ابوالفضل رشیدالدین میبدی و تفسیرش از عشق حقیقی و مجازی

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

فاطمه پهلوان شمسی ¹

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاداسلامی، نجف آباد، ایران

تاریخ دریافت : 1401/06/21 تاریخ پذیرش : 1401/12/11 تاریخ انتشار : 1402/02/01

کلید واژه: عشق, قرآن, کشف‌الاسرار, عشق حقیقی, عشق مجازی, میبدی,

چکیده مقاله :

یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های زبان و ادب فارسی ترجمه و تفسیرهایی است که در طی قرن‌ها به همت بندگان پاک اندیشۀ خداوند نوشته‌شده است. در میان این ترجمه و تفسیرهای بلند قرآن کریم کشف‌الاسرار میبدی ارزش والا و مقامی خاص دارد. میبدی تفسیر عرفانی کشف‌الاسرار را در سال 520 ه.ق تمام کرده است. تصوف میبدی تصوف عاشقانه به‌شمار می‌رود، بدین معنی که وی نسبت میان انسان و خداوند را مفهوم عشق یا محبت در نظر می‌گیرد، به‌گونه‌ای که هستی انسان همه متوجه خداست. در این مقاله که به روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده، کوشش شده است عشق مجازی و حقیقی در این اثر بررسی و تحلیل گردد. یافته های پژوهش نشان می‌دهد عشق در تفسیر عرفانی کشف الاسرار در قالب مفاهیم زیر تحلیل شده است: فطری بودن عشق، عشق امانت الهی، عشق تمام زندگی، در راه عشق بلا نعمت شود، مقام و عظمت عشق، تحمل درد در راه عشق، عشق موجب اتحاد عاشق با معشوق می‌شود، دل جایگاه عشق الهی، آرزوی مرگ برای وصال، وجود عشق در موجودات، یاد معشوق آرام‌بخش روح و روان و راز عشق.

چکیده انگلیسی:

One of the most lasting and the most valuable Persian language and literature treasures is translations and interpretations which have been written by clean-minded servants of God. Among these long translations and interpretations of the Holy Quran, kashf Al-asrar written by Meybodi has high value and special authority. Mystical interpretation has been completed by Meybodi in 1126 AD. His Sufism is a romantic Sufism; this means that he considers relationship between man and God as concept of love or affection, so that being human is aware of God. Abolfazl Rashid Al-din Meybodi having skill for using words, considers the true love voice as the agent of purification and spiritual self-creation and also its pleasant breeze as inspiring satisfaction inside. The current paper presents that features and attributes of love in mystical interpretation of kashf Al-asrar with themes about it has high value so that it takes heartless reader to ascension of the facts and in the end of each topic, sweet nectar of joiner places in his vein and lipid.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم (۱۳۹۹). ترجمة محمد مهدی فولادوند. تهران: پیام عدالت.

آزادمهر، شهباز (1379). تاریخ انبیا. تهران: باربد.

اسعدی، مریم السادات (1392). بررسی دیدگاه‌های عرفانی رشیدالدین میبدی درآیات مربوط به زن. ادب فارسی. 3 (11)، 66-49.

استعلام، محمد (1385). گزیدۀ تذکره الاولیاء. تهران: چاپخانه سپهر.

اسماعیلی نیا، فاطمه؛ سلطانی، حسن (1396). بررسی رابطه عشق و آفرینش. عرفانیات در ادب فارسی. 9 (33)، 43-32.

پورجوادی، نصرالله (1385). زبان حال. تهران: انتشارات هرمس.

حافظ، شمس‌الدین محمد (1384). دیوان حافظ. قم: مهرآیین.

حلبی، علی‌اصغر (1383). جلوه‌های عرفان. تهران: نشر قطره.

خلاصه شرح تعرف بر اساس نسخة منحصر به فرد مورخ ۷۱۳ هجری (1386). تصحیح احمدعلی رجایی. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

خمینی (ره)، روح‌الله (1372). فرهنگ دیوان اشعار امام خمینی (ره). تهران: موسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).

رکنی، محمدمهدی (1389). لطایفی از قرآن کریم. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

زرین‌کوب، عبدالحسین (1344). ارزش میراث صوفیه. تهران: چاپخانۀ سپهر.

زرین‌کوب، عبدالحسین (1367). بحر در کوزه. چاپ هفتم. تهران: انتشارات علمی.

زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۷۲). پله‌پله تا ملاقات خدا. چاپ ششم. انتشارات علمی.

زمانی، کریم (1383). میناگر عشق. چاپ دوم. تهران: نشر نی.

سیف، علی‌اکبر (1392). روان‌شناسی پرورشی. تهران: نشر دوران.

شاکر، کریم (1388). جلوه‌های عشق در شعر حسین منزوی. فصلنامه تخصصی عرفان. 6 (21)، 240-225.

شیمل، آن ماری (1381). زن در عرفان و تصوف اسلامی. ترجمة مهدی دامغانی. چاپ دوم. تهران: تیر.

طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان. ج. 1. چاپ پنجم. قم: انتشارات جامعة مدرسین قم.

غزالی، احمد (1367). مجموعه اثرهای شیخ. به کوشش احمد مجاهد. تهران: دانشگاه تهران.

غزالی، محمد بن محمد (بی‌تا). احیاء علوم الدین. تصحیح عبدالعزیز سیروان. بیروت: دارالقلم.

گوهرین، سید صادق (1382). شرح اصطلاحات تصوف. جلد 7 و 8. تهران: انتشارات زوار.

ماهیار، عباس (1372). محبت و عشق در تفسیر عرفانی کشف‌الاسرار. مجله زبان و ادبیات فارسی. 1 (3 و 2)، 66-49.

محیی الدین ابن عربی (1408 ه.ق). فتوحات مکیه. قاهره: الهیئه المصریه لعامه للکتاب.

مطهری، مرتضی (1368). جاذبه و دافعه. قم: صدرا.

معین، محمد (1380). فرهنگ فارسی. تهران: سرایش.

مولوی، جلال‌الدین (1393). مثنوی معنوی. قم: مجتمع چاپ و نشر و صحافی مهدی.

میبدی، احمد بن محمد (1339). کشف‌الاسرار و عده الابرار. به اهتمام علی‌اصغر حکمت. تهران: چاپخانة سپهر.

میر قادری، سید فضل‌الله (1384). بررسی تطبیقی ویژگی‌های عشقی در شعر حافظ شیرازی و ابن فارض مصری. علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. 22 (3)، 184-165.

هجویری، علی بن عثمان (1387). کشف‌المحجوب. تصحیح محمود عابدی. چاپ چهارم. تهران: سروش.

هوشنگی، امین تاجی؛ حسن، محمدهادی (1393). اهمیت و جایگاه عشق در همسران در سبک زندگی اسلامی. فصلنامة علمی پژوهشی مطالعات قرآن. 7 (14)، 143-117.