معانی کنایه‌های قرآنی و نقد ترجمه‌های فارسی آن

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

حسن رضایی هفتادر ¹ , مجید معارف ² , سمیه برزین ³ , طاهره حیدری ⁴

1 - استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران.
2 - استاد دانشگاه تهران.
3 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب دانشگاه تهران.
4 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب دانشگاه تهران.

تاریخ دریافت : 1394/12/24 تاریخ پذیرش : 1394/12/24 تاریخ انتشار : 1394/05/10

کلید واژه:

چکیده مقاله :

نتایج پژوهش حاضر، گواه آن است که ترجمه کنایی، بهترین ترجمه برای تعابیر کنایی است. در غیر این صورت، باید به ترجمه معنایی روی آورد و تا حد امکان، از ترجمه تحت اللفظی اجتناب کرد. و در این زمینه تسلط و اشراف مترجم بر بلاغت به عنوان یکی از علوم پیش‌نیاز ترجمه و آشنایی وی با فرهنگ زبان‌های مبدأ و مقصد امری ضروری است. ضمناً از رهگذر این جستار، مشخص می‌شود که اموری مانند تأکید بر عظمت و قدرت خداوند، بیان زیرکی و هشیاری مخاطب، زیباکردن لفظ، رعایت ادب و اجتناب از الفاظ زشت، مبالغه و اختصار، از مهم‌ترین اسرار بلاغی تعابیر کنایی قرآن بوده که توجه به آن‌ها، مترجم را در فهم بهتر معانی کنایه‌های قرآنی یاری می‌رساند.

چکیده انگلیسی:

The results of the present research prove that the metaphoric translation is the best translation for metaphoric interpretations. Otherwise the literal translation should be done and the word to word translation should be avoided. The fluency and dominance of the translator is an inevitable factor. By the present research it would be clarified that emphasizing Allah’s Greatness, the audience awareness, words beautification, politeness and avoiding impolite words are of the most important rhetoric secrets of Quran.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم با ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، محمدمهدی فولادوند، سید جلال الدین مجتبوی، ناصر مکارم شیرازی و بهاءالدین خرمشاهی.

آلوسی، محمود. 1415ق، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیه.

پور جوادی، نصرالله. 1365ش، درباره ترجمه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

رازی، ابوالفتوح حسین بن علی. 1408ق، روض الجنان وروح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

زمخشری، محمود بن عمر. 1979م، اساس البلاغة، بیروت: دار صادر.

سیوطی، عبدالرحمن.1421ق، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیه.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

طوسی، محمد بن حسن. بی تا، التبیان الجامع لعلوم القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. 1983م، القاموس المحیط، بیروت: دار الفکر.

قرطبی، محمد بن احمد. 1364ش، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

گنابادی، سلطان محمد. 1372ش، ترجمه بیان السعادة فی مقامات العبادة، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور.

مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. 1374ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیه.  ‏ 

میبدی، رشید الدین. 1371ش، کشف الأسرار وعدة الأبرار، تهران: انتشارات امیرکبیر.

نیشابوری، نظام الدین. 1416ق، تفسیر غرائب القرآن ورغائب الفرقان، بیروت: دار الکتب العلمیه.

نیومارک، پیتر. 1382ش، دوره آموزش فنون ترجمه، ترجمه منصور فهیم و سعید سبزیان مرادآبادی، تهران: رهنما.

 

مقالات

سیاوشی، کرم و کاظم خواجوی. 1392ش، «بررسی اعجاز نحوی در دو سوره بقره و آل عمران»، مطالعات قرآنی، شماره 13، بهار.