شیوه‌های تأثیرپذیری محمّد اقبال لاهوری به شیوۀ اقتباس از قرآن کریم

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

علی زابلی مهدی آبادی ¹ (دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران)
احمد صادقیان ² (استادیارگروه علوم قرآن و حدیث، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران. (نویسندۀ مسئول))
ابوالقاسم عاصی مذنب ³ (استادیارگروه علوم قرآن و حدیث، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/10/24 تاریخ پذیرش : 1401/01/28 تاریخ انتشار : 1401/09/05

کلید واژه: قرآن, بلاغت, اقتباس, اعجاز قرآن, دیوان اشعار اقبال,

چکیده مقاله :

تجلّی کلام الهی در شعر، مایۀ طراوت، عمق و استواری آن می‌شود و هر اندازه که اثر ادبی از مفاهیم متعالی پر بارتر باشد، قدرت نفوذ و تأثیرگذاری آن بیشتر می‌شود. اقبال لاهوری، یکی از شاعران برجستۀ پاکستانی در بهره‌گیری از آیات قرآن است که در سروده‌هایش به شیوه‌های گوناگون به بهره‌گیری گسترده از آیات قرآن پرداخته است. آرایۀ اقتباس، یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین صنایع ادبی در بلاغت به شمار می‌رود که در شعر اقبال به انحای مختلف به‌کار رفته است. با توجه ‌به بسامد فراوان این آرایه و شکل‌های گوناگون کاربرد آن، ضرورت انجام این پژوهش ایجاب می کند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی - تحلیلی، و با ابزار کتاب‌خانه‌ای، درصدد است تا سروده‌های اقبال را که صنعت اقتباس در آن‌ها با استفاده از آیات قرآن انجام‌ گرفته، واکاوی نماید و شیوه‌های اثرپذیری و تفسیر اقبال از قرآن در شیوه‌های کاربرد این آرایه و جنبه‌های گوناگون معنایی و اسرار و رموز بلاغی آن را بررسی کند. نتایج پژوهش نشان دهندۀ آن است که بلاغت قرآن، علاوه بر تأثیری که بر اندیشه و زبان اقبال داشته، در تحوّل و تطوّر انواع تلمیح و تضمین در شعر اقبال نیز نقش چشمگیری داشته است.

چکیده انگلیسی:

 The manifestation of the divine word in poetry becomes its source of freshness, depth and stability, and the more fruitful the literary work is than the transcendent concepts, the greater its power of influence and influence. Iqbal Lahori is one of the prominent contemporary poets in using the verses of the Quran who has used the verses of the Quran extensively in his poems in various ways. Array of solution and adaptation is one of the most important and effective literary industries in rhetoric and has been used in Iqbal's poetry in various ways that are effective in understanding concepts. Due to the high frequency of this array and its various forms of application, the need for this research is felt. This research, in a descriptive-analytical way, and library tools, seeks to analyze Iqbal poems in which the industry of solving and adapting has been formed using the verses of the Qur'an, and the methods of influencing and interpreting Iqbal from the Qur'an in the ways of using this array. Explore its various semantic aspects and its rhetorical secrets and mysteries. The results of the research show that the rhetoric of the Qur'an, in addition to the effect it has had on Iqbal's thought and language, has also played a significant role in the evolution of all kinds of allusions and guarantees in Iqbal's poetry.