ترسیم شبکه‏ ی معنایی مفاهیم مرتبط با زنان در قرآن کریم

محورهای موضوعی : دانش شناسی

حمیده علی اکبری ¹ (دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانششناسی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
فهیمه باب الحوائجی ² (دانشیار گروه علم اطلاعات و دانششناسی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
ملوک السادات حسینی بهشتی ³ (استادیار گروه زبانشناسی همگانی، پژوهشگاه علوم و فناوروی اطلاعات ایران (ایرانداک)، تهران، ایران.)
زهرا اباذری ⁴ (دانشیار گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/10/21 تاریخ پذیرش : 1400/02/18 تاریخ انتشار : 1399/11/01

کلید واژه: قرآن کریم, زنان, تفسیر المیزان, تفسیر نمونه, شبکه‏ی معنایی,

چکیده مقاله :

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی مفاهیم لفظی و ضمنی مرتبط با زنان در قرآن کریم (براساس تفاسیر المیزان و نمونه)، به منظور ترسیم شبکه ی معنایی انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر کاربردی است، و روش پژوهش، ترکیبی از تحلیل محتوای کمی و کیفی و اکتشافی است. روش کیفی به دو روش تحلیل محتوای کیفی و رویکرد دلفی انجام شده است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر در بخش کمی، شامل تمام آیات قرآن کریم، و در بخش کیفی، 21 نفر از خبرگان حوزه ی علوم قرآنی و مطالعات زنان هستند. برای نمونه گیری از روش گلوله برفی استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای MAXQDA، SPSS 20 و Protégé 5.5.0 استفاده شده است. یافته ‌ها: تعداد کل مقوله های استخراج شده در حوزه ی زنان، در هر دو تفسیر المیزان و نمونه برابرند (10 مقوله)، اما تعداد زیرمقوله ها در تفسیر نمونه (237 زیرمقوله) بیش تر از تفسیر المیزان (215 زیرمقوله) است. در هر دو تفسیر مقوله های هسته (پربسامد)، یکسان و مشترک است و مقوله ی "مسائل و ویژگی های مرتبط با زنان" با فراوانی 64 به صورت لفظی (33/30 درصد کل آیات لفظی استخراج شده) و 393 بار به صورت ضمنی (60/18 درصد کل آیات ضمنی استخراج شده)، بیش ترین میزان فراوانی را دارد. بعد از شناسایی تمام اصطلاحات مرتبط با زنان از تفاسیر المیزان و نمونه، مقوله ها به عنوان کلاس (10 کلاس) و زیرمقوله ها به عنوان ساب کلاس (237 ساب کلاس)، برای ترسیم شبکه ی معنایی، وارد نرم افزار پروتژ شد. نتیجه گیری: تعداد کل مقوله های استخراج شده در حوزه ی زنان، در هر دو تفسیر برابرند، اما تعداد زیرمقوله ها در تفسیر نمونه بیش تر از تفسیر المیزان است.

چکیده انگلیسی:

Objective: The aim of this study is to identify the verbal and implicit meanings of concepts related to women (based on the interpretations of Al-Mizan and Nemooneh) to draw a semantic network. Methodology: This study is applied in terms of purpose and a hybrid quantitative and qualitative content analysis in terms of methodology. The qualitative method uses qualitative content analysis and the Delphi approach. The present study’s population included all the verses of the Holy Quran and 21 experts in Quranic studies and women and family studies for the qualitative section. MAXQDA, SPSS 20 and Protégé 5.5.0 software were used for data analysis. Results: The total number of categories related to women to be equal in both Tafsir al-Mizan and Nemooneh (10 categories), while Tafsir Nemooneh had a larger number of subcategories (237) than Tafsir al-Mizan (215). In both interpretations, the categories of core are the same and common, and the category of "issues and characteristics related to women" with a frequency of 64 is verbal (30.33% of the total verbal verses extracted) and 393 times implicitly (18.60% of all implicit verses extracted), has the highest frequency. After identifying all the terms of related to women from the interpretations of Al-Mizan and Nemooneh, the categories as class (10 classes) and subcategories as subclass (237 subclasses), the semantic network was drawn. After identifying all the terms related to women from the interpretations of Al-Mizan and Sample, the categories as class (10 classes) and subcategories as subclass (237 subclasses), to draw the semantic network. Conclusion: The total number of categories extracted in the field of women is equal in both interpretations, but the number of sub-categories in the Nemooneh is more than the Al-Mizan.