آدم مسجود از دیدگاه آیات قرآنى

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

مریم محمودی ¹ , مهدى ممتحن ²

1 -
2 -

تاریخ دریافت : 1391/05/16 تاریخ پذیرش : 1391/05/16 تاریخ انتشار : 1390/04/10

کلید واژه:

چکیده مقاله :

داستان آفرینش آدم (ص) از جمله قص ههاى قرآنى است که آیات بسیارى به آاختصاص دارد. در این داستان به جنب ههاى مختلف آفرینش تا هبوط آدم از بهشتالهى به زمین خاکى اشاره شده است. سجده فرشتگان در برابر آدم از جمله مواردىاست که در آیاتى از قرآن آمده و مفسران درباره آن از چش ماندازهاى مختلف بحثو بررسى کرد هاند. ادب فارسى که نیز سرشار از مفاهیم قرآنى است از این داستانو بن مای ههاى آن بى بهره نیست. در این مقاله تاثیرپذیرى شاعران و نویسندگانادب فارسى از این قصه قرآنى با محوریت سجده فرشتگان در برابر آدم مورد تاملو باز جست قرار م ىگیرد. متون ادب فارسى به زمان سجده فرشتگان بر آدم، معنا ومفهوم این سجده و دلیل و علت آن اشاره کرد هاند. در این بین به مورد اخیر بیشترتوجه شده و اتفاق نظر همگانى بر این است که کرامت و برترى آدم دلیلى قاطعبراى این سجده است.

چکیده انگلیسی:

The story of creation of Adam is from Koranic stories that devote a lot of verses to itself. In this story has been pointed to different aspects of creation until descent of Adam from divine heaven to rarthy world. Prostration of angels in front of Adam is from cases that has come in verses of Koran and commentators have discussed about it from different perspectives. Also Persian literature is fall of Koranic concepts and it is benefitted from this story. In this essay is deliberated the effect that poets and writers of Persian literature has taken from this Koranic story with the central matter of prostration of angels in front of Adam. Persian literature texts have pointed to the time of prostration of Angels for Adam , meaning and conceot of this prostration and cause and reason of that. In this distance it has been paid more attention to the recent case and general unanimity is that superiority and greatness of Adam is decisive reason for this prostration.

منابع و مأخذ:

قرآن مجید، ترجمه مهدى الهى قمشه اى
ابوالفتوح رازى ( 1382 )، تفسیر روض الجنان و روح الجنان، تصحیح على اکبر غفارى، تهران، کتابفروشى اسلامیه.
احمد جام ( 1387 ) کنوز الحکمه، تصحیح حسن نصیرى جامى، تهران: پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى .
اسفراینى، ابوالمظفر شاهفور بن طاهر ( 1375 ) تاج التراجم فى القران للاعاجم ،تصحیح نجیب مایل هروى
و على اکبر الهى خراسانى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
امین، سیده نصرت ( 1361 ) مخزن العرفان، تهران: نشر نهضت زنان مسلمان.
جامى، عبدالرحمن ( 1370 )، نقد النصوص، تصحیح ویلیام چیتیک، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات
فرهنگى.
خواندمیر ( 1380 ) حبیب السیر، مقدمه جلال الدین همایى، تهران: خیام.
زمخشرى، جار الله محمود بن عمر( 1415 ) الکشاف، قم: نشر البلاغه.
سنایى، مجدود بن آدم ( 1483 ) حدیقه الحقیقه، تصحیح مدرس رضوى، تهران: دانشگاه تهران.

شمس مغربى، شیرین بن عبدالعزیز( 1381 ) دیوان، تحقیق و بررسى ابوطالب میر عابدینى، تهران :امیر کبیر.
شهیدى، سید جعفر ( 1375 ) شرح مثنوى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى .
صائب، محمد على ( 1370 )، دیوان، تصحیح محمد قهرمان، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى .
طبرى، محمد بن جریر ( 1386 ) تاریخ الرسل و الملوک، ترجمه ابو على بلعمى، تصحیح ملک الشعراى بهار
و محمد پروین گنابادى، تهران: هریس.
طباطبایى، محمد حسین ( 1374 ) تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوى، تهران: حوزه علمیه.
طوسى، ابوالجعفر محمد بن حسن( 1409 ) التبیان فى التفسیر القرآن، تصحیح احمد حبیب قصیر العاملى، بى جا: مکتب الاغلام الاسلامى.
عاملى، ابراهیم، ( 1360 ) تفسیر عاملى، تهران: نشر صدوق .
عزالدین محمود کاشانى ( 1372 ) مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تصحیح جلال الدین همایى، تهران :هما.
عطار، محمد بن ابراهیم ( 1372 ) منطق الطیر، تصحیح سید صادق گوهرین، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
( 1374 ) اسرار نامه، تصحیح سید صادق گوهرین، تهران، زوار.
( 1380 ) مصیبت نامه، تصحیح نورانى وصال، تهران: زوار.
( 1381 ) الهى نامه، تصحیح فواد روحانى، تهران :زوار.
فخرالدین ابراهیم عراقى (بى تا) دیوان، مقدمه سعید نفیسى، تهران: جاویدان.
فخرالدین مبارکشاه مرورودى ( 1381 ) رحیق التحقیق، تصحیح نصراله پور جوادى، تهران: مرکز نشر دانشگاهى.
فروزانفر، بدیع الزمان ( 1371 ) شرح مثنوى شریف، تهران: زوار.
محمودى ؛مریم، ( 1389 ) اقتباس و تضمین آیات قرآن در تاریخ جهان جوینى،فصلنامه دین پژوهى و کتاب
129- شناسى قرآنى(فدک)، سال اول شماره دوم،صص: 138
مستملى بخارى، ابوبکر ( 1372 ) شرح التعرف لمذهب التصوف، تصحیح محمد روشن، تهران: اساطیر.
مسعودى، ابوالحسن على بن الحسین ( 1370 ) مروج الذهب، ترجمه ابوالقاسم پایبنده، تهران: انتشارات

علمى و فرهنگى.
مشکینى، على (بى تا) تفسیر سور ه صاد، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
مقدسى، مطهربن طاهر ( 1381 ) آفرینش و تاریخ، مقدمه و ترجمه شفیعى کدکنى، تهران: آگاه.
مکارم شیرازى، ناصر و دیگران ( 1374 ) تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مولوى، جلال الدین محمد ( 1375 ) کلیات شمس، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: امیر کبیر.
( 1360 ) مثنوى معنوى، تصحیح ینکلسون، تهران: نشر سهیل.
میبدى، رشید الدین فضل الله ( 1361 ) تفسیر کشف الاسرار وعده الابرار، تصحیح على اصغر حکمت، تهران: امیر کبیر.
میر خواند ( 1385 ) روضه الصفا فى سیره الانبیاء و الملوک و الخلفا، تصحیح جمشید کیانفر، تهران: اساطیر.
نجم رازى ( 1473 ) مرصاد العباد، تصحیح محمد امین ریاحى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى
نسفى، عزیزالدین محمد ( 1379 ) انسان کامل، تصحیح مایژان موله، تهران: طهورى.
وحشى بافقى، کمال الدین ( 1380 ) دیوان، تصحیح آذران، تهران: امیر کبیر.
هجویرى، على بن عثمان ( 1375 ) کشف المحجوب، تصحیح ژوکوفسکى، تهران: طهورى.