به منزله ی ثبات قلب و استقامت نفس را مختل می‌سازد.داده‌های این مقاله با روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده و به ‌صورت توصیفی- تحلیلی به نگارش درآمده است. این نوشتار با هدف درمان بیماری‌های روح- اعتقادی می کوشد آن را از نظر قرآن مورد بررسی قرار دهد. تفسیر المیزان به استناد آیات قرآنی تأکید ‌دارد کسانی که در عقیده، کفر و در عمل، نفاق را برگزیدند از سلامت روانی برخوردار نیستند و جلوه ی کفر و نفاق، ناشی از ضعف ایمان به خداست که نتیجه آن بروز خلق و خوی متناسب با اخلاقیات شرک آلود می باشد. علامه ی طباطبایی معتقد است که انسان موجودی مختار و آزاد است و آگاهانه می‌تواند تغییر جهت دهد و عقاید و اندیشه خود را اصلاح نماید. این امر زمانی میسر خواهد شد که خود را از خطر لغزش و انحراف به خدا بسپارد و از او عصمت و مصونیت بخواهد.طباطبایی، تأثیر درمانی قرآن را در دردهای جسمانی نپذیرفته ولی دردهای روحی و روانی را پذیرفته است؛ با این وجود قرآن کریم درمان بیماریهای روحی- اعتقادی انسان است و می‌تواند بیماری‌هایی چون کفر، نفاق، شرک و مانند آنها را درمان کند. لذا مسلمانان باید قدر این نعمت الهی را دانسته و از مواهب قرآن کریم استفاده نمایند تا به سعادت و رستگاری حقیقی برسند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

793 - معرفت نفس از دیدگاه قرآن کریم
سیده پرگل شمسی علی اکبر افراسیاب پور علی فتح الهی

یکی از نیازمندی های مهم بشر،نیاز به شناخت خویشتن است.زیرا انسان در سایه ی دستیابی به این علم،می تواند به رشد و کمال حقیقی دست پیدا کند. به دلیل اهمیت این موضوع،افراد و مکاتب گوناگون در این زمینه، نظریه پردازی نموده اند.قرآن کریم، کامل ترین کتاب آسمانی و بهترین منبع در ب چکیده کامل

یکی از نیازمندی های مهم بشر،نیاز به شناخت خویشتن است.زیرا انسان در سایه ی دستیابی به این علم،می تواند به رشد و کمال حقیقی دست پیدا کند. به دلیل اهمیت این موضوع،افراد و مکاتب گوناگون در این زمینه، نظریه پردازی نموده اند.قرآن کریم، کامل ترین کتاب آسمانی و بهترین منبع در باب معرفت نفس است.هدف از این پژوهش،بررسی معرفت نفس از دیدگاه قرآن کریم است. روش تحقیقی پژوهش مذکور،روش توصیفی با تحلیل محتوا می باشد.برای گردآوری اطلاعات،از روش کتابخانه ای استفاده شده است.در تحلیل داده ها از روش های توصیفی و استدلال عقلی، بهره گرفته شده است.در پژوهش مذکور،به موضوعاتی از جمله :نظر قرآن کریم در مورد معرفت نفس،رابطه ی معرفت نفس و معرفت الله،ابعاد وجودی انسان،آثار معرفت نفس،مراتب نفس و امتیازات و نقاط ضعف انسان، پرداخته شده است.بر اساس یافته های این نوشتار،قرآن کریم،دعوت به معرفت نفس نموده است.از نظر قرآن،یکی از دو طریق شناخت خداوند،معرفت نفس است.انسان به دلیل ماهیت دو بعدی،امتیازات و ضعف هایی دارد. قرآن کریم،این نقاط قوت و ضعف را ، برای انسان بیان کرده است؛تا در مسیر معرفت نفس،یاری گر وی باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

794 - بسترهای منازعات بشر در سیمای قرآن
محمد امین مویدی بنان

هدف کلّی در این مقاله، بررسی زمینه های منازعات بشری از منظر قرآن کریم است. محقق سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که چه زمینه های اصلی از منظر قرآن باعث وقوع منازعات می شود؟ در پژوهش های بعمل آمده در آیات نورانی قرآن، مشخص گردید آنچه بعنوان منازعات و اصطلاحات مشابه آن آمده چکیده کامل

هدف کلّی در این مقاله، بررسی زمینه های منازعات بشری از منظر قرآن کریم است. محقق سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که چه زمینه های اصلی از منظر قرآن باعث وقوع منازعات می شود؟ در پژوهش های بعمل آمده در آیات نورانی قرآن، مشخص گردید آنچه بعنوان منازعات و اصطلاحات مشابه آن آمده بر افراد و جوامع انسانی وارد می‌شود و موجبات ناتوانی‌اش را فراهم می‌کند. زمینه های اصلی را دارد، که در دو ناحیه فرد و جامعه او نِمود می یابد همچون؛ اختلاف عقیده، دشمنی، اخبار دروغ، و دنیا طلبی که زیر بنای دیگر عوامل جنگ افروزی را تشکیل می دهد. بدیهی است که همه اهداف آمده در پرتو آیات وحیانی و با بهره‌گیری از احادیث به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته به این معنی که محقّق با استفاده از منابع و کُتب مرجع و معتبر، اطلاعات را جمع‌آوری و پردازش نموده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

795 - فروزه‌های آسمانی توراتِ وحیانی در قرآن کریم
حبیب مکارم نژاد علی فتح الهی اردشیر منظمی

قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب وحیانی دین های سامی، درباره ی متون وحیانی، هم خانواده و هم ریشه ی خود با بسامد بالایی سخن گفته است. این سخنان گاه در مقام تأیید و گاه در مقام نقد آنها بیان شده است. قرآن کریم در تأیید تورات، فروزه های(صفات) بسیاری را همانند: رحمت، فرقا چکیده کامل

قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب وحیانی دین های سامی، درباره ی متون وحیانی، هم خانواده و هم ریشه ی خود با بسامد بالایی سخن گفته است. این سخنان گاه در مقام تأیید و گاه در مقام نقد آنها بیان شده است. قرآن کریم در تأیید تورات، فروزه های(صفات) بسیاری را همانند: رحمت، فرقان و ذکری و.... بیان می کند که برخی از آنها میان تورات و قرآن مشترک است. این فروزه های مشترک حکایت از منشاء وحیانی بودن تورات دارد؛ کتابی آسمانی که توسط قرآن مورد تأیید قرار گرفته و آن را بشارت دهنده ی قرآن نیز می داند. انتساب تورات به پیامبراولولوالعزم، حضرت موسی(ع) به صورت الواح و در سفر معنوی چهل روزه ی کوه طور، از اهم این داده های قرآنی است. هر چند درباره ی همه ی جزییات تورات در قرآن سخن گفته نشده است، ولی برخی مفسران به پیام های آن از جمله شرک نورزیدن به خداوند، احترام به پدر و مادر اشاره نموده اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

796 - بررسی نمودهایی از صور خیال در سورۀ مبارکۀ یوسف(ع)
فروزان آزادبخت

متن فاخر و ادیبانه ی قرآن کریم دربردارنده ی تمامی ویژگی های فصاحت و بلاغت در کلام عرب است و صور خیال به عنوان فعّال ترین مؤلفه ی متون ادبی در قرآن، کاربردی گسترده و هدفمند دارد. تصاویر خلق شده در قرآن غالباً در راستای اهداف والای دینی به کار رفته است. شیوه ی خاص قرآ چکیده کامل

متن فاخر و ادیبانه ی قرآن کریم دربردارنده ی تمامی ویژگی های فصاحت و بلاغت در کلام عرب است و صور خیال به عنوان فعّال ترین مؤلفه ی متون ادبی در قرآن، کاربردی گسترده و هدفمند دارد. تصاویر خلق شده در قرآن غالباً در راستای اهداف والای دینی به کار رفته است. شیوه ی خاص قرآن در پردازش تصاویر و همچنین عدول از تخیّلات ساده و خَلق تصویرهای بدیع موجب شده است که این متن به لحاظ هنری، قرن ها از زمان نزول خود پیشرفته تر باشد. شناخت و درک مفاهیم موجود در تصاویر قرآن، راهی برای ورود به دنیای ذهنی این اثر و کشف زیبایی ها و حقایق قرآنی است.سوره ی مبارکه ی یوسف بارزترین نمونه ی ژانر غنایی در متن قرآن است که در قالب روایی شکل گرفته، لذا عرصه ای مناسب برای حدوث انواع صور خیال است. تصویرهای موجود در این سوره، غالباً مبتنی بر تداعی، تبادر و القاءِ مفاهیمی فراتر از درک روابط بلاغی عناصر تصویرساز است و همین امر علاوه بر خلق زیبایی، موجب غنای بیشتر و تعمیق و گسترش معنا و مفهوم متن شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

797 - مقایسة تطبیقی انجیل یوحنا با قرآن کریم، از منظر تصویر آفرینی هنری
علی فتح الهی روح الله نوری فرشاد میرزایی مطلق

یکی از راه های بیان معنا، استفاده از تصویرآفرینی هنری است. تصویرآفرینی بلاغی- هنری دارای ابزاری است از قبیل: تمثیل، استعاره، تشبیه، کنایه و ..؛ این ابزارها در جهت حسی کردن امور معنوی و انتزاعی به کار می روند. در این پژوهش بررسی تطبیقی انجیل یوحنا با قرآن کریم از منظر تص چکیده کامل

یکی از راه های بیان معنا، استفاده از تصویرآفرینی هنری است. تصویرآفرینی بلاغی- هنری دارای ابزاری است از قبیل: تمثیل، استعاره، تشبیه، کنایه و ..؛ این ابزارها در جهت حسی کردن امور معنوی و انتزاعی به کار می روند. در این پژوهش بررسی تطبیقی انجیل یوحنا با قرآن کریم از منظر تصویرآفرینی هنری مورد مداقه قرار گرفته است. نویسندة یوحنا به علت نثر ساده و قالب روایی- داستانی کتاب، نسبت به قرآن کریم از تصاویر هنری کمتری استفاده کرده است؛ به عبارت دیگر، کثرت معانی و مضامین معنوی در قرآن که شامل حقایق توحیدی، دینی، اخلاقی، حکمی و اخروی می شود همگی امور مجرد و انتزاعی هستند که با ابزارهای تصویرگری هنری مجسم شده اند. اما این حقایق و امور معنوی در انجیل یوحنا به ندرت دیده می شود؛ به طوری که آمار استفاده از ابزارهای تصویرآفرینی 36 مورد است و قابل قیاس با قرآن کریم نیست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

798 - تثلیث مسیحی در ترازوی داوری قرآنی
محمود قیوم زاده

از جمله مسائلی که در حوزه کلام مسیحیت و کلام اسلامی و با محوریت متون دینی این دو دین مورد توجه و کنکاش برهانی و استدلالات کلامی است، مسئله توحید می‌باشد که ابهامات موجود در اندیشه توحیدی مسیحیت با وجود بحث تثلیث به پیچیدگی و اهمیت بحث افزوده است. قرآن کریم قول به تثلیث چکیده کامل

از جمله مسائلی که در حوزه کلام مسیحیت و کلام اسلامی و با محوریت متون دینی این دو دین مورد توجه و کنکاش برهانی و استدلالات کلامی است، مسئله توحید می‌باشد که ابهامات موجود در اندیشه توحیدی مسیحیت با وجود بحث تثلیث به پیچیدگی و اهمیت بحث افزوده است. قرآن کریم قول به تثلیث و تحریف در توحید که به مرور زمان از سوی مسیحیان شکل گرفته را با صراحت نفی و با نگرش انتقادی آن را باطل می داند. در آیاتی به ویژه از جنبه ی کلامی، ضمن خداشناسی توحیدی و مسیح شناسی، الهیات تثلیثی و اعتقاد به فرزند داشتن خدا، الوهیت، پسر و زاییده خدا بودن مسیح (ع) و این همانی الله و مسیح را به شدت و با نگرش انتقادی خود با دلائل عقلی و نقلی ابطال نموده و اثبات می کند که چنین اعتقادی کفر و شرک است. پژوهش حاضر بر اساس آیات قرآن، با ده دلیل، کفرآمیز بودن قول به تثلیث را با براهین عقلی و نقلی به اثبات رسانده و مشرک بودن قائلین به این قول را گوش رد نموده است. با این هدف که پیروان با انصاف و اهل منطق و استدلال مسیح (ع) در عصر حاضر خود را از آلوده بودن به شرک و تثلیث نجات دهند و صداقت خود را در پیروی از انجیل واقعی و غیر محرف و حضرت مسیح علیه السلام اثبات نمایند. روش این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از داده‌های مطالعاتی با محوریت کتب وحیانی اسلام، مسیحیت و تفسیرهای ارائه شده توسط علمای هر دو دین پس از مفهوم شناسی به بررسی آن پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

799 - بررسی تربیت ولایی در سوره مبارکه انفال
پروین حسینی اصل

چکیده: ولایت خدا برای انسان‌ها از سویی هم ولایت تدبیری است و آنها را دوست دارد و از سوی دیگر هم خداوند یاور آنهاست و مؤمنان نیز خدا را دوست دارند. الگوی تربیت ولایی تأکید بر خدا باوری و خدامحوری در تمام مراحل تربیت است. مسئله ولایت‌مداری جزء مهم‌ترین ابعاد تربیتی است که چکیده کامل

چکیده: ولایت خدا برای انسان‌ها از سویی هم ولایت تدبیری است و آنها را دوست دارد و از سوی دیگر هم خداوند یاور آنهاست و مؤمنان نیز خدا را دوست دارند. الگوی تربیت ولایی تأکید بر خدا باوری و خدامحوری در تمام مراحل تربیت است. مسئله ولایت‌مداری جزء مهم‌ترین ابعاد تربیتی است که لازم است طبق موازین دینی مورد استفاده قرار گیرد. ولایت اهل بیت در دین اسلام برای این است که ما راه را گم نکنیم و بتوانیم با چراغ هدایت ایشان، از نصرت و یاری خداوند در زندگی استفاده کنیم. این پژوهش با روش اکتشافی و توصیفی-تحلیلی در سوره مبارکه انفال انجام شده است؛ چرا که این سوره شامل آیات پر برکتی در بعد تربیتی از جمله تربیت ولایی است و به موضوعاتی چون؛ اصول و مبانی روش‌های تربیت ولایی شامل روش انگیزشی و الزامی، اهداف تربیت ولایی و همچنین موانع تربیت ولایی مانند ارتکاب گناه و گرایش به دنیا در آیات سوره انفال پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

800 - معنا شناسی واژه «طیّب» در قرآن کریم با محوریت شجره طیّبه
فرهاد ادریسی احمد سلامت

واژه ی طیّب از مفاهیم ارزشمندی است که در قرآن کریم به کرات ذکر شده است. مفهوم این واژه به دلیل نزدیکی آن با فطرت انسانی نیازمند بررسی بیشتری می باشد. این واژه با مشتقات آن 46 مرتبه در 20 سوره قرآن ذکر شده است.با این حال، کلمه طیّب تنها در 6 آیه مورد توجه قرار گرفته است. چکیده کامل

واژه ی طیّب از مفاهیم ارزشمندی است که در قرآن کریم به کرات ذکر شده است. مفهوم این واژه به دلیل نزدیکی آن با فطرت انسانی نیازمند بررسی بیشتری می باشد. این واژه با مشتقات آن 46 مرتبه در 20 سوره قرآن ذکر شده است.با این حال، کلمه طیّب تنها در 6 آیه مورد توجه قرار گرفته است.کاربرد وسیع این واژه و همنشینی و ترکیب اضافی و وصفی آن با دیگر مفاهیم قرآنی نشان از جایگاه خاص این کلمه دارد و ضرورت بررسی مفهوم آن را بیشتر آشکار می سازد. ما در این نوشتار می کوشیم با روش توصیفی مفهوم لغوی و اصطلاحی آن را از منظر آیات و روایات مورد بحث و بررسی قرار می دهیم. در این مقاله برآن هستیم تا با تأمل در ابعاد مختلف واژه طیّب و شناخت حوزه های معناشناسی آن و استناد به آیات قرآن کریم نسبت به استخراج آیاتی که واژه ی طیّب در آن به کار رفته است، به تبیین مفهوم وحیانی موضوع شجره طیّبه بپردازیم. سرانجام با بررسی آیات و روایات مربوط به واژه ی شجره ی طیّبه عبارات متقابل آن همچون شجره خبیثه را نیز مورد بحث و بررسی قرار دهیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

801 - تحلیل معنا شناختی تعبیر قرآنی «أولوا الألباب»
محمود میرزایی الحسینی فریبا مرادپور

یکی از موضوعات مهم و مورد تأکید قرآن کریم عقلانیت یا خردورزی است. این کتاب آسمانی 267 مرتبه در آیات متعدد از ضرورت عقل وخرد سخن به میان آورده است. در این میان یکی از تعبیرهای قرآنی، تعبیر أولوا الألباب(خردمندان یا صاحبان خرد) می باشد. واژه ی لبّ به معنی خرد ناب و اصیل 1 چکیده کامل

یکی از موضوعات مهم و مورد تأکید قرآن کریم عقلانیت یا خردورزی است. این کتاب آسمانی 267 مرتبه در آیات متعدد از ضرورت عقل وخرد سخن به میان آورده است. در این میان یکی از تعبیرهای قرآنی، تعبیر أولوا الألباب(خردمندان یا صاحبان خرد) می باشد. واژه ی لبّ به معنی خرد ناب و اصیل 16 مرتبه به صورت جمع (الألباب) به کار رفته است. این مقاله در صدد است ابتدا به بررسی معنای لغوی واصطلاحی لبّ و عقل و تفاوت معنایی این دو واژه بپردازد. پس از شرح این واژگان، حوزه ها یا محورهای معنایی خردورزی در قرآن کریم با تأکید بر تعبیرأولوا الألباب بررسی شده است. در این پژوهش براساس دیدگاه های مفسّران قرآن کریم و پژوهشگران علوم قرآنی به تحلیل معنایی تعبیر مذکور پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

802 - بررسی و تحلیل جایگاه علم درکتاب مقدس، قرآن کریم و روایات اسلامی
محمد گودرزی

یکی از مهم ترین مسائل و چالش های مباحث کلام جدید و فلسفه ی دین در عصر حاضر وآینده زندگی بشر، چگونگی نسبت علم با دین و نسبت عقل و آزاداندیشی بادین است. این دو، پرسش بنیادین و دیرینه ی روزگار ما هستند که بی شک برای پاسخ به این پرسش های بنیادین در قرآن و کتاب مقدس بای چکیده کامل

یکی از مهم ترین مسائل و چالش های مباحث کلام جدید و فلسفه ی دین در عصر حاضر وآینده زندگی بشر، چگونگی نسبت علم با دین و نسبت عقل و آزاداندیشی بادین است. این دو، پرسش بنیادین و دیرینه ی روزگار ما هستند که بی شک برای پاسخ به این پرسش های بنیادین در قرآن و کتاب مقدس باید از متد درون دینی استفاده کرد؛ نه برون دینی. مروری کوتاه بر تاریخ کلیسا نشان می دهد یکی از دلایل تقابل کلیسای قرون وسطی با علم و به تبع آن آزاداندیشی، برداشت آباء کلیسا از نصوص دینی است که باصراحت دانایی را نوعی عصیان درمقابل خداوند می دانند. حال آنکه در قرآن، علم، جایگاه ویژه ای دارد و سبب خلافت الهی آدم، عنصر علم و دانایی اوست، نه عبادت وی. در قرآن و نصوص دینی، یادگیری علم واجب و دارای ویژگی هایی است که سایر واجبات آن ویژگی را ندارند. به عبارتی محدودیت های دیگر واجبات را ندارد. بر اساس آموزه های دینی، علم از جهت نوع، جنسیت، زمان و مکان محدودیتی ندارد. لذا با فهم درست از نصوص دینی، نگاه اسلام نه در تقابل باعلم قرار می گیرد نه درتقابل با عقلانیت، و به تبع این دو در تقابل با آزاداندیشی و نواندیشی هم قرار نمی گیرد؛ بلکه اسلام همواره مشوق علم، تعقل و تفکر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

803 - توثیق قرآن بر قدرت مطلوب
منظر نریمانی زاده

تامل درآیات قرآن کریم راجع به مطلق قدرت و بررسی همه جانبه آن، مشخص می نماید که مفهوم قدرت، مانند سایر مفاهیم وحیانی برای تقریب اذهان مخاطبان و منادیان خویش، نیازمند وجود مصادیقی عینی است تا تبیین گردد و در این میان قدرت در وجه پسندیده، بتواند نقش خود را برای غایتی که بر چکیده کامل

تامل درآیات قرآن کریم راجع به مطلق قدرت و بررسی همه جانبه آن، مشخص می نماید که مفهوم قدرت، مانند سایر مفاهیم وحیانی برای تقریب اذهان مخاطبان و منادیان خویش، نیازمند وجود مصادیقی عینی است تا تبیین گردد و در این میان قدرت در وجه پسندیده، بتواند نقش خود را برای غایتی که برای آن در نظر گرفته شده به خوبی ایفا نماید.این نوشتار با هدف تبیین موضوع قدرت و واکاوی مطلوب بودن آن از منظر قرآن کریم مطابق آیات وارده در مورد سلیمان نبی(ع) می باشد. از این رو، آنچه نگارنده در زمینه ی موضوع این مقاله در صدد تشریح آن است، با عنایت به کلام وحیانی پروردگار و استعانت از روایات مربوطه، با بهره مندی از شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه‌ای مورد بررسی واقع گردیده است.بنابراین، نگاه قرآن بر حضرت سلیمان (ع) به عنوان نمونه قدرت مطلوب و پسندیده به منظور آشکار ساختن مفهوم دقیقی از قدرت درکلام وحیانی پروردگار نصب العین قرار گرفته است. این امر ما را بر آن می دارد تاشناختی کافی و وافی از قدرت را منطبق بر سیمایی که قرآن از مصادیق آن در خلال داستان سلیمان نبی(ع) متبلورشده است، به دست دهد. لذا با شناخت قدرت مطلوب، می توان قدرت نا مطلوب را متمایز و منفک نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

804 - روش‌شناسی «وجوه القرآن» ابوالفضل تفلیسی
علی نظری معصومه تراوش

در قرآن کریم بسیاری از کلمات، تحت تأثیر بافت(سیاق) و همنشینی با واژگان دیگر، از معنای وضعی، لغوی و معجمی، عدول کرده، وجوه و معانی دیگری را ارائه می دهد. تا جایی که مدلولات آنها از معنای معجمی انحراف پیدا کرده و معانی جدیدی را با خود حمل می کند. لذا مقصود از وجوه دلالت ه چکیده کامل

در قرآن کریم بسیاری از کلمات، تحت تأثیر بافت(سیاق) و همنشینی با واژگان دیگر، از معنای وضعی، لغوی و معجمی، عدول کرده، وجوه و معانی دیگری را ارائه می دهد. تا جایی که مدلولات آنها از معنای معجمی انحراف پیدا کرده و معانی جدیدی را با خود حمل می کند. لذا مقصود از وجوه دلالت ها و معانی متعددی است که برای یک کلمه در موقعیت های گوناگون و بافت های لفظی، موقعیتی، زمانی، فرهنگی، دینی و... بیان می گردد. در این راستا و برای ارائه ی فهم درست تر از کلمات و عبارات قرآن کریم، کتب و تفاسیر متعددی با عناوینی مانند وجوه القرآن و الاشباه و النظائر تالیف گردیده است. وجوه القرآن ابوالفضل حبیش بن ابراهیم تفلیسی(متوفای 558 ه.ق) از مهم ترین کتاب هایی است که در زمینه ی علم وجوه و نظایر به زبان فارسی نگارش شده است. این کتاب در حقیقت تکمیل یافته ی کتاب الاشباه و النظائر مقاتل بن سلیمان است. این تحقیق به روش تحلیل عقلانی محتوا و بر اساس داده های تاریخی به این نتایج دست یافت که تفلیسی در کتاب وجوه القرآن، معانی و وجوه واژگان قرآنی را بیشتر بر اساس موارد زیر بیان کرده است: 1- معنی لغوی و اولیه 2- معنای ثانوی (معنای استعاری و مشترک لفظی) 3 – وجوه و معانی دریافت شده با کمک بافت و سیاقی لفظی و موقعیتی چنانچه حمل سوء بر پی کردن، یوم الفتح بر روز رستاخیز، طاغوت برشیطان، با تکیه بر ویژگی های زبانی و روابط همنشینی واژگان و بافت لفظی و نیز حمل صدّ بر معنای خندیدن، اَحد بر زید بن حارثه بر اساس شأن و اسباب نزول و بافت موقعیتی از جمله ی دیگرنتایج حاصله از مطالعه ی مروری – محتوایی وجوه القرآن تفلیسی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

805 - توصیف وتمثیل دنیا ازمنظر قرآن کریم و مثنوی معنوی
محمد حسین صادقی درویشی یداله ملکی

در مکتب متعالی قرآن کریم به مانند دیگر مکاتب برآمده از تفکرات بشری و ازجمله مکتب مولانا در مورد دنیا، تمثیل دنیا و مصادیق آن، مباحث فراوانی مطرح شده است. قرآن کریم به عنوان کامل ترین مکتب و همچنین مولوی با تأسی به این مکتب، در مثنوی معنوی به این موضوع پرداخته است. این پ چکیده کامل

در مکتب متعالی قرآن کریم به مانند دیگر مکاتب برآمده از تفکرات بشری و ازجمله مکتب مولانا در مورد دنیا، تمثیل دنیا و مصادیق آن، مباحث فراوانی مطرح شده است. قرآن کریم به عنوان کامل ترین مکتب و همچنین مولوی با تأسی به این مکتب، در مثنوی معنوی به این موضوع پرداخته است. این پژوهش با شیوۀ توصیفی – تحلیلی، آماری و فنی و با بهره‌گیری از مقالات وشروح تفسیری قرآنی و ادبی وپایگاه های اطلاعاتی، تمثیل های دنیا را توامان از منظر قرآن کریم و مثنوی، مورد بررسی قرارداده است و روشن می نماید که کاربرد تمثیل درکلام، روشی اساسی برای تبیین معارف ازصورت انتزاعی به صورت محسوس است. ضمن اینکه این مقاله، پاسخ به این سوال است که مقایسه و اثرپذیری مولوی از قرآن کریم در تبیین دنیا وتمثیل دنیا چگونه است. بررسی ها نشان می دهد که قرآن کریم در آیات متعدد به مدح وذم دنیا پرداخته است. مولوی در بسیاری از داستان ها و حکایت ها از توصیف های قرآنی دنیا الهام گرفته و دنیا را به شکل رمزی و سمبلیک مطرح نموده است.نتایج نشان می دهد که بسامد نکوهش های تمثیلی دنیا دراین دو منبع ارزشمند، به مراتب چشمگیرتر از ستایش های تمثیلی دنیا و دعوت به دنیا و دنیا طلبی است. تا جایی که دنیا و نعمت های دنیوی در کنار نعمت های اخروی رنگ می بازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

806 - مفهوم نور در قرآن ، برهان و عرفان
علی فتح الهی اکرم بغدادی

در این نوشتار به بررسی جایگاه عنصر نور در قرآن، برهان و عرفان پرداخته ایم. این مقاله مشتمل بر سه بخش تقسیم است. ابتدا نور از دیدگاه قرآن و مفسرین مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش دوم دیدگاه های فلاسفه در باره ی نور بیان می شود و در بخش سوم عنصر نور در آثار عرفای بزرگ برر چکیده کامل

در این نوشتار به بررسی جایگاه عنصر نور در قرآن، برهان و عرفان پرداخته ایم. این مقاله مشتمل بر سه بخش تقسیم است. ابتدا نور از دیدگاه قرآن و مفسرین مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش دوم دیدگاه های فلاسفه در باره ی نور بیان می شود و در بخش سوم عنصر نور در آثار عرفای بزرگ بررسی شده است. سرانجام به مقایسه این دیدگاه ها و وجوه اشتراک و افتراق آنها خواهیم پرداخت. در نخستین بخش، معانی و کاربردهای نور در آیات مختلف قرآن ذکر شده و پس از آن تئوری نور از دیدگاه امام صادق (ع) و سپس تفسیر آیه 35 نور در تفاسیری همچون البرهان فی تفسیر القرآن، الصافی، جوامع الجامع، المیزان و کشاف نقل شده است. بخش دوم شامل مقایسه دیدگاه های فلاسفه بزرگ اسلامی از جمله سهروردی، ابن سینا، ملاصدرا و امام محمد غزالی و تعاریف و دیدگاه های آنها در اقسام نور می باشد. بخش سوم به تبیین دیدگاه عرفای مشهوری چون ابن عربی، شبستری، عین القضات همدانی، قشیری و مولوی بلخی پیرامون نور اختصاص یافته است. نتیجه کار نشان می دهد که منظور از نور در آیه 35 سوره نور از باب مجاز و تشبیه نیست؛ بلکه واقعیت است و نور دارای مراتبی است که ذات باری تعالی کامل ترین مصداق نور می باشد و هر موجودی به وسیله او موجود می شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

807 - جایگاه عفو و گذشت در ادیان اسلام و مسیحیت (مطالعه موردی در قرآن کریم و کتاب مقدس مسیحیان)
محمدحسین توحیدی فرد ابراهیم نوری

یکی از صفات ارزشمند و کلیدی که در زندگی فردی و اجتماعی انسان نقش مهمی دارد، عفو و گذشت است. واژه عفو، به معنای گذشت از اشتباه خاطی و چشمپوشی از گرفتن انتقام با وجود داشتن قدرت آن میباشد. دربسیاریاز متوندینىبرصلح، دوستىوبخششتأکیدفراوانىشدهو بسیاریازادیان،بهویژهادیانتوح چکیده کامل

یکی از صفات ارزشمند و کلیدی که در زندگی فردی و اجتماعی انسان نقش مهمی دارد، عفو و گذشت است. واژه عفو، به معنای گذشت از اشتباه خاطی و چشمپوشی از گرفتن انتقام با وجود داشتن قدرت آن میباشد. دربسیاریاز متوندینىبرصلح، دوستىوبخششتأکیدفراوانىشدهو بسیاریازادیان،بهویژهادیانتوحیدی،زمینههدایترابرایبشر فراهمآورده‌انداین پژوهش به روش کتابخانهای و در چهار بخش اصلی شامل : 1- مفهوم شناسی واژه عفو؛ 2- عفو و گذشت در قرآن کریم؛ 3- عفو و گذشت در کتاب مقدس مسیحیان؛ 4- محدودهی عفو و گذشت در قرآن کریم و کتاب مقدس مسیحیان، تنظیم و مورد بررسی قرارگرفته است. با مطالعه نوشتار حاضر درمییابیماز منظر قرآن کریم در اسلام، در روابط اجتماعی همیشه عواطف انسانی بر عقل مقدم است و عقل انسانی تنها زمانی به کار می‌آید که شخص فاقد عواطف قوی انسانی بوده، منش اخلاقی در وی تقویت نشده و فضیلت‌های اخلاقی در جانش نفوذ نکرده باشد، اما از نظر کتاب مقدس مسیحیان، در مسیحیت عفو و بخشش به دلیل محبت آنهاست و محبت برترین فضیلت در مسیحیت محسوب می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

808 - شناسایی معیارهای اجتماعی گزارشگری توسعه پایدار مبتنی بر متون اسلامی
مرتضی یوسفی رسول برادران حسن زاده علیرضا رادبین سعید حسن زاده دلگشا

10.30495/jscc.2023.1978038.2076

امروزه رویکرد گزارشگری در حسابداری، صرفا به انتشار رویدادهای اقتصادی منتهی نمی شود. لذا شرکت های زیادی در جهان در پاسخ به تقاضای ذینفعان و افزایش پاسخ گویی به جوامع، اطلاعاتی را در مورد عملکرد اجتماعی خود منتشر می کنند. از طرفی توسعه پایدار در اسلام (رسیدن به اهداف متعا چکیده کامل

امروزه رویکرد گزارشگری در حسابداری، صرفا به انتشار رویدادهای اقتصادی منتهی نمی شود. لذا شرکت های زیادی در جهان در پاسخ به تقاضای ذینفعان و افزایش پاسخ گویی به جوامع، اطلاعاتی را در مورد عملکرد اجتماعی خود منتشر می کنند. از طرفی توسعه پایدار در اسلام (رسیدن به اهداف متعالی انسان) دارای ابعاد مادی و معنوی می باشد و مفهوم کلی توسعه پایدار فقط رفاه و آسایش اقتصادی را جستجو نمی کند بلکه رفاه عموم از منظر اجتماعی را نیز در بر می گیرد. هدف از انجام این پژوهش استخراج مولفه های بعد اجتماعی گزارشگری توسعه پایدار از متون اسلامی (قرآن و احادیث) با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد نشانه شناختی می باشد. قرآن کریم و نیز 148 جلد کتب دینی با روش نمونه گیری غیر احتمالی به روش هدفمند به عنوان نمونه انتخاب گردیده است. یافته های پژوهش بیانگر این است که مولفه های بعد اجتماعی گزارشگری پایداری در قرآن و احادیث شامل 25 مولفه در ابعاد مختلف می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

809 - تفاوت پدیده بلوغ دختران و پسران در مناطق سردسیر ، گرمسیر و معتدل آب و هوایی بر اساس یافته های پزشکی و داده های میدانی
سید محمد کیکاوسی

مطابق معیار و ضابطه قرآنی در آیه ششم سوره مبارکه نسا، بلوغ پدیده ای است طبیعی با به فعلیت رسیدن استعداد جنسی و قوای تولید مثل که در مبانی فقهی و حقوقی، رسیدن دختران به سنّ 9 سال و پسران به 15 سالگی به منزله آن و آغاز تکلیف به تعهدات و مسئولیت های دینی، مدنی و کیفری در ن چکیده کامل

مطابق معیار و ضابطه قرآنی در آیه ششم سوره مبارکه نسا، بلوغ پدیده ای است طبیعی با به فعلیت رسیدن استعداد جنسی و قوای تولید مثل که در مبانی فقهی و حقوقی، رسیدن دختران به سنّ 9 سال و پسران به 15 سالگی به منزله آن و آغاز تکلیف به تعهدات و مسئولیت های دینی، مدنی و کیفری در نظر گرفته شده است. با این حال، آمادگی پذیرش مسئولیت و محدودیت های ناشی از بلوغ برای آحاد دختران و پسران در نژاد های متفاوت ، اقلیم آب و هوایی متنوع محل زندگی و هم چنین متاثر از اختلاف در فرهنگ جوامع و وضعیت سلامت اجتماعی و دیگر عوامل، یکسان نیست و تعیین یک معیار ثابت برای همه ایشان ناصواب به نظر می رسد. از این رو، پژوهش گر با هدف بازخوانی در مبانی فقهی و حقوقی در مقوله معیار بلوغ، ضمن توجه به مخاطب شناسی احادیث در نقد استناد فقهی به روایات بلوغ، میزان متغیر بلوغ در اقلیم های ناهمگون آب و هوایی را مطابق یافته پژوهش های میدانی و مولفه های پزشکی اندازه گیری و بررسی نموده است. بر اساس برآیند پژوهش پیش رو، دختران و پسران ساکن در اقلیم و شرایط آب و هوایی سردسیر به مراتب با تاخیر قابل ملاحظه از هم نوعان خود در مناطق گرم سیری به مرحله بلوغ رسیده و در سنین بالاتر درک صحیحی نسبت به مسئولیت ها و وظایف اجتماعی خود پیدا می کنند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

810 - بررسی حقوق شهروندی زنان بر مبنای آموزه‌های فقه شیعی
ولی الله صفری سید محمد رضا آیتی اصغر عربیان

چکیدهشمولیت حقوق شهروندی برای زنان موضوع مهمی است که به خاطر جذابیت، منشاء مباحثی جدی برای مکاتب مختلف بوده‌است.در این پژوهش پس از جمع‌آوری اطلاعات مرتبط از متون فقهی، رویکرد اسلام در مقوله حقوق شهروندی زنان مورد کنکاش و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل نشان می‌دهد حقوق شهر چکیده کامل

چکیدهشمولیت حقوق شهروندی برای زنان موضوع مهمی است که به خاطر جذابیت، منشاء مباحثی جدی برای مکاتب مختلف بوده‌است.در این پژوهش پس از جمع‌آوری اطلاعات مرتبط از متون فقهی، رویکرد اسلام در مقوله حقوق شهروندی زنان مورد کنکاش و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل نشان می‌دهد حقوق شهروندی زنان در اسلام شامل سه بعد حقوق اولیه، اجتماعی و زناشویی است. همچنین تبعیض مثبت به نفع زنان عنوان یکی از شیوه‌های سیاستگذاری اجتماعی در تعالیم اسلامی راهکاری برای جبران رویه‌های تبعیض‌آمیز و تحقق حقوق شهروندی زنان است. شبهات وارد بر رویکرد فقه شیعی در برابری حقوق زن و مرد از آنجا ناشی می‌شود که بسیاری از مکاتب اومانیستی بین شباهت و برابری حقوقی تمایزی قایل نیستند. این مساله را می‌توان در مسایل مختلفی چون ارث، قصاص، شهادت و گواهی، طلاق، قضاوت و مرجعیت تحلیل نمود. به علت برتری رویکرد اسلامی، در تدوین منشور حقوق شهروندی زنان می‌توان از آموزه‌های اسلامی بهره گرفت و آن را به عنوان الگویی برای مکاتب حقوقی معرفی نمود. واژگان کلیدی: حقوق شهروندی، زنان، اسلام، فقه شیعه، قرآن کریم پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

811 - دشمن شناسی و شیوه های تعامل با دشمنان از دیدگاه قرآن، روایات و فقه امامیه
عیسی حقی مصطفی رجائی پور حسین احمری

یکی از مسائل مهم در زندگی انسان، شناخت دشمن و راهکارهای برخورد موفقیت‌آمیز با دشمن، است. قرآن کریم پنج گروه از دشمنان را نام برده است: "شیطان و همراهان او، کفار، مشرکان، منافقان و برخی از همسران و فرزندان". از مهمترین شاخصه های دین اسلام این است که براساس فطرت و عقلانی چکیده کامل

یکی از مسائل مهم در زندگی انسان، شناخت دشمن و راهکارهای برخورد موفقیت‌آمیز با دشمن، است. قرآن کریم پنج گروه از دشمنان را نام برده است: "شیطان و همراهان او، کفار، مشرکان، منافقان و برخی از همسران و فرزندان". از مهمترین شاخصه های دین اسلام این است که براساس فطرت و عقلانیت حکم کرده و جامعه بشری را به آن راهنمایی می کند. با کمی دقت در آیات قرآن کریم به این نکته پی می بریم که در مورد اختلافات در سطح کلان نیز خداوند راهکار ارائه کرده تا صلح و آرامش را مردم بدست آورند. سنت نبوی نیز بر این امر قائم است، البته شروطی هم برای مذاکره با غیر مسلمانان ذکر شده که حائز اهمیت است. این پژوهش که با روش تحلیلی توصیفی،صورت گرفته، سعی شده که به بررسی دشمنان اسلام و انواع آن و نیز به مسئله مذاکره و تعامل با آنها و مشروعیت مذاکره با غیر مسلمانان و شرایط مذاکره موفق و راهکارهای آن از منظر قرآن و سنت و فقهای امامیه ،با ذکر نمونه و مصادیق که از نتایج این پزوهش است، بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اسلام هر گونه ارتباط با دشمن مستکبری که هدف او سلطه گری و غارت و چپاول است را نهی و ممنوع کرده است، اما مذاکره را بر اساس شرایط و ضوابطی می پذیرد که عزت اسلام و مسلمین حفظ شود و نیز راه سلطه و تسلط دشمن بسته شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

812 - شناسایی عوامل مؤثر بر الهامات آموزشی قرآن با محوریت داستان حضرت ابراهیم (ع) به منظور ارائه مدل در دانشگاه آزاد ساری
مریم سامعی حمید محمد قاسمی لنگرودی سید احمد میریان

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر الهامات آموزشی قرآن با محوریت داستان حضرت ابراهیم (ع) به منظور ارائه مدل در دانشگاه آزاد ساری است. روش تحقیق به شیوه آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) است. برای جمع آوری داده ها از روش مصاحبة نیمه ساختار یافته استفاده شد. جامعه آماری این چکیده کامل

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر الهامات آموزشی قرآن با محوریت داستان حضرت ابراهیم (ع) به منظور ارائه مدل در دانشگاه آزاد ساری است. روش تحقیق به شیوه آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) است. برای جمع آوری داده ها از روش مصاحبة نیمه ساختار یافته استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش، شامل استادان برجسته و با سابقه بودند که به صورت هدفمند و به تعداد 20 نفر تعیین شدند. در بخش کمی جامعه آماری شامل اعضای هیأت علمی، استادان مدعو و حق التدریس و کارکنان دارای تحصیلات تکمیلی که تعداد آنان 162 نفر بودند. حجم نمونه، بر اساس فرمول کوکران 114 نفر تعیین گردید، که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. روش جمع آوری اطلاعات به روش میدانی و در بخش کیفی به وسیله مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه 886/0α= بود. تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی از تکنیک دلفی و در بخش کمی از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری از نرم‌افزارهای SPSS و pls استفاده شده‌ است. نتایج به دست آمده حاکی از این امر است که تمامی متغیرهای پژوهش مورد تأیید قرار گرفتند پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

813 - تحلیل محتوای کتاب‌های درسی قرآن و پیام‌های آسمانی دوره ابتدایی بر اساس مؤلفه سلامت معنوی
امیر عظیمی گلوگاهی معصومه باقر پور

10.30495/jcdepr.2023.708759

تحقیق حاضر با هدف بررسی تحلیل محتوای کتاب های درسی قرآن و پیام‌های آسمانی دوره ابتدایی بر اساس مؤلفه‌های سلامت معنوی انجام شد. از حیث هدف، کاربردی و روش تحقیق، توصیفی از نوع تحلیل محتواست. جامعه آماری پژوهش شامل کتاب های درسی قرآن و هدیه های آسمانی دوره ابتدایی سال 140 چکیده کامل

تحقیق حاضر با هدف بررسی تحلیل محتوای کتاب های درسی قرآن و پیام‌های آسمانی دوره ابتدایی بر اساس مؤلفه‌های سلامت معنوی انجام شد. از حیث هدف، کاربردی و روش تحقیق، توصیفی از نوع تحلیل محتواست. جامعه آماری پژوهش شامل کتاب های درسی قرآن و هدیه های آسمانی دوره ابتدایی سال 1401 می باشد که به علت ماهیت پژوهش و محدودیت جامعه آماری، نمونه گیری انجام نشد و همه جامعه آماری بررسی شد. ابزار پژوهش، چک لیست تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که روایی آن مورد تأیید صاحبنظران بوده و پایایی آن با روش ویلیام اسکات 91 درصد محاسبه شده است و شیوه پردازش داده ها بر اساس روش آنتروپی شانون و واحد تحلیل نیز صفحات (متون، پرسش ها، تمرین ها و تصاویر) بودند که در مجموع 1681 مورد بوده است. یافته ها نشان داد از مجموع فراوانی مؤلفه های سلامت معنوی در کتاب درسی قرآن برابر 1059 مورد، مؤلفه های تلاوت و انس با قرآن با 34 % دارای بیشترین فراوانی و راستگویی 1 % دارای فراوانی بسیار کمی بوده است. در کتاب پیام‌های آسمانی برابر622 مورد، مؤلفه های نماز با 36 % دارای بیشترین فراوانی، راستگویی، تقوا و توکل با 2 % دارای فراوانی بسیار کمی بوده است که نشان دهنده توزیع و پراکندگی نامناسب این مؤلفه ها در کتاب های درسی هدیه های آسمانی می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

814 - مروری بر چیستی مفهوم ایثار از منظر قرآن و چگونگی آموزش آن با تاکید بر اهداف و محتوای آموزشی
فرزانه علیزاده معصومه السادات حسینی میرصفی محمد رضا شیرازی

مفهوم ایثار در زمره عالی ترین ارزش های اخلاقی اثر گذار و حرکت آفرین است که قادراست فضای یک جامعه را به صورت گسترده تحت تأثیر قرار دهد و دوام و قوام جوامع بشری را تضمین نماید. با این وجود در حالی که در باب ضرورت و اهمیت مفهوم ایثار مناقشه ای جدی وجود ندارد اما در باب چی چکیده کامل

مفهوم ایثار در زمره عالی ترین ارزش های اخلاقی اثر گذار و حرکت آفرین است که قادراست فضای یک جامعه را به صورت گسترده تحت تأثیر قرار دهد و دوام و قوام جوامع بشری را تضمین نماید. با این وجود در حالی که در باب ضرورت و اهمیت مفهوم ایثار مناقشه ای جدی وجود ندارد اما در باب چیستی و معنای عملیاتی آن اختلاف نظراتی به چشم می خورد. در پاسخ به این وضعیت، این مقاله بر آن است که ضمن ایضاح مفهومی ارزش اخلاقی ایثار بر اساس آیا ت قرآن، اهداف و محتوای آموزشی مرتبط با این مفهوم را پیشنهاد نماید. روش های پژوهشی مورد استفاده در این مقاله، معناشناسی توصیفی و تحلیل محتوا می باشد. نتایج پژوهش پژوهش نشان می دهد ایثار یک ارزش اخلاقی اجتماعی محوری است و مهم ترین ارکان آن ارتباط و نسبت خود با دیگری است. بر اساس این دو رکن، ایثار شکل خاصی از ارتباط یک شخص با شخص دیگری است که در این ارتباط، فرد نیازها و خواسته های طرف مقابل را بر خود مقدم می دارد. از جنبه تربیتی نیز به منظور نهادینه سازی کردن ارزش ایثار در فراگیران مطلوب است از الگوی هدف گذاری شایستگی محور و رویکرد تلفیقی در تدوین محتوا استفاده شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

815 - بی ثباتی اقتصادی در کشورها و راهبردهای مقابله با آن با تکیه بر قرآن و نهج البلاغه
مهدی عمانی مهراب ارسالی سلیم شیخ صلوات زهرا بوداقی النی

طبق آیه ۸۹ سوره نحل که عبارت می باشد از تبیانا لکل شئ برداشت می شود که کتاب قرآن ، معجزه جاوید حضرت محمد مصطفی، بیانگر همه چیز در همه ادوار زمانی هست و این تبیان تا قیام قیامت شامل برنامه زندگی و سعادت تمام جهانیان می باشد مسئله اقتصاد هم که از ارکان مهم جوامع بشری از د چکیده کامل

طبق آیه ۸۹ سوره نحل که عبارت می باشد از تبیانا لکل شئ برداشت می شود که کتاب قرآن ، معجزه جاوید حضرت محمد مصطفی، بیانگر همه چیز در همه ادوار زمانی هست و این تبیان تا قیام قیامت شامل برنامه زندگی و سعادت تمام جهانیان می باشد مسئله اقتصاد هم که از ارکان مهم جوامع بشری از دیر باز تا حال بوده و هست از این قاعده مستثنی نمی باشد علتش هم این می باشد که رکن اساسی بقاء جامعه مسئله اقتصاد می باشد البته این مهم در همه ادوار زمانی به یک شکل نمانده و با گذر زمان و پیشرفت علوم جهانی ، وجهه ای عظیم بر خود گرفته است . و هیچ کس در هیچ زمانی منکر حیاتی بودن این مسئله و تو در تو بودن این مهم با مسائل اجتماعی دیگر نبوده است . هدف اصلی در مقاله حاضر بررسی بی ثباتی اقتصادی در کشور و راهبردهای مقابله با آن با تکیه بر آیات و روایات می باشد که روش تحقیق در نوشتار حاضر بصورت کتابخانه ای می باشد که با رجوع به مقالات و کتاب های اینترنی داده های بدست آمده را جمع آوری کرده ایم‌. بنابر این باید دنبال راهکارها و شیوه های متناسب با رویکرد های این مقوله مهم پرداخت پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

816 - بینامتنیّت قرآنی در دو نوعِ الهامی و اشاره‌ای در مقامات حمیدی بر پایة نظریّة ژنت
عبّاس سلطانپور حمیدرضا فرضی علی دهقان

چکیده هر چند ابداع کنندة اصطلاح بینامتنیّت (Intertextualite)، ژولیا کریستوا (Julia Kristeva)بوده لیکن در ادامه نظریّه پردازان دیگری با خاستگاه‌های همسان یا متفاوت، به ابعاد حضور یک متن در متن‌های دیگر پرداخته اند. رویکرد ژرارد ژنت ( Gerard Genette)، بر خلاف کریستوا و چکیده کامل

چکیده هر چند ابداع کنندة اصطلاح بینامتنیّت (Intertextualite)، ژولیا کریستوا (Julia Kristeva)بوده لیکن در ادامه نظریّه پردازان دیگری با خاستگاه‌های همسان یا متفاوت، به ابعاد حضور یک متن در متن‌های دیگر پرداخته اند. رویکرد ژرارد ژنت ( Gerard Genette)، بر خلاف کریستوا و در جبهه ای متفاوت، با قبول اثرگذاری و تأثیرپذیری، به عنوان پایة نظری این تحقیق برای بررسی دو نوعِ غیر لفظی تأثیرپذیری کتاب مقامات حمیدی از قرآن کریم انتخاب شده است. در این مختصر تلاش شده است وجوه معنوی بینامتنیّت قرآنی (الهامی و اشاره ای) در کتاب یاد شده استخراج شود. در بینامتنیّت الهامی به دنبال کشف خاستگاه مفاهیم و منشأ الهام گیری مؤلّف از قرآن و در بینامتنیّت اشاره ای، با واژگان مختصر اشاره شده به معانی و معارف مفصّل قرآنی رهنمون می شویم. جملة: دارندة خیر واصل نمی میرد، الهام گیری مؤلّف از آیة شهادت را نشان می دهد و همچنین اشاره به دو واژة کلیدی در عبارت حِکَم لقمانی، نصیحت های لقمان به فرزندش در سورة ای به همین نام را متداعی می شود. در این بررسی، متن مقامات حمیدی به صورت کامل مورد مطالعه و مداقه قرار گرفت و موارد تأثیرپذیری مؤلّف از قرآن کریم در انواع مذکور مشخص گردیده و فراوانی هر کدام مشخّص شده است. در نهایت با مقایسه فراوانی این بینامتنیّت ها، مشخّص گردید که بینامتنیّت الهامی به میزان قابل توجّهی بیشتر از بینامتنیّت اشاره ای، نقش آفرینی کرده است. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و از لحاظ فضای انجام کار کتابخانه ای می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

817 - بررسی جایگاه دستوری آیات قرآنی و ابیات و عبارات عربی در نفثة‌المصدور
سمیه عباسی نسب

چکیده پس از اسلام، به دلیل ارتباط تنگاتنگ متون نظم و نثر فارسی و عربی، تأثیرپذیری فراوان و متفاوت آثار متعدّد فارسی از متون عربی، بخصوص از قرآن، حدیث و روایت به وفور دیده می‌شود. نفثة‌المصدور اثر شهاب‌الدّین محمّد زیدری نسوی، از جمله کتاب‌های معتبر تاریخ و ادبیّات فارس چکیده کامل

چکیده پس از اسلام، به دلیل ارتباط تنگاتنگ متون نظم و نثر فارسی و عربی، تأثیرپذیری فراوان و متفاوت آثار متعدّد فارسی از متون عربی، بخصوص از قرآن، حدیث و روایت به وفور دیده می‌شود. نفثة‌المصدور اثر شهاب‌الدّین محمّد زیدری نسوی، از جمله کتاب‌های معتبر تاریخ و ادبیّات فارسی و یکی از شاهکارهای بدیع نثر فنّی می‌باشد. از ویژگی‌های بارز این کتاب استعمال شعر، آیه، حدیث و مَثَل عربی است که مؤلّف به شیوۀ نویسندگان و مترسّلان قرن‌های ششم و هفتم و هشتم نثرِ خود را بدان آراسته و آنها را بیشتر به صورت ترکیبِ اضافی، برای تأیید و تأکید معانی قبل، تتمیم معنی نیمه تمام عبارت فارسی، به صورت جملۀ معترضه، به منظور تشبیه و تمثیل، به صورت قید وصف و کیفیّت و ... به کار برده است. یکی از مواردی که در این پژوهش مورد توجّه قرار گرفته، بررسی جایگاه دستوری آیات و ابیات و عبارات عربی در نثر این کتاب است که به عنوان رکن تکمیل کنندۀ جمله از جهت دستوری گاه در نقش مسندٌالیه، مفعول، مضاف‌ٌالیه، متمّم، مسند و مانند آن به کار رفته‌اند. در این اثر، نویسنده از آیات قرآن از سوی دیگر به منظور زیبا سازی فضای کلام و نمایان ساختن هنر نویسندگی خود استفاده کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

818 - بینامتنیّت آیات قرآن در نسخة خطّی «گلشن» اثر محمّدرحیم کرمانی
سید یعقوب حسینی مریم محمودی

چکیده روابط بینامتنی در حقیقت، ارتباط یک متن را با دیگر متون گذشته یا معاصر آن متن، مورد بررسی قرار می دهد. ژولیا کریستوا مبدع بینامتنیّت بود. ژرار ژنت بعدها این مبحث را گسترش داد و به زیر مجموعه های متعدّدی تقسیم نمود. امروزه، تکنیک بینامتنیّت یکی از بارزترین ویژگی ه چکیده کامل

چکیده روابط بینامتنی در حقیقت، ارتباط یک متن را با دیگر متون گذشته یا معاصر آن متن، مورد بررسی قرار می دهد. ژولیا کریستوا مبدع بینامتنیّت بود. ژرار ژنت بعدها این مبحث را گسترش داد و به زیر مجموعه های متعدّدی تقسیم نمود. امروزه، تکنیک بینامتنیّت یکی از بارزترین ویژگی های ساختاری شعر و متون است. در این میان قرآن به عنوان منبع آسمانی از مهمترین متونی است که بسیاری از نویسندگان و شاعران جهان اسلام از آن الهام گرفته‌اند. محمّدرحیم کرمانی نویسندة کتاب اخلاقی گلشن و از مقلّدان گلستان سعدی، نیز در متن این کتاب از تکنیک بینامتنی بهره گرفته است. در این مقاله سعی شده است تا با روش تحلیلی- توصیفی با استفاد از نظریة بینامتنیّت، این تأثیرات را در متن این کتاب مورد بررسی قرار دهیم. هدف این مقاله آشکار ساختن رویکرد و روابط بینامتنی برای برجسته کردن آموزه های تعلیمی و اخلاقی قرآن در این کتاب است. توجّه نویسندة گلشن به قرآن و استفاده از آن به شیوه های گوناگون حضـور ذهـن، وسـعت معلومـات و تعهّد او بـه دیـن را نشان می دهد. محمّدرحیم کرمانی با استفاده از قرآن در کلام خود عناصر زیبایی شناسی ادبی را نیز بـه بهترین شکل نمایان ساخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

819 - حیات معنوی از دیدگاه قرآن و اندیشمندان اسلامی
اباذر سلمانپور گمچی محمدرضا عدلی بخشعلی قنبری

چکیده حیات معنوی در دین اسلام به معنی ایمان و اعتقاد به خدای یگانه و گردن نهادن به تعالیم الهی به همراه التزام عملی و اخلاقی به اوامر خدا برای نیل به سعادت می‌باشد که خداوند در قرآن کریم این حیات را حیات طیّبه نامیده و تبیین این حیات و راه رسیدن به آن در آثار اندیشمندا چکیده کامل

چکیده حیات معنوی در دین اسلام به معنی ایمان و اعتقاد به خدای یگانه و گردن نهادن به تعالیم الهی به همراه التزام عملی و اخلاقی به اوامر خدا برای نیل به سعادت می‌باشد که خداوند در قرآن کریم این حیات را حیات طیّبه نامیده و تبیین این حیات و راه رسیدن به آن در آثار اندیشمندان و عرفای اسلامی به صورت مفصّل بیان شده است. از نظر قرآن، حیات معنوی در سایة انجام دستورات الهی، بازگشت به سوی خدا و اسوه قرار دادن پیامبر(ص) در زندگی، پرورش اخلاقی و در سایه توفیق الهی شکل می‌گیرد؛ به طور کلّی ارتقای معرفت بالله، تقویت ایمان و تقوا، تبعیّت از پیامبر اسلام(ص) به عنوان اسوة حسنه، ایجاد انگیزه برای رشد معنویّت اصیل دینی، پرورش فضایل اخلاقی و مبارزه با رذایل برای رسیدن به سعادت دنیا و آخرت است. روش تحقیق بر مبنای توصیفی– تحلیلی صورت گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

820 - خوانش بینامتنی اشعار عرفانی علاّمه حسن‌زادۀ آملی با قرآن کریم
جواد عابدی حسین پلارسایی رضا فرصتی جویباری

چکیده نظریۀ بینامتنیّت یکی از پرکاربردترین مسائل نقد ادبی است؛ یکی از مواردی که موجب زیبایی و دل‌نشینی آثار ادبی می‌گردد، تأثیرپذیری شاعران و نویسندگان از متون دیگر است و واکاوی آنها لذّت بخش است. سراسر اشـعار علّامه حسن‌زادۀ آملی، سرشار از مفاهیم عرفانی، مضمامین قرآن چکیده کامل

چکیده نظریۀ بینامتنیّت یکی از پرکاربردترین مسائل نقد ادبی است؛ یکی از مواردی که موجب زیبایی و دل‌نشینی آثار ادبی می‌گردد، تأثیرپذیری شاعران و نویسندگان از متون دیگر است و واکاوی آنها لذّت بخش است. سراسر اشـعار علّامه حسن‌زادۀ آملی، سرشار از مفاهیم عرفانی، مضمامین قرآنی و روایات می‌باشد، اشعارش سرشار از مضامین و مفاهیم عرفانی است، از این حیث شـعرهای او از پشتوانۀ عرفانی بسیـار غنی برخـوردار است و با توجّه به رویکرد بینـامتنیّت قـابل بررسی می‌باشد. در این مقاله تلاش برآن است، مفاهیم عرفانی و مضامین قرآنی در اشعار علّامه حسن‌زادۀ آملی با نگاه بینامتنی که به روش تطبیقی و تحلیلی- توصیفی است، مورد تحلیل قرارگیرد. بنابر این اشعار عرفانی او بر مبنای بینامتنی با قرآن کریم خوانش می‌شود؛ علّامه کوشیده است ضمن بیان احساسات خود در شعر به مسائل اعتقادی، آداب اسلامی و قرآنی بپردازد. با بررسی‌های به عمل آمده در اشعار علاّمه، انواع روابط بینامتنی از جمله: اشاره‌ای، الهامی و مفهومی، اسلوبی، جزئی و واژگانی دیده می‌شود، امّا به ترتیب، روابط الهامی و مفهومی، واژگانی، جزئی، اسلوبی بیشتر نمایان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

821 - معرّفی (آیینة یوسفی) آخرین یوسف و زلیخا از فاخری فسایی و بررسی اثرپذیری آن از قرآن و تورات
محمدباقر دانش دار سید محسن ساجدی راد سمیرا رستمی

چکیده این مقاله به بررسی آیینة یوسفی یا مرآت المحبوب می‌پردازد که منظومه‌ای پیرامون داستان یوسف و زلیخا، اثر طبع شیخ محمّدجعفر فاخری فسایی (1349-1290 هـ.ش) است. در بررسی اوّلیه، داستان از زبان فاخری فسایی بیان، و اثر پذیری آن از روایت قرآن مقایسه می‌شود. در بررسی‌ دوم، چکیده کامل

چکیده این مقاله به بررسی آیینة یوسفی یا مرآت المحبوب می‌پردازد که منظومه‌ای پیرامون داستان یوسف و زلیخا، اثر طبع شیخ محمّدجعفر فاخری فسایی (1349-1290 هـ.ش) است. در بررسی اوّلیه، داستان از زبان فاخری فسایی بیان، و اثر پذیری آن از روایت قرآن مقایسه می‌شود. در بررسی‌ دوم، روایت فاخری با روایت تورات مقایسه می‌گردد. در پایان به کمک رسم جدول، نقاط مشترک محتوایی داستان اعمّ از اصلی و فرعی، همراه با جزئیات مشخّص می‌گردد. دستاورد تحقیق نشانگر شباهت 70 درصدی محتوایی منظومۀ فاخری فسایی با قرآن و شباهت‌ 45 درصدی محتوایی آن با تورات است. همچنین این منظومه، از نظر محتوایی، در 40 مورد بررسی شده که با قرآن 5/12 درصد و با تورات 55 درصد تفاوت دارد. برای رسیدن به این نتیجه از 40 مورد بررسی شده از وقایع مطرح شده و حوادث کلّی و جزئی داستان، درصدگیری به عمل آمده است. روش تحقیق به صورت کتابخانه‌ای و فیش برداری و توصیفی- تحلیلی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

822 - معرّفی نسخۀ خطّی معارج‌الخیال
مریم خزائیلی عطا محمد رادمنش

چکیده نسخۀ خطّی معارج‌الخیال، تذکره&lrm;ای منحصر به فرد است، مربوط به روزگار صفویّه. گنجینه&lrm;ای ارزشمند از سخنان پربار و لطیف شعرایی که عواطف و اعتقادات درونی خود را با بیانی بدیع و زیبا به رشتۀ تحریر درآورده&lrm;اند. قالب اشعار این جُنگِ دست&lrm;نویس، رباعی است که چکیده کامل

چکیده نسخۀ خطّی معارج‌الخیال، تذکره&lrm;ای منحصر به فرد است، مربوط به روزگار صفویّه. گنجینه&lrm;ای ارزشمند از سخنان پربار و لطیف شعرایی که عواطف و اعتقادات درونی خود را با بیانی بدیع و زیبا به رشتۀ تحریر درآورده&lrm;اند. قالب اشعار این جُنگِ دست&lrm;نویس، رباعی است که البتّه تعداد اندکی از آن وزن رباعی نداشته و جزء قالب رباعی به حساب نمی&lrm;آیند. جامعِ این جنگ نفیس، میرزا محمّدصالح رضوی از رجال دوران صفوی و نوۀ شاه عبّاس اوّل است. وی در این مجموعه، رباعیّات 367 شاعر معاصر و قبل از خود را گردآوری کرده و کلّ رباعیّات را به ترتیب حروف تهجّی بر اساس تخلّص شعرا نگاشته است. مضامین گوناگونی در این نسخه مشهود است که اکثر آن‌ها مضامین قرآنی است و نشان می&lrm;دهد شاعران برای نمایان کردن مفاهیم مذهبی و اخلاقی مورد نظر خود از قرآن بهره&lrm;ها گرفته&lrm;اند. این اثر شامل موضوعاتی است از قبیل: پروردگار و الطاف بی&lrm;کرانش نسبت به بندگان و نیز سفارش به دوری انسان از دنیاپرستی، طمع، غرور، هوای نفس، گذر عمر، توجّه به مرگ، ستایش بی&lrm;چون و چرای حق&lrm;تعالی و... . در این نسخۀ خطّی گاهی نیز الفاظ و ترکیبات قرآنی در پایان رباعی و یا در لابه لای مصراع&lrm;ها برای تأکید، تفهیم و یا تکمیل آن مضمون، عیناً استفاده شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

823 - ظرائف بلاغی حذف ارکان اسالیب شرط در آیاتی از قرآن کریم
حمدالله جعفرپور علی رضائی کهنمویی محمدعلی ربی پور

10.30495/bahar.2022.698000

بلاغت حذف در اسالیب شرط به دلیل بسامد آن در قرآن کریم از اهمّیّت بالایی برخوردار است؛ زیرا شناخت غرض جملات شرطی بدون شناخت محذوف و بیان تقدیر آن مشکل می‌نماید در واقع با حذف بخشی از ارکان شرط، ساختار آن کوتاه گشته که می‌توان به اختصار و پرهیز از بیهوده‌گویی، کوتاه بودن چکیده کامل

بلاغت حذف در اسالیب شرط به دلیل بسامد آن در قرآن کریم از اهمّیّت بالایی برخوردار است؛ زیرا شناخت غرض جملات شرطی بدون شناخت محذوف و بیان تقدیر آن مشکل می‌نماید در واقع با حذف بخشی از ارکان شرط، ساختار آن کوتاه گشته که می‌توان به اختصار و پرهیز از بیهوده‌گویی، کوتاه بودن زمان، معلوم بودن محذوف به قرینه، تحقیر مخاطب، رعایت فواصل آیات، دلالت فعل بعدی بر محذوف و سایر مواردی که در کتب بلاغی و تفسیری هنوز دلیلی بر آن شناخته نشده است؛ که از اغراض بلاغی آن می‌باشد. بنابراین حذف ارکان شرط در فهم مقصود، ارزشی بالاتر و ظرافت خاص بلاغی دارد. بنابر این در مقاله حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی به بلاغت حذف ارکان شرط با تأملی در آیات پرداخته شده است که معلوم گشت حذف در ارکان شرط نوعی ساختار شکنی و سبب فشرده شدن جمله می‌شود پس از تعریف حذف و انواع آن به بررسی اغراض بلاغی ارکان شرط محذوف و تعیین تقدیر مناسب پرداخته شد، چرا که بدون دریافت مورد محذوف و بیان تقدیر آن فهم درست مقصود آیات حاصل نمی‌شود، لذا حذف بلاغی ارکان شرط ارزشی والاتر و ظرافت خاصی در فهم آیات دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

824 - معنا شناسی واژة «مکر» در قرآن کریم
روح الله اکبری سید تقی کبیری

چکیده آنچه بعنوان مکر در اصطلاحات و محاورات زبان فارسی و به نام های حیله، نیرنگ، خیانت، کَلَک، کلاه شرعی، گول زدن و... متداول و رایج گشته با اصطلاح و کاربرد آن در لسان قرآن و ادبیّات عرب کاملاً متفاوت می‌باشد. چه آنکه در اصطلاح عربی مکر به معنای هر گونه تدبیر و چاره ان چکیده کامل

چکیده آنچه بعنوان مکر در اصطلاحات و محاورات زبان فارسی و به نام های حیله، نیرنگ، خیانت، کَلَک، کلاه شرعی، گول زدن و... متداول و رایج گشته با اصطلاح و کاربرد آن در لسان قرآن و ادبیّات عرب کاملاً متفاوت می‌باشد. چه آنکه در اصطلاح عربی مکر به معنای هر گونه تدبیر و چاره اندیشی است. و در واقع یک واژه محصور شده برای کاربرد در افعال مذموم و ناپسند نیست. چرا که مکر در کاربردهای قرآنی آن اولاً بیشتر موارد درباره خداوند متعال مطرح شده و در ثانی در خصوص آن دو نوع کاربرد بکار گرفته شده است، که یکی عبارتست از مکر در افعال خیر و این همان است که از آن بعنوان مکر ممدوح و ستایش شده نام می‌بریم و دیگری مکر در افعال شرّ می‌باشد و این همان مکر مذموم و نکوهش شده می‌باشد که در قرآن کریم از آن تعبیر به مکر السَّیّئ می‌شود. البتّه در قرآن واژگان دیگری نیز استعمال شده است که می‌تواند در تبیین واژة مکر تأثیرگذار باشد چرا که آن‌ها قریب المعنی با واژة مکر هستند. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی سعی دارد کیفیّت استعمال واژة مکر در قرآن را مورد تحلیل قرار داده تا معانی کاربردی آن را تبیین نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

825 - بررسی تفاوت میان‌فرهنگی قرآن و زبان عربی پیرامون نگاه ابزاری به زن
حامد اکبرپور علی علیزاده شهلا شریفی

هدف از انجام این پژوهش بررسی تمایز بین زبان عربی و زبان قرآن به‌مثابه زبانی قرآن-ویژه در رابطه با رویکردهای ابزارانگارانه نسبت به زن با نگاهی شناختی-فرهنگی-گفتمانی است. برای این منظور، ابتدا معادل و سپس جنس دستوری تعداد 301 ابزارواژۀ رایج، در زبان عربی تعیین و نیز 11 اب چکیده کامل

هدف از انجام این پژوهش بررسی تمایز بین زبان عربی و زبان قرآن به‌مثابه زبانی قرآن-ویژه در رابطه با رویکردهای ابزارانگارانه نسبت به زن با نگاهی شناختی-فرهنگی-گفتمانی است. برای این منظور، ابتدا معادل و سپس جنس دستوری تعداد 301 ابزارواژۀ رایج، در زبان عربی تعیین و نیز 11 ابزارواژۀ مندرج در قرآن استخراج و سپس به روشی کیفی-کمی و مبتنی بر چارچوب نظری زبان‌شناسی‌فرهنگی مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که فرضیۀ نگارندگان مبنی بر عدم وجود نگاه ابزارانگارانه نسبت به زن در قرآن و قرآن-ویژگی زبان نص با توجه به عدم کاربرد عامدانه و آگاهانۀ ابزارواژه‌های دارای جنس دستوری مؤنث در آن براساس راهبرد حذف ون‌لیوون و نیز در مقایسه با عهدین، به لحاظ کیفی، و به لحاظ کمی سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 در آزمون کای‌دو در سنجش اختلاف بسامد ابزارواژه‌های دارای جنس دستوری مؤنث در زبان عربی و زبان قرآن مورد تأیید قرار می‌گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

826 - بررسی فرهنگ مردم سالاری دینی در قرآن کریم
سید عبدالمناف محسنی نیکو محمدرضا قائدی حمیدرضا حقیقت

مهم‌ترین ویژگی قرآن جامعیت آن است که مورد قبول اکثر اندیشمندان است. قرآن به عنوان کتابی کامل و جامع به موضوعاتی مختلف از جمله مردم و سیاست پرداخته و از آنجا که حکومت در اسلام از مهم‌ترین بنیان‌های جامعه به شمار می‌رود، بیان مسائل و موضوعات سیاسی در قرآن از اصول اساسی اس چکیده کامل

مهم‌ترین ویژگی قرآن جامعیت آن است که مورد قبول اکثر اندیشمندان است. قرآن به عنوان کتابی کامل و جامع به موضوعاتی مختلف از جمله مردم و سیاست پرداخته و از آنجا که حکومت در اسلام از مهم‌ترین بنیان‌های جامعه به شمار می‌رود، بیان مسائل و موضوعات سیاسی در قرآن از اصول اساسی است. مردم‌سالاری یکی از انواع روش‌ها و شیوه‌های حکومت‌داری است؛ از دیدگاه اسلام تقابلی بین خدا و انسان وجود ندارد؛ خداوند منشأ قانون‌گذاری است و انسان خلیفه و جانشین خدا بر روى زمین است. به همین دلیل انسان موجودی شریف، دارای فضیلت و کرامت است که منشأ و مبدأ تحولات اجتماعى شناخته شده و از جایگاه و نقشی ارزنده در قرآن برخوردار است. قرآن کریم در آیات متعددی به حاکمان حکومت اسلامی مؤکداً یادآوری نموده که در مقابل مردم خاضع و مهربان بوده، آزادی آن‌ها را در چارچوب شرع رعایت، خواسته‌های آنان را تأمین و با آن‌ها مشورت نمایند. مفهوم دخالت مردم هسته مفهومی مشترکی است که مرز نظام مردم‌سالار را از غیر مردم‌سالار متمایز می‌کند. تکریم شخصیت و حفظ حرمت مردم، برخورداری از حمایت آنان، ایجاد عدالت و زمینه‌های رشد، پیشرفت و بالندگی در جامعه از مهم‌ترین شاخص‌های مشروعیت حاکمیت می‌باشند. هدف پژوهش حاضر بررسی فرهنگ مردم‌سالاری از دیدگاه قرآن کریم است. در این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، داده‌ها گردآوری شده و با بهره‌گیری از روش توصیفی– تحلیلی، آیات قرآنی بررسی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و به کمک یافته‌ها، پژوهش به این نتیجه می‌رسد که فلسفه نقش و جایگاه مردم در تصمیم‌گیری و مشارکت سیاسی، تدبیر و سیاست دین و دنیای انسان در قرآن از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

827 - بررسی مبانی فلسفی تعلیم و تربیت در جزء سی قرآن کریم
امیرحسین سلطانی فلاح محمد باقری دادوکلایی

هدف از پژوهش حاضر بررسی مبانی فلسفی تعلیم و تربیت در جز سی قرآن کریم می‌باشد. روش پژوهش حاضر تحلیلی- توصیفی است و با استفاده از شیوه تحلیل محتوا مبانی فلسفی تعلیم و تربیت در آیات جزء ۳۰ قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. جامعه پژوهش قرآن کریم و نمونه پژوهش حاضر جزء ۳۰ چکیده کامل

هدف از پژوهش حاضر بررسی مبانی فلسفی تعلیم و تربیت در جز سی قرآن کریم می‌باشد. روش پژوهش حاضر تحلیلی- توصیفی است و با استفاده از شیوه تحلیل محتوا مبانی فلسفی تعلیم و تربیت در آیات جزء ۳۰ قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. جامعه پژوهش قرآن کریم و نمونه پژوهش حاضر جزء ۳۰ قرآن می‌باشد. به دلیل حساسیت موضوع تمامی ۳۷ سوره و تک تک آیات مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که سه مبانی هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی به ترتیب با ۴۳، ۲۰۱، ۲۶۵ مورد بیش‌ترین فراوانی را داشته‌‌اند. همچنین بیشترین فراوانی را سوره نازعات با ۴۵ مورد و کمترین فراوانی را سوره اخلاص با ۴ مورد از هر سه مبانی هستی شناسی و معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی را دارند. در بحث هستی‌شناسی سوره نبا با فراوانی۲۹ بیشترین مورد و سوره‌های کافرون و ماعون بدون فراوانی هستی شناسی کمترین مورد را دارا می‌باشند. در بحث معرفت‌شناسی نیز سوره بلد با فراوانی ۷ بیشترین مورد و سوره‌های کوثر، کافرون،نصر،نبا،ناس، مسد، لیل، قریش، قدر، فیل، فلق، غاشیه، عصر، عادیات، ضحی، شمس،زلزله، اعلی و اخلاص بدون فراوانی کمترین مورد را دارند و آخرین مورد که مربوط به انسان‌شناسی می‌باشد با توجه به یافته‌های پژوهش بیشترین فراوانی را سوره نازعات با ۲۱مورد و سوره‌های اخلاص، فلق، تکاثر و فیل بدون فراوانی کمترین مورد را دارا می‌باشند. با توجه با یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که در جزء ۳۰‌ قرآن کریم ، بیشتر تاکید بر مسائل هستی‌شناسی و انسان‌شناسی علی الخصوص هستی شناسی‌شناسی می‌باشد و معرفت شناسی کمترین تاکید بر آن شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

828 - تحلیل و بررسی بدن برزخی از نگاه قرآن و حکمت متعالیه
سینا علوی تبار سید محمد طباطبایی

وجود عالم برزخ امری مسلم از نگاه قرآن و حکمت متعالیه بوده و هر دو بر این نظرند که روح انسانها پس از مفارقت از بدن عنصری وارد عالم برزخ شده و با بدنی مثالی و برزخی به حیات خود ادامه می دهد. چرایی عالم برزخ و چگونگی بدن برزخی دو سوال اصلی کاوش گران حقیقت بوده و هست که در چکیده کامل

وجود عالم برزخ امری مسلم از نگاه قرآن و حکمت متعالیه بوده و هر دو بر این نظرند که روح انسانها پس از مفارقت از بدن عنصری وارد عالم برزخ شده و با بدنی مثالی و برزخی به حیات خود ادامه می دهد. چرایی عالم برزخ و چگونگی بدن برزخی دو سوال اصلی کاوش گران حقیقت بوده و هست که در این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی در صدد پاسخ به آنها هستیم و بدین منظور ابتدا با براهینی که برخی از آنها کاملاً نو هستند به اثبات اصل عالم برزخ و چرایی آن پرداخته و سپس با اصطیاد جامع ترین ویژگی های بدن برزخی از آثار اصلی حکمت متعالیه به سوال چگونگی بدن برزخی پاسخ داده شده است. نوآوری پژوهش حاضر اولا اصطیاد ویژگی های شانزده گانه بدن برزخی و ثانیاً ارائه چند استدلال جدید و ساده برای اثبات اصل عالم برزخ است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

829 - توسل و طلب شفاعت در نگاه قرآن و حکمت متعالیه
سینا علوی تبار الهه پاکزاد

در نگاه قرآن، توسل به اولیاء الهی سه‌ گونه است: وسیله قرار دادن ذات الهی، توسل به دعای اولیاء الهی و توسل به‌ منظور برآورده‌ شدن حاجات توسط خود اولیاء الهی. قسم سوم از توسل به اولیاء الهی از نگاه حکمت متعالیه قابل ‌تحلیل و بررسی است و حکمای حکمت متعالیه معتقدند: این قسم چکیده کامل

در نگاه قرآن، توسل به اولیاء الهی سه‌ گونه است: وسیله قرار دادن ذات الهی، توسل به دعای اولیاء الهی و توسل به‌ منظور برآورده‌ شدن حاجات توسط خود اولیاء الهی. قسم سوم از توسل به اولیاء الهی از نگاه حکمت متعالیه قابل ‌تحلیل و بررسی است و حکمای حکمت متعالیه معتقدند: این قسم نه ‌تنها منافاتی با توحید افعالی ندارد بلکه کاملاً منطبق بر چینش نظام هستی بوده و اولیاء الهی مجرای اراده الهی محسوب می‌شوند.در منطق قرآن، اولیاء الهی درصورتی‌که از سوی خداوند متعال مأذون باشند قدرت بر شفاعت و تاثیرگذاری دارند و در نگاه حکمت متعالیه شفاعت نور وجودی است که از خداوند متعال بر جواهر و وسائط بین او و سایر مخلوقات می‌تابد و به واسطه این تابش، نقایص ممکنات جبران می‌شود. در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی اولاً به ارائه تبیینی نو از انواع توسل و شفاعت از نگاه قرآن پرداخته؛ ثانیاً نظرحکمت متعالیه در این باره را روشن ساخته و ثالثاً به یک شبهه مهم در زمینه توسل و طلب شفاعت که بر اساس مبانی حکمت متعالیه مطرح شده و تاکنون پاسخی بر آن داده نشده، پاسخ داده ایم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

830 - تقریر برهان صدیقین مبتنی بر آیات قرآن
محمود ایگدر محمد حسن برهانی فر

یکی از براهین اقامه شده بر وجود خدا، برهان‌ صدیقین است.. برهان‌صدیقین، برهان حکمت متعالیه برای اثبات وجود واجب تعالی در راه تأمل در حقیقت وجود است.. امتیاز این برهان بر سایر برهان‌ها این است که در آن از هیچ یک از. مخلوقات برای اثبات وجود خدا استفاده نشده است. بی‌گمان یک چکیده کامل

یکی از براهین اقامه شده بر وجود خدا، برهان‌ صدیقین است.. برهان‌صدیقین، برهان حکمت متعالیه برای اثبات وجود واجب تعالی در راه تأمل در حقیقت وجود است.. امتیاز این برهان بر سایر برهان‌ها این است که در آن از هیچ یک از. مخلوقات برای اثبات وجود خدا استفاده نشده است. بی‌گمان یکی از امتیازهای فیلسوفان اسلامی از عصر فارابی تاکنون، در برابر دیگر اندیشمندان اسلامی در اثبات واجب تعالی برهان صدیقین آنان است. امّا در این برهان چه ویژگی‌ایی نهفته است و معیار آن چیست؟ که بر دیگر براهین ممتاز می‌شود. در این مقاله معلوم می‌شود فارابی، ابن سینا، ملاصدرا و علامه طباطبایی یک معیار برای برهان صدیقین معرفی کرده‌اند. یا اینکه هر یک از آنان طریق خاصی را در نظر گرفته‌اند و کدام طریق در اثبات برهان صدیقین برتر و کامل‌تر است. از نظر حکمت متعالیه برتری برهان صدیقین بر سایر براهین اثبات وجود خدا به جهت امتیازاتی همچون: عینیت طریق با مقصود، بی‌نیازی از ابطال دور و تسلسل و اثبات ویژگی‌های واجب متعال است و اینکه هر یک از حکمای الهی، برای اثبات برهان صدیقین از آیات قرآن کریم الهام گرفته‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

831 - تأثیر روش و دیدگاه کلامی امام فخر رازی و آیت‌الله جوادی آملی در اتخاذ معنای مفردات الفاظ قرآن
معصومه سلطان میرجلیلی محمدرضا امین

دانش مفردات متکی به مباحث نظری، همچون آشنایی با منابع مفردات قرآن و کتاب‌های لغت، مباحث اشتقاق، ترادف، اشتراک لفظی و معنوی، اضداد و... است و نیاز مفسر به دانش مفردات، جهت کشف معنای مقصود بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا بدون فهم واژگان آیات الهی که به‌مثابه جزء در برابر کل است، چکیده کامل

دانش مفردات متکی به مباحث نظری، همچون آشنایی با منابع مفردات قرآن و کتاب‌های لغت، مباحث اشتقاق، ترادف، اشتراک لفظی و معنوی، اضداد و... است و نیاز مفسر به دانش مفردات، جهت کشف معنای مقصود بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا بدون فهم واژگان آیات الهی که به‌مثابه جزء در برابر کل است، دریافت فهم و عمل به دستورات الهی ممکن نیست. یکی از عناصر مهم در کشف مراد و مقصد الهی از آیات قرآن، مفردات الفاظ آن است. در تفسیر مفسران جهت کشف مراد الهی از آیات، ضوابطی وجود دارد و جستجوی معنای واژگان با پیروی از ضوابط‌شان مقدور است. ضوابط اتخاذی تفسیری مفسران یکسان نیست. در این مقاله با جستجو در دو تفسیر تسنیم و مفاتیح‌الغیب (التفسیر الکبیر) نشان خواهیم داد که این ضوابط در کنار سایر عوامل، مفسر را به دریافت خاصی از مفردات قرآنی سوق می‌دهد به‌طوری که در یک آیه، مسیر مفسر از دیگری جدا می‌گردد. وجود کنایات یا عدم آن، حمل الفاظ قرآن بر حقیقت و... از جمله ضوابطی است که قبول یا رد آن در انتخاب معنای واژگان قرآن دخیل است. همه‌ی ضوابط از مذهب و دیدگاه کلامی مفسر تأثیر گرفته است. با جستجوی کتابخانه‌ای انجام شده، نمونه بررسی‌های واژگان أب، إحصان، غُلف، مذبذبین و خلود، نشان از تأثیر دیدگاه کلامی دو مفسر امام فخر رازی و آیت‌الله جوادی آملی در اتخاذ معنای این کلمات دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

832 - بررسی تحلیلی مسئله «فترت وحی» در ارتباط با نزول آیات قرآن کریم
مجتبی محمدی انویق مرتضی قاسمی

برخی از روایات، گویای آنند که در دوره¬ای از تاریخ نزول قرآن کریم در صدر اسلام، ارتباط پیامبر اکرم (ص) با فرشته وحی قطع شده و آیات قرآن بر آن حضرت نازل نشده است. روایات مختلف در این باره، طول این دوره را از سه روز تا سه سال بیان کرده¬اند. در این باره باید گفت که نزول آیا چکیده کامل

برخی از روایات، گویای آنند که در دوره¬ای از تاریخ نزول قرآن کریم در صدر اسلام، ارتباط پیامبر اکرم (ص) با فرشته وحی قطع شده و آیات قرآن بر آن حضرت نازل نشده است. روایات مختلف در این باره، طول این دوره را از سه روز تا سه سال بیان کرده¬اند. در این باره باید گفت که نزول آیات قرآن کریم، به صورت تدریجی اتفاق می¬افتاد و طبیعتاً بعد از نزول هر بخش از آیات تا زمان فرا رسیدن بخش بعدی، فترتی روی می‌داد؛ اما چیزی که غیر قابل پذیرش است اینکه نمی¬توان فترت وحی را به معنای خاص و به مدت طولانی در صدر اسلام پذیرفت. برخی از ادله نفی این دیدگاه عبارتند از: نیاز به نزول قرآن به عنوان معجزه در ابتدای بعثت، نشئت گرفتن انگاره فترت وحی از دیدگاه دعوت مخفی، نبود تناسب تاریخی و محتوایی میان آیات قرآن کریم و دیدگاه فترت وحی و بی¬اعتبار بودن روایات فترت وحی. پژوهش حاضر سعی کرده است تا با توجه ویژه به تاریخ نزول قرآن و نیز با بررسی محتوایی آیات، تحلیلی انتقادی از روایات فترت وحی داشته باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

833 - بررسی «انکار اولیای الهی به عنوان وسیله» در تفسیر «مصطفی حسینی طباطبائی»
مجید بابالیان علیرضا رادبین ملیحه پورستار

جریان وهابی¬گرای "قرآنیان" با شعار بازگشت به قرآن و ادعای حذف خرافات در شیعه و طرح دیدگاههای کلامی سلفیت ، برخی از بنیان¬های عقیدتی شیعه را که مبانی کلامی و قرآنی متقن دارد، مورد تخطئه قرار داده است. مصطفی حسینی طباطبائی مؤلف تفسیر «بیان معانی در کلام ربانی» از جمله عنا چکیده کامل

جریان وهابی¬گرای "قرآنیان" با شعار بازگشت به قرآن و ادعای حذف خرافات در شیعه و طرح دیدگاههای کلامی سلفیت ، برخی از بنیان¬های عقیدتی شیعه را که مبانی کلامی و قرآنی متقن دارد، مورد تخطئه قرار داده است. مصطفی حسینی طباطبائی مؤلف تفسیر «بیان معانی در کلام ربانی» از جمله عناصر این جریان، در تفسیر خود با ردّ واسطه¬گری و وسیله¬جویی درتقرب به خدا، هرگونه توسل به اولیای الهی را ردّ نموده و با نفی انتساب وسیله به اولیای الهی در آیات قرآنی و محدود نمودن آن به اعمال صالح، با شبیه¬سازی توسل شیعیان به عبادت بت¬پرستان، شیعیان را به قبر¬پرستی متّهم نموده است. در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی بر اساس آیات قرآن و روایات، ثابت شد اولیای الهی از جمله مصادیق وسیله در آیه يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَه بوده و تتبّع ناقص وی به آیات قرآن مبنی بر توسل به رسول خدا و کم¬اعتنایی وی به احادیث صحیح در این زمینه، از جمله دلایل این پیش¬داوری است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

834 - بررسی وضعیت زنان پناهجو از منظر اسلام، آیات قرآن و مقررات حقوق بین الملل
زهرا انصاری فر سمیرا گلخندان اکبر رجبی

پناهجویی و پناهندگی امروز، بحث بسیار مهمی می باشد که افراد در کشورهای مختلف از جمله از خاورمیانه به غرب یا سایر کشورها پناهنده می شوند. در مورد زنان این بحث بسیار مهم می باشد. چراکه زنان ممکن است به خاطر جنسیتشان مورد آزار و اذیت زیادی قرار گیرند و به همین دلیل این بحث چکیده کامل

پناهجویی و پناهندگی امروز، بحث بسیار مهمی می باشد که افراد در کشورهای مختلف از جمله از خاورمیانه به غرب یا سایر کشورها پناهنده می شوند. در مورد زنان این بحث بسیار مهم می باشد. چراکه زنان ممکن است به خاطر جنسیتشان مورد آزار و اذیت زیادی قرار گیرند و به همین دلیل این بحث هم در حقوق بین الملل و هم در اسلام وجود دارد. در چارچوب حقوق بین الملل، این بحث در چارچوب حقوق بشر بیشتر مطرح می شود و در اسلام نیز بیشتر در چارچوب کفار و مسلمانان مطرح شده است. بر این اساس در این مقاله با اتخاذ روش تحلیلی – توصیفی و به صورت کتابخانه ای درصدد بررسی موضوع بررسی وضعیت زنان پناهجو از منظر اسلام و حقوق بین الملل هستیم. یافته های تحقیق نشان می دهد که پناهجویی زنان در اسلام چندان مورد توجه قرار نگرفته و تنها در سوره ممتحنه و یک آیه به آن اختصاص داده شده است ولی می توان مقرراتی را از این آیه استخراج کرد و با مقررات امروزی مقایسه نمود. در حقوق بین الملل نیز در چارچوب حقوق بشر این موضوع مطرح شده است و کنوانسیون های متعدد حقوق بشری در این زمینه به تناسب موضوع، به این بحث پرداخته اند. در اسلام زنان پناهجو بیشتر به کافر و مسلمان تقسیم بندی می شوند و عدم امنیت زنان پناهجو بیشتر متوجه جامعه اسلامی می باشد و حاکم اسلامی در این زمینه ضمانت و امان می دهد تا جان وی در مدت اقامت در سرزمین اسلامی مورد تهدید واقع نشود ولی در حقوق بین الملل پناهندگی وپناهجویی زن به خاطر عدم امنیت جانی ومالی به سبب عقیده، نژاد، امور سیاسی، مجازات مرگ و ... می باشد و در واقع نه مفهومی ایدئولوژیک همانند اسلام، بلکه مفهومی سرزمینی می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

835 - بررسی مفهوم «مرابطه» در قرآن کریم با تکیه بر تفاسیر المیزان و التحریر والتنویر
عبدالرسول شبانی احمدرضا بسیج محمدحسین قاسم پیوندی

مرابطه ازجمله مباحث مهم اجتماعی قرآن است که نقشی مؤثر در شکل‌گیری ارتباط افراد درراه اهداف و آرمان های اسلامی در جامعه دینی دارد. پژوهش حاضر، این مسئله مهم را به روش تطبیقی و شیوه توصیفی_تحلیلی از منظر دو مفسر معاصر؛ علامه طباطبائی در المیزان فی تفسیر القرآن و شیخ ابن ع چکیده کامل

مرابطه ازجمله مباحث مهم اجتماعی قرآن است که نقشی مؤثر در شکل‌گیری ارتباط افراد درراه اهداف و آرمان های اسلامی در جامعه دینی دارد. پژوهش حاضر، این مسئله مهم را به روش تطبیقی و شیوه توصیفی_تحلیلی از منظر دو مفسر معاصر؛ علامه طباطبائی در المیزان فی تفسیر القرآن و شیخ ابن عاشور در التحریر و التنویر موردنقد قرار داده است. به نظر ابن عاشور «مرابطه» به معنای حفظ آمادگی نظامی در مرزهای کشور اسلامی است؛ درحالی‌که بر اساس خوانش اجتماعی علامه طباطبائی، مرابطه به معنای ارتباط تمامی افراد، در جمیع شئون زندگی اجتماعی است. سؤال اساسی آن است که با عنایت به روابط هم‌نشینی واژگان و همچنین بررسی معانی باب مفاعله در آیه 200 سوره آل‌عمران، تببین دقیق مفهوم مرابطه چیست؟ با بررسی تطبیقی، ذکر روایت تفسیری انتظار نماز پس از نماز، به‌عنوان نقطه اشتراک نظر هر دو مفسر به‌دست‌آمده است. از طرفی به‌عنوان نقطه افتراق، تحلیل اجتماعی علامه درباره مرابطه اسلامی به معنای ارتباط تمامی افراد در کنش‌های اجتماعی، در برابر نظر ابن عاشور، یعنی حفظ مرزهای کشور اسلامی قرار دارد. نتیجه آنکه با عنایت به اطلاق رابطوا در آیه و نظر به معانی باب مفاعله، هیچ یک از دیدگاه‌های مذکور از حد تعیین مصداق فراتر نبوده و رابطوا حکایت از مشارکت مداوم افراد جامعه همراه با ایستادگی محکم و قوی درراه رسیدن به حق دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

836 - سبکشناسی جملات پرسشی در جزء اول قرآن کریم
محمد بیات فرحناز رفعت جو علی رضا حسینی

قرآن کریم به عنوان کتابی الهی و معجزه ی ختمی مرتبت، رسالت هدایت و راهنمایی ابنای بشر را بر عهده دارد. این معجزه ی ادبی و شاهکار مقابله ناپذیر، جهت نیل و رسیدن به این رسالت مهم، اسلوب های حکیمانه و روش های خردمندانه ی فراوانی بکار برده است. ازجمله روش های زیبایی شناختی ک چکیده کامل

قرآن کریم به عنوان کتابی الهی و معجزه ی ختمی مرتبت، رسالت هدایت و راهنمایی ابنای بشر را بر عهده دارد. این معجزه ی ادبی و شاهکار مقابله ناپذیر، جهت نیل و رسیدن به این رسالت مهم، اسلوب های حکیمانه و روش های خردمندانه ی فراوانی بکار برده است. ازجمله روش های زیبایی شناختی که در کلام خداوند مورد استفاده زیاد قرارگرفته، اسلوب استفهام می باشد. در اهمیت این اسلوب همین بس که از (114) سوره ی قرآن کریم، تنها (18) سوره، استفهام ندارند. بدلیل اهمیت و نقش پرسش در کشف حقیقت، نگارنده جملات پرسشی جزء اول قرآن کریم را جهت پژوهش خود انتخاب نموده است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و جامعه ی آماری جملات پرسشی جزء اول قرآن کریم، در سه سطح نحوی، بلاغی و تصویرپردازی به بررسی زیبای های ادبی این جملات پرداخته و سعی نموده جلوه هایی از زیبای های این جملات پرسشی را نمایان سازد. یافته های پژوهش می تواند در به روز رسانی پیام های قرآنی در زندگی و کاربردی تر ساختن محتوا و مضامین عالی قرآن در دنیای امروز به کار آید. همچنین با استفاده از پیام های سراسر نور جملات پرسشی قرآن کریم، جایگاه ارزشی سوال وجواب در ابعاد مختلف اعتقادی، معرفتی، تربیتی و فرهنگی نمایان می گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

837 - مطالعه مفاهیم اجتماعی در قرآن کریم با تاکید برانحراف و کجروی های اجتماعی به منظور ترسیم شبکه معنایی
طاهره حسومی پریسا حسن زاده

هدف پژوهش حاضر شناسایی انحرافات اجتماعی مورد اشاره در قرآن کریم به منظور ترسیم شبکه معنایی آیات بر اساس گزاره های اجتماعی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر 243 آیه از آیات اجتماعی که با کدگذاری، تفکیک و طبقه بندی مقوله های آیات اجتماعی در موضوع انحراف و کج روی اجتماعی، جا چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر شناسایی انحرافات اجتماعی مورد اشاره در قرآن کریم به منظور ترسیم شبکه معنایی آیات بر اساس گزاره های اجتماعی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر 243 آیه از آیات اجتماعی که با کدگذاری، تفکیک و طبقه بندی مقوله های آیات اجتماعی در موضوع انحراف و کج روی اجتماعی، جامعه شناسی تضاد و جامعه شناسی نفاق انتخاب و مورد تحلیل کیفی قرار گرفت. روش تجزیه و تحلیل پژوهش حاضر بر اساس نظریه زمینه ی داده ها و بر مبنای تحلیل مضمونی آیات و به صورت روش آمیخته (کمی و کیفی) جداول تحلیل محتوا تشکیل شد و سپس مفاهیم، مقوله ها و زیر مقوله های هر آیه استخراج شد به عبارت دیگر ابتدا با نگاه تفسیری به هر آیه، گزاره های تشکیل دهنده مضامین و جهت گیری‌های هر آیه تفکیک و سوره ها و آیات مرتبط با هر مقوله در ذیل گزاره های خود قرار گرفتند ابزار تحلیل داده ها در بخش کمی نرم افزار Excel و در بخش کیفی نرم افزار Maxqda بود نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین آیات مربوط به زیر مقوله مجازات و تنبه با 60 آیه (7/24 درصد) از مقوله انحراف و کج روی اجتماعی و کمترین آیات مربوط به خودبرتربینی با 1 آیه از مقوله جامعه شناسی نفاق و مراتب انحراف با 1 آیه(4/0 درصد) از مقوله انحراف و کج روی اجتماعی می باشد. رهاورد پژوهش حاضر ترسیم شبکه معنایی روشی برای بازنمایی اطلاعات مربوط به انحراف و کج روی اجتماعی، جامعه شناسی تضاد و جامعه شناسی نفاق از آیات اجتماعی قرآن کریم با رویکرد جامعه شناسی، جهت اثبات وجود نظامی جامع بر مفاهیم اجتماعی قرآن کریم و کارآمدی این نظام در هدایت جامعه بشری است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

838 - مطالعه مفاهیم اخلاق اجتماعی قرآن کریم به منظور مقوله بندی آیات
طاهره حسومی فاطمه نوشین فرد ملوک السادات حسینی بهشتی فهیمه باب الحوائجی نجلا حریری

اخلاق به عنوان یکى از مهم ترین و با ارزش ترین مباحث است که در قرآن کریم بر آن تأکید فراوان شده است. از طرف دیگر تزکیه و تربیت انسان از اهداف مهم بعثت رسولان عظیم الهى در طول تاریخ زندگى بشر بوده است چنان چه پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله هدف از بعثت خود را تکمیل مکارم چکیده کامل

اخلاق به عنوان یکى از مهم ترین و با ارزش ترین مباحث است که در قرآن کریم بر آن تأکید فراوان شده است. از طرف دیگر تزکیه و تربیت انسان از اهداف مهم بعثت رسولان عظیم الهى در طول تاریخ زندگى بشر بوده است چنان چه پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله هدف از بعثت خود را تکمیل مکارم اخلاق معرفى فرمود. جامعه پژوهش حاضر 427 آیه در موضوع اخلاق اجتماعی است و ابزار پژوهش حاضر منابع تفسیری قرآن با تاکید بر کتاب اخلاق در قرآن آیت الله مصباح یزدی و آیت الله مکارم شیرازی است. روش تجزیه و تحلیل آیات روش آمیخته (کمی و کیفی) است. در بخش کمی سوره های قرآن و تعداد آیات آن در موضوع اخلاق اجتماعی به ترتیب الفبایی سوره ها تنظیم و در بخش کیفی بر اساس فن تحلیل محتوای مضمونی، گزاره های اخلاقی تعیین و بر مبنای واحد آیات ارتباط گزاره ها با مفهوم اصلی مشخص گردید از نرم افزارهای Spss و Excel برای بسامد آیات و ارائه مدل استفاده شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد تعداد 70 سوره قرآن در برگیرنده آیات اخلاق اجتماعی که بیشتزین آیات به ترتیب مربوط به سوره بقره با 68 آیه معادل (15.93) درصد، سوره نساء با 36 آیه معادل (8.43) درصد، سوره مائده با 25 آیه معادل (5.85) درصد، سوره توبه با 22 آیه معادل (5.15) درصد، سوره آل عمران با 20 آیه معادل (4.68) درصد، سوره نور با 18 آیه معادل (4.22) درصد، سوره نحل با 13 آیه معادل (3.04) درصد و سوره صافات با 11 آیه معادل (2.58) درصد است. پژوهش حاضر ضمن بررسی بسامد آیات و سوره های قرآن کریم در مفهوم اخلاق اجتماعی، مدل معنایی به تفکیک تعداد آیات در هر مقوله را ترسیم کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

839 - نگرشی برپایگاه اجتماعی زن از منظر قصص قرآنی
معصومه رشاد

چکیده داستان های نغز و آموزنده بخش زیادی از آیات قرآن کریم را به خود اختصاص داده است و در عین حال، زنان و نقش تعیین کننده و محوری آنان در برخی از داستان های قرآنی دیده می شود. زنان در قصص قرآن به وضوح معرفی می شوند و شخصیتی مستقل دارند. بنابراین، این پژوهش با اهتمام به چکیده کامل

چکیده داستان های نغز و آموزنده بخش زیادی از آیات قرآن کریم را به خود اختصاص داده است و در عین حال، زنان و نقش تعیین کننده و محوری آنان در برخی از داستان های قرآنی دیده می شود. زنان در قصص قرآن به وضوح معرفی می شوند و شخصیتی مستقل دارند. بنابراین، این پژوهش با اهتمام به پایگاه اجتماعی زنان به قصص قرآن کریم پرداخته است. بدین ترتیب، هدف اساسی این پژوهش، شناخت پایگاه اجتماعی زنان در قصص قرآنی است که به روش کیفی از نوع تحلیل محتوای مفهومی مبتنی بر آیات انجام یافته است. متغیرهای پژوهش شامل پایگاه اجتماعی با دو مؤلفه اعتبار اجتماعی و میزان توانمندی می باشد. جامعه آماری این پژوهش را آیات قرآن تشکیل می دهند و نمونه پژوهش نیز به صورت هدفمند و غیرتصادفی از میان جامعه ذکر شده انتخاب شده است. با توجه به اینکه روش انجام این تحقیق، روش کیفی از نوع تحلیل محتوای مفهومی مبتنی بر آیات می باشد، لذا برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش طبقه بندی مفاهیم و توزیع فراوانی با طبقات به تفکیک و ترسیم آن بر روی نمودار میله ای استفاده شده است. در نتیجه نیز این مطلب به دست آمد که آیات قرآن به پایگاه اجتماعی زنان پرداخته است و زنان در مؤلفه های اعتبار اجتماعی (فرمانروایی، هوسبازی وتکبر، مادری) و میزان توانمندی (اختیار و آزادی عقیده، تدبیر و چاره اندیشی) در دو کارکرد منفی و مثبت ظاهر می شوند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

840 - تبیین اصل اخلاقی احترام به کرامت هم نوعان درفضای مجازی براساس آیات قرآن و روایات معصومین(ع)
حمیده بهروز مقدم ابراهیم کلانتر

حق کرامت یا حرمت داشتن شخص در جامعه، همانند حق حیات از اهمیت فوق‌العاده‌اى برخوردار است. در فضای مجازی نیز این حق جایگاه ویژه ای دارد. به دلیل ویژگیهای فضای مجازی، رعایت این اصل اخلاقی در فضای مجازی کم رنگ می باشد. حتی گاها افرادی که در دنیای واقعی افرادی مبادی آداب می چکیده کامل

حق کرامت یا حرمت داشتن شخص در جامعه، همانند حق حیات از اهمیت فوق‌العاده‌اى برخوردار است. در فضای مجازی نیز این حق جایگاه ویژه ای دارد. به دلیل ویژگیهای فضای مجازی، رعایت این اصل اخلاقی در فضای مجازی کم رنگ می باشد. حتی گاها افرادی که در دنیای واقعی افرادی مبادی آداب می باشند، در فضای مجازی اعمالی خارج از شأن واقعی خود انجام می دهند. این مقاله سعی در تبیین اهمیت این اصل اخلاقی در فضای مجازی و از منظر آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع) دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

841 - استنتاج روش های تربیت دینی مبتنی بر معادباوری با تاکید بر قرآن کریم
معصومه مقدمی سید حسین واعظی مریم براتعلی

این پژوهش درصدد استنتاج روش های تربیت دینی مبتنی بر معادباوری با تاکید بر قرآن کریم است. این پژوهش با رویکرد کیفی و از طریق روش استنتاجی با الگوی بازسازی شده فرانکنا انجام گرفته است. حوزه پژوهش شامل قرآن و تفاسیر و متون دینی و همچنین پژوهش های انجام شده و مقالات نوشته ش چکیده کامل

این پژوهش درصدد استنتاج روش های تربیت دینی مبتنی بر معادباوری با تاکید بر قرآن کریم است. این پژوهش با رویکرد کیفی و از طریق روش استنتاجی با الگوی بازسازی شده فرانکنا انجام گرفته است. حوزه پژوهش شامل قرآن و تفاسیر و متون دینی و همچنین پژوهش های انجام شده و مقالات نوشته شده در زمینه معادباوری بود. در این تحقیق پس از جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز تحقیق از متون فوق، با استفاده از روش کدگذاری موضوعی ابتدا مفاهیم دسته بندی شد. سپس بر مبنای الگوی استنتاجی فرانکنا، اصول استنتاج گردید. جهت اطمینان‌پذیری و باورپذیری و به منظور اطمینان از نتایج حاصل، راه‌های دستیابی به نتایج مرتباً تحت نظر اساتید متخصص، مورد تجزیه و تحلیل و تفسیر قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از پژوهش برخی از روش های تربیت دینی مبتنی بر معادباوری با تاکید بر قرآن کریم عبارتند از: تقوا در رعایت حلال و حرام، رابطه ایمان به خدا با بهره مندی از هدایت الهی، تقوا در انجام واجبات و ترک محرمات، تعقل نمودن در سخنان قرآن و پیامبر(ص) عامل ایمان به خدا و معاد، معادباوری عامل حفظ نفس از گناه، وجود نشانه های معاد جهت ایمان آوردن افراد به معاد، ایمان به نشانه های معاد مخصوص مومنان، آمرزنده و مهربان بودن خداوند و باتقوایی در دوری از ظن و گمان بد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

842 - همانند سنجی شخصیّت پردازی بانوان در شاهنامه فردوسی و قصص قرآن کریم
سیّد امیر سیّد جعفری سیّد محمّد حسینی

شخصیّت پردازی بانوی ایرانی در داستان‌ها و شعرها و نمایشنامه‌ها هنگامی مانا و پایا خواهد بود که از تراث فرهنگ ایرانی- اسلامی بهره برده باشد. در این راستا، این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که در شخصیّت پردازی بانوان در قصص قرآن کریم و داستان‌های شاهنامه فردوسی از چه ز چکیده کامل

شخصیّت پردازی بانوی ایرانی در داستان‌ها و شعرها و نمایشنامه‌ها هنگامی مانا و پایا خواهد بود که از تراث فرهنگ ایرانی- اسلامی بهره برده باشد. در این راستا، این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که در شخصیّت پردازی بانوان در قصص قرآن کریم و داستان‌های شاهنامه فردوسی از چه زمینه‌ها و عواملی استفاده شده است؟ بر این اساس، با به کارگیری نظرگاه تطبیقی و روش توصیفی- تحلیلی در متون مذکور، چنین نتیجه گیری شده است که شخصیّت بانوان به دو دسته‌ی بانوان نیک اندیش و بداندیش تقسیم شده است. بانوی نیک اندیش به ظواهر مادیّات و اولویّت آن متمایل نمی‌باشد و همچنین بر پیروی از آئین‌ها و سنت‌ها و اهمیّت نهاد خانواده به ویژه نقش همسر و پدر تأکید می‌کند. در مقابل، بانوی بداندیش دارای شخصیتی است که فقط به مادیّات و ظواهر آن تمرکز دارد و از این رهگذر، به خانواده و سنت و آئین متعهد و پای‌ بند نمی‌باشد. در نهایت، شخصیّت پردازی بانوان در متون مذکور بر اساس درون مایه دوگانه مادیّ گرایی و معنویت گرایی قابل بحث هستند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

843 - بررسی اعتبار علمی تأویل در نوبت سوم کشف‌الاسرار میبدی
علی دهقان طاهره حسین زاده

تفسیر آیات قرآنی در کشف‌الاسرار میبدی، از سه بخش ـ که میبدی آن‌ها را با عنوان‌های النوبة الاولی و النوبة الثانیة و النوبة الثالثة یاد کرده ـ تشکیل شده است. بدین صورت که نوبت اوّل: ترجمة لفظ به لفظ آیات قرآن، نوبت دوم: تفسیر به روش عامّ‌‌‌ اهلِ سُنّت و نوبت سوم: تفسیرِ ب چکیده کامل

تفسیر آیات قرآنی در کشف‌الاسرار میبدی، از سه بخش ـ که میبدی آن‌ها را با عنوان‌های النوبة الاولی و النوبة الثانیة و النوبة الثالثة یاد کرده ـ تشکیل شده است. بدین صورت که نوبت اوّل: ترجمة لفظ به لفظ آیات قرآن، نوبت دوم: تفسیر به روش عامّ‌‌‌ اهلِ سُنّت و نوبت سوم: تفسیرِ برخی از آیات به مذاقِ عُرَفا ( در قالبِ کلامی موزون و مسجّع ) است. اغلبِ صاحب نظران و نویسندگان، نوبتِ سوم کشف‌الاسرار را تأویل نام نهاده‌اند، در حالی که میبدی در همه جای تفسیرِ خویش، با تأویل (تفسیر به رأی)، سرسختانه مخالفت می‌ورزد. این نوشتار به بررسی اعتبارِ علمیِ تأویل، در نوبت سومِ کشف‌الاسرار می‌پردازد و می‌کوشد تا دیدگاهی علمی‌تر و سنجیده‌تر در این خصوص عرضه کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

844 - مولانا و قرآن و حدیث
غلام حسین حیدری

عمق و گستردگی تفکر و اندیشه مولانا در پیوندی استوار با تسلط وی بر علوم قرآنی است. نگاهی به کثرت مفاهیم قرآنی در مثنوی نشان می‌دهد که مولانا موجبات رستگاری و نجات انسان را تنها در قلمرو وحی می‌جوید. مولانا معانی و مضامین آیات قرآن را به‌گونه‌ای خلاّق در حکایات خود درج کر چکیده کامل

عمق و گستردگی تفکر و اندیشه مولانا در پیوندی استوار با تسلط وی بر علوم قرآنی است. نگاهی به کثرت مفاهیم قرآنی در مثنوی نشان می‌دهد که مولانا موجبات رستگاری و نجات انسان را تنها در قلمرو وحی می‌جوید. مولانا معانی و مضامین آیات قرآن را به‌گونه‌ای خلاّق در حکایات خود درج کرده و توجه به این حکایات، بیان‌گر روش‌های تأویل‌گرایانه مولانا در مثنوی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

845 - نقش الگوهای ادبیات تعلیمی قرآن در تحقق حیات طیّبه
هانیه علیایی

یکی از نکات مهم در تبیین شیوه ها و مبانی تعلیمی، تدبر در آیات قرآن است. از آنجائیکه انتقال قرآن کریم از ذات اقدس الهی بر قلب مطهر پیامبر اکرم (ص) و نیز کیفیت ابلاغ این وحی توسط آن حضرت به مردم، خود نوعی آموزش محسوب می شود ، لذا آیات قرآن خود به نوعی تصویری از آموزش پوی چکیده کامل

یکی از نکات مهم در تبیین شیوه ها و مبانی تعلیمی، تدبر در آیات قرآن است. از آنجائیکه انتقال قرآن کریم از ذات اقدس الهی بر قلب مطهر پیامبر اکرم (ص) و نیز کیفیت ابلاغ این وحی توسط آن حضرت به مردم، خود نوعی آموزش محسوب می شود ، لذا آیات قرآن خود به نوعی تصویری از آموزش پویا ارائه می دهند که در آن انسان همیشه متعلم و قرآن معلم اوست. بر این اساس تحقیق حاضر می کوشد تا با رویکردی قرآنی، برخی از مبانی و شیوه های آموزش قرآن در تحقق حیات طیبه را به تصویر بکشد. قرآن، کلام الله المجید و تجلّی گاه ذات اقدس او با حقیقت زبانی ـ بیانی خود برای اتّصال موجودات زمینی به حبل متین سراسر نور آسمانی فرو فرستاده شد، تا مایه ذکر و پندپذیری و دستور العمل کامل زندگانی از نوع «حیات طیبه» باشد. اولین برخورد زمینی با این کلام آسمانی، با دستور «اقرأ» به برگزیدۀ برگزیدگان الهی صادر و با تلاوت بر او و تلاوت او بر مردم و تعلیم کتاب و حکمت و تزکیه ادامه یافت. و در این میان، یکی از مهمترین تعالیم وحیانی قرآن کریم، تحقق حیات طیبه است. حیات طیبه، حیات حقیقی انسانی است که حیات دنیوی با همه گسترده‌گی‌اش بستر آن، و حیات اخروی با جاودانگی و اهمیتش تبلور این حیات حقیقی است. این حیات اصیل و حقیقی، واقعیتی ورای حیات ظاهری است که در همین دنیا حاصل می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

846 - سوگند و بررسی تطبیقی آن در قرآن، فقه، حقوق و تلمیحات غزل‌های مولانا
آسیه رحیمی ثریا رازقی زهرا قرقی

سوگند، که با واژه‌های یمین،حلف و قسم، از آن یاد می‌شود، ازکهن‌ترین‌ رسم‌هاست‌که ادیبان، مفسران، فقها وحقوقدانان تعاریف متعددی ازآن ارائه داده واز زوایای متعددی به آن نگریسته‌اند که عصاره آن ها در لابلای دواوین شاعران و نویسندگان از جمله دیوان شمس،متبلور شده است. مفسران، چکیده کامل

سوگند، که با واژه‌های یمین،حلف و قسم، از آن یاد می‌شود، ازکهن‌ترین‌ رسم‌هاست‌که ادیبان، مفسران، فقها وحقوقدانان تعاریف متعددی ازآن ارائه داده واز زوایای متعددی به آن نگریسته‌اند که عصاره آن ها در لابلای دواوین شاعران و نویسندگان از جمله دیوان شمس،متبلور شده است. مفسران، سوگندهای قرآنی را از نظر این که از چه کسی صادرشده، به دودسته تقسیم کرده اند:نوع اول، سوگندهای التزامی،این سوگند در فقه اسلامی کاربرد دارد وبه آن یمین عقدی می‌گویند. نوع دوم، سوگندهای تحقیقی است که بیش‌تر درحقوق وقضا وگاهی در مجادلات ومشاجرات کاربرد دارد.کلام مولانا نیز در دیوان شمس آکنده است از سوگندهای نوع به نوع فقهی،حقوقی وقرآنی،که به سبب مانوس بودن مولانا با قرآن، آیات الاقسام بسامد بالایی دارد.در این میان، غالب توجه محققان به سوگندهای اسطوره ای معطوف بوده است که در مقاله حاضر، علاوه بر پژوهشی کوتاه در باره سوگند درقرآن، فقه وحقوق، سوگندهای دیوان شمس نیزاز زوایای گوناگون مورد تطبیق و تحلیل قرارگرفت. پرواضح است که کشف و فهم انواع سوگندهای موجود در دیوان شمس،به درک رموز اشعار وافکار وسیع مولانا، کمک بیش‌تری خواهدکرد. روش کار دراین تحقیق توصیفی- تحقیقی - تحلیلی، با استفاده از روش کتابخانه‌ای‌ است. مطابق یافته‌های پژوهش، مولانا در بیان تلمیحات مربوط به سوگندها درغزلیاتش به دو صورت عمل کرده است یا عین عبارت مربوط به سوگند را درشعر خود آورده است یا از شیوه تداعی معانی بهره برده است که عبارتی و واژه‌ای از آن، سوگند را به ذهن متبادرمی‌کند.. پرونده مقاله

فهرست مقالات قرآن

سکوی نشر دانش

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی