بررسی مشاهده و رؤیت خداوند در قرآن کریم و عهدین

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

نسیبه علمایی ¹ (مدرس آموزشکده فنی و حرفه ای سماء، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، خوراسگان، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/12/02 تاریخ پذیرش : 1395/12/02 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

یکی از مباحث مطرح در قرآن و عهدین امکان رؤیت الهی و چگونگی آن است. مشاهده در فارسی معادل رؤیت در عربی است. اقسام مشاهده در عهدین نیز همانند اقسام مشاهده در قرآن کریم است ولی برای هر کدام شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در مفهوم آن‌ها در کتب مقدس نهفته است. هم‌چنین رؤیت الهی با چشم در عهدین به صورت متناقض مطرح شده ولی در قرآن کریم رد شده است. مسأله مشاهده و رؤیت الهی در عهدین با توجه به تجسیم و تصور انسان‌انگارانه خدا وجود دارد و عامه یهودیان و مسیحیان بر رؤیت حق تعالی ادعا دارند. از این رو اعتقاد برخی از مسلمانان به امکان رؤیت الهی در قیامت متأثر از دیدگاه یهودیان و مسیحیان و مراجعه به منابع آن‌هاست. مقاله حاضر ضمن بررسی اجمالی اقسام رؤیت در قرآن، امکان یا عدم مشاهده خداوند متعال بر پایه آیات قرآن را بررسی کرده و به مقایسه دیدگاه قرآنی در این زمینه با عهدین پرداخته است.

چکیده انگلیسی:

One of the significant issues in Holy Quran and Bible is the possibility of Allah's observation. Observation equals sight in Persian and Arabic languages. Types of observation in Bible are the same as Holy Quran but there are some similarities and differences in their concepts. The observation issue in bible is based on human's imaginations and fancies and all Christians and Jewish agree observation of Allah. Thus some Muslims' reference of this phenomena is their Christians and Jewish views. The present paper attempts to briefly study types of observation or dis observation based on Quran verses and compares Quranic views with Bible in this field.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم

ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم. 1406ق/ 1986م، منهاج السنة النبویة، قاهره‌: دار الفکر.

ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو. 1412ق، تفسیر القرآن العظیم، منشورات محمد علی بیضون‏، بیروت: دار الکتب العلمیة.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1405ق، لسان العرب، بیروت: ادب الحوزه.

ابن میمون، موسی. 1972م، دلالة الحائرین، تحقیق حسین آتای، اسلامبول: مطبعة جامعة آلقره.

بخاری، محمد بن اسماعیل. 1401ق، الصحیح، بیروت: دار الفکر.

رشید رضا، محمد. بی تا، تفسیر القران الحکیم(تفسیر المنار)، بیروت: دار المعرفة.

الزبیدی، احمد بن عبداللطیف. 1423ق، مختصر صحیح البخاری، الریاض: دار السلام للنشر و التوزیع.

زمخشری، جار اللّه محمود بن عمر. 1385ق، تفسیر الکشاف، مصر: مصطفی البابی الحلبی.

طباطبائی، ‌سید محمدحسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

طبرسی، فضل بن حسن. 1408ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.

طبری، ابو جعفر محمد بن جریر. 1412ق، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت‏: دار المعرفه‏.‏

طریحی، فخر الدین. 1375ق،‏ مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.

طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. بی‌تا، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قیصر عاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

عبدالجبار بن احمد. بی تا، المغنی فی ابواب التوحید والعدل، تحقیق محمود محمد قاسم، مصر: انتشارات الدار المصریه للتأ‌لیف و الترجمه.

عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه. 1415ق، تفسیر نور الثقلین، قم: انتشارات اسماعیلیان.

معرفت، محمد هادی. 1392ش، التمهید فی علوم القرآن، ترجمه حسن خرقانی، قم: مؤسسه فرهنگی تمهید.

گارده، لویی. 1375ش، خدا در اسلام، دین پژوهی، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

میشل، توماس. 1377ش، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.

نیلز، استیفن. 1334ش، خدای مسیحیان، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: نور جهان.