بررسی اعتبار علمی تأویل در نوبت سوم کشف‌الاسرار میبدی

محورهای موضوعی : حماسه

علی دهقان ¹ , طاهره حسین زاده ²

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد تبریز، ایران.
2 - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانش‌آموخته دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1390/05/18 تاریخ پذیرش : 1390/10/26 تاریخ انتشار : 1390/12/01

کلید واژه: قرآن ـ تأویل ـ نوبت سوم ـ میبدی ـ کشف‌الاسرار,

چکیده مقاله :

تفسیر آیات قرآنی در کشف‌الاسرار میبدی، از سه بخش ـ که میبدی آن‌ها را با عنوان‌های النوبة الاولی و النوبة الثانیة و النوبة الثالثة یاد کرده ـ تشکیل شده است. بدین صورت که نوبت اوّل: ترجمة لفظ به لفظ آیات قرآن، نوبت دوم: تفسیر به روش عامّ‌‌‌ اهلِ سُنّت و نوبت سوم: تفسیرِ برخی از آیات به مذاقِ عُرَفا ( در قالبِ کلامی موزون و مسجّع ) است. اغلبِ صاحب نظران و نویسندگان، نوبتِ سوم کشف‌الاسرار را تأویل نام نهاده‌اند، در حالی که میبدی در همه جای تفسیرِ خویش، با تأویل (تفسیر به رأی)، سرسختانه مخالفت می‌ورزد. این نوشتار به بررسی اعتبارِ علمیِ تأویل، در نوبت سومِ کشف‌الاسرار می‌پردازد و می‌کوشد تا دیدگاهی علمی‌تر و سنجیده‌تر در این خصوص عرضه کند.

چکیده انگلیسی:

The interpretation of Quranic verses in Kashf al-Asrar Maybodi is comprised of three parts which Maybodi speaks of them under the titles of first, second, and third round.  Hence first round is concerned with the word for word translation of Quranic verses.  Second round deals with the interpretation in a general sense peculiar to Sunni tradition and third round is the interpretation of certain verses according to the taste of mystics ( in the form of rhyming prose).  Most authorities and writers have called the latter, hermeneutic, whereas everywhere in his interpretation, Maybodi strictly opposes with hermeneutic (interpretation according to his own impression).  This article is concerned with examining the scientific validity of hermeneutics in the third round of Kashf al-Asrar and attempt is made to present a viewpoint which is more scientific and systematic in this regard.

منابع و مأخذ:

1. آبرامز.ام.اچ، 1386 فرهنگ وارة اصطلاحات ادبی، (A Glossary of Literary Terms) ترجمة: سیامک بابایی، چاپ اول، تهران: نشر جنگل.


2. آرام، احمد، 1373، ترجمة الحیاة، ج 2، نشر دفتر فرهنگ اسلامی.


3. احمدی، بابک، 1373، زندگی در دنیای متن، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.


4. احمدی، بابک، 1370، ساختار و تأویل متن، چاپ اول، جلد دوم، تهران: نشر مرکز.


5. احمدی، بابک، 1378، ساختار و تأویل متن، چاپ چهارم، تهران: نشر مرکز.


6. انزابی‌نژاد، رضا، 1375، نواخوان بزم صاحب‌دلان، تهران: نشر جام.


7. پندری، یدالله، 1386، «حروف مقطعه در نظرگاه میبدی»، مجموعه مقالات کنگره بزرگ‌داشت میبدی، یزد: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد.


8. پورنام‌داریان، تقی، 1368، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، چاپ سوم، تهران: نشر علمی و فرهنگی جوکار، نجف. 1382، وجوه قرن در کشف‌الاسرار، شیراز: انتشارات دانش‌گاه شیراز.


9. حامد ابوزید، نصر، 1998، فلسفة التأویل دراسه فی تأویل القرآن عندمحی‌الدین بن عربی، بیروت: المرکز الثقافی العربی، داد، سیما. (1385)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، تهران: نشر مروارید.

10. دامادی، سیدمحمد، 1386، «روایت خضر در کشف‌الاسرار»، مجموعه مقالات کنگره بزرگ‌داشت میبدی، به کوشش یدالله پندری، یزد، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد.

1. رکنی یزدی، محمد مهدی، 1365، لطایفی از قرآن کریم (برگزیدة کشف‌الاسرار و عدةالابرار)، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.


2. ریکور، پل، 1373، زندگی در دنیای متن، ترجمه بابک احمدی، تهران: نشر مرکز.


3. الزرقانی، محمد عبدالعظیم، 1385، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ترجمه: محسن آرمین، تهران: نشر پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.


4. شاکر، محمد کاظم، 1381، روش‌های تأویل قرآن، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب.


5. عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، 1371، طبقت مفسّران شیعه، قم: نشر نوید اسلام.


6. فروزان‌فر، بدیع‌الزمان، 1366، احادیث مثنوی، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

17. کیاشمشکی، ابوالفضل، 1383، «تأویل و روش‌شناسی فهم قرآن»، مجله پژوهش و حوزه، 19 و 20. زمستان. کی‌پوناوالا، اسماعیل، 1386، «تأویل قرآن در نگاه اسماعیلیان»، ترجمه مظفر محمدی، مجله هفت آسمان، شماره 34، تابستان.

1. محمدی آسیابادی، علی، 1387، هرمنوتیک و نمادپردازی در غزلیات شمس، تهران: انتشارات سخن.


2. مکارم شیرازی، ناصر، 1386، پیام قرآن ـ تفسیر موضوعی قرآن، جلد 1، نشر دارالکتب الاسلامیّه.


3. مکارم شیرازی، ناصر،  1374، تفسیر نمونه، چاپ اول، جلد اول، قم: نشر دارالکتب الاسلامیه.

21. میبدی، ابوالفضل رشیدالدین، 1361-1376، تفسیر کشف‌الاسرار و عدَّة‌الابرار، به اهتمام علی اصغر حکمت، چاپ چهارم به بعد، ج 1، 2، 5، 4، 3. تهران: انتشارات امیرکبیر و چاپ مطبعه مجلس 1331.