اعتبارسنجی احادیث فضائل حفظ قرآن در منابع شیعه
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنیزهرا چنانی 1 , مینا شمخی 2 , قاسم بستانی 3
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2 - دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 - دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز،ایران
کلید واژه: متن, نقد , سند, صحت روایات حفظ, جوامع شیعه, فضائل قرآن, میزان اعتبار,
چکیده مقاله :
احادیث فراوانی درباره حفظ قرآن ، ارزش و جایگاه حافظان، که از مضامین تشویق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آمیز برخوردار بوده و باورمندان را به حفظ و تلاوت آیات قرآن و عمل به آن برمی‌انگیزاند، در منابع روایی شیعه از معصومین(ع) صادر شده‌اند. این روایات در اکثر جوامع روایی و تفاسیر، گردآوری شده است. اما میزان اعتبار سندی این روایات و در نتیجه اعتبار متون آنها یکسان نبوده و نمی‌توان در این مورد حکم کلی صادر کرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، از طریق جمع آوری اطلاعات، به شیوه‌ی کتابخانه‌ای؛ با تکیه بر منابع شیعی صرف، دامنه‌ی مطالعاتی خود را بر روی مهم‌ترین جوامع حدیثی متمرکز نموده و با نگاهی گذرا به پیشینه‌ی این علم و تطوراتی که بر آن گذشته، به بررسی در این خصوص پرداخته است و نشان می‌دهد که هرچند برخی از فضائل حفظ قرآن، از نظر محتوا صحیح هستند و یا در صحت سند آنها خدشه‌ای وارد نیست اما این دلیلی برای صحت صدور آنها نمی‌باشد و اتکای صرف بر سند یا متن در تصحیح یک خبر به معنای اثبات صحت صدور آن نیست. چه بسا سند صحیحی بر متن درستی ترکیب شده باشد یا ممکن است متن متضمن معنایی غیر قابل قبول باشد یا با متونی که دارای دلالت‌های صدق قوی‌تر هستند، مخالف باشد. در احادیث مورد مطالعه نیز چنین اشکالاتی وارد بود که موجب عدم صحت صدور آنها شده و قبول آنها را مشکل می‌نمود. البته هرچند اکثر احادیث فضائل حفظ قرآن ضعیف بودند اما علمای حدیث شیعه طبق قرائنی در جواز عمل بدان‌ها اتفاق دارند.
Numerous hadiths about the preservation of the Qur'an, the value and status of preservers, which have encouraging themes and motivate believers to memorize and recite the Qur'anic verses and act on it, have been found in the Shi'a narrative sources of infallible Shi'a. These narratives are collected in most narrative and commentary societies. But the authenticity of these narrations and therefore the validity of their texts are not the same, and no general verdict can be made. The present study uses a descriptive-analytical method, gathering information in a library-based manner, focusing solely on Shiite sources, focusing its study on the most important hadith societies and looking briefly at the history of this science and the developments it has gone through. , Has examined this, and shows that although some of the virtues of preserving the Qur'an are correct in content or in the authenticity of their document, this is not a reason for their correctness and relies solely on the document or text for correction. A news does not mean that it is correct. Whether or not the correct document is incorporated into the correct text may either imply unacceptable meaning or disagree with texts that have stronger truth implications. There were such problems in the hadiths studied that made them inaccurate and difficult to accept. Of course, although most of the hadiths of the virtues of preserving the Qur'an were weak, the Shi'a hadiths are legally bound to do so.
قرآن کریم
ابن ابی جمهور الأحسائی، محمد بن علی بن ابراهیم، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، تحقیق: مجتبی عراقی، تقدیم: سید شهاب الدین نجفی، چاپ اول، قم، سیدالشهداء، 1405ق.
ابن ادریس حلی، محمد بن احمد، مستطرفات السرائر، چاپ دوم، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین قم، 1411ق.
ابن الغضائری، احمد بن حسین بن عبیدالله، رجال ابن الغضائری، تحقیق: محمدرضا جلالی، چاپ اول، قم، دارالحدیث، 1380ش.
__________________________________، شرح تکملة رسالة أبی غالب الزراری فی آل أعین، تحقیق: محمد علی موسوی موحد ابطحی اصفهانی، بی‌جا، بی‌نا، 1399ق.
ابن‌داود، تقی الدین حسن بن علی بن داود، الرجال، تحقیق: سید محمدصادق آل‌بحرالعلوم، نجف اشرف، منشورات مطبعة الحیدریة، 1392ق.
اردبیلی، محمدعلی، جامع الرواة، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1403ق.
استرآبادی، محمد امین نورالدین العاملی، الفوائد المدنیة و الشواهد المکیة، تحقیق: رحمت الله رحمتی اراکی، چاپ اول، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1424ق.
باجی، نصره؛ بستانی، قاسم، ائمه(ع) و راهکارهای نقل، فهم و نقد حدیث، نیم‌سالنامه‌ی علمی-ترویجی حدیث و اندیشه، شماره‌ی 20، 1394ش.
بحرانی، سیدهاشم ، حلیة الأبرار، تحقیق: غلام‌رضا مولانا بروجردی، چاپ اول، قم، مؤسسه‌ی معارف اسلامی، 1411ق.
بروجردی، علی، طرائف المقال، محقق: مهدی رجائی، چاپ اول، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1410ق.
بروجردى، حسین، جامع‌الأحادیث‌الشیعة، چاپ اول، تهران، انتشارات فرهنگ سبز، 1386 ش.
بستانی، قاسم، تقدّم تجویزی نقد سند یا متن، مطالعات فهم حدیث، سال دوم، شماره دوم، 1395ش.
__________، معیارهای شناخت احادیث ساختگی، اهواز، نشر رسش، 1386ش.
پورجوادی، کاظم، ترجمه قرآن، تحقیق: ویراستار بهاءالدین خرمشاهی، چاپ اول، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، 1414ق.
پیشه‌گر، امید؛ مسجدی، حیدر، «معنا شناسی حفظ قرآن در روایات»، مجله علوم حدیث، دوره 18، شماره67، بهار 1392ش.
تفرشی، مصطفی بن حسین، نقدالرجال، چاپ اول، قم، مؤسسة آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث، بیتا.
ثقفی کوفی، ابی اسحاق ابراهیم بن محمد، الغارات، تحقیق: سید جلال الدین حسینی الأرموی المحدث، چاپ دوم، بی‌جا، سلسله انتشارات انجمن آثار ملی115، بیتا.
جواهری، محمد، المفید من معجم رجال الحدیث، چاپ دوم، قم، کتابخانه محلاتی، 1424ق.
حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، محقق: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، چاپ اول، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام. 1409 ق.
حسین‌زاده‌طاهر، حسن، «جایگاه حفظ قرآن از نگاه معصومین و بزرگان دین»، ماهنامه پیوند، شماره 388، بهمن 1390ش.
حسینی میلانی، سیدعلی، نفحات الأزهار، چاپ اول، بی‌جا، المؤلف، 1414ق.
خراسانی کرباسی، محمدجعفر بن محمدطاهر، إکلیل المنهج فی تحقیق المطلب، تحقیق: جعفر حسینی اشکوری، چاپ اول، قم، دارالحدیث، 1383ش.
خطیب تبریزی، ولی الدین أبی عبدالله محمد بن عبدالله، الإکمال فی أسماء الرجال، تحقیق: أبی أسدالله بن الحافظ محمدعبدالله انصاری، بی‌جا، مؤسسة اهل البیت(ع)، بیتا.
خوئی، ابوالقاسم ، شرح العروةالوثقى-التقلید(موسوعة الإمام الخوئی)، محقق: غروی، علی، چاپ دوم، قم، مؤسسه احیاء آثار امام خویی قدس‌سره، 1426 ق.
_____________ ، معجم رجال الحدیث، چاپ پنجم، بی‌جا، بی‌نا، 1413ق.
زنجانی، ابوعبدالله، تاریخ قرآن، چاپ اول، تهران، منظمة الإعلام الاسلامی، 1404ق.
سبحانی، جعفر، کلیات فی علم الرجال، چاپ سوم، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1414ق.
ستوده،رضا، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، تهران، انتشارات فراهانی، 1360ش.
سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، إسعاف المبطأ برجال الموطأ، تحقیق: موفق فوزی جبر، چاپ اول، بیروت، دارالهجرة للطباعة و النشر و التوزیع، 1410ق.
شبستری، عبد الحسین، الفائق فی رواة و اصحاب الامام الصادق (ع)، چاپ اول، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1418ق.
شعیری، محمد‌بن‌محمد، جامع‌الأخبار، چاپ اول، نجف، انتشارات مطبعة‌حیدریة، بى‌تا.
شیخ طوسى، محمد بن حسن ، الخلاف، تحقیق: جماعتی از محققین، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1407ق.
________________________، الرجال، چاپ سوم، قم، مؤسسة نشر اسلامی، 1373 ش.
________________________، الفهرست الطوسی، نجف، مکتبه المرتضویه، بیتا.
شیخ مفید، ابی عبدالله محمد بن محمد بن نعمان العکبری البغدادی، الارشاد، تحقیق: مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ دوم، بیروت، دارالمفید، 1414ق.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی بن احمد ، الرعایه فی علم الدرایه، تحقیق: بقال، عبدالحسین محمدعلی، قم، مکتبة آیة الله المرعشی العامه، 1367ش.
_______________________، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، چاپ اول، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1413ق.
طبرسى، حسن بن فضل ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق و تعلیق: لجنة من العلماء و المحققین الأخصائیین، چاپ اول، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1415ق.
____________________، مکارم‌الأخلاق، چاپ چهارم، قم، انتشارات‌الشریف‌رضى، 1412 ق.
علامه حلى، ابی منصور حسن‌بن‌یوسف‌بن‌مطهر اسدی، خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، محقق: بحرالعلوم، محمدصادق، چاپ دوم، نجف اشرف، انتشارات دارالذخائر، 1411 ق.
علی‌محمدی، طاهر؛ اکبرنژاد، مهدی؛ رضایی، سعیده، اعتبارسنجی سندی و تحلیل متنی روایات فرزندآوری، دوفصلنامه‌ی علمی-پژوهشی حدیث پژوهی، سال نهم، شماره18، 1396ش.
غروی، نهله، فقه الحدیث و روش‌های نقد متن، تهران، دفتر نشر آثار علمی دانشگاه تربیت مدرس، 1379ش.
قاسم پور، محسن؛ علی‌اکبریان، مجتبی، النوادر اشعری مصدر حدیثی الکافی کلینی، دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات فهم حدیث، سال چهارم، شماره اول، 1396ش.
کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، تحقیق: محمد بن حسن طوسی، تصحیح: حسن مصطفوی، چاپ اول، مشهد، موسسه نشر دانشگاه مشهد، 1409ق.
کلینى، محمد بن یعقوب ، اصول الکافی، چاپ اول، قم، انتشارات دارالحدیث، 1429ق.
____________________، اصول الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
مازندرانی، محمدبن اسماعیل، منتهی‌المقال فی احوال الرجال، چاپ اول، قم، مؤسسة آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث، 1416ق.
مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه فی علم الدرایه، تحقیق: محمدرضا مامقانی، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، 1411ق.
مجلسى، محمد‌باقر‌بن‌محمدتقى، بحارالأنوار الجامعة لدرر اخبار الأئمة الأطهار(ط-بیروت)، چاپ دوم، بیروت، انتشارات دار‌إحیاء التراث العربی، 1403 ق.
_________________________، مرآةالعقول فی شرح أخبار آل‌الرسول، چاپ دوم، تهران، انتشارات دارالکتب الإسلامیة، 1404 ق.
_________________________ ، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، چاپ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیه‌الله‌مرعشی نجفی، 1406 ق.
محقق اردبیلی، احمد، مجمع الفائدة، محقق: عراقی، مجتبى؛ اشتهاردی، علی‌پناه، یزدی اصفهانی، حسین، قم، مؤسسه نشر اسلامی، بیتا.
مدیرشانه‌چی، کاظم، درایة الحدیث، چاپ دهم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1390ش.
_______________، علم الحدیث، چاپ بیست و دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1388ش.
مسعودی، عبدالهادی، تلاش‌های مجلسی اول در فهم متن، مجله علوم حدیث، شماره34، 1383ش.
مصطفوی، سید جواد، ترجمه اصول کافی، چاپ اول، تهران، کتابفروشی علمیه اسلامیه، 1369ش.
مهریزی، مهدی، نقد متن(2)(حجیّت و اعتبار، ضوابط و قواعد)، مجله‌ی علوم حدیث، شماره 26، 1381ش.
نجاشی، ابوالعباس احمد بن علی بن احمد بن العباس، فهرست اسماء مصنفی الشیعه(رجال نجاشی)، چاپ پنجم، قم، مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم، 1416ق.
نمازی‌شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، چاپ اول، تهران، انتشارات ابن‌المؤلف، 1415ق.
نورى طبرسی، حسین بن محمدتقى، مستدرک‌الوسائل و مستنبط‌المسائل، چاپ اول، قم، انتشارات مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام، 1408ق.
_____________________________، خاتمة المستدرک، تحقیق: مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث، 1415ق.
هاشمی شاهرودی، محمود، فرهنگ فقه، چاپ اول، قم، مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، مرکز پژوهش‌های فارسی الغدیر، 1426ق
_||_The Holy Quran.
Ibn Abi Al-Hassa'i, Muhammad ibn Ali ibn Ibrahim, Awala al-Azali al-Azizi fi al-hadith al-diniyyah, Inquiry: Mojtaba Iraqi, presented by: Sayyid Shahabuddin Najafi, first edition, Qom, Sayyid al-Shohada, 1405 AH.
Ibn Idris Hali, Mohammad Ibn Ahmad, The Crossings of Al-Sarayr, Second Edition, Qom, Al-Nusra al-Islami Institute of Qom, 1411 AH.
Ibn al-Ghazayeri, Ahmad ibn Hussein ibn Abdullah, Rajal Ibn al-Ghazayeri, Research: Mohammad Reza Jalali, First Edition, Qom, Dar al-Hadith, 2001.
__________________________________, Explanation of the Supplement to the Dominant Al-Zari al-Fayyةn al-Aینn ،, Research by: Mohammad Ali Mousavi Movahed Abtahi Esfahani, Beyja, Bina, 1399 AH.
Ibn Dawood, Taghieddin Hassan ibn Ali ibn Dawood, Al-Rijal, Research: Seyyed Mohammad Sadegh Al-Bahr al-Alum, Najaf Ashraf, Al-Haidari Charter, 2013.
Ardebili, Mohammad Ali, Jama'at al-Rawa, Qom, Ayatollah Marashi Najafi Library, 1403 AH.
Asterabadi, Mohammad Amin Nour al-Din al-Ameli, Al-Fuaid al-Madani and al-Shawed al-Maki'i, Research: Rahmatullah Rahmati Araki, First Edition, Qom, Institute of Islamic Publishing, 1424 AH.
Baji, Nusra; Bastani, Qasim, Imams (AS) and Solutions for Quotation, Understanding and Criticizing the Hadith, The Scientific and Promotional Semiconductor of Hadith and Thought, No. 20, 2015.
Bahrani, Sidesham, Heli Albarar, Research: Gholamreza Molana Boroujerdi, First Edition, Qom, Institute of Islamic Studies, 1411 AH.
Boroujerdi, Ali, Taraif al-Maqal, Scholar: Mehdi Rajaei, First Edition, Qom, Ayatollah Marashi Najafi Library, 1410 AH.
Boroujerdi, Hossein, Jami-e-ahadith al-Shi'i, First Edition, Tehran, Sabz-e Farhang Publications, 2007.
Bastani, Qasim, Prescriptive Criticism of Document or Text, Studies in Understanding Hadith, Second Year, No. 2, 2016.
__________, Criteria for Recognition of Fabricated Traditions, Ahvaz, Rasheh Publishing, 2007.
Pourjavadi, Kazem, Quran Translation, Research: Edited by Baha'uddin Khorramshahi, First Edition, Tehran, Islamic Encyclopedia Foundation, 1414 AH.
Pishgar, Omid; Masjid, Heydar, "The Semantics of Preserving the Qur'an in Traditions", Journal of Hadith Sciences, Volume 18, Number 67, Spring 2013.
Tafreshi, Mustafa bin Hussein, Naqd al-Rijal, First Edition, Qom, Al-Balit Institute (AS) Lahia al-Thrash, Beta.
Thagafi Kufi, Abi Ishaq Ibrahim bin Mohammed, Al-Gharat, Research: Sayyed Jalaluddin Hosseini al-Ramawi al-Muhaddess, Second Edition, Idle, Publication Series 115, Beta.
Javaheri, Muhammad, Al-Mufid Man Mo'jam Rajal al-Hadith, Second Edition, Qom, Local Library, 1424 AH.
Har Aghani, Mohammed bin Hassan, Al-Shi'a Al-Shi'a Al-Shari'a Issues, Researcher: Al-Baleem Institute, First Edition, Qom, Al-Baleem Institute. 1409 AH.
Hosseinzadeh Taher, Hassan, "The Position of Preserving the Qur'an from the Point of view of the Infallible and the Elders of Religion", Payavand Monthly, No. 388, February 2011.
Hosseini Milani, Seyed Ali, The Works of Al-Zahar, First Edition, Idle, Al-Mulaf, 1414 AH.
Khorasani Karbassi, Mohammad Jafar bin Mohammad Tahir, Akalil al-Manhaj fi rah al-Motlab, Research: Jafar Hosseini Eshkevari, First Edition, Qom, Dar al-Hadith, 2004
Khatib Tabrizi, Waliuddin Abi Abdullah Muhammad ibn Abdullah, Al-Kamal أIsma al-Rajjal, Research: Abi دsadullah ibn Hafiz Muhammad Abdullah Ansari, Bijay, Ahl al-Bayt Institute, Bita.
Khuey, Abulqasim, Description of al-'Urwaliqi-al-taqlid (Musa'a al-amam al-khui), Scholar: Gharavi, Ali, Second Edition, Qom, Institute for the Restoration of Imam Khoi's Works, 1426 AH.
_____________, The Reign of Rجj الl al-Hadith, Fifth Edition, Idle, Bena, 1413 AH.
Zanjani, Abu Abdullah, The History of the Qur'an, First Edition, Tehran, System of Al-A'lam al-Islami, 1404 AH.
Sobhani, Ja'far, Kaliyat fi Alam al-Rajal, Third Edition, Qom, Institute of Islamic Publishing, 1414 AH.
Sotoudeh, Reza, Translated by Al-Bayyan fi Tafsir al-Quran, First Edition, Tehran, Farahani Publications, 1360 sh.
Suwiati, Jalaluddin Abdul Rahman, إAsaf al-Mutaba Barjal al-Mutta, Inquiry: Successful Fuzzy Algebra, First Edition, Beirut, Dar al-Hijra, al-Nusra and al-Tawzi, 1410 AH.
Shabestari, Abdul Hussein, Al-Fayq Fayyah and Companions of Alam Al-Sadiq (AS), First Edition, Qom, Islamic Publishing Institute, 1418 AH.
Shaeiri, Mohammad bin Mohammad, Jama'at al-Akhbar, first edition, Najaf, Moqtaba Haidari Publications, Beta.
Sheikh Tusi, Mohammad bin Hassan, Al-Khalaf, Research: A Meeting of Scholars, Qom, Islamic Publishing Institute, 1407 AH.
________________________, Al-Rالj سl, Third Edition, Qom, Islamic Institute of Islam, 1994.
________________________, al-Thawris al-Tawisi, Najaf, al-Murtazwa school, Beta.
Sheikh Mufid, Abi Abdullah Muhammad ibn Muhammad ibn Naman al-Akbari al-Baghdadi, al-Arshad, Research: The Institute of Al-Albit (AS), Second Edition, Beirut, Dar al-Mafid, 1414 AH.
Shahid Sani, Zayn al-Din bin al-Ahmad, al-Raiei fi alam al-Daraya, Research: Baqal, Abdul Hussein Mohammad Ali, Qom, Ayatollah al-Marashi al-Amee school, 1367 sh.
_______________________, Maskalat al-'Allafam-e-Aniqih Shariah al-Islam, First Edition, Qom, Institute of Islamic Publishing, 1413 AH.
Tabrassi, Hassan Ibn Fazl, Al-Bayyan Assembly of the Interpretation of the Qur'an, Investigation and Suspension: Sludge Man al-Alma and Al-Muqiqin al-Qa'ayee, First Edition, Beirut, The Institute of Linguistics, 1415 AH.
____________________, Makarem al-Maqlaq, Fourth Edition, Qom, Al-Sharif Publications, 1412 AH.
40. Allameh Haley, Abi Mansur Hassan Ibn Yusuf Bintmahr Asadi, Summary of Al-Qawwal Fi Introducing Al-Rjal, Scholar: Bahr al-Alum, Mohammad Sadegh, Second Edition, Najaf Ashraf, Dar al-Zakhaar Publications, 1411 AH.
Ali Mohammadi, Taher ؛ Akbarnezhad, Mehdi ایی Rezaei, Saeedeh, Document Validation and Textual Analysis of Childbearing Narratives, Narrative Research Journal of Hadith Studies, Ninth Year, No. 18, 2017 Sh.
Gharavi, Nahlah, Jurisprudence of Texts and Methods of Text Criticism, Tehran, Office of Publication of Scientific Works of Tarbiat Modares University, 2000.
Ghasempour, Mohsen لیAli Akbarian, Mojtaba, Al-Nawadar Ashari Masdar Hadith Alkafi Klein, Two-Year Journal of Understanding Hadith Studies, Fourth Year, Number One, 2016.
Kashi, Mohammad bin Omar, Authorization to Introduce Al-Rjal, Inquiry: Mohammad bin Hassan Tusi, Corrected by: Hasan Mostafavi, First Edition, Mashhad, University of Mashhad Publishing Institute, 1409 AH.
Klein, Mohammad bin Ya'qub, Al-Kafi Principles, First Edition, Qom, Dar al-Hadith Publications, 1429 AH.
_________________________ , Al-Kafi Principles, Tehran, Dar al-Kutb al-Islamiyah, 1407 AH.
Mazandarani, Mohammad bin Ismail, Muntala Al-Miqali fi Ahwal al-Rajal, First Edition, Qom, The Foundation of the Al-Bayt (AS) Lahia al-Tharath, 1416 AH.
Mamghani, Abdullah, Maqbas al-Hadayyah in Al-Daraieh, Research: Mohammad Reza Mamghani, First Edition, Qom, Al-Albit Institute (AS), 1411 AH.
Majlesi, Mohammad Baqir bin Mohammad Taqi, Bahar al-Anwar al-Jammu Lederer News of Al-Aimah al-Tahar (T-Beirut), Second Edition, Beirut, Dar al-Hayaat al-Arabi Publications, 1403 AH.
_________________________, Marya Aqul Fifi Description of the News by Al-Rasoul, Second Edition, Tehran, Dar al-Qalib Publishing, 1404 AH.
Mulat al-Akhyar Fei Fahm al-Khobar, First Edition, Qom, Ayatollah al-Marashi Library Publications, 1406 AH.
Mohaghegh Ardebili, Ahmad, Assembly of Al-Feda, Scholar: Iraqi, Mojtaba-Eshtehardi, Ali Panah, Yazdi Esfahani, Hossein, Qom, Islamic Publishing Institute, Beta.
Modir shanehchi, Kazem, Darayi al-Hadith, Tenth Edition, Qom, Islamic Publications Office, 2011.
_______________, Alam Hadith, Twenty-Second Edition, Qom, Islamic Publications Office, 2009.
Masoudi, Abdolhadi, The First Majlis Efforts to Understand the Text, Journal of Hadith Sciences, No. 34, 2004 Sh.
Mostafavi, Sayyed Javad, Translation of Sufficient Principles, First Edition, Tehran, Islamia Bookstore, 1989.
Mehrizi, Mehdi, Textual Criticism (2) (Jurisprudence and Validity, Rules and Regulations), Journal of Hadith Sciences, No. 26, 2002 Sh.
Najashi, Abu'l-Abbas Ahmad ibn Ali ibn Ahmad ibn al-'Abbas, List of Asmaa Masnafi al-Shi'a (Rajal Najashi), Fifth Edition, Qom, Qom Teachers' Association of Islamic Publishing, 1416 AH.
Namazi Shahroodi, Ali, Edited by the Science of Rajaal Hadith, First Edition, Tehran, Ibn al-Mulaf Publications, 1415 AH.
Nouri Tabarsi, Hossein ibn Mohammad Taqi, Mastarad al-Wassal and Mastanab al-Masa'il, First Edition, Qom, Al-Bayat Institute of Publications, 1408 AH.
_____________________________, Khatami al-Mustadrak, Research: The Al-Albit Institute of the Liturgy of Etrath, First Edition, Qom, The Al-Albit Institute of the Althit of the Legacy, 1415 AH.
Hashemi Shahroudi, Mahmood, Fiqh Culture, First Edition, Qom, Islamic Jurisprudence Encyclopedia of Ahlul-Bayt (AS), Al-Ghadir Persian Research Center, 1426 AH.
