مرور تاریخی نظریه‌های مختلف دربارۀ عدالت و پی‌جویی شواهد قرآنی مؤید هر نظریه

محورهای موضوعی : تحلیل محتوای متون حدیثی

سید موسی هاشمی تنکابنی ¹ (استادیار گروه معارف، واحد یادگار امام، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران.)

تاریخ دریافت : 1398/10/03 تاریخ پذیرش : 1398/12/28 تاریخ انتشار : 1398/11/01

کلید واژه: عدالت, عدل, قسط, کلید واژها : قرآن,

چکیده مقاله :

مفهوم عدالت یکی از دغدغه‌های پایدار اندیشمندان در طول تاریخ بوده‌ که در قرآن نیز مورد توجه قرار گرفته است. مطالعۀ حاضر به بررسی سیر تاریخی قرآنی مفهوم عدالت پرداخته، و وجوه معنایی و گسترۀ کاربردی این واژه در تاریخ و قرآن را بررسی کرده است. این مطالعه بدست داده است که مفهوم عدالت در متون کهن به برابری با گروه‌های برابر، مساوات و حذف طبقات، تأمین حداقل‌ها برای همه، برابری در اجرای قانون، حداکثر کردن سود، حمایت از گروه‌های محروم، برابری فرصت‌ها و آزادی انتخاب، معنا شده است. این مفهوم به مثابۀ یکی از واژگان کلیدی قرآن در عرصۀ ارتباطات اجتماعی بکار رفته است. بررسی این واژه در قرآن حاکی از این است که تعدیل کردن، به مساوات رفتار کردن، به رعایت انصاف در داوری، و عوض دادن از وجوه فعلی معنای عدالت به شمار می‌آید. معناهای برابر، مقدار، دادگری، فدیه، تحریف‌ناپذیری، و زوال‌ناپذیری از وجوه اسمی آن است. از منظر قرآن عدالت در تمام زوایای زندگی ساری است که گسترۀ سخن، رفتار با دشمنان، همسرداری، تعاملات اقتصادی، شهادت، داوری، قیام و عمل را دربر می‌گیرد.

چکیده انگلیسی:

A study of the history of science shows that the concept of justice has been one of the lasting concerns of scholars. This concept has also been considered in the Qur'an and hadith texts. The present study has analyzed the historical, Qur'anic and hadith of the concept of justice in an analytical way using library tools. This research has found that the concept of justice in the ancient texts is meant to be equal to groups, equality and the elimination of classes, to provide for all, equality in law enforcement, to maximize profits, to support disadvantaged groups, to equality of opportunity and freedom of choice. . This concept is used as one of the key words of the Qur'an and hadith in the field of social communication. Examination of this word in the Qur'an and hadith indicates that moderation, equality of treatment, respect for justice, and substitution for the semantic aspects of justice are considered. And of the present and equal facets is the amount, the justice, the ransom, the immutability, the immutability of its nominal means. From the perspective of the Qur'an and the hadith of justice, all aspects of life are sari, namely justice in speech, justice in dealing with enemies, justice in marriage, justice in selling goods, justice in consumption, justice in testimony,