جریان بازگشت به قرآن در اندیشه سیاسی اسلام معاصر

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسی

امیر کردکریمی ¹ (دانشجوی دوره دکتری تخصصی علوم سیاسی (اندیشه سیاسی) واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
احسان شاکری خوئی ² (استادیار گروه علوم سیاسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
رضا نصیری حامد ³ (استادیار علوم سیاسی، دانشگاه تبریز، موسسه تاریخ و فرهنگ ایران، تبریز، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/02/29 تاریخ پذیرش : 1399/11/23 تاریخ انتشار : 1399/11/01

کلید واژه: قرآن, امت اسلامی, بازگشت به قرآن, علمای اسلام,

چکیده مقاله :

جریان بازگشت به قرآن در ابتدا با حرکت انقلابی سیدجمال الدین اسدآبادی و توجه او به مفهوم دموکراسی پارلمانی آغاز و در ادامه با طرح موضوع عمل گرایی سیاسی از جانب او دنبال شد. به دنبال آن متفکرین شیعه و سنی در تلاش برای اصلاح وضعیت جامعه ی اسلامی به تکاپو افتاده و درباره ی محتوای آن به گفتگو و اظهار نظر پرداختند؛ به نوعی که جریان بازگشت به قرآن، به گفتمان غالب امت اسلامی تبدیل شد. این جریان مفاهیم و رویکردهای مختلفی دارد که از میان این رویکردها، بحث خرافه زدایی از قرآن و اولویت قرار گرفتن آن در کنار سنت و احادیث برای تشریع، از اهمیت و مقبولیت بیشتری برخوردار است. علمای تشیع و تسنن نیز در این ارتباط نظریه پردازی نموده و غالباً همین رویکرد را مورد قبول قرار می دهند؛ مگر برخی از افراطیون که تحت عنوان قرآنیون، شهیرند و براین اعتقادند که تنها قرآن برای جامعه اسلامی کفایت می کند. محوریت مشترک جریان بازگشت به قرآن در میان اندیشمندان مختلف در عرصه سیاسی، آسیب شناسی وضعیت انحطاط حاکم بر جوامع اسلامی و تلاش برای ارائه راه حلی برای آن بر اساس آموزه های نص مقدس مسلمانان بوده است.

چکیده انگلیسی:

Abstract The process of returning to the Qur'an was initially followed by the revolutionary movement of Seyyed Jamal al-Din al-Assadi and his attention to the concept of parliamentary democracy, and he went on to pursue the theme of political pragmatism on his behalf. Subsequently, Shiite and Sunni thinkers attempted to correct the situation of the Islamic society and spoke on their content, in a way that the flow of return to the Quran became the dominant discourse of the Islamic Ummah. This flow has different concepts and approaches. Among these approaches, the discussion of disillusionment with the Qur'an and the priority of placing it alongside tradition and hadiths are more important and more acceptable. The scholars of Shiism and Sunnis have also been the theorists in this regard and often accept the same approach; except for some extremists who are known as Quranic and who believe that only Quran is sufficient for the Islamic society. The events that have occurred in the Islamic society to this day; the slogan of returning to the Qur'an has not been realized or deviant, and some of the elites of the Islamic Ummah do not have the correct understanding of this slogan.